€0.55
Numru 13,513
It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
Jaqg[u l-akku]i kontra ]ag[]ug[ li l-Pulizija akku]atu bi ]ball Fuq talba tal-pulizija, fil-Qorti lbiera[ filg[odu twaqqa’ uffi/jalment ilka] kontra Darryl Luke Borg, i]-]ag[]ug[ ta’ 27 sena li l-;img[a l-o[ra, wara ]ball tal-Pulizija, kien mixli intortament b’hold-up f’[anut f’Birkirkara. Ka;un ta’ dan l-i]ball, Darryl Luke Borg g[amel jumejn mi]mum arrestat sakemm b’rabta ma’ dan ir-reat ammetta ]ag[]ug[ ie[or li tressaq il-Qorti u ammetta lakku]i. Fuq dan l-i]ball serju g[addejja inkjesta millBord tal-Pulizija li lewwel kellu jiltaqa’ filbidu ta’ din il-;img[a, imbag[ad wara li bag[at mistoqsijiet dan il;urnal, tlaqqa’ b’ur;enza s-Sibt stess, meta [ar;et din l-istorja. Imma minkejja li [ar;et sej[a biex il-media tattendi g[all-ewwel seduta talBord immexxi millIm[allef Francesco Depasquale, din saret filmag[luq. F’kummenti lil INNAZZJON, omm i]]ag[]ug[ li kien akku]at bi ]ball f’dan il-ka] spjegat kif binha g[addej minn trawma, u l-arrest g[alxejn [alla impatt negattiv fuqu peress li jinsab g[addej minn trattament fl-Isptar Monte Carmeli min[abba l-kundizzjoni tal-ADHD. Id-dettalji ta’ x’;ara komplew jo[or;u fil-Qorti g[al pa;na 4
L-in/ident fil-bini tal-Kunsill Lokali ta’ San :wann fejn /eda parti mis-saqaf tal-kamra tal-kompjuters, fortunatament se[[ matul il-lejl u g[aldaqstant [add ma we;;a’. Il-kamra tintu]a biex fiha jing[ataw lezzjonijiet tal-kompjuters lit-tfal u lill-adulti. (Ritratt> Michael Ellul) Ara pa;na 3
Il-PBS se jiffirma ftehim mal-istazzjon tal-Istat ?ini] minn Neil Camilleri
Wara li l-Gvern ftiehem ma’ kumpanija ?ini]a blacklisted millBank Dinji, il-Gvern Laburista qed ikompli jsa[[a[ il-[biberija tieg[u ma/?ina, din id-darba permezz ta’ ftehim ta’ koperazzjoni bejn il-PBS u x-xandir talistat ta/-?ina, is-Central China Television, jew CCTV fil-qosor. IN-NAZZJON g[andu f’idejh informazzjoni li tikkonferma li dan ilftehim wasal biex ji;i ffirmat, wara li fla[[ar jiem saru xi emendi finali fuqu. Il-ftehim jinkludi l-qsim ta’ filmati u
Wara l-ftehim ma’ kumpanija ?ini]a blacklisted mill-Bank Dinji, il-Gvern se jid[ol g[al ftehim ma’ kumpanija tal-Istat ?ini]
servizzi tal-a[barijiet bejn l-istazzjon nazzjonali Malti u dak ?ini]. I]-]ew; stazzjonijiet jistg[u anke jitolbu lil xulxin biex jipprodu/u servizzi jew ji;bdu filmati skont il-b]onnijiet ta’ xulxin. Il-ftehim jg[id li l-filmati g[andhom jintbag[tu lil xulxin permezz tas-
L-E;ittu
Sport
Dimostranti favur l-eks President I]lamiku jsostnu l-protesta qalb il-kampijiet fil-kapitali
Il-:amajkana Shelly-Ann Fraser-Pryce tirba[ il-final tal-100m tan-nisa
Ara pa;na 13
satellita jew inkella fuq l-internet, permezz tas-sistema msej[a FTP. F’dan il-ka] stazzjon wie[ed i[allas lispejje] biex jibg[at il-filmat, u l-ie[or i[allas l-ispejje] biex jir/evihom, g[alkemm jista’ jkun ukoll li l-filmat, jekk ma jkunx marbut bil-[in,
Ara pa;na 30
g[al pa;na 2
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
2 Lokali
Ftehim li jista’ ji;i m;edded awtomatikament tat-Taqsima tal-A[barijiet tal-PBS. Fl-a[[ar xhur il-Gvern immexxi minn Joseph Muscat da[al f’kontroversja meta [abbar li l-Gvern kien iffirma ftehim ma’ kumpanija ?ini]a o[ra, i/China Communications Construction Company, li ffirmat ftehim mal-Gvern biex tag[mel studju dwar il-possibiltà ta’ pont bejn Malta u G[awdex. Dan qanqal kritika min[abba l-fatt li, minkejja li qalet li l-Gvern mhu se jkollu l-ebda obbligu, il-kumpanija talGvern ?ini] se t[allas dan l-istudju ta’ € 4 miljun minn butha. U dan meta hi stess tibni l-pontijiet. Dwar dan, [afna lmentaw li dan jista’ jo[loq kunflitt ta’ interess, g[ax il-kumpanija tista’ ti;bed lejn l-interessi tag[ha. It-tieni parti talkontroversja hu l-fatt lkumpanija tinsab blacklisted mill-Bank Dinji sal-2017, u dan min[abba li kienet involuta f’ka]i serji
minn pa;na 1
jintbag[at bil-posta. Il-ftehim jg[id ukoll li jekk jinqala’ l-b]onn, i]]ew; partijiet g[andhom jag[mlu l-provedimenti kollha biex jibag[tu lfilmati live, jekk jinqala’ lb]onn. Paragrafu ie[or millftehim jg[id li jistg[u jsiru skambji ta’ ;urnalisti bejn i]-]ew; pajji]i, fejn ikunu jisg[u “ji;bdu filmati jew jag[mlu intervisti”. Lispejje] tal-ivvja;;ar jit[allsu mill-istazzjon applikant u l-ie[or jipprovdi l-arran;amenti ta’ lo;istika. Partijiet o[ra mill-ftehim jikkon/ernaw min i[allas xiex, u kwistjonijiet ta’ copyright u permessi biex il-filmati jintu]aw minn terzi stazzjonijiet. Il-ftehim jg[odd g[al sena, u ji;i m;edded awtomatikament b’sena meta jiskadi, sakemm ma jkunx hemm de/i]joni li jitwaqqaf. Jirri]ulta wkoll li lcontact person f’Malta hu Reno Bugeja, il-Kap ;did
ta’ frodi, kemm fil-Filippini kif ukoll fil-:amajka. Dan ifisser li l-kumpanija ma tistax tissellef flus millWorld Bank biex twettaq ilpro;etti tag[ha. Meta [abbar il-ftehim mas-CCCC, il-Prim Ministru Joseph Muscat kien [eba l-fatt li lkumpanija hija blacklisted, u insista li “meta wa[da mill-ikbar kumpaniji talGvern ?ini] toffrilek li tag[mel studju b’xejn tag[mel tajjeb li ta//etta”. Meta aktar tard kien mistoqsi dwar ilblacklisting, Muscat kien dar ma’ dan il-fatt, u prova ji;;ustifika l-azzjoni tieg[u, minkejja li fil-kampanja elettorali kien tkellem tant dwar “it-tmexxija a[jar” li biha ried jimxi l-Partit Laburista fil-Gvern. L-istess kumpanija ?ini]a li tqabbdet tag[mel l-istudju dwar pont bejn Malta u G[awdex kienet bniet irRed China Dock f’Bormla fi ]mien il-Gvern So/jalista ta’ Duminku Mintoff fl1972.
It-Temp
UV INDEX
9
Elezzjoni ka]wali
IT-TEMP xemxi b’xi ftit s[ab VI}IBBILTÀ tajba IR-RI{ [afif mill-Punent il-Lbi/ BA{AR [afif g[al moderat li jsir [afif IMBATT ftit li xejn TEMPERATURA l-og[la 32˚C XITA f’dawn l-a[[ar 24 sieg[a 0.0 mm Xita mill-1 ta’ Settembru 428.1 mm IX-XEMX titla’ fil-06.18 u tin]el fit-19.56
F’elezzjoni ka]wali fillokalità ta’ {al Kirkop ilbiera[ kienet eletta Jennifer Tabone wara li rri]enja Joseph Carbone, li fl-elezzjoni tassena l-o[ra kien elett f’isem ilPartit Laburista.
}g[a]ag[ li xtraw it-tilqima kontra t-Typhoid bla kumpens mill-Gvern minn Matthew Bonett
Il-Ministeru tas-Sa[[a qed jinsisti li ma jag[tix kumpens li]-]g[a]ag[ li fla[[ar jiem marru l-Bra]il biex jag[mlu xog[ol ta’ volontarjat u fl-istess [in [adu sehem fi//elebrazzjonijiet tal-Jum Dinji ta]-]g[a]ag[ immexxi mill-Papa. Dan minkejja li suppost huma ng[ataw ttilqima kontra t-Typhoid b’xejn qabel ma marru, i]da ]-]g[a]ag[ kellhom i[allsu g[aliha peress li t-tilqima kienet out-of-stock. Qabel marru l-Bra]il, INNAZZJON kien ]vela li dawn i]-]g[a]ag[ ma ng[atawx it-tilqima kontra lmarda tat-Typhoid b’xejn mi/-/entru tas-Sa[[a talFurjana, kif inhi l-prassi, g[ax din it-tilqima kienet out-of-stock, u g[alhekk kellhom i[allsu aktar minn €34 kull wie[ed biex ikunu jistg[u jie[du t-tilqima. Din it-tilqima tista’ tkun kru/jali f’dawn il-pajji]i min[abba ilma kkontaminat li je]isti mhux biss fil-Bra]il, i]da anke f’diversi pajji]i o[ra fejn numru ta’ Maltin imorru jag[mlu xog[ol ta’ volontarjat. L-isku]a li ;ab il-Kelliem tal-Ministeru tas-Sa[[a li insista li l-Gvern mhux se jag[ti kumpens, kienet li lanqas tul l-amministrazzjoni pre/edenti ma kienet ilpolicy li dawk li jkollhom jixtru l-medi/ina jew va//in
minn buthom, jing[ataw kumpens. Dan i]da ma jnaqqas xejn mill-fatt li mhux tort ta’ dawn i]-]g[a]ag[, li marru jag[mlu xog[ol ta’ volontarjat, li din it-tilqima kienet out-of-stock, u mhux talli dawn i]-]g[a]ag[ baqg[u b’xiber imnie[er, i]da t-tilqima jidher li g[adha ma waslitx Malta, u g[ada out-of-stock s’issa. Jidher li ma kienx biss dawn i]-]g[a]ag[ li marru jag[mlu xog[ol fil-missjoni li baqg[u b’xiber imnie[er g[aliex it-tilqima li normalment ting[ata b’xejn mi/-?entru tas-Sa[[a filFurjana je[duha dawk kollha li jsiefru biex jag[mlu xog[ol komunitarju f’pajji]i li g[adhom qed ji]viluppaw, u fost dawn, minbarra s-70 ru[ li marru Rio, dan is-sajf kien hemm ukoll is-seba’ persuni li marru l-Etjopja nhar is-Sibt. Hemm ukoll, imbag[ad, [addiema li min[abba nnatura ta’ xog[olhom u rriskji marbutin mieg[u, ukoll huma obbligati jie[du din ittilqima b’mod regolari, b[al dawk li ja[dmu mat-Taqsima tad-Drena;;. Dawn ukoll kellhom i[allsuha minn buthom g[ax kienet nieqsa. B’hekk, jirri]ulta li b’kollox madwar 100 persuna spi//aw i[allsu huma g[al din it-tilqima, li issa ilha nieqsa minn :unju.
IL-{AMEST IJIEM LI :EJJIN
B[al-lum 25 sena
IT-TLIETA L-og[la 32˚C L-inqas 23˚C
L-ERBG{A L-og[la 33˚C L-inqas 23˚C
IL-{AMIS L-og[la 33˚C L-inqas 23˚C
IL-:IMG{A L-og[la 34˚C L-inqas 23˚C
IS-SIBT L-og[la 34˚C L-inqas 24˚C
UV
UV
UV
UV
UV
9
9
8
8
9
TEMPERATURI FI BLIET BARRANIN It-temperatura u t-temp f’dawn l-ibliet kapitali (f’nofsinhar [in ta’ Malta) lbiera[ kienet> Malta 31˚C xemxi, Al;eri 33˚C ftit imsa[[ab, Amsterdam 19˚C imsa[[ab, Ateni 35˚C xemxi, Li]bona 27˚C xemxi, Berlin 18˚C imsa[[ab, Brussell 19˚C imsa[[ab, il-Kajr 34˚C xemxi, Dublin 17˚C imsa[[ab, Kopen[agen 19˚C imsa[[ab, Frankfurt 23˚C imsa[[ab, Milan 29˚C ftit imsa[[ab, Istanbul 32˚C xemxi, Londra 21˚C xemxi, Madrid 35˚C ftit imsa[[ab, Moska 24˚C ftit imsa[[ab, Pari;i 21˚C imsa[[ab, Bar/ellona 29˚C ftit imsa[[ab, Ruma 30˚C xemxi, Tel Aviv 31˚C ftit imsa[[ab, Tripli 31˚C ftit imsa[[ab, Tune] 31˚C xemxi, Vjenna 26˚C xemxi, Zurich 24˚C xemxi, Munich 23˚C xemxi, St. Petersburg 19˚C imsa[[ab
W
a[da mill-miri tal-Gvern ;did Malti kienet it-trasformazzjoni ta’ Malta b[ala /entru internazzjonali tal-jottijiet. L-ewwel passi li ttie[du kien it-trasformazzjoni tal-marina tal-Imsida li b’[idma intensiva tbiddlet f’wa[da li fiha setg[u jorbtu jottijiet lussu]i. Dan it-titjib kien apprezzat fost o[rajn mill-parte/ipanti ta’ tellieqa internazzjonali bl-isem Legrand Rimini-Malta-Rimini. IlGvern [a [sieb li l-Imsida Marina tinkludi l-[ti;iet kollha. Il-Gvern beda [idma biex isir survey mill-ajru tal-g]ejjer Maltin. Ilkuntratt g[al dan ix-xog[ol kien iffirmat mal-Institute Geographique National ta’ Pari;i. Dan kellu jkun la[[ar survey li jsir mill-barranin g[aliex kien se jsir ta[ri; g[al persuni Maltin biex surveys o[ra futuri jsiru minnhom.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
Lokali 3
Il-Gvern se j]omm il-bendy buses Il Gvern iddikjara lbiera[ li l bendy buses se jibqg[u -
-
jintu]aw f’/erti rotot u f’/erti [inijiet g[ax huma b]onju]i fit-trasport pubbliku. Din id-dikjarazzjoni li g[amilha l-Ministru Joe Mizzi lbiera[, tistona mal-kampanja mill-Partit Laburista qabel lelezzjoni kontra l-bendy buses. Fil-kampanja elettorali l-Partit Laburista kien sa[ansitra g[amel bill-boards fit-toroq jirredikola l-bendy-buses. Dwar is-servizz tat-trasport pubbliku, il-Ministru Joe Mizzi qal li sa Novembru li ;ej jkunu tlestew il-proposti dwar ir-rotot wara konsultazzjoni mal-kunsilli lokali. B’hekk ikun mag[ruf kemm hemm b]onn aktar karozzi tal-linja u lkumpanija Arriva di;à ntalbet i]]id xi karozzi tal-linja. Il-Gvern hu tal-fehma wkoll li l-management tal-Arriva g[andu jkun Malti u mhux kif inhu fil-pre]ent.
L-in/ident qered apparat tal-kompjuters u mwejjed fil-kamra tal-Kusill Lokali ta’ San :wann fejn jing[ataw lezzjonijiet tal-kompjuter lit-tfal u adulti (Ritratt> Michael Ellul)
I/edi parti mis-saqaf tal-bini tal-Kunsill Lokali ta’ San :wann minn Charles Muscat
Il-b]onn li l-Kunsill Lokali ta’ San :wann ikollu uffi//ji ;odda kif kien ippjanat millGvern pre/edenti permezz talpro;ett ta/-?entru ?iviku, kompla jissa[[a[ hekk kif matul il-lejl bejn il-{add u lbiera[ sfronda saqaf talkamra mg[ammra bilkompjuters fil-bini pre]enti tal-Kunsill. Normalment din il-kamra tintu]a biex fiha jing[ataw lezzjonijiet tal-kompjuter littfal u anke lill-adulti u kien b’xorti tajba li l-in/ident se[[ matul il-lejl meta l-uffi//ji talKunsill Lokali kienu mag[luqin. Fl-in/ident /ediet parti missaqaf tal-kamra mg[ammra bil-kompjuters li waqg[et fuq il-kompjuters u l-monitors u fuq l-imwejjed tal-kompjuters. Dan l-in/ident ikkaw]a diversi [sarat imma seta’ kellu konsegwenzi gravi li nzerta waqa’ waqt li kienu g[addejjin xi lezzjonijiet talkompjuter. Dwar dan l-in/ident INNAZZJON [a l-kummenti tasSindku ta’ San :wann, Etienne Bonello du Puis. Hu
spjega li l-Kunsill ilu ju]a dawn l-uffi//ji mis-sena 2000 u matul is-snin inqalg[u diversi problemi strutturali filpost. Parti mill-bini fejn hemm luffi//ji pre]enti tal-Kunsill, fi Triq Caruana Dingli, ukoll kienet ikkundannata min[abba l-[sarat, tant li kellhom isiru puntali fil-garaxx biex isa[[u l-istruttura. Hu qal li issa /ediet parti mis-saqaf talkamra tal-kompjuter u g[alhekk hu sejja[ lill-Perit biex jara x’azzjoni trid tittie[ed. Hu qal li f’dan lin/ident il-Kunsill sofra [afna danni min[abba l-[sarat. Is-Sindku ta’ San :wann qal li dan l-in/ident ikompli jsa[[ah l-insistenza tal-Kunsill Lokali li jkollu uffi//ji ;odda biex jopera minnhom, kif kien ippjanat. Etienne Bonello du Puis qal li l-;img[a li g[addiet kellu laqg[a ma’ Joe Mizzi, il-Ministru g[atTrasport u l-Infrastruttura, li wera li l-Gvern lest li jkompli bil-pjan li jsir il-pro;ett ta/?entru ?iviku fil-:nien Karen Grech, fejn se jkun hemm luffi//ji l-;odda tal-Kunsill.
Is-Sindku ta’ San :wann qal li l-Ministru Mizzi qallu li l-pjani ori;inali ta/-?entru ?iviku mistennija jinbidlu xi ftit, u mistenni jkun inklu] filBa;it g[as-sena d-die[la. Hu qal li meta l-Kunsill ikollu lbini l-;did ikun jista’ jkompli jag[ti s-servizzi li b[alissa qed jag[ti b’/erta diffikultà min[abba l-istat tal-uffi//ji pre]enti. B’hekk il-Kunsill ikun jista’ jaqdi l-b]onnijiet tar-residenti kollha ta’ San :wann bl-a[jar mod possibbli. Id-dikjarazzjoni talMinistru Joe Mizzi turi li issa dan il-pro;ett se jsir g[alkemm ftit ;img[at ilu lGvern pre]enti kien wera l[sieb li l-pro;ett ta/-?entru ?iviku f’San :wann, b’investiment ta’ madwar €1.1 miljun, jitwarrab. G[al mistoqsija ta’ dan il;urnal dwar dan il-pro;ett ftit tal-jiem ilu, il-Ministru g[all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali, Manwel Mallia, qal li dan kien pro;ett ta’ b]ar fl-g[ajnejn ta’ qabel lelezzjoni mill-Gvern pre/edenti.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
4 Lokali
Id-Dipartiment tal-Investigazzjonijiet Kriminali ressaq nota tal-Kummissarju tal-Pulizija minn pa;na 1
lbiera[ filg[odu meta lispetturi tal-Pulizija Joseph Mercieca u Carlos Cordina mid-Dipartiment talInvestigazzjonijiet Kriminali, ressqu nota tal-Kummissarju tal-Pulizija biex l-akku]i kontra Borg ji;u rtirati u spjegaw kif fis-7 ta’ Awwissu ]-]ag[]ug[ kien mixli bisserqa, u wara li ddikjara li mhux [ati tal-akku]i mi;juba kontrih, in]amm arrestat. Jumejn wara, fid-9 ta’ Awwissu, l-Ispettur Elton
Taliana ressaq fuq l-istess hold-up lil Roderick Grech, ta’ 22 sena minn B’Kara wkoll, mixli bl-istess akku]i. Grech ammetta r-reat u ng[ata sentenza ta’ 12-il xahar [abs sospi]i g[al sentejn. Fl-istess ;urnata tas-smig[ ta’ Grech, il-pulizija ppre]entat talba lill-Qorti biex Darryl Luke Borg jin[eles mill-arrest. It-talba ;iet a//ettata mill-Ma;istrat Claire Stafrace Zammit. Ilbiera[ filg[odu, il-
pulizija infurmaw lill-Qorti li kienu qed jitolbu li lakku]i kontra Darryl Luke Borg ji;u rtirati. IlMa;istrat Carol Peralta a//etta t-talba. B’hekk issa li l-pro/eduri fil-Qorti saru, jonqos biss le]itu tal-inkjesta li qed issir mill-Bord tal-Pulizija li ma jidhirx li se tie[u fit-tul wisq. Il-mistoqsijiet jibqg[u dwar min se jerfa’ r-responsabbiltà ta’ dan l-i]ball gravi, kemm internament fil-pulizija kif ukoll fuq livell politiku.
Jinstab it-tieni katavru fit-tra;edja tal-Fran/i]i fix-Xwejni It-tfittxija g[at-tfajla Fran/i]a li g[ebet is-Sibt li g[adda fix-Xwejni lbiera[ filg[odu tat il-frott tag[ha wara li l-katavru tat-tfajla nstab ftit ‘il barra mix-xtajta f’din l-istess bajja. B’hekk issa kien konfermat li din kienet tra;edja doppja, li fiha tilfu [ajjithom ra;el u t-tfajla, li skont rapporti hi [abiba ta’ bintu. L-in/ident tra;iku se[[ isSibt li g[adda f’din il-bajja fil-limiti ta’ Marsalforn, fejn minkejja l-mew; g[oli ttfajla ni]let tg[um, u lFran/i] l-ie[or li wkoll tilef [ajtu f’din it-tra;edja, qabe] g[at-tfajla li kienet [abiba ta’ bintu, bi]-]ew; Fran/i]i jispi//aw f’diffikultà filba[ar. Kienu ]-]ew; Fran/i]i lo[ra li kienu mag[hom u li baqg[u fuq il-blat, li /emplu g[all-g[ajnuna meta rawhom f’diffikultà filba[ar qawwi. Il-katavru tar-ra;el, Pierre Louis Berlatier ta’ 53 sena minn Pari;i, ittella’ millba[ar is-Sibt stess permezz ta’ [elikopter tal-Armata. Imma dak tat-tfajla baqa’ ma nstabx, tant li t-tfittxija
tal-forzi tas-salvata;; kompliet il-{add u anke lbiera[ filg[odu. Biex fla[[ar il-;isem mejjet ta’ Emma Nour Yanicostas instab ftit ‘il barra mixxtajta. Dan l-in/ident tra;iku jfisser li din is-sena s’issa lib[ra Maltin [asdu l-[ajja ta’ seba’ persuni Fran/i]i, kollha f’G[awdex. It-tnejn li mietu f’din it-tra;edja filQbajjar fi tmiem il-;img[a, u l-[ames persuni, fosthom tifel ta’ 12-il sena, li mietu ‘l barra mix-Xlendi f’Mejju li g[adda. Dawn ukoll kienu [ar;u ‘l barra fuq dinghy ]g[ira minkejja li lkundizzjonijiet tal-ba[ar kienu []iena [afna. U kontra kull twissija. Ir-ri[ qawwi millMajjistral fi tmiem il;img[a wassal biex diversi bajjiet fit-Tramuntana ta’ Malta ;ew mag[luqin permezz tal-bnadar [omor. Imma minkejja ttwissijiet, diversi persuni, kemm Maltin kif ukoll turisti, xorta wa[da ni]lu jg[umu fil-ba[ar imqalleb, b’u[ud minnhom kellhom ji;u salvati mil-lifeguards jew mill-Forzi Armati.
}ew; Kolombjani jin]ammu arrestati dwar traffikar ta’ droga Mara ta’ 38 sena millKolumbja i]da residenti Spanja lbiera[ ammettiet fil-Qorti li nhar is-Sibt ippruvat idda[[al madwar mitejn gramma kokaina f’Malta. Gloria Stella Vargas Pena ;iet arrestata fl-ajruport, mal-wasla tag[ha minn Madrid, wara li l-Pulizija u l-uffi/jali tad-dwana sabu li
kienet qed i;;orr id-droga. B’rabta mal-istess ka] tressaq ukoll John Faber Uruena Molina, ta’ 31 sena, ukoll Kolombjan li jg[ix fi Spanja. Hu ;ie akku]at li kien qed jippjana li jda[[al id-droga f’Malta. Ir-ra;el m’ammettiex lakku]i mi;juba kontrih, u ]-]ew; barranin in]ammu arrestati.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
Lokali 5
Il-Gvern irid ine[[i l-iskemi ta’ parke;; g[ar-residenti
Zona ta’ parke;; quddiem l-uffi//ju tal-Prim Ministru f’Misra[ Kastilja li ma baqg[etx g[all-fa/ilità tal-persuni bi b]onnijiet spe/jali
Jitne[[a spazju riservat g[all-persuni b’di]abilità Spazju g[al parke;; li kien riservat apposta g[all-persuni b’di]abilità vi/in il-Kavallier ta’ San :akbu f’Misra[ Kastilja, ftit ‘il fuq millUffi//ju tal-Posta u qrib luffi//ju tal-Prim Ministru, tne[[a g[alkollox sabiex jibda jintu]a minn karozzi talGvern. Bosta persuni li tkellmu ma’ IN-NAZZJON fissru ddi]appunt tag[hom li l-Partit Laburista li qabel l-elezzjoni ;enerali tant kien jitkellem favur id-drittijiet tal-persuni b’di]abilità mbag[ad jie[u de/i]joni b[al din. Is-Sindku tal-Belt Alexei Dingli f’kummenti lil dan il;urnal, qal li l-Gvern ma
infurmax lill-Kunsill Lokali li se jie[u dan il-parke;;, i]da sempli/iment qal li se jag[mel revi]joni tal-ispazji tal-parking f’din iz-zona. Jirri]ulta li bidla fil-policy ta’ Transport Malta qed tag[ti /ans lil kull Ministeru biex jie[u [ames postijiet ta’ parke;; – de/i]joni li qed to[loq pressjoni kbira fuq irresidenti tal-belt kapitali li kulma jmur qed jaraw lispazju g[all-parke;; tag[hom jonqos. F’ka] partikolari – dak talMinisteru ta’ Helena Dalli – ittie[du postijiet g[al sitt karozzi biswit il-pixkerija, minkejja li l-Ministeru tag[ha jinsab in-na[a l-o[ra tal-Belt.
G[alkemm f’dan il-ka] partikolari l-Kunsill tal-Belt kien ir/ieva email, kif suppost isir b’korte]ija; f’[afna millka]i l-o[ra l-Kunsill ma ;iex infurmat bil-parke;;i me[uda mill-Ministeri.
Jin[onoq l-ispazju g[all-parke;; anke g[al min hu fil-b]onn F’dan il-fenomenu ta’ ffullar ta’ karozzi tal-Gvern li qed jie[du l-parke;;i li qabel
kienu tar-residenti, jidher li nbidlet il-policy g[ax sa qabel l-elezzjoni kien permess li ji]died parke;; wie[ed biss g[all-Ministeri imma issa dawn ]diedu g[al [amsa. Jirri]ulta wkoll li anke lispazji li kien hemm fiz-zona fuq Bieb il-Belt fejn qabel kien hemm double yellow lines, minn quddiem Kastilja sa fa//ata tal-Bank ?entrali, ittie[du mill-Gvern biex jintu]aw g[all-karozzi talMinisteri. Barra minn hekk karozzi tal-Gvern qeg[din jit[allew jipparkjaw ukoll fi Triq Merkanti – triq li suppost hi mag[luqa g[at-traffiku b[ala zona pedonali.
Il-Gvern qed jinsisti li jitne[[ew l-iskemi ta’ parke;; riservat g[arresidenti li je]istu f’diversi lokalitajiet fosthom fil-Belt, f’TasSliema, fin-Naxxar u f’San Pawl il-Ba[ar. Dan t[abbar ilbiera[ minn Joe Mizzi, ilMinistru waqt konferenza tala[barijiet fi Triq Melita fil-Belt. Il-Ministru Joe Mizzi, responsabbli mittrasport u linfrastruttura, qal ilbiera[ li kien hemm xi Kunsilli Lokali li dan la[[ar abbu]aw missistema ta’ parke;; riservat g[ar-residenti, u g[alhekk din l-iskema trid tispi//a u trid tinstab soluzzjoni o[ra. Il-Ministru Joe Mizzi tkellem dwar l-iskemi ta’ parke;;, fi Triq Melita fil-Belt fejn qal li x-xog[ol li kien sar qabel ma kienx sar tajjeb u g[alhekk kellu jer;a’ jinqala’ u jsir mill-;did. Hu qal li x-xog[ol issa tlesta qabel i]]mien stipulat u blistess nefqa ippjanata, ji;ifieri madwar €100,000. Joe Mizzi qal ukoll li b[alissa qed isiru studji minn periti ta’ Trasport Malta dwar kif jista’ jkun hemm soluzzjoni g[at-traffiku fiz-zona ta/-?imiterju talAddolorata. Hu qal li l[sieb hu li jintu]aw mezzi moderni u jista’ jag[ti l-ka] li ma jkunx hemm b]onn roundabouts.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
6 Lokali
Informazzjoni mill-istudenti Qu//ata o[ra tal-medi/ina dwar ix-xhur tas-sajf mil[uqa g[al Dak li beda s sena l o[ra ru[na mill [sara tax xemx u sena li g[addiet u li qed tint -
-
b[ala sforz mill-istudenti talmedi/ina biex jinfurmaw lillpoplu Malti u G[awdxi dwar is-sa[[a matul ix-xhur tassajf, din is-sena wassal biex listess studenti jippubblikaw rivista bl-isem Ripple li qed titqassam b’xejn f’kull attività sajfija organizzata minn dawn l-istudenti. L-g[an ta’ dan il-magazine, mag[mul apposta g[al dawn ix-xhur tas-sena, hu li joffri informazzjoni dwar il-b]onn li nie[du [sieb sa[[itna matul dawn ix-xhur s[an, b’enfasi fuq il-b]onn li nipprote;u
-
-
anke mid-d[a[en tas-sigaretti. Ir-rivista tinkludi wkoll intervista ma’ persuna li g[addiet mill-marda kiefra tal-melanoma u li, minkejja kollox, irnexxielha teg[leb dan l-ostaklu u llum qed tg[ix [ajja a[jar. Il-pubblikazzjoni ta’ din irrivista timmarka l-bidu ta’ sensiela ta’ attivitajiet edukattivi li l-istudenti tal-medi/ina qed jorganizzaw matul is-sajf, f’postijiet varji mifruxin malg]ejjer Maltin. Dan b[ala parti mill-kampanja ‘Beat The Burn’ li rat il-bidu tag[ha s-
-
laqa’ tajjeb mal-pubbliku Malti. Din l-istess kampanja reb[et ukoll premju internazzjonali minn fost l-g[aqdiet kollha tal-medi/ina fid-dinja, min[abba l-ori;inalità u limpatt po]ittiv li qed ikollha fost il-Maltin. G[al iktar informazzjoni dwar din il-kampanja talG[aqda tal-Istudenti talMedi/ina ta’ Malta, wie[ed jista’ j]ur il-pa;na uffi/jali fuq Facebook www.facebook.com#mmsa.scoph.beatth eburn.
Gregory Attard Qed jippjana avventura o[ra ma’ [ames ]g[a]ag[ b’tentattiv li jitilg[u fuq Mont Blanc Gregory Attard wettaq b’su//ess ]ew; sfidi o[rajn meta tela’ sal-qu//ata ta’ ]ew; muntanji fil-Pakistan – sfida o[ra li ti]died massu//essi l-o[rajn f’dik li hi lista ta’ muntanji li tela’ filqu//ata tag[hom wara dawk tal-Everest u Cho Oyu, fost o[rajn. Gregory Attard, it-tabib ta’ 36 sena, irritorna Malta nhar il-{add waranofsinhar wara l-a[[ar avventura tieg[u li rat il-bidu tag[ha fl-20 ta’ :unju li g[adda meta telaq minn Malta. F’temp ta’ ;img[a rnexxielu jitla’ ]-]ew; q/a/et ta’ Gasherbrum 1 u 2 fil-Pakistan – bejniethom total ta’ 16,115-il metru. Fl-ewwel reazzjoni malwasla tieg[u, Gregory stqarr li kienet esperjenza diffi/li u fuq livell differenti minn dak li g[amel qabel, kemm b[ala stil kif ukoll fuq livell ta’ intensità. Dan ukoll min[abba l-fatt li din id-darba ma kellux sapport ta’ sherpas u forsi ta’ kollegi li qed jaqsmu lesperjenza mieg[u, hekk kif kellu j;orr kollox wa[du matul ir-rotta. Jilqg[uh fl-ajruport kien hemm qraba u [bieb ta’ Gregory li kienu qed jistennew bil-[erqa r-ritorn tieg[u, fosthom ukoll it-tfa-
Gregory Attard
jla tieg[u. Huma wkoll g[addew minn ]mien ta’ apprensjoni meta nqata’ lkuntatt minn mieg[u min[abba li kienet spi//at il-batterija tas-sattelite phone g[al 24 sieg[a. Frisk mill-wasla tieg[u, Gregory di;à qed jippjana avventura o[ra, flimkien ma’ grupp ta’ [ames ]g[a]ag[ b’tentattiv li jitilg[u fuq Mont Blanc, din id-darba bi skop nobbli. U fuq livell personali, xi sfidi qed jara quddiemu? B’nofs da[ka we;ibna li muntanji baqa’ [afna... u jimxi pass pass. Is-sodisfazzjon li jipprovdi dan iddelizzju, g[al Gregory Attard hu kbir [afna.
Mixja billejl b’risq il-Hospice G[all-[ames sena konsekuttiva, Hospice Malta, nhar il:img[a 30 ta’ Awwissu se torganizza mixja billejl, twila erba’ kilometri li tibda u tispi//a fil-pjazza ta’ Bu;ibba. Qabel ma tibda l-mixja f’nofsillejl, se tin]amm minuta silenzju b’tifkira talg[e]ie] qraba mejtin talparte/ipanti kollha. Qabel il-mixja jkun hemm attività mid-Disney Characters, [in g[arre;istrazzjoni u sessjoni ta’ aerobics b[ala warm up filpjazza stess. Id-donazzjoni g[al min jixtieq jipparte/ipa hi ta’ € 5 kull persuna. Il-parte/ipanti kollha re;istrati jing[ataw
t-shirt b[ala tifkira kif ukoll refreshments. Il-fondi kollha li jin;abru minn din il-mixja jmorru g[as-servizzi bla [las ta’ kura paljattiva li joffri Hospice Malta lil nies morda bilkan/er, motor neurone disease jew mard terminali ie[or, u lfamilji tag[hom. Formoli tar-re;istrazzjoni jistg[u jinkisbu mis-sit www.hospicemalta.org u millpa;na ta’ Facebook, inkella billi wie[ed i/empel 21440085 jew b’email lil fr@hospicemalta.org. Donazzjonijiet o[ra jistg[u jintbag[tu b’SMS vojt fuq 50617384 g[al €2.33; 50618100 g[al €4.66; jew 50619234 g[al €11.65.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
Lokali 7
Li tkun Marine jfisser li tkun lest tag[mel kollox Anzjan Ingli] jirrakkonta l-esperjenzi militari tieg[u fosthom dawk f’Malta minn Hermann Micallef
Cyril Price hu anzjan Ingli] ta’ 94 sena li kellu x-xorti li jdur id-dinja – mhux b[ala turist waqt vaganza, imma fil-qadi ta’ dmirijietu b[ala Royal Marine matul it-Tieni Gwerra Dinjija u sussegwentement fi ]mien ta’ pa/i. Price, li akkost ta’ kollox ried isir Royal Marine, g[amel 46 sena f’dan ir-rwol tant presti;ju] fil-Forzi Militari Ingli]i, u esperjenza missjonijiet avventuru]i u o[rajn kemxejn diffi/li fi ]mien meta d-dinja kienet mifnija b’konflitti mdemmija. Dan l-anzjan, flimkien ma’ xi ftit veterani o[rajn mimlijin bil-g[omor, jinsab Malta g[al vaganza fuq stedina tal-Appostolat tal-Ba[ar fi [dan ilKummissjoni Emigranti biex jitfakkar il-71 anniversarju mill-wasla talKonvoj ta’ Santa Marija. Cyril Price ng[aqad mar-Royal Marines fl-età ta’ 19-il sena fl-1940. Missieru wkoll kien Marine u [a sehem attiv fit-Tieni Gwerra Dinjija. Meta missieru kien ji;i d-dar, wara waqfa qasira g[all-mistrie[, Cyril kien jin;abar ma’ [utu jisma’ listejjer u l-esperjenzi f’pajji]i ’l bog[od mill-Ingilterra. Mhux ta’ b’xejn li ftit wara li faqqg[et il-gwerra, Cyril applika firRoyal Marines. L-istess g[amlu [utu s-subien tewmin, i]da f’ferg[at o[rajn – wie[ed minnhom sar ba[ri malQawwa Navali u l-ie[or kien firRoyal Air Force (RAF). Wara li temm it-ta[ri; ba]iku militari, Price mill-ewwel intbag[at biex iservi fuq vapur tal-Qawwa Navali, sewwasew fuq aircraft carrier li kien jismu HMS Argus. Mitlub jirrakkonta l-esperjenzi tieg[u fuq il-ba[ar matul it-Tieni Gwerra Dinjija, Cyril Price qal li lewwel vja;; tieg[u kien fuq konvoj fil-kes[a lejn dik li kienet l-Unjoni Sovjetika. Cyril Price qal li din l-ewwel esperjenza tieg[u [allietu mi]erabbli g[ax marad bl-influwenza ka;un ta’ dmirijiet li kellu jag[mel fix-xita kies[a tar-re;jun. Wara li temm din il-missjoni, Cyril
Fl-età ta’ 94 sena, Cyril Price hu fost numru ta’ veterani li jinsabu Malta fuq stedina tal-Appostolat tal-Ba[ar fi [dan il-Kummissjoni Emigranti biex jitfakkar il-71 anniversarju mill-wasla tal-Konvoj ta’ Santa Marija (Ritratt> Joseph Galea)
Price [a r-ru[ g[ax ;ie assenjat dmirijiet fil-Mediterran fl-1941. :ibiltà kienet il-ba]i tal-Qawwa Navali Ingli]a fil-Mediterran u minn hemm min jaf kemm intbag[tu
aircraft carriers mg[obbijin b’ajruplani, l-aktar Spitfires u Hurricanes, lejn Malta. Hu fisser kif hu ]ar Malta abbord laircraft carrier Ark Royal, li mbag[ad
tg[arraq mill-g[adu madwar 25 mil nawtiku ’l barra minn :ibiltà. Cyril Price, li l-memorja tieg[u g[adha tfakkru diversi episodji tul ilkarriera militari tieg[u, qal li hu ]ar Malta darbtejn qabel l-Operation Pedestal – il-missjoni li tnediet mirRenju Unit biex issalva lil Malta milli taqa’ ta[t in-Na]isti. Hu jirrakkonta li hu ma kienx abbord il-vapuri li da[lu mat-tanker S.S. Ohio f’Malta, i]da t[alla standby f’:ibiltà. Hu kien biss abbord vapur partikulari ta’ skorta li i]da ma baqax die[el fil-Port il-Kbir. Ir-rwol tieg[u abbord il-bastimenti navali kienu diversi, i]da qatta’ [afna [in fuq l-Anti-Aircraft Guns u jag[mel l-g[ases. “Li tkun Marine kien ifisser li tkun lest tag[mel kollox,” sa[aq Cyril Price. L-avventuri militari ma waqfux u Cyril Price mbag[ad [a sehem flinva]joni tal-Alleati fl-Afrika ta’ Fuq – jew a[jar Operation Torch. Din linva]joni fil-pajji]i tal-Afrika ta’ Fuq kolonizzati minn Franza, kienet intenzjonata biex telimina lillQawwiet Taljani u Na]isti mill-Afrika ta’ Fuq, issa[[a[ il-kontroll navali filMediterran u t[ejji g[all-inva]joni fin-Nofsinhar tal-Ewropa fl-1943. I]da fl-Afrika ta’ Fuq, Cyril Price ntlaqat minn sparar tal-g[adu u ntbag[at lura g[al i]jed kura fir-Renju Unit. Wara li rkupra, ir-Royal Marine kien determinat li jara i]jed azzjoni u fl-1943 [a sehem f’missjoni o[ra, din id-darba fil-Lvant Imbieg[ed. Hu temm l-esperjenzi tieg[u, fi ]mien ta’ gwerra, fi g]ejjer filPa/ifiku – esperjenzi sbie[ li fakkruh f’diversi tfajliet sbie[ minn Tahiti li ma kienu libsin xejn [lief dbielet talweraq! Fi tmiem it-Tieni Gwerra Dinjija, fejn ta servizz attiv g[al sitt snin, Cyril Price serva g[al tliet snin o[ra sakemm ;ie mitlub jirri]enja skont lesi;enzi tas-servizz. I]da hu baqa’ filForza ta’ Riserva sakemm irtira kompletament mir-Royal Marines fletà ta’ 65 sena fl-1986.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
8 Intervista
L-XXIV KUNGRESS EWKARISTIKU INTERNAZZJONALI TAL-1913
Okka]joni straordinarja mill-aqwa minn Joe Chetcuti
Fl-okka]joni tal-festa tatTlug[ fis-Sema ta’ Marija, il-festa titulari tal-Mosta, iltqajt ma’ George Cassar, studju] dwar l-istorja u l[ajja f’Malta u fil-Mosta, u tkellimt mieg[u dwar avveniment li l-Maltin u l-Mostin ta’ mitt sena ilu qajla [asbu li qatt seta’ jse[[.
{assejt li din is-sena kellna nitfg[u [arsitna fuq ;rajja partikulari li tag[ha qed infakkru l-ewwel /entinarju. Qed nirreferi g[all-XXIV Kungress Ewkaristiku Internazzjonali li kien sar Malta fl-1913. Fil-qosor dan il-Kungress x’kien^ Il-Knisja Kattolika ilha torganizza Kungressi Ewkaristi/i ta’ dan it-tip mill-1881. L-ewwel wie[ed fil-fatt kien ittella’ fil-belt ta’ Lille fi Franza. Minn Kungress fuq dimensjoni x’aktarx lokali u modesta, bi]-]mien dan beda jikber kemm fid-daqs u kemm flimportanza sakemm sal-lum saru [amsin wie[ed u dak li ;ej fl-2016 se jsir filFilippini. Dan il-Kungress g[andu diversi g[anijiet. Isir biex ikabbar l-g[arfien lejn lEwkaristija u biex a[na nag[rfu kemm din hi filqofol tal-[ajja u l-missjoni tal-Knisja Kattolika. Jg[in ukoll biex il-fidili jifhmu a[jar il-litur;ija u ji//elebrawha. Ji;bed ukoll l-attenzjoni fuq id-dimensjoni so/jali tal-Ewkaristija. Fi]-]minijiet tal-lum dan il-Kungress ji;i organizzat
normalment darba kull erba’ snin. Ikun hemm i/-/elebrazzjoni tal-Ewkaristija kuljum li m’g[andniex xi ng[idu hi l-aspett /entrali ta’ kull Kungress. Matul il;img[a tal-Kungress, il-programm ikun jinkludi attivitajiet litur;i/i u kulturali, kateke]i u testimonjanzi, kif ukoll gruppi ta’ [idma.
Inkun korrett jekk ng[id li g[al Malta tal-1913, Kungress b[al dan kien xi [a;a straordinarja [afna^
Dan il-Kungress irid jitpo;;a fl-isfond u /-/irkustanzi politi/i ta’ dak i]]mien biex tinftiehem a[jar l-uni/ità tieg[u. Malta kienet kolonja Ingli]a. G[alkemm b[ala nazzjon kellha twemmin Kattoliku, madankollu ma kinitx stat indipendenti politikament u g[alhekk ma kellhiex rajha f’idejha. Ilg]ejjer Maltin kienu fil-fatt kolonja tal-Gran Brittanja, stat Protestant. Veru li dan l-istess Kungress Ewkaristiku Internazzjonali fl-1908 kien sar ;ol-Gran Brittanja, u din kienet xi [a;a straordinarja fiha nnifisha meta niftakru li dawn il-Kungressi kienu dejjem isiru ;ewwa artijiet tradizzjonalment Kattoli/i u b’devozzjoni spiritwali rikonoxxuta. Kienet imma [a;a aktar unika li dan ilKungress isir ;ewwa kolonja ]g[ira u bla sa[[a ta’ xejn. Malta ma kellhiex listatus ta’ Dominion, pere]empju b[alma kellha lKanada. F’Montreal fil-
Xena tal-Knisja Ar/ipretali tal-Mosta imballata bin-nies waqt wa[da mill-konferenzi li saret fil-;ranet tal-Kungress
Kanada kien sar Kungress fl1910. Mill-banda l-o[ra l-Gvern ta’ Malta ma kellux poteri ta’ self-government u g[alhekk kien jie[u ordnijiet u direzzjoni diretti u esklussivament mill-Parlament Ingli] li kien predominat minn politi/i Protestanti. G[al dawn, lawtorità tal-Papa u l-pratti/i tal-Knisja Kattolika ma kinux ifissru wisq u ma nistg[ux ng[idu li kien hemm xi simpatija partikulari lejn il-Papa u lejn ir-reli;jon Kattolika. Bi]]ejjed infakkru li dawn l-istess politi/i Britanni/i ma kinux taw permess li jo[ro; is-Sagrament Imqaddes f’pur/issjoni matul ilKungress ta’ Londra fl-1908 u g[alhekk din [ar;et ming[ajr is-Sagrament.
Kartolina ta’ tifkira li turi r-Rotunda tal-Mosta, xena rappre]entattiva tal-qima lejn l-Ewkaristija, flimkien ma’ ritratti tal-Legat tal-Papa, Mons. Domenico Ferrata (fuq ix-xellug) u l-Isqof ta’ Malta Mons. Pietru Pace bis-salib ta’ Malta bejniethom
Mela allura tista’ tispjegalna s-sinifikati ta’ Kungress b[al dan g[al pajji]na^
Jiena nara mill-inqas tliet sinifikati f’dan l-avveniment. L-ewwel sinifikat kien proprju li kolonja Britannika bla ebda sa[[a jew status kienet qed tit[alla tospita kungress internazzjonali tal-Knisja Kattolika organizzat millVatikan. {a;a b[al din qatt ma kienet ;rat qabel, aktar u aktar meta niftakru li Malta kienet kolonja ta’ importanza strate;ika militari u navali enormi f’nofs il-Ba[ar Mediterran. Li jit[allew jid[lu mijiet ta’ barranin, kollha f’daqqa, ;o kolonja li kienet aktar fortizza militari milli pajji] /ivili bilperikli g[as-sigurtà li dan kien i;ib mieg[u kienu g[alhekk xi [a;a g[al kollox barra mill-ordinarju. Kienet saret e//ezzjoni tassew straordinarja. Malta Kattolika kien irnexxielha tag[mel dak li fir-regoli talkolonjali]mu kienu realtajiet rari [afna biex ma ng[idux e//ezzjonali. It-tieni sinifikat kien li kolonja kienet se tkun g[al numru ta’ ;ranet fi/-/entru tal-a[barijiet mondjali. Bi]]ejjed naraw il-gazzetti flImperu Ingli] stess biex nifhmu kif dan l-avveniment kien imxandar mal-erbat irjie[ taddinja f’pajji]i vi/ini u ’l bog[od. U isem Malta ma kienx qed jixxandar min[abba ra;unijiet marbuta mal-kolonizzatur, u b[ala proprjetà Ingli]a, imma g[ax kienet pajji] Kattoliku li fih ttellg[et attività ta’ importanza mondjali li kellha x’taqsam marreli;jon dominanti tal-poplu tal-post.
George Cassar – studju] dwar l-istorja u l-[ajja f’Malta u fil-Mosta
It-tielet sinifikat kien li lGvern Ingli] jidher li [alla din l-attività ssir ming[ajr ind[il ]ejjed jew o;;ezzjonijiet esa;erati minkejja loppo]izzjoni tradizzjonali reli;ju]a bejn l-Anglikani u lKattoli/i. Nafu li saru xi stqarrijiet u domandi fil-Parlament Ingli] minn membri parlamentari li riedu jifhmu sewwa x’kien se jkun is-sehem tal-Gvern Ingli] u kif kienet se tkun affettwata l-amministrazzjoni militari u navali tal-kolonja; imma mir-risposti dehret /erta dispo]izzjoni benevolenti min-na[a tal-politi/i Ingli]i lejn il-Legat tal-Papa u /-/erimonji li kellhom isiru. Forsi anki l-fatt li b[ala Prim Ministru f’dak i]-]mien kien hemm il-Liberali Herbert Henry Asquith li kien meqjus b[ala politiku li kien ifittex ilftehim u deskritt b[ala mexxej ta’ su//ess fis-snin ta’ qabel l-Ewwel Gwerra Dinjija (1914-1918).
Issa ng[addu g[all-Mosta. Kif jid[ol f’dan kollu dak li mitt sena ilu kien ra[al g[al pa;na 9
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
Intervista 9
g[al Malta u g[all-Mosta minn pa;na 8
/kejken f’nofs il-kampanja Maltija^
Ir-ra[al tal-Mosta g[allewwel snin tas-seklu g[oxrin kont tista’ fa/ilment tiddeskrivih b[ala wie[ed ta’ daqs diskret. Veru li l-popolazzjoni kienet qed tikber g[ax filwaqt li fl-1901 kien hemm 4,365 ru[, sal-1911 dawn telg[u g[al 5,783 persuna; mela kien hemm 1,418il resident aktar. Madankollu, il-[ajja kienet wa[da g[al kollox rurali u kwieta. Kien post tal-bdiewa u r-ra[[ala fejn kollox kien ordinarju u ma kienx hemm xinxilli. Kien ra[al bla ebda pretenzjonijiet, maqtug[ millqalba tal-attivitajiet kummer/jali u politi/i tazzona tal-Belt Valletta u l-Port il-Kbir, u nistg[u ng[idu li kien ra[al kwa]i minsi u ’l bog[od mill-qalba tal-[ajja vitali tal-kolonja. Nistg[u g[alhekk nissoponu li ebda Mosti u Mostija ma kienu jimma;inaw li setg[u jkunu g[al erbat ijiem s[a[kwa]i kwa]i fi/-/entru tal-;rajjiet tal-Knisja Kattolika; imma mhux biss dik lokali imma fuq kollox dik mondjali. }gur li l-Mostin kienu kburin bil-knisja unika tag[hom, fuq kollox dik kienet i/-/entru ta’ [ajjithom u l-mimmi t’g[ajnejhom. Kienet unika g[al diversi ra;unijiet. Kienet l-akbar knisja ta’ Malta u tesa’ mijiet kbar. Kellha t-tielet l-akbar koppla tad-dinja. Kellha forma li f’Malta kollha ebda knisja parrokkjali o[ra ma kien hemm b[alha. G[alhekk dan ir-ra[al imdaqqas, kellu xi [a;a li
tag[]lu minn [afna lokalitajiet o[ra. Kellu knisja unika f’Malta li ta’ min jaraha u jammiraha – [a;a li kull barrani kien se jkun irid i]ur g[al dik l-esperjenza mhux tassoltu. Kienet ukoll kbira bi]]ejjed biex takkomoda folol kbar ta’ nies – aspett mhux traskurabbli meta kul[add kien jaf li Kungress b[al dan kien ji;bed mijiet kbar ta’ Kattoli/i barranin flimkien ma’ eluf ta’ Maltin. U kien g[alhekk il-Mosta tni]]let fl-annali ta’ dan ilKungress tal-1913, g[ax setg[et toffri dak li ebda knisja o[ra ma kellha, ji;ifieri barra post xieraq u dekoru] kellha wkoll spazju bi]]ejjed biex tilqa’ fa/ilment il-konferenzi l-kbar li kienu jsiru f’dawn il-kungressi. Kienu laqg[at fejn ji;u ppre]entati diskorsi mimlijin g[erf, riflessjoni u devozzjoni minn kelliema g[orrief u persona;;i ta’ statura u rispett floqsma tag[hom.
Nimma;ina li kienet [a;a fa/li li ting[a]el ir-Rotunda g[al dawn il-konferenzi.
Le, ma kienet [a;a fa/li xejn. Wara li ntg[a]let Malta biex tospita l-XXIV Kungress Ewkaristiku Internazzjonali u wara numru ta’ dibattiti fejn ser isiru l-laqg[at il-kbar talKungress, xi [add, ma nafux min, issu;;erixxa l-Mosta. G[all-ewwel ma jidhirx li kien hemm xi entu]ja]mu partikulari dwar il-prospett li tintu]a r-Rotunda, anzi, pjuttost [are; sens ta’ xetti/i]mu dwar jekk il-Mostin kienu se jkunu lesti li joffru l-knisja tag[hom g[all-Kungress. G[alkemm mhux /ar g[aliex din i/-/erta bruda
dwar l-g[a]la tar-Rotunda, hu ]gur li l-preokkupazzjoni espressa dwar li l-Mostin ikunu jridu j]ommu l-knisja tag[hom g[alihom biss kienet infondata g[all-a[[ar. IlMostin g[amlu laqg[a fuq izzuntier fil-5 ta’ Jannar 1912, u matulha ddiskutew jekk kellhomx joffru r-Rotunda tag[hom g[all-Kungress. Ilkonklu]joni kienet li mhux biss qablu li kellhom joffru lknisja ar/ipretali tag[hom g[all-u]u tal-Kungress imma ]iedu li biex jassiguraw dan lunur kienu wkoll lesti li joffru djarhom biex fihom jospitaw il-kungressisti. Kien intqal [afna diskors li l-Mosta kienet ’il bog[od mill-Belt u li ma kinitx kbira bi]]ejjed. Anki l-Isqof Pace g[all-bidu kien g[adu mhux konvint. Madankollu, fl-a[[ar il-Mostin reb[u l-argument u l-Mosta rat erbat ijiem ta’ attività mhux tas-soltu, eluf ta’ nies [onqu l-pjazza u t-toroq li jag[tu g[aliha, ir-Rotunda ma kienx hemm fejn tpo;;i labra, u isem il-Mosta kien fuq fomm kul[add – Maltin u barranin.
X’kummenti finali tista’ tg[addi fuq dan l-avveniment^
Mil-lat reli;ju], is-sinifikat tal-Kungress kien /ar g[al kul[add. Id-diskorsi, i/-/erimonji u l-manifestazzjonijiet kienu messa;; qawwi talqima lejn is-Sagrament talEwkaristija. Il-Legat tal-Papa, Mons. Domenico Ferrata kien milqug[ bl-og[la rispett kull fejn mar, mhux biss millawtoritajiet tal-Knisja kif naturalment kien mistenni, imma wkoll minn dawk /ivili u kolonjali. Il-Mosta mbag[ad, kienet
Il-ktieb fuq il-;rajjiet tal-Kungress li kien pubblikat g[all-okka]joni
fil-qofol ta’ dan kollu. Niesha ma baqg[ux lura biex juru li huma kienu ulied konvinti tal-Knisja Kattolika. ]ejnu kull fejn kien jidher. {ar;u bi [;arhom jilqg[u lil kull min ;ie j]urhom minn barra lMosta, li kienu jinkludu kardinali, isqfijiet, sa/erdoti, dinjitarji /ivili, u nies komuni. Kul[add kien milqug[ u stmat. Il-Mostin [adu sehem kull fejn setg[u fi/-/erimonji u l-manifestazzjonijiet. Nistg[u ng[idu li l-1913 kienet l-ewwel esperjenza g[ar-residenti Mostin fejn il-Mosta tag[hom da[let b’mod tant qawwi u li jispikka fl-avvenimenti nazzjonali.
X’tifkiriet g[adek issib ta’ dan il-Kungress filMosta^
Il-;ranet bejn it-23 u s-26 ta’ April 1913 baqg[u mnaqqxa fl-ambjent Mosti lewwel nett permezz ta’ r[ama li twa[[let malfa//ata tar-Rotunda talMosta u li fuqha jinsab rakkont ta’ dak li ;ara f’dawn il-;ranet. Barra din il-plakka kommemorattiva, it-triq prin/ipali li kienet tag[ti g[al ;ewwa l-pjazza u li allura kienet l-entratura g[ar-ra[al, inbidlilha isimha u minn Strada Nuova Valletta saret Triq ilKungress Ewkaristiku, kif g[adha sal-lum.
Matul din is-sena naf li lParro//a tal-Mosta fakkret i/-/entinarju tal-Kungress. Fiex kienu jikkonsistu
dawn it-tifkiriet^
Iva, l-Ar/ipriet Dun Albert Buhagiar waqqaf kumitat organizzattiv biex jie[u [sieb din it-tifkira. Kif jista’ wie[ed jifhem il-qofol kienet l-Ewkaristija u saru diversi attivitajiet reli;ju]i inklu] Adorazzjoni kull nhar ta’ Sibt g[al numru ta’ ;ranet. Ittellg[et ukoll lejla mu]iko-letterarja u tqaddset Quddiesa solenni, immexxija mill-Ar/isqof Emeritu Mons. :u]eppi Mercieca. Kien hemm ukoll ]ew; konferenzi mog[tija mill-Isqof Aw]iljarju Mons Charles Scicluna dwar il-Litur;ija. {adu sehem ukoll i]-]ew; Baned tal-Mosta Nicolò Isouard u Santa Marija u dawn daqqew flimkien matul il-pur/issjoni tal-Qalb Imqaddsa ta’ :esù. IsSo/jetà Filarmonika Nicolò Isouard esegwit ukoll ilMessa di Gloria ta’ Puccini fir-Rotunda. Anki l-Kunsill Lokali talMosta kixef mafkar quddiem ir-Rotunda biex ifakkar dan i/-/entinarju. U biex i/-/entinarju jibqa’ tifkira tieg[u [are; ukoll ktieb li je]amina l-Kungress u dak kollu li ;ara fl-1913 b’attenzjoni spe/jali fuq dak li sar fil-Mosta. Il-ktieb jismu 100 sena ilu: L-XXIV Kungress Ewkaristiku Internazzjonali u l-Mosta. G[al min hu interessat dan jista’ jinkiseb g[al donazzjoni ta’ €2 mill-Uffi//ju Parrokkjali jew billi jibg[at e-mail fuq ilmostamagazin@yahoo.com u jing[atalu tag[rif dwar kif jikseb kopja.
Il-plakka tal-ir[am li tfakkar il-Kungress u li tinsab imwa[[la mal-fa//ata tar-Rotunda wara l-istatwa ta’ San Pawl
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
10 Opinjoni
Tliet snin mill-mewt ta’ politiku kbir I]-]mien jg[addi u ma jistenna lil [add. Kien qisu lbiera[ meta l-{amis 12 ta’ Awwissu tard waranofsinhar f’pajji]na ;riet l-a[bar li lPresident Emeritu Guido de Marco kien [alla din id-dinja ftit sig[at biss wara li kien [are; mill-isptar. Il-mewt tieg[u nikktet mhux ftit lil kull Malti u G[awdxi, irrelevanti l-kulur politiku li wie[ed i[addan. Guido kien politiku rispettat minn kul[add g[ax kellu karattru uniku u partikulari li seraq il-qlub ta’ [afna. G[addew tliet snin millmewt tieg[u i]da t-tifkiriet tieg[u g[adhom [ajjin flim[u[ u l-qlub ta’ [afna. Il-memorji
G[alkemm kont g[adni ]g[ir meta Guido kien Vi/i Prim Ministru u Vi/i Kap talPartit Nazzjonalista, niftakarni dejjem nattendi flimkien mal-;enituri tieg[i lattivitajiet politi/i li kienu jorganizzaw f’ismu l-[bieb talfamilja de Marco. Il-personalità ta’ Guido de Marco minn dejjem kienet timpressjonani u minn tfuliti hu kien wie[ed mill-politi/i li ressquni lejn il-partit li g[adni u nibqa’ n[obb sal-a[[ar. Ilpre]enza tieg[u kienet dejjem ti;i nnutata g[ax il-poplu kien i[obbu bl-istess mod li hu kien i[obb u jirrispetta lillpoplu. Guido kien kura;;u] u determinat quddiem l-isfidi politi/i li kellhom quddiemhom pajji]na u l-PN. Bla dubju, l-akbar sodisfazzjon politiku tieg[u kien li jara lil pajji]na jsir membru talUnjoni Ewropea u sussegwentement jara lill-poplu tag[na jag[mel su//ess minn din is-s[ubija li tant [adem g[aliha b’g[aqal u dedikazzjoni. Niftakar id-diskorsi li kien jag[mel Guido, partikolarment fil-mass meetings talPartit. Kienu jkunu diskorsi partikulari g[aliex b[ala politiku kien kapa/i jkun aggressiv fejn me[tie; i]da fl-istess waqt kien jirnexxilu jo[loq kuntatti u j]omm relazzjoni mal-istess avversarji politi/i tieg[u. Din kienet identità partikulari li kienet tag[mel lil Guido differenti minn politi/i o[rajn ta]-]ew; na[at talKamra. Flimkien ma’ Eddie Fenech Adami kien [adem id f’id biex pajji]na u l-PN g[elbu l-ostakli kollha diffi/li li kien hemm. Dan biex fl-1987 pajji]na qabad it-triq it-tajba wara snin
Guido de Marco f’ritratt antik flimkien mal-familja tieg[u
tant koroh meta l-libertà kienet mhedda. Qabel ir-reb[a fl-elezzjoni tal-1987, Guido de Marco firrwol ta’ Vi/i Kap tal-PN kien parti mid-diskussjonijiet talPN mal-Gvern Laburista biex eventwalment saru l-emendi Kostituzzjonali tarRepubblika wara dak li kien ;ara fl-elezzjoni tal-1981 meta l-PN kiseb l-akbar ammont ta’ voti i]da xorta ma kienx iggverna ladarba ma kellux l-akbar ammont ta’ si;;ijiet.
Borg Olivier, hu kien [adem biex flimkien ma’ Eddie Fenech Adami u nies o[ra flPartit immodernizzaw ilPartit g[all-isfidi li kienu g[adhom ;ejjin u biex eventwalment jirb[u l-battalja politika mal-Partit Laburista mmexxi mill-Perit Mintoff. Dan se[[ u se[[ bil-merti kollha tal-PN g[aliex tassew kien il-partit li kellu l-a[jar vi]joni g[al pajji]na f’dawk i]-]minijiet diffi/li meta politikament in-nazzjon tag[na kien mifrud.
Guido de Marco kien politiku leali lejn pajji]u u lejn il-Partit Nazzjonalista u kultant nistaqsi lili nnifsi x’kienu jkunu l-kliem u l-osservazzjonijiet tieg[u g[al dak kollu li se[[ f’pajji]na u fil-partit tag[na minn mewtu ‘l hawn Spalla ma’ spalla ma’ Eddie Fenech Adami
Flimkien ma’ Eddie Fenech Adami, Louis Galea u o[rajn, Guido mexxa linNazzjonalisti ta’ dak i]]mien fil-mixja kerha talistorja politika ta’ pajji]na meta fost o[rajn se[[ il-qtil politiku ta’ Raymond Caruana. Guido kien Nazzjonalist ta’ veru u g[alkemm ori;inarjament kien [are; mal-partit ta’ Ganado meta kien i]g[ar, eventwalment kien sar wie[ed mill-kolonni l-kbar tal-PN. Wara l-era ta’ :or;
Guido de Marco kien wie[ed minn dawk li [admu kontra l-in;ustizzji li kienu qed ise[[u mill-gvernijiet So/jalisti tas-snin 80. {adem fuq li [adem sakemm eventwalment kien ippremjat birreb[a tal-1987. Din kienet reb[a storika g[al pajji]na u li ;abet bidliet kbar u fissret il-bidu talpro/ess biex pajji]na sar membru tal-UE. Fir-rwol tieg[u b[ala Ministru tal-Affarijiet Barranin, Guido kien ippre]enta l-applikazzjoni biex Malta tid[ol fil-
Komunità Ewropea u dan se[[ fis-16 ta’ Lulju 1990. Eventwalment wara li dan ilpro/ess kien iffri]at minn Alfred Sant b[ala Prim Ministru bejn l-1996 u l-1998, Guido kien il-persuna li re;a’ feta[ in-negozjati mal-UE biex pajji]na salva l-applikazzjoni tieg[u u eventwalment d[alna niffurmaw parti millkomunità Ewropea fl-1 ta’ Mejju tal-2004. {idmet Guido de Marco
Grazzi g[all-[idma tieg[u b[ala Ministru tal-Affarijiet Barranin, pajji]na tejjeb irrelazzjoni u r-reputazzjoni tieg[u mal-pajji]i ;irien u ’l bog[od minn Malta. Insemmi hawnhekk id-diversi rwoli li kellu fosthom b[ala President tal-Assemblea :enerali tan-Nazzjonijiet Uniti. Illum il-personalità ta’ Guido tidher f’ibnu Mario; il-Vi/i Kap tal-PN g[all-Affarijiet tal-Parlament. B[al missieru, Mario g[andu x-xorti li jservi lill-PN fi rwol daqshekk importanti u konvint li b[al missieru jista’ jikseb l-istess su//ess kemm fil-qasam legali kif ukoll politiku. Guido ma kellux ix-xorti jara lil ibnu jil[aq b[alu Vi/i Kap tal-Partit i]da /ert li fejn qieg[ed jinsab kburi b’dak li qed jikseb ibnu fil-politika u kif ir-rispett li hu kellu minn kul[add qed jirnexxilu jiksbu Mario wkoll. Guido kien politiku leali lejn pajji]u u lejn il-PN u kul-
minn Christian Micallef micallef_christian@yahoo.co.uk
tant nistaqsi lili nnifsi x’kienu jkunu l-kliem u l-osservazzjonijiet ta’ Guido g[al dak kollu li se[[ f’pajji]na u filpartit tag[na minn mewtu ’l hawn. Lil hinn minn dan, kull Nazzjonalist, spe/jalment lamministrazzjoni pre]enti li hemm fil-Partit, g[andha tag[mel kura;; billi t[ares lejn il-bidu tat-tmexxija fl-era ta’ Eddie Fenech Adami u Guido de Marco biex flimkien inkomplu nibnu partit talpoplu li permezz tieg[u ner;g[u niksbu l-fidu/ja talelettorat u f’qasir ]mien ner;g[u nkunu l-g[a]la naturali tal-ma;;oranza. Insellimlek Guido!
Christian Micallef hu l-Vi/i Sindku tal-Kunsill Lokali talBelt Valletta f’isem il-Partit Nazzjonalista
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
Opinjoni 11 Editur> Alex Attard Media.Link Communications Co. Ltd. 2, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 P.O. Box 37, il-{amrun {MR 1000 e-mail> news@media.link.com.mt Tel> 21243641 Dipartiment tal-Avvi]i Tel> 25965-317#232#474 E-mail> adverts@media.link.com.mt
L-EDITORJAL
Aktar sinjali ta’ in/ertezza fl-ekonomija Maltija Minn dawn il-kolonni editorjali ftit ;img[at ilu konna kkummentajna fuq il-waqg[a kbira li kien hemm fl-importazzjoni u fl-esportazzjoni matul ixxahar ta’ Mejju. Konna ttamajna li dan kien skerz ta’ xahar wie[ed. Waqg[a qawwija o[ra fil-kummer/ li Malta tag[mel ma’ barra
I]da issa [ar;u /-/ifri ta’ xahar ie[or – i/-/ifri g[al :unju. U anke f’:unju, re;g[et se[[et waqg[a qawwija fil-kummer/ li Malta tag[mel ma’ barra. Xejra ta’ xahrejn li hi inkwetanti g[ax dawk ix-xahrejn qalbu l-andament tajjeb tal-kummer/ barrani li Malta kien kellha sa April. Quddiem dawn i/-/ifri ta’ xahrejn konsekuttivi, tajjeb li nanalizzaw l-importazzjoni, g[ax dik turi d-domanda li hawn f’Malta. Anqas importazzjoni ta’ makkinarju u apparat g[all-industrija
F’:unju b[al f’Mejju, se[[et waqg[a qawwija flimportazzjoni ta’ o;;etti kapitali; il-makkinarju u lapparat li l-industrija tu]a biex tipprodu/i. U f’:unju qed ng[idu waqg[a qawwija [afna binnofs – sa[ansitra akbar mill-waqg[a ta’ terz li konna sofrejna f’Mejju fil-makkinarju u l-apparat li l-industrija ;;ib minn barra. Xejra differenti minn dik li kienet irrenjat sa April.
Waqg[a fl-importazzjoni ta’ materjal u provvisti biex jin[admu
L-istess stampa to[ro; fil-provvisti industrijali – issa mhux il-makkinarju u l-apparat li bih il-fabbriki jipprodu/u imma l-provvisti, il-materjal li jimpurtaw biex ja[dmuh u jesportawh jew ibig[uh hawn Malta aktar tard. Il-provvisti industrijali wkoll fl-ewwel erba’ xhur sa April konna rajna ]ieda fl-importazzjoni tag[hom. F’Mejju mbag[ad, waqg[u sostanzjalment b’terz. U issa f’:unju, waqg[a sostanzjali o[ra ta’ terz ie[or. Dawn i]-]ew; elementi fl-importazzjoni huma importanti g[ax juru xi prospetti qed tara l-industrija g[al li ;ej; jekk hix qed tistenna ordnijiet akbar jew anqas u allura jekk g[andhiex b]onn aktar makkinarju jew anqas u aktar materjal x’ta[dem jew anqas. Sinjali []iena anke fl-o;;etti g[all-konsum fit-tul
Imma anke fl-importazzjoni mhux g[all-industrija imma g[all-konsum, qed naraw l-istess storja. Bejn Jannar u April dawn kienu stabbli. I]da fixxahrejn ta’ wara, f’Mejju u :unju, sofrejna waqg[a fl-importazzjoni tal-o;;etti li l-konsumatur jixtri g[at-tul b[al appliances tad-dar li juru jekk il-konsumatur hux fidu/ju] fil-futur.
Sinjali evidenti ta’ in/ertezza mi/-/ifri uffi/jali stess
Il-Ministru tal-Finanzi Edward Scicluna ma tantx deher fil-media fl-a[[ar xhur. Tah ;ewwa wisq – qal hu stess – it-tnaqqis fid-d[ul li kellu minn €150,000 s-sena l-o[ra g[all-paga mi]era ta’ ministru. I]da l-Profs Scicluna a[jar jara wkoll x’qed jag[ti ;ewwa lill-industrija Maltija u lill-konsumatur, g[ax is-sinjali ta’ in/ertezza u ta’ nuqqas ta’ fidu/ja jidhru evidenti [afna fi/-/ifri uffi/jali li qed jo[ro; il-Gvern stess. U dawn ir-realtajiet u l-istatistika li qed naraw quddiem g[ajnejna, qed ji;u fi ]mien li fih ilGvern u l-Ministru tal-Finanzi Edward Scicluna qed janalizzaw l-andament ekonomiku ta’ pajji]na biex jippro;ettaw g[all-ba;it tas-sena d-die[la. Is-sinjali qeg[din hemm. I/-/ifri g[al xahrejn konsekuttivi qed juruna l-istat tal-ekonomija tag[na. Ekonomija li mhix aktar stabbli kif kien qed jirri]ulta xahar wara ie[or sa April – sa xahar wara l-bidla fil-gvern. Nikkore;u biex ma nitilfux it-triq tal-progress
I]da, sfortunatament qed naraw li l-andament u ttriq ekonomika ta’ pajji]na hi in/erta, b’sinjali evidenti li l-Gvern irid mhux biss jag[ti kas, i]da aktar minn hekk jikkore;i biex ma nitilfux it-triq talprogress li konna mexjin fiha fl-a[[ar snin.
I]-]ejt veru tiela’ 1. Iktar ma jg[addu ;img[at minn Marzu li g[adda, iktar [er;in dikjarazzjonijiet mill-Gvern li jikkonfermaw dak li l-Partit Nazzjonalista kien jg[id fla[[ar [ames snin u kemm ilPartit Laburista kellu jigdeb u jivvinta minn ]niedu qabel Marzu li g[adda biex seta’ jirba[ iktar voti. Mhux qed ng[id li l-Partit Laburista reba[ g[alhekk biss, g[ax ]gur hu li l-Partit Nazzjonalista g[amel u g[amilna numru ta’ ]balji matul il-le;i]latura li g[addiet li wasslu biex ammont ta’ nies tilfu l-fidu/ja fil-Partit Nazzjonalista u ppreferew jafdaw lill-Partit Laburista.
Rikeb u sfrutta kull kontroversja
I]da ]gur ukoll li ammont kbir ta’ voti li l-Partit Laburista ;ab kien dovut g[all-fatt li l-Partit Laburista rnexxielu jpin;i kollox
b’pinzellati suwed, ta x’jifhem li kien hawn di]astru fl-ekonomija, u li kull fejn kien hawn kontroversja rikeb fuqha u sfruttaha. 2. Fix-xhur qabel Marzu, il-Partit Laburista tanbar u [anbaq, u kkonvin/a lil eluf, li l-ekonomija kienet sta;nata u kien hawn kri]i. Il-fatti ma kinux dawn. Anzi, lekonomija tag[na kienet fost l-iktar fuq saqajhom u fis-sod minn fost l-ekonomiji flEwropa, u dan fisser eluf ta’ impjiegi ;odda. I]da l-verità hi li l-Partit Laburista gideb u bieg[ tajjeb il-gidba tieg[u. Il-;img[a li g[addiet waqg[et ilmaskra u l-Ministru talFinanzi attwali kkonferma u ta /ertifikat mill-aqwa lillpolitika ekonomika tal-Partit Nazzjonalista. Fl-istess [in, il-Ministru tal-Finanzi fassal u stabbilixxa riga li mag[ha l-poplu
Wara erba’ snin s[a[ ta’ kritika bla waqfien dwar it-teatru bla saqaf, il-;img[a li g[addiet ma st[awx jg[idu li kif inhu, hu tajjeb u s-saqaf mhux se jsir. Dan Gvern li tilef kull sens ta’ mist[ija
se jkejjel g[emil dan ilGvern g[eluq din ille;i]latura [ames snin o[ra, u ming[ajr ma jaf, jista’ jkun li dan ikun il-[abel politiku li jitfixkel fih hu stess. 3. Il-Gvern ;img[a ilu ammetta li l-ekonomija fl2012 kibret b’1 fil-mija u kellna ]ieda fl-esportazzjoni ta’ sitta fil-mija, fost l-og[la mill-Unjoni Ewropea kollha u kontra dak li s-Super One u Muscat qalu fl-a[[ar xhur. Dan fisser li l-fabbriki kellhom iktar overtime. Flewwel tliet xhur tal-2013 ilGvern qed jammetti li lekonomija kibret, mhux naqset, b’1.6 fil-mija. Ji;ifieri waqt il-kampanja elettorali, meta suppost ji;ri l-kontra, l-ekonomija kompliet to[loq l-impjiegi. Ekonomija b’sa[[itha
Il-Gvern ikkonferma wkoll li fl-2012, meta suppost kien hawn il-biki u t-the]]i] tassnin skont Muscat, l-impjiegi ]diedu b’1.7 fil-mija u limpjiegi tan-nisa ]diedu minn 43 fil-mija g[al 46 filmija. Interessanti wkoll li lGvern ammetta issa li mill2006 beda jonqos id-defi/it fuq il-kont kurrenti u mill2010 sal-2012 beda
jirre;istra surplus. Dan qed jammettih min sa Marzu qal l-oppost. 4. Iktar interessanti minn hekk, u dan qalu kemm ilMinistru tal-Finanzi, kif ukoll dak tal-Edukazzjoni l;img[a li g[addiet, il-qg[ad fost i]-]g[a]ag[ ni]el bi 12.2 fil-mija u hu fost l-inqas mill-Ewropa kollha. Imma sa Marzu mhux hekk kienu qalu. Niftakru lil Muscat fl-1 ta’ Mejju tal2012 quddiem il-Palazz ilBelt jg[id li kellna fost log[la rati ta’ qg[ad fost i]]g[a]ag[ u li ]-]g[a]ag[ ma kellhomx futur u kellhom kri]i. Issa qed jg[idu loppost. Dan wara erba’ xhur, u mhux snin. 5. Dan sie[eb dak li qalu fuq is-saqaf tat-Teatru Rjal. G[amlu erba’ snin jikkritikaw il-fatt li m’hemmx saqaf u rikbu fuq il-karru talkontroversja basta jing[o;bu.
minn Jason Azzopardi jason.azzopardi@gov.mt
Sa ;abu wie[ed mill-Kanada biex ixidd dmug[ il-kukkudrill g[ax ma kienx hemm saqaf. Il-;img[a li g[addiet ma st[awx jg[idu li kif inhu, hu tajjeb u s-saqaf mhux se jsir. Dan Gvern li tilef kull sens
Il-Gvern ikkonferma wkoll li fl-2012, meta suppost kien hawn il-biki u t-the]]i] tas-snin skont Muscat, l-impjiegi ]diedu b’1.7 fil-mija u l-impjiegi tan-nisa ]diedu minn 43 fil-mija g[al 46 fil-mija
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
12 Opinjoni
L-egoi]mu politiku joqtol Ftit tal-;img[at ilu f’pajji]na, ri]ultat ta’ egoi]mu politiku kwa]i rajna s-sintomu ta’ razzi]mu jie[u sa[[tu.Kwa]i kellna in/identi li kienu nstemg[u fl-a[barijiet. Nistg[u ng[idu de/i]joni ta’ egoi]mu politiku kwa]i wasslet biex ikollna vjolenza bejn il-persuni. Fl-Irlanda l-egoi]mu politiku wassal biex l-abort g[al /erti ka]i straordinarji jsir li;i u issa l-egoi]mu politiku flIrlanda wassal biex inno/enti fil-;uf ikunu jistg[u ji;u maqtula. Tassew illum ikolli ng[id li l-egoi]mu politiku ta’ /erti politi/i li mo[[hom ikun biss biex jirb[u l-elezzjonijiet iwassal g[al vjolenza u jista’ wkoll joqtol. Fil-ktieb tieg[i L-isfida tal;ejjieni argumentajt li legoi]mu politiku hu l-ag[ar forma ta’ arroganza. Illum in]id li l-egoi]mu politiku joqtol. Meta kont qed ng[id li ‘Legoi]mu politiku hu l-ag[ar forma ta’ arroganza’ jien kont qed ng[id li meta politiku biex jirba[ il-voti jara li jissodisfa talba li ssir lilu u meta jkun jaf li dak li qed jintalab hu moralment [a]in, u minkejja dan, g[all-popoli]mu u biex jintg[o;ob, japprova ttalba li tkun qed issirlu. Dan skonti hu l-ag[ar forma ta’ arroganza politika. Dan l-argument insostnih g[aliex fil-fehma tieg[i hi arroganza grassa ta’ politiku
minn Edwin Vassalllo vassallo@edwinvassallo.com
L-eks Ministru Lucinda Creighton kellha tirri]enja minn Ministru g[ax ivvutat kontra li;i li fil-kuxjenza tag[ha ma qablitx dwarha
li biex jintg[o;ob jg[id ‘Iva’ g[al talba li fiha nnifisha hi morlament [a]ina. De/i]jonijiet me[uda skont il-polls
Dan l-a[[ar f’pajji]na filfehma tieg[i kellna e]empju /ar ta’ din l-arroganza politika. Dan se[[ meta skont ma jidher, il-Gvern g[amel ilkalkoli tieg[u ta’ x’inhu sewwa li jag[mel fil-konfront tal-immigranti irregolari li kienu de[lin f’pajji]na, meta
dan idde/idieh skont l-g[ajta popolari li dawn l-immigranti irregolari kien messhom jintbag[tu lura lejn pajji]hom, jew a[jar, ikunu imbuttati lura (push back). Fil-fehma tieg[i wkoll, lg[ajta popolari mhux dejjem turi dak li hu moralment ;ust i]da dak li jien ]gur minnu hu li turik x’inhi r-rieda tal poplu. Hawn jien nemmen li l-politiku hu fid-dmir li jidde/iedi skont x’inhu ;ust u sewwa moralment u mhux
Tassew illum ikolli ng[id li l-egoi]mu politiku ta’ /erti politi/i li mo[[hom ikun biss biex jirb[u l-elezzjonijiet iwassal g[al vjolenza u jista’ wkoll joqtol
skont x’inhi l-g[ajta popolista. Spe/jalment meta l-g[ajta popolista tkun qed tapprova inizjattiva immorali, de/i]joni li hi moralment [a]ina. Il-vot favur l-abort fl-Irlanda jkun approvat u deputati sfurzati jg[idu ‘Iva’ g[ar-rieda tal-partit
Illum i]jed ma jg[addi ]]mien aktar qed jidhru fla[barijiet de/i]jonjiet li huma moralment []iena li jixhdu li l-egoi]mu politiku jasal ukoll li joqtol. Hawn qed nirreferi g[all-a[barijiet mill-Irlanda fejn jidher li l-Prim Ministru Irlandi] Ed Kenny li reba[ la[[ar elezzjoni, dan l-a[[ar ressaq li;i fil-Parlament li tippermetti l-abort f’/erti /irkostanzi. Jidher ukoll li l-partit politiku ta’ dan il-Prim Ministru o;;ezzjona li de/i]joni b[al din dwar l-abort tkun kunsidrata b[ala kwistjoni ta’ prin/ipju u g[alhekk toffri lopportunità ta’ free vote li jfisser vot ta’ kuxjenza. Dan kollu wassal biex deputati li vvutaw skont il-kuxjenza tag[hom kellhom jirri]enjaw mir-responsabbiltà politika tag[hom. Fil-fatt, laqatni artiklu miktub filLe[en Is-Sewwa tat-28 ta’ Lulju 2013 li rrapporta l-ka] tal-Ministru Lucinda Crighton li kellha tirri]enja minn Ministru g[aliex ivvutat kon-
tra l-li;i li fil-kuxjenza ma qablitx dwarha. ‘I am the king’s obedient servant but God’s first’
Din il-Ministru kellha lkura;; tirrepeti l-kliem ta’ Thomas More, “I am the king’s obedient servant but God’s first”. Nie[u din lokka]joni permezz ta’ dan lartiklu biex in[e;;e; lillPartit Nazzjonalista li qatt ma ju]a dan ir-ra;unar u jasal li jimponi dan it-totalitari]mu demokratiku fil-konfront taddeputati tag[na. Fejn jil[aq ftehim mal-partit fil-Gvern biex li;ijiet ta’ natura morali jg[addu millParlament bla ebda b]onn ta’ vot g[aliex l-arran;amenti jkunu juru li se jintla[aq qbil bejn i]-]ew; na[at. Deputat li jkun irid jivvota kontra li;i fuq ba]i ta’ kuxjenza g[andu jing[ata lopportunità jag[mel hekk. In[e;; ukoll lid-deputati li jimxu mal-kuxjenza tag[hom u jqisu l-ewwel x’inhu ta’ ;id g[all-;id komuni u l-[arsien u l-promozzjoni tad-dinjità tal-persuna umana. Is-sewwa l-ewwel u mhux reb[a akkost ta’ kollox
Ejjew ma nippermettux li legoi]mu politiku ta’ /erti polti/i li mo[[hom hu li jirb[u akkost ta’ kollox iwassal biex napprovaw li;ijiet li jkunu kapa/i joqtlu lill-bniedem. Pajji]i o[ra waslu u ljum jasal li dan jista’ wkoll jasal bl-istess mod f’pajji]na. Il-bniedem av]at nofsu armat.
Fil-ktieb tieg[i ‘L-isfida tal-;ejjieni’ argumentajt li l-egoi]mu politiku hu l-ag[ar forma ta’ arroganza. Illum in]id li l-egoi]mu politiku joqtol
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
A[barijiet ta’ Barra 13 minn Tonio Galea u Richie Cassar – foreign@media.link.com.mt
I}-}IMBABWE
Mugabe jitlef is-sabar mal-kriti/i Il-President ta]-}imbabwe Robert Mugabe tilef is-sabar man-nies li kritikawlu r-reb[a elettorali (li t[abbret fost issoltu polemiki) u fejn qalilhom biex ‘imorru jitg[allqu’ f’ka] li ma ja//ettawx ir-ri]ultat. Fl-istess [in, Mugabe – li kien qed jitkellem waqt avveniment li fakkar illiberazzjoni waqt ]menijiet ta’ gwerra u li kien ibbojkottjat mill-Oppo]izzjoni – warrab ir-rivali politi/i b[ala ‘pupazzi sponsjorjati millPunent’ waqt li insista li hu u l-Partit (tieg[u) ZANU-PF kisbu ‘reb[a xierqa’ fl-
elezzjonijiet tal-31 ta’ Lulju u g[al ri]ultat li ‘we;;a’ lil diversi nies’. Il-Moviment g[all-Bidla Demokratika (MDC) ta’ Morgan Tsvangirai, ir-rivali kbir ta’ Mugabe, qed tikkuntesta bil-qorti t-trijonf ta’ Mugabe u ta’ ZANU-PF, fost allegazzjonijiet ta’ intimidazzjoni u tbag[bis ta’ voti. Fl-istess [in, il-Gvernijiet tal-Punent jiddubitaw ilkredibbiltà tar-ri]ultat elettorali fi]-}imbabawe u li jestendi b’[ames snin il[akma ta’ Mugabe li ilha effettiva mill-1980.
IL-FILIPPINI
‘L-aktar tifun qawwi...’
Tifun li qed jissemma b[ala l-aktar qawwi li laqat il-Filippini din is-sena kka;una valangi tal-art u g[argar fost kaos g[allistallazzjonijiet tad-dawl u tal-komunikazzjoni u fejn anki kienu rappurtati numru ta’ mejtin. Ing[ad ukoll li sparixxew tlettax-il sajjieda li kienu [ar;u fuq il-ba[ar u b’Tifun Utor – li tella’ rwiefen ta’ 150 kilometru fissieg[a – j]id fis-sa[[a waqt li javvanza mill-g]ira ta’ Luzon lejn il-Ba[ar tan-Nofsinhar ta/-?ina. Il-belt ta’ Casiguran, fil-provin/ja ta’ Aurora, sofriet l-akbar [sarat u bit-tifun jikka;una valangi li g[alqu triq li tipprovdi luniku a//ess g[all-in[awi. L-OLANDA
Imut il-Prin/ep Friso Il-Gvern Olandi] ikkonferma li lPrin/ep Johan Friso (ritratt), li kien ilu xxhur f’koma u mindu, fi Frar tal-2012, ;arrab in/ident waqt sessjoni ta’ skiing fl-Awstrija, miet minn kumplikazzjonijiet dovuti g[al sfre;ju fil-mo[[. Il-Prin/ep Olandi], li kellu 44 sena, kien qed jipprattika l-isport fl-in[awi ta’ Lech meta intradam ta[t valanga u fejn intbag[at g[al trattament fi sptar ta’ Londra qabel spi//a ttrasferit lura f’The Hague matul ix-xahar li g[adda.
MJANMAR> }ew;t ir;iel tal-grupp etniku Rohingya ju]aw mezz pjuttost stramb biex iwasslu pazjent lejn l-isptar, fil-limiti ta’ Sittwe (Reuters)
L-E:ITTU
Is-sostenituri ta’ Mursi jkomplu bl-isfida fil-Kajr Is-sostenituri tal-President I]lamiku mke//i Mohamed Mursi lbiera[ irrifjutaw li jabbandunaw il-kampijiet filKajr minn fejn qeg[din isostnu l-protesti kontra tTmexxija attwali u waqt li g[amluha /ara li se jirre]istu ‘bil-;ebel, bl-injam u bissa[[a tal-fidi’ g[al kull tentattiv tal-Pulizija biex ji]gumbrawhom mill-in[awi. Uffi/jali tal-Gvern nhar il{add kienu qalu li l-pulizija kellha tibda ‘ta[dem’ missig[at bikrin tal-biera[ bliskop li ]]arma dawn ilkampijiet u fejn il-qawwiet tas-sigurtà kienu anki lesti li jissugraw il-konfronti vjolenti. Madankollu l-;urnata tal-
biera[ baqg[et relattivament [ielsa mill-in/identi u bissostenituri ta’ Mursi fil-kamp ta’ al-Nahda jidhru f’burdata anzju]a g[alkemm stqarrew li ‘ma kenux qeg[din jib]g[u mill-konsegwenzi’. It-truppi tal-Gvern ]ammew pre]enza f’diversi n[awi talKajr i]da matul il-;urnata qatt ma dehru ja;ixxu daqslikieku xi ‘qawwa lesta g[all-attakk’. Dan minkejja li l-awtoritajiet E;izzjani huma [erqanin biex itemmu dawn il-protesti mis-sostenituri li huma mg[addbin bil-kbir dwar it-tke//ija ta’ Mursi fuq l-inizjattiva tal-Armata u li se[[et fit-3 ta’ Lulju li g[adda.
Id-dimostranti fil-kampijiet qeg[din jg[idu li Mursi – lewwel Mexxej E;izzjan li kien elett b’sistema [ielsa u demokratika – irid jing[ata lura l-Presidenza, i]da lArmata kompliet tinsisti li [adet l-azzjoni xierqa g[annom tal-g[exieren tal-eluf talE;izzjani li kienu organizzaw ir-rallies kbar biex i[e;;u g[at-tne[[ija tal-eks President I]lamiku. Min-na[a tag[hom, rappre]entanti G[arab u talPunent flimkien ma’ membri ewlenin tal-Gvern E;izzjan insistew mal-Armata biex i]]omm lura mill-forza waqt li tipprova ttemm il-kri]i f’dan il-pajji] ta’ 84 miljun ru[.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
14 A[barijiet ta’ Barra
IL-VENE}WELA> Skwadri inkarigati mit-tifi tan-nirien jippruvaw jikkontrollaw dawn il-fjammi li qabdu ;o raffinerija ta]-]ejt fl-in[awi ta’ Puerto La Cruz. Rapporti rreferew g[al beraq (waqt maltempati bir-rag[ad) li laqat tank ta]-]ejt enormi f’din ir-raffinerija bil-konsegwenza li qabdu n-nirien fl-in[awi u f’sitwazzjoni li wasslet g[all-evakwazzjoni ta’ residenti miz-zona anki waqt li bew;u d-d[a[en kbar u [oxnin mi/-/entru tar-kumpless (Reuters)
I}RAEL
IR-RENJU UNIT
I[ejji l-[elsien ta’ Palestinjani
T[assib dwar il-’bullying’ fuq l-Internet
Il-Gvern I]raeljan [are; iddettalji ta’ 26 pri;unier Palestinjan li kienu we[lu l[abs g[at-tul ta]-]mien u li g[andhom jing[ataw il-libertà b[ala parti minn ftehim li jwassal g[al bidu ;did g[atta[ditiet g[all-pa/i din il;img[a. Il-lista tal-ismijiet intg[a]let minn kumitat ministerjali u l-Palestinjani g[andhom jin[elsu llum u ladarba kellu jeskadi ]-]mien
g[all-’a[[ar sfidi legali’ ming[and il-qraba tal-vittmi tal-a;ir tal-pri;uniera inkwistjoni. L-a[bar ing[atat wara li Uffi/jali Palestinjani akku]aw lil I]rael b’li qed jipprova jwettaq ‘sabuta;;’ g[atta[ditiet wara li approva kwa]i 1,200 residenza ;dida g[al-Lhud fl-artijiet okkupati tax-Xatt tal-Punent u :erusalemm tal-Lvant. Kelliema I]raeljani /a[du
din il-kritika u qalu li kull inizjattiva g[all-pa/i, s’issa, proponiet li dawn ir-residenzi ‘jinkwadraw daqslikieku territorju ta’ I]rael’. Intant, in-negozjati diretti bejn ir-rappre]entanti I]raeljani u Palestinjani g[andhom jibdew illum f’:erusalemm u proprju ;imag[tejn wara li kien sar round preparatorju f’Washington, ;ewwa l-Istati Uniti.
Ri/erka mill-entità karitatevoli tat-tfal NSPCC ]velat li kwa]i wie[ed minn kull [amest itfal li s-sena l-o[ra u]aw il-websajts tan-network so/jali spi//a jsofri esperjenza negattiva – u fejn il-vittmi kienu su;;etti g[al bullying, messa;;i ta’ kontenut sesswali u forma ta’ persekuzzjoni mag[rufa b[ala cyber-stalking. L-NSPCC qalet ukoll li ‘ammont kbir’ tal-abbonaturi ta’ Facebook, Twitter u YouTube kienu ta[t l-età minima ta’ tlettax-il sena u bl-ist[arri; ji]vela li l-aktar ‘esperjenzi negattivi komuni’ (g[at-tfal) kienu jinvolvu l-bullying u diversi forom ta’ trolling – fejn xi [add jin[eba ta[t isem falz biex jinsulenta jew jintimida lil [addie[or fuq l-Internet u bl-iskop li jipprovoka reazzjoni.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
A[barijiet ta’ Barra 15
IL-JEMEN
L-Al-Qaida jhedded li je[les pri;unieri militanti Nasser al-Wuhayshi, il-Kap tal-ferg[a tal-Al-Qaida f’dan il-pajji], hedded li je[les dalwaqt numru ta’ militanti I]lami/i mill-[abs, u b’din ittheddida sse[[ ftit wara li lIstati Uniti g[alqet ilmissjonijiet tag[ha fid-diversi bnadi tal-Lvant Nofsani min[abba l-possibbiltà ta’ attakk terroristiku u meta fuq kollox spikkat il-possibbiltà ta’ aggressjoni potenzjali mill-Jemen. Al-Wuhayshi, li jmexxi lAQAP (il-grupp Al-Qaida filPeni]ola G[arbija) [are; listqarrija bl-Internet u filwaqt li ma ]velax dettalji, hu minnu li militanti tal-AlQaida kienu rnexxielhom jorganizzaw ]ew; [arbiet
mill-[abs fl-Iraq matul ixxahar li g[adda. Filwaqt li ma kenitx verifikata l-awtenti/ità talistqarrija s-servizzi sigrieti jiem ilu inter/ettaw komunikazzjonijiet bejn alWuhayshi u Ayman alZawahri, il-Kap tal-Al-Qaida li la[aq wara l-qtil tatterrorista Osama bin Laden – u fejn l-Istati Uniti, b’ri]ultat ta’ dan, idde/idiet biex tag[laq dsatax-il ambaxxata u to[ro; membri tal-istaff diplomatiku mill-Jemen. L-Istati Uniti tqis lill-AQAP – spe/i ta’ ‘unjoni’ tal-ferg[at Jemeni u Sawdi tal-Al-Qaida – b[ala wie[ed mill-aktar gruppi perikolu]i ta’ militanti fil-Lvant Nofsani.
IR-RENJU UNIT
Kunsidrata azzjoni legali dwar :ibiltà Ir-Renju Unit jista’ jie[u azzjoni legali kontra Spanja fir-rigward tal-kontrolli aktar stretti li l-Ispanjoli imponew fuq il-fruntiera ma’ :ibiltà; territorju kkontrollat millBritanni/i u li s-sovranità tieg[u ilha s-snin to[loq iddi]gwid bejn Londra u Madrid. Il-possibbiltà tal-azzjoni ]velaha l-kelliem tal-Prim Ministru Britanniku David Cameron u meta l-kontrolli mal-fruntiera inkwistjoni qeg[din jo[olqu dewmien u inkonvenjenti kbar g[al eluf ta’ turisti u residenti lokali. Intant, il-Gvern Spanjol anki kkunsidra lintroduzzjoni ta’ noll g[al kull min irid jaqsam lejn
:ibiltà u minbarra li jipprojbixxi ajruplani milli ju]aw l-ispazju tal-ajru ta’ Spanja biex jil[qu tterritorju. Min-na[a tieg[u, ilkelliem ta’ Cameron qal li rRenju Unit jemmen li lissikkar tal-kontrolli minn Spanja ‘g[andu skop politiku’ u meta vapur talgwerra tar-Royal Navy Britanniku telaq ilbiera[ lejn :ibiltà. Aktar tard ilbiera[ irrankat it-tensjoni bejn Londra u ma’ Madrid wara li l-Ministeru Spanjol g[all-Affarijiet Barranin g[amilha /ara li pajji]u g[andu j]omm sod fl-implimentazzjoni talkontrolli iebsa inkwistjoni.
L-ISTATI UNITI> L-attri/i u kantanta Miley Cyrus tippo]a g[ar-ritratti wara li ssemmiet b[ala ‘Candies’ Choice Style Icon’ waqt l-edizzjoni ‘Teen Choice Awards’ ta’ din is-sena li ttellg[et fl-amfiteatru ta’ Gibson, f’Universal City, f’Kalifornja (Reuters)
IL-PAKISTAN – INDJA
Sparar kontinwu fost it-tensjoni L-awtoritajiet f’I]lamabad akku]aw lill-Armata tal-Indja rigward bumbardamenti, ilbiera[, tal-in[awi ta[t kontroll Pakistani man-na[a lo[ra tal-fruntiera polemiku]a ta’ Kashmir u wara sensiela ta’ konfronti ri/enti bejn dawn il-pajji]i rivali li g[andhom l-arma nukleari. It-tensjoni tul l-hekk imsej[a Linja ta’ Kontroll li tifred Kashmir f’zoni opposti
L-UNGERIJA
Imut qabel iffa//ja l-akku]i... Ra;el ta’ 98 sena miet waqt li kien qed jistenna biex jg[addi ;uri rigward akku]i li kien ittortura l-Lhud minbarra li (anki) g[en g[attrasferiment ta’ membri ta’ din il-komunità lejn il-kamp tal-mewt ta’ Auschwitz (filPolonja) matul it-Tieni Gwerra Dinija. Laszlo Csatary, li dejjem /a[ad g[all-akku]i, miet bi pneumonia fi sptar ta’ Budapest u meta ilu x-xhur jissemma b[ala l-akbar suspettat ta’ delitti tal-gwerra
mi/-?entru Simon Wiesenthal li qed ifittex linNa]isti li g[adhom [ajjin bliskop li ssir il-;ustizzja mag[hom. Mifhum li Csatary serva b[ala kmandant tal-pulizija li fl-1944 kien jie[u [sieb kamp g[ad-detenzjoni talLhud f’Kosice u fi ]mien meta din il-belt Slovakka kienet okkupata mit-truppi Na]isti ta’ Adolf Hitler. Fl-1948, Csatary kien instab [ati (fl-assenza tieg[u) li sawwat lil-Lhud bil-frosta
fi ]mienu b[ala kmandant tal-pulizija u bit-tali mbag[ad jirnexxilu ji]gi//a l-;ustizzja g[al g[axieren ta’ snin u sakemm l-awtoritajiet Ungeri]i arrestawh f’Budapest f’Lulju tas-sena lo[ra. Matul it-Tieni Gwerra, eluf ta’ Lhud spi//aw iddeportati minn Kosice (li dak i]-]mien iffurmat parti mill-Ungerija) lejn numru ta’ kampijiet talkon/entrament Na]isti u bilparti kbira ta’ dawn jispi//aw eliminati f’Auschwitz.
ilha tirranka mis-6 ta’ Awwissu meta [ames suldati Indjani sfaw attakkati u maqtula fir-re;jun ta’ Poonch u bil-Pakistan ji/[ad g[allakku]i tal-Indja li kien ilprotagonista wara l-attakk. Intant, uffi/jali tal-Armata Pakistana lbiera[ sostnew li tal-anqas /ivili miet waqt bumbardamenti tal-Armata Indjana fuq is-setturi ta’ Nattal, Chirikot u Satwal u
meta ng[ad li l-isparar se[[ ming[ajr provokazzjoni. Flistess [in, mifhum li truppi Pakistani effettivament ‘wie;bu’ g[all-isparar talIndjani. Ir-re;jun ta’ Kashmir qalb il-Himalayas kien inqasam bejn l-Indja u l-Pakistan fl1948, i]da ]-]ew; pajji]i qeg[din jinsistu bid-dritt tassovranità assoluta fuq dan itterritorju.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
16 Kompetizzjoni Fotografija#G[awdex
Erba’ fet[iet ta’ blalen u ra;;ieri f’nofs il-Port il-Kbir ta[t il-[arsa tal-monument tal-qanpiena li jfakkar l-Assedju l-Kbir, li ;ie inawgurat mir-Re;ina Eli]abetta u l-President ta’ Malta fl-1992 biex titfakkar il-memorja ta’ dawk li tilfu [ajjithom fl-Assedju tal-1940-1943. Ritratt ta’ George Falzon me[ud mill-Barrakka ta’ Isfel fil-Belt lejlet il-festa ta’ San Lawrenz fil-Birgu, u li qed jipparte/ipa fil-kompetizzjoni tal-fotografija organizzata minn In-Nazzjon u il-mument.
Schola Cantorum Jubilate rebbie[a tal-Palma tad-Deheb Il-premju annwali Palma tad-Deheb, li jing[ata kull sena mill-Parro//a ta’ San Lawrenz, G[awdex biex jirrikonoxxi l-impenn fil-qasam mu]ikali ta]-]g[a]ag[ filg]ira G[awdxija, din is-sena ng[ata lill-iSchola Cantorum Jubilate. Matul dawn il-jiem l-komunità ta’ San Lawrenz G[awdex qed ti//elebra lfesta tal-patrun tag[ha San Lawrenz. Schola Cantorum Jubilate, hu kor privat iffurmat minn ]g[a]ag[, li hu kunsidrat b[al wie[ed mill-korijiet stabbiliti fil-g]ejjer Maltin. Dan il-kor twaqqaf milleader attwali Stefan Attard fl-2000. Id-direttri/i mu]ikali hi Marouska Attard li hija gradwata fil-mu]ika, vjolinista u anke sopran. Schola Cantorum Jubilate tispe/jalizza fil-polifonija sagra u fil-mu]ika klassik madankollu r-repertorju tag[hom jinkludi mu]ika mill-era rinaxximentali sa dik barokka u anke kontemporanja. Il-kor jinterpreta xog[lijiet minn kompo]ituri rinomati
b[al Palestrina, Victoria, Bach, Mozart u minn kompo]ituri aktar ri/enti b[al Perosi, Camilleri, Bartolucci u Portelli fost o[rajn. Il-kor Schola Cantorum Jubilate hu attiv matul is-sena kollha u jie[u sehem jew jorganizza diversi kun/erti. Ta’ min isemmi li nsibuh kull nhar ta’ {add janima lQuddiesa tal-11 a.m. filBa]ilika tax-Xag[ra, G[awdex. Il-kor ippre]enta lil Malta fil-Festival Credo in Unum Deum Festival li kien organizzat mill-Fondazzjoni talKonkatidral ta’ San :wann (2005), kien il-kor ewlieni flopra Dido and Aeneas ta’ Purcell li ttellg[et b[ala parti mill-BOV Opera Festival (2005), tella’ kun/ert filBer;a ta’ Kastilja waqt lewwel Notte Bianca f’Malta (2006), tella’ kun/ert g[al Din l-Art {elwa f’Palazzo Parisio fin-Naxxar (2007), ta kun/ert fil-Konkatidral ta’ San :wann fil-Belt Valletta (October, 2008) u ie[or f’Palazzo Parisio f’Valletta li kien ittella’ mill-Ministeru g[al Affarijiet Barranin.
F’Marzu (2012) il-kor kien mistieden mill- President ta’ Malta George Abela biex itella’ kun/ert privat fil-Palazz tieg[u f’{’Attard. Id-debutt internazzjonali tieg[u ;ara f’Novembru 2003 meta l-kor ipparte/ipa filFestival Rencontres Musicales de Méditerranée f’Bastia f’Korsika fejn [adu sehem ukoll korijiet rinomati fosthom dak tal-Konservatorju ta’ Santa Cecilia f’Ruma kif ukoll dak ta’ Luigi Cherubini ta’ Firenze. Il-kor organizza ukoll vja;;i mu]iko-kulturali f’Ruma u Assisi (2007) u Linz, Salzburg, Vienna (2009) fejn kanta f’diversi postijiet preti;ju]i f’dawn libliet, fosthom fil-Ba]ilika ta’ San Pietru fil-Vatikan u filKatidral ta’ San Stiefnu fi Vjenna. F’:unju 2012, il-kor ]ar Chevaigné fi Franza fejn kanta fil-Katidral ta’ Rennes u fil-Parro//a ta’ San Pietru f’Mont Saint Michel. Meta l-kor kien f’Ruma, huwa kanta quddiem il-Papa Benedittu XVI u kellu ukoll l-opportunità li jiltaqa’ mal-
Il-pre]entazzjoni tal-Premju Palma tad-Deheb lill-iSchola Cantorum Jubilate b’rikonoxximent g[all-impenn fil-qasam mu]ikali ta]-]g[a]ag[ f’G[awdex
Maestro Perpetwu talKappella Sistina Domenico Bartolucci li fl-2010 kien nominat b[ala Kardinal. Kardinal Bartolucci stieden lill-kor fir-residenza tieg[u f’Ruma u rregalalu l-kollezzjoni s[i[a tal-kompozizzjonijiet tieg[u. Sa mill-2003, il-kor tella’ lavveniment ta’ Carols by Candlelight li llum hu stabbilit b[ala wie[ed mill-attivi-
tajiet annwali fi ]mien ilMilied f’Malta. Il-kor irrekordja tliet albums: In a Manger (2001), Jubilate (2005) u Hora Gloriæ (2010). Wara tlettax-il sena, il-kor ma j[arisx lura, anzi jkompli jippro;etta avvenimenti g[allfutur. Wie[ed jista’ jikseb aktar informazzjoni dwar ilkor fuq is-sit elettroniku scjchoir.com.
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
Kompetizzjoni Fotografija#Qasam Marittimu 17
Sajjieda jkalaw ix-xbieki biex jaqilg[u l-[ob]a ta’ kuljum. Ritratt ta’ Charles Chetcuti li qieg[ed jipparte/ipa fil-kompetizzjoni tal-fotografija organizzata mill-gazzetti In-Nazzjon u il-mument.
Korsijiet g[all-edukaturi minn Heritage Malta Wara s-su//ess li kisbet is-sena lo[ra, Heritage Malta din is-sena organizzat ]ew; korsijiet o[ra g[al [addiema fil-qasam tal-edukazzjoni. Il-korsijiet kellhom l-iskop li jesploraw l-inklu]joni fil-mu]ewijiet kif ukoll it-tag[lim imsejjes fuq pro;etti partikulari. I]-]ew; korsijiet saru bejn it-8 u l10 ta’ Lulju fil-Palazz tal-Inkwi]itur u l-Mu]ew Marittimu rispettivament. Lewwel wie[ed, bl-isem ‘Making Museums more Inclusive’ ;ie organizzat b’kollaborazzjoni bejn Heritage Malta u d-Dipartiment tas-Servizzi g[all-Istudent fi [dan id-Direttorat tas-Servizzi Edukattivi. Minbarra l-g[alliema, il-kors kien miftu[ ukoll, b’mod volontarju g[al Learning Support Assistants, Inclusion Coordinators u uffi/jali ta’ Heritage Malta involuti fil-programmi edukattivi. L-iskop tal-kors kien li jinkora;;ixxi l-iskambju dinamiku ta’ ideat mill-imsie[ba kollha involuti fledukazzjoni ta’ studenti b’di]abilità filwaqt li jistabbilixxi pjan ta’ kif jista’ ji;i implimentat l-aqwa materjal li ;ie ppre]entat b[ala parti mill-formazzjoni edukattiva tal-istudenti. L-e]er/izju li g[amlu l-parte/ipanti se jg[in fil-kreazzjoni u l-implimentazzjoni ta’ materjal edukattiv minn Heritage Malta bi skop li jg[in ledukazzjoni fil-mu]ewijiet u jg[olli lvalur ta’ ]jarat edukattivi.
Wa[da mis-swali tal-Mu]ew Marittimu
Skop ie[or tal-kors hu li jsa[[a[ ilkollaborazzjoni bejn l-a;enzija u ledukaturi g[al pro/ess t’inklu]joni fil-mu]ewijiet filwaqt li jistimula ideat innovattivi biex l-istudenti jing[ataw l-aqwa esperjenza filmu]ewijiet u s-siti li gandhom a//essibbiltà limitata.
It-tieni kors ‘Project-Based Learning within Art Education’ sar fil-Park Arkeolo;iku ta’ {a;ar Qim u kien organizzat b’kollaborazzjoni bejn Heritage Malta u c-?entru talKurrikulu fi [dan id-Direttorat g[allKwalità u Standards fl-Edukazzjoni g[all-g[alliema tal-arti.
G[al iktar informazzjoni rig ward inizjattivi organizzati mid Dipartiment ta ’ Programmi Edukattivi ta ’ Heritage Malta wie[ed jista ’ jibg[at email fuq education@heritagemalta . org jew isegwi l - pa;na uffi/jali fuq Facebook .
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
18 Ittri
L-avveniment tal-boxing fil-Furjana u l-Pulizija Naqbel u ma naqbilx li l-permess tal-;lieda tal-boxing twaqqaf ftit sig[at qabel il-programm tal-boxing. B[ala dilettant tal-boxing, nixtieq nenfasizza li l-li;ijiet u r-regolamenti f’dan il-qasam, kienu minn dejjem imma ftit kienu ji;u osservati. Meta ;lieda boxing issir ta[t organizzazzjoni, din issir bis-serjetà u billi ji;u osservati r-regolamenti kollha talpulizija u tal-istess organizzazzjoni. Qabel, il-boxing kien isir fi grounds tal-football u tal-basketball, fejn is-si;;ijiet u l-bankijiet kienu jkunu mwa[[lin. Anke l-bar kien ikun f’parti o[ra mill-kumpless u lispettaturi ma kinux jit[allew jid[lu bil-fliexken u t-tazzi tal-[;ie; [dejn ir-ring tal-boxing. Dan illum qed isir fil-grounds talfootball, tal-waterpolo u ta’ sport ie[or fejn b[ala sigurtà u prekawzjoni qed jitne[[ew it-tappijiet mill-fliexken tal-plastik tal-ilma u ta’ xi xorb ie[or. E]empju ta’ in/ident li kien ;ara hu dak tal-1964 meta r-referee Brian Prestedge, kien intlaqat minn flixkun waqt wa[da mis-supporting bouts. Dan hu wie[ed mill-[afna ka]i li niftakar. Niftakar ukoll [afna ;lidiet tal-boxing li kienu jsiru ming[ajr permess tal-pulizija u ming[ajr ma kienu ji;u osservati r-regolamenti u li spi//aw bil-;lied. Rigward il-ka] ta’ dan l-a[[ar, kien hemm b]onn ta’ aktar prekawzjonijiet spe/jalment min[abba l-fatt li g[al dan l-avveniment, kien se jkun hemm boxers kemm Maltin kif ukoll barranin, u setg[et tinqala’ xi di]ordni bejn issupporters. Prosit lill-Pulizija talli dejjem tie[u l-prekawzjonijiet kollha me[tie;a biex tevita in/identi li jistg[u jinqalg[u u tassigura s-sigurtà ta’ kull min jattendi g[al dawn l-avvenimenti.
Bertu Camilleri {al G[arg[ur
Ming[and Kajfas g[al g[and Pilatu Dan l-a[[ar, waqt li kont fi kju ma jispi//a qatt fil-ferg[a tal-Maltapost fil-Mosta, nistenna n-nies i[allsu lkontijiet tad-dawl u l-ilma, smajt mara avvanzata fl-età li qalet li hi residenti lMosta, tirrakkonta lil mara o[ra kif lanqas tista’ toqg[od bi kwietha ;o darha min[abba xi splu]jonijiet qawwija li jrieg[du l-art. Bdiet tg[id li /emplet l-g[assa tal-pulizija u qalulha biex i//empel lill-Kunsill. Hekk g[amlet, i]da meta spjegat minn fejn kienu ;ejjin lisplu]jonijiet, tal-Kunsill qalulha li dik il-parti tag[mel man-Naxxar u
g[aldaqstant, huma ma jistg[u jag[mlu xejn. ?emplet fejn qalulha, u min we;ibha qalilha biex tara min hu l-kuntrattur u tirrappurtah l-g[assa tan-Naxxar. Smajtha tg[idilha: “Ara jien bilkemm nifla[ nimxi, kif se mmur nara min hu l-kuntrattur u mbag[ad in/empel l-g[assa? Dawn jag[mlu hekk apposta biex jaqtg[ulek qalbek u ma tkomplix i//empel ’l hawn u ’l hinn.” In[oss li dik il-mara kellha ra;un tilmenta mill-isplu]jonijiet, g[ax filwaqt li kul[add japprezza li x-xog[ol
Daqqa lin-negozji
irid isir, min hu responsabbli g[andu jara li dan isir bl-inqas inkonvenjent possibbli. Mhix sabi[a li tkun ;o darek u ma’ kull splu]joni tisma’ /-/ek/ik tal-platti u t-tazzi biex ma nsemmix [sarat strutturali fil-bini tal-vi/inanzi li jistg[u jsiru. Na[seb li wasal i]-]mien li tin[oloq struttura li meta xi [add jag[mel ilment, min jie[u t-telefonata jkun kapa/i jmexxiha hu b’mod dirett, u mhux ming[and wie[ed g[al g[and lie[or u xorta ma tasal imkien.
Emily Barbaro-Sant Il-Mosta
Il-ka] ta’ JPO u Franco Debono
Ix-xhur qed igerbu g[al dan il-Gvern Laburista. I]da flewwel xhur, donnu di;à beda jag[tih f’g[ajnu settur li ]gur li ma kellux g[alfejn imissu, jekk mhux biex jag[tih imbuttatura ’l fuq. Qed nirreferi g[as-settur importanti fl-ekonomija tag[na, dak tan-negozji ]g[ar. Id-de/i]jonijiet minn dan il-Gvern qed jittie[du ming[ajr konsultazzjoni. L-g[eluq tal-Park tal-Famija minn dan il-Gvern kien de/i]joni li tat daqqa ta’ [arta lill-[wienet u l-istabbilimenti tal-kummer/ f’Marsaskala b’mod partikulari f’dan i]-]mien tas-sajf meta l-familji jo[or;u u jfittxu l-istabbilimenti tal-ikel u d-divertiment. Din kienet de/i]joni bla b]onn, g[aliex kemm ilu li feta[ dan il-Park, in-negozju f’Marsaskala ng[ata imbuttatura. L-g[eluq tieg[u n[ass.
X’sar minnu l-ka] tal-‘im;iba skandalu]a’ ta’ Jeffrey Pullicino Orlando u Franco Debono? Kif g[ad ma ttella’ [add il-Qorti? Tg[id g[andna ka] ie[or ta’ diskriminazzjoni favur partitarji Laburisti? Il-pulizija se jinjoraw kollox avolja ssawtet persuna u kissrulha n-nu//ali? Tg[id din l-in;ustizzja xog[ol min g[andu xi poter? Nappella lill-PN jibqa’ jsegwi l-ka] biex isse[[ il;ustizzja. Ma nafx x’pajji] hu dan tag[na!
{a]-}abbar
Il-Furjana
A. Galea
G. L. Camilleri
Ix-xog[ol tan-nar g[all-festa ta’ Santa Katerina
B’referenza g[all-ittra li di;à ktibt fuq dan il-;urnal b’rabta max-xog[ol tan-nar fi]-}urrieq u l-kwistjonijiet u d-differenzi li kien hemm bejn gruppi li ja[dmu n-nar g[all-festa ta’ Santa Katerina, nixtieq li f’ismi u f’isem s[abi nirringrazzja lil dawk il-membri kollha, kemm fil-Kumitat, kif ukoll fil-Kummissjoni u anke lil dawk il-
membri li anke tkellmu waqt is-seduti li saru tul il-kwistjoni dwar ix-xog[ol tan-nar g[all-festa ta’ Santa Katerina. Nixtieq ng[id li dawn dejjem [arsu lejn l-interess tal-festa u li veri kienu ;enwini fil-[sieb tag[hom. A[na ]guri li dawn ma kellhomx xi [sieb ulterjuri ie[or. I]da mill-banda l-o[ra, ma nistg[ux
nag[mlu l-istess ma’ dawk il-membri li qatt ma xtaqu jaraw l-g[aqda u lftehim f’din is-sitwazzjoni. Jiddispja/ini ng[id li min-na[a ta’ dawn, l-g[an kien wie[ed. Min g[andu mo[[ biex jifhem, in[allih jifhem.
:anni Falzon I]-}urrieq
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
20 Attwalità
Storja ta’ m[abba fil-missjoni fil-Gwatemala minn Dun :u]epp Camilleri, Missjunarju fil-Gwatemala
Kont qed in[addan mieg[i, lil Marco, tifel ta’ seba’ snin. Marco twieled b’[afna tbatija u sal-lum g[adu ma jafx jekk da[alx fid-dinja tag[na. Dritt mat-twelid, it-tobba infurmaw lill-;enituri tieg[u li aktarx jg[ix mhux iktar minn tmien sig[at, i]da blim[abba tal-;enituri u blattenzjoni medika li beda jir/ievi, sa[[tu bdiet ;ejja ’l quddiem. Ftit ;ranet ilu, ommu ;abitu l-isptar u malli rajtha die[la bih, dritt ersaqt lejha u [adtulha minn idejha. Hawn innotjat tbissima mo[bija fuq xufftejh. “Hekk jag[mel” qaltli dritt ommu. “Malli j[oss bidla tal-idejn, milli nista’ nifhem i[ossu iktar kuntent”. Lill-familja ta’ Marco ilni nafhom snin, dejjem konna mid[la ta’ xulxin, l-iktar min[abba l-marda serja ta’ Marco. G[ammidt lill-[ames uliedhom u lkoll ir/ivew minn idejja l-ewwel tqarbina. Meta g[ammidt lil Melissa, o[t Marco, xarrabtilha rasha b’tixriba nobis u missierha kkummenta “X’[asla r/iviet illum, jalla ]]omm ru[ha dejjem nadifa.” Hawn, bdejt na[seb bejni u bejn ru[i x’ser nag[mlu b’Marco. It-tama ta’ fejqan remota. Kif dejjem ng[idu jrid ikun miraklu, i]da xi [a;a rridu nag[mlu. Fejqan bi [las g[oli
Waqt li Marco kien mg[annaq mieg[i [adtu flemer;enza tal-isptar u fdajtu f’idejn it-tabib. Dan malli rana resqin lejh qalilna l-istess kelmiet li dejjem tisma’ ommu. “Fejqan g[al dan ittifel m’hemmx.” Hawn innotajt demg[a nie]la minn g[ajnejn omm Marco. Tama g[alih m’hemmx. Biex forsi jag[mel ftit tal-progress irid jintbag[at fi sptar spe/jalizzat tat-tfal. Tabiba o[ra li kienet [dejna tatna isem l-isptar u lindirizz, i]da qaltilna li lfejqan ta’ dan it-tifel huwa diffi/li [afna, i]da kollox jista’ jsir, fejqan li jie[u ]mien twil u bi [las g[oli. {adt it-telefown f’idejja, /empilt lill-[abib tieg[i u fil-qosor g[arraftu bis-sitwazzjoni li jinsab fiha dan it-tifel. Hu we;ibni “B[alissa jdejja marbutin, qed nibni lukanda ta’12 il-sular u
diffi/li li nifta[ idejja mieg[ek biex ng[inek”. Omm Marco li semg[et it-twe;iba tat-telefonata baxxiet rasha u nislet “Hekk Alla jrid”. Hawn qed in[addan tifel miflu;, kwa]i bla [ajja, b’idejja marbutin mieg[u u dan l-imbierek miljunarju ma jistax jifta[ idejh biex flimkien in[addnu b’g[o]]a ta’ m[abba lil Marco li tant je[tie; min i[obbu: “Grazzi Michael, jalla l-Mulej jitfa’ [arstu fuqek, in[alli f’idejk, meta tkun tista’ g[inni”. G[ada forsi, illum le
Mill-;did tfajt [arsti fuq omm Marco, it-tnejn smajna dak li ta’ sikwit nisimg[u madwarna. “G[ada forsi, illum le”. Hawn ftakart fil-beata Madre Tere]a ta’ Kalkutta, fit-talba li g[amlet lill-gvernatur ta’ New York Nelson Rockefeller: “The children need to be fed”. Ir-risposta li Madre Tere]a r/eviet ming[and il-gvernatur ta’ New York kienet l-istess risposta li r/evejna ming[and il-[abib tieg[i: “Ng[inek darb’o[ra”. Madre Tere]a we;bitu:“The children need to be fed today, not tomorrow”.
Dun :u]epp Camilleri j[addan mieg[u bi m[abba lil Marco
Sej[a mill-Gwatemala
Erfajt idejja biex inbierek lil Marco, i]da b’idejja vojta, [assejt g[afsa ta’ qalb meta rajt li kienet biss barka missema ming[ajr ebda tama mill-art, [assejt li kienet fidi mejta ming[ajr opri. L-istorja ta’ Marco hija storja li naraw fil-mixja tag[na missjunarja, storja li te[tieg risposta. Qabel ma g[addejt lil Marco f’idejn ommu, g[edtilha: “Dalwaqt inkun Malta g[al ftit ;ranet ta’ mistrie[. Nispera li xi qalb ;eneru]a tirrispondi g[al dak li je[tie; Marco biex jistejqer ftit mit-tbatija li g[addej minnha.Wara li qrajt l-istorja ta’ Marco, ta[seb li tista’ tifta[ idejk u t[addnu mieg[ek? Napprezza lg[ajnuna tieg[ek. Fr. Joseph Camilleri 28, Triq Zakkarija, ix-Xewkija – G[awdex. Tel: 21551327.
Waqt li Marco kien mg[annaq mieg[i [adtu fl-emer;enza tal-isptar u fdajtu f’idejn it-tabib li qalli li fejqan g[al dan it-tifel m’hemmx
It-tfal fil-villa;;i foqra fil-Gwatemala japprezzaw [afna l-[idma volontarja li ssir fosthom u huma rikonoxxenti [afna... il-b]onnijiet huma kbar [afna min[abba li f’/erti r[ula l-faqar hu tremend
Erfajt idejja biex inbierek lil Marco, i]da b’idejja vojta, [assejt g[afsa ta’ qalb meta rajt li kienet biss barka mis-sema ming[ajr ebda tama mill-art, [assejt li kienet fidi mejta ming[ajr opri
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
Avvi]i PN 21
Il-Kelliema Ewlenin tal-PN Simon Busuttil Mario de Marco Beppe Fenech Adami ?ensu Galea David Agius Fredrick Azzopardi Giovanna Debono George Pullicino Tonio Fenech Joe Cassar Jason Azzopardi Chris Said Francis Zammit Dimech Carm Mifsud Bonnici Clyde Puli Mario Galea Robert Arrigo Charlò Bonnici Stephen Spiteri Michael Gonzi Tony Bezzina Antoine Borg Claudette Buttigieg Ryan Callus Robert Cutajar Kristy Debono Albert Fenech Claudio Grech Paula Mifsud Bonnici Marthese Portelli
Kap tal-Oppo]izzjoni Kelliem g[all-Ekonomija, l-Investiment u l-Intrapri]i ]-}g[ar Kelliem g[all-:ustizzja Deputat Speaker u Kelliem g[all-Agrikultura u s-Sajd Whip tal-Grupp Parlamentari u Kelliem g[all-Gvern Lokali Deputat Whip u Kelliem g[as-Servizzi tas-Sa[[a u l-Edukazzjoni f’G[awdex Kelliema g[al G[awdex Kelliem g[all-Ener;ija u l-Konservazzjoni tal-Ilma Kelliem g[all-Finanzi Kelliem dwar l-Edukazzjoni Kelliem g[all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali Segretarju :enerali tal-Partit Nazzjonalista Kelliem g[all-Kultura u l-Komunikazzjoni Kelliem g[all-Affarijiet Barranin Kelliem g[all-Familja u s-Solidarjetà So/jali Kelliem g[all-Anzjani Kelliem g[at-Turi]mu Kelliem g[all-I]vilupp So/jali, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima Kelliem g[all-Impjiegi u l-Persuni b’Di]abbiltà Kelliem g[ad-Drittijiet tal-Annimali Kelliem g[at-Trasport u l-Infrastruttura Kelliem g[all-Presidenza tal-Unjoni Ewropea 2017 u l-Fondi Ewropej Kelliema g[ad-Djalogu So/jali u l-Libertajiet ?ivili Kelliem g[all-Ippjanar u s-Simplifikazzjoni tal-Pro/essi Amministrattivi Kelliem g[a]-}g[a]ag[ u l-Isport Kelliema g[all-Kompetittività u t-Tkabbir Ekonomiku Kelliem g[ar-Ri/erka u l-Innovazzjoni Kelliem g[as-Sa[[a Kelliema g[all-Kompetizzjoni u d-Drittijiet tal-Konsumatur Kelliema g[all-Affarijiet Ewropej
simon.busuttil@teampn.org mario.demarco@teampn.org beppe.fenechadami@teampn.org /ensu.galea@teampn.org david.agius@teampn.org fredrick.azzopardi@teampn.org giovanna.debono@teampn.org george.pullicino@teampn.org tonio.fenech@teampn.org joe.cassar@teampn.org jason.azzopardi@teampn.org chris.said@teampn.org francis.zammitdimech@teampn.org carm.mifsudbonnici@teampn.org clyde.puli@teampn.org mario.galea@teampn.org robert.arrigo@teampn.org charlo.bonnici@teampn.org stephen.spiteri@teampn.org michael.gonzi@teampn.org tony.bezzina@teampn.org antoine.borg@teampn.org claudette.buttigieg@teampn.org ryan.callus@teampn.org robert.cutajar@teampn.org kristy.debono@teampn.org albert.fenech@teampn.org claudio.grech@teampn.org
SERVIZZI TA’ CUSTOMER CARE MILL-KUMITATI SEZZJONALI PN IL-MARSA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-MELLIE{A. Kull nhar ta’ {amis bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al appuntament /emplu 79990757. {AL TARXIEN. Kull nhar ta’ Tnejn u :img[a bejn il-5 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al appuntament /emplu 77771529, 79704491 jew 99262634. AVVI}I SO?JALI RYAN CALLUS. Il-{bieb ta’ Ryan Callus se jorganizzaw Barbecue, is-Sibt, 24 ta’ Awwissu fit-8.30 p.m. fixXara Lodge, ir-Rabat. Prezz €15 u t-trasport g[al €1.50. G[al aktar informazzjoni /emplu 99847033, 79461207 jew 21461002. IN-NADUR. Il-Kumitat Sezzjonali PN se jorganizza Barbecue, is-Sibt, 24 ta’ Awwissu fis-7.30 p.m. fi :nien il-Kunsill, Triq ilMadonna ta’ Fatima, inNadur. Mistiedna spe/jali lKap tal-Partit Simon Busuttil u l-Uffi/jali tal-Partit. Prezz €10 g[all-kbar u €5 g[at-tfal ta’ ta[t it-12-il sena. G[all-biljetti /emplu 79284487 jew ibag[tu email lil nadurpn@gmail.com. BORMLA. Il-Kumitat Sezzjonali PN se jorganizza Fenkata, il-:img[a, 30 ta’ Awwissu fit-8 p.m. fis-Sunny Bar & Restaurant, l-Im;arr. Prezz €20 g[all-kbar u € 8 g[at-tfal ta’ bejn il-5 u t-12-il
sena. Trasport provdut. Bookings jew biljetti millUffi//ju PN tal-lokalità jew /emplu 79914618 jew 99490149. Mistiedna spe/jali d-Deputat tad-Distrett Stephen Spiteri u l-kandidati g[allelezzjoni tal-Parlament Ewropew. BIRKIRKARA. Il-Kumitat Sezzjonali PN se jorganizza Barbecue, is-Sibt, 31 ta’ Awwissu fit-8 p.m. fil-lukanda Seabank Resort & Spa, lG[adira. Prezz €20 g[all-kbar u €10 g[at-tfal. Trasport provdut g[all-prezz ta’ €2 u g[all-biljetti /emplu 79440036 jew 99891870. Mistiedna spe/jali l-Kap tal-Partit Simon Busuttil, il-Vi/i Kap Beppe Fenech Adami u l-Membri Parlamentari Tonio Fenech u Claudette Buttigieg. ANTOINE BORG. Il{bieb ta’ Antoine Borg se jorganizzaw Barbecue, il:img[a, 13 ta’ Settembru fillukanda The Palace, TasSliema. G[all-biljetti /emplu 79703644 jew 27450117. Trasport provdut b’xejn. Mistiedna spe/jali l-Kap talPartit Simon Busuttil u l-kandidati g[all-elezzjoni talParlament Ewropew.
AVVI}I O{RA IL-KALKARA. Il-Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija tal-Bar talUffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibag[tu l-offerti tag[hom lis-Segretarju, Kumitat Sezzjonali PN Kalkara, Ka]in PN, Xatt talKalkara, il-Kalkara. IlKumitat jirriserva d-dritt li jag[]el kwalunkwe offerta, anke dik l-anqas vanta;;u]a.
paula.mifsudbonnici@teampn.org marthese.portelli@teampn.org
L-APAN qed torganizza
‘Gozo by Night’
nhar is-Sibt 17 ta’ Awwissu, fil-Lantern Restaurant, Marsalforn. Prezz: €18 g[all-kbar u €12 g[a]-]g[ar. G[all-bookings /emplu 21420513 jew 79040544, jew ming[and il-helpers.
:urnata G[awdex organizzata mill-MNPN Il-{amis 4 ta’ Settembru 2013 Prezz €18 inklu] ikla g[and is-Seashells Restaurant, ix-Xlendi G[al booking /empel 99473932 jew 79603401 Tluq 6.45 a.m.
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
22 Passatemp RI?ETTA
Fwied Messikan bir-ross
Tisliba
G[andek b]onn: 300g fwied tal-majjal, 400g tadam imqaxxar, mg[arfa dqiq, mg[arfa ]ejt, ]ew; basliet, b]aru a[mar [elu, mg[arfa dqiq o[ra bil-mel[ u b]ar, 300ml stokk tal-[axix, erba’ mg[aref ross, mel[ u b]ar.
Sudoku Mimdudin:
5. Tag[fi;a tal-iebes biex isir trab (5) 6. Massa;;jatura (5) 7. Sfera (5) 10. Fil-bog[od [afna li jsir (5) 11. Niket (5) 12. Aktar ma jkun fihom bozoz aktar juru (5) 14. Im[allas ta’ dak li kien minn ta[t fil-log[ob (5) 16. Vapurett (5) 17. Kejl tal-u/u[ tar-raba’ ta’ 240 qasba kwadra (5) 18. }aqqhom mal-art (5)
Weqfin:
1. Sofra bla ma tilef il-
kalma (6) 2. Tqeg[id flimkien ta’ [wejje; jew nies differenti (6) 3. Mog[o] ir;iel (6) 4. Ipperswada biex jissaporti xi niket (6) 8. {oxna mhux [a]in (5) 9. Fis-swali, ?etta tiltaqa’ mag[ha? (5) 12. G[al kollox hemm dan, sa fejn tista’ tasal, ng[idu (6) 13. :ieb quddiem g[ajnejh dak li darba ra (6) 14. Labalbu kemm fel[u (6) 15. Tifrik tal-;obon blim[akka? (6)
Moderata. Hemm regola wa[da biss li trid tosserva biex issolvi s-sudoku. Kull kwadru ]g[ir ta’ tliet kaxxi bi tlieta kif ukoll fil- kaxxi ta’ kull ringiela u kolonna tal-kwadru l-kbir g[andu jkun fihom n-numri kollha mill-1 sad-9.
Stramba… i]da vera
Soluzzjoni tal-biera[
Mimdudin> 5. D[uli; 6. Pagun; 7. Do/li; 10. u 11. Apokalissi; 12. u 14. Ballabrott; 16. }bank; 17. u 18. Assistenza. Weqfin> 1. Bdejna; 2. Pilota; 3. Spalel; 4. Enfasi; 8. Korla; 9. Iskot; 12. Ballas; 13. Abbiss; 14. Benito; 15. Taljan.
G[at-tfal
Metodu: A[sel il-fwied u ne[[ilu xi g[eruq. Qattg[u bi//iet ]g[ar u g[addih mid-dqiq bil-mel[ u l-b]ar. Aqlih fi]-]ejt ja[raq u aqilbu f’dixx. Aqli l-basal imqatta’, it-tadam u l-b]aru mqatta’. {alli ftit bi//iet millb]aru. }idhom mal-fwied. Ag[mel zalza bi]-]ejt li baqa’, dqiq u stokk. }id mel[ u b]ar u da[[al fil-forn moderat g[al xi 45 minuta. Sajjar ir-ross f’ilma jag[li bil-mel[ u sajjar ukoll il-bi//iet li warrabt talb]aru a[mar biex i]]ejjen ilwi//.
Imla l-kaxxi vojta U]a darba biss kull wie[ed minn numri mill-1 sad-9 billi dda[[alhom fil-kaxxi vojta b’mod li tottjeni r-ri]ultati indikati fuq il-lemin u isfel nett.
Yan Robson, tifel ta’ [ames snin minn Devonshire, lIngilterra, kien isofri minn a]ma li ebda tabib ma seta’ jfejqu. Fejqu missieru billi ;ieg[lu jdoqq i]-]aqq g[al sieg[a kuljum. Soluzzjonijiet
Sudoku
Frame-up
D–I-:-H–E–F– B–A-? I;borhom wie[ed wie[ed
Kif se ti;bor wie[ed wie[ed dawn l-imsiemer b’mod li kull darba taqbad dak il-musmar li jkun fuq nett?
Wie[ed konferenzier kien qed jitkellem g[al diversi sig[at. U[ud minn dawk li kienu qed jisimg[uh bdew jonog[su waqt li o[rajn dehru mdejqin. Wie[ed minnhom instema’ jg[id: “Dan ]gur li nesa l-arlo;; id-dar”. Ie[or wie;bu: “Nispera li almenu quddiemu g[andu kalendarju!”
Frame-up
I;borhom wie[ed wie[ed
Xtara l-inkwatru ‘?’ u kien imdendel min-na[a numru 4
Iparla wisq!
Imla l-kaxxi vojta
Dan il-[abib tag[na mar irkant u xtara wa[da mill-pitturi astratti li kienet ma’ tlieta o[ra mdendlin ma’ [ajt. Meta mar iddar nesa liema wa[da kien xtara u lanqas ma ftakar minn liema na[a kienet imdendla. G[inu int.
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
TV#Radju 23 minn Raymond Miceli - ray.miceli@media.link.com.mt
Fil-qosor Meg f’ristorant? X’se jiskopru Victor u Meg meta jibdew jitkellmu dwar il-passat? Min die[el lura f’[ajjet Meg? Annie dda[[al f’rasha li Sean se jitlaq mill-Università u l-ka;un ta’ dan hi t-tfajla l-;dida li qed jo[ro; mag[ha. Tkun trid li tiltaqa’ mal-g[arajjes tat-tfal. I]da huma se ja//ettaw? Chelsey kif sejra fix-xog[ol il-;did tag[ha? Kitba u produzzjoni ta’ Manila Bottone b’kollaborazzjoni ma’ NET Television u direzzjoni ta’ Marley Laganà. Wimbledon Canale 5 23>50
Minn Festa g[al O[ra NET Television 20>30 u 21>35 Simon Vella Gregory b’edizzjoni o[ra ta’ dan il-programm. Illum se naraw dwar il-festa tasSalvatur li saret f’{al Lija, dik ta’ San Gejtanu fil-{amrun (fir-ritratt hawn fuq tidher il-koppla ta’ din il-knisja), u dik ta’ San Lawrenz kemm fil-Birgu kif ukoll fil-lokalità f’G[awdex li ;;ib l-istess isem. Kinky Boots - Decisamente diversi Iris 22>55
Kirsten Dunst u Paul Bettany (it-tnejn fir-ritratt hawn fuq) huma fost l-atturi ewlenin f’dan il-film tal-2004 b’re;ija ta’ Richard Loncraine. Champion tat-tennis ikun qed jie[u sehem f’Wimbledon, biss ftit ikollu tama ta’ su//ess. Madankollu tennista ]ag[]ug[a li jsir jaf, donnu jse[[ilha ter;a’ tag[tih dik l-ener;ija li kellu meta kien fl-aqwa tieg[u. L-atturi huma tajbin [afna u l-film joffri wkoll spettaklu sportiv. Tutta colpa del paradiso Iris 17>15
Ra;el ikun g[adu kif [are; mill-[abs. Ikun jixtieq li jiltaqa’ ma’ ibnu li g[adu tifel ]g[ir u li sadanittant, sakemm hu kien il-[abs, ikun ing[ata lil familja adottiva. G[all-ewwel xejn ma tkun fa/li, i]da mbag[ad jirnexxilu....
Chiwetel Ejiofor u Joel Edgerton (it-tnejn fir-ritratt hawn fuq) huma fost l-atturi ewlenin f’dan il-film tal-2005 li hu koproduzzjoni Ingli]a u Amerikana. Ra;el jiret ming[and il-familja tieg[u fabbrika li tag[mel ]raben lussu]i, li]da tkun tinsab f’qag[da finanzjarja mwieg[ra g[all-a[[ar. Naraw x’parir jing[ata u minn min biex forsi jsalva l-fabbrika, u fuq kollox jekk ikollux jew ikollhiex ra;un. Ma Tinbidel Qatt NET Television 22>00 X’ji;ri meta Victor u Annie jiltaqg[u ma’
Evelyn Vella Brincat
G[add ta’ mistednin Sajf Flimkien - NET Television 18>15
Janice Darmanin tippre]enta l-edizzjoni tal-lum ta’ dan il-programm varjat sew mil-lat ta’ mistednin kif ukoll tas-su;;etti trattati. Evelyn Vella Brincat, li hi l-President tal-Asso/jazzjoni g[all-Annimali Abbandunati (AAA). Tispjega x‘xog[ol tag[mel din l-Asso/jazzjoni. Melanie Piscopo u Nora Macelli, Amministratur u Uffi/jal E]ekuttiv Ewlieni
tal-Fondazzjoni St Jeanne Antide jitkellmu dwar attività biex jin;abru fondi g[all-imsemmija Fondazzjoni, li se tkun tikkonsisti f’kun/ert minn Freddie Portelli fit-Teatru Grieg f’Ta’ Qali. Su;;etti o[ra fil-programm tal-lum se jkunu d-dijabete ma’ Chris Barbara, dwar terapija ma’ Dorianne Coleiro, kif ukoll tisjir minn Isabelle Vella.
Wirt Malta Radio 101 12>30 Il-programm tal-lum se jiffoka fuq diversi pro;etti ta’ konservazzjoni li tag[mel Heritage Malta. G[al dan l-iskop, il-mistieden ta’ Clayton Luke Mula se jkun Joseph Schirò.
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
24 TV#Radju
06>00
Radio 101 Breakfast Club b’waqfiet g[all-A[barijiet fis-07>00 u fit-08>00< 07>30 Anali]i tal-:urnali)
07>55 08>00 08>05 09>00 09>05
Avvi]i tal-Mejtin u Angelus A[barijiet fil-Qosor (ikompli) 101 Breakfast Club A[barijiet fil-Qosor Magazine 101 (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-10>00)
11>00 11>55 12>00 12>30 13>00 15>00 15>05
Mu]ika bla kumment Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Qari bil-Malti The Big Show A[barijiet fil-Qosor Hitsteria (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-16>00)
17>55 18>00 18>30 20>00 21>00
Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Mu]ika al fresco Corazon Latino Fuzzbox - Eric Montfort
L’ultima alba - Rete 4 21>10 Radju Malta - 93.7 FM 06:00 - Frank u Indri (jinkludi 07:00 A[barijiet, 07:30 Mill:urnali, 07:50 Avvi]i tal-Mewt, 07:58 Angelus, 08:00 A[barijiet fil-qosor) 08:30 - Familja Wa[da (jinkludi 09:00 BBC News, 10:00 A[barijiet filqosor, 11:00 BBC News) 11:50 - Avvi]i ta’ Mwiet u l-Angelus 11:58 - Xi Qrajt, Xi Smajt 12:00 - A[barijiet 12:10 Newsline 12:45 – Qari bilMalti 13:15 - Tifkiriet 14:00 A[barijiet 14:05 - E M Live 15:50 - ?ama ?ama 16:00 A[barijiet 16:05 - Drivetime 17:00 - Kumpanija 17:50 Nitfa Kultura 18:00 - Bulettin ta’ l-A[barijiet 18:15 - Notti magiche 19:50 - Avvi]i ta’ Mwiet 20:00 - A[barijiet 20:05 - Qari bil-Malti (r) 20:30 – Music Lounge 22:00 - LA[barijiet 22:05 - Waqtiet 23:30 - Xi Qrajt, Xi Smajt 23:33 - Ru]arju 24:00 - Classic Hits. ONE Radio - 92.7 FM 06:00 - Bon;u ONE (jinkludi 06:45 ONE News, 07:00 Radju Sports, 07:30 Mill-:urnali, 08:00 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem, 08:25 ONE Club Xewqat, 08:45 One News) 09:00 - L-G[ajta tal-Pagun 09:45 - ONE News 10:00 - The Morning Show 11:00 - Frappe 11:45 - ONE News 12:00 Angelus 13:00 - It-Tokk 13:45 - In-Novella 14:15 - Minflok Siesta 14:45 - ONE News 15:25 - Djarju Kulturali 15:30 Drive Time 16:00 - Mhux g[at-Tfal Biss 17:00 - Rush Hour (jinkludu 17:45 ONE News, 18:00 Igawdu l-{ajja ta’ Dejjem, 18:05 A[barijiet Sportivi) 19:00 - In the Zone 20:15 - Banana Republic 22:00 - Music Box 24:00 Flimkien. RTK - 103 FM 06:30 - Pierre & Co on RTK (jinkludi 06:55 Fi {dan ilMulej, 07:00 A[barijiet, 07:55 Qari mill-Bibbja, 08:00 BBC News,) 09:00 - A[barijiet filQosor 09:05 - Paperscan 09:15 - G[alina Lkoll (jinkludi 10:00 BBC News) 11:55 - Fi {dan ilMulej 12:00 - RTK Bulettin 12:15 – Mill-Album tas-Safar 13:00 - RTK Qosor 13:05 Su//essi u aktar! 15:00 - RTK Qosor 15:05 - Memorji talGwerra 15:30 - Bir-Rispett Kollu (jinkludi 16:00 BBC News) 17:00 - RTK Bulettin 17:15 – Summer Mix 20:30 Mer]uq - Ra;; ta’ A[bar Tajba 22:00 - Il-Qaddis tal-Jum
22:05 - Ru]arju 22:25 Memorji tal-Gwerra (r), Il-Pol] ta/-?ittadin (r), Kuf Af Pajji]ek (r), Ekolo;ija (r), Consumer Affairs (r). Campus FM - 103.7 FM 09:00 - Anali]i tal-;urnali 09:20 - Foreign News # Culture News 09:30 – Il-{rejjef, lG[erf u l-Ma;ija 10:00 BBC News Update 10:06 Pri]ma 11:00 - Classic FM 13:00 - Anali]i tal-;urnali 13:30 - Deheb, fidda u bron] 14:00 - BBC News Hour 15:00 - Classic FM 20:00 – Ikoni Mu]ikali Taljani 21:00 - BBC World Service. Radju Marija - 102.3 FM 07:00 - Ru]arju 07:30 - Quddiesa 08:00 - Angelus u Kuntatt (jinkludi 09:00 {ajjitna) 11:00 - X’g[adek tiftakar mill-kateki]mu 11:30 - Qari mill-Iskrittura Mqaddsa 12:00 Angelus u Ru]arju 12:30 Ru]arju tal-Erwie[ 12:45 - Biex il-fer[ tag[kom ikun s[i[ 13:00 - Ti]wiqa Mu]ikali 14:00 - Jiena Hu l-{ob] u l{ajja 15:00 - Kurunella {niena Divina 15:30 – Mulej ifta[li qalbi g[alik 16:00 - Musbie[ 17:00 - Bulettin ta’ A[barijiet Reli;ju]i 17:15 - Vja;; Mu]ikali 18:15 - G[asar 18:30 - Quddiesa 19:00 – Ru]arju 19:30 - A[barijiet minn Radju Vatikan 20:00 Qari Reli;ju] 20:30 – Symphony of Life 21:00 - Bejn {sieb u Armonija 22:00 - MillG[anja tal-Poplu (r) 22:30 Mill-G]ira tat-03 G[oljiet (r) 23:00 - {ajjitna (r) 23:30 –
Bullettin A[barijiet Reli;ju]i (r) 23:50 - Kompjeta.
Bay Radio - 89.7 FM 06:30 – Bay Breakfast (jinkludi 07:30 A[barijiet, 08:30 u 09:30 A[barijiet fil-qosor) 10:30 Simon Pisani (jinkludi 11:30 A[barijiet fil-qosor) 13:30 – Nathan & Talitha 18:30 A[barijiet 18:40 – Bay Beats 20:00 – Ben Glover 22:00 Carl Bee 24:00 - CR2 records. Calypso Radio - 101.8 FM 07:00 - A[barijiet 07:15 Caly-pso Breakfast 08:30 Bejn il-{bieb 10:00 - A[barijiet 11:30 - 101.8 Favourites 12:00 - A[barijiet 14:30 After Break 17:00 - Calypso Drive 19:00 - Classic Gold 21:00 - Qabel Jibda l-Mar/ 23:00 - Mal-Melodija Maltija 01: 00 - Mu]ika tal-passat.
Bruce Willis u Monica Bellucci (it-tnejn fir-ritratt hawn fuq) huma fost l-atturi ewlenin f’dan il-film tal-gwerra li n[adem fl-Istati Uniti fl-2003 b’re;ija ta’ Antoine Fuqua. In-Ni;erja tkun g[addejja minn gwerra /ivili. It-Tenent tal-Marines A.K. Waters jintbag[at hemm biex i;ib lura lejn pajji]ha lit-tabiba Amerikana Hendricks li tkun qed ta[dem fi sptar umanitarju hemm. Hi ma tkunx lesta li tabbanduna lill-pazjenti tag[ha...
TVM 07:00 - Morning News Loop 08:30 - Great Romances (ser. 2 prog. 7) 09:00 - Ma’ Bundy (r) 10:50 - Teleshopping 12:00 A[barijiet# rapport tat-temp 12:10 - Kids TV 13:30 Madwarna (prog. 38) 14:00 A[barijiet 14:05 - Teleshopping 15:05 - Museum Secrets (ser. 1 prog. 1) 16:00 - A[barijiet 16:05 - Kids TV 17:25 - Teleshopping 18:00 - A[barijiet 18:10 - Ma’ Bundy 20:00 - A[barijiet# sports# rapport tat-temp# rapport finanzjarju 20:40 - Ripper Street (prog. 1) 21:30 - International Short Film Festival (prog. 7) 23:00 A[barijiet# rapport tat-temp. TVM 2 07:40 - Kids TV 09:00 Vaganza f’{al Bla Ras (ep. 7) 09:30 - Museum Secrets (ser. 1 prog. 1) 10:20 - Sa[[tek l-Ewwel (prog. 38) 10:30 - Wirt Arti u Kultura (prog. 13) 11:00 Gadgets (prog. 13) 11:30 Luxdesign (prog. 13) 12:45 Madwarna 13:00 - Sa[[tek lEwwel (prog. 38) 13:15 - Ency. Channel doc 13:30 - Venere (prog. 13) 14:15 - Lenti (prog. 13) 15:00 - Qatra Inka (prog. 13) 15:30 - Madwarna (prog. 19) 16:00 - G[addi l-Bieb Miftu[ (ep. 11) 17:00 - Sa[[tek l-Ewwel (prog. 38) 17:10 - Euro news documentaries 17:25 - Great Romances (ser. 2 prog. 7) 18:00 - Paq Paq (prog. 7) 18:30 Atlantis (prog. 7) 19:30 - A[barijiet g[al dawk neqsin mis-Smig[ 19:40 - Museum Secrets (ser. 1 prog. 1) 20:30 - A[barijiet blIngli] 20:35 - }afira (ep. 18, 19 u 20) 22:40 - Great Romances (ser. 2 prog. 7) 23:10 - G[addi lBieb Miftu[ (ep. 11). ONE 08:30 - ONE News 08:45 Teleshopping 09:00 - Indigo (r) 10:45 - Teleshopping 12:05 Kelma bejn tnejn (r) 12:30 ONE News 12:40 - Mad-Daqqa t’G[ajn (r) 13:45 - Teleshopping 14:45 - Il-Klikka (ep. 14) 15:45 Teleshopping 16:00 - Sheriff’s grill 16:30 - Teleshopping 17:30 - ONE News 17:40 - Indigo (ma’ Tiziana Calleja) 19:30 - ONE News 20:15 - Kelma bejn tnejn 20:45 - Fish-on 21:30 - Issues 22:50 - Zona Sport Sajf 23:30 ONE News. Smash 007:00 - News
07:40 - Er;a’
Lura 08:40 - News 09:00 {abbejtek 10:00 - Fil-K/ina ma’ Farah 10:50 - Teleshopping 14:30 - 1046 Music 16:10 - FilK/ina ma’ Farah (r) 17:10 Er;a’ Lura 18:00 - A[barijiet ta’ Barra 18:15 - Bingo 75 18:40 Teleshopping 19:00 - News 19:30 - Dokumentarju 20:30 Miraklu 21:30 - Dokumentarju 22:00 - News. Raiuno 06:45 - Unomattina estate (jinkludi Tg 1 fis-07:00, it-08:00 u d09:00) 09:30 - Tg1 flash 09:35 – Linea Verde Meteo Verde 09:40 - Unomattina Talk 09:55 - Che tempo fa # Tg 1 10:20 Unomattina ciao come stai? 11:10 - Road Italy 11:20 - Don Matteo 3 (fiction) 13:30 - Tg 1 14:00 - Tg 1 Economia 14:10 - Il Commissario Manara (fiction) 15:05 - Veleni a Guguleto. Film 2006 17:00 - Tg 1 17:15 Estate in diretta 18:50 - Reazione a catena 20:00 - Tg 1 20:30 Techetechetè, vista la rivista 21:15 - Un nemico da amare. Film 2011 23:10 - Passaggio a Nord-Ovest 00:15 - Tg 1 notte 00:50 - 59˚ Rassegna
Internazionale Taormina Film Fest.
Raidue 07:00 - Cartoons 08:25 Heartland (TF) 09:05 - Settimo Cielo (TF) 10:30 - Tg 2 insieme estate 10:35 - Tg 2 - Storie 11:20 - Il nostro amico Charly (TF) 12:10 - La nostra amica Robbie (TF) 13:00 - Tg 2 giorno 13:30 - Tg 2 E…state con costume 13:50 - Tg 2 medicina 33 14:00 - Castle (TF) 14:50 - The Good Wife (TF) 16:15 - Guardia Costiera (TF) 17:55 - Tg Sport 18:15 - Tg 2 notizie 18:45 Senza traccia (TF) 19:35 - Castle (TF) 20:30 - Tg 2 notizie 21:05 - Ombrelloni (sitcom) 21:10 Squadra Speciale Cobra 11 (TF) 22:00 - Countdown (TF) 22:55 Vegas (TF) 23:40 - Tg 2 notizie 23:55 - Supernatural (TF) 00:45 Mode 01:15 - Hawaii Five-O (TF). Raitre 08:00 - Per ridere insieme con Stanlio e Ollio 08:55 L’innocente Casimiro. Film ’45 10:15 - Desiderio è sole. Film ’54 11:10 - Tg 3 minuti 12:00 - Tg 3 # meteo 12:15 - New York New York (TF) 13:05 - Comiche all’Italiana Piatti tipici dello spiri-
to 13:10 - Lena, amore della mia vita (soap) 14:00 - Tg Regione 14:20 - Tg 3 14:45 - Tgr Piazza affari 14:55 - Le nuove avventure di Flipper (TF) 15:40 - To Save a Life. Film 2009 17:40 Geo magazine 19:00 - Tg 3 19:30 - Tg regione 20:00 - Blob 20:20 - Emily Owens (TF) 21:05 - Circo Estate – Un bizzarro medico 23:20 - Tg regione 23:25 - Tg 3 23:40 - Lucarelli Racconta 01:05 - Rai Educational 01:35 - Fuori orario.. Canale 5 08:00 - Tg 5 - mattina 08:40 Elisa di Rivombrosa (fiction) 09:10 - Tg 5 - Ore 10 11:00 Forum 13:00 - Tg 5 13:40 Beautiful 14:45 - Il Segreto (soap) 15:45 - Al di là del lago (fiction) 18:00 - Tg 5 minuti 18:05 - La Principessa cerca lavoro. Film 2005 20:00 - Tg 5 20:40 - Paperissima Sprint 21:10 - Zelig anthology 23:50 Wimbledon. Film 2004 01:30 Tg 5 notte 02:00 - Paperissima Sprint (r). Rete 4 06:50 - Chips (TF) 07:45 Charlie’s Angels (TF) 08:40 Pacific Blue (TF) 09:50 Distretto di Polizia 6 (fiction) 10:50 - Ricette all’Italiana 11:30 - Tg 4 12:00 - Renegade (TF) 12:55 - Siska (TF) 14:00 - Tg 4 14:45 - Lo sportello di Forum 15:30 - Ieri e oggi in TV speciale 16:35 - My Life – segreti e passioni (soap) 16:50 - Il ritorno di Ringo. Film ’65 18:55 - Tg 4 19:35 - Tempesta d’amore (TF) 20:30 - Walker Texas Ranger (TF) 21:10 - L’ultima alba. Film 2003 23:50 - We were soldiers. Film 2002 01:40 - Tg 4. Italia 1 07:00 - Tutto in famiglia (sitcom) 07.50 - I maghi di Waverly (sitcom) 08:40 - Giovani Campionesse (TF) 09:30 - The Vampire Diaries (TF) 10:25 Gossip Girl (TF) 11:30 - Pretty Little Liars (TF) 12:25 - Studio aperto 13:00 - Sport Mediaset 13:40 - Cartoons 15:25 - Top One 16:25 - Smallville (TF) 18:30 - Studio Aperto 19:20 CSI Miami (TF) 21:10 - CSI Scena del crimine (TF) 23:00 Suits (TF) 00:50 - Sport Mediaset 01:15 - Studio Aperto 01:30 - Heroes (TF).
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
TV#Radju 25 Favourite Channel 07:00 - Teleshopping 08:30 - {in g[al Kollox 10:30 - Ashram 12:30 - News 12:45 - Best Deal 13:00 - Entertain Me 15:00 Teleshopping 17:30 - {in g[al Kollox 18:15 - News 18:30 (ikompli) {in g[al Kollox 19:30 - Dun Benit 20:30 - F. News 21:00 - Madagascar 23:00 News. Calypso Music TV 07:00 - Total Request 09:00 Love and Romance 10:00 - Tele Market Deals 12:00 - Rock around the Click (r) 13:00 - The 60s & 70s 13:30 - The 80s 14:00 - The 90s 14:30 - The 00s 15:00 - Love and Romance 16:00 - The 80s 16:30 - I grandi successi 17:30 - The Local Angle 18:00 Total Request Show 20:00 - The 60s & 70s 20:30 - Music Documentary 21:30 - The Local Angle (r) 22:30 - Music Videos. La 5 12:15 - Spose Extralarge 12:45 Love Bugs 2 (sitcom) 13:35 Così fan tutte 2 (sitcom) 14:00 Dawson’s Creek (TF) 14:50 Che trucco! 17:50 - Bye Bye Cindirella (sitcom) 18:20 - Love Bugs 3 (sitcom) 19:00 - Così fan tutte 2 (sitcom) 19:25 - Ugly Betty (TF) 20:25 - Dr House (TF) 21:10 - Il gusto del’amore. Film 2010 23:00 - Parenthood (TF) 00:55 - Body Work Australia. BBC Entertainment 06:55 - Tweenies 07:15 - Buzz and Tell 07:20 - Bobinogs 07:30 - 3rd & Bird 07:40 - Me Too! 08:00 - Garth and Bev 08:10 - Tweenies 08:30 - My Family 09:00 - The Café 09:30 - The Weakest Link 10:15 EastEnders 10:45 - Doctors 11:15 - Monarch of the Glen 12:05 - Lark Rise to Candleford 12:55 - My Family 13:25 - The Weakest Link 14:10 - The Café 14:40 - EastEnders 15:10 Doctors 15:40 - Lark Rise to Candleford 16:30 - Monarch of the Glen 17:25 - The Weakest Link 18:10 - EastEnders 18:40 Doctors 19:10 - Lark Rise to Candleford 20:00 - Last of the Summer Wine 20:30 - Dad’s Army 21:00 - Desperate Romantics 21:50 - The Old Guys 22:20 - The Impressions
Show with Culshaw and Stephenson 22:50 - Hustle 23:40 - Only Fools and Horses... TCM 07:40 - Cimarron. Film ’60 10:05 - All the Fine Young Cannibals. Film ’60 (A) 12:00 -
Challenge to Lassie. Film ’49 (U) 13:15 - Young Cassidy. Film ’65 (PG) 15:00 - San Antonio. Film ’45 (PG) 16:50 - The Wheeler Dealers. Film ’63 (U) 18:40 The Women. Film ’39 (PG) 21:00 - Travels With My Aunt. Film ’72 (PG) 22:45 - Pennies From Heaven. Film ’81 (15). MGM Movies 06:45 - My American Cousin. Film ’85 (PG) 08:11 - The Idolmaker. Film ’80 (15) 10:05 It Runs in the Family. Film 2003 (PG) 11:30 - Android. Film ’82 12:50 - Flight From Ashiya. Film ’64 14:30 - Audrey Rose. Film ’77 (AA) 16:20 - The Care Bears Movie. Film ’85 (U) 17:35 - Dominick and Eugene. Film ’88 19:20 - Back to School. Film ’86 (15) 21:00 - Married to It. Film ’91 (15) 22:50 - The Playboys. Film ’92 (PG). GO Stars 07:50 - The Adjustment Bureau 09:35 - The Donor 11:05 - House 11:45 - Anger Management 13:25 - People Like Us 15:15 Flashdance 16:50 - Balto 18:10 Angela's Ashes 20:35 - Parks & Recreation 21:00 - Wreck-It Ralph 22:45 - Firelight 00:30 The LXD: Secrets of the Ra. Diva Universal 07:00 - Jane Doe: Yes, I
Remember It Well 08:32 Great Women 08:50 - Strong Medicine 09:45 - Great Women 09:55 Rex: A Cop’s Friend 10:45 Great Women 10:55 - Quincy, M.E. 11:55 - Strong Medicine 12:55 - Rex: A Cop’s Friend 13:50 - Shakespeare Retold 15:35 - How to Keep Your Day Job 15:50 - JAG 16:45 - Fede Cieca 17:00 - Jane Doe: How to Fire Your Boss 18:35 - Great Women 18:50 - Strong Medicine 19:50 - JAG 20:50 - Great Women 21:00 - Wolff’s Turf 22:50 - Great Women 23:00 Law & Order. Discovery Channel 07:15 - American Chopper: A New Company 08:10 - Extreme Fishing with Robson Green: Kenya 09:05 - Auction Hunters 09:30 - Auction Kings: Elvis Cadillac 09:55 - Ultimate Survival: North Africa 10:50 How Do They Do It? 11:15 How It’s Made 11:40 - Extreme Engineering: Melbourne Stadium 12:35 - Overhaulin’ 13:30 - Fifth Gear 14:00 - Fifth Gear 14:25 Wheeler Dealers: Jaguar XJS 14:55 - Wheeler Dealers: Jaguar XJS 15:20 - Mythbusters: Cold Feet 16:15 - Auction Kings 16:45 - Storage Hunters 17:10 -
Extreme Fishing with Robson Green: China 18:05 - Ultimate Survival: Bear’s Top 25 Man Moments 19:00 - How It’s Made 20:00 - River Monsters: Mongolian Mauler 21:00 Lobstermen: The Draggers Are Coming 22:00 - Top Hooker: Wave Riders 23:00 - Deadliest Catch. Iris 11:35 - Appuntamento al buio. Film ’87 13:30 - Peggio per me... meglio per te. Film ’68 15:30 Ciao marziano. Film ’80 17:15 Tutta colpa del paradiso. Film ’85 19:15 - A-Team (TF) 20:05 Hazzard (TF) 21:00 - Pat Garrett e Billy Kid. Film ’73 22:55 Kinky Boots - Decisamente diversi. Film 2005 00:55 - Jagoda Fragole al supermarket. Film 2003. Melita More 08:00 - Films & Stars 08:30 Grey's Anatomy 09:20 - Private Practice 10:10 - Criminal Minds 11:00 - Suburgatory 11:30 - The Mentalist 12:15 - Fringe 13:00 Days of Our Lives 13:45 Enlightened 14:15 - Films & Stars 14:30 - Supernatural 15:15 - Grey's Anatomy 16:00 Private Practice 16:45 - Gossip Girl 17:30 - Dallas 18:15 - Days of Our Lives 19:00 - Criminal Minds 19:45 - Glee 20:30 Suits 21:15 - Enlightened 21:45 - In Time 23:35 - Person of Interest 00:20 - SMASH 01:10 Suburgatory. Biography Channel Billy the Exterminator: 10:00 Snake Bite! 10:30 - Gator. Bait 11:00 - Hoarders: Theresa # Karen 12:00 - Celebrity House Hunting: Ice-T and Coco 12:30 Monster In Laws: Auntie Dearest 13:00 - Pawn Stars: Pom Pom Pawn 13:30 - Barter Kings: Diamond in the Rough 14:00 Pregnant in Heels: The
Pregnancy Dating Dilemma 15:00 - The Real Housewives of Miami: Eager Beaver. Billy the Exterminator: 16:00 - Snake Bite! 16:30 - Gator Bait. 17:00 Celebrity House Hunting: Ice-T and Coco 17:30 - Monster In Laws: Auntie Dearest 18:00 Hoarders: Theresa # Karen 19:00 - Pawn Stars: Pom Pom Pawn 19:30 - Barter Kings: Diamond in the Rough 20:00 - Hoarders: Mary Lynn and Ingrid. Hardcore Pawn: 21:00 - Gold War 21:30 Family Feud. 22:00 - Dance Moms: Cathy Brings It On 23:00 - A Gypsy Life for Me.
G˙at-tfal fuq il-Cable Jim Jam 08:00 - Fireman Sam 08:10 - Barney and Friends 08:40 - Pingu 08:45 - Baby Antonio’s Circus 08:50 - My Animal Family 09:05 - Benjamin’s Farm 09:10 - See The Sea 09:15 - Slim Pig 09:25 - Monkey See Monkey Do 09:35 - Kipper 09:45 Igloo-Gloo 10:00 - Bob On Site 10:55 - Lots & Lots 11:15 - Oswald 11:40 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 12:05 - Wildlife 12:10 - James the Cat 12:15 - Fluffy Gardens 12:30 - My Animal Family 12:45 - Benjamin’s Farm 12:50 - See The Sea 12:55 - Mio Mao 13:05 - Slim Pig 13:15 - Monkey See Monkey Do 13:25 - Bob the Builder 13:35 - Fireman Sam 13:45 - Thomas and Friends 14:10 - Pingu 14:15 Tiny Planets 14:20 - Pingu 14:25 - Barney and Friends 14:55 - Kipper 15:05 - Angelina Ballerina 15:20 - Dougie in Disguise 15:30 - Wobblyland 15:35 - Monkey See Monkey Do 15:45 - Pingu 15:50 - Tiny Planets 15:55 - Pingu 16:00 - My Animal Family 16:15 - Benjamin’s Farm 16:20 See The Sea 16:25 - James the Cat 16:30 Thomas and Friends 16:45 - Bob the Builder 16:55 - Wobblyland 17:00 - Bob On Site 18:00 Slim Pig 18:10 - Pingu 18:15 - Tiny Planets 18:20 - Pingu 18:25 - Oswald 18:50 - Gazoon
07>00 09>00 10>00 11<30 13>00 14>00 14.05 15>00 15>05 16>00 17.00 18>00 18>15 19>45 20>30 21>30 21>35
19:00 - Angelina Ballerina 19:15 - Thomas and Friends 19:30 - Bob the Builder 19:40 - Fireman Sam 19:50 - Barney and Friends 20:20 - Pingu 20:25 - Pingu 20:30 - Monkey See Monkey Do 20:40 - Tiny Planets 20:45 - Tork 21:00 - Monkey See Monkey Do 21:10 - See The Sea 21:15 - My Animal Family 21:30 - Benjamin’s Farm 21:35 Jakers: The Adventures of Piggley Winks 22:00 Bob the Builder 22:10 - Thomas and Friends. Disney Channel 008:00 - Minnie’s Bow-Toons 08:05 - Mickey Mouse Clubhouse 08:30 - A.N.T. Farm 09:15 Jessie 10:05 - Good Luck Charlie 11:15 - Shake It Up 12:00 - Austin and Ally 12:45 - A.N.T. Farm 13:10 - Jessie 13:35 - Shake It Up 14:00 - That’s So Raven 14:25 - Good Luck Charlie 14:50 Jessie 15:10 - Shake It Up 15:35 - A.N.T. Farm 16:20 - Austin and Ally 16:45 - Good Luck Charlie 17:10 - Shake It Up 17:30 - That’s So Raven 17:55 - The Suite Life on Deck 18:20 Jessie 18:40 - A.N.T. Farm 19:30 - Shake It Up! 19:50 - The Suite Life on Deck 20:15 - Austin and Ally 20:40 - That’s So Raven 21:00 - Jessie 21:25 - A.N.T. Farm 21:50 - Good Luck Charlie 22:10 - Wizards of Waverly Place.
22>00 23>00
NET News X’Fatt.Art Sajf Flimkien (r) Telebejg[ Simpati/i NET News Telebejg[ NET News Simpati/i Telebejg[ Déjà Vu NET News Sajf Flimkien NET News Minn Festa g[al O[ra NET News (ikompli) Minn Festa g[all-O[ra Ma Tinbidel Qatt NET News
Sport fuq il-Cable Eurosport 2
07:00 - UCI World Tour Cycling 08:30 - Cycling 09:30 - British Superbikes Motorcycle Racing 10:00 - British Superbikes Motorcycle Racing 10:30 - World Championships Athletics 12:00 - UCI World Tour Cycling 13:00 Australian Rules Football 14:30 - World Championships Athletics 16:30 - Speedway 18:00 - British Superbikes Motorcycle Racing 18:30 British Superbikes Motorcycle Racing 19:00 - UCI World Tour Cycling 20:00 - World Championships Athletics 21:00 - Arena Football Playoffs 23:00 - Australian Football Magazine. GO Sports 1
07:00 - Best of Football 201213 11:00 - ATP Masters 1000: Rogers Cup, Montreal: Highlights 12:00 - Ligue 1: Rd 1: Girondins de Bordeaux v AS Monaco 14:00 - Best of Football 2012-13 16:00 - Ligue 1: Rd 1: Highlights 17:00 ATP Masters 1000: Western & Southern Open, Cincinnati: Rd 1 # Rd 2 (live) 23:00 - Best of Football 2012-13 01:00 - ATP Masters 1000: Western & Southern Open, Cincinnati: Rd 1 # Rd 2 (live). GO Sports 7
07:00 - ATP Masters 1000: Western & Southern Open, Cincinnati: Rd 1 16:30 Vincennes Racetrack 18:00 Best of Football 2012-13 20:00 - FIFA Futbol Mundial 20:30 US PGA Championship: Day 2.
GO Sports 8
09:00 - Vincennes Racetrack
12:00 - ATP Masters 1000:
Rogers Cup, Montreal: QF 20:00 - Best of Football 201213 22:00 - FIFA Futbol Mundial 22:30 - US PGA Championship: Day 2. Melita Sports 1
08:00 - Bundesliga (r) 11:50 FA Cup (r) 13:55 - America's Cup: World Series (r) 16:00 2012 Alpari World Match Tour (r) 18:05 - Bundesliga: Highlights (r) 19:00 - Volleyball Champions League Magazine The Big Hit (r) 19:30 - Bundesliga (r) 21:25 - European Le Mans Series 2012 (r) 22:30 2012 Alpari World Match Tour NXT (r) 00:35 - FA Cup (r). Melita Sports 2 12:00 - 2012 Alpari World
Match Tour (r) 14:00 Swedish ATG Horse Racing V4 Race Meetings 15:05 - FA Cup (r) 17:10 - 2012 UIPM Pentathlon (r) 18:15 America's Cup: World Series (r) 20:20 - Bundesliga (r) 22:15 Swedish ATG Horse Racing V65 Race Meetings 00:50 - FA Cup (r). Malta Stars
08:00 - Melita GFA 1st Div. (r) 09:40 - Malta Handball Association (r) 11:00 - Malta Basketball Association (r) 12:25 - Malta Rugby Football Union (r) 14:00 - BOV PL (r) 16:00 - MFA Futsal League (r) 17:20 - Melita GFA 1st Div. (r) 19:00 - Football Nurseries 19:35 - MFA Futsal League 21:00 - Malta Rugby Football Union (r) 22:35 - BOV PL (r).
IN-NAZZJON
It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
26 Klassifikati PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{ JEW KIRI
Il-{amrun
GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’, bilbit[a, dawl, ilma u toilet. Bilpermess Class B. ?emplu 77200983.
VETTURI
Ford Mondeo Mk2
TA’ Malta. Mileage baxx f’kundizzjoni tajba [afna. ST200 kit u alloy wheels ori;inali. Dejjem iggaraxxjata. G[andi wkoll [afna parts li jmorru mag[ha. Prezz €3000. ?emplu 99422082.
AVVI}I
G[al kull xog[ol
TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’
bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid bl-injam, qlug[ ta’ madum tal-art u tal-[ajt. Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq ilfil, bis-sejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u tibjid u rran;ar, u nraqqg[u soqfa tal-konkos, e//. Xog[ol ta’ ilma. Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol. B’garanzija ta’ xog[ol fil-pront. ?emplu 99602436.
Tiswijiet fil-pront u fil-post
TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.
Tiswijiet
MAGNI tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront ta’ magni tal-[jata. ?emplu 99422268 jew 21416705.
G{ALL-BEJG{
G[amara antika
TINKLUDI twaletta bil-mera, lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// tal-ir[am u gwardarobba kbira. Jistg[u
jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.
Pushchair
NEONATO Reverso Sport 3 Wheeler f’kundizzjoni perfetta, kwa]i ;dida. ?emplu 79409398.
Tombla sheets
B’numri kbar u kuluri differenti. Set ta’ 8 u 10. Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI (bonnici printing press)– 3 Triq Melita, il-Belt Valletta. Kif issibuna – minna[a tal-Barrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, invoices, posters u brochures bil-kulur e// u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700 jew ibag[tu email fuq pbonnici@bonniciprintingpress.com
It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
27 TENNIS - NEXIABT EUROPEAN TOURNAMENT U16
Wirja formidabbli mill-Ispanjol Javier Armantegui Fil-Vittoriosa Lawn Tennis Club (VLTC) dan l-a[[ar intemm in-
NexiaBT European Tournament li fih [adu sehem numru sabi[ ta’ plejers mill-Ewropa kollha, inklu] ir-Russja. Din il-kompetizzjoni, sponsorjata min-NexiaBT, ditta lokali ta’ konsulenti dwar it-taxxa u awdituri, ittellg[et flimkien mal-Federazzjoni Maltija tat-Tennis, u tag[mel parti mit-Tennis Europe Under 16 Tour. Il-plejers Maltin li [adu sehem f’dan it-turnament kienu Mark Schranz, Benjamin Farrugia, Katrina Sammut, Bettina Booker u Maria Farrugia Sacco. It-turnament kien karatterizzat minn livell ta’ tennis kumbattut u pja/evoli fejn iddomina l-Ispanjol Javier Armantegui. Dawk li attendew setg[u jaraw lil din l-istilla ;dida tat-tennis tirba[ b’sa[[a u pre/i]joni fuq kull avversarju li ltaqa’ mieg[u, spe/jalment waqt il-finali li ntlag[bet fis-San Michel Centre Court fejn Javier Armantegui elimina lill-:ermani]
Tom Eisenzapf f’]ew; straight sets ta’ 6-1, 6-3. Il-finali tal-bniet kien missielta g[all-a[[ar u fiha, Natalia Boltinskaya tar-Russja g[elbet lill-kompatrijotta tag[ha Maria Sovetova bl-iskor vi/in ta’ 6-4, 7-5. Il-finali tal-boys’ doubles intreb[et mill-Ispanjol Javier Amrmantegui u tTaljan Andrea Masoero li g[elbu littandem Jack Fisher tar-Renju Unit u lUngeri] Marton Azappanos 6-3,7-5. Fil-finali tad-doubles tal-bniet [ar;u rebbie[a l-koppja Russa Maria Sovetova u Anastasia Ternovskaya li eliminaw lil Martina LoPumo u Valentina Sottlile tal-Italja. Il-pre]entazzjoni tat-trofej saret minn Karl Cini, international business partner ta’ NexiaBT fil-pre]enza ta’ Francis Sciberras, direttur tat-turnaments Ewropej fil-VLTC. L-organizzaturi jirringrazzjaw linNexiaBT, sponsors tat-turnament, kif ukoll lil San Michel tal-g[ajnuna tag[hom waqt il-kompetizzjoni.
Natalia Boltinskaya tar-Russja, rebbie[a tal-girls’ singles waqt it-turnament
Karl Cini, international business partner tan-NexiaBT, l-isponsors tat-turnament, jippre]enta t-trofew lil Javier Armantegui
L-Ispanjol Javier Armantegui rebbie[ tal-boys’ singles f’azzjoni waqt it-turnament
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
28 Sport TENNIS
Nadal jitla’ fit-tielet post tar-rankings Rafa Nadal ;ab fix-xejn lillKanadi] Milos Raonic 6-2, 62 fil-final tar-Rogers Cup biex reba[ it-tmien titlu ATP tieg[u dan l-ista;un u g[olla l-moral qabel il-US Open li se jibda aktar tard dan ix-xahar. Nadal li kien qed jilg[ab flewwel turnament tieg[u minn meta ;ie eliminat b’sorpri]a fl-ewwel round ta’ Wimbledon, wera li re;a’ jinsab kwa]i fl-aqwa forma tieg[u u fi]ikament jinsab lest biex jer;a’ jaffronta l-isforz iebes ta’ sta;un fuq hardcourt Amerikan. Anqas minn 24 sieg[a wara li ssielet bis-s[i[ biex elimina lil Novak Djokovic, Nadal g[eleb fa/ilment lill-perikolu] Raonic fi ftit aktar minn sieg[a meta wera determinazzjoni u libertà ta’ plejer li jinsab vi/in l-aqwa forma. “Li tirba[ hawn ridt bilfors inkun fl-aqwa forma. Kuntent [afna li lg[abt kwa]i kull log[ba f’dan it-turnament. Dan it-titlu hu importanti
[afna g[alija,” qal Nadal. Ir-reb[a ta’ Nadal tatu ttielet titlu fir-Rogers Cup u l25 wie[ed fil-karriera talMasters biex issa l-Ispanjol tela’ fit-tielet post fir-rankings mondjali ma[ru;a lbiera[. Raonic ukoll g[amel avvanz u tela’ g[all-ewwel darba fost l-aqwa g[axra u sar l-ewwel Kanadi] f’aktar minn nofs seklu li wasal sal-final tar-Rogers Cup. “Is-su//ess li kelli din il;img[a jinkludi kollox, minn ranking sa ri]ultati. Dawn huma affarijiet sbie[ li se[[ew proprju hawn, f’pajji]i. Anke jekk illum m’g[andix [in, ]gur li se nsib [in biex nieqaf ftit u nirrifletti u nitg[allem kemm nista’ minn dak li g[addejt minnu.” Imma g[alkemm irkopptejn Nadal ma dehrux li tawh problemi din il-;img[a, xorta jibqg[u ta[t e]amijiet kontinwi spe/jalment issa li qed jipprepara g[all-US Open li jintlag[ab fuq l-aktar court
Rafa Nadal (lemin) u Milos Raonic waqt il-pre]entazzjoni fi tmiem ir-Rogers Cup
impenjattiv fi]ikament millerba’ grand slam events. Imma Nadal reba[ ukoll lIndian Wells Masters fuq
hardcourt aktar kmieni din issena u qal li jinsab mimli fidu/ja g[al dan it-tip ta’ art. “Qed nag[mel l-affarijiet
sewwa fuq courts ibsin. Ilum kien e]empju importanti li nista’ nilg[ab b’dan il-mod fil-futur.”
Williams tkompli t[ejji g[all-US Open Anke jekk ma tilfitx set wie[ed fi triqitha lejn ir-reb[ tat-tmien titlu tag[ha din issena fir-Rogers Cup, Serena Williams temmen li kapa/i tilg[ab ukoll a[jar hekk kif qed tkompli l-preparazzjoni g[all-US Open. “Definittivament kapa/i nag[ti [afna aktar,” qalet lAmerikana wara reb[a 6-2, 60 fuq ir-Rumena Sorana Cirstea fil-final. “Dan hu ka] li trid kontinwament ittejjeb il-livell tieg[ek u qatt m’g[andek tkun kuntenta jew sodisfatta b’dak li g[amilt. Dan hu ka] li ng[id mort tajjeb [afna imma nistaqsi x’nista’ nag[mel a[jar. X’nista’ ntejjeb? Dan hu li dejjem infittex.” Williams reb[et l-Open ta’ Franza f’:unju u tilfet biss tliet log[biet tul is-sena kollha imma l-plejer ta’ 31 sena qalet li t-telfiet li ;arrbet kontra ]-]ag[]ug[a Amerikana Sloane Stephens fl-Open talAwstralja u l-:ermani]a Sabine Lisicki f’Wimbledon, fakkruha li trid tikkontrolla a[jar l-attitudni tag[ha filcourt. “Din ]gur li hi [a;a li tista’ titjieb. Tant inkun nervu]a u emozzjonalment ikkargata, tant inkun irrid nirba[, li kultant din ta[dem kontrija.” Cirstea esperjenzat personalment kemm tkun motivata Williams meta ltaqg[et kontra n-numru 1 fid-dinja filfinal u r-Rumena li ma kinitx seeded, baqg[et impressjonata. “Taf meta g[andha tg[olli l-log[ba tag[ha. Taf meta
Serena Williams reb[et l-54 titlu individwali
g[andha tieqaf tilg[ab u meta trid i]]id il-pass,” qalet Cristea. Williams irkuprat tajjeb mit-telfa sorprendenti kontra Lisicki f’Wimbledon billi reb[et turnament fl-I]vezja imma xorta ma kinitx kuntenta bil-mod kif lag[bet u rritornat fi Florida biex tkompli ta[dem mal-kow/ tag[ha, ilFran/i] Patrick Mouratoglou u missierha. “Kont veru di]appuntat kif lg[abt ix-xahar l-ie[or. Ankle jekk irba[t fl-I]vezja, ma kontx kuntenta bil-mod kif lg[abt. G[alhekk mort lura ddar u [dimt ma’ missieri fejn mort lura g[all-affarijiet ba]i/i. Dan ma tantx urejtu f’Toronto imma nittama li nkompli ntejjeb il-log[ba tieg[i.” Ir-reb[a tag[ha l-{add kienet l-54 wa[da g[al Williams fl-individwali ATP u issa tinsab fil-[ames post fil-lista tal-aktar rebbie[a ta’ kull ]mien.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
Sport 29 ATLETIKA
Bolt im[awwad dwar it-track ta’ Luzhniki
Li jirba[ midalji tad-deheb hi xi [a;a naturali g[al Usain Bolt. Imma r-re ta’ l-isprint li normalment jimla kull stadium fi kwalunkwe belt, t[alla m[awwad dwar ‘issenzazzjoni differenti’ li [ass meta reba[ lura t-titlu mondjali tal-100m. Bolt po;;a wara iddi]appunt ta’ Daegu fl-2011 meta kien skwalifikat g[al tluq [a]in fil-final u pprodu/a l-aqwa prestazzjoni skont il-livell tieg[u fi sta;un mhux daqstant stellari. L-aktar bniedem velo/i fiddinja reba[ id-deheb f’9.77 sek quddiem l-Amerikan Justin Gatlin imma ammetta li t-track Mondo ik[al talLuzhniki Stadium ta’ Moska, ma kienx b[al kwalunkwe track ie[or li ;era fuqu s’issa fid-dominju tieg[u fl-isprints. “{assejtu differenti. Ma nafx jekk hux differenti b’mod [a]in. Imma ma [assejtux ]gur track normali minn dawk li jien imdorri ni;ri fuqhom. Kien ftit differenti. Personalment ma nistax nilmenta imma dwar dan,” qal Bolt wara t-ti;rija. F’temperatura aktar friska minn dik li kien hemm qabel matul il-jum, it-track sar donnu sar iwa[[al bix-xita li ni]let fuq it-tmien finalisti. Bolt, li kien konxju li fuq ix-xellug tieg[u kellu lil Gatlin, il-bniedem li ried jissupera, ma tantx inkwieta mix-xita. “Ix-xita hi biss xita. :ieli ;rejna fix-xita qabel. :rejna anke f’temperaturi aktar kes[in. Dan ma affettwanix.” Issa li a//erta mill-ewwel midalja tad-deheb u qed jimmira li jirrepeti s-su//essi li kellu fl-Olimpjadi tal-2008 u l-2012 u jirba[ tliet midalji tad-deheb meta fadallu l200m u l-4x100m relay, Bolt qal li ried il-[in biex jirkupra. “Issa se n[ares biss lejn il-200m. Ma nista’ nwieg[ed
xejn imma dejjem nag[ti laqwa tieg[i. Nittama li nirnexxi f’kollox. B[alissa saqajja qed ju;g[uni. G[andi b]onn banju bis-sil; u ftit massa;;i imma g[andi nkun tajjeb...” Kif mistenni, waqt ilkonferenza tal-a[barijiet tassoltu wara kull reb[a, Bolt re;a’ kellu baraxx ta’ mistoqsijiet dwar l-im[abba tieg[u lejn il-futbol, Manchester United u xxewqa tieg[u li xi darba jkun plejer tal-futbol professjonali. “Na[seb li staqsewni kulma kellhom jistaqsuni u issa ma fadlilhom aktar mistoqsijiet u g[alhekk iduru fuq il-futbol. Imma jien dejjem se nag[]el it-talent li g[andi li hu l-;iri. Dan hu talent li tahuli Alla u lilu se nu]a. Nipprova nispira linnies. Nipprova nimmotiva lil kul[add u n;eg[elhom jifhmu li kollox hu possibbli,” qal b’ton sin/ier Bolt. Jikkunsidra l-Log[ob tal-Commonwealth Intant Bolt qal li jista’ jag[mel l-ewwel dehra tieg[u fil-Log[ob tal-
Commonwealth fi Glasgow is-sena d-die[la hekk kif qed jipprova j]id titlu ie[or malkullana li g[andu. Huwa qal dan meta mistoqsi x’se jag[mel flista;un li fih m’hemmx Olimpjadi u Kampjonati tadDinja u indika li jista’ jie[u sehem fil-log[ob li se jsir fi Glasgow bejn it-23 ta’ Lulju u t-3 ta’ Awwissu. “Fi snin meta ma jkun hemm, xejn nipprova ma nag[milx stress fuqi nnifsi. Imma s-sena d-die[la irrid nit[arre; iebes u nisforza lili nnifsi. Se nipprova ni;ri [inijiet tajbin. Qatt ma kont fil-Commonwealth u dawn huma xi [a;a li qed na[seb fuqhom.”
Usain Bolt jidher jirba[ il-100m quddiem Justin Gatlin
BRA}IL
Rogerio jfalli penalty fit-telfa ta’ Sao Paulo Il-goalkeeper ta’ Sao Paulo, Rogerio Ceni falla penalty fittieni taqsima hekk kif it-tim tieg[u tilef 2-1 g[and Portuguesa u kabbar is-serje negattiva tieg[u g[al g[axar partiti bla reb[a fil-Kampjonat Bra]iljan Il-goalkeepr ta’ 40 sena li skorja aktar minn 100 goal filkarriera tieg[u minn freekicks u penalties, ra x-xutt tieg[u salvat mill-goalkeeper avversarju Lauro li hu stess kien skorja b’daqqa ta’ ras fil[in mi]jud fid-draw 1-1 ma’ Flamengo nhar l-Erbg[a. Ftit wara, Diogo skorja ttieni goal tieg[u fil-partita biex ta l-punti lil Portuguesa fil-
log[ba tal-{add u [alla lis-sitt darbiet Champions Sao Paulo fid-19-il post minn 20 tim. Diogo kien po;;a lil Portuguesa fil-vanta;; flewwel taqsima meta skorja minn rebound wara li l-ballun kien imtajjar minn fuq il-linja. Lucas Evangelista kiseb iddraw g[al Sao Paulo b’azzjoni personali fil-bidu tat-tieni taqsima. Hernane skorja darbtejn, inklu] wie[ed sabi[ bittakkuna hekk kif it-tim tal-eks kow/ nazzjonali Bra]iljan Mano Menezes, Flamengo, dawwar telfa f’reb[a 3-2 fil’Fla-Flu’ derby fil-Maracana. Elias skorja wkoll g[al
Flamengo waqt li Rafael Sobis skorja ]-]ew; goals g[a/Champions Fluminense li jinsabu fl-14-il post. L-eks attakkant ta’ Milan Alexandre Pato skorja penalty fit-tieni taqsima biex g[en lil Corinthians jeg[lbu lil Vitoria 2-0 u jitilg[u r-raba’ waqt li Internacional ta’ Carlos Dunga, darbtejn ;ew minn wara biex ]ammew draw 2-2 lil Paranaense f’darhom. Cruzeiro u Botafogo ]ammew l-ewwel post b’25 punt minn 13-il partita wara li t-tnejn ;ew draw f’darhom. Cruzeiro spi//aw 0-0 kontra Santos u Botafogo 1-1 kontra Goias.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
30 Sport ATLETIKA – KAMPJONATI MONDJALI
Fraser-Pryce ta//erta d-’double’ g[all-:amajka Il-:amajkana Shelly-Ann Fraser-Pryce reb[et il-final tal-100m tan-nisa waqt ilkampjonati mondjali talatletika f’[in ta’ 10.71 sekondi biex tat double lill:amajka fl-isprint, 24 sieg[a biss wara li l-konnazzjonal Usain Bolt reba[ il-finali talir;iel. Murielle Ahoure ta’ Ivory Coast temmet it-tieni waqt li /-Champion tad-dinja renjanti, l-Amerikana Carmelita Jeter temmet ittielet. Fraser-Pryce li g[andha 26 sena rre;istrat l-aqwa [in tassena fuq din id-distanza. Il-Britannika Christine Ohuruogu reb[et id-deheb fl400m ming[and i/-Champion renjanti li b[ala kisbet l-istess [in ta’ 49.41 sek, Amantle Montsho tal-Botswana. Ohurougu, Champion tadDinja fl-2007 li g[andha reputazzjoni li tispikka fitti;rijiet il-kbar ma ddi]appuntantx. Hija kienet fir-raba’ post qabel l-a[[ar kurva imma kellha sprint tajjeb fid-dritta finali fejn la[qet lil Montsho fuq il-linja. Ir-Russa Antonina Kriovoshapka temmet ittielet. Il-110m hurdles tal-ir;iel intreb[et mill-aktar bniedem velo/i din is-sena, l-Amerikan David Oliver f’13.00 sek biex patta g[ar-raba’ post li kien spi//a fih sentejn ilu. Huwa kkontrolla t-ti;rija mill-bidu sat-tmiem flimkien ma’ tliet Amerikani o[ra u temm madwar metru quddiem ilkonnazzjonal Ryan Wilson waqt li r-Russu Sergey Shubenkov temm it-tielet. I/-Champion Olimpiku u holder tar-rekord tad-dinja Aries Merritt kellu jikkuntenta bis-sitt post. Valerie Adams ta’ New Zealand jidher li m’g[andhiex rivali meta saret l-ewwel mara li reb[et erba’ titlti mondjali konsekuttivi meta a//ertat
mid-deheb fit-tfig[ tax-shot b’tefg[a ta’ 20.88m. Il:ermani]a Christina Schwanitz reb[et il-fidda u /?ini]a Gong Lijiao [adet ilbron]. Sorpri]a :ermani]a Il-:ermani] Raphael Holsdeppe reba[ il-midalja tad-deheb fil-pole vault blistess qab]a ta’ 5.89m talfavorit netta il-Fran/i] Renauld Lavillenie. I]-]ew;
atleti fallew milli jaqb]u 5.96m imma l-:ermani] ma kellux qab]a [a]ina biex wasal sa 5.89 u ]ied it-titlu mondjali mal-bron] Olimpika tas-sena l-o[ra. :ermani] ie[or Bjoern Otto reba[ ilbron]. Il-Pollakk Pawel Fajdek reba[ it-tfig[ tal-martell f’81.97 metri quddiem lUngeri] Krisztian Pars u Lukas Melich tar-Repubblika ?eka. Il-Fran/i] Christophe Lemaitre se jitlef ilkumplament tal-kampjonati min[abba injury f’koxxtu li sofra waqt il-final tal-100m. Huwa se jkollu b]onn tmien ijiem ta’ mistrie[ assolut u se jkun nieqes mit-tim Fran/i] tal-4x100m. Jilmentaw minn stadium vojt Intant l-isfond tal-Luzhniki
Stadium vojt g[ajr g[al parti ]g[ir ta’ partitarji Ukrajni li qed jippruvaw jg[ollu latmosfera jidher li qed idejjaq lill-atleti li qed jie[du sehem fil-kampjonati mondjali. Ladarba r-Russi ma kinux se jattendu biex jaraw lil Usain Bolt f’jum sabi[ il{add, meta l-istadium kien biss tliet kwarti mimli, allura ]gur li ma kellhom l-ebda intenzjoni li jattendu filg[odu waqt il-heats minkejja lpre]enza ta’ atleti ta’ fama mondjali. “Dan hu stadium mejjet. M’hawnx atmosfera,” ilmenta
Il-:amajkana Shelly-Ann Fraser-Pryce tirba[ il-final tal-100m tan-nisa.
d-darbtjen Champion olimpiku tal-400m hurdles Felix Sanchez tar-Repubblika Domenikana. “Meta mqabbel ma’ Londra s-sena l-o[ra latmosfera hi differenti daqskemm hu differenti l-jum mil-lejl.” Il-favoriti kollha avvanzaw fl-400m hurdles li tidher li se tkun finali miftu[a bera[ nhar il-{amis. L-Amerikan Michael Tinsley u Javier Culson ta’ Puerto Rico kollha avvanzaw l-istess b[all-eks champion Bershawn Jackson li però [alla t-track b’siequ nfaxxata fis-sil; u jxengel rasu. Kien hemm di]appunt g[all-eks Champion talJuniors, il-:amajkana Kaliese Spencer li reb[et il-heat tag[ha imma ;iet skwalifikata talli dawret saqajha ma’ wa[da mill-hurdles minflok minn fuqha. Intant l-uffi/jali ta’ Trinidad & Tobago kkonfermaw li Kelly-Ann Baptiste li reb[et
bron] fil-100m fl-2011, flimkien mal-isprinter Semoy Hackett kienu nieqsa minn dawn il-kampjonati min[abba vjolazzjoni ta’ doping. I]-]ew; atleti telqu minn
Moska s-Sibt qabel bdiet ilkompetizzjoni. “In-nuqqas ta]-]ew; atleti hu relatat ma’ ka]i ta’ doping li jvarjaw minn wa[da g[all-o[ra,” qalet l-istqarrija.
Il-Britannika Ohuruogu (lemin) tirba[ l-400 metru quddiem imma fl-istess [in ta’ Montsho tal-Botswana
Valletta FC interessati f'Mifsud Triganza
Valerie Adams, g[ar-raba’ darba konsekuttiva deheb g[al New Zealand fit-tfig[ tax-xhot
Valletta FC jidhru nteressati fl-akkwist tal-attakkant ta' Birkirkara Jean Pierre Mifsud Triganza. Jidher li ]-]ew; klabbs b[alissa jinsabu f'negozjati u jista' jkun li t-trasferiment ikun wie[ed ta' bdil ta' plejers hekk kif il-Karkari]i jidhru li huma lesti li jie[du ming[and il-Beltin lil Edmund Agius. Sadanittant Rabat b[alissa g[addejjin b'negozjati ma' Moises Avila Perez li fit-tieni nofs tal-ista;un li g[adda kien ma' Qormi FC. Jidher li l-plejer di;a` kellu ta[didiet malklabb imma g[adu ma ntla[aqx ftehim.
IN-NAZZJON It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
Sport 31
Il-mira ta’ Balzan FC hi li j]ommu fil-Premier Balzan FC ippre]entaw liskwadra tag[hom g[allista;un il-;did bil-President Onorarju u sponsor ewlieni Anton Tagliaferro flimkien mad-Direttur Tekniku Riccardo Tumiatti jintrodu/u l-akkwisti l-;odda u l-istaff tekniku. Fost il-plejers ;odda ma’ Balzan FC dan l-ista;un hemm l-Albani] Erjon Beu, eks plejer ta’ Attard u Lija Athletic, l-eks plejer ta’
Floriana Mark Spiteri, l-eks plejer ta’ {amrun Spartans Gianluca Calabretta, Steve Bezzina eks Mosta u l-eks plejer ta’ Birkirkara FC Godwin McKay. Mag[hom hemm ukoll Justin Grioli u Andrew Scicluna. Intqal li din is-sena l-mira ewlenija ta’ Balzan se tkun li j]ommu posthom fil-Premier g[ar-raba’ sena konsekuttiva u l-klabb [ass li din is-sena kellu jie[u d-de/i]joni li jibdel parti
TRASFERIMENTI
kbira mill-iskwadra tal-ista;un li g[adda g[aliex l-affarijiet ma kinux sejrin kif mixtieqa. Kien g[alhekk li l-klabb
idde/ieda li jibni skwadra aktar ]ag[]ug[a meg[juna minn plejers ta’ esperjenza b[alma hu l-aqwa skorer talista;un li g[adda Jose Armaro Negrin u l-eks plejer tas-Serie A Fabio Vignaroli. Fliskwadra hemm ukoll Charlie Fuller, ]ag[]ug[ li ;ej millakkademja ta’ Milan li mag[hom il-klabb g[andu ;emella;;. Mag[hom hemm ukoll Daniel Miguelez Martinez u Kai Risholt.
Tumiatti qal li qed jistenna sta;un diffi/li peress li kwa]i 90 fil-mija tal-plejers huma ;odda imma jemmen li jistg[u jil[qu l-g[an tag[hom. Fi tmiem il-;img[a Balzan lag[bu partita ta’ [biberija filground tag[hom kontra Msida St. Joseph u reb[u 5-2. Balzan se jift[u l-impenji tag[hom is-Sibt 18 tax-xahar fit-8.30 p.m. kontra Vittoriosa Stars fl-istadium nazzjonali f’Ta’ Qali.
WATERPOLO
Khazri se jsie[eb lil Roma Il-Presidnet ta’ Olympique Lyon Jean-Michel Aulas jemmen li Wahbi Khazri ta’ Bastia, li g[alih hemm interess minn bosta klabbs se jkun qed jiffirma mal-klabb tas-Serie A Roma. Il-midfielder offensiv kien qed jattira interess minn diversi klabbs wara l-wirjiet po]ittiv li kellu f’Ligue 1 lista;un li g[adda. Lyon li spi//aw it-tielet lista;un li g[adda, kien rappurtat li kien wie[ed mittimijiet interessat fil-plejer ta’ 22 sena. Imma Aulas jemmen li lftehim se jintla[aq mat-tim immexxi minn Rudi Garcia. “Na[seb li Bastia u Roma di;à la[qu ftehim,” qal Aulas li t-tim tieg[u g[amel 11-il akkwist ;did matul dan is-sajf u fet[u l-impenni b’reb[a 4-0 fuq Nice. FINNBOGASON – Ilkow/ ta’ Heerenveen Marco Van Basten irid i]omm lillattakkant I]landi] Alfred
Finnbogason li g[alih hemm interess qawwi minn Celtic imma qal li dan ma jiddependix minnu. Celtic iridu l-plejer biex jimla l-vojt li [alla Gary Hooper li sie[eb lil Norwich City. MERKEL – Il-midfielder ta’ Udinese Alexander Merkel qal li lest li jmur filBundesliga ma’ Hoffenheim. Huwa sie[eb il-klabb ming[and Genoa f’Jannar u ffirma kuntratt ta’ [ames snin imma l-plejer ta’ 21 sdena ftit qed jing[ata spazju. Il-plejer mill-Kazakhstan kien beda lkarriera ma’ Stuttgart qabel sie[eb lil Milan fl-2008. CELUSTKA – Sunderland akkwistaw lid-difensur mirRepubblika ?eka Ondrej Celustka b’self g[al sta;un ming[and Trabzonspor. Ilplejer ta’ 24 sena lag[ab 55 log[ba mal-klabb Tork wara li beda l-karriera ma’ Tescoma Zlin qabel sie[eb lil Slavia Prague u kellu esperjenza qasira ma’ Palermo.
Gabarretta u Sciortino Plejers tax-xahar L-internazzjonali Malti ta’ Sliema ASC, Jerome Gabarretta u l-goalkeeper ta’ Valletta Ryan Sciortino kienu vvutati b[ala l-BOV Plejers tax-Xahar g[al Lulju filWaterpolo lokali. Gabaretta li hu plejer offensiv iddistingwa ru[u mat-tim nazzjonali Malti waqt it-tieni turnament ta’ kwalifikazzjoni talkampjonati Ewropej talWaterpolo li sar f’Malta matul ix-xahar li g[adda fejn skorja ]ew; hat-tricks kontra l-Georgia u l-Belarus. Barra dan matul Lulju huwa skorja wkoll ]ew; hat-tricks o[ra kontra Sirens waqt li spikka wkoll f’diversi partiti o[ra biex reba[ l-unur g[allkampjonat Premier. Intant serje ta’ saves
PARTITI TA’ {BIBERIJA
Peter Perotti, Chief Officer tal-BOV (xellug) u Marco Manara, Segretarju :enerali tal-ASA jippre]entaw l-unur lil Jerome Gabarretta
brillanti wasslu lill-goalkeeper ta’ Valletta Ryan Sciortino biex jirba[ l-unur g[all-a[jar plejer tal-Ewwel Divizjoni.
F’erba’ partiti Sciortino sofra biss 29 goal matul Lulju u g[en lit-tim tieg[u i]omm lewwel post.
EURO U#21
Draxler jitlef il-log[ba kontra l-Paragwaj Azzopardi impenjat Il midfielder offensiv ta iridu jiltaqg[u fis 6 ta tmexxija tal manager Roy Schalke 04, Julian Draxler se Settembru qabel imorru Faroe Hodgson li mistenni jag[mel f’San Marino jitlef il log[ba internazzjonali Islands erbat ijiem wara L u]u minnu f din il partita -
’
-
ta’ [biberija li l-:ermanja se tilg[ab g[ada kontra lParagwaj wara li we;;a’ flewwel log[ba tal-Bundesliga. L-FA :ermani]a qalet li lplejer ta’ 19-il sena g[andu qasma fl-g[arqub li sofra fiddraw 3-3 kontra Hamburg SV il-{add fl-ewwel log[ba millBundesliga g[al Schalke. Ilkow/ nazzjonali Joachim Loew mhux qed jippjana li jsejja[ plejer ie[or. Il-:ermanja ser tifta[ limpenji internazzjonali tag[ha dan l-ista;un b’log[ba kontra t-tim mill-Amerika t’Isfel f’Kaiserslautern hekk kif qed tkompli tipprepara biex tikseb post fil-finali tat-Tazza tadDinja fil-Bra]il. Il-:ermanja b[alissa jinsabu fl-ewwel post filgrupp tag[hom ta’ kwalifikazzjoni b’16-il punt minn sitt partiti, [amsa aktar mill-Awstrija li mag[hom
-
’
-
. -
I]vezja u l-Irlanda mill-istes gurpp g[andhom 11-il punt kull wie[ed. Young jit[alla barra Il-winger ta’ Manchester
United Ashley Young tne[[a mil-iskwadra Ingli]a g[allpartita ta’ [biberija g[ada kontra l-Iskozja. L-FA Ingli]a qalet li Young, li ma kienx fliskwadra li l-{add reb[et ilCommnunity Shield kontra Wigan Athletic, ma kienx tajjeb biex jilg[ab kontra lIskozja f’Wembley. “Wara diskussjonijiet bejn luffi/jali medi/i ta’ Club England u t-tobba tal-klabb ta’ United, jidher /ar li Young mhux se jkun lest g[al kontra l-Iskozja,” qalet l-FA Ingli]a fi stqarrija. Intant l-attakkant Wayne Rooney g[amel sessjni s[i[a ta’ ta[ri; ilbiera[ ta[t it-
’
-
.
Rooney kellu sehem limitat fil-pre-season ta’ Manchester United u ma lag[abx filCommunity Shield min[abba injury fi spalltu. L-Ingilterra se tkun qed tilg[ab kontra l-Iskozja g[allewwel darba sa mill-1999. Wales ming[ajr Bale Il-midfielder ta’ Wales Gareth Bale se jitlef il-partita kontra l-Irlanda g[ada min[abba problema f’siequ li ilha t[abbtu minn nofs Lulju. Bale kien ing[aqad maliskwadra minkejja li we;;a’ fil-pre-season ma’ Tottenham
u g[alkemm kien qed jag[mel ta[ri; [afif m’g[andu l-ebda /ans li jilg[ab kontra l-Irlanda. Il-midfielder Aaron Ramsey u d-difensur James Collins ukoll kienu rtirati min[abba injury u flokhom issej[u Jazz Richards ta’ Swansea u Andrew Crofts ta’ Brighton.
Il-UEFA [atret lir-referee Malti tal-FIFA Kevin Azzopardi sabiex jikkontrolla l-partita ta’ kwalifikazzjoni minn Grupp 1 tal-UEFA U#21 bejn San Marino u l-Litwanja. Il-partita se tintlag[ab fi Stadio Serravalle l-Erbg[a 14 ta’ Awwissu u tibda fid-9 p.m. Biex jassistu lil Azzopardi l-MFA g[a]let lill-assistent referee tal-FIFA William Debattista u l-elite assistent referee Sammy Attard waqt li r-referee elite Adrian Azzopardi se jkun ir-raba’ uffi/jal. L-Osservatur u d-Delegat tal-UEFA g[al din il-partita se jkunu l-Isko//i] Alan Freeland u s-Sloven Rudolf Zavri rispettivament.
Rafael xahar barra Id-difensur ta’ Manchester United Rafael da Silva jista’
jag[mel xahar barra min[abba injury fil-hamstring li sofra waqt il-Community Shield il-{add. Il-plejer ta’ 23 sena [are; izappap wara biss 16-il minuta firreb[a 2-0 fuq Wigan u kien mibdul ma’ Chris Smalling. Meta mistoqsi dwar l-injury li g[andu l-Bra]iljan qal, “Hamstring. Nista’ nag[mel barra bejn erba’ u [ames ;img[at.” Rafael xorta kien se jitlef l-ewwel log[ba tal-kampjonat kontra Swansea s-Sibt min[abba sospensjoni.
It-Tlieta, 13 ta’ Awwissu, 2013
32 Lokali
Fl-isfond, il-koppla tal-parro//a tal-Imqabba li l-{amis tkun qed tfakkar il-festa tal-patruna tag[ha, Santa Marija, ma’ seba’ parro//i o[rajn, fosthom dik ‘;dida’ tal-knisja l-qadima ta’ Birkirkara li wkoll hi ddedikata lill-Assunta... jidher ukoll it-Torri tad-Dawl, kif qed issejja[lu l-G[aqda tan-Nar Santa Marija tal-Imqabba, g[oli 45 metru jew 15-il sular, li l-g[oli tieg[u jidher spjegat mill-koppla fl-isfond, u li se jintu]a fil-wirja tal-log[ob tan-nar lejlet il-festa ta’ Santa Marija fl-Imqabba filg[axija meta t-Torri se jkun integrat ma’ innovazzjoni o[ra fil-log[ob tan-nar> Funtana tan-Nar li l-G[aqda tan-Nar Santa Marija tal-Imqabba se tkun qed ti//elebra biha u bil-wirja kollha l-50 sena mindu fet[et il-fabbrika tan-nar tag[ha f’Ta’ Kandja fl-1963 (Ritratt> Mario Zammit)
Jirri]enja wkoll i/-Chief of Staff tal-Ministru Coleiro Preca I/-Chief of Staff ta’ Evarist Bartolo se jin[atar Segretarju Parlamentari minn Matthew Bonett
Dak li sa ftit tal-jiem ilu kien Chief of Staff fil-Ministeru talFamilja u s-Solidarjetà So/jali mmexxi minn Marie Louise Coleiro Preca, George Azzopardi, irri]enja mill-kariga u minfloku n[atar Joe Cachia, li di;à kien impjegat fisSegretarjat Privat ta’ Coleiro Preca. Skont kelliema tal-Ministeru g[all-Familja u s-Solidarjetà So/jali, din il-bidla fil-karigi saret fid-dawl ta’ esi;enzi ;odda li n[olqu min[abba twettiq ta’ inizjattivi fix-xhur li ;ejjin. Madankollu, minkejja li rri]enja mill-kariga ta’ Chief of
Staff, George Azzopardi ng[ata kariga o[ra filMinisteru ta’ Coleiro Preca, dik li jmexxi l-pro;etti ewlenin. Dan il-ka] qed jitqies simili [afna ta’ dak li se[[ filMinisteru tas-Sa[[a meta Claudio Tonna rri]enja minn Chief of Staff, i]da xorta ng[ata kariga o[ra b’responsabbiltà tat-tmexxija talpro;etti. Dan kollu jfisser li f’[ames xhur, il-Gvern ta’ Joseph Muscat iffa//ja sitt ri]enji millog[la kariga fis-Segretarjati Privati – dik ta’ Chief of Staff. Minbarra r-ri]enja ta’
F’[ames xhur, il-Gvern ta’ Joseph Muscat iffa//ja sitt ri]enji mill-og[la kariga fis-Segretarjati Privati – dik ta’ Chief of Staff George Azzopardi millMinisteru ta’ Coleiro Preca, u ta’ Claudio Tonna millMinisteru ta’ Godfrey Farrugia, kien hemm ukoll irri]enja ta’ Joseph Cachia millMinisteru ta’ Edward Scicluna; Ramona Attard misSegretarjat Parlamentari ta’ Ian Borg; u r-ri]enja ta’ Michael Ferry mill-Ministeru ta’ Evarist Bartolo.
media•link COMMUNICATIONS
F’dan l-a[[ar ka], ji;ifieri tal-Ministeru tal-Edukazzjoni, wara r-ri]enja ta’ Michael Ferry, Evarist Bartolo [atar lil Joseph Caruana b[ala Chief of Staff. Madankollu, skont sorsi flistess Ministeru, anke Joseph Caruana se jirri]enja minn din il-kariga, i]da se jing[ata lkariga ta’ Segretarju Permanenti fl-istess Ministeru
minflok James Calleja. S’issa g[adu mhux mag[ruf x’se jkun il-futur ta’ James Calleja, li l-Gvern Laburista kkonfermah b[ala Segretarju Permanenti mil-le;i]latura li g[addiet. Wara l-elezzjoni, kienu biss tnejn is-Segretarji Permanenti li ]ammew posthom, u l-kumplament spi//aw tke//ew mill-kariga ftit sig[at biss wara li Joseph Muscat reba[ l-elezzjoni tad-9 ta’ Marzu. B’hekk, l-uniku Segretarju Permanenti li se jkun baqa’ mil-le;i]latura li g[addiet issa hu Alfred Camilleri, filMinisteru tal-Finanzi.