2013 09 01

€0.75

Numru 2,178

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

Il-Ministru Anton Refalo ma jwe;ibx dwar rabtiet fuq villa ta’ €500,000

■ Il-villa ma ssirx riferenza g[aliha fl-a[[ar [ames snin minkejja li l-Ministru Refalo fl-2008 qal li kienet qed tinbena farmhouse ■ Il-Ministru Refalo ma jwe;ibx dwar rabtiet u interessi finanzjarji mas-sidien tal-villa Il-veduta tal-fliegu li jifred il-g]ejjer Maltin kif tidher mill-villa fi Triq i]-}ewwieqa fil-Qala li l-Ministru Anton Refalo ma jridx jikkummenta dwarha billi ma jwe;ibx g[all-mistoqsijiet li ntbag[tulu ;imag[tejn ilu. Il-Ministru Anton Refalo fit-twe;iba li ta, qal li m’g[andux x’jg[id aktar ma’ dak li ddikjara fid-dikjarazzjonijiet tal-assi.

Ara storja pa;na 2

IPPUBBLIKAT IR-RAPPORT TA’ INKJESTA DWAR IL-KA} TA’ DARRYL LUKE BORG

Il-Bord tal-Pulizija jikkundanna persuna li solva reat kriminali Il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni dwar l-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali Jason Azzopardi lbiera[ iddikjara li l-Inkjesta tal-Bord tal-Pulizija sabet [ati lill-persuna li [a azzjoni u wettaq dmirijietu, birrapport qaleb ta’ ta[t fuq ilverità fuq il-ka]. “Dan il-

Bord appuntat mill-Gvern Laburista tal-Prim Ministru Joseph Muscat ikkundanna persuna li solva reat kriminali.”

Jason Azzopardi g[amel din id-dikjarazzjoni qawwija f’konferenza tal-a[barijiet fid-Dar ?entrali tal-PN wara

li l-Gvern ippubblika rrapport ta’ inkjesta dwar ilka] ta’ Darryl Luke Borg.

Ir-rapport li jirrakkomanda passi fil-konfront tal-Ispettur Elton Taliana, “iqajjem mistoqsijiet u dubji serji” qal Jason Azzopardi. g[al pa;na 8

Il-PN jippubblika r-rendikont finanzjarju tal-kampanja elettorali Il-kampanja elettorali tal-PN swiet €2.2 miljun meta ;abar €1.8miljun. Il-PN hu l-ewwel partit politiku f’Malta li g[amel pubbliku dan ir-rendikont finanzjarju.

Jirri]ulta li l-PN nefaq €708,000 aktar min-nefqa tal-Partit Laburista.

Ara pa;na 2

Jo[loq paniku fl-ajruport Il-Pulizija lbiera[ arrestat ra;el barrani wara li g[amel [erba waqt li da[al bil-goff fit-taqsima tal-iscanner biex ikun jista’ jitla’ fis-sala tat-tluq qabel mal-passi;;ieri jitilg[u lajruplani biex i[allu Malta.

Ara pa;na 10

IT-TRA:EDJA FIS-SIRJA

G[all-Gvern Malti Assad avvelena li/-/ivili Sirjani … imma kontra kull azzjoni militari Il-Gvern Malti filwaqt li lbiera[ fisser “att fa[xi u atro/i” lattakk kimiku fuq il-popolazzjoni /ivili mir-re;im ta’ Assad u li min wettqu ma jistax jibqa’ g[addej bla ma j[allas g[al g[emilu, iddikjara li hu kontra kull azzjoni militari ]g[ira kemm tkun ]g[ira.

Ara pa;na 10

8 Lokali

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

L-Oppo]izzjoni titlob li tintrefa’ r-responsabbiltà politika minn pa;na 1

Hu staqsa min se jerfa’ rresponsabbiltà politika fil-ka] tal-arrest ta’ Borg b’rabta ma’ hold-up li se[[ ix-xahar li g[adda u li tressaq il-Qorti akku]at b’dan ir-reat kriminali meta hu inno/enti.

Jason Azzopardi qal li di;à kellu reazzjonijiet ming[and membri tal-Korp tal-Pulizija, li stqarrew il-bi]a’ tag[hom li jaqdu dmirijiethom kif g[andu jkun wara dak li kkonkluda rrapport.

Hu qal li l-fatt li l-Bord kien immexxi minn persuna indipendenti, ma jfissirx li lBord kien indipendenti, u stqarr li kellu riservi fuq ilmembri l-o[ra “L-inkjesta saret min Bord u mhux minn persuna wa[da, u [add mhu ’l fuq mill-iskrutinju.”

Fir-rapport kollu ma ssirx riferenza g[all-mod kif saret linvestigazzjoni mit-Taqsima tal-Investigazzjonijiet Kriminali, fattur li Jason Azzopardi fisser “nuqqas serju”, l-aktar min[abba li rrapport tal-Bord isemmi li “m’huwiex umanament possibbli li l-Pulizija dejjem ikollha ra;un”, xi [a;a qal iddeputat Nazzjonalista Azzopardi li tne[[i s-ser[an il-mo[[ tal-poplu Malti li jista’ jispi//a vittma intortament.

“Il-pubbliku jistenna u jitlob li jing[ata l-informazzjoni

g[aliex se[[ l-i]ball, u li kienet arrestata u akku]ata lpersuna ]baljata mit-Taqsima tal-Investigazzjonijiet Kriminali tal-Pulizija.” Jason Azzopardi sa[aq li f’rapport ta’ 14-il pa;na, ma nstabet lanqas [tija wa[da f’min lewwel nett arresta persuna inno/enti, i]da minflok, irrapport hu bba]at biss fuq ilpersuna li qdiet dmirjietha u arrestat lil min verament kellu [tija.

Hu rrimarka wkoll li l-Bord fl-ebda mument ma kkritika lit-Taqsima talInvestigazzjonijiet Kriminali.

Hu staqsa jekk dan g[andux xi rabta ma’ weg[diet dwar promozzjonijiet.

Il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni dwar l-Intern qal li dan il-ka] [are; fil-bera[ in-nuqqasijiet fil-Korp tal-Pulizija u xi [add irid jerfa’ responsabbiltà politika g[all-arrest ta’ persuna inno/enti.

F’inqas minn nofs sieg[a mill-pubblikazzjoni tarrapport, il-Kummissarju talPulizija Peter Paul Zammit [are; stqarrija li fiha qal li jilqa’ r-rakkomandazzjonijiet tar-rapport; ji;ifieri li jittie[du passi kontra l-Ispettur Taliana.

Il-Kummissarju qal li dan hu ka] gravi li jista’ jwassal sa[ansitra g[at-tke//ija minn membru tal-Korp.

Sadattant, il-Ministru talIntern u s-Sigurtà Nazzjonali

ddefenda r-rapport tal-Bord tal-Pulizija u attakka lillKelliem tal-Oppo]izzjoni dwar l-Intern, bil-Ministru jg[id li dan wera immaturità politika meta qajjem sett ta’ mistoqsijiet dwar ir-rapport.

Hu ammetta li r-rapport juri numru ta’ nuqqasijiet, i]da meta mistoqsi mill-;urnalisti dwar min se jerfa’ rresponsabbiltà u jkun kontabbli, il-Ministru [arab milli jwie;eb. I]da ma da[alx fil-mertu tan-nuqqasijiet u ddubji li jqumu mir-rapport.

Il-PN fi stqarrija qal li lMinistru Mallia ma we;ibx ilmistoqsijiet le;ittimi talOppo]izzjoni. L-Oppo]izzjoni qalet li fil-;img[at li g[addew, il-Ministru qal li ma [assx li kellu jitkellem dwar dan il-ka] biex ma jippre;udikax il-ka] i]da blistess kejl, il-Ministru Mallia qed jikkonferma li lKummissarju tal-Pulizija ppre;udika l-ka] meta ta intervista fil-media matul il;img[a li g[addiet li fiha qal li kellu allegazzjoni li spettur tad-distrett kien qed jipprova jinfluwenza xi xhud meta din ma to[ro; imkien fir-rapport tal-Bord tal-Pulizija.

Il-PN kompla li l-Ministru Mallia ma we;ibx jekk huwiex a//ettabli li l-Bord talPulizija ma sab xejn x’jikkritika dwar l-operat tatTaqsima tal-

Il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni dwar l-Intern Jason Azzopardi stqarr li l-pubbliku g[andu jing[ata l-informazzjoni g[aliex se[[ l-i]ball li wassal g[all-arrest ta’ persuna inno/enti millPulizija li akku]atu quddiem il-Qorti b’hold-up

Investigazzjonijiet Kriminali li wassal persuna inno/enti tag[mel jumejn fil-{abs ta’ Kordin intortament.

L-istqarrija tal-Oppo]izzjoni ssemmi wkoll li l-Ministru naqas ukoll milli jwie;eb jekk huwiex a//ettabli li l-Bord tal-Pulizija ma nvestigax irra;uni g[aliex tressqet il-

Qorti persuna inno/enti u lanqas milli jwie;eb jekk huwiex a//ettabli li l-Bord qieg[ed jirrakkomanda li tittie[ed azzjoni kontra luffi/jal tal-Pulizija li ressaq lil min kien verament [ati talhold-up.

Ara wkoll pa;ni 6-7

“Rapport ta’ inkjesta kontra l-prin/ipji ba]i/i tal-;ustizzja” L Avukat Joe Zammit Maempel - -

L-avukat Joe Zammit Maempel

L-ispettur Elton Taliana

“Ir-rapport tal-Bord talPulizija jmur kollu kemm hu kontra l-prin/ipji ba]i/i tal;ustizzja. Jiena xxukkjat b’dak li qrajt.” Dan stqarru Joe Zammit Maempel, lavukat tal-Ispettur Elton Taliana b’reazzjoni g[arrapport ma[ru; mill-Bord tal-Pulizija.

Hu ]ied li “jidher li d-dinja nqalbet ta’ ta[t fuq u l-lo;ika ;iet skartata kompletament; minn mexa skont il-li;i nstab [ati u min ressaq persuna inno/enti l-Qorti u n]amm jumejn fil-[abs, ma ssib ebda

kumment dwaru, [lief li lPulizija hi intitolata tag[mel ]balji min[abba l-pressjoni ta’ xog[ol.”

L-avukat Zammit Maempel spjega li Roderick Grech fil11.25 a.m. ammetta malIspettur Taliana li kien hu li wettaq ir-reat u minnufih wara Taliana kiteb i/-charge li bih ressqu l-Qorti. Hu mar ji;bor il-balaklava u l-‘arma’ li ntu]at fil-hold-up, saq lejn il-Qorti fil-Belt u fil-12.15 p.m. (50 minuta wara lammissjoni ta’ Grech flg[assa ta’ Birkirkara), Grech

“Jiena xxukkjat b’dak li qrajt... fil-;ranet li ;ejjin se nkun qieg[ed nistudja x’jista’ jsir biex isir skrutinju tar-rapport mill-Qrati indipendenti”

;ie ppre]entat quddiem ilMa;istrat tal-G[assa.

Hu ]ied li fis-seduta, Taliana immedjetament informa lill-Qorti li kien hemm persuna o[ra li tressqet fuq l-istess reat u li din il-persuna kienet qed tin]amm il-[abs ta’ Kordin.

Dan id-diskors ;ie kollu rrappurtat fil-media kollha i]da l-Bord kkonkluda li dan id-diskors ma sarx, billi ma sarx verbal mill-Qorti dwaru.

“Skont il-Li;i ta’ Malta (Art. 5 (3) tal-Ewwel Skeda tal-Kap. 319 u Art. 356 talKap. 9 tal-Li;ijiet ta’ Malta), l-Ispettur Taliana kien obbligat li jressaq minnufih quddiem il-Qorti persuna arrestata; hekk kien obbligat jag[mel u hekk g[amel,” iddikjara l-avukat Zammit Maempel.

Hu kompla li “Grech seta’ ammetta quddiem l-Ispettur Taliana i]da jiddikjara li mhux [ati quddiem il-Qorti; ;ara però li Grech ammetta quddiem il-Qorti u kien f’dan il-mument li Taliana seta’ jinforma lis-superjuri tieg[u li verament kien hemm persuna o[ra akku]ata bl-istess reat u mi]mum fil[abs ta’ Kordin li kien inno/enti. U kieku kiser ilLi;i u flok ressaq lil Grech il-Qorti, informa lissuperjuri tieg[u, x’seta’ ji;ri? ” staqsa l-avukat Zammit Maempel.

Hu fakkar li “l-unika awtorità f’dan il-pajji] li setg[et tirtira l-ordni biex Borg ma jin]ammx aktar arrestat f’Kordin kienet ilQorti; ebda superjur talIspettur Taliana ma seta’

jillibera lil Borg mill-arrest [lief il-Qorti, li pre/edentement ordnat larrest tieg[u. Flok jumejn u [amsin minuta l-[abs, kien se jnaqqas minuta jew dan il-perijodu ta’ arrest kien se ji]died? ” “L-Ispettur Taliana mexa e]att mal-li;i; il-Bord talPulizija kkonkluda li lIspettur Taliana messu kiser il-li;i. Li wie[ed i;ieg[el lil min ja[seb hu g[aliex filperijodu bejn id-9 ta’ Awwissu u sal-biera[ stess, /ertu media [assew li g[andhom jag[mlu assassinju tal-karattru tal-Ispettur Taliana,” ikkonkluda l-avukat Maempel filwaqt li [abbar li fil-;ranet li ;ejjin se jkun qed jistudja x’jista’ jsir biex isir skrutinju ta’ dan ir-rapport mill-Qrati indipendenti.

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

“L-ewwel maltemp ifakkarna fit-tra;edja ta’ sena ilu” minn Amy Borg

Nhar itTlieta li ;ej hu g[eluq lewwel sena mill-mewt ta’ Peter Paul Delia (fir-ritratt), li [ajtu n[asdet ta’ 39 sena b’sajjetta waqt maltempata qalila. {u l-vittma Tarcisio Delia, sostna ma’ il-mument li “l-ewwel maltempata wara kull sajf tfakkar kemm lilu u lil familtu fit-tra;edja tat-3 ta’ Settembru tas-sena li g[addiet “meta nsterqet il-[ajja ta’ Peter Paul.”

Tarcisio fisser din is-sena “diffi/li” peress li tilfu membru tal-familja [abta u sabta.

Hu spjega kif dakinhar kien ir/ieva telefonata ming[and ittifel ta’ [uh il-kbir. “Kont bi [siebi ng[addi sa [dejn [ija Peter Paul i]da meta r/evejt ittelefonata kont g[adni ma l[aqtx mort.” It-tifel ta’ [uh, Malcom, kien qallu li saru jafu li Peter kien intlaqat minn sajjetta.

“Dak il-[in kont il-garaxx, [allejt kollox u tlaqt [dejn [ija.

Kif wasalt rajtu mix[ut mal-art u dde/iedejt li nie[du l-isptar {a]-}abbar.” Sfortunatament it-tobba kienu qalulu li [uh kien bla [ajja. “Kien bniedem ferrie[i, aspett fih li ]gur mhux se ninsewh minbarra li kull fejn in[arsu d-dar u anke l-garaxx dejjem naraw xi ritratti tieg[u.”

Il-ka] kien se[[ fl-in[awi talBidni, bejn {a]-}abbar u Marsaskala. Peter Paul kien in[araq b’sajjetta ftit wara l5.30 p.m. waqt li stkenn ta[t si;ra. Dakinhar tal-in/ident Delia kien flimkien ma’ [abib tieg[u ta’ 25 sena minn {a]}abbar g[all-ka//a.

Lokali

3

Matul din il-;img[a saru [ames seduti tal-Kumitat g[all-Kontijiet Pubbli/i hekk kif qieg[da tinstema’ xxhieda dwar l-operat tax-xiri ta]-]ejt mill-Korporazzjoni Enemalta fuq ba]i ta’ rapport li sar mill-Uffi//ju talAwditur :enerali.

Il-Kumitat g[all-Kontijiet Pubbli/i se jissokta bis-smig[ ta’ aktar xhieda fl-10 ta’ Settembru li ;ej hekk kif mistennija jitressqu x-xhieda fosthom eks uffi/jali tal-Korporazzjoni Enemalta.

Is-smig[ qed jitmexxa mid-Deputat Nazzjonalista Jason Azzopardi b[ala Chairman u qed jie[du sehem f’isem l-Oppo]izzjoni l-Vi/i Kap tal-PN Beppe Fenech Adami, il-Whip talGrupp Parlamentari Nazzjonalista David Agius u d-Deputata Kristy Debono filwaqt li f’isem il-Gvern hemm is-Segretarju Parlamentari Owen Bonnici u d-Deputati Luciano Busuttil, Chris Agius u Justyne Caruana.

Matul l-a[[ar ;img[a saru aktar minn 16-il sieg[a ta’ diskussjonijiet quddiem il-Kumitat dwar il-Kontijiet Pubbli/i. Il-ba]i tal-anali]i kien ir-rapport tal-Awditur :enerali

Qlig[ ta’ €19-il miljun f’erba’ snin minn xiri ta]-]ejt Tibdil fil-pro/eduri jwassal g[al qlig[

Fi ]mien il-Gvern pre/edenti, saru bidliet importanti fil-mod kif kien jinxtara l-fuel. Fost dawn issemmew lintroduzzjoni ta’ bordijiet ;odda g[attfassil ta’ politika dwar ix-xiri ta]-]ejt – il-Fuel Procurement Advisory Committee u bord li jie[u [sieb ilhedging ta]-]ejt, ir-Risk Management Committee. Dawn id-de/i]jonijiet wasslu wkoll biex il-Gvern, tul l-erba’ snin li saru studji fuqhom, g[amel qlig[ ta’ kwa]i €19-il miljun fuq ix-xiri ta]]ejt.

L-eks Ministru Austin Gatt ma nda[alx

L-Awditur :enerali Anthony Mifsud u l-uffi/jali tieg[u kkonfermaw g[al darba, darbtejn li l-Ministru responsabbli Austin Gatt ma nda[al bl-ebda mod fl-operat u lpro/eduri tax-xiri ta]-]ejt.

Lokali 5

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

4 Lokali

Ebda attività kriminali

L-investigazzjoni tal-Uffi//ju talAwditur ma sabet li kien hemm l-ebda attività kriminali tant li l-Awditur ma [assx il-b]onn li jirreferi l-ka] g[and ilPulizija, la qabel, la waqt u l-anqas wara linvestigazzjonijiet li kien qed jag[mel.

L-Awditur :enerali u l-uffi/jali flUffi/ju tieg[u sa[qu li kieku sabu xi [a;a simili, kienu jirreferu l-ka] g[and ilPulizija. Imma dan ma kienx hemm b]onn jag[mluh fl-ebda stadju.

L-espert imqabbad mexxa lill-Enemalta fi ]mien li saru l-allegati abbu]i

L-uffi//ju tal-Awditur :enerali qabbad lill-eks Chairman tal-Korporazzjoni Enemalta, il-Professur Robert Ghirlando biex jg[inu jfassal ir-rapport ta’ investigazzjoni fuq il-pro/ess tax-xiri ta]]ejt mill-Korporazzjoni Enemalta.

L-Awditur iddikjara li l-uffi//ju tieg[u

Kontra dak li g[amel fir-rapport l-Uffi//ju tal-Awditur :enerali, il-Korporazzjoni Enemalta ilha mill-2006 b’policy dwar kif jinxtara l-fuel wara li tressaq rapport quddiem il-Parlament mill-Ministru Austin Gatt

Policy dwar ix-xiri tal-fuel mill-2006 minn pa;na 4

iddikjarat li hi ma taqbilx li n-negozjati dwar i]-]ejt ji;u rrekordjati min[abba dak li sej[et ra;unijiet ta’ bluff.

Nies implikati ma jintalbux jixhdu mill-Awditur :enerali Anthony Mifsud Awditur :enerali

Robert Ghirlando Espert tal-Uffi//ju tal-Awditur :enerali

Tarcisio Mifsud Eks Chief Financial Officer - Enemalta

“Ghirlando kien i/-Chairman fl-istess perijodu li g[alih i/-Chief Financial Officer Tarcisio Mifsud qed ji;i investigat g[al korruzzjoni fix-xiri ta]-]ejt mill-Qorti Kriminali” ma kellux l-esperjenza me[tie;a dwar ilfuel u x-xiri tieg[u u g[alhekk fittex lg[ajnuna ta’ espert. L-In;inier Ghirlando tqabbad direttament ming[ajr sej[a pubblika g[all-interess, g[ax l-uffi//ju talAwditur :enerali kien di;à [adem mieg[u fl-investigazzjoni tal-BWSC. L-Awditur :enerali stqarr li ma kellu lebda dubju f’Ghirlando, u li kien /ert millkompetenza u l-integrità tieg[u g[ax kien “childhood friend”.

Ghirlando kien i/-Chairman fl-istess perijodu li g[alih i/-Chief Financial Officer Tarcisio Mifsud qed ji;i investigat g[al korruzzjoni fix-xiri ta]-]ejt mill-Qorti Kriminali.

Robert Ghirlando kien Chairman talEnemalta bejn l-1998 u l-2003 – perijodu li b[alissa hu implikat fi pro/eduri kriminali fil-Qorti, dan minkejja li Ghirlando mhu implikat fl-ebda abbu].

L-Enemalta ma baqg[etx tirrekordja telefonati

L-Awditur :enerali ddikjara li kien hemm il-prassi internazzjonali li t-telefonati li matulhom isiru n-negozjati g[ax-xiri ta]]ejt ikunu rekordjati, u l-uffi//ju tieg[u jaqbel ma’ dan min[abba t-trasparenza.

I]da xahar u nofs ilu, il-Korporazzjoni Enemalta meta kienet mistoqsija, g[al pa;na 5

Numru ta’ individwi implikati firrapport tal-Awditur :enerali ma ntalbux mill-uffi//ju tal-Awditur :enerali biex jag[tu spjegazzjoni u l-ver]joni tag[hom.

Filwaqt li ma]-]mien inbidlu /Chairmen, il-Ministri u l-uffi/jali talEnemalta u dawn ma ng[atawx lopportunità jing[ataw smig[ ;ust minkejja li ssemmew fir-rapport.

G[al din id-dikjarazzjoni tad-Deputat Nazzjonalista Beppe Fenech Adami, lAwditur :enerali wie;eb li r-rapport mag[mul mill-uffi//ju tieg[u (li sab nuqqasijiet amministrattivi) kien anali]i u mhux investigazzjoni.

Policy dwar ix-xiri tal-fuel

L-Enemalta ilha timplimenta linja ta’ politika dwar ix-xiri tal-fuel mill-2006.

Dan meta tressqu rakkomandazzjonijiet mill-Fuel Procurement Advisory Committee mmexxi minn Roderick Chalmers. Dan bil-kontra ta’ dak li jsemmi r-rapport tal-Uffi//ju tal-Awditur :enerali, li jsostni li l-Enemalta kienet qed topera f’policy vacuum sal-2011.

Id-Deputat Nazzjonalista u Chairman tal-Kumitat tal-Kontijiet Pubbli/i Jason Azzopardi qal li waqt dibattitu dwar l-

Enemalta, il-Ministru responsabbli Austin Gatt kien po;;a fuq il-Mejda tal-Kamra tad-Deputati r-rapport li jinkludi rrakkomandazzjonijiet tal-kumitat immexxi minn Roderick Chalmers.

Beppe Fenech Adami, Vi/i Kap tal-PN g[all-{idma tal-Partit, staqsa kif l-Uffi//ju tal-Awditur :enerali seta’ jasal g[allkonklu]joni li l-Enemalta kienet qed tiffunzjona f’policy vacuum ming[ajr ma jivverifika dan il-fatt mal-Fuel Procurement Advisory Committee li kien jopera dakinhar. L-Awditur :enerali wie;eb li kieku l-Uffi//ju Nazzjonali talVerifika intervista nies mill-passat, dan seta’ jo[loq intoppi fl-anali]i tieg[u. :ie ssu;;erit li Roderick Chalmers, li mexxa l-Fuel Procurement Advisory Committee, jidher quddiem il-Kumitat dwar il-Kontijiet Pubbli/i biex jispjega lpo]izzjoni tieg[u fi]-]mien li mexxa lKumitat.

Ic-Chairman tal-Kumitat Jason Azzopardi talab spjegazzjoni g[aliex lNAO ma a//ettatx id-dokument li tqieg[ed fuq il-Mejda tal-Kamra b[ala policy, u ssu;;erixxa li ssir diskussjoni bejn l-esperti tal-NAO u l-persuni li fasslu l-policy talGvern dwar ix-xiri ta]-]ejt fl-2006.

L-Awditur :enerali o;;ezzjona u lProfessur Ian Refalo, il-konsulent legali tal-Awditur :enerali, sa[aq li l-PAC g[andu jindirizza l-mistoqsijiet tieg[u dwar dan lill-membri tal-Fuel Advisory Procurement Committee biex jasal g[allkonklu]jonijiet tieg[u.

It-te[id tal-minuti mhix responsabbiltà ministerjali

I]-]amma tal-minuti dwar ix-xiri tal-fuel mhix ir-responsabbiltà tal-Ministru. Din id-dikjarazzjoni saret minn uffi/jali talUffi//ju Nazzjonali tal-Verifika.

Il-Vi/i Kap tal-PN Beppe Fenech Adami meta rrefera g[all-Oil Procurement Policy, stqarr li meta wie[ed jiflih imkien m’hemm li jin]ammu l-minuti i]da jg[id li g[andhom jin]ammu /ertu dokumenti.

Filwaqt li sa[aq li minuti ta’ laqg[a g[andhom jin]ammu, irrimarka li l-policy tal-2011 ma titlobx g[a]-]amma tal-minuti i]da tispe/ifika li l-bids g[andhom ikunu f’envelop issi;illat.

L-a//ess g[at-tenders sottomessi

Charles Deguara, id-Deputat Awditur :enerali fisser kif kien hemm email account ;eneriku, li n[oloq f’April tal2011, fejn il-bidders kienu jippre]entaw ittenders tag[hom. Qabel kull laqg[a, membri mill-Fuel Procurement Committee (FPC) kienu jikkuntattjaw lill-MITA biex tipprovdihom b’password ;dida.

Dan il-pro/ess kien ikun ripetut qabel ilbidu ta’ kull laqg[a. Din il-password kienet tag[ti a//ess lill-membri tal-FPC g[at-tenders li kienu sottomessi. Wara kienet issir anali]i u a;;udikazzjoni tattenders u min ikun reba[ it-tender kien ji;i kkuntattjat waqt l-istess laqg[a.

Kien hemm mumenti fejn l-FPC kien ja//essa l-generic account billi ju]a

password qadima u kien hemm ukoll mumenti fejn telefonata mill-Enemalta lillMITA kienet issir xi ftit jiem qabel.

L-email ;eneriku kien ukoll re;istrat flindirizz ta/-Chairman b[ala username sekondarju. Uffi/jali mill-Uffi//ju talAwditur :enerali qalu li dan ma jfissirx li /-Chairman kellu a//ess.

Id-Deputat Nazzjonalista Beppe Fenech Adami staqsa jekk min jitlob g[allpassword qabel il-jum li matulu jing[ataw it-tenders, jibqax ikollu a//ess g[attenders. Id-Deputat Awditur :enerali stqarr li mill-informazzjoni li g[andha nNAO, mhux /ar min jissettja l-password.

Beppe Fenech Adami qal li hemm dokument li po;;a fil-kitba pro/edura li kienet e]istenti g[al [afna snin. Allura ma kienx hemm “il-ba[[“ imma pro/edura li tpo;;iet fil-kitba.

Il-[a]na ta]-]ejt

Saret referenza mis-Segretarju Parlamentari Owen Bonnici g[al rapport ta’ Bunker Spot fl-2004 u qal li Frank Sammut kellu interessi fil-kumpanija Island Bunker Oils Limited (IBOL) filwaqt li l-eks Ministru Austin Gatt kien /a[ad dan fil-Parlament.

Il-Vi/i Kap tal-PN Beppe Fenech Adami qal, fost o[rajn, li b[ala stat ta’ fatt, imkien ma jirri]ulta li Tancred Tabone u Frank Sammut kienu involuti fil-kumpanija IBOL. Hu qal li din l-informazzjoni saret mag[rufa ta[t Gvern pre/edenti fil-Qrati fil-bidu tal-2013 u mhux fl-2004 wara diskors li kien g[amel l-eks Ministru Austin Gatt fil-Parlament.

Lokali 7

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

6 Lokali

L-INVESTIGAZZJONI MILL-BORD TA’ INKJESTA DWAR L-ARREST TA’ DARRYL BORG MILL-PULIZIJA META KIEN INNO?ENTI

Omm il-vittma tgiddeb dak li stqarr ew il-Prim Ministru, il-Kummissarju tal-Pulizija u /-Chief of Staff fil-Mini steru tal-Intern ta’ Manuel Mallia

Fl-affidavit, omm il-vittma – Jane Borg – iddikjarat b’;urament il-mistoqsijiet b’insistenza li g[amlilha Silvio Scerri dwar l-Ispettur Taliana tant li [assitha li kien aktar interrogatorju dwar l-Ispettur Taliana milli dwar il-ka] ta’ binha Silvio Scerri, i/-Chief of Staff fil-Ministeru tal-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali li ltaqa’ mal-vittma u ommu waqt li g[addejja inkjesta indipendenti

Charles Attard, ‘I]-}ambi’, li insista biex omm il-vittma tikkonferma l-laqg[a ma’ Silvio Scerri billi /emplilha personalment

Peter Paul Zammit, il-Kummissarju tal-Pulizija, jag[ti ver]joni differenti minn dak li tat fl-affidavit l-omm dwar min talab il-laqg[a ma’ Silvio Scerri

Minn sensiela ta’ dikjarazzjonijiet li saru fl-a[[ar ;imag[tejn dwar il-ka] ta’ Darryl Luke Borg, jirri]ulta li Jane Borg, omm il-vittma li kien arrestat intortament mill-Pulizija dwar hold-up, qed tgiddeb lill-Prim Ministru Joseph Muscat, lill-Ministeru tal-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali, u lil Silvio Scerri, l-og[la uffi/jal fil-Ministeru kif ukoll lill-Kummissarju tal-Pulizija.

Mill-anali]i li saret tad-dikjarazzjonijiet jirri]ulta skont l-affidavit ;uramentat li [adet omm il-vittma li: ■ Charles Attard mag[ruf b[ala ‘I]-}ambi’ [a lill-vittma Darryl Luke Borg filMinisteru tal-Intern fejn saret il-laqg[a ma’ Silvio Scerri, i/-Chief of Staff talMinisteru tant li kien I]-}ambi li da[[al lill-omm u lill-iben fl-uffi//ju ta’ Silvio Scerri fil-Ministeru; ■ Mhux veru li l-Ispettur Elton Taliana (li solva l-ka] tal-hold-up), avvi/ina lillvittma biex jg[idlu kif jixhed quddiem il-Bord ta’ Inkjesta, anzi kienet omm ilvittma li g[amlet kuntatt ma’ Taliana biex tirringrazzjah b[ala l-Ispettur tadDistrett li solva l-ka] ta’ binha; ■ Mhux veru li Darryl Borg ing[ata parir biex jixhed quddiem il-Bord kif qalu lPrim Ministru, il-Kummissarju tal-Pulizija u /-Chief of Staff tal-Ministeru i]da kien Silvio Scerri, i/-Chief of Staff stess li ffinalizza l-appuntament ming[ajr ma kienu notifikati uffi/jalment mi/-Chairman tal-Bord tal-Inkjesta; ■ Charles Attard ‘I]-}ambi’ /empel lil omm il-vittma biex jikkonferma jekk kinux se jidhru quddiem il-Bord fl-appuntament li rran;a Silvio Scerri.

Joseph Muscat, Prim Ministru li ddefenda l-laqg[a li mexxa Silvio Scerri fuq ka] li dwaru g[addejja inkjesta indipendenti

kostrett li jisma’ lis-Sur Borg, g[ax is-Sur Borg allega li wie[ed mill-Ispetturi (Elton Taliana) involuti fil-ka] avvi/inah biex jg[idlu kif jixhed quddiem il-Bord, u dik hija xi [a;a li fil-li;i

mhix permessibbli. Is-Sur Scerri x’g[amel? Kif ra din issitwazzjoni, informa lill-Bord u l-Bord idde/ieda li jsejja[ lil Borg.”

X’qal il-Prim Ministru Joseph Muscat

“…wara din il-laqg[a (bejn Silvio Scerri, Darryl Luke Borg u ommu Jane fil-pre]enza ta’ Charles Attard ‘I]-}ambi’), il-vittma ng[ata parir biex imur jixhed quddiem il-Bord ta’ Inkjesta li qieg[ed jinvestiga kif hu tressaq akku]at b’reat li ma wettaqx.”

X’qal Silvio Scerri

“Jien tlabt lill-Im[allef (Franco Depasquale) jekk kellux il-pja/ir li jisma’ lill-omm u lil binha, u hu a//etta, u ng[ataw l-appuntament

fil-11 a.m. tal-g[ada.”

Darryl Luke Borg, vittma tal-arrest mill-Pulizija

“Li Attard, mag[ruf ‘I]-}ambi’, ;ie kkuntattjat mi/-Chief of Staff, il-ver]joni li g[andi jien uffi/jali u li nista’ nikkonferma li bil-maqlub, kien il-persuna inkarigat, cioè Darryl Borg, li kkuntattja l-Ministeru li [a mieg[u li]}ambi b[ala persuna ta’ fidu/ja. Dawn mhux sempli/ement qed ng[idhom jien. Dawn qed ng[idhom wara li ;ew ikkonfermati tramite l-phone logs li ovvjament nafu min /empel lil min l-ewwel.” “…mela x-xhud, is-Sur Borg, kellmu l-persuna l-aktar li qed jidher fil-media, u dan il-persuna tant [assu uncomfortable li mar il-Ministeru u ried ikellem il-Ministru. Il-Ministru jinsab imsiefer u second-in-line kien hemm i/-Chief of Staff. Kellem lilu u l-ver]joni li g[andi jien u li hija kredibbli b’/ertezza, g[addieh lill-Bord.”

“Darryl Borg kellu kull dritt jie[u lil min irid mieg[u g[al din il-laqg[a fil-Ministeru g[all-Intern…(Darryl Luke Borg) kellu kull dritt jie[u persuna ta’ fidu/ja tieg[u fil-laqg[a ma’ Silvio Scerri.” “…i/-Chief of Staff tal-Ministeru responsabbli mill-Pulizija kien fid-dover li jiltaqa’ mal-vittma dwar dan il-ka].”

“Jien lil Charles Attard ‘I]-}ambi’ ma nafux.”

X’qalet fl-affidavit Jane Borg, omm il-vittma

“Is-Sur Silvio Scerri waqqafni u qalli, ‘l-Ispettur Elton Taliana kkuntattjakom hux?’ u jien we;ibtu li kont jien stess li /empiltlu biex nirringrazzjah talli kien sab lil dak li kien veru wettaq ir-reat…is-Sur Scerri beda jinsisti jekk a[na konniex nafuh lill-Ispettur Taliana u x’kien qalilna dan l-Ispettur. Jien we;ibtu li nafu lill-istess Spettur b[ala l-Ispettur tad-Distrett tag[na, u meta kkuntattjajt lill-Ispettur

Taliana biex nirringrazzjah hu kien qalli li ma kellix g[alfejn g[aliex dak kien xog[lu…waqt li kont g[and is-Sur Scerri jiena [assejt li flok kont qed ni;i trattata b[ala omm il-vittma li qed nirrakkonta x’kien ;ara, kont qisni qed ni;i interrogata jiena stess dwar l-Ispettur Taliana.”

IL-PRESSJONI TA’ SILVIO SCERRI U L-APPUNTAMENT QUDDIEM IL-BORD TA’ INKJESTA

X’qal Peter Paul Zammit, il-Kummissarju tal-Pulizija

X’qal Silvio Scerri

X’qal Peter Paul Zammit, il-Kummissarju talPulizija

“Il-Bord ma kellux g[alfejn jisma’ lis-Sur Borg. G[ax il-Bord xog[lu kien li jinvestiga x’;ara fil-Pulizija. Il-Bord kellu u ;ie

IL-KUNTATT MA’ CHARLES ATTARD ‘I}-}AMBI’ U L-LAQG{A MA’ SILVIO SCERRI FIL-MINISTERU

X’qal il-Prim Ministru Joseph Muscat

SILVIO SCERRI U l-PRESSJONI DWAR L-ISPETTUR ELTON TALIANA

X’qalet fl-affidavit Jane Borg, omm il-vittma

“Is-Sur Silvio Scerri qalli biex l-g[ada (14 ta’ Awwissu 2013), immur il-Ministeru stess quddiem il-Bord fil-11 a.m. Jien la g[edtlu iva u lanqas le. Però filg[axija (13 ta’ Awwissu 2013) Charles Attard,

‘I]-}ambi’, /empilli biex nikkonfermalu, [a;a li jien g[amilt.”

“Xi [in qabel il-11 a.m. mort il-Ministeru biex nidher quddiem ilBord. Qabel ma d[alt fil-kamra tal-Bord, rani s-Sur Silvio Scerri u staqsieni g[aliex it-tifel ma kienx ;ie. G[edtlu li t-tifel ma kienx jifla[, imma hu qalli li t-tifel bilfors kellu jkun hemm…Offrieli li jekk irrid, jibg[atli karozza tal-Ministeru u qalli li sal-11.30 a.m. ikunu jistg[u jistennewni.”

“G[al xi l-11.15 a.m. jiena u sejra lejn id-dar bil-karozza tieg[i /empilt lit-tifel biex iqum u jilbes…wassalt lit-tifel quddiem il-bieb tal-Ministeru u mort nipparkja l-karozza u wara d[alt fil-Kamra fejn ilBord kien qed jiltaqa’.”

“I/-Chairman tal-Bord staqsa lili u lit-tifel, jekk konniex ir/ivejna xi karta biex nidhru quddiem il-Bord. Jiena we;ibtu li ma kontx mistiedna formalment imma fehimtu x’kien ;ara l;urnata ta’ qabel, meta persuna ressqitna quddiem Silvio Scerri li insista li nidhru quddiem il-Bord…”

X’qalet fl-affidavit Jane Borg, omm il-vittma

Pressjoni fuq il-Kummissarju tal-Pulizija

“Charles Attard ‘I]-}ambi’ kien qallu (lil Darryl Luke Borg) biex imur mieg[u fis-2 p.m. biex ikellem lil xi [add. Jiena assumejt li dan

kien dwar il-ka] li ibni kien g[adda minnu…jiena u t-tifel iltqajna ma’ Charles Attard fil-pjazza ta’ Birkirkara u qalli biex insuq lejn il-Belt…d[alna l-Ministeru. Charles Attard iffirma fir-reception u tellg[una fuq biex inkellmu lil /erta persuna li wara sirt naf li hija Silvio Scerri. Charles Attard

da[[alna g[and din il-persuna (Silvio Scerri)…u t-tifel qallu (li]-}ambi) li seta’ jibqa’ hemm peress li hu stess kien [adna g[and din il-persuna (Silvio Scerri).”

Silvio Scerri ta[t pressjoni wara l-laqg[a li mexxa dwar ka] li fuqu g[addejja inkjesta indipendenti

Peter Paul Zammit, il-Kummissarju tal-Pulizija, ukoll jinsab ta[t pressjoni bi m;iba kundannabbli mal-;urnalisti aktar kmieni dil-;img[a

Peter Paul Zammit, il-Kummissarju talPulizija li hu wkoll f’nofs din ilkontroversja, issa qieg[ed ikun investigat fuq talba tal-Oppo]izzjoni millKummissarju g[all-Protezzjoni tad-Data u dan wara li l-Kummissarju tal-Pulizija kiseb informazzjoni dwar telefonati ta’ persuni privati u li huma involuti f’dan il-ka].

Nhar it-Tlieta li g[adda, il-Vi/i Kap talPN Beppe Fenech Adami u l-Kelliem talOppo]izzjoni dwar l-Intern Jason Azzopardi f’konferenza tal-a[barijiet ]velaw li l-li;i kkwotata mill-Kummissarju

tal-Pulizija ma tag[tix dritt lill-Pulizija li jkollha a//ess g[al din l-informazzjoni u g[alhekk dan jikkostitwixxi ksur tal-li;i u tad-drittijiet /ivili ta/-/ittadini.

Nhar l-Erbg[a li g[adda, meta kien se jkun mistoqsi mill-;urnalisti dwar din li]volta l-;dida, il-Kummissarju tal-Pulizija g[amel ;esti li bihom [onoq lill-;urnalisti billi [ataf il-mikrofonu ta’ wie[ed mill;urnalisti u ni]lu ’l isfel u b’sebg[u lwerrej wissa biex ma jistaqsux mistoqsijiet.

Dan l-a;ir ;ab kundanna kbira hekk kif il-filmati nxterdu fuq siti so/jali.

Intervista 9

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

“Il-kuntatt man-nies hu l-uniku mod kif tibni l-politika tieg[ek” Stefano Mallia, kandidat g[all-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew f’intervista li g[amlitlu Amy Borg semma kif l-esperjenza tieg[u fi strutturi Ewropej se jkun jista’ jsarrafha f’politika li jgawdi minnha l-poplu Malti u G[awdxi f’ka] li jkun elett f’isem il-Partit Nazzjonalista.

“Jekk nag[rfu x’inhuma l-issues li jeffettwaw direttament lil pajji]na, xog[olna jista’ jkun iffukat sew fuq dak li g[andu b]onn il-pajji]”

Stefano Mallia, kandidat g[all-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew f’isem il-PN jistqarr li l-esperjenza tieg[u f’[idma ma’ setturi o[ra g[enitu jifhem ir-realtajiet li jg[addu minnhom diversi faxex tas-so/jetà Maltija (Ritratt> Michael Ellul)

G[alkemm ilek involut fil-qasam tal-UE, din hija l-ewwel darba li se tikkontesta l-elezzjoni g[all-Parlament Ewropew. X’wasslek biex tie[u din id-de/i]joni^

Ili diversi snin involut fil-qasam tal-UE, kemm b[ala student, li g[amilt Masters fl-istudji Ewropej, kif ukoll wara li ggradwajt. {ajti [adet ]volta fi ]mien ir-referendum g[as-s[ubija ta’ Malta fl-UE li kont involut [afna fih u g[andi memorji sbie[ ta’ dak i]-]mien li lanqas nemmen li g[exthom.

Wara s-s[ubija ta’ Malta fl-UE, il-[ajja professjonali tieg[i nbniet fuq il-[idma tal-UE. Spe/jalizzajt fuq fondi u pro;etti tal-UE u b’xi mod dejjem bqajt involut anke min[abba l-involviment tieg[i fil-Kamra tal-Kummer/.

Kont ukoll fuq il-Bord tal-Euro Chambers u sentejn ilu ;ejt appuntat b[ala rappre]entant ta’ Malta filKumitat Ekonomiku So/jali Ewropew fejn komplejt inkabbar l-esperjenza tieg[i f’dan il-qasam.

In[oss li ta’ 42 sena kien pass naturali li no[ro; g[al din l-elezzjoni. De/i]joni li ma kinitx fa/li u li ming[ajr ebda dubju se teffettwa wkoll lill-familja u x-xog[ol tieg[i. Anke li nkun kandidat f’isem il-PN kienet g[a]la ovvja g[aliex il-PN hu l-partit naturali tas-s[ubija ta’ Malta fl-UE. Barra minn hekk in[oss li wasal i]-]mien li nqieg[ed lili nnifsi g[addispo]izzjoni tal-poplu biex inkun ta’ servizz fi rwol differenti milli kelli issa. Lest li nag[ti l-ener;ija u lesperjenza tieg[i biex is-s[ubija ta’ pajji]na t[alli effett po]ittiv fuqna.

X’kienu dawk il-kwistjonijiet dibattibbli waqt dan l-g[arbiel li g[addejt minnu biex tintg[a]el b[ala kandidat^

Il-[atra ta’ din il-Kummissjoni mag[mula minn diversi nies kienet g[a]la tajba. Pro/ess trasparenti li ming[ajr ebda dubju lili u nimma;ina li lill-kandidati l-o[ra wkoll, i;eg[ilni nifhem aktar xi tfisser li tkun kandidat g[all-elezzjoni tal-Parlament Ewropew.

F’diversi laqg[at staqsewni mistoqsijiet fuq il-[ajja personali tieg[i, x’inhi l-vi]joni tieg[i ta’ Malta b[ala membru fl-UE, mistoqsijiet dwar kif se na[dem jekk insir Membru Parlamentari Ewropew, x’tip ta’ issues g[andi mmexxi ’l quddiem fl-interess tal-pajji] u kif finalment se nkun ta’ ;id g[all-pajji] u l-PN. Kien pro/ess rigoru] u nsellem ix-xog[ol talKummissjoni mmexxija minn Joe Borg, g[aliex ]gur ma kinitx bi//a xog[ol fa/li biex jasal g[al de/i]joni finali.

Kif semmejt int stess, ;ej mis-settur privat b’kuntatti varji fis-settur tal-kummer/ hawn Malta. Din l-esperjenza kif tara li tista’ tkompli ssarrafha fil-Parlament Ewropew^

Ili attiv [afna fis-settur kummer/jali u fis-settur privat. Il-fortuna tax-xog[ol tieg[i, li tant in[obb, hi li niltaqa’ ma’ faxex differenti tal-ekonomija u tannies fis-so/jetà.

Kelli l-opportunità na[dem fil-qasam talmanifattura, tal-agrikultura, fis-settur marittimu, tannegozji u intrapri]i ]g[ar u anke fuq livell internazzjonali. Na[seb li f’dawn is-snin kollha na[dem f’dawn l-oqsma bnejt esperjenza b’sa[[itha li nista’ nsarrafha f’vanta;; g[al pajji]na. Ix-xog[ol tieg[i g[enni nifhem aktar ir-realtà tal-[ajja li ng[ixu ta’ kuljum bl-isfidi kollha li niltaqg[u mag[hom spe/jalment ta’ dawk li huma l-aktar vulnerabbli fisso/jetà.

Li tkun Membru Parlamentari Ewropew xi kultant jirrikjedi li tie[u de/i]jonijiet fi ]mien qasir u g[alhekk na[seb li l-esperjenza tieg[i tkun tista’ tg[inni [afna biex nag[mel dan; de/i]jonijiet li fla[[ar mill-a[[ar igawdi minnhom kul[add.

X’differenza tara fil-kontribut li tista’ tag[ti lillpoplu u lill-komunità kummer/jali Maltija meta tqabbel is-sehem li qieg[ed tag[ti b[alissa f’istituzzjonijiet Ewropej b[al Kumitat so/joekonomiku g[al dak f’ka] li tkun elett filParlament Ewropew^

Il-Kumitat Ekonomiku So/jali Ewropew hu kumitat li ja[dem mal-imsie[ba so/jali qisu b[allKunsill Malti g[all-I]vilupp Ekonomiku u So/jali imma fuq livell Ewropew. Fih hemm rappre]entanti ta’ unions, is-settur privat u l-g[aqdiet tas-so/jetà /ivili. Il-fatt li jiena membru ta’ dan il-kumitat, u [dimt mal-Parlament Ewropew u anke malKummissjoni Ewropea, di;à jag[tuni esperjenza diretta ta’ kif ja[dmu l-istituzzjonijiet Ewropej u lParlament Ewropew. Tajjeb li niftakru li lParlament Ewropew g[andu poter daqs il-Kunsill tal-Ministri f’kull li;i u de/i]joni Ewropea.

G[alhekk, li tkun membru fil-Parlament Ewropew ifisser li tkun tista’ tie[u sehem fit-tfassil tadde/i]jonijiet li jittie[du.

Malta g[andha wa[da mill-i]g[ar delegazzjonijiet.

G[andna sitt membri imma jekk nag[rfu x’inhuma lissues l-aktar importanti li jeffettwaw b’mod dirett lil pajji]na, xog[olna jista’ jkun iffukat aktar fuq il-

prijoritajiet ta’ pajji]na. A[na rridu nkunu effettivi, f’[in limitat u oqsma b[alma huma l-fondi tal-UE, ilba;it, l-agrikultura, is-sajd u l-intrapri]i ]-]g[ar u medji ming[ajr ebda dubju se jkunu su;;etti li nixtieq inkompli na[dem fuqhom jekk inkun elett.

Dawn huma l-oqsma li j[addmu l-ekonomija tag[na u jo[olqu l-;id, l-impjiegi u jsostnu [afna u [afna familji.

Il-Kap tal-PN ;ej minn esperjenza vasta ta’ kuntatti u [idma fil-Parlament Ewropew. Din lesperjenza kif tista’ tkun ta’ g[ajnuna g[allkandidati tal-PN^

Tajjeb li ng[id li a[na je[tie; inkomplu nibnu fuq ix-xog[ol siewi li wettaq hu u r-rispett li permezz ta’ hekk ;ibed lejn Malta. Ma’ Simon Busuttil rajt millvi/in ir-rispett li ggwadanja fuq livell Ewropew min[abba x-xog[ol li g[amel fil-Parlament Ewropew. Niftakar li meta hu kien jippre]enta ka] dwar Malta, wie[ed seta’ jara kif kul[add kien jag[ti attenzjoni partikulari g[al dak li kien jg[id. Fama tajba ma ti;ix mix-xejn, imma b’[idma kontinwa, assidwa u attenta. Il-fatt li l-Kap tal-PN kien Membru Parlamentari Ewropew, bil-mod il-mod qed i;ib ilpolitika Ewropea fil-politika Maltija, li wkoll bi]]mien qed tinbidel.

Na[seb li l-vi]joni ta’ Simon Busuttil fl-UE u lvi]joni tieg[u ta’ kif nistg[u nag[mlu su//ess se jg[inu lili u lill-kandidati l-o[ra spe/jalment g[al dawk li eventwalment se jkunu eletti f’isem dan ilpartit. Se tkun l-isfida ewlenija ta’ kull min ikun elett fil-Parlament Ewropew li j]omm g[olja l-istima li bena l-Kap tal-PN f’isem pajji]na.

Kif tara l-[idma tieg[ek ti]viluppa fid-disa’ xhur li ;ejjin sakemm jasal jum il-votazzjoni f’Mejju li ;ej^

Xog[li dejjem kien li niltaqa’ man-nies u l-[idma tieg[i f’dawn id-disa’ xhur hekk se tkun, li niltaqa’ ma’ kemm jista’ jkun nies minn oqsma u livelli differenti tas-so/jetà.

Il-kuntatt man-nies hu l-uniku mod biex tifhem x’jinkwieta lin-nies, x’ja[sbu u x’jixtiequ. Il-politiku ma jista’ jitbieg[ed qatt min-niesu. Meta jag[mel hekk, jibda t-tg[affi;. B’hekk biss tista’ tifforma lpolitika tieg[ek, g[aliex wara kollox, b[ala Membri Parlametari Ewropej irridu nirrappre]entaw lill-poplu Malti u G[awdxi. Fuq kollox, il-politika trid issir g[all-;id tal-poplu u mhux il-kuntrarju.

10 Lokali

tag˙rif

B’risq il-UNICEF. Marks &

Spencer (M&S) u l-UNICEF, lg[aqda ewlenija internazzjonali li ta[dem fl-interess tat-tfal, g[adhom kemm iffurmaw flimkien s[ubija internazzjonali bl-iskop li jin;abru fondi b’risq l-edukazzjoni ta’ tfal vulnerabbli madwar id-dinja kollha.

L-impjegati ta’ M&S f’Malta se jkunu qed jorganizzaw diversi attivitajiet g[al dan il-g[an. Lewwel attività hi car wash li se ssir proprju llum il-{add l-1 ta’ Settembru fix-Xatt ta’ Tas-Sliema bejn id-9 a.m. u s-2.30 p.m. M&S Malta se tkun qed ting[aqad ma’ 50 ferg[a o[ra internazzjonali bil-mira li flimkien ji;bru total ta’ miljun dollaru fl-ewwel sena. Se jsiru b’kollox 100 jum ta’ ;bir ta’ fondi li bdew fit-12 ta’ Awwissu u jil[qu lqofol tag[hom b’;urnata /elebrazzjonijiet fil-Jum Dinji tatTfal /elebrat min-Nazzjonijiet Uniti fl-20 ta’ Novembru 2013.

Jum il-Birgu. B[as-snin limg[oddija, il-Kunsill Lokali talBirgu qed jorganizza l-jum dedikat lil din il-belt rebbie[a, Città Vittoriosa, nhar is-Sibt 7 ta’ Settembru, lejlet il-festa pubblika ta’ Jum il-Vitorja. I/-/elebrazzjoni tibda b’quddiesa fil-knisja kolle;;jali u ar/ipretali ta’ San Lawrenz fis-6 p.m. Kif tintemm ilquddiesa, dawk kollha mi;bura jin;abru f’Misra[ ir-Reb[a, fejn tibda /-/erimonja li tfakkar dan iljum. Matul i/-/erimonja, minbarra li jindaqq l-innu tal-Birgu, tittella’ lbandiera tal-istess belt u jsir diskors tal-okka]joni mis-Sindku tal-Birgu John Boxall. Jing[ata t-trofew :ie[ il-Birgu lil dik il-persuna li tkun [admet u g[amlet isem sabi[ lil din il-belt rebbie[a. Fl-a[[ar jitqieg[du kuruni tar-rand mill-g[aqdiet u lkorpi kostitwiti fi [dan il-Birgu.

Sadattant, re-enactors tal-Awtorità

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013 IT-TRA:EDJA FIS-SIRJA

Maltija tat-turi]mu li se jkunu lebsin ilbies imlewwen ta’ ]mien ilu se jduru mal-Collachio u jag[tu wirja tas-sottomissjoni tal-bnadar tallingwi lejn dik tar-Reli;jon (Gonfalon) matul i/-/erimonja.

Meta tintemm i/-/erimonja jsir ri/eviment fil-Ber;a ta’ Franza.

Il-Balluta. Fl-okka]joni tas-Sena

tal-Fidi, nhar il-:img[a 6 ta’ Settembru, il-knisja parrokkjali talMadonna tal-Karmnu se tkun miftu[a mill-10 p.m. sas-1 a.m., fejn ikun hemm :esù Sagramentat espost. Tul dan il-[in, grupp ta’ ]g[a]ag[ mill-Komunità Dixxipli ta’ :esù se jkunu tul il-front biex jistiednu lil min ikun g[addej jid[ol il-knisja. }g[a]ag[ o[ra se jkunu fil-knisja biex jilqg[u lil dawk li jid[lu u jg[inuhom jag[mlu esperjenza ta’ fidi. L-g[ada s-Sibt, lejlet il-festa tal-Vitorja, il-quddiesa tas-6.30 p.m. fil-knisja tal-Madonna tal-Karmnu se tkun animata minn grupp ta’ evan;elizzazzjoni mill:ermanja.

L-Imqabba. L-G[aqda tan-Nar

Santa Marija qed torganizza dawra fuq id-dg[ajsa nhar is-Sibt 7 ta’ Settembru (lejlet il-Vitorja).

Jinkludi ikel Malti u tazza nbid.

Trasport mill-pjazza u lura (tluq mill-Imqabba fis-6 p.m.) Ikun segwit il-log[ob tan-nar tax-Xag[ra, G[awdex. Bar bi prezzijiet ir[as.

G[all-bookings avvi/inaw liddelegati tan-nar jew /emplu 99865791.

Donazzjoni ta’ demm. Illum il{add se jsir ;bir ta’ demm bilmobile blood donation unit minn quddiem il-knisja parrokkjali talMellie[a, mit-8.30 a.m. sas-1 p.m.

Jekk t[ossok f’sa[[tek u tixtieq tag[ti d-demm, ;entilment mitlub tie[u mieg[ek il-karta tal-identità.

it-temp illum It-Temp> Pjuttost imsa[[ab b’xi [albiet i]olati tax-xita li jistg[u jkunu bir-rag[ad. Il-Vi]ibbiltà> ;eneralment tajba. IrRi[> Lvant moderat g[al ftit qawwi g[all-ewwel li jsir qawwi.

Il-Ba[ar> Moderat g[al qawwi li jsir qawwi. L-Imbatt> Baxx mix-Xlokk . L-Og[la Temperatura> 29˚C. Ix-Xita> F’dawn la[[ar 24 sieg[a 0.01 mm.

Xita> mill-1 ta’ Settembru 436.6 mm.

Ix-xemx> Titla’ fis-06.33 u tin]el fis-19.32.

In-numri tal-lottu li telg˙u lbiera˙ 15 – 24 – 33 – 70 – 71 # 5 – 53 – 42

spiΩeriji li jift˙u llum

VALLETTA: Regent Pharmacy, 70 Triq il-Merkanti; IL-{AMRUN: St. Gaetan Pharmacy, Triq ilKappillan Mifsud; {AL QORMI: Pinto Pharmacy, 43 Triq San Bastjan; BIRKIRKARA: Holy Cross Pharmacy, 37 Triq il-Kbira; TALPIETA`: Charing Pharmacy, Triq ilMimosa; SAN :ILJAN: St. Julian’s Pharmacy, 24 Triq G. Borg Olivier; TAS-SLIEMA: Victorr’s Pharmacy, 9 Triq it-Torri; {AL LIJA: St. Michael Pharmacy, Misra[ tatTransfigurazzjoni; IL-MOSTA: TatTar;a Pharmacy, Plot no.2 Triq ilKostituzzjoni; SAN PAWL ILBA{AR: St. Paul’s Bay Pharmacy, 504 Triq il-Kbira; PAOLA: St. Monica Pharmacy, 157 Triq Santa Monika; BIRGU: Milia’s Pharmacy, Triq il-Kottonera; {A}-}ABBAR: Mediatrix Plus Pharmacy, 7 Triq isSantwarju; I}-}EJTUN: John J. Borg Pharmacy, Triq il-Kostituzzjoni; I}-}URRIEQ: Bronja Pharmacy Sonata, Triq il-Bronja; ISSI::IEWI: St. Nicholas Pharmacy, 1 Triq il-Parro//a; IR-RABAT: St. Anthony Pharmacy, 18 Triq il-Kbira; VICTORIA: Castle Pharmacy, 2 Misra[ l-Indipendenza; G{AJNSIELEM: G[ajnsielem Pharmacy, Pjazza Indipendenza.

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu.

Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u.

Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija.

Il-Gvern Malti joqg[od gallarija quddiem “atti fa[xija” kontra /ivili Sirjani f’attakk kimiku Il-Gvern Malti permezz tal-Ministeru tal-Affarijiet Barranin filwaqt li fisser b[ala “att fa[xi” l-attakk tarre;im ta’ Assad fuq nies /ivili bl-armi kimi/i, flistess nifs iddikjara li hu kontra kull azzjoni militari, ]g[ira kemm tkun ]g[ira.

Fi stqarrija ma[ru;a lbiera[ wara nofsinhar, ilMinisteru tal-Affarijiet Barranin innota li nhar il:img[a li g[adda, isSegretarju tal-Istat Amerikan John Kerry iddikjara u ta informazzjoni konvin/enti meta stqarr li hemm xhieda minn sistema ta’ monitora;; bis-satellita, li juru rockets sparati minn postijiet ikkontrollati mirre;im ta’ Assad, dehru jaqg[u fi kwartieri fejn hu

rrappurtat li se[[ew attakki bl-armi kimi/i.

Il-Gvern Malti qal “din ixxhieda tag[mel aktar plawsibbli u aktar kredibbli l-akku]a li r-re;im ta’ Assad kien dak li wettaq u dak li hu responsabbli g[al dawn latti fa[xija.” L-istqarrija ssemmi l-kundanna talGvern Malti li jis[aq “atti atro/i b[al dawn ma jistg[ux jibqg[u g[addejjin bla ma [add i[allas g[al g[emilu, u li dawk responsabbli jridu eventwalment jin]ammu responsabbli g[allazzjonijiet tag[hom skont illi;i internazzjonali.”

I]da minkejja dan, ilGvern Malti ddikjara li g[andu riservi qawwija kontra kull intervent militari

fil-konfront tar-re;im ta’ Assad. “Din il-po]izzjoni kontra kull azzjoni militari hi bba]ata fuq il-fatt li kull azzjoni militari, ]g[ira kemm tkun ]g[ira, f’re;jun daqshekk sensittiv u mifni bi problemi, twassal biex aktar iva milli le tqabbad ir-re;jun kollu, u twassal g[al eskalazzjoni ta’ ;lied li [add ma jkollu aktar kontroll fuqu.”

Il-Gvern Malti fl-istqarrija appella lill-komunità internazzjonali u lill-Kunsill tas-Sigurtà tan-Nazzjonijiet Uniti biex ikunu huma li jwasslu lejn soluzzjonijiet diplomati/i u biex tissejja[ mill-aktar fis il-konferenza mag[rufa b[ala :inevra II.

Ara wkoll pa;ni 11, 13, 15, 21-22, 48

Jag[mel [erba fl-ajruport Is-servizzi tas-sigurtà fl-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta lbiera[ waranofsinhar kellhom jintervjenu biex jikkontrollaw ra;el li minn dak li rrappurtaw diversi nies lil din ilgazzetta, qajjem paniku s[i[ fis-sala tat-tluq flajruport.

G[all-[abta tal-11 a.m., ra;el ta’ karna;;jon skur, kif da[al fl-ajruport mexa lejn l-iscanner biex jitla’ g[as-sala tal-istennija qabel wie[ed jirkeb l-ajruplan.

Jidher li kien hawnekk li r-ra;el qajjem paniku s[i[, b’g[ajjat, tixjir tal-idejn u sa[ansitra tisbit bis-sieq.

Il-persuni li tkellmu ma’ il-mument qalu li rra;el beda jimbotta wkoll lill-membri tasservizz tas-sigurtà li g[amlu l-isforzi kollha biex jikkontrollaw lir-ra;el. Madanakollu hu

Piena ta’ [abs wara li pprova jda[[al id-droga

David Scicluna ta’ 29 sena residenti Santa Lu/ija ng[ata sentenza ta’ 18-il xahar [abs u multa ta’ €1,000 wara li ammetta li nhar il-:img[a u fix-xhur ta’ qabel, asso/ja ru[u ma’ xi persuni o[ra biex ibig[ jew jittraffika d-droga eroina fil-[abs.

Hu kien akku]at ukoll li kellu d-droga eroina u lmethadone misjuba f’vann li kien fil-[abs biex jipprovdi servizzi elettroni/i fil-[abs stess. Id-droga nstabet f’/irkustanzi li juru li ma kinitx g[all-u]u esklussiv tieg[u.

Fil-Qorti ;ie nnutat li Scicluna mhux impjegat fil-Fa/ilità Korrettiva ta’ Kordin u li ming[ajr awtorità le;ittima da[[al jew ipprova jda[[al o;;etti ipprojbiti fil-[abs.

kompla jirre]isti tant li kellhom jissejj[u lpulizija u s-suldati li wara ftit tal-[in irnexxielhom jikkontrollaw lir-ra;el.

U[ud min-nies li kienu fis-sala tat-tluq [ar;u barra mbe]]a’ bl-im;iba ta’ din il-persuna.

Huma wrew suspett li r-ra;el seta’ kien ta[t leffett tal-alko[ol.

Kelliem g[all-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta kkonferma dan il-ka] waqt li kelliema g[all-Pulizija qalet kif ir-ra;el ta’ nazzjonalità barranija ried jg[addi mis-sezzjoni tal-iscanner b’sa[[a, bir-ra;el spi//a j[ebb g[as-suldati u lmembri tas-sigurtà waqt li kisser telefon u lift fl-istess in[awi.

Ir-ra;el kien arrestat mill-Pulizija g[al aktar investigazzjonijiet fosthom biex jistabilixxu jekk kienx armat.

ESKLUSSIVA

12 Lokali

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

IL-MEDITAZZJONI TAL-KARDINAL MALTI PROSPERO GRECH FIL-KONKLAVI TA’ MARZU 2013 – L-A{{AR PARTI

Il-Kardinal Prospero Grech bit-tieni twissija> “periklu ta’ qasmiet bejn it-tradizzjonali u l-progressivi”

Il-Kardinal Prospero Grech fil-meditazzjoni tieg[u lill-Kardinali eletturi tal-Papa Fran;isku appella dwar it-triq ’il quddiem tal-Knisja Kattolika quddiem l-isfidi interni ta’ kontrokurrenti bejn dawk li huma tradizzjonali u progressivi, l-effett tal-bidliet li jista’ jkun hemm fi [dan il-Knisja u l-kri]i tal-Kristjane]mu fil-Knisja. minn Rebecca Borg – rebecca.borg@media.link.com.mt

Ix-xi]ma mistura

Mhux se jkun fa/li g[allPapa fil-[idma tieg[u biex i]omm l-g[aqda fil-Knisja Kattolika nnifisha. Bejn dawk l-estremisti ultratradizzjonali u l-estremisti ultraprogressivi, bejn il-qassisin li jirribellaw kontra l-ubbidjenza u dawk li ma jirrikonoxxux is-sinjali ta]-]minijiet, dejjem ikun hemm il-periklu ta’ divi]jonijiet li mhux biss jag[mlu [sarat lill-Knisja i]da jmorru wkoll kontra dak li jrid Alla; l-g[aqda. Imma l-unità ma tfissirx uniformità. Hu evidenti li dan ma jag[laqx ilbibien g[ad-diskussjonijiet ekkle]jasti/i pre]enti fl-istorja kollha tal-Knisja. Kul[add hu liberu biex jesprimi l-[sibijiet tieg[u fuq is-sehem tal-Knisja, i]da g[andu jkun hemm proposti li jimxu ma’ depositum fidei li l-Papa flimkien mal-isqfijiet kollha jridu jissalvagwardjaw.

Libertà sesswali u progress

Sfortunatament, illum itteolo;ija qed tbati minn [sibijiet dg[ajfa li jiddominaw l-ambjent fi]iku, u a[na g[andna b]onn ba]i filosofika biex inkunu nistg[u ni]viluppaw prin/ipji b’interpretazzjoni valida talBibbja li titkellem lingwa li tinftiehem u /ara minn dik tad-dinja kontemporanja.

Kemm-il darba ji;ri dan, i]da, il-proposti ta’ dawk li jemmnu fil-progress talKnisja huma bba]ati fuq livell ta’ libertà f’dak li g[andha x’taqsam issesswalità. ?ertament, li;ijiet u tradizzjonijiet li huma purament ekkle]jasti/i jistg[u jinbidlu, i]da mhux kull bidla tfisser progress. G[andu ji;i

stabbilit jekk tibdil b[al dan iwassalx g[al ]ieda filqdusija tal-Knisja jew biex tkun oskurata...

Il-ftit li ma jin]lux g[arkopptejhom g[all-img[allem

Fil-Punent, g[all-inqas flEwropa, il-Kristjane]mu nnifisu jinsab fi kri]i. (...)

Hemm injoranza u t-tag[lim reli;ju] ji;i injorat. G[alhekk l-ur;enza tinsab fil-fatt biex ikun hemm evan;elizzazzjoni ;dida li tibda purament millKerygma (il-proklamazzjoni tat-tag[lim ta’ Kristu spe/jalment kif mg[allem filVan;elu) u minn proklamazzjoni g[al dawk li ma jemmnux, segwita minn kateke]i kontinwa mnebb[a mit-talb. Imma l-Mulej qatt mhu tellief kontra ttraskura;ni umana u filwaqt li jidher li qed jag[lqulu l-bibien fl-Ewropa, hu qed jinfeta[ g[alihom f’postijiet o[ra b’mod partikolari fl-Asja.

Anke fil-Punent, Alla ma jfallix milli j]omm g[alih innifsu l-fdalijiet ta’ I]rael li ma jin]lux g[all-img[allem, fdal li nsibuh l-iktar filmovimenti ta’ reli;jonijiet differenti li qed jag[tu kontribuzzjoni qawwija g[allevan;elizzazzjoni ;dida... I]da wie[ed g[andu jag[ti kas li movimenti partikolari ma jemmnux fil-Knisja li e]awriethom. Fil-qosor, Alla ma jistax jing[eleb millindifferenzi tag[na. Il-Knisja hi tieg[u, bibien l-infern jistg[u jfejqu l-ferita i]da mhux jifgawh...

Il-fidi tas-sempli/i

Hemm fattur ie[or g[attama fil-Knisja li m’g[andniex ninjoraw, is-sensus fidelium.

G[all-Kardinal Malti Prospero Grech, ix-xbieha ta’ Kristu f’Jum il-{aqq kif interpretata minn Michelangelo fil-Kappella Sistina “hi dawl lill-kardinali eletturi ta’ Papa ;did li jkun jirrappre]enta tassew lill-{allieq”

Santu Wistin isejja[lu “lg[alliem ta’ ;ewwa” f’kull min jemmen... Dan jo[loq filfond tal-qalb, il-kriterja li nirrikonoxxu t-tajjeb u l[a]in, dan jg[inna niddistingwu istintivament dak li jsej[ulu secundum Deum li ji;i mid-dinja u mill[a]en (1:wn 4:1-6)... Ilfa[am tal-fidi jibqa’ jnemnem minn miljuni ta’ persuni mimlija fidi li huma ’l bog[od milli jissej[u teologi i]da li flintimità tat-talb, tarriflessjonijiet u ddevozzjonijiet tag[hom jag[tu parir profond lill-mexxejja tag[hom. Huma dawn li “jkissru l-g[erf ta’ min hu g[aqli u j[assar l-intelli;enza tal-intelli;enti”. (1Kor 1:19).

Dan ifisser li meta d-dinja, blg[erf u l-intelli;enza kollha tag[ha tabbanduna l-marka

tar-ra;uni umana, Kristu jiddi fil-qlub sempli/i, li jiffurmaw il-mudullun minn fejn issinsla tal-Knisja hi mitmug[a...

F’idejn Kristu l-Im[allef

Filwaqt li jistqarru li l-Ispirtu s-Santu hu r-ru[ tal-Knisja, a[na mhux dejjem nie[du inkonsiderazzjoni l-pjani tag[na g[all-Knisja. Hu jmur lil hinn minn kull anali]i so/jali u predizzjoni storika.

Hu jmur lil hinn mill-iskandli, il-politika interna, lambizzjoni, u l-problemi so/jali, li fil-kumplessità tag[hom joskuraw wi// Kristu li g[andu jiddi anke fis-s[ab.

Skont Santu Wistin: “LAppostli raw lil Kristu u emmnu fil-Knisja li ma jarawx – a[na naraw il-Knisja u

g[andna nemmnu fi Kristu li ma narawx. Billi n]ommu ma’ dak li naraw, a[na naslu biex naraw wie[ed li b[alissa ma narawx” (Sermo 328,3)... Fl1961, il-Papa :wanni XXIII ir/ieva l-udjenza fil-Kappella Sistina, il-korpi diplomati/i akkreditati lis-Santa Sede. Hu indika li l-figura dominanti ta’ Kristu l-Im[allef fil-pittura ta’ Michelangelo, u qalilhom li Kristu se jkun qed ji;;udika anke l-azzjonijiet tannazzjonijiet individwali flistorja. Intom tinsabu fl-istess Kappella ta[t il-figura ta’ Kristu b’idejh mg[ollijin ’il fuq, mhux biex ifarrak i]da biex jilluminakom fil-voti, dan li jista’ jkun secundum Spiritum u mhux secundum carnem. ...

Huwa f’dan il-mod li dawk eletti ma jkunux tag[kom i]da essenzjalment tieg[u.

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

Opinjoni

13

:rajja tal-bi]a’ Tliet snin ’il bog[od mill-ewwel skossi li he]]u lil bosta pajji]i G[arab madwarna, jidher /ar li tterremot mag[ruf b[ala ‘irRebbieg[a G[arbija’ g[adu g[addej. Dak li kellu jkun qawmien kontra re;imi totalitarji u mixja pa/ifika lejn iddemokrazija, f’[afna ka]i nbidel fi tra;edja umanitarja ma[sula fiddemm u l-vjolenza.

Bosta kienu l-;rajjiet li mmarkaw dan kollu prin/iparjament fil-Libja u l-E;ittu. I]da l-istorja tasSirja tabil[aqq g[addiethom kollha. Dak li beda b[ala dimostrazzjoni pa/ifika f’belt pjuttost ]g[ira ta’ Daraa f’Marzu tal-2011, inbidel fi gwerra /ivili mdemmija bla tmiem.

F’dawn is-sentejn u nofs ta’ ;lied qalil u bla ra]an fis-Sirja nqatlu eluf ta’ persuni. L-istatistika hi tat-tkexkix. S’issa mietu madwar 100,000 persuna, bosta minnhom nisa u tfal.

Tilfu darhom u l-g[ajxien

tag[hom madwar ]ew; miljuni u hu stmat li madwar tliet miljun tifel u tifla jg[ixu [ajja prekarja u nieqsa mill-b]onnijiet ba]i/i li jixirqulhom.

L-istorja hi kumplikata u kumplessa b’intri//i razzjali, interessi re;jonali u internazzjonali u b’implikazzjonijiet globali. Ir-re;im ta’ Bashar al-Assad u missieru qablu; re;im li [akem lil dan il-pajji] g[al g[exieren ta’ snin b’id tal[adid, qed jikkrolla u sSirja b[ala pajji] tista’ tg[id li waqfet tiffunzjona b[ala stat /ivili. Il-fatt li sSirja g[andha l-po]izzjoni ;eografika f’re;jun sensittiv, ikompli j[abbel il-kobba tal-klima esplo]iva tal-Lvant Nofsani.

I]da l-[ruxija ta’ dan ilkonflitt la[qet livelli intollerabbli ftit tal-jiem ilu meta kienu sparati bombi fuq Aleppo u Damasku. Dawn l-armi kienu mg[obbija b’armi kimi/i u wasslu g[all-

minn Caroline Galea info@carolinegalea.com

mewt ta’ mijiet ta’ /ivili inno/enti li tilfu [ajjithom litteralment waqt li kienu reqdin. Ixxeni ta’ qsim il-qalb li dehru huma bla kliem.

Is-Segretarju tal-Istat Amerikan John Kerry fisser dan l-att b[ala “oxxenità morali”.

Mieg[u ng[aqdu filkundanna bosta pajji]i o[ra fosthom l-Ingilterra, Franza u pajji]i G[arab mill-Golf. Din l-

eskalazzjoni tista’ tfisser li t-tnikkir li wriet ilkomunità internazzjonali s’issa dalwaqt jintemm.

Fuq in-na[a l-o[ra g[andek potenzi b[arRussja u /-?ina li s’issa g[adhom jag[tu l-appo;; lil Assad. Dan kollu jag[mel minn din l-istorja ri/etta esplo]iva li jista’ jkollha konsegwenzi iktar gravi milli g[andha di;à.

M’hemmx dubju li din is-sitwazzjoni tal-bi]a’ ma tistax tibqa’ sejra hekk. Hi r-responsabbiltà tal-komunità internazzjonali li ma ddumx ma tinstab soluzzjoni dejjiema g[al dan il-konflitt. I]da dan mhux se jkun fa/li.

G[alkemm l-Amerikani u l-alleati tag[hom ilhom jittitubaw dwar azzjoni militari, l-istess laqg[at li se[[ew din il-;img[a jixhdu d-diffikultà li te]isti kemm fuq aspett militari, dak ekonomiku u r-re]istenza interna millelettorati rispettivi.

G[alkemm qieg[ed

jintqal li fil-ka] ta’ attakki, dawn isiru millajru, hu evidenti li wara kollox, intervent fuq l-art isir wie[ed inevitabbli jekk l-affarijiet jeskalaw.

Jidher /ar li b[alma ;ara fl-E;ittu u l-Libja, mhux bi]]ejjed li jitwarrab ir-re;im imma li jkun hemm ba]i soda biex il-poter jg[addi f’idejn nies kompetenti li jgawdu l-fidu/ja tal-ma;;oranza tal-popolazzjoni. Dan b[al kwa]i dejjem hu iktar fa/li biex tg[idu milli tattwah. Mhux se jkun fa/li li Assad iwarrab u forsi [afna inqas jinstab kunsens bejn il-partijiet fis-Sirja stess.

I]da dawn ilkonsiderazzjonijiet m’g[andhomx ixekklu milli tinstab soluzzjoni fejn eluf ta’ nies /ivili jispi//aw maqtula jekk dan il-konflitt jippersisti.

It-tra;edja fis-Sirja g[andha b]onn ti;i indirizzata mill-aktar fis possibbli. Inqas minn hekk hu ina//ettabbli.

IL-PUNT HU… Kummenti dwar kwotazzjonijiet li laqtuni “Fil-qadi tas-sewwa” F’dan l-artiklu (In-Nazzjon 27 ta’ Awwissu), Jason Azzopardi sa[aq fuq il-fatt li l-

Oppo]izzjoni Nazzjonalista ta[t it-tmexxija ta’ Simon Busuttil, se tibqa’ tissielet favur is-sewwa, is-serjetà u l-verità.

Azzopardi insista li min qed imexxi l-pajji] g[andu jara “li jkollu [dejh minn hu rett u onest, u mhux min ja[seb li kollox jg[addi, kollox jista’, li jista’ jag[mel li jaqbillu jew li jemmen li hu ’l fuq mil-li;i.”

Il-ka] tal-omm li bil-;urament tag[ha, giddbet il-ver]joni ta’ uffi/jal g[oli fil-Ministeru g[all-Intern, uriet li l-affarijiet ta’ dan il-gvern ta’ Muscat mhumiex mexjin sew.

I]da ejjew na[sbu fuq lOppo]izzjoni Nazzjonalista filmod kif qed taqdi r-rwol tag[ha fil-konfront ta’ gvern li warrab g[alkollox il-weg[diet li jimxi skont meritokrazija u trasparenza, u fil-fatt kif qal tajjeb Azzopardi, g[andna gvern li ma jirrispettax regoli, ma jag[rafx it-tajjeb mill[a]in.

Id-diri;enti tal-PN qed ja[dmu bla waqfien biex isolvu problemi kbar li ;ew ma’ wi//hom wara l-elezzjoni. Ilproblema tal-finanzi, dik organizzattiva u strutturali, u dik ta’ komunikazzjoni huma fuq kollox. Is-soluzzjoni ta’ dawn il-problemi tasal i]da trid

i]-]mien biex tag[ti r-ri]ultati.

G[addejja [idma li ma tidhirx u m’g[andhiex pubbli/ità, u g[alhekk diffi/li twassal ilmessa;; lill-partitarji Nazzjonalisti u l-opinjoni pubblika. I]da din hija [idma indispensabbli biex il-PN jirritorna b[ala partit lest li jiggverna.

A[na b[ala nies li rridu naraw PN b’sa[[tu mill-;did, irridu nifhmu wkoll it-tip ta’ tmexxija tal-Kap tag[na. Kull mexxej [adem skont ilkarattru, il-mentalità u ttrawwim kulturali tieg[u.

Simon Busuttil hu differenti minn mexxejja Nazzonalisti ta’ qablu, li ma jfissirx li hu inqas kapaci. Xejn minn dan, anzi g[andi fidu/ja li l-g[a]la li g[amilna ftit xhur ilu meta g[amilnieh Kap tal-PN, se tag[tina ra;un.

Irridu nkunu ftit pa/enzju]i u rridu nifhmu l-istil ta’ tmexxija tieg[u, modern u kolle;;jali, ji;ifieri li jmexxi fuq ba]i ta’ teamwork.

Dan narawh bil-fatti meta kull membru parlamentari g[andu kompitu /ar x’jaqdi; meta l-Kap firex l-attivitajiet fuq kumitati u persuni o[rajn skont il-[tie;a u l-kompetenza tag[hom. Simon g[andu l-polz tal-partit u tal-poplu fuq ponot subg[ajh, bl-g[ajnuna sinifikanti ta’ ]ew; deputati mexxejja u ta’ Segretarju

bla ma t[ares ’il quddiem, ma tag[milx ;id.

Min g[andu g[al qalbu l-;id tal-PN, l-interess tal-pajji], u fuq kollox, min i]omm b[ala boxxla l-koerenza u s-sewwa, g[andu dmir li jg[in kemm jista’ u kif jista’ lill-PN g[ax partit b’sa[[tu fl-Oppo]izzjoni jsa[[a[ id-demokrazija. Fejn hu [a]in, ng[idu [a]in, imma fejn hu tajjeb [alli nfa[[ruh. minn Richard Muscat richardmuscat44@gmail.com

:enerali determinat u mimli [e;;a.

B’hekk g[andna Oppo]izzjoni serja, korretta, determinata li tfittex il-verità, i]]omm ma’ valuri dejjiema, u timxi ma’ regoli stabbiliti.

B’dan il-mod tasal biex tirba[ il-kredibbiltà mill-;did.

Ma narahx ;ust li ssir kritika mg[a;;la. L-ispekulazzjoni bla ra;uni mhix sewwa lanqas. Ilkritika hi indispensabbli u ta’ g[ajnuna meta tkun kostruttiva, ti;i minn fejn ti;i. Irridu noqog[du attenti minn dik ilkritika li ti;i minn sorsi, inklu] bloggisti, li ja[sbu li jafu kollox, jew li tag[hom biss tajjeb. Kritika mibnija fuq ilpre;udizzji, indiskriminata u

“Free at last, free at last, thank God Almighty we are free at last” Il-kelliem, wie[ed mill-aqwa mexxejja suwed fid-dinja, kien

qed jindirizza seduta kon;unta tal-Kungress Amerikan meta kkwota lill-akbar mexxej Amerikan tad-drittijiet /ivili.

Nelson Mandela r/ieva standing ovation meta silet dan il-kliem mid-diskors /elebri mag[ruf “I have a dream”, u li tieg[u qed ni//elebraw il-50 anniversarju.

Nelson Mandela u Martin Luter King i;;ieldu l-istess battalja f’kontinenti differenti.

G[alkemm qatt ma ltaqg[u, ittnejn emmnu fil-libertà tant li kienu lesti jag[tu [ajjithom.

King inqatel u Mandela [alef li lest imut f’isem il-libertà – “but if needs be it is an ideal for which I am prepared to die” fil;uri li tefg[u l-[abs g[al 27 sena. I]-]ew; mexxejja ;ew onorati bil-Premju Nobel.

King ;ie m/a[[ad mill-visa biex i]ur l-Afrika t’Isfel fl1966 wara li kien mistieden jindirizza l-Università u gruppi reli;ju]i. Hu kien iddeskriva lill-Gvern tal-Apartheid b[ala “spectacular savages and brutes” u appella lill-Istati Uniti u l-Ewropa biex jibbojkottjaw lil dan il-pajji].

Fil-fatt il-Punent kollu kien wettaq bojkott li kkontribwixxa g[all-waqg[a tal-[akma talbojod.

King, Mandela u Gandhi huma meqjusin b[ala mexxejja li huma simbolu ta’ ispirazzjoni favur il-libertà f’pajji]hom, u mhux anqas kull fejn hemm theddid g[al-libertà fid-dinja.

Waqt li qed ni//elebraw lil dawn il-kolonni immensi ta’ moralità g[olja, ta’ min infakkru dak li g[addej fi]Zimbabwe fejn Robert Mugabe g[adu kif [a ;urament li jag[ti lilu nnifsu s-setg[a li jkompli ja[kem lill-poplu tieg[u b’dittatura viljakka u bla skrupli. Mugabe [alef fuq ilKostituzzjoni li tg[id: “...a united, just and prosperous nation, founded on values of transparency, equality, freedom, fairness, honesty and the dignity of hard work...” {afna huma l-mexxejja li ja[ilfu fuq il-valuri, i]da li jibqg[u jinjoraw il-weg[diet tag[hom!

14

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

Opinjoni

Trasport u infrastruttura...Quo Vadis^ (2) Il-pitch tal-waterpolo f’Bir]ebbu;a

F’artiklu f’gazzetta talPartit Laburista nhar il-{add li g[adda, re;g[et spikkat liskorrettezza politika talgvern pre]enti. B’dan lartiklu ppruvaw jag[tu limpressjoni li x-xog[ol fuq il-pitch tal-waterpolo ta’ Bir]ebbu;a dam ma nbeda b’kapri// tal-gvern pre/edenti u mhux g[ax kien hemm ]ew; appelli pendenti l-Qorti. B[ala d-Deputat talPN fil-{ames Distrett, idde/idejt li nag[ti kjarifika g[al dak kollu li deher f’dan l-artiklu.

Dwar dan il-pro;ett kont g[amilt ]ew; mistoqsijiet parlamentari lill-Ministru Joe Mizzi fl-isfond ta’ kapital politiku li kien [a l-Partit Laburista minn fuqu qabel lelezzjoni ;enerali li g[addiet.

Bit-twe;ibiet li ta l-Ministru dwar dan il-pro;ett [ar;et lipokresija tal-Partit Laburista kif ukoll tal-Kabinett tieg[u.

It-twe;iba kienet xotta u kkonfermat li mhux veru li lPN fil-gvern kaxkar saqajh biex jibda dan il-pro;ett.

It-twe;iba tal-Ministru kienet li “l-g[oti tal-kuntratt biex isir dan ix-xog[ol huwa su;;ett g[al ]ew; appelli filQorti. Id-data tal-bidu tax-

xog[ol tiddependi mill-e]itu ta’ dawn i]-]ew; appelli.”

Mur obsor! Allura g[aliex qabel l-elezzjoni ppruvaw jag[tu l-impressjoni li xxog[ol ma bediex min[abba nuqqas tal-PN? Fil-31 ta’ Mejju saret isseduta l-Qorti dwar it-tieni appell u skont is-sentenza li tat il-Qorti, din i;;ustifikat it-twe;iba li kien ta l-gvern pre/edenti lill-komunità ta’ Bir]ebbu;a li l-pro/ess tala;;udikazzjoni tal-offerta spi//a quddiem il-Qorti u g[alhekk il-Gvern ma seta’ jag[mel xejn qabel tidde/iedi l-Qorti. Dan hu l-pro/ess naturali u legali li kull gvern irid joqg[od g[alih.

La l-Appelli mill-Qorti kienu nqatg[u u x-xog[ol kien g[andu ma bediex, g[amilt mistoqsija parlamentari o[ra lillMinistru Joe Mizzi biex irresidenti ta’ Bir]ebbu;a jserr[u rashom li dan ilpro;ett kien se jibda u ma jitpo;;iex fuq xkaffa millGvern. Fil-fatt, il-Ministru kkommetta ru[u li x-xog[ol kellu jibda f’Ottubru ta’ din is-sena.

Il-ground tal-football f’Bir]ebbu;a

Fir-rigward ta’ pro;ett ie[or f’Bir]ebbu;a, dak tal-

minn Toni Bezzina toni.bezzina@teampn.org

ground tal-football, wisq nib]a’ li l-Ministru g[allInfrastruttura u Trasport g[adu ma jafx x’inhu ji;ri.

F’dan il-ka] g[amiltlu ]ew; mistoqsijiet parlamentari o[ra, u g[al wa[da wie;eb li l-pro/ess tat-tender kien g[andu fi stadju bikri u kienet qed issir ilkonsultazzjoni me[tie;a mad-Dipartiment talKuntratti i]da hekk kif xahrejn wara er;ajt g[amiltlu mistoqsija parlamentari o[ra dwar meta se jibda x-xog[ol, il-Ministru re;a’ wera li mhux infurmat sewwa fuq il-

pro;ett. Mar kontra dak li ddikjara bil-miktub xahrejn qabel u qal li g[alkemm ittenders kellhom jo[or;u f’Ottubru tal-2011, [ar;u f’April tal-2012.

Ag[ar minn hekk, fl-istess twe;iba qal li d-Dipartiment tal-Kuntratti se jippubblika ttender mill-aktar fis possibbli. Jista’ l-Ministru jg[id x’qed ji;ri sew? Ittender [ar;et jew ma [ar;itx? In-nies ta’ Bir]ebbu;a g[andhom dritt ikunu jafu x’qed ji;ri f’dan il-ka].

Il-verità hi li tul ille;i]latura li g[addiet, gvern Nazzjonalista g[amel l-almu tieg[u biex t[ejjew il-pjanti u n[are; il-permess tal-MEPA, is-sit ;ie msemmi g[al u]u pubbliku b’dikjarazzjoni talPresident fil-31 ta’ Awwissu tas-sena li g[addiet kif ukoll il-Fondazzjoni responsabbli mill-ground iffirmat Memorandum of Understanding mal-Kunsill Malti g[all-Isport blintenzjoni li l-facilità tkun tista’ tg[addi lillFondazzjoni. Dan hekk kif beda jsir ix-xog[ol fuq il[ru; tat-tender biex isir ixxog[ol. Nispera li l-Gvern pre]enti jag[mel il-bi//a tieg[u u dan il-pro;ett jattwah mill-aktar fis possibbli.

Skemi ta’ parke;;

In-nuqqas ta’ vi]joni talGvern f’dak li g[andu x’jaqsam ma’ trasport u infrastruttura kompla [are; bis-sospensjoni tal-iskema ta’ parke;; g[ar-residenti f’diversi lokalitajiet. Lisfortuna hi li l-Ministru responsabbli qam filg[odu u ming[ajr konsultazzjoni mal-Kunsilli Lokali rispettivi, ne[[a dawn liskemi ta’ parke;;. F’daqqa wa[da, il-Ministru sar ilprosekutur u l-im[allef flistess [in. X’sar minnha lkonsultazzjoni mal-Kunsilli Lokali li huma rrappre]entanti tar-residenti tal-lokalitajiet milquta minn din id-de/i]joni mg[a;;la tal-Ministru? U ddiskussjonijiet mas-sidien tal-[wienet u entitajiet o[rajn x’sar minnhom?

Il-Ministru qal li kkonsulta mal-konsulenti i]da fejn hi lkonsultazzjoni ma’ min intlaqat fil-la[am il-[aj midde/i]joni mg[a;;la u bla vi]joni li [a l-Ministru responsabbli?

Il-[asra hi li minn wara lelezzjoni, ir-residenti tallokalitajiet m’g[adhomx prijorità g[all-gvern pre]enti.

Dan b’kuntrast qawwi ma’ dak li kien isir fi ]mien gvern Nazzjonalista.

L-Ewropa tieg[ek…jekk trid Kulma jmur i]-]mien qieg[ed joqrob lejn l-elezzjoni tal-Parlament Ewropew.

Kulma jmur kul[add jibda jsir aktar konxju tal-istilel, nitkellmu dwar Barroso qisu jixrob it-te f’xi ka]in mag[na u bil-mod kif nittrattaw ittrattati Ewropej ta[sibna xi poplu ffissat fuq ilkostituzzjonijiet u l-legali]mi diplomati/i.

Il-partiti politi/i bdew i[abbru lil dawk li jemmnu li huma l-ideali biex jattiraw ilvot tal-Maltin u l-G[awdxin u li huma fost l-aktar konvin/enti flargumentazzjoni tag[hom, kemm tul il-kampanja elettorali kif ukoll ladarba jirb[u si;;u fil-Parlament Ewropew.

Il-Partit Nazzjonalista g[a;;el kemm fela[ biex [abbar tmien individwi u juri li jrid jirba[ din l-elezzjoni jew almenu ma jitlifx it-tielet elezzjoni konsekuttiva talMembri Parlamentari Ewropej.

Il-Malti jg[id li l-qattusa g[a;;elija frie[ g[omja tag[mel. I]da l-Malti jg[id ukoll li min jibda kmieni jasal kmieni. Issa sta g[allinterpretazzjoni tal-Maltin u

kemm il-Partit Nazzjonalista beda jersaq qrib dak li jridu nnies.

F’botta u risposta, il-Partit Laburista, li qisu g[adu ma qatax minn kampanja elettorali, wie;eb b’seba’ kandidati li n-nies kienet ilha tg[ajjat isimhom. Anke jekk hemm g[a]la ta’ karattri kontrastanti, il-Partit Laburista qed jattwa s-slogan li kellu fl-1996 “i/-/ittadin lewwel”. Jaf jag[ti l-ka] li marru fl-estrem li apparti sslogan, ]iedu wkoll lillmexxej ta’ dak i]-]mien, Alfred Sant.

jeanclaudemicallef@gmail.com

Ministru. Imma minflok attendiet ir-Rappre]entant Permanenti. Dan fl-istess waqt li rridu lil s[abna lEwropej ja;ixxu bi prominenza fuq il-kwistjoni tal-immigrazzjoni irregolari.

Il-messa;; li l-problema tag[na hi problema talUnjoni Ewropea u vi/i versa rridu nixprunawh ble]empju. S’issa mhux ilka].

L-attitudni li nemmnu li lEwropa ddur mag[na hi fantasija. Il-mentalità tag[na ma tistax tibqa’ ta’ g]ira maqtug[a imma rridu

L-attitudni li nemmnu li l-Ewropa ddur mag[na hi fantasija. Il-mentalità ma tistax tibqa’ ta’ g]ira maqtug[a…

Sakemm kull partit jirra;una li l-poplu sovran, ikollu r-ri/etta rebbie[a.

I]da ta’ min wie[ed jag[raf xi fatturi o[ra b’rilevanza g[all-Unjoni Ewropea.

Interessanti l-fatt li 96% ta]]g[a]ag[ Maltin jemmnu li lUE hi importanti g[alihom imma mil-lista parzjali ta’

kandidati l-Partit Nazzjonalista g[andu 16% ]g[a]ag[ u l-Partit Laburista 28.5%.

Mhux ta’ ;id il-fatt li hekk kif il-Ministri tal-Affarijiet Barranin fi [dan l-Unjoni Ewropea ltaqg[u dwar issitwazzjoni fl-E;ittu, kien biss pajji]na li ma bag[atx

nadattaw bis-s[i[ mentalità Ewropea. Ma nistg[ux ng[ajtu li rridu min jistmana imma npo;;u l-istima tag[na ekwivalenti g[al dik ta’ ]mien l-Ottomani.

Li wie[ed isabbat saqajh u jemmen li l-pajji]i membri se jitrieg[du hi ’l bog[od middiplomazija u l-vi]joni li nies

b[al Eddie Fenech Adami, Guido de Marco u Ugo Mifsud Bonni/i kellhom ta’ Malta fl-Ewropa.

Sfortunatament g[adha minsu;a ferm fina l-mentalità ta’ “x’se nda[[al jg[odd”.

Tant, li g[al bosta, iddefinizzjoni tal-Unjoni Ewropea hi ‘fondi’.

L-akbar akkwist li lkoll nistg[u nag[mlu mill-Unjoni hi l-vera libertà tas-suq u lespressjoni. Li wie[ed japprezza ji]fen mad-diversità, jassorbi l-kultura, jg[ix ledukazzjoni u jkabbar ilfilosofija fuq il-valuri Ewropej. Dan hu l-investiment veru li Malta vvutat g[alih. Ilqab]a fil-kwalità ta’ [ajja ma tag[milhiex sempli/ement bilfondi.

Il-Parlament Ewropew mhux istituzzjoni bi drittijiet e]ekuttivi. Xog[ol kull Membru Parlamentari Ewropew hu li jwassal lg[ajta lokali fost il-[sieb Ewropew. Filwaqt li jippre]enta l-[sieb Ewropew fl-aqwa format li jg[odd g[al min eli;;ieh.

L-Unjoni Ewropea mhix listituzzjonijiet jew il-partiti.

L-Unjoni Ewropea hi int u dak li ti]ra’, ta[sad.

16 Ittri lill-Editur

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

Il-bajjiet u l-MEPA Sur Editur, Il-MEPA kienet qalg[et diffikultajiet mhux ]g[ar g[ax il-bini tal-MITA f’Santa Venera kien [are; ftit /entimetri ]ejda ’l barra minn dak li kien approvat.

Issa fil-ftit xhur li ilu filgvern il-Labour f’G[awdex sar sfre;ju fir-Ramla l-{amra u fil-Bajja ta’ San Blas. Sar xog[ol bla permess u saret [sara ambjentali.

U l-MEPA? Qed tistudja l[sara li setg[et saret.

U l-g[aqdiet ambjentali?

Illum jidhru li siktu!

Il-Bajja ta’ San Blas li sofriet [sarat ambjentali min[abba tindif tal-alka li sar b’in;enji kbar

Muscat ;ie fi kliemu Sur Editur, Qabel l-elezzjoni Joseph Muscat kien jg[id li kien hemm b]onn ta’ bidla fiddirezzjon Di;à ;ie fi kliemu!

Tassew li hemm b]onn bdil fid-direzzjoni. U dan wara seba’ ;img[at biss.

Dan qalithulu fit-3 ta’ Mejju 2013, il-Kummissjoni Ewropea dwar il-finanzi nazzjonali. Il-Kummissjoni ma a//ettatx l-istimi tal-Gvern u wissietu li bil-politika tieg[u d-defi/it se jog[la g[al 3.7% li ji;i og[la minn dak tal-2012!

Tabil[aqq li hemm b]onn bidla fid-direzzjoni — minn issa!

M. Agius Ra[al :did

J. Falzon Il-Mosta

:ustizzja ma’ Darryl Luke Borg Sur Editur, Fl-ewwel jiem ta’ Awwissu kellna l-ka] tal-biki ta]]ag[]ug[ Darryl Luke Borg li ;ie akku]at bi ]ball li kien wettaq holdup ossija, kien akku]at b’reat kriminali li hu ma kienx wettaq.

Mal-pre]entata ta’ Borg li kien wie;eb “mhux [ati” u [add ma kien emmnu, il-Qorti qaflitu fil-{abs ta’ Kordin fejn g[amel jumejn sakemm [ar;et l-inno/enza.

Fl-istess jiem u /irkustanzi, persuna o[ra kienet ;iet akku]ata quddiem il-Qorti bl-istess akku]i ta’ Borg u li kienet wie;bet li: “kienet [atja tal-akku]i mi;juba kontriha” u kien ikkundannat.

Ma nafx x’kien ;ara e]attament fil-Korp tal-Pulizija biex kellna kolli]joni interna aktarx wa[danija, li ssarrfet fi stra;i g[as-Sur Borg u l-familja tieg[u.

Li naf ]gur hu, li s-Sur Borg dabbar intortament tant sig[at – jiem maqful il-[abs. Konsegwentement, il-libertà tieg[u ;iet kalpestata. Imma jiena fidu/ju] li l-Im[allef Depasquale u l-Bord li qed jippresiedi se jag[tu ri]ultati e]altanti fil-konfront tal-inno/enti Borg.

Imma apparti dan u apparti wkoll il-fatt li s-Sur Borg g[andu u jibqag[lu d-dritt li jiddefendi d-drittijiet tieg[u sagrosanti, inklu] li jitlob kumpens finanzjarju, nixtieq nag[mel mistoqsija u su;;eriment fl-istess [in:

Billi dan in-nuqqas kontra s-Sur Borg ;ej ]gur min-na[a tal-Amministrazzjoni Governattiva, u irrispettivament minn min g[andu tort u kemm g[andu tort f’dan il-ka] u x’responsabbiltà jrid i;orr ’il quddiem: G[andux il-Prim Ministru u l-Kabinett tal-Ministri tieg[u jikkunsidraw kumpens exgratia finanzjarja sostanzjali (tax free) mill-Kaxxa ta’ Malta favur Darryl Luke Borg g[all-in;ustizzja li ;arrab u b[ala ;est ta’ solidarjetà u sog[ba g[al dak li ;ralu?

U dan u i]jed bla ma jitnaqqsu d-drittijiet tieg[u legali futuri kollha kontra kull min akku]ah falzament u qaflu l[abs!

Mill-banda l-o[ra, dan ir-ra;el jist[oqqlu li jing[ata :ie[ ir-Repubblika g[all-umiljazzjoni li ;arrab intortament? Dak kollu li qed nitlob idur fil-linji talMa[fra Presidenzjali fuq rakkomandazzjoni tal-Prim Ministru u l-Kabinett tieg[u. Sadattant il-Kap talOppo]izzjoni u#jew xi awtorità o[ra jistg[u jg[inu biex jin;abar ;ie[ Darryl Luke Borg?

Nittama li Darryl Luke Borg ma ji[ux dak li issa hu tieg[u bi dritt b’xi sentenza tal-Qorti ta’ xi g[axar snin o[ra!

Walter Camilleri Santa Venera

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

Ittri lill-Editur

17

Tkellem g[alihom! Leo Brincat u Sur Editur, Dak li kiteb dwaru b’mod tant tajjeb Simon Mercieca f’il-mument ta’ nhar il-{add 18 ta’ Awwissu qed jinkwieta lil numru dejjem jikber ta’ nies. Simon Mercieca kiteb dwar sinjali u [jiel li ma jawguraw xejn tajjeb g[al pajji]na.

L-ispunt tieg[u [adu minn dak li ;ara f’[anut tal-pastizzi fir-Rabat u li fih kienu involuti Jeffrey Pullicino Orlando u Franco Debono u l-inkjesta li talab li ssir il-Kap tal-Oppo]izzjoni.

Nikkwota: 1. “Dak li ;ara f’dan il-[anut hu biss riflessjoni ]g[ira ta’ odju politiku li qed jin]era mill-media Laburista lejn lavversarju politiku.”

2. “Jekk ji;ri hekk, ikun ifisser li l-

a;enda nazzjonali se tkun qed titmexxa fl-interess ta’ xi erba’ manigoldi u l;ustizzja qieg[da hemm biex takkomoda interessi partikulari.”

3. “… hu d-dover ta’ kull oppo]izzjoni li ma t[allix dan isir u tibqa’ t[ares l-interess nazzjonali.

B’hekk ma t[allix l-a;enda politika tkun immanipulata fl-interess ta’ xi individwi partikulari b[ala tpattija g[as-servizz politiku li kienu taw filpassat.”

Din il-kitba laqtet il-musmar fuq rasu. {afna huma allarmati lejn fejn mixjin l-affarijiet b’dejjem aktar [effa u Simon Mercieca tkellem g[alihom. .

M Caruana

Ra[al :did

Ja[tfu parke;; g[all-persuni b’di]abbiltà Sur Editur, Sa ftit ilu l-Partit Laburista kien jirrepeti li “Malta tag[na lkoll”. Joseph Muscat, illum il-Prim Ministru, kien kitbilna u weg[idna “g[ax g[alina Malta mhux ta’ dak jew l-ie[or. Mhux ta’ xi klikka. Malta lanqas ma hi ta’ xi politiku jew ta’ xi partit. Dak i]-]mien spi//a.” Dik kienet [rafa.

Ir-realtà: Mur sal-Belt u ara kif il-

Ministri Laburisti u l-elite tag[hom belg[u salt postijiet ta’ parke;;. U issa tal-mist[ija [atfu wkoll spazju g[al parke;; riservat g[all-persuni b’di]abbiltà f’misra[. L-elezzjoni g[addiet u d-drittijiet tal-persuni b’di]abbiltà ma g[adhomx daqshekk importanti!

Sur Editur, Nhar it-Tlieta 20 ta’ Awwissu, ilMinistru Leo Brincat kiteb f’l-orizzont li l-Partit Laburista fil-Gvern irid joqg[od attent minn dawk in-nies li lMinistri dawru lilhom infushom bihom g[ax b’li jag[mlu dawn jistg[u jimbarazzaw lill-Ministri li wara kollox in-nies lilhom ivvutaw.

Issa Leo Brincat kien Ministru flancien regime Laburista u jaf x’ji;ifieri. {a nikkwota mir-rivista Laburista Il{sieb tal-[ar;a ta’ Frar 1988. L-editur kien l-eks Ministru So/jalista, sie[eb Leo Brincat, in-Nutar Alex Sceberras Trigona: “U f’idejn min [allejniehom lin-nies tag[na? {allejniehom f’idejn is-sinjuri Ministri tag[na, f’idejn ilklikka ta’ sharks u ta’ opportunisti tag[hom. Segretarji, skrivana, messa;;iera, xufiera, canvassers li qdew u bikkew lin-nies tag[na u li bilmod il-mod bdew ibieg[du lil min hu serju u tal-affari tieg[u, li ma riedx jumilja ru[u quddiem b[al dawn.”

Dan qed niktbu g[al dawk li ja[sbu li l-Labour jista’ xi darba jinbidel!

{al Luqa

tg[idx kemm kien xewwex ukoll kontra l-u]u tal-heavy fuel oil. Kien jg[id li immedjatament kif jie[u lGvern jieqaf ju]a l-heavy fuel oil u jibda ju]a d-diesel minflok. Issa l-Gvern Laburista ddikjara li se jibqa’ j[addem il-power station bilheavy fuel oil almenu sa Marzu 2014. .

F Cassar

Il-Marsa

.

F Caruana

John Muscat

Proposta numru 4 Sur Editur, Fil-pubblikazzjoni ‘Malta Tag[na Lkoll’ Proposti Ewlenin mill-Manifest Elettorali 2013 (Laburista) proposta nru. 4 kienet taqra: “Ting[alaq b’mod anti/ipat ilfa]i ta’ Delimara l-antika”.

Joseph Muscat qabel lelezzjoni tg[idx kemm kien jis[aq dwar /umnija fil-power station li xxerred il-kan/er.

Qabel l-elezzjoni Muscat

l-klieb il-ba[ar

Il-Marsa

Carm Mifsud Bonnici u Manuel Mallia Sur Editur, Il-Parlament Malti ftit ilu kien ne[[a minn Ministru lil Carm Mifsud Bonnici.

Bniedem li kien imexxi l-ministeru tieg[u b’serjetà, b’integrità u b’g[aqal. Imma lma;;oranza jew koalizzjoni tal-onorevoli membri hekk riedet dakinhar.

Issa g[andna Ministru, Manuel Mallia, li minn mindu la[[quq ma waqafx jag[mel li]balji. U[ud gravi [afna, o[rajn redikoli u bla b]onn u [add ma ressaq mozzjoni ta’

sfidu/ja fih! Tg[idli, “mhux g[alxejn?” Ilma;;oranza mhix se tkun favur mozzjoni simili.

Ng[idlek, “Iva il-Parlament hekk ja[dem”.

I]da jien bniedem komuni u affarijiet b[al dawn ma nifhimhomx u ma na//ettahomx! {a;a o[ra, il-Labour qabel kien jg[id li ministru g[andu jin]amm responsabbli anke ta’ dak li jag[mlu ta’ ta[tu!

Joe Borg

Il-Mosta

18 Feature

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

Voluntiera jtellg[u l-armar g[all-pavaljuni fi Strada Rjali fi]-}urrieq li s-sena li g[addiet kienu se jitqa//tu fil-maltemp

SENA MILL-MALTEMPATA TA’ SETTEMBRU

“{olma kerha li ma rridux niftakru” minn Amy Borg – amy.borg@media.link.com.mt Ritratti> Michael Ellul

Din is-sena, l-ewwel maltempata ;iet ;img[a qabel u f’nofs il-;img[a, b’diversi r[ula f’Malta u f’G[awdex, li ji//elebraw il-festi titulari tag[hom fi tmiem il-;img[a, [elsuha bi ftit jiem. B’hekk evitaw li jesperjenzaw maltempata o[ra qalila kif se[[et is-sena li g[addiet fit-3 ta’ Settembru li kienet [alliet [erba u [sarat kbar partikolarment fir-ra[al ta]-}urrieq li kien qieg[ed ji//elebra l-festa tal-patruna tieg[u Santa Katarina.

Sena ta’ restawr

Fi tmiem din il-;img[a, i]}rieraq qeg[din ji//elebraw il-festa tal-patruna tag[hom, b’differenza mis-sena li g[addiet, meta l-istennija g[all-festa nbidlet fi [mar illejl, hekk kif maltempata b’ri[ qawwi u xita qliel [arbtet il-festa u g[amlet [sarat konsiderevoli fl-armar u t-ti]jin tal-festa.

Fl-a[[ar jiem ]orna ]}urrieq fejn l-attività biex jintrama t-ti]jin kienet flaqwa tag[ha. Xi armar lanqas biss jintg[araf mis-sena li g[addiet, min[abba li f’dawn l-a[[ar 12-il xahar saret [idma qawwija ta’ restawr.

Wara l-[erba ta’ Settembru 2012, fit-toroq ewlenin ta’ dan ir-ra[al pittoresk sabu mill-;did posthom il-kolonni, il-pitturi u l-pavaljuni u ti]jin ie[or li kienu ;arrbu l-[sarat i]da li tul din is-sena sar investiment u [afna xog[ol biex setg[u jintu]aw [alli jag[tu dehra mill-isba[ filjiem tal-festa.

Jeremy Cachia, il-Vi/i Chairman tal-Grupp talArmar tal-festa ta’ Santa Katarina ta]-}urrieq, spjega li f’sena l-grupp inkarigat mill-armar tal-festa rnexxielu jirrestawra kwa]i l-armar kollu li ;ralu l-[sara.

“B’kollox l-ispejje] la[[qu

aktar minn €25,000 ewro. Ilflus in;abru grazzi g[all;enero]ità ta]-}rieraq li xtaqu jer;g[u jgawdu l-festa b[as-snin li g[addew.”

Jeremy qal li l-aktar li saret [sara kienet fuq dawk li jsej[ulhom ‘kolonni bissi;ra’, li jinxteg[lu filg[axija, [sara fuq pitturi u bandalori, [sarat fuq it-trofej tal-an;li u anke d-drapp talpavaljuni. “U[ud mill-pitturi li kienu n[admu bi]-]ebg[a ta]-]ejt fuq tila apposta, tant ;ratilhom [sara li kien ikun inutli jippruvaw jirrestawrawhom u g[alhekk kellhom jin[admu mill-;did.” g[al pa;na 19

Kolonni tas-si;ar kienu fost l-aktar li ;arrbu [sarat bil-maltemp u r-ri[ qawwi li [akem sena ilu fil-festa ta’ Santa Katarina fi]-}urrieq

Feature 19

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

“Infet[u bwieb is-sema kif idda[[let Santa Katarina fil-knisja” minn pa;na 18

Hu fisser kif f’sena, ilgrupp tal-armar ma kellux i/-/ans ja[dem fuq ideat g[al armar ;did g[alkemm kien hemm xi statwi u pedestalli li kellhom jin[admu kompletament mill;did min[abba li ma kienx jaqbel li ji;u rrestawrati tant kemm kellhom [sarat.

“Kienet [olma kerha i]da bl-g[ajnuna ta’ kull min g[andu g[al qalbu l-festa ta’ Santa Katarina, irnexxielna nag[mlu dak kollu possibbli biex il-festa ta’ din is-sena tkun sabi[a b[as-snin ta’ qabel.”

Jeremy sostna kif ix-xog[ol kollu li jsir minn sena g[al o[ra hu volontarju u g[add ta’ nies jiddedikaw [afna mill-[in tag[hom biex jag[mlu dan. Xog[ol li jirrikjedi sig[at u ;ranet twal spe/jalment meta tibda toqrob il-festa.

“Matul ix-xitwa, is-Sibtijiet konna dejjem ng[adduhom fil-ma[]en na[dmu l-armar sa tard filg[axija. Minn Mejju ’l hawn ]idna l-;ranet u ;ieli spi//ajna ddedikajna tlieta jew erbat ijiem fil;img[a biex inlestu x-xog[ol fil-[in.”

Hu semma wkoll kif b[ala kumitat responsabbli g[allarmar hemm 13-il membru minbarra [afna aktar nies li jg[inuhom f’dan ix-xog[ol.

Hemm ukoll sezzjonijiet o[ra b[al dawk responsabbli minnar tal-festa li s-sena li g[addiet, kaw]a talmaltempata xxarrbilhom [afna mix-xog[ol.

Jeremy Cachia sostna kif minn sena g[al o[ra, isSezzjoni }g[a]ag[ ta[dem fuq pro;ett u g[all-festa ta’ din is-sena [admu biex jag[tu spinta lill-armar, min[abba dak li esperjenzaw is-sena li g[addiet. Din is-sena lestew an;li u pedestalli ;odda.

B’diqa fakkar kif is-sena li g[addiet il-pur/issjoni, laktar parti sabi[a tal-festa, ma gawdewhiex.

Il-maltempata ta’ sena ilu

Jeremy Cachia rrakkonta dak li g[addew minnu b[al dan i]-]mien sena. “Niftakar il-{add waranofsinhar flimkien ma’ s[abi konna qeg[din nirran;aw xi drapp li kien armat, l-a[[ar t[ejjijiet qabel to[ro; il-vara minbarra li l-festa kienet se tkun imxandra fuq ilprogramm For/ina fuq Net Television.

“Niftakar ukoll li xi l-5 p.m. kien beda jissa[[ab u kif rajna li aktar ma beda jg[addi l-[in, it-temp ma qalibx g[all-a[jar, /empilna l-

F’sena sar xog[ol ta’ restawr inklu] pedestalli li n[akmu mir-ri[ qawwi

Uffi//ju Meteorolo;iku biex naraw jekk g[andniex no[or;u l-vara.

“Kienu qalulna li sal-11 p.m. ma g[andniex g[aliex ninkwetaw min[abba li ma kinitx imbassra xita u lanqas ri[ qawwi. Kif wasal il-[in biex to[ro; il-pur/issjoni rajna li s-s[ab kien qisu

li l-istatwa ma ;;arrabx [sara, baqg[u sejrin lejn ilknisja ming[ajr ma waqfu.

E]att kif da[let l-istatwa ta’ Santa Katarina, infet[u bwieb is-sema. Il-bibien talknisja ng[alqu min[abba rri[ qawwi li kien di;à qala’ d-damask u bdejna nib]g[u li jistg[u jinqalg[u l-linef

“Kif konna wasalna f’nofs id-dawra tal-pur/issjoni, f’daqqa u l-[in [assejna dehxa ta’ ri[ kiesa[ u ri[a ta’ [ruq… f’temp ta’ [ames minuti qam riefnu” g[adda minn fuq i]-}urrieq u serra[na aktar mo[[na li kollox kien se jg[addi b’wi// il-;id.

“Kif konna wasalna f’nofs id-dawra tal-pur/issjoni, f’daqqa u l-[in [assjena dehxa ta’ ri[ kiesa[ u ri[a ta’ [ruq, daqslikieku xi [add filvi/in kien qed ja[raq xi tyres. F’temp ta’ [ames minuti qam riefnu.”

Hu kompla li fi Strada Rjali, triq pjuttost kennija, ilpavaljuni riedu jitqa//tu.

“Dakinhar jien kont for/ina u flimkien ma’ s[abi, ilkoll bdejna nib]g[u li jista’ jaqa’ xi bi//a armar fuq l-istatwa.

Ir-reffieg[a, biex jassiguraw

tal-kristall li hemm fil-knisja u anke l-brazzi.”

Jeremy Cachia qal li kif waqfet ix-xita, li bdiet nie]la qliel, u [are; barra, ra xena kompletament differenti minn kif is-soltu naraw filfesta!

Minn dakinhar ’l hawn Jeremy Cachia u dawk kollha involuti florganizzazzjoni tal-festa ta’ Santa Katarina ta]-}urrieq, ippruvaw i[allu warajhom lesperjenza kerha talmaltempata li sfrattatilhom il-festa, u komplew ja[dmu biex din is-sena ji//elebraw dak li ma setg[ux is-sena li g[addiet.

Ix-xita g[amlet [sara fil-pitturi mag[mula mi]-]ejt ta’ bandalori li j]ejnu l-pjazza ewlenija

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

Internazzjonali

21

IL-KRI}I TAS-SIRJA

‘L-ag[ar attakk bl-armi kimi/i fis-seklu wie[ed u g[oxrin’ Il-President tal-Istati Uniti Barack Obama lbiera[ ma [asibhiex darbtejn biex ifisser l-a[[ar attakk bil-gass velenu] fuq is-subborg ta’ Damasku b[ala ‘l-ag[ar wie[ed blarmi kimi/i fis-seklu wie[ed u g[oxrin’ – u fejn spjega d-de/i]joni tieg[u li Washington g[andu jie[u azzjoni militari kontra r-re;im immexxi mill-President Sirjan Bashar al-Assad.

L-azzjoni qattiela tal-21 ta’ Awwissu swiet il-[ajja ta’ aktar minn elf u erba’ mitt /ivili Sirjani, inklu]i qrib l-erba’ mija u tletin tfal u skont ma [are; millinformazzjoni tas-servizzi sigrieti Amerikani.

Madankollu, Obama ]amm lura milli jifta[ g[al attakk imminenti fuq is-Sirja u l-ewwel se jfittex lapprovazzjoni tal-Kungress – b’din id-de/i]joni x’aktarx li ‘tipposponi’ kwalunkwe intervent militari b’talanqas g[axart ijiem.

Dan peress li l-Kungress inkwistjoni jer;a’ jiltaqa’ fid-9 ta’ Settembru u b’Obama jesi;i g[al ‘dibattitu li g[andu jsir’ anki jekk jemmen li g[andu l-awtorità g[al azzjoni militari ming[ajr il-[tie;a li jirrikorri g[and din l-Istituzzjoni,

Intant, id-diskors ta’ Obama mirRose Garden tal-White House ng[ata fost stennija globali g[al ‘]vilippi drammati/i’ u wara li sSegretarju tal-Istat Amerikan John Kerry fisser lil Assad b[ala ‘assassin’ responsabbli minn delitt kontra l-umanità.

Obama, sadattant, qal li ‘ma je]isti l-ebda dubju li l-Istati Uniti ma tistax u m’hix se ddawwar wi//ha ‘l hinn minn dak li se[[ f’Damasku’. Il-President i]da xejjen il-prospetti ta’ inva]joni tas-Sirja u fejn sa[aq li m’hemmx possibbiltà li t-truppi Amerikani se jid[lu f’zona ta’ gwerra ;dida f’pajji] li ilu aktar minn sentejn mifni bil-konflitt /ivili.

Madankollu, Obama sostna li jekk lIstati Uniti ma tinfurzax impenn g[al kontabbiltà rigward l-armi kimi/i fis-Sirja, tispi//a jitlef ilkredibbiltà fil-ka]i fejn tikkonfronta dawk l-Istati li jabbu]aw mil-li;ijiet internazzjonali.

Il-President qal ukoll li jirrispetta l-fehma tal-pajji]i u l-entitajiet li [e;;ew g[al kawtela fi//irkustanzi, i]da jemmen li l-Istati Uniti g[andha tirrikonoxxi rriperkussjonijiet f’ka] li ma ti[ux azzjoni dwar is-Sirja.

L-Istati Uniti hi lesta biex tattakka ‘fi]-]mien opportun’ u meta skont

Obama pajji]u hu ;ustifikat li jie[u din l-azzjoni ‘wara l-a;ir talqawwiet ta’ Bashar al-Assad’.

Il-Mexxej Amerikan ]ied li m’hemmx il-[tie;a li jistennew g[ar-rapport mill-ispetturi tanNazzjonijiet Uniti li marru jinvestigaw l-attakk bil-gass fisSirja u li lbiera[ irritornaw flOlanda fejn ;abu lura mag[hom kampjuni partikulari mill-in[awi ta’ Damasku.

L-Istati Uniti s’issa bag[tet destroyers armati bil-missili cruise fir-re;jun tas-Sirja u binNazzjonijiet Uniti lbiera[ ti/[ad bilqawwi g[al su;;erimenti li ‘qed twarrab’ biex tippermetti l-attakki tal-Amerikani fuq is-Sirja.

Kelliema g[an-NU tennew li filfatt g[andha tkompli l-[idma umanitarja (tan-NU) f’dan il-pajji] G[arbi, b’wie[ed minnhom, Martin Nesirky, jalludi g[as-su;;erimenti b[ala ‘teoriji grotteski’ li jinsulentaw lill-mijiet tal-[addiema tal-istess Organizzazzjoni ‘li qeg[din u se jkomplu jistinkaw biex iwasslu l-g[ajnuna kru/jali lin-nies fid-diversi bnadi tas-Sirja.’

— Barack Obama

:ellied ta’ kontra r-re;im Sirjan jimxi minn triq fl-in[awi ta’ Deir al-Zor fis-Sirja...L-Istati Uniti g[amlitha /ara li m’g[andhiex g[alfejn tistenna r-rapport tal-ispetturi tan-NU biex tirrikorri g[al azzjoni kontra Assad u l-Gvern tieg[u (Reuters)

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

Internazzjonali

23

Putin jiddefendi lil Assad Il-President tar-Russja Vladimir Putin qal li ‘ma jag[milx sens’ li l-Gvern tal-President Sirjan Bashar al-Assad jasal biex ju]a l-armi kimi/i fuq in-nies tieg[u ‘meta (Assad) qed jirba[ il-gwerra (/ivili) kontra r-ribelli f’pajji]u’.

Putin fil-pre]ent qed iwettaq pressjoni fuq ilPresident Amerikan Barack Obama bl-iskop li

dan ma jippersistix lejn attakki fuq is-Sirja u meta l-Amerikani qeg[din i[ejju l-pjani g[al offensiva kontra r-re;im ta’ Damasku.

Il-Mexxej Russu sadattant qed jg[id li jekk Obama g[andu tassew il-provi li l-qawwiet ta’ Assad wettqu l-attakk bil-gass fuq /ivili f’subborg ta’ Damasku imissu jippre]entahom lill-ispetturi tal-armi tan-Nazzjonijiet Uniti.

Twissija lil min jivvja;;a lejn il-Libanu Numru ta’ pajji]i, fosthom irRenju Unit. Franza u Bahrain, wissew li/-/ittadini tag[hom biex ma jivvja;;awx lejn il-Libanu – ;ar tas-Sirja – u meta t-tensjoni fir-re;jun qed tirranka dejjem aktar.

Sadattant, l-Awstrija qalet li//ittadini tag[ha biex jikkuntattjaw lill-Ambaxxata f’Bejrut qabel imorru f’dawn l-in[awi u bilKuwajt jinsisti biex in-nazzjonali tag[ha jitilqu mil-Libanu ‘immedjatament’.

FIL-QOSOR Jin[atar il-’Vi/i-Papa’ ;did IL-VATIKAN: Il-Papa Fran;isku [atar lill-Ar/isqof Taljan Pietro Parolin b[ala s-Segretarju tal-Istat tieg[u u li se jservi wkoll b[ala l-Prim Ministru tal-Vatikan, jew ‘Vi/i-Papa’ skont kif ;ieli jirreferu g[all-kariga. Il-[atra hi l-aktar wa[da sinifikanti tal-Pontifikat s’issa, u meta Parolin, diplomatiku veteran, qed ja[dem (b[alissa) b[ala n-Nunzju tal-Vatikan g[al Vene]wela.

Il-[atra ta’ Parolin ittemm l-era tal-Kardinal Tarcisio Bertone li diversi drabi kien akku]at talli naqas milli jevita l-iskandli eti/i u finanzjarji ta’ ]mien l-eks-Papa Benedittu li kien irri]enja fi Frar li g[adda.

Mandela ‘ma ntbag[atx id-dar’ L-AFRIKA T’ISFEL: Nelson Mandela, li ilu x-xhur jing[ata trattament g[al problemi fil-pulmun, g[adu l-isptar fi Pretorja fejn jinsab kritiku i]da stabbli. Dan qalitu l-Presidenza ta’ Johannesburg waqt li /a[det g[al rapporti fl-istampa internazzjonali li qalu li Mandela kien intbag[at lura d-dar millisptar. Mifhum li filwaqt li l-kundizzjoni ta’ Mandela g[adha ftit jew wisq instabbli l-eks-President qed jirrea;;ixxi tajjeb g[allinterventi medi/i. Nelson Mandela kien g[alaq 95 sena fit-18 ta’ Lulju li g[adda.

Im[e;;a attakki fuq l-Armata L-E:ITTU; Ferg[a tal-grupp Al-Qaida bl-isem ‘Stat I]lamiku fl-Iraq u fil-Levant’ [e;;et biex l-E;izzjani jwettqu offensiva kontra l-Armata tag[hom u fejn insistiet li l-a[[ar azzjonijiet imdemmija tal-Armata fuq dimostranti I]lami/i fl-E;ittu urew li ma jwasslu mkien il-metodi g[all-pa/i. Intant, il-Fratellanza Musulmana ta’ Mohamed Mursi, li l-Armata ke//ietu minn President tal-E;ittu, ti/[ad g[all-vjolenza u rabtiet ma’ militanti.

Dan meta fl-a[[ar ;img[at inqatlu numru sostanzjali tal-membri tal-qawwiet tas-sigurtà minn suspettati militanti I]lami/i waqt sensiela ta’ attakki li fil-parti kbira se[[ew fil-Peni]ola tas-Sinaj.

Imkejjen tas-sigurtà fil-Libanu sostnew li sa 14,000 ru[ – fil-parti kbira Ewropej – kienu telqu millpajji] ‘fil-;urnata tal-{amis biss’, bir-Renju Unit qed i[e;;e; biex il-Britanni/i jmorru hemmhekk biss ‘fil-ka]i essenzjali’.

XATT TAL-PUNENT> Dimostrant Palestinjan f’Ramallah ixejjer ritratti tal-President Sirjan Bashar al-Assad (lemin) u ta’ Sayyed Hassan Nasrallah, il-kap tal-grupp Lebani] Hezbollah (u alleat ta’ Assad) waqt protesta kontra l-attakki potenzjali tal-qawwiet Amerikani fuq is-Sirja (Reuters)

24

Lokali

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

GO tintrodu/i l-Alcatel One Touch Star Klijenti ta’ GO issa jistg[u jakkwistaw Alcatel One Touch Star, l-ismartphone li jag[mel parti mill-familja tad-ditta rinomata ta’ apparat talmowbajls – Alcatel One Touch.

L-Alcatel One Touch Star hu smartphone Android li jimmira disinn bi stil mill-aqwa u prestazzjoni e//ellenti, u dan kollu g[al prezz ra;onevoli. Il-handset, li hu tal-og[la kwalità, jimmira firxa wiesg[a ta’ nies mill-[ajja ta’ kuljum li spe/ifikament qed ifittxu smartphone attraenti li ma jag[mel ebda kompromess f’dak li g[andu x’jaqsam ma’ effi/jenza.

L-Alcatel One Touch Star hu offrut assolutament b’xejn ma’ LIMITLESS35 ta’ GO – minbarra lg[add ta’ benefi//ji li huma inklu]i fil-pakkett.

Klijenti ta’ GO g[andhom i/-/ans li jiksbu l-

Alcatel One Touch Star tag[hom bla [las meta dawn jiffirmaw g[al GO LIMITLESS35 fuq ftehim ta’ sentejn. U aktar, huma jgawdu firxa vasta ta’ benefi//ji mill-aqwa li jinkludu telefonati ming[ajr limitu g[an-numri kollha GO, SMS bla limitu lejn numri GO, 75 minuti & 75 SMS lejn kwalunkwe network, 2GB ta’ mowbajl internet u tnaqqis ta’ E3 g[al dawk li jag[mlu parti mill-Komunità tal-Home Pack.

Il-One Touch Star g[andu disinn impressjonanti tal-iskrin edge-to-edge u display tal-kulur 16m. Wa[da mill-karatteristi/i l-aktar impressjonanti ta’ dan l-ismartphone hu l-iskrin AMOLED tieg[u ta’ 4 pulzieri u 480 x 800 pixels. Hu pjuttost [afif billi ji]en biss 119g u g[andu qisien ta’ 117.9 x 60.8 x 9.7mm.

BOV iniedi prodott ta’ self b’appo;; lin-negozji Maltin Bank of Valletta qed iniedi prodott ;did ta’ self b’appo;; g[an-negozji Maltin. Il-BOV Tax Arrears Loan hu spe/ifikament mag[mul biex joffri likwidità lill-kummer/ Malti u b’ri]ultat t’hekk ilBank qed ikompli jippromwovi re;enerazzjoni tal-attività ekonomika billi tag[mel iktar kreditu disponibbli b’mod responsabbli.

L-g[an wara l-BOV Tax Arrears Loan hu biex jg[in lin-negozjanti li waqg[u lura fil-pagamenti, i[allsu lkontribuzzjoni tal-bolla, VAT jew Income Tax. B[ala l-Bank bl-ikbar proporzjon fis-suq tas-self

g[all-individwu, Bank of Valletta se j]omm it-track record e//ellenti tieg[u billi jag[mel disponibbli self li jag[ti appo;; lit-tkabbir ekonomiku.

Is-su//ess tal-istrument finanzjarju BOV Jeremie hu e]empju wie[ed biss taddirezzjoni li [a l-Bank f’dan is-settur b’iktar minn 550 fa/ilità li ng[atat lin-negozji ]g[ar u ta’ daqs medju f’inqas minn tliet snin.

Il-BOV Tax Arrears Loan se jkompli jibni fuq il-firxa wiesg[a ta’ prodotti li g[andu l-Bank u se jkompli jsa[[a[ il-po]izzjoni tal-Bank b[ala listituzzjoni ta’ self tal-g[a]la tal-Maltin.

Il-pjanista Tricia Dawn Williams

Kun/ert mu]ikali jesplora d-djalogu bejn mu]ika u teknolo;ija Il-kun/ert ‘Djalogu bejn Mu]ika u Teknolo;ija’ se juri kif kompo]ituri jittrasformaw il-[oss tal-pjanu permezz ta’ medium elettroniku. Se jintwerew metodi u tekniki differenti li huma ju]aw. Dan il-kun/ert-djalogu g[andu l-[sieb li jiggwida lilludjenza matul vja;; ta’ mu]ika u xjenza b’kull silta mu]ikali.

Il-pjanista Tricia Dawn Williams se tippre]enta g[a]la ta’ siltiet mu]ikali g[all-pjanu u mu]ika elettronika bilkollaborazzjoni ta’ Giorgio Nottoli, mu]i/ist li jispe/jalizza filmu]ika elettronika live u in;inier tal-[oss mill-konservatorju talmu]ika ta’ Santa Cecilia f’Ruma.

Din il-pre]entazzjoni se ssir fil-Kamra tal-Mu]ika, fi/-?entru g[all-Kreattività f’St James Cavalier matul it-tieni edizzjoni ta’ , nhar il-:img[a 27 ta’ Settembru fis-7 p.m., fit8.30 p.m. u fl-10 p.m. Id-d[ul hu b’xejn.

Xjenza fil Belt

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

25

Collage

Koordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt

’

:

F pa;ni o[ra

29 30 sena g[al

‘Maltasajf’

31-31 sad-divorzju

Mill interdett

Jum ta’ ?inema g[at-Tfal • Ara pa;na 27

26 COLLAGE STORJA

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

Il-Bibljoteka Nazzjonali ta’ Malta (5) minn Michael Galea

Bibljotekarju li [alla limpronta tieg[u fl-istorja talBibljoteka b[ala arkivista kien Hannibal Publius Scicluna.

Hannibal Scicluna twieled fl-1880; studja fis-Seminarju, G[awdex, fil-Kulle;; Sant’Injazju, u fl-Università ta’ Malta, fejn l-1905 kiseb idDiploma ta’ Prokuratur Legali. Da[al fis-Servizz ?ivili (1902) kien nominat Segretarju u Re;istratur talUniversità ta’ Malta (1913-20) u Segretarju tal-Gvernatur Plumer (1921).

Bl-inizjattiva ta’ Hannibal Scicluna, fl-1938, l-Arkivju tal-Ordni ta’ San :wann kien trasferit mir-Re;istru Pubbliku g[al-Librerija.

Dawn l-arkivji, li ji;bru 6,524 volum manuskritti, ikopru l-perijodu mill-1107 sal-1798: huma d-dokumenti uffi/jali tal-Ordni meta dan kien fl-Art Imqaddsa, ?ipru, Rodi, Ruma u Malta, korrispondenza ori;inali, minuti tal-kunsill, amministrazzjoni ta’ proprjetà u kommendi, suppliki, et similia.

Il-Kavallier Scicluna introdu/a s-sistema moderna Dewey Decimal g[allklassifikazzjoni tal-kotba.

Kien ukoll strumentali g[allewwel le;i]lazzjoni dwar illibreriji pubbli/i fl-1925, meta bdiet isse[[ id-depo]itu ta’ kopja legali tal-kotba: kien hemm l-obbligu min-na[a ta’ pubblikaturi li jiddepo]itaw kopja b’xejn ta’ pubblikazzjonijiet minnhom pubblikati lil-Librerija Pubblika. Kien dan il-mod li g[en [afna biex kibret ilkollezzjoni Melitensia talLibrerija.

Sir Hannibal Scicluna kien awtur ta’ g[add ta’ kotba u monografiji; dawn jinkludu: Acts and Documents relating to the French Occupating of Malta in 1798-1800 (1923), List of Manuscripts and other Records preserved amongst the various collections of the Archivio Apostolico Vaticano bearing on the History of Malta with special reference to the Order of St John of

BIBLJOTEKARJI O{RAJN… ■ ■ ■

Dr Vincent De Pasquale, B. A., LL.D.,

Bibljotekarju (1955-1985) John Sultan, Bibljotekarju Ewlieni u Direttur tal-Bibljoteki u Libreriji (1985-1997) Philip Borg, Direttur tal-Bibljoteki u Libreriji (1998-2009)

Sir Hannibal Scicluna, Bibljotekarju (1923-1947)

Monument b’tifkira, ta’ Sir Hannibal Scicluna fil-;nien tal-Mall fil-Furjana

Dom Maurus Inguanez, Bibljotekarju (1947-1955)

Jerusalem and the Inquisition in Malta (1932).

L-aqwa xog[ol ta’ Scicluna hu The Church of St John in Valletta (Ruma, 1955) li ta lill-awtur fama internazzjonali.

B[ala rikonoxximent ta’ [idmietu, Sir Hannibal ing[ata diversi onorifi/enzi, fosthom: Chevalier de la Legion d’Honneur, Knight Bachelor bit-titlu ta’ ‘Sir’, Grand Cross of Merit talOrdni Sovran Militari talOrdni ta’ San :wann ta’ :erusalemm (SMOM), Knight Commander tal-Ordni ta’ San Girgor il-Kbir.

Ing[ata l-Grad ta’ Master of Arts (honoris causa) millUniversità ta’ Oxford (1938), u l-Grad ta’ Duttur tal-Li;i (honoris causa) millUniversità ta’ Malta (1966).

Sir Hannibal Scicluna miet fl-1981 fl-età venerabbli ta’ 101 sena. Fl-1987 twaqqaf b’tifkira tieg[u monument-

bust fil-;nien tal-Mall, ilFurjana.

Dwar Sir Hannibal inkiteb: “One of the most colourful graduate civil servants who has attracted attention both in Malta and abroad.”

Meta Sir Hannibal Scicluna irtira mis-Servizz Pubbliku b[ala Bibljotekarju fl-1947, is-su//essur tieg[u kien ilBenedittin Dom Maurus Inguanez.

Francis Inguanez studja filLi/eo, u kien beda l-kors talMedi/ina fl-Università ta’ Malta meta abbanduna l-kors biex i[addan il-vokazzjoni reli;ju]a fl-Ordni monastiku tal-Benedittini fl-Abazija ta’ Montecassino; ing[ata l-isem ta’ Maurus. Studja fil-Kulle;; Benedittin Internazzjonali San Anselmo, f’Ruma. Ordna sa/erdot f’Montecassino fl1911.

Fl-1912 Don Maurus ing[ata dmirijiet ta’ Arkivista u Bibljotekarju tal-Abazija ta’

Montecassino. Kien skular ta’ kultura vasta u poliglotta – kien jitkellem ukoll is-Sirjan.

Malajr sar mag[ruf b[ala paleografu.

Kien fi triqtu lejn l-Amerika biex ji;bor fondi g[arrikostruzzjoni tal-Abazija, wara li kienet sfat im;arrfa mill-Alleati (1944), meta g[adda minn Malta biex ]ar il-familjari tieg[u; i]da min[abba sa[[tu dde/ieda li jibqa’ f’Malta.

Imbag[ad fl-1947 in[atar Bibljotekarju tal-Bibljoteka ta’ Malta. Dom Maurus spe/jalizza fil-paleografija u storja ekkle]jastika ta]]minijiet tan-nofs.

Fis-snin li Dom Maurus kien Bibljotekarju, il-Librerija akkwistat g[add ta’ incunabula; u imbarka fuq pro;ett ta’ restawr ta’ manuskritti tal-Arkivju talOrdni u ta’ manuskritti medjevali. Dom Maurus Inguanez miet fl-1955.

B[ala umanista u skular ippubblika g[add konsiderevoli ta’ xog[lijiet; dawn jinkludu Codicum Casinensium Manuscriptorum Catalogue (1915) – katalogu tal-manuskritti u dokumenti tal-kodi/i kollha li jappartjenu lill-Abazija ta’ Montecassino, u Cappelle dedicate alla Madonna di Monserrato dell’Isola di Malta (1928).

Tmiem

Bibljografija>

Flask, J., Dom Mauro Inguanez OSB – Bibljotekarju Ewlieni (1947-1955) Malta, 1985.

Jaccarini, C., Dom Mauro Inguanez 1887-1855, Malta 1987.

Leopardi, E.R., Il-Bibljoteka Nazzjonali ta’ Malta (15551955), Malta, 1955.

Mifsud Bonnici, R., Dizzjunarju Bijo-Bibljografiku Nazzjonali, Malta, 1960.

Schiavone, M., Maltese Biographies of the Twentieth Century, Malta, 1997.

Diversi ;urnali lokali.

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

Jum ta’ ?inema g[at-Tfal Nhar is-Sibt li ;ej, 7 ta’ Settembru, KRS Film Distributors se jorganizzaw ;urnata o[ra ta’ /inema g[at-tfal, meta diversi swali ta/-/inema f’Malta u G[awdex se jkunu qed juru total ta’ 19-il film addattati g[at-tfal bi prezzijiet imnaqqsa g[al €2.50 g[attfal u €4 g[all-kbar li jakkumpanjawhom.

Ikun hemm ]ieda ]g[ira fuq il-prezzijiet imnaqqsa fil-prezzijiet tal-films 3D, kemm g[at-tfal u kemm g[all-kbar.

L-g[a]la tal-films tvarja minn u[ud fost l-a[jar li ntwerew fis-swali ta//inema matul dan is-sajf: avventuri, kummiedji, azzjoni, misteri, animazzjoni, e//.

Il-films jibdew fis-swali kollha fid-9 a.m. u jibqg[u g[addejjin sas-7 p.m. f’dawn i/-/inemas: Eden (San :iljan), Empire (Bu;ibba), Embassy (Valletta) u TalLira (il-Fgura).

Dawn huma l-films li se jkunu qed jintwerew u lklassifikazzjoni tag[hom: Azzjoni: Percy Jackson: Sea of Monsters (PG); The Lone Ranger (12A); The Wolverine (12A); Red 2 (12A); Pacific Rim (PG); Man of Steel (PG); World War Z (12); Star Trek Into Darkness (PG); After Earth (12); Fast & Furious 6 (12).

Animazzjoni: Planes (U); The Smurfs 2 (U); Monsters University (U); Despicable Me 2 (U); Epic (U).

Thriller: Now You See Me (12A). Dokumentarju: One Direction: This is Us (U).

Kummiedja: Grown Ups 2 (12A); The Internship (12).

Lokali 27

28 COLLAGE ?INEMA

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

One Direction> This Is Us Ma[dum u ma[sub g[all-fans ta’ din il-boy band tal-mument, ftit hemm x’ji;bed lill-udjenza l-o[ra biex tmur tarah. }gur, i]da, li l-fans Maltin ta’ One Direction (1D) mhux se jitilfuh.

Dan g[aliex l-adolexxenti Maltin ma kellhomx l-okka]joni jattendu g[al xi wie[ed mill-kun/erti li One Direction g[amlu bl-isem ta’ ‘1D 2012-13 World Tour’ g[ax Malta ma kinitx fost

il-pajji]i li ]aru l-membri ta’ 1D, u li kienu jinkludu, minbarra l-Ewropa, lill-Amerika ta’ Fuq, l-Asja u lAwstralja.

Fil-fatt, b[al films simili, dan ba]ikament jikkonsisti f’filmati ta’ w[ud minn dawn il-kun/erti, sekwenzi wara l-palk u xi tag[rif fil-qosor dwar il-[ames membri tal-band: Niall Horan, Louis Tomlinson, Liam Payne,

Zayn Malik u Harry Styles, li jidher li hu l-aktar wie[ed li jiffansjaw (iwer]qu g[alih) it-tfajliet, anzi, ilbniet, meta jkanta.

Tifhmunix [a]in. Il-film ftit li xejn jid[ol fil-fond tal-karattri tag[hom, kif lanqas jurina xi m;iba xejn e]emplari tag[hom, g[ax mhux ta’ b’xejn li lgrupp issejja[ minn xi kriti/i Ingli]i b[ala “daqsxejn anarki/i” sakemm dan

(KRS – U)

ma kienx qed jirreferi g[all-mumenti meta, ftit minuti qabel kun/ert kbir, il[ames ;uvnotti jibdew jitbellhu wara l-palk, bis-security guards ji;ru warajhom [alli jo[or;u jkantaw.

Kollox imwassal bis-sistema 3D, biex min ikun qed jarahom i[ossu aktar pre]enti waqt il-kun/erti daqslikieku kien hemm, jekk mhux a[jar ukoll.

Elysium

(KRS – 15)

Vi]joni apokalittika o[ra tal-futur, din id-darba fis-seklu 22.

B[al f’o[rajn b[alu, f’dan il-film il-;ejjieni xejn ma jkun sabi[: id-dinja jkollha popolazzjoni akbar milli tifla[, kontrollata minn kompjuters u robots, u tkun post mimli trab u ma[mu;.

Madwar id-dinja jdur stazzjon spazjali ;gantesk imsejja[ ‘Elysium’ fejn jg[ixu nies privile;;ati u sinjuri f’lussu kbir u djar-palazzi, kollha mdawrin bil-[dura u l-ilma.

Sfortunatament, Matt Damon jg[ix fid-dinja, filwaqt li Jodie Foster hi responsabbli mis-sigurtà fuq Elysium, li ba]ikament ifisser li din ti]gura li [add mid-dinja ma jin]el f’Elysium.

Il-karattru ta’ Matt Damon hu [addiem ixxurtjat li g[andu xog[ol, i]da jispi//a kontaminat bir-radjazzjoni nukleari waqt incident fuq ix-xog[ol u jekk ma ji;ix ikkurat, kien se jmut f’qasir ]mien. I]da l-kura kienet tinsab biss f’Elysium.

G[alhekk jippjana li jmur hemm bl-g[ajnuna ta’ xi ribelli, anki biex ifejjaq lit-tifla marida bil-lewkimja tal-[abiba tieg[u Frey (Alice Braga). Miktub u dirett minn Neil Blomkamp, dan il-film fih azzjoni li ma tiqafx. Hu film vjolenti li fih l-esklamazzjonijiet vulgari ma jonqsux. Kif drajna nistennew li nsibu f’films simili, dan ukoll 50 fil-mija minnu huma effetti spe/jali.

Klassifikazzjoni ;dida tal-films U PG

UNIVERSALI. Tajjeb g[al kul[add.

GWIDA TAL-:ENITURI. Jista’ jarahom kul[add, i]da xi xeni jistg[u ma jkunux tajbin g[at-tfal ]g[ar.

12A Tajjeb biss g[al persuni li g[alqu 12-il sena, u fuqhom. I]da persuni ta’ età i]g[ar minn 12-il sena jistg[u jarawhom jekk ikunu akkumpanjati minn persuna adulta biss.

12 G[al dawk li g[alqu 12-il sena, u fuqhom.

15 G[al dawk li g[alqu 15-il sena, u fuqhom.

18 G[al persuni li g[alqu 18-il sena, u fuqhom.

COLLAGE MU}IKA 29

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

‘Maltasajf’ – il-ver]joni Maltija ta’ Woodstock – Memorji ta’ tletin sena ilu... minn Noel D’Anastas – ndanastas@gmail.com

Tletin sena ilu, il-mu]ika rock lokali kienet qed iddoqq ]viluppi kbar. Kienu qed jiffjorixxu avvenimenti li g[al dak i]-]mien kienu novità f’pajji]na.

L-1983 timmarka sena importanti. Ma konniex ingawdu kun/erti kbar b’xi attrazzjoni ta’ xi le;;enda internazzjonali. Xejn minn dan. F’dik li kienet mu]ika rock ‘Made in Malta’ konna n[ossu fiha vibra ta’ attrazzjoni unika li b’tant sagrifi//ji kbar, ix-xena kienet wa[da dinamika u intensa.

F’dik is-sena, f’Birkirkara kienet in]ammet l-ewwel rock mass mill-grupp Stratkast. Issantwarju ta’ Santa Tere]a kien mifqug[!

Ukoll tletin sena ilu, fil-11 u 12 ta’ Awwissu 1983, fil-Forti ta’ Tignè kien sar ir-Rock Fiesta, imtella’ minn Philip Pace u ‘Rokarja AST’ b[ala parti mill-Malta International Arts Festival organizzat millMinisteru tal-Affarijiet Barranin u Kultura. Kienu [adu sehem bosta gruppi attivi f’Tignè, fosthom Overdose, Acid, Hangover, Export, Davy Jones, Subverts, 43 Limited, Shaktonys, Fluid, B3 u Tony Grimaud.

Kien hemm is-sehem ta’ Charles ‘City’ Gatt u Rock Steps AST. Minn dik li darba kienet Jugoslavja kien in;ab ilgrupp Preporod li ma kienx jaf sentenza wa[da bl-Ingli] u dejjaq lil kul[add. {mistax-il jum wara kien sar g[al-ewwel darba l‘Maltasajf’ organizzat mill-

Young Men’s Christian Association (YMCA) (Malta).

Kollox in[adem bejn il-[bieb fl-Imperial Caffè ta’ Albert Degiorgio jew a[jar ta’ Bertu Funtana. Il-‘Maltasajf’ kien kunsidrat b[ala l-ver]joni Maltija tal-‘Woodstock’.

Kien baqa’ ji;i organizzat sal-1988.

L-ewwel edizzjoni saret f’Ta’ Qali bejn is-26 u t-28 ta’ Awwissu 1983. Kienu daqqew diversi gruppi li kienu fix-xena dak i]-]mien, b[al Haze, Hangover, Rhythms of Vision,

Il-Bloggata ta’ L-Istordut Kroniku

Il-poster li rreklama l-festival mu]ikali ‘Maltasajf’ tletin sena ilu

“Dan il-festival kien ta’ benniena g[al diversi gruppi Maltin, grazzi g[al Mikiel Galea u Albert Degiorgio, fost nies o[ra, u serva ta’ g[aqda, [biberija u buzz” – Alfie Fabri Tony Grimaud, Exit, Mirage, Stratkast, Atlam, Fog, 43 Unlimited, Dendroid u Davy Jones.

Fit-tieni sena tieg[u, fl1984, kien organizzat fi/?entru Sportiv tal-Marsa bejn l-14 u s-16 ta’ Settembru. Ilgruppi li kienu [adu sehem kienu Structure, Qawsalla, Spider Trash Band minn G[awdex, Rhythms of Vision, Vigile, Subverts, u Sphinx.

Il-Maltasajf’85 n]amm ukoll fi/-?entru Sportiv tal-Marsa bis-sehem ta’ Dream Valley, Purple Haze, The Clock Forgot, Rhythms of Vision, Toni Grimaud, Unexplained, Structure, Vandals, Own Train Tunnel, Shade of Darkness, Artwork, Ride On, The Bugs, VHF, Telex 2000, Misty Liquid Sky, Specters u ‘Gamjar’ u l-ispirtu spontanju.

Fl-1986, il-‘Maltasajf’ ittella’ f’St Andrews fejn f’dik is-sena kien hemm interess qawwi ta’ aktar gruppi b[al Fluid, Sing Sing, Purple Haze, Artwork, Exorist, Ivory Cross, Winter Moods, Vandals,

Wie[ed mill-gruppi li daqq f’wa[da mill-edizzjonijiet ta’ Maltasajf

Coven, Lords of Misrule, Ride On minn G[awdex, Brianstorm, Passion Blade, Fall Out, Splitting Voices, Unexplained, Ivan Filletti, Vince Fabri u Mike Mifsud.

Fis-sena ta’ wara, l-interess ma kienx daqs is-snin pre/edenti g[alkemm f’St Andrews kien hemm is-sehem ta’ bands tajbin fosthom Epicure, Lords of Misrule, Abstrass, Kraken, Kremation, Fall Out u Members Only.

L-a[[ar edizzjoni tal‘Maltasajf’ organizzat millYMCA saret ukoll f’St Andrews bejn id-19 u l-21 ta’ Awwissu 1988. Kienu daqqew il-bands Lucygen Cylinder, Crack Handshake, Antract, Stagefright, The Vandals, Kremlin, Abstrass, Misty u Toni Sant ma’ mu]i/isti o[ra b[al George Polacco u Louis Naudi.

Dawn kienu kun/erti memorabbli li offrew do]a kbira ta’ buzz fl-aqwa tieg[u.

Kienet stennija minn sena g[al o[ra. Illum dawn huma biss memorja...

Mikiel Galea, wie[ed millattivisti l-kbar biex dan seta’ jsir, jirrakkonta kif twieled ilWoodstock Malti fil-bloggati kuluriti tieg[u L-Istordut Kroniku. Is-snin tmenin u lgrinta ]ag[]ug[a ta]-]mien lElectric Dreams huma minquxa f’din l-esperjenza miktuba.

Jg[id li f’lejla minnhom g[all-[abta ta’ Marzu 1983 fi]-]mien li kienet ittellg[et ir-rock mass, kienu mi;burin fil-[anut ta’ Bertu. Ittelevi]joni kien qed ixandar il-famu] kun/ert tal-1969, ilWoodstock. Kul[add i//assa jara lil Joan Baez, Crosby, Stills, Nash & Young, Ten Years After u o[rajn. “Far out man!” “Illostra x’buzz!”

Mikiel ma jiftakarx min kien li ssu;;erixxa li jsir kun/ert b[al dak imma jaf ]gur li mo[[ Bertu xeg[el daqs bozza tal-mija. Ilkumitat ;did tal-YMCA li kien ilu fit-tmexxija ftit ;img[at biss kienet g[o;bitu l-idea tal-kun/ert, i]da b’40 lira biss ta[t rasu ma setax jid[ol g[ar-responsabbiltà enormi ta’ kun/ert ;gantesk ta’ tlett ijiem, bl-entratura gratis. Kien irrifjuta u rri]enja wara pressjoni kbira.

Malajr kien iffurmat kumitat provi]orju biex jorganizza dan il-kun/ert li ng[ata l-isem ta’ ‘Maltasajf’.

Dan kellu jsir f’Ta’ Qali bejn is-26 u t-28 ta’ Awwissu 1983. G[al [ames xhur s[a[, l-Imperial Caffè ittrasforma f’uffi//ju u kwartieri.

Il-flus li l-YMCA ;abret mit-tesserament ma damux ma taru fl-ispejje]. Iddonazzjonijiet ma kinux bleluf u kellu jkun il-kexxun tal-flus tal-Imperial Caffè li eventwalment beda jissussidja lill-YMCA. L-Istordut Kroniku jiftakar li ma sabux g[ajnuna ming[and l-AST Tignè g[ax kienu rawha ta’ theddida diretta fuq il-kun/ert

Tony Grimaud flimkien ma’ Dream Valley (Maltasajf 1985)

tag[hom. I]da l-kelma xterdet mar-rockers u l-rock bands.

Jirrimarka li l-idea ori;inali tal-‘MaltaSajf’ kienet li tkun maratona ta’ attivitajiet li jalternaw bejn attivitajiet sportivi filg[odu u l-mu]ika folk u rock filg[axija. Kellu jkun hemm wirjiet bil-muturi u bir-roti kif ukoll wirjiet tal-arti marzjali. Kienet allokata wkoll arja g[all-ikkampjar biex min ried seta’ jorqod hemm ukoll. Id-d[ul kien bla [las. Aktar minn hekk, min ried ji;i bil-karozza seta’ jag[mel dan, spe/i ta’ drive in and see the show ala Amerikana.

Matul l-avveniment kellu jsir ;bir li mbag[ad kellu jing[ata lil tliet g[aqdiet filantropi/i fosthom ilCommunity Chest Fund.

It’s a brand new day Ikompli jg[id li f’dik ilwesg[a bil-[axix niexef, latmosfera kienet utopika. Fuq il-palk kbir, li kien jikkonsisti fi tnax-il container tal-

g[oxrin pied li g[alih kont titla b’sellum, tella’ s-siparju bil-[oss uniku tal-kitarra u l[armonika ta’ Tony Grimaud. Il-Mirage, liStratkast, id-Dendroid u [afna o[rajn bl-intervalli minn Grimaud u xi o[rajn solisti.

Il-joints tqassmu minn id g[al o[ra fil-folla u n[arqu sakemm in-nemus waqa’ stordut. Matul il-lejl, qtajja’ nies imxerrdin fuq il-[axix, xi w[ud reqdin fis-sleeping bags jew fil-kampijiet u o[rajn baqg[u mqajmin kwa]i l-lejl kollu, b’xi kitarra f’idejhom jew meqrudin ipa/p/u u jreddnu It’s a brand new day ta’ Grimaud.

Il-[olma issa kienet twettqet. Il-‘MaltaSajf’ kien riflessjoni tat-tba[rid u lispontanjetà ]ag[]ug[a fuq skala nazzjonali.

30

COLLAGE

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

OPINJONI

MALTA MINN STAT KLERIKALI G{AL STAT LAJK – 2

Il-kwistjoni politika-reli;ju]a> mill-interdett sad-divorzju Il-Maltin matul bosta sekli nis;u kultura li da[[let lil Alla f’kollox: mis-sagristija salk/ina, mill-ilbies saddivertiment, mill-kurunella sad-diskors midg[i. Kienu nies ma[kumin dejjem minn poter barrani, im[ollijin fid-dlam talinjoranza, im/a[[din sa ftit g[exieren ta’ snin ilu anki minn alfabett tal-lingwa tag[hom, dejjem imkasbra u identifikata mad-dlam.

Huma emmnu f’]ew; realtajiet: Alla u huma nfushom (ji;ifieri Knisja u partit). L-aqwa e]empju jinsab fil-qawmien kontra l-Fran/i]i fi tmiem is-seklu tmintax.

Mhux b’kumbinazzjoni li wie[ed mill-mexxejja talMaltin, b[as-soltu qalbiena u telliefa, hu Dun Mikiel Xerri, sa/erdot.

Il-kwistjonijiet politi/i kollha ma setg[ux ma jkunux konflitti bejn partiti u Knisja, bejn poter /ivili u poter ekklezjastiku.

Mill-Interdett tas-snin sittin sad-Divorzju tas-seklu l-;did hemm rivoluzzjoni s[i[a: kien il-Partit Laburista li ;arrab linterdett, u kien il-Gvern Nazzjonalista li introdu/a ddivorzju. Id-differenza essenzjali bejn i]-]ew; ;rajjiet hi li l-Knisja ma baqg[etx ilpoter ewlieni fil-pajji], anki jekk hi l-akbar ;emg[a popolari fil-pajji].

Il-fidi u l-kultura u l-istorja ntis;u flimkien tant li sa ]mienna sikwit baqg[u jidhru b[ala [a;a wa[da. Minn Napuljun sa Strickland, sa Mintoff u sal-Unjoni Ewropea, il-kwistjoni hi marbuta malistituzzjonijiet: x’relazzjoni u x’distinzjoni g[andu jkun hemm bejn Knisja u Stat, ji;ifieri bejn fidi u politika.

Tista’ l-:enna tinstab hawn (;enna politika, ekonomika)?

Liema sistema ta’ g[ajxien se tasal toffri xi darba feli/ità permanenti? Meta l-fidi se tkun twarrbet hi wkoll b[ala ‘superstizzjoni’, liema alternattiva se jkun fadal?

Malta b[alissa tinsab sewwasew fil-fa]i – li l-pajji]i Ewropej l-o[ra g[addew minnha di;à – li tag[]el, tifta[ il-bibien, twessa’ l-li;ijiet /ivili. L-a;enda ilha li bdiet, u se tkompli g[aliex hi li;i talIstorja, wisq i]jed fi ]mienna meta t-trasport u l-informatika waqqg[u kull fruntiera mentali, u sikwit anki fi]ika.

L-isfida g[all-fidi ma hix din il-laj/ità /ivili, ta’ drittijiet

minn Oliver Friggieri

‘L-a;enda g[adha miftu[a u l-mixja se tkompli.

It-toroq kollha kienu jag[tu g[al Ruma, imma llum saru jag[tu g[al Brussell’ xierqa lil kul[add. L-isfida g[all-fidi tinsab fi [dan l-istess fidi: is-so/jalizzazzjoni ta’ twemmin metafi]iku, il-periklu li l-fidi ssir struttura, organizzazzjoni, ta[ri; intellettwali, ;ita li tinsa li ddestinazzjoni ma hix issa u hawn. L-uniku pjan pastorali hu l-konvinzjoni.

Il-periklu> it-telfa tas-sens tal-Assolut

Fi ftit kliem: l-akbar superstizzjoni ma hix Maltija, tipika tas-Sud Ewropew. Hi umana, universali u permanenti: it-telfa tas-sens talprekarjetà tal-e]istenza. Hi lperiklu li l-Van;elu stess, fi [dan il-Knisja, jitqies imbarazzanti, antikwat. Hi ttelfa finali tal-Metafi]ika quddiem l-isfida tal-Istorja. Filprattika, il-Knisja hi relevanti skont kemm jirnexxilha tkun differenti mid-dinja fid-dinja.

Fis-sempli/ità tar-reli;jon tradizzjonali ta’ bosta Maltin hemm mi;bura l-fidi u lpolitika, is-sema u l-art. Tul sekli s[a[ il-Maltin g[exu bilmodi tag[hom lil din ir-rabta.

G[exu wkoll il-kuntrast bejn lg[erf u l-illitteri]mu. Hemm fil-Knisja l-konfront bejn lg[erf ‘xjentifiku’, tal-mo[[, u l-g[erf ‘umli’, tal-qalb.

G[adda ]mien bi]]ejjed minn fuqna b[ala Kattoli/i, jew membri ta’ kull twemmin reli;ju] ie[or, biex ninteb[u li Alla j[obb jg[addi mit-triq talqalb, li hi wiesg[a, u mhux mit-triq tal-mo[[, li hi sqaq.

‘Il-festi Maltin huma l-e]empju ewlieni li juri kif ir-reli;jon u l-politika huma minsu;in f’[a;a wa[da’

Jekk ma nsirux b[at-tfal ]g[ar... hi kundizzjoni assoluta li ebda tradizzjoni sapjenti ma tista’ tisfida bla ma tkun da[let fi triq li ma tinfidx.

Fil-maltempati kollha kienet din ‘il-fidi popolari’ li salvat lill-Knisja f’Malta; kienet tfisser folla konvinta, leali lejn it-tradizzjoni mog[tija minnufih lil kul[add sa mittwelid.

Alla fil-kultura> il-kwistjoni kostituzzjonali

Minkejja kull maltemp, anki ta[t l-Ingilterra Protestanta lMaltin baqg[u Kattoli/i.

Irnexxielhom jibqg[u Kattoli/i g[aliex kellhom identità antika.

F’kull okka]joni, quddiem kull sfida, il-Maltin baqg[u jemmnu. Alla baqa’ l-qofol talkultura tag[hom.

Dan kollu fih id-difetti tieg[u, b[alma fuq na[a hemm it-talb, u fuq in-na[a l-o[ra hemm id-dag[a. Id-dag[a hu insult, banali u baxx [afna, imma g[andu l-lo;ika tieg[u wkoll: jimplika l-fidi f’Alla. {add ma jinsulta lil xi [add li ma je]istix. L-insult hu l-ag[ar mod kif tkun rikonoxxuta le]istenza ta’ xi [add, imma linsult jinvolvi bilfors l-g[arfien tal-e]istenza ta’ xi [add.

Minbarra d-dag[a b[ala insult, hemm id-dag[a b[ala idjoma kurrenti, jew spe/i ta’ espressjoni li g[al min ju]aha timplika forza, robustezza, bravura. Dan kollu hu [a]in, imma ma jistax je]isti jekk mhux fi [dan il-kwadru tal-fidi.

L-akbar periklu g[all-fidi f’Malta jinsab fil-pro/ess li bih il-fidi u l-kultura qeg[din jinfatmu bil-qawwa minn xulxin. Ma hemm xejn fil-[ajja tal-bniedem li ma huwiex

mi]rug[ fl-unika [amrija li te]isti: il-kultura. Kull reli;jon twarrad jew titbiel skont ilkundizzjoni tag[ha fi [dan ilkultura. Ir-revi]joni ta’ din irrelazzjoni hi l-aspett morali ewlieni tal-[ajja Maltija llum.

Meta Malta tasal biex tirrevedi l-Kostituzzjoni, se jkollu jissemma l-aspett reli;ju] kemm b[ala g[a]la reli;ju]a, kif ukoll b[ala g[arfien tat-tradizzjoni Maltija ta’ bosta ;enerazzjonijiet, kwistjoni ta’ identità kulturali ta’ poplu s[i[. L-isport, l-arti, il-lingwa, il-letteratura, ilmezzi tal-komunikazzjoni...

Jekk Alla jitwarrab minn dawn l-oqsma, il-bniedem ikun biddel si;ra naturali f’si;ra talplastik.

B[ala Maltin ninsabu f’din il-fa]i, u l-pro/ess jista’ jkun ukoll ir-ri]ultat ta’ attitudni fi [dan il-Knisja stess. Kul[add jista’ j]arma lilu nnifsu jekk jintrikeb mill-kumpless li jnaqqaslu l-konvinzjoni, u li jwasslu biex iqis il-kultura b[allikieku hi xi delizzju, xi kundizzjoni li l-fidi tista’ tg[ix ming[ajrha.

Dan kollu ma jnaqqas b’ebda mod il-prin/ipju fundamentali tas-sistema demokratika: ilgaranzija tal-libertajiet /ivili kollha.

So/jetà pluralista

Anki fil-waqtiet l-inqas e]emplari tieg[u, il-poplu Malti li ji]balja g[adu poplu li jkejjel bir-riga tal-fidi. Irra;uni, sa issa, hi li kellu fidi li saret kultura. Issa li l-fidi u lkultura qeg[din jinfirdu minn xulxin, ir-ri]ultat hu prevedibbli: il-kultura tkompli miexja, u l-fidi sadanittant titwarrab matul il-vja;;.

Kulma qieg[ed ji;ri f’Malta llum – il-qab]a mill-fidi g[all-

apatija – hu l-oppost ta’ reli;jo]ità li, anki jekk hi difettu]a jew ‘superstizzju]a’, hi dejjem reli;jo]ità. Anki lfidi immatura, infantili, ‘superstizzju]a’, hi fidi. IlMediterranjetà, kif ukoll ilkarattru tas-Sud Ewropew, jispjegaw dan kollu wkoll. Ilfruntieri kulturali ta’ Malta ma humiex il-fruntieri ;eografi/i tag[ha imma l-ispazji ta’ re;jun s[i[.

In-nies li g[adhom imorru lKnisja, anki jekk hemm ukoll i;ibu ru[hom b’mod biered, u l-bqija, huma nies li qeg[din jag[mlu g[a]la. O[rajn g[amlu g[a]la opposta, u nnumru tag[hom qieg[ed joktor. Ir-ra;uni tat-tluq millKnisja tinsab fil-Knisja. Hi sitwazzjoni differenti [afna minn dik tas-snin sittin tasseklu l-ie[or meta t-tradizzjoni kienet g[adha l-uniku punt ta’ riferiment.

B[ala parti mill-Ewropa mag[quda Malta trid tissokta twessa’ l-firxa tal-jeddijiet /ivili min[abba li l-kundizzjoni multikulturali titlob vizjoni differenti tas-sistema demokratika li t[addmet b’su//ess sa issa. Anki jekk filParlament hemm duwalizmu, fis-so/jetà hemm plurali]mu ta’ kull xorta.

L-g[arfien ta’ din ir-realtà ;dida jitlob [sieb u pjanifikazzjoni li ma jinsew qatt li Malta mhux biss hi nazzjon b[al kull nazzjon ie[or, I]da hi wkoll entità ;eografika /kejkna [afna. Din ir-realtà titlob g[arfien talplurali]mu kulturali daqskemm titlob [arsien ta/-/okon, li hu fra;ilità.

Il-Maltin ji//elebraw fit-triq u fi knisja

Il-festi Maltin huma le]empju ewlieni li juri kif irreli;jon u l-politika huma minsu;in f’[a;a wa[da. Ilkritika li ssirilhom sikwit

g[al pa;na 31

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

COLLAGE

OPINJONI

31

L-akbar superstizzjoni tal-millennju l-;did minn pa;na 30

tinjora din il-karatteristika; ixxejriet kollha li hemm fil-festa huma xejriet komuni li jidhru f’kull okka]joni popolari o[ra.

‘Mass Meeting’ u festa parrokkjali huma a[wa, u forsi tewmin, b[alma huma pan;ierku u diskors politiku mqanqal.

Il-karattru li ji//elebra, u li jwa[[ad lir-reli;jon u lillpolitika, hu dejjem l-istess wie[ed. Il-poplu hu devot lejn il-Knisja b[alma hu devot lejn il-Partit. Il-konfront Mikiel Gonzi-Dom Mintoff hu doloru] l-aktar g[aliex spi//a biex ;elled lil-Laburisti mag[hom infushom, partitarji u Kattoli/i prattikanti.

L-g[aqal ta’ Borg Olivier jinsab anki fil-mod kif hu a//erta li jsir it-tibdil xieraq firrelazzjoni bejn l-Istat u l-Knisja waqt li jkun evitat kull konfront ]ejjed, li seta’ jwe;;a’ lill-partitarji anki b[ala membri tal-Knisja. Kulma se[[ bejn lIndipendenza (1964) u rRepubblika (1974) jispjega dan kollu.

F’kuntrast mal-modernità politika hemm id-drawwiet tradizzjonali. Fidi li ssir folklor hi dejjem fidi. Persuna li t[obb il-presepji g[aliex t[obb ilpasturi u l-gagazza, u l-bqija, hi persuna li temmen, taf jew ma tafx. Min imur il-knisja kull nhar ta’ {add b[ala drawwa, anki jekk jong[os jew jeg[ja, hu xi [add li jemmen.

L-oppost hu /ar ukoll: min ma jmurx hu persuna li [adet de/i]joni. Dan hu l-ka] ta’ Malta li qieg[ed jikber minn ;img[a g[al o[ra; in-nies li jmorru l-knisja g[all-quddiesa tal-{add qeg[din jonqsu. Hi de/i]joni u g[andha rra;unijiet tag[ha, u hi dejjem ir-ri]ultat anki ta’ qtug[ bejn ilfidi u l-kultura. Ma hemmx qtug[ li m’g[andux il-kaw]i tieg[u xi mkien fl-isfond edukattiv bikri.

Dan kollu hu parallel g[al

kulma qieg[ed ji;ri fil-qasam politiku, u r-ri]ultat tal-a[[ar elezzjoni hu e]empju li jixraqlu attenzjoni kbira, anki biex tiftiehem realtà li ma hix biss parti;;jana jew politika.

L-idea tajba tal-political correctness spi//at

F’dan il-kuntest l-akbar superstizzjoni ta’ ]mienna hi lfehma li r-reli;jon hi esperjenza privata, individwali, miftuma mill-kultura talkomunità. Fid-dinja o//identali l-idea tajba tal-political correctness spi//at biex b[allikieku ;ie bbanjat kull riferiment g[ar-reli;jon, jew fidi.

L-estremi]mu jitbandal minn na[a g[al o[ra. Ir-ra;uni storika hi li d-dimensjoni filosofika, e]istenzjali, twarrbet anki fi [dan l-istess reli;jon, ji;ifieri fil-Knisja stess. Beda ja[kem il-bi]a’ li l-Knisja ma tkunx so/jali bi]]ejjed, u sikwit se[[et ‘konver]joni’ inversa, kuntrarja: kienet id-dinja talfidili li tbiddlet, aktar milli kienet hi li biddlet lill-o[rajn.

Setg[et kienet id-dinja li kkonvertiet lill-Knisja, minflok ma kienet il-Knisja li kkonvertiet lid-dinja. Il-fatt hu li so/jetà pluralista to[loq ezi;enzi ;odda.

Fejn tinsab dik il-mara xwej[a li tirrepeti l-kurunelli?

Fejn hu dak ir-ra;el li jitlob quddiem kull ni//a? Huma ritratti qodma, memorji musfara, dokumenti ‘aretrati’.

Te]isti d-drawwa li wie[ed iwaqqa’ g[a/-/ajt lil dawn ilpersuni u dawn ittradizzjonijiet. Hu insult lil ;enerazzjonijiet twajba s[a[.

Din hi reli;jo]ità superstizzju]a? Jew hi ripetizzjoni tal-episodju Evan;eliku ta’ mara li fil-folla messet kemm kemm lil Kristu?

U quddiem din is‘superstizzjoni’, Kristu [are; bil-fa]i tremenda: ‘Xi [add

‘Qatt tul is-sena kollha l-partitarji politi/i ma jimxu spalla ma’ spalla u bi skop wie[ed daqskemm f’Jum id-Duluri’ messni.’ Xi [add, bi stupidità tipika (tal-qaddisin) kien messu f’dik il-folla kollha. Din listupidità minnufih g[o;bot lil Kristu – u l-miraklu se[[.

Dik il-mara setg[et kienet kemm Nazzjonalista u kemm Laburista. It-tradizzjoni Maltija g[ad g[andha bosta oqsma li fihom il-karattru parti;;jan i/edi g[al kwalità aktar universali. Qatt tul is-sena kollha l-partitarji politi/i ma jimxu spalla ma’ spalla u bi skop wie[ed daqskemm f’Jum id-Duluri. F’termini ta’ kobor tal-kunsens popolari dak hu luniku ‘jum nazzjonali’ li kellha

Malta ‘de facto’ sa issa.

Il-fortuna tal-kurunelli u tanni/e/ kwa]i spi//at, imma lumanità ma tg[addix ming[ajr kurunelli u ni/e/. Il-postmodernità g[andha ddevozzjonijiet tag[ha hi wkoll.

Huma l-istess fil-qofol, biddifferenza li huma neqsin minn kull riferiment reli;ju]. Ilmewt tal-Filosofija u talLetteratura fissret, fost l-o[rajn g[all-Knisja, li t-temi traxxendentali, metafi]i/i, twarrbu g[al kollox. Huma luniku sillabu tal-Knisja, temi li g[ad-dinja post-moderna huma superstizzjonijiet.

Mela x’inhi d-differenza bejn fidi u superstizzjoni? Kull forma ta’ fidi hi fidi. Ma konniex inkunu a[na dak li a[na llum kieku ma kinetx issempli/ità profonda, konvinta, ta’ tant ir;iel u nisa Maltin mimlijin fidi ‘tat-tfal’. Fidi ‘adulta’, ‘intellettwali’ hi bieb imbexxaq g[all-abbiss li ninsabu fih illum: intelli;enza konfu]a, ottimi]mu frustrat, Knisja li mhux biss hi lura b’mitejn sena, kif qal ilKardinal Martini lejlet il-mewt tieg[u, imma li g[andha tmur lura b’elfejn sena.

B’hekk tkun post-moderna: temmen b’intensità tal-qalb, t[obb bla ma ti;;udika, tistag[;eb b[at-tfal ]g[ar, ‘superstizzju]a’ daqs dik ilmara, Nazzjonalista#Laburista li emmnet li kienet se tfiq jekk tid[ol f’nofs il-folla u tmiss kemm kemm lil Kristu...

L-isfida post-moderna g[al kull reli;jon hi li teg[leb dan ilkumpless ta’ inferjorità u tg[ix fi [dan so/jetà pluralista kif qatt ma g[exet qabel. G[allpartiti politi/i l-isfida ma hix differenti wisq: kif se j]ommu l-identità klassika tag[hom waqt li jinfet[u biex jilqg[u ssinjali ta]-]mien u jiggarantixxu l-libertajiet me[tie;a lil kul[add.

Il-mixja kollha bdiet billi lIstat kien klerikali, u kompliet billi qam konflitt bejn l-Istat Klerikali tradizzjonali u l-Istat Lajk ;did. Il-konflitt ma]]mien ing[eleb, u Knisja u Stat tg[allmu kif jistg[u jg[ixu flimkien bla ma jirfsu lil xulxin.

Mill-kontroversja ta’ ]mien l-interdett Malta g[addiet g[all-ambjent kalm ta’ meta da[al id-divorzju. L-a;enda g[adha miftu[a u l-mixja se tkompli. It-toroq kollha kienu jag[tu g[al Ruma, imma llum saru jag[tu g[al Brussell.

• L-ewwel parti ta’ din il-kitba dehret il-{add li g[adda.

32

COLLAGE

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

RELI:JON

Dak min hu^ Jg[idu li l-kumbinazzjonijiet ma je]i]tux. Almenu g[al min jifta[ qalbu g[allMulej u jidde/iedi li jemmen li Alla, bil-qawwa kollha m[abba tieg[u, kapa/i ja[dem fl-istorja mqallba tag[na lbnedmin. Hi x’inhi.

Il-Van;elu tal-{add l4 ta’ Lulju, il-15 il-{add ta’ matul is-sena, da[al kexxun. :ie f’;img[a mi]g[uda b’dikjarazzjonijiet dwar limmigranti irregolari li jid[lu spiss f’pajji]na, spe/jalment f’dawn il-jiem u x-xhur s[an tas-sajf.

Mhuwiex il-kompitu tieg[u li ng[id min g[andu ra;un jew tort. Dak in[allih fil-kuxjenza ta’ dak li jkun biex jara hu.

Madankollu, b[ala Nisrani u sa/erdot, in[ossni fid-dmir li nin]el fil-fond fil-mistoqsija /entrali li l-g[aref fil-Li;i staqsa lil :esù: “U l-proxxmu tieg[i min hu?” (Lq:10:30).

L-g[aref tal-Li;i da[al f’diskursata ma’ :esù.

“Mg[allem, x’nag[mel biex niret il-[ajja ta’ dejjem?”

(Lq:10:26). :esù wie;bu b’mistoqsija o[ra. “Fil-Li;i x’hemm miktub? Inti x’taqra fiha?” (Lq 10:27). Hawn lg[aref, ta’ g[aref li hu, tah mill-ewwel it-teorija. “Int g[andek t[obb il-Mulej, Alla tieg[ek, b’qalbek kollha, u b’ru[ek kollha, bil-qawwa tieg[ek kollha, u b’mo[[ok kollu, u lill-proxxmu tieg[ek b[alek innifsek.” (Lq 10:28).

L-g[aref [are; bl-unuri.

Imma [ej ried jg[addi lil :esù minn g[ajn il-labra! “U lproxxmu tieg[i min hu?” (Lq 10:30). U hawn :esù japplika l-prin/ipju li l-g[aref kien jaf sa minn ;uf ommu bi storja li [asditu!

“Wie[ed ra;el kien nie]el :eriko minn :erusalemm, u waqa’ f’idejn il-[allelin; dawn ne]]g[uh, bi//ruh bis-swat u telqu, u [allewh nofsu mejjet (Lq:10:31). Il-qassis u l-levita evitawh [alli ma jitni;;sux min[abba li kienu sejrin jaqdu fit-Tempju. Imma s-Samaritan, l-g[adu tal-Lhudi,

minn P. Mario Attard OFM Cap ................................................

“wasal [dejh, rah u t[assru.

Resaq lejh, dewwielu l-;rie[i bi]-]ejt u l-inbid u rabathomlu, u mbag[ad tellg[u fuq il-bhima tieg[u, wasslu f’lukanda u [a [siebu.

L-g[ada [are; bi//tejn flus, tahom lil tal-lukanda u qallu, ‘{u [siebu; jekk tonfoq xi [a;a i]jed, inroddhielek jien meta ner;a’ ng[addi.’”

(Lq:10:34-36).

L-istorja ma tiqafx hawn. :esù issa jisfida personalment lill-g[aref tal-Li;i. “‘Minn dawn it-tlieta, int min jidhirlek li ;ab ru[u ta’ proxxmu ma’ dak li waqa’ f’idejn il[allelin?” ‘Min [enn g[alih,’ wie;bu dak. ‘Mur’ qallu :esù, ‘u ag[mel hekk int ukoll’ (Lq 10:36-37). It-tag[lima [adtha.

Ng[in lil kul[add.

Imma jien, g[ax Nisrani, nemmen li Alla jkellimni b’dak li ng[addi minnu.

G[all-[abta tal-[dax ta’ filg[odu kelli quddiesa ma’ grupp ta’ tfal Scouts. X’[in wasalt tg[axxaqt narahom mi;burin flimkien f’ambjent li jg[inhom jikbru. Fl-ewwel bank, sewwasew ta[t imnie[ri, kien hemm tifel ta’ ;ilda skura. Qalbi g[amlet tikk! Issa l-Van;elu nfeta[ bera[ quddiemi! U mhux talli ma stajtx nag[laq [alqi talli meta tlabt lill-Ispirtu sSantu [alli jidlek bil-qawwa kollha tieg[u dik ilquddiesa, ilverità ma setg[etx tieqaf to[ro;. Verità ;abet lill-o[ra!

Dlonk, ilMulej fakkarni f’dak li kien qal l-Isqof Aw]iljarju Mons. Charles Scicluna pre/i]ament jum qabel: “Dawn in-nies (immigranti illegali) li

jaqsmu l-Mediterran, ja[sduna. Nies li jin]lu fostna g[al g[arrieda jqajmu lil qlubna. Hu diffi/li li n[abbtu wi//na ma’ din is-sitwazzjoni.

U a[na l-Isqfijiet irridu nag[rfuh dan.

Imma din hi g[ajta ta’ dover g[all-g[ajnuna. Ma nistg[ux inwarrbuha. It-twe;iba tag[na trid tkun umana. Inkella nitilfu l-umanità tag[na. It-twe;iba tag[na g[andha tkun Nisranija. Inkella ma nkunux tassew Insara.”

U x’inhi t-twe;iba Nisranija? F’jum il-;udizzju :esù nnifsu se jag[milli l[aqq, wi// imb wi//, fuq jekk jien ilqajtux f’dawk li, [tija tal-gwerer f’pajji]hom, spi//aw bla saqaf fuq rashom, b’ta fuqhom senduqhom u ;ew f’arti biex in[enn g[alihom. Inkella jekk warrabtux fihom. “Kont barrani u lqajtuni” (Mt 25:35).

Jew “Kont barrani u ma lqajtunix” (Mt 25:43).

G[ax, “Tassew, ng[idilkom, kull ma g[amiltu ma’ wie[ed mill-i]g[ar fost dawn [uti, g[amiltuh mieg[i” (Mt 25:40). U “Tassew, ng[idilkom, dak li ma g[amiltux ma’ wie[ed minn dawn i]-]g[ar, anqas mieg[i ma g[amiltuh” (Mt 25:45). U diskors :esù sa[ansitra jag[laq bil-;udizzju tieg[u: “U dawn imorru fit-tbatija ta’ dejjem u l-;usti fil-[ajja ta’ dejjem” (Mt 25:46).

Il-kant li g[a]lu dawn it-tfal g[all-offertorju iktar sa[[a[li fehmti fuq min hu l-proxxmu tieg[i f’din l-istorja. “G[ax ng[id li nemmen fik Mulej, Li m[abbti kollha g[alik, Jekk ma narakx fil-fqir mag[kus, Li l-ikbar xebh jag[tik? Kif g[andi l-[ila ng[id li Int, Tinsab fil-;miel tal-ward, U ninsa ’l min jinsab fil-g[aks, Fil-qtieg[ ta’ qalb, fil-mard?

Kif tista’ qalbi tfur bil-fer[, W g[anjietha tg[olli lejk, Jekk mog[mi ma nilma[x li hemm, Imsallab [ija [dejk? L-inbid u l-[ob] li jiena nduq, Mhumiex se jtuqu r-ru[, Jekk ma nismax l-g[ajjat ma[nuq, Ta’ min jinsab bil-;u[! Mulej in[obbok f’min hu fqir, Li j;eg[elni nemmen fik, G[ax nilm[ek f’kull min hu mag[kus, Li l-ikbar xebh jag[tik”.

Fl-a[[ar nett g[al dawk li jixtiequ jag[mlu esperjenza missjunarja [a jisimg[u bilqalb il-parir ta’ Mons.

Scicluna: “M’g[andniex b]onn nivvja;;aw eluf ta’ mili biex nag[mlu xog[ol volontarju, g[aliex ix-xog[ol volontarju qieg[ed i[abbtilna l-bibien tag[na.”

It-22 {add Matul is-Sena

Min hu fuq ji;i ta[t!

Bin Sirak 3>19-21,30-31< Salm 67< Lhud 12>1819,22-24a< Luqa 14,1,7-14

Il-{sieb

Is-suppervja [afna drabi tag[mi lill-bniedem u ma t[allih jara xejn u lil [add quddiemu. Bniedem supperv jag[mel lil kul[add tapit u /ert li ma jarax xi jrid Alla minnu. Din tkun id-di]grazzja kbira ta’ [ajjitna. Hemm b]onn li naraw tassew li nsaffu kontinwament mill-[ajja tag[na kull sens ta’ suppervja ;ejja mill-egoi]mu. Il-Mulej illum, filwaqt li jurina l-kruha tas-suppervja, jurina kif nistg[u nfiqu minnha. Is-suppervja titfejjaq billi kontinwament tag[mel e]er/izzju ta’ umiltà fil-[ajja tieg[ek. Tipprova tkun inti g[as-servizz ta’ :esù fil-proxxmu. B’hekk biss nistg[u nfiqu u nersqu aktar lejn Alla meta a[na n[arsu madwarna u ng[inu lil min hu fil-b]onn. Dawn jistg[u jkunu fil-familji tag[na, fil-postijiet tax-xog[ol tag[na, fil-komunitajiet tag[na.

Hemm b]onn li ni/kienu a[na biex jidher :esù g[ax wara kollox l-unika darba li g[ola aktar minna :esù kien fuq issalib imtertaq g[al dnubietna biex jiksbilna s-salvazzjoni tag[na.

Il-Kelma

L-Ewwel Qari tal-lum, me[ud mill-Ktieb ta’ Bin Sirak, hu stedina g[all-umiltà u biex wie[ed ma jitkabbarx meta jkollu l-;id, anzi jaqsmu ma’ min hu fqir u fil-b]onn. IsSalm Responsorjali, minn Salm 67, juri li l-Mulej ja[seb ukoll fil-fqir u l-batut u [ejja post g[alihom, g[ax Alla hu “Missier il-{niena u difensur tar-romol.”

Fit-Tieni Qari mill-Ittra lil-Lhud insibu li fir-Rabta lQadima l-Lhud kienu jersqu lejn Alla bil-bi]a’ u t-treg[id.

L-awtur tal-Ittra lil-Lhud i[e;;e; lin-nies jersqu lejn ilMejda Ewkaristika ming[ajr bi]a’. Fil-Van;elu ta’ San Luqa llum insibu lil :esù jid[ol g[and wie[ed mill-kapijiet g[all-ikla. Ju]a dan il-mument biex jo[ro; fil-bera[ ilproblema ta’ dawk li jag[mlu kollox g[al wi// in-nies b’tant suppervja. Isostni li tal-ewwel ji;u l-a[[ar u tal-a[[ar l-ewwel. Hemm b]onn e]er/izzju kbir fl-umiltà.

Il-{ajja

. Kemm tassew qatt g[amilna e]ami tal-kuxjenza dwar is-suppervja u l-egoi]mu fil-[ajja tag[na? Dejjem trid tg[addi tieg[ek? Dejjem int g[andek ra;un? . Kemm qatt irriflettejt dwar l-g[a]liet li g[amilt fil[ajja tieg[ek g[all-foqra? . Il-Mejda Ewkaristika tag[tina l-qawwa u ssaffina millegoi]mu u s-suppervja g[ax nir/ievu l-;isem u d-demm ta’ Kristu mimlijin tjubija u fejqan. Kemm qed nersqu lejn dan is-sagrament bil-fer[ u ming[ajr bi]a’? . L-g[a]liet f’[ajjitna jridu jkunu /ari favur u mal-Mulej.

Minkejja d-difetti tag[na hemm b]onn li nin[allu missuppervja u ng[ixu b’umiltà l-jiem ta’ [ajjitna.

1

2

3

4

Id-Djalogu

{SIEB

Il-fidi hi li inti tag[mel l-ewwel pass anki meta m’intix tara t-tara; kollu.

– Martin Luther King

Mulej, taf li xi ftit jew wisq jien supperv. G[inni n[ares lejk, lejn is-Salib, biex nag[raf inkun umli fil-[ajja tieg[i.

Fr Charles Fenech OP

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

ISMA’ DIN

1.

L-g[odda tal-mastrudaxxa

Il-Martell kien il-president tal-kaxxa tal-g[odda tal-mastrudaxxa. S[abu qalulu biex jitlaq millkaxxa, g[ax kien storbju] wisq. Il-Martell qal: “Jekk ikolli nitlaq mill-kaxxa jien, ikollha titlaq ukoll o[ti l-Iskwerra.

Dik m’g[andhiex wisq tifsir u ma timpressjona lil [add”.

“Ok”, qalet l-Iskwerra, “imma jrid jo[ro; ukoll ittornavit. Biex jasal xi mkien, trid ta[li sa[[tek fuqu u tibqa’ ddawwar u ddawwar.” It-Tornavit dar fuq l-g[odda l-o[ra u qal: “Jekk tidde/iedu li nitlaq, ikolli nitlaq, hux.

Imma jkollha titlaq ukoll i/-?ana. Dik ta[dem biss filwi//. M’hemmx profondità f’dak li tag[mel.”

Ir-risposta rrabjata ta/-?ana kienet: “Jien nitlaq la triduni nitlaq. Imma jkollu jitlaq ukoll is-serrieq. Dak kuntrarju tieg[i, ikollu effetti profondi wisq.” Is-Serrieq gerger li se jkollu jitlaq, u min-na[a tieg[u qal: “Jekk nitlaq jien, ikollha titlaq ukoll ir-Riga, g[ax dik dejjem tkejjel lillo[rajn. Qisha hi biss perfetta.”

“Allura jkollha titlaq ukoll is-Sandpaper, jekk nitlaq jien”, qalet ir-Riga. “Dik goffa wisq u tobrox biss taf.”

F’nofs din id-diskussjoni ta[raq, li kwa]i firdet u kissret il-grupp kollu, da[al il-Mastrudaxxa ta’ Nazaret. Da[al fil[anut g[all-;urnata tax-xog[ol tieg[u. Qabad il-kaxxa talg[odda u mar fuq il-bank tax-xog[ol. Dakinhar kellu jag[mel pulptu. U f’xi [in u]a r-Riga, f’xi [in u]a sSerrieq, l-Iskwerra, il-Martell, i/-?ana, it-Tornavit, u sSandpaper.

Meta spi//a l-;urnata tax-xog[ol u lesta l-pulptu mar iddar. U meta telaq, l-g[odda kollha re;g[u nteb[u li lkoll kienu importanti g[all-Mastrudaxxa. U re;g[u saru [bieb.

COLLAGE

2.

San Pawl qalha mod ie[or, prattiku u tg[odd mhux biss g[all-[ajja fil-Knisja, imma anki dik fis-so/jetà. “Issa l;isem mhuwiex membru wie[ed, imma mag[mul minn [afna membri. Kieku s-sieq kellha tg[id: “Ladarba m’iniex l-id jien m’iniex bi//a mill;isem”; b’daqshekk mhijiex parti mill-;isem? U kieku lwidna kellha tg[id: “ladarba m’iniex il-g[ajn, jien m’iniex bi//a mill-;isem”, ma jkunx ifisser b’daqshekk li hi mhijiex bi//a mill-;isem. Kieku l;isem kollu kien g[ajn, fejn kien ikun is-smig[? U kieku kien kollu smig[, fejn kien ikun ix-xamm? … Kieku kollha kellhom ikunu membru

3.

Mulej, Int tg[addi ming[ajrna imma ridt tag[tina sehem fl-i]vilupp tal-[olqien u fit-t[addim tal-Fidwa.

G[inna nag[rfu napprezzaw

minn Dun Pawl Camilleri ................................................ pauca43@gmail.com

wie[ed, fejn hu l-;isem? Lg[ajn ma tistax tg[id lill-id: “Jiena m’g[andix b]onnok”, lanqas ir-ras ma tg[id lirri;lejn m’g[andix b]onnkom (1 Kor 12, 14-21).

{SIBIJIET

33

• Kul[add b]onju].

Kul[add indispensabbli.

Je[tie; nag[rfu r-rwol tag[na, fil-Knisja u fisso/jetà, u naqduh b’responsabbiltà. Je[tie; napprezzaw ir-rwol talo[rajn u nifhmu s-sbu[ija tad-diversità u tassolidarjetà. {add ma jista’ jag[mel kollox wa[du.

Imma flimkien nipprodu/u l-mirakli. Suppervja, tkeskis, spirtu ta’ kompetizzjoni… ikissru lg[aqda. Koperazzjoni, djalogu u komprensjoni, iwasslu lill-bnedmin kullimkien biex jimxu a[jar u jirre;istraw progressi sinifikanti.

is-siwi ta’ xulxin g[al xulxin u l-valur tal-[idma flimkien.

T[alliniex ni]irg[u firdiet bla sens.

G[allimna nkunu strumenti ta’ g[aqda Solidarjetà u ftehim.

Il-kritika lill-Knisja Jiena n[obb naqra kotba talIstorja. Storja :enerali li tolqot lil kull taqsima ta’ bnedmin u anki Storja li tolqot espressament lillKnisja. G[andi diversi kotba fuq dawn i]-]ew; taqsimiet tal-Istorja. G[idt ‘diversi’ biex ma noqg[odx nifta[ar u ng[id ‘[afna’. Mil-libretti blIngli] li b[alissa qed nippubblika ta[t l-isem ‘Words worth knowing’ na[seb li tidher fil-fatt ilverità ta’ din l-osservazzjoni tieg[i.

Fejn tid[ol il-Knisja, fattur ewlieni li ]gur jaqa’ ta[t g[ajnejja hu dak li l-Knisja hi mag[mula minn bnedmin. U l-bnedmin, fin-natura umana tag[hom, huma qrib [afna lejn il-possibbiltà tal-i]balji u l-abbu]i. Din il-verità dehret sa minn ]mien Sidna :esù Kristu stess. G[andna l-ka] mag[ruf ta’ :uda u, imbag[ad, komplejna b’dawk in-numri bla tarf ta’ stonaturi tan-nies tal-Knisja li l-Istorja tirre;istra.

U kull kategorija ta’ nies tal-Knisja! Papiet, isqfijiet, sa/erdoti, reli;ju]i r;iel u nisa, u, naturalment, issempli/i nsara. Dik hi nnatura umana bid-dg[ufija kollha tag[ha. Spe/jalment meta l-bnedmin, huma min huma, ma jkunux ta’ vera [ajja spiritwali jew ta’ talb u li jirrikorru g[all-g[ajnuna ta’ Alla. Iva, id-dinja u x-xitan, partikolarment dan tal-a[[ar, il-parti tag[hom jag[mluha dejjem! U ma hu xejn rari li jkantaw reb[a!

Papiet u isqfijiet u li ttradew il-missjoni tag[hom kien hemm diversi fl-Istorja, biex ma noqg[odx ng[id ‘[afna’.

Laj/i, ir;iel u nisa li kkumbattew lill-Knisja u g[amlulha [afna deni, altru u altru li kien hemm! S’intendi kien hemm ukoll l-id ta’ Alla l-Imbierek li xejnet ilmalizzja u l-[a]en ta’ dawn ilbnedmin. L-id ta’ Alla li lillKnisja, wara l-attakki kontra tag[ha, [ar;itha aktar sabi[a u qawwija milli kienet qabel.

Biex ma noqg[odx insemmi ka] b[al ta’ Luteru, Voltaire u salt persona;;i fatali o[ra, nissu;;erixxi qari tal-Istorja tal-Knisja ta’ ]mien is-Seklu G[axra. Ji;ifieri ta’ ]minijiet wara li kienu g[addew dawk tal-pagani]mu Ruman. }mien meta anki diversi papiet taw e]empji []iena bil-kbir. Imma anki ]minijiet meta, millbanda l-o[ra, dehru figuri ta’ qaddisin kbar li, bil-[ajja u lg[emil tag[hom, kissru bilkbir dak li kien hemm [a]in fil-Knisja u anki fil-mexxejja tag[ha.

I]da, i]da u i]da

Tg[id illum l-affarijiet huma sostanzjalment differenti? Illum g[andna jew m’g[andniex nies li jag[tu figura [a]ina tal-post u uffi//ju tag[hom fil-Knisja?

Mill-banda l-o[ra g[andna jew m’g[andniex insara dejjem lesti biex jikkritikaw u jmaqdru lill-Knisja? Insara xi drabi mbuttati bil-mo[bi minn g[aqdiet g[edewwa tal-istess Knisja!

minn Mons. Anton Gauci

...........................................

Inkella nies lesti biex jikkritikaw kollox, anki meta huma rari jirfsu ;o knisja biex ikomplu d-dmirijiet tag[hom ta’ nsara! Anki nies li jikkritikaw u jmaqdru, i]da la jissu;;erixxu t-tajjeb u lanqas huma kapa/i li jag[mlu dan.

Jekk ma jkunux anki msie[ba f’g[aqdiet li jeqirdu l-Knisja jridu u mhux jissu;;erulha fejqan jew modi kif teg[leb labbu]i u d-difetti. G[andna kittieba li qeg[din i]ommu lill-Knisja moralment responsabbli g[all-i]balji ta’ membri tag[ha sa/erdoti. U jriduha terfa’ din irresponsabbiltà g[as-sempli/i ra;uni li dawk kienu membri tag[ha!

Dawn qeg[din jinsew dawk it-twissijiet ta’ Alla lImbierek fl-Iskrittura Mqaddsa, meta jg[idilna li lanqas il-missier ma hu

responsabbli g[al dak [a]in li jag[mel ibnu! Difatti l-Istorja wrietna ]]ejjed ka]ijiet ta’ ;enituri qaddisa b’ulied segwa/i tax-xitan! Allura lil dawk il-;enituri se nikkastigawhom min[abba xxellera;ni u d-delitti ta’ wliedhom? Dan x’sens ta’ ;ustizzja ssejja[lu?

G[andna min irid jag[milha ta’ g[aref, jikkritika u jmaqdar! Min isegwi su;;erimenti mag[mula minn g[aqdiet kontra l-Knisja.

Mhux biss minn xi ma]unerija, tafux! U min g[ax irid jaqdi lil dik ilpersuna jew lill-o[ra! U sejrin hekk, spe/jalment f’ka]ijiet fejn kittieba huma m[allsa meta jiktbu fil-;urnali! U, allura, iridu jsibu xi su;;ett biex jiktbu fuqu! Forsi nafu x’a[na ng[idu! Forsi!

G[ix l-ewwel [ajja ta’ veru nisrani int. Tkunx b’ru[ek u ;ismek wara l-flus li se jag[tuk meta tikteb! {obb tassew lill-Knisja u kompli ddmirijiet li jimponulek Alla u l-li;ijiet tatl-istess Knisja li tg[id li inti membru tag[ha.

Imbag[ad, b[alma g[amlu [afna u [afna qaddisin, iva urieha lill-Knisja fejn hemm li]balji.

Imma mhux noqg[od insawwatha g[ax nag[milha ta’ m[allef u nippretendi li hi kellha tag[mel hekk u kellha tag[mel hekk! Kellha titkellem fuq immigrazzjoni u mhux immigrazzjoni! Kellha tikkundanna u ;;orr hi fuq spallejha n-nuqqasijiet umani ta’ dan jew dak is-sa/erdot u

isqof! U a[na qeg[din inqisu ru[na g[orrief u kapa/i nikkore;u lill-istess Knisja!

Irridu li l-Knisja tinda[al f’kollox, spe/jalment fejn tkun qed tappo;;a l-veduti u l-politika tag[na! Xi drabi lanqas nittendu li rridu n;ellduha ma’ dan jew ma’ dak!

Kemm trid toqg[od attenta l-Knisja spe/jalment fi kwistjonijiet li, skont int, huma tajba u, skont dak lie[or, assolutament mhumiex!

Kemm trid toqg[od attenta lKnisja fejn jid[lu opinjonijiet kontra xulxin, meta na[a ssostni li hi tinsab fit-tajjeb u mhux in-na[a l-o[ra!

Min kien dak li kiteb dan ilkliem fl-Iskrittura Mqaddsa: “Toqog[dux tqassu fuq xulxin, [uti. Min iqassas fuq [uh u ji;;udika lil [uh, dan ikun qieg[ed iqassas fuq illi;i u ji;;udika l-li;i; imma jekk inti ti;;udika l-li;i, ma tkunx qieg[ed tag[mel dak li trid il-li;i, imma ssir im[allef.

Wie[ed biss hu dak li jag[mel il-li;i, wie[ed biss l-im[allef: dak li g[andu s-setg[a je[les u jeqred. Int min int biex ti;;udika ’l [addie[or”?

Kien l-Appostlu San :akbu fl-Ittra tieg[u, kap 4, vv. 1112. U l-Appostlu Missierna San Pawl kien wissiena b’dan l-istess ton? Naqraw l-Ittra lirRumani fil-kapijiet 2 u 14!

Pawlu qalilna: “Int, li tag[mel [aqq minn [addie[or, ma g[andek ebda sku]a, int min int.” u “Imma int, g[ax g[andek tag[mel [aqq minn [uk?”

34 COLLAGE KUR}ITAJIET

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

INTERVALL PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ

(Fuq)> It-tewmin Amy u Katie. (Lemin)> It-tewmin uni/i flimkien mal-;enituri tag[hom u [uthom il-kbar

It-tewmin li twieldu tliet xhur bog[od minn xulxin It-tewmin Amy u Katie Jones-Elliot mistennija jkunu parti mill-Guinness World Records g[all-ammont ta’ ]mien li g[adda bejniethom biex twieldu.

Omm it-tewmin, Maria Jones-Elliot, li g[andha 34 sena, kienet tqila b’tewmin i]da kellha twelled l-ewwel tarbija, Amy, tliet xhur qabel biex ittieni tarbija, ji;ifieri t-tewmija ta’ Amy, Katie, twieldet 87 ;urnata wara.

Gidimlu widnejh fil-{abs {absi Kanadi] instab [ati li hedded u assalta persuna o[ra wara li gidem, qata’ u kiel widnet [absi ie[or.

Il-vittma Ismael Dupont, ta’ 34 sena, irrakkonta filqorti li waqt li kien f’[abs f’Montreal, Seraphin Richer ta’ 48 sena mar fuqu u tah daqqa b’kalzetta li fiha kien hemm laned tattonn ta]-]ejt. Richer ordna lil Dupont biex imur fi//ella tieg[u u waqt li kienu hemm allegatament gidimlu widintu, qatag[hielu u wara li g[omodha be]aqha fl-art.

Richer anki attakkalu lwidna l-o[ra biex il-vittma spi//a b’bi//iet nieqsa fi]]ew; widnejn.

Richer ma ammettiex lakku]a anzi qal li kien Dupont li attakkah l-ewwel.

Il-qorti m’a//ettatx ilver]joni tieg[u u issa jkollu jistenna s-sentenza li se ting[ata f’Settembru.

Richer b[alissa qed iservi sentenza ta’ [abs wara li nqabad i[addem ]ew; tfajliet ta[t l-età filprostituzzjoni.

Fl-istorja li kienet pubblikata fil;urnal The Sun, Maria qalet li wara li welldet lil Amy, l-u;ig[ tat-tqala waqaf minkejja li t-tobba g[amlu lisforzi kollha biex fl-istess ;urnata jwelldu anki lil Katie, i]da ma kienx ilka].

Maria kellha tag[mel 36 ;img[a rikoverata l-isptar sakemm welldet ittewmija l-o[ra.

F’intervista ma’ The Sun l-omm qalet li din l-esperjenza tqisha b[ala miraklu u t[ossha verament ixxurtjata li minkejja ]-]mien li kellha tistenna biex twelled it-tieni tarbija ma kienx hemm kumplikazzjonijiet anki min[abba l-fatt li Amy twieldet 3 xhur qabel. Maria Jones-Elliot g[andha ]ew;t itfal o[ra, Olivia li g[andha 14-il sena u Jack li g[andu 11-il sena.

Jones-Elliot qalet wkoll li kellha sapport anki ming[and ]ew;ha Chris li g[enha biex tiffoka fuq it-twelid tattewmija l-o[ra filwaqt li ]]omm kalma g[aliex lil Amy setg[et taraha biss wara [ames ;img[at.

G[alhekk issa u g[all-kumplament ta’ [ajjithom, Amy u Katie, minkejja li huma tewmin, se ji//elebraw g[eluq sninhom f’dati differenti.

Il-Big Ben qed imil b[at-Torri ta’ Pisa Fejn qabel konna na[sbu li t-Torri ta’ Pisa biss hu lunika attrazjoni turistika li qed titmiel, issa nafu bi/-/ert li anki l-Big Ben f’Londra qed jigrilu l-istess g[alkemm mhux daqshekk evidenti.

Infatti tmiel b’]ew; piedi.

Il-Big Ben, bini li jinsab fil-kapitali Ingli]a Londra, tlesta 155 sena ilu u hu wa[da mill-aktar attrazzjonijiet popolari madwar id-dinja, mhux biss fl-Ingilterra.

John Burland, li hu professur fil-Kulle;; Imperial fl-Ingilterra, qal li leffett jista’ jidher b’ mod /ar spe/jalment jekk wie[ed jersaq lejn il-bini talparlament. Burland qal ukoll li sa[ansitra ra turisti jie[du ritratti u jikkummentaw fuq dak qed ji;ri lil dan il-bini, it-torri tal-arlo;; g[oli 96 metru!

Skont l-esperti, it-torri beda jitmiel sew fl-2003.

Sena wara l-o[ra dejjem beda jeg[leb b’ 0.9 millimetri. Id-differenza bejn i]-]ew; binjiet, ji;ifieri bejn il-Big Ben u t-Torri ta’ Pisa fl-Italja, hi li t-Torri f’Pisa ma baqax jitmiel. It-Torri ta’ Pisa kompla jinbena mitt sena wara li beda jinbena fl-

Il-Big Ben fl-Ingilterra u t-Torri ta’ Pisa fl-Italja> resqin lejn l-istess destinazzjoni

1173 u fl-1911 it-torri beda jitkejjel b’ mod regolari.

Ilum il-;urnata t-Torri ta’ Pisa tmiel madwar 5.3 metri ’l bog[od mi/-/entru tat-torri nnifsu. Ta’ min isemmi wkoll li skont studju li g[amel ;eometra Olandi] fl2008, Jacob Van Dijk, itTorri ta’ Pisa m’g[adux liktar bini mg[awwe; fl-

Ewropa. Fil-fatt skont listudju li g[amel, bini filvilla;; ta’ Bedum, l-Olanda, g[andu rekord b[ala l-aktar bini mg[awwe; fil-kontinent Ewropew.

Fir-rapport tieg[u Van Dijk kien qal li x’aktarx itTorri ta’ Pisa ma baqax daqshekk mg[awwe; ri]ultat tax-xog[ol ta’ restawr li

g[amlu fuqu. Hu qal li filka] tal-Big Ben m’g[andu jsir xejn.

Il-Big Ben qed ji;rilu hekk min[abba x-xog[ol ta’ kostruzzjoni li sar, b[al pere]empju l-bini ta’ District Lane li hi triq ta[t l-art u lbini ta’ parke;; ta[t il-Big Ben li saru fil-bidu tas-snin sebg[in.

COLLAGE PASSATEMP 35

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013 Mimdudin> 1. :ermani] (6) 3. Ma tibqax bla [wejje; fuqek (6) 7. Tg[annaq mieg[ek (7) 8. :eneralment [an]ir tal-fu[[ar b’xaqq f’dahru (5) 9. Qawwi (5) 10. T[alliha ddub f’[alqek (9) 11. Xewqa g[atxana (5) 13. Ma bqajtx sejjer (6) 15. {allejtu wa[du (6) 17. }ifna Bra]iljana (5) 21. Filli konna qed narawhom, filli ma dehrux aktar (9) 23. Il-kmamar ]g[ar tal-vari fil-knejjes (5) 24. Dak tar-razza ma titla’ ebda bandiera mieg[u (5) 25. Nol jew lista ta’ prezzijiet (7) 26. Frotta popolari li nimportawha s-sena kollha (6) 27. Issikkat (6) Weqfin> 1. Dak li tista’ tag[mel bi spaga (6) 2. Element metalliku jintu]a biex jissewwew il-laned (5) 3. B[alma kien Oreste Kirkop (5) 4. U m’ajkla b’xi mod tag[mel [elu tork li jdub f’[alqek? (7) 5. G[allem (5) 6. Attakk fuq xi [add (6) 7. Takku]a (5) 12. u 14. Nigge] b’siringa (6) 14. Ara 12.

15. Issir lewn il-lellux (6) 16. Armar fejn isir xi programm jew /erimonju fil-pubbliku (7) 18. Parti ]g[ira minn /arruta? (5) 19. Ir-raba’ parti (5) 20. }ejjed. Kulma jo[ro; barra mil-limiti (6) 22. L-ista;un li ninsabu fih (5) 23. Gundalla (5)

3

2

1

4

5

6 8

7

10

9

11

13

12

14

pin 15

16

PUBLICATIONS

18

17

20

19

21

22

24

25

26

23

27

Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret il-{add li g[adda

Mimdudin: 1. Fisser; 3. Blalen; 7. Adottat; 8. :emel; 9.

Rubli; 10. Interdett; 11. Kitla; 13. Manija; 15. A;enda; 17. {dejn; 21. Satellita; 23. {a]na; 24. Ratek; 25. Ombrina; 26.

Platti; 27. Jannar.

Weqfin: 1. Fanfru; 2. Erodi; 3. Batut; 4. A;;orna; 5. Attiv; 6.

Eletta; 7. Arbli; 12. Tin; 14. Noe; 15. Assurd; 16. Delikat; 18.

Ji]ra’; 19. {abba; 20. Vampir; 22. Idoli; 23. {tija.

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

IRBAÓ… voucher ta’ €15 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tattelefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Irrebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[ tatTisliba tal-{add 18 ta’ Awwissu 2013 hu: Mark George Schembri, ‘Schembri House’, Triq is-Sajjieda, Fontana, G[awdex.

— Hawn jien, sinjur, sirt naf li g[andek b]onn salesman dinamiku…

Soluzzjonijiet

‘Jig-Saw Puzzle’

Fejn fil-parti ta’ fuq trid tqieg[ed it-tmien kwadri mmarkati bl-ittri biex tifforma stampa verament [elwa?

L-o;;etti mo[bija

Erbg[a mis-sitt o;;etti li jidhru hawn fuq jinsabu mo[bijin x’imkien f’din ix-xena. Indika f’liema kwadri jinsabu permezz tal-ittri u n-numri.

‘Jig-Saw Puzzle’

L-ewwel o;;ett: 7?; It-tieni: 2E; Il-[ames: 6F; Is-sitt o;;ett: 6B.

Sib l-o;;etti mo[bija

36

Televi]joni

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

cable#digital tv televiΩjoni Favourite Ch.

melita 31#108, GO Plus 106

07.00 Niltaqg[u • 09.00 Malja • 11.00 Belle Donne • 12.30 Best Deal • 13.00 {in g[al Kollox • 15.00 Nintrefa ’il Fuq • 16.00 Ipokriti • 18.00 Teleshopping • 18.30 Bejnietna l-{bieb • 20:30 - News Point • 21.00 }iffa • 23.00 Newspoint.

Iris

melita 176

10.35 Ritratto di signora. Film ’96 • 13.15 Le prix à payer. Film 2007

• 15.05 Beautiful Joe. Film 2000 • 16.55 Hollywood Vermont. Film

2000 • 18.55 A Wong Foo, grazie di tutto! Julie Newmar. Film ’95

• 21.05 The Dreamers - I sognatori. Film 2003 • 23.10 Il tè nel deserto.

Film ’90 • 01.40 L’assedio. Film ’98.

BBC Entertainment

melita 300, GO Plus 301

07.15 Poetry Pie • 07.20 Nina and the Neurons: In the Lab • 07.30 Green Balloon Club Goes on Holiday • 08.00 Balamory • 08.20 The Weakest Link • 09.05 Last of the Summer Wine • 09.35 My Family • 10.05 BBC Proms • 11.25 Doctor Who • 12.10 The Weakest Link • 12.55 The Inspector Lynley Mysteries • 13.45 The Inspector Lynley Mysteries • 14.30 Last of the Summer Wine • 15.00 Doctors • 17.35 Doctor Who • 18.25 BBC Proms • 20.00 Last of the Summer Wine • 20.30 My Family • 21.00 Hustle • 21.50 Silent Witness • 23.30 Michael McIntyre’s Comedy Roadshow.

TCM

melita 310, GO Plus

701

07.40 The Clock. Film ’45 • 09.10 Roberta. Film ’35 • 10.55 The Unsinkable Molly Brown. Film ’64 • 13.10 Come Fly With Me. Film ’63 • 15.00 4 foer Texas. Film ’63 16.55 Ben-Hur. Film ’59 • 21.00 The Champ. Film ’79 • 23.10 Bombshell. Film ’33.

MGM Movies

melita 312, GO Plus 702

07.00 Dreamchild (PG) • 08.55 Haunted Honeymoon. Film ’86 • 10.20 A Family Thing. Film ’96 • 12.10 Alias Jesse James. Film ’59 • 13.45 Charlie Chan and the Curse of the Dragon Queen. Film ’81 • 15.35 Dominick and Eugene. Film ’88 • 17.25 The Hospital. Film ’71 • 19.10 Wuthering Heights. Film ’71 • 21.00 Sunday, Bloody Sunday. Film ’71 • 22.50 Gothic. Film ’86.

Discovery Channel

melita 400, GO Plus 501

07.15 American Loggers: Making Ends Meet • 08.10 Mythbusters: Flying Guillotine • 09.05 Through the Wormhole with Morgan Freeman: What Happened Before the Beginning? • 09.55 How the Universe Works • 10.50 Ultimate Warfare: Fallujah: The Taking of Terror Central • 11.40 Finding Bigfoot: Bigfoot and the Redhead • 12.35 Auction Kings: Civil War Iron Knuckles • 13.05 Auction Kings: Fortune Teller Scale • 13.30 Baggage Battles • 14.00 Baggage Battles: Grand Theft Auto • 14.25 Auction Hunters: Fire in the Hole! • 14.55 Auction Hunters: Animal Instincts • 15.20 Dual Survival: Castaways • 16.15 Ultimate Survival: Zambia • 17.10 Ultimate Survival: Arizona Sky Islands • 18.05 Fast N’ Loud: Ferocious Ford and Fast Ferrari • 19.00 How It’s Made • 19.30 How It’s Made: Dream Cars • 20.00 Dynamo: Magician Impossible • 21.00 Dynamo: Magician Impossible • 22.00 Deadly Devotion: Gypsy Seduction • 23.00 Werner Herzogs Death Row: Conversation with Hank Skinner.

Melita More

melita 802

08.00 Hollywood Buzz • 08.30 Private Practice • 12.30 Glee • 13.15 Person of Interest • 19.15 How I Met Your Mother • 19.40 2 Broke Girls • 20.05 Whitney • 20.30 Dallas • 21.15 SMASH • 22.00 VEEP • 22.30 Suits • 23.15 Person of Interest • 00.00 The Mentalist • 00.45 Alcatraz • 01.30 30 Rock.

Biography Channel

melita 411

07.30 Storage Wars • 12.00 Pawn Stars • 13.00 Storage Wars • 18.00 Pawn Stars • 19.00 A Gypsy Life for Me • 20.00 Bio • 22.00 Hardcore Pawn • 23.00 The Kennedys.

NET Television melita 102, GO Plus 102

07.00 07.30 08.00 10.00 13.00 14.00 14.05 15.00 15.05 15.30 17.00 18.00 18.10 18.40 19.45

20.30 21.30 21.35 23.00

NET News Iswed fuq l-Abjad (r) Missjoni Telebejg[ Indifest (r) NET News (ikompli) Indifest (r) NET News Trott u Galopp Minn Festa g[al O[ra (r) Mister Fisherman (r) NET News Flusek (r) Premier NET News, NET Sports, NET Meteo Skoperti NET News Minn Festa g[al O[ra (r) NET News.

TVM 07.00 08.30 09.00 09.15 09.45 10.30 12.00 12.10 14.00 14.05 15.05 16.00 16.05 16.55 17.40 18.00 18.10 19.15 20.00 20.40 22.50 23.05

melita 101, GO Plus 101

L-G[odwa t-Tajba Extreme Animals Madwarna Mill-Im[a]en tal-Festi Is-Sajf mas-Salv Malta u Lil Hinn Minnha A[barijiet X Factor A[barijiet Teleshopping World’s Worst Disasters A[barijiet Merlin Sinbad Madwarna A[barijiet Mixage Atlantis A[barijiet The Game. Film 97 A[barijiet fil-Qosor Ripper Street .

TVM 2 07.00 08.30 09.00 09.45 10.30 11.30 12.00 12.30 13.00 13.30 14.15 15.00 15.50 16.00 17.00 18.30 19.00 19.30 20.30 20.35 22.20 23.10 23.40

melita 104, GO Plus 104

News Lonely Planet: Best in Asia Quddiesa Sensilhena G[anafest Kenn il-Ba[[ara Mill-Im[a]en tal-Festi G[awdex Illum Swim Up Is-Sajf mas-Salv Mixage World’s Worst Disasters Doc 7 Aqta’ Kemm Malta u lil hinn minnha Madwarna Storjografija A[barijiet g[al dawk neqsin bis-smig[ A[barijiet bl-Ingli] Jazz Festival Sinbad Int Min Int Delitti f’Malta.

ONE 07.15 08.30 08.45 09.00 10.10 10.40 11.25 12.30 12.40 13.45 15.00 17.30 17.40 18.40 19.30 20.15 23.30

GABRIEL BYRNE u LINDZE LETHERMAN f’xena mill-film LA CORSA DI VIRGINIA (Canale 5 9.10) li n[adem fl-2002

07.05 08.00 08.20 09.00 09.05 09.55 10.30 10.55 12.00 12.20 13.30 14.00 15.55 16.00 18.50 20.00 20.40

21.15 23.25 00.30 00.55 01.55

14˚ Distretto Tg1 Quark Atlante Tg 1 Telegiornale Dream Road 2012 Linea verde orizzonti estate A sua immagine Santa messa dalla Chiesa di Santa Santa Maria Maggiore in Assisi (Perugia) Angelus Linea verde estate Tg 1 telegiornale Paura di amare Tg 1 telegiornale Esibizione annuale frecce tricolori Reazione a catena Tg 1 Techetecheté, vista la rivista Kokowaah. Film 2011 Speciale Tg 1 Tg 1 notte # Che tempo che fa Cinematografo Speciale Venezia Settenote.

Raidue melita 151, GO Plus 202

06.30 Real School 07.00 Cartoons 10.00 Voyager Factory: Inside the World 10.45 Il nostro amico Charly. TF 11.30 La nave dei sogni Viaggio di nozze a Corfù.

Film 2010 13.00 Tg 2 giorno 13.45 Delitto in paradiso. TF 14.50 Il commissario Herzog 15.50 Ossessione pericolosa.

Film 2010 17.25 Regata storica di Venezia 18.05 Tg 2 L.I.S. 19.35 Castle. TF 20.30 Tg 2 notizie 21.05 Hawaii Five-O. TF 21.50 Under the Dome. TF 22.35 La domenica sportiva estate 01.00 Tg 2 notizie 01.20 Protestantesimo 02.00 La casa sulle novole. Film 2009.

Raitre melita 11#152, GO Plus 203

melita 103, GO Plus 103

G[a]liet ONE News Teleshopping Folji Sheriff’s Grill (r) Fish-On (r) Il-Komi/i (r) ONE News Mad-Daqqa t’G[ajn (r) Teleshopping Miss Malta (r) ONE News Sajf ma’ Gaffiero (r) Ikoni Fish-On (r) (ikompli) Ikoni ONE News.

Raiuno melita 150 GO Plus 201

07.00 Tg 1

07.05 La grande vallata 08.00 Il conte di Sant’Elmo.

Film ’50 09.25 Un militare e mezzo. Film ’59 11.15 New York New York. TF 12.00 Tg 3 12.15 Specuiuale Tf 3 Festival del cinema a Venezia 12.25 Telecamere salute 12.55 Prima della prima.

Turandot 13.25 Passepartout 14.00 Tg regione 14.15 Tg 3 14.30 Pane, amore e... Film ’55 16.05 Chi si ferma è perduto.

Film ’61 17.45 Timbuctu: I viaggi di Davide 18.10 Squadra Speciale Vienna 19.00 Tg 3

19.30 20.00 20.20 21.05 23.25 23.40

Tg regione Blob The Defenders. TF John Rabe. Film 2009 Tg 3 Missione di pace. Film 2011 00.25 Tg 3 01.15 TeleCamere.

Canale 5 melita 16#154, GO Plus 205

08.00 Tg 5 mattina 08.50 Tgcom 09.10 La bcorsa di Virtginia.

Film 2002 11.00 La lontra - Il rinoceronte nero 12.00 Melaverde 13.00 Tg 5 13.40 L’arca di Noè 14.00 Il falco e la colomba 16.05 Belli dentro. sitcom 16.45 Fratelli Benvenuti 18.00 Rosamunde Pilcher: Il servizio da the. Film 2007 20.00 Tg 5 20.40 Paperissima Sprint 21.10 Un’estate ai Caraibi. Film 2009 23.20 Terrore nel buio. Film 2007 01.30 Tg 5 notte 02.00 Paperisima Sprint.

Rete 4 melita 14#153, GO Plus 206

08.15 Vita da strega. TF 09.20 Le storie di viaggio a...

10.00 Santa Messa da San Giovanni Rotondo (Foggia) 11.00 Pianeta mare 11.30 Tg 4 12.00 Pianeta mare 13.00 Slow Tour 14.00 Tg 4 14.40 Donnavventura 15.50 Il colosso di Rodi. Film ’61 18.50 Tg4 Telegiornale 19.35 Il comandante Florent Senza u n motivo apparente. Film 2005 21.30 Tempesta d’amore. soap 23.10 Amori e segreti. Film ’98 01.50 Tg 4 night news.

Italia 1 melita 20#155, GO Plus 204

07.00 Quelli dell’intervallo. sitcom 07.50 Cartoons 09.55 Moto/ikli]mu GP Gran Brittanja 11.25 Studio aperto 11.30 Moto/ikli]mu GP Gran Brittanja 12.40 Fuori giri 13.20 Sport Mediaset XXL 13.40 Moto/ikli]mu GP Gran Brittanja 16.15 Rudy Maialino dispettoso 2. Film 2007 18.15 Life Bites 18.30 Studio aperto 19.00 Cosi fan tutte2. sitcom 19.15 Artruro. Film 2011 21.25 Miastero Adam Kadmon 00.15 Speciale Sport Mediaset 01.30 Studio aperto - La giornata 02.00 Alien Autopsy. Film 2006.

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

Televi]joni#Radju

37

radju Radio 101

101 FM

06.00 Fidi u {ajja - Noel Bartolo • 08.30 Mar/i u Bandalori - Joe Chetcuti • 09.30 Focus 101 • 11.00 Intervista ma’ Simon Busuttil • 12.30 Skor • 18.30 Slowdown - Mark Garrett • 20.30 Allegro Andante - Joe Fenech • 22.30 Italomix - Michael Treeby • 24.00 Rajt Malta Tinbidel.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 12.00 u 18.00.

A;;ornamenti ta’ l-a[barijiet: 10.00, 15.00, 17.00, 18.00.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 08.00, 12.00, 18.00.

A;;ornamenti ta’ l-a[barijiet: 10.00, 15.00, 17.00, 18.00.

KOKOWAAH (Raiuno 21.05) - Henry jkun kittieb. Jing[ata l-inkarigu biex jikteb ktieb flimkien ma’ kittieba o[ra, li ma jdumx ma jsir jaf li hi l-eks ma[buba tieg[u Katharina. Jipprova jirran;a d-differenzi li kienu nqalg[u bejniethom fl-img[oddi. I]da fin-nofs issa hemm ukoll tifla ta’ 8 snin. Film :ermani] li n[adem fl-2011.

AMORI E SEGRETI (Polish Wedding) (Rete 4 23.10) - Clare Daines (fir-ritratt hawn fuq), Lena Olin u Gabriel Bryne huma fost l-atturi ewlenin f’dan il-film Amerikan tal-1998 b’re;ija ta’ Theresa Connelly. Hala tkun tifla minn familja ta’ immigranti Pollakki li jkunu konservattivi u reli;ju]i [afna. G[alhekk meta Hala to[ro; tqila bla ma hi mi]]ew;a, jinqalg[u l-irwiefen kollha.

Radju Malta

93.7 FM

ONE Radio

92.7 FM

RTK

103 FM

Bay Radio

89.7 FM

07.20 Jum :did • 07.50 Avvi]i ta’ Mwiet • 08.00 Quddies • 09.00 Notti magiche • 10.30 Mar/ifest • 11.50 Mwiet u Angelus • 11.58 Xi Qrajt Xi Smajt • 12.10 Music Express • 14.01 Mu]ika u Sport • 18.15 Lino’s Weekender • 19:50 Avvi]i tal-Mewt u r-Ru]arju 20.05 Ri]ultati Sportivi • 20.30 Maltin Biss • 22.05 Erre Be • 23.30 Xi Qrajt, Xi Smajt • 23.33 Ru]arju • 24.00 Classic Hits.

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 07.00, 12.00 u 18.00. A;;ornamenti tal-a[barijiet: 10.00, 14.00, 17.00, 20.00 u 22.00. BBC News 15.00 u 21.00.

06.05 Bon;u ONE • 09.00 Mill-:urnali • 10.30 Qawsalla l-{add • 14.30 Il-{add fuq ONE • 15.00 ONE Weekend • 15.25 Djarju Kulturali • 16.00 Familja ONE • 18.00 Italo Super Hits • 19.30 Sunday ONE • 20.30 Charmy Time • 22.00 Music Mix • 24.00 Music Box • 02.00 Early Mix. Bulletin tal-A[barijiet fis-06.45, 11.45, 17.45, 21.45 u 02.45. A[barijiet fil-qosor 08.45, 09.45, 14.45.

06.30 Tmiem il-:img[a 103 FM • 08.30 Quddiesa tal-{add • 09.15 Hello Maks! • 10.05 Kull {add g[all-Frisk • 11.55 Fi {dan il-Mulej • 12.00 Regina Coeli • 12.15 Kotba lil Waslulna • 13.05 Frak mill-Istorja ta’ Malta • 14.05 Fil-:nien • 15.05 Memorji tal-Gwerra • 15.30 Sunday Breeze • 19.00 Ru]arju • 19.25 Ribalta • 22.00 Qaddis tal-Jum • 22.05 Ru]arju • 22.25 Nisimg[ek! • 24.00 Bir-Rispett Kollu.

A[barijiet: fis-06.00, 07.00, 08.00, 11.00, 12.00, 13.00, 15.00, 17.00 u s-18.00.

BBC: 10.00, 14.00, 16.00.

INDIFEST (NET Television 13.00) - Il-pre]entaturi Mark Azzopardi u Christine Haber (it-tnejn fir-ritratt hawn fuq) se jkollhom fost il-mistednin lill-kantawtur Sqalli Emanuele Heael Pavano, li se jkun ukoll qed ikanta waqt is-serata finali, wkoll b[ala msitieden. Mill-kantanti tal-Konkors Kanzunetta Indipendenza ta’ din is-sena se jkun hemm Roseann Cordina u Janice Mangion.

Mistiedna o[ra se jkunu Kurt Calleja, Amber Bondin u ]-]effiena ta’ Annalise Dance Studio.

CHI SI FERMA È PERDUTO (Raitre 16.05) -

06.30 Bay Breakfast • 10.30 Bay’s Top 40 • 13.30 Ben Glover • 16.30 Weekend Drive • 18.35 RnB Top 20 • 20.30 Hed Kandi • 22.30 Bimbo Jones • 23.30 Noctural Sunshine.

A[barijiet: 6.30 p.m.

Campus FM

103.7 FM

XFM

100.2 FM

Radju Marija

102.3 FM

09.00 Ikoni Mu]ikali Taljani • 10.00 Kordi Spanjoli • 11.00 Classic FM • 12.00 Allegro ma non troppo • 14.00 BBC World Service.

Peppino De Filippo u Totò huma fost l-atturi ewlenin f’dan il-film komiku Taljan li n[adem fl-1961 b’re;ija ta’ Sergio Corbucci.

07.00 The Weekend Breakfast • The XFM Official Countdown • 13.00 The Xfm Chillout Zone • 18.00 The Weekend Special.

07.00 Quddiesa • 08.00 Angelus u Kuntatt • 12.00 Angelus mill-Vatikan u Ru]arju • 12.30 Ru]arju tal-Erwie[ • 13.00 F’:ie[ il-Qaddisin • 15.00 Kurunella {niena Divina • 15.30 Bejn {sieb u Armonija • 16.30 Mill-G[anja tal-Poplu • 17.00 Kuntatt • 20.00 Klassi/i u Sagri • 21.00 Magazine • 23.00 {olqa mal-Maltin ta’ Barra • 23.30 A[barijiet Reli;ju]i • 23.50 Kompjeta.

PANE, AMORE E... (Raitre 14.30) - L-a[[ar mis-sensiela ta’ tliet films li kellhom lil Vittorio De Sica fil-parti talMarixxall Carotenuto. Fejn fi]-]ew; films ta’ qabel dan, ilparti ewlenija femminili kienet g[amlitha Gina Lollobrigida, f’dan li [are; fl-1955 minflok naraw lil Sophia Loren. Bidla o[ra hi fir-re;ija,Dino Risi flok Luigi Comencini. Caratenuto jkollu grazzja ma’ Donna Violante, li tkun ferm i]g[ar minnu fl-età. Naraw x’ji;ri meta fil-fatt jid[ollu fl-g[alqa ]ag[]ug[ li kif jg[idu jo[odhielu minn ta[t imnie[ru. Tg[id jibqa’ passiv Carotenuto, jew i/edi u jipprova j[abbat xi bieb ie[or?

Smash Radio

104.6 FM

Calypso Radio

101.8 FM

07.00 Salvinu Lanzon Magic Moments • 11.00 DJ Frank • 14.00 Non-stop Music.

06.00 Calypso Breakfast - Mario Fenech • 10.00 Dak Kien }mien John Mallia • 13.00 Goldlen Mix - Louis Fenech • 126.00 Mal-Melodija Maltija - Sephora Zammit • 19.00 Let’s Go - Charmaine Vella • 22.00 Night Shift - Chris Aquilina.

38 Klassifikati

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013 PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{

AVVI}I

{a]-}abbar

VAT, taxxa, pagi, bolli, e//.

Xog[ol effi/jenti g[allb]onnijiet tieg[ek u b’rata tajba [afna. ?emplu jew ibag[tu sms fuq 79283252 g[al appuntament.

DAR fuq u isfel. Salott, kamra tal-ikel, boxroom, k/ina, study room, bit[a, tliet kmamar tas-sodda, banju, shower ensuite, washroom, ]ew; verandi u solar heater.

Bl-g[amara. Bla /ens. Talba €174,700 (Lm75,000). ?emplu 79041653.

G{ALL-BEJG{ JEW KIRI

Il-{amrun

GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’, bilbit[a, dawl, ilma u toilet. Bilpermess Class B. ?emplu 77200983.

G{ALL-KIRI

{a]-}ebbu; ’il barra minn Triq l-Imdina GARAXX basement 40 pied x 50 pied, jista’ jintu]a g[al gym, store, uffi//ju e//. ?emplu 79211659.

Il-Fgura

{ANUT ;did bil-permess Class 4, kantuniera, lest b’kollox livell mat-triq u b’parapett 30” x 10” u sular ie[or isfel id-doppju ta’ fuq b’toilet, cameras e//. Ming[ajr rigal. ?empel 99442591 biex tarah.

VETTURI

Ford Mondeo Mk2

TA’ Malta. Mileage baxx f’kundizzjoni tajba [afna.

ST200 kit u alloy wheels ori;inali. Dejjem iggaraxxjata.

G[andi wkoll [afna parts li jmorru mag[ha. Prezz €3000. ?emplu 99422082.

Accounts

G[al kull xog[ol

TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid blinjam, qlug[ ta’ madum tal-art u tal-[ajt. Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq il-fil, bissejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u tibjid u rran;ar, u nraqqg[u soqfa tal-konkos, e//. Xog[ol ta’ ilma. Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol. B’garanzija ta’ xog[ol fil-pront. ?emplu 99602436.

Messa;;i

TRID tnaqqas mill-u;ig[ jew l-istress ta’ kuljum. ?emplu g[al messa;;i rilassanti totali minn terapista mara fuq 77865583. T[ossok a[jar ]gur.

Nixtri

RAM isfar u a[mar, stainless steel, bibien, twieqi tal-aluminju, cable wire, batteriji, karozzi, [adid, statwi u fajjenza antika, in[allas fil-pront. ?emplu 21430185 jew 99469467.

Ni]barazzaw, trasport, kull xog[ol

ALL CLEARANCE TRANSPORT innaddfu djar, fabbriki e// minn kull tip ta’ skart anke materjal tal-kostruzzjoni.

Innaddfu l-;onna. Nag[mlu

Klassifikati 39

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013 qlug[ ta’ madum tal-art u talkmamar tal-banju. Tindif u tiswijiet ta’ bjar, tik[il u tibjid, gypsum, xog[ol ta’ alterazzjonijiet fuq l-antik, bdil ta’ soqfa, e//. Servizzi bil-highup. Xog[ol b’esperjenza kbira. ?emplu 79081719 jew 21433352. www.allclearancemalta.com

So/jetà Filarmonika San Pietru

IL-KUMITAT tas-So/jetà Filarmonika tal-Banda San Pietru Bir]ebbu;a qed jilqa’ l-offerti g[all-kiri tal-bottegin.

L-applikazzjonijiet jistg[u jin;abru ming[and wie[ed mill-uffi/jali jew /emplu 79470804. L-applikazzjonijiet kollha jridu jaslu ssi;illati sal:img[a 6 ta’ Settembru 2013 fis-7pm.

Tiswijiet fil-pront u fil-post

TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet.

Stima b’xejn minn qabel.

Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.

Tiswijiet

MAGNI tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront ta’ magni tal-[jata. ?emplu 99422268 jew 21416705.

G{ALL-BEJG{

G[amara antika

TINKLUDI twaletta bil-mera, lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// tal-ir[am u gwardarobba kbira. Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.

Pushchair

NEONATO Reverso Sport - 3 Wheeler f’kundizzjoni perfetta, kwa]i ;dida. ?emplu 79409398.

Toilet seats

NAG{MEL xog[ol ta’ toilet seats ;odda li jkunu maqsumin jew li ma ssibux tixtru b[alhom, ta’ kull tip bilkuluri li jaqblu u kif tixtieqhom inti, g[all-kamra talbanju kompluti bil-fittings.

G[al aktar informazzjoni /emplu 21675053 jew 79675053.

Tombla sheets

B’numri kbar u kuluri differenti. Sett ta’ 8 u 10. Free delivery g[al G[awdex ukoll.

Morru g[and PAWLU BONNICI (bonnici printing press)

– 3 Triq Melita, il-Belt Valletta. Kif issibuna – minna[a tal-Barrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, invoices, posters u brochures bil-kulur e// u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew

79373700 jew ibag[tu email fuq pbonnici@bonniciprintingpress.com

PRIVAT

Malti

A-Level jew Intermediate, g[alliem gradwat u b’esperjenza, il-{amrun qrib ilJunior College. ?emplu 21472561 jew 99891548.

O-Level#Forms 1-4

MALTI, Matematika, Taljan, Ingli] u Physics. Postijiet – Marsaskala, il-Kalkara, il{amrun jew Birkirkara. ?emplu 21660812, 21472561, 99458791 jew 99891548.

Pure Maths u Physics

A-Level jew Intermediate, g[alliem gradwat u bl-esperjenza. Marsaskala, il-Kalkara, Birkirkara u l-{amrun qrib ilJunior College. ?emplu 21660812 jew 99458791.

JIN{TIE:U

Bonnici Bros Ltd

XUFIERA ta’ trakkijiet bl-

esperjenza huma me[tie;a biex ja[dmu fil-kostruzzjoni.

Min hu interessat g[andu j/empel 23596000.

Ur;enti

PERSUNA li j#ta[dem di;à b’[inijiet flessibbli u j#tixtieq j#ta[dem impjieg part-time f’canteen bejn is-7 a.m. u s-6 p.m. Ibg[at sms bid-dettalji tieg[ek u l-[inijiet li tista’ ta[dem fihom fuq 99895250.

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

SERVIZZI TA’ CUSTOMER CARE MILL-KUMITATI SEZZJONALI PN

IL-MARSA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN. IL-MELLIE{A. Kull nhar ta’ {amis bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. flUffi//ju PN. G[al appuntament /emplu 79990757. {AL TARXIEN. Kull nhar ta’ Tnejn u :img[a bejn il-5 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al appuntament /emplu 77771529, 79704491 jew 99262634.

AVVI}I SO?JALI

ANTOINE BORG. Il-{bieb ta’ Antoine Borg se jorganizzaw Barbecue, il-:img[a, 13 ta’ Settembru fil-lukanda The Palace, Tas-Sliema. G[all-biljetti /emplu 79703644 jew 27450117.

Trasport provdut b’xejn.

Mistiedna spe/jali l-Kap tal-Partit Simon Busuttil u l-kandidati g[all-elezzjoni tal-Parlament Ewropew. {AL TARXIEN. Il-Kumitat Sezzjonali PN se jorganizza Ikla fl-okka]joni tal-Festi talIndipendenza, il-:img[a, 13 ta’ Settembru fit-8 p.m. fil-bar talKa]in PN. Prezz €15 u €14 g[attesserati. G[all-bookings /emplu 99409549 jew 79208431 jew tkellmu lil xi membru tal-Kumitat Sezzjonali.

ROBERT ARRIGO. Il-{bieb ta’ Robert Arrigo se jorganizzaw }jara fl-Isla u l-Birgu u Dawra fuq il-Ba[ar bid-Dg[ajsa Tradizzjonali Maltija, it-Tlieta, 17 ta’ Settembru fid-9 a.m. Prezz €8 u g[all-bookings /emplu 23285000.

MARIO DE MARCO. Il{bieb ta’ Mario de Marco se jorganizzaw Coffee Morning, itTlieta, 1 ta’ Ottubru fil-lukanda Qawra Palace, il-Qawra. Tluq bilprivates fit-8.30 a.m. millpostijiet tas-soltu. Prezz €5 u biljetti ming[and il-helpers jew /emplu 21247049, 99450902 jew 21223911.

AVVI}I O{RA

IL-KALKARA. Il-Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija tal-bar talUffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibag[tu l-offerti tag[hom lis-Segretarju, Kumitat Sezzjonali PN Kalkara, Ka]in PN, Xatt tal-Kalkara, il-Kalkara.

Il-Kumitat jirriserva d-dritt li jag[]el kwalunkwe offerta, anke dik l-anqas vanta;;u]a.

IL-G}IRA. Il-Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija tal-bar talUffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibag[tu l-offerti tag[hom indirizzati lisSegretarju Kumitat Sezzjonali PN G]ira, Ka]in PN, Triq irReb[a, il-G]ira. Il-Kumitat jirriserva d-dritt li jag[]el kwalunkwe offerta, anke dik lanqas vanta;;u]a.

L-IM:ARR. Il-Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija tal-bar talUffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibag[tu l-offerti tag[hom indirizzati lisSegretarju Kumitat Sezzjonali PN M;arr, Ka]in PN, Triq Sir Harry Luke, l-Im;arr. Il-Kumitat jirriserva d-dritt li jag[]el kwalunkwe offerta, anke dik lanqas vanta;;u]a. {AL TARXIEN. Il-Kumitat Sezzjonali PN jixtieq jav]a li lbar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità issa hu miftu[ ta[t management ;did. Il-bar qed jifta[ mit-Tnejn sas-Sibt mis-7 p.m. ’l quddiem, kif ukoll il-{add filg[odu. Ji;u servuti appetizers.

TA’ XBIEX. Il-Kumitat Sezzjonali PN jixtieq jav]a li lbar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità qed jitmexxa minn management ;did u b’esperjenza. B[alissa qed ikun miftu[ kuljum bejn il-5 p.m. u l-10 p.m. mit-Tnejn sasSibt u l-{add bejn id-9 a.m. u t3 p.m. Qed jitqassmu wkoll appetizers. Min jixtieq jorganizza xi fenkata jew ikla, jista’ j/empel 79813505.

:urnata G[awdex organizzata mill-MNPN L-Erbg[a 4 ta’ Settembru 2013 Prezz €18 inklu] ikla g[and is-Seashells Restaurant, ix-Xlendi G[al booking /empel 99473932 jew 79603401 Tluq 6.45 a.m.

41

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

SPORT

WATERPOLO

Neptunes jirb[u u jisfurzaw decider minn Stewart Said

San :iljan Sir Alex.............8 Neptunes Emirates..............9 (1-3),(2-2),(1-2),(4-2) Quddiem l-ikbar folla talista;un, Neptunes Emirates sfurzaw decider meta f’partita

mimlija tensjoni u kkumbattuta g[elbu lil San :iljan Sir Alex 9-8. I]-]ew; settijiet ta’ supporters telg[u bi [;arhom. G[al San :iljan din kienet partita importanti i]da dehret tqila g[all-plejers li [assew it-tensjoni. Minna[a l-o[ra Neptunes irritornaw g[all-forma li wasslithom biex sfurzaw partita o[ra b’Tamas Molnar imexxi l-attakk u spi//a laqwa skorer b’[ames gowls.

Kienu San :iljan li marru fil-vanta;; fl-ewwel attakk b’gowl ta’ Paul Fava. I]da Neptunes irkupraw b’]ew; gowls minn Molnar u ie[or ta’ Gravina u sa tmiem lewwel sessjoni Neptunes kienu 3-1 minn fuq.

Neptunes sa[ansitra kabbru l-iskor b’gowl ta’ Ciric i]da Matthew Zammit naqqas ilmar;ni b’xutt qawwi. Molnar re;a’ kabbar id-distakk u Fava naqqas id-distakk tliet sekondi minn tmiem issessjoni.

Niki Lanzon g[amel liskor 6-3 fil-bidu tat-tielet sessjoni. Paul Fava skorja ttielet gowl personali i]da penalty ta’ Tamas Molnar po;;a lil Neptunes tliet gowls vanta;; g[all-a[[ar sessjoni.

Fl-a[[ar tmien minuti lpartita la[qet il-kulminu ta’ tensjoni b’Ciric u Karl Galea jitke//ew filwaqt li Jordan Camilleri ;ie ‘fouled-out’.

I]da l-partita baqg[et tintlag[ab bl-a[[ar sforzi ta’ San :iljan u sa ]ew; minuti mit-tmiem kienu ]ew; gowls ]vanta;;. Gowl ta’ Dino Zammit naqqas id-distakk u mbag[ad kellhom

Kif Spi//aw Premier Neptunes San :iljan Sliema Sirens Exiles

I DIV Valletta Marsacala Otters Ta’ Xbiex Marsaxlokk

L RDT

12 10 12 10 12 7 12 2 12 1

02 02 05 010 011

L RDT

12 11 0 1 12 7 1 4 12 5 3 4 12 3 1 8 12 1 110

F K Pt

178 167 155 117 105

99 30 30 21 6 3 99 33

129 22 138 18 170 10 171 4

opportunita` li j;ibu l-gowl tad-draw u jkunu nkurunati Champions i]da fl-a[[ar attakk ma spi//awx b’tentattiv lejn il-lasta u Neptunes reb[u u sforzaw decider g[al nhar it-Tlieta.

San :iljan: D. Camilleri, J.C. Cutajar, C. Gialanze (1), K. Galea, K. Dowling, M. Zammit (1), M. Avramovic, A. Bianchi, C. Spiteri DeBarro, P. Biros (1), P. Fava (3), D. Zammit (2), J. Sammut Neptunes: A. Borg Cole, N. Lanzon (1), A. Sammut, M. Stellini, T. Agius, A. Ciric (2), S. Camilleri, J. Camilleri, G. Pace, S. Gravina (1), K. Debattista, T. Molnar (5), C. Mercieca Referees: Maurizio De Chiara, Massimo Angileri G[alqu b’reb[a Otters Nivea.......................14 Marsaxlokk..........................8 (3-2),(5-3),(3-1),(3-2) Otters Nivea spi//aw l-

ista;un fuq nota po]ittiva meta f’konfront li ntlag[ab biss g[all-istatistika, g[elbu lil Marsaxlokk 14-8. G[attim G[awdxi kien sta;un po]ittiv fejn spi//aw fit-tielet post b’wirjiet tajbin u b’barranin li kienu effettivi.

G[ax-Xlukkajri fl-ista;un tar-ritorn, kien importanti li t-

Hibs jag[lqu b’reb[a

It-tim tal-Futsal ta’ Hibernians temm l-impenji tieg[u fil-UEFA Futsal Cup b’reb[a fuq it-tim Dani] ta’ JB Futsal Gentofte bl-iskor ta’ 3-2 fit-turnament preliminari ta’ kwalifikazzjoni li sar filFinlandja.

Din kienet l-ewwel darba li tim tal-Futsal Malti qatt reba[ log[ba barra minn xtutna bil-goals jaslu minn Gerasimov u Marev.

Fil-partiti l-o[ra li lag[bu matul din il-;img[a Hibs tilfu kontra Hamburg Panthers tal-:ermanja u Ilves Tampere tal-Finlandja.

Il-kontin;ent ta’ Hibernians mistenni lura Malta g[ada.

141 127 180 163

F K Pt

177 142 122 147 119

FUTSAL

FUTBOL LOKALI Sergei Markoch kow/ ta’ Neptunes irnexxielu jimmotiva lill-plejers tieg[u aktar minn Sergio Afric biex sfurza decider

tim jibqa’ mag[qud biex ikompli jibni g[al ista;un li ;ej, xi [a;a li saret. Barra minn hekk Marsaxlokk g[alkemm sofrew g[axar telfiet, kellhom wirjiet sodisfa/enti u ma [allew lil [add jiddominahom g[al [inijiet twal. Fil-partita g[al darba o[ra spikka Ivan Vuksanovic awtur ta’ seba’ gowls.

Otters reb[u l-ewwel sessjoni 3-2 bil-gowls jaslu mill-barranin Vuksanovic u Edward, b’Marsaxlokk iwie;bu b’gowl kull wie[ed mill-a[wa Kovacs. Otters komplew isa[[u l-vanta;; meta reb[u t-tieni sessjoni u kabbru l-vanta;; g[al tliet gowls b’Vuksanovic jiskorja tripletta.

It-tim G[awdxi reba[ ukoll

it-tielet sessjoni u prattikament g[alaq il-partita meta d-distakk issa kien ta’ [ames gowls. L-a[[ar sessjoni kienet formalita` b’Otters jkomplu jkunu a[jar mill-avversarji biex meritatament reb[u l-partita 14-8.

Otters: N. Grixti, G. Attard, G. Zammit, J. Young, P. Sciberras, A. Borg, K. Scicluna, D. Schembri (2), A. Edward (3), S. Dimech (2), C. Martin, I. Vuksanovic (7), K. Grima Scott Marsaxlokk: M. Scerri, L. Friggieri, M. Agius (1), E. Meli, K. Mock, A. Galea, C. Bugeja, R. Kovacs (3), P. Kovacs (4), T. Camilleri, A. Xuereb, G. Zammit Referees: Peter Balzan, Stefan Licari

Imut il-goalkeeper Cosby T[abbret il-mewt talgoalkeeper Raymond Cosby fl-eta’ ta’ 83 sena.

Matul il-karriera tieg[u, Cosby lag[ab ma’ Sliema Wanderers, St Patrick’s School u Birkirkara u qatta’ wkoll xi ]mien fl-Ingilterra. Ma’ Sliema hu lag[ab 71 log[ba, reba[ 4 kampjonati, darbtejn lFA Trophy u s-Scicluna Cup g[al tliet darbiet. Ma’ Sliema reba[ il-Quadruple Crown flista;un 1955-56 u lag[ab ukoll tliet log[biet man-nazzjonal.

Cosby kien ukoll playerkow/ ma’ }ebbu; Rangers g[al tliet sta;uni u wara kkow/ja wkoll lil G]ira United, Msida St Joseph, Rabat Ajax u Attard.

42 Sport Mifsud Triganza jsie[eb lil Valletta

L-attakkant ta’ B’Kara FC Jean Pierre Mifsud Triganza sie[eb lil Valletta FC sig[at biss qabel g[alaq is-suq tattrasferimenti tas-sajf.

Mifsud Triganza tul ilkarriera tieg[u lag[ab ma’ bosta klabbs lokali. Hu beda l-karriera ma’ Floriana fejn iddebutta filPremier fl-ista;un 2000-01 u mbag[ad kien misluf g[al perjodu qasir ma’ Msida St. Joseph.

Madankollu fl-ista;un 2900304 ing[aqad ma’ Birkirkara fejn dam mag[hom sas-sajf tal-2009 meta kien akkwistat minn Sliema Wanderers.

Madankollu f’Jannar tas-sena l-o[ra re;a’ rritorna ma’ Birkirkara u g[en lit-tim immexxi minn Paul Zammit jirba[ il-Kampjonat l-ista;un li g[adda.

L-akkwist tieg[u jikkonferma dak li kien rappurtat fil-;urnal In-Nazzjon fil-bidu ta’ Awwissu minkejja li l-President ta’ Valletta Victor Sciriha kien /a[ad li l-klabb tieg[u jinsab interessat fil-plejer u qal li liskwadra kienet kompluta.

Bl-akkwist ta’ Mifsud Triganza, Valletta issa komplew ]iedu l-kompetizzjoni fl-attakk fejn di;a` g[andhom lil Ian Zammit u tliet barranin, Augustine James Obaje, Aziz Corr Nyanf u Romulo Marques Antonelli.

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013 BUNDESLIGA

Hanover jag[tu l-ewwel telfa lil Mainz Hanover 96 irkupraw minn ]ew; goals minn ta[t biex g[elbu lil Mainz 05 4-1 u temmewlhom is-serje po]ittiva ta’ tliet reb[iet waqt li Hamburg ;abu fixxejn lit-tim promoss ta’ Eintracht Braunschweig 4-0 u [adu l-ewel reb[a talista;un.

Nicolai Mueller ta’ Mainz skorja l-[ames goal tieg[u f’erba’ partiti imma Hanover li keinu f’darhom, skorjaw darbtejn lejn tmiem kull taqsima biex telg[u fir-raba’ post b’disa’ punti quddiem listess Mainz b’differenza ta’ goals.

Hamburg i//elebraw lewwel reb[a tal-ista;un wara li g[elbu lit-tim promoss ta’ Eintracht Braunschweig 4-0 b’]ew; goals kmieni minn Rafael van der Vaart u Jacques Zoua.

Hakan Calhanoglou li da[al fid-79 minuta, kellu bi]]ejjed [in biex skorja doppjetta u po;;a lil Hamburg fit-12-il post b’erba’ punti waqt li taffa ftit mill-pressjoni fuq il-kow/ Thorsten Fink.

Borussia Moenchengladbach skurjaw [ames darbiet, inklu] autogoal ta’ Havard Nordtveidt

Ri]ultati

Nuremberg v Augsburg B. M’gladbach v W. Bremen Hamburg v E. Braunschweig Hanover v Mainz Wolfsburg v H. Berlin Schalke v B. Leverkusen Illum Stuttgart v Hoffenheim E. Frankfurt v B. Dortmund

0-1 4-1 4-0 4-1 2-0 2-0

Kif jinsabu

L R D T F K Pt

B Munich 4 B Dortmund 3 B Leverkusen 4 Hanover 96 4 Mainz 4 Hertha Berlin 4 B. M’gladbach 4 Wolfsburg 4 W. Bremen 4 FC Augsburg 4 Hoffenheim 3 Hamburg SV 4 Schalke 04 4 E. Frankfurt 3 Freiburg 4 Nuremberg 4 Stuttgart 3 E. B’schweig 4

3 3 3 3 3 2 2 2 2 2 1 1 1 1

0 0 0 0

1 0 7 2 10 0 0 7 1 9 0 1 8 5 9 0 1 8 5 9 0 1 8 7 9 1 1 9 5 7 0 2 10 8 6 0 2 6 4 6 0 2 3 5 6 0 2 3 6 6 2 0 10 6 5 1 2 8 9 4 1 2 6 9 4 0 2 3 7 3 2 2 6 9 2 2 2 4 7 2 0 3 3 6 0 0 4 1 9 0

biex issuperaw lil Werder Bremen u telg[u fis-seba’ post.

Schalke taw l-ewwel telfa lil Bayer Leverkusen b’goals ta’ Hoger u penalty ta’ Farfan. Ma’ Schalke ddebutta Prince Boatang.

Bayern Munich jinsabu flewwel post b’10 punti wara draw 1-1 g[and Freiburg itTlieta.

Kevin Prince Boateng (nofs), l-attakkant il-;did ta’ Schalke 04, fl-azzjoni ma’ Stefan Reinartz (lemin) ta’ Bayer Leverkusen

FUTBOL TALJAN

Napoli u Juventus jer;g[u jirb[u Napoli u Juventus komplew bil-bidu tajjeb li kellhom dan l-ista;un meta issa g[andhom punti massimi wara ]ew; partiti.

Napoli ta[t Rafa Benitez reb[u g[and Chievo Verona 2-3. Hamsik darbtejn, Callejon u Higuain skorjaw g[al Napoli wara li darbtejn Alberto Palosci kien ;ab iddraw g[al Verona.

Juventus f’darhom re;g[u ltaqg[u kontra Lazio [mistax wara li reb[ulhom fis-Super Cup fl-Olimpico u kien it-tim ta’ Conte li re;a’ [are; rebbie[ 4-1 b’doppjetta ta’ Vidal, ie[or minn Vucinic u Tevez. G[al Lazio kien naqqas l-iskor Klose.

Ri]ultati

Serie A

Chievo v Napoli Juventus v Lazio Illum Atalanta v Torino Bologna v Sampdoria Catania v Interessat Genoa v Fiorentina Milan v Cagliari Roma v Verona Sassuolo v Livorno Udinese v Parma

Serie B

Novara v Siena Bari v Brescia Carpi v Padova Cittadella v Ternana Crotone v Cesena Juve Stabia v Spezia Latina v Avellino Palermo v Empoli Varese v Modena V. Lanciano v Reggina G[ada Trapani v Pescara

2-4 4-1

1-1 0-0 abb.

2-2 1-2 1-2 1-1 1-2 1-1 1-1

MOTOGP

Il-[ames pole g[al Marquez Marc Marquez kompla bil-forma dominanti li qed juri dan la[[ar fil-kampjonat tal-MotoGP meta kiseb il-pole position g[all-Grand Prix tar-Renju Unit.

I/-Champion renjanti Jorge Lorenzo deher li kien se jkun hu li jibda minn quddiem nett wara li farrak ir-rekord e]istenti ta//irkwit fuq Yamaha.

Imma Marquez irnexxielu jsib aktar velo/ita ` f ’ dawra e//ellenti fuq Repsol Honda biex kiseb il-[ames pole tieg[u dan l-ista;un f’dawra ta’ ]ew; minuti punt 691 ta’ sekonda.

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

Sport

43

TROTT U GALOPP

Reb[a g[al Timoko u Qwidil jimpressjona ...I]-]iemel ta’ Carmelo Farrugia bi pjazzament fit-tieni post minn Kenneth Vella

Il-;img[a li g[addiet, filkorsa ta’ Cagnes Sur Mer fi Franza saret it-ti;rija nternazzjonali Gran Prix de Conseil General Des Alpes fuq distanza ta’ mil u bil-bidu bil-karozza tat-tluq. Din itti;rija kellha premju totali ta’ 180,000 ewro. Fiha, kif [afna stennew, [are; rebbie[ wie[ed mill-aqwa ]wiemel li hemm b[alissa fi Franza, Timoko, misjuq mill-Bel;jan Joseph Verbeeck.

I]da g[alina l-Maltin, din it-ti;rija kellha sinifikat spe/jali g[ax fiha Timoko ;ie sfidat minn Fran/i] ie[or, Qwidil, li hu propjeta` talMalti Carmelo Farrugia.

Qwidil kien misjuq minn Junior Guelpa u hu im[arre; minn missier Junior, Stephane Guelpa.

Timoko qasam il-linja finali l-ewwel f’medja impressjonanti ta’ 1.12” filkilometru, bit-Taljan Probo OP (Ermanno Mori) u lFran/i]a Quentin Rose (Ric Depuydt) itemmu wara Qwidil. Ftit di]appuntanti kienet it-ti;rija g[allpopolari }vedi] u veteran Commander Crowe (Jean Michel Bazire) li seta’ biss jispi//a fis-sitt post.

Ta’ min wie[ed jinnota li sal-lum, i]-]iemel ta’ propjeta` Maltija Qwidil, ;era 83 darba fil-karriera tieg[u, reba[ 18-il ti;rija u kellu 52 pjazzament. Sal-lum reba[ il-fuq minn ¤310,930 fi premijiet. Dan i]-]iemel ji;i iben l-istaljun Hibiscus

Qwidil, propjeta’ tal-Malti Carmelo Farrugia li qed ikollu wirjiet kbar fi Franza

del Rib u d-debba Idylle Fayenne.

Ir-ri]ultati po]ittivi li akkwista Qwidil fl-a[[ar ;img[at huma ta’ unur mhux biss g[al Carmelo Farrugia i]da g[all-pubbliku sportiv Malti in;enerali.

Mitluba jikkmmenta ma’ dan il-;urnal dwar dan issu//ess, Farrugia qal li Qwidil xtrah ming[and listess Stephane Guelpa fit-2 ta’ :unju tas-sena li g[addiet wara li ming[and l-istess trainer Fran/i] kien akkwista

Cooler Schooner, b’rekord fl-Istati Uniti

lil Oran li ;ie impurtat ftit tax-xhur ilu f’Malta.

“F’din it-ti;rija fi Franza ma [sibtx li ]-]iemel kien se jkollu /ans li jkun protagonist, spe/jalment min[abba l-kwalita` ta’ ]wiemel li ;rew fiha. Tant hu hekk li anki Stephane jiem qabel it-ti;rija, qalli li kien se ju]a dan l-avveniment ta’ Cagnes Sur Mer b[ala preperazzjoni g[al ti;rija o[ra nternazzjonali li se ssir fl-4 ta’ Settembru fil-korsa ta’ Marseille. F’Marseille ]]iemel se jkun qed jag[ti lvanta;;,” tenna Farrugia.

F’Cagnes Sur Mer, Farrugia u Guelpa kienu jkunu kuntenti b’wirja tajba u qatt ma stennew li ]-]iemel kien se jispi//a t-tieni wara Timoko u qabel Commander Crowe, ]ew; ]wiemel ikkunsidrati ;ganti fix-xena tat-trott internazzjonali.

“Personalment qatt ma stennejt li ]-]iemel se jqum daqshekk g[all-okka]joni.

G[alija kien di;a` unur li ]]iemel ;era f’din it-ti;rija a[seb u ara jispi//a t-tieni.

Dan anki meta tqis li ]-]iemel ;era biss ming[ajr in-nag[al ta’ quddiem meta s-soltu ;ieli anki ;era ming[ajr nag[al. Latmosfera fil-korsa ta’ Cagnes Sur Mer kienet wa[da fantastika u ma ninsiha qatt, b’mijiet jag[tu l-appo;; tag[hom lil Commander Crowe u Timoko anki b’banners u posters apposta.

Nirringrazzja lill-familja Guelpa tal-g[ajnuna kollha tag[hom,” ikkonkluda Carmelo Farrugia.

F’ismi u f’isem id-dilettanti nag[ti g[al darba o[ra prosit kbir lil Carmelo g[al dan is-

su//ess u nawguralu aktar reb[iet fil-;img[at li ;ejjin.

Tlieta ta’ Kolgjini kkurati minn Iannarelli fid-derby Fost it-12-il ]iemel li se ji;ru llum wara nofsinhar filfinali tad-derby }vedi] se

jkun hemm tliet ]wiemel im[arr;a mit-trainer ta’ dixxendenza Albani]a Lutfi Kolgjini. Dawn huma El Mago Pellini, Mosaique Face u Viking America. Din ilfinali se tibda bil-karozza tattluq, se ssir fuq distanza twila ta’ 2640m u se tkun miftu[a g[all-aqwa ]wiemel ta’ erba’ snin li hemm fil-pajji].

Ta’ min wie[ed jinnota li dawn i]-]wiemel ta’ Kolgjini huma kkurati mill-veterinarju Taljan Dr Pio Iannarelli li hu wkoll il-veterinarju talle;;endarju Varenne.

F’kumment li ta, Iannarelli qal li kien ferm kuntent li ]wiemel li huma kkurati minnu waslu sa dan l-istadju.

Intant Iannarelli mistenni jer;a’ jkun Malta biex jara ]wiemel ta’ sidien Maltin lejn l-a[[ar ta’ dan ix-xahar.

Rekord g[al ]wiemel ta’ sentejn Fl-Istati Uniti, fil-korsa ta’ Mohegan, id-debba ta’ sentejn, Cooler Schooner, kisret ir-rekord fuq il-mil g[al ]wiemel ta’ sentejn. Misjuqa minn Jim Campbell, Cooler Schooner g[amlet id-distanza f’medja ta’ 1.51.3” filkilometru. Dan waqt ti;rija bi premju ta’ 66,000 dollaru Amerikan. Cooler Schooner

ti;i bint Broadway Hall u rnexxilha ttejjeb ir-rekord pre/edenti ta’ Check Me Out b’1,2 ta’ sekondi.

Irkant kbir fl-Italja Bejn il-:img[a13 u s-Sibt 14 ta’ Settembru, fi/-/entru Aste f’Milan se jittella’ lirkant tradizzjonali ta’ mohorien imwielda l-Italja ssena li g[addiet.

Fost i]-]wiemel li se jkun hemm g[all-bejg[ insibu

]wiemel ulied staljuni famu]i kemm Amerikani u anki Fran/i]i, }vedi]i u Taljani.

Dawn huma Adrian Chip, Algiers Hall, Allison Hollow, Andover Hall, Berndt Hanover, Brads Photo, Chocolatier, Citation, Civil Action, Classic Photo, Cois Caf, Coctail Jet, Conway Hall, Daguet Rapide, Duke Of York, Eldgrado Bi, Equinox Bi, Everest As, Exploit Caf, Fairbank Gi, Fast Photo, Federal Flex, Felix Del Nord, Filipp Roc, Ganymede, Ghiaccio del Nord, Goetmals Wood, Gruccione Jet, Holiday Road, Ideale Luis, Iglesias, Igor Font, Indro Park, Irresistible, Judge Joe, Kick Tail, Lester, Le Touquet, Lets Go, Libeccio Grif, Love You, Mr Vic, Muscle Hill, Nad Al Sheba, Naglo Napoleon, Nice Love, Offshore Fream, Oiseau de Feux, Pine Chip, Prodigious, Quaker Jet, Ready Cash, SJ’s Photo, Saxo de Vendel, Self Possessed, Southwind Vernon, Topkapi As, Toss Out, Uronometro, Varenne, Volomist, Yankee Slide u Zinzan Brooke Tur. Numru ta’ sidien Maltin qieg[ed jippreparaw biex ikunu pre]enti g[al dan lirkant. Dawk il-qarrejja li huma wkoll interessati li jag[mlu dan huma mitluba javvi/inawni u nag[tihom aktar tag[rif.

44 Sport

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

Hibs jirb[u log[ba e//itanti minn Ray Abdilla

BOV PREMIER

2

VITTORIOSA S (2)

S. Cini, L. Dos Santos, J. Aguiar Caldeira, M. Teruel, O. Guerreio Alvarado, C. Spiteri, G. Martin, M. Camilleri, S. Arab, M. Perreira, M. Buttigieg Sost: 75’ Siraj Arab flok M. Buttigieg, 83’ M. Barbara flok J. Aguiar Caldeira, 84’ R. Mifsud flok G. Martin

5

HIBERNIANS (4)

M. Muscat, R. Camilleri, J. Pearson, J. Di Lima Siqueira, R. Soares, A. Cohen, B. Kristensen, C. Failla, Z. Levnaic, M. Bartolo, E. Dos Santos Sost: 63’ J.P. Farrugia flok E. Dos Santos, 79’ J.Bezzina flok B. Kristensen, 88’ T. Tabone Desira flok A. Cohen,

Imwissija: Clive Spiteri (V), Ramon Dos Santos (V), Z. Levnaic (H), G. Martin (V), Skurjaw: R. Soares, 17’ C. Failla (pen), 22’ E. Dos Santos, 28’ M. Perreira, 42’ C. Failla (pen), 44’ O. Guerrero Alvarado, 60’ A. Cohen Referee: Fyodor Zammit Il-Mument Player tal-Log[ba: Andrew Cohen

Kif kien mistenni Hibernians komplew jirb[u u baqg[u l-uniku tim b’punti massimi fil-kampjonat Premier. Partita mill-isba[ li splodiet fl-ewwel taqsima u naqqset mir-ritmu fit-tieni perjodu b’Hibs jirb[u 5-2 fuq il-;irien.

Fl-ewwel taqsima saru sitt goals, ]ew; penalties, tke//ija u ballun mal-lasta, 45 minuta ta’ divertiment s[i[. It-tieni taqsima pprodu/iet xejn anqas minn tlett lasti g[al Vittoriosa, kif ukoll save millisba[ ta’ Mario Muscat li evita gowl /ert.

Minkejja li Hibernians kienu teknikament l-a[jar tim fil-grawnd, Vittoriosa taw daqs kemm qalg[u u kienet lesperjenza tal-plejers b[al Andrew Cohen, Clayton Failla u Mario Muscat li

dawret il-pendlu favur ilPawlisti.

Hibernians wara biss [ames minuti marru fil-vanta;;.

RODOLFO SOARES da[al fil-kaxxa li kienet ippakkjata b’g[add ta’ players u g[ola g[al korner ta’ Jackson Di Lima Siqueira biex b’daqqa ta’ ras feta[ l-iskor. }ew; minuti wara Andrew Cohen ;era tajjeb g[al pass fit-tul ta’ Clayton Failla i]da x-xutt tieg[u kien dg[ajjef.

Fit-12-il minuti kien g[al darba o[ra it-tim ta’ Branko Nisevic li mar vi/in meta xutt bid-dawra ta’ Bjorn Kristensen wara pass ta’ Edison Dos Santos minn tarf il-kaxxa g[adda ftit g[oli.

Imma fis-17-il minuta Hibernians g[amluhom 2-0 meta Dos Santos twaqqa’ minn Clive Spiteri li ntwera l-

Andrew Cohen f’attakk minn corner ta’ Hibs jog[la mad-difi]a ta’ Vitrtoriosa Stars

karta s-safra u kien CLAYTON FAILLA li tefa’ lill-gowlkiper Cini n-na[a lo[ra mill-11-il metru.

It-tim minn Ra[al :did kompla jattakka u ma kinitx sorpri]a li g[amel l-iskor 3-0 meta fit-22 minuta EDISON LUIS DOS SANTOS spara fix-xibka minn tarf il-kaxxa wara azzjoni tajba bejn Lima u Failla.

Fil-25 Hibernians kellhom lil Jonathan Pearson imke//i wara li Gilbert Martin kien qab]u bil-;irja bid-difensur Pawlista jwaqqg[u f’tarf ilkaxxa. Il-freekick ;ie mo[li meta Marcio Teruel laqat ilbarriera b’xutt dg[ajjef. Tliet minuti wara pero Vittoriosa naqqsu l-iskor meta cross ta’

Gilbert Martin sab lil MARCELOI PERRIERA li tefa’ ;ewwa mill-qrib.

Fil-35 minuta Oscar Guerreio Alvarado kien sfortunat li ra x-xutt tieg[u jolqot sieq il-lasta. Fit-42 minurta xutt ta’ Matthew Bartolo minn barra l-kaxx [abat ma’ id Lucas Ramon Dos Santos fil-kaxxa u ;ustament Hibs ing[ataw penalty ie[or, li minnu g[al darba o[ra CLAYTON FAILLA ma ]baljax. Minuta qabel il-mistrie[ OSCAR GUERREIO ALVARADO tefa’ ;ewwa bir-ras minn freekick ta’ Teruel li g[eleb lil Mario Muscat g[al 4-2.

Vittoriosa [ar;u tajjeb fittieni taqsima u fid-49 minuta

Marcelo Perriera laqat il-lasta wara cross ta’ Clive Spiteri u fil-56 Terula b’xutt minn barra l-kaxxa ra lil Mario Muscat jag[mel save millisba[.

Mas-sieg[a log[ob Hibernians g[amluhonm 5-2 meta ANDREW COHEN wara pass fit-tul ta’ Clayton Failla, da[al bejn ]ew; difensuri u skorja gowl millisba[.

Fl-64 minuta Vittoriosa re;g[u laqtu l-lasti minn Marcelo Perreira b’xutt millvi/in wara kross Guerrero Alvarado. Il-partita baqg[et miftu[a sal-a[[ar bi]-]ew; timijiet jattakkaw i]da l-goals ma baqg[ux ;ejjin g[alkemm l-ispettaklu ma naqasx.

Reb[a sofferta g[a/-Champions kontra l-;irien I/-Champions Birkirkara t[abtu mhux ftit biex g[elbu lill-;irien Balzan b’gowl fla[[ar tliet minuti, li ;ab protesti kbar mill-plejers barranin meta f’ta[wida quddiem il-lasta MATTEUS BISSI DA SILVA deher li tefa’ l-ballun ;ewwa, bil-plejers ta’ Balzan jg[idu li l-ballun ma kienx qabe] il-linja fatali.

Kollox ma kollox draw forsi kien ikun aktar ri]ultat ;ust g[all-mod kif impustaw ilpartita il-Balzanin. Difi]a perfetta li mhux fa/li tkissiriha.

Kienu Balzan li fet[u tajjeb u wara biss erba’ minuti marru fil-vanta;; meta RODRIGO PEREIRA bir-ras mill-vi/in g[eleb lil Justin Haber wara freekick ta’ Dylan Grima.

Wie[ed stenna reazzjoni mmedjata minn Birkirkara li minkejja li [adu l-log[ba f’idejhom sabu d-difi]a Balzanija organizzata u dixxiplinata.

L-impostazzjoni tattika tattim ta’ Riccardo Tumiatti kienet perfetta u /-Champions ma setg[ux jirra;unaw, anke jekk kellhom [afna mill-

BOV PREMIER

2

BIRKIRKARA (0)

J. Haber, T. Vella, Z. Muscat, J. Zerafa, M. Bissi Da Silva, P. Fenech, G. Sciberras, R. Muscat, S. Haruna Shola, E. Herrea, D. Toure Sost: 46’ F. Temile flok T. Vella, 60’ R. Scicluna flok F. Temile

Birkirkara dawru telfa f’reb[a kontra Balzan

pussess. Fis-27 minuta kienu Balzan li g[al daqsxejn ma rduppjawjx meta Mark Spiteri wa[du fuq passa;; ta’ Dylan Grima, kien anti/ipat minn Justin Haber li [are; tajjeb biex evita l-periklu.

L-ewwel theddida Karkari]a waslet fil-35 minuta meta xutt qawwi ta’ Paul Fenech kien salvat tajjeb mill-bravu gowlkiper Balzani Daniel Miguelez Martinez. }ew;

minuti qabel il-mistrie[ freekick ta’ Demba Toure kien g[al darba o[ra salvat millgowlkiper Balzani u minuta wara xutt ta’ Haruna Shola filbaxx minn 25 metru spi//a ftit barra.

Fit-tieni taqsima /Champions [ar;u jfittxu l-goal tad-draw u fis-57 minuta kross xott ta’ Edward Herrera salvat mill-gowlkiper u mir-rebound xutt ta’ Haruna Shola ;ie

1

BALZAN (1)

D. Miguelez Martinez, F. Aboulezz, S. Bezzina, G. Calabretta, D. Grima, J. Grioli, J. L. Negrin, R. Pereira, A. Scicluna, M. Spiteri, F. Vignaroli Sost: 59’ L. Micallef flok Jose Luis Negrin, 84’ E. Beu flok G. Calabretta

Imwissija: 70’ G. Calabretta, 83’ Paul Fenech Skurjaw: Rodrigo Pereira (Bal), S. Haruna Shola (BIR) Referee: Glenn Tonna Il-mument Player tal-Log[ba: Edward Herrera (Birkirkara) salvat g[al korner millf’korner. Fit-82 minuta gowlkiper Balzani.

Periera g[al ftit ma re;ax Fis-70 minuta Demba Toure skorja goal simili b[al dak ta’ ma laqatx minn qag[da tajba kmieni fil-partita meta minn wara freekick ta’ Herrera u korner ta’ Firas Aboulezz, ]ew; minuti wara Birkirkara g[ola fuq kul[add imma din ;abu d-draw meta SHODIYA id-darba l-ballun g[adda HARUNA SHOLA g[ola fuq /entimetri g[oli. kul[add u b’daqqa ta’ ras Kienu Birkirkara li baqg[u minn korner ta’ Edward jag[fsu bil-Balzanin jidhru Herrera xe[et ;ewwa. imma li kienu kapa/i bi]]ejjed I/-Champions baqg[u li jie[du punt mill-partita, jag[fsu u kross shot ta’ sakem wasal il-gowl Herrera ra lil Miguelez kontroversjali li dde/ieda lMartinez isalva b’abbilita` partita.

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

Sport 45

Valletta jkabbru l-problemi ta’ Floriana minn Cristian Antony Muscat

BOV PREMIER

3

VALLETTA (1)

P. Marino, R. Fenech, I. Zammit, R. Briffa, H. Barry, A. C. Nyang, D. Falzon, J. L. Vandelannoite, Y. Camilleri, A. Nafti, L. Dimech Sost: S. Bajada flok Y. Camilleri 25 min., J. Caruana flok I. Zammit 70 min., R. M. Antoneli flok A. C. Nyang 74 min.

0

FLORIANA

S. Mintoff, A. Scicluna, I. Edetr, D. Bogdanovic, G. Roberts, I. Coronado, S. Pisani, C. Borg, G. Muir, D. Pinheiro De Sousa, S. Borg Sost: C. Caruana flok D. Bogdanovic 46 min., B. Farrugia flok D. Pinheiro De Sousa 61 min. L. Casha flok I. Coronado 79 min

Imwissija: L. Dimech 31 min., P. Marino 88 min. (V) Skurjaw: I. Zammit 45 min., A. Nyang 55 min., R. M. Antoneli 77 min. (V) Referee: Kevin Azzopardi Il-mument Plejer tal-Log[ba A. Nafti (V)

Fid-derby ferm mistenni fil-kalendarju tal-futbol Malti, Valletta g[elbu lirrivali eterni Floriana 3-0 bil-Greens joffru sfida denja fl-ewwel taqsima imma sfaxxaw g[al kollox wara li sabu ru[hom minn ta[t u b’hekk baqg[u b’[ame spunti mnaqqsa meta g[addew tliet partiti.

Valletta rritornaw g[ar-reb[ wara d-disfatta kontra Hibs.

Kienu Valletta li kif mistenni [ar;u fuq loffensiva u wara 11-il minuta minn kross ta’ Nafti, il-ballun spi//a f’saqajn Ian Zammit i]da xxuttja ftit g[oli. Fil-25 minuta Valletta kellhom jaffettwaw

sostituzzjoni meta we;;a’ Yessous Camilleri u floku da[al Shaun Bajada.

Fit-32 minuta attakk ta’ Floriana meta wara li r/ieva minn kross ta’ Diago Pinheiro de Sousa, Daniel Bogdanovic ra x-xutt biddawra tieg[u imxellef f’korner minn Hamza Barry u fl-40 minuta xutt ta’ Steve Pisani g[al Floriana g[adda g[oli.

Fl-44 minuta freekick ta’ Hamza Barry g[adda ftit barra u fil-45 minuta meta ]-]ew; timijiet kienu qed ja[sbu fil-mistrie[, Valletta marru fil-vanta;;. Abdel Karim Nafti xe[et cross lejn IAN ZAMMIT li g[eleb lil Sean Mintoff b’daqqa ta’

Andrè Scicluna ta’ Floriana jattakka lil Hamza Barry ta’ Valletta (ritratti> Joseph Galea)

ras stupenda.

G[at-tieni taqsima Valeltta mill-;did fuq lattakk u fit-48 minuta minn korner ta’ Abdel Karim Nafti, re;a’ g[ola tajjeb Barry li i]da ra t-tentattiv tieg[u jg[addi ftit barra.

Fil-55 minuta kross ie[or ta’ Nafti, u kien Aziz Nyang li ra d-daqqa ta’ ras tieg[u maqlug[a minn fuq il-linja minn Andrè Scicluna. Imm mill-korner sussegwenti mog[ti minn Nafti, AZIZ NYANG ikkonkluda fix-

xibka b’xutt mill-ewwel.

Fis-70 minuta Coronado g[al Floriana kellu xutt dg[ajjef salvat millgoalkeper Marino ming[ajr diffikultà.

Imma fis-77 minuta Valletta g[alqu l-log[ba, hekk kif wara li d-difi]a ta’ Floriana ppruvat tikklerja lballun, kien is-sostitut ROMULOI MARQUES ANTONELI li kien g[adu kemm da[al ftit tal-minuti qabel li rnexxielu jsib ixxibka b’xutt fil-baxx.

Kif Jinsabu Premier

Hibs Sliema W. Birkirkara Valletta Balzan Naxxar L. Mosta Tarxien R. Vittoriosa S. Rabat A. Qormi Floriana

L R D T F K Pt 3 3 3 3 3 3 2 2 3 2 2 3

3 0 0 9 4 2 1 0 7 1 2 1 0 5 3 2 0 1 7 4 1 1 1 5 4 1 1 1 3 4 1 0 1 3 2 1 0 1 2 2 0 1 2 4 9 0 0 2 1 4 0 0 2 1 6 0 1 2 2 6

9 7 7 6 4 4 3 3 1

0 0 -5

Illum Ta’ Qali

1830 Rabat v Mosta

2030 Tarxien v Qormi

Doppjetta ta’ Ohawuchi tag[ti r-reb[a lil Sliema W. L-attakkant Ni;erjan ta’ Sliema Wanderers Stanley Ohawuchi kien l-eroj tat-tim tieg[u meta b’goal f’kull taqsima ta reb[a lill-Blues li b’hekk issa g[andhom seba’ punti wara tliet partiti. Kienet l-ewwel telfa g[al Naxxar Lions wara draw u reb[a fejn g[alkemm iddefendew bilg[aqal, dejjem kienu ta[t pressjoni minn Sliema li kien jimmeritahom ir-reb[a.

Kienu Sliema Wanderers li [olqu l-ewwel azzjoni fis-17il minuta b’xutt ta’ Barbetti salvat mill-goalkeeper Azzopardi. }ew; minuti biss wara minn pass tajjeb fuq illemin, John Mintoff ]marka lil Ohawuchi, li [arab wa[du u pprova jdur mal-goalkeeper Azzopardi li i]da kien attent u [are; u salva fl-art. ?ans verament tajjeb g[al Sliema.

Fl-20 minuta Naxxar Lions qalg[u daqqa ta’ [arta meta meta we;;a’ Da Silva Ribeiro u floku da[al jilg[ab l-eks Valletta Zongo.

Fid-29 minuta Sliema filvanta;;. Xutt fil-baxx ta’ Pape Gueye [abat ma’ sieq illasta u pront da[al STANLEY OHAWUCHI li kkonkluda fix-xibka b’xutt fil-baxx. Fit-

BOV PREMIER

2

SLIEMA W. (1)

H. Bonello, A. Muscat, J. Borg, J. Mintoff, M. Scerri, S. Ohawuchi, C. Gatt Baldacchino, P. Gueye, P. Barbetti, M. Muchardi, S. Bianciardi Sost: A. Bello-Osagie flok M. Muchardi 76 min., B. Muscat flok M. Scerri 86 min., T. Cilia flok J. Mintoff 90 min.

0

NAXXAR L.

J. Azzopardi, M. Briffa, A. Buhagiar, L. J. Cutajar, G. Da Silva Ribeiro, A. Decesare, P. Doffo, K. Drago, D. Falzon, A. Rocha Da Silva, E. Silva Dos Santos Sost: O. Zongo flok G. Da Silva Ribeiro 20 min., O. L. Agboebna flok M. Briffa 63 min., V. Bellia flok L. J. Cutajar 77 min.

Tke//a: K. Drago 90 min. (N) Imwissija: K. Drago 47 min., 90 min. A. Decesare 61 min. (N) Skurja: S. Ohawuchi 29 min., 78 min. (S) Referee: Malcolm Spiteri Il-mument Plejer tal-Log[ba: S. Ohawuchi (S)

Gatt Baldacchino ta’ Sliema u Victor Bellia jissieltu g[all-ballun

33 minuta tentattiv ie[or birras ta’ Pepe Gueye g[adda ftit barra u ]ew; minuti wara Sliema mill-;did vi/in bi freekick ta’ Paltemio Barbetti mdawwar f’korner minn Azzopardi.

Fil-41 minuta Pepe Gueye, b’azzjoni personali ra x-xutt angolat tieg[u jg[addi minn ta[t il-goalkeeper ta’ Naxxar, jaqsam tul il-lasta kollha u

jmur barra.

Il-ftu[ tat-tieni taqsima ma bidel xejn u wara ]ew; minuti minn freekick ta’ Muchardi g[ola Biancardi li bir-ras xe[et ftti g[oli. Fil-50 minuta Muchardi ]marka lil Ohawuchi li wara li avvanza ra x-xutt tieg[u jg[addi j[akkek ma’ sieq il-lasta.

Ohawuchi u Muchardi baqg[u ta’ theddida kontinwa

g[al-Lion u g[axar minuti wara f’azzjoni bejniethom, tal-a[[ar ra x-xutt tieg[u salvat minn Azzopardi.

Fit-73 minuta f’attaklk i]olat ta’ Naxxar freekick ta’ Zongo ;ie salvat minn Henrry Bonello u ]ew; minuti wara l-istess Zongo g[adda lejn Rocha Da Silva i]da x-xutt tieg[u kien imdawwar f’korner minn Bonello.

Fit-78 minuta l-Wanderers g[alqu l-log[ba meta John Mintoff g[adda lejn STANLEY OHAWUCHI li

g[eleb lil Azzopardi b’xutt fil-baxx. }ew; minuti wara Angus Buhagiar waqqa’ lil Ohawuchi u r-referee ordna penalty i]da mill-11-il metru Alex Muscat ra t-tentattiv tieg[u jistampa mal-mimduda biex fid-90 minuta Naxxar Lions spi//aw b’g[axra meta tke//a Kurt Drago wara li r/ieva ]ew; karti sofor. Millfreekick li rri]ulta, ilWanderers kienu sfortunati meta xutt b’sa[[tu ta’ BelloOsagie stampa fl-angolu.

46

Sport

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

TENNIS – US OPEN

Reb[a sorprendenti g[al Lleyton Hewitt Lleyton Hewitt kiseb reb[a mill-aktar importanti f’[ames sets kontra Juan Martin del Potro wara log[ba mill-aktar e//itanti bejn ]ew; ekx champions.

12-il sena wara li kien issorprenda lil Pete Sampras biex reba[ il-US Open, ilplejer ta’ 32 sena Hewitt wera li g[ad g[andu [afna x’joffri meta g[eleb lil Del Potro 6-4, 5-7, 3-6, 7-6, 6-1 f’log[ba li [adet erba’ sig[at.

Del Potro b’hekk sar l-og[la plajer fir-ranking li ;ie eliminat din is-sena millewwel nofs tal-polza li fiha hemm ukoll Novak Djokovic u Andy Murray li t-tnejn komplew javvanzaw.

Murray esperjenza ftit diffikulta` meta tilef l-ewwel set tat-turnament imma rkupra malajr biex g[eleb lillAr;entin Leonardo Mayer 7-5, 6-1, 3-6, 6-1.

Djokovic ]amm ir-rekord tieg[u intatt wara li affronta sfida qalila mill-:ermani] Benjamin Becker fost s[ana tremenda u ri[ qawwi li xejn ma g[en lil-plejers.

Djokovic reba[ 7-6, 6-2, 6-2 u issa jiklg[ab kontra lPortugi] Joao Sousa li elimina lill-Finlandi] Jarkki Nieminen.

Martina Hingis g[amlet irritorn tag[ha fi grand slam 16il sena wara li reb[et il-US Open u sitt snin wara li rtirat g[at-tieni darba.

L-ekx numru 1 fid-dinja ing[atat wildcard biex tie[u sehem fid-doubles ma’

Lleyton Hewitt

Daniela Hantuchova imma ttnejn fallew fl-ewwel ostaklu u tilfu 6-3, 7-5 kontra /Champions renjanti Sara Errani u Roberta Vinci.

Intant in-numru 1 fid-dinja fost in-nisa, Serena Williams kompliet tavvanza g[ar-raba’ round fl-individwali b’reb[a ta’ rutina 6-3, 6-1 fuq Yaroslava Shvedova u issa jmissha log[ba delikata kontra Sloane Stephens li kienet reb[itilha fl-Open talAwstralja f’Jannar.

I/-?ini]a Li Na rre;istrat 11-il ace biex g[elbet lillIngli]a Laura Robson 6-2, 7-5 waqt li Agnieszka Radwanska ssuperat lir-Russa Anastasia Pavlyuchenkova f’]ew; sets u issa jmissha kontra Russa o[ra, Ekaterina Makarova li eliminat lill-:ermani]a Sabine Lisicki.

UEFA SUPER CUP

Mourinho jg[id li l-a[jar tim tilef Il-manager ta’ Chelsea Joe Mourinho qal li l-a[jar tim tilef wara li t-tim tieg[u kien meg[lub bil-penalties filUEFA Super Cup minn Bayern Munich f’log[ba li matulha Chelsea spi//aw b’g[axar plejers.

It-tim :ermani] patta g[attelfa li kien ;arrab fil-final ta/-Champions League tal2012 meta reba[ 5-4 bilpenalties f’log[ba e//itanti li ntemmet 2-2 wara l-[in barranin.

Bayern iddominaw ilpussess tul il-partita kolha u kellhom bosta /ansijiet ta’ skor spe/jalmnent wara ttke//ija ta’ Ramirez fil-85 minuta.

“Di]appuntat g[aliex flopinjoni tieg[i u nista’ jkolli opinjoni li ma nkunx kastigat tag[ha, l-a[jar tim illum tilef.

Dan hu li ji;ri kultant filfutbol,” qal il-Portugi] li kkritika l-[in mi]mum ]ejjed u l-karti sofor tar-referee.

Wara semma partiti kbar li t-timijiet tieg[u lag[bu

b’g[axar plejers, inklu] dawk kontra Barcelona.

“Hemm regola importanti [afna u din hi l-passjoni g[allfutbol. U jekk veru t[obb ilfutbol ma toqtolx final bittieni karta safra b[al din. Dan ma ji;rix b’referee Ingli]i li j[obbu l-logb[a u j[obbu jikkomunikaw. Kont ma’ Cghelsea u lg[abt darbtejn jew tlieta b’g[axra kontra Barcelona. Mort ma’ Inter u lg[abt semi-finali ta/Champions League g[al sieg[a bi plejer anqas kontra Barcelona. Mort ma’ Real Madrid u lg[abt semi-finali ta’ Champions League b’g[axra u issa ;ejt ma’ Chelsea u lg[abt Super Cup b’g[axra,” qal Mourinho.

Pep Guardiola ta ver]joni differenti ta’ kif ra l-log[ba.

“L-a[jar tim [are; rebbie[.

Kellna [afna /ansijiet ta’ skor u konna tajbin fl-attakk. Hu normali li jg[id li t-tim tieg[u jimmeritah aktar milli [a.

Imma jien ukoll g[andi opinjoni,” qal l-Ispanjol.

Sport 47

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013 FOOTBALL FIR-RENJU UNIT

Man City ibatu biex jeg[lbu lil Hull Manchester City qab]u fittieni post tal-klassifika talPremiership wara reb[a diffi/li fuq in-neo-promossi Hull City, i]da t-tim ta’ Steve Bruce kienu avversarji denji fi kwalunkwe [in u setg[u anki salvaw xi [a;a mil-log[ba li kieku ma [lewx diversi okka]jonijiet ta’ skor.

Intant, Alvaro Negredo, lattakkant Spanjol li din issena ssie[eb mas-Citizens minn ma’ Seville, da[al b[ala sostitut biex ]blokka r-ri]ultat fit-tieni taqsima u meta sa dak il-[in Manchester City kienu qeg[din juru l-istess inde/i]joni u nuqqas ta’ kordinazzjoni li swewlhom daqstant qares fittelfa tal-;img[a l-o[ra kontra Cardiff City.

Il-goal ta’ Negredo massebg[in minuta – u li wasal fuq il-kross pre/i] ta’ Pablo Zabaleta – ta ftit tan-nifs lillfolla fl-Etihad Stadium u b’Yaya Toure itemm kull diskors bi freekick brillanti fiddisg[in minuta li spi//a firrokna tax-xibka. Madankollu, u minkejja r-reb[a ta’ 2-0, ittim ta’ Manuel Pellegrini je[tie; jindirizza l-problemi fid-difi]a li jidher qed t[oss ferm in-nuqqas tal-captain Vincent Company.

Intant, Manchester City jinsabu punt biss wara lleaders Chelsea li nhar il:img[a tilfu l-finali tas-Super Cup kontra Bayern Munich u meta llum i/-champions Ingli]i Manchester United jistg[u jaqb]uhom f’ras il-klassifika f’ka] li r-Red Devils jirnexxilhom jo[or;u bit-tlett punti minn Liverpool.

Fil-log[biet l-o[ra: CARDIFF CITY STADIUM: Cardiff City u Everton spi//aw fi draw ta’ ming[ajr goals, bil-Bluebirds ikomplu jikkonsolidaw posthom f’nofs il-klassifika tal-Premiership u meta Everton g[adhom qed jistennew lewwel reb[a tal-ista;un wara li kienu involuti fi tlett draws konsekuttivi. Kevin Mirallas ta’ Everton [ela ]ew; okka]jonijiet tajba biex ji]blokka r-ri]ultat u bitToffees anki jkunu mi/[uda minn dak li deher b[ala penalty /ar fl-ewwel taqsima

meta Leighton Baines twaqqa fil-kaxxa minn Gary Medel.

St JAMES PARK; Goal skurjat [ames minuti mittmiem minn Hatem BEN ARFA ta reb[a missielta lil Newcastle fuq Fulham u li kienet anki l-ewwel wa[da talista;un g[all-Geordies. Qabel ilbiera[ Newcastle kienu ilhom erba’ impenji konsekuttivi ma jsibu x-xibka quddiem ilpubbliku tag[hom i]da sa fla[[ar l-isforzi tag[hom ;ew ippremjati u wara li dehru la[jar tim g[al [inijiet twal.

Aktar kmieni fil-log[ba Newcastle kienu laqtu l-lasta minn Papiss Cisse u b’Adel Taarabt imur vi/in g[allCottagers f’wie[ed millattakki rari tag[hom.

CARROW ROAD: Norwich g[elbu lil Southampton bliskor ta’ 1-0 u fejn l-eroj kien Nathan REDMOND, li ma ta l-ebda /ans lil Artur Boruc b’xutt fil-baxx fit-68 minuta u g[all-ewwel reb[a tal-Canaries mindu fet[u l-impenji talleague. Southampton aktar qabel kellhom g[ajta g[al

Man City v Hull 2-0> Is-Citizens jirduppjaw mill-freekick ta’ Yaya Toure u minkejja t-tentattivi tal-goalkeeper Allan McGregor (fin-nofs) u tad-difensur Ahmed Elmohamady (Reuters)

penalty injorata u bil-captain tag[hom Adam Lallana jkun sfortunat meta laqat sieq illasta b’volley mill-isba[.

UPTON PARK: Il-freekick pre/i] tas-sostitut Jermaine PENNANT, tmien minuti mittmiem, issarraf fi tlett punti g[al Stoke mill-konfront ma’ West Ham United li min-na[a

tag[hom iddi]appuntaw bilkbir u kellhom g[alfejn jirringrazzjaw lill-goalkeeper Jussi Jaaskelainen li wettaq diversi saves tajbin tul il-log[ba.

12BET STADIUM: Crystal Palace ukoll kisbu l-ewwel reb[a tal-ista;un g[allispejje] ta’ Sunderland, b’Danny GABBIDON, Dwight

Ri]ultati u klassifiki

Premiership Ingli]

Man City v Hull Cardiff v Everton Newcastle v Fulham Norwich v Southampton West Ham v Stoke Crystal Pal v Sunderland

2-0 0-0 1-0 1-0 0-1 3-1

Illum

Liverpool v Man Utd West Brom v Swansea Arsenal v Tottenham Kif Jinsabu

Chelsea Man City Liverpool Tottenham H Stoke City Man Utd West Ham Norwich C Southampton Cardiff C Newcastle Utd Arsenal Aston Villa Crystal P Everton Fulham Hull City West Brom Sunderland Swansea C

L R D T F K Pt 3 3 2 2 3 2 3 3 3 3 3 2 3 3 3 3 3 2 3 2

2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1

1

0 0 0 0

0 4 1 8 0 2 0 2 1 3 0 4 1 2 1 3 1 2 1 3

1 1 1 1 1 1 1 0 1

0 0 0 3 1 0 1 0 0 1 0 1 0 0

2 2 0 2 2

1

4 4 4 2 2 1

1

3 0 0 2

1 1

3 2 4 4 4 4 4 2 4 4

7 6 6 6 6 4 4 4 4 4 4 3 3 3 3 3 3

0 1 1 2 2 5 1 2 1 5 0 1

The Championship

Leeds v QPR Barnsley v Huddersfield Birmingham v Ipswich Blackburn v Bolton Blackpool v Watford Brighton v Millwall Charlton v Leicester Derby v Burnley Doncaster v Bournemouth M’Boro v Sheff Wed Wigan v Nottm Forest Yeovil v Reading Kif Jinsabu

0-1 2-1 1-1

4-1 1-0 1-1 2-1 0-3 0-1 1-1 2-1 0-1

L R D T F K Pt

Blackpool 5 QPR 5 Burnley 5 Nottm Forest 5 Leicester 5 Bournemouth 5 Watford 5 Wigan 5 Reading 5 Leeds 5 Blackburn 5 Huddersfield 5 Brighton 5 Derby 5 Middlesbrough 5 Ipswich 5 Birmingham 5 Charlton 4 Doncaster 4 Barnsley 5 Sheff Wed 5 Yeovil 5 Millwall 5 Bolton 5

4 4 3 3 3 3 2 2 2 2 2 2 2 2

1 0 1 0 1 1 1 1 1 1

0 2 2 1 2 1 2 1 2 1 1 2 1 2 1 2 1 2 1 3 1 1 1 3 1 1 3 1 1 2 1 1 2 1 1 3 0 3 2 1 0 4 0 2 3 0 2 3

7 2 13 6 2 13 8 4 10 7 3 10 7 5 10 6 12 9 11 6 8 10 6 8 7 6 8 5 4 8 10 7 7 8 5 7 6 5 7 6 6 7 6 6 6 6 6 4 4 6 4 5 8 4 5 8 4 6 13 4 6 8 3 1 7 3 3 8 2 3 10 2

League One

Brentford v Carlisle Colchester v Leyton O Gillingham v Bristol C Notts Co v Rotherham Oldham v Tranmere Peterboro v Crawley Port Vale v Wolves Sheff Utd v MK Dons Shrewsbury v Coventry Stevenage v Bradford Swindon v Crewe Walsall v Preston

League Two

Wimbledon v Fleetwood Acc. Stanley v Burton Bristol R v Northampton Bury v Cheltenham Exeter v York Mansfield v Dag & Red Morecambe v Plymouth Oxford Utd v Rochdale Portsmouth v Chesterfield Scunthorpe v Newport Torquay v Hartlepool Wycombe v Southend

0-0 1-2

1-1

0-1 0-1 0-2 1-3 0-1 1-1 1-1 5-0 0-3

2-0 0-1 1-0 4-1 2-1 3-0 2-1

1-1 0-2 1-1 0-0 2-1

GAYLE (penalty) u Stuart O’Keefe ini]]lu isimhom maliskorers u bil-Black Cats jiksbu konsolazzjoni ( u d-draw momentarju) minn Steven FLETCHER. F’din il-log[ba tke//a John O’Shea g[al Sunderland wara li kkommetta l-foul fuq Gayle li kien wassal g[all-penalty.

Premier Sko//i]

Dundee Utd v Celtic Aberdeen v St Johnstone Hibernian v Ross Co Inverness CT v Hearts St Mirren v Partick T Motherwell v Kilmarnock

0-1 0-0 0-0 2-0 1-2 2-1

Championship

Cowdenbeath v Dumbarton 3-2 Falkirk v Hamilton 1-2 Morton v Raith Rovers 1-1 Queen of Sth v Alloa 0-0

I Div

Arbroath v Brechin Ayr v Airdrieonians Dunfermline v Stranraer Forfar v Stenhousemuir Rangers v East Fife

II Div

Albion v Montrose Berwick v Annan Ath East Stirling v Peterhead Elgin v Clyde Queen’s Park v Stirling

2-1 2-2 3-1 1-2 5-0 0-2 4-2 1-4 1-0 0-2

48

Il-{add, 1 ta’ Settembru, 2013

Lokali

Il-Papa jikser il-protokoll biex jikkuntenta l-abbatini Maltin L-umiltà, l-umanità u ssimpatija tal-Papa Fran;isku [ar;u fil-bera[ waqt il-laqg[a li grupp ta’ abbatini Maltin kellhom mieg[u fil-Belt talVatikan il-;img[a li g[addiet.

Il-grupp ta’ abbatini Maltin, 25 b’kollox minn 25 parro//a differenti f’Malta, in;abru fil-bit[a tal-Vatikan biex jie[du ritratt ta’ tifkira kollha flimkien mal-Papa.

Din id-drawwa kienet waqfet fi ]mien il-pontifikat tal-Papa Benedittu XVI imma l-Papa Fran;isku re;a’ da[[alha mal-[atra tieg[u.

Wara li [adu r-ritratt u flimkien qalu talba ]g[ira, ilPapa kien se jibda miexi lejn l-uffi//ju tieg[u, imma wie[ed mit-tfal [are; marker iswed mill-but u staqsa lillPapa jekk setax jiffirmalu fuq

il-faxxa (sash) [amra li jkollhom l-abbatini li jservu fil-Vatikan.

Il-Papa [ares lejn it-tfajjel u bit-tbissima qallu li jekk jiffirma lilu jkollu jag[mel hekk ukoll lit-tfal l-o[rajn kollha.

Fil-fatt Papa Fran;isku, bilpa/enzja kollha, beda jag[mel il-firma tieg[u fuq il-faxex tat-tfal kollha ta’ madwaru, wie[ed wie[ed, waqt li o[rajn kienu mdawrin mieg[u ji;bdulu ritratti u filmati permezz tal-mowbajls tag[hom.

Il-;entilezza tal-Papa evitat anki l-intervent tal-gwardji tas-sigurtà li ma [assewx ilb]onn li jwaqqfu t-tfal milli jibqg[u jduru mieg[u u jippre]entawlu quddiemu lfaxxa tag[hom g[all-firma.

Fr Mark Ellul, sa/erdot li

kien qed jakkumpanja labbatini Maltin, qalilna li dan il-;est tal-Papa, minbarra li, ovvjament, kien apprezzat immens mit-tfal kollha, hu xi [a;a rari [afna u ma jiftakarx li qatt raha ssir. “Imma lumanità u s-simpatija tieg[u tal-Papa Fran;isku ji]bqu dawn il-limiti.”

Hekk kif ta l-a[[ar firma, il-Papa dar lejn it-tfal u staqsiehom jekk hux kollha kellhom il-firma tieg[u.

Malli a//erta ru[u minn dan, qabel telaq qalilhom biex jitolbu g[alih.

It-tfal Maltin kien wie[ed minn tliet gruppi ta’ abbatini Maltin li qed joffru servizz fil-Ba]ilika ta’ San Pietru, kif ji;ri dejjem matul il;ranet tas-sajf. Huma waslu lura Malta fil-jiem li g[addew.

Il-Papa Fran;isku jag[ti l-firma tieg[u lil wie[ed mill-abbatini Maltin

Tlifna l-vu/i fil-kapitlu^ . Is-sitwazzjonijiet li ]viluppaw f’dawn il-;img[at jmissuna direttament. IlMediterran li sa sitt xhur ilu konna parti determinanti fil;rajjiet tieg[u qieg[ed jara tibdiliet o[ra. Tibdil li g[addej minn quddiemna u m’a[niex na;ixxu kif g[andna. Dak li qieg[ed ise[[ fl-E;ittu u fis-Sirja jinkwetana b[ala Oppo]izzjoni. Nistg[u nsemmu le[inna fl-irkejjen tal-pajji] kif g[amilna imma s-sehem determinanti u jag[ti l-kalatura jrid isir minn min qieg[ed fil-gvern illum.

1

. Din l-amministrazzjoni g[andha di;à l-e]empju ta’ [idma politika li minnha pajji]na ;ie fuq quddiem nett.

Il-kwistjonijiet li ]viluppaw mal-gwerra /ivili Libjana wrewna fl-a[jar tag[na. U]ajna l-po]izzjoni Mediterranja tag[na fl-Unjoni Ewropea biex in;ibu ri]ultati. F’dak il-pajji], g[alkemm ]gur b’diffikultajiet, irridu nirre;istraw li hemm tibdil qawwi. {idmietna wasslet g[all-bidu tad-demokrazija lewwel u g[al potenzjal ta’ rapporti kummer/jali, so/jali u kulturali ;odda mag[hom fittieni. Konna nafu x’a[na nag[mlu u fejn irridu naslu.

2

. Nammettu li din lamministrazzjoni g[adha trid tifhem il-vanta;;i kbar li [allejnielha bi pre-legat. Ilpotenzjal spe/jalment f’dak kummer/jali qieg[ed jg[addi minn fuqna. Hemm diversi kuntratti li qed ji;u ssi;ilatti ta’ eluf ta’ miljuni li a[na ma nid[lux b’ebda mod fihom.

Qed jg[addi kollox minn fuq ras dan il-gvern li qisu jqum f’mumenti u jer;a’ jinsa kollox g[al xhur twal. Hemm delegazzjonijiet li jmorru u o[rajn li g[andhom ji;u b’[afna pompa u /erimonji imma g[ad m’hemm xejn koordinat jew organizzat.

wara nid[lu a[na. Il-linja talPrim Ministru attwali hi kompletament kontra ta’ dak li kienet qabel.

3

. Hemm wisq ind[il filMinisteru tal-Affarijiet Barranin. Ibda mill-[atriet li qed naraw fl-ambaxxaturi u kompli f’dak li qed nag[mlu fix-xenarju Ewropew. G[al pajji] ]g[ir b[al tag[na fejn kull ambaxxata hi deheb nistg[u nissugraw li jkollna persuni li ma jafux il-mestier illum? Hemm lista twila ta’ persuni li jidher /ar li n[atru biss g[all-fehma politika tag[hom. Tant hu hekk li [add 5

minn Carmelo Mifsud Bonnici carmelo.mifsudbonnici@gov.mt

Waqafna milli nkunu fuq ta’ quddiem f’dak li g[addej. Ebda po]izzjoni ta’ tmexxija imma po]izzjoni difensiva u kwa]i apolo;etika. L-ewwel jitkellmu l-pajji]i kollha u wara nid[lu a[na . Hu /ar g[al diversi li jafu

4

x’sehem dirett [adna li qed nitilfu fl-opportunitajiet malLibja. L-istess f’dak li qed ise[[ fl-Egittu u s-Sirja. {add ma jippretendi minna dak li ma nistg[ux inwettqu, biss li

hu ]gur huwa li waqafna milli nkunu protagonisti. Waqafna milli nkunu fuq ta’ quddiem f’dak li g[addej. Ebda po]izzjoni ta’ tmexxija imma po]izzjoni difensiva u kwa]i apolo;etika. L-ewwel jitkellmu l-pajji]i kollha u

media•link COMMUNICATIONS

mill-gvern ma hu b’xi mod jipprova ji;;ustifika abba]i tar-ra;uni u l-mertu tal-g[a]la tag[hom. . It-tieni meta tara kemm ftit g[andna rappre]entazzjoni kien ghaqli 6

li dan il-Ministeru li serva u [adem tajjeb [afna fil-passat ji;i maqsum fi tnejn? Hemm konflitti li qed jitwieldu fejn qabel ma kinux. Mhux biss imma tul il-;img[at li g[addew kellna laqg[a importanti tal-Unjoni Ewropea dwar l-E;ittu li g[aliha [add mi]-]ew; ministri ma attenda. Flok morna ’l quddiem, b’dan lind[il ]baljat qeg[din immorru lura. Il-vu/i tag[na kienet nieqsa. . Bl-indhil li hemm, bilqasma fil-Ministeru kif jista’ jimxi ’l quddiem dan issettur? Sfortunatament qieg[ed jo[ro; /ar li la g[andna politika /ara, wisq inqas xi forma ta’ strate;ija u m’a[niex nirrea;ixxu kif g[andna la fuq l-E;ittu u anqas fuq is-Sirja. Dan hu ta’ telf g[alina lkoll. Telf f’dak li a[na nistg[u nikkontribwixxu g[all-pa/i u s-sigurtà filMediterran. Dak li minnhom tkattar id-dimensjoni kummer/jali u fuq kollox, tal-;ustizzja so/jali. Pajji]na beda jitlef mill-vu/i tieg[u fil-kapitlu, jekk ma tinbidilx ir-rotta nibqg[u sejrin aktar lura.

7