In-Nazzjon 2 ta' Settembru

€0.55

Numru 13,530

It-Tnejn 2 ta’ Settembru, 2013

:ustizzja maqluba ta’ ta[t fuq Ikkundannat min ikkore;a l-i]ball minflok lil min ressaq persuna inno/enti bi ]ball minn Charles Muscat

Ir-rapport ta’ inkjesta li sar minn Bord ma[tur millGvern Laburista dwar il-ka] ta’ Darryl Luke Borg, i]]ag[]ug[ li kien arrestat mill-Pulizija u n]amm il[abs wara li tressaq il-Qorti fuq delitt li ma wettaqx, hu traversija kbira tal-;ustizzja – rapport li qaleb il-;ustizzja ta’ ta[t fuq.

Il-Kap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busuttil qal dan ilbiera[ meta kien intervistat fuq Radio 101 mill-;urnalist ta’ media.link Communications, Robert Cremona.

Il-Kap tal-PN qal li hu di]appuntat ferm bir-rapport li qed jag[mel traversija tal;ustizzja. Hu qal li l-Bord intalab mill-Gvern minflok jinvestiga lil min g[amel li]ball, intalab jinvestiga lill-

Ispettur li ressaq il-persuna li ammettiet u li nstabet [atja.

Hu qal li t-tort jag[tih lillPrim Ministru Joseph Muscat li [atar il-Bord g[ax il-Gvern talab lil Bord jinvestiga minflok lil min g[amel l-i]ball fil-Korp talPulizija, jinvestiga lil min ikkore;a l-i]ball. “Dawn huma affarijiet li ma jitwemmnux”, sostna Simon Busuttil.

Hu fakkar li meta l-Prim Ministru [atar lil Kummissarju tal-Pulizija pre]enti, il-PN wissa li dan kien attivist tal-Partit Laburista. “Li tpo;;i attivista tal-Partit Laburista b[ala Kummissarju talPulizija hu ]ball u ]-]mien qed jag[ti ra;un lill-PN” qal Simon Busuttil. g[al pa;na 2

Ara wkoll artiklu tad-Deputat Nazzjonalista Jason Azzopardi f’pa;na 9

Ritratt me[ud waqt protesta li saret il-{add f’Sydney fl-Awstralja kontra r-re;im Sirjan tal-President Bashar al-Assad u l-;lied li qed jifni lill-pajji]. Ara pa;na 15

B’entu]ja]mu qed nibnu lill-PN mill-;did B’entu]ja]mu qed nibnu lill-Partit Nazzjonalista mill-;did. It-ti;did u r-riformi li qed isiru fil-Partit Nazzjonalista biex il-Partit iqum fuq saqajh mill-aspett politiku, organizzattiv u finanzjarju qed jag[tu l-frott.

Il-Kap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busuttil qal dan ilbiera[ f’intervista fuq Radio 101 li saritlu minn Robert Cremona, ;urnalist

ta’ media.link Communications. Fisser ukoll li sal-a[[ar ta’ Settembru l-PN irid ikun qed ida[[al daqs kemm jo[ro; u jrid ikompli jibni minn hemm. B[alissa g[addejja riforma flistatut u fl-organizzazzjoni tal-Parit wara li sar ir-rapport mill-kummissjoni mmexxija minn Francis Zammit Dimech.

Il-vja;;i f’Lourdes

Futbol Ingli]

Esperjenza ta’ tour leader li qabe] jew kwa]i wasal biex jaqbe] il-mitt vja;; lejn Lourdes

Liverpool jeg[lbu lir-rivali Manchester United. G[al Liverpool din kienet it-tielet reb[a fil-Premiership

Ara pa;ni 6 u 7

Ara pa;na 30

g[al pa;na 5

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

2 Lokali

Jaggredixxi xufier ta’ ambulanza Xufier ta’ ambulanza s-Sibt filg[axija ;ie aggredit fil-G]ira meta hu u l-kollegi tieg[u kienu qed jirrispondu g[al talba g[all-g[ajnuna wara li persuna [assitha [a]in.

Il-ka] se[[ nhar is-Sibt g[all-[abta tas-7.15 p.m., fi Triq Sir Patrick Stewart, quddiem il-ka]in Laburista tal-G]ira.

Jirri]ulta li ra;el [assu [a]in u ntbag[tet ambulanza, i]da lpersuna li /emplet tat indirizz [a]in u l-ambulanza damet ma waslet.

Malli l-ambulanza waslet fil-post, [u r-ra;el li [assu [a]in beda jargumenta max-xufier, u spi//a biex tah daqqa ta’ ponn f’wi//u.

L-informazzjoni li g[andna tg[id li r-ra;el li aggredixxa lix-xufier ;ie arrestat fl-Isptar Mater Dei ftit tal-[in wara, u hu mistenni jitressaq il-Qorti fil-jiem li ;ejjin.

Scabies fil-[abs ta’ Kordin IN-NAZZJON hu infurmat li fil-[abs ta’ Kordin hemm ka] ta’ scabies. Jirri]ulta li s’issa ;ie affettwat pri;unier wie[ed biss – ]ag[]ug[ Fran/i], li nstab li g[andu din ilkundizzjoni iktar kmieni din il-;img[a.

Il-pri;unier ittie[ed l-Isptar Mater Dei biex ji;i invistat u mbag[ad ittie[ed lura l-[abs, fejn qed jin]amm i]olat f’/ella g[alih wa[du.

Jirri]ulta li l-Fran/i] [a l-iscabies minn ;ol-[abs stess, hekk kif fl-a[[ar jiem kien trasferit minn /ella g[al o[ra.

Kelliema g[all-Ministeru tal-Intern ikkonfermat dan ilka], li fissritu b[ala ‘wie[ed [afif’. Hi qalet li dan il-ka] issolva billi l-pri;unier ing[ata ingwent. B[ala prekawzjoni n]amm i]olat g[al 24 sieg[a Iktar kmieni din is-sena kienu ;ew irrappurtati diversi ka]i ta’ scabies f’diversi skejjel madwar Malta u G[awdex.

It-temp

UV INDEX

8

IT-TEMP> Pjuttost imsa[[ab u bix-xita f’xi n[awi VI}IBBILTÀ> Tajba IR-RI{: Ftit qawwi g[al qawwi mill-Grigal ilLvant li jsir Grigal BA{AR> Qawwi IMBATT> Baxx mix-Xlokk TEMPERATURA: l-og[la 30˚C XITA> f’dawn l-a[[ar 24 sieg[a 0.3 Xita mill-1 ta’ Settembru 0.3 mm IX-XEMX> titla’ fis-06.34 u tin]el fit-19.30

IL-{AMEST IJIEM LI :EJJIN

IT-TNEJN L-og[la 30˚C L-inqas 25˚C

IT-TLIETA L-og[la 30˚C L-inqas 25˚C

L-ERBG{A L-og[la 31˚C L-inqas 24˚C

IL-{AMIS L-og[la 30˚C L-inqas 22˚C

IL-:IMG{A L-og[la 31˚C L-inqas 23˚C

UV

UV

UV

UV

UV

8

8

7

8

8

TEMPERATURI FI BLIET BARRANIN It-temperatura u t-temp f’dawn l-ibliet kapitali (f’nofsinhar [in ta’ Malta) lbiera[ kienet> Malta 29˚C imsa[[ab, Frankfurt 18˚C imsa[[ab, Tel Aviv 31˚C ftit imsa[[ab, Amsterdam 17˚C imsa[[ab, Milan 28˚C xemxi, Tripli 36˚C xemxi, Istanbul 28˚C ftit imsa[[ab, Ateni 28˚C xemxi, Lisbona 29˚C xemxi, Londra 20˚C ftit imsa[[ab, Vjenna 21˚C ftit imsa[[ab, Berlin 17˚C imsa[[ab, Madrid 29˚C xemxi, Zurich 18˚C [albiet tax-xita, Brussell 18˚C imsa[[ab, Moska 15˚C xita, Munich 16˚C imsa[[ab, il-Kajr 36˚C ftit imsa[[ab, Pari;i 19˚C imsa[[ab, Dublin 15˚C imsa[[ab, Bar/ellona 28˚C xemxi, Tune] 27˚C imsa[[ab, St. Petersburg 21˚C imsa[[ab, Al;eri 27˚C ftit imsa[[ab, Ruma 27˚C ftit imsa[[ab, Kopen[agen 14˚C [albiet tax-xita, Stokkolma 15˚C ftit imsa[[ab.

Ir-rapport ta’ inkjesta hu traversija tal-;ustizzja minn pa;na 1

Hu fakkar li ta[t dan ilKummissarju, il-pulizija ntu]aw b[ala waiters u kien hemm pulizija li marru jixxemmxu fuq dg[ajjes talPulizija li suppost jintu]aw biex isiru r-rondi fuq il-ba[ar.

“X’ji;ifieri li Pulizija jitolbu rekords tat-telefonati ta’ Darryl Luke Borg. Din hi inva]joni tal-privatezza tieg[u. X’garanzija g[andu lpoplu li l-Kummissarju talPulizija mhux se jitlob irrekords tat-telefonati tieg[u ukoll”, qal Simon Busuttil.

“Il-Kummissarju aktar mo[[u li jg[atti xtur il-Gvern u tal-Ministru Manwel Mallia u qed jipprova jdawwar lillKorp tal-Pulizija f’ka]in Laburista imma l-PN mhux se j[allih jag[mel dan”, sostna Simon Busuttil.

Hu qal li r-rapport qed jaqleb il-verità rasha ’l isfel u saqajha ’l fuq g[ax qed iressqu lil min g[amel dmiru.

Hu qal li wie[ed issa jara jekk il-Pulizija humiex se jippro/edu kontra min g[amel dmiru, g[ax inkella din ti;i diskriminazzjoni politika.

Il-Kap tal-PN qal li lKummissarju qed jg[atti xtur i/-Chief of Staff tal-Ministru Mallia, Silvio Scerri, u dan

Li tpo;;i attivista tal-Partit Laburista, Peter Paul Zammit (ritratt), b[ala Kummissarju tal-Pulizija, hu ]ball u ]-]mien qed jag[ti ra;un lill-PN

qed jg[atti xtur il-Ministru Manwel Mallia li min-na[a tieg[u qed jg[atti xtur ilGvern.

Simon Busuttil qal li lOppo]izzjoni se tkompli turi

dawn l-abbu]i tal-Gvern, fosthom permezz tal-kelliem Jason Azzopardi, filwaqt li kkundanna l-attakk li sar fuq Jason Azzopardi millMinistru Manwel Mallia.

B[al-lum 25 sena Il-Vi/i Prim Ministru u Ministru talIntern u l-:ustizzja Guido de Marco, [abbar strutturi ;odda fil-Korp talPulizija, fosthom ]ieda fid-distretti talKorp li minn sitta jsiru g[axra, ]ieda fiddivi]jonijiet li minn 15 se jsiru 21, ilqsim ta’ Malta f’]ew; re;juni, erba’ Assistenti Kummissarji ;odda, u numru ta’ Supretendenti u Ma;;uri ;odda. Dan bl-iskop ewlieni li jissa[[a[ il-Korp flinteress tal-poplu Malti u G[awdxi kollu Il-Partit Nazzjonalista [abbar attivitajiet u festi kbar Fuq il-Fosos talFurjana fl-okka]joni tal-anniversarju tal-Indipendenza bit-tema: ‘:id g[allMaltin, Parte/ipazzjoni, Solidarjetà, Demokrazija’.

T[abbar ukoll li l-Korporazzjoni Maltija tal-I]vilupp kienet se tag[ti dettalji dwar pro;ett kbir li se jinbeda f’Malta fil-qasam talelettronika.

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

Lokali 5

’ll quddiem bil-festi tal-Indipendenza minn pa;na 1

Simon Busuttil qal li hu se jag[laq erba’ xhur b[ala Kap tal-PN flimkien malamministrazzjoni l-;dida.

Flimkien mat-tim il-;did tattmexxija b[ala Team PN saret [idma biex “id-dar tag[na ner;g[u inwaqqfuha fuq saqajha u din hi l-ewwel prijorità u mill-aktar fis possibbli l-PN irid iqum fuq saqajh politikament u anke finanzjarjament.”

Hu qal li l-PN tkellem ukoll dwar l-i]balji li qed jag[mel ilGvern Laburista. “Il-PN ma [lihomx dawn l-erba’ xhur u [ares biex jirran;a daru. Dan se jwassal g[al ri]ultati tajbin u g[aqda aktar fost il-grupp Parlamentari tal-PN,” qal Simon Busuttil.

Il-Kap tal-PN qal li fil;img[at li g[addew flimkien mal-amministrazzjoni tal-Partit, ]ar 25 lokalità differenti fejn iltaqa’ ma’ eluf ta’ nies u dan juri li l-PN qed jer;a’ jibni pont man-nies, jitkellem u jisma’ linnies.

U dan meta l-Gvern pre]enti g[adu ma bediex jiggverna.

Fakkar ukoll kif il-Ministru talAffarijiet Barranin George Vella m’attendiex laqg[a ur;enti tal-Kunsill tal-Ministri tal-UE dwar is-sitwazzjoni serja fl-E;ittu g[ax kien vaganza.

Hu qal li dak li qed ji;ri madwarna fosthom fl-E;ittu u fis-Sirja, jaffettwa lilna. Hu staqsa fejn huma l-Ministri talGvern?

Simon Busuttil qal li l-PN kien l-ewwel Partit li g[a]el lewwel grupp ta’ kandidati g[all-Parlament Ewropew u ntg[a]lu tmienja li di;à bdew jo[or;u u jiltaqg[u man-nies.

Il-PN se jkun qed jag[]el ukoll it-tieni grupp ta’ kandidati. Hu qal li l-ewwel appuntament hu f’Mejju li ;ej li se tkun l-ewwel sfida elettorali u l-PN g[andu mira li g[allewwel darba jtella’ t-tielet si;;u fil-Parlament Ewropew.

Dwar il-festi talIndipendenza, Simon Busuttil qal li wara r-ri]ultat elettorali hu importanti li kull min g[andu g[al qalbu lill-PN ikun mal-Partit fi/-/elebrazzjonijiet tal-Indipendenza.

Il-Kap tal-PN qal li fil-festi tal-Indipendenza l-PN qed

Il-Kap tal-PN Simon Busuttil qal li l-ewwel sitt xhur ta’ Gvern Laburista juru li l-Prim Ministru Muscat m’g[andux direzzjoni g[al pajji]na, qed jimxi ;urnata b’;urnata u qed jie[u de/i]jonijiet bl-addo//.

isejja[ lill-poplu Malti biex jipparte/ipa g[ax hu fl-interess tal-poplu li l-PN jer;a’ jqum fuq saqajh.

Mitlub jag[ti reazzjoni g[arrapport li deher fil-;urnal talGeneral Workers’ Union, ilKap tal-Partit Nazzjonalista /a[ad kategorikament li qatt iltaqa’ ma’ xi [add u ppropona li jissie[eb ma’ union flok o[ra.

“Jiena g[andi rispett kbir lejn l-awtonomija tat-trade unions u nemmen fid-dritt fundamentali tal-[addiema li jidde/iedu huma ma’ min iridu jasso/jaw ru[hom,” qal Simon Busuttil.

G[alhekk, il-Partit Nazzjonalista qed jie[u parir legali biex jiddefendi ru[u kontra din il-gidba li qed ti;i ripetuta mill-GWU fil-media tag[ha.

Simon Busuttil tkellem dwar ix-xog[ol li g[addej fil-Kumitat Parlamentari dwar il-Kontijiet Pubbli/i fuq talba talOppo]izzjoni biex jiddiskuti rrapport tal-Awditur :enerali dwar ix-xiri ta]-]ejt.

Hu qal li l-aktar [a;a importanti hi li to[ro; il-verità kollha dwar ix-xiri ta]-]ejt biex in-nies ikunu jafu l-fatti kollha.

Hu qal li r-rapport tal-Awditur :enerali fih nuqqasijiet fosthom li nies affettwati u msemmija fir-rapport, lUffi//ju tal-Awditur :enerali lanqas biss kellimhom.

Jog[la l-prezz tal-petrol u d-diesel Il-Korporazzjoni Enemalta [abbret li b’effett mil-lum, il-petrol se jog[la bi tliet /ente]mi, waqt li d-diesel se jog[la b’/ente]mu.

Ma kien hemm ebda tibdil fil-prezz ta/-/ilindri tal-gass hekk kif il-Liquigas [abbret li l-prezz ta’ /ilindru ta’ 12kg hu ta’ €17.30, u ta’ /ilindru ta’ 15kg €21.65.

L-Awditur biex g[amel irrapport qabbad espert b’direct order u dan hu e]empju [a]in.

Dan l-espert hu eks Chairman tal-Enemalta fi ]mien li kienu se[[ew il-ka]i meta kien hemm nies li tressqu l-Qorti dwar listess perijodu fosthom Tarcisio Mifsud.

L-Awditur :enerali qal li ma sab xejn illegali u ma sabx reati kriminali imma sab biss nuqqasijiet li kienu rran;ati. Hu qal li l-Partit Laburista kien nefa[ ir-rapport u issa qed jo[ro; li ma kienx hemm reati

kriminali g[ax kieku l-Awditur kien jibg[at jinforma lillKummissarju tal-Pulizija.

Hu qal li hemm [afna aktar x’tomg[od mit-tfig[ tat-tajn talPartit Laburista.

Dwar l-ewwel sitt xhur talGvern Laburista, Simon Busuttil qal li saru [afna [atriet ta’ Malta Tag[na Lkoll li jfissru il-maqlub ta’ dan is-slogan.

“Il-Gvern tela’ bl-g[ajta li jrid ibiddel id-direzzjoni imma l-Gvern m’g[andux direzzjoni u ma nafux fejn se je[odna. IlGvern [ataf lill-pajji] kollu u hu aktar iffukat li ja[taf lillpajji] milli jiggverna lill-pajji]”, qal Simon Busuttil.

“Malta Tag[na Lkoll saret Malta kollha tag[na g[all-Partit Laburista”, sostna l-Kap tal-PN. Dwar l-ekonomija, Simon Busuttil qal li l-Gvern g[adu ma [ax de/i]joni wa[da dwar kif jo[loq l-impjiegi meta jaf li fil-[ames snin li ;ejjin irid jo[loq bejn 25,000 u 30,000 impjieg ;did. Dan filwaqt li listatistika tal-qg[ad qed tkompli tikber.

Dwar id-dikjarazzjonijiet talassi tal-Ministri u s-Segretarji Parlamentari, Simon Busuttil qal li dawn jo[olqu [afna mistoqsijiet. Il-Ministru g[al G[awdex iddikjara li matul issena li g[addiet lanqas da[[al daqs il-paga minima.

“Meta l-Ministri qed jigdbu fuq affarijiet ba]i/i, din hi xi [a;a inkwetanti. Hu fl-interess tal-poplu li l-Ministri

jiddikjaraw il-verità”, qal Simon Busuttil.

Franco Mercieca mhux jg[id il-verità wkoll dwar id-d[ul mill-operazzjonijiet millprivat. Il-Kap tal-PN fakkar li l-PL tela’ bl-g[ajta li se jkun Gvern miftu[ u trasparenti imma qed jag[mel bil-kontra.

Hu rrefera wkoll g[all-a;ir tal-Kummissarju tal-Pulizija li ne[[a l-mikrofonu ta’ ;urnalist li kien qed jistaqsih ilmistoqsijiet. Dan hu e]empju [a]in u l-e]empju [a]in talGvern qed jinfirex ukoll g[al dawk li [atar b’mod politiku f’karigi importanti.

Simon Busuttil irrefera wkoll g[as-sitwazzjoni fisSirja. Hu qal li din hi sitwazzjoni preokkupanti u lGvern Malti hu /ass dwarha.

L-atro/itajiet li saru fis-Sirja huma tal-bi]a’ wara l-attakk bl-armi kimi/i u jistenna li ddinja tirrea;ixxi g[alihom.

Fakkar li dan l-a[[ar mijiet ta’ nies mis-Sirja da[lu f’Lampedusa u dan jista’ jolqot ukoll lil pajji]na.

Semma wkoll kif il-Gvern qed jindirizza l-kwistjoni talimmigrazzjoni b’mod [a]in. IlGvern Malti kisser irreputazzjoni ta’ pajji]na meta ta e]empju [a]in [afna. It-tisbit tas-saqajn tal-Prim Ministru Malti ma wassal g[al xejn g[ax l-ebda pajji] ma [a immigranti minn Malta. Ilpo]izzjoni tal-PN hi li ju]a lforzi tar-ra;uni.

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

Lokali

3

I/-/iklisti u l-grupp li segwa l-atleti fl-edizzjoni ta’ din is-sena tal-LifeCycle Challege 2013, jifir[u mat-tmiem ta’ esperjenza o[ra li wasslet biex ikomplu jin;abru fondi b’risq il-pazjenti tar-Renal Unit fl-Isptar Mater Dei

€140,000 b’risq ir-Renal Unit Lura Malta u tmiem avventura o[ra li g[addiet b’wi// il-;id g[a/-/iklisti talActavis Lifecycle Challenge 2013.

Qraba u [bieb laqg[u lillatleti u parte/ipanti tal-isfida talLifeCycle mal-wasla tag[hom fl-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta, b’messa;;i ta’ awguri fuq kartelluni ikkuluriti, b]ie]aq u sa[ansitra kejk ta/-/ikkulata.

Mer[ba sabi[a u mist[oqqa g[al dawk kollha involuti f’din l-avventura ta’ 2,000 km fuq medda ta’ g[axart ijiem, li rat ilbidu tag[ha f’Minsk fil-Belarus sat-tmiem fir-Russja, f’San Pietruburgu, fi sfida o[ra b’risq il-pazjenti tar-Renal Unit flIsptar Mater Dei. Minkejja d-diffikultajiet li ffa//jaw i/-/iklisti, li varjaw minn kundizzjonijiet []iena tattemp g[al problemi lo;isti/i u l-isfortuna li rtiraw ]ew; /iklisti min[abba injury; is-sens ta’ sodisfazzjon kien wie[ed evidenti fuq wi// kul[add.

L-esperjenza kienet deskritta b[ala wa[da li g[aqdet mumenti ta’ fer[, biki u anki ta’ u;ig[.

Esperjenza iebsa, imma li tag[ti sodisfazzjon. Kienet ukoll avventura li fiha [are; l-element li ta[dem b’g[an wie[ed b[ala grupp minkejja d-diffikultajiet.

I/-Chairperson tal-kumitat organizzattiv, Alan Curry, spjega li s-somma mi;bura blg[an li tg[in lir-Renal Unit flIsptar Mater Dei kienet la[qet is-somma ta’ €140,000.

Din is-sena 20 /iklist da[lu g[al din l-isfida, bl-akbar wie[ed fil-grupp jie[u sehem g[all-[ames darba fl-età ta’ 60 sena, u l-i]g[ar wie[ed ta’ 19-il sena.

Matul is-snin, l-edizzjonijiet tal-Lifecycle [adu li/-/iklisti f’diversi pajji]i fl-Ewropa, u anki fil-kontinent Awstraljan issena li g[addiet.

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

6 Intervista

Grazzji u konver]jonijiet minn Hermann Micallef

“F’kull grupp li ntella’ lejn Lourdes rajt ka]i mhux biss ta’ nies li qalg[u l-grazzji i]da wkoll esperjenzi ta’ konver]jonijiet, fejn familji maqsumin inbidlu g[al familji mag[qudin li baqg[u hekk sal-lum”.

Din l-esperjenza u xhieda ta’ Michael Caruana, tour leader mal-a;enzija talivvja;;ar Euro Tours li g[andu esperjenza twila fittmexxija ta’ gruppi g[al ]jarat f’Lourdes fi Franza.

Michael Caruana qasam il[sibijiet tieg[u dwar il-vja;;i li jsiru g[al Lourdes – vja;;i li jkunu bbukkjati malajr peress li Lourdes hi destinazzjoni popolari [afna u mfittxija mill-Maltin u lG[awdxin.

Il-vja;;i g[al Lourdes qed ikunu dejjem popolari mal-Maltin u l-G[awdxin tant li l-bookings qed jing[alqu malajr wara li jift[u. X’qed iwassal g[al dan il-fenomenu^

Mindu bdew it-titjiriet diretti mill-Air Malta fl-1988 sal-lum, il-belt ta’ Lourdes attirat numru ta’ Maltin u G[awdxin. Proprju sa din issena stess, l-Air Malta se tkun qed i;;orr madwar 8,000 passi;;ier. Din hi /ifra li issa ilha tin]amm g[al dawn la[[ar snin, [lief fl-2008 meta

Michael Caruana, tour leader g[al Lourdes mal-Euro Tours g[al dawn l-a[[ar 25 sena, itella’ bejn [ames u seba’ gruppi fis-sena tant li f’/ertu okka]jonijiet jibqa’ hemm g[al ;imag[tejn

din i/-/ifra kienet kwa]i rdoppjat g[al iktar minn 13,000 persuna g[ax kien hemm i/-/elebrazzjonijiet tal150 sena mindu l-Madonna dehret lil Bernardetta hemmhekk, u allura iktar Maltin ]aru Lourdes.

Issa g[aliex il-Maltin qed jag[]lu lil Lourdes b[ala ddestinazzjoni g[all-vaganza tag[hom fis-sajf? Hemm

diversi ra;unijiet. Hemm min jitla’ Lourdes biex jitlob xi grazzja – tg[idli ma jistax jitlobha minn Malta? Iva, imma [afna jippreferu li jkollhom dawk il-ftit minuti li jin]lu ;ewwa l-g[ar u jag[mlu t-talba tag[hom lillMadonna hemmhekk.

G[andek kategorija o[ra ta’ nies li jer;g[u jmorru Lourdes biex jirringrazzjaw

minn Lourdes u staqsieni jekk nit[ajjarx immexxih. G[allewwel g[idtlu wa[di?

Niftakar konna 138 persuna u dan jidhirli li kien f’Mejju tal-2008. Niftakar li l-mara kienet akkumpanjatni u qabel konna ppreparajna ru[na tajjeb. Malli wasalna, flok d[alna norqdu, konna dorna lpostijiet li konna ]orna qabel biex naraw fejn g[andna nie[du n-nies sabiex l-g[ada filg[odu nibdew bl-ewwel [ar;iet. :ejna lura wara ]jara ta’ erbat ijiem u sussegwentament kellna ajruplan ie[or b’164 persuna.

Minbarra l-mara u jien, kien ;ie mag[na John Busuttil, li g[alih kienet l-ewwel ]jara tieg[u f’Lourdes b[ala tour leader. Bqajt nitla’ kull sena. :ieli g[amilt [ames gruppi u ;ieli g[amilt seba’ gruppi, tant li kont nibqa’ hemm g[al xi ;imag[tejn. Tlajt kwa]i tliet darbiet kull sena lejn Lourdes mill-1988 sal-lum.

Kull darba li nkun se nitla’ Lourdes, qisni se nitla’ g[all-ewwel darba. Qbi]t jew kwa]i wasalt biex naqbe] il-100 vja;; lejn Lourdes lill-Madonna g[al xi grazzja li jkunu qalg[u. Hemm ukoll min jitla’ Lourdes b’kur]ità g[aliex qara li din iddestinazzjoni qed tattira [afna nies.

Imbag[ad hemm numru ta’ nies, li hu pjuttost ]g[ir, li jippreferi li jie[u din ilvaganza ta’ bejn tlett ijiem u [amest ijiem, ma ji[dux eskursjonijiet i]da hu l-gost tag[hom li kuljum pre/ett, filg[odu u waranofsinhar jew filg[axija, iqattg[u l-[in tag[hom fil-grotta.

Hu fatt li fil-kategoriji kollha li semmejt, kull min imur Lourdes, jg[idlek li hu hemmhekk [assu “f’dinja o[ra”.

Minn fejn bdiet il-[ajra li ttella’ vja;;i lejn Lourdes^

Darba kont tlajt Lourdes flimkien mal-mara u l-post laqatna mill-ewwel. Niftakar kont ni]]ilt letteratura mieg[i biex nipprova mmur drabi o[ra f’Lourdes biex indur mal-post dejjem i]jed.

Ftit wara li konna ;ejna lura Malta, Jean Depasquale li kien imexxi l-Eurotours, qalli isma’, se jkollu ajruplan b’[afna Maltin g[al Lourdes.

Qalli naf li g[adek kemm ;ejt

Kif tipprepara ru[ek qabel ma ttella’ grupp lejn Lourdes^

Kull darba li nkun se nitla’ Lourdes, qisni se nitla’ g[all-ewwel darba.

Fis-sens li, biex ng[idu hekk, ninsa l-letteratura kollha u n[ejji ru[i mill;did. Matul dawn is-snin kollha – na[seb li issa kwa]i qbi]t il-100 vja;; jew kwa]i wasalt biex naqbe] il100 vja;; lejn Lourdes – irnexxieli nag[mel kuntatti ma’ diversi nies.

Kuntatt li j]ommok a;;ornat [afna hu dak maxxufiera tal-coaches g[ax dawn ikunu jafu /ertu affarijiet li jg[iduhomlok u allura inti mbag[ad tg[idhom lin-nies. Dawn huma affarijiet esklussivi, li jien no[ro; ma’ grupp. Din in[ossha b[ala importanti g[ax inkun qed niffriska lmemorja tieg[i, na;;orna linformazzjoni li jkolli u nsostniha b’informazzjoni li jag[tuni s-sidien tallukandi, tal-[wienet, ixxufiera u l-a;enzija li lEurotours ta[dem [afna mill-qrib. g[al pa;na 7

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

Intervista 7

L-ambjent ta’ silenzju u d-devozzjoni li tin[ass fil-grotta tal-Madonna ta’ Lourdes hi xi [a;a li ftit tista’ tiddeskrivi bil-kliem. Kull min imur Lourdes, jg[idlek li hu hemmhekk [assu f’dinja o[ra

Kull min i]ur Lourdes i[ossu f’dinja o[ra minn pa;na 6

Min huma n-nies li jmorru Lourdes – l-anzjani u l-morda, jew anki familji u ]g[a]ag[^

G[andek diversi kategoriji ta’ nies. Anzi g[andek kull kategorija ta’ nies li j]uru Lourdes. Jien tellajt familji s[a[, anzi extended families li jibdew min-nanniet bi wliedhom u n-neputijiet.

Tellajt familji ta’ [ames minnies, kelli anzjani, kelli ]g[a]ag[ u kelli anki tfal.

Telg[u mieg[i nies minn kull qasam tal-[ajja.

Ma telg[ux biss pensjonanti, [addiema tal-id jew nies tal-iskola. Telg[u mieg[i professuri u sa/erdoti. Tiskanta wkoll kif f’dawn il-;ranet, in-nies jintegraw ru[hom b[ala grupp; jinsew li huma tobba jew spe/jalista u jit[alltu mal-o[rajn filwaqt li jaqsmu l-esperjenzi tag[hom hemmhekk.

Xi m;iba tara fin-nies li j]uru Lourdes^

Kull min ]ar Lourdes mieg[i jispi//a bil-pa/i f’qalbu spe/jalment meta j]ur il-grotta. Jien dejjem ninsisti fuqha li malli nasal Lourdes, avolja n-nies ikunu g[ajjenin, wara li jaslu

Lourdes g[all-[abta tat-3am, nipprova nie[u lill-grupp salgrotta. Ng[idilhom, “jekk tridu t[ossu din l-esperjenza tag[kom f’Lourdes, ejjew nin]lu issa qrib il-grotta”.

Iva, ikollok min igorr g[ax mil-lukanda hemm mixja pjuttost twila. Imma dawk li ja//ettaw li jakkumpanjawni volontarjament fl-ewwel eskursjoni ta]-]jara, ikollhom i/-/ans li jitolbu, u jitkellmu u jift[u qalbhom lill-Madonna. Minn dak il[in nibda nara l-bidliet finnies. Fl-ewwel sig[at malwasla ta’ grupp f’Lourdes, rajt nies jibku bil-fer[ li jkunu qed i[ossu f’qalbhom hekk kif i]uru l-grotta talMadonna ta’ Lourdes.

L-istess xena ner;a’ nesperjenzaha meta ner;g[u mmorru fil-grotta talMadonna. Kelli ka]i li mhux biss kien hemm persuni li qalg[u grazzji jew fejqan mill-mard. L-ikbar ka] li rajt kien ta’ familji li telg[u Lourdes maqsumin bejniethom u ni]lu lura fer[anin. Rajt ukoll numru ta’ konver]jonijiet fejn kelli nies li kienu ilhom ma jersqu lejn il-knisja g[al madwar 30 sena u ]-]jara tag[hom f’Lourdes bidlitilhom [ajjithom ta’ ta[t fuq g[ax

;ew Lourdes g[all-kur]ità biex jaraw g[aliex qed imorru dawn in-nies kollha.

Imbag[ad meta raw lil xi [add fuq si;;u tar-roti jew fuq stretcher, da[lu f’qoxrithom u fejn qabel kienu jwaqqg[u kollox g[a//ajt, b’xi mod g[enu jew bidlu [ajjithom.

miet, u hemmhekk minkejja d-differenzi li kellhom bejniethom, in;abru fuq mejda wa[da g[all-ikel.

Imbag[ad niftakar kont in]ilt mal-mara quddiem il-grotta kmieni filg[odu u nara lil din il-familja kollha g[arkopptejhom jaqsmu ddifferenzi li kellhom bejniethom. L-istorja spi//at, g[ax bqajt insegwiha, biex din il-familja g[ajr ]ew; membri minnha, ing[aqdet u re;g[et irrenjat dik il[biberija.

Liema kienet dik l-esperjenza li tiftakarha u tibqa’ tirrakkontaha^

Kemm inti sodisfatt bil-vja;;i kollha li tellajt lejn Lourdes^

Nies li ;ew lura u nqalg[etilhom xi grazzja, baqg[u jitilg[u Lourdes kwa]i kull sena biex jirringrazzjaw lill-Madonna sa[ansitra bdew jersqu lejn il-knisja kull nhar ta’ {add.

Din il-bidla rajtha u nibqa’ nesperjenzaha. In-nies iwaqqfuk u jg[iduli lesperjenzi sbie[ li jkunu g[exu f’Lourdes.

Trid tkun spiritwali biex i]]ur Lourdes^

Le. :ieli telg[u nies bi ksu[at, bi bluff jew mo[[hom fin-nisa biex ng[id hekk, u mbag[ad ikollhom esperjenza li tibdilhom. Kelli nies fejn wara li g[idtilhom bl-eskursjoni fejn isir l-in]ul fil-banjijiet bl-ilma mirakolu], kien hemm min stkerrhu, u wara ;ew fuqi jirringrazzjawni g[allesperjenzi li kienu ;arrbu.

Rajt nies li b’xejn ma riedu jin]lu fil-banjijiet, anzi kienu qaluli [afna kummenti.

Darba ltqajt ma’ mara millgrupp li kienet quddiem lg[ar u nsibha tibki. Kont mort fuqha biex nara jekk g[andhiex b]onn xi [a;a u qaltli: “Inti tista’ tni]]ilni filbanju?” B[al din il-mara kelli [afna. Kelli o[rajn li

F’kull grupp se jkollok lil xi [add jew xi w[ud li jkollhom l-esperjenza tag[hom. I]da wa[da millikbar esperjenzi li nibqa’ niftakar kienet ta’ familja kbira fejn il-missier kellu wliedu mi;;ildin u x-xewqa tieg[u kienet li qabel ma jmut itella’ l-familja kollha lejn Lourdes. Din il-familja kienet mag[mula minn madwar 37 persuna. Inzerta li l-missier kien la[aq miet i]da l-mara tieg[u xorta riedet ittella’ l-familja lejn Lourdes. Kienet kwa]i telg[et il-familja kollha, g[ajr il-missier li kien la[aq

Is-sodisfazzjon tieg[i tul dawn is-snin kollha kien mhux g[ax tellajt [afna gruppi imma meta ltqajt ma’ koppji li kienu siefru mieg[i u qaluli “a[na ;ejna mieg[ek Lourdes bla wlied u wara erba’ snin g[andna tlett itfal”. Ma naqsux ilkonver]jonijiet li rajt hemmhekk u li bqajt insegwi, tant li dawn in-nies baqg[u fit-triq it-tajba.

Sodisfazzjon ie[or hu li [afna nies, wara li ;ew lura u nqalg[etilhom xi grazzja, baqg[u jitilg[u Lourdes kwa]i kull sena biex jirringrazzjaw lill-Madonna.

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

8 Opinjoni

Fejn sejrin bil-festi tag[na^ Minn hawn u ftit ie[or inkunu nistg[u ng[idu li lista;un tal-festi g[adda. {add wara {add, festa wara l-o[ra wasal biex spi//a l-ista;un tas-sajf u issa ner;g[u lura g[al sta;un ftit aktar frisk.

Ter;a’ tibda l-iskola u kollox jer;a’ jmur lura g[as-silenzju u g[an-normalità. Sakemm jer;a’ jasal il-Milied li hu

festa o[ra sabi[a. Dan huwa s-sabi[ tas-sajf Malti u G[awdxi, is-sajf s[un u storbju] ta’ xorb u ta’ ikel, issajf tal-festi b’nar tal-art u murtali. Issa li l-istatwi talfesti re;g[u lura fin-ni//a tag[hom u l-istatwi tal-pjazez re;g[u lura biex jistrie[u flim[a]en filwaqt li dawk li ja[dmu n-nar di;à bdew

ja[dmu n-nar tas-sena li ;ejja, nemmen li hu tajjeb li wie[ed jistaqsi “Fejn sejrin bil-festi tag[na?”

“Il-festi sejrin lura”

Hekk qalli wie[ed li jdur minn festa g[al o[ra biex ibig[ l-affarijiet tal-ikel.

Skont dan qabel kien ikun hemm aktar nies fil-festi.

Persuna o[ra li wkoll tarma biex tbig[ l-ikel fil-festi qaltli ‘In-nies mill-festi qeg[din jonqsu” filwaqt li persuna o[ra qaltli li f’dawn il-festi raw inqas turisti minn snin o[ra.

Dawn kienu l-kummenti ta’ persuni li huma involuti fin-negozju li l-festi j;ibu mag[hom. Però llum beda fenomenu ie[or ta’ kummer/ fil-festi li huwa l-bejg[ talikel ftit aktar organizzat mill[wienet tal-ikel.

Ng[id g[alija l-pjazza talMosta fil-festa tinbidel f’restorant wie[ed b’numru kbir ta’ si;;ijiet u mwejjed mifruxin fit-triq fejn min imur g[all-festa ]gur li ser isib minn fejn jiekol.

Imbag[ad tisma’ lkummenti ta’ min jixtri dwar il-prezzijiet tal-;elat jew hot dog li llum xejn ma g[adu b’xejn. Kollox sar jiswa l-flus u l-prezzijiet g[olew g[aliex kollox sar spejje] u jekk tkun tbig[ illum il-permessi u lispejje] biex tarma saret tfisser spi]a kbira .

Kul[add jarma, kul[add irid ibig[ g[aliex il-festa ti;i biss darba f’sena. Madankollu l-bejg[ qed jonqos mill-festi filwaqt li qed ji]diedu lpostjiet minn fejn jinbieg[ likel u l-;ugarelli. “Jekk tkun ;enitur, tixri l-;ugarelli littfal, tiekol u tixtri ;elat g[al kull min ikollok mieg[ek tispi//a t[arbat paga ta’ ;img[a f’kemm ili ng[idlek.”

Hekk irra;una mieg[i wie[ed li nafu u kien qed ikellimni fil- festa.

L-armar kulma jmur qed ji]died Meta t[ares lejn l-armar talfesti, ]gur g[andek tinnota li

kulma jmur dan qed ji]died u jisbie[ f’kull ra[al fejn ikun hemm il-festa. Jekk wie[ed jara x’[idma qed issir f’dan il-qasam ta’ arti;jnat u arti wie[ed isib li l-festi mhux

sejrin lura ]gur. F’dan irrispett il-patrimonju kulturali tal-festa mhux qed jonqos.

Illum ma tmur l-ebda festa u tara armar imlaqqat. Illum larmar huwa ta’ ;ie[ g[addelettanti li jag[mlu sena ja[dmu fih.

Kemm g[adhom reli;ju]i l-festi tag[na ?

Ma rridx inkun pessimist i]da lanqas ma nista’ nkun ottimist.Irrid inkun realist.

Jien ng[id li l-festi li suppost huma l-festi reli;ju]i tag[na qed jispi//aw festi kulturali ta’ su;;ett jew a[jar aspett reli;ju]. Il-festa ta’ ra[al illum tista’ titqies manifestazzjoni kulturali ta’ xejra reli;ju]a. Il-festa hija maqsuma bejn il-festa hekk imsej[a ta’ barra u l-festa ta’ ;ewwa.

Il-Knisja donnha tilfet xi ftit il-kontroll fuq dak li ji;ri barra i]da qed nara wkoll li g[alkemm g[adha ma tilfitx il-kontroll fuq dak li jsir ;ewwa, ftit li xejn baqa’ xi tgawdi minn dak li jsir ;ewwa. L-attivitajiet reli;ju]i tal-festi li jsiru ;ewwa lknisja ]gur mhux sejrin ’il quddiem. L-attendenza ta’ nies fl-attivitajiet reli;ju]i qed tonqos. Dan mhux sinjal tajjeb. {asra tattendi l-quddiesa tal-festa f’komunitajiet kbar u tara knisja nofsha vojta mbag[ad barra tara n-nies g[all-mar/. Forsi fil-festa lmar/ sar aktar importanti mill-quddiesa tal-festa. Ilka]ini tal-baned li twieldu bliskop li jaraw li j]ejnu l-festa ma g[adx baqag[lhom interess fil-festa li tkun qed issir fil-knisja. Fejn hu l-veru sinifikat tal-festa tar-ra[al?

G[all-grazzja t’Alla filMosta, ra[al twelidi g[adek tara knisja mimilja nies dakinhar tal-festa. Kellu ra;un il-Mons.Isqof Charles Scicluna fi tmiem il-quddiesa tal-festa jg[id lil dawk mi;bura g[all-quddiesa “Lisba[ armar tal-knisja hu intom in-nies mi;bura g[al din il-quddiesa. Araw kemm il-knisja g[andha armar sabi[, i]da kieku l-knisja m’hawnx intom li qed timlew din ilknisja, kieku l-knisja ma tidhirx daqshekk sabi[a.”

Knisja armata sabi[a u

minn Edwin Vassallo edwin@vassalloedwin.com

vojta min-nies fil-festa hija knisja ]armata. Li nistag[;eb huwa li dawk li jbig[u l-ikel jilmentaw g[aliex jaraw ilfesta sejra lura min[abba li skont huma l-attendenza tannies qed tonqos, i]da fost ilqassisin dejjem nara /ertu rassenjazzjoni li anke jekk innies jonqsu donnu ma hemmx xejn x’jista’ wie[ed jag[mel.

Id-discos tal-festa Hi ironija li fil-festa ji;i organizzat disco talfesta.Wie[ed qalli “il-festa ti;i g[ax-xorb u g[ad-droga”.

Meta staqsejtu g[aliex qed jg[id hekk qalli ‘f’discos talfesti llum issib minn kollox’.

Ng[id g[alija hi [asra li organizzazzjonjiet li ;ew imwaqqfa biex jg[inu fittis[i[ tal-festa llum qed ikunu ka;un biex il-festa titbieg[ed aktar mis-sinifikat tag[ha.

L-appostolat marbut mal-festa Minkejja dan fil-festa baqa’ [afna tajjeb. Il-festa toffri okka]joni ta’ appostolat.

Jiena nara fil-festa okka]joni fejn is-sa/erdot u l-laj/i jsibu

spazju u [in biex ja[dmu aktar qrib ta’ dawk li jkunu involuti fl-organizzazzjoni tal-festi.

Jien perswa] li jekk matul is-sena kul[add jerfa’ rresponsabbiltà jista’ jkollna festa b’aspett reli;ju] aktar sinifikattiv li ma jitbeg[idx mill-iskop ori;inali tieg[u.

Jekk se ssuq...

TIXROBX Jekk se tixrob...

ISSUQX

JEKK TRID TAG{TI L-ISBA{ RIGAL B’:EST KBIR TA’ ALTRUWI}MU – AG{TI D-DEMM ILLUM

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

Opinjoni 9 Editur> Alex Attard Media.Link Communications Co. Ltd. 2, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 P.O. Box 37, Il-{amrun {MR 1000 e-mail> news@media.link.com.mt Tel> 21243641 Dipartiment tal-Avvi]i Tel> 25965-317#232#474 E-mail> adverts@media.link.com.mt

L-EDITORJAL

{idma mill-PN li t[ares ’il quddiem Il-Partit Nazzjonalista minn din il-;img[a se jkun qieg[ed iniedi l-attivitajiet tieg[u b’rabta malfesti tal-Indipendenza. Festi li g[al darb’o[ra lpartit ikun qieg[ed jitkellem dwar it-tifsira talakkwist importanti li g[amel il-partit g[al pajji]na meta fl-1964 kiseb l-Indipendenza wara triq twila u diffi/li li kellu jg[addi minnha biex juri li l-poplu Malti kapa/i jie[u r-riedni tat-tmexxija f’idejh.

Triq li ssa[[a[ u mhux i;;arraf dak li kiseb il-poplu I]da ma jitkellimx biss fuq dan. Il-PN, illum mill-Oppo]izzjoni, g[andu d-dmir li jkun ta’ servizz fit-tfassil tal-politika biex ikompli jkun mag[;un il-futur tal-poplu tag[na hekk kif nibqg[u kburin bl-identità u bl-istorja ta’ pajji]na.

Fl-istess waqt, irridu nkomplu nkunu poplu li j[ares ’il quddiem b’ener;ija, b’entu]ja]mu u b’g[aqal fil-politika billi l-PN jkompli jsemma’ le[nu u jag[ti l-fehmiet tieg[u dwar id-direzzjoni li Malta g[andha tibqa’ miexja fiha. Triq li ssa[[a[ u mhux i;;arraf dak li kiseb il-poplu.

Hu g[alhekk li matul il-;img[at ta’ Settembru li jwasslu sal-jum tal-21 ta’ Settembru – Jum lIndipendenza – il-Partit Nazzjonalista jkun aktar qrib in-nies u man-nies. Jiltaqa’ mhux biss f’attivitajiet so/jali, i]da wkoll f’attivitajiet li fihom il-PN jkun qieg[ed iwassal il-messa;; politiku

tieg[u. Messa;; li jissarraf f’titjib fil-kwalità tal[ajja bi proposti g[al politika li tkun tifhem u t[oss il-b]onnijiet tas-so/jetà u t-tibdil li jkun me[tie; fis-so/jetà.

Ix-xhur tas-sajf kienu importanti u ta’ [idma fi [dan il-partit wara ;img[at twal u impenjattivi ta’ wara l-elezzjoni ta’ Marzu li g[adda biex in[atret it-tmexxija l-;dida tal-Partit Nazzjonalista u ng[ata bidu g[al pa;na ;dida fl-istorja tal-Partit.

Oppo]izzjoni soda u kostruttiva

Team PN li qieg[ed juri li hu partit li qieg[ed ja[dem u jkun ta’ g[assies fuq it-tmexxija talgvern. Fl-istess waqt, kostruttiv u ja[dem ukoll mal-gvern fuq setturi li huma kru/jali u importanti g[all-progress ta’ pajji]na u biex il-poplu j[ares lejn il-politika li to[loq ix-xog[ol, b[ala g[odda li biha jkompi jimxi ’l quddiem u jtejjeb dejjem aktar il-kwalità tal-g[ajxien tieg[u.

L-Oppo]izzjoni [admet flimkien mal-Gvern fejn kien me[tie; meta l-pajji] kien iffa//jat b’diffikultajiet fil-qasam tas-sigurtà nazzjonali u talab laqg[at ur;enti mal-Gvern biex tkun iffa//jata sitwazzjoni diffi/li li setg[et kellha konsegwenzi fuq il-pajji].

L-Oppo]izzjoni wkoll kienet soda u /ara favur trasparenza s[i[a fis-sitwazzjoni li ]viluppat dwar ix-xiri ta]-]ejt u l-fjuwil mill-Korporazzjoni

Enemalta wara li fil-bidu ta’ din is-sena, ta[t ilGvern pre/edenti Nazzjonalista, tressqu numru ta’ persuni l-Qorti li okkukaw karigi uffi/jali g[olja fil-passat, b’akku]i dwar irregolaritajiet flEnemalta. L-Oppo]izzjoni, biex tassigura din ittrasparenza, sej[et b’ur;enza biex jiltaqa’ lKumitat tal-Kontijiet Pubbli/i anke meta lParlament qieg[ed wieqaf g[all-vaganzi tas-sajf.

Oppo]izzjoni wkoll li kienet attenta biex il-poplu jkun infurmat dwar l-a;ir mill-aktar gravi talPulizija meta ressqet il-Qorti b’akku]i ta’ hold-up, ]ag[]ug[ inno/enti meta [adet ]ball fil-persuna li investigat hi stess. {idma mimlija ener;ija Il-Partit Nazzjonalista qed ja[dem b’ener;ija biex mhux biss ikun vi;ilanti fit-tmexxija ta’ dan il-gvern li reba[ l-elezzjoni b’kampanja u

programm elettorali mimli xenxilli imma nieqes fis-sustanza, i]da wkoll biex ikun qrib in-nies, jifhem l-isfidi tas-so/jetà u jipproponi politika li til[aq l-aspirazzjonijiet tal-poplu.

Dan hu li se jkun qieg[ed ifiehem il-Partit Nazzjonalsita f’dawn il-;img[at li ;ejjin hekk kif se jkun qieg[ed ji//elebra, b’[arsa ’l quddiem, iljum storiku g[al pajji]na tal-Indipendenza biex isso/jetà Maltija tkompli ttejjeb aktar il-kwalità tal[ajja.

Il-[a]en mhux virtù 1. Fil-[ajja talamministrazzjoni tal-pajji] hemm boxxla li suppost tmexxi lejn is-sewwa. Riga li biha min imexxi jkejjel g[emilu u jevita n-nases u l[ofor. Hu minn ewl id-dinja li ]balji jsiru g[ax mis-sema ’l isfel kul[add uman. I]da hemm ]balji frott il-fatt li [add mhu infallibbli, u hemm ]balji li jsiru apposta, frott pjan u karattri malinni li mo[[hom biex jaraw kif [a jimmanipulaw il-verità u jiddefendu t-terren tag[hom.

Dawn l-interessi, li jinfirxu bejn g[elieqi differenti tal[ajja so/jali, jinfdu l-kummer/, il-;urnalizmu, u l-politika, fost o[rajn, u hemm denominatur komuni bejniethom. Riga amorali, ji;ifieri bla ebda morali, kollox jg[addi, kollox le/itu, basta jipprevalu linteressi tag[hom. Hija ag[ar mill-immorali.

2. Meta l-g[emil ikun bla ba]i morali ta’ xejn, fejn lunika riga hi kif [a j[arsu l“a[na” tag[hom, u fejn dawn l-interessi [afna drabi jkunu kwantifikati, allura [siebhom ikun medhi biss kif [add ma jid[ol fl-g[alqa.

Kull ostaklu fit-triq tag[hom hu objettiv /ar biex jinkines [alli jibqg[u g[addejjin.

Kollox le;ittimu. Il-fini ji;;ustifika l-mezzi. Huma determinati li jeqirdu l-verità u jostruha. Iriduk tkun taf dak li jaqbel lilhom, anzi lill-interessi tag[hom biss.

Jekk hemm b]onn li ssir telefonata minn uffi/jal pubbliku lill-editur ta’ gazzetta, ng[idu a[na, u dan b[ala e]empju ]g[ir immens, biex tali rapport jew filmat ma jidhirx g[ax mhux meqjus li jg[in lillkaw]a ta’ na[a, dan isir u ssir /erta pressjoni ulterjuri

Fejn jonqosna naslu iktar minn hekk wara biss [ames xhur ta’ Gvern li wieg[ed bidla g[all-a[jar^

minn /erti nies. Il-verità je[tie; tkun sagrifikata fuq l-altar tal-interessi.

3. Meta s-Sibt, kif mistenni, il-Bord appuntat mill-Gvern Laburista, sab [ati lill-uffi/jal tal-Korp talPulizija li qeda dmiru u ressaq il-[ati fil-Qorti, inqalbet id-dinja ta’ ta[t fuq.

L-istess verità nqalbet. Saret in;ustizzja f’isem il;ustizzja, li hi l-ag[ar forma ta’ in;ustizzja. It-tajjeb sar [azin, u l-[a]in sar tajjeb, anzi virtù. U dan il-Gvern qed jipprattikaha din il-virtù.

G[ax dan il-Gvern tilef kull sens ta’ mist[ija. Sallbu lil min wettaq dmiru skont illi;i. Mhux ta’ b’xejn issa fil-Korp qed ti;ri l-bi]a’ li taqlag[ha fuq rasek u jwarrbuk min-nofs jekk tag[mel dmirek.

X’motivazzjoni [a jkollu dak l-uffi/jal li jrid jimxi kif imiss^ 4. Il-Bord appuntat minn dan il-Gvern sku]a lil min g[amel investigazzjoni [a]ina. G[ader lil min min[abba l-pressjoni tax-

xog[ol fil-Pulizija ma kellux i/-/ans jivverifka sew linformazzjoni mill-informer tas-CID u b’konsegwenza t’hekk ressaq il-Qorti persuna inno/enti, oggezzjona g[all-[elsien mill-arrest u allura dan g[amel jumejn arrestat intortament fil-[abs. Però dan il-Bord ma g[adirx lil Spettur li kif tg[id il-li;i, ressaq mill-iktar fis lil min kien g[adu kemm ammetta mieg[u li wettaq hold-up.

Anzi, sirna nafu li ressqu lQorti, skont l-avukat tieg[u, 50 minuta biss wara li kellu l-ammissjoni mill-[ati. Però sa dak il-[in, l-inno/enti kien di;à ilu jumejn il-[abs g[al xejn g[ax tressaq minn [addie[or.

5. Dan il-Bord suppost indipendenti ma semax xhieda bil-;urament. Ma kellhomx id-di/enza jippubblikaw it-traskrizzjoni ta’ dak kollu li ntqal quddiemhom [alli int tkun tista’ tifli u tg[arbel. {alli int tara s-sekwenza e]atta bl-arlo;; ta’ kif ;raw l-

minn Jason Azzopardi jason.azzopardi@gov.mt

affarijiet u naraw e]att x’qal min kien jaf xiex u meta.

Mo[[hom kien biss kif [a jitfg[u l-[tija kollha fuq na[a [alli je]oneraw linna[a l-o[ra [alli ma jkunx hemm xkiel meta ftit xhur o[ra jkun hemm /ertu /aqliq fost l-uffi/jali fil-Korp.

6. Fejn jonqosna naslu iktar minn hekk wara biss [ames xhur ta’ Gvern li wieg[ed bidla g[all-a[jar^ Tant kmieni u di;à, dan ilGvern it-tajjeb g[amlu [a]in filwaqt li jipprattika l-[a]en b[ala virtù.

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

10 Ittri

L-aqwa li mhux jien!

Ordnaw [addiema jag[mlu xog[ol li mhux tag[hom u int g[edt: “L-aqwa li mhux jien!”

Taw promozzjonijiet lil tal-qalba waqt li qabe] lil [afna in;ustament u int g[edt: “L-aqwa li mhux jien!”

Tellg[u l-qorti bniedem inno/enti u int g[edt: “L-aqwa li mhux jien!”

Sawtu bniedem u insultawh bla ma ttie[du passi kontra lkriminali u int g[edt: “L-aqwa li mhux jien!”

Taw il-libertà lil min da[al jisraq ;o djar in-nies u sawwat lil anzjani, u int g[edt: “L-aqwa li mhux jien!” :rew wara ;urnalista u heddewha, tant li kellha tistkenn f’kunvent, u int g[edt: “L-aqwa li mhux jien!”

Ma [allewx [addiema jissie[bu ma’ union tal-g[a]la tag[hom, u int g[edt: “L-aqwa li mhux jien!”

Ministru jinda[al fl-g[oti ta’ tender b’in;ustizzja g[al min kien intg[a]el, u int g[edt: “L-aqwa li mhux jien!”

Qed i[addmu nepoti]mu sfrenat b’in;ustizzja ma’ [afna li [aqqhom aktar, u int g[edt: “L-aqwa li mhux jien!”

Ibqa’ ]gur li, meta xi darba tmiss lilek, m’inti se ssib lil [add jaqbe] g[alik!

G. L. Camilleri

Il-Furjana

Il-poter tellifhom bil-kbir Daqqa wara l-o[ra tasal ta’ kul[add fejn bla mistennija waqg[et fuq il-[addiema taxxatt fejn il-gvern akkost ta’ kollox irid ida[[al 120 aw]iljarji o[ra tal-qalba biex ja[dmu mag[hom fejn ilMalta Dockers’ Union ikkonfermatlu li ma hemmx b]onn i]jed.

Dan ifisser spejje] ]ejda g[all-Kaxxa ta’ Malta u inqas d[ul g[all-[addiema fejn ilgvern ma jinteressahx mi//irkustanzi li die[el fihom. IlGWU jog[;obha dan l-ind[il mill-Gvern, se tie[u xi azzjoni jew se tibqa’ passiva u ma tinda[alx?

Smajna li wara 11-il [addiema fil-[abs applikaw g[al kariga ;dida, g[amlu interview u kienu a//ettati.

Minn Marzu sal-lum g[adhom barra u issa [adilhom posthom [addie[or.

Diskriminazzjoni krudili.

Meta kkuntattjaw lillkummissjoni dejjem baqg[u bla twe;iba. Kif ;ralhom ukoll min applika g[al supervisor fil-[abs g[ax ma kienx skont il-kulur talGvern.

Waqt il-kampanja elettorali xi kelliema tal-Labour fuq issa[[a kienu jg[idu li ’l quddiem mhux se jkun hawn medi/ini out of stock g[ax di;à [sibna g[al kollox.

G[all-kuntrarju tant hawn neqsin li l-Ministru ddikjara li

L-ittri f’din il-pa;na

se jsolvi din il-problema f’dawn l-erba’ snin li ;ejjin.

Spi//a t-tg[ajjir fuq l-o[rajn – u li l-medi/ini jitwasslu lillpazjenti bil-karozza – imma issa mar kollox il-ba[ar.

Ka]i di]gustanti li qed jissu//iedu minn Chairmans u Kummissarji b[al ta’ Pullicino Orlando u Franco Debono, b[all-ka] li se[[ firRabat meta g[amlu g[al Nicky Azzopardi, fejn [add g[adu ma sar jaf jekk ilPulizija [aditx xi passi.

Kul[add jag[mel li ji;i g[al idejh b[alma g[amel ilKunsill Laburista ta’ {a]}ebbu; meta ming[ajr ordni tan-nies tal-lokal u s[abu talKunsill, qabad u bidel isem ittriq g[ax hekk xtaq. Toni Abela li g[andu l-kunsilli laburisti f’idejh, [alla kollox g[addej biex ma jixxellef ma’ [add. B[all-ka] ta’ {a]}abbar fuq il-flus li da[[al waqt il-kompetizzjoni talitwal mejda fejn [add ma sar jaf fejn marru.

Minn dawn l-atti g[addejja Malta. Il-poter tela’ g[al rashom. Jag[mlu li jridu u qatt ma ji;u kkore;uti millmexxej Laburista. Dg[ajsa fil-maltemp bla tmun. Ka]i li jitkellmu wa[edhom. L-aqwa l-logo tal-Gvern. Malta tag[na lkoll dixxiplinati filveru sens tal-kelma.

G. Busuttil In-Naxxar

L-ittri g[all-pubblikazzjoni f’din il-pa;na jistg[u jintbag[tu bil-posta (Ittri lill-Editur, In-Nazzjon, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450), jew fl-indirizz elettroniku: alex.attard@media.link.com.mt.

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

Opinjoni 11

Joseph Muscat u l-Korea ta’ Fuq Dan l-a[[ar kelli opportunità mill-aqwa biex nattendi konferenza internazzjonali fuq is-sitwazzjoni fil-Korea ta’ Fuq b’mod partikulari nnuqqas tad-drittijiet tal-bniedem.

L-International Parliamentarians Coalition for North Korean Refugees and Human Rights saret f’Varsavja, il-Polonja.

Irid isa[[a[ ir-relazzjoni Waqt il-konferenza bdejt nistaqsi lili nnifsi: illum, ilpo]izzjoni ta’ pajji]na x’inhi?

Il-Prim Ministru Joseph

Muscat jitkellem [afna fuq drittijiet /ivili imma fl-istess [in jemmen fil-pushbacks u allura x’inhi l-po]izzjoni tieg[u llum fuq il-Korea ta’ Fuq g[ax minn mindu sar Prim Ministru ma semma xejn?

Il-gazzetta lokali The Times fit-13 ta’ April 2012 irrappurtat li l-A;enzija tal-A[barijiet tal-Korea ta’ Fuq ikkwotat lil Joseph Muscat (dak i]-]mien Kap tal-Oppo]izzjoni u llum Prim Ministru ta’ Malta) li mhux biss esprima sog[ba g[all-mewt tal-mexxej Kim Jong-il imma wera x-xewqa li ja[dem bil-qawwa biex jissa[[u r-relazzjonijiet bejn il-Partit Laburista u l-Korea ta’ Fuq fl-oqsma tal-politika, ekonomija, kultura u oqsma o[rajn. (“to work hard to expand the friendly relations between the Malta Labour Party and the Workers’ Party of Korea and between Malta and the DPRK in the political, economic, cultural and other fields...”).

It-Times tikkwota wkoll lil Joseph Muscat u tg[id, “He hoped that everything would

Skont il-Global Hunger Index, il-faqar hu tant allarmanti li l-persenta;; tal-popolazzjoni li qed tbati minn nuqqas ta’ nutrizzjon hu ta’ 32 fil-mija

continue going well in the DPRK,” (Jispera li kollox ikompli miexi sewwa filKorea ta’ Fuq)!

Dan bis-serjetà? X’hemm miexi sewwa fil-Korea ta’ Fuq li wie[ed g[andu jawgura li jkomplu mixjin hekk? }gur li mhumiex id-drittijiet fundamentali tal-bniedem.

mal-Korea ta’ Fuq fis-snin tmenin. Dan hu l-istess partit li mhux biss a//etta, imma ]amm sigriet il-fatt li f’pajji]na kien ;ie Kim Jongil (mexxej suprem tal-Korea ta’ Fuq bejn l-1994 u l-2011) biex jistudja l-Ingli]!

Fil-konferenza fil-Polonja [ar;u fatti xokkanti li n[oss li verament g[andna nqisuhom Fatti xokkanti sew spe/jalment fil-kuntest ta’ Hemm min ja[seb li dak li dak li qal Joseph Muscat. qal Joseph Muscat fl-2012 G[ax meta qed ifa[[ar dak mhu xejn [dejn dak li g[amel li hu “normali” fil-Korea ta’ Mintoff mal-Korea ta’ Fuq! Fuq e]attament jaf fuqiex qed Jien nit[asseb xi ftit g[ax jitkellem? wara kollox, Joseph Muscat Fl-2011, wara l-mewt ta’ qed imexxi l-istess partit li Kim Jong-il, il-gazzetta g[amel ftehim fuq armament influwenti The Guardian ippubblikat lista ta’ fatti fuq is-sitwazzjoni fil-Korea ta’ Skont it-Transparency International, Fuq, pajji] meqjus b[ala sigriil-Korea ta’ Fuq hi l-iktar pajji] korrott et u perikolu]. fid-dinja, skont l-Amnesty Fost il-fatti li jissemmew International, il-Korea ta’ Fuq hi t-tielet hemm li skont it-Transparency pajji] (wara /-?ina u l-Iraq) fejn l-aktar International, il-Korea ta’ Fuq hi l-iktar pajji] korrott fidli ng[atat is-sentenza tal-mewt dinja, skont l-Amnesty

International, il-Korea ta’ Fuq hi t-tielet pajji] (wara /-?ina u l-Iraq) fejn l-aktar li ng[atat is-sentenza tal-mewt.

Skont il-Global Hunger Index, il-faqar hu tant allarmanti li l-persenta;; tal-popolazzjoni li qed tbati minn nuqqas ta’ nutrizzjon hu ta’ 32 fil-mija.

Il-lista tkompli u allura ner;a’ nistaqsi lill-Prim Ministru Muscat liema skont hu hi d-direzzjoni t-tajba li miexja fiha l-Korea ta’ Fuq. Mistoqsijiet le;ittimi Kelliema waqt il-konferenza j[ossu li fil-fatt din l-istatisti-

ka issa hi aktar gravi minn hekk g[aliex f’dawn l-a[[ar sentejn ta[t it-tmexxija ta’ Kim Jong-un (li g[ad g[andu 29 sena biss u huwa iben Kim Jong-il u n-neputi ta’ Kim ilsung) l-affarijiet marru mill[a]in g[all-ag[ar!

Madwar id-dinja, u l-aktar fl-Unjoni Ewropea, ma ssibx

minn Claudette Buttigieg

pajji] li ma jikkundannax issitwazzjoni fil-Korea ta’ Fuq. Na[seb li a[na b[ala Maltin g[andna dritt li jkollna risposta /ara ming[and il-Prim Ministru Joseph Muscat: “E]attament x’inhi lpo]izzjoni tal-Gvern Malti filkonfront tal-Korea ta’ Fuq?” Ma’ Mintoff konna nafu fejn qeg[din... u ma’ Muscat?

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

12 Intervista

Fl-isfond tat-trilo;ija ‘Hekk T[abbat il-Qalb Maltija’

Insiru nafu a[jar min a[na Joe Mikallef jitkellem ma’ Oliver Friggieri (64) Fil-[ar;a tal-lum ta’ In-Nazzjon qed nippubblikaw l-erbg[a u sittin parti fis-sensiela ta’ konversazzjonijiet ma’ Oliver Friggieri li fihom qed nittrattaw temi u realtajiet differenti. Illum se nitkellmu dwar Dun Karm Psaila u temi relatati (it-tieni parti) u dan bl-iskop pre/i] li nkomplu nittrattaw temi attwali. Temi li bosta drabi niddiskutu u ng[arblu bl-aktar mod akkanit, i]da li bosta drabi wkoll nag[]lu li ninjorawhom.

Imma tajjeb li fil-[ajja mg[a;;la li qed ng[ixu nieqfu ftit u nirriflettu fuq temi attwali u li huma ta’ rilevanza. Bla dubju ta’ xejn, Oliver Friggieri, Dun Karm Psaila ntefa’ b’ru[u u b’;ismu jikteb il-poe]iji. Nixtieqek tag[tini anali]i dettaljata tal-poe]iji tieg[u skont it-temi – ‘Il-Jien u Lilhinn Minnu’, is-su;;ett tal-Madonna, pajji]na... (Dwar l-Innu Malti nitkellmu aktar tard).

L-opra ewlenija tieg[u, Il-Jien u Lilhinn Minnu, tesprimi l-ansjetajiet tal-bniedem dwar il-problema tat-tbatija, il-problema tal-[a]en, u hi mibnija b[ala vja;; spiritwali li matulu hi mfittxija twe;iba g[allmistoqsija dwar il-[ajja: g[ala t-tbatija u l-mewt, u x’inhu l-iskop tal-[ajja lil hinn minnha stess. Ilpoema t[addan tradizzjoni s[i[a ta’ [sieb teolo;iku daqskemm filosofiku. Dun Karm hu influwenzat

bis-sa[[a tal-kapa/itajiet indiskussi tieg[u, kapa/i janalizza u jid[ol fil-fond ta’ dawn it-temi li g[andhom jg[inuna aktar biex niskopru a[jar min a[na, fejn a[na u fejn tissokta triqitna.

Ma’ Oliver Friggieri qed niltaqa’ b’mod regolari biex niddiskuti g[add ta’ temi, sitwazzjonijiet u mistoqsijiet. Il-qarrejja huma mistiedna jipparte/ipaw billi huma wkoll jibag[tulna l-[sibijiet tag[hom. Kull email g[al dan l-iskop g[andha tintbag[at f’dan l-indirizz elettroniku – joe.mikallef@media.link.com.mt.

[afna minn Santu Wistin, Pascal u Rosmini, u f’termini moderni, mill-E]istenzjalisti Nsara.

Il-qofol tal-poeta jinsab hawnhekk, f’dawn il[sibijiet universali li huma dejjiema fl-istorja talFilosofija u tal-Letteratura. Kien g[adu kemm qaleb g[all-Malti I Sepolcri ta’ Ugo Foscolo, lakbar poema Taljana wara d-Divina Commedia.

Kien ukoll ;arrab il-mewt bikrija ta’ qariba tieg[u.

Matul dan i]-]mien ta’ riflessjoni profonda, hu resaq aktar lejn it-tema essenzjali tal-Letteratura ta’ kull ]mien: x’inhu s-sens tal-e]istenza, u kif jitfisser il-limitu tal-[ajja. Min hu interessat jista’ jara l-edizzjoni annotata tieg[i ta’ Il-Jien u Lilhinn Minnu, ma[ru;a fi ktieb fl-1988. F’dan il-ktieb

Dun Karm Psaila> Uman u saqajh mal-art bi m[abba spe/jali lejn il-[olqien

analizzajt il-poema kelma b’kelma, tul il-[ames mija u g[oxrin vers tag[ha.

Tant Dun Karm Psaila kien i[obb il-Malti li finalment kien wie[ed mill-membri ewlenin tal-G[aqda tal-Kittieba tal-Malti.

X’inhi l-po]izzjoni tieg[u dwar li Malta kellha tikseb l-indipendenza tag[ha^ F’Dun Karm hemm mi;burin l-a[jar ideat politi/i Maltin tal-ewwel nofs tas-seklu g[oxrin.

Hemm definizzjoni moderna ta’ Malta b[ala nazzjon, Malta li kellha l-jedd li ssir indipendenti: lindipendenza b[ala r-ri]ultat tan-nazzjonalità.

L-istorja tal-[sieb ta’ Malta indipendenti tmur lura g[all-inqas sa Mikiel Anton Vassalli (17641829), }ebbu;i hu wkoll, li lejh Dun Karm kellu rispett kbir. Fis-sunett ‘Lil Mikiel Anton Vassalli’, imxandar fl-1933, huwa jfa[[ar lil Vassalli g[aliex kien “ewlieni fost in-nisel tag[na” li [aseb “il-jedd li nkunu ;ens g[alina”.

Ir-riferimenti g[all-jedd tas-sovranità Maltija huma bosta.

Hu jesprimi dan is-sens anki fil-poe]iji bitTaljan (ara l-ktieb Dun Karm – Le poesie italiane, ma[ru; mill-Università fl-2007). L-aspett nazzjonali tieg[u hu analizzat fid-dettall fil-ktieb tieg[i Dun Karm (1989). Anki fil-pro]a tidher l-istess konvinzjoni.

Hija interessanti wkoll l-influwenza li huwa kellu fuq il-lingwa;; politiku, minn Mintoff sa Fenech Adami. Il-lessiku essenzjali, elementari tieg[u sar ma]-]mien il-lessiku elementari tipiku tad-diskors patrijottiku tal-klassi politika (e]empju: art , omm , [elwa, [elsien, /kejkna, ;ens). Hu diskors twil...

X’tip ta’ impenn so/jali hemm fil-poe]ija ta’ Dun Karm^ Il-kultura Romantika u post-Romantika Ewropea, u fuq kollox f’dan il-ka] il-kultura Taljana, tag[ti importanza kbira lill-impenn so/jali u politiku. {afna mil-letteratura lokali bit-Taljan u bil-Malti tal-ewwel nofs tas-seklu g[oxrin hi politika.

Il-Kwistjoni tal-Lingwa, li fil-qofol tag[ha hi ;lieda bejn it-Taljan u l-Ingli], hi espressjoni ta’ konflitt politiku, parti;jan.

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

Intervista 13

Dun Karm Psaila> Sa/erdot, studju] u kittieb. G[amel unur lilu u lil pajji]na

Minn bejn i]-]ew; estremi (Taljan versus Ingli]) [are; il-kompromess lo;iku, naturali, li jag[raf lil-lingwa tal-poplu b[ala l-lingwa nazzjonali. Dan se[[ bis-sa[[a morali, kreattiva, ta’ diversi kittieba li [olqu kurrent ta’ [sieb imrawwem fil-kultura Risor;imentali u postRisor;imentali Taljana.

Fl-1912 Dun Karm kien di;à kiteb ‘L-Innu tal-{addiema’, bil-Malti u bit-Taljan.

Importanza spe/jali g[andha r-rabta tieg[u ma’ Patri Charles Plater... L-impenn so/jali tieg[u, bi]-]ew; ilsna, hu importanti u kontinwu.

Dun Karm g[amel ukoll dizzjunarju mill-Ingli] g[all-Malti... Naturalment lura fis-snin [amsin...

Ma kinitx l-a[jar g[a]la, kemm g[aliex hu ma kienx studju] imma awtur, u kemm g[aliex poeta tal-kalibru tieg[u seta’ jissokta jikteb il-poe]ija, aktar minn kull [a;a o[ra.

Madankollu sehmu baqa’ siewi anki g[al-lessikografi li ;ew wara, b[al :u]è Aquilina u Erin Serracino Inglott. Id-dizzjunarju jin[ass sikwit li hu miktub anki minn poeta.

F’[ajtu u wara ng[ata diversi unuri u presti;ji. F’kitbiet ta’ valur letterarju, i]da, kien deskritt ukoll b[ala bniedem ta’ solitudni.

Is-solitudni e]istenzjali hi, fil-fatt, it-tema /entrali tieg[u, il-motiv li jorbot l-opra tieg[u kollha bil-Malti u bit-Taljan. Il-kitbiet letterarji tieg[u, iva, jixhdu li kien bniedem solitarju, [assiebi, u prudenti. Huma

xejriet karatterjali li jispjegaw g[ala diversi kitbiet jesprimu s-solitudni. Imma forsi kull artist i[oss hekk.

X’inhi r-rilevanza ta’ Dun Karm Psaila llum^ L-arti wkoll, b[al kull realtà o[ra, hi su;;etta g[al-li;i ta]-]mien. Jiqdiem u jintemm kollox u kul[add. L-arti hi rifless ta’ ]mienha, imma tista’ til[aq il-livell ta’ universalità, livell li jirrendiha

relevanti g[aliex minn dak li hu kontin;enti u sekondarju (issa, xi [add u hawn) tg[addi g[al dak li hu ne/essarju u assolut (dejjem, kul[add, kullimkien).

Meta, ng[idu a[na, jinqara Shakespeare, huwa jing[araf b[ala iben l-epoka tieg[u, li ilha sekli li g[addiet. Imma hu jibqa’ poeta veru sewwasew min[abba dawk il-pa;ni li fihom huwa jitkellem fuq veritajiet li huma dejjiema, permanenti, b[al Alla, l-im[abba, it-tbatija, i]-]mien, il-mewt. Laspetti sekondarji jdubu ma]-]mien.

L-istess prin/ipju jg[odd bl-istess mod g[al kull awtur, kull artist ie[or. Huwa prin/ipju qadim g[all-inqas daqs Platun, Aristotli u Orazju.

It-titlu ta’ poeta nazzjonali... Kif wasal biex jibda jkun mag[ruf hekk^ Fl-1935 il-kittieb G[awdxi-Fran/i] Laurent Ropa, li g[adda [ajtu mbieg[ed minn Malta, f’artiklu bil-Fran/i] kien sejja[lu g[all-ewwel darba ‘poeta nazzjonali’.

Kien ilu di;à s-snin mag[ruf bl-ewwel isem tieg[u biss, u kien di;à kiteb l-Innu Malti. Lewwel nofs tas-seklu g[oxrin hu perjodu determinanti [afna fl-istorja tal-[sieb politiku u kulturali ta’ Malta min[abba li l-mexxejja politi/i kienu qeg[din jibnu l-istrate;ija li biha Malta kellha tie[u l-istat tag[ha.

Il-Kwistjoni tal-Lingwa, tilwima bejn it-Taljan u

Fl-isfond tat-trilo;ija ‘Hekk T[abbat il-Qalb Maltija’

Insiru nafu a[jar min a[na L-arti wkoll, b[al kull realtà o[ra, hi su;;etta g[al-li;i ta]-]mien. Jiqdiem u jintemm kollox u kul[add. L-arti hi rifless ta’ ]mienha, imma tista’ til[aq il-livell ta’ universalità

l-Ingli], wasslet biex instab il-kompromess li bih il-lingwa nazzjonali bdiet ting[ata l-g[arfien naturali tag[ha. Bejn l-estremitajiet parti;jani kien hemm il-kittieba li [olqu kurrent ta’ [sieb u azzjoni.

F’dan is-sens, b[al f’pajji]i o[rajn, il-kisbiet kostituzzjonali kienu ilhom li sabu lesta l-;ustifikazzjoni storika tag[hom. Din il-;ustifikazzjoni hi mfissra mill-awturi, u l-aktar mill-poeti. Fost lawturi kollha hemm xi [add li jle[[en dan kollu f’daqqa, b’mod aktar elokwenti.

G[alhekk kull diskors dwar Dun Karm hu minnu nnifsu diskors dwar epoka, dwar il-;emg[a letterarja, kulturali kollha ta’ ]mienu. Ma hemm ebda kwalità tieg[u li ma hijiex ukoll kwalità tal-epoka kollha, kwalità ta’ poplu s[i[. Ir-rikonoxximent lil dan il-persuna;; jinvolvi rikonoxximent lil epoka Maltija s[i[a. Huwa vu/i ta’ folla, mhux ta’ individwu.

Tkellimna fit-tul dwar Dun Karm Psaila, l-awtur tal-Innu Nazzjonali Malti. Nixtieq li fl-isfond ta’ dak kollu li g[edna issa n[arsu mill-qrib lejn l-Innu Nazzjonali Malti.

L-Innu Malti g[andu l-versi ta’ Dun Karm (1871-1961) u l-mu]ika tat-Tabib Robert Sammut (1869-1934). Indaqq g[all-ewwel darba f’Di/embru 1922.

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

A[barijiet ta’ Barra 15 minn Tonio Galea u Richie Cassar – foreign@media.link.com.mt

IS-SIRJA

L-Istati Uniti tibni l-ka] g[al intervent Is-Segretarju tal-Istat Amerikan John Kerry ilbiera[ qal li testijiet li saru wrew li fil-21 ta’ Awwissu fl-attakk li sar bl-armi kimi/i kien intu]a l-gass sarin.

Dan hekk kif l-amministrazzjoni tal-President Barack Obama qed tlesti biex titlob il-Kungress g[all-awtorizzazzjoni g[al attakk militari kontra r-re;im Sirjan.

Kerry svela dan f’sensiela ta’ intervisti li kellu fuq ittelevi]joni Amerikan, ;urnata wara li Obama ppospona lpossibbiltà ta’ attakk militari imminenti kontra s-Sirja. Dan wara li qal li se jfittex lapprovazzjoni tal-Kungress – de/i]joni li se jwaqqaf kull possibbiltà ta’ attakk g[addisat ijiem li ;ejjin.

Kerry ilbiera[ qal i]da li kien fidu/ju] li l-Kungress kien se jag[ti l-approvazzjoni g[aliex jifhem x’hemm finnofs. Hu i]da ]amm lura milli jg[id jekk Obama xorta kienx lest jattakka jekk il-Kungress jivvota kontra intervent militari g[alkemm qal li lPresident tal-Istati Uniti kellu d-dritt ja;ixxi anki ming[ajr il-barka tal-Kungress.

Il-kummenti ta’ Kerry dwar l-u]u tas-sarin kienu l-ewwel darba li kien hemm dikjarazzjoni /ara dwar it-tip ta’ arma kimika li ntu]at kontra z-zona ta’ Damasku li tinsab ta[t ilkontroll tar-ribelli. Attakk li fih hu stmat li nqatlu aktar minn 1,400 persuna.

Ra;el jidher [dejn bombi li nbnew mir-ribelli biex jintu]aw fil-;lied li hemm f’Aleppo

Sadattant ir-re;im Sirjan ilbiera[ ]ebla[l-Istati Uniti u Obama g[ad-de/i]joni li [a li jitlob g[all-barka talKungress.

Ir-Renju Unit mhux se jintervjeni militarment fis-Sirja wara li l-Parlament Ingli] ivvota kontra. Il-:ermanja wkoll jidher li mhux se tipparte/ipa u lbiera[ Franza qalet li ma setg[etx twettaq attakk wa[edha.

St[arri; li [are; is-Sibt fi Franza wera li [afna Fran/i]i mhumiex favur azzjoni mili-

Fi ]vilupp o[ra> Jum ta’ talb fis-7 ta’ Settembru

Il-Papa Fran;isku lbiera[ stieden in-nies tar-reli;jonijiet differenti biex jing[aqdu mieg[u u l-Kattoli/i fis-7 ta’ Settembru f’jum ta’ talb u sawm biex jintemm il-kunflitt fis-Sirja. Ilbiera[ il-Papa g[amel appell imqanqal g[allpa/i fis-Sirja u l-bqija tal-Lvant Nofsani. Appell li fih qal li Alla u l-istorja kienet se ti;;udika lil dawk li ppromovew il-vjolenza jew evitaw li jkun hemm il-pa/i. Hu wkoll ikkundanna bil-qawwa l-u]u ta’ armi kimi/i fisSirja.

Aktar minn 100,000 vittma

Skont is-Syrian Observatory for Human Rights, f’dawn is-sentejn u nofs ta’ ;lied fis-Sirja nqatlu aktar minn 110,000 persuna u aktar minn nofshom kienu nies /ivili.

Il-grupp ba]at fir-Renju Unit qal li fost dawk maqtula kien hemm tal-anqas 5,855 tifel u tifla.

{erba tal-wirt kulturali

Il-ferg[a tan-Nazzjonijiet Uniti inkarigata mill-kultura, l-UNESCO, wissiet li qed issir [erba mill-wirt kulturali Sirjan. L-UNESCO qalet li min[abba l-;lied, postijiet stori/i madwar il-pajji] sofrew [sara fosthom l-Moskea Umayyad f’Aleppo u l-Kastel Crac des Chevaliers li kien jintu]a mill-kavallieri fis-Seklu 13. I]da ntqal li l-akbar [sara qed issir mis-serq li qed ikun hemm ta’ affarijiet antiki.

tari u [afna ma jafdawx lillPresident Francois Hollande biex imexxi l-militar Fran/i] f’sitwazzjoni simili.

Anki fl-Istati Uniti hemm oppo]izzjoni kbira g[al intervent militari Amerikan fisSirja. Dan wara li l-poplu g[ajja bil-gwerer flAfganistan u l-Iraq. Dan l-istess effett kien wara dde/i]joni tal-Parlament Ingli].

Il-President Sirjan Bashar al-Assad qal li r-re;im kien kapa/i li jilqa’ g[al kull attakk barrani.

L-g[aqda tar-ribelli Sirjani lbiera[ [e;;et l-Istati Uniti biex tattakka r-re;im Sirjan imma qalet ukoll li jekk se jkun hemm intervent, mieg[u g[andu jkun hemm marbut anki li r-ribelli jing[ataw aktar armi.

Sadattant il-militari Amerikan jinsab lest hekk kif bastimenti tal-gwerra Amerikani jinsabu mi;bura barra l-kosta Sirjana u l-ispetturi tan-NU [allew is-Sirja wara li ;abru l-provi li kellhom b]onn dwar l-attakk.

Imma uffi/jali g[olja tarribelli qalu li dan id-dewmien kien se ja[dem fil-vanta;; ta’ Assad, g[aliex se jkollu /ans ilesti g[al attakk barrani.

Sadattant l-eks President Iranjan Akbar Hashemi Rafsanjani qal li r-re;im Sirjan kien fil-fatt u]a l-armi kimi/i kontra niesu stess. LIran hu l-alleat ewlieni tarre;im Sirja u flimkien jappo;;jaw il-Hezbollah, ilgrupp militanti Libani] li issa hu involut ukoll fil-;lied fisSirja kontra r-ribelli.

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

16 A[barijiet ta’ Barra

A[barijiet ta’ Barra 17

L-ISTATI UNITI

In-nirien f’Yosemite issa fihom daqs Dallas

In-niren kbar li hemm filMajjistral ta’ Kalifornja filYosemite National Park issa qed jaqbdu fuq medda art li fiha daqs il-belt ta’ Dallas f’Texas.

Il-Pulizija tat-Tifi tan-Nar s’issa rnexxielhom jikkontrollaw in-nirien f’terz taz-zona effettwata. Dan innar li tlaqqam Rim Fire, qed jitqies b[ala r-raba’ l-akbar tax-xorta tieg[u qatt re;istrat fl-istat Amerikan ta’ Kalifornja.

Hu stmat li s’issa ntefqu 54 miljun dollaru Amerikan fil-;lieda kontra dan in-nar i]da kien hemm kritika min[abba nuqqas ta’ fondi allokati biex isir xog[ol biex ikunu evitati nirien b[al dan.

B’kollox hemm madwar 5,000 persuna li qed ja[dmu biex jitfu dan in-nar fosthom 700 [absi li ng[ataw ta[ri; spe/jali.

IN-NI:ERJA

Massakru ie[or

IL-:ERMANJA> Sensiela ta’ ritratti li juru lill-Kan/illier :ermani] u mexxej tal-Partit Demokristjan :ermani] (CDU) Angela Merkel waqt id-diversi attivitajiet mill-1995 s’issa. Fit-22 ta’ Settembru se ssir l-elezzjoni ;enerali fil-:ermanja u Merkel qed tfittex li tirba[ it-tielet mandat tag[ha. L-ist[arri; qed juri li hi se jirnexxilha teg[leb lil Peer Steinbrueck, il-kap tal-Partit So/jal-Demokratiku (SPD), i]da mhux tikseb ma;;oranza assoluta.

IL-:APPUN

Ir-radjazzjoni ]diedet bi 18-il darba f’Fukushima Ir-radjazzjoni f’tank g[all-ilma radjuattiv fl-impjant nukleari ta’ Fukushima ]died bi 18-il darba.

Dan hekk kif qed tkompli l-[idma biex is-sitwazzjoni tin;ieb ta[t kontroll sentejn wara li l-impjant intlaqat minn di]astru naturali doppju – terremot u tsunami. Dan ikkaw]a l-ag[ar kri]i nukleari fid-dinja minn dak ta’ Chernobyl, kwart ta’ seklu qabel. F’dawn l-a[[ar ;ranet sar mag[ruf li ilma radjuattiv qed joskula mill-impjant.

Il-livell ta’ radjazzjoni li hemm hu bi]]ejjed biex joqtol bniedem f’temp ta’ erba’ sig[at. Il-livell ta’ radjazzjoni hu dak ta’ 1,800 millisieverts kull sieg[a filwaqt li fit-22 ta’ Awwissu dan kien ta’ 100 millisieverts kull sieg[a.

Skont il-li;i :appuni]a, il-livell a//ettat f’sena g[al bniedem hu ta’ 50 millisieverts g[al [addiema f’impjanti nukleari.

Issa kelliem g[as-sidien tal-impjant, itTepco, qalu li sabu wkoll li kien qed

inixxi l-ilma minn pajp li jg[aqqad ]ew; tankijiet simili. Barra minn hekk f’tank qrib dak li qed inixxi, instab li l-livell ta’ radjazzjoni kien ta’ 220 millisieverts. Dan meta f’Awwissu il-livell ta’ radjazzjoni re;istrat kien ta’ 70 millisieverts.

Kelliem g[at-Tepco qal li ra;uni ewlenija g[aliex issa l-livelli ta’ radjazzjoni li qed ji;u re;istrati hu daqshekk kbir hu g[aliex t-tag[mir li qed jintu]a hu aktar sofistikat.

Kien hemm massakru ie[or fil-Grigal tan-Ni;erja minn militanti Islami/i talBoko Haram.

Aktar minn 20 gwardja tas-sigurtà nqatlu waqt li kienu fi triqithom biex ifittxu g[all-militanti tal-grupp Boko Haram – it-theddida ewlenija g[as-sigurtà finNi;erja, il-produttur ewlieni tal-ener;ija fl-Afrika.

B’kollox madwar 100 gwardja kienu fi triqithom lejn ba]i tal-grupp barra lbelt ta’ Munguno meta spi//aw f’nasba u kienu attakkati mir-ribelli.

Min[abba offensiva li lGvern Ni;erjan qed jag[mel kontra l-militanti, dan qed jag[mel u]u minn gwardji tas-sigurtà li huma r;iel li jing[ataw l-inkarigu li jmorru jfittxu l-militanti imma spiss ikunu armati biss bi skieken u bstaten.

IR-RENJU UNIT

Miet Sir David Frost T[abbret il-mewt ta’ Sir David Frost, kolonna tal;urnali]mu Ingli], fl-età ta’ 74 sena wara attakk talqalb waqt li kien qed jag[ti diskors abbord il-vapur talpassi;;ieri Queen Elizabeth.

Madwar id-dinja hu jibqa’ mag[ruf l-aktar g[all-intervisti li kien g[amel lill-eks President Amerikan Richard Nixon.

Hu l-unika persuna li rnexxielu jintervista s-sitt Prim Ministri li kellu rRenju Unit bejn l-1964 u l2007 u s-seba Presidenti Amerikani bejn l-1969 u l2008.

Frost kien [adem g[al madwar 50 sena mal-BBC imma tmien snin ilu ng[aqad mal-Al-Jazeera wara li l-BBC kien temmlu programm popolari li kellu. Tul il-karriera twila tieg[u hu kellu x’jaqsam kemm mal-;urnali]mu kif ukoll mal-kummiedja satirika ma’ xi w[ud millaqwa protagonisti tassettur fir-Renju Unit.

L-ISTATI UNITI> L-istatwa mag[rufa b[ala ‘The Man’ fi tmiem il-festival mag[ruf b[ala ‘Burning Man 2013’ fi Black Rock Desert f’Nevada. Dan hu karaterizzat mill-[ruq ta’ din l-istatwa. Madwar 70,000 persuna minn madwar id-dinja n;abru g[al din il-festa li din is-sena da[let fis-27 sena tag[ha u li ssir f’nofs de]ert.

L-IRAQ

L-E:ITTU

Xahar imdemmi

Imxejjen attakk fil-Kanal ta’ Suez

In-Nazzjonijiet Uniti [abbret li matul ix-xahar ta’ Awwissu madwar 800 persuna nqatlu fl-Iraq. Dan hekk kif il-livell ta’ vjolenza fl-Iraq la[aq l-og[la livell mill-2008.

Fil-ma;;oranza assoluta, dawk maqtula kienu /ivili li nqatlu f’attentati li g[alihom [adu r-responsabbiltà l-ferg[a lokali talal-Qaeda u terz minnhom inqatlu fil-kapitali Bagdad.

I/-/ifri tan-NU wrew ukoll li madwar 2,000 persuna ndarbu fl-istess xahar. In-numru ta’ nies li nqatlu x-xahar li g[adda i]da kienu anqas minn dawk li nqatlu f’Lulju. Xahar li fih in-NU qalet li kien hemm 1,057 vittma – l-og[la ammont ta’ vittmi li kien hemmf’xahar mill-2008.

L-og[la livell ta’ vjolenza fl-Iraq kien bejn l-2006-7 meta fuq medja kien qed ikun hemm 3,000 persuna maqtula kull xahar.

In-NU qalet li s’issa din is-sena fl-Iraq inqatlu 5,000 persuna /ivili u 12,000 o[ra ndarbu.

Sar attakk kontra vapur tal-containers waqt li kien qed jivvja;;a fil-Kanal ta’ Suez. Attakk li sar bl-iskop li jit[arbat l-ivvja;;ar tal-vapuri mill-Kanal ta’ Suez, li hu vitali g[all-kummer/ E;izzjan daqs kemm hu g[al dak internazzjonali.

Skont uffi/jali inkarigati mill-Kanal ta’ Suez, il-vapur fil-mira kien il-Cosco Asia re;istrat filPanama imma l-attakk ma rnexxiex. Skont Mohab Memish, il-kap tal-Awtorità g[all-Port ta’ Suez, l-attakk falla totalment u ma saret ebda [sara lill-vapur wara li kienu pronti intervenew il-forzi tas-sigurtà li arrestaw tliet persuni.

I]da l-awtoritajiet E;izzjani ma tawx dettalji

dwar x’tip ta’ attakk kien imma sorsi qalu li semg[u ]ew; splu]jonijiet hekk kif il-vapur kien g[addej mill-kanal.

Mhux mag[ruf jekk l-attentat kellux x’jaqsam mal-inkwiet intern fil-pajji]. Il-;img[a li g[addiet mill-Kanal ta’ Suez g[adda l-bastiment tal-gwerra Amerikan USS San Antonio biex jing[aqad ma’ bastimenti militari o[ra li qed jin;abru fil-ka] li jkun ordnat attakk kontra sSirja.

Is-sigurtà tul il-Kanal ta’ Suez di;à kien imsa[[a[ minn mindu beda l-inkwiet fl-E;ittu u issa Memish qal li se ji]diedu l-mi]uri ta’ sigurtà tul il-kanal.

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

18 A[barijiet ta’ Barra L-AFRIKA T’ISFEL

Mandela lura d-dar Nelson Mandela lbiera[ intbag[at lura lejn id-dar tieg[u f’Johannesburg wara tliet xhur l-isptar min[abba problemi filpulmun.

Mandela, li g[andu 97 sena, qatta’ 87 ;urnata fi sptar fi Pretoria min[abba infezzjoni fil-pulmun – ka;un is-27 sena li kien qatta’ l-[abs fi ]mien l-apartheid. Uffi/jali qalu li l-kundizzjoni ta’ Mandela, mag[ruf f’pajji]u b[ala Madiba, kienet wa[da kritika imma aktar stabbli milli kienet sa ftit ;img[at ilu.

Skont l-Uffi//ju tal-Presdient tal-Afrika t’Isfel, il-kundizzjoni ta’ Mandela, rebbie[ tal-premju Nobel g[all-pa/i, tbandlet bejn wa[da serja g[al wa[da kritika u xi kultant instabbli.

Id-dar tieg[u f’Johannesburg matul i]-]mien li kien l-isptar sarulha tibdiliet fiha biex hu jkun jista’ jing[ata l-kura li g[andu b]onn hemmhekk.

I?-?ILI> Sensiela ta’ ritratti li juru l-President ta/-?ili, Sebastian Pinera (lemin) jaqa’ fuq terrapien ta’ zona fqira f’Puente Alto fil-kapitali Santiago. Hu kien hemm fuq ]jara uffi/jali biex jara x-xog[lijiet.

IL-JEMEN

Attentat kontra l-Prim Ministru Kien hemm attentat kontra l-[ajja tal-Prim Ministru tal-Jemen, Salem Basindwa. Dan wara li grupp ta’ r;iel armati fet[u n-nar fuq il-konvoj tieg[u s-Sibt filg[axija fil-kapitali Saana.

L-attakk twettaq hekk kif il-Prim Ministru kien fi triqtu lura d-dar mill-uffi//ju tieg[u.

Hemm suspetti li dan l-attakk twettaq millferg[a tal-al-Qaeda fil-Jemen, wa[da millferg[at l-aktar aggressivi tal-grupp terroristiku.

Skont il-President tal-pajji] Abd-Rabbu

Mansour Hadi, il-mexxej lokali tal-al-Qaeda instema’ jg[id f’telefonata li kienet inter/ettata li kien se jwettaq attakk li “kien se jbiddel listorja” u li kien dan l-attakk li kien wassal g[all-allert fil-bidu ta’ Awwissu mill-Istati Uniti biex jing[alqu l-Ambaxxati.

Basindwa kien intg[a]el biex imexxi Gvern ta’ G[aqda Nazzjonali fl-2011 wara li lPresident Ali Abdullah Saleh irri]enja wara xhur ta’ rvellijiet vjolenti fil-pajji].

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

Fil-Lenti 19

Insiru nafu a˙jar lil...

Mikhail Attard Isem u kunjom

Mikhail Attard.

Data tat-twelid

17 ta’ Mejju, 1991.

Lokalità fejn toqg[od San Pawl il-Ba[ar.

X’inhi l-konnessjoni tieg[ek mal-media jew mad-dinja tal-arti u l-ispettaklu^

Naspira li nimxi ’l quddiem b[ala kantant, attur u pjanist... b[alisssa qed nie[u sehem fid-drama li tintwera fuq TVM (Dreams), u rigward kant se nkun qed nie[u sehem fil-Konkors Kanzunetta Indipendenza.

X’tag[mel aktar fil-[ajja^

G[adni nistudja l-Higher li qieg[da n-Naxxar, kif ukoll na[dem u g[andi xog[ol g[as-sajf biss.

G[andek xi delizzji^

In[obb [afna no[ro; mal-familja, g[ax nie[u gost meta nara familja mag[quda, u n[obb nie[u sehem f’[afna attivitajiet li jinkludu kemm kant u mu]ika. In[obb ukoll niddeverti mal-[bieb.

L-aktar [a;a li tatek sodisfazzjon f’[ajtek sa issa L-iktar [a;a li tatni sodisfazzjon f’[ajti hi l-kant.

Bil-kant tista’ tag[ti messa;;. G[alija l-kant hu [ajti... L-iktar [a;a li n[obb hi meta mmur indoqq u nkanta l-knisja, g[ax g[alija sodisfazzjon li nkanta g[al Alla. Fuq kollox Alla tana t-talent, allura xieraq nuruh l-apprezzament permezz tal-kant...

Xi [a;a li ddejqek

Iddejjaqni [afna l-g[ira, il-mibeg[da u kif ukoll min ji;;udika.

Esperjenza li g[addejt minnha, po]ittiva jew negattiva, u li t[oss li minnha tg[allimt [afna

B[ala esperjenzi kemm po]ittivi u kemm negattivi, iltqajt mag[hom.

G[alkemm g[ad g[andi sbatax-il sena, minn [a;a wa[da jien konvint. Kemm iridulna ;id il-;enituri. Imnalla kienu huma g[alija u bis-sa[[a tag[hom ]ammew familja soda, dixxiplinata u mag[quda. G[allmuni [afna fil-[ajja.

Il-fatt li tg[ix fil-g]ejjer Maltin, xi t[oss li huma l-vanta;;i u l-i]vanta;;i^

Kul[add jaf lil kul[add u tista’ tikkomunika mal-familja iktar spiss, mhux min hu fitTramuntana u min hu fin-Nofsinhar. G[andna g[ax inkunu kburin bis-sbu[ija u bl-istorja sabi[a li g[andna fi g]iritna. }vanta;;i m’hawnx, [lief li

forsi g[andna [afna talent mo[bi, u mhux qed nirreferi g[all-kant biss. Forsi g[at-talent li g[andna, ma tantx hawn opportunitajiet.

Liema hu s-sors favorit tieg[ek li minnu ssir taf l-a[barijiet: l-gazzetta, it-televi]joni, ir-radju, l-internet, u g[aliex^ Bla dubju ta’ xejn l-internet. Tal-anqas tal-età tieg[u, na[seb li kul[add kelma wa[da fuq din il-[a;a.

G[alik xi jfissru dawn^: • l-im[abba – G[alija l-im[abba hi kelma li

•

• •

•

•

tog[;ob lil kul[add... i]da hawn min i[obb vera u hawn min i[obb g[ax ikollu b]onn xi [a;a minn dik il-persuna. G[alhekk, fl-opinjoni tieg[i, sabi[a u mhix. Kul[add jaf jg[id ‘in[obbok’, i]da trid toqg[od b’seba’ g[ajnejn biex tag[raf kemm min jg[idha, tabil[aqq jemminha. il-[biberija – Il-[biberija hi importanti f’[ajjitna, Mal-[bieb tkun tista’ tikkomunika aktar fa/ilment. Barra minn hekk, il-[bieb jg[inu biex t[ossok kunfidenti u iktar a//ettat fis-so/jetà.

Tajjeb, i]da, li toqg[od atttent ma’ min u kif tkun il-[biberija. il-libertà – Importanti f’[ajjitna, biss hemm diversi tipi u livelli ta’ libertà. ir-reli;jon – Hawn [afna reli;jonijiet differenti u tajjeb li tirrispetta kull reli;jon li te]isti, l-istess b[alma wie[ed jistenna li tkun rispettata rreli;jon tag[na. is-safar – Is-safar sabi[, spe/jalment ma’ talfamilja, g[ax importanti li l-familja jkollha opportunitajiet fejn tie[u gost bil-membri kollha tag[ha flimkien. il-mewt – Kul[add irid jg[addi minnha – esperjenza tal-bi]a’ i]da sfortunatament [add mhu g[al hawn. G[alhekk tajjeb li tg[ix il-[ajja kif suppost.

IR-RITRATT FAVORIT TIEG{EK LI FIH TIDHER INT — Dan ir-ritratt ittie[ed dan l-a[[ar f’San :iljan u hu g[al qalbi g[ax ifakkarni kemm hu ]mien sabi[ i]-]g[o]ija

Sensiela koordinata minn Raymond Miceli li tlaqqag[na ma’ nies li g[andhom konnessjoni mal-media jew mad-dinja tal-arti u l-ispettaklu. Tixtieq issir taf a[jar lil xi personalità minn dawn l-oqsma^ Ibg[at is-su;;erimenti tieg[ek fuq raymiceli@gmail.com u nag[mlu mill-a[jar biex nikkuntentawk.

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

20 Storja servizz ikkoordinat minn Raymond Miceli

MONUMENTI FIL-G}EJJER MALTIN

(58)

Sir Luigi Preziosi minn Michael Galea

Sir Luigi Preziosi ddistingwa ru[u fl-Oftalmolo;ija u kiseb fama u g[arfien internazzjonali.

Luigi Preziosi, bin il-Konti Alfredo Preziosi, twieled f’Tas-Sliema fid-29 ta’ Lulju 1888. Iggradwa fil-Medi/ina millUniversità ta’ Malta (1910) u spe/jalizza fl-Oftalmolo;ija f’Oxford u f’Ruma.

In[atar Professur tal-Oftalmolo;ija fl-Università ta’ Malta. {a sehem f’diversi Kungressi Internazzjonali dwar l-Oftalmolo;ija, fosthom f’dak li sar f’Londra fl-1950 fejn Preziosi qara paper: Twenty five years of

Galvano Cautery in the Treatment of Glaucoma meta l-operazzjoni tal-glawkoma kif trattata minn Preziosi ;iet imsej[a u rikonoxxuta b[ala Preziosi’s Operation.

Luigi Preziosi kien ukoll attiv fil-kamp politiku; kien mag[]ul b[ala rappre]entant tal-Gradwati fis-Senat (1927) u mbag[ad President tas-Senat (1932). Fl-1947 in[atar President tat-Tieni Assemblea Nazzjonali li kellha twassal g[al Kostituzzjoni aktar liberali g[al Malta (MacMichael Constitution).

Fl-1948 ir-Re :or; VI [atru Knight Bachelor bit-titlu ta’ ‘Sir’ u fl-1956 kien nominat Knight of Magistral Grace talOrdni Sovran Militari ta’ Malta (SMOM).

Sir Luigi Preziosi baqa’ sal-a[[ar jopera ’l dawk kollha li kienu jmorru g[andu morda b’g[ajnejhom. Il-Konti Luigi Preziosi miet fir-residenza tieg[u, il-Furjana fit-30 ta’ Lulju 1965.

Fl-1968 nibtet l-idea li jitwaqqaf monument b’tifkira g[al dejjem tal-Konti Luigi Preziosi. G[alhekk dik is-sena stess twaqqaf kumitat li kellu Carmelo Coleiro b[ala Chairman u Emanuel S. Tonna b[ala Segretarju#Kaxxier bl-iskop li jin;abru fondi g[al dan il-monument. Kien hemm rispons kbir u immedjat mill-pubbliku fil-;bir tal-fondi.

Nhar is-Sibt 2 ta’ Mejju 1970 saret i/-/erimonja tal-kxif tal-monument iddedikat lill-Konti Sir Luigi fil-;nien tal-Mall, il-Furjana. Pre]enti kien hemm il-Kontessa Sinjura Preziosi mal-qraba, l-og[la awtoritajiet /ivili u nies minn kull klassi so/jali.

Il-Prim Ministru :or; Borg Olivier kixef il-monument, u qal “Jien kont insib ispirazzjoni fil-[ajja pubblika ta’ Sir Luigi Preziosi”.

Imbag[ad l-Ar/isqof Mikiel Gonzi bierek il-monument.

Il-Professur Carmelo Coleiro, Chairman tal-kumitat organizzattiv, kien il-kelliem ewlieni f’dik i/-/erimonja. “Eluf ta’ morda li g[addew minn ta[t idejh jistg[u jixhdu kemm g[alih il-professjoni kienet verament vokazzjoni... kien bniedem ta’ karattru sod, pre/i] u [abrieki.”

Il-monument hu xog[ol l-iskultur Vincent Apap u n[adem fil-fonderija Francis Abela & Sons. Sewa £1200 u l-flus li kien baqa’ mill-fondi li kienu n;abru, marru g[all-benefi//ju tal-g[omja. Il-monument twaqqaf fil-:nien tal-Mall, il-Furjana, fejn Sir Luigi g[ex u wettaq [idmietu.

Il-Konti Sir Luigi Preziosi kien figura nobbli – nobbli mhux biss mill-familja i]da wkoll mill-qalb u mill-mo[[.

Eluf ta’ morda li g[addew minn ta[t idejh jistg[u jixhdu kemm g[alih il-professjoni kienet verament vokazzjoni... kien bniedem ta’ karattru sod, pre/i] u [abrieki

IN-NAZZJON

It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

TV#Radju 21 minn Raymond Miceli - ray.miceli@media.link.com.mt

Fil-qosor Segnali dal futuro (Knowing) Italia 1 21>10 Nicolas Cage u Rose Byrne (it-tnejn fir-ritratt fuq ix-xellug) huma fost l-atturi ewlenin f’dan il-film thriller li n[adem fl-2009 b’re;ija ta’ Alex Proyas. Ix-xjentist

John jir/ievi dokument ming[and ibnu li kien miktub 50 sena qabel minn tifla li kienet tattendi l-istess skola fejn kien imur hu. Kulma jkun hemm fih ikunu numri, i]da g[ax-xjentist dawn huma indikazzjonijiet /ari ta’ meta u l-vittmi tad-di]astri naturali li se[[ew fl-a[[ar snin...

4 Given NET Television 21>35 Il-programm tal-lum se jkun dwar issesswalità. Naraw kif hi [a;a li tmur lil hinn minn attrazzjoni fi]ika. Il-;ibda tal-;isem hi importanti daqs il-[sieb u d-de/i]joni talmo[[. Flimkien ma’ Matthew Bartolo, tabib, ting[ata [arsa [olistika lejn is-su;;ett. Jag[tu wkoll is-sehem tag[hom Fr Michael M. Camilleri u l-koppja Charmaine u Leslie Caruana li jiffurmaw parti mill-grupp Belong.

La mala educación Iris 21>05

Film drammatiku Spanjol li n[adem fl-2004 b’re;ija tar-re;ista mag[ruf Pedro Almodóvar bi storja ambjentata f’Madrid fis-snin 80. Il-protagonist hu Enrique (Fele Martinez, fir-ritratt fuq il-lemin), re;ista omosesswali li jkun ikkuntattjat biex jid[ol g[al bi//a xog[ol ;dida.

Un principe in giacca e cravatta (Beauty and the Briefcase) Raitre 15>45 Joanne (Hilary Duff, fir-ritratt fuq ix-xellug) tkun ;urnalista ma’ rivista tal-moda li ting[ata bi//a xog[ol mhux tas-soltu. dik li tindaga dwar il-[ar;iet amoru]i (dates) ta’ nies importanti fis-settur tan-negozju. L-istorja hi bba]ata fuq il-ktieb Diary of a Working Girl ta’ Daniella Brodsky.

Le miniere di Re Salomone Rete 4 16>50 Film ta’ avventura Amerikan li n[adem fl-1950 u li kien reba[ ]ew; Oscars.

Le amiche Rete 4 16>50

Film Taljan tal-1955 b’re;ija ta’ Michelangelo Antonioni u li g[andu fost l-atturi ewlenin li Eleonora Rossi Drago, Gabriele Ferzetti, Franco Fabrizi u Valentina Cortese. L-istorja hi bba]ata fuq ir-rumanz Tra donne sole ta’ Cesare Pavesi.

Emanuele Bosi u Mary Petruolo

B’kanzunetti ta’ Claudio Baglioni Questo piccolo grande amore - La 5 21>10

Andrea u Giulia jiltaqg[u f’Ruma fl-1972 u bil-mod il-mod jibdew jiskopri kemm l-im[abba tista’ tkun xi [a;a

sabi[a u fl-istess [in ta’ we;g[a.

Il-film jinkludi w[ud millkanzunetti tal-bidu tal-karriera ta’ Claudio Baglioni.

Colpevole d’omicidio (City by the Sea) Rete 4 23>35

Film thriller Amerikan li n[adem fl-2002 u li g[andu b[ala protagonist lil Robert De Niro (fir-ritratt fuq ix-xellug).

Investigatur li fil-passat kien g[ex [ajja mtajra, ikun qed jindaga ka] ta’ qtil minn pusher ta d-droga. X’jag[mel meta jsir jaf li l-[ati fil-fatt hu ibnu, li hu kien abbanduna meta kien g[adu daqsxejn ta’ tifel?

IN-NAZZJON

It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

22 TV#Radju Final Destination Italia 1, 23>45

06>00

Thriller li n[adem fis-sena 2000 b’re;ija James Wong, re;ista li i]da aktar hu mag[ruf b[ala scriptwriter ta’ episodji g[attelevi]joni, fosthom ta’ xi episodji g[al X-Files. L-istorja hi dwar grupp ta’ tfal tal-iskola li jmorru g[al vja;; f’Pari;i.

Biss qabel telaq l-ajruplan, wie[ed minnhom ikollu vi]joni ta’ ajruplan li ji;rilu l-[sara hu u jitla’ u jitilfu [ajjithom il-passi;;ieri kollha.

Jidde/iedu li ma jitilg[ux fuq dak l-ajruplan… Fost l-atturi Ali Larter (fir-ritratt), Devon Sawa u Kerr Smith.

Radio 101 Breakfast Club b’waqfiet g[all-A[barijiet fis-07>00 u fit-08>00< 07>30 Anali]i tal-:urnali)

07>55 08>00 08>05 09>00 09>05

Avvi]i tal-Mejtin u Angelus A[barijiet fil-Qosor (ikompli) 101 Breakfast Club A[barijiet fil-Qosor Magazine 101 (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-10>00)

11>00 11>55 12>00 12>30 13>00 15>00 15>05

Wavelength Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Qari bil-Malti The Big Show A[barijiet fil-Qosor Hitsteria (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-16>00)

16>30 17>55 18>00 18>30 20>00 21>00 23>00 00>30

Radju Malta - 93.7 FM 06:00 – Frank u Indri (jinkludi 07:00 A[barijiet, 07:30 Mill:urnali Lokali, 07:50 Avvi]i ta’ Mwiet, 07:58 Angelus, 08:00 A[barijiet fil-qosor) 08:30 – Familja Wa[da (jinkludi 09:00 BBC News, 10:00 A[barijiet fil-qosor, 11:00 BBC News) 11:50 - Avvi]i ta’ Mwiet u l-Angelus 11:58 - Xi Qrajt, Xi Smajt 12:00 - A[barijiet 12:10 - Newsline 12:45 Qari bil-Malti 14:00 - A[barijiet 14:05 – E M Live 16:00 A[barijiet 16:05 – Drivetime 17:00 - Kumpanija 17:50 Nitfa Kultura 18:00 - Bulettin tal-A[barijiet 18:15 - Ward u }ahar 19:50 – Avvi]i ta’ Mwiet 20:00 – A[barijiet 20:05 – Qari bil-Malti (r) 20:30 - Minn Nashville 22:00 L-A[barijiet 22:05 - Waqtiet 23:30 - Xi qrajt, xi smajt 23:33 – Ru]arju 24:00 - Classic Hits.

ONE Radio - 92.7 FM 06:00 - Bon;u ONE (jinkludi 06:45 ONE News, 07:00 ONE Sports, 07:30 Mill-:urnali, 07:45 One News) 09:00 - LG[ajta tal-Pagun 10:00 - Ma’ Pauline 11:00 - Frappè 11:45 - ONE News 12:00 - Angelus 13:00 - Kuntatt 13:45 Rumanz 14:15 - Minflok Siesta 14:45 - ONE News 15:00 Storja... Minflok Siesta 15:25 Djarju Kulturali 15:30 - Drive Time 17:00 - Rush Hour (jinkludi 17:45 ONE News, 18:05 ONE Sport) 19:00 - In the Zone 19:45 - ONE News 20:15 - Rock Moods 21:45 ONE News 22:00 - Bla Kantunieri 23:00 - Woodenman Jukebox 24:00 - Music FM 02:00 - Serali.

RTK - 103 FM 06:30 - Pierre & Co on RTK (jinkludi 06:55 Fi {dan ilMulej, 07:00 A[barijiet, 07:57 Angelus, 08:00 BBC News) 09:00 - RTK qosor 09:05 Paperscan 09:15 - G[alina Lkoll (jinkludi 10:00 BBC News) 11:55 - Fi {dan ilMulej 12:00 - RTK Bulettin 12:15 - Profili 13:00 - RTK Qosor 13:05 - Su//essi u Aktar! 14:00 - BBC News 15:00 - RTK Qosor 15:30 Rapport Finanzjarju 15:40 Fil-:nien (jinkludi 16:00 BBC News) 17:00 - RTK Bulettin 17:15 - Jaqblu, Ma Jaqblux

Newsdesk Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Replay ikompli 80s Corner Fuzzbox - Michael Bugeja Newsdesk (r) Wavelength (r)

(jinkludi 18:00 RTK Qosor) 19:00 - Fi {dan il-Mulej 19:05 - Ru]arju 19:25 - {sibijiet mal-Melodija 21:00 - Kelma ta’ Wens 23:00 Ripetizzjonijiet.

Campus FM - 103.7 FM 09:00 - Anali]i tal-;urnali 09:20 - Foreign News # Culture News 09:30 - Meta l-Mo[[ isir Palk 10:00 - BBC News Update 10:06 - Sekwestru 11:00 - Classic FM 13:00 - Anali]i tal-;urnali 13:30 - Aroma 14:00 - BBC News Hour 15:00 - Classic FM 20:00 - Kordi Spanjoli 21:00 - BBC World Service.

Radju Marija - 102.3 FM 07:00 - Ru]arju 07:30 Quddiesa 08:00 - Angelus u Kuntatt 09:00 - {ajjitna 11:00 - Tifkiriet ta’ Nosgtal;ija 12:00 - Angelus u Ru]arju 12:30 - Ru]arju l- Erwie[ 13:00 - Qari ta’ Rumanz 13:30 - Shalom 15:00 -

Kurunella {niena Divina 15:30 - Napli li ma tmut qatt 16:00 - Fl-Iskola ta’ San Piju ta’ Pietralcina 17:00 - Bulettin ta’ A[-barijiet Reli;ju]i 17:15 Vja;; Mu]ikali 18:15 - G[asar 18:30 - Quddiesa 19:00 Ru]arju 19:30 - A[barijiet minn Radju Vatikan 20:00 Tifkiriet mill-Kultura Maltija 20:30 - Qari ta’ Rumanz (r) 21:00 - Nixtarru kitbiet San :or; Preca 22:00 - Qum u Imxi 23:00 - {ajjitna (r) 23:30 - A[barijiet Reli;ju]i 23:50 - Kompjeta.

Bay Radio - 89.7 FM 06:30 - Bay Breakfast (jinkludi 07:30 - A[barijiet, 08:30 u 09:30 - A[barijiet fil-qosor) 10:30 - Simon Pisani (jinkludi 11:30 u 13:30 - A[barijiet filqosor) 13:30 - Ian Lang 15:30 - Nathan & Talitha 18:30 A[barijiet 18:40 - Bay Beats 20:00 - Ben Glover 22:00 Nocturnal 24:00 - John Digweed.

Calypso Radio - 101.8 FM 07:00 - A[barijiet 07:15 - Calypso Breakfast 08:30 - Bejn il{bieb 10:00 - A[barijiet 11:30 101.8 Favourites 12:00 - A[barijiet 14:30 - After Break 17:00 - Calypso Drive 19:00 Let’s Go 22:00 - Golden Mix 01:00 - L-g[a]la tieg[i naqsamha mag[kom.

TVM 07:00 - Morning News Loop 08:30 - Lonely Planet – Best in China (prog. 10) 09:00 - Ma’ Bundy (r) 10:50 - Teleshopping 12:00 - A[barijiet# rapport tattemp 12:10 - Kids TV 13:30 Madwarna (prog. 16) 14:00 A[barijiet 14:05 - Teleshopping 15:05 - Century of Flight (prog.

19) 16:00 - A[barijiet 16:05 Kids TV 17:25 - Teleshopping 18:00 - A[barijiet 18:10 - Ma’ Bundy 20:00 - A[barijiet# sports# rapport tat-temp# rapport finanzjarju 20:40 - Sinbad (prog. 8) 21:45 - Il-{arsa ta’ Ru]ann (ep. 10) 22:15 - Kenn il-Ba[[ara (prog. 10) 22:45 - G[awdex illum (prog. 48) 23:15 - A[barijiet fil-qosor.

TVM 2 07:40 - Kids TV 09:00 - IlMisteru tal-Bombli tal-Fu[[ar (ser. 2 prog. 6) 09:30 - Century of Flight (prog. 19) 10:20 Sa[[tek l-Ewwel (prog. 55) 10:30 - Storjografija (prog. 16) 11:00 - Madwarna (prog. 28) 11:30 - Malta u lil hinn minnha (prog. 28) 13:00 - Sa[[tek lEwwel (prog. 55) 13:15 - Ency.

Channel docs 13:30 - Paq Paq (ep.16) 14:15 - Sensilhena (prog.

28) 15:00 - Wirt Arti u Kultura (prog. 19) 15:30 - G[awdex illum (prog. 48) 16:00 - Fredu lFra (ser. 2 ep. 12) 16:30 - Oops (prog. 12) 17:00 - Sa[[tek lEwwel (prog. 55) 17:10 - Euro News Docs 17:25 - Lonley Planet – Best in China (prog. 10) 18:00 - Malta u lil hinn minnha (prog. 28) 19:30 - A[barijiet g[al dawk neqsin mis-Smig[ 19:40 Kontrattakk 20:30 - A[barijiet bl-Ingli] 20:35 - Salib it-Toroq (ep. 28, 29 u 30) 22:55 - Lonely Planet – Best in China (prog. 10) 23:20 - Fredu l-Fra (ser. 2 ep. 12) 23:50 – Oops (prog. 12).

ONE 08:30 - ONE News 08:45 Teleshopping 09:05 - Indigo (r) 10:45 - Teleshopping 12:05 Kelma Bejn Tnejn (r) 12:30 ONE News 12:40 - Teleshopping 14:45 - Il-Klikka 15:40 - Ieqaf 20 Minuta 16:00 - Teleshopping 16:30 - Kbar u }g[ar 17:30 ONE News 17:40 - Indigo (ma’ Marika Caruana Smith) 19:30 ONE News 20:15 - Kelma Bejn Tnejn 20:45 - Miss Malta 23:10 - {ajjiet 23:30 - ONE News.

Smash 07:00 - A[barijiet

07:40 - Er;a’

Lura 08:40 - A[barijiet 09:00 {abbejtek 10:00 - Fil-K/ina ma’ Farah (r) 10:50 - TSN Teleshopping 13:10 - AtoZ Teleshopping 14:20 - 1046 Music 16:10 - Fil-K/ina ma’ Farah (r) 17:10 - Er;a’ Lura 18:00 - A[barijiet ta’ Barra 18:15 - Bingo 75 18:40 Teleshopping 19:00 - A[barijiet 19:30 - Minn Mara g[al Mara 20:30 - Nies B[alna 21:30 Dokumentarju 22:00 - A[barijiet 22:30 - Poker.

Raiuno 06:45 - Unomattina estate (jinkludi Tg 1 fis-07:00, it-08:00 u d09:00) 09:05 - Tg 1 Storia Estate 09:35 - Unomattina Talk 10:00 Tg 1 10:20 - Unomattina ciao come stai? 11:25 - Don Matteo 8 (fiction) 13:30 - Tg 1 14:00 - Tg 1 Economia 14:10 - Il Commissario Manara 2 (fiction) 15:05 - Paura di amare (fiction) 16:50 - Rai Parlamento 17:00 Tg 1 17:15 - Estate in diretta 18:50 - Reazione a catena 20:00 - Tg 1 20:30 - Techetechetè, vista la rivista 21:15 - In questa notte fantastica - Lorenzo negli stadi 23:35 - Passaggio a nordovest 00:40 - Tg 1 notte 01:10 Che tempo fa 01:15 -

Cinematografo Speciale Venezia 01:45 - Rai Educational.

Raidue 07:00 - Sorgente di vita 07:30 Cartoons 08:25 - Heartland (TF) 09:00 - Settimo cielo (TF) 10:30 - Tg 2 insieme estate 11:20 - Il nostro amico Charly (TF) 12:10 La nostra amica Robbie (TF) 13:00 - Tg 2 giorno 13:30 - Tg 2 E…state con costume 13:50 - Tg 2 medicina 33 14:00 - Detto fatto 16:15 - Ghost Whisperer (TF) 17:50 - Tg 2 Sport 18:15 - Tg 2 Notizie 18:45 - Senza traccia 19:35 - Castle (TF) 20:30 - Tg 2 notizie 21:05 - Ombrelloni (sitcom) 21:10 - Squadra Speciale Cobra 11 (TF) 22:55 - Vegas (TF) 23:40 - Tg 2 notizie 23:55 - Ritmo di Cuba 01:10 Protestantesimo 01:45 L’imbroglio nel lenzuolo. Film 2010.

Raitre 08:00 - Agorà Estate 10:15 - Le amiche. Film ’55 (11:10 – Tg 3 minuti) 12:00 - Tg 3 12:15 -

Speciale Tg 3 Festival del Cinema a Venezia 12:25 - Per ridere insieme con Stanlio e Ollio 13:05 - Terra nostra (telenovela)

14:00 - Tg Regione # meteo # Tg 3 # meteo 3 14:50 - Tgr Piazza affari 14:55 - Tg 3 L.I.S. 15:00 Le nuove avventure di Flipper (TF) 15:45 - Un principe in giacca e cravatta. Film 2010 17:10 Geo magazine 19:00 - Tg 3 19:30 - Tg regione 20:00 - Blob a Venezia 2013 20:15 Simpatiche Canaglie 20:35 - Un posto al sole (soap) 21:05 - Presa Diretta 23:15 - Tg regione 23:20 - Tg 3 linea notte estate 23:55 La stagione dei blitz 01:20 Fuori orario.

Canale 5 08:00 - Tg 5 - mattina 08:40 Elisa di Rivombrosa (fiction) 09:10 - Tg 5 – Ore 10 11:00 Forum 13:00 - Tg 5 13:40 Beautiful 14:10 - Centovetrine (soap) 14:45 - Il Segreto (soap) 15:45 - Pomeriggio Cinque 20:00 - Tg 5 20:40 - Paperissima Sprint 21:10 - Baciamo le mani Palermo - New York 1958 (fiction) 23:05 - Il tredicesimo apostolo - Il Prescelto (fiction) 01:30 - Tg 5 notte.

Rete 4 06:50 - Chips (TF) 07:45 Charlie’s Angels (TF) 09:00 Siska (TF) 10:00 - Carabinieri (fiction) 10:50 - Ricette all’italiana 11:30 - Tg 4 12:00 - Un detective in corsia (TF) 12:55 La signora in giallo (TF) 14:00 Tg 4 14:45 - Lo sportello di Forum 15:30 - Flikken - Coppia in giallo 16:35 - My Life - segreti e passioni (telenovela) 16:50 - Le miniere di Re Salomone.

Film ’50 18:55 - Tg 4 19:35 Tempesta d’amore (soap) 20:25 -

Quinta Colonna il Quotidiano 21:10 - Due nel mirino. Film ’90 23:35 - Colpevole d’omicidio.

Film 2002 01:45 - Tg 4.

Italia 1 07:00 - Tutto in famiglia (sitcom) 07.50 - A tutto ritmo (sitcom) 08:40 - Giovani Campionesse (TF) 09:30 - The Vampire Diaries (TF) 10:30 - Gossip Girl (TF) 11:30 - Pretty Little Liars (TF) 12:25 - Studio aperto 13:00 - Sport Mediaset 13:40 Cartoons 15:25 - Top One 16:25 - Smallville (TF) 18:30 - Studio Aperto 19:20 - CSI Miami (TF) 21:10 - Segnali dal futuro. Film 2009 22:05 - Tgcom # meteo.it 23:45 - Final Destination. Film 2000 01:45 - Sport Mediaset 02:10 - Studio aperto.

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

TV#Radju 23 Favourite Channel 07.00 - Teleshopping 08:30 Bejnietna l-{bieb 10:30 Nintrefa ’l Fuq 12:30 - F. News 12:45 - Best Deal 13:00 Malja 15:00 - Teleshopping 17:30 - Niltaqg[u 18:15 - News 18:30 - (ikompli) Niltaqg[u 19:30 - Dun Benit 20:30 Favourite News 21:00 - {in g[al Kollox 23:00 - Favourite News.

Calypso Music TV 07:00 - Total Request Show (r) 09:00 – Love and Romance 10:00 - Teleshopping 12:00 – 60 min. of Classical Music (r) 13:00 - The 60s & 70s 13:30 – The 80s 14:00 - The 90s 14:30 - The 00s 15:00 - Love and Romance 16:00 – The 80s 16:30 - I Grandi Successi 17:30 – The Local Angle 18:00 – Total Request Show 20:00 - The 60s & 70s 20:30 - Rock Around the Click 21:30 - The Local Angle (r) 22:30 - Music Videos.

La 5 12:15 - Spose Extralarge 12:45 Love Bugs 2 (sitcom) 13:35 Così Fan Tutte 2 (sitcom) 14:00 Dawson’s Creek (TF) 14:50 Che trucco! 15:20 - Non ditelo alla sposa 16:30 - Spose Extralarge 16:55 - Principe$$e 17:50 Love Bugs 3 (sitcom) 18.40 Ugly Betty (TF) 19:00 - Cosi Fan Tutte 2 (sitcom) 19:25 - Ugly Betty (TF) 19.30 - Grey’s Anatomy (TF) 20:25 - Una mamma per amica (TF) 21:10 – Questo piccolo grande amore. Film 2008 23:25 - Shameless (TF) 00:25 Non ditelo alla sposa.

BBC Entertainment 07:15 - Poetry Pie 07:20 - Nina and the Neurons: In the Lab 07:35 - Green Balloon Club Goes on Holiday 08:00 - Charlie and Lola 08:10 - Balamory 08:30 2point4 Children 09:00 - The Stephen K Amos Show 09:30 The Weakest Link 10:15 - Shark Therapy 10:45 - Doctors 11:15 Ray 12:05 - Casualty 12:55 2point4 Children 13:25 - The Weakest Link 14:10 - The Stephen K Amos Show 14:40 Shark Therapy 15:10 - Doctors 15:40 - Casualty 16:30 - Prime Suspect: Jack The Ripper 17:25 - The Weakest Link 18:10 EastEnders 18:40 - Doctors 19:10 - All the Small Things 20:00 - My Family 20:30 Watson & Oliver 21:00 - Silent Witness 22:40 - Twenty Twelve 23:10 - Crime and Punishment.

TCM 07:55 - Ben-Hur. Film ’59 (A)

11:25 - Come Fly With Me. Film ’63 (U) 13:15 - Dial M for Murder. Film ’54 (A) 15:00 Gone With the Wind. Film ’39 (PG) 19:10 - Clash by Night.

Film ’52 21:00 - Splendor in the Grass. Film ’61 (15) 23:00 Adam’s Rib. Film ’49 (U).

MGM Movies 06:50 - The Hospital. Film ’71 (15) 08:35 - How to Beat the High Cost of Living. Film ’79 (PG) 10:20 - Dominick and Eugene. Film ’88 12:10 - Outback.

Film ’89 13:45 - Loch Ness.

Film ’96 (PG) 15:25 - Back to School. Film ’86 (15) 17:05 -

How to Succeed in Business Without Really Trying. Film ’67 (U) 19:05 - Sunday, Bloody Sunday. Film ’71 (15) 21:00 Far North. Film ’88 (12) 22:30 MGM’s Big Screen 22:45 - The Donor. Film ’95 (15).

GO Stars 07:35 - The Road To El Dorado 09:00 - Cars 2 10:50 - Monk 11:35 - The Guys 13:05 Breakfast at Tiffany's, 15:00 The Scapegoat 16:45 - Marley (Documentary) 19:05 - A Mother's Son 20:35 - The Office 21:00 - Flight 23:20 - Dazed and Confused 01:00 - On Her Majesty's Secret Service.

Iris 11:30 - Bugie, baci, bambole e bastardi. Film ’98 13:35 - Due mafiosi contro Al Capone. Film ’66 15:40 - Zorro il cavaliere della vendetta. Film ’70 17:30 Bianca. Film ’83 19:30 - A-Team (TF) 20:15 - Hazzard (TF) 21:05 - La mala educación. Film 2004 23:00 - L’immagine del desiderio. Film ’97 00:50 - Un solo grande amore. Film 2008.

Diva Universal 07:00 - Quincy, M.E. 08:00 McBride: Murder Past Midnight 09:35 - Fede Cieca 09:50 Kojak 10:50 - Quincy, M.E. 11:50 - Great Women 12:00 McBride: The Chameleon Murder 13:35 - Movie 13:50 Strong Medicine 14:20 - Great Women 14:50 - Rex: A Cop’s Friend 15:50 - Great Women 16:00 - Quincy, M.E. 17:00 McBride: It’s Murder Madam 18:38 - Movie 18:50 - Strong Medicine 19:40 - Movie 19:50 JAG 20:50 - Great Women 21:00 - Agatha Christie’s Poirot 22:47 - Great Women 23:00 McBride: Fallen Idol.

Discovery Channel 07:15 - Dirty Jobs 08:10 Deadliest Catch: Greenhorns 09:05 - Gold Rush: Alaska: No

Guts, No Glory 09:55 - Jungle Gold: Culture Shock 10:50 How Do They Do It?: Airbus, Fire Engines and Ketchup 11:15 - How It’s Made 11:40 - Mythbusters: Mini Myth Mayhem 12:35 - Wheeler Dealers: Porsche 911 2.7S Targa 13:30 - American Chopper: Senior vs Junior: Domani Studios Bike 14:25 Worlds Strangest: Fell from the Sky 15:20 - Cruise Ship Disaster: Inside the Concordia 16:15 - Deception with Keith Barry 17:10 - Born Survivor: Bear Grylls: Land of the Maori 18:05 - Auction Kings 18:35 Auction Hunters: The Wild West 19:00 - How It’s Made 19:30 How It’s Made: Turbochargers # Enchiladas # Watches 20:00 Jungle Gold: Desperate Measures 21:00 - Dirty Jobs: Down Under: Deadly Snake Wrangler 22:00 Ice Cold Gold: Hitting the Wall 23:00 - The Real Hustle.

Melita More 08:00 - Hollywood Buzz 08:30 Grey's Anatomy 09:20 - Private Practice 10:10 - Criminal Minds 11:00 - Mike & Molly 11:30 Alcatraz 12:15 - Fringe 13:00 Days of Our Lives 13:45 Enlightened 14:15 - Hollywood Buzz 14:30 - Supernatural 15:15 - Grey's Anatomy 16:00 - Private Practice 16:45 - Amazing Race 17:30 - How I Met Your Mother 17:52 - Suburgatory 18:15 - Days of Our Lives 19:00 - Criminal Minds 19:45 - Top Gear 20:45 Person of Interest 21:30 - The Mentalist 22:15 - Boardwalk Empire 23:20 - Game of Thrones 00:25 - VEEP 00:50 - 30 Rock 01:15 - Dallas.

Biography Channel 10:00 - Barter Kings: No Cash No Problem 10:30 - Shipping Wars: Pilot 11:00 - American Hoggers: Junkyard Hog 11:30 Parking Wars 12:00 - Pawn Stars: Wise Guys 12:30 America’s Court with Judge Ross 13:00 - Dance Moms: There’s Only One Star. Hoarders: 14:00 - Adella # Teri 15:00 - Robin # Ken 16:00 - Vula # Lisa. 17:00 Fix My Family: The Wolfe Family 18:00 - Hoarders: Roy # Loretta. The Locator: 19:00 - A Daughter’s Promise 19:30 - The Dad Who Didn’t Know. 20:00 Hoarders: Beverly # Megan.

Hardcore Pawn: 21:00 - Mo’ Money. Mo’ Problems 21:30 Les Hunts a Thief. 22:00 Pregnant in Heels: Homebirth with a Side of Placenta 23:00 The Real Housewives of Miami: Bras and Brawls.

G˙at-tfal fuq il-Cable Jim Jam 07:05 - Lots & Lots 07:20 - Angelina Ballerina 07:35 - Thomas and Friends 07:50 - Bob the Builder 08:00 - Fireman Sam 08:10 - Barney and Friends 08:40 - Pingu 08:45 - Baby Antonio’s Circus 08:50 - My Animal Family 09:05 Benjamin’s Farm 09:10 - See The Sea 09:15 Slim Pig 09:25 - Monkey See Monkey Do 09:35 Kipper 09:45 - Igloo-Gloo 10:00 - Dougie in Disguise 10:10 - Barney and Friends 10:40 Wobblyland 10:45 - Jarmies 11:00 - Lots & Lots 11:15 - Oswald 11:40 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 12:05 - Wildlife 12:10 - James the Cat 12:15 - Fluffy Gardens 12:30 - My Animal Family 12:45 - Benjamin’s Farm 12:50 - See The Sea 12:55 - Mio Mao 13:05 - Slim Pig 13:15 Monkey See Monkey Do 13:25 - Bob the Builder 13:35 - Fireman Sam 13:45 - Thomas and Friends 14:10 - Pingu 14:15 - Tiny Planets 14:20 - Pingu 14:25 - Barney and Friends 14:55 - Kipper 15:05 - Angelina Ballerina 15:20 - Dougie in Disguise 15:30 - Wobblyland 15:35 - Monkey See Monkey Do 15:45 - Pingu 15:50 - Tiny Planets 15:55 Pingu 16:00 - My Animal Family 16:15 Benjamin’s Farm 16:20 - See The Sea 16:25 James the Cat 16:30 - Thomas and Friends 16:45 - Bob the Builder 16:55 - Fireman Sam 17:05 Jarmies 17:20 - Mio Mao 17:30 - Slim Pig 17:40 - Baby Antonio’s Circus 17:45 - Fluffy Gardens

18:00 - Slim Pig 18:10 - Pingu 18:15 - Tiny Planets 18:20 - Pingu 18:25 - Oswald 18:50 Gazoon 19:00 - Angelina Ballerina 19:15 Thomas and Friends 19:30 - Bob the Builder 19:40 - Fireman Sam 19:50 - Barney and Friends 20:20 - Pingu 20:30 - Monkey See Monkey Do 20:40 - Tiny Planets 20:45 - Tork 21:00 - Monkey See Monkey Do 21:10 - See The Sea 21:15 - My Animal Family 21:30 - Benjamin’s Farm 21:35 Jakers: The Adventures of Piggley Winks 22:00 Bob the Builder 22:10 - Thomas and Friends 22:25 - Bob the Builder.

Disney Channel 08:00 - Minnie’s Bow-Toons 08:05 - Jake and the Neverland Pirates 08:30 - A.N.T. Farm 09:15 Austin & Jessie & Ally All Star New Year 09:40 Jessie 10:05 - Good Luck Charlie 11:15 - Shake It Up 12:00 - Austin and Ally 13:10 - Camp Rock 2: The Final Jam (U) 14:50 - Jessie 15:10 Violetta 16:00 - A.N.T. Farm 16:20 - Austin and Ally 16:45 - Gravity Falls 17:10 - Shake It Up 17:30 - That’s So Raven 17:55 - A.N.T. Farm 18:20 - Violetta 19:05 - Jessie 19:30 - My Babysitter’s a Vampire 19:50 - Austin and Ally 20:40 - That’s So Raven 21:00 - Jessie 21:25 A.N.T. Farm 21:50 - Good Luck Charlie 22:10 Wizards of Waverly Place 23:00 - Hannah Montana 23:45 - Brandy and Mr Whiskers.

07>00 09>00 10>00 11>30 13>00 14>00 14>05 15>00 15>05 16>00 17>00 18>00 18>15 19>45 20>30 21>30 21>35 22>30 23>00

NET News Chit Chat Sajf Flimkien (r) Telebejg[ Simpati/i NET News Telebejg[ NET News Simpati/i Telebejg[ Déjà Vu NET News Sajf Flimkien NET News Man Up + NET News 4 Given Flusek (r) NET News

Sport fuq il-Cable Eurosport 1 07:00 - U.S. Open Tennis 09:15 - World Superbike Series Motorcycle Racing 10:00 - FIA

European Championship Rally 10:30 - Motorsports Weekend 10:45 - U.S. Open Tennis 12:30 - Snooker: 6 Red World Championship: Day 1 (live) (N) 14:30 - WATTS 14:45 U.S. Open Tennis 16:00 - UCI World Tour Cycling: Vuelta a España: Stage 10 (live) (N) 17:45 - US Open Tennis: Day 8 (live) (N) 21:00 - Game, Set and Mats 21:05 - US Open Tennis: Day 8 (live) (N).

Eurosport 2 09:00 - UCI World Tour Cycling 10:00 - 6 Red World Championship Snooker: Thailand: Day 1 (live) 12:00 UCI World Tour Cycling 13:30 - US Open Tennis 17:00 - US Open Tennis: Day 8 (live).

GO Sports 1 07:00 - Barclays PL: Wk 3:

West Ham Utd v Stoke City 09:00 - Ligue 1: Rd 4: Stade Rennais v LOSC Lille 11:00 Serie A: Rd 2: Chievo v Napoli 13:00 - Barclays PL: Wk 3: Cardiff City v Everton 15:00 Serie A: Rd 2: Milan v Cagliari 17:00 - Ligue 1: Rd 4: AS Saint-Etienne v Girondins de Bordeaux 19:00 - Serie A: Rd 2: Catania v Inter. Barclays PL: Wk 3: 21:00 - Liverpool v Man. Utd 23:00 - PL Review. 00:00 - PGA European Tour: ISPS Handa Wales Open: Day 1.

GO Sports 7 07:00 - Vincennes Horseracing 09:30 - PGA European Tour: ISPS Handa Wales Open: Day 1 13:30 - Ligue 1: Rd 4:

Olympique de Marseille v AS Monaco 15:30 - Trans World Sport 16:30 - Barclays PL: Wk 3: WBA v Swansea City 18:30 - Ligue 1: Rd 4: Highlights 19:30 - Barclays PL: Wk 3: PL Review 20:30 - PGA European

Tour: WGC Bridgestone Invitational: Highlights 21:30 ATP Masters 1000: Western & Southern Open, Cincinnati: SF. GO Sports 8 09:00 - Vincennes Horseracing 11:30 - PGA European Tour: ISPS Handa Wales Open: Day 1 15:30 - Ligue 1: Rd 4:

Olympique de Marseille v AS Monaco 17:30 - Trans World Sport 18:30 - Barclays PL: Wk 3: WBA v Swansea City 20:30 - Ligue 1: Rd 4: Highlights 21:30 - Barclays PL: Wk 3: PL Review 22:30 - PGA European Tour: WGC Bridgestone Invitational: Highlights 23:30 ATP Masters 1000: Western & Southern Open, Cincinnati: SF. Melita Sports 1 08:00 - Bundesliga 09:55 2012 Alpari World Match Tour 12:00 - FA Cup 13:55 Bundesliga 15:50 - FA Cup 17:50 - UIPM 19:00 Bundesliga - Highlights 20:05 Bundesliga 22:00 - FA Cup 00:05 - Bundesliga.

Melita Sports 2 12:00 - Bundesliga 14:00 -

Swedish ATG Horse Racing V4 Race Meetings 15:05 Bundesliga 18:55 - America's Cup: World Series 21:00 Bundesliga - Highlights 22:05 Swedish ATG Horse Racing V65 Race Meetings 00:40 2012 Alpari World Match Tour.

Malta Stars 08:00 - BOV PL 10:15 - Melita GFA 1st Div. 12:00 - Malta Handball Association 13:25 -

Malta Basketball Association 14:50 - Malta Rugby Football Union 16:25 - MFA Futsal League 17:45 - Melita GFA 1st Div. 19:35 - Malta Handball Association 21:00 - BOV PL 23:15 - Malta Basketball Association 00:40 - Malta Rugby Football Union.

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

24 Klassifikati PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{ JEW KIRI Il-{amrun

GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’, bil-bit[a, dawl, ilma u toilet. Bil-permess Class B. ?emplu 77200983.

G{ALL-KIRI {a]-}ebbu; ’il barra minn Triq l-Imdina

GARAXX basement 40 pied x 50 pied, jista’ jintu]a g[al gym, store, uffi//ju e//. ?emplu 79211659.

Il-Fgura

{ANUT ;did bil-permess Class 4, kantuniera, lest b’kollox livell mat-triq u b’parapett 30” x 10” u sular ie[or isfel d-doppju ta’ fuq b’toilet, cameras e//.

Ming[ajr rigal. ?empel 99442591 biex tarah.

VETTURI Ford Mondeo Mk2

TA’ Malta. Mileage baxx f’kundizzjoni tajba [afna.

ST200 kit u alloy wheels ori;inali. Dejjem iggaraxxjata.

G[andi wkoll [afna parts li jmorru mag[ha. Prezz €3000. ?emplu 99422082.

AVVI}I G[al kull xog[ol

TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid bl-injam, qlug[ ta’ madum tal-art u tal-[ajt.

Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq il-fil, bis-sejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u tibjid u rran;ar, u nraqqg[u soqfa talkonkos, e//. Xog[ol ta’ ilma.

Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol.

B’garanzija ta’ xog[ol fil-pront. ?emplu 99602436.

Tiswijiet fil-pront u fil-post

TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//.

B’sitt xhur garanzija fuq ilparts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.

Tiswijiet

MAGNI tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront ta’ magni tal-[jata. ?emplu 99422268 jew 21416705.

JIN{TIE:U Ur;enti

Tombla sheets

B’numri kbar u kuluri differenti. Sett ta’ 8 u 10.

Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI (bonnici printing press) – 3 Triq Melita, ilBelt Valletta. Kif issibuna – min-na[a tal-Barrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, invoices, posters u brochures bil-kulur e// u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700 jew ibag[tu email fuq pbonnici@bonniciprintingpre ss.com

PRIVAT

PERSUNA li j#ta[dem di;à b’[inijiet flessibbli u j#tixtieq j#ta[dem impjieg part-time f’canteen bejn is-7 a.m. u s-6 p.m. Ibg[at sms bid-dettalji tieg[ek u l-[inijiet li tista’ ta[dem fihom fuq 99895250.

Malti

G{ALL-BEJG{

MALTI, Matematika, Taljan, Ingli] u Physics. Postijiet – Marsaskala, il-Kalkara, il{amrun jew Birkirkara. ?emplu 21660812, 21472561, 99458791 jew 99891548.

G[amara antika

TINKLUDI twaletta bil-mera, lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// tal-ir[am u gwardarobba kbira. Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.

Pushchair

NEONATO Reverso Sport - 3 Wheeler f’kundizzjoni perfetta, kwa]i ;dida. ?emplu 79409398.

A-Level jew Intermediate, g[alliem gradwat u b’esperjenza, il-{amrun qrib il-Junior College. ?emplu 21472561 jew 99891548.

O-Level#Forms 1-4

Pure Maths u Physics

A-Level jew Intermediate, g[alliem gradwat u blesperjenza. Marsaskala, ilKalkara, Birkirkara u l{amrun qrib il-Junior College. ?emplu 21660812 jew 99458791.

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

Passatemp 25

Tisliba

1

2

5

Sudoku

3

4

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

Mimdudin:

18

5. La tg[addi x-xitwa jibda jo[ro; (5) 6. Id-drapp tal-mejda talbiljard (5) 7. Tubu ]g[ir b[al tal-lipstik (5) 10. Kmand (5) 11. Il-kapitali tal-:ordan (5) 12. Ma jobg[odx (5) 14. Jinsabu ]guri (5) 16. Tg[idx kemm jaqbe] flg[adajjar (5) 17. L-A[mar, l-Iswed u lMediterran hekk huma (5) 18. Parti mill-;isem g[al xi r;iel? (5)

Weqfin:

1. Caruso hekk kien jismu (6) 2. Intg[a]lu g[all-parlament (6) 3. Wasal fit-tmiem (6) 4. {afna platti fuq xulxin, pere]empju (6) 8. G[addi ;ewwa trid! (5) 9. B[alma hi l-Po u n-Nil (5) 12. Jekk l-o;;ett g[andek b]onnu, onfoq g[alih (6) 13. Hekk g[amel il-[amiem fil-barumbara (6) 14. Issibu f’xi parro//a, finnofs? (6) 15. G[al xejn (6)

Moderata. Ir-regoli huma sempli/i. Qieg[ed in-numri mill-1 sad-9 f’kull kaxxa vojta b’mod li kull ringiela u kull kolonna u kull kwadru ]g[ir ta’ 3 kaxxi bi 3 jkollhom fihom in-numri kollha mill-1 sad-9.

Kemm jiswew^

U]a t-totali indikati f’kull xkaffa u ara ssibx kemm jiswew mus, kaxxa sulfarini, spag u lapes.

Qawl Malti

:urdien qluqi (mferfex) qatt ma jsir far. Min il-[in kollu jbiddel qatt f’[ajtu ma jsib kwiet.

Soluzzjonijiet €1.00 Spag: €2.00 Lapes: €1.50

17

Soluzzjoni tal-:img[a Mimdudin> 5. Tapit; 6. Raqdu; 7. Pruna; 10. Tikka; 11. Karti; 12. {anek; 14. Sider; 16. Skirt; 17. Renzo; 18. Niten.

Weqfin> 1. Stonat; 2. Storja; 3. Trinek; 4. Sulari; 8. Skuna; 9. Bruda; 12. {affru; 13. Kokro/; 14. Sirena; 15. Rumanz.

Mus: €6.00 Sulfarini:

Kemm jiswew^

G[at-tfal

G[oxrin differenza

G[oxrin differenza

Dawn i]-]ew; xeni jidhru identi/i, imma dik ta’ ta[t tvarja minn dik ta’ fuq f’mhux inqas minn g[oxrin differenza. Ara ssibhomx kollha.

Miskin ]iemel!

Il-pirata u t-te]or Sudoku

Il-pirata u t-te]or

Sib it-triq billi timxi mal-vle;e; li jwassluk [dejn it-te]or.

Attenti mill-kukkudrill!

?ikku l-bidwi kien rinomat g[al kif kien ifejjaq l-annimali tieg[u meta jkollhom il-mard. Jum fost l-o[rajn, resaq fuqu [abib, /ertu Patist, bidwi ie[or. Patist staqsieh: “?ikk g[andi b]onn l-g[ajnuna tieg[ek. G[andi ]iemel li na[seb li g[andu xi [a;a fi gri]mejh. Meta ]-]iemel tieg[ek kien marad x’kont tag[tih?” ?ikku ne[[a l-pipa minn [alqu. Kien ra;el ta’ ftit kliem. “Kont nag[tih Creosote fietel”. Patist baqa’ mibluh g[ax dik kienet medi/ina qawwija. “Iva, re;a’ tenna ?ikku, Croesote fietel”. Patist irringrazzjah u telaq. :img[a wara re;g[u ltaqg[u s-suq u Patist qallu: “{ares ’l hawn. Jien li]]iemel tieg[i bellajtlu l-Creosote fietel u miet wara ftit!”

“Aaah…”, wie;bu ?ikku, “anki ]-]iemel tieg[i kien miet ftit wara.”

It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

26 TRASFERIMENTI

Bale jiffirma kuntratt ta’ sitt snin ma’ Real Madrid Real Madrid u Tottenham [abbru li l-winger ta’ Tottenham, Garet Bale [alla lill-klabb ta’ Londra u iffirma kuntratt ta’ sitt snin mal-klabb Spanjol. Hu mifhum li Real se j[allsu lil Tottenham is-somma ta’ mitt miljun ewro u dan ifisser li Bale se jsir l-aktar player li qatt sewa flus.

Fl-2009 l-istess Real kienu [allsu s-somma rekord ta’ 94 miljun ewro g[all-winger ta’ Man Utd Cristiano Ronaldo. Bale kien ing[aqad ma’ Tottenham fl-2007 ming[and Southampton g[as-somma ta’ 10 miljun lira sterlina.

Matul l-ista;un li g[adda Bale kellu wirjiet mill-aqwa u ;ie ivvutat b[ala l-aqwa player tal-Asso/jazzjoni talPlayers (PFA) u tal-G[aqda tal-:urnalisti tal-ISports.

F’kummenti li ta l-istess Bale hekk kif [ar;et l-a[bar dan irringrazzja lil Tottenham u qal li mag[hom kellu sitt snin mill-aqwa.

Tkellem ukoll il-Kap E]ekuttiv ta’ Tottenham, Daniel Levy fejn qal li l-klabb ma kellux intenzjoni jbieg[ lil Bale imma issa d-diri;enza trid ta[dem biex tibni tim g[all-futur.

Din l-a[bar [ar;et ftit sieg[at wara li Tottenham kienu g[adhom kemm tilfu 1-0 barra minn darhom kontra Arsenal. Il-kow/ tag[hom, Andres Villas-Boas awgura lill-player minn Wales l-aqwa futur ma’ Real.

Gareth Bale

MOTOGP

Lorenzo jtemm id-dominju ta’ Marquez fir-Renju Unit

Jorge Lorenzo (xellug) g[eleb l-isfida ta’ Marc Marquez (lemin) fir-Renju Unit

I/-champion mondjali Jorge Lorenzo g[eleb lisfida tal-Ispanjol Marc Marquez biex reba[ ilGrand Prix tar-Renju Unit f’Silverstone. Marquez, li hu l-leader attwali tal-kampjonat ]loga spalltu waqt il-warmup ta’ filg[odu imma xorta wa[da [a sehem fit-tellieqa u beda mill-pole position.

Lorenzo ma damx ma qabe] lil Marquez imma e]att fl-a[[ar dawra dan tal-a[[ar re;a’ mar fuq quddiem. Hekk kif kollox deher li Marquez kien se jirba[ il-[ames Grand Prix konsekuttiv, Lorenzo qab]u u reba[ it-tellieqa. Fit-tielet post da[al Dani Pedrosa tal-Honda biex b’hekk fuq ilpodju spi//aw tliet sewwieqa Spanjoli.

Wara t-tellieqa [ar;et l-a[bar li Marquez tnaqqsulu ]ew; punti fil-klassifika tas-sewwieqa min[abba li fir-Renju Unit ma osservax ir-regoli marbuta mas-sigurtà. Waqt il-warm up Marquez ma naqqasx il-velo/ità tal-mutur meta bdew jixxejru l-bnadar sofor. Ir-reb[a ta’ Lorenzo kienet l-ewwel wa[da li kiseb minn :unju li g[adda.

: 1 Jorge Lorenzo - Yamaha 2 Marc Marquez - Honda 3 Dani Pedrosa - Honda 4 Valentino Rossi - Yamaha 5 Alvaro Bautista - Honda 6 Stefan Bradl - Honda 7 Cal Crutchlow - Yamaha 8 Nicky Hayden - Ducati 9 Bradley Smith - Yamaha 10 Aleix Espargaro - Aspar Kif spi//aw

-

Klassifika tas sewwieqa

Marc Marquez - 233 Dani Pedrosa - 203 Jorge Lorenzo - 194 Valentino Rossi - 156 Cal Crutchlow - 136

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

Sport 27 TAZZA TAD-DINJA

Mario Goetze u Bastian Schweinsteiger barra mill-iskwadra :ermani]a Il-koppja ta’ Bayern Munich Mario Goetze u Bastian Schweinsteiger t[allew barra mill-iskwadra :ermani]a li se tilg[ab ]ew; log[biet validi mir-rawnd ta’ kwalifikazzjoni g[at-Tazza tad-Dinja.

Goetze se jdum ;imag[tejn barra mill-azzjoni min[abba injury fl-g[aksa filwaqt li Schweinsteiger ukoll qed jirkupra minn injury flg[aksa.

Il-:ermanja tilg[ab kontra l-Awstrija u l-Faroe Islands.

Schweinsteiger, min[abba din l-injury, ma lag[abx fil-final tal-UEFA Super Cup kontra Chelsea filwaqt li Goetze we;;a’ proprju f’din il-log[ba li Bayern reb[u bl-g[oti talpenalties.

Schweinsteiger we;;a’ lg[aksa fid-draw ta’ nhar itTlieta li g[adda kontra Freiburg. Il-:ermanja tilg[ab kontra l-Awstrija fis-6 ta’ Settembru filwaqt li erbat ijiem wara tilg[ab kontra lFaroe Islands.

L-a[[ar darba li Schweinsteiger lag[ab mal:ermanja kien f’Marzu meta dawn reb[u 4-1 kontra lKazahkstan. L-attakkant Lukas Podolski hu mwe;;a’ u b’hekk se jitlef dawn i]-]ew; log[biet filwaqt li Klose ta’ Lazio, Gomez ta’ Fiorentina u l-koppja ta’ Real Ozil u Khedina huma kollha inklu]i.

L-iskwadra: Goalkeepers: Rene Adler

(Hamburg), Manuel Neuer (Bayern Munich), Ron-Robert Zieler (Hannover 96) Difensuri: Jerome Boateng, Philipp Lahm (Bayern Munich), Benedikt Howedes (Schalke 04), Mats Hummels, Marcel Schmelzer (Borussia Dortmund), Per Mertesacker (Arsenal) Midfielders: Lars Bender, Sidney Sam (Bayer Leverkusen), Sven Bender, Marco Reus (both Borussia Dortmund), Julian Draxler (Schalke 04), Mario Gotze, Toni Kroos, Thomas Muller,

Bastian Schweinsteiger (Bayern Munich), Sami Khedira, Mesut Ozil (Real Madrid), Andre Schuerrle (Chelsea) Attakkanti: Mario Gomez (Fiorentina), Miroslav Klose (Lazio), Max Kruse (Borussia Monchengladbach) Matic lura mas-Serbja Il-kow/ nazzjonali tas-Serbja

Sinisa Mihajlovic sejja[ lil Nemanja Matic biex dan jifforma parti mill-iskwadra nazzjonali li se tilg[ab ]ew; partiti mir-rawnd ta’ kwalifikazzjoni g[at-Tazza tadDinja. Minkejja li sejja[lu fittim, Mihajlovic wissa lil Matic li dan m’g[andux postu garantit mal-ewwel 11 g[all-partiti kontra l-Kroazja u kontra Wales.

Matic s’issa lag[ab [ames darbiet mas-Serbja u l-a[[ar darba li libes il-flokk nazzjonali kien f’:unju tal2012 u waqaf jilg[ab mat-tim wara li kellu xi jg[id malkow/ Mihajlovic min[abba li dan tal-a[[ar qal li Matic mhux adattat g[as-sistema li jilg[ab biha t-tim.

Is-Serbja b[alissa tinsab fittielet post fi Grupp A b’total ta’ seba’ punti minn seba’ partiti u dan ifisser li ftit huma /-/ansijiet li dan ilpajji] jg[addi g[all-fa]i finali.

Il-Kroazja g[andhom disa’ punti aktar mis-Serbja u lBel;ju, leaders tal-grupp g[andhom 12-il punt aktar mis-Serbja.

Fl-a[[ar [ames log[biet isSerbja skurjaw biss tliet gowls.

Goetze se jdum ;imag[tejn barra min[abba injury fl-g[aksa

EURO 2020

Munich mag[]ula b[ala l-belt li se tospita l-log[ob Il-Federazzjoni tal-Futbol fil-:ermanja (DFB) [abbret li l-belt ta’ Munich ;iet mag[]ula biex torganizza l-log[ob f’ka] li lpajji] jirba[ id-dritt li jorganizza parti milledizzjoni tal-Euro 2020. Il-belt :ermani]a lo[ra li kienet qed tittama li torganizza llog[ob kienet dik ta’ Berlin.

Il-President tad-DFB spjega li intg[a]let ilbelt ta’ Munich minflok dik ta’ Berlin

min[abba li Berlin se torganizza l-finali ta/Champions League tal-2015. Il-Euro 2020 se ssir madwar 13-il belt fl-Ewropa.

Il-:ermanja g[andha /ans sat-12 ta’ Settembru li ;ej biex titfa’ l-kandidatura tag[ha. Munich tista’ tospita jew tliet partiti mill-fa]i tal-gruppi u log[ba mill-fa]i tanknockout jew inkella ]ew; semi finali u lfinali.

TENNIS – US OPEN

Federer jg[addi g[ar-raba’ rawnd

Roger Federer g[adda g[ar-rawnd li jmiss

It-tennista mill-I]vizzera Roger Federer g[adda g[arraba’ rawnd tal-Open tal-Istati Uniti wara li tard is-Sibt filg[axija g[eleb lil Adrian Mannarino 6-3, 6-0, 6-2. Biex ibbukkja post fir-rawnd li jmiss Federer kellu b]onn 81 minuta.

Federer, l-aktar tennista li qatt reba[ Grand Slams issa se jaffronta lill-Ispanjol Tommy Robredo. Robredo reba[ kontra l-Britanniku Dan Evans aktar kmieni. {arsa lejn l-istatistika turi li Federer, fl-10 darbiet li lag[ab kontra Robredo, dejjem [are; rebbie[.

Ta’ min jinnota li jekk Federer jer;a’ jirba[ kontra Robredo, fil-fa]i tal-kwarti tal-finali jilg[ab kontra Rafael Nadal. Minkejja li dawn ittnejn huma rivali ta’ xulxin, Nadal u Federer qatt ma lag[bu kontra xulxin fl-Open tal-Istati Uniti.

Dawn it-tnejn lag[bu kontra xulxin 31 darba.

Federer reba[ l-Open tal-Istati

Uniti [ames darbiet filwaqt li Nadal reba[ din ilkompetizzjoni fl-2010.

Meta Federer ;ie eliminati mill-Open ta’ Wimbledon aktar kmieni din is-sena kienu [afna dawk li bdew jg[idu li l-karriera tieg[u ;ejja fi tmiemha. Madankollu jidher li s’issa Federer qed jag[ti twe;iba mill-aqwa bil-wirjiet tieg[u. Nadal g[adda g[arrawnd li jmiss b’reb[a ta’ 6-4, 6-3, 6-3 kontra Ivan Dodig.

“Ilni karriera s[i[a nilg[ab partiti de/i]ivi u jekk nilg[ab kontra Nadal din se tkun wa[da minnhom. Nemmen li jien u hu se niltaqg[u kontra xulxin g[all-ewwel darba flIstati Uniti. Se tkun log[ba diffi/li,” qal Federer dwar ilpossibbiltà li jilg[ab kontra lIspanjol Nadal.

Nadal issa jilg[ab kontra l:ermani] Philipp Kohlschreiber. Dan tal-a[[ar reba[ 6-4, 3-6, 7-5, 7-6 kontra l-Amerikan John Isner.

Aktar kmiemi matul il;urnata David Ferrer, runner-

up tal-Open ta’ Franza ta’ din is-sena, avanza g[ar-rawnd li jmiss b’reb[a ta’ 6-4, 6-3, 4-6, 6-4 kontra Mikhail Kukuskhin.

Intant, it-tennista numru tnejn fid-dinja, Victoria Azarenka kellha twettaq rimonta biex tg[addi g[arrawnd li jmiss meta reb[et kontra Alize Cornet, tennista Fran/i]a li tinsab fis-26 po]izzjoni f’dawk li huma rankings mondjali. B’din irreb[a Azarenka g[addiet g[arraba’ rawnd tal-kompetizzjoni.

Azarenka reb[et il-partita bi skor ta’ 6-7, 2-7, 6-3, 6-2.

Azarenka issa tilg[ab kontra Ana Ivanovic wara li din tala[[ar g[elbet lil Christina McHale 4-6, 7-5, 6-4. Min jg[addi bejn Azarenka u Ivanovic jilg[ab fil-fa]i talkwarti finali.

Caroline Wozniacki kompliet tiddi]appunta meta tilfet 4-6, 6-4, 6-3 kontra tTaljana Camila Giorgi li tinsab fil-136 po]izzjoni firrankings mondjali.

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

28 Sport TRASFERIMENTI

Chelsea qed ifittxu attakkant ie[or Skond rapporti fil-;urnali Ingli]i Chelsea qed ifittxu attakkant ie[or, anke jekk matul il-;img[a li g[addiet xtraw lil Samuel Eto’o ming[and Anzhi. Minkejja li l-manager Jose Mourinho hu kuntent bil-players li g[andu fid-dipartiment tal-attakk dan irid player ie[or li kapa/i jiskurjaw madwar 20 gowl fi sta;un.

Skond dawn ir-rapporti Chelsea jridu lil Robert Lewandowski ming[and Borussia Dortmund imma dan tal-a[[ar, ri/entament stqarr li bidehl fhemtu u jrid jibqa’ mat-tim wara li kien vi/in li jing[aqad ma’ Bayern Munich. G[al dawn l-a[[ar xhur Chelsea kienu interessati f’Wayne Rooney ta’ Man Utd imma r-Red Devils irrifjutaw ]ew; offerti.

Minkejja l-gowl li skurja fil-finali tal-UEFA Super Cup, Mourinho m’huwiex konvint minn Fernnado Torres, player li iddi]appunta bilkbir minn meta ing[aqad ma’ Chelsea fl-2011.

KAKA – Skond rapporti fil-;urnali il-playmaker ta’ Real Madrid Kaka se jing[aqad ma’ Milan imma se jdum mag[hom sa Marzu qabel ma jmur jilg[ab fl-Istati Uniti ma’ LA Galaxy. Matul uil-;img[a Kaka kien stqarr li jrid jitlaq lill-klabb Madrilen u Milan mal-ewwel urew interess fleks player tag[hom,spe/jalment wara li ma irnexxielhomx jakkwistaw lil Honda ming[and CSKA Moscow.

Kaka kien [alla lil Milan dl-2009 u

Pukki ing[aqad ma’ Celtic

ing[aqad ma’ Real imma minn dakinhar ‘l hawn ma tantx kellu wirjiet tal-livell li hu mag[ruf g[alih. Hu mifhum li Kaka jilg[ab ma’ Milan sa Marzu li ;ej u jmur fl-Istati Uniti meta jibda lkampjonat Amerikan. Jekk ise[[ hekk Milan i[allsu lil Kaka salarju ta’ 3.5 miljun ewro g[al sitt xhur u f’Marzu jer;g[u jibdew jipprovaw jinnegozjaw biex jakkwistaw lil Honda.

Minn na[a tieg[u l-kow/ ta’ Milan Massimiliano Allegri feta[ il-bibien lil Kaka u qal li player b[al dan ikun utli g[at-tim li ;img[a ilu g[adda g[all-fa]i talgruppi ta./-Champions League. Jekk Kaka jing[aqad ma’ Milan dan jilg[ab fil-po]izzjoni li kien jilg[ab fiha Kevin Boateng, player li iffirma ma’ Schalke.

PUKKI – Celtic [abbru li Real ma jridux ibieg[u lil Di Maria akkwistaw lill-attakkant REAL MADRID – Real Madrid internazzjonali tal-Fillandja, Teemu [abbru li mhux se jbieg[u kemm lil Pukki ming[and Schalke. Dan talAngel Di Maria kif ukoll lil Fabio a[[ar iffirma kuntratt ta’ erba’ snin Coentrao. Dan wara li l-kow/ mal-klabb Sko//i]. Celtic ma tag[hom Carlo Ancelotti qal lid]velawx is-somma li [allsu g[al dan diri;enti li jrid i]omm lil dawn ilil-player li g[andu 23 sena. Celtic, players li skond hu se jkunu utli fi/-Champions League se jilag[bu g[all-ista;un li g[adu kemm beda. Sa kontra Barcelona, Milan u Ajax. ftit tal-;img[at ilu dawn i]-]ew;

Kaka vi/in ta’ Milan

players kienu se j[allu lill-klabb u Di Maaria kien se jiffirma ma’ Arsenal imma kollox sfuma fix-xejn wara llaqg[a bejn Ancelotti u d-diri;enti.

Il-flus li kienu se jda[[lu Real bilbejg[ ta’ dawn i]-]ew; players kienu se jintu]aw fuq il-winger Gareth Bale ta’ Tottenham g[alkemm dan xorta wa[da jidher li hu ferm vi/in li jiffirma mal-klabb tal-belt kapitali ta’ Spanja. Klabb li kien interessat fisservizz ta’ Coentrao hu dak ta’ Monaco.

NINIS – Il-midfielder Grieg Satoiris Ninis re;a’ mar lura l-Gre/aj fejn issa se jkun qed jilg[ab ma’ PAOK Salonica. Matul l-ista;un li g[adda Ninis kien jilg[ab ma’ Parma dis-Serie A u kien ing[aqad mag[hom ming[and Panathinaikos.

L-esperjenza tieg[u fis-Serie A ma tantx kienet wa[da po]ittiva u ma’ Parma lag[ab biss 14-il darba.

NANI – Skond id-Direttur Sportiv ta’ Juventus, Giuseppe Marotta, ilwinger ta’ Man Utd Nani iffirma kuntratt ;did ma/-champions Ingli]i.

Marotta ]vela dan f’kummenti li ta fejn ammetta li l-Bianconeri ippruvaw jakkwistaw lill-player Portgui] imma ;ew infurmati li dan iffirma kuntratt ;did ma’ Man Utd. Il-manager il-;did ta’ Man Utd David Moyes ried li Nani jkun parti milliskwadra li qed tipprova tiddefendi ttitlu li reb[et ta[t it-tmexxija ta’ Ferguson.

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

Sport 29 FUTBOL TALJAN

Reb[iet g[at-tnejn ta’ Milan ...Fiorentina jkomplu jissorprendu I]-]ew; timijiet ta’ Milan kisbu reb[iet importanti fittieni ;urnata tal-kampjonat Taljan. Milan, wara li tilfu lewwel log[ba kontra Verona reb[u kontra Cagliari filwaqt li Inter reb[u t-tieni log[ba konsekuttiva kontra Catania.

Fiorentina komplew jimpressjonaw meta l-biera[ reb[u fa/ilment kontra Genoa.

BERGAMO – Wara li tilfu l-ewwel log[ba, Atalanta ikrupraw tajjeb u l-biera[ g[elbu lil Torino 2-0. It-tim minn Bergamo kellu jistenna sat-tieni taqsima biex skurja dawn i]-]ew; gowls. G[al Torino din kienet l-ewwer telfa wara li fl-ewwel jum kienu g[elbu lil Sassuolo.

STENDARDO po;;a lil Atalanta fil-vanta;; fis-57 minuta u sitt minuti mit-tmiem LUCCHINI issi;illa l-log[ba.

BOLOGNA - Sampdoria [adu punt barra minn darhom meta spi//aw 2-2 kotna Bologna. EDER po;;a lil Sampdoria fil-vanta;; imma Bologna wettqu reazzjoni u skurjaw tnejn permezz ta’ MOSCARDELLI u KONE. Wara dawn i]-]ew; gowls wasal id-draw ta’ Sampdoria b’gowl ta’ GABBIADINI. CATANIA – Inter kisbu ttieni reb[a konsekuttiva meta reb[u 3-0 barra minn darhom kontra Catania. G[all-iSqallin din kienet it-tieni telfa filkampjonat. Wara 20 minuta ttim ta’ Mazzarri mar filvanta;; meta d-difensur Jonathan avanza tajjeb minn mal-linja, xe[et cross li sab e]att lil PALACIO li ma ]baljax.

Serie A

Ri]ultati

Chievo v Napoli Juventus v Lazio Atalanta v Torino Bologna v Sampdoria Catania v Inter Genoa v Fiorentina Milan v Cagliari Roma v Verona Sassuolo v Livorno Udinese v Parma

2-4 4-1 2-0 2-2 0-3 2-5 3-1 3-0 1-4 3-1

Bari v Brescia Carpi v Padova Cittadella v Ternana Crotone v Cesena Juve Stabia v Spezia Lanciano v Reggina Latina v Avellino Novara v Siena Palermo v Empoli Varese v Modena

0-0 Sosp.

3-2 1-2 1-2

Serie B

1-1 1-1 2-1 1-2 1-1

Bir-reazzjoni ta’ Catania ma tasalx Inter skurjaw ie[or fittieni taqsima. Fis-56 minuta NAGATOMO ir/ieva ballun mill-;enb u g[eleb lillgoalkeeper avversarju. Belfodil kellu gowl im[assar ftit minuti wara u t-tielet gowl ta’ Inter wasal minn azzjoni personali ta’ ALVAREZ li g[amel liskor finali 3-0. Issa Inter imisshom jilag[bu kontra Juventus-14 ta’ Settembru.

GENOVA – Fiorentina kisbu reb[a ta’ 5-2 barra minn darhom kontra Genoa.

AQUILANI feta[ l-iskor wara biss 10 minuti u ROSSI g[amel l-iskro 2-0 ftit minuti wara. L-istess ROSSI skurja rraba’ gowl filwaqt li qablu skurja l-ewwel gowl filkampjonat Taljan Mario GOMEZ, eks player ta’ Bayern. L-istess GOMEZ re;a’ sab ix-xibka minn penalty lejn it-tmiem. GILARDINO u LODI skurjaw g[al Genoa.

Mexes ta’ Milan jag[mel l-iskor 2-0 kontra Catania (Ritratt> Reuters)

MILAN – Milan [adu lewwel tliet punti tal-ista;un meta reb[u 3-1 kontra Cagliari. Wwara tmien minuti l-attakkant ROBINHO po;;a lir-Rossoneri fil-vanta;; u man nofs-sieg[a log[ob it-tim ta’ Allegri li matul il-;img[a ibbukkja post fil-fa]i talgruppi ta/-Champions League, g[amilhom tnejn b’gowl ta’ MEXES. }ew; mintui wara waslet irreazzjoni tat-tim minn Sardinja u dan kien il-gowl ta’ SAU. Cagliari ma setg[ux I;ibu d-draw u kienu Milan li skurjaw ie[or. Din id-darba kien l-attakkant Taljan Mario BALOTELLI li issi;illa llog[ba.

RUMA – Roma kisbu reb[a ta’ 3-0 kontra Verona u g[attim mill-belt kapitali din kienet it-tieni rebb[a minn daqstant partiti fil-kampjonat.

Ironikament, fl-ewwel log[ba dawn ukoll kienu g[elbu tim

neo-promoss, dak ta’ Livorno.

Fl-Olimpico Roma kellhom jistennew sat-tieni taqsima biex skurjaw il-gowls. Fis-56 minuta dawn marru filvanta;; meta Cacciatore tefa’ fix-xibka tieg[u stess meta mar jipprova jikklirja cross ta’ Maicon. Tliet minuti wara lGiallorossi irduppjaw l-iskor b’gowl mill-aqwa ta’ PJANIC. Fis-66 minuta l-akkwist il;did LJAJIC skurja g[al Roma biex issi;illa l-log[ba.

Din kienet l-ewwel darba li Ljajic libes il-flokk ta’ Roma.

Ta min jinnota li Verona, b’din it-telfa, tilfu seba’ darbiet konsekuttivi meta lag[bu kontra Roma fis-Serie A. MODENA – F’log[ba bejn ]ew; timijiet neo-promossi, Livorno reb[u 4-1 barra minn darhom kontra Sassuolo.

EMEGHARA kien l-eroj ta’ Livorno hekk kif dan skurja tnejn mill-erba’ gowls tat-tim.

UDINE – Udinese irkupraw mill-bidu di]astru] li kellhom dan b’reb[a ta’ 3-1 kontra Parma. AGYEMANG po;;a lil Udinese fil-vanta;; wara 12il minuta u kwarta mit-tmiem, HEURTAUX g[amilhom tnejn. CASSANO naqqas iddistakk imma MURIEL skurja penalty fl-a[[ar minuta.

Kif Jinsabu

Napoli Roma Inter Fiorentina Juventus Milan Livorno Udinese Atalanta Torino Cagliari Lazio Verona Sampdoria Chievo Parma Bologna Catania Genoa Sassuolo

L R D T F K Pt

2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

2 2 2 2 2

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

7 5 5 7 5 4 4 4 3 2 3 3 2 2 2

2 0 0 3 1

3 3 3 2 2 4 5 4 0 1 3 0 1 4 0 1 3 0 1 5 0 0 5 0 0 2 2 7 0 0 2 1 6 1 1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 1

6 6 6 6 6 3 3 3 3 3 3 3 3 1 1 1 1

0 0 0

FUTBOL SPANJOL

Real Madrid jeg[lbu lil Athletic Bilbao

Cristiano Ronaldo ji//elebra wara li skurja kontra Athletic Bilbao

}ew; gowls ta’ Isco u gowl ta’ Cristiano Ronaldo taw reb[a ta’ 3-1 lil Real Madrid kontra Athletic Bilbao. G[al Ronaldo dan kien l-ewwel gowl tieg[u fil-kampjonat. Il-midfielder ta’ Real Luka Modric kellu wirja mill-aqwa. B’din ir-reb[a Real issa g[andhom tleit reb[iet minn tliet partiti g[alkemm wie[ed irid jg[id li l-futbol li wera t-tim ta’ Carlo Ancelotti s’issa ma kienx wie[ed li jpaxxi l-g[ajn.

Real kellhom b]onn 25 minuta biex fet[u l-iskor meta Benzema g[adda ballun lejn ISCO u l-akkwist il-;did li ing[aqad ma’ Real ming[and Malaga ma ]baljax minn quddiem il-goalkeeper

avversarju u g[amel l-iskor 1-0.

Hekk kif kienet se tintemm lewwel taqsima RONALDO g[amel l-iskor 2-0 b’daqqa ta’ ras mill-aqwa. G[al Ronaldo dan kien l-ewwel gowl filkampjonat dan l-ista;un u l-202 gowl tieg[u mal-klabb Spanjol.

Ta min jinnota li dan kien ukoll il-11-il gowl kontra Bilbao.

Wara dan il-gowl Bilbao dehru li kienu se jnaqqsu ddistakk imma re;g[u kienu Real li sabu x-xibka. Fit-72 minuta ISCO re;a’ ir/ieva ballun ie[or ming[and Benzema u skurja b’xutt millaqwa.

Bilbao skurjaw il-gowl talbandiera 10 minuti mit-tmiem

u dan il-gowl kien skurjat minn GOMEZ. Il-midfielder Kroat Luka Modric, li beda fin-nfos flimkien mal-:ermani] Sami Khedira kellu log[ba mill-aqwa u kien hemm perjodi fil-log[ba fejn il-partitarji bdew ikantaw korijiet favur l-eks player ta’ Tottenham.

Ri]ultati

R. Madrid v A. Bilbao Espanyol v Real Betis Real Sociedad v A. Madrid Seville v Malaga Valencia v Barcelona

:ermanja

3-1 0-0 1-2 2-2 2-3

Stuttgart v Hoffenheim 6-2 E. Frankfurt v B.Dortmund 1-2

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

30 Sport FUTBOL INGLI}

Man Utd ma jirnexxilhomx iwaqqfu l-mixja ta’ Liverpool I/-champions Man Utd ma rnexxilhomx iwaqqfu l-mixja ta’ Liverpool meta tilfu 1-0 kontrihom f’Anfield. Din kienet it-tielet reb[a minn daqstant partiti fil-kampjonat g[al Liverpool u minbarra li t-tim ta’ Brendan Rodgers ;abar disa’ punti minn tliet log[biet g[adu ma qalax gowl.

Ir-reb[a ta’ 1-0 li kisbu Liverpool fuq Man Utd kienet it-tielet reb[a bi skor ta’ 1-0 li kisbu fil-kampjonat.

Fl-ewwel log[ba Liverpool reb[u 1-0 barra minn darhom kontra Stoke filwaqt li fittieni log[ba dawn reb[u 1-0 kontra Aston Villa.

It-tliet gowls ;ew kollha skurjati mill-attakkant Daniel Sturridge, attakkant li qed juri log[ob mill-aqwa u li skurja anke ]ew; gowls firreb[a ta’ 4-2 li kisbu Liverpool kontra Notts County fil-League Cup aktar kmieni dan l-ista;un.

Ir-reb[a ta’ Liverpool fuq Man Utd waslet proprju fil-

jum li l-klabb ta’ Anfiled kien qed ji//elebra l-100 sena mit-twelid talle;;endarju Bill Shankly.

G[all-manager il-;did ta’ Man Utd, David Moyes din kienet l-ewwel telfa li sofra sa minn meta [a post Alex Ferguson. {arsa lejn l-istatistika turi li Moyes, eks manager ta’ Everton, qatt ma reba[ fi 12il partita li lag[ab f’Anfield.

Liverpool mal-ewwel [ar;u fuq l-attakk u wara biss erba’ minuti skurjaw ilgowl li eventwalment idde/ieda l-log[ba favur tag[hom.

Man Utd kellhom jg[addu ming[ajr l-attakkant Wayne Rooney li we;;a’ rasu f’sessjoni ta’ ta[ri; u min[abba din l-injury Rooney se jitlef ukoll il-partiti tal-jiem li ;ejjin tat-tim nazzjonali Ingli].

Kien l-attakkant Daniel STURRIDGE li mill-vi/in, b’daqqa ta’ ras g[amel liskor 1-0. Minkejja li fit-tieni

Nacer Chadli ta’ Tottenham (xellug) issikkat minn Jack Wilshere ta’ Arsenal

Gerrard ta’ Liverpool jag[ti free kick kontra Man Utd

taqsima r-Red Devils ]iedu fil-log[ob Liverpool iddefendew tajjeb u ;abru t-tliet punti.

Van Persie kellu l-a[jar /ans biex i;ib id-draw tliet minuti mit-tmiem imma wara li r/ieva ming[and is-sostitut Hernandez tefa’ l-ballun barra.

Il-kampjonat Ingli] jirritorna ;imag[tejn o[ra min[abba li fi tmiem il;img[a li ;ejja t-tim nazzjonali Ingli] jilg[ab ]ew; partiti validi mir-rawnd ta’ kwalifikazzjoni g[at-Tazza tad-Dinja.

Intant, fl-a[[ar log[ba talbiera[ Arsenal reb[u d-derby ta’ Londra meta g[elbu lirrivali Tottenham 1-0.

Tottenham, li kieku reb[u, setg[u kienu t-tieni tim b’punti massimi li kieku reb[u kontra l-Gunners.

B’din ir-reb[a, it-tim ta’ Wenger g[andu sitt punti wara li kien tilef l-ewwel log[ba tal-kampjonat.

Arsenal skurjaw l-uniku gowl tal-log[ba fit-23 minuta meta Rosicky u Waclott orkestraw azzjoni bejniethom u g[addew ballun lejn GIROUD li skurja t-tielet gowl tieg[u fi tliet log[biet fil-kampjonat.

L-ewwel reb[a tal-ista;un

Swansea kisbu l-ewwel reb[a fil-kampjonat meta reb[u 2-0 barra minn darhom kontra West Brom. G[al West Brom dan kien di]appunt ie[or fejn mhux biss g[adhom bla punti imma lanqas biss skurjaw gowl.

Fit-22 minuta Ben DAVIES po;;a lil Swansea fil-vanta;; b’volley millaqwa u g[alih dan kien ittieni gowl li qatt skurja malklabb. Sitt minuti mit-tmiem Swansea ssi;illaw il-log[ba b’gowl ta’ HERNANDEZ. L-attakkant ta’ West Brom Nicolas Anelka kien l-aktar li mar vi/in li jnaqqas id-dis-

takk. Anelka kien qed jirritorna g[al log[ob wara li kien waqaf jilg[ab g[al ;img[a min[abba li kien iddikjara li kien se jirtira mill-isport.

Ri]ultati

Premiership

Liverpool v Man Utd West Brom v Swansea Arsenal v Tottenham

1-0 0-2 1-0

Kif Jinsabu Liverpool Chelsea Man City Tottenham Stoke City Arsenal Man Utd West Ham Norwich C S’hampton Cardiff C Newcastle Crystal P Aston Villa Everton Fulham Hull City Swansea C Sunderland West Brom

L R D T F K Pt

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

3 2 2 2 2 2

0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1

1 1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1

1

0 0 0 3 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1

3 4 8 2 3 5 4 2 3 2 3

1 1 1 1 1 1 1

2 2 0 2 2 2 2 2

4 4 2 2 1

3 2 0

0 9 7 3 6 1 6 2 6 4 6 2 4 1 4 3 4 2 4 4 4 4 4 4 3 4 3 2 3 4 3 4 3 5 3 5 1 3 1 1

IN-NAZZJON It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

Sport 31

Martins l-eroj fir-reb[a ta’ Mosta minn Cristian Antony Muscat

0

BOV PREMIER

RABAT (0)

. P. Velimivoric, I. Carapic, S. Gauci, D. Carrillo Pendas, C. Gauci, M. Licari, J. Bajada, D. Falzon, D. Relaez Bellido, D. Azzopardi, M. Avila Perez Sost-W. Borg flok M. Licari 70 min.

3

MOSTA (1)

O. Borg, B. Agius, T. farrugia, K. Farrugia, M. Micallef, L. Duriska, R. Grech, R. Silva Faria, D. Pereira, Y. De Jesus Messias, B. kaljevic Sost- C. Martins flok B. Kaljevic 56 min., M. Brincat flok B. Agius 69 min., K. Zammit flok R. Grech 80 mi

Tke//a - D. Falzon 88 min. (R) Imwissija - R. Grech 58 min. (M), D. Falzon 63 min., 88 min. (R) Skurjaw - C. Martins 57 min. pen., 88 min. S. Gauci og 75 min. (M) Referee - Andrè Arciola In-Nazzjon Plejer tal-Log[ba - C. Martins (M)

Cristian Martins kien l-eroj indiskuss fir-reb[a ta’ 3-0 li Mosta kisbu fuq Rabat Ajax hekk kif wara li da[al jilg[ab fis-56 minuta irnexxielu jdawwar il-log[ba favur Mosta billi skorja tnejn mittliet gowls ta’ Mosta.

Kienu Mosta li [ar;u fuq loffensiva u wara biss tliet minuti cross-shot ta’ Bojan Kaljevic ;ie salvat minn Velimirovic. Sitt minuti biss wara, corner ta’ Diego Carrillo Pendas ;ie mxellef minn difensur, bil-ballun jin]el fuq il-mimduda qabel spi//a f’corner. Rabat Ajax komplew jo[olqu l-periklu u fl-14 –il minuta minn cross ta’ Carrillo Pendas, il-ballun spi//a

f’saqajn Malcolm Licari, bilballun jg[addi ftit barra.

Erba’ minuti wara minn freekick ta’ Pelaez, tentattiv minn daqqa ta’ ras ta’ Carrillo Pendas ;ie mdawwar f’corner minn Omar Borg. Kien biss fis-26 minuta li Mosta rrispondew meta Ricardo Silva Faria g[adda tajjeb lejn Bojan Kaljevic bix-xutt ta’ dan jistampa mal-mimduda bil-ballun jispi//a f’saqajn Diego Pereira li ra x-xutt tieg[u ji;i salvat minn Velimivoric.

Fis-36 minuta Kaljevic gahdad tajjeb lejn Messias u x-xutt minn barra l-kaxxa ta’ dan g[adda ftit g[oli. Fid-49 minuta minn azzjoni ta’

Cristian Martins ta’ Mosta jag[mel l-iskor 2-0 mill-11-il metru (Ritratti> John Paul Bonanno)

Mosies Avila Perez, dan da[al fil-kaxxa u xxuttja ftit barra.

Fit-53 minuta minn cross filbaxx ta’ Carrillo Pendas, ilballun ;ie kklerjat g[al corner minn Tyrone Farrugia.

Fis-57 minuta Mosta reb[u penalty hekk kif David Azzopardi waqqa’ lil Yuri de Jesus Messias fil-kaxxa u mill-11 –il metru CRISTIAN MARTINS li kienu g[adu kif da[al fl-azzjoni minuta biss qabel ma ]baljax. Tajjeb ng[idu li fi tmiem il-;iumg[a li g[addiet l-istess plejer Martins kien irnexxielu jsib ix-xibka wkoll wara ftit minuti li kien da[al fl-azzjoni firreb[a ta’ 2-0 kontra Vittoriosa Stars.

Fit-63 minuta minn freekick

ta’ Bryan Agius, daqqa ta’ ras ta’ Mano Micallef ;iet salvata minn Velimirovic.

Erba’ minuti biss wara, rajna azzjoni bejn Moises Avila Perez u Diego Carrillo Pendas bix-xutt ta’ dan tala[[ar jistampa mal-mimduda.

Fit-72 minuta freekick ta’ Pelaez gie mdawwar b’diffikulta’g[al corner minn Omar Borg.

Tliet minuti wara minn cross ta’ Yuri De Jesus Messias, fit-tentattiv li jikklerja, id-difensur ta’ Rabat Ajax Shaun Gauci tefa’ lballun fix-xibka tieghu stess biex b’hekk irri]ulta awtogowl.

Fit-88 minuta minn cross ta’ Diego Pereira, CRISTIAN

MARTINS ikkonkluda fixxibka b’ daqqa ta’ ras biex b’hekk skorja doppjetta f’temp ta’ ftit minuti. Ftit wara, Rabat Ajax qalg[u daqqa ta’ [arta meta spi//aw jilg[abu b’g[axar plejers hekk kif tke//a g[alihom il-plejer Dylan Falzon.

Kif Jinsabu

Hibs Sliema W. Birkirkara Valletta Mosta Balzan Naxxar L. Qormi Tarxien R. Vittoriosa S. Rabat A. Floriana

L R D T F K Pt

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

3 0 0 9 4 9 2 1 0 7 1 7 2 1 0 5 3 7 2 0 1 7 4 6 2 0 1 6 2 6 1 1 1 5 4 4 1 1 1 3 4 4 1 0 2 7 8 3 1 0 2 4 8 3 0 1 2 4 9 1 0 0 3 1 7 0 0 1 2 2 6 -5

Qormi jumiljaw lil Tarxien Rainbows Qormi umiljaw lil Tarxien Rainbows hekk kif irnexxielhom jeg[lbuhom bliskor kbir ta’ 6-2 fejn nistghu ng[idu li r-Rainbows iddi]appuntaw bis-s[i[ u qatt ma da[lu fil-log[ba.

G[al Qormi ddebuttaw i]]ewg plejers Taljani Ricardo Innocenti, Francesco D’Aniello u Luigi Del Giudice. Min-naha l-o«ra Tarxien Rainbows kellhom lillplejer li Miguel Ciantar nieqes min[abba li qed isofri minn injury.

Kienu Qormi li [ar;u fuq loffensiva u wara biss 40 sekonda huma rnexxielhom jift[u l-iskor meta RICCARDO INNOCENTI xxuttja mid-distanza, ilgoalkeeper avversarju Nicky Vella [abat mal-attakkant ta’ Qormi Leighton Grech, bilballun iqarraq bih u jispi//a fix-xibka.

Qormi rrispondew malewwel hekk kif ]ew; minuti biss wara rnexxielhom jirduppjaw l-iskor meta minn kross ta’ Francesco D’Aniello, g[ola tajjeb OWEN BUGEJA li permezz ta’ daqqa ta’ ras tajba g[eleb lil Nicky Vella.

Qormi komplew jattakkaw u fit-42 minuta g[amluhom tlieta

2

BOV PREMIER

TARXIEN (0)

N. G. Vella, M. Caruana, F. Lopes Alcantara, L. Martinelli, M. Potezica, R. Calheira Seara, E. Souza Santos, R. Sammut, J. Santos Silva, J. Mifsud, S. Bonnici Sost- C. Mamo flok R. Sammut 46 min., S. Sadowski flok S. Bonnici 46 min., A. Agius flok M. Caruana 67 min.

6

QORMI (3)

M. Farrugia, A. Effiong, R. Sammut, G. Bellucci, L. Grech, R. Bajada, G. Nucera, O. Bugeja, D. Pisani, R. Innocenti, F. D’Aniello Sost- L. Del Giudice flok G. Nucera 48 min., T. Caruana flok R. Bajada 67 min., D. Pirotta flok T. Scerri 83 min.

Imwissija - L. Grech 14 min., M Farrugia 27 min., R. Bajada 52 min. (Q), R. Sammut 23 min. J. Mifsud 48 min., A. Agius 70 min. (T) Skurjaw - R. Innocenti 1 min., O. Bugeja 26 min., A. Effiong 42 min., 61 min., R. Bajada 63 min. pen., L. Grech 74 min. (Q), R. Calheira Seara 53 min., J. Santos Silva 88 min. (T) Referee - Paul Caruana In-Nazzjon Plejer tal-Log[ba - A. Effiong (Q) Steven Bonnici ta’ Tarxien jipprova jwaqqaf cross ta’ avversarju ta’ Qormi (xellug)

meta wara [arba tajba talattakkant Ni;erjan ALFRED EFFIONG, dan irnexxielu jeg[leb lil Nicky Vella permezz ta’ xutt angulat.

Fit-53 minuta Tarxien Rainbows irnexxielhom inaqqsu l-mar;ni tal-iskor meta Santos g[adda tajjeb lejn RONAILLE CALHEIRA SEARA li permezz ta’ xutt fil-

baxx irnexxielu jeg[leb lillgoalkeeper u captain ta’ Qormi Matthew Farrugia.

Fil-61 minuta Qormi g[amluhom erbg[a meta Leighton Grech g[adda lejn lawtur tat-tielet gowl ta’ Qormi ALFRED EFFIONG li ra ttentattiv tieg[u minn ;ol-kaxxa jintemm fix-xibka wara li lballun [abat mal-wieqfa.

}ew; minuti biss wara listess Qormi reb[u penalty meta Manuel Caruana waqqa’ lil Alfred Effiong fil-kaxxa u mill-11 –il metru nkarigu ru[u RODERICK BAJADA biex b’hekk irnexxielu jsib ix-xibka kontra l-eks tim tieg[u.

Qormi dehru li ma kinux kuntenti b’[ames gowls u komplew ikabbru l-iskor meta fl-74 minuta, Triston Caruana li kien g[adu kemm da[al flazzjoni ftit tal-minuti biss qabel

g[adda tajjeb lejn LEIGHTON GRECH li wara ;irja tipika tieg[u fuq il-lemin g[eleb lillgoalkeeper Vella permezz ta’ xutt angulat minn ;ol-kaxxa.

Fit-88 minuta r-Rainbows naqqsu l-mar;ni tal-iskor meta Martinelli g[adda tajjeb lejn leks plejer ta’ Vittoriosa Stars u li s-sena l-o[ra kien qed jilg[ab fl-Ungerija JORGE SANTOS SILVA li permezz ta’ xutt filbaxxa minn ;ol-kaxxa g[eleb lil Farrugia.

It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013

32 Lokali

Tfal Refu;jati f’Malta Nistg[u ng[idu li s-su;;ett tal-immigranti f’Malta kien wie[ed li g[amel [oss f’dawn l-a[[ar xhur, jew a[jar, snin.

G[alkemm l-g[ajnuna ma’ dawn l-immigranti qatt ma naqset, /ertu drabi tkun diffi/li li tipprovdilhom dak li jkunu jixtiequ.

F’Malta nsibu [afna g[ajnuna mog[tija minn organizzazzjonijiet kif ukoll xog[ol ta’ volontarjat. Dawn l-organizzazzjonijiet jilqg[u kuljum numru kbir ta’ immigranti biex jg[inuhom fil-protezzjoni u lb]onnijiet tag[hom. I]da ma rridux ninsew li g[alkemm dawn l-immigranti qeg[din jir/ievu dan it-tip t’g[ajnuna, it-tfal tal-immigranti qeg[din ukoll jir/ievu g[ajnuna minn dan it-tip ta’ organizzazzjonijiet biex kemm jista’ jkun, sakemm ikunu g[adhom jg[ixu Malta, jibqg[u jir/ievu l-g[ajnuna fil-b]onnijiet ba]i/i tag[hom.

L-g[ajnuna mar-refu;jati f’Malta ilha g[addejja g[al [afna snin issa, g[aliex kull refu;jat li jirfes f’Malta g[andu b]onn g[ajnuna differenti minn ie[or u naturalment it-tfal li jid[lu f’Malta bl-istat ta’ refu;jat g[andhom ukoll ilb]onnijiet partikulari tag[hom.

Hu importanti li nkunu nafu wkoll li kull tifel jew tifla refu;jata li tid[ol f’Malta, hi intitulata g[all-edukazzjoni flimkien ma’ a//ess fejn joqog[du. F’Malta qed isiru [afna programmi u qed ti;i mog[tija [afna g[ajnuna f’dan ir-rigward, u dan qed isir minn [afna postijiet b[alma g[andha l-Kummissjoni Emigranti f’{al Balzan u f’g[axar residenzi o[ra mxerrdin ma’ Malta kollha.

Kul[add jaf kemm hija importanti l-edukazzjoni, spe/jalment meta l-persuna tkun ta’ età ]g[ira, g[alhekk hu essenzjali li dawn it-tfal jir/ievu wkoll edukazzjoni xierqa.

G[alkemm l-edukazzjoni hi importanti [afna fil-[ajja talpersuna, na[seb li jkollok post fejn toqg[od hu importanti daqs l-edukazzjoni. Wie[ed irid jiftakar li l-influss qawwi li qed ikollu j[abbat mieg[u lpajji], irendih impossibbli li jag[mel aktar milli jixtieq.

Mhix [a;a fa/li li tla[[aq malkwantità ta’ immigranti li jaslu fi xtutna, u dan ikun ta’ t[assib g[all-awtoritajiet min[abba li

minn Melania Guillaumier

jkun hemm b]onn li jinbnew imkejjen ;odda. Ovvjament, dan ikun daqsxejn diffi/li billi l-bini ma jitlax f’jumejn.

Naturalment it-tfal refu;jati wkoll g[andhom dritt g[al post dinjitu] fejn jistg[u jg[ixu.

Jekk mhux mal-familja tag[hom jew we[idhom, kull tifel u tifla li hi refu;jat g[andha jkollha post fejn toqg[od u f’Malta dan jista’ ji;i mog[ti b’modi differenti.

Kif semmejna, il-Kummisjoni Emigranti g[andha madwar g[axar re]idenzi fejn it-tfal kif ukoll l-familji tag[hom qeg[din joqog[du bla [las.

E]empju ta’ dan hi r-residenza ta’ {al Balzan, fejn insibu nisa bit-tfal tag[hom li jg[ixu flimkien ta[t saqaf wie[ed. Ma rridux ninsew ukoll li f’Malta nsibu wkoll familji li jg[ixu fi djar privati, i]da dan jiddependi fuq is-sitwazzjoni finanzjarja tal-familja.

Isir xi jsir, jibqa’ l-fatt li din hi problema g[at-tfal li g[ada pitg[ada jridu jo[or;u jiffa//jaw il-problemi tal-[ajja, u jridu wkoll jit[alltu mat-tfal Maltin li g[andhom kultura u reli;jon differenti minn tag[hom .

G[alkemm jinsabu [afna aktar b]onnijiet li dawn it-tfal ikollhom b]onn kull ;urnata, na[seb li kull tifel u tifla li jkollha saqaf fuq rasha u edukazzjoni fi]-]mien li tkun qieg[da f’Malta, huma l-iktar tnejn b]onjuzi li qed jing[ataw minn dawn l-organizzazzjonijiet. Bla dubju huma qeg[din jag[mlu differenza fil-[ajja ta’ dawn it-tfal biex huma jkunu jistg[u jg[ixu [ajja di/enti.

Melania Guillaumier hi studenta fl-Università ta’ Malta ssegwi kors ta’ Ba/ellerat fisSocial Work

Minbarra saqaf di/enti, l-edukazzjoni hi daqstant importanti g[at-tfal refu;jati f’pajji]na (Ritratt> Brian Grech)

media•link COMMUNICATIONS