Il-mument 27 t'Ottubru 2013 by maltarightnow dotcom

www.maltarightnow.com

Nru 2186 €1

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Tinsiex tmexxi l-arlo;; sieg[a lura

Intervista ma’ Mario de Marco, il-Vi/i Kap tal-PN g[all-{idma fil-Parlament dwar i/-/ittadinanza Maltija u l-unjoni /ivili Ara pa;ni 4-5

}velata attività li tikxef laqg[a bejn Michelle Muscat u l-konsulent Shiv Nair Michelle Muscat, mart il-Prim Ministru ltaqg[et f’okka]joni ta’ aktar minn darba ma’ Shiv Nair, minkejja li Joseph Muscat jibqa’ jevita li jikkonferma l-konoxxenza tieg[u u ta’ martu ma’ Nair.

L-Uffi//ju tal-PM ma jwe;ibx dwar laqg[at li Muscat u martu kellhom ma’ Nair, re;istrat fil-lista s-sewda tal-Bank Dinji min[abba korruzzjoni. Ara pa;na 9

Fil-pa;ni ta’ ;ewwa, suppliment dwar l-ivvja;;ar u destinazzjonijiet g[ax-xhur tax-xitwa

Eqreb ir-ri]enja ta’ Louis Grech Qieg[da tersaq aktar fil-qrib il;urnata li fiha Louis Grech, idDeputat Prim Ministru u Deputat Mexxej Laburista jippre]enta rri]enja tieg[u mi]-]ew; karigi li qieg[ed jokkupa fi [dan il-Gvern ta’ Joseph Muscat u fil-Partit Laburista. Sorsi li tkellmu ma’ il-mument qalu li l-Prim Ministru Joseph Muscat u dawk ta’ madwaru qeg[din jippruvaw jostru dak li qieg[ed jin[ema minnhom; ji;ifieri mill-pro/ess li g[andu jwassal g[ar-ri]enja ta’ Louis Grech g[al [atra ta’ Deputat Prim Ministru u Deputat Mexxej ;did. Madanakollu di;à bdew il-manuvri dwar min se jkun qieg[ed jie[u post Louis Grech. Oppo]izzjoni qawwija g[al Manuel Mallia Kif irrappurtat din il-gazzetta f’Awwissu li g[adda, il-Prim

Ir-ritratt tal-okka]joni me[ud f’April li g[adda fil-Konsolat tal-Indja f’Malta b’mart il-Prim Ministru Michelle Muscat qrib Shiv Nair (l-ewwel fuq il-lemin), il-konsulent ta’ ]ew;ha dwar l-ener;ija li hu re;istrat fil-lista s-sewda tal-Bank Dinji min[abba korruzzjoni.

Ministru Joseph Muscat kien qieg[ed jimbotta [afna lil Manuel Mallia, ilMinistru tal-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali biex jie[u din il-kariga. g[al pa;na 2

Allegat abbu]i fil-Ministeru ta’ Anton Refalo }ew; canvassers tal-Ministru Anton Refalo impjegati fil-Ministeru g[al G[awdex hu allegat li kienu involuti f’abbu]i mill-kariga tag[hom u f’irregolaritajiet serji li jinvolvu l-operat talMinisteru kon/ernat. Ka] minnhom jinvolvi canvasser li

hu allegatament xtara b’eluf ta’ ewro fi kwantità ta’ g[amara g[all-Ministeru f’Victoria, G[awdex, u l-ka] l-ie[or jikkon/erna canvasser li hu allegat li po;;a kontijiet fuq il-Ministeru wara li xtara kwantità sostanzjali ta’ petrol li ntu]a g[all-karozza privata tieg[u.

Minn st[arri; li g[amel il-mument jirri]ulta li kif il-Ministru Anton Refalo da[al fil-binja li jilqa’ lMinisteru ta’ G[awdex fil-Victoria kien ;ie de/i] li tinbidel u tinxtara g[amara ;did b’ammont g[addispo]izzjoni li kien ila[[aq g[al eluf

ta’ ewro. Tender g[al dan ix-xiri talg[amara ma [ari;x. Il-Ministru Anton Refalo ma we;ibx jekk ittie[dux passi dixxiplinarji marbuta ma’ dawn i]-]ew; ka]i. g[al pa;na 3

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Lokali

Spi]eriji li se jift[u llum VALLETTA: Empire Pharmacy (Branch), 46, Triq Melita; IL{AMRUN: National Pharmacy, 17, Triq Santa Marija; SANTA VENERA: Fatima Pharmacy, Triq i]}onqor; BIRKIRKARA: The Local Dispensary, Triq Kan. K. Pirotta; ILG}IRA: O’hea Pharmacy, 128, Triq Manoel; SAN :WANN: Medical Plaza Dispensing Chemists, Cass-iMall Buildings, Vjal ir-Rihan; TASSLIEMA: Mrabat Pharmacy, Triq lImrabat; {AL BALZAN: Balzan Pharmacy, 70, Triq San Fran;isk; NAXXAR: Brown’s Chemists, Triq San Pawl; MELLIE{A: Villa;e Pharmacy, Main Street; SANTA LU?IJA: Maddalen Pharmacy, Shop 2, Binja tal-Faqqani, Dawret it-Torri; L-ISLA: San Filippi Pharmacy, 155, Triq il-Vitorja; {A}-}ABBAR: Polymer, Triq ix-Xag[jra; GUDJA: Medicaid Pharmacy, 62, Vjal itTorri; }URRIEQ: }urrieq Dispensary, 68 ; {A}-}EBBU:: Santa Marija Pharmacy, 40, Triq lG[asfura; IR_RABAT: Central Pharmacy, Triq G[ajn Kajjet; VICTORIA: Castle Pharmacy, 2, Misra[ l-Indipendenza; IL-QALA: St. Joseph Pharmacy, 28, Pjazza San :u]epp.

It-temp

Joseph Muscat qieg[ed isib oppo]izzjoni qawwija biex Manuel Mallia jin[atar deputat Mexxej Laburista, u minflok qeg[din imexxu l-kelma biex ikun imbuttat il-Ministru Chris Cardona

Manuvri biex jittie[ed post Louis Grech

It-Temp> Xemxi. Il-Vi]ibbiltà> Tajba. Ir-Ri[> {afif mil-Lvant li jsir [afif u varjabbli. Il-Ba[ar> {afif. L-imbatt> Ftit li xejn. Temperatura tal-Ba[ar> 24º.

Il-[amest ijiem li ;ejjin

minn pa;na 1 Madanakollu, il-Mexxej

IL-{ADD L-og[la 26˚C L-inqas 18˚C

IT-TNEJN L-og[la 26˚C L-inqas 18˚C

IT-TLIETA L-og[la 27˚C L-inqas 18˚C

L-ERBG{A L-og[la 25˚C L-inqas 18˚C

IL-{AMIS L-og[la 25˚C L-inqas 18˚C

Lottu 40 – 86 – 83 – 84 – 64 # 37 – 18 – 1

Super 5 31 – 1 – 13 – 29 – 15

Numri importanti Servizz ta’ Emer;enza> 112 Sptar ta’ Malta> 25450000 — Sptar ta’ G[awdex> 21561600 Servizz ta’ direttorju> 1182 — GO> 1187 — Vodafone> 1189

{inijiet tal-vapur t’G[awdex mit-23 ta’ Settembru sat-3 ta’ Novembru 2013

Tluq mill-Im;arr, G[awdex: 1.15, 3.30, 5.00, 6.00, 6.30 (Tnejn

biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 6.45 (Tlieta sal-{add inklu]i vaganzi pubbli/i), 7.00 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 7.30, 8.15, 9.00, 9.45, 10.30, 11.15, 12.00, 12.45, 13.30, 14.15, 15.00, 15.45, 16.30, 17.15, 18.00, 19.30, 20.45, 22.15, 22.30. Tluq mi/-?irkewwa, Malta: 2.00, 4.00, 5.45, 6.30 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 6.45 (Tlieta sal-{add inklu]i vaganzi pubbli/i), 7.00 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 7.30, 8.15, 9.00, 10.30, 11.15, 12.00, 12.45, 13.30, 14.15, 15.00, 15.45, 16.30, 17.15, 18.00, 18.45, 20.00, 21.30, 22.50, 00.15.

Laburista Joseph Muscat ilu g[al dawn l-a[[ar xhur isib oppo]izzjoni qawwija interna, l-aktar mil-Laburisti “antiki”, li jkun imbuttat il-Ministru Manuel Mallia biex jin[atar minflok Louis Grech. il-mument hu mg[arraf li din l-oppo]izzjoni ;ejja min[abba diversi ra;unijiet i]da l-aktar li tispikka hemm li l-Laburisti “antiki” ma jasso/jawx wisq lil Manuel Mallia mal-Partit Laburista kif ukoll min[abba l-konnoxxenza li bena tul is-snin min[abba l-professjoni legali tieg[u. Ta’ min ifakkar, li Manuel Mallia kien avvi/inat biex jikkontesta l-elezzjoni ;enerali mal-Partit Laburista ftit snin qabel lelezzjoni li g[addiet, u sar fuq inizjattiva ta’ Joseph Muscat innifsu. Hemm ukoll ra;unijiet o[ra li jtappnu l-karriera miniserjali ta’ Manuel Mallia f’dawn lewwel seba’ xhur ta’ Gvern Laburista. Dan min[abba li huwa ssemma f’sensiela ta’ kontroversji li kien involut fihom sa mill-bidu ta’ din il-le;i]latura fosthom de/i]jonijiet marbuta ma’ [atriet u promozzjonijiet parti;jani fil-Korp tal-Pulizija u l-Forzi Armati ta’ Malta, ilpro/ess tal-g[a]la g[alluffi/jali fis-Servizz tasSigurtà, il-pjan li kien involut fih biex ike//i minn Malta grupp ta’ immigranti bi ksur

tal-Konvenzjoni Internazzjonali g[ad-Drittijiet tal-Bniedem u d-dikjarazzjoni tal-assi li ppre]enta fejn stqarr li kellu mal-€500,000 fi flus kontanti mi]muma fir-residenza tieg[u. Din id-dikjarazzjoni tal-assi tant qajmet suspetti dwar minn fejn ;ew dawk ilflus, li l-Ministru Manuel Mallia biddel il-ver]joni; lewwel qal li kienu ;ejjin minn bejg[ ta’ proprjetà, li millinvestigazzjonijiet li saru ma rri]ultax u wara qal li kienu d[ul finanzjarju ta’ 40 sena prattika legali. Silvio Scerri, i/-Chief of Staff tal-Ministru Manuel Mallia kompla wkoll jtappan il-[idma tal-Ministru Mallia. Fost [afna ka]i jispikka l-ka] tal-inkjesta dwar l-arrest ]baljat ta’ persuna inno/enti fuq ka] ta’ hold-up, b’Silvio Scerri kien u]a “messa;;ier” b’rekord kriminali – lil Charles Attard mag[rif b[ala “i]-}ambi” - biex ikun avvi/inat dan il-persuna inno/enti [alli jkellmu personalment fil-Ministeru. Jer;a’ jissemma Chris Cardona

I]da kandidat g[al din ilkariga li se tkun vakanta marri]enja ta’ Louis Grech, u li qed ji;u wkoll imbutattat u g[aldaqstant a//ettat milLaburisti “antiki” huwa Chris Cardona, il-Ministru g[allEkonomija, l-Investiment u Negozji }g[ar. F’dawn l-

a[[ar xhur, il-Ministru Cardona ]amm profil baxx, u evita wkoll milli jid[ol fliskandlu tal-impjieg ta-mara tal-Ministru Konrad Mizzi li ng[atat xog[ol bla sej[a pubblika u b’salarju ta’ €155,000 fis-sena. Chris Cardona kien wie;eb lill-;urnalisti li hu ma kienx infurmat b’din il-[atra. Madankollu hemm [afna dellijiet ji;ru wara Chris Cardona fosthom l-akku]i li kienu saru konrih dwar lg[a]la ta’ kumpanija legali biex tassisti l-Privatisation Unit, u diversi [atriet parti;jani approvati minnu. Fost dawk hemm il-[atra ]velata minn din il-gazzetta ta’ Mark Vassallo, li kien imexxi l-kumpanija legali flimkien ma’ Chris Cardona u issa l-Ministru [atru b[ala direttur tal-kumpanija pubblika u rappre]entant legali talMalta Government Technology Investments. Minbarra din il-[atra hemm dik li kienet ]velata dan la[[ar tad-Deputat Laburista Silvio Schembri, li l-Ministru Chirs Cardona [atru konsulent fil-Ministeru tieg[u b’salarju ta’ kwa]i €40,000 fis-sena. Chris Cardona ilu jimmira g[all-kariga ta’ Deputat Mexxej Laburista li jkun responsabbli g[all-Affarijiet tal-Parlament. Hu kien di;à kkontesta din il-kariga f’:unju tal-2008 i]da dakinhar kien ;ie elett Anglu Farrugia.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Lokali

Rabja u protesti mal-Ministru Refalo minn pa;na 1

}ew; canvassers tal-Ministru Anton Refalo impjegati fil-Ministeru g[al G[awdex hu allegat li kienu involuti f’abbu]i mill-kariga tag[hom Din is-sitwazzjoni waslet g[al diversi protesti mal-Ministru Anton Refalo min-na[a ta’ negozjanti Laburisti f’G[awdex li joperaw f’dan is-suq. Dan min[abba li huma ma kinux ;ew mg[arrfa u lanqas ikkunsidrati millMinisteru ta’ Refalo biex /ertu xiri ta’ g[amara jsir ukoll ming[andhom. il-mument hu infurmat li l-canvasser tal-Ministru Anton Refalo responsabbli minn dan ix-xiri spi//a biex twarrab mis-segretarjat privat hekk kif ilMinistru kien iffa//jat bi protesti u rabja kbira min[abba dan l-allegat abbu]. Madanakollu dan in]amm ja[dem fil-Ministeru g[al G[awdex, u ta spiss jidher fil-pre]enza tal-Ministru Anton Refalo, inklu] anki meta jkun fuq xog[ol uffi/jali f’Malta. Mistoqsi dwar dan il-ka], kelliem g[all-Ministeru l-ewwel irrefera g[al twe;iba parlamentari li ta l-Ministru Anton Refalo lid-Deputat Nazzjonalista Kristy Debono. Fit-twe;iba, il-Ministru Refalo semma li kienu nxtraw b’total ta’€5,299 f’si;;ijiet u g[amara. Issi;;ijiet inxtraw b’direct order ta’ €2,030 u b’talba g[all-kwotazzjoni li la[qet spi]a ta’ €1,350 filwaqt li lispi]a g[al xiri fi b/ejje/ ta’ g[amara li jinkludu xkaffar g[all-kotba, filing cabinets u ]ew; imwejjed la[qet l€1,919 wara li kien hemm talba g[allkwotazzjonijiet. G[al din it-twe;iba, il-mument fakkar lill-Ministru Anton Refalo li ma we;ibx g[all-mistoqsijiet li kienu mibg[uta fl-10 ta’ Ottubru fosthom: ixxiri tal-g[amara sar bl-approvazzjoni tal-Ministru? Jekk le, min idde/ieda li

tinxtara l-g[amara ming[ajr [ru; ta’ tender? X’azzjoni dixxiplinarja [a lMinistru kontra l-persuna li ordnat u xtrat l-g[amara bla ma n[are; tender pubbliku? Wara l-pressjoni li saret g[al twe;iba, il-Ministeru ta’ Anton Refalo, inqeda bis-Segretarju Permanenti Joyce Dimech, u wie;eb li mexa mar-regolamenti tax-xiri pubbliku fil-ka] talg[amara li kellha tinxtara g[ax lg[amara li kien hemm ta[t il-gvern ta’ qabel instabet nieqsa. G[al din akku]a serja ta’ g[amara nieqsa, intbag[tu sensiela ta’ mistoqsijiet li qeg[din ji;u pubblikati llum dwar x’irri]ulta u x’azzjoni ttie[det wara li nstabet g[amara nieqsa. I]da g[addew 12-il ;urnata u l-Ministru Anton Refalo baqa’ jostor id-dettalji kollha marbuta max-xiri ta’ g[amara ;dida g[all-Ministeru tieg[u u kif inxtraw.

IL-MINISTRU ANTON REFALO JA{RAB MILLI JWIE:EB Xiri ta’ g[amara ■ Il-Ministru Refalo x’direzzjoni ta biex issir investigazzjoni dwar l-g[amara li qed tg[id instabet nieqsa? ■ X’g[amara nstabet nieqsa? X’irri]ulta minn din l-investigazzjoni? ■

X’passi ttie[du?

X’g[amara nxtrat u kemm swiet rispettivament? ■

Jixtara fuel g[all-u]u ta’ vettura privata Fil-ka] tax-xiri tal-fuel li jinvolvi canvasser ie[or tal-Ministru Anton Refalo, impjegat ukoll fil-Ministeru

tieg[u jirri]ulta li dan u]a ammont sostanzjali ta’ fuel g[all-karozza privata tieg[u, u g[adda l-kontijiet biex jit[allsu mill-Ministeru. Il-Ministru Anton Refalo evita g[all-ewwel li jwie[eb g[al sensiela ta’ mistoqsijiet mibg[uta fl-10 ta’ Ottubru li g[adda dwar dan l-allegat abbu]. Il-Ministru Refalo ma deherx komdu li jwie;eb g[all-mistoqsijiet: kemm-il karrozza qieg[ed jikri lMinisteru g[al G[awdex g[all-u]u uffi/jali tax-xog[ol ministerjali? Min japprova l-[las g[all-fuel ta’ dawn ilvetturi? X’kontroll je]i]ti millMinisteru dwar [lasijiet g[all-fuel li jrid jag[mel il-Ministeru biex ma jkunx hemm abbu]i? Meta n;ibdet l-attenzjoni talMinistru Refalo, li dawn il-mistoqsijiet baqg[u mhux imwie;ba, ilMinisteru permezz tas-Segretarju Permanenti Joyce Dimech qal li “ilMinisteru g[andu l-approvazzjoni talFinanzi g[all-kiri ta’ karozza wa[da g[all-Ministru. Ix-xiri ta’ fuel huwa

■ Il-Ministeru talab kwotazzjonijiet g[all-g[amara li nxtrat?

Kemm kien hemm flus allokati biex tinxtara l-g[amara l-;dida? ■

Vetturi g[all-u]u tal-Ministeru Id-direzzjoni tal-gazzetta Anton Refalo ma jg[idx jekk [ax passi dixxiplinarji fuq dan l-abbu]

regolarizzat minn sistema /entralizata mmexxija mill-Ministeru tal-Finanzi (Fleet Management System) u g[aldaqstant il-konsum ta’ fuel huwa regolarizzat u moniterat b’din is-sistema.” I]da sal-lum, il-Ministeru baqa’ ma we;ibx u ma tax dettalji dwar l-u]u ta’ vetturi, kemm mikrija kif ukoll privati li qeg[din jintu]aw millMinisteru u dwar min jag[mel u]u tag[hom u kemm inxtara fuel u ming[and min.

g[andha tag[rif li hemm aktar minn vettura wa[da ghaddispo]izzjoni tal-Ministeru. Fid-dawl ta’ dan: Kemm il-vettura mikrija u privata huma g[addispo]izzjoni tal-Ministeru? ■

■ Min ju]a dawn il-vetturi u x’inhi l-kariga rispettiva tieg[u?

Kemm in[ela fuel fuq kull vettura fl-a[[ar tliet xhur u ming[and min inxtara u g[adu jinxtara l-fuel? ■

Gvern li jrid ibig[ il-passaporti g[ax mhux Mario de Marco, il-Vi/i Kap tal-Partit Nazzjonalista, ikkritika lill-Gvern Laburista li m’g[andux il-kapa/ità li jqajjem l-attività ekonomika biex din tissarraf f’aktar d[ul finanzjarju g[all-Gvern, u minflok qieg[ed jirrikorri biex i]id it-taxxi, inaqqas in-nefqa fi programmi u in/entivi, u issa dde/ieda li jbig[ i/-/ittadinanza Maltija g[al xejn b’xejn, basta jda[[al ftit miljuni. Fl-intervista, Mario de Marco ji]vela li l-Partit Nazzjonalista waqqaf kumitat ta’ esperti bi t[ejjija biex iressaq emendi g[all-abbozz ta’ li;i dwar l-unjoni /ivili. Claire Mifsud

claire.mifsud@media.link.com.mt

Fil-jiem li g[addew il-PN [are; ilpo]izzjoni tieg[u dwar il-proposta tal-Gvern fuq i/-/ittadinanza. X’se tfisser g[al pajji]na l-bejg[ ta//ittadinanza lill-barranin kif proposta mill-Gvern?

Din hija proposta mag[mula biss li tara x’se dda[[al fi flus il-Gvern. Donnu l-Gvern jinsab f’paniku biex jindirizza l-problema tad-defi/it, biex jindirizza l-problema tal-isplu]joni fin-nefqa tieg[u. Il-fatt li l-Gvern [oloq l-ikbar kabinett li qatt kellna fl-istorja, ifisser li f’[ames snin il-Gvern se jkun qed jonfoq €45 miljun iktar minn kull Gvern pre/edenti ie[or. In-nefqa tal-Kabinett fiha nnifisha, bis-Segretarjati tag[hom, bil-konsulenti tag[hom, se tiswa’ lil dan il-pajji] ’il fuq minn €100 miljun. L-UE wissiet lill-Gvern Laburista bi Pro/edura dwar id-Defi/it E//essiv u talbitu jnaqqas in-nefqa b’€21 miljun, u jara kif se jkattar id-d[ul b’iktar minn €51 miljun. Il-gvern se jda[[al numru ta’ taxxi indiretti biex jara kif se jag[mel dan. Allura qisu qed jipprova jbig[ il-passaport Malti biex jipprova jag[mel dak li l-Ingli]i jsej[ulu ‘a quick buck’. Però ma tistax tag[mel hekk. I/-/ittadinanza tirrifletti dak li a[na a[na lMaltin. G[aliex int /ittadin Malti? G[ax irba[t il-lotterija u rba[t il-passaport? U ]gur li le. Int /ittadin Malti g[ax twelidt f’dan il-pajji] jew int tifel ta’ ;enituri Maltin, jew g[aliex inti ]]ewwi;t xi [add Malti jew g[ax int g[a]ilt li ti;i tg[ix f’dan il-pajji], g[amiltha darek u ilek tg[ix hawnhekk g[al numru ta’ snin u kkontribwejt lejn is-so/jetà u l-ekonomija. Il-proposta tal-gvern tal-lum li jrid jipprova jg[attiha ta[t Individual Investor Programme, mhu qieg[ed jag[mel l-ebda programm tal-ebda investiment tal-individiwu. Il-Gvern mhux qed jitlob lin-nies ji;u jinvestu f’pajji]na u jo[olqu x-xog[ol. Kulma qed jg[idu lin-nies hemm barra huwa “ejja, ag[tuna €650,000. Jekk int mi]]ewwe; u g[andek mara [allas €25,000 o[ra. Jekk inti g[andek innanna ;ibha mieg[ek u [allas €25,000, jekk inti g[andek it-tifel ejja u [allas €25,000 o[ra.” Ir-realtà hi li l-Gvern lanqas mhu qieg[ed jitlob li dawn jift[u negozju jew jag[mlu investiment f’Malta, lanqas qed jitolbu li dawn in-nies ji;u u jg[ixu f’Malta.

Xejn minn dan. I;ifieri litterlament huwa bejg[ ta/-/ittadinanza. L-ebda pajji] serju fid-dinja ma jag[mel dan. L-uniku tliet pajji]i li g[andhom skema simili g[al din li qed joffri l-Prim Ministru Joseph Muscat huma tliet g]ejjer fil-Karibew li huma s-St. Kitts, Antigua u xi g]ira o[ra. Ilpajji]i l-o[ra serji qeg[din jin/entivaw biex tinvesti f’pajji], to[loq ix-xog[ol imbag[ad wara numru ta’ snin tkun eli;ibbli biex tapplika g[a/-/ittadinanza. Però dan il-gvern mhux serju.

Kull pajji] serju ma jbig[x i/-/ittadinanza, il-passaport tieg[u, imma jg[idlek “ejja investi, o[loq ix-xog[ol,” u wara li tkun investejt u [loqt ix-xog[ol u tkun ilek tg[ix f’pajji]na b[al minimu ta’ [ames snin, imbag[ad inkunu lesti nikkunsidraw li tapplika g[a/-/ittadinanza

G[aliex huwa importanti li skemi ta’ /ittadinanza jkunu marbuta ma’ impenn fit-tul li persuni juru lejn pajji]na b[al pere]empju investiment fit-tul jew ma’ [olqien taxxog[ol?

G[ax hemmhekk turi li int verament t[obb pajji]. Inti trid nies li, meta fla[[ar mill-a[[ar i]ommu l-passaport u jg[idu “jien /ittadin Malti”, trid li verament i[ossuhom li g[andhom rabta mal-pajji] u mhux bl-iktar mod mer/enarju j[allsu kontribuzzjoni u g[andhom il-passaport u jistg[u jg[idu li huma /ittadini Maltin. Din hija r-ra;uni g[aliex kull pajji] serju ma jbig[x i/-/ittadinanza, il-passaport tieg[u, imma jg[idlek “ejja investi, o[loq ix-xog[ol, u wara li tkun investejt u [loqt ix-xog[ol u tkun ilek tg[ix f’pajji]na b[al minimu ta’ [ames snin, imbag[ad inkunu lesti nikkunsidraw li tapplika g[a/-/ittadinanza.”

Qed jing[ad li din il-proposta se ttappan ir-reputazzjoni ta’ Malta filqasam tas-servizzi finanzjarji. Kif jista’ jse[[ dan? Ir-reputazzjoni ta’ pajji]na fil-qasam

tas-servizzi finanzjarji [dima g[aliha [afna. Kien hemm min qabel kien i[ares lejna b[ala pajji] tax haven jew offshore u affarijiet b[al dawn u ming[ajr ma trid tistinka biex turi li a[na pajji] serju, a[na pajji] li no[olqu x-xog[ol u rridu nkabbru l-ekonomija tag[na. U dan [a s-snin. Li kellna nag[]lu t-tip ta’ xog[ol li a[na rridu u konna lesti li nwarrbu. Mhux kul[add kien a//ettat b[ala klijent ta’ dan ilpajji]. U dan jie[u s-snin biex tag[mlu. Kif nafu r-reputazzjoni ddum snin biex tibniha imma titlifha f’;urnata. U l-konsegwenzi jekk nitilfu din irreputazzjoni li tant kul[add [adem biex ikollu pajji]na, mhux se j[allasha Joseph Muscat, mhux se j[allasha ilKabinett tieg[u, però se j[allsuh i//ittadini Maltin u G[awdxin. G[ax imbag[ad nitilfu r-reputazzjoni ta’ serjetà ta’ pajji]na b[ala /entru finnazjarjui ta’ reputazzjoni mhux li ja//etta l[abba gozz u ja//etta kollox. A[na b[alissa g[andna 13,000 persuna li b’xi mod jew ie[or ja[dmu filqasam tas-servizzi finanzjarji. Dawn ikunu qed jirriskjaw l-impjieg tag[hom u jkunu qed jirriskjaw id-d[ul serju li dan is-settur ta’ servizzi finanzjarji j;ib lejn pajji]na li huwa kkunsidrat li ji;;enera ’l fuq minn €300 miljun f’attività ekonomika g[al pajji]na. Biex Joseph Muscat u l-gvern tieg[u jaraw kif jistg[u jbig[u l-passaporti biex forsi jirb[u bejn wie[ed u ie[or bejn ¤15-il miljun u €30 miljun iridu jirriskjaw l-impjiegi ta’ 13,000 Malti u G[awdxi u attività li ti;;enera iktar minn €300 miljun.

Kif t[ares lejn il-pjan tal-Gvern li jqabbad kumpanija barranija tippro/essa l-applikazzjonijiet tal-iskema ta/-/ittadinanza u fl-istess waqt se jkollha r-rwol li tbig[ din l-iskema. Hemm kunflitt f’dawn i]-]ew; funzjonijiet?

Hemm konflitt enormi g[ax issa [are; /ar li din il-kumpanija li se tkun responsabbli hi biex tippromwovi liskema se tkun qed tit[allas permezz ta’ commission g[ak kull /ittadinanza li tbig[. Mela din il-kumpanija barranija, qabel xejn g[andha monopolju. {add ma jista’ jippromovi jew ibig[ l-iskema jekk mhux hi jew inkella jin[atru a;enti tag[ha. Fil-fatt, il-gvern da[[al proposta fil-li;i, li jekk persuna tbig[ din l-iskema jew tippromwoviha, te[el multa ta’ €25,000 biex jipprote;u lil din id-ditta. Issa din id-ditta li se tit[allas bilcommission (u g[adna ma nafux kemm hu l-commission g[ax il-gvern

Mario de Marco, il-Vi/i-Kap tal-PN g[all-{idma fil-Parlament qal li g[all-Ba;it li ;ej, l-Oppo]izzjoni Nazzjonalista se ]]omm lill-Gvern Laburista ta’ Muscat accountable tal-weg[diet kollha li g[amel qabel l-elezzjoni li g[addiet.

ma jridx jg[id) [a tkun responsabbli mbag[ad biex hi tag[mel id-due diligence u tg[id dak li applika hu talaffari tieg[u u l-ie[or li applika mhux tal-affari tieg[u. Issa g[idli min jit[allas bil-commission [a jkollu linteress biex jg[id “dak ta//ettahx” meta huma jafu li qed jit[allsu bilcommission? Allura hawnhekk g[andek konflitt ta’ interess /ar g[ax min ikun responsabbli biex jippromwovi skema qatt ma g[andu jkun responsabbli tad-diligence. Id-diligence g[andu jag[mlu l-Gvern Malti bl-ikbar responsabbiltà.

G[aliex ta[seb li l-gvern qed jipproponi li l-persuni li jing[ataw i//ittadinanza ta[t din l-iskema ma jkollhomx isimhom ippubblikat filGazzetta tal-Gvern?

L-iskema trid tkun trasparenti. Imkien fid-dinja ma jkollokx id-dritt li tkun taf min applika biex ikun /ittadin ta’ pajji]ek. Kif nista’ jiena nara u niskrutinja l-operat tal-gvern u l-operat ta’ dik l-iskema meta lanqas inkun naf min ing[ata passaport? U na[seb innies hemm barra g[andhom kull dritt li jkunu jafu min approfitta ru[u minn din l-iskema.

Wara li tkellem il-PN saret konsultazzjoni dwar il-bidliet li qed tipproponi l-Oppo]izzjoni?

A[na qatt ma ;ejna kkonsultati qabel ma ;iet ippubblikata l-li;i. Il-li;i ;iet ippubblikata u tlabna lill-gvern biex nitkellmu mag[hom biex naraw daqsxejn din l-iskema x’inhi u jekk tg[oddx

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Intervista

kapa/i jkabbar l-attività ekonomika jo[or;u ja[dmu, imma mhux qed isibu x-xog[ol. Il-gvern mhux kapa/i jistimula lekonomija. Rajna li l-esportazzjoni naqset, l-importazzjoni naqset, in-nies li ja[dmu mal-ST qeg[din fuq forced leave u rajna bank :ermani] li naqqas in-nies tieg[u. Min[abba l-fatt li lGvern mhux kapa/i jo[loq attività ekonomika li ti;;enera d[ul finanzjarju g[al pajji]na, qed jipprova jbig[ ilpassaporti. Hekk ;abna dan il-Gvern.

Il-Gvern qed jg[id li l-mi]uri filBa;it 2014 se jkunu mmirati biex jitnaqqas id-defi/it ta[t it-3 fil-mija. F’dan il-kuntest x’qed tistenna lOppo]izzjoni fil-Ba;it tal-2014?

g[al pajji]na jew le. Laqqg[una ma’ dawn il-promoturi tal-iskema li huma wkoll konsulenti tag[hom. Qalulna “ilgvern hu mg[a;;el [afna biex jag[mel din l-iskema.” U meta stqarrejna li sserjetà tirrikjedi li biex bniedem ikun /ittadin ta’ pajji]na g[andu almenu jinvesti b’mod li jo[loq ix-xog[ol u jirresiedi f’pajji]na g[al numru ta’ snin qalulna “a[na wkoll dehrilna li hekk kellu jkun però g[ax il-gvern hu mg[a;;el, u din ma nistg[ux nag[mluha fil-[in.”. It-tieni nett il-gvern qed jg[idilna, “ejja nitkellmu madwar mejda biex ni;u g[al soluzzjoni.” Però fl-istess [in il-gvern qalilna li l-li;i trid tibda ti;i dikussa fil-Parlament g[ada u ting[alaq u tg[addi minn kull stadju ta’ kumitat sa nhar l-Erbg[a. Allura liema diskussjoni serja jrid jag[mel il-

Biex Joseph Muscat u l-gvern tieg[u jaraw kif jistg[u jbig[u l-passaporti biex forsi jirb[u bejn €15-il miljun u €30 miljun, iridu jirriskjaw l-impjiegi ta’ 13,000 Malti u G[awdxi, u attività li ti;;enera iktar minn €300 miljun

gvern jekk di;à g[amilha fatta li jrid jg[addi l-li;i t-Tnejn li ;ej u di;à huwa de/i] li jibda jippromwovi din liskema f’Londra u f’Miami fi ftit ;img[at o[ra?

G[aliex il-Prim Ministru Joseph Muscat qed jg[a;;el daqshekk biex jg[addi din il-li;i mill-Parlament minflok ma jag[mel konsultazzjoni kif suppost?

B’xi mod jew ie[or irid jara kif se j]id id-d[ul tal-gvern b’mod superfi/jali, mentri fi ]mien gvern Nazzjonalista d-d[ul]died billi kabbarna l-ekonomija . Però dan il-gvern li issa ilu fil-poter g[al seba’ xhur g[adu ma kienx kapa/i jistimula u jkabbar l-ekonomija. Din il-;img[a ;iet ippubblikata listatistika tal-NSO dwar ix-xog[ol fix-xahar ta’ Settembru. G[al xahar ie[or konsekuttiv ir-rata tal-qg[ad ;ewwa pajji]na ]diedet. In-nies jirre;istraw g[ax-xog[ol ]died b’iktar minn 13 fil-mija. Kien hemm 750 persuna iktar minn Settembru tassena li g[addiet jirre;istraw g[axxog[ol. Dan huwa sinjal [a]in. Dan ifisser li l-ekonomija tag[na mhix qed tikber bi]]ejjed [alli jkun hemm ix-xog[ol g[al dawk l-istudenti li gradwaw, g[al dawk l-istudenti li qed jo[or;u mill-iskola u qed ifittxu xxog[ol, g[al dawk il-pensjonanti li jixtiequ jkomplu ja[dmu anke wara li la[qu l-età tal-pensjoni, g[al dawk in-nisa li l-PN g[amlilhom sensiela ta’ in/entivi biex imorru ja[dmu. Dawn kollha qeg[din jippruvaw

A[na nippretendu li l-gvern li qed jg[id li huwa fidu/ju] li se jnaqqas iddeficit bi 3 fil-mija u qed jg[id li m’g[andux problemi biex jiffinanzja dan il-ba;it, i]omm il-weg[di elettorali tieg[u. Jekk dan il-gvern wieg[ed li se jifta[ childcare centres biex in-nisa jmorru g[ax-xog[ol, a[na nippretendu li dawn i/-/entri jinfet[u. Jekk dan il-gvern wieg[ed li l-medi/ina se jwassalha salbieb tieg[ek, a[na nippretendu li din liskema tid[ol fis-se[[ u ma jibqax ikollna medi/ini out-of-stock. Jekk dan il-gvern wieg[ed li se j[allas l-overtime lill-pulizija, a[na nippretendu li lgvern se jsib il-fondi biex i[allas lovertime tal-pulizija. Jekk dan il-gvern wieg[ed li se jirrifondi lura l-VAT im[allsa fuq vetturi importati, a[na nippretendu li dan il-gvern se jag[mel dan. Jekk dan il-gvern wieg[ed li se joffri tablets lit-tfal tal-iskola, a[na nippretendu li f’dan il-ba;it [a nsibu dawn it-tablets g[at-tfal tal-iskola. Dan ifisser li a[na se n]ommu lillgvern accountable tal-weg[diet kollha li g[amel qabel l-elezzjoni li g[addiet.

Fl-a[[ar jiem, il-PN [abbar li lgrupp parlamentari lest li jivvota favur li;i dwar l-unjoni /ivili li tinkludi persuni tal-istess sess. Il-Kap tal-PN qal li din hija de/i]joni importanti u storika. G[aliex?

De/i]joni importanti u storika g[aliex kien hemm komunità gay f’pajji]na, u qisu l-Partit warrab lil dan is-settur fis-so/jetà Maltija. Xejn minn dan. Ir-realtà hija li anki fil-programm elettorali tag[na qabel l-elezzjoni ;enerali li g[addiet kien hemm dikjarazzjoni /ara [afna li l-PN ikun lest li jintrodu/i dak li jissejja[ b[ala civil partnership. Il-Partit Laburista fil-programm elettorali g[amel referenza lejn unjoni /ivili. Daqs li kieku kien hemm xi differenza bejn civil union u civil partnership. Ir-realtà hi li ma hemmx differenza legali bejn kun/ett u ie[or. Qed jirreferu g[allistess [a;a però fl-a[[ar mill-a[[ar huwa f’idejn il-le;i]latur filParlament biex jidde/iedi xi drittijiet u responsabilitajiet jing[ataw, kemm ta[t civil union kif ukoll fis-civil partnership. B[ala e]empju fl-Ingilterra jag[mlu referenza g[al civil partnership u mhux civil union u ta[t is-civil partnership hemm [afna responsabilitajiet

Il-gvern mhux kapa/i jistimula l-ekonomija. G[al xahar ie[or il-qg[ad ]diedet b’iktar minn 13 fil-mija. Rajna li l-esportazzjoni naqset, l-importazzjoni naqset, in-nies li ja[dmu mal-ST qeg[din fuq forced leave u rajna bank :ermani] li naqqas in-nies tieg[u. u drittijiet li huma kwa]i simili g[al ]wie; /ivili. Però ma w]awx il-kelma civil union. I;ifieri allura r-realtà hi li bejn kelma u o[ra ma hemmx differenza . Hemm differenza biss kif kull pajji] i[ares lejn id-drittijiet u rresponsabilitajiet. Fir-realtà kull relazzjoni ma ;;ibx biss drittijiet i]da wkoll responsabilitajiet u na[seb din irridu nis[qu.

Il-PN qal ukoll li se jipproponi emendi fejn il-li;i ta]-]wie; ma tistax tapplika g[al unjoni /ivili min[abba d-differenzi bejn it-tnejn. X’inhuma l-kummenti tieg[ek dwar dawn lemendi?

Il-Gvern mexxa dan l-abbozz ta’ li;i b’daqsxejn g[a;;la. G[amel abbozz ta’ li;i qasir fejn irrefera g[al li;ijiet o[rajn fosthom il-li;i ta]-]wie; u qed jg[id li dawn il-li;ijiet japplikaw kwa]i awtomatikament minkejja l-fatt li mhux nitkellmu dwar ]wie; /ivili i]da dwar unjoni /ivili. Ir-realtà hija li meta inti tibda tapplika xi [a;a awtomatikament se ssib /erti affarijiet li ma japplikawx bilfors. Lunjoni /ivili hija istituzzjoniji fiha differenti minn ]wie; /ivili, minn ]wie; reli;ju] u allura missu qal “jiena no[loq il-kun/ett ta’ unjoni /ivili kif g[amlu pajji]i o[rajn meta addottaw l-unjoni /ivili jew s[ubija /ivili u dawn huma ddrittijiet u dawn huma r-responsabilitajiet. Ta[t dawn i/-/irkustanzi l-unjoni /ivili jista’ ji;i xolt. Ta[t dawn i//irkustanzi jista’ ma ji;ix xolt.” Allura, il-PN [oloq kumitat ta’ nies esperti f’dan il-qasam u [a nkunu qed naraw kif nistg[u niddistingwu bejn ilkun/ett ta’ ]wie; /ivili minn unjoni /ivili g[ax huma ]ew; istituzzjonijiet differenti u nippruvaw, ming[ajr ma no[olqu problemi lil [add, li nipproponu emendi li jag[mlu sens u nippruvaw nag[mlu b’kun/ett ta’ kunsens bejn i]-]ew; na[at tal-kamra. L-idea hi li kemm jista’ jkun irridu nag[tu messa;; /ar li a[na konxji tas-sensittività ta’ dan is-settur tal-popolazzjoni, a[na konxji wkoll li kull persuna li tkun f’relazzjoni, hi x’inhi l-orjentazzjoni sesswali tag[ha, trid tkun trattata b’rispett u dinjità .

Xibka ta’ skandli li tinvolvi l-impjieg ta’ nisa F’dawn l-ewwel seba’ xhur ta’ Gvern Laburista mmexxi minn Joseph Muscat fost l-iskandli li se[[ew jispikkaw is-sensiela ta’ impjiegi li ng[ataw lill-qraba ta’ Ministri tal-Kabinett Laburista. Dawn l-impjiegi li j;orru mag[hom eluf ta’ ewro, jinkludu fost o[rajn mart il-Prim Ministru Michelle Muscat kif ukoll il-mara ta’ w[ud mill-Ministri Laburisti. Matthew Bonett

matthew.bonett@media.link.com.mt

Il-Ministru Konrad Mizzi u martu ma /a[dux dak li ]vela il-mument li l-Gvern Laburista ta pakkett finanzjarju li jla[[aq mal-€155,000

L-impjieg lill-mara tal-Ministru Konrad Mizzi L-a[[ar skandlu li qajjem ag[a fost l-opinjoni pubblika u ;ab il-kundanna tal-Oppo]izzjoni Nazzjonalista i]da sabet lill-Gvern u lill-Partit Laburista jiddefendi, jikkon/erna lill-mara talMinistru Konrad Mizzi. Il-[atra tal-mara ta’ Konrad Mizzi b[ala mibg[uta tal-Gvern Malti flAsja ming[ajr sej[a pubblika u b’paga ta’ €13,000 li jfisser se tkun qieg[da tir/ievi mal-€155,000 f’sena f’dawk li huma salarju u allowances.

Is-Sinjura Mizzi kienet appuntata f’din il-kariga fis-26 ta’ Awwissu li g[adda, u hija responsabbli g[a/?ina, il-:appun, il-Korea t’Isfel, lIndone]ja, il-Malasja, it-Tajlandja, ilVjetnam u Singapore. Il-Gvern ta’ Joseph Muscat ipprova ja[bi li l-mara tal-Ministru Konrad Mizzi se ting[ata salarju ba]iku ta’ €33,000 u mal-€123,000 f’allowances personali li jkopru l-ispejje] tag[ha, ta’ ]ew;ha l-Ministru Mizzi u

ta]-]ew;t itfal tag[hom. Minbarra dan l-ammont, il-Gvern Malti se jkollu jo[ro; minn flus il-poplu mal€47,000 o]ra fis-sena g[all-uffi//ju ta’ mart il-Ministru Konrad Mizzi, issegretarja kif ukoll il-karozza u xxufier tag[ha. Dan il-pakkett finanzjarju kien ]velat minn il-mument, u la l-Gvern Laburista u lanqas il-Ministru Mizzi u martu ma /a[du dak li kien ]velat nhar il-{add, 6 ta’ Ottubru li g[adda.

Il-mara tal-Ministru Konrad Mizzi ng[atat impjieg ta’ eluf ta’ ewro bla ma [ar;et sej[a pubblika

Mart il-Ministru Anton Refalo ta[dem fil-Ministeru ta’ ]ew;ha

Michelina Refalo, mart il-Ministru g[al G[awdex Anton Refalo wara ftit ;img[at mill-elezzjoni ;enerali, bdiet tag[mel xog[ol fil-customer care unit fil-Ministeru mmexxi minn ]ew;ha. Dan l-iskandlu kien ]velat minn ilmument fis-7 ta’ April li g[adda, biex b’hekk mart il-Ministru Anton Refalo g[andha sa[[a bi]]ejjed biex issostni lil ]ew;ha f’dipartiment li ja[dem [afna mal-kostitwenza G[awdxija. Dan kien konfermat mill-Ministru Anton Refalo stess meta g[all-mistoqsijiet ta’ din il-gazzetta kien qal li l-mara tieg[u tag[mel xog[ol fil-customer care fl-istess Ministeru li hu jmexxi “biex jassigura li l-pubbliku jing[ata servizz effi/jenti u li jirrifletti l-[ti;iet u lb]onnijiet tal-G[awdxin.” L-impjieg lill-mart il-Ministru Anton

Refalo ng[ata wara li kienet trasferita minn dipartiment g[all-ie[or, u ming[ajr mal-Ministru Refalo kkonsulta mal-Prim Ministru Joseph Muscat. Dan kien l-ewwel skandlu li da[[al lill-Ministru Anton Refalo fl-ewwel ;img[at ta’ din il-le;i]latura, u li ma]]mien issokta b’sensiela ta’ skandli fosthom dwar id-dikjarazzjoni tal-assi u t-telefonata li g[amel biex idawwar ir-rotta ta’ vapur tal-Gozo Channel biex jg[abbi lilu u lil familtu.

Anton Refalo [a [sieb li martu ta[dem fil-Ministeru tieg[u

Mart il-Ministru Anton Refalo g[andha sa[[a bi]]ejjed biex issostni lil ]ew;ha f’dipartiment li ja[dem [afna mal-kostitwenza G[awdxija

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Lokali

u qraba ta’ Ministri tal-Kabinett ta’ Muscat

Ir-renju ta’ Michelle Muscat, mart il-Prim Ministru F’Villa Francia ;iet impjegata [abiba ta’ Michelle Muscat. Fl-impjieg hemm konflitt ta’ interess kbir

{afna huma dawk fil-qalba tal-Partit Laburista u ta’ Kastilja li jiddeskrivu rrwol li g[andha mart il-Prim Ministru b[ala “ir-renju ta’ Michelle Muscat”, bi ]vilupp ewlieni jkun il-[atra ta’ Michelle biex tmexxi Villa Francia f’{al Lija. Dan minbarra li g[andha uffi//ju f’Kastilja u l-kamra li saret biex i]]omm lil uliedha fihom. Minn dan il-post, mart il-Prim Ministru tu]a wkoll parti minn [inha biex jinqdew /erti nies li jkunu mag[]ula, fejn isiru kuntatti koordinati mal-uffi//ji tal-customer care talMinisteri Laburisti [alli l-problema jew l-ilment tag[hom ikun indirizzat u solvut fl-iqsar ]mien. {afna huma wkoll irrabjati g[al mod kif Michelle Muscat qed ting[ata servizzi an/illari g[all-kariga tag[ha li jinvolvu numru ta’ impjegati li jwie;bu direttament lilha u li qeg[din jit[allsu

g[ax-xog[ol li tqabbadhom jew li hi miftiehma mag[hom fosthom id-driver personali tag[ha, professjonisti o[ra fil-qasam tas-sbu[ija kif ukoll o[rajn li jie[du [sieb uliedha. Aktar kmieni dan ix-xahar, din ilgazzetta ]velat li f’Villa Francia ;iet impjegata wkoll [abiba ta’ Michelle Muscat, Manolita Borg. L-impjieg ta’ housekeeper lil Borg jikkonsisti f’konflitt ta’ interess min[abba li l-kumpanija tal-familja tag[ha Primavera Caterers qed tipprovdi bosta servizzi ta’ catering f’numru ta’ ri/evimenti organizzati mill-Prim Ministru. il-mument hu infurmat ukoll li lintervista li kienet g[amlet mar-rivista lokali Style, li kienet ;iet ippubblikata xahrejn wara li Joseph Muscat [a lpoter, kienet qanqlet reazzjoni negattiva [afna f’Kastilja u rabja fi/-?entru Nazzjonali Laburista. Dan min[abba li mart il-Prim Ministru kienet dehret f’diversi ritratti tippo]a f’postijiet differenti f’Villa Francia bi [wejje; u ;ojjellerija esklussivi ta’ ditti rinomati li jiswew l-eluf ta’ ewro. Fl-intervista li kienet tat, Michelle Muscat qalet li b[ala familja huma fortunati [afna, u li ma kenux (b[ala familja) se ja[lu minuta wa[da minn dawn il-[ames snin!

Xahrejn wara li Joseph Muscat kiseb il-poter, martu Michelle tat intevista lir-rivista Style biex tirreklama [wejje; u ;ojjellerija ta’ ditti rinomati internazzjonali

Il-Ministru Godfrey Farrugia b’lista ta’ impjiegi lill-qraba tas-sie[ba It-tmiem ta’ din l-istorja wasal meta l-Ministru Godfrey Farrugia tbikkem f’konferenza tal-a[barijiet li kien qieg[ed jindirizza

X’JG{ID IL-KODI?I TAL-ETIKA TAL-MINISTRI TAL-KABINETT Paragrafu 23 “Sa fejn hu possibbli, il-persuni li jintag[]lu mill-Ministeru biex jokkupaw karigi fis-Segretarjat

Il-Prim Ministru Joseph Muscat kien ta l-barka biex id-deputat Laburista Marlene Farrugia tag[ti kontribut ta’ konsulenza lis-sie[eb tag[ha l-Ministru Godfrey Farrugia

tieg[u g[andhom ikunu membri permanenti tas-servizz pubbliku. Bil-permess tal-Prim Ministru, Ministri jistg[u jin;aggaw nies minn barra s-servizz pubbliku b’kuntratt g[al perijodu definit, u li g[andhom jevitaw li jappuntaw qraba tag[hom fis-Segretarjat Privat.”

Fil-bidu tal-le;i]latura, sar mag[ruf li l-Prim Ministru Muscat kien ta lbarka biex id-deputat Laburista Marlene Farrugia tin[atar konsulenta tas-sie[eb tag[ha, il-Ministru responsbabli mis-settur tas-sa[[a Godfrey Farrugia. Din il-[atra kienet ;abet kritika [arxa mill-media u millpubbliku, tant li l-Gvern ma kellu l-

ebda triq o[ra [lief li d-Deputata Marlene Farrugia titne]]a’ minn din il-kariga ftit jiem biss wara li ;iet ma[tura. It-tmiem ta’ din l-istorja wasal f’konferenza tal-a[barijiet li fiha, Godfrey Farrugia beda jibki g[aliex skont hu ma setax jibqa’ jara l-pazjenti tieg[u, issa li qieg[ed imexxi Ministeru.

Il-Ministru Farrugia, fis-Segretarjat Privat tieg[u, impjega wkoll bosta qraba tas-sie[ba tieg[u, fosthom ilku;ini Claudio u Mark Tonna, kif ukoll lil Rita Grima b[ala Kap talUffi//ju tal-Customer Care filMinisteru tas-Sa[[a. Rita Grima wkoll ti;i l-ku;ina tad-Deputat Laburista Marlene Farrugia.

Franco Mercieca pprova jostor ukoll dan l-impjieg wara li fallilu milli ja[bi l-interventi professjonali fil-privat u fis-settur pubbliku

Is-Segretarju Parlamentari Franco Mercieca qieg[ed i[addem ukoll lillku;in tieg[u, Aldo Grima b[ala wie[ed mix-xufiera tieg[u. Din il-gazzetta g[andha informazzjoni li Aldo Grima ma tantx ja[dem f’G[awdex, peress li l-g]ira ]g[ira u malajr jintaraf, i]da jsuqu f’Malta, fejn huwa aktar diffi/li li wie[ed jinduna li x-xufier ta’ Franco Mercieca u proprju l-ku;in tieg[u.

Madankollu din il-gazzetta qieg[da ti]vela dak li qieg[ed jipprova ja[bi f’dan il-ka] Franco Mercieca, kif inkixef ukoll minn din il-gazzetta meta g[amel sforz imqan]a[ biex ja[bi dd[ul finanzjarju tieg[u mill-prattika professjonali fil-privat u fis-settur pubbliku u dikjarazzjonijiet suspettu]i u dubju]i li g[amel fid-dikjarazzjoni talassi li ressaq quddiem il-Parlament.

Franco Mercieca impejga mieg[u lill-ku;in

Is-Segretarju Parlamentari Franco Mercieca jimpjega lill-ku;in

Aktar misteri fil-qtil ta’ Pawlu Grech Il-ka] tal-g[ejbien ta’ Pawlu Grech ta’ 47 sena mill-Mag[tab kull ma jmur qieg[ed ikun imdawwar b’g[add akbar ta’ mistoqsijiet. Hekk kif il-Pulizija, nhar il:img[a li g[adda kkonfermaw li lkatavru misjub fl-A[rax talMellie[a hu ta’ Pawlu Grech, irRussu li l-;img[a li g[addiet kien arrestat mill-Pulizija Maltija, qieg[ed ikun sors importanti g[allinvestigaturi dwar n-negozju li Pawlu Grech kellu fir-Russja. Sorsi qrib il-Puluzija stqarrew ma’ il-mument, li t-Taqsima talInvestigazzjoni Kriminali qieg[da ssejja[ fil-Kwartieri tal-Pulizija kull persuna li b’xi mod kellha rabta ma’ Pawlu Grech, fosthom dawk li g[andhom ka] quddiem il-qorti mal-vittma. Pawlu Grech, xtara art fir-Russja, b’kobor daqs il-g]ira ta’ G[awdex, wara li mar [a]in f’negozju ta’ xiri ta’ art fil-{amrun. Nifhmu li fuq din l-art kien hemm fabbrika antika li tag[mel l-ixkupi. L-art firRussja kellha s-servi biex Pawlu Grech jibda negozju ;did. Fuq din l-art hemm ukoll razzett. Minn st[arri; li g[amel ilmument jirri]ulta li g[ebet ukoll iddokumentazzjoni dwar in-negozju ta’ Pawlu Grech, li kienet mi;bura ;o file. Fost l-informazzjoni li kien hemm tinkludi d-daqs tal-art, kemm inxtrat u s-sid ori;inali tal-art qabel l-akkwist li g[amel Pawlu Grech. F’dan l-isfond, il-Pulizija qieg[da ti;bor l-informazzjoni kollha me[tie;a ming[and terzi persuni jew sa[ansitra minn ka]i pendenti quddiem il-qorti.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Lokali

Tarbija salvata mill-g[arqa u mifruda mill-;enituri Matthew Mamo

matthew.mamo@hotmail.com

Maran hi Sirjana ta’ 18-il xahar. Wa[da mit-tfal li fil-11 ta’ Ottubru li g[adda spi//at il-ba[ar flimkien ma’ madwar 250 persuna o[ra mis-Sirja. Mag[ha salvaw ukoll il-;enituri tag[ha, imma minn dakinhar hi g[adha mifruda minnhom. Waqt li hi tinsab lItalja, il-;enituri qeg[din f’Malta. 17-il jum ilu, madwar 60 mil fin-nofsinhar ta’ Lampedusa, g[erqet dg[ajsa b’250 immigrant irregolari fuqha. Lewwel g[ajnuna ng[atat mill-ajruplan tal-Forzi Armati ta’ Malta li tefa’ life raft qrib il-persuni li kienu jinsabu f’diffikultà. Il-patrol boat P61 tal-Forzi Armati kienet l-ewwel li waslet fil-post u bdiet il-[idma ta’ tiftix u salvata;; u ng[aqad mag[ha wkoll il-bastiment Taljan, ITS Libra. L-ITS Libra rkuprat 56 persuna waqt li l-P61 irkuprat 150 persuna. Numru sinjifikanti ta’ persuni ;ew salvati billi telg[u fuq il-life raft li ntefg[et il-ba[ar mill-Forzi Armati ta’ Malta wara li ddg[ajsa li kienu fuqha kienet inqalbet u bdiet teg[req. Isalvaw imma mifrudin Wara qbil bejn il-gvern Malti u dak Taljan, ;ie de/i] li l-pajji]i rispettivi jospitaw lill-immigranti li jkunu salvaw il-bastimenti tag[hom. Fost dawk li ;ew salvati kien hemm Maran u l-;enituri tag[ha.

Il-missier iddisprat }velat din l-istorja Nawal Sofi, attivista Taljana ta’ nisel Sirjana li ilha fi Sqallija g[al dawn l-a[[ar xhur biex tg[in lill-immigranti Sirjani li [arbu mill-gwerra u sabu kemm fil-pajji] ;ar tag[na. “Il-missier, Alaa jinsab iddisprat g[ax g[andu ;enn kbir biex jer;a’ jing[aqad ma’ bintu. G[andu fuqu dak kollu li hemm b]onn biex jipprova li hu lmissier; kemm ritratti, dokumenti, inklu] i/-/ertifikat tat-twelid, imma minkejja dan g[ad ma wasal imkien,” tg[id Nawal Sofi f’appell tag[ha fuq Facebook.

Nawal irrakkuntat li Alaa g[addielha ritratt tieg[u b’bintu f’ídu biex jipprova kemm hu tassew il-missier. Sirjani salvati jit[allew fl-g[ama L-attivista Sirjana, li tinsab f’kuntatt kemm mal-;enituri ta’ Maram kif ukoll ma’ Sirjani o[ra li salfvaw u jinsabu f’pajji]na, qalet li l-familji Sirjani f’Malta ilhom jiem s[a[ jistaqsu dwar meta se jing[aqdu mal-membri talfamilji tag[hom li ttie[du lejn l-italja, bir-risposta dejjem tkun li xi [add qed jie[u [sieb il-ka] tag[hom. Minkejja

Alaa qed jg[addi ]mien diffi/li f’Malta mifrud minn bintu> “Naf li binti tinsab tajba imma issa li salvajna minn nawfra;ju, irrid ng[annaq mieg[i lill-an;lu li n[obb.”

dan, tkompli Nawal, “hemm nuqqas kbir ta’ informazzjoni. Sikwit nir/ievi telefonati mis-Sirja imma f’dan ilmument, la jafu l-ismijiet ta’ dawk salvati u lanqas ta’ dawk li tilfu [ajjithom.” Nawal tirrakkonta li meta s-Sirjani kienu fil-ba[ar, omm u missier Maram g[enu lil xulxin u ]ammew lil binthom fil-wi//, sakemm irnexxielhom jitilg[u fuq il-life raft li ntefg[et mill-ajruplan tal-Forzi Armati ta’ Malta. “Meta waslu l-membri tas-salvata;; tal-italja, il-prijorita’ kienet li ji;u salvati t-tfal lewwel - fosthom Maram. U dak kien la[[ar darba sal-lum li l-;enituri raw lil binthom qabel ittie[det lejn Sqallija.

Il-Porporina kien ftit minuti bog[od mill-mewt Matthew Bonett

matthew.bonett@media.link.com.mt

Pawlu Grech, il-vittma

Imma Maran ittie[det lejn l-Italja u ilha minn dakinhar tat-tra;edja mifruda mill-;enituri tag[ha li kienu twasslu lejn Malta. Minn Malta, il-;enituri ta’ Maran qed jappellaw lill-awtoritajiet rispettivi ta]-]ew; pajji]i biex wara tant ;ranet jing[aqdu lura ma’ binthom.

Nhar il-{add li g[adda, il-gwardjani tal-{abs g[amlu intervent f’waqtu meta sabu lil Alfred Bugeja, mag[ruf b[ala lPorporina, ftit sekondi biss ’il bog[od mill-mewt f’dak li tfisser lil din ilgazzetta minn sorsi qrib il-{abs b[ala attentat ta’ suwi/idju. il-mument hija mg[arrfa li Alfred Bugeja prova jag[mel dan l-attentat fi//ella tieg[u li tinsab f’Divi]joni Nru. 11, i]da l-gwardjani sabuh e]att ftit minuti qabel Alfred Bugeja seta [a la[[ar nifsijiet. Tant hu hekk, li sorsi li

tkellmu ma’ din il-gazzetta qalu li l;isem ta’ Bugeja kien di;à beda jiskura fil-lewn tieg[u. Malli l-gwardjani ndunaw b’dan kollu, infurmaw lill-awtoritajiet li ordnaw li l-Porporina jittie[ed l-Isptar Mater Dei fejn in]amm g[al 24 sieg[a sakemm il-kundizzjoni tieg[u qalbet g[all-a[jar. Mill-Isptar Mater Dei, il-Porporina ttie[ed fit-Taqsima tal-Forensika flIsptar Monte Karmeli fejn qed jin]amm g[al aktar osservazzjoni. Din il-gazzetta hi nfurmata li l-im;iba tal-Porporina fl-a[[ar ;img[at kienet g[al kollox normali, u kien diffi/li biex wie[ed seta’ jobsor x’kien g[addej

minn mo[[u li wasslu biex jipprova jne[[i [ajtu b’idejh. Minkejja dan l-in/ident li fa/ilment jista’ ji;i deskritt b[ala wie[ed gravi, lMinisteru tal-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali ma [are; l-ebda stqarrija. Il-Porporina ta’ 53 sena mill-Belt, qed jiskonta piena, l-20 wa[da tieg[u l-[abs b’rabta ma’ serqa li se[[et f’Awwissu tal-2008 fuq mara li kienet se tag[laq ilbanka tal-lottu f’Burmarrad. Sentenza o[ra li qed jiskonta l-Porporina hija dik ta’ sentejn u erba’ xhur pri;unerija wara li nstab [ati li aktar minn 20 sena ilu pprova jisraq minn ferg[a tal-Mid Med Bank, llum HSBC, li tinsab flUniversità tal-Qroqq.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Lokali

Gvern insensittiv g[all-eluf bla xog[ol

Il-Ministru tal-Finanzi Edward Scicluna qed juri l-insensittività u nuqqas kbir ta’ kuxjenza so/jali lejn is7,619-il persuna bla xog[ol meta fissajf kien hawn ]ieda qawwija fil-qg[ad. Dan intqal mill-PN fi stqarrija ta’ Tonio Fenech, il-Kelliem g[all-Finanzi u Stephen Spiteri, il-Kelliem g[axXog[ol u l-Persuni b’Di]abbiltà, li rreferiet g[a]-]ieda ta’ 13 fil-mija filqg[ad f’Settembru ta’ din is-sena meta mqabbel mal-istess xahar is-sena li g[addiet. L-istqarrija tirreferi wkoll g[all-kummenti tal-Ministru Scicluna fejn ikkwota stima ta’ st[arri; li fih mar;ni ta’ ]ball, u ssemmi li b’hekk, Edward Scicluna qed jinjora s-7,619-il-ra;el u mara li qed jitolbu lill-ETC issibilhom xog[ol. Fosthom, hemm aktar minn 3,000 persuna ta’ 45 sena jew aktar, li ming[ajr l-g[ajnuna tal-Gvern jkun diffi/ili g[alihom isibu mpjieg. L-istqarrija ssemmi wkoll li Edward Scicluna qed jag[]el li jinjora t-tag[rif dwar il-qg[ad mog[ti mill-ETC ibba]at fuq g[add e]att ta’ kull individwu li filmument jinsab bla xog[ol. Il-PN ;ibed l-attenzjoni li l-Ministru Scicluna qabel l-istatistika ta’ Awwissu ma’ dik ta’ Mejju, meta jaf li l-a;enziji tal-istatistika jqabblu max-xahar ta’ qabel jew mal-istess xahar tas-sena li g[addiet. Il-PN qal li l-kummenti mill-Ministru Scicluna huma inkwetanti, mhux biss g[ax qieg[ed jipprova ja[bi r-realtaijiet ekonomi/i u s-sitwazzjoni tal-qg[ad i]da wkoll g[ax turi li l-Gvern ta’ Joseph Muscat ma jimpurtahx minn min hu bla xog[ol u li wisq anqas se jippre]enta xi pjan ta’ azzjoni kontra lqg[ad. Il-PN esprima s-solidarjetà mas7,619-il persuna bla xog[ol u malfamilji tag[hom, kif ukoll ma’ [addiema o[ra li qed ji;u mg[arrfa li lpost tax-xog[ol tag[hom jinsab imdendel.

Tke//ija g[al g[omru

Wara li l-ka//atur Alan Farrugia minn {al Luqa il-:img[a ammetta li qatel ajkla bajda kif ukoll wara li nstabu 75 tajra protetta, il-Federazzjoni Ka//aturi Nassaba Konservazzjonisti (FKNK) ke//ietu minn membru tag[ha g[al g[omru. Fi stqarrija, l-FKNK qalet li wara ssentenza tal-Qorti, tlaqqa’ b’ur;enza ilBord ta’ Dixxiplina u kkonkluda li lazzjonijiet ta’ Farrugia huma serji [afna, kemm f’termini ta’ qerda ta’ tjur protett kif ukoll fil-konfront tal-isforzi ta’ konservazzjoni ta’ spe/i protetti f’Malta u fl-Ewropa. Il-Bord qal ukoll li l-fatt li Farrugia ma wettaqx reat wie[ed biss i]da ammetta g[al sensiela ta’ illegalitajiet, wasslu g[all-konklu]joni li Farrugia g[andu jitke//a g[al g[omru.

L-attività organizzata f’April li g[adda mill-Konsolat Indjan f’Malta li matulha mart il-Prim Ministru Michelle Muscat iltaqg[et ma’ Shiv Nair, (l-ewwel fuq il-lemin) il-konsulent personali dwar l-ener;ija ta’ Joseph Muscat minkejja li fl-a[[ar xhur dejjem evita kull okka]joni li jikkonferma l-konoxxenza mal-konsulent Indjan re;istrat fil-lista s-sewda tal-Bank Dinji

Michelle Muscat iltaqg[et ma’ Shiv Nair Matthew Bonett

matthew.bonett@media.link.com.mt

Minkejja l-impressjoni li sforza jag[ti l-Prim Ministru Joseph Muscat, li ma kienx jaf li Shiv Nair huwa re;istrat fuq il-lista s-sewda tal-Bank Dinji u li ried ukoll jimplika li ma jafux jew bilkemm jafu, ritratti li qed ji]vela il-mument jikxfu l-kontra. Jirri]ulta li Michelle Muscat, mart il-Prim Ministru, kienet iltaqg[et f’okka]joni ta’ aktar minn darba ma’ Shiv Nair – li qieg[ed igawdi minn kuntratt li tah ]ew;ha Joseph Muscat b[ala konsulent personali tieg[u dwar l-ener;ija. Ir-ritratti li qeg[din ni]velaw ittie[du f’April li g[adda, ftit jiem biss wara l-elezzjoni ;enerali, meta Shiv Nair u Michelle Muscat kienu attendew g[al attività organizzata mill-Konsolat Indjan f’Malta. Shiv Nair li huwa Indjan, ilu numru ta’ snin jg[ix f’Malta u sorsi li tkellmu ma’ il-mument ikkonfermaw ukoll li Joseph Muscat u l-mara tieg[u kienu di;à ltaqg[u ma’ Shiv Nair qabel l-elezzjoni li g[addiet. Mistoqsijiet mibg[uta minn din ilgazzetta lill-Uffi//ju tal-Prim

Ministru dwar jekk il-Prim Ministru Muscat jew martu ltaqg[ux ma’ Shiv Nair, baqg[u mhux imwie;ba. Staqsejna wkoll lill-Uffi//ju talPrim Ministru min kien il-kuntatt bejn il-Gvern Malti u Nair li wassal biex il-Prim Ministru Joseph Muscat offra kuntratt lil Shiv Nair biex ikun konsulent personali tieg[u. Fil-Parlament, il-Prim Ministru kien qal li qatt ma ltaqa’ ma’ Shiv Nair, i]da fl-ebda [in ma tkellem dwar illaqg[a li martu Michelle kellha ma’ Shiv Nair, f’April li g[adda. L-Uffi//ju tal-Prim Ministru, minflok jag[ti d-dettalji dwar dan il-konsulent Indjan li hu re;istrat fuq il-lista s-sewda tal-Bank Dinji, qed jibqa’ jag[]el li ma jwe;ibx. Mistoqsi mill-;urnalisti, il-Prim Ministru Malti qal li minkejja li saret ri/erka dwar Shiv Nair, hu ma kienx jaf li l-konsulent tieg[u dwar lener;ija huwa fuq il-lista s-sewda talBank Dinji min[abba korruzzjoni u frodi. Dan meta skont il-Bank Dinji Nair kien ;ie blacklisted mill-Bank Dinji fl-2000. Il-Prim Ministru, fil-Parlament, ikkonferma wkoll li l-Gvern Laburista permezz tal-Malta Enterprise, offra kuntratt lil Shiv Nair bi [las ta’

Michelle Muscat, mart il-Prim Ministru ltaqg[et f’okka]joni ta’ aktar minn darba ma’ Shiv Nair – li ng[ata kuntratt minn ]ew;ha Joseph Muscat b[ala konsulent personali tieg[u dwar l-ener;ija €6,000 fis-sena, i]da Muscat qal li Nair g[adu ma t[allasx mill-Gvern Malti. Dan minkejja li Nair kien ilbniedem li rran;a biex il-Ministru Konrad Mizzi jmur il-Qatar u jiltaqa’ mal-awtoritajiet ta’ dan il-pajji].

Laqg[a li Nair kien ukoll pre]enti g[aliha. Il-;img[a li g[addiet din il-gazzetta ]velat ir-relazzjonijiet mill-qrib li g[andu Shiv Nair fl-A]erbaj;an, l-istess pajji] li l-kumpanija statali tieg[u tal-ener;ija, SOCAR, hija parti millkonsorju li ntag[]el mill-Gvern ta’ Joseph Muscat biex tibni l-Power Station tit[addem bil-gass.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Ispirazzjoni g[all-pazjenti morda bil-kan/er tas-sider

Lokali

B[all-biera[ ;img[a, mietet fl-età ta’ 57 sena Helen Muscat li tat kontribut u [admet bla heda fil-prevenzjoni, l-g[arfien u l-kura tal-kan/er tas-sider, anki fi]-]mien li kienet qed tbati minn din il-marda. Helen Muscat tibqa’ sors ta’ tama u kura;; g[al diversi persuni o[ra li f’[ajjithom g[addew minn din il-marda.

Helen Muscat [admet favur aktar g[arfien dwar il-kan/er tas-sider

Charles Muscat

charles.muscat@media.link.com.mt

Gertrude Abela, il-President talBreast Care Support Group ilha taf lil Helen Muscat mal-14-il sena, minn meta hi stess kellha l-kan/er tas-sider. F’dak i]-]mien, Gertrude Abela ing[aqdet mal-Breast Care Support Group li kien ta’ g[ajnuna kbira g[aliha. “Helen Muscat kienet pijuniera u g[amlet [afna xog[ol favur aktar g[arfien dwar il-kan/er tas-sider u nammiraha kif baqg[et ta[dem kwa]i sala[[ar ta’ [ajjitha. Gertrude Abela spjegat li meta wie[ed jaqbad il-kan/er tas-sider kmieni, ikun hemm akbar il-possibbiltà li pazjenta tkompli tg[ix il-[ajja normali. Hi qalet li meta persuna ji;rilha xi [a;a b[al din, b[alma ;ara lilha, jkollha aktar sa[[a biex tkompli tmexxi l-kelma li bdiet Helen Muscat b[ala g[arfien g[al kan/er tas-sider. Dwar il-Programm Nazzjonali talBreast Screening li nbeda erba’ snin ilu mill-gvern Nazzjonalista, Gertrude Abela qalet li [afna nisa kienu mistiedna biex jag[mlu l-e]ami tas-sider. Hi qalet li nstabu ka]i ta’ kan/er tas-sider fil-bidu tag[hom u kieku ma kienx dan il-programm, forsi kienu jindunaw xi sentejn wara, b’konsegwenzi aktar gravi. Hi appellat biex dawk in-nisa li jkunu mistiedna, jattendu u jekk ikunu g[amlu ilmammogramm ftit qabel, jinfurmaw li/-

?entru Nazzjonali tal-Breast Screening biex jissejja[ xi [addie[or. Evelyn Vella Brincat li wkoll g[addiet mill-marda tal-kan/er tas-sider qalet li hi saret taf lil Helen Muscat min[abba listess marda. “Helen Muscat kienet ta’ ispirazzjoni mhux biss g[alija, imma wkoll g[al dawk kollha li ntlaqtu minn din il-marda.” Hi kienet pijuniera fil[idma favur l-g[arfien tal-kan/er tassider u anke ne[[iet it-taboo li kien hemm biex wie[ed jitkellem fuq is-sider. Helen Muscat kienet strumentali biex in[oloq l-Action for Breast Cancer u tat [afna appo;; lil dawk li jkunu g[addejjin mit-trawma ta’ din il-marda. Evelyn Vella Brincat qalet li l-[idma ta’ Helen Muscat u ta’ persuni o[ra f’dan is-settur hi importanti u g[alhekk wie[ed g[andu jattendi g[al-laqg[at li jsiru. Hi appellat kemml in-nisa kif ukoll lillir;iel biex ji//ekjaw lilhom innifishom, u meta jintalbu g[al breast screening imorru. Noel Buttigieg Scicluna li wkoll g[adda mill-kundizzjoni tal-kan/er tassider qal li hu kien ilu jaf lil Helen Muscat u lil ]ew;[a Peter g[al [afna snin, u dejjem kien jammira lil Helen Muscat fl-g[arfien tal-kan/er tas-sider. Hi kienet tg[aqqad l-esperjenza u l-professjonalità li kellha fuq is-su;;ett malfatt li hi wkoll dak i]-]mien kien irnexxielha teg[leb il-kan/er tas-sider. Hu spjega li meta hu stess kellu lmarda tal-kan/er tas-sider, g[ax g[alkemm fl-ir;iel hu rari (hemm bejn erba’ u [ames ka]i fl-ir;iel kull sena), hi kienet talbitu jing[aqad mal-Bord talFondazzjoni Action for Breast Cancer. G[alhekk fl-a[[ar tliet snin u nofs huma [admu regolarment flimkien u hemmhekk kompla jikkonferma, l-ammirazzjoni lejha, imma wkoll il-profondità tat-twemmin tag[ha, anke Kristajn, li kien imnebba[ mill-esperjenza tag[ha professjonali u anke personali. Dwar il-Programm Nazzjonali talBreast Screening, Noel Buttigieg Scicluna qal li l-istatistika turi li kienu salvati [afna nies. Hu [e;;e; lin-nisa

kollha li jir/ievu l-invit biex imorru u qal li hemm ukoll metodi kif l-ir;iel ukoll jistg[u ji//ekkjaw sidirhom g[al din ilmarda. “Dan biex jekk ikun hemm bidu tal-kan/er tas-sider, dan jinstab millewwel biex ma jkunx xi [a;a serja.” Shirley Fenech Imbroll, li kienet lewwel infermiera fil-kura tas-sider qalet li saret taf lil Helen Muscat fl-1998 u kienet avvi/inatha kollega tag[ha Maryanne Micallef li kienet membru fisCancer Support Group. Huma kienu qed jag[mlu korsijiet fuq l-g[arfien u l-prevenzjoni mill-mard tas-sider, u Shirley Fenech Imbroll kienet attendiet fejn iltaqg[et g[al ewwel darba ma’ Helen Muscat. “Helen kienet [admet [afna fuq dan il-kors biex ti]died l-g[ajnuna linnisa bi problema fis-sider.” Hi fissritha “bniedma altruwista u dejjem tg[in lil kull min ikollu b]onn l-g[ajnuna. {admet [afna biex il-kwalità tal-[ajja talpazjent tkun a[jar, tant li twaqqfet ittaqsima tal-infermiera fil-kura tas-sider.” Hi spjegat li saret parti minn dan ilgrupp fl-Isptar Mater Dei u tara bidla kbira minn meta bdiet fl-2000. “Illum hemm [afna aktar g[arfien u ftit li xejn ikun hemm ka]i ta’ nisa li jkollhom ilmarda fi stat avvanzat. Sar avvanz kbir fil-kura u hemm struttura a[jar fejn isiru laqg[at multi-dixxiplinarji.”

Gertrude Abela, President Breast Care Support Group

“Helen Muscat kienet pijuniera u

g[amlet [afna xog[ol favur aktar g[arfien dwar il-kan/er tas-sider u nammiraha kif baqg[et ta[dem kwa]i sal-a[[ar ta’ [ajjitha”

Shirley Fenech Imbroll, infermiera fil-kura tas-sider

“Helen Muscat kienet altruwista u dejjem tg[in lil kull min ikollu b]onn lg[ajnuna. {admet [afna biex il-kwalità tal-[ajja tal-pazjent tkun a[jar, tant li [admet biex twaqqfet it-taqsima tal-infermiera fil-kura tas-sider:”

Evelyn Vella Brincat

“Helen Muscat kienet strumentali biex in[oloq l-Action for Breast Cancer u tat [afna appo;; lil dawk li jkunu g[addejjin mit-trawma min[abba din il-marda.”

Noel Buttigieg Scicluna

“Fl-a[[ar tliet snin u nofs [dimna regolarment flimkien u Helen Muscat kienet tg[aqqad l-esperjenza u l-professjonalità li kellha fuq is-su;;ett mal-fatt li hi wkoll dak i]-]mien kien irnexxielha teg[leb il-kan/er tas-sider.”

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

A[barijiet mill-UE

L-Ewropa f’idejk Ingrid Brownrigg Opinjonista

Dwar vot fuq id-dritt tal-abort, l-MEP Laburista Joseph Cuschieri astjena, u l-MEP Laburista Marlene Mizzi ma kinitx pre]enti fil-Parlament Ewropew

“L-abort b[ala dritt fundamentali” Din il-;img[a ttie[ed vot ‘ja[raq’ fil-Parlament Ewropew fuq ri]oluzzjoni li ma torbotx li tiddikjara l-abort b[ala dritt fundamentali tal-mara, fost l-o[rajn. Ir-ri]oluzzjoni m’g[addietx mis-sessjoni plenarja tal-Parlament u minflok re;g[et intbag[tet lill-Kumitat Parlamentari responsabbli mid-Drittijiet tan-Nisa u Ugwaljanza bejn is-Sessi. Din ir-ri]oluzzjoni tressqet mill-Grupp So/jalista filParlament Ewropew, li tieg[u huma membri l-erba’ MEPs Maltin g[all-Partit Laburista. L-abbozz ta’ din ir-ri]oluzzjoni, instigata mill-Grupp So/jalista kienet ;iet approvata mill-Kumitat Parlamentari hawn fuq imsemmi fit-18 ta’ Settembru li g[adda. Jidher li l-Grupp So/jalista pprova j[affef il-pro/ess ming[ajr dibattitu serju fis-sessjoni plenarja u kellu g[a;;la biex din ir-ri]oluzzjoni, li ma torbotx lillpajji]i membri fuq l-implimentazzjoni tag[ha, ti;i approvata mis-sessjoni plenarja. I]da jidher li l-lobbisti fi Brussell favur il-[ajja indunaw x’kienet l-istrate;ija tas-So/jalisti u infurmaw lil dawk il-Membri Parlamentari li ma kinux infurmati sew fuq il-kontenut ta’ din ir-ri]oluzzjoni. L-abort hu legalizzat fil-parti l-kbira tal-pajji]i membri flUnjoni Ewropea. I]da minkejja dan, f’/erti /irkostanzi hemm xi limitazzjonijiet imposti fuq il-mara fuq meta jista’ u jekk jista’ jsir l-abort. Kien g[alhekk li s-So/jalisti [ar;u bl-idea tal-a//ess g[allabort b[ala dritt fundamentali tal-mara – bla dubju idea provokattiva spe/jalment fil-ka]i fejn l-abort mhux legalizzat, b[al Malta. Kif ivvutaw l-MEPs tal-Partit Laburista^ Bla dubju, is-So/jalisti kienu di]appuntati bir-reazzjoni talMembri Parlamentari l-o[ra. Il-Partit Popolari Ewropew, li tieg[u ]-]ew; MEPs tal-Partit Nazzjonalisti huma membri, mill-ewwel iddikjaraw li huma kontra din ir-ri]oluzzjoni. Skont is-So/jalisti, il-po]izzjoni politika tal-Partit Popolari Ewropew, dik li ma japprovax li l-abort hu dritt fundamentali, “qed jitfa’ lill-mara 30 sena lura”! Jekk il-qtil tal-embrijuni sar xi tip ta’ ‘moda ;dida’ skont is-So/jalisti, mela allura nippreferi ma nsegwix il-moda! Minflok ma ttie[ed il-vot fuq ir-ri]oluzzjoni, kif kien ippjanat u kif is-So/jalisti riedu, b’ma;;oranza ]g[ira, ilParlament Ewropew ivvota biex din ir-ri]oluzzjoni ter;a’ tmur lura fil-Kumitat u tkompli d-diskussjoni. Kienu 351 li vvutaw favur biex din ir-ri]oluzzjoni tkompli tkun diskussa. Dawn jinkludu li]-]ew; MEPs tal-PN u tnejn o[ra tal-PL. 319 ivvutaw kontra, li jfisser kienu dawk li qed jappo;;jaw din ir-ri]oluzzjoni. Kienu 18 li astjenew g[al din id-de/i]joni u hawnhekk kurjo]ament jinkludi lill-MEP Laburista Joseph Cuschieri. Fil-;urnata tal-votazzjoni, Cuschieri, li hu l-kap tad-delegazzjoni Maltija tal-PL, iddikjara fuq il-pa;na tieg[u ta’ Facebook li se jivvota kontra din ir-ri]oluzzjoni u fl-affermazzjoni tieg[u kien /ar, u qal: “b’kuxjenza safja u b’konvinzjoni se nivvota kontra”. I]da lfatti kienu o[rajn. Xi ;ralu Cuschieri? Ma baqax daqhsekk konvint, kif iddikjara hu stess? U jekk biddel l-opinjoni,

g[aliex ma qalx x’kienet ir-ra;uni? Jew forsi ma kienx jaf li l-vot kien qed ji;i rrekordjat? L-MEP Laburista Marlene Mizzi kienet wa[da mit-78 membru li ma vvutatx. Ma kinitx pre]enti? Jew idde/idiet li ma ti[ux de/i]joni fuq kwistjoni daqshekk relavanti g[all-mara?* Mhux a[jar l-MEPs Laburisti jivvutaw kif jiddikjaraw x’se jag[mlu… jew inkella ma jiddikjaraw xejn! Il-Parlament Ewropew, mhux xi istituzzjoni Maltija u g[alhekk tiddomina t-trasparenza! Dinja mg[a;;la wisq^ Dan l-a[[ar qed ikunu diskussi [afna temi eti/i. Is-so/jetà qed tinbidel b’rata dejjem aktar mg[a;;la u filwaqt li tajjeb li nadattaw g[as-so/jetà tal-lum, ikun tajjeb ukoll li mhux

dejjem insegwu i]da nistg[u wkoll inwaqqfu tendenza a[na minflok u jsegwuna l-o[rajn. Su;;ett fuq fomm kul[add b[alissa hu l-Abbozz tal-Li;i g[all-Unjoni ?ivili. Filwaqt li naqbel li l-unjoni bejn ]ew; persuni omosesswali tkun regolata bil-li;i, l-abbozz li ppre]enta l-Gvern jag[ti l-istess drittijiet b[al dawk ta]]wie;. F’dan il-ka] ma nafx g[aliex il-Gvern mhux qed isejja[lu ]wie;. Forsi g[ax imur lil hinn mill-proposta elettorali tal-PL? Madankollu l-punt hu li wie[ed ma jistax jag[mel tibdiliet drasti/i fis-so/jetà tag[na. L-appell tieg[i hu li m’g[andux ikun hemm din l-g[a;;la kollha. Hemm b]onn dibattitu serju fuq livell nazzjonali, ibba]at fuq informazzjoni xjentifika. Ma nixtieqx li anke fuq su;;etti eti/i jkollna diskussjonijiet polarizzati! Le, hemm b]onn li wie[ed jifhem li fil-[ajja mhux iswed jew abjad biss hemm, i]da hemm anke l-gri], hemm anke ttriq tan-nofs. Sfortunatament meta f’diskussjoni nitilqu millpunt ta’ jew mieg[i inkella kontra tieg[i, dik it-tip ta’ diskussjoni taqa’ fil-baxx u minnha ma jo[ro; xejn utli! Id-diskussjoni fuq il-libertajiet /ivili qed ti]died kullimkien. Jekk nie[du dan il-ka] u n[arsu daqsxejn lejn is-sitwazzjoni fil-pajji]i membri tal-UE (28), naraw li fl-UE huma biss sebg[a l-pajji]i li llegalizzaw i]-]wie; bejn l-omosesswali: il-Bel;ju, id-Danimarka, Franza, l-Olanda, il-Portugall, Spanja u l-I]vezja. Fil-bi//a l-kbira tag[hom illegalizzawh fl-a[[ar [ames snin. Disa’ pajji]i o[ra fl-UE g[andhom xi forma ta’ partnership: l-Awstrija, ir-Repubblika ?eka, ilFinlandja, il-:ermanja, l-Ungerija, l-Irlanda, l-Lussemburgu, is-Slovenja u r-Renju Unit. F’numru ie[or ta’ pajjizi m’hemmx rikonoxximent, b[alma hi s-sitwazzjoni b[alissa f’Malta filwaqt li f’[ames pajji]i tal-UE: il-Bulgarija, l-Ungerija, ilLatvja, il-Litwanja u l-Polonja hi pprojbita mill-Kostituzzjoni tal-pajji] kull forma ta’ unjoni bejn l-omosesswali. Jekk nie[du b’mod globali l-pajji]i tal-Ewropa nsibu li minn 51 pajji], huma biss 22 li g[andhom xi forma ta’ unjoni bejn l-omosesswali. Ji;ifieri qed nitkellmu fuq anqas min-nofs. Nippruvaw in]ommu r-ritmu tat-tibdil ming[ajr ma ni;ru ]]ejjed! *Sors: Il-Parlament Ewropew

Joseph Cuschieri, il-Kap tad-Delegazzjoni Laburista fil-Parlament Ewropew, fuq Facebook jiddikjara li se jivvota kontra li l-abort jitqies dritt, u minflok g[a]el li jastjeni waqt li l-Ewroparlamentari Laburista Marlene Mizzi ma kinitx pre]enti g[all-votazzjoni

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Internazzjonali

Lejn koalizzjoni fir-Repubblika ?eka

Is-So/jal Demokrati/i firRepubblika ?eka dehru filvanta;; wara li ng[addew nofs il-voti mitfug[in fl-elezzjoni ;enerali li saret fuq dawn l-a[[ar jumejn u fejn dehru j]ommu mal-pronostiku ;enerali sal-[in li morna g[all-istampa. Fil-fatt, dan il-partit reba[ almenu tnejn u g[oxrin filmija tal-voti b[ala /ifra li, ftit jew wisq, ta//erta r-reb[a –

Wie[ed mill-immigranti jitni]]el minn dg[ajsa tal-’Marina Militare’, fil-g]ira ta’ Lampedusa (ritratt>EPA)

}barki tal-immigranti bla waqfien fir-re;juni ta’ Sqallija

Komplew l-i]barki talimmigranti fir-re;juni ta’ Sqallija, bil-gwardjani talkosta jintervjenu mill-;did matul il-lejl tal-:img[a u sSibt biex isalvaw ’il fuq minn mitejn immigrant li kienu jinkludu g[exieren ta’ tfal. L-aktar ka] prominenti kien jinvolvi dg[ajsa li kienet mg[obbija b’137 immigrant u li spi//at fi b]onn ur;enti tal-g[ajnuna, g[exieren ta’ kilometri ‘l barra minn Porto Palo, fil-provin/ja ta’ Siraku]a. L-iskwadri tas-salvata;; marru fuq il-post u salvaw lil

dawn l-immigranti, li mbag[ad twasslu fl-in[awi ta’ Pozzallo fejn sarulhom le]amijiet medi/i. Kien hemm anki in/ident ie[or fejn il-qawwiet talba[ar militari Taljani marru jag[tu l-g[ajnuna lil dg[ajsa o[ra li spi//at f’diffikultà lejn in-Nofsinhar ta’ Lampedusa li fuqha kien hemm qrib il-mitt ru[ – inklu]i [amsa u g[oxrin tifel u tifla – u li sig[at wara ]barkaw fl-in[awi ta’ Porto Empedocle. L-i]barki u l-movimenti kontinwi tal-immigranti fiz-

zoni ta’ Sqallija jidhru li m’g[andhomx waqfien wara li fil-lejl tal-{amis u l:img[a kienu inter/ettati mijiet o[ra ta’ immigranti f’dawn l-in[awi – partikolarment lil hinn minn Lampedusa – u bilma;;oranza ta’ dawn ikunu konfermati b[ala Eritrej u Sirjani. Sadanittant, diversi Gvernijiet tal-UE qeg[din jirreferu g[all-ostakli sinifikanti u li jinkludu n-nuqqas ta’ Gvern stabbli fil-Libja, minn fejn qeg[din jaqbdu l-vja;;i [afna minn dawn l-immigranti.

i]da fl-istess [in is-So/jal Demokrati/i mhumiex mistennija jiksbu ma;;oranza assoluta, bis-sitwazzjoni di;à qed twitti t-triq lejn koalizzjoni ‘instabbli’ o[ra fi Praga. L-elezzjoni saret wara xhur ta’ taqlib politiku firRepubblika ?eka u wara li lGvern ta’ Petr Necas kellu jwarrab, f’:unju, min[abba skandlu ta’ korruzzjoni.

Funeral statali g[all-armla ta’ Tito

L-armla tal-eks Mexxej talJugoslavja antika, Josip Broz Tito, kienet onorata b’funeral statali f’Belgrad, il-kapitali tasSerbja fejn indifnet ma;enb ]ew;ha fil-mausoleum tal-belt mag[ruf b[ala d-’Djar talFjuri’. Jovanka Broz, li mietet jiem ilu b’attakk tal-qalb fl-età ta’

88 sena, ng[atat l-unuri militari kollha skont l-istatus tag[ha b[ala wa[da mill-;ellieda Jugoslavi li rre]istew lillqawwiet Nazisti fil-Jugoslavja matul it-Tieni Gwerra Dinjija. L-armla ta’ Tito kienet ilha tg[ix wa[edha f’Belgrad mindu miet ]ew;ha, fl-1990, fejn rari kienet to[ro; fil-pubbliku.

Jirritorna l-partit ‘Forza Italia’ ’

L-eks Prim Ministru Taljan Silvio Berlusconi re;a’ introdu/a l-Partit Forza Italia b[ala l-entità ta/-/entru-lemin li permezz tag[ha kien reba[ ilpoter fl-Italja xi g[oxrin sena ilu u l-isem kien baqa’ jintu]a sal-2007. Il-kapijiet ta/-/entru-lemin ivvutaw, waqt laqg[a, biex jissospendu l-Partit Popolo Della Libertà (PDL) u jaddottaw mil-;did l-isem Forza Italia,

i]da l-Vi/i Prim Ministru Taljan Angelino Alfano ma kienx pre]enti g[all-vot. Dan ix-xahar, il-membri moderati tal-PDL irrifjutaw li jappo;;jaw it-tentattivi ta’ Berlusconi biex iwaqqa’ lGvern tal-Prim Ministru Taljan Enrico Letta – bil-kunsill nazzjonali tal-PDL g[andu jiltaqa’ fit-8 ta’ Di/embru biex jirratifika d-de/i]joni tal-kapijiet.

L-ebda periklu g[al reattur

Ma jidhirx li nqala’ ‘periklu ;did’ g[ar-reattur ta’ Fukushima li jipprodu/i lener;ija nukleari, u wara li llokalità tieg[u ntlaqtet minn tsunami ]g[ir li rri]ulta minn terremot li kellu l-epi/entru tieg[u fil-kosta lejn il-Lvant tal-:appun. Il-mew; inkwistjoni kienu avvanzaw tul ir-re;jun i]da listat tal-alert g[all-in[awi ;irien kien irtirat, aktar tard, u wara li l-[addiema fl-impjant ta’ Fukushima ;ew imwissija biex i[allu l-artijiet qrib talkosta. Ir-reatturi ta’ Fukushima kienu ;arrbu l-[sarat kbar matul it-terremot u t-tsunami stori/i ta’ Marzu tal-2011 u wara li se[[ di]astru rari li fih mietu jew sparixxew eluf ta’ :appuni]i.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Internazzjonali

Ma tikkonvin/ix l-ammissjoni ta’ ;urnalist ?ini] :urnalist ?ini] li qed jin]amm il-[abs u li fl-a[[ar jiem kien is-su;;ett ta’ diversi appelli g[all-[elsien – b’mod partikulari mill-gazzetta li ja[dem mag[ha – ammetta li ‘kien ]balja’ waqt stqarrija fuq it-Televi]joni tal-Istat. L-istampa tal-Istat qalet li Chen Yongzhou ammetta li ‘kiteb l-artikli foloz g[allflus’ meta l-;urnalist qed jin]amm ta[t arrest wara li allega dwar l-irregolaritajiet ta’ kumpanija li g[andu lishma fiha l-Istat u fost akku]i li hu ‘immalafama lill-istess kumpanija bl-allegazzjonijiet dwar korruzzjoni’. Mhux l-ewwel darba li lawtoritajiet ?ini]i ;ieg[lu lillpersuni suspettati ta’ profil g[oli ‘jammettu dwar komportament [a]in’ quddiem ilkameras tat-televi]joni meta dawn l-ammissjonijiet pubbli/i ilhom i]-]mien jiffurmaw parti mil-li;i kriminali ta/-?ina. Madankollu, osservaturi f’Beijing qalu li hi impossib-

bli li jkunu jafu jekk lammissjoni kinetx ‘sfurzata’ mill-;urnalista, b’esperti jaqblu li l-ammissjonijiet ta’ dan it-tip jibba]aw ‘fuq /erti mezzi g[all-perswa]joni’ li huma rutina fil-pajji]. Dan minkejja emenda g[alli;i dwar il-pro/edura kriminali (li saret kmieni din issena) li tipprojbixxi lillawtoritajiet ?ini]i milli jisfurzaw persuna f’sitwazzjoni fejn jistg[u jittie[du l-passi kriminali kontra tag[ha. Chen Yongzhou kiteb diversi artikli g[all-gazzetta New Express li hi bba]ata fi Guangdong u fejn allega dwar l-irregolaritajiet finanzjarji talkumpannija Zoomlion, li tipprodu/i t-tag[mir g[all-industrija tal-bini. Il-kumpanija inkwistjoni ti/[ad dawn l-allegazzjonijiet bl-istampa ?ini]a, issa, issostni li l-;urnalista ammetta li nxtara biex jikteb l-artikli – i]da ming[ajr ma rrappurtat dwar min seta’ xa[[am lil Chen Yongzhou.

Ribelli mog[tija l-forka fl-Iran Numru ta’ ribelli ng[ataw il-forka fl-Iran bi tpattija g[all-qtil ta’ mill-anqas erbatax-il gwardjan tal-fruntiera. Dawn il-gwardjani kienu tilfu [ajjithom waqt attakk fuq zona ta’ re;jun ftit bog[od minn Saravan, fixxlokk tal-pajji], u qrib ilfruntiera mal-Pakistan. L-awtoritajiet fil-provin/ja ta’ Sistan-Baluchistan qalu li r-ribelli inkwistjoni ‘kellhom ir-rabtiet mal-gruppi li huma ostili g[ar-re;im’, i]da ma kienx /ar jekk ir-ribelli ;ustizzjati kinux, fil-fatt, konnessi mal-qtil tal-gward-

jani. Intant, talanqas sittax-il ribelli ng[ataw il-forka fil-[abs ta’ Zahedan, fil-limiti ta’ Saravan, b’rapporti jg[idu li l-esekuzzjonijiet kienu di;à de/i]i minn qabel u blawtoritajiet jidde/iedu li jmexxu d-data ’l quddiem b[ala reazzjoni g[ar-rejd minn ‘gwerrillieri li jopponu g[ar-Rivoluzzjoni I]lamika (fl-Iran)’. Fl-istess [in, ma kinux konfermati r-rapporti li grupp ta’ ribelli bl-isem Jeish Al-Adli [are; jassumi r-responsabbiltà g[all-qtil tal-gwardjani.

IT-TAJLANDJA> Ra;el jirkeb fuq iljunfant fil-provin/ja ta’ Ayutthaya waqt dimostrazzjoni kontra l-emendi g[all-abbozz tal-li;i dwar il-[ajja fl-abitati naturali tal-pajji]. L-emendi, li huma ta[t konsiderazzjoni, ja[sbu biex jevitaw li jinqabdu l-iljunfanti slava;, i]da dan ir-ra;el u l-kollegi tieg[u mag[rufa b[ala ‘mahouts’ jinkwetaw li l-bidliet jaffettwawlhom l-g[ajxien li jibba]a, fost o[rajn, fuq l-u]u ta’ dawn l-annimali fil-qasam tat-turi]mu (ritratt>ETA).

Twissija lin-nisa Sawdi...

L-awtoritajiet fl-Arabja Sawdita ]iedu t-twissijiet linnisa biex ma jisfidawx projbizzjoni tas-sewqan li jikkon/erna lilhom biss u meta diversi nisa, ilbiera[, kienu qeg[din i[ejju biex jie[du sehem fi protesta relatata. Il-Ministeru g[all-Intern Sawdi insista li kwalunkwe

mara li tisfida din id-direttiva x’aktarx li jkollha tiffa//ja piena li ma kinetx spe/ifikata u meta lbiera[ kellhom isiru dimostrazzjonijiet ‘rari’ – b’attivisti j[e;;u lin-nisa fil-pajji] biex ‘jaqbdu u jsuqu’, irrispettivament mill-konsegwenzi. Eluf ta’ nies iffirmaw petizzjoni li ssejja[ biex in-nisa

Sawdi jit[allew isuqu u fl-istess [in qeg[din jinsistu dwar spjegazzjoni g[alfejn id-direttiva (tal-projbizzjoni) g[andha tibqa’ fis-se[[ fil-pajji]. Fl-1990 kienu saru protesti simili fl-Arabja Sawdita, fejn numru ta’ nisa li [adu sehem fihom kienu sfaw arrestati inkella mke//ijin mix-xog[ol.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Internazzjonali

T[assib kbir dwar it tfal ]ingari

Tfal ]ingari mal-komunità tar-Roma jippu]aw g[al ritratt fil-belt ta’ Nikolaevo, il-Bulgarija (ritratt> EPA)

L-a[[ar ka] preokkupanti ta’ ‘Maria’ – it-tifla li nstabet g[and koppja li tifforma parti millkomunità tar-Roma, fil-Gre/ja – enfasizza linkwiet dwar it-trattament tat-tfal qalb dawn ilkomunitajiet ta]-]ingari fl-Ewropa. Ir-ri]ultati tad-DNA li saru fuq Maria ]velaw li r-ra;el u l-mara li kienu qed jie[du [siebha mhumiex il-;enituri bijolo;i/i tag[ha, u l-istess ;ara meta saru wkoll testijiet simili fuq tifla o[ra li llum tinsab f’idejn l-awtoritajiet f’Dublin, lIrlanda. Fil-ka] tat-tifla fl-Irlanda ;ie konklu] li hi kienet qed tg[ix mal-;enituri bijolo;i/i i]da lpulizija, g[all-bidu, ma kinitx konvinta dwar i//ertifikat tat-twelid u l-passaport li pprovdiet familtha. L-istejjer rispettivi fil-pajji]i inkwistjoni jinvolvu bniet b’xag[arhom isfar u li g[andhom iddokumenti personali ‘bil-kontenut pjuttost dubju]’. Sadanittant, Dezideriu Gergely, li jmexxi /?entru g[ad-Drittijiet tar-Roma (}ingari) Ewropej li hu bba]at f’Bucharest, ir-Rumanija, jis[aq li ‘mhux il-membri kollha tal-komunitajiet tar-Roma g[andhom il-karna;;jon skur’ u jinkwieta dwar il-perikli asso/jati mat-tfassil talkategoriji tan-nies (jew il-pro/ess ta’ racial profiling) li skont hu jqanqal sentimenti ta’ razzi]mu. Gergely jg[id li l-ka] ta’ Maria fil-Gre/ja g[andu jitqies b[ala wie[ed mhux tas-soltu u filwaqt li mhix l-ewwwel darba li t-tfal jitrabbew minn qraba li jistg[u ma jkunux l-omm jew ilmissier, hu pjuttost rari biex xi tifel jew tifla jitrabbew lil hinn mill-familji bijolo;i/i tag[hom. G[aldaqstant, Dezideriu Gergely qed jinsisti g[at-twe;ibiet u biex il-qrati ‘jinvestigaw dawn il-ka]i b[ala dmir’ – filwaqt li ma ja//ettax li sitwazzjonijiet b[al dawn i/appsu lill-komunità kollha tar-Roma.

Il-ka] ta’ Maria qanqal interess qawwi min[abba l-g[ajbien ta]-]ew;t itfal Britanni/i Madeleine McCann (li se[[ fil-Portugall fl2007) u Ben Needham (fuq il-g]ira Griega ta’ Kos, fl-1991) li ng[ataw importanza kbira millistampa internazzjonali. I]da Dezideriu Gergely jemmen li l-a[[ar ka]i kapa/i jistimulaw mill-;did il-[rejjef ibba]ati fuq is-serq tat-tfal – bil-komunitajiet ta]-]ingari Roma jispi//aw diskriminati fuq ba]i razzista. Madankollu Gergely jammetti li r-Roma setg[u kienu ‘esposti’ g[at-traffikanti tat-tfal b[ala nies vulnerabbli u min[abba nuqqas ta’ edukazzjoni u l-istat ta’ faqar li qed jg[ixu fih. L-a;enzija tat-tfal UNICEF tg[id li l-komunitajiet tar-Roma kemm-il darba jintu]aw mittraffikanti tal-bnedmin g[aliex i]-]ingari ta’ spiss ji]gi//aw mis-sistemi tar-re;istrazzjoni stabbiliti fis-so/jetà. Dan meta eluf ta’ tfal filGre/ja jinsabu f’idejn il-gruppi li jittraffikaw li/-/kejknin, u li g[andhom l-ori;ini filBulgarija, ir-Rumanija u pajji]i o[rajn talBalkani, Hu mifhum li [afna minn dawn il-ka]i ma jinvolvux [tif i]da l-bejg[ u x-xiri tat-tfal g[al ftit eluf ta’ ewro. Il-ka] ta’ Maria lanqas m’g[andu jitqies b[ala wie[ed uniku u fl-Irlanda s-sistema li tinvolvi rre;istrazzjoni tat-tfal allarmat lil Siobhan Curran, il-koordinatur tal-pro;ett dwar i]]ingari fi/-/entru tar-Roma lokali. Curran anki rat b’g[ajnejha sitwazzjonijiet fejn ir-Roma fl-Irlanda ma ji[dux benefi//ji so/jali min[abba l-kriterji [orox stabbiliti skont is-sistema g[ar-residenza fissa, mag[rufa b[ala habitual residence condition. Fl-istess [in, je]isti /irku vizzju] fejn ilfamilji tar-Roma ma jistg[ux jiksbu dokument li jintitolahom g[al trattament mediku min[abba li ma jkunux f’po]izzjoni biex jipprodu/u l-provi li g[andhom id-dritt g[alih.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Internazzjonali

Miljuni ta’ nies g[adhom jg[ixu fil-morsa tal-iskjavitù

Il-Mawritanja u Haiti g[andhom l-akbar proporzjon ta’ skjavi fid-dinja u l-iskjavitù tibqa’ problema kbira u serja g[ad-dinja, peress li xi 29.6 miljun persuna huma kostretti li jg[ixu daqslikieku ‘pri;unieri ta’ sitwazzjonijiet impossibbli’ billli ji;u sfruttati bi skop sesswali inkella b[ala vittmi tad-dejn jew ta’ /irkostanzi partikulari u jispi//aw sfurzati fi ]wie;. Rapport ;did dwar l-iskjavtà fuq livell globali li [adem fuqu l-Walk Free Foundation jis[aq li /-?ina, l-Indja u lPakistan g[andhom l-aktar /ifri assoluti ta’ nies li huma m;ieg[la jg[ixu b[ala skjavi. Ir-realtà kerha, fl-istess [in, hi relatata ma’ ‘xkiel u /irkostanzi li n-nies ma jistg[ux jo[or;u minnhom’ u li fost affarijiet o[rajn, jabbu]aw minn digrieti u mandati internazzjonali, inklu]i sSlave Convention tal-1926 u lProtokoll tan-Nazzjonijiet Uniti li jesi;i kontra t-traffikar tal-bnedmin. L-iskjavi li jitwieldu f’din is-sitwazzjoni prekarja jinsabu fil-parti l-kbira fl-ifqar pajji]i – bil-[addiema sfruttati li ;ejjin miz-zoni fqar tad-dinja ta’ spiss jispi//aw jg[ixu f’pajji]i sinjuri fejn ;ieli jisfaw vittmi ta’ traffikar. Dan kollu jo[ro; mill-indi/i tal-Walk Free Fondation, filwaqt li r-rapport jis[aq dwar ir-realtà [arxa li t-trabi – partikularment fl-Afrika talPunent u l-Asja tal-Lvant – g[adhom sal-lum jitwieldu f’sitwazzjoni ta’ skjavità ereditarju. Vittmi o[rajn, imbag[ad, qeg[din jin[atfu g[allgwadann ta’ /erti gruppi ta’ nies li jbig[uhom inkella j]ommuhom g[al tipi ta’ sfruttament li jinvolvi, fost o[rajn, i]-]wie; sfurzat jew ix-xog[ol ming[ajr [las.

Hemm ukoll is-sitwazzjonijiet fejn il-persuni vulnerabbli jispi//aw ‘il pri;unieri talqerq’ wara li jkunu ng[ataw il-weg[diet foloz dwar xi impjieg tajjeb jew opportunità biex jedukaw ru[hom. {afna mill-vittmi tal-iskjavità moderna huma tfal li jkollhom jag[mlu xog[ol degradanti u jispi//aw esposti kwa]i dejjem g[all-abbu] sesswali. Skont il-Walk Free Foundantion, l-g[axar pajji]i bl-og[la ammont ta’ [addiema sfruttati jew li jg[ixu b[ala skjavi huma /-?ina, l-Indja, lPakistan, in-Ni;erja, l-Etjopja, ir-Russja, it-Tajlandja, irRepubblika Demokratika talKongo, Myanmar u lBangladesh. Intant, il-Mawritanja – fejn jg[ixu madwar 150,000 skjav – g[andha l-akbar proporzjon ta’ nies li huma kostretti li jg[ixu f’dawn i/-/irkostanzi ddisprati. Fil-fatt, il-forom tal-iskjavità f’dan il-pajji] ftit inbidlu mill;enerazzjonijiet antiki u lbniedem jista’ jkun ikkunsidrat daqslikieku ‘l-proprjetà assoluta ta’ sidu’. Hi wkoll ‘tradizzjoni’ fil-Mawritanja li l-iskjav u d-dixxendenti tieg[u ja//ettaw l-awtorità assoluta ‘tas-sid’ b[ala realtà li ma jistg[ux ja[arbuha. Fl-istess [in, jg[ixu mal200,000 skjav f’Haiti, u dan ilpajji] tal-Karibew g[andu ttieni l-og[la proporzjon ta’ skjavitù fid-dinja. Sadanittant, it-tfal fi/-?ina (b’madwar ]ew; miljun skjav) jispikkaw fost il-vittmi taxxog[ol sfurzat u l-iskjavità domestika – bir-rapport ta’ Walk Free ikompli li l-Indja qed tiffa//ja l-akbar sfidi imma;inabbli billi qed turi lispettru totali tal-iskjavitù moderna fid-diversi forom ‘koroh’.

Il-fruntieri tan-Nofsinhar tal-Libja miftu[a B’aktar minn 2,500 kilometru ta’ fruntieri li l-Libja g[andha mal-pajji]i ;irien, jag[milha ferm diffi/li li tikkontrolla t-traffikar illegali ta’ kull g[amla li jse[[ fid-de]ert ta’ Sahara. Dan huwa aktar diffi/li meta m’hemmx struttura u lanqas [idma koordinata bejn l-awtoritajiet /entrali fi Tripli, u l-mexxejja tat-tribujiet li jabitaw f’nofs id-de]ert li jlaqqag[hom wi// imb’wi// ma’ kull xorta ta’ illegalitajiet. 2,500 kilometru ta’ fruntieri “Kont qed nistkenn ta[t tabella tallukanda Fezzan, l-unika lukanda li g[adha miftu[a f’Sebha, li hi l-kapitali ta’ Fezzan.” Marc (isem fittizju), kif kien qieg[ed jistkenn fid-dell, g[amel lista s[i[a tal-“avventuri” li g[adda minnhom biex vja;;a mill-Guinea salLibja. G[amel lista tas-sa;rifi//ji kollha li g[amel biex ifaddal il-flus [alli jkollu biex jg[ix u biex ikompli l-vja;; tieg[u. Marc ftakar f’meta sellem g[all-a[[ar darba lill-familja tieg[u u jiftakar fl-g[atx li kellu, u li biex jg[ix

spi//a anke biex xorob minn fejn jixorbu l-i;mla fid-de]ert. Marc ftakar wkoll meta kien wasal biex jaqsam il-fruntiera bejn in-Ni;er u l-Libja. “Konna erba’ immigranti ;o van. Konna qsamna l-fruntiera ta’ Madama, fin-Ni;er, fejn Tumu. Dan hu l-post fil-Libja, li jifred fruntiera minn o[ra. {add ma staqsiena biex nuru d-dokumenti tag[na.” Prattikament il-fruntiera tan-na[a t’isfel tal-Libja hi kontrollata mit-tribù Tuareg, mill-Al;erija san-na[a talPunent tan-Ni;er, waqt li mil-Lvant tal-fruntiera tan-Ni;er sa parti millfruntiera tas-Sudan hi kkontrollata mit-tribù Tebu. Hawn qed nitkellmu dwar 2,500 kilometru ta’ fruntieri.

600 immigrant illegali kuljum “Madwar 600 immigrant illegali ta’ kuljum ja[arbu. L-awtoritajiet fil-kapitali Libjana, Tripli, qatt ma ndenjaw

ru[hom biex ji;u u jaraw u forsi jikkontrollaw l-fruntieri. Min-na[a tag[na bag[tna karozzi, u anke armi ;odda i]da qatt ma r/ivejna twe;iba.”

Dan kien spjegat mill-Kurunell Barca, il-Kap tas-Sigurtà Militari fiz-zona ta’ Murzuk. Din iz-zona hi kkontrollata mit-Tebu. Barca kompla kif kien hemm tentattivi meta delegazzjoni mit-tribuijiet tat-Tebu u Tuareg flimkien malG[arab kienet iltaqg[et fin-Ni;er biex flimkien jiddiskutu l-isforzi li qed isiru [alli l-fruntieri jkunu kkontrollati b’mod aktar effi/jenti. Din ma kenitx organizzata jew iffinanzjata millGvern Libjan. Barca qal li delegazzjoni o[ra kienet qed tistennihom biex flimkien mar-rapre]entanti tat-Tebu u tat-Tuareg imorru /-Chad. “G[all-ewwel darba t-Tebu u tTuareg, dde/idew li jikkollaboraw biex intaffu din il-problema. U se jkollna komunikazzjoni diretta bejn Murzuk u Obari” kien ikkwotat jg[id Hamadi Abad, delegat tat-Tuareg. Korruzzjoni fost uffi/jali tas-sigurtà It-Tebu jikkontrollaw parti kbira mill-fruntieri tan-na[a t’isfel. Hemm madwar 18-il grupp armat, g[alkemm in-numru ta’ r;iel armati qatt ma jing[ad. Hu fatt mag[ruf li l-;id li g[andhom it-Tebu ;ej mit-traffikar ta’ diversi o;;etti u dan isostnih anke resident ta’ Sebha. Min[abba f’hekk, il-

Kurunell Barca qal li ma jistax ikun li kull karozza li tg[addi mill-fruntiera ti;i kkontrollata. G[alhekk kienu dde/iedew li l-a[jar jikkon/entraw fuq tliet problemi prin/ipali, li huma ttraffikar tal-armi, droga u alko[ol. IlKurunell Barca spjega li r-ra;uni g[aliex [afna mill-uffi/jali li suppost huma tas-sigurtà jispi//aw kompli/i tat-traffikar hu min[abba li ma jit[all-

Membri tal-Katiba 135 waqt ta[ri; militari fil-kamp li jmexxu f’Obari

De]ert infinit bi fruntieri bera[ li jag[tu lok g[al traffikar ta’ o;;etti, armi, droga u nies

sux mill-gvern. Jit[allsu biss dawk li fl-img[oddi kienu pulizija jew suldati. {afna jib]g[u mill-Kurunell Barca imma fl-istess [in igawdi rispett kbir. Hu ilu inkarigat mit-tmexxija tal-fruntiea f’Murzuk sa mir-rivoluzzjoni fil-Libja u m’g[andu l-ebda [sieb li j/edi u lanqas li jirri]enja. Forsi din hi r-ra;uni g[aliex hu qatt ma staqsa biex jintbag[tu forzi minn Tripli biex jissorveljaw il-fruntiera li taqa’ ta[tu.

L-awtoritajiet fil-kapitali Libjana, Tripli, qatt ma ndenjaw ru[hom biex jaraw u jikkontrollaw l-fruntieri fin-na[a t’isfel

Il-Kurunell Barca, il-Kap tas-Sigurtà Militari fiz-zona ta’ Murzuk, ikkontrollata mit-tribù Tebu jg[id li l-;lieda ewlenija tieg[u hi kontra t-traffikar tal-armi u d-droga

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Spe/jali

I[e;;u lill-Gvern Libjan jo[loq forza militari biex tikkontrolla l-fruntieri

a bera[

{add mill-500 membru tal-Katiba ma j[alli l-Libja biex imur ji;;ieled il-gwerra fisSirja imma jag[]lu tfal ]g[ar u inno/enti

L-al-Qaeda bejn Ghat u l-Al;erija “Ninsab /ert li rajt kamp tal-alQaeda f’Isseyne, fil-fruntiera bejn Ghat u l-Al;erija. Niftakar kien qabel ir-Ramadan. G[amilt rapport i]da l-

awtoritajiet qaluli biex ma ng[id xejn, daqs li kienu ma rajt xejn, ma ner;ax insemmija u ma ner;ax in[ares lejhom.” Dan jirrakkontah kittieb Fran/i], Samuel Laurent. Hu qal li dik

ir-reazzjoni waslet ming[and Hassan Massafer, membru tal-Katiba 206 f’Obari. Laurent jg[id fil-ktieb tieg[u Sahelistan, li Katiba 315 ji;i u]at b[ala “kamp tran]itorju” g[all-estremisti I]lami/i. Hu jikteb li t-terroristi li wettqu l-attakk imdemmi f’Amenas f’Jannar kienu qattg[u lejl fil-bini talkatiba. Mohamed Raadi Al-Ansari, il-vi/i kap ta’ Katiba 315, isostni li din hi gidba u li huma m’g[andhom xejn x’jaqsmu mal-I]lami/i. “Barra minn hekk, a[na lkoll konna membri talarmata fir-re;im ta’ Gaddafi u g[alhekk l-I]lami/i huma kontrina,” kompla jispjega Al-Ansari. Min-na[a l-o[ra nies tal-post isostnu li [add m’g[andu jafda lill Katiba g[aliex huma ffinanzjati mill-I]lami/i. Barra minhekk huma jie[du [afna tfal u ]g[a]ag[ g[all-gwerra u ja[bu [afna mill-armi f’Machrouaa f’Obari. Machrouaa huwa b[al kwartieri fejn jg[ixu l-aktar nies foqra bid-djar Tune]ija

tag[hom imsaqqfa bil-pjan/i ta]]ingu, mimlija [mie; u drena;; malart u fejn kwa]i kul[add ikun [afi. F’din i]-]ona lanqas biss hemm sistema tal-elettriku, lanqas ilma u lanqas tama! Bubaker li hu minn Machrouaa jg[id li Sheikh Ahmed Omar, il-Kap talKatiba 315 g[andu l-iskola tieg[u fejn jg[allem ir-reli;jon. Bubaker jg[id wkoll li [add mill-500 membru talKatiba ma j[alli l-pajji] biex imur ji;;ieled il-gwerra fis-Sirja imma jag[]lu tfal ]g[ar u inno/enti. Bejn fruntiera u o[ra, bejn grupp u ie[or, dejjem ikun hemm tensjonijiet g[alkemm jippruvaw jikkoperaw. Filfatt, l-awtoritajiet /ivili ta’ Tuareg ma ji/[dux li l-I]lami/i ikunu fit-territorju tag[hom, u jakku]aw lil-Gvern Libjan talli qed ju]a’ argumenti biex ma jag[tix bidu g[all-pro/ess li jin[are; numru ta’ identità lil madwar 14,000 familja mit-Tuareg. Abubaker Ehwaili, membru talKungress Indipendenti minn Sebha jsostni li hemm b]onn li tin[oloq forza mag[mula mil-Libjani ;ejjin minn kull tribù biex dawn jikkontrollaw il-fruntieri. “Pre]entament jag[mlu dan hemm it-Tebu u t-Tuareg biss u mhux qeg[din f’sitwazzjoni sigura”, temm Ehwaili.

L-a[[ar parti tkun ippubblikata l-{add li ;ej.

Tripli

E;ittu

Libja

Al;erija

Voluntiera militari mit-tribù tat-Tebu fejn jikkontrollaw parti mill-fruntiera tan-nofsinhar tal-Libja

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

:img[a bir-ritratti

Martin Schulz, il-President tal-Parlament Ewropew, jg[addi l-Premju Sakharov g[al-Libertà lil San Suu Kyi, il-Mexxej tal-Oppo]izzjoni f’Myanmar waqt seduta fil-Parlament Ewropew fi Strasburgu. Dan il-premju kienet reb[itu fl-1990 b[ala rikonoxximent g[all-;lieda tag[ha favur id-demokrazija. Dak i]-]mien kienet mi]muma arrestata f’darha.

Kompliet tikber il-kontroversja wara li [ar;et l-a[bar li l-a;enzija tas-sigurtà Amerikana kienet qed tinter/etta t-telefon /ellulari ta’ Angela Merkel, il-Kan/illier :ermani]. Dan wassal lil Merkel biex titlob spjegazzjoni ming[and il-President Amerikan.

Franz Peter Tevartx-van Elst, l-Isqof ta’ Limburg fil-:ermanja, se jg[addi perijodu sabbatiku fuq ordni tal-Vatikan min[abba l-[ajja lussu]a li jg[ix u l-infiq ta’ g[exieren ta’ miljuni ta’ ewro f’lussu fir-residenza privata tieg[u.

Il-Prin/ep William, id-Duka ta’ Cambridge u Catherine, id-Dukessa ta’ Cambridge, flimkien ma’ binhom, il-Prin/ep George waqt i/-/erimonja tal-mag[mudija fil-Kappella Rjali tal-Palazz ta’ San :akbu, fi/-/entru ta’ Londra.

{addiema tat-Tifi tan-Nar g[addew ;img[a o[ra jissieltu man-nirien li [akmu foresti fi New South Wales, u li qerdu mal-200 residenza u [allew vittma.

Il-kumpanija Taljana-Fran/i]a St Microelectronics li topera f’{al Kirkop ordnat lil aktar minn mitt [addiem biex ma jid[lux g[ax-xog[ol min[abba nuqqas fl-ordnijiet.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Editorjal

Xi ntqal din il-;img[a “Government selling Malta’s soul.”

Simon Busuttil, il-Kap talOppo]izzjoni meta kien qieg[ed jikkummenta fuq il-proposta talGvern li jda[[al €30 miljun millbejg[ ta/-/ittadinanza Maltija lill-barranin, The Malta Independent, 21 ta’ Ottubru “She took the blow in her stride, an inspiration of those of us stricken by the cursed disease.”

Lino Spiteri jikkummenta dwar Helen Muscat li mietet ka;un talkan/er fis-sider, The Times, 21 ta’ Ottubru

“Li ]]id it-taxxi indiretti hi lunika soluzzjoni biex ma jkollokx dak li jissejja[ expansionary budget.”

Edward Scicluna, il-Ministru talFinanzi meta kien qieg[ed jindirizza lill-membri tal-MCESD, In-Nazzjon, 22 ta’ Ottubru

“Mill-a[[ar darba li ltqajna…operajt fuq 23 pazjent u rajt 180 pazjent ie[or.”

Franco Mercieca, is-Segretarju Parlamentari dwar il-prattika professjonali tieg[u li qed jissokta biha bi ksur tal-Kodi/i tal-Etika, l-orizzont, 22 ta’ Ottubru “Fl-2001 kienu ffrankati € 75 miljun fuq xiri ta]-]ejt.”

Janice Mercieca, eks Segretarju talKumitat tal-Fuel Procurement talEnemalta, In-Nazzjon, 22 ta’ Ottubru “Il-Partit Laburista mill-Gvern naqqas il-ba;it tal-isport b’€250,000.”

Robert Cutajar, Kelliem talOppo]izzjoni g[a]-}g[a]ag[ u Sport, In-Nazzjon, 24 ta’ Ottubru “Il-Gvern qed jitlef il-kontroll tal-qg[ad…i]-]ieda g[al 7,619-il persuna bla xog[ol hija ta’ t[assib fid-dawl tar-rapporti fil-media dwar fabbriki, banek u kumpaniji li qed jiltaqg[u ma’ diffikultajiet floperat tag[hom jew sa[ansitra qeg[din inaqqsu l-iskala tal-operazzjonijiet tag[hom f’Malta.”

Il-Partit Nazzjonalista fi stqarrija, In-Nazzjon, 25 ta’ Ottubru

“L-OLAF qed jara jekk dawn lattivitajiet internazzjonali jmorrux kontra l-obbligi li kellu b[ala Kummissarju Ewropew.”

Giovanni Kessler, il-Kap talUffi//ju tal-UE kontra l-Frodi dwar leks Kummissarju Ewropew John Dalli hekk kif t[abbar li l-OLAF firex l-investigazzjonijiet dwar negozji madwar id-dinja waqt li kien Kummissarju Ewropew, In-Nazzjon, 25 ta’ Ottubru

De/i]jonijiet fl-g[ama Jekk qabel l-elezzjoni ;enerali li g[addiet, il-Mexxej Laburista Joseph Muscat kien qieg[ed jitkellem dwar roadmap ta’ [idma f’kull settur malli jitla’ fil-Gvern, illum, seba’ xhur wara, mis-si;;u tal-poter, huwa /ar li qaleb ta’ ta[t fuq dawk il-prijoritajiet li kien isemmi, u minflok g[amel g[a]liet []iena, segwiti b’de/i]jonijiet ]baljati. Minn Marzu li g[adda, xahar wara ie[or, il-poplu kien iffa//jat b’sensiela ta’ de/i]jonijiet mill-Gvern ta’ Joseph Muscat li ’l quddiem se jkollu j[allas prezz qares g[alihom. Huma de/i]jonijiet li kienu f’mo[[ Joseph Muscat, i]da g[a]el li jostorhom sakemm reba[ is-si;;u tal-poter. Illum g[andna Prim Ministru, li dak li wieg[ed qabel l-elezzjoni qieg[ed i[allih itir mar-ri[, u dak li [eba qabel l-elezzjoni, issa qed jurih id-dawl. Hemm katina ta’ e]empji. Dawn huma w[ud minnhom. Joseph Muscat wieg[ed li l-Enemalta mhix se tkun privatizzata i]da qatt ma semma li kien qieg[ed ja[dem fuq pjan biex jipprivatizza lill-Korporazzjoni Enemalta u jbig[ parti minnha lill-Gvern barrani, biex issa l-Enemalta se jkollha Deputat Chairman ?ini]. Ma semmiex li kien se jbig[ lillEnemalta bir-ra/an/ minkejja li g[andha investimenti ;odda fl-ener;ija b[all-interconnector ma’ Sqallija u tippossedi assi kbar, li ’l quddiem se jikbru fil-valur hekk kif resqin lejn il-jum li ting[alaq il-power station tal-Marsa. Joseph Muscat wieg[ed li se jippremja lil dawk fuq ilmeritokrazija. I]da ma qalx lill-poplu li kellu lista twila ta’ nies li hu mdejjen mag[hom g[ax kienu qeg[din jag[tuh palata qabel l-elezzjoni. Mal-ewwel jum fis-si;;u tal-poter beda ;irja sfrenata biex ja[tar g[add kbir ta’ ba]u]li f’po]izzjonijiet tal-Gvern f’Malta u barra, b’salarji u perka//i li jg[oddu l-g[exieren ta’ eluf ta’ ewro. Joseph Muscat wieg[ed li tista’ ta[dem mieg[u, anki jekk ma taqbilx mieg[u qabel l-elezzjoni. I]da bil-barka tieg[u, il-Ministri Laburisti bdew japprovaw mijiet ta’ transfers fisservizz pubbliku, inklu] f’setturi sensittivi b[as-sa[[a, u f’korpi dixxplinarji b[all-Pulizija u l-Armata u jo[or;u promozzjonijiet skandalu]i. Kien hemm min gawda aktar minn

darba minn dawn! U kien hemm ukoll fejn sa[ansitra anki lmara [a [sieb, b[al mart il-Ministru Konrad Mizzi li lGvern bla ebda sej[a pubblika, taha pakkett finanzjarju ta’ €155,000. Joseph Muscat wieg[ed li se jissokta bil-pjan tal-Gvern pre/edenti li jibni skola ;dida kull sena. Dan il-pjan miet fuq ru[ ommu b’detriment g[all-istudenti. Joseph Muscat wieg[ed li mhux se j]id it-taxxi. I]da flewwel Ba;it im[ejji mill-Gvern tieg[u u li se jkun qieg[ed jippre]enta ;imag[tejn o[ra, il-familji u n-negozji Maltin u G[awdxin se jkollhom jag[mlu tajjeb g[al g[exieren ta’ miljuni ta’ ewro, li l-Gvern ta’ Muscat g[a]el li jberbaq biex jaqdi lill-Ministri u lill-ba]u]li tieg[u u tag[hom. Joseph Muscat wieg[ed li se jra[[as l-og[li tal-[ajja. I]da meta [a t-tmun f’idejh dan irranka, u r-ro[s li wieg[ed fiddawl, se jkun di;à [adulek minn [ti;iet ba]i/i o[ra. Joseph Muscat wieg[ed il-konsultazzjoni. I]da mis-si;;u tal-poter jidde/iedi wa[du. Illum g[andna l-korpi kostitwiti u l-imsie[ba so/jali jikkritikaw lill-Gvern ta’ Muscat li qed jo[loq in/ertezza g[an-negozji u l-familji Maltin meta j[alli lil kul[add fl-g[ama dwar it-taxxi li se jkun qieg[ed i[abbar fi ]mien ;imag[tejn o[ra. Joseph Muscat [eba l-pjan li kellu qabel l-elezzjoni li jbig[ i/-/ittadinanza Maltija. I]da f’inqas minn seba’ xhur ippjana, idde/ieda u ftiehem li biex tkun Malti bi]]ejjed t[allas €650,000. Trasparenza ba[[, g[ax biex id-de/i]joni tkun ag[ar milli hi, se tkun kumpanija privata barranija li tidde/iedi min jista’ jkun Malti jew le, bi prezz li jinsulta x’jag[milna tassew Maltin. I]da Muscat qed jag[mel dan kollu g[aliex il-prijoritajiet tieg[u huma []iena. U g[aldaqstant qieg[ed jidde/iedi [a]in. Minflok u]a dawn is-seba’ xhur bi t[ejjija g[all-Ba;it kif se jkattar il-postijiet tax-xog[ol bl-appo;; tal-Oppo]izzjoni u l-imsie[ba so/jali [alli j]id id-d[ul finanzjarju, g[andna qg[ad li qieg[ed ji]died, postijiet tax-xog[ol mhedda u er[ilha biex ta’ madwaru jieklu b’aktar minn [alq wie[ed, u l-flus ida[[alhom mill-but tal-familji u l-[addiema Maltin b’aktar taxxi.

media.link communications, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà 1450 Korrispondenza> mument@media.link.com.mt Editur> Roderick Agius, tel. 25965263 • email> roderick.agius@media.link.com.mt Reklamar> advertising@media.link.com.mt Stampata> Progress Press, l-Imrie[el

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Aljenazzjonijiet politi/i 1. Kien hemm min qalilna li m’g[andniex ninjoraw dak li qieg[ed iwettaq; “underestimate” kienet il-kelma li u]a.

Carm Mifsud Bonnici Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Affarijiet Barranin

Il-politika tal-aljenazzjoni ma twassalx biex tindirizza l-problemi imma g[all-[ela, it-tgerfix u t-ta[wid

A[na hekk bdejna nag[mlu. Na[sbu sew u jekk hemm b]onn na[sbu dak li hemm biex it-tajjeb ma jonqosx. Nafu di;à li hemm min qieg[ed ja[dem fil-politika biex jibqa’ biss jidher popolari, mhux biex jaffronta sewwa l-problemi ta’ pajji]na. Wa[da hija kontra l-o[ra, biss tat-tieni llum jew g[ada tie[dok lura lejn tal-ewwel.

2. Fil-kamp politiku hemm mossi u kontra mossi. M’hemmx dubju. U[ud jie[du pja/ir b’dan, ja[sbu li b’daqshekk solvew xi intopp u taw lura lill-poplu xi soluzzjoni. Ir-realtà hija differenti [afna. Kif kull min qieg[ed f’din l-g[alqa jaf li l-mertu g[alih ji;i meta jkun wettaq xi [a;a verament tajba. Meta dak li tkun qieg[ed twettaq ikun ibba]at fuq r-ra;uni u s-sewwa. G[alkemm dan huwa Gvern li g[adu kif da[al fis-si;;u, /ert li llum jew g[ada jrid jiffa//ja dan. 3. Di;à qed isiru passi li qatt ma kellhom isiru minnu. Il[atriet li di;à saru u li kontinwament qed isiru huma ]baljati fihom infushom. G[ada, pitg[ada dak li di;à sar, se ji;ri lura wara l-Gvern jitlob sehmu lura. M’g[andux ikun li persuni jing[ataw konsulenzi meta huwa evidenti li dawn saru biss biex [a salarji qawwija. Min da[al g[al dan qieg[ed jag[mel [sara lilu nnifsu u lis-serjetà tal-pajji]. Konsulent g[andu jkun persuna li g[andha linja ta’ spe/jalizzazzjoni. 4. Biss waqt li g[addejjin b’dawn l-akkomodamenti ta’ dak

u l-ie[or, il-Gvern jispara proposti li tant huma qawwija li jippretendi li jitfu kull attenzjoni fuq [wejje; o[ra. Ilpajji], nafu lkoll, b[alissa xeba’ mill-politika nazzjonali imma jag[ti attenzjoni ]gur kemm lil dak li ma jdoqqlux kif ukoll meta jara li jrid i[allas aktar taxxi min[abba [atriet bla sens. M’hemmx dubju li l-poplu fehem ]gur li

Il-punt hu… Richard Muscat Opinjonista

Kummenti dwar kwotazzjonijiet li laqtuni

“I/-/ittadinanza Maltija mhix g[all-bejg[” Din l-istqarrija bla tlaqliq ta’ Mario De Marco, Vi/i-Kap tal-PN, saret waqt konferenza stampa li ;iet irrappurtata fil;urnali liberi kollha. Mario de Marco kompla ]ied id-do]a fit-twiddiba tieg[u: “…u l-proposta tal-Gvern li jbig[ i/-/ittadinanza Maltija lil min jifla[ i[allas ¤650 000 tista’ tfarrak ir-reputazzjoni ta’ Malta, inklu] b[ala /entru ta’ servizzi finanzjarji” (ilmument, 20 ta’ Ottubru). Il-gvern ta’ Muscat qed jurina li l-pjan tieg[u hu li jixtri u jbig[ il-[in kollu. Jixtri voti bil-[atriet u jobs for the boys, ibig[ l-Enemalta li/-?ini]i, issa jbig[ ukoll i/-/ittadinanza lill-barranin li jifil[u j[allsu filwaqt li jbig[ esklussivament id-drittijiet ta’ dan in-negozju lill-kumpanija Henley & Partners bi ftehim dirett! G[aliex proprju g[a]el lil din ilkumpanija? Il-kun/ett tal-bejg[ ta/-/ittadinanza mhux a//ettabbli b[ala prin/ipju g[all-PN. Il-partit huwa koerenti ma’ dak li dejjem emmen fih: li Malta tkun indipendenti u sovrana. Missierijitna g[amlu sagrifi//ji kbar fil-;lieda politika tag[hom biex il-Maltin isiru /ittadini bis-sa[[a tal-akkwist tal-Indipendenza. Issa l-gvern Laburista ta’ Muscat se ji//elebra l-50 anniversarju tat-twelid ta’ Malta billi jpo;;i g[all-bejg[ i/-/ittadinanza. Tal- mist[ija! Muscat bidel lg[ajta f’dik li tg[id: Il-but l-ewwel u qabel kollox. Il-PN jag[mel oppo]izzjoni kostruttiva, u prova o[ra ta’ dan il-fatt hija li qed iressaq proposti biex jag[mel din l-iskema a//ettabbli. Hemm kundizzjonijiet li ma jistg[ux ji;u a//ettati mill-PN, u g[alhekk jinsab jiddiskuti mal-gvern biex ibiddilhom. “China seeks western know-how so it can end its reliance on western industry”

Il-bejg[ tal-Enemalta li/-?ini]i ;ie f’rasi meta qrajt l-artiklu ta’ Camilla Cavendish bit-titlu “That’s our children’s future you’re selling to China, Mr Osborne” (The Sunday Times ta’ Londra, 20 ta’ Ottubru). Cavendish kitbet dwar il-bejg[ tal-ener;ija nukleari tal-

Opinjoni

bi]-]idiet fil-ministri, u bid-diversi persuni li ;ew impjegati b’kuntratti qawwija, huwa stess irid i[allas il-kont tag[hom.

5. Il-kwistjoni ta/-/ittadinanza g[al diversi fil-Gvern ;iet

b[ala warda g[all-istrate;ija li trid tintbag[at barra. Ilmessa;; hu li saru [afna [atriet imma se j[allsu g[alihom il-barranin g[ax hemm serbut twil tag[hom iridu jixtru dak li qed jitnaqqas fil-valur. L-Oppo]izzjoni tkellmet u b’sa[[a, determinazzjoni. Il-pajji] fehem li dan huwa ]ball fih innifsu kif ukoll kif qieg[ed jit[addem. G[ax ma jistax ikollok kumpanija li tie[u [sieb li hi regolatur u operatur fl-istess [in. Hemm konflitti /ari, biss serviet biex il-pajji] jaljena ru[u.

6. Anki din tal-unjoni /ivili fiha xi tg[id f’din id-direz-

zjoni. Meta taqraha tifhem li saret malajr. B’mod li ma ]]ommx /erti bilan/i fl-interessi tas-so/jetà s[i[a tag[na. Hemm konfu]joni bejn il-kun/ett li ]ew; persuni li qed jg[ixu flimkien jag[]lu li jirregolaw fil-libertà kuntrattwali u individwali tag[hom minn dak ta]-]wie;. Mhux biss, hemm ukoll partijiet li saru kif saru, u jafu jservu biex flok i]idu fid-dinjità, inaqqsuha. Ma sarux sewwa l-affarijiet g[al kull min hu involut. Anki ]-]mien, malajr malajr biex naraw l-Oppo]izzjoni x’se tag[mel issa bil-mod il-mod. Biss dan jidher /ar li hu parti mill-istrate;ija tal-aljenazzjoni.

7. Il-poplu jixraqlu a[jar, li;ijiet ma[suba tajba u li

fuqhom is-setturi so/jo-ekonomi/i jissudaw. Sfortunatament il-Gvern g[andu mira o[ra – dik li jaljena. Il-[in tirann, tista’ tilg[ab b’[a;a jew b’o[ra imma fla[[ar tal-;urnata trid tara kif u]ajtu. Il-pajji] jippretendi li jkollu mexxejja li dan jifhmuh u flok ja[arbu mill-problemi, jaffrontawhom. Il-politika tal-aljenazzjoni ma twassalx g[al dan imma g[all-[ela, it-tgerfix u t-ta[wid.

Ingilterra li/-?ina mill-gvern ta’ Cameron u b’hekk lIngilterra tkun l-uniku pajji] fl-Ewropa li jie[du riskju li j[alli li/-?ina tikkontrolla l-istazzjonijiet tal-ener;ija nukleari tag[ha. Dejjem bl-isku]a tal-globalizzazzjoni li quddiemha l-gvernijiet qed isibu ru[hom impotenti. F’dinja ta’ negozju kontinwu, kitbet Cavendish, “we must be shrewd about what we give away.” U hawn ;ie f’rasi l-bejg[ tal-ener;ija ta’ pajji]na li/-?ina. Muscat g[amel bil-kontra li wieg[ed, u b’mod xejn trasparenti u bla ma rrispetta regoli stabbiliti, innegozja ma/-?inizi u da[[alhom fil-Bord tat-tmexxija tal- Enemalta li tikkontrolla u t[addem il-pjan tal-ener;ija ta’ pajji]na. Muscat, kif sostna tajjeb John Zammit fl-editorjal tieg[u fuq Radio 101, jg[id li l-EneMalta ma tiswa xejn meta lEneMalta g[adha kemm investiet f’power station ;dida effi/jenti [afna tant li fuq sena se tiffranka ¤50 miljun fi fuel, power station li tista’ ta[dem ukoll bil-gass, investiet f’cable ma’ Sqallija biex tixtri l-elettriku bl-ir[is bil-lejl, se tag[laq il-power station tal-Marsa u se jkollha bi//a art prima, libera u imprezzabbli flimkien mal-proprjetajiet lo[rajn mill-aqwa li g[andha fi]-]ew; portijiet ewlein. Mhux ta’ b’xejn li g[al prezz fil-fatt baxx, i/-?ina se jkollha aktar minn terz tal-ishma tal-EneMalta, u se jkollha sa[ansitra l-Vi/i Chairman. Muscat u l-ministri tieg[u qishom f’kompetizzjoni min jag[ti l-aktar li/-?ina, mhux min jie[u l-aktar ming[and i/-?ina. Dan in-negozjar mhux biss juri nuqqas serju ta’ serjetà, i]da g[andna tassew g[ax nit[assbu b’dak li qed jag[mel ilgvern ta’ Muscat bil-futur ta’ uliedna. Lura lejn l-artiklu ta’ Cavendish, insibu li “The Chinese would like Britain to become a showcase from which to sell their nuclear technology to the world.” I/-?inizi m’g[andhomx rispett lejn drittijiet tal-proprjetà intellettwali…jikkupjaw u jag[mlu kollox tag[hom. Cavendish g[alqet l-argument tag[ha bil-kliem ta’ Lenin: “the capitalists will sell us the rope with which we will hang them”. Forsi issa tard wisq?

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Opinjoni

Sfidi fil-qasam edukattiv

Joe Cassar Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Edukazzjoni

Il-parir tag[na lill-Ministru tal-Edukazzjoni hu: ibni u sa[[a[, irfina fejn hemm b]onn dak li hu tajjeb...i]da ]omm ‘il bog[od mill-esperimenti fuq it-tfal u ]-]g[a]ag[ tag[na

-isfida ewlenija tal-Ministru tal-Edukazzjoni hi li jkompli jibni fuq, u jsa[[a[ it-tajjeb, it-tajjeb [afna, li g[amlu amministrazzjonijiet Nazzjonalisti, wa[da wara l-o[ra, matul dawn la[[ar 25 sena. Tajjeb bil-provi konkreti. Indikazzjoni /ara tal-progress enormi hi statistika li g[adu kif tkellem dwarha l-Ministru tal-Edukazzjoni. Hu qal li st[arri; mill-Kummissjoni Nazzjonali g[all-Edukazzjoni Og[la u Avvanzata fost l-istituzzjonijiet li [adu sehem, juri li 83 fil-mija tal-istudenti ta’ 17-il sena komplew jistudjaw jew jie[du xi forma ta’ ta[ri;, wara l-kors tal-edukazzjoni obbligatorja. Il-Ministru g[all-Edukazzjoni qal ukoll li mhix ne/essarjament din ir-rata qed tirrappre]enta l-per/entwal komplet ta’ studenti ta’ 17-il sena li komplew l-edukazzjoni u t-ta[ri; tag[hom wara l-edukazzjoni obbligatorja peress li kien hemm xi istituzzjonijiet li ma [adux sehem fl-ist[arri;. I;ifieri, dan il-persenta;; aktarx li huwa og[la. L-istatistika tal-Kummissjoni Ewropea tindika li mill-2008 sal-2012, ir-rata ta’ studenti fl-edukazzjoni og[la u avvanzata telg[et minn 59 fil-mija fl-2008 g[al 83 fil-mija fl-2012. Dan ifisser li fl-a[[ar erba’ snin ]diedet b’24 fil-mija. }ieda qawwija, g[alkemm g[andha tkompli tikber biex inkunu tassew minn ta’ quddiem. Wie[ed irid ifakkar li qabel l-1987, fis-snin ta’ gvernijiet So/jalisti, il-persenta;; tal-istudenti li f’Malta kienu jkomplu jistudjaw wara l-edukazzjoni obbligatorja kien ferm anqas minn 50 fil-mija; indikazzjoni /ara kemm is-sistema edukattiva kienet di]astru]a.

Sena...16-il sena Fl-a[[ar snin, mill-Università qed jiggradwaw aktar minn 2,700 student ta’ kull età, kull sena. Dan ifisser li f’sena wa[da qed jiggradwaw aktar min-numru ta’ studenti li kienu ggradwaw tul is-16-il sena ta’ qabel l-1987. Differenza enormi. Issa, illum mhux qeg[din biss jiggradwaw mill-Università ta’ Malta. Qed jo[or;u numru ta’ gradwati dejjem jikber millMCAST – rigal tal-millennju ta’ amministrazzjoni Nazzjonalista li ta opportunità unika lil kull min irid ikompli jistudja wara l-edukazzjoni obbligatorja, huma x’inhuma lkwalifiki. Skont il-livell tal-kwalifiki l-istudent jaqbad il-kors li jg[odd g[alih fl-MCAST. U di;à kien hemm studenti li akkwistaw grad ta’ edukazzjoni terzjarja mill-MCAST. L-istess nirreferu g[all-Istitut g[all-Istudji Turisti/i, ;ojjell ie[or fl-edukazzjoni g[a]-]g[a]ag[ fil-bidu tas-snin 90 biex jg[olli l-livell tal-karrieri fit-turi]mu. F’dan l-Istitut hemm ukoll korsijiet li eventwalment iwasslu g[al grad universitarju. Fl-a[[ar 15-il sena, ]diedu l-istituzzjonijiet edukattivi privati u kummer/jali f’livell terzjarju b’korsijiet li jwasslu g[al gradi universitarji. Da[lu wkoll g[add ta’ istituzzjonijiet li huma parti integrali minn universitajiet barranin, primarjament mirRenju Unit, g[aliex sabu li g[add sabi[ ta’ studenti Maltin, aktarx adulti, lesti j[allsu tajjeb biex itejjbu l-kwalifiki edukattivi terzjarji tag[hom. Dan juri li l-Maltin qed jirrealizzaw il-

Gvernijiet Nazzjonalisti investew qatig[ fil-livelli kollha tal-edukazzjoni

valur kbir tal-edukazzjoni matul il-[ajja u lesti jinvestu fih – ]vilupp nazzjonali importanti. Boro] ta’ studju Fl-a[[ar snin, il-gvernijiet Nazzjonalisti kienu qed joffru g[add kbir ta’ boro] ta’ studju, jew scholarships, f’oqsma differenti, anke fl-oqsma tal-arti, il-mu]ika u kreattività, g[al korsijiet kemm f’Malta kif ukoll barra minn Malta. Dan seta’ ji;ri anke permezz ta’ fondi tal-UE li tag[ti importanza kbira lill-i]vilupp fl-edukazzjoni b[ala parti mill-i]vilupp so/jali u ekonomiku. Diversi studenti Maltin qeg[din jibbrillaw flistudji tag[hom barra minn pajji]na. Dawn l-ischolarships wasslu biex aktar studenti qeg[din ikomplu jistudjaw wara li jakkwistaw l-ewwel grad universitarju. G[add dejjem jikber ta’ studenti ta’ kull età qed ikomplu jistudjaw biex jakkwistaw Masters u anke Dottorati (Ph.D). I]]ieda sinifikanti tal-istudenti, anke adulti, bil-Ph.D. qed twassal ukoll mhux biss biex il-lecturers fl-Università jkollhom ilkwalifika indispensabbli biex jg[allmu fil-livell terzjarju, i]da wkoll biex tikber u tixtered ir-ri/erka f’Malta, kemm flUniversità kif ukoll fl-industrija. Ir-ri/erka timxi id f’id malkreattività, ]ew; elementi prin/ipali fl-i]vilupp ekonomiku ta’ kull pajji] u l-kompetittività tieg[u ma’ pajji]i barranin. Progress li ma kienx ikun possibbli Fil-livell terzjarju, l-amministrazzjoni Nazzjonalista f’25 sena wettqet dan kollu g[ax kien hemm pedamenti sodi f’kull livell edukattiv, qabel dawk terzjarju, fil-kindergarten, fl-iskejjel primarji, fl-iskejjel sekondarji, fl-istituzzjonijiet post-sekondarji. Dan l-i]vilupp kien ri]ultat konkret ta’ vi]joni /ara, policies sodi, pjani fit-tul, miri konkreti, azzjoni kontinwa, ri-evalwazzjoni ta’ dak li jkun qed jitwettaq. Dan l-i]vilupp kien ri]ultat ta’ [idma professjonali tal-amministraturi /entrali u lokali fl-iskejjel, kif ukoll tal-[idma dedikata tal-edukaturi f’kull livell u qasam edukattiv li kienu kapa/i jimplimentaw id-direzzjoni li ng[ataw minn ministru differenti Nazzjonalisti. Attenzjoni

G[alhekk il-parir tag[na lill-Ministru tal-Edukazzjoni hu: ibni u sa[[a[, irfina fejn hemm b]onn dak li hu tajjeb, anke fejn hu tajjeb [afna jista’ jsir a[jar. Ikkonsolida dak li di;à ta [afna ri]ultati konkreti, konfermati anke mill-UE u mill-industrijalisti u l-investituri Maltin u barranin f’pajji]na. Jekk hemm b]onn, sa[[a[ ir-riformi li twettqu, i]da fuq kollox, oqg[od attent [afna qabel tmiss biex tibdel, u ]omm ‘il bog[od millesperimenti fuq it-tfal u ]-]g[a]ag[ tag[na. A[na lill-poplu Malti nweg[duh li anke mill-bankijiet talOppo]izzjoni se nkomplu na[dmu biex l-edukazzjoni tkompli miexja ‘l quddiem. U se nkunu qeg[din nag[mlu dan billi na[dmu b’mod differenti mill-Partit Laburista meta kien hu flOppo]izzjoni. Se nkunu qeg[din nag[tu l-appo;; s[i[ kull fejn titfassal politika li tkun ta’ ;id g[at-tfal u g[all-studenti Maltin u G[awdxin. L-g[an tag[na hu li nfittxu l-qbil u kooperazzjoni f’dak kollu li nag[mlu u li jkun qed isir.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Opinjoni

:ustizzja, onestà u solidarjetà mill-;did fi/-/entru

Stefano Mallia Kandidat PN g[all-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew

It-trasparenza g[andha tissa[[a[ f’kull qasam. Il-meritokrazija m’g[andhiex tibqa’ biss propaganda

iffi/ili ma taqbilx li tul is-snin pajji]na g[amel qab]iet kbar fl-i]vilupp demokratiku. Dan mertu tal-kotra tal-Maltin li fil-ma;;oranza tag[hom jg[o]]u d-demokrazija. I]da na[seb li ma rridux nilludu ru[na li m’g[adx fadal x’isir. Li kien hekk, jieqaf it-tgergir kollu u l-politika torqod. G[ad fadal x’nag[mlu biex insa[[u l-governabilità jew it-tmexxija tal-pajji] kif jixraq. Qabel xejn ta’ min wie[ed jinnota li g[alkemm f’pajji]na aktar minn 90 fil-mija jo[or;u jivvutaw, aktar u aktar nies qed jitilfu l-fidu/ja fil-politika u fil-politi/i. B[ala e]empju, skont st[arri; mill-Malta Today, 64 fil-mija tal-Maltin ma jemmnux id-dikjarazzjonijiet tad-d[ul li g[amlu l-Ministri. Dan g[andu tal-inqas i[abbat il-kuxjenza ta’ min irid l-a[jar ;id g[al pajji]na. Is-sinjali juru li f’pajji]na aktar u aktar nies huma di]illu]i mill-politika u l-politi/i. U jekk a[na, i;ifieri dawk tal-;enerazzjoni tieg[i, mhux se naslu aktar milli waslu ta’ qabilna, u nibdlu l-affarijiet, wisq nib]a’ li s-sitwazzjoni se tmur mill[a]in g[all-ag[ar. Fil-PN b[alissa g[addej sforz biex il-partit jer;a’ jirkupra sa[[tu. Hemm b]onn ta’ demm ;did li j;ib mieg[u sa[[a ;dida u ideat ;odda. Dan g[andu jimlina b’ottimi]mu li l-partit t’g[ada se jkun a[jar minn ta’ llum. M’g[andna qatt naqg[u fil-bruda tal-pessimi]mu. I]da nemmen ukoll li l-[ajja l-;dida trid i;ib u tkun tikkonsisti fi prin/ipji sodi u mod modern kif isiru l-affarijiet f’pajji]na. Nixtieq ng[aqqad ma’ dak li staqsa l-Ar/isqof Cremona nhar l-Indipendenza – “x’qed isir biex tissa[[a[ il-fibra morali, il-valuri so/jali, il-;ustizzja, l-onestà u s-solidarjetà?” Wie[ed jifhem li l-PN g[amel ]balji kbar u b’xi mod irid jag[ti kont tag[hom. U forsi jkun hawn min ja[seb li m’g[andux g[aliex jifta[ [alqu. {allas g[all-i]balji wkoll bittelfa bla paragun li ;arrab fl-a[[ar elezzjoni. I]da wara seba’ xhur ta’ tmexxija Laburista, nistg[u ng[idu

li mxejna mqarr pass ]g[ir ‘il quddiem meta nqabblu xi kwalità ta’ so/jetà wieg[du, wa[da fejn kul[add ikun rispettat u li tkun mibnija fuq il-meritokrazija. I]da x’g[amlu fil-fatt? In-nuqqas ta’fidu/ja fil-politika mhiex xi [a;a li ntilfet g[al dejjem u [afna minnha tista’ ter;a’ tin;abar jekk il-politi/i jsibu l-kura;; li jitkellmu /ar u ma jwieg[dux [a;a u jag[mlu o[ra. G[alija wasal i]-]mien li nkissru /-/irku vizzju] u forsi ta’ min jixtarr sew kliem l-Ar/isqof u npo;;u l-;ustizzja, lonestà u s-solidarjetà mill-;did fi/-/entru tal-politika nazzjonali. X’nistg[u nag[mlu? Min fejn tibda? L-ewwel irridu na//ettaw il-verità li ]-]ew; partiti g[andhom g[aliex jg[idu “mea culpa” g[as-sitwazzjoni li g[andna. Ma nistg[ux nibqg[u na[sbu li kulma nag[mlu a[na hu tajjeb – anki meta jkun [a]in – u kulma jag[mel [addiehor hu [a]in, anki meta ma jkunx. Jew, li jag[mel [addie[or hu [a]in, imma jekk nag[mlu jien, isir tajjeb. L-indipendenza u t-trasparenza tal-istituzzjonijiet pubbli/i hi fattur ie[or. Ix-xandir pubbliku g[andu jimmira g[allog[la livelli ta’ bilan/ u professjonalità. I/-/ivil hu servizz pubbliku mhux servizz tal-partit. It-trasparenza g[andha tissa[[a[ f’kull qasam. Il-meritokrazija m’g[andhiex tibqa’ biss propaganda. Fis-so/jetà tajjeb li jkollna istituzzjonijiet li jag[mluha ta’ klieb tal-g[assa. Imma min se j[ares il-klieb tal-g[assa biex ji]gura li jg[assu, u mhux jag[mlu l-[sara lil min suppost qed jg[assu? Wasalx i]-]mien li l-awtoritajiet indipendenti jing[ataw l-awtonomija li jist[oqqilhom biex jag[mlu xog[olhom skont l-iskop li twaqqfu g[alih u veru jkunu ta’ kontra pi] fis-so/jetà g[al min jg[awwe; ir-regoli? Il-Whistle Blower Act, li l-Gvern Nazzjonalista sfortunatament tant kaxkar saqajh fuqu, fl-a[[ar ;ie fis-se[[ fil-15 ta’ Settembru grazzi wkoll g[all-appo;; li tat l-Oppo]izzjoni Nazzjonalista fil-Parlament. Wie[ed jittama li dan ikun lewwel minn [afna passi fid-direzzjoni t-tajba.

Le g[ax-xog[ol prekarju

Ryan Callus Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Ippjanar u Simplifikazzjoni tal-pro/ess Amministrattivi

Fil-[ames snin li g[addew, idda[[lu numru ta’ avvi]i legali li jag[mluha diffi/li g[al min i[addem li jdur mal-li;i bl-intenzjoni li jnawwar mill-benefi//ji jew drittijiet tal-[addiema

tit tal-;ranet ilu, [adt sehem fil-Parlament ta]}g[a]ag[ organizzat ta’ kull sena mill-Kunsill Nazzjonali ta]-}g[a]ag[. Nammetti li kienet attività li qanqlet memorji sbie[. Numru ta’ snin ilu, jien ukoll kont delegat b[al dawk i]-]g[a]ag[, biex issa kont mistieden nindirizzhom b[ala Membru Parlamentari. Niftakarni noqg[od attent nisma’ lill-Membri Parlamentari ta’ dak i]-]mien, b’ammirazzjoni lejhom g[al dak li kienu qeg[din jag[mlu g[al pajji]na. Il-Parlament ta]-}g[a]ag[ iddiskuta numru ta’ su;;etti. G[a]ilt ix-xog[ol prekarju g[aliex huwa su;;ett li jitlob azzjoni konkreta, kontinwa u immedjata mill-politiku. L-Istat g[andu jintervjeni biex jissalvagwardja kontra min jabbu]a mill-[addiema tieg[u. Huwa l-politiku fl-a[[ar mill-a[[ar li fuqu jistrie[ dan id-dmir. G[a]ilt dan is-su;;ett g[ax ma nixtieqx nara ]g[a]ag[ ji;u sfruttati min[abba li huma vulnerabbli, jew neqsin mill-[iliet.

Kriterji li ma jippermettux inga;; fuq ba]i ta’ self-employed Waqt li kont qed nindirizza li]-]g[a]ag[ fil-Parlament Malti, irrealizzajt bil-[idma sostanzjali li saret fil-qasam tax-xog[ol prekarju. Fil-[ames snin li g[addew, idda[[lu numru ta’ avvi]i legali li jag[mluha diffi/li g[al min i[addem li jdur mal-li;i blintenzjoni li jnawwar mill-benefi//ji jew drittijiet tal-[addiema. Wie[ed mill-avvi]i legali stabilixxa numru ta’ kriterji li jekk ikunu applikabbli, ma jkunx possibbli li l-[addiem ji;i nga;;at fuq ba]i ta’ self-employed. Huwa sigriet mag[ruf li je]i]tu numru ta’ ka]i fejn il-[addiem qed ji;i abbu]at billi ji;i reklutat fuq ba]i ta’ self employed bil-[sieb li jkun im/a[[ad millbenefi//ji li jing[ataw lill-[addiema impjegati fuq ba]i fulltime. Fost il-kriterji stabbiliti, wie[ed isib li mhux permissibli li persuna jitqabbad self-employed jekk hemm persuni o[ra impjegati b’irwoli simili, jekk il-persuna se tag[mel u]u minn makkinarju li huwa ta’ min i[addem, jew jekk ja[dem b’[inijiet fissi jew b’roster.

Spezzjonijiet u investigazzjonijiet ta’ rapporti Fid-dmiri nsemmi wkoll lid-Dipartiment tax-Xog[ol u rRelazzjonijiet Industrijali li jwettaq numru ta’ spezzjonijiet fejn ikun sar rapport ta’ abbu]. Wara l-ispezzjonijiet, idDipartiment ikun f’po]izzjoni li jie[u l-azzjonijiet me[tie;a. Fl-eventwalità li min i[addem jibqa’ jikser il-li;i, ikun hemm u kien hemm ka]i fejn id-Dipartiment iressaq il-ka] quddiem il-Qrati Maltin. Kuntratti mal-gvern Fil-[ames snin li g[addew, bdiet ukoll tidda[[al klawsola f’kuntratti mog[tija mill-Gvern lill-kumpaniji privati. Dan jipprojbixxi kumpaniji li jkunu reb[u kuntratti tal-Gvern li j[addmu persuni fuq ba]i irregolari, li jikser xi dritt tal-impjegati li jkunu ;ew inga;;ati fl-implimentazzjoni tal-kuntratt. Fl-eventwalità li dan ise[[, il-Gvern ikollu d-dritt li jittermina l-kuntratt minnufih. Persuni vulnerabbli Nemmen li l-politiku g[andu jintervjeni bis-sa[[a kollha li tippermetti l-li;i biex jipprote;i persuni vulnerabbli. F’ka]i b[al dawn, l-abbu] g[andu ji;i kkunsidrat iktar serju. Meta na[seb f’persuni vulnerabbli qed nitkellem fuq persuni li jinsabu f’sitwazzjoni tant prekarja li jkun g[alihom iktar diffi/li li ji;;ieldu g[ad-drittijiet tag[hom. Persuni mog[tija l-protezzjoni g[all-a]il, persuni ta’ kulur differenti, dawk li jkunu servew sentenza pri;unerija, persuni li jkunu nieqsa minn [iliet ba]i/i – ilkoll jistg[u jaqg[u fil-faxxa tal-vulnerabbli. {afna minn dawn il-persuni ma jkunux jafu x’inhuma d-drittijiet tag[hom, a[seb u ara kemm ikunu jistg[u ji;;ieldu g[alihom. Is-soluzzjoni mhiex li nit[assruhom. Je[tie; nie[du azzjoni. Je[tie; inkunu l-vu/i [ajja g[al dawn il-persuni li ftit g[andhom tama f’[ajjithom b’ri]ultat tas-sitwazzjoni li jkunu jinsabu fiha. Din nemmen li hi l-missjoni tal-politiku.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Opinjoni

Pjan g[ax-xog[ol fost i]-]g[a]ag[

Kevin Plumpton President tal-M}PN u kandidat tal-PN g[all-Parlament Ewropew

Il-pajji]i bl-aktar rata baxxa ta’ qg[ad fost i]-]g[a]ag[, huma dawk li g[arfu li l-qg[ad ma tindirizzahx billi t[alli s-suq tax-xog[ol jaqdef g[al rasu

tit tal-jiem ilu pparte/ipajt fil-laqg[a g[olja dwar l-Impjiegi ta]-}g[a]ag[ f’Bucharest, irRumanija, organizzat mi]-}g[a]ag[ tal-Partit Popolari Ewropew. Kienet laqg[a li matulha [adu sehem il-Presidenti tal-g[aqdiet ta]}g[a]agh tal-partiti li jifformaw parti mill-Partit Popolari Ewropew. L-iskop ta’ dan is-summit kien li niddiskutu s-sitwazzjoni tal-qg[ad fost i]-]g[a]ag[ u azzjonijiet li nistg[u nippromwovu fil-pajji]i rispettivi mal-Gvernijiet tal-;urnata. Dan jikkuntrasta bil-kbir mal-garanzija li qed jippromwovu l-Partiti So/jalisti, inklu] dak Laburista f’pajji]na. Ilkelma garanzija hija sabi[a, i]da sa’ llum konkretament x’fissret g[a]-]g[a]ag[ Maltin? Il-Kap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busuttil kkritika kemm-il darba lill-Prim Ministru Muscat g[an-nuqqas ta’ pjan konkret ta’ azzjoni li jwassal g[all-[olqien tax-xog[ol. Ming[ajr pjan, la jkun possibli jin[olqu impjiegi ;odda, wisq inqas titwettaq din il-famu]a ’Garanzija g[a]}g[a]ag[’. Ming[ajr pjan, i]-]g[a]ag[ tag[na jista’ jkollhom il-futur tag[hom mhedded. Id-distinzjoni bejn il-Partit Nazzjonalista u l-Partit Laburista fil-qasam tax-xog[ol hi wa[da /ara. Il-Partit Laburista jemmen li x-xog[ol fil-pajji] jin[oloq wa[du, filwaqt li l-Gvern jista’ joqg[od lura j[ares id-dinja ddur. G[all-Partit Nazzjonalista, ix-xog[ol jin[oloq jekk na[dmu g[alih. Hekk g[amilna fil-[ames snin li g[addew. Din kienet ir-ra;uni g[alfejn kellna fost l-inqas rati ta’ qg[ad flUnjoni Ewropea. F’Bucharest, kelli l-unur niffirma, flimkien ma’ Presidenti ]g[a]ag[ o[ra, ftehim li permezz tieg[u kull

From China With Love

David Agius Whip tal-Grupp Parlamentari PN u Kelliem tal-Oppo]izzjoni dwar il-Kunsilli Lokali

Id-de/i]jonijiet kollha li [a Gvern Laburista qed iwasslu biex flok g[aqda nazzjonali jkun hawn firda u kri]i ta’ morali

r-ra;el Ministru u l-mara Ambaxxatur. Anzi “a special envoy”. Ir-ra;el ibig[ l-Enemalta b’direct order u l-mara tgawdi minn direct appointment g[al impjieg mal-Gvern bi [las ta’ eluf ta’ ewro fix-xahar mit-taxxi tal-familji. Shame on who? Kellna sajf mimli transfers, direct orders u promozzjonijiet g[al tal-qalba u g[al dawk li dehru fuq il-billboards. Is-slogans li Muscat u l-klikka tieg[u u]aw fi ]mien il-kampanja elettorali issa saru /ajta. Kemm smajna l-fra]i “tista’ ma taqbilx mag[na i]da tista’ ta[dem mag[na”? Staqsi lil dawk il-mijiet li dabbru transfer vendikattiv. Il-maskra tal-Labour qed tinkixef b’pass mg[a;;el ferm.

Kemm smajna... issa xejn Kemm smajna bil-famu]a roadmap u issa qed jo[ro; fil-bera[ li l-Gvern ta’ Muscat lanqas kellu pjan g[attkattir tax-xog[ol f’pajji]na. Smajt b’xi fabbrika li fet[et Malta? Smajt b’xi kumpanija fil-qasam di;itali jew talonline gaming li fet[et f’Malta fl-a[[ar sitt xhur? Bilkuntrarju. Smajna b’sensji u forced leave. Smajna bi transfers vendikattivi. Smajna li l-Malta Enterprise qed titmexxa minn dawk ta “Malta tag[na biss”. Tistaqsi ddomandi u risposti xejn. Kemm smajna l-g[ajta ta’ “g[oli tal-[ajja” u issa spi//ajna bil-prezzijiet tal-ikel jog[lew b’mod esa;erat u bla ebda pjan biex titra]]an l-inflazzjoni. Smajt b’xi mod ;did kif il-Gvern se jra[[as l-g[oli tal-[ajja? Tistaqsi u ma jwe;bux. Kemm smajna lil min igerger kontra l-privatizzazzjoni u issa, kontra dak li wieg[ed, bieg[ kwa]i nofs lEnemalta b’direct order u [eba kollox lill-poplu Malti. Smajt x’fih dan il-ftehim ta’ bejg[? Rajtuh ilMemorandum of Understanding li l-Gvern Laburista ffirma ma/-?ina? Tistaqsi u ma jwe;bux. Kemm smajna li se tivvota bl-internet g[al min irid ikun f’bord ta’ xi entità tal-Gvern! Smajt b’xi website dwar dan? Tistaqsi u ssib li min kien fuq billboard talLabour spi//a fuq bord. Kemm smajna li se jkun hemm trasparenza fil-promoz-

organizzazzjoni ]ag[]ug[a se tkun qed to[loq pjan nazzjonali g[all-[olqien tax-xog[ol. Se jkun pjan li jorbot malo;;ettivi tal-pjan di;à maqbul mi]-}g[a]ag[ tal-Partit Popolari Ewropej. Il-ftehim iffirmat j[ares ukoll biex flimkien mal-Membri Parlamentari ]g[a]ag[, tittie[ed azzjoni biex ji;u proposti inizjattivi u li;ijiet li jippromwovu l-[olqien tax-xog[ol fost i]-]g[a]ag[. Dan ikun jitlob ukoll laqg[at malMinistru tal-Gvern responsabbli mix-xog[ol. Din l-inizjattiva fuq ba]i Ewropea se tkun qed ti;i implimentata fuq ba]i nazzjonali fil-pajji]i membri. Hija mod kif il-politika Ewropea tista’ tin[ass mi/-/ittadini nazzjonali. Illum, aktar minn qatt qabel, i/-/ittadin tal-pajji] je[tie; i[oss dak li qed ji;i diskuss fuq ba]i Ewropea. B’dan ilmod, l-Unjoni Ewropea tersaq eqreb lejn i/-/ittadin. Hekk kif kont madwar il-mejda mal-kollegi tieg[i Ewropej, irrealizzajt u stajt nappezza a[jar is-sitwazzjoni tax-xog[ol fost i]-]g[a]ag[ f’pajji]na. Fir-Rumanija, biex nie[u e]empju, il-qg[ad fost i]]g[a]ag[ lejn l-a[[ar tal-2012 kien 22 fil-mija. Dak ta’ pajji]na huwa 14.5 fil-mija, il-[ames l-inqas rata ta’ qg[ad fost i]-]g[a]ag[. Huma biss id-Danimarka, il-:ermanja, lOlanda u l-Awstrija li g[andhom rati ta’ qg[ad inqas minn tag[na. Lil hinn minn dawn in-numri, li jfissru [idma mill-Gvern pre/edenti, huma ]-]g[a]ag[ Maltin li qed igawdu l-frott ta’ din il-politika. Il-pajji]i li g[andhom rata aktar baxxa ta’ qg[ad fost i]-]g[a]ag[, huma pajji]i li g[arfu li l-qg[ad ma tindirizzahx billi t[alli s-suq tax-xog[ol jaqdef g[al rasu. Je[tie; isir pjan ta’ azzjoni li joffri numru ta’ inizjattivi li jistimulaw l-aptit tal-investituri u ta’ min i[addem.

zjonijiet! Minflok smajna lista ma taqta’ xejn ta’ suldati u pulizija li [adu promozzjoni g[ax huma mid[la talLabour. Smajna li kien hemm minn [a tliet promozzjonijiet fi tliet ;img[at. Tistaqsi kif u x’fatta u jippruvaw jumiljawk. Kemm smajna li se jkun hemm iktar nisa mla[[qa f’postijiet importanti fi [dan il-Gvern? Smajt b’xi lista ta’ nisa li la[qu ambaxxaturi jew chairpersons [lief dawk “ta’ Malta tag[na lkoll”? Tistaqsi u jinjorawk. Kri]i morali fil-politika Dawn id-de/i]jonijiet kollha

li [a Gvern Laburista qed iwasslu biex flok g[aqda nazzjonali jkun hawn firda u kri]i ta’ morali. Diversi diskorsi li smajna fl-ewwel sitt xhur komplew ji]irg[u din il-firda. Bdejna bid-diskors minn fuq it-Tron li qara l-President f’isem il-Gvern ta’ Joseph Muscat, dak li ;ara ftit ;img[at ilu meta Joseph Muscat stess ipprova jag[laq [alq il-Kap tal-Oppo]izzjoni fil-Parlament u komplejna din l-gimg[a stess meta l-Ministru Dalli qalet filParlament li l-Partit Nazzjonalista “m’g[andux jedd li jkun konsultat” fi triq lejn il-kumpilazzjoni tal-li;i g[all-unjoni /ivili. Firda li bis-sarima li jrid jag[mel il-Gvern lill-Oppo]izzjoni tikber tista’ u mhux tonqos. Ma’ dan wie[ed irid i]id il-kri]i ta’ morali li kompliet tikber bil-mi]informazzjoni fid-dikjarazzjonijiet tal-assi tal-Ministri. Kri]i morali li wasslet lill-Isqof biex jippronunzja ru[u dwar dan is-su;;ett u bil-Partit Nazzjonalista jitlob li jitwaqqaf Kumitat Mag[]ul talKamra dwar l-Istandards, l-Etika u l-Im;iba. Proverbju ?iniz jg[id “Kliem iebes u ra;unar fqir ma jwasslu mkien.” Kellu b]onn li l-Gvern li ta impjieg ta’ eluf ta’ ewro fix-xahar lill-mara ta’ Ministru fi/-?ina jitg[allem minn dan il-proverbju. Il-poplu mhux iblah u jixtarr u ji]en dak kollu li jsir mit-taxxi tieg[u. Il-Partit Nazzjonalista se jkompli jkun hemm kif kien fl-a[[ar xhur biex int tkun taf il-fatti u llibertà tal-espressjoni ma ti;ix imka]bra kif irid dan ilGvern.

Regoli li j[ammru l-wi// f’Radju Malta Dal-;ranet, kelli mieg[i g[al xi ;ranet, soru Maltija li tmexxi Monasteru Benedittin fl-Italja. Waqt li konna qed nieklu u nsegwu kanzunetti sbie[, u[ud ta’ ]g[o]itna li napprezzaw [afna, ming[ajr m’g[edtilha xejn, [sibt li nag[mlilha kumpliment /kejken u bg[att nitlob lil Enzo Gusman, pre]entatur talprogramm “Bejn il-[bieb” fuq Radju Malta, biex niddedikalha l-Ave Maria jew ilPanis Angelicus, li naf li t[obbhom [afna u addattati g[all-persuna tag[ha. Ma stag[;ibtx bil-ftit meta smajt it-twe;iba tieg[u, li dediki ma jistax jag[mel u anqas idoqq kanzunetti reli;ju]i. U li dawn huma regoli li hu je[tie; jimxi mag[hom. Bla dubju, jiena ma tajtx

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Ittri lill-Editur

tort lil Enzo Gusman g[ax naf li hu bniedem ta’ prin/ipju u li jg[o]] il-valuri. I]da ma stajtx ma nikkummentax bejni u bejn ru[i li tassew pajji]na wasal fi stat miskin! U li min [are; b’dawn l-ordnijiet g[andu tassew g[ax jist[i!

Emily Barbaro Sant Il-Mosta

I]raeliti ta’ ]ew; u/u[

Fl-2010, l-akbar g[aqda filG[arg[ur, l-g[aqda tan-Nar, i//elbrat i/-/entinarju talewwel nar f’Malta.G[allokkazjoni kien sar standart mill-aqwa li fta[na l-festi /entinarji bih u ;ie mbierek minn Mons. Anton Gouder. Dan l-istandart kien re;a’ ;ie armat u m[ejjen fil-Knisja fil-;ranet tal-festa [dejn ilbieb il-kbir fejn il-battisteru, bil-permess tal-kappillan Dun Albert Schembri u hekk baqa’ isir g[al tliet snin s[a[. Li ;ara din is-sena kien li nbidel

il-kappillan u stedintu jag[mel il-quddiesa hu, peress li kien ;did. Hu a//etta u ni]el il-post tan-nar iqaddes kif isir kull sena min xi qassis, kappillan, jew patri, wara nieklu platt ta’ hbieb flimkien u dejjem ;abra g[all-missjoni jew opra filKnisja ma tonqosx. Jien tlabtu l-permess biex jintrama l-istandart u hu qalli jsir kollox is-soltu. L-g[ada, is-Sibt lejliet il-festa, Xmun, li huwa bniedem ta’ 70 sena u dejjem jg[in bla heda fil-knisja, ]ejjen l-istandart b[assoltu. F’nofsinhar qabel ting[alaq il-knisja, is-sagristan, li huwa wkoll il-President tal-Banda,qal lil Xmun, “kif ]ejjint l-istandart u ma hawnx il-kappillan?” u Xmun wie;bu, li bil-permess tieg[u, ]ejnu. Filg[axija wara il-quddiesa tat-transulazzjoni ntba[na li l-istandart tne[[a minn postu u da[luh ;osSagristija. Din azzjoni [a]ina [afna u tag[tik x’tifhem. D[alna ;osSagristija u minkejja li t-tort

[adu l-kappillan ma tridx tkun g[aref biex tifhem li min g[amel l-azzjoni, li huwa wkoll f’kariga f’g[aqda o[ra, g[amilha minkejja li dejjem iparla dwar l-g[aqda imma mbag[ad ma jipprattikahiex. Meta ressaqt il-ka] quddiem Mons.Anton Gouder tani ra;un. Minkejja li l-kappillan talab lill-persuna li g[amlet din l-azzjoni titlobna sku]a, din liskuza qatt ma waslet. Min qed jag[mel il-[sara mhux lillG[aqda tan-Nar biss qed jag[mila u konvint li l-kappillan il-;did mhux se j[alli min imexxih minn imnie[ru u jirkbu, u jinqeda bih biex jo[loq il-firda, imbag[ad jin[eba wara sebg[u. Nawgura li tinstab soluzzjoni tajba, edukati bi]]ejjed biex no[or;u idejna l-leminija u na[fru, biex ma jibqg[ux I]raeliti ta’ ]ew; u/u[!!!

Isaac Aquilina Segretarju G[aqda tan-nar San Bartilmew G[arg[ur

Immigranti Sirjani fi ]bark f’Malta

Razzisti^

Forsi g[andi ]ball jien, imma qisni nnutajt li fl-a[[ar tra;edja tal-immigranti illegali, li dda[[lu f’pajji]na lejn tmiem il-;img[a li g[addiet wara li kienu f’periklu li jitilfu [ajjithom qrib Lampedusa, ma kienx hemm ir-reazzjoni negattiva tas-soltu mill-Maltin. Qisna a//ettajniehom iktar din id-darba. Qisna ma rajnihomx ta’ pi] b[as-soltu. Tg[id g[ax g[amel effett fuqna ddiskors tal-Papa Fran;isku waqt i]-]jara re/enti tieg[u f’Lampedusa? Ma rridx nemmen li kellna reazzjoni differenti g[ax [afna minn dawk li da[lu f’pajji]na din id-darba kienu ta’ ;ilda bajda u mhux skura kif normalment ikunu. Imma sin/erament m’iniex /ert... il-kuxjenza mhijiex f’postha g[al kollox.

Albert Galea Birkirkara

B’]aqqhom barra! Ma nafx jekk hux jien biss qed ninnutahom, imma deherli li, spe/jalment f’perjodu ta’ iktar s[ana fis-sajf li g[adda, kont nara wisq ir;iel isuqu ming[ajr flokk jew qmis fuqhom, kif ng[idu bil-Malti b’]aqqhom barra. Jidhirli li hija kontra l-li;i li ssuq b’dan il-mod, u anki li timxi hekk fit-triq u fuq ilbankini. Ma na[sibx li hu wirja ta’ edukazzjoni u prudenza a;ir b[al dan u ma na[sibx li g[andu jsib it-tolleranza li qed ikun hemm millPulizija u mill-gwardjani, g[alkemm forsi atte;;jament b[al dan mhuwiex parti mirreponsabbiltajiet talgwardjani. }gur ma nag[tux e]empju tajjeb ta’ poplu /ivilizzat matturisti, li ming[andhom nippretendu li jkunu prudenti fittoroq u fil-bajjiet.

Arthur Fenech {al Lija

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Ittri lill-Editur

Balzan u l-Partiti Saviour Balzan u ;urnalisti o[rajn b[alu jippruvaw jag[tu l-impressjoni li l-partiti huma kollha l-istess, kollox retorika u xejn i]jed. Forsi jag[mlu hekk biex jippruvaw i]ommu l-ekwidistanza? I]da l-PN bid-difetti tieg[u kollha qatt ma ni]el fil-baxx b[alma g[amel ilPartit Laburista u dan Balzan jafu personalment. Nixtieq infakkar f’dak li kien kiteb Saviour Balzan filMalta Today tal-{add 30 ta’ Settembru 2007 fejn kien irrakkonta dwar theddid li kien sarlu minn uffi/jal g[oli tal-Partit Laburista dwar survey li lanqas biss kien g[adu ;ie pubblikat mill-Malta Today. Is-survey kien dwar il-po]izzjoni tal-Partiti qabel l-elezzjoni tal-2008. Sa fejn naf jien qatt [add mill-Partit Nazzjonalista ma ni]el f’dak il-livell.

F. Darmanin {‘Attard

Oqg[odu kwieti Diversi unions b[allMUMN, l-ALPA, il-U{M u l-MUT irre]i]tew /erti mi]uri (bla b]onn) li l-gvern tal-“governanza tajba” li g[andna fajjar fuq il-

[addiema. Dwar dan in[ar;u wkoll direttivi lill-imse[bin tag[hom. Dan ]gur li dejjaq lillamministrazzjoni u f’xi ka]i dejjaq ukoll lil /erti employers [bieb tal-gvern. Kumbinazzjoni ;ara li g[allewwel darba f’g[axar snin twaqqfu fondi li l-gvern kien jag[ti lill-unions u NGOs o[rajn. Dan ifisser li l-unions se jsibuha aktar diffi/li li j]ommu l-kuntatti internazzjonali tag[hom. Qisu xi [add irid jg[addi messa;;, “oqg[odu kwieti g[ax jaqblilkom”.

C. Muscat Il-Mosta

Stabbilità ta’ veru Tal-Labour u ta’ l-orizzont [ar;u jifir[u li issa g[andna stabbilità g[ax g[al tliet xhur il-gass se jog[la b’ewro! Stabbilità ta’ veru [allilna l-gvern li mexxa Lawrence Gonzi meta f’Ottubru 2012 iffirma mal-unions kollha li jirrapre]entaw lill-30,000 [addiem tal-gvern, ftehim kollettiv ;did li jiggarantixxi ]ieda ta’ 2.5 fil-mija fis-sena fis-salarji g[as-sitt snin li ;ejjin. Ftehim li jiswa 190 miljun ewro. Dan barra ]]idiet g[all-g[oli tal-[ajja. Dik stabbilità! Dak ;id!

F. Caruana

Il-Marsa

Torri li g[andu jkun restawrat

It-torri tax-Xwejni fl-a[barijiet Matul l-a[[ar sentejn, tlieta, in-numru ta’ appartamenti filbajjiet tal-Qbajjar u Xwejni, }ebbu; G[awdex, ]died sostanzjalment. Dawn il-postijiet, l-aktar fis-sajf, jattiraw numru ta’ G[awdxin, Maltin u barranin li ji;u jg[addu l-btajjel tas-sajf hawnhekk peress li fil-post imsemmi ma jkunx hemm [afna traffiku u storbju ie[or tul il-lejl. F’dawn lin[awi, qrib u fa//ata tat-torri tax-Xwejni hemm ukoll tlett idjar fejn is-sorijiet jag[mlu ttliet xhur tas-sajf residenti fihom. Sa sitt snin ilu, meta dan ittorri kien jopera b[ala diskoteka, il-pa/i u l-kwiet f’dawn lin[awi u Marsalforn kienu

sparixxew g[ax l-istorbju spe/jalment matul tmiem il;img[a kien jibqa’ sejjer sassig[at bikrin ta’ filg[odu sa x’[in titla’ x-xemx. Dakinhar kien ikun kollu ta’ xejn li jsiru rapporti mal-pulizija g[ax rari kienet tittie[ed azzjoni. Jing[ad li ftit snin ilu, ilkera jew /ens g[alaq, u l-post ma baqax jinfeta[ b[ala diskoteka u konsegwenza ta’ dan, il-lok t[alla abbandunat. Fl-a[[ar ;ranet i]da, it-torri tax-Xwejni re;a’ kien fla[barijiet g[ax safa’ vandalizzat billi xi [add [a]]e] bi]]ebg[a mal-[itan. Fil-bidu tas-snin 80, dan ilpost fi ]mien il-Gvern Laburista kien ing[ata b’/ens jew kera lil xi persuni mag[rufin g[all-kulur politiku tag[hom. Issa tg[id dan ilvandali]mu hi manuvra bizzilla? Il-Pulizija ta’ G[awdex qieg[da tinvestiga? L-att vandalu sar g[ax fil-pajji] m’g[adx hawn Gvern tal-PN? Jekk il-kera skadiet, il-post g[andu jer;a’ jing[ata lill-privat bl-isku]a li ji;i restawrat? G[andu dan it-torri jer;a’ jinfeta[ b[ala diskoteka? Skont informazzjoni li g[andna jidher li l-Kunsill ta]-}ebbu; lest jid[ol g[al dan ix-xog[ol, i;ifieri li jamministrah hu. Veru dan? Tista’ f’dan il-post issir latrina pubblika biex jinqdew dawk in-nies li jkunu jg[umu fil-bajjiet tal-Qbajjar u x-Xwejni peress li f’dawn ilpostijiet m’hemmx latrina biex

taqdi l-b]onnijiet tal-pubbliku? Hu x’inhu l-ka], it-torri taxXwejni qatt m’g[andu jer;a’ jkun amministrat mill-privat g[ax il-post jista’ fa/ilment jintu]a g[al skopijiet pubbli/i b’risq l-G[awdxin u o[rajn. Aktar minhekk, [add mhu favur, spe/jalment dawk li g[andhom proprjetà f’Marsalforn u fl-in[awi ta’ dan it-torri jer;a’ jsir diskoteka. U dan kul[add jaf g[aliex g[ax in-nies jafu x’ikun hemm fil-vi/in u f’postijiet b[al dawn. Il-Gvern g[andu jag[ti kas bis-serjetà ta’ din l-ittra.

In[obb il-kwiet Marsalforn G[awdex

Arroganza mal-istudenti Dan gvern kattiv u arroganti ma’ uliedna. Qabad u ordna li uliedna fl-Istitut g[allIstudji Turisti/i kull nhar ta’ {amis u kull nhar ta’ :img[a jkollhom jitilg[u G[awdex g[al-lezzjonijiet fl-ITS talQala u mag[hom iridu jtellg[u l-materjal li ju]aw fil-prattika tal-kors. Dan kollu jinvolvi spejje] ta’ vja;;ar u ta’ allo;;. Tg[id se jirrifondihom b[alma se jirrifondi l-ispejje] tal-mara talMinistru Konrad Mizzi, issa li sejra /-?ina?

Frank Borg Il-G]ira

I]-]g[a]ag[ tas-sittinijiet, il-British Invasion It-twaqqif tal-Federazzjoni tal-Malta Mixed Youth Clubs 50 sena ilu Noel D’Anastas

ndanastas@gmail.com

Jekk l-adolexxenti u ]-]g[a]ag[ tallum jedhew permezz tas-social network virtwali fuq l-internet, [amsin sena ilu meta Malta kienet ma[kuma minn mentalità kolonjali, anki wara lIndipendenza, kienu jintasbu f’xi youth center bikri tal-Kappillan jew f’xenarju aktar konservattiv f’dak li kienu j[addnu s-So/jetà tal-Mu]ew, talAzzjoni Kattolika jew tal-Le;junarji. I]-}g[a]ag[ {addiema Nsara, li flandament tal-Elezzjoni :enerali tal1962 kienu mistkenna ta[t l-umbrella f’simpatija lejn l-Ar/isqof Mikiel Gonzi, kellhom segwa/i f’kull ra[al. I]da ’l barra mill-fosdqa konservattiva, kien hemm ukoll l-ispirtu ribellu] tal-;uvintur u t-tfajliet li flimkien kienu qed ifittxu valuri moderni u jirribattu l-polz medjevali u aspetti antidemokrati/i.

Dan kienu qed jag[mluh fil-bosta Mixed Youth Clubs li kien hawn imferrxa u b’sens ta’ solidarjetà ffurmaw Federazzjoni propju f’dawn iljiem, [amsin sena ilu. Il-progress so/jali u ribellu] tal[amsinijiet li kien qed jinfiltra fi]]g[a]ag[ Britanni/i mperr/a g[all-kultura popolari u r-ritmu tar-Rock´n´Roll Amerikan, wassal biex bdew jin[olqu attivitajiet ta’ divertiment aktar liberu u sottokulturi. Minn fost il-klassi tal-[addiema bdew [er;in it-Teddy Boys u ftit wara ]vol;a l-faxxinu g[all-iskiffle groups. Kul[add kien qed jitkellem fuq issu//essi ta’ Elvis, Buddy Holly, Jerry Lee Lewis, Pat Boone, ix-Shadows u Cliff Richard. Ir-Rock Around the Clock fil-films Amerikani ‘Blackboard Jungle’ u ‘Rock Around the Clock’ ta’ Billy Haley ta’ nofs il-[amsinijiet [oloq paniku morali fejn irRock´n´Roll kien identifikat mad-

Il-bojkott mill-Iskejjel tal-Knisja Xi skejjel tal-Knisja u o[rajn privati kienu qed juru /ertu g[adab g[atta[lit tas-sessi u ta[lit ma’ ]g[a]ag[ o[rajn lil hinn mill-klassi so/jali tag[hom. Fost dawn kien hemm skola sekondarja privata tas-sorijiet li pprojbiet lill-istudenti tag[ha milli jit[alltu u jkunu injettati. Ma riduhomx li jiffrek-

wentaw l-istabbiliment tal-Golden Harvest f’Tas-Sliema li dak i]-]mien kien novità u kalamita ta]-]g[a]ag[, u[ud minnhom attivi fil-Mixed Youth Clubs. Skola o[ra kienet lesta li tissospendi lil dawk li jazzardaw jid[lu f’xi club. Jean Agius semma’ le[nu u staqsa fejn hi d-demokrazija, il-libertà ta]-

delinkwenza u anke kien kwa]i projbit minn fuq it-televi]joni u l-istazzjonijiet tar-radju. F’xenarju politiku s[un fir-referendum tal-Integration u d-duttrina antiSo/jalista u Komunista, ir-Rock´n´Roll kien beda die[el Malta permezz talmu]i/isti Vinny Vella, Karm Xerri, Oscar Lucas u o[rajn tal-epoka, kif ukoll minn mu]i/isti tal-flotot navali sor;uti fil-port meta dawn kienu jin]lu g[al xi divertita fi Strada Stretta. I]da l-bu]]ieqa nfaqg[et fl-1957 meta l-Ar/isqof Mikiel Gonzi [are; littra pastorali tar-Randan fejn [adha kontra l-esa;erazzjoni ta’ ta[lit tassessi, l-aktar fix-xhur tas-sajf, it-talkies u l-organizzazzjonijiet tal-ballijiet filKarnival f’bosta ka]ini u lukandi. Irrefera g[alihom b[ala vulgari u irresponsabbli. Il-kru/jata g[all-modestà ming[ajr kompromess fl-ilbies mag[ruf b[ala ‘Merrylike’ kienet flaqwa tag[ha.

]g[a]ag[. B’dawn il-barrikati kollha, in-numru ta]-]g[a]ag[ membri kien qed ji]died. Il-Vigarju Mons. Galea kien wera l[sieb biex il-Knisja lokali tintervjeni kontra d-d[ul tal-Mixed Clubs. F’ittra datata 28 ta’ Ottubru 1964, l-Isqof Gonzi nnifsu jistqarr li a[jar jinjorawhom milli jikkundannawhom.

Il-kundanna tar-Rock ´n Roll

I/-/irkolari ma[ru;a mill-Kurja ta’ Malta fit-23 ta’ April 1957, fi ]mien l-Ar/isqof Gonzi, tikkundanna l-‘balli volgari’ u ]-‘]ifna ;dida rock n’roll’. I/-/irkolari, iffirmata mill-Isqof Emmanuele Galea, Vigarju :enerali, inqrat fil-Quddies tal-{add

Biex l-istorja tkompli tag[qad, ilKarnival tal-1957, g[all-ewwel darba kontra t-tradizzjoni, kien in]amm flepilogu tar-Randan, ;img[a wara lG[id il-Kbir. “Randan bil-Jiving” kienet qalet Le[en is-Sewwa. U[ud mill-karozzi armati fl-isfilata tal-Karnival esprimew sodisfazzjon g[a]-]ifna l;dida, is-sottokultura tal-folk devils – it-Teddy Boys. Kull fejn kienu qed jirfsu, anke fis-swali ta/-/inema, kienu qed iqa]]u lil kul[add bl-istorbju tag[hom. Xi ‘Maltin tal-Londra’ ta[t il-kappa ta’ din is-sottokultura, lebsin il;kieket tal-;ild u abbundanza kbira ta’ Brylcream, kienu meqjusa delinkwenti f’xi postijiet, anki fixChalet, Tas-Sliema. Nhar it-23 ta’ April 1957, il-Vigarju Mons. Emmanuele Galea g[amel b[all-Kardinal ta’ Chicago u f’/irkulari li nqrat fil-quddies tal-{add, ikkundana r-Rock´n´Roll. Il-bidla fis-sittinijiet rat ir-rota ddur f’daqqa – il-letteratura, liema moviment letterarju [oloq ironikament eliti]mu ;did; il-femmini]mu, l-element akkademiku u intellettwali, u lkultura ]ag[]ug[a ffunzjonaw simultanjament. Kien ]mien ta’ taqlib pro-

:or; Borg Olivier, dak i]-]mien Prim Ministru ta’ Malta, kien attenta g[at-tieni edizzjoni tal-Malta Guitar Groups Festival fil-Furjana fl-1965. Fir-ritratt jidher mal-membri tal-grupp The Boys

fond, ta’ ribelljoni u ta’ protesti. Jispikka fuq kollox l-ideal politikureli;ju] u l-attakki kontra l-istituzzjoni tal-Knisja fl-arena tal-konfrontazzjoni akuta bejn il-Perit Duminku Mintoff u l-Ar/isqof Mikiel Gonzi, il-protagonisti ewlenin taxxi]ma. I]-]ew; potenzi [arsu lejn i]]g[a]ag[ b[ala l-arma letali – “G[addew [ames snin u ]-]g[a]ag[ baqg[u mieg[i” kien qal il‘Patrijarka’ f’dimostrazzjoni kbira ftit jiem qabel ‘Frar l-Iswed’ tal-1962 b’riferenza g[all-mer[ba kbira li kienu qed jag[tuh i]-}g[a]ag[ {addiema Nsara, il-pijunieri u ssostenituri tal-ewwel edizzjonijiet talMalta Song Festival. Min-na[a l-o[ra, i]-]g[a]ag[ fi [dan l-G[aqda }g[a]ag[ Laburisti kienu qed idabbru l-interdett ming[and ‘Sir Michael Gonzi’. Kienet klima klawstrofobika ta’ ga;;a, kif irrumantizzaha Frans Sammut. Kien hemm ukoll il-;lieda tal-Indipendenza meta [afna be]g[u mill-bidla u emigraw. Fost dawk li telqu wara l-1964 kien hemm Jean Agius, [abib kbir talPerit. Kien mar Soho, sar baruni u ta’ dan, patta qares!

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Mu]ika

n u l-klima klawstrofobika Il-Mixed Youth Clubs – il-qawmien ta]-]g[a]ag[

Il-Bottle Parties, il-futbol femminili u l-Guitar Music Festivals

Bdew ikunu organizzati l-Bottle Parties u l-kompetizzjonijiet tax-xag[ar a la Beatles. Bdew jin[ar;u l-magazines Malteen ta’ Charles Xuereb, Glamor tal-a[wa Godwin, Alex u Mario Pace minn Tas-Sliema u wara Bond. Il-kontentut kien laqta ;enerali minn a[barijiet mill-kamp tal-youth clubs, mu]ika, gruppi Maltin, films, Top 20 tar-Renju Unit, tal-Italja u tal-Amerka, sa artikli dwar is-sbu[ija, edukazzjoni, ittri u kompetizzjonijiet. Kienu qed isiru bosta varjetajiet mu]ikali, song festivals u festivals g[all-mu]ika tal-kitarri, ;eneralment sponsorjati minn kumpaniji tat-tabakk. Il-kompetizzjoni bejn il-bands kienet wa[da [arxa segwita minn numru kbira ta’ fans leali ;ejjin mill-clubs rispettivi. Il-Bond ta’ Mejju 1965 jirrapporta li g[all-Guitar Music Festival tar-rebbieg[a 1965, organizzat mill-Malta Musical Production, kienu [adu sehem tmien gruppi. Dawn kienu The Driffters, The Phantoms, The Stardusts, The Echoes, The Triffids, The Hellions, The Templars u l-Happy Guitars. Kull grupp daqq sitt numri minn ripertorju Ingli], Taljan u Malti. Lg[ajjat ta’ approvazzjoni wera li kull band kienet kapa/i ddoqq il-mu]ika tal-Beatles, Shadows jew Rolling Stones.

G[at-tieni edizzjoni tal-Malta Guitar Groups Festival (1965) imtellg[a minn Teensville fit-Teatru tal-ABC filFurjana, kien attenda wkoll il-Prim Ministru :or; Borg Olivier. Walk Don’t Run ta’ The Ventures kienet ittest tune li kull grupp ried idoqq ma’ siltiet o[ra. The Boys, li g[al xi ]mien fil-formazzjoni kellu b[ala vokalisti lil Enzo Gusman u anki lil Marc Storace li wara li telaq kien kiseb su//ess ma’ Tea u Krokus, kien reba[ l-edizzjoni, bil-Graduates u The Addicts ikklassifikati fit-tieni u t-tielet post rispettivament. Kienet spissa xi log[ba futbol bejn il-clubs, fosthom dik ta’ ]mien ilKarnival tal-1963 u ta’ Settembru tal-istess sena. L-Empire Stadium tal-G]ira kien jospita din l-isfida. Eluf kienu segwew il-partita futbol, probabbli l-ewwel wa[da bejn issessi femminili organizzata f’pajji]na, dik bejn it-Teensville u lI.C.E. Il-pika bejniethom kienet /ara. Il-pika kienet ukoll f’min l-aktar li jkollu ]g[a]ag[ fid-dances organizzati, l-aktar mill-I.C.E. fl-Atlanta u dawk tal-Coloradoes, Sparteens, C.A.T.S. u Teensville. It-tieni parti ta’ dan l-artiklu ri/erkat tidher il-{add li ;ej

Il-British Invasion u l-Beatlemania, di;à evidenti fl-1963, kienu qed iqallbu x-xenarju ta’ ta[t fuq. F’Malta bdew jitfa//aw bosta guitar groups. The Graduates, The Boys u The Echoes kienu fost l-a[jar bands li kien hawn fis-sittinijiet. Dr Albert Bell, so/jologu li jmexxi d-Dipartiment tal-Istudji ta]-}g[a]ag[ u l-Komunità, fl-Università ta’ Malta, u esponent mal-bands attwali Forsaken u Nomad Son, isostni li dawn il-bands lokali tas-sittinijiet kienu qed jikkomunikaw mal-;enerazzjoni ]ag[]ug[a lvaluri dominanti tal-mu]ika pop talPunent ta’ wara l-[amsinijiet li g[enhom biex jiffa/ilitaw il-passa;; mill-esperjenza tal-[ajja tradizzjonali g[al aspirazzjonijiet u stili ta’ [ajja mhux konvenzjonali. Din l-aspirazzjoni ;iet ukoll injettata f’pajji]na bis-sa[[a tal-involviment talMixed Youth Clubs imwaqqfin f’diversi postijiet f’Malta. Sa Ottubru tal-1964 di;à kien hemm stabbilit 13-il wie[ed, fosthom Teensville ta’ Tas-Sliema li fost il-fundaturi tieg[u kien hemm Joe Borg tal-Exotique u l-Institution for Cultural Education (I.C.E.) ta’ Jean Agius li kien stabbilit fi Strand Palace, fil-Belt, i]da kien g[alaq u ;ie organizzat mill-;did f’post ie[or fi Gwardaman;a. Fil-Belt ukoll kien hemm il-Gayteens u Jiveland. Clubs. Prominenti wkoll kienu l-Goodtimers u The Valentines li qabel kien jismu Twisters. Il-lista tal-Mixed Youth Clubs kienet tinkludi lil Malteen, Sparteens u Coloradoes li qabel kien i;ib l-isem ta’ Aliki fil-{amrun; Kiksters u l-Mixed Teen Clan f’Bormla; The Saints u The Diamonds f’Birkirkara; Pinteens talKa]in Banda Pinto ta’ {al Qormi; Black Kits u The Cupids f’Ra[al :did u The Skelteens li twaqqaf bl-inizjattiva ta’

Joseph C. Filletti fil-parro//a tal-Imsida. Kien hemm o[rajn i]da sal-1962 kienu spi//aw, fosthom Haven u }aq}aq. Kien hemm element kulturali qawwi fi [dan il-moviment tat-Teens and Twenties Talent Trust (4Ts) li kien nieda Francis Zammit Dimech filFurjana fl-1969 u f’Novembru 1970 [are; l-ewwel pubblikazzjoni, Youth Call. Il-Clubs kellhom l-istatut rispettiv tag[hom u dak li forsi jag[milhom distinti minn o[rajn. L-organizzazzjoni kienet dovuta g[as-serjetà tal-kumitati u sottokumitati rispettivi. Ma jonqosx id-direttur spiritwali. Bosta kienu dawk li kellhom ir-rivista ppubblikata. Kien hemm min kellu wkoll l-uniformi, ilbadges u anke l-iskiffle group u t-tim tal-futbol, l-innu f’kanzunetta, b[al dik tal-I.C.E. miktuba minn Tony Agius jew a[jar Jon Lukas Woodenman li wara l-Indipendenza, b[al [uh Jean Agius, telaq lejn l-Ingilterra. L-iskiffle group tal-I.C.E. kien jismu Icicles u l-leader kien Tony Cassar Darien li wkoll serva ta’ Uffi/jal g[arRelazzjonijiet Pubbli/i tal-Club. LI.C.E. kellhom l-akbar numru ta’ membri, madwar 200 persuna, u kienu deskritti b[ala The Black Icers. Dawn il-Mixed Youth Clubs li flIngilterra kienu ]viluppaw fil-[amsinijiet, komplew ressqu l-klassijiet so/jali lejn xulxin. Ma kinux ta[t id-dell talkampnar u lanqas ta[t xi bandiera politika, i]da kienu biss youth clubs fejn ladolexxenti, il-;uvintur u t-tfajliet setg[u jiltaqg[u flimkien, jiddiskutu u jorganizzaw attivitajiet u dibattiti so/jali, drama, [ar;iet kulturali u edukattivi, hikes, attivitajiet sportivi u divertiti f’ambjent miftu[. Riedu jikkumbattu l-;erarkiji tradizzjonali li o;;ezzjonaw g[all-internalizzazzjoni ta’ valuri moderni.

Beatlemania – epoka li matulha spikka d-dominju tal-Beatles fi]-]ew; na[at tal-Atlantiku

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Intervista

Il-festa tal-Halloween fid-dar tal-awtur ‘tal-wa[x’

}jara fl-appartament ta’ Anton Grasso, im]ejjen ‘minn fuq s’isfel’ g[al din il-festa

Joe Cassar

joe.cassar@media.link.com.mt Ritratti: Annette Apap

B’daqqa t’g[ajn [afifa lejn ir-ritratti f’dawn il-pa;ni wie[ed jinteba[ mill-ewwel bissu;;ett tag[hom. Li forsi ma ji;ix f’mo[[u hu l-fatt li dawn laffarijiet jinsabu kollha f’appartament wie[ed, dak tal-awtur famu] g[all-kotba tal-bi]a’, Anton Grasso. Xi tfisser g[all-awtur il-festa ta’ Halloween? G[aliex i[oss li g[al din il-festa, sa minn bosta jiem qabel, g[andu ‘j]ejjen’ iddar b[alma [addie[or jag[mel g[all-festa talMilied, jekk mhux aktar ukoll? X’tifsira g[andha g[alih din il-festa? Jara rabta malkitbiet tieg[u, li llum jinsabu mi;bura f’aktar minn 50 ktieb? U, fuq kollox, jaraha kompatibbli mat-twemmin reli;ju] li j[addan u li mhux darba jew tnejn esprimieh pubblikament? Biex nie[u twe;iba g[al dawn il-mistoqsijiet iltqajt ma’ Anton Grasso proprju fl-appartament tieg[u f’Ta’ Paris. Tkun g[adek ma rfistx mill-bieb ’il ;ewwa li ma tindunax x’ambjent se tistenna. Bla ma trid g[ajnejk isibu ru[hom iduru minn kantuniera g[all-o[ra tal-kmamar. Jekk t[ares ’il fuq probabbli se tinnota affarijiet imdendlin mal-linef, xi pupi bil-kostumi adattati, xi farfett il-lejl kbir li jaf ja[sdek. Xi vampir li hekk kif tg[addi minn quddiemu ja[sdek b’g[ajta mwa[[xa u /-/ap/ip ta’ jdejh. Jekk t[ares ’l isfel, imbag[ad, se tara affarijiet o[ra fuq l-imwejjed u l-g[amara l-o[ra. Forom differenti ta’ qarg[a [amra, u[ud minnhom jixeg[lu bil-lejl, u ornamenti o[ra li jo[or;u biss f’dan i]-]mien tas-sena. Dan biex ma nsemmix il-kamra fejn Anton Grasso kiteb [afna mill-kotba tieg[u, li na[seb li nista’ niddeskriviha b[ala ‘santwarju tal-wa[x’ li jilqa’ fih il-kotba kollha tal-awtur, wie[ed [dejn l-ie[or, kollha bl-istess daqs biex joqog[du puliti fl-ixkafef., mill-ewwel

wie[ed li jmur lura g[all-1974 sal-a[[ar wie[ed li [iere; proprju fil-jiem li ;ejjin g[all-Fiera jew issa Festival Nazzjonali talKtieb. Insista li jda[[alni fil-k/ina. Qabel tid[ol ikollok twarrab minn quddiemek purtiera sewda mag[mula minn strixxi suwed tal-plastik. “Dik g[amlitha Annette,” qalli, b’referenza g[at-tfajla tieg[u, li f’dan it-ti]jin kollu fhimt li g[andha sehem kbir. “Din il-festa tkun qed tistennieha hi wkoll, forsi anki xi ftit iktar minni. It-ti]jin hi tag[mlu fil-fatt, u jien nie[u gost bih ukoll. Forsi kienet ispirata mill-kitbiet tieg[i, ma nafx. Imma sa mill-ewwel jiem ta’ Ottubru jibdew [er;in l-affarijiet konnessi malHalloween… u minn sena g[all-o[ra qeg[din ji]diedu.” Qarg[a [amra tixg[el, friefet il-lejl, vampiri, skeletri… xi tkun din il-Halloween, Anton? Il-Halloween, jew All Hallows’ Eve, ori;inarjament kienet festival tan-nar, talmejtin u tal-qawwa tad-dlamijiet. Qabel kienet tkun /elebrata fit-13 ta’ Mejju u mbag[ad kienet trasferita g[all-1 ta’ Novembru probabbilment biex tikkoin/idi mal-festa pagana talmejtin, il-festa tal-erwie[ kollha. “Na[seb li llum il-;urnata Halloween hi aktar festa tat-tfal, tal-qarg[a a[mar li jinxteg[el, tal-iskeletri li jiddendlu mal-purtieri, kif qed tara hawn ;ew, imma ]mien ilu, g[ax kienu jemmnu li l-erwie[ ji;u lura g[ad-djar fejn kienu jg[ixu qabel, dak il-lejl kienu jpo;;u sa[ansitra xi affarijiet tal-ikel u taxxorb fuq l-g[etiebi tal-bibien tag[hom… Ninterrompih biex nistaqsih i[ossux komdu ji//elebra festa pagana b[al din, li l-Knisja Kattolika g[adha tirre]istiha? Jammetti li hija festa pagana… “imma forsi mhux anki l-festi reli;ju]i tal-qaddisin li ni//elebraw f’Malta u G[awdex fix-xhur tassajf g[andhom ori;ini pagana?” Ja[seb li g[alkemm tradizzjonalment f’Malta u G[awdex sirna narmaw [afna g[aliha, Halloween tibqa’ festa li ma te]istix fil-verità.

Sempli/ement silta minn tradizzjoni li [adna ]mien ilu minn pajji]i barranin u li llum qed taqbad sewwa, spe/jalment mat-tfal. M’g[andha x’taqsam xejn mat-twemmin reli;ju] u g[alhekk il-Knisja kontriha. “Irrid ng[id li llum anki l-Milied sar kwa]i festa pagana, g[ax tant saret kummer/jali din il-festa, li [adnieha ’l bog[od mill-ori;ini tag[ha b’mod li irridu/ejnieha fi kwa]i festa pagana. L-ambjent tal-Milied m’g[adux dak ta’ tfulitna. L-Isqof Fulton Sheen darba qal put Christ back into Christmas. G[ax illum ilMilied in;arr ukoll minn din il-mew;a kummer/jali li kaxkritna.” Anton ma jara l-ebda rabta bejn it-ti]jin fiddar u l-istil tal-kotba tieg[u. Imma jistqarr li j[ossu at home f’dan l-ambjent. “Li tid[ol f’dar l-awtur li kiteb kemm fela[ kotba talbi]a’, ]gur li ma jistonax dan l-ambjent f’Ottubru u bidu ta’ Novembru, b’dik ilqarg[a [amra u x-xemg[at jixeg[lu fiha, dak l-iskeletru, dak il-farfett il-lejl… naraha sabi[a li tid[ol f’dan l-ambjent fi ]mienu.” Anton jg[id li hu mhux dilettant tal-festi, imma jie[u gost jara lil [addie[or jarma minn ;img[at qabel u jid[ol fl-ispirtu tal-festa li j[obb u li jistennieha minn sena g[all-o[ra. La semma l-Milied, qabel no[ro; nag[millu l-a[[ar mistoqsija: Halloween jew Milied? Jisserja fit-ton tal-vu/i u fil-bixra ta’ wi//u. Jistqarr li j[obbu immens il-Milied… “imma fil-verità forsi m’g[andix g[ax in[obbu. FilMilied ta’ bosta snin ilu missieri kien marid u [alliena ftit wara meta jien kien g[ad kelli tmien snin. Iz-Ziju Frans, [u missieri, kont nadurah… proprju f’Jum il-Milied qaluli ‘ejja g[ax g[amilnielu l-Gri]ma’… mort narah u miet l-g[ada. Ftit qabel il-Milied ta’ tliet snin ilu mietet Rita, il-mara ta’ [ija. Ma tantx i;ibli memorji sbie[, imma xorta bqajt in[obbu lMilied.” Anton jg[id li biex t[oss il-fer[ tal-Milied trid tkun tifel. “Trid tibqa’ tifel. Na[seb li f’qalbi jien bqajt tifel. Minkejja l-kotba kollha li ktibt, minkejja l-istejjer kollha li rrakkuntajt, minkejja l-esperjenzi li g[addejt minnhom f’[ajti, il-Milied jibqa’ l-festa favorita tieg[i.”

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Lokali

1,2,3... L-ewwel tliet bibs tal-Fun Run g[al-Kap E]ekuttiv tal-Banif, g[all-President ta’ Malta u s-Sinjura Abela

Banif jappo;;ja l-President’s Charity Fun Run g[all-[ames sena konsekuttiva

Achieve. Believe. Succeed – -il-valuri li jixprunaw lill-Banif Bank intg[a]lu b[ala t-tema tal-President’s Charity Fun Run ta’ din is-sena, appo;;jata mill-Bank mill-ewwel edizzjoni tag[ha [ames snin ilu. L-avveniment twieled minn xewqa biex tin[oloq attività nazzjonali li tlaqqa’ nies ta’ kull età u minn kull settur tal-[ajja biex jimxu u ji;ru g[allIstrina, il-Malta Community Chest Fund u l-kaw]i filantropi/i tag[hom. Is-sena l-o[ra l-Fun Run rat l-akbar numru ta’ parte/ipanti, fejn rekord ta’ 14,000 ru[ [adu sehem. Kbar, ]g[ar u anki klieb ;rew mill-Palazz ta’ San Anton lejn Pjazza San :or; il-Belt, immexxija minn President entu]jast, waqt li s-Sinjura Abela mexxiet il-

mixja minn Santa Venera. G[al darb’o[ra eluf huma mistennija jie[du sehem din is-sena, fl-istess rotta twila seba’ kilometri, il-{add, l-ewwel ta’ Di/embru. Il-;irja hi organizzata bil-kollaborazzjoni tal-Malta Amateur Athletic Association, u bl-appo;; talMinisteru tas-Sa[[a, is-Segretarjat Parlamentari g[ad-Drittijiet ta’ Persuni b’Di]abbiltà u Anzjanità Attiva u lValletta European Capital of Culture 2018. L-applikazzjonijiet tal-Fun Run jistg[u jin;abru minn kull ferg[a ta’ Banif Bank, mill-Palazz tal-President il-Belt jew mill-Palazz ta’ San Anton, jew online minn www.funrun.org.mt. Wie[ed jista’ wkoll isir parti millkomunità tal-Banif fuq Facebook.

Il-pre]entazzjoni ta/-/ekk mill-Kav. Maurice Mizzi

Sena o[ra ta’ tag[lim b’risq it-tfal tal-Kottonera Southern Comfort – Pro;ett finanzjat mill-Fondazzjoni Spiro Mizzi Southern Comfort g[al darb’o[ra tellg[et serata fis-sala ?entru Sagra Familja Bormla, biex tfakkar sena o[ra ta’ tag[lim li jsir b’risq it-tfal talKottonera. Wara li rringrazzja lill-benefatturi, ;enituri, qraba u [bieb, il-project manager Victor Micallef tkellem dwar ilproblema tal-bullying li saret tant akuta, u spjega kif din is-sena ;iet mag[]ula lplay ‘Sam’s Café’ min[abba l-konnottazzjonijiet qawwija dwar il-bullying u g[ax din il-play fiha tag[lima kbira x’wie[ed jitg[allem minnha. L-atturi ]g[ar, ta[t id-direzzjoni talg[alliema tad-drama Emanuel Cassar u Maryann Muscat, irre/taw il-parti tag[hom tajjeb ferm, tant li qalg[u //ap/ip mist[oqq tal-udjenza pre]enti. Wara, l-g[alliema l-o[ra Ingrid Fiorentinto staqsiet domandi dwar ilbullying – kif wie[ed jista’ jevitah, x’g[andu wie[ed jag[mel meta j[ossu li qieg[ed ji;i bbuljat e//. Mir-risposti wie[ed seta’ jara li t-tfal issa saru aktar konxji dwar dan issu;;ett. Biex tkompli ssammar il-musmar fuq rasu Isabel Jacobson mis-

Sedqa [olqot diskussjoni prattika mattfal dwar il-Peer Pressure Bullying u b’tattika kbira g[allmithom ikunu aktar assertivi. F’mument aktar le;;ier, Shakira Bugeja, wa[da mit-tfal li jattendu Southern Comfort, sa[[ret l-udjenza bi]-]fin akrobatiku tag[ha. L-udjenza min-na[a tag[ha applawdiet il-[iliet ta’ din i]-]effiena ]g[ira. Ftit wara l-Kav Maurice Mizzi ppre]enta /ekk ta’ 2,500 ewro lill-Vi/i Ar/ipriet Fr Anthony Fitzpatrick, li kien qieg[ed jirrappre]enta lill-Ar/ipriet Fr Rueben Micallef. Il-Kav Mizzi tkellem b’entu]ja]mu kbir dwar ilb]onn li t-tfal jibqg[u jitg[allmu u awguralhom li jsiru l-professjonisti t’g[ada. Fr Fitzpatrick f’isem l-Ar/ipriet, Ii kien indispost, irringrazzja lill-Kav Mizzi tad-donazzjoni sabi[a li g[adda lil Southern Comfort.. Irringrazzja wkoll lil dawk kollha li b’xi mod kienu qeg[din jg[inu f’dan il-pro;ett. Fl-a[[arnett Il-Kav Maurice Mizzi ppre]enta gift books lit-tfal li [adu sehem fil-play.

Vodafone Malta tintrodu/i App biex tg[in lill-;enituri jipprote;u lit-tfal

Xog[ol tal-artist Mario Sammut fil-wirja ta’ /eramika fil-Belt

Emirates tappo;;ja l-[idma bejn /eramisti Maltin u ?iprijotti ?elebrazzjoni kon;unta ta’ xog[lijiet kontemporanji ta/-/eramika minn artisti Maltin u ?iprijotti qed tintwera fil-Ber;a tal-Italja, Triq Merkanti, il-Belt Valletta. Din il-wirja hi ri]ultat ta’ kollaborazzjoni bejn /eramisti minn Malta u minn ?ipru, u kontinwazzjoni ta’ serje ta’ wirjiet tal-arti ta/-/eramika li tittella’ kull sena, darba f’Malta u sena ta’ wara f’?ipru. Sa mill-bidu nett, fl-2005, din linizjattiva artistika dejjem kellha lappo;; tal-linja tal-ajru Emirates. Vassos Demetriou u Efthymios Symeou qed imexxu 12-il /eramista

minn ?ipru li huma kollha membri talAsso/jazzjoni ta’ ?eramisti u Fu[[ara ta’ ?ipru. Filwaqt li Mario u Charles Sammut qed jikkoordinaw u jmexxu 12il /eramista Malti. B[as-snin ta’ qabel, id-disa’ edizzjoni ta’ dan il-pro;ett se tkun wirja ispirata minn xog[lijiet kontemporanji fi//eramika mi]-]ew; ;]ejjer Mediterranji, fejn u[ud mill-aqwa /eramisti qed jie[du sehem. Hemm madwar 60 skultura artistika. Il-wirja ser tibqa miftu[a sas-6 ta’ Novembru.

Vodafone Malta g[adha kif nediet application disinjata biex tipprote;i littfal meta ju]aw l-ismartphones u biex tag[ti aktar kontroll lill-;enituri fuq kif it-tfal ju]aw dan l-apparat. Il-Vodafone Guardian app tista’ titni]]el b’xejn u tista tintu]a fuq smartphone Android. Georgiana Agius, Marketing Senior Executive ta’ Vodafone Malta, qalet li l-application toffri lill-;enituri aktar kontroll milli hu disponibbli b[alissa fl-ismartphones tal-lum. “Permezz talVodafone Guardian app il-;enituri se jkunu jistg[u j]ommu lil uliedhom siguri waqt li jibbenefikaw mill-vanta;;i tal-ismartphones.” Il-Vodafone Guardian app tintu]a laktar biex ma t[allix komunikazzjonijiet li ma tridx li jid[lu fuq il-mowbajl tieg[ek. Fil-ka] tat-tfal tista’ wkoll tpo;;i restrizzjonijiet fuq l-internet u features o[ra fuq il-mowbajl: dan jinkludi l-camera, Wi-Fi, apps, log[ob u kif ukoll t[alli lill-genituri jidde/iedu min jista’ j/empel jew jibg[at sms littfal tag[hom.

G[alkemm il-Vodafone Guardian mhix proposta g[al attivitajiet antiso/jali, hi pass importanti biex ti]gura li t-tfal ju]aw l-ismartphone tag[hom b’aktar sigurtà.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Mu]ika

L-ewwel diska mill-album il-;did ta’ Winter Moods

Winter Moods jirritornaw fuq ir-radju b’diska gdida. Days of my Life hi l-ewwel diska millalbum ;did tag[hom. F’dawn l-a[[ar sentejn Winter Moods kienu qed iqattg[u bosta [in fir-recording studio ja[dmu fuq materjal ;did g[all-album li huwa tant mistenni. Id-diski kollha, inklu] Days of my Life, kienu rekordjati f’Temple Studios, il-Mistra. David Vella hu l-producer. Dan

se jkun is-sitt album g[allgrupp u se jo[ro; fil-bidu tal2014. Days of my Life se tag[mel parti mis-soundtrack tal-film Malti Silhouette, li qed jintwera fl-Eden Cinemas, San :iljan. Silhouette hu dirett minn Mark Doneo. G[al aktar informazzjoni dwar Winter Moods wie[ed jista’ jid[ol fis-sit www.wintermoods.net jew isegwi l-grupp fuq Facebook.

Sophie fil-finali tal-Open Mic UK Il-kantanta Maltija ta’ 19-il sena Sophie De Battista, li hi ba]ata f’Londra, kellha kliem ta’ tif[ir minn ;urija barranija waqt provi fl-Open Mic UK. Sophie rnexxielha tg[addi g[all-finali ta’ din il-kompetizzjoni li se ssir f’The O2 f’Londra quddiem attendenza kbira. Open Mic UK hi kompetizzjoni mu]ikali vasta g[all-kantanti u artisti solisti bil-[sieb li jinstabu l-a[jar kantanti, kantawturi, rappers u vokalisti fil-;eneri kollha li jkantaw sew materjal ori;inali kif ukoll covers. Chris Grayston, il-koordinatur ta’ dan l-avveniment, qal li minn sena g[al o[ra qed titjieb il-kwalità u l-livell qed ikompli jikber f’din il-kompetizzjoni. Hu semma li qed i[ares ’il quddiem biex jesperjenza talent tajjeb minn madwar il-pajji]. Il-kompetizzjoni hi maqsuma f’kategoriji skont l-età – dawk ta[t is-16-il sena, dawk ta’ bejn is-16 u l-21 sena u dawk minn 21 sena ’l fuq. Il-kategoriji jinkludu kull tip ta’ kantanti, minn dawk solisti g[al dawk kantawturi u dawk li jappartjenu xi band. F’edizzjonijiet tal-passat, fost ir-rebbie[a kien hemm Jaymi Hensley ta’ Union J u l-kantanta R&B#Pop, Hatty Keane. Open Mic UK hu pre]entat minn Future Music, ilkumpanija wara l-progress artistiku ta’ bosta artisti b’kuntratt ma’ Warner Music.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Kotba

Il-Letteratura fit-Traduzzjoni

Pubblikazzjoni f’g[eluq l-10 snin tad-Dipartiment tat-Traduzzjoni fl-Università ta’ Malta Charles Briffa F’dan ix-xahar ta’ Ottubru (2013) idDipartiment tal-Istudji tat-Traduzzjoni, it-Terminolo;ija, u l-Interpretar jag[laq g[axar snin minn mindu twaqqaf. Biex ji//elebraw it-twaqqif ta’ dan id-Dipartiment, il-membri akkademi/i tieg[u [ar;u pubblikazzjoni, IlLetteratura fit-Traduzzjoni – Literature in Translation, ktieb ta’ xog[lijiet b’ilsna differenti maqlubin g[all-Malti li tnieda f’lejla ta’ tifkira nhar il-{amis 17 ta’ Ottubru fil-Palazz ta’ San Anton ta[t il-[arsien tal-President ta’ Malta. It-twaqqif ta’ dan id-Dipartiment, lejlet is-s[ubija ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea, sewa ta’ ;id kbir g[all-pajji] g[ax [arre; bosta tradutturi u interpreti fuq linji professjonali. It-traduzzjoni u l-interpretar isawru dixxiplina akkademika li, f’dawn la[[ar g[oxrin sena, ;arrbet bosta tibdiliet. Is-suq dinji fit-traduzzjoni u linterpretar mhux dejjem ila[[aq ma’ dak li titlob l-ekonomija globali u g[alhekk dejjem hemm b]onn ta’ tradutturi u interpreti. Barra minn hekk, it-teknolo;ija l;dida qed tbiddel ix-xejra tal-professjoni tat-traduzzjoni u dik tal-interpretar. Id-Dipartiment i]omm ru[u a;;ornat ma’ dawn it-tibdiliet u xxejriet u hu msie[eb f’diversi g[aqdiet internazzjonali. L-istudji, fi [dan dan id-Dipartiment, isiru fil-livell postgradwatorju (l-aktar, imma mhux biss, mill-Ingli] g[allMalti) u jwa[[du aspetti teoreti/i u tekni/i ma’ aspetti u pro/essi pratti/i. Il-programmi tad-Dipartiment huma mmirati g[al dawk il-gradwati li jix-

(Fuq)> Membri tad-Dipartiment tat-Traduzzjoni fl-Università ta’ Malta ji//elebraw l-10 sena tad-Dipartiment f’Lejla li matulha kienet imnedija l-pubblikazzjoni b’;abra ta’ xog[lijiet b’ilsna differenti maqlubin g[all-Malti

tiequ jaqbdu karriera fit-traduzzjoni jew linterpretar. L-istudenti jit[arr;u fit-traduzzjoni legali, kummer/jali, xjentifika, teknika, letterarja, u g[all-iskrin. U r-ri/erka li saret sa issa f’dawn l-g[axar snin ikkontribwiet [afna g[all-;bir ta’ bosta glossarji diffi/li u g[al strate;iji ta’ traduzzjoni ta’ testi tekni/i u

o[rajn li jinvolvu l-kreattività u forom kulturali. L-istudenti jitrawmu jirrispettaw ludjenza mira billi jqisu kun/etti siewja b[al-lokalizzazzjoni u l-forinizzazzjoni. L-istudenti jintalbu t-tielet lingwa biex ja[dmu biha b’mod passiv. U bosta mirri/erka tag[hom qed tin[ataf mill-pubblikaturi barranin.

Festival Nazzjonali tal-Ktieb Il-Kunsill Nazzjonali talKtieb [abbar li l-fiera talktieb se ssir bejn l-Erbg[a 14 ta’ Novembru u l-{add 17 ta’ Novembru fi/-?entru tal-Konferenzi, Dar ilMeditterran, il-Belt Valletta. Din is-sena l-fiera se jkollha t-titlu “Festival Nazzjonali tal-Ktieb”. B[alma jsir kull sena, matul dan l-avveniment ilpubblikaturi, l-awturi u l[wienet tal-kotba se jesebixxu u jbig[u l-materjal tag[hom. Din is-sena diversi parte/ipanti ;odda jinkludu G[aqdiet NonGovernattivi b[all-G[aqda tal-Malti, l-G[aqda Poeti Maltin, il-{bieb tal-Arkivji Nazzjonali, l-Istitut tal:urnalisti Maltin u entitajiet o[rajn b[allAmbaxxata Fran/i]a. Matul il-Festival se jittellg[u diversi attivitajiet mill-pubblikaturi u lawturi waqt li l-KNK se jkun qed itella’ diversi attivitajiet b[al diskussjonijiet fuq oqsma u aspetti differenti taddinja tal-ktieb. F’din issena, il-KNK se jkun qieg[ed ukoll iniedi ;urnal letterarju mmirat biex jag[ti pjattaforma g[allkittieba emer;enti u mhux ippubblikati.

Rumanz ;did minn :or; Peresso

Il-ktieb ;did ta’ :or; Peresso ‘Il-Werrieta tar-Ri[‘

Il-Werrieta tar-Ri[ hu la[[ar rumanz ta’ :or; Peresso, it-tieni minn trilo;ija (l-ewwel wie[ed IlQassis tal-Belt, it-tnejn publikazzjoni ta’ Horizons) b’tema analogu g[alkemm la[[ar rumanz ma jkomplix mal-ewwel wie[ed. L-istorja tar-rumanz isse[[ bejn is-snin 1914-1958, perjodu li ji;bor fih storja so/jopolitika m[arbta u li [alliet warajha aktar problemi milli soluzzjonijiet. Il-qofol hi lkwistjoni politiko-reli;ju]a ta’ ]mien Srrickland, bniedem konservattiv b’ideat liberali u radikali u progressivi, bniedem reli;ju] li [adha kontra poter reli;ju] u mentalità ekkle]jastika intransi;enti. Dan l-isfond storiku jservi aktar minn sempli/i xenarju. Hu protagonist b[all-erba’ karattri ewlenin li b’mod dirett jew indirett huma mda[[la f’dan it-taqlib li jer;a’ jidher bi protagonsiti ;odda minn nofs il-[amsinijiet ’l hemm. Mal-karattri tar-rumanz hi

minsu;a wkoll il-;rajja talambjent u ta]-]mien li fih jg[ixu. Hi ;rajja minsu;a wkoll ma’ rwejja[ ta’ fwie[a u g[araq. Ta’ balzmu u demm. Ta’ g[enieqed u nbejjed u kappar u tadam u ]ebbu; u fjuri selva;;i. U l-mu]ika pjanistika ta’ Liszt li l-karrattru ewlieni, Anton, i[obb u jsibha ispirazzjoni g[all-kitba tieg[u. Fil-fatt, Anton hu kitttieb ta’ rumanz kwazi awtobijografiku li jie[du mir-rewwixta tasSette Giugno, g[all-kwistjoni politiko-reli;ju]a ta’ ]mien Srickland. U lil hemm minn Malta. Il-;rajja tar-rumanz isse[[ f’Malta – Il-Furjana, ilBelt Valletta u n-Nofsinhar ta’ Malta u fir-re;jun talBoujelais. Ir-ri[ ukoll, dak tal-majjistral, hu karattru ewlieni. :or; Peresso jikteb bi stil ta’ wie[ed innamrat mill-istorja bla ma jibdel ir-rumanz tieg[u f’manwal ta’ storja. Listejjer ta’ m[abba li hemm marbuta mal-erba’ karattri g[andhom l-identità li tindi-

vi]walizzahom imma fl-istess [in tqarribhom. Peresso jitnebba[ minn metafori u tixbihat ta]-]mien u l-ambjent u g[alhekk huma ori;inali b[alma hu ori;inali ttfassil u t-tqeg[id tal-lingwa;; fi stil grammatikali u sintattiku li jag[ti ritmu li]-]ew; rumanzi (dak tal-awtur u dak tal-karattru Anton). Ir-ritmu hu importanti fil-binja u g[alhekk l-allu]joni g[all-mu]ika ta’ Liszt mhix semplciment superfi/jali imma essenzjali. Ir-rumanz g[andu da[la miktuba bi stil differenti millbqija tar-rumanz, imnebb[a minn stil ta’ Dylan Thomas u James Joyce. “G[a]la intenzjonali,” jg[id l-awtur, “mhux biss g[ax Dylan u Thomas in[osshom jipprovokawni, imma g[ax b’dak l-istil stajt infisser dak li l-kelma fa/li ma g[enitnix nag[mel. Wie[ed jista’ jaqbe] dik id-da[la. Forsi ma jitlef xejn jekk ma jkunx irid ikun provokat. Imma ming[ajrha kont in[oss li ktibt [afna karti minxura fir-ri[.”

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Runner Runner

?inema

(KRS – 15)

Thriller ;eneriku minn Hollywood li, sfortunatament, biex ng[idu hekk, jispi//a jinsa l-karattri. Richie (Justin Timberlake) huwa student jipprometti fi Princeton University, i]da l-impjieg part time ma’ gambling site (li hu kellu b]onnu biex i[allas l-università) i;ibu fl-inkwiet. G[alhekk wara twissija mid-Dekan, biex jieqaf, jilg[ab il-flus kollha li kellu bit-tama li jirba[ somma kbira bi]]ejjed biex i[allas il-kors kollu li fadallu. Jitlef kollox, imma jinduna li kien ;ie misruq mis-sit. G[alhekk imur fi Puerto Rico fejn kien ibba]at is-sit [alli jg[id lis-sid, Block (Ben Affleck) x’g[amlulu u jing[ata l-flus lura.

Dan tal-a[[ar tant jidher li impressjona ru[u bil-[ila ta’ Richie li kixef il-qerq tas-sit, li mhux biss iroddlu flusu lura, imma jimpjegah mieg[u b[ala l-id il-leminija tieg[u. Richie ma jdumx ma jsir sinjur u jiltaqa’ wkoll mas-sbej[a Rebecca (Gemma Arterton), li wkoll tkun ta[dem ma’ Block, i]da li jidher li tkun xi [a;a i]jed minn impjegata. Imma l - inkwiet jibda meta tasal l - FBI , li g[alkemm ma jkollhiex jedd tinda[al f ’ pajji] barrani , trid tonsob lil Block bil - kompli/ità ta ’ Richie . Barra minn hekk dan jibda jissuspetta li hu jista’ jispi//a b[al [aruf tassagrifi//ju.

The World’s End (KRS – 15)

Turbo

(KRS – U.) Nistg[u nqisu din b[ala ver]joni komika animata ta’ films b[al Fast and Furious, hekk kif bebbuxu /kejken, Turbo, narawh [erqan biex itellaq fil-famu]a Indianapolis 500. Dan hekk kif Turbo kien iffissat fuq it-tlielaq tal-karozzi u spiss jisma’ lill-idolu tieg[u /champion Gange jiddikjara li “L-ebda [olma mhi kbira – l-ebda [alliem mhu ]g[ir”. Hawn jitfa//a Tito Lopez li, flimkien ma’ [uh Angelo, kellhom il-hobby tat-tlielaq tal-bebbux, g[alhekk Turbo g[all-ewwel jibda jikkompeti fihom. Imma hu jibqa’ mo[[u fl-Indy 500, u waqt li kien barra mill-;nien fejn jg[ixu l-bebbux lo[ra, jispi//a fuq il-bonnet ta’ karozza sportiva u fl-air intake valve. B’hekk l-istruttura molekulari tal-bebbux tinbidel b’tali mod li issa Turbo kapa/i ji;ri daqs balla. Jispi//a biex fl-a[[ar ji;i a//ettat ukoll flIndy 500, fejn ikollu jitg[allem kemm tassew tiswa l-persistenza, daqs jew aktar minn kemm kapa/i ji;ri. Avventura [elwa u animata g[a]-]g[ar.

B’direzzjoni g[aqlija u interpretazzjonijiet tajbin – dejjem fil-limiti ta’ kummiedja farseska m[awra b’laqtiet fantaxjentifi/i – dan il-film g[andu jipprovdi sieg[a u nofs ta’ divertiment passabbli, bi ]vilupp f’nofsu li ma tistennihx. Simon Pegg hawn ja[dem il-parti ta’ Gary, li minkejja l-età tieg[u donnu qatt ma rabba l-g[aqal, u jkun iffissat li jwettaq il-bravura li ma kienx irnexxielu jag[mel 20 sena qabel meta kien student: Biex ji//elebraw il-gradwazzjoni, hu u erbat i[bieb o[ra kienu ppruvaw jixorbu bla waqfien, f’lejl wie[ed, minn kull wie[ed minn tnax-il bar li kien firra[al.. Jirnexxielu jg[aqqad lil s[abu li issa jkunu rabbew l-g[aqal, i]]ew;u u#jew kellhom impjiegi sodi. Gary jikkonvin/ihom jirrepetu dik il-‘bravura’. I]da wara l-ewwel tliet bars u pinet birra, jindunaw li n-nies tar-ra[al qed i;ibu ru[hom b’mod stramb, u l-lejla tinbidel b’mod bi]arr hekk kif il-[amsa li huma jispi//aw ji;;ieldu biex isalvaw [ajjithom. Pegg hu e//ellenti hekk kif jag[mel [iltu kollha biex inessi l-idea ta’ attur f’partijiet simpati/i, b’dan ta’ Gary li g[all-kuntrarju huwa karattru kattiv u antipatiku, jekk mhux odju] ukoll.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Kultura

L-Orkestra Filarmonika ta’ Malta tniedi l-ista;un 2013-2014 Aktar minn 50 kun/ert bis-sehem ta’ artisti Maltin u barranin ta’ fama internazzjonali L-Orkestra Filarmonika ta’ Malta [abbret l-ista;un 2013-2014 f’Robert Samut Hall, il-Furjana. Id-diskors uffi/jali sar mill-kap e]ekuttiv talOrkestra Sigmund Mifsud, b’intervent mis-Segretarju Parlamentari responsabbli mill-Kultura Josè Herrera. G[al dan l-ista;un l-Orkestra se tippre]enta aktar minn 50 kun/ert, bilparte/ipazzjoni ta’ personalitajiet lokali u barranin ta’ fama internazzjonali. Ta’ min wie[ed isemmi /-/iklu ta’ kun/erti fl-in[awi spettakolari barokki tat-Teatru Manoel. Michael Laus, id-direttur residenti talOrkestra, jifta[ l-ista;un flimkien malmistieden Spanjol Josè Garcia Gutierrez li se jinterpreta l-kun/ert g[all-kornu ta’ Richard Strauss. F’Jannar, is-sopran Maltija Miriam Cauchi, ta[t id-direzzjoni tas-surmanst Grieg Michalis Economou, se tippre]enta programm ta’ arji mill-Opri ta’ Puccini, Donnizetti u Rossini. F’Marzu, il-kompo]itur residenti Joseph Vella jidderie;i x-xog[ol a[[ari tieg[u miktub g[all-orkestra fost xog[lijiet o[rajn. F’Mejju l-Orkestra tilqa’g[al sena o[ra lid-direttur Ingli] Peter Stark flimkien mal-arpista Fran/i]

Fabrice Pierre g[al programm im]ewwaq mix-xog[lijiet ta’ Brahms u Ginastera. Ma jistax jonqos ukoll l-appuntamenti mad-direttur ener;etiku Malti Brian Schembri, li se jippre]enta ]ew; kun/erti b’xog[lijiet ta’ Sibelius, Beethoven. Mozart u Schumann, flimkien mas-solisti l-vjolin/ellista Simon Abdilla Joslin u l-klarinettista Godfrey Mifsud. Robert Samut Hall saret ukoll sala importanti g[all-orkestra mhux biss g[ax hu l-lok fejn isiru l-provi ta’ kuljum, i]da wkoll jin]ammu sensiela ta’ kun/erti ta’;eneru differenti minn dawk li jsiru fit-Teatru Manoel. G[all-ista;un 2013-2014 lOrkestra Filarmonika toffri diversità kbira permezz tax-xog[lijiet The Four Season of Buenos Aires, Carmen Suite, Requiem, kun/erti talorgni, kif ukoll spettaklu ta’ ]fin barokk b’kollaborazzjoni mal-koreografa Joanne Butterworth li hi esperta fis-su;;ett. Serje ;dida, li l-Orkestra qed tipprepara g[all-ista;un qarib, hi l-MPO Chamber Series, fejn g[add ta’ membri tal-Orkestra flimkien ma’ mu]i/isti mist-

iedna o[ra, se jdoqqu xog[lijiet ta’ ;eneru muzika da camera. Wie[ed ma jistax ma jsemmix ixxog[ol validissimu li l-Orkestra tag[mel mat-tfal u ]g[a]ag[. G[al dan l-ista;un l-Orkestra qed t[ejji tliet spettakli. Lewwel wie[ed hu fi [dan il-festival tattfal }igu]ajg f’Novembru, fejn lorkestra se tkun ta[t id-direzzjoni taddirettur ]ag[]ug[ Marc Gauchi fi produzzjoni msej[a Juke-box Orchestra. Avveniment ie[or g[all-familja kollha f’Jannar, The ABC of Music, joffri spotlight fuq is-sezzjonijiet tar-ram u l-fjati tal-orkestra, ma[sub g[at-tfal ta’ bejn l-4 u l-5 snin. Fi Frar, l-MPO tippre]enta Twice Upon a Time in America! fejn ting[ata prominenza lill-mu]ika tal-kompo]ituri Amerikani Copland, Bernstein, Gershwin. Din hi multimedia performance ta[t id-direzzjoni ta’ Christopher Muscat. L-Orkestra t[ejji wkoll programmi li jiddiversifikaw mill-;eneru klassiku. G[al dan l-ista;un l-Orkestra se toffri MPO plays QUEEN, fejn il-mu]ika talwisq popolari grupp Ingli] Queen se tkun pre]entata ta[t id-direzzjoni taddirettur Ingli] Philip Walsh.

From Russia with Love hu kun/ert li se joffri l-opportunità lill-udjenza tisma’ xog[lijiet kbar tal-kompo]ituri Russi Rachmaninov u Shostakovich ta[t iddirezzjoni tad-direttur Russu Alexander Chernushenko, Chief Conductor tas- St Petersburg State Capella Symphony Orchestra. Is-Segretarju Parlamentari g[allKultura Josè Herrera g[amel id-diskors tal-g[eluq fejn radd [ajr lill-mezzi taxxandir talli qed jag[tu prijorità lill-kultura f’pajji]na. “Dan kollu jimliena b’kura;; issa li pajji]na qed i[ejji bilkbir g[as-sena 2018 meta dakinhar ilBelt Valletta ser tkun il-Belt Kulturali Ewropea.” Fil-pre]enza tal-mu]i/isti, Josè Herrera fa[[ar l-impenn tal-Orkestra u qal li miexja fit-triq it-tajba imma jrid isir aktar biex l-entità timmira lejn il-livell tal-e//ellenza. Semma l-Orkestra ta]}g[a]ag[ fi [dan l-MPO u qal li din qed tag[mel bi//a tajba, madanakollu qal li dan l-esperiment jixtieq li jarah ji]viluppa aktar. G[al aktar informazzjoni dwar lavvenimenti u l-kun/erti tal-Orkestra Filarmonika ta’ Malta ]uru is-sit elettroniku www.maltaorchestra.com.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Arti

Artista Russa tesebixxi xog[lijiet tag[ha f’Malta ‘In the Evening’, 2013, ]ebg[a ta]-]ejt fuq it-tila,120 x 90 cm

‘Champs Elysee at Night’, 2012, ]ebg[a ta]-]ejt fuq it-tila, 30 x 40 cm

Natalia Bogdanova – ‘Russian Impressions’ – wirja fil-Cavalieri Hotel sal-21 ta’ Novembru

E. V. Borg

emanuelvborg.@gmail.com

Ideali]mu romantiku u [alliemi, nostal;ija u m[abba sentimentali g[al passat minsi u mitluf fi/-/par ta]-]mien f’dinja effi/jenti, iebsa u teknolo;ika; imsa[[ra mill-g[e;ubijiet tan-natura, sensittività u sensibbiltà g[all-burdata u l-atmosfera, im[abba g[all-pjanti u lfjuri, ossessjoni dwar it-ti;rijiet taddg[ajjes bil-qlug[ u melankonija [elwa li tjassar u /ertu swied il-qalb dwar ;ranet kies[a, iebsa, im/japra u bixxita, huma l-ewwel impressjonijiet li t[alli wirja ta’ pittura ‘Russian Impressions’, miftu[a g[all-publiku fil-Cavalieri Hotel sal-21 ta’ Novembru li ;ej.

Mark Camilleri il-General Manager tal-Cavalieri Hotel, inawgura ‘Russian Impressions’, wirja tar-Russa Natalia Bogdanova. Wirja ta’ xog[ol delikat, fin u su;;estiv li jkebbes sentimenti ta’ trankwillità, serenità, pla/idità u pa/i, li jistimula riflessjoni u meditatazzjoni sostnuta. L-espressjoni lirika u poetika kwa]i mu]ikali to[loq sens ta’ serenità interna, pa/i [alliema, dejjiema u silenzu perfett, spazju e//ellenti g[all-mu]ika. Natalia g[andha m[abba kbira g[allImpressjonisti, spe/jalment g[al Monet u Degas, u tipprova tissu;;erixxi rreali]mu so/jali ta’ ]mien l-1870, spe/jalment l-ossessjoni dwar il-misteru u l-ma;ija tan-natura u l-bi]a’ kbir li dan l-ispettaklu naturali b[al in]ul u tlug[ ix-xemx jintilef g[al kollox ri]ultat tattni;;is atmosferiku mir-rivoluzzjoni

‘Rouen, France’ 2013, ]ebg[a ta]-]ejt fuq it-tila, 70 x 50cm

industrijali. Din il-bi]a’ kienet hekk kbira li n-natura [adet ]lan; spiritwali u post il-{allieq li ;abet il-bidla filosofika lejn era sekularizzata. L-isba[ xog[ol f’dan ir-rigward hu Morning Rouen fejn ir-rifless [alliemi hu isba[ mir-realtà naturali, bid-dwal ]effieni jleqq fuq i/-/af/ifa [afifa, b’sema ro]a, b’silenzju konta;;ju] li jevoka spiritwalità u sens imsa[[ar ma;iku u misterju]. Spring, Paris hu xog[ol li l-i]jed joqrob g[al din il-burdata. B’pont talazzar jaqsam ix-xmara Seine bl-ilma b[al g[adira kbira mpittra b’tant ;entilezza li tixbah is-serje li pitter Monet tal-;nien privat tieg[u: Water Lilies. L-artista t[obb tivvja;;a u g[alkemm fost madwar 50 pittura wie[ed jista’

‘City’, 2013, ]ebg[a ta]-]ejt fuq it-tila, 100 x 120cm

josserva d-differenza fit-temp, l-arja u latmosfera bejn paesa;;i fir-Russja madwar Moska, f’Pari;i u Rouen, Venezja u Malta. Il-fjuri li tpitter, g[alkemm xjentifikament korretti, jin[assu [ajja u organi/i, jitbandlu fi]-]iffa [elwa tarrebbieg[a. L-artista t[obb tpitter id-dg[ajjes talqlug[ waqt li jtellqu, spe/jalment kompetizzjonijiet li ji;u organizzati Malta. Impressjonanti t-tluq ta’ wa[da minn dawn bil-qlug[ bojod jikkuntrastaw mas-swar godlija ta’ Marsamxett, b[al e]empju The Winner. Pittri/i brava li toqg[od u studjat Moska li tant t[obb lil g]iritna li rnexxielha twettaq il-[olma li turi xxog[ol tag[ha f’Malta, fil-Cavalieri Hotel, San :iljan, bini mdawwar millba[ar blu.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Media

Albert Spiteri

af.spiteri@gmail.com Tellieqa g[all-[ajja L-istazzjonijiet internazzjonali tal-

Cyberspace

a[barijiet jibqg[u favoriti mieg[i g[aliex il-produzzjonijiet tag[hom huma ri]ultat ta’ dedizzjoni u tiftix. Il-{amis ;ibditli l-attenzjoni lintervista li saret mal-Prim Ministru Malti fil-programm tas-CNN, Amanpour, li kien pre]entat minn Hala Gorani fl-assenza ta’ Christiane Amanpour. Il-feature-intervista [a mat-tmien minuti u jidhirli li kien ba]at fuq kummenti bilan/jati, g[aliex filwaqt li l-pre]entatri/i kkummentat dwar il-fatt li r-refu;jati jin]ammu fi/-/entri li g[andhom mill-[abs, uriet ukoll li din ta’ Malta hi preokkupazzjoni ;enwina. Il-Prim Ministru Malti qal li qed nibnu /imiterju fil-Ba[ar Mediterran. U din l-istqarrija tidher li qabdet lattenzjoni tal-korrispondent Mick Krever, li g[amel il-feature. Gorani qaltilna li aktar minn 32 elf ru[ mill-Afrika u l-Lvant Nofsani da[lu l-Italja din is-sena billi g[addew minn Lampedusa u minn Malta. Hi semmiet li Malta hi l-i]g[ar pajji] filblokk tat-28 u li l-Prim Ministru jidhirlu li dan kollu issa qed iqieg[ed pressjoni qawwija wisq fuq ilkapa/itajiet tag[na b[ala pajji] /kejken. Il-pre]entatri/i kompliet tenfasizza t-taqbida li g[andha l-Ewropa biex issib is-soluzzjoni g[al dawn leluf ta’ individwi li huma ddisprati biex isibu futur g[alihom u g[al uliedhom. U d-dilemma g[alina hi appuntu

hawn: tista’ ma tg[inx lil min ikun filb]onn? Imma fl-istess [in x’tista’ tag[mel iktar Malta? Ji;ifieri, jiena ]gur ma naqbilx mal-idea li dawn lindividwi jintbag[tu lura – u dak li ssu;;erixxa l-Gvern Laburista fil-bidu tal-le;i]latura ma kienx ;ustifikabbli, u ‘theddida’ ta’ dik ix-xorta ma g[andhiex tirrepeti ru[ha. Il-Maltin bid-dritt jinkwetaw Imma s-sitwazzjoni hi preokkupanti – dan ma jista’ ji/[du [add. Jiena ma nag[tix tort lill-Maltin li j[ossuhom inkwetati fuq din il-qag[da. U ji]balja min ja[seb li a[na poplu razzista.

Feature tajjeb [afna wkoll kien ippre]entat fl-istess jum minn Sky News. Stuart Ramsay, korrispondent ewlieni tal-istazzjon, ippre]enta xog[ol ma[dum tajjeb [afna, da[al hu stess fi/-/entru fost l-immigranti u anki tkellem mag[hom. Hu jsemmi kif il-Prim Ministru Muscat ‘av]a’ li Malta ma kinetx se tkompli turi kooperazzjoni fl-Ewropa jekk lEwropa se tibqa’ ma turix lg[ajnuna tag[ha lil Malta. “U mhux wisq ’il bog[od mill-uffi//ju talmexxej Malti, ra;el ]ag[]ug[ Somalu kien qed jitrieg[ed bil-bard fuq il-gverta tal-lan/a tal-Pulizija hi u die[la fil-Port il-Kbir. Hu u s[abu mg[annqin ma’ xulxin fuq quddiem u fuq wara tal-lan/a – aktar minn 120 wie[ed .” Naqblu, ji;ifieri, li lkoll kemm a[na – Maltin, Amerikani, Ingli]i – in[ossu li din hi tra;edja umana kbira. Mhux li konna ma nkomplux ni;;ebbdu u nibdew in[abbtu l-ideat tag[na flimkien [alli tinsab soluzzjoni g[al din id-diffikultà iebsa.

Salvu Felice Pace sfelicep@go.net.mt

Kummenti dwar websajts li ]ort

I/-?ittadinanza g[all-bejg[ Il-kontroversja li qajmet il-politika tal-Gvern Laburista li tpo;;i /-/ittadinanza litteralment g[all-bejg[ mhijiex xi [a;a ;dida g[alkollox. Diversi gvernijiet addottaw din il-politika filpassat, xi w[ud addottaw riformi filpolitika ori;inali u xi w[ud b[allGvern Malti qed jipproponuha. Jelena Dzankic, esperta f’dan issu;;ett, g[andha artiklu online b’ri/erka studjat li jesplora r-ra;unijiet g[ala /-/ittadinanza qed issir b[ala o;;ett li jinxtara u tiddiskuti l-implikazzjonijiet ta’ din it-tendenza. Hi tiddeskrivi skemi ta’ bejg[ b[al dawn

b[ala in;usti li jiddiskriminaw ukoll kontra dawk li jakkwistaw i/-/ittadinan]a b’mod regolari. Issemmi wkoll l-argumenti dwar l-akkwist ta’/ittadinanza g[al finijiet ta’ eva]joni mittaxxi u attivitajiet kriminali, b[all[asil tal-flus. Dan l-artiklu ssibuh f’http:##blogs.lse.ac.uk#europpblog#2012#05#08#citizenship-for-sale. Aspett importanti dwar din il-proposta g[alina l-Maltin hu l-fatt li //ittadini se ji;u mi/[uda d-dritt li jkunu jafu min huma dawn l-individwi li se jkunu regalati /-/ittadinan]a

Tista’ ma tg[inx lil min ikun fil-b]onn^ Imma fl-istess [in x’tista’ tag[mel iktar Malta^

Hemm triq quddiemna li m’a[niex ng[arfu^ A[na f’Malta g[andna b]onn nersqu

aktar lejn xulxin u waqt li n]ommu twemminna, innewlu aktar l-id tal-ftehim lil xulxin. G[alhekk hu me[tie; it-tag[lim talIstorja biex inkunu nafu mnejn a[na ;ejjin. Hu minnu li llum l-edukazzjoni u r-ri/erka nfet[u u hekk l-istudent Malti wkoll qed ikun kapa/i jikkompeti fit-‘tellieqa’ tat-tag[rif mal-bqija tad-dinja. Mill-banda l-o[ra, imma, nib]a’ li l-istudent Malti, b’mod ;enerali, hu iktar [siebu li j;ib l-e]amijiet li jkun je[tie; g[all-kors universitarju li jkollu fi [siebu u ftit jinteressa ru[u li jinfeta[ kulturalment. G[alija hu inkwetanti li l-;enerazzjoni ]ag[]ug[a tilfet l-g[arfien talilsien Taljan. Kif jista’ jkun, a[na li a[na hekk fi]ikament u kulturalment (u [afna drabi fid-demm ukoll) qrib ta’ dan il-pajji] sabi[ ninjoraw il-kultura mill-aktar rikka tieg[u! U din ilqag[da donnha xejn ma tippreokkupa lid-diri;enti ta’ pajji]na. Imma jidher li lanqas lill-Union tal-G[alliema ma tinkwieta g[aliex ir-rappre]entant li deher din il-;img[a fuq TVAM dwar l-argument tat-tag[lim ta/-?ini] fl-iskejjel Maltija g[as-sempli/i ra;uni li g[andhom is-sa[[a finanzjarja li jakkwistawha. U mag[ha ji;i wkoll id-dritt tal-vot. Segwu l-maltarightnow.com biex i]]ommu ru[kom a;;ornati mal-politika tal-Partit Nazzjonalista dwar din il-politika perikolu]a ta’ Joseph Muscat. Kollox jg[addi g[al maltastar Il-websajt http:##maltastar.com hija s-sit uffi/jali tal-Partit Laburista. La[barijiet jag[tu l-impressjoni li

huma mag[]ula primarjament biex jonf[u lil Joseph Muscat. Qisu g[adu Kap tal-Oppo]izzjoni. It-taqsima li ssibu f’din il-websajt bl-isem Government and Politics hi indikazzjoni tas-sens ta’ telqa fost dawk li jmexxu din is-sit. G[ala qed ng[id dan? G[ax din ittaqsima ilha ma ti;i a;;ornata mill-4 ta’ Awwissu. L-ewwel a[bar tirreferi g[al-laqg[a li kellu Joseph Muscat dwar l-immigrazzjoni irregolari nhar il-11 ta’ Lulju fl-eqqel tal-kri]i li kien [oloq Muscat innifsu meta kien lesta kollox biex numru ta’ immigranti jintbag[tu lura l-Libja kontra kull li;i dwar id-drittijiet umani.

tag[na qal biss li l-Union ma ssibx diffikultà jekk jid[olx i/-?ini] b[ala lingwa o[ra, sakemm dan ma jippre]entax pressjoni ]ejda fuq l-g[alliema. U ma ta l-ebda proposta. Ji;ifieri dan ma jidhirx inkwetat li tTaljan mar g[alkollox il-ba[ar u li lIngli] mhux imbieg[ed wisq minn hekk. G[aliex, jiena nistaqsi, kemm a[na tassew pajji] bilingw? Fil-verità, lanqas il-Malti ma nafu tajjeb bi]]ejjed. U l-Ingli] tag[na wkoll ma hux ta’ min jifta[ar bih. Jiena nixtieq li l-Maltin isibu iktar il-[in biex jisimg[u l-BBC u jaraw x’Ingli] ju]aw persuni varji li ji;u minn partijiet varji tad-dinja – ilkumdità fl-g[a]la tal-kelma, il-kisra sabi[a, il-[effa tal-[sieb u t-ta[dit. G[andna b]onn nirrevedu ftit ittag[lim fl-iskejjel tag[na u nibdew nimlew it-toqob li injorajna u li aktar ma jg[addi ]-]mien aktar qeg[din jikbru u qed ibeg[duna mill-mira vera li g[andu jkollna b[ala poplu. Hu me[tie; ninkora;;ixxu i]jed il-qari fostna l-Maltin. * ASTERISKA, g[aliex hawn jitressqu punti lill-qarrejja biex flimkien nag[rfu iktar kemm dak li ji;ri madwarna hu parti s[i[a minn [ajjitna.

A[bar o[ra bid-data tat-21 ta’ Lulju tirreferi g[al George Pullicino, l-eks ministru Nazzjonalista. It-tielet a[bar i;;ib id-data tat-28 ta’ Lulju dwar listess kri]i tal-immigrazzjoni. U rraba’ u l-a[[ar a[bar i;;ib id-data tal-4 ta’ Awwissu b’rapport ta’ intervista ma’ Joseph Muscat b’kummenti banali dwar Simon Busuttil. Possibbli li min hu responsabbli g[al din is-sit ma ndunax li fi tliet xhur ma sar l-ebda tibdil f’din ittaqsima prominenti? Qed nikteb dawn il-kummenti nhar is-Sibt 12 ta’ Ottubru. Prezz u valur l-Ingli]i g[andhom espressjoni sabi[a: to know the price of everything but the value of nothing. Ji;ifieri li tkun taf il-prezz ta’ kollox bla ma tag[raf l-ebda valur. Espressjoni li tixraq [afna lil diversi aspetti tal-politika li qed jadotta l-Gvern Laburista mmexxi minn Joseph Muscat. Kull

fejn t[ares qed ji;u adottati policies li qed ikissru l-valuri – fosthom il-valur tal-passaport Malti u l-valur tal-familja. I]-]mien jg[addi u l-valuri li jkunu ntilfu diffi/li [afna li nirkuprawhom.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Reli;jon

IR-RU}ARJU – (4)

Mill-‘misteri’ g[all-‘Misteru’: it-triq ta’ Marija

I/-/ikli ta’ meditazzjoni mog[tija mir-Ru]arju Mqaddes ]gur li ma jiflux kollox, imma j;ibulna f’qalbna dak li hu essenzjali u jqajmu fir-ru[ g[atx g[all-g[arfien ta’ Kristu mitmug[ millg[ajn safja tal-Van;elu. Kull wa[da mill-;rajjiet fil-[ajja ta’ Kristu, miktuba mill-Evan;elisti, tiddawwal b’dak il-misteru li ji]boq kull g[arfien (ara Efes 3:19): il-misteru talmag[mul bniedem, li fih “hemm tg[ammar il-milja s[i[a tad-divinità fil-;isem” (Kol 2:9). G[al din ir-ra;uni l-Kateki]mu tal-Knisja Kattolika jag[ti importanza kbira lill-misteru ta’ Kristu, huwa u juri li “kollox fil-[ajja ta’ Kristu hu sinjal tal-misteru tieg[u”. Id-duc in altum tal-Knisja tat-tielet millennju jitqies mill-[ila tal-Insara biex jid[lu fil-“g[ana tal-fehma s[i[a u l-g[arfien tal-misteru ta’ Alla li hu Kristu. Fih hemm mo[bija t-te]ori kollha tal-g[erf u x-xjenza” (Kol 2:2-3). Littra lill-Efesin tag[mel din it-talba g[all-img[ammdin kollha: “U li Kristu jg[ammar f’qalbkom permezz tal-fidi, biex tni]]lu l-g[eruq tag[kom fl-

im[abba u fuqha tibnu [ajjitkom. B’hekk tkunu tistg[u tifhmu, flimkien mal-qaddisin kollha, x’inhu l-wisa’ u ttul, l-g[oli u l-fond tal-im[abba ta’ Kristu; tag[rfu kemm din l-im[abba ta’ Kristu tisboq kull g[erf, biex timtlew bil-milja kollha ta’ Alla” (3:17-19). Ir-Ru]arju hu fil-qadi ta’ dan l-ideal; jag[ti s-‘sigriet’ li jwassal bla diffikultà g[all-g[arfien profond u interjuri ta’ Kristu. Nistg[u nsej[ulu t-triq ta’ Marija. Hi t-triq tal-e]empju tal-Ver;ni ta’ Nazaret, mara ta’ fidi, ta’ ;abra, ta’ smig[. Hi wkoll it-triq tad-devozzjoni Marjana mnebb[a minn fehma ta’ g[aqda li ma tistax tin[all bejn Kristu u l-Omm qaddisa tieg[u: il-misteri ta’ Kristu huma wkoll il-misteri ta’ Ommu, anki meta huma ma jda[[luhiex direttament, g[ax hi tg[ix minnu u bih. A[na u nag[mlu tag[na lkliem tal-An;lu Gabriel u Sant’Eli]abetta li hemm fl-Ave Marija, in[ossuna mqanqlin biex infittxu mill;did f’Marija, fi [danha u f’qalbha, il“frott imbierek tal-;uf tag[ha” (ara Lq 1:42).

ILLUM IL-{ADD It-30 {add Matul is-Sena

Sin/erità u xhieda Bin Sirak 35,12-14< 16-18< Salm 33< 2 Timotju 4,6-8<16-18< Luqa 18>9-14 Fr Charles Fenech, OP Il-{sieb

Misteru ta’ Kristu u tal-bniedem Fid-dawl ta’ dak li g[edna s’issa fuq il-misteri ta’ Kristu, mhuwiex diffi/li nid[lu aktar fil-fond fuq it-tifsira antropolo;ika tar-ru]arju, li hi aktar profonda milli tista’ tidher mal-ewwel daqqa t’g[ajn. Kull min jikkontempla lil Kristu tul l-istadju differenti ta’ [ajtu ma jistax ma jilma[x fih il-verità fuq il-bniedem. Din hi l-istqarrija l-kbira tal-Kon/ilju tal-Vatikan II li tkellimt ta’ sikwit fuqha l-Ittra En/iklika Redemptor Hominis: “hu biss il-misteru tal-Kelma mag[mul bniedem li l-misteru tal-bniedem jintwera fid-dawl veru tieg[u”. Ir-Ru]arju jg[inna ninfet[u g[al dan id-dawl. A[na u nimxu fuq il-passi ta’ Kristu, li fih il-passi tal-bniedem huma “mi;bura fil-qosor”, mikxufa u mifdija, l-Insara ji;u wi// imb w// maxxbieha tal-bniedem veru. Huma u jikkontemplaw it-twelid ta’ Kristu jitg[allmu l-qdusija tal-[ajja; huma u j[arsu lejn il-[ajja fid-dar ta’ Nazaret, jitg[allmu l-verità ewlenija tal-familja skont il-pjan ta’ Alla; huma u jisimg[u lill-Img[allem fil-misteri tal-[ajja pub-

blika tieg[u, isibu d-dawl li jmexxihom biex jid[lu fis-Saltna ta’ Alla; u huma u jimxu warajh fit-triq talKalvarju, jitg[allmu xi tfisser it-tbatija salvifika. Fl-a[[ar, huma u jikkontemplaw lil Kristu u ‘l Ommu fil-glorja, jaraw lg[an li g[alih kull wie[ed minna hu msejja[, kemm-il darba a[na n[allu lilna nfusna ni;u mfejqa u mibdula blIspirtu s-Santu. Nistg[u ng[idu li kull misteru tar-ru]arju, meditat tajjeb, jitfa’ dawl fuq il-misteru tal-bniedem. Fl-istess [in, hija [a;a naturali nlaqqg[u mal-umanità qaddisa talFeddej il-problemi, it-taqtig[ il-qalb, il-[idmiet u t-t[abrik li jfasslu [ajjitna. “{alli xortik f’idejn il-Mulej u hu jg[inek u jwie]nek” (Salm 55:23). Nitolbu bir-Ru]arju jfisser ng[addu t-toqol tag[na g[all-qlub [anina ta’ Kristu u ta’ Ommu. Ir-Ru]arju tabil[aqq “juri r-ritmu tal-[ajja talbniedem”, hu u j;ibu f’armonija mar‘ritmu’ tal-[ajja ta’ Alla nnifisha, filkomunjoni ta’ hena tat-Trinità, li hi ddestin u x-xewqa profonda tag[na.

{SIEB Il-kburija tag[milna artifi/jali u l-umiltà tag[milna reali. – Thomas Merton

Kemm-il darba fil-[ajja tag[na g[exna ]-]ew; karattri jew persona;;i tal-parabbola tal-lum, ilpubblikan u l-fari]ew? Kemm-il darba [ajjitna kienet tixbah dik talfari]ew li nilag[buha tal-qaddisin u mhux nippruvaw kuljum ng[ixu u ni;;ieldu kontra d-dg[ufija tag[na biex inkunu qaddisin? U l-pubblikani? Kemm kienu dawk ilmumenti li g[arafna bis-sin/erità ddg[ufija ta’ [ajjitna u l-Mulej b’umiltà kbira ng[idulu a[frilna u nippruvaw nibdew mill-;did? Il-fari]ew u l-pubblikan, ]ew; direzzjonijiet differenti ta’ [ajja, ]ew; g[a]liet differenti li niltaqg[u mag[hom kuljum? Jew inkunu suppervi u ng[idu li a[na biss “the best”, tajbin u perfetti u li [add ma jista’ g[alina daqskemm a[na qaddisin, b[alma g[amel il-fari]ew jew l-atte;;jament ta’ umiltà kbira li wettaq il-pubblikan? Huma l-g[a]liet biex ng[ixu li rridu nwettqu kuljum. Kemm qed ng[ixu s-sin/erità fuq kull livell ta’ kuntatt f’[ajjitna, inklu] mag[na nfusna u ma’ Alla? Hi biss din ittriq li biha nistg[u niksbu s-salvazzjoni. Ma te]isti l-ebda triq o[ra. Il-Kelma Fl-ewwel Qari tal-lum, me[ud mill-Ktieb ta’ Bin Sirak, insibu li l-

offerta lil Alla la g[andna tkun me[uda mill-qlig[ in;ust u lanqas minn g[emil ta’ in;ustizzja o[ra. Lofferta lil Alla hi mkejla mill-kobor tal-qalb. Alla ma j[arisx lejn il-wi// i]da lejn il-qalb. Fis-Salm Responsorjali, me[ud minn Salm 33, insibu “Il-fqajjar sejja[ u l-Mulej

semg[u.” Hi l-garanzija li l-Mulej qatt m’hu se j[allina wa[edna. Fit-Tieni Qari, mit-Tieni Ittra ta’ San Pawl lil Timotju, g[andna tTestment ta’ San Pawl fid-deskrizzjoni tas-sbu[ija u l-iebes fil-[ajja tal-appostlu. “Il-Mulej je[lisna minn kull deni” hi espressjoni tal-qawwa li l-Mulej jag[ti lil dawk li jsegwuh u jippruvaw minkejja d-dg[ufija tag[hom iwassluh lill-o[rajn. Fil-Van;elu ta’ San Luqa g[andna s-silta tal-parabbola tal-fari]ew u lpubblikan, wie[ed supperv u jifta[ar li hu ;ust u l-ie[or b’umiltà kbira jistqarr li hu dg[ajjef u ma jifla[x spiritwalment. Is-salvazzjoni ting[ata lil min jag[raf tassew il[tie;a tag[ha. Il-{ajja 1. Hemm b]onn li n[arsu f’mera u nkunu sin/ieri mag[na nfusna. Fejn huma d-difetti tag[na? Irridu ninbidlu? 2. Qeg[din insej[u lill-Mulej blumiltà kollha? 3. Kemm qed nag[rfu tassew il[tijiet tag[na? 4. Qed nitqabdu t-taqbida t-tajba? 5. Kemm qeg[din nag[rfu li “Jiena lill-Mulej nistenna, ru[i f’kelmtu tittama” (Salm 129)? 6. Is-salvazzjoni nakkwistawha jekk l-ewwel u qabel kollox tassew irriduha. Id-Djalogu Mulej, inti l-kenn tieg[i, g[allimni nag[raf ir-rieda tieg[ek u b’umiltà kbira nag[raf il-[tijiet tieg[i, biex

inti tfejjaqni u t[addanni mieg[ek kull [in. Grazzi, Mulej, tal-fejqan!

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

{sibijiet

Dak rigal!

John Claypod jirrakonta: Meta John Claypod kien g[adu ]g[ir, fi ]mien ilGwerra Dinjija II, il-;enituri tieg[u iddubbaw magna tal-[asil. Ma kellhomx washing machine vera, g[ax il-gass kien g[oli. Il-laundry kienet [afna ‘l bog[od. {abib tal-familja nqabad bil-lieva, u nies John offrew li j]ommulhom l-g[amara. :abu wkoll il-Bendix, u qalulhom li jistg[u ju]awha. “A[jar ta[dem milli ssaddad”, qalulhom. U spi//aw b’washing machine. John kien i[obb ju]aha, ta’ tfal li kien. Imma l-Gwerra spi//at. U l[bieb ;ew g[al [wejji;hom, inklu]a lBendix. John kien nesa’ kif ;iet g[andhom. U meta ;ew g[aliha, wera bi/-/ar li kien irrabjat. Ommu kkalmatu. Qaltlu li dik qatt ma kienet tag[hom, u li kellhom ikunu grati talli setg[u ju]awha g[al ftit. Kienet lezzjoni li swietu bil-kbir. Snin sew wara, John kellu lil bintu ta’ 8 snin qed tnin bil-mod il-mod billewkemja. U fil-fatt mietet. John ma setax isib sabar.... sakemm darba ;ietu f’mo[[u l-magna Bendix. “Filmuntanja ta’ niket ftakart li Laura Lou kienet rigal, sempli/ement rigal. Rigal li m’g[amilt xejn biex stajt ksibtu.

Dun Pawl Camilleri Opinjonista pauca43@gmail.com

Rigal li ma kienx jixraqli. Ma kelli ebda dritt g[alih. Meta niftakar li lunika reazzjoni g[al rigal, anke jekk jitte[idlek, g[andha tkun il-gratitudni, dak il-[in in[oss il-forza li nirringrazzja ’lAlla, qabel xejn, talli xi darba tahuli.” Wara din ir-riflessjoni sempli/i u profonda, seta’ jibda jfiq mit-tra;edja: flok fuq it-telfa kbira, beda jiffoka fuq issbu[ija ta’ [ajjitha. Beda j[ares lejn Laura Lou b[ala rigal meravilju], li kellu x-xorti jgawdi g[al tmien snin. {assu grat. Sab sa[[a u fejqan. Sab ilmappa li setg[et tmexxih f’dal-wied tad-dmug[. Wara li ;rawlu [afna di]grazzji, Gob irrifletta bil-fidi u qal: “G[eri [ri;t minn ;uf ommi, g[eri ner;a’ mmur hemm. IlMulej tani, il-Mulej [adli. Ikun imbierek isem il-Mulej. F’dan kollu Gob ma dinibx u ma naqas f’xejn lil Alla (:ob 1, 21-22). :ob qal ukoll lil martu: “qed titkellem ta’ belha! Nilqg[u t-tajjeb ming[and Alla, u l[a]in ma nilqg[uhx?” F’dan kollu :ob ma dinibx b’xofftejh (:ob 2,10). Mhux fa/li ]]omm il-pa/i tal-qalb meta ji;rulek /erti affarijiet kbar fil[ajja. Trid [afna kura;;, u l-g[ajnuna

ta’ Alla. Imma xi [sibijiet jistg[u jg[inuna fil-pro/ess tal-kisba mill;did tas-serenità anki jekk imsie[ba mal-we;g[at tad-daqqiet? Din l-idea li Alla jislifna g[al ]mien limitat tista’ tkun wa[da minnhom. Anke jekk bilmod.... g[ax pro/ess. Ma ninsewx x’qalilna :esù: “ejjew g[andi intom ilkoll li tinsabu m[abbtin u mtaqqlin, u jiena nserra[kom.... u ssibu l-mistrie[ g[al ru[kom” (Mt. 11,28-29). A[na nistennew il-miraklu barra minna, billi tinbidel il-problema. {afna drabi Hu jag[mel il-miraklu fina, billi nifil[u n;orru l-problema. Nisimg[uh jg[idilna: “G[amlu l-qalb, jien hu, tib]g[u xejn” (Mt 14, 27).

Ag[dirna, Mulej, jekk jog[;bok meta nirrabjaw xi ftit g[alik g[ax ma nifhmux dak li ;ralna. Tag[tiniex tort, g[ax dg[ajfin. Ag[tina dawl u qawwa biex nerfg[u s-salib tag[na mexjin warajk, mg[obbi bis-Salib Tieg[ek jew a[jar li g[abbejnielek a[na. Grazzi ta’ kull ma sliftna in[ossuna obbligati [afna lejk.

Ittra Pastorali Prima Kwalità

Mons. Anton Gauci Opinjonista

Iva, Alla l-Imbierek jista’ jifta[ il-bibien kollha li a[na nqisu mag[luqa

u dmir tieg[i ta’ sa/erdot li nfa[[ar l-Ittra Pastorali li [are; l-Isqof t’G[awdex fl-4 ta’ Ottubru 2013. Fil-fehma fqajra tieg[i, hi wa[da li fuqha g[andha ssir riflessjoni serja. Riflessjoni minn kull kategorija ta’ nies, inklu]i dawk bil-[idma pastorali fuq spallejhom. Dawn tal-a[[ar mhumiex biss il-kappillani u l-ar/iprieti. Huma wkoll is-sempli/i sa/erdoti u reli;ju]i. Anki dawn huma responsabbli quddiem Alla u poplu g[al dik li hija [idma pastorali. U jonqsu gravament jekk ma jag[tuhiex limportanza li suppost jag[tuha! G[amel tajjeb [afna Mons. Isqof meta beda b’dawn ilkelmiet ta’ Sidna :esù Kristu “Jien fil-bieb, u qieg[ed in[abbat.” Iva, imsejkna a[na, sa/erdoti u sempli/i nsara, jekk lil Sidna :esù Kristu ma nift[ulux meta nisimg[uh i[abbat. Minn din l-im;iba tag[na tkun tiddependi x-xorti eterna tag[na stess. Irridu u ma rridux, din hija l-verità! Iva, fi]]jara pastorali l-Isqof ji;i biex jiltaqa’ mag[na, sa/erdoti u sempli/i nsara. U, kif qalilna, ji;i “ming[ajr ebda pretensjoni” [lief “li naf li Kristu msallab.” Iva, j;i mhux biss biex iwasslilna l-messa;; ta’ Kristu g[as-salvazzjoni tag[na, i]da anki biex jisma’ su;;erimenti li nistg[u nag[mlu b’risq il-[ajja tal-Knisja.

Hemm fin-nofs Hemm fin-nofs [afna familji bil-problemi tag[hom. Alla jinqeda bl-Isqof biex dan iwasslilhom il-kelma Tieg[u u, jekk ikun hemm b]onn, anki twissijiet me[tie;a. Hemm i]]g[a]ag[ li forsi j[ossu li g[andhom jag[mlulu xi mistoqsijiet dwar il-fidi u dik li hi [ajja eterna wara l-pre]enti ta’ fuq wi// l-art. Hemm il-morda li lilhom l-Isqof iwassal il-fara; talinteress ta’ Alla fihom. Hemm dawk li forsi mo[[hom u qalbhom jinkwetawhom g[ax ma j[ossux ru[hom qrib

bi]]ejjed lejn Alla u kif proprju g[andhom ikunu wliedu kollha. Iva, Alla l-Imbierek jista’ jifta[ il-bibien kollha li a[na nqisu mag[luqa.

L-Isqof semma’ aktar minn kategorija wa[da ta’ bnedmin li g[andhom i[ossu l-interess tar-Rag[aj fihom. Barra mill-familji b[ala familji bl-ambjent tag[hom ta’ familji, hemm in-nies tax-xog[ol jew dawk li jissej[u “[addiema”. Hemm in-nies tal-kultura u t-tag[lim. Dawk tal-isport u llog[ob. Dawk li jie[du sehem fil-[ajja tad-divertimenti u passatempi. Il-politi/i

Fuq kollox hemm dawk tal-qasam politiku. Il-kategoriji l-o[ra kollha g[andhom b]onn jisimg[u l-messa;; ta’ Alla – il-familji, il-[addiema, dawk tal-kultura u tag[lim, dawk tal-log[ob u l-isport u divertiment. Imma mhux inqas dawk tal-qasam tal-politika. Anzi forsi dawn aktar mill-kategoriji l-o[ra msemmija. G[ax f’idejhom u fl-opra tag[hom tinsab it-tmexxija tal-pajji]. Anzi nib]a’ li l-politi/i suppost li ji;u fil-bidu tal-lista. In[oss li g[andi ng[id hekk jekk nirrifletti, anki biss ftit, fuq dak li qeg[din naraw fil-qasam politiku – tant dak ta’ barra minn Malta kemm dak ta’ pajji]na. Inkunu tassew boloh u bla mo[[ jekk, wara biss ftit ta’ riflessjoni fuq il-qasam tal-politika, ma narawx il-[tie;a li hawn jinxte[et id-dawl ta’ Alla u l-g[ajnuna tieg[u. Naraw dak li qed ji;ri f’pajji]i b[all-Istati Uniti tal-Amerika u /?ina, f’artijiet b[al Franza ta[t it-tmexxija li g[andha ftit nisranija, b[all-Italja bl-inkwiet kontinwu fil-parlament… Iva, anki f’artna stess! Irridu nkunu tassew boloh, u boloh bil-kbir, jekk in[ossu li nistg[u nkunu kuntenti b’dak li qeg[din naraw fil-qasam tal-politika ta’ pajji]na! Ming[ajr ma nid[ol aktar fil-fond, ng[id biss li, iva, huwa me[tie; li l-Isqfijiet hawn iwasslu l-parti ta’ Alla l-Imbierek. G[ax hi nieqsa [afna fil-frott li qed twasslilna! Kilba u [idma fil-politi/i g[as-setg[a. G[al dawk li huma flus u [atriet. Fil-qasam tal-[biberiji u f’dak talfavuri mog[tija. Iva, Alla biss irid ikun! Me[tie; g[alla[[ar il-messa;; tal-Isqof f’isem Alla l-Imbierek f’dan ilqasam! A[jar ma ntawwalx aktar!

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Kur]itajiet

Il-Muppets iwa[[xuha! Il-Muppets, ibe]]g[u flok iferr[u

Omm ta’ tnejn minn Swansea firRenju Unit titwa[[ax meta mqar ta[seb dwar il-Muppets, a[seb u ara meta tarahom. Lindsay Broom ta’ 37 sena ilha tbati mill-fobja talMuppets minn mindu kellha [ames snin. Il-fobja tag[ha, mag[rufa b[ala

automatonophobia, bdiet meta marret ma’ ommha f’dar minn fejn xtraw ga;;a g[all-fniek. Meta kienet f’dik id-dar ommha marret t[allas u [allietha wa[edha f’kamra mudlama fejn fiha kien hemm mara anzjana u sett tat-TV li dak il-[in kien juri episodju ta’ The Muppets Show.

Broom tiftakar li l-anzjana kienet marida [afna u mu;ug[a, il-[in kollu ting[i bl-u;ig[. “ Kienet l - ag[ar esperjenza ta ’ [ajti,” tirrakkonta Broom. “Meta ommi ;iet lura niftakar li mort ni;ri g[andha nixher bil-bi]a’.” Imbag[ad irrealizzat li kienet tint-

laqat [a]in meta tara xi pupazz talMuppets meta darba rat wie[ed f’[anut tal-;ugarelli u ;;ennet. Il-mara taf li m’hemmx kura g[aliha u tag[mel minn kollox biex qatt ma tara xi Muppet. U mhux hekk biss, imma tib]a’ wkoll minn Sesame Street u Fraggle Rock.

X’g[andhom jag[mlu u ma jag[mlux it-turisti ?ini]i

It-turisti ?ini]i mitluba ma jag[mlux pipì fil-pixxini Il-qattus b’aktar minn disa’ [ajjiet

Qattus g[ex 79 ;urnata maqbud f’dar abbandunata

Qattus g[ex f’dar abbandunata g[al 79 ;urnata fejn kien se[[ id-di]astru qrib Lac-Megantic fil-Kanada fis-6 ta’ Lulju li g[adda. F’dan il-di]astru kienu mietu 47 ru[ u bosta bini fil-qrib kellu jkun abbandunat. Il-qattus inqabad f’dar li la kien hemm sidha, la kien hemm ikel u lanqas ilma. Meta dan l-a[[ar sabuh il-qattus tant

kien fi stat mi]erabbli li veterinarju kien tal-idea li jkien a[jar li jraqqduh. Imma kien hemm min [adha kontra dan il-parir u ttie[ed f’dar fejn ing[ata x’jixrob u x’jiekol b’mod kontrollat u kollox juri li l-annimal se ji;i f’tieg[u fi ftit tal-;img[at o[ra. Min qed jie[u [siebu qal li l-qattus ]gur u]a d-disa’ [ajjiet li l-qtates jg[idu li g[andhom biex baqa’ [aj wara dak li g[adda minnu.

L-awtoritajiet ?ini]i [ar;u ktejjeb bi twissijiet lit-turisti ta’ pajji]hom dwar kif i;ibu rwie[hom meta jkunu vaganza. Twissija minnhom hi biex ma jag[mlux pipì fil-pixxini. It-turisti ?ini]i minn kemm ilhom li bdew jinvadu pajji]i o[ra [adu l-fama li huma [amalli. Skont il-Vi/i Prim Ministru Wang Yang dan qed jag[ti stampa kerha tal-poplu ?ini]. Id-dipartiment tal-Amministrazzjoni Nazzjonali tat-Turi]mu ?ini] g[alhekk [ass il-[tie;a li jo[ro; il-ktejjeb ta’ 64 pa;na b[ala gwida, li fih ukoll stampi, biex jikkontrolla /erta m;iba [a]ina. Fost l-affarijiet li jissemmew li wie[ed m’g[andux jag[mel huma li li ma jnaqqarx imnie[ru fil-pubbliku, li ma j[allix passi fuq is-sedani tat-toilets

pubbli/i jew inkella jisirqu l-;gieget tas-sigurtà minn fuq l-ajruplani. Il-ktejjeb jg[id li ‘jekk tinqala’ sitwazzjoni perikolu]a xi [add mhux se jsib il-;akketta tas-sigurtà. It-turisti ?ini]i ng[ataw parir ukoll biex jekk ikollhom xi [a;a bejn snienhom ma jaqilg[uhiex b’subg[ajhom. Aktar kmieni din is-sena nqala’ kjass f’Hong Kong meta ?ini]a [alliet lil binha jag[mel pipì fi flixkun f’ristorant iffullat. Min[abba f’dan l-in/ident kien hemm min f’Hong Kong beda jsejja[ ‘;urat’ lit-turisti ?ini]i Din ma kiniex l-ewwel darba li /?ini]i ng[ataw struzzjonijiet dwar im;ibithom. Xhur ilu dawn l-istruzzjonijiet qag[du f’pa;na wa[da. Illum jinsabu f’64 pa;na.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Passatemp

Mimdudin> 1. Xi mija (anagramma) – marda li tinfirex malajr (6) 3. Ikkorrompa billi kesa bix-xa[am? (6) 7. Tajt daqqiet b’martell (7) 8. G[afsa qalb il-folla (5) 9. Majjistra (5) 10. Il-qaddis mastrudaxxa (3, 6) 11. Mara mi]]ew;a li mitilha r-ra;el (5) 13. :ieg[el jiftakar (6) 15. Tissikkah (6) 17. {arab minn xi [las ta’ taxxa (5) 21. Dawn jie[du [sieb il-bibien tal-iskejjel (9) 23. U]u [a]in ta’ xorb u poter, pere]empju (5) 24. Tif[ira, ]bruffatura jew gundalla (5) 25. }mien ta’ issa (7) 26. Dak li meta konna ]g[ar konna naqraw li kien qabe] mit-tieqa wara wie[ed, tnejn, tlieta! (6) 27. Jinsab ta[t is-sider u fuq i]-]okra (6)

Weqfin> 1. Isewwi l-pannu bil-qar’a[mar? (6) 2. Ma j[allix vojt (5) 3. Satana (5) 4. Si;ra li tg[ixx aktar minn mitt sena (7) 5. Waqfa, intervall qasir (5) 6. Nixtruh f’va]ett bil-[all u ftit g[adu jinbieg[ bil-kejla (6) 7. Pa/enzja (5) 12. u 14. Tintlibes fil-Karnival (6) 14. Ara 12. 15. Madonna ……, f’G[awdex (2, 4) 16. Rashom iebsa daqs il-granit (7) 18. Hekk ;ralha s-sil;a, saret ilma (5) 19. A/idu] fit-tog[ma b[al-larin; talbakkaljaw (5) 20. Turufnament (6) 22. Wasal biex (5) 23. Rappre]entant, li jag[milha flok [addie[or (5)

6 8

Soluzzjoni tat-Tisliba ta’ nhar il-{add li g[adda Mimdudin> 1. Lealtà; 3. Sakkru; 7. In/ensa; 8. Ni//a; 9. Jitfi; 10. Sinjorina; 11. Linef; 13. Librar; 15. Spirtu; 17. Fra]i; 21. Ravjulata; 23. Snien; 24. Punti; 25. De]erta; 26. Varatu; 27. Stalel. Weqfin> 1. Lumija; 2. Ta//i; 3. Stann; 4. Kannoli; 5. Knist; 6. Malajr; 7. Ixtri; 12. Nar; 14. Bar; 15. Stropp; 16. Tjubija; 18. }biba; 19. Kaw]a; 20. Intqal; 22. A[dmu; 23. Saret.

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

IRBAÓ… voucher ta’ 15-il ewro li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tat-telefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Ir-rebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[ tat-Tisliba tal-{add 13 ta’ Ottubru hi: Maria Galea, 50, Lanzon Street, Tarxien.

Sportivi ta’ kull ]mien

F’din il-log[ba tridu tirra;unaw u ssibu l-isem, il-kunjom, x’inhi l-attività sportiva u t-temp waqt li dawn l-erba’ nisa jkunu qed je]er/itaw ru[hom. Peress li l-[jiel huma bl-Ingli] f’forma ta’ poe]ija, a[na [allejnieha kif inhi.

— }ew;i ma j[abbel rasu fuq xejn: dejjem jg[id li l-[ajja hi qasira… U ilu jg[idha erbg[in sena!

Soluzzjonijiet L-istampa A: Musta//i u disinn fuq quddiem tal-pedestall; L-istampa B: Denb l-g[asfur u lkappell tat-turist. Il-Monument Sportivi

I/-/kejken Karlu qed josserva li l-istampi A u B jirriprodu/u x-xena li tinsab fuq ix-xellug b’]ew; partikularitajiet li jvarjaw bejniethom. Liema huma?

Jane Jones: Walking – Rain; Kay Carruthers: Cycling – Fog; Melissa Brown: Golfing – Hail; Sally Hogg: Pony-trekking – Cold; Sue Rolfe: Sailing – Wind.

Il-monument

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Televi]joni # Radju

NET TELEVISION

................................................................................................................................................................................

Illum il-{add 07.00 NET News 08.30 Telebejg[ 11.30 Nis;a Maltija 12.00 Accordo (r) 13.30 Premier (r) 14.00 NET News 14.05 (ikompli) Premier 14:30 Mitqlu Deheb (r) 16.30 Iswed fuq l-Abjad (r) 18.00 NET News 18.05 Flusek (r) 18.40 Wheelspin 19.30 NET News 20.15 G[alik fl-Ewropa 20.30 Déjà Vu 21.30 NET News 21.35 Replay 23.15 NET News

Nis;a Maltija

TVM ........................

07.00 07.30 08.00 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.30 16.00 16.05 18.00 18.10 18.40 19.15 20.00 20.45 23.15 23.30

L-G[odwa t-Tajba Extraordinary Animals Venere .EU G[awdex Illum Tuffi[at Migduma Mattia Malta u Lil Hinn Minnha A[barijiet {add G[alik Gadgets A[barijiet The Wedding Battle (r) A[barijiet Madwarna Venere Mixage A[barijiet X-Factor A[barijiet Malta u Lil Hinn Minnha (r).

TVM ..........2.............. 09.00 09.45 10.30 11.00 11.30 12.00 14.00 15.00 16.00 18.00 18.30 19.00 19.30 20.00 20.30

20.40 21.00 23.00 23.15

Quddiesa Kurrenti (r) Madwarna Pellikola Mattia The Wedding Battle (r) Luxdesign Bijografiji Football PL: Mosta v Qormi Tuffi[at Migduma G[awdex Illum .EU MEA Extraordinary Animals A[barijiet g[al Dawk Neqsin mis-Smig[ Madwarna Kontrattakk A[barijiet bl-Ingli] Rajt ma Rajtx.

ONE ........................ 08.30 09.30 11.00 12.00 12.30 12.35 13.50 14.30 15.30 17.00 17.30 17.40 19.30 20.15 20.45 21.50 22.50 23.30

Breakfast News Aroma Kitchen (r) Aqrali Storja (r) Popcorn ONE News Dak li Jg[odd (r) Love Birds In D House (r) Saturday Express Teleshopping ONE News L-Argument ONE News Joe’s Kitchen It-Tfal Conquest Pezza Kustjoni ONE News.

Un passo dal cielo - Raiuno

RAIUNO ........................

07.00 Tg1 telegiornale 10.00 A Sua Immagine 10.25 Santa Messa presieduta da Papa Francesco in occasione della giornata della famiglia 12.00 Angelus 12.20 Linea verde 13.30 Tg 1 Telegiornale 14.00 L'arena 15.15 Po1e position 15.25 G.P. India di F.1 17.25 Domenica in 18.50 L’eredità 20.00 Tg 1 20.40 Affari tuoi 21.30 Un passo dal cielo 2 23.40 Speciale Tg 1 01.10 S’è fa notte 01.20 Milleunlibro - Scrittori in tv.

RAIDUE ........................

06.30 Real School 07.00 Cartoons 09.35 Voyager Factory: Inside the World 10.00 La palma e l'abete 11.30 Mezzogiorno in famiglia 13.00 Tg 2 giorno 13.30 Tg 2 motori 13.45 Quelli che aspettano 15.40 Quelli che... il calcio 17.10 Stadio Sprint 18.10 90˚ minuto 19.35 Squadra speciale cobra 11. TF 20.30 Tg 2 notizie 21.10 NCIS. TF 22.40 La domenica sportiva 01.20 Protestantesimo

RAITRE ........................ 07.20 08.15 09.55 10.45 11.10 12.00 12.25 12.55

13.25 14.00 14.15 14.30 15.05 18.55 20.00 20.10 22.35 22.50 00.15

La grande vallata. TF Le fatiche di Ercole. Film ’58 New York New York. TF Telecamere salute Tgr Estovest Tg 3 Tgr Mediterraneo Prima della prima: Il caso Makropulos ta’ Janacek Passepartout Tg regione Tg 3 In 1#2 ora Kilimangiaro Tg 3 # 19.30 Tg regione Blob Che tempo che fa Tg 3 Sostiene Bollani TeleCamere salute.

Malena - Rete 4

CANALE ................5........

08.00 08.50 10.00 11.30 12.00 13.00 13.40 14.00 18.50 20.00 20.40 21.30 00.20 01.30 02.00

Tg 5 mattina Le frontiere dello spirito Elisa di Rivombrosa Le storie di Melaverde Melaverde Tg 5 L’arca di Noè Domenica live Avanti un altro! Tg 5 Paperissima Sprint Io canto X-style Tg 5 notte Paperissima sprint

RETE ..........4 .............. 06.35 08.15 09.20 10.00 10.50 13.00 13.40 14.00 14.40 15.30 18.55 19.35

21.30 23.15 01.25 01.50

Tg 4 night news Vita da strega Le storie di viaggio a... Santa Messa dal Duomo di Santa Rita Pianeta mare I viaggi di Life Donnavventura Tg 4 Donnavventura Speciale Quo vadis? Film ’51 Tg4 Telegiornale Il comandante Florent - Morte clinica. Film 2000 Tempesta d’amore. soap Malena. Film 2000 Tg 4 night news La ragazza del bersagliere. Film ’67

ITALIA .............1...........

07.00 Fuori giri 07.50 Hannah Montana. sitcom 08.35 Mostly Ghostly Fantasmagoriche avventure. Film 2008 10.35 R.L. Stin’si racconti del brivido - Non ci pensare! Film 2007 12.25 Studio aperto 13.00 Sport Mediaset - XXL 14.00 Moto/ikli]mu - GP :appun 15.00 Jack e il fagiolo magico. Film 2001 18.30 Studio aperto 19.00 Così fan tutte 2. sitcom 19.25 Da ladro a poliziotto. Film ’99 21.15 Lucignolo 2.0. attwalità 01.00 Californification. TF 01.35 Sport Mediaset 02.00 Studio aperto. Da ladro a poliziotto (Blue Streak) - Italia 1

Il-{add, 27 ta’Ottubru, 2013

Televi]joni # Radju

X’tista’ tara llum...

................................................................................................................................................................................ REPLAY (NET Television 21.35) L-MFA f’dawn l-a[[ar snin investiet f’diversi oqsma tal-football, fosthom bit-twaqqif tal-Uffi//ju tal-Presekutur kif ukoll il-[atra ta’ Integrity Officer biex l-MFA tkun f’po]izzjoni

a[jar biex ti;;ieled il-korruzzjoni fil-football Malti. Fost il-mistiedna g[al-lum se jkun hemm Franz Tabone (fir-ritratt hawn ta[t) li jokkupa l-kariga ta’ dan l-Integrity Officer. Mistiedna o[ra se jkunu Jason Deguara ta’ Birkirkara u Oliver Spiteri ta’ Vittoriosa. Jippre]entaw Chris Micallef u Sarah Agius.

DÉJÀ VU (NET Television 20.30)

Beth [alliet lil Jacob lampa stampa... meta g[all-festin tan-nanna baqg[et ma tfa//atx. Fl-episodju tal-lum naraw xi sku]a se ;;ib Beth g[al din l-azzjoni. Maggie (Anna Mercieca, fir-ritratt hawn fuq fix-xellug) u Leyton jitilqu mix-xog[ol flimkien ming[ajr ma jindunaw li hemm min qed jag[mlilhom l-g[assa. X’inhi e]attament l-istorja ta’ Maggie? X’hemm mistur f’dik il-[arsa miskina tag[ha? I]da l-mistoqsijiet ma jiqfux hawn. G[aliex Miriam (Rita Camilleri, fir-ritratt hawn fuq, fil-lemin) qed tibqa’ ti;bor il-[ob] u l-bottijiet tal-preserve millkxaxen kull darba li tmur id-dar tag[ha? X’qed tag[mel bihom?

I]da Louise g[andha bi]]ejjed fuq xiex thewden. F’qasir ]mien trid issib segretarja ;dida flok Josie, li issa dde/idiet li titlaq u fl-istess [in g[adha ma tistax tifhem fejn mar il-frame bir-ritratt tag[ha ma‘ Eric. Mo[[ il-bottijiet g[andha!! Is-sitwazzjoni ta’ Rita fuq il-post tax-xog[ol lanqas mhi wa[da feli/i. Issa li trid tiffa/ja lil Tony kuljum filwaqt li tiftakar x’ipprova jag[mel, l-arja tkun wa[da in/erta. I]da dan kollu mhux bi]]ejjed. Naraw kif Josie tmur ma’ Eric fid-dar il-;dida u tin[asad x’[in tirrealizza li xtara dar li ma riedha [add g[ax.... Kitba, produzzjoni u direzzjoni ta’ Eileen Montesin.

... u matul il-;img[a

..............................................................................................................................

Illum fuq Radio 101

...............................................

L-ERBG{A, Il-{AMIS u L-:IMG{A TEENY BREAK (NET Television 15.45)

Francesca Zarb tippre]enta dan il-programm immirat primarjament g[a]-]g[a]ag[ u li g[andu produzzjoni ta’ Ronald Briffa. Ikun hemm ukoll servizzi iffilmjati barra mill-istudio.

IS-SIBT ISWED FUQ L-ABJAD (NET Television 20.30) Frank Psaila, bis-sehem ta’ mistednin fl-istudio,

imexxi dan il-programm ta’ diskussjoni b’temi mill-aktar attwali. Ripetizzjoni l-{add fl-16.30.

Noel Bartolo

06.00 Fidi u {ajja - Noel Bartolo 08.30 Mar/i u Bandalori - J. Chetcuti 09.30 Focus 101 11.00 Intervista 12.30 Skor - Sergio Carbonaro 18.30 Slowdown - Mark Garrett 20.30 Allegro Andante - Joe Fenech 22.30 Intervista Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 12.00 u 18.00. A;;ornamenti tal-a[barijiet: 10.00, 15.00, 17.00, 18.00. Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 08.00, 12.00, 18.00. A;;ornamenti tal-a[barijiet: 10.00, 15.00, 17.00, 18.00.

44 PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{

Birkirkara

FLAT imdawwal bi tliet kmamar tas-sodda, salott, k/ina#living, kamra tal-banju u spare toilet. Washroom privata tinfed g[all-bejt. Prezz €128,500. ?emplu 77211614.

I]-}urrieq

DAR fuq u isfel bi tliet kmamar tas-sodda, tliet kmamar bis-sufanijiet, ]ew; kmamar tal-banju, bit[a kbira fuq wara u o[ra interna, study room, designer kitchen ;dida fjamanta bl-appliances u air condition, terrazzin fuq wara u bejt bl-arja tieg[u, inklu] fil-

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Klassifikati

prezz hemm garaxx ta’ ]ew; karozzi li jinfed mad-dar. Bla /ens. €320,000. ?emplu 99422082. G{ALL-BEJG{ JEW KIRI

Il-{amrun

GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’, bilbit[a, dawl, ilma u toilet. Bilpermess Class B. ?emplu 77200983. G{ALL-KIRI

{a]-}ebbu; ’il barra minn Triq l-Imdina

GARAXX basement 40 pied x 50 pied, jista’ jintu]a g[al

gym, store, uffi//ju, e//. ?emplu 79211659.

Il-Qala, G[awdex

POST arju] fully furnished b’]ew; kmamar tas-sodda, salott, kamra tal-ikel, tal-banju u ]ew; terrazzini g[al barra. Prezz €1,800 fis-sena. ?emplu 21487458 jew 99803558.

Santa Venera

GARAXX fi Triq Carini, 160 pied fond x 21 pied wisa’ u 17-il filata g[oli. ?emplu 79212125 jew 21486750. VETTURI#DG{AJJES

Bavaria 36

3 Cabin Sailing Yacht f’kun-

dizzjoni tajba [afna, dejjem tat prestazzjonijiet tajbin, mg[ammra sewwa g[al tba[[ir b’iktar minn qlug[ wie[ed, folding prop u deep lead keel, e//. Prezz €55,000. ?emplu 99882615.

Dg[ajsa

Maxuim 2200SC 1993 – Sports Cuddy f’kundizzjoni tajba [afna. Fantasy red, mercruises 5.0LX Alpha 1 230 HP (350 hours) magna petrol. Tinda tal-canvas, built-in fuel tank, sun-lounge cockpit seats, cockpit gallery bis-sink, portable toilet, stereo, re;istrata Valletta. €20,000 prezz negozjabbli. Biex tarawha /emplu 79300356, f’[inijiet tal-uffi//ju.

u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, u nikkavraw travi tal-[adid blinjam, qlug[ ta’ madum tal-art u tal-[ajt. Nag[mlu fa//ati ;ewwa u barra, fuq il-fil, bissejjie[, bil-qoxra, xog[ol ta’ invjar, tik[il u tibjid u rran;ar, u nraqqg[u soqfa tal-konkos, e//. Xog[ol ta’ ilma. Xog[ol b’esperjenza kbira u attenzjoni ta’ xog[ol. B’garanzija ta’ xog[ol fil-pront. ?emplu 99602436.

Mario Colours

AVVI}I

G{AL kull xog[ol ta’ kisi u tibjid jew ]ebg[a, kisi bil;ibs, kisi bir-ramel u siment, kisi u tibjid fuq il-pont, tik[il fuq il-fil, tik[il fuq l-antik, graffiato, silikato, gypsum boards, madum u katusi. ?emplu 99468622.

Ftu[

Messa;;i

TA’ drena;; bil-jet power wash (bil-bowser). Prezz minn €25.

G[al kull xog[ol

TA’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini ta’ front gardens, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien

TRID tnaqqas mill-u;ig[ jew l-istress ta’ kuljum. ?emplu g[al messa;;i rilassanti totali minn terapista mara fuq 77865583. T[ossok a[jar ]gur.

Nixtri

KAROZZI g[all-iscrap, ram

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Klassifikati

isfar u a[mar, stainless steel, cable wire, bibien u twieqi talaluminju, kull tip ta’ [adid g[all-iscrap b[al bibien, twieqi u magni. Nixtri statwi, fajjenza u affarijiet antiki. ?emplu 21430185 jew 99469467.

garanzija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.

Ni]barazzaw – trasport – kull xog[ol

NAG{MEL xog[ol ta’ toilet seats ;odda li jkunu maqsumin jew li ma ssibux tixtru b[alhom, ta’ kull tip bil-kuluri li jaqblu u kif tixtiquhom intom, g[all-kamra tal-banju kompluti bil-fittings. G[al aktar informazzjoni /emplu 21675053 jew 79675053.

ALL CLEARANCE TRANSPORT innaddfu djar, fabbriki e// minn kull tip ta’ skart anke materjal tal-kostruzzjoni. Innaddfu ;onna. Nag[mlu qlug[ ta’ madum tal-art u talkmamar tal-banju. Tindif u tiswijiet ta’ bjar, tik[il u tibjid, gypsum, xog[ol ta’ alterazzjonijiet fuq l-antik, bdil ta’ soqfa, e//. Servizzi bil-highup. Xog[ol b’esperjenza kbira. ?emplu 79081719 jew 21433352. www.allclearancemalta.com

Tiswijiet fil-pront u fil-post

TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur

Toilet seats

lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// tal-ir[am u gwardarobba kbira. Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.

Libsa ta’ tie;

:DIDA fjamanta, qatt ma ntu]at, mixtrija ming[and Alamango. Prezz negozjabbli. ?emplu 99200354.

Pasturi

G{ALL-BEJG{

TAT-tafal, sett fih 20 pastur, stil antik ta’ ]mien il-MUSEUM. Prezz €20 kull set. Presepji kull daqs ma[d umin kollha g[erien, prezz jibda minn €20. ?emplu 21495253.

Garigor

Pushchair

TAL-[adid bl-injam €900, sink tal-k/ina stainless steel €10, folding beds bla saqqu €8 u molol ta’ sofa bed €8. ?emplu 21385726, 21576267 jew 79871962.

G[amara antika

TINKLUDI twaletta bil-mera,

NEONATO Reverso Sport - 3 Wheeler f’kundizzjoni perfetta, kwa]i ;dida. ?emplu 79409398.

Tapit

KULUR cream bil-burdura wine, 90 ins (228cms) x 66 ins (168cms) f’kundizzjoni

tajba. Prezz €60. ?emplu 21242180.

Tombla sheets

B’numri kbar u kuluri differenti. Kalendarji kbar tat-2014, 29/m x 42/m. Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI (bonnici printing press)– 3

Triq Melita, il-Belt Valletta.

Kif issibuna – min-na[a talBarrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, invoices, posters u brochures bil-kulur e// u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700 jew

ibag[tu email fuq

pbonnici@bonniciprintingpress.com

PRIVAT

Malti

LEZZJONIJIET minn gradwata fil-Malti, gruppi ]g[ar, primarja u sekondarja fil{amrun. ?emplu 79316521. JIN{TIE:U

WAITER#waitress u asst cook ta’ bejn 20#40 sena biex ja[dmu f’restaurant f’Marsaxlokk. ?emplu 79863105.

SERVIZZI TA’ CUSTOMER CARE MILL-KUMITATI SEZZJONALI

MARSA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn il5 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. MELLIE{A. Kull nhar ta’ {amis bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al appuntament /emplu 79990757. {AL TARXIEN. Kull nhar ta’ Tnejn u :img[a bejn il-5 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. G[al appuntament /emplu 77771529, 79704491 jew 99262634. AVVI}I SO?JALI

DAVID CASA. Il-{bieb ta’ David Casa se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta, 29 ta’ Ottubru fil-Lukanda Waterfront, il-G]ira. Prezz 6 ewro. Trasport provdut. G[all-biljetti /emplu fuq 25965316, 99408199 jew 99839958. ROBERT ARRIGO. Il-{bieb ta’ Robert Arrigo se jorganizzaw ]jara flAkkwarju Nazzjonali, il-Qawra u Pasta Lunch nhar il-{amis, 31 ta’ Ottubru. Trasport fid-9.30am. Prezz 20 ewro. G[all-biljetti /emplu fuq 23285000.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Avvi]i PN

Kumitat jew lill-helpers fuq 99822292 jew 79420956. {AL TARXIEN. Il-Kumitat Sezzjonali se jorganizza [ar;a g[al G[awdex nhar il-{add, 3 ta’ Novembru. It-trasport jitlaq fit-7.45am u jirritorna mal-vapur tal-5.15pm. Prezz 20 ewro. G[all-booking /emplu 99237700 jew 99409549. PAULA MIFSUD BONNICI. Il{bieb ta’ Paula Mifsud Bonnici se jorganizzaw Coffee Morning, l-Erbg[a, 6 ta’ Novembru fil-Buskett Road House. Prezz 5 ewro bit-trasport provdut. G[all-biljetti /emplu 21239210, 79797178 jew 9924294. ROBERT ARRIGO. Il-{bieb ta’ Robert Arrigo se jorganizzaw Coffee Morning, it-Tlieta, 12 ta’ Novembru f’Villa Arrigo, in-Naxxar. Prezz 4 ewro u g[all-biljetti /emplu 23285000 jew mill-uffi/ini. IN-NADUR. Il-Kumitat Sezzjonali se jorganizza Pizza and Tombla Night nhar it-Tlieta 19 ta’ Novembru f’Ta’ Kenuna Bar and Restaurant, in-Nadur fis-7pm. Ikun hemm tombla kbira u [afna rigali sbie[ x’jintreb[u. Trapsort provdut. G[all-biljetti /emplu 79562158 jew 99228688.

g[at-tfal ta[t it-tnax-il sena, bittrasport inklu]. Jattendi l-Kap tal-PN Simon Busuttil. G[all-biljetti /emplu 21490826 jew 99430012.

Kumitat Sezzjonali PN G]ira, Ka]in PN, Triq ir-Reb[a, il-G]ira. Il-Kumitat jirriserva d-dritt li jag[]el kwalunkwe offerta, anke dik l-anqas vanta;;ju]a.

JASON AZZOPARDI. Il-{bieb ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw Ikla Buffet tal-Milied nhar il-:img[a 13 ta’ Di/embru fil-Lukanda Martim Antonin, Mellie[a fis-1pm. Prezz 20 ewro g[all-kbar u 10 ewro g[at-tfal. G[al-biljetti /emplu 21 666736 jew 99841333.

{A}-}EBBU:. Il-Kumitat Sezzjonali PN {a]-}ebbu; qed jilqa’ offerti g[attmexxija tal-bar tal-Uffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibg[atu lofferti tag[hom lill-President jew Segretarju tal-Kumitat PN {a]-}ebbu; , Uffi//ju PN Mikiel Anton Vassalli, 22, Misra[ San Filep, {a]-}ebbu;. L-offerti g[andhom jaslu g[and il-Kumitat sal:img[a 25 ta’ Ottubru fis-7pm. IlKumitat jirriserva d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe offerta, anke dik l-aktar vanta;ju]a. G[al aktar dettalji tistg[u //emplu 99892179 jew 79273849.

CHARLO BONNICI. Il-{bieb ta’ Charlo’ Bonnici se jorganizzaw Christmas Buffett nhar il-;img[a 13 ta’ Di/embru fil-Lukanda Cavalieri, f’San :iljan. Il-biljetti jistg[u jinkisbu ming[and il-helpers tas-soltu jew /emplu fuq 21 430752 jew 79796667. Trasport provdut. AVVI}I O{RA

L-ISLA. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Bar tal-Uffi//ju PN qed jitmexxa minn Management ;did. Qed ikun miftu[ kuljum sa tard filg[axija, u s-Sibt u l-{add jifta[ fid-9 a.m. Qed ikunu servuti wkoll appetizers.

RYAN CALLUS. Il-{bieb ta’ Ryan Callus se jorganizzaw Coffee Morning, il-:img[a, 1 ta’ Novembru filLukanda Soreda, il-Qawra. Trasport provdut. G[all-biljetti /emplu 99594197, 79461207 jew 21461002.

ROBERT ARRIGO. Il-{bieb ta’ Robert Arrigo se jorganizzaw ikla f’g[eluq sninu, il-:img[a, 6 ta’ Di/embru fit-8 p.m. fil-Lukanda Dolmen, il-Qawra. Prezz 22 ewro g[all-kbar u 12 ewro g[at-tfal. G[allbookings /emplu 23285000.

IL-KALKARA. Il-Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[attmexxija tal-Bar tal-Uffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibag[tu l-offerti tag[hom lisSegretarju, Kumitat Sezzjonali PN Kalkara, Ka]in PN, Xatt tal-Kalkara, il-Kalkara. Il-Kumitat jirriserva d-dritt li jag[]el kwalunkwe offerta, anke dik l-anqas vanta;;ju]a.

BIR}EBBU:A. Il-Kumitat Sezzjonali se jorganizza Fenkata flUffi//ju tal-Partit nhar il-:img[a, 1 ta’ Novembru fit-8pm. Prezz 12-il ewro. G[all-biljetti /emplu lill-membri tal-

TONY BEZZINA. Il-{bieb ta’ Tony Bezzina se jorganizzaw Get Together is-Sibt, 7 ta’ Di/embru mit-8.30pm ’il quddiem fil-Garden of Eden, fi]}urrieq. Prezz 10 ewro kbar u 5 ewro

IL-G}IRA. Il-Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija tal-Bar tal-Uffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibag[tu l-offerti tag[hom indirizzati lis-Segretarju

L-IM:ARR. Il-Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’offerti g[at-tmexxija talBar tal-Uffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibag[tu l-offerti tag[hom indirizzati lis-Segretarju Kumitat Sezzjonali PN M;arr, Ka]in PN, Triq Sir Harry Luke, l-Im;arr. IlKumitat jirriserva d-dritt li jag[]el kwalunkwe offerta, anke dik l-anqas vanta;;ju]a. {AL TARXIEN. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Bar talUffi//ju PN tal-lokalità issa hu miftu[ ta[t Management ;did. Il-Bar qed jifta[ mit-Tnejn sas-Sibt mis-7 p.m. ’il quddiem, kif ukoll il-{add filg[odu. Ji;u servuti appetizers. TA’ XBIEX. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Bar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità qed jitmexxa minn Management ;did u b’esperjenza. B[alissa qed ikun miftu[ kuljum bejn il-5 p.m. u l-10 p.m. mitTnejn sas-Sibt u l-{add bejn id-9 a.m. u t-3 p.m. Qed jitqassmu wkoll appetizers. Min jixtieq jorganizza xi fenkata jew ikla, jista’ j/empel 79813505.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Lokali

FIAT tibqa’ fuq quddiem fit-teknolo;ija tal-fuel alternattiv Il-Grupp FIAT ilu i]jed minn [mistax-il sena fuq quddiem nett b[ala lmanifattur ewlieni ta’ teknolo;ija ori;inali (OEM – original equipment manufacturer) g[all-vetturi li ja[dmu bil-metanu. Fil-fatt, b’kollox inbieg[u i]jed minn 560,000 vettura, kemm karozzi Natural Power kif ukoll vetturi kummer/jali. Il-mudell ewlieni f’dan il-pro;ett hu l-magna innovattiva m[addma bilmetanu 0.9 TwinAir Turbo bi-fuel: b’din il-magna. Il-FIAT Panda Natural Power kisbet livell ta’ 86 g#km ta’ emissjonijiet CO2 u 3.1 kg ta’ metanu g[al kull 100 km (b’/iklu kumbinat). Fl-2012, u g[as-sitt sena konsekuttiva, FIAT re;g[et kisbet l-aktar rata

baxxa ta’ emissjonijiet CO2 minn fost l-aktar mudelli popolari li qed jinbieg[u madwar l-Ewropa. Il-panel internazzjonali ta’ Autobest g[alhekk idde/ieda li jag[ti l-unur ‘Ecobest 2013’ lill- ‘Programm Metanu’ ta’ FIAT, li kien deskritt b[ala l-aktar soluzzjoni fa/li u kosteffettiva u bl-inqas impatt ambjentali fost il-fuels li je]istu llum il-;urnata. Il-premju ‘ECOBEST’ kien imniedi tnax-il sena ilu b[ala l-ewwel premju Ewropew dedikat lil prodotti u teknolo;ija mis-settur tal-karozzi li l-i]jed ikunu favur l-ambjent. Dan l-unur jing[ata minn ;urija mag[mula minn 15-il ;urnalist spe/jalist li jirrappre]entaw l-istess g[add ta’ pajji]i Ewropej.

Il-{add, 27ta’ Ottubru, 2013

Sport

Is-Sid u l-iskipper tal-jott Taljan B2 hekk kif ;ew ippremjati bit-trofew tar-rebbie[ (Ritratt> Joseph Galea)

Ippremjati r-rebbie[a tal-34 edizzjoni

ROLEX MIDDLE SEA RACE

F’Dar il-Mediterran fil-belt Valletta l-biera[ ;ew ippremjati s-sidien u l-crew tal-maxi-jott Taljan B2, rebbie[ tal-34 edizzjoni tar-Rolex Middle Sea Race. Il-maxi-jott Taljan B2 propjeta` ta’ Michele Galli nhar lErbg[a li g[adda spi//a b[ala rrebbie[ overall ta’ din il-kompetizzjoni li g[aliha [adu sehem rekord ta’ jottijiet. Dan il-jott tal-iskipper Francesco de Angelis sar lewwel jott Taljan sa mill-2005 li reba[ din il-kompetizzjoni. Bil[in ikkore;ut, il-maxi-jott B2 dam erbat ijiem, [ames sieg[at u 51 minuta biex g[amel ir-rotta ta’ 606 mili-nawti/i. Nhar itTlieta l-ewwel jott li da[al Malta kien il-:ermani] Z-86

Morning Glory imma fit-tieni post ta’ din il-kompetizzjoni spi//a Nikka Sixty Five. L-ewwel jott Malti li g[amel ir-rotta kien J-133, Oiltanking Juno ta’ David Anastasi u Sonke Stein. David Anastasi wie[ed missidien tal-ewwel jott Malti li wasal lura pajji]na fa[[ar limpenn tat-tim u qal li l-a[[ar sieg[at kienu l-aktar sieg[at diffi/li tat-tellieqa. Fl-ewwel kummenti li ta membru ta’ B2, Nacho Postigo dan spjega li fit-tieni jum B2 tilef issistema elettronika min[abba li da[al [afna ilma fil-jott u baqg[u g[addejin grazzi g[allfatt li kellhom il-mappa fuq lismartphone tieg[u. Ta min jiftakar li sena ilu r-

rebbie[ overall ta’ din il-kompetizzjoni kien Esimit Europa 2 imma dan il-maxi-jott din issena kellu jirtira fl-ewwel jum min[abba [sarat u b’hekk ma setax jiddefendi t-titlu. Godwin Zammit, membru tarRoyal Malta Yacht Club esprima s-sodisfazzjon tieg[u g[al mod kif bih marru la-ffarijiet fledizzjoni ta’ din is-sena. “Din is-sena kien hemm ]ieda sostanzjali fin-numru ta’ kompetituri. 30 jott minn dawn kienu Taljani u wie[ed minnhom spi//a reba[. Hu inkora;;anti l-fatt li kien hemm [afna jottijiet Maltin li [adu sehem f’din l-edizzjoni. Kuntenti wkoll bil-fatt li kien biss jott li irtira minn dawk kollha li [adu sehem,” qal Zammit.

Sport lokali g[al-lum

MFA Victor Tedesco St. - Premier. 4 p.m.

Mosta v Qormi, 6.15 p.m. Hibernians v Floriana Centenary St. - FA Trophy II Rd.4 p.m. {amrun S. v Pieta` H., 6 p.m. }urrieq v G]ira Utd Gozo St. - FA Trophy II Rd. 2 p.m. Ker/em A. v Luqa SA, 4 pm. Xag[ra Utd v Mqabba Luxol St. - FA Trophy II Rd. 4 p.m. Fgura Utd v Mdina K. 6.15 p.m. Marsaxlokk v San :wann Sirens St. - FA Trophy II Rd. 4 p.m. Melita v Nadur Y., 6.15 p.m. Marsaskala v SK Victoria W.

VOLLEYBALL Kumpless Kottonera – (N) 1.30

p.m. Paola HC v Flyers, 3.30 p.m. FDL Office Grp v Toyota Playvolley Universita` - I Div. (N) 4 p.m. Mellie[a v Flyers, 4 p.m. M;arr v Qormi

MAFA Sta Margerita Grd – 9.30 a.m.

Mqabba RA v Valletta S, 11.15 p.m. Marsa WS v Vittoriosa L.

BASKETBALL Ta’ Qali – 1pm. St James Hospital

Shield (I). Luxol v Floriana, 2.45pm. St James Hospital Shield (N). Luxol v Hibs. 4.30pm. St James Hospital Shield (I). Si;;iewi v Athleta

TI:RIJIET TA}-}WIEMEL Marsa – 1.45 p.m. Programm ta’ 8

ti;rijiet li jinkludu l-finali ta’ Condition Races

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Sport

Mill-ballun.....g[all-bastun

Tony Formosa

eks kow/ nazzjonali tal-futbol

Is-snin igerrbu u ming[ajr ma tkun taf i]-]mien meta l-ballun hu kollox malajr jinbidel f’bastun!. Nies ta’ /ertu eta, jiftakru dawk is-snin meta konna nilag[bu bil-ballun ta/-/arruta fit-toroq b’]ew; ;ebliet jew landi vojta tal-[alib b[ala lasti. Dak i]-]mien konna dejjem bilbi]a’ li xi ru[ tajba tkun /emplet l-g[assa. Meta xi pulizija jkun jidher fit-traf tat-triq er[ila l-;irja biex nista[bew wara xi bieb. Ma kienx hemm dak it-traffiku ta’ llum anzi ftit li xejn karozzi i]da aktar spazji miftu[a fejn it-tfal setg[u jilag[bu ming[ajr tant bi]a’ li jkissru xi [;ie;a. Naturalment dak kien ]mien ie[or. Illum hemm diversi modi o[ra biex it-tfal jg[addu ]-]mien. It-tablets u l-playstations kienu g[adhom fil-mo[[ ta’ xi ;enju. Dak kien i]-]mien tal-’[arba’ jew ‘noli’ u minkejja kollox ]mien sabi[. Gruppi ta’ tfal kultant immexxija minn xi delettant jew g[alliem kienu jing[aqdu. Minn x’inkien Alla l’Imbierek kien jipprovdi xi sett flokkijiet u jinbtu t-timijiet li [afna drabi kienu jkunu impenjati fi tmiem il-;img[a fil-ftit spazji li kienu je]istu. {afna huam dawk li jiftakru l-log[ob minn kmieni ixXag[ra tal-Furjana fejn twieldu l-Ajax ta’ Frankie Tabone waqt li l-Beltin, il-{amruni]i u lKarkari]i ma baqg[ux lura. Kien i]-]mien tal-Valletta Vanguards..is-Swifts...{amrun United...Birkirkara Celtics u [afna o[rajn. Il-{add filg[odu litteralment eluf kienu jittpaxxew bit-tfal. In-nurseries

Illum g[andna n-nurseries fejn tfal minn eta tenera

Illum -il ;urnata kul[add jista’ jipprattika l-isport u m’hemm l-ebda sku]a g[aliex ma jag[milx dan

jitt[arr;u f’ambjent ferm a[jar milli kellna xi 20 sena ilu jew aktar. Wie[ed ma jeskludix ilfatt li hemm numru ta’ ommijiet li jibg[atuhom f’dawn innurseries aktar biex ‘je[ilsu’ minnhom g[al xi sag[tejn u jkunu jistg[u jag[mlu xi xirja jew qadi ie[or. I][da hemm min i[oss li t-tfal jistg[u jitg[allmu u sa[anistra jippromettu. Ikun ]ball jekk tfal ta’ eta tenera jkunu involuti f’kompetizzjonijiet fejn kul[add ikun mg[edi fir-reb[ ta’ tazza ta’ ftit /ente]mi flok f’festivals ta’ divertiment. Dawn in-nurseries joffru littfal edukazzjoni sportiva fejn

dawn jitg[allmu jitilfu u ji;u m[arr;a fil-valuri veri talisport. Is-snin igerrbu u waqt li ftit jirnexxielhom jag[mlu karriera fil-futbol, l-o[rajn jibdew jhedew l-aktar fil-memorji. G[al [afna l-bastun se jkun [a post il-ballun u jkun hemm min g[adda minn diversi tirbulazzjonijiet li l-[ajja tirriserva b’/etru g[a]la. Wie[ed jifhem il-valur u l-effett tal-e]er/izzju fi]iku. Anki mixja ta’ nofs sieg[a hi ta’ valur imprezzabbli fil-[ajja tal-individwu. Ikun hemm min isofri minn /ertu mard, ri]ultat ta’ [ajja mimlija xorb u ikel sfrenat.

Sfortunatament hemm mard kroniku u ereditarju li jil[aq ukoll lil dawk li jkunu jieklu bil-qies. Hekk hi l-[ajja! Illum il-[ajja toffri wkoll [afna tentazzjonijiet li]]a[g]ag[. Id-droga hi rovina. Kemm il-]ag[]ug[ spi//a vittma? L-inkwiet li j;ibu fuqhom, fuq il-membri talfamilja tag[hom u fuq s[abhom m’huwiex xi [a;a li jissolva malajr. Il-;enitrui jag[mlu sew li jkunu jafu lpostijiet li jiffrekwentaw uliedhom u ma’ min ikunu. Ma nistg[ux ma nsemmux ukoll leffett tat-g[alim. Bniedem av]at nofsu armat.

Hu dover li fid-djar, fl-iskejjel u fin-nurseries il-missiriejiet u l-ommijiet, l-g[alliema u lkow/is itambru kontinwament fuq il-valuri veri tal-[ajja u ssa[ta li j;ibu mag[hom il-vizzji tad-droga u [ajja bla ra]an. Grazzi g[all-i]viluppi fixxjenza l-bniedem qed jg[ix aktar. Diversi g[aqdiet governattivi u o[rajn ja[dmu bla nifs biex ix-xju[ tag[na jkollhom dak kollu me[tie; biex jg[ixu f’ambjent sabi[ u trankwill bil-memorji sbie[ ta’ dawk is-snin meta kienu jieklu, jo[olmu u jg[ixu l-ballun. Anke jekk issa g[andhom b]onn il-bastun!.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Sport

Orcas Bac, i]-]iemel tal-mument f’pajji]na Kenneth Vella

Ftit tal-jiem ilu fil-korsa talMarsa saret il-finali tal-kampjonat Cassar Petroleum g[al ]wiemel tal-Premier. Din intreb[et mill-I]vedi] ta’ disa’ snin Orcas Bac li kien misjuq minn Rodney Gatt f’medja ta’ 1.13.4” fil-kilometru li hu wkoll rekord nazzjonali fuq iddistanza. Orcas Bac ji;i iben l-istaljun Amerikan Credit Winner u hu propjeta` ta’ Angelo u ibnu Joseph Cassar minn {al Kirkop. Dan l-a[[ar ]ort ilfamilja Cassar fl-istalel tag[hom. Anglu Cassar qal li ]-]iemel t[ajjar jixtrih wara li darba fost l-o[rajn inzerta g[and Mario Farrugia, mag[ruf b[ala tanniger u waqt li kien qed jixtri l-;wie] staqsih jekk kienx jaf b’xi ]iemel tajjeb g[all-bejg[. Farrugia minnufih semmielu lil Orcas Bac u anki tah dvd ta’ xi ti;rijiet tieg[u biex jarah a[jar. “I]-]iemel mill-ewwel laqatni. Fl-I]vezja kellu ;irja velo/i, sprint qawwi fl-a[[ar metri u fuq kollox laqtitni listatura ]g[ira tieg[u li flopinjoni tieg[i g[all-korsa tag[na hu ta’ vanta;;,” qal Angelo. Min-na[a tieg[u Joseph qal li huma kienu ferm impressjonati bir-ri]ultati miksuba u bil-[inijiet li wettaq Orcas Bac qabel ma ;ie Malta fejn diversi drabi rrepeta medja ta’ 1.13” jew 1.14” fuq diversi distanzi. Waqt i]-]jara fl-istalel Cassar stajt nosserva l-preferenza li g[andu Angelo u ibnu Joseph g[al ]wiemel Skandinavi. Huma t-tnejn ikkummentaw li sal-lum flistalel tag[hom kellhom aktar fortuna bi ]wiemel }vedi]i milli Fran/i]i. Mistoqsi dwar il-finali mirbu[a minn Orcas Bac,

Orcas Bac (Rodney Gatt), ir-rebbie[ tal-finali Cassar Petroleum tal-klassi Premier f’medja rekord (Ritratt Alex Azzopardi).

Angelo qal li, wara l-wirja li kellu ]-]iemel fis-semi finali, meta kien reba[ f’[in tajjeb, kien fidu/ju] li fil-finali seta’ jmur tajjeb ukoll, g[alkemm ammetta li kienu kkwalifikaw numru ta’ ]wiemel li kollha kienu g[addejjin minn forma tajba. Qabel il-finali ]-]iemel ;ie preparat b[al jiem ta’ qabel minn s[abhom Joseph Schembri u Frans Grixti. Dan f’kuntatt kontinwu massewwieqa, il-preparatur ewlieni ta]-]iemel Charles Camilleri u Rodney Gatt. “Fl-ewwel metri tal-finali qisni qtajt qalbi g[ax i]-]iemel beda’ ftit lura. G[amilt kura;; matul l-a[[ar 300m meta ]]iemel attakka fuq barra b’/ertu [effa u stajt ninnota li

lil Okilaibo kien qed jag[tih sfida denja,” ]ied jg[id Angelo. “Ir-reb[ tal-finali tfisser g[alina fer[ u sodisfazzjon kbir,” tenna Joseph. Dwar il-ksur tar-rekord nazzjonali fuq distanza qasira ta’ 2140m minn Orcas Bac, Angelo qal li qatt ma stenna li ]-]iemel kien se jikser dan ir-rekord g[alkemm kien konxju li biex jirba[ Orcas Bac kellu bilfors jirre;istra [in fenomenali. Dwar ilpreparamenti ta]-]iemel fil;img[at li ;ejjin, Angelo Cassar qal li Orcas Bac se jibqa’ jkun preparat b’mod regolari bil-g[an li jer;a’ jie[u sehem f’xi kampjonat ie[or ewlieni.

Il-familja Cassar u Orcas Bac wara s-su//ess ta]-]iemel fil-finali. (Ritratt Alex Azzopardi).

LOKALI

Isiru [ames finali

Illum wara nofsinhar filkorsa tal-Marsa se ssir l-40 laqg[a tas-sena li se tikkonsisti minn tmien ti;rijiet kollha tat-trott. Minn dawn l-aktar [amsa li se jkunu importanti se jkunu finali ta’ Condition Races mill-kompetizzjoni Cassar Petroleum fuq distanza qasira ta’ 2140m. L-aktar finali importanti se tkun is-seba’ ti;rija, riservata g[al ]wiemel tal-klassi Gold. Din il-finali g[andha tibda fl4.15pm u wara l-karozza tattluq se jibdew Prince Gaillard, Charm Hammering, Nacarat Campbell, Quel Noir, Veikko Hornline, Nitesco d’Antony, Midnight Passion, Premier Avril, Pitchipin des Bois u Skars Hanna. Din g[andha tkun finali ferm bilan/jata g[alkemm l-aktar kwotat g[andu jibda l-I]vediz Midnight Passion (Eric Bezzina) li ;ej minn ]ew; reb[iet konsekuttivi. }wiemel o[ra b[al Pitchpin Des Bois (Keith Grima) u Veikko Hornline (Carl Caruana) g[andhom ukoll jing[ataw attenzjoni. Il-kumplament tal-finali se jkunu miftu[a g[al ]wiemel mill-klassijiet Silver, Bronze u Copper, bl-ewwel ti;rija li tkun wa[da normali tal-klassi Copper fuq distanza twila ta’ 2640m tibda fis-1.45pm.

Tbassir.

I Ti;rija. Klassi Copper. Dist – 2640m. Win – Jibilo du Terme. Place – King De Bourdenay, Lucky du Soir. II Ti;rija. Klassi Silver. Dist – 2640m. Win – Vasterbo Diego. Place – Quick Et Rare, Ostheo d’Havetot. III Ti;rija. Finali Cassar Petroleum Condition Race. Klassi Copper. Dist – 2140m. Win – Hotchemin. Place – Royal Qui, Pine Wood Harry. IV Ti;rija. Finali Cassar Petroleum Condition Race. Klassi Bronze. Dist – 2140m. Win – Command Coger. Place – Andri Boko, Gin T Dalimo. V Ti;rija. Finali Cassar Petroleum Condition Race. Klassi Silver B. Dist – 2140m. Win – Swahili De Nacre. Place – Quioco Dry, Lys de l’Oasis. VI Ti;rija. Finali Cassar Petroleum Condition Race. Klassi Silver A. Dist – 2140m. Win – Dacoit. Place – Prince Lu, Mind Your Head. VII Ti;rija. Finali Cassar Petroleum Condition Race. Klassi Gold. Dist – 2140m. Win – Midnight Passion. Place – Charm Hammering, Pitchpin Des Bois. VIII Ti;rija. Klassi Silver. Dist – 2640m. Win- Octobre En Fete. Place – Isebel, Neo de Mira.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Sport

“Potenzjal kbir fil-plajers ]g[a]ag[” FUTBOL

– Giorgio Albani, Brescia Calcio

minn Charles Camenzuli “F’Malta u f’G[awdex hawn potenzjal kbir fit-tfal ta’ bejn is7 u l-10 snin tant li jekk ikolli nag[ti vot minn 10 ]gur li na[ti 7”. Hekk ikkummenta Giorgio Albani wie[ed mill-Brescia Calcio project Managers li flimkien ma Daniele Andreozzi ;ew Malta biex jag[mlu valutazzjoni a[jar ta’ players Maltin u fl-istess waqt ji]viluppaw inizjattivi godda. Brescia Calcio qed ta[adem id f’id ma’ sitt nurseries tal-futball lokali, {amrun Spartans, San :wann u Swieqi FC f’Malta u Ker/em Ajax, Xewkija Tigers u G[arb St.Lawrence f’G[awdex. Albani g[amel a//enn dwar il-qab]a tal-kwalita` li players lokali bejn it-12 u s-16 il-sena jridu jwettqu b’mod li wie[ed ikollu stampa aktar /ara talidentita’ tal-kapa/itajiet li dawn il-players g[andhom.

Daniele Andreozzi ta rendikont dwar l-esperjenza li di;a’ kiseb f’pajji]na f’Lulju fejn b[ala wie[ed milluffi/jali responsabbli hu fidu/ju] li hemm aktar ]g[a]ag[ ta’ talent li b’aktar attenzjoni jistg[u joffru sodisfazzjon lil futball lokali. Andreozzi sa[aq li permezz tal-g[ajnuna teknika minn Brescia Calcio bosta nurseries f’pajji]na qed iqarrbu lejn irrealta` attwali ta’ nurseries simili fl-Ewropa. Fl-istess waqt li Brescia Calcio ;eddew l-interess tag[hom fi [dan nurseries Maltin u G[awdxin, Brera Calcio, li wara Inter u Milan huma t-tielet tim tal-belt ta’ Milan ;ew Malta jaraw kif jista’ jkun ]viluppat a[jar issettur ta]-]g[a]ag[ daqstant ie[or iridu jag[mlu evalwaz-

LA LIGA

FORMULA 1

Barcelona jeg[lbu lil Real

Il-leaders Barcelona g[elbu lil Real Madrid fil-Camp Nou biex issa d-distakk bejn dawn i]-]ew; timijiet hu dak ta’ [ames punti. G[al Real Madrid din kienet it-tieni telfa fil-kampjonat. It-tim ta’ Martino mar fil-vanta;; wara 19-il minuta b’gowl ta’ NEYMAR u 10 minuti mit-tmiem SANCHEZ g[amel l-iskor 20 favur il-Katalani. Real laqtu l-lasta permezz ta’ Benzema u fl-a[[ar mintua skurjaw gowl ta’ konsolazzjoni permezz ta’ RODRIGUEZ li ir/ieva ming[and Ronaldo. Din kienet l-ewwel darba sa minn Di/embru tal-2011 li Barcelona reb[u kontra Real fil-kampjonat. Real, qabel ilbiera[ kienu ilhom ]ew; sta;uni ma jitilfu fil-Camp Nou.

zjoni tal-livell tal-football f’pajji]na. Pre]enti g[al laqg[a kien hemm l-eks player ta’ Inter, Sampdoria u Brescia, Evaristo Beccalossi li b[ala uffi/jal ta’ Brera Calcio ;ie Malta biex fi tmiem il-;img[a jara mill-qrib potenzjal ta’ players ]g[a]ag[ Maltin. Beccalossi ma baqax lura milli jikkummenta dwar il-futball fl-Italja, l-aktar dwar ilmod kif il-klabbs ewlenin qed ikollhom tibdil f’dik li hi amministrazzjoni. Beccalossi qal li spi//a ]-]mien fejn klabbs ewlenin jibqg[u jiddependu minn nies b[al Agnelli, Moratti jew Berlusconi u dd[ul ta’ investituri minn pajji]i o[ra g[andu jg[in l-i]vilupp kontinwu kif wara kollox qed ise[[ f’kull pajji] fosthom flIngilterra.

Vettel jibda minn quddiem

I/-champion rejnanti tarRed Bull Sebastian Vettel se jibda minn quddiem fil-Grand Prix tal-Indja li se jsir illum. Vettel hu mistenni jkun inkurunat champion g[arraba’ darba konsekuttiva u biex jag[mel dan irid jispi//a mal-ewwel [amsa. Mit-tieni post llum se jibda Nico Rosberg tal-Mercedes filwaqt li sie[bu tal-Mercedes Lewis

Hamilton se jibda mit-tielet post. Fernando Alonso talFerrari, l-uniku sewwieq li g[adu b’/ans matematiku li jisfida lil Vettel g[ar-reb[ tattitlu se jibda mit-tmien post. Sie[eb Vettel, Mark Webber, se jibda mir-raba’ post. Jekk Vettel, sewwieq li g[andu 26 sena jirba[ it-titlu jsir l-i]g[ar sewwieq li jkun qatt reba[ erba’ titli wara xulxin.

MOTOGP

Pole position g[al Lorenzo I/-champion tal-Yamaha Jorge Lorenzo kiseb il-pole position g[all-Grand Prix tal:appun li se jsir illum. Lorenzo se jibda quddiem illeader tal-klassifika Marc Marquez. Dan tal-a[[ar jista’ jkun inkurunat champion jekk illum I;ib tmien punti aktar

minn Lorenzo li qieg[ed fittieni post tal-klassifika ;enerali. Lorenzo se jkun qed ifittex ittieni reb[a konsekuttiva wara li ;img[a ilu reba[ il-Grand Prix tal-Awstralja. Nicky Hayden tad-Ducati se jibda mit-tielet post filwaqt li Dani Pedrosa se jibda mir-raba’ post.

Beccalossi

‘Save A Life’ tniedi l-ewwel pro;ett Diversi g[aqdiet volontarji, socjetajiet u klabbs sportivi tal-Ewwel Distrett se jkunu qed jibbenefikaw minn inizjattivi mwettqa mill-Fondazzjoni Save A Life, fondazzjoni iffinanzjata mid-Deputat Nazzjonalista Caludio Grech. L-ewwel inizjattiva tbdiet titwettaq fil-{amrun Spartans FC Nursery fejn qed jinbnew fa/ilitajiet sportivi u edukattivi. Il-pro;ett fil-{amrun jinkludi /entru amministrattiv, fa/ilitajiet g[at-tag[lim, fa/ilitajiet g[at-timijiet tannisa tal-{amrun FC u gym. F’diskors fin-nursery tal{amrun ilbiera[, Claudio Grech qal li l-pro;ett li se jitwettqu jridu jkunu intenzjonati lejn it-tfal, jridu jkunu sostenibbli u jkabbru l-opportunitajiet fil-lokal. Id-Deputat Nazzjonalista rabat l-iskop tal-Fondazzjoni

‘Save a Life’ mal-[tie;a ta’ inizjattivi so/jali fl-Ewwel Distrett u qal li l-

Fondazzjoni se tkun qed torbot l-edukazzjoni mal-isport g[all-benenfi//ju tat-tfal. I/-Chairman tal-{amrun Nursery FC Noel Attard qal li n-nursery tal-{amurn tirrikonoxxi l-impenn tadClaudio Grech u qal li din lg[ajnuna se ttejjeb il-kundizzjonijiet tan-nursery, li fiha jattendu 260 tifel. Il-Fondazzjoni se tkun qed twettaq ukoll pro;etti o[ra fil-Belt Valletta fejn se jkunu mg[ejjuna n-nursery tal-Klabb Belti u l-Iskola ta’ [dejn Sant’Iermu biex b’hekk l-istudenti jkollhom fa/ilitajiet aktar ta’ tag[lim. Flimkien mal-g[ajnuna lil g[aqdiet volontarji talEwwel Distrett, ilFondazzjoni se tg[in ukoll lill-Caritas u lil Puttinnu Cares.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Sport

Arsenal jeg[lbu lil Palace u jibqg[u l-ewwel FOOTBALL FIR-RENJU UNIT

Arsenal g[elbu lil Crystal Palace fid-derby ta’ Londra u baqg[u kmandi tal-klassifika tal-Premiership bi 22 punt, minkejja li spi//aw il-log[ba b’g[axar players wara t-tke//ija talmidfielder Spanjol Mikel Arteta. Intant, kien Arteta li po;;a lillGunners fit-triq tar-reb[ meta kmieni fit-tieni taqsima skorja penalty li ng[ata g[al foul ta’ Adlene Guedioura fuq Serge Gnabry u minuti qabel l-istess Arteta nwetra l-karta [amra g[al foul professjonali fuq Marouane Chamakh. Crystal Palace da[lu g[al din illog[ba ming[ajr manager u ftit jiem biss wara r-ri]enja ta’ Ian Holloway, i]da t-tke//ija ta’ Arteta imliethom bilkura;; u anki waslu qrib il-parita meta Joel Ward laqat il-mimduda u bil-goalkeeper tal-Gunners Wojciech Szczesny jsalva fuq Mile Jedinak. Intant, Arsenal baqg[u perikolu]i minkejja li kienu qed jilg[abu b’g[axra u Olivier Giroud a//erta rreb[a tlett minuti mit-tmiem meta tefa’ ;ewwa bir-ras wara azzjoni ta’ Aaron Ramsey. Sadanittant Liverpool qab]u wa[edhom fit-tieni post tal-klassifika, ]ew; punti aktar minn Everton (li komplew juru forma impressjonanti), wara reb[a tajba o[ra f’Anfield, din iddarba g[all-ispejje] ta’ West Bromwich Albion.

Kien Luis Suarez li ta vanta;; doppju lir-Reds, b’goals fit-12 u s-17-il minuta, u bl-attakkant Urugwen jg[aqqad hat-trick personali kmieni fittieni taqsima. Il-Baggies naqqsu d-distakk minn penalty ta’ James Morrison i]da dan kien biss konsolazzjoni, b’Daniel Sturridge jer;a’ jsib ix-xibka b’chip perfett minn barra l-kaxxa. Everton ukoll kisbu reb[a prezzju]a fejn g[elbu lil Aston Villa ;o Villa Park bl-iskor ta’ 2-0 u bl-attakkant Bel;jan Romelu Lukaku jiskorja l[ames goal tieg[u mill-a[[ar [ames impenji g[at-Toffees. Lukaku kien mg[asses tajjeb tul illog[ba i]da g[oxrin minuta mit-tmiem irnexxielu ji]gi//a lid-difi]a talVillains biex jeg[leb lil Brad Guzan u b’Leon Osman ja//erta mir-ri]ultat fil81 minuta u proprju meta Aston Villa kienu qeg[din jag[fsu g[all-goal tad-

draw. Intant, ir-ri]ultat seta’ kien differenti li kieku l-goalkeeper ta’ Everton Tim Howard ma laqax il-penalty ta’ Christian Benteke, kmieni fl-ewwel taqsima, u li kien ing[ata g[all-penalty ta’ Seamus Coleman fuq l-istess player. Manchester United da[lu jistrie[u 1-2 minn ta[t fil-konfront ma’ Stoke City i]da wirja determinata fit-tieni taqsima rat li/-Champions talIngilterra jaqilbu r-ri]ultat u g[al reb[a li pattiet xi ftit g[all-a[[ar di]appunti fil-league. Peter Crouch tefa lil Stoke filvanta;; wara biss erba’ minuti u b’Robin van Persie jag[milhom 1-1 ]ew; minuti qabel il-mistrie[ u bilPotters mill-;did isibu x-xibka millfreekick ma;istrali ta’ Marko Arnautovic. Intant ir-Red Devils iddominaw ittieni 45 minuta g[alkemm kellhom jistennew sat-78 minuta biex jiksbu parita b’daqqa ta’ ras ta’ Wayne Rooney u bis-sostitut Javier ‘Chicarito’ Hernandez jiskorja l-goal kru/jali tat3-2 (ukoll bir-ras) ]ew; minuti wara. Il-log[ba bejn Norwich City u Cardiff spi//at ming[ajr goals u fejn l-eroj tal-Bluebirds kien il-goalkeeper David Marshall li /a[[ad lill-Canaries mit-tlett punti b’wirja stupenda, fejn salva t-tentattivi insidju]i ta’ Jonny Howson, Gary Cooper, Nathan Redmond u Leroy Fer. Ir-ri]ultat hu anki deludenti g[al Norwich li jinsabu fit-tmintax-il post tal-klassifika tal-Premiership u wara li reb[u darba biss fl-a[[ar [ames impenji tal-kampjonat. Southampton g[elbu lil Fulham bi skor ta’ 2-0. Fil-21 minuta Rickie Lambert feta[ l-iskor filwaqt li Jay Rodriguez skurja t-tieni gowl fit-43 minuta. Minn hawn ‘il quddiem Southampton iddefendew tajjeb u [adu t-tliet punti. Illum tintlag[ab l-aktar log[ba mistennija tal-programm fejn Chelsea jilqg[u lil Manchester City fi Stamford Bridge u bil-konfront qed jitqies b[ala six-pointer bejn dawn i]]ew; sfidanti ewlenin g[all-kampjonat li g[adhom friski mill-a[[ar [ar;iet tajbin fi/-Champions League.

L-attakant ta’ Arsenal Olivier Giroud (bl-isfar) b’tentattiv fuq il-lasti ta’ Crystal Palace

Ri]ultati u klassifiki Premiership Ingli]

Crystal Palace v Arsenal Aston Villa v Everton Liverpool v West Brom Man Utd v Stoke Norwich v Cardiff Southampton v Fulham

0-2 0-2 4-1 3-2 0-0 2-0

Illum

Sunderland v Newcastle Chelsea v Man City Swansea v West Ham Tottenham v Hull Kif Jinsabu Premiership L R D T F K Pt Arsenal Liverpool Everton Southampton Chelsea Man City Tottenham Man Utd Hull Newcastle Utd Swansea Fulham West Brom Aston Villa Cardiff West Ham Utd Stoke Norwich Crystal P Sunderland

9 9 9 9 8 8 8 9 8 8 8 9 9 9 9 8 9 9 9 8

7 6 5 5 5 5 5 4 3 3 3 3 2 3 2 2 2 2 1

2 3 3 2

1 1

2 2 2

1 1

3 2 2 2 0 1

League One

Bradford v Wolves Brentford v Shrewsbury Carlisle v Bristol City Colchester v Peterborough Leyton Orient v Rotherham Notts County v Preston Oldham v Swindon Port vale v Gillingham Sheff Utd v Crewe Stevenage v Crawley Tranmere v MK Dons Walsall v Coventry

1 1 1 1 1

2 2 3 3 3 4 5 3 5 4 4 5 5 8 7

20 17 14 10 14 20 8 14 7 11 12

9 8 9 8 8 6 6 6 5

9 22 8 20 10 18 3 18 5 17 9 16 5 16 12 14 9 11 14 11 11 10 12 10 10 10 12 10 13 9 8 8 10 8 13 8 19 3 20 1

1-2 1-0 2-4 1-0 1-0 0-1 2-1 2-1 3-1 2-0 3-2 0-1

Hernandez ta’ Man Utd ipo;;i lit-tim tieg[u g[all-ewwel darba fil-vanta;; kontra Stoke (Ritratti> Reuters)

Barnsley v Sheff Wed Huddersfield v Leeds Blackpool v Blackburn Bolton v Ipswich Burnley v QPR Derby v Birmingham Leicester v Bournemouth Reading v Millwall Yeovil v Nottm Forest

1-1 0-2 0-0 3-1 0-1 0-1 1-2 3-1 1-0 1-1 1-2 0-2

1-1

3-2 2-2 1-1

2-0 1-1

2-1

1-1

3-1

Illum

Charlton v Wigan

G[ada

Brighton v Watford Kif Jinsabu The Championship Burnley Leicester QPR Blackpool Reading Nottingham Watford Derby County Huddersfield Leeds Utd Bournemouth Blackburn Ipswich Middlesbrough Wigan Brighton Millwall Doncaster Birmingham Charlton Bolton Yeovil Barnsley Sheffield

L R D T F K Pt

13 10 13 9 12 8 13 6 13 6 13 6 12 6 13 5 13 4 13 5 13 5 13 4 13 4 13 3 10 4 12 3 13 3 12 3 13 3 11 2 13 1 13 2 13 2 12 0

Premier Sko//i]

Dundee Utd v St Mirren Hibernian v Aberdeen Kilmarnock v Hearts

Illum

2 2 3 6 5 5 3 4 5 2 2 4 4 6 2 5 4 3 2 4 7 3 3 8

24 2 21 1 14 1 16 2 20 2 21 3 24 4 25 4 17 6 16 6 20 5 19 5 19 4 23 4 14 4 11 6 15 6 11 8 14 5 9 5 11 8 9 8 15 4 12 1

7 32 29 6 27 11 24 12 23 15 23 14 21 21 19 14 17 16 17 27 17 16 16 17 16 21 15 11 14 12 14 26 13 20 12 20 11 14 10 20 10 19 9 30 9 18 8 13

4-0 0-2 2-0

Partick Thistle v Celtic St Johnstone v Motherwell

I Div

League Two

Northampton v Cheltenham Wimbledon v Oxford Utd Bristol Rovers v Chesterfield Dag & Red v Rochdale Exeter v Burton Mansfield v Plymouth Morecambe v Accrington Newport v Southend Scunthorpe v Hartlepool Torquay v Portsmouth Wycombe v Bury York v Fleetwood

The Championship

Airdrieonians v Ayr Brechin v Arbroath East Fife v Rangers Stenhousemuir v Forfar Stranraer v Dunfermline

II Div

Clyde v Stirling Elgin v Annan Athletic Montrose v East Stirling Peterhead v Berwick Queen’s Park v Albion

0-1 3-1 0-4 1-1 1-2

2-1 2-3 2-0 1-1 1-1

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Sport

Sliema jirritornaw g[ar-reb[ KAMPJONAT BOV PREMIER

Matthew Mamo SLIEMA W……….…2 (0) VITTORIOSA ………0 (0) Sliema - H. Bonello, A.

Muscat, J. Borg, J. Mintoff, S. Ohawuchi, A. Bello-Osagie, C. Gatt Baldacchino, I. Woods, P. Barbetti, M. Muchardi, S. Bianciardi Sost - B. Muscat flok I. Woods 33 min., T. Cilia flok J. Borg 45 min., P. Gueye flok S. Ohawuci 55 min. Vittoriosa - J. M. Vella, J. F. Aguiar, A. Spiteri, M. Terwel, M. Pereira, L. R. Dos Santos, M. Camilleri, C. Brincat, S. Arab Eddin, S. Arab, O. D. Guerrero Sost - M. Barbara flok S. Arab Eddin 58 min., R. Mifsud flok A. Spiteri 64 min., J. Cini flok J. M. Vella 67 min. Imwissija - L. R. Dos Santos 12 min., A. Samir 25 min., S. Arab Eddin 34 min. M. Camilleri 55 min. M. Terwel 93 min. (V) A. Bello-Osagie 74 min (S) Skurjaw - S. Ohawuci 49 min., M. Muchardi 72 min. (S) Referee - Marco Borg Il-mument Plejer tal-Log[ba - A. Bello-Osagie (S)

Sliema Wanderers irritornaw g[ar-reb[ meta g[elbu lil Vittoriosa Stars f’log[ba li matulha deheru teknikament u tattikament superjuri, immexxija minn Bello-Osagie li ma waqafx ja[dem u jo[loq l-attakki fuq quddiem. IlWanderers kienu ;ejjin minn draw u telfa qabel din illog[ba u l-a[[ar reb[a li kisbu waslet fid-29 ta’ Settembru. L-ewwel taqsima tal-log[ba kienet pjuttost kwieta bi Sliema, li g[adom ;ejjin minn draw kontra Hibernians, jattakkaw u Vittoriosa ja[arbu bil-kontrattakki, li spiss kienu perikolu]i . Infatti, l-iktar azzjoni perikolu]a waslet fil35 minuta meta Guerrero [arab b’;irja tajba, ta lil Pereira li ma kkontrollax sew u waddab g[oli meta kien wa[du quddiem il-goalkeeper. Minkejja li Sliema spiss kienu fuq l-attakk, fl-ewwel taqsima huma [lew [afna millattakki tag[hom, bl-iktar wa[da /ara sse[[ fit-43 meta Barbetti ta kross lejn Ohawuchi li ni]]el lejn John Mintoff li min-na[a tieg[u laqat il-ballun [a]in bix-xutt tieg[u minn po]izzjoni tajba jmur barra.

Vittoriosa g[al xi mumenti dehru li se jikkastigaw lil Sliema. Fid-19-il minuta log[ba kross ta’ S. Arab Eddin isib lil Pereira f’nofs il-kaxxa imma jkun sfortunat li l-ballun [abat ma’ rasu u mar g[oli. Fil-35 minuta, Guerrero [arab b’;irja tajba, ta lejn Pereira li ma kkontrollax sew u waddab g[oli meta kien wahdu quddiem il-goalkeeper. U Vittoriosa re;g[u kienu perikolu]i ftit qabel tmiem lewwel taqsima meta [arba ta’ A. Spiteri li qassam lil Guerrero li ma kkontrollax ilballun tajjeb imma ]amm ilballun u b’xutt imqandel po;;a f’diffikulta` lil Bonello li dawwar f’corner. Imma fit-tieni taqsima Sliema g[amlu dak li m’g[amlux fl-ewwel taqsima meta fid-49 minuta approfittaw minn ]ball tad-difensur ta’ Vittoriosa Ramon Dos Santos, b’Trevor Cilia jisraq il-ballun, jid[ol fil-kaxxa u qassam finnofs lejn S. OHAWUCI li jitfa’ fix-xibka biex feta[ liskor. Wara li Vittoriosa tilfu lillgoalkeeper Vella fis-67 minuta min[abba injury, u ftit wara,

John MIntoff (xellug) fl-azzjoni kontra Vittoriosa (Ritratt> Brian Grech)

fit-72 minuta, Sliema kkundannawhom bit-tieni gowl meta Bello-Osagie qassam lejn MUCHARDI li b’xutt biddawra ]ied l-iskor favur

Sliema. B’din ir-reb[a ta’ Sliema, li fl-a[[ar log[ba tellfu l-ewwel punti lil Hibernians, ]ammew il-pass ma’ ta’ fuq.

Naxxar jirb[u kontra Balzan li spi//aw b’disa’ plejers Roderick Vella BALZAN... ...........................0 NAXXAR LIONS........... 3(1) Balzan - M.Falzon, J.Grioli,

S.Bezzina, A.Scicluna, A.Agius, G.Calabretta , M.Spiteri, F.Vignaroli, D.Grima, L.Sciberras, J.A.Negrin. Sost - 42 J.Cipriott flok G.Calabretta, 56 R.Darmanin flok Negrin, 71 Joselito flok M.Spiteri Naxxar L - J.Azzopardi, J.Ani, V.Bellia, M.Briffa, A.Buhagiar, R G Cassar, G.Ribeiro Da Silva, P.Doffo, T.Lopes De Souza, E.Silva Dos Santos, O.Zongo. Sost - 27 Del Negro flok M.Briffa, 64 D.Falzon flok V.Bellia, 86 J.Debono flok A.Buhagiar Imwissija - A.Buhagiar, Del Negro (N) Grioli, T.Lopes Da Souza (B) Tke//ew - 40’ M.Falzon, 78’ J.Grioli (B) Skurjaw - 43’ Gilmar (N), 79’ ,90’ D. Falzon (N) Referee - Alan Mario Sant In-Nazzjon plejer tal-loghba - Gilmar Da Silva Fl-40 minuta se[[et lazzjoni li tag[at ]volta o[ra lill-partita, meta penalty g[anNaxxar u tke//ija g[al goaler

Il-goalkeeper ta’ Balzan Falzon hekk kif waqqa` lil Zongo ta’ Naxxar fil-kaxxa

Balzani wittew it-triq g[al reb[a Naxxarija. L-ewwel taqsima kienet maqsuma fi tnejn, b’Balzan li kellhom la[jar azzjonijiet fil-bidu, waqt li Naxxar g[amlu reazzjoni u bdew ikunu i]jed perikolu]i fit-tieni parti, sakemm finalment fet[u l-partita u fit-tieni taqsima ikkonsolidaw ir-reb[a. ]ewg timijiet b’diversi plejers neqsin, Naxxar kienu ming[ajr Rocha Da Silva, Scerri u Decesare, waqt li lkow/ Balzani Zerafa kellu indisponibli lil goaler Spanjol Miguelez u d-difensur Rodrigo

Pereira. L-ewwel /ans tal-partita wara biss ]ewg minuti, meta Aaron Agius li rritorna fid-difi]a, qassam lejn Calabretta, li minn posizzjoni favorevoli xuttja barra. Fl-20 minuta resaq iktar vi/in Mark Spiteri, li kien sfortunat blazzjoni personali tieg[u ?iet konklu]a mal-lasta l-wieqfa. Balzan kienu l-a[jar tim u kellhom okka]]joni o[ra biex jift[u l-iskor minn Negrin li kellu /ans tad-deheb, imma lIspanjol, wa[du quddiem Azzopardi ma sabx il-lasta. Wara dawn l-azzjonijiet ta’

Balzan, Naxxar g[amlu reazzjoni u bdew jersqu dejjem i]jed lejn il-lasta avversarja. Fl-ewwel azzjoni g[alihom, Zongo qassam lejn Gilmar li spara gholi. F’]ewg minuti lLions ppruvaw darbtejn middistanza, imma xxuttijiet ta’ Buhagiar u Bellia ftit kienu ta’ problema g[al goaler Falzon. Goaler Balzani li ]ew? minuti wara, fl-40 minuta, gie mke//i mir-referee Alan Mario Sant wara li waqqa’ lil Zongo filkaxxa. Ftit li xejn protesti minn Balzan, bil-kow/ Zerafa li kellu jibdel lil Calabretta

biex jid[ol jilg[ab il-goaler ]g[azug[ Cipriott. Mill-11-il metru mar GILMAR ma ]baljax u Naxxar fet[u l-iskor. Fit-tieni taqsima, g[alkemm b’g[axar plejers, bdew tajjeb Balzan u Negrin mill-ewwel kellu f’saqajh i/-/ans taddraw, imma l-goaler Naxxari Azzopardi salva tajjeb filbaxx. L-istess goaler re?a’ salva ftit wara fuq Negrin li g[al partita ohra ma re;g[ax kien fl-a[jar vena tieg[u u nfatti ?ie mibdul ftit wara minn Darmanin. L-attakkant ex Floriana da[al mill-ewwel fil-partita u f’]ewg okka]]jonijiet f’nofs it-tieni taqsima setg[a skurja l-gowl tad-draw imma l-mira tieg[u kienet ]baljata. Kien iktar pre/i] minnu ssotitut l-ie[or, in-Naxxari Falzon, li wara li laqat il-mimduda, kellu free-kick fid-79 minuta wara fawl ta’ Grioli li minnu ing[ata t-tieni karta safra u Balzan spiccaw b’disa’ plejers. Minn tarf il-kaxxa FALZON, bi pre/i]joni, skurja t-tieni gowl Naxxari. L-istess FALZON li fid-90 minuta rnexxilu sa[anstira jiskurja ddopjetta personali tieg[u billi fa/ilment tefa’ fix-xibka wara pass tal-plejer tal-log[ba Gilmar. Reb[a li biha l-Lions sa[[ew posthom mal-ewwel sitta fil-klassifika.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Sport

Reb[a minima o[ra g[al B’Kara KAMPJONAT BOV PREMIER

Kif Jinsabu Premier

Roderick Vella

Hibernians Valletta Birkirkara Sliema W Mosta Naxxar L Tarxien R. Vittoriosa S Balzan Floriana (-6) Qormi Rabat A.

BIRKIRKARA.............. (1) 1 TARXIEN R. ..................... 0 B’Kara - J.Haber, M.Bissi,

A.Mendoza, J.Benites, R.Scicluna, J.Zerafa, E.Herrera, R.Muscat, S.Shodiya, F.Temile, Z.Mucat Sost - 68 Camenzuli flok Temile, 84 D.Zerafa flok Jhonnattan, 83 Toure flok Herrera Tarxien R.- N.Vella, S.Sadowski, A.Agius, L.Martinelli, M.Potezica, R.Calheira, M.Ciantar, Everton Souza, R.Sammut, J.Mifsud, G.Santos Silva Sost - 67 Pulo flok M.Ciantar, 78 S.Bonnici flok S.Sadowski Imwissija - J.Zerafa (B) R.Calheira (T) Skurjaw - 37min J.Zerafa Referee - Chris Lautier In-Nazzjon plejer tal-loghba - E.Herrera (B) F’log[ba monotona u medjokri /-Champions Birkirkara finalment [adu dak li riedu, ittliet punti. Min pretenda jew xtaq li l-Istripes juru log[ob sabi[ jew jirb[u b’mod konvin/enti, baqa’ b’xiber imnie[er. B[alma ;ara l;imgha li g[addiet kontra

Miguel Ciantar ta’ Tarxien (bin-numru 10) jipprova daqqa ta’ ras minkejja li hu imdawwar b’avversarji Karkari]i

Naxxar, Birkirkara reb[u b’gowl wie[ed biss, il-biera[ skurjat minn plejer mhux wisq offensiv, li i]da kien fil-post tajjeb, fil-mument tajjeb biex ikkonkluda fix-xibka. Wara ttelfa kontra Rabat, illum Tarxien re;g[u iddi]appuntaw. Ghalkemm tilfu b’gowl wie[ed biss u kienu organizzati fid-difi]a,b’Potezica u Sadowski li bdew mall-ewwel [dax, anki fin-nuqqas talBra]iljan Fernando Lopes, xorta ftit li xejn kienu ta’ periklu g[ad-difi]a Karkariza, spe/jalment fit-tieni taqsima

meta ;a kienu fi ]vanta;;. G[al darb’o[ra f’nofs ilgrawnd, Zammit kien ming[ajr Sciberras li g[adu ma rkuprax mill-injury u kellu lil Paul Fenech sospi]. L-ewwel azzjoni fl-attakk tkun ta’ Tarxien, minn korner, g[ola bir-ras Jorge Santos Silva li Haber salva fil-baxx. Attakkant Bra]iljan li re;a deher biss fl-a[[ar kwarta talpartita b’xutt mid-distanza li mar g[oli. L-Istripes [olqu lewwel azzjoni perikolu]a minn Scicluna fl-20 minuta, li ]g[a]ug[ Karkari] ma le[aqx.

Referee - Fyodor Zammit Il-mument Plejer talLog[ba - Deni Rocha Dos

[ar;u determinati u bdew jilg[abu b’passes fit-tul lejn Carillo li beda ja[sad liddifi]a ta’ Valletta u spiss wasal [dejn il-lasta. Infatti, flewwel sitt minuti tat-tieni taqsima l-Beltin kienu g[adom ma resqux lejn illasta. F’azzjoni minnhom,wara pass fit-tul ta’ David Azzopardi, Carillo kkontrolla tajjeb u x-xutt tieg[u ddawwar f’korner minn Cini. Imma fis-63 minuta, DOS SANTOS t[alla wa[du u [asad lil Rabat meta b’xutt bid-dawra mill minn barra lkaxxa g[eleb Valimivoric. Minn hawn Valletta komplew i]idu fir-ritmu u fil-65 kien Mifsud Triganza li mpenja lil Velimivoric li b’diffikulta dawwar f’korner. Fis-70 minuta, g[al darb’o[ra Valletta meta pass ta’ Dos Santos lejn Nafti li qabbe] il-ballun lillgoalkeeper tar-Rabat bil-ballun jg[addi mal-lasta. Wara din il-[asda, irrea;ixxew Rabat meta fis-76 minuta kross ta’ J. Bajada lejn M. AVILA PEREZ, li kkontrolla l-ballun, da[al fil-qalba

Partita b’ritmu baxx sakemm fis-37 minuta wasal il-gowl li dde/ieda il-log[ba. Kross ta’ Herrera u Joseph ZERAFA, illum bil-faxxa ta’ captain, g[eleb lil Vella u tefa’ l-ballun fl-anglu baxx tax-xibka. Fla[[ar [ames minuti tal-ewwel taqsima, wara azzjoni tajba ta’ Temile, Jhonnattan bir-ras prova jag[laq kmieni l-partita, imma Vella salva. Fit-tieni taqsima, fis-60 minuta, re;a prova l-Bra]iljan li b’xutt bid-dawra jiskurja lgowl personali, imma l-ballun g[adda barra. G[al kwa]i

Reb[a dominanti g[al Valletta

Matthew Mamo RABAT……….…..... 1 (0) VALLETTA….……. 4 (1) Rabat - P. Velimivoric, S.

Gauci, D. Azzopardi, I. Carapic, D. Falzon, C. Gauci, J. Bajada, D. Pelaez Pendas, M. Avila Perez, A. Smeir Sost - M. Licari flok Carrillo Pendas 74 min., Z. Tanti flok D. Pelaez Bellido 83 min., A. Azzopardi flok J. Bajada 86 min Valletta - Y. Cini, J. Caruana, R. Fenech, E. Agius, R. Briffa, H. Barry, A. C. Nyang, S. Bajada, D. Rocha Dos Santos, A. Nafti, L. Dimech Sost - J. Mifsud Triganza flok H. Barry 25 min., I. Zammit flok A. C. Nyang 83 min., L. Cremona flok S. Bajada 86 min. Imwissija - L. Dimech 49 min., E. Agius 67 min. (V) C. Gauci 68min.(R) Skurjaw - D. R. Dos Santos 12 min., 63 min., E. Agius 81 min., A. Nafti 90 min. (V) M. Avila Perez 76 min. (R)

Santos

Valletta kellhom b]onn reb[a fuq Rabat Ajax bl-g[an li jkomplu l-;irja tag[hom lejn il-leaders Hibernians, u kif jixhed l-iskor il-Beltin irnexxielhom jag[mlu dan blaqwa mod possibbli. Valletta mill-ewwel [ar;u fuq l-attakk u fit-12-il minuta l-Beltin [arbu lejn in-na[a lo[ra tal-ground b’Nafti li kkrossja lejn DOS SANTOS li b’xutt mill-ewwel ixxuttja firrokna tax-xibka. Fit-18-il minuta, f’temp ta’ minuta, Valletta kienu perikolu]i l-ewwel permezz ta’ Ryan Fenech, li ra x-xutt /entrali tieg[u jittajjar minn Velimivoric, u ftit sekondi wara xutt ta’ Edmond Agius jg[addi ftit g[oli. Minn hawn, Valletta komplew jiddominaw u jattakkaw, b’Rabat jippruvaw jo[or;u mid-difi]a b’xi tentattivi ta’ kontrattakk, bir-Rabtin isibuha diffi/li jkunu perikolu]i. Fit-tieni taqsima Rabat

L R D T F K Pt 8 9 9 9 8 9 9 9 9 8 8 9

7 7 6 5 4 4 2 2 2 3 1 1

0 22 8 22 0 2 18 7 21 2 1 12 6 20 3 1 16 9 18 0 4 15 12 12 1 4 13 12 13 2 5 13 19 8 2 5 10 17 8 2 5 9 15 8 2 3 10 9 5 1 6 10 17 4 0 8 5 22 3 1

g[oxrin minuta ma kienx hemm azzjonijiet denji ta’ nota, g[ajr is-sostituzzjonijiet u fil-85 minuta, proprju wiehed mis-sostituti, Pulo, setg[a [asad lid-difi]a Karkari]a bi kross perikolu] li i]da Haber kien attent u dawwar f’korner. Fil-[in mi]jud kien imiss lissostituti Karkarizi, Daniel Zerafa u Camenzuli, li jkunu perikoluzi, imma tal-ewwel ;ie anti/ipat fl-a[[ar mument qabel ikkonkluda, waqt li xxutt ta’ Camenzuli g[adda barra. Reb[a minima imma importanti g[a/-champions li biha ]ammew il-pass ma’ ta’ fuq. U jekk Zammit irid ja[dem i]jed fuq il-fa]i offensiva, jista jikkonsla bid-difi]a tieg[u li hija l-inqas wa[da meg[luba s’issa fil-kampjonat. G[alkemm zgur li llum, kontra Tarxien, ma kinitx l-iktar prova attendibli.

Ryan Fenech ta’ Valletta jippruva xutt dirett lejn il-lasti ta’ Rabat

tad-difi]a u g[eleb lil Yenz Cini. Dan il-gowl ta tama ;dida lil Rabat tant li minuta biss wara xutt ta’ A. Smeir [abat ma’ R. Briffa u [are; f’korner. Imma t-tama ta’ Rabat ftit li xejn damet [ajja meta fil-81 minuta, Valletta rrea;ixxew b’rabja u Mifsud Triganza qasam lid-difi]a b’pass lejn

Edmond AGIUS li dar ma difensur ta’ Rabat u g[eleb lillgoalkeeper. Valletta komplew jippressaw u re;g[u sabu xxibka fil-[in mi]jud meta ssostitut Ian Zammit tefa’ kross e]att lejn ras A. NAFTI li g[ola fuq id-difensuri ta’ Rabat u skurja r-raba’ gowl g[allBeltin.

Il-{add, 27 ta’ Ottubru, 2013

Lokali

Il-PM jo[ro; b’idu f’idu mis-Summit Ewropew

Filwaqt li l-Prim Ministru Joseph Muscat qed jg[id li Malta g[amlet kisba kbira dwar l-immigrazzjoni fissummit tal-Unjoni Ewropea li tlaqqa’ bejn il-{amis u l-:img[a li g[adda, u li Malta se ]]omm lill-Ewropa accountable g[al ]viluppi konkreti, ir-realtà turi li fil-fatt, ma kien re;istrat ebda progress f’dan il-qasam. Fi stqarrija, id-Deputat Chairperson tal-Alternattiva Demokratika, li hi membru tal-{odor Ewropej, ikkritika lposponiment ta’ de/i]joni dwar l-immigrazzjoni fil-Mediterran. Carmel Cacopardo qal li l-konklu]joni talKunsill Ewropew li jipposponi de/i]joni dwar x’passi g[andhom jittie[du fuq il-livell ta’ UE dwar l-immigrazzjoni fil-Mediterran hi tal-mist[ija. A;enziji internazzjonali tal-a[barijiet irrappurtaw stampa ferm differenti minn dik li qed jipprova jpin;u l-Prim Ministru Joseph Muscat u l-Partit Laburista. L-a;enzija Associated Press irrapportat li l-Italja salvat 700 immigrant flisfond ta’ sta;nar fuq din il-kwistjoni waqt is-summit Ewropew. L-artiklu jis[aq li mexxejja Ewropej naqsu milli jie[du azzjoni ;dida biex itaffu t-tbatija ta’ eluf ta’ immigranti li jaqsmu lejn lEwropa bil-ba[ar. Anki l-a;enzija tal-a[barijiet Reuters irrapportat li mexxejja Ewropej irrifjutaw sej[a g[al azzjoni ta’ emer;enza. Filwaqt li esprimew dieqa g[all-imwiet li se[[ew matul dan ixxahar, de/i]jonijiet kien posposti g[assummit ta’ Di/embru. L-a;enzija

Reuters kompliet tirrapporta li riformi f’dan il-qasam mhux se jsiru qabel lelezzjonijiet tal-Parlament Ewropew f’Mejju li ;ej. Anki s-sit elettroniku Deutsche Welle fir-rappurta;; tieg[u semma li mexxejja Ewropej ipposponew ir-riformi fil-qasam tal-immigrazzjoni. L-istess isemmi s-sit European Voice li jsemmi li riformi konkreti dwar limmigrazzjoni se jsiru f’:unju tal-2014. F’dan is-summit, spikkat id-dikjarazzjoni tal-Kan/illier :ermani] Angela Merkel li stqarret li g[andhom jittie[du mi]uri minnufih g[al ]mien qasir f’Lampedusa, ming[ajr ma saret ebda referenza g[al Malta. Hi qalet ukoll kif irrapporta l-BBC, li diskussjonijiet dwar task force Ewropea dwar l-immigrazzjoni u l-a;enzija Frontex responsabbli mill-fruntieri Ewropej se jissoktaw f’Di/embru li ;ej, i]da se jkollha tasal is-sena d-die[la biex ikun hemm diskussjonijiet dwar tfassil ta’ politika fit-tul g[all-immigrazzjoni. Il-korrispondent tal-BBC Matthew Price kien ikkwotat jg[id li l-immigrazzjoni ma kenitx priorità tal-mexxejja Ewropej fit-ta[didiet tal-{amis li g[adda. Quddiem dawn id-dikjarazzjonijiet dwar il-konklu]jonijiet tas-summit Ewropew, osservaturi li tkellmu ma’ ilmument qalu li l-Prim Ministru Joseph Muscat falla fil-mira li tela’ biha g[assummit, anki jekk qabel il-laqg[at kien hedded li mhux se jqum minn fuq ilmejda tal-Kunsill Ewropew qabel ma tittie[ed de/i]joni konkreta.

Il-Partit Nazzjonalista filwaqt li jilqa’ d-direzzjoni ;enerali tal-abbozz talPjan Nazzjonali g[all-Immani;;jar talIskart g[all-2013-2020 li tressaq g[allkonsultazzjoni pubblika, qajjem numru ta’ ri]ervi li g[andhom ji;u kkunsidrati mill-Gvern tul il-konsultazzjoni. L-istqarrija ma[ru;a minn Charlò Bonnici, il-Kelliem g[all-Ambjent, lI]vilupp Sostenibbli u l-Bidla filKlima, issemmi li l-abbozz jikxef linkonsistenza tal-Gvern fl-immani;;jar tal-iskart, li qabel l-elezzjoni tkellem mod u fil-Gvern qed ibiddel ilpo]izzjoni tieg[u. Dan l-abbozz ta’ pjan jitkellem dwar tariffi og[la u taxxa addizjonali g[allandfills meta l-Partit Laburista flOppo]izzjoni tkellem kontra l-mi]ati l;odda li kienu dda[[lu fi snin pre/edenti. Bl-istess mod, dan id-dokument jitkellem dwar revi]joni, u allura tis[i[, tas-sistema tal-eko-kontribuzzjoni, meta l-Partit Laburista flOppo]izzjoni g[amel battalja intensiva kontra din is-sistema. L-istqaarija tinnota li l-Gvern ta’ Joseph Muscat qed jirreferi g[all-impjant g[at-trattament tal-iskart f’Wied ilG[ajn b[ala “pivotal infrastructure” filwaqt li fis-snin li g[addew, Joseph Muscat kien g[amel gwerra twila biex jipprova jiffri]a l-fondi Ewropej biex l-

impjant ma jkunx modernizzat. L-istqarrija tirreferi g[at-t[assib talOppo]izzjoni dwar il-proposta li ji;bor l-iskart im[allat darba fil-;img[a biss mid-djar u l-[wienet meta l-ma;;oranza tad-djar mhumiex attrezzati g[al dan l-arran;ament. Fl-istqarrija, il-PN jitlob lill-Gvern jirrikonsidra d-de/i]joni li [a li jintrodu/i tariffi ;odda g[all-;bir taliskart mill-istabbilimenti kummer/jali u mid-djar tan-nies. Il-PN jg[id ukoll li l-pjan tal-Gvern ma jag[tix direzzjoni dwar l-investiment li g[andu jsir b’fondi Ewropej. Fost dawn hemm l-investiment li jrid isir g[all-pro;ett tal-G[allis, b’valur ta’ 40 miljun ewro, li kellu jing[ata bidu g[alih din is-sena i]da li bilkemm jissemma fil-pjan tal-Gvern kif ukoll impjanti o[rajn b[all-in/ineratur g[arRefuse Derived Fuels. L-istqarrija tg[id li jekk dawn l-investimenti ma jsirux il-Gvern se jitlef il-fondi u se jkun kostrett li jkabbar il-landfill jew jo[loq wa[da ;dida. Lanqas fuq dan ilpunt ma jissemma xejn, u jing[ad biss li l-Gvern se jag[mel l-istudji ne/essarji meta di;à g[andu l-istudji lesti g[addispo]izzjoni tieg[u. L-istqarrija isostni li f’dan id-dokument, il-Gvern ma jag[tix dati /ari ta’ meta se jinbeda l-infurzar u kif se ji;i implimentat.

Riservi mill-Oppo]izzjoni

G[add ta’ persuni lbiera[ [adu sehem fi protesta b’solidarjetà ma’ Daniel Holmes, [amest ijiem biss qabel ma jing[ata l-verdett fl-appell tieg[u. Pre]enti kien hemm il-mara u bintu, li qed jitolbu biex Holmes jin[eles mill-[abs. Daniel Holmes we[el 10 snin u nofs [abs u multa ta’ 23,000 ewro wara li nstab li kellu pjanti tal-kannabis. L-organizzaturi qed isostnu li s-sentenza ng[atat bla ma kien hemm evidenza li Holmes kien jew kellu l-[sieb jittraffika d-droga. I]da min[abba anomaliji fil-li;i huwa ng[ata sentenza li s-soltu ting[ata lil min jinstab [ati ta’ traffikar ta’ droga. Intqal ukoll kif l-inkjesta dwar il-mewt ta’ Barry Lee, li kien akku]at li ttraffika ddroga flimkien ma’ Holmes u li miet fil-[abs, qatt ma ;iet konklu]a. (Ritratt: Joseph Galea)

Laqg[a ta’ konsultazzjoni spi//at f’g[ajjat u theddid Charles Muscat

charles.muscat@media.link.com.mt L-eks kandidat Laburista Joe Vella Bonnici, li jokkupa l-kariga ;dida ta’ Chairman E]ekuttiv tal-A;enzija Identity Malta biex tkun responsabbli mill-[ru; tal-passaporti, visas u Karti tal-Identità wera arroganza kbira ma’ professjonisti legali f’laqg[a li matulha kellu jkun diskuss il-pjan tal-Gvern g[all-bejg[ ta/-/ittadinaza Maltija lil barranin g[al 650,000 ewro u li se tkun responsabbli minnu kumpanija privata barranija Henley & Partners. Il-laqg[a saret nhar il-{amis 17 ta’ Ottubru fil-lukanda Excelsior. Pre]enti kien hemm mal-250 professjonist minn kumpaniji legali li ja[dmu fis-settur talvisas u tal-immigrazzjoni g[al barranin li ji;u jg[ixu f’pajji]na. Meta Joe Vella Bonnici [abbar li lGvern iddelega lil kumpanija Henley& Partners biex tmexxi l-pro/ess tal-bejg[ ta/-/ittadinanza lill-barranin u tipproponi hi lill-Ministeru responsabbli lbejg[ tal-passaport u ta/-/ittadinanza Maltija lil dawk li jkunu applikaw, kien hemm xetti/i]mu minn dawk pre]enti g[all-mod kif intag[]let din il-

kumpanija u ma ng[atax spazju lil prattikanti lokali f’dan is-settur. Meta bdew jitressqu dawn l-ilmenti, Joe Vella Bonnici tilifha u beda jg[ajjat u anki kien arroganti ma’ dawk li wrew it-t[assib tag[hom g[all-mod kif intg[a]let din il-kumpanija, g[ad-detriment ta’ operaturi lokali. Persuni li kienu g[al din il-laqg[a qalu li Joe Vella Bonni/i anki beda jg[id lil min wera t[assib biex jitlaq ’il barra millaqg[a. Dak il-[in qam g[ag[a b’dawk pre]enti xxukkjati bl-attitudni ta’ Joe Vella Bonnici, li hu qrib [afna tal-Partit Laburista u qrib [afna tal-Prim Ministru Joseph Muscat. G[al din il-laqg[a kien pre]enti Hugh Morshead, Chairman talkumpanija Henley & Partners.

Ara wkoll pa;ni 4-5

media•link COMMUNICATIONS