Nru 13,581
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013 €0.80 www.maltarightnow.com
Los Angeles
Muscat jirrombla minn fuq kul[add
Sparatura fatali
Mill-biera[ bdew jintlaqg[u l-applikazzjonijiet g[a/-/ittadinanza Maltija Kenneth Xuereb Minkejja l-kor ta’ vu/ijiet dej-
jem ji]died li qed jesprimi t[assib u twissijiet dwar il-konsegwenzi fuq ir-reputazzjoni ta’ Malta dwar l-iskema ta/-/ittadinanza u fuq kollox, minkejja lfatt li din il-li;i g[adha ma ;ietx approvata mill-Parlament u lkuntratt tal-Gvern malkumpanija Henley and Partners kien ikkontestat quddiem ilQorti, il-Prim Ministru Joseph Muscat baqa’ g[addej u jirrombla minn fuq dan kollu. Wara li nhar il-{amis mar Londra biex jippromwovi din liskema, mill-biera[ bdew jintlaqg[u l-applikazzjonijiet g[a//ittadinanza Maltija. F’Londra, il-Prim Ministru Muscat fta[ar bil-kisbiet li kemm hu, kif ukoll il-Partit Laburista fil-passat, i;;ieled kontrihom biex ibig[ din l-iskema lill-barranin; bis-s[ubija ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea, bilmunita Ewro, bil-Presidenza Maltija tal-Unjoni Ewropea, u bil-kisba tal-Indipendenza ta’ Malta. Filwaqt li qal li din l-iskema ta’ /ittadinanza mhix transazzjoni, Joseph Muscat qal li lalternattiva g[al din l-iskema, li skont il-Prim Ministru hi nti]a biex tattira talent, hi li jew
ji]diedu t-taxxi jew jissellef. Dawn huma rimarki li jag[tu ra;un il-kritika talOppo]izzjoni u tal-Kamra talAvukati fost o[rajn, li din l-
iskema hi nti]a biss biex inda[lu l-flus u mhux biex nattiraw investiment fit-tul lejn Malta. I]-]jara f’Londra saret fl-
isfond ta’ t[assib serju dwar din l-iskema li qed jitqajjem minn diversi setturi tal-ekonomija u tas-so/jetà /ivili. g[al pa;na 5
L-ajruport internazzjonali ta’ Los Angeles, fl-Istati Uniti, g[adda minn mumenti ta’ paniku waqt sparatura lbiera[ li [alliet persuna mejta u diversi midruba. Il-pulizija qed i]]omm lillaggressur suspettat ta[t arrest. L-ewwel rapporti dwar lin/ident irreferew g[at-tensjoni li rrenjat fl-ajruport wara li nstemg[u diversi tiri ta’ arma f’zona tas-sigurtà f’Terminal Numru 3. Ir-ra;el suspettat qabad u [are; azzarin minn ;ol-bagalja tieg[u u fejn spara diversi tiri, u spi//a midrub fl-istess in/ident bil-pulizija jarrestawh. Rapporti qalu wkoll li a;ent g[all-Amministrazzjoni tasSigurtà fil-qasam tat-Trasport tilef ukoll [ajtu b’ka;un tal;rie[i li ;arrab fl-isparatura. Din id-drama affettwat ittitjiriet kollha minn Los Angeles, u bl-iskeda taqa’ lura b’mod sostanzjali. Trasport
Azzjonijiet mill-GWU Fil-Portugall, wie[ed mill-pajji]i li kien ing[ata g[ajnuna finanzjarja mill-Unjoni Ewropea, ilbiera[ saru protesti kbar quddiem il-Parlament fil-kapitali Li]bona, hekk kif kien qed jintemm id-dibattitu dwar il-Ba;it tal-Gvern g[all-2014. (ritratt EPA)
L-Arriva wissiet li azzjonijiet industrijali mill-GWU jistg[u j[arbtu s-servizz tat-trasport pubbliku. Lesta tie[u azzjonijiet legali f’ka] ta’ azzjonijiet illegali. Ara pa;na 2 Ba;it 2014
Weg[di elettorali Meta nhar it-Tnejn il-Gvern se j[ababr il-ba;it g[as-sena ddie[la, in-nies qed tistenna li lGvern ta’ Muscat jibda millewwel iwettaq il-weg[di elettorali Ara pa;na 3
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
2
LOKALI
{addiema tal-Gozo Channel jilmentaw fuq sig[at twal ta’ xog[ol Ja[dmu madwar 55 sa 60 sieg[a fil-;img[a {addiema li ja[dmu fil-bar talvapuri tal-Gozo Channel qed jilmentaw li fl-a[[ar xhur kienu qed ja[dmu madwar 55 sa 60 sieg[a fil-;img[a. In-Nazzjon hu infurmat li din is-sitwazzjoni ;iet ikkaw]ata min[abba li f’Mejju 2013 lkumpanija naqqset dawn il[addiema minn 16 g[al sitta wara li [adet passi kontra g[axar [addiema u dawn irri]enjaw millkumpanija. Jirri]ulta li wara dan, ilkumpanija ma impjegatx bi]]ejjed nies biex ix-xog[ol jibqa’ g[addej b’mod normali. Jidher li minn mindu tke//ew il[addiema, qed jitqabbdu nies mill-uffi/ini tal-Gozo Channel biex jassistu fil-bar fil-;ranet talweekend u sa[ansitra ]ew; ba[rin qed jag[mlu xog[ol filbar. F’din is-sitwazzjoni, il[addiema qed jilmentaw li fla[[ar xhur ma kienx hemm bi]]ejjed persuni biex jag[mlu dan ix-xog[ol tant li f’[injiet meta jkun hemm [afna xog[ol kien qed ikun hemm persuna wa[da fil-bar biex taqdi n-nies. Passi;;ieri regolari tal-Gozo Channel qalu lil dan il-;urnal li partijiet mill-bar qed jin]ammu mag[luqin matul xi vja;;i talGozo Channel. Il-[addiema xejn mhuma kuntenti b’din is-sitwazzjoni g[aliex is-sig[at twal ta’ xog[ol qed jo[olqu inkonvenjent kbir lil dawn il-[addiema, fost lo[rajn biex ila[[qu mal-impenji tal-familja. Jirri]ulta wkoll li fl-a[[ar
;img[at meta kien hemm [addiema li [adu l-leave min[abba safar, ix-xog[ol kollu kellu jinqasam bejn [ames [addiema g[aliex il-persuna li tkun [adet il-leave ma jkunx hemm min jag[mel ix-xog[ol minflokha. Madwar xahar ilu, il-[addiema kellmu li/-Chairman tal-Gozo Channel, Joe Cordina, li qalilhom li l-kumpanija se tinga;;a [addiema fuq ba]i part-time. Din il-;img[a, il-[addiema ;ew infurmati li mill-;img[a ddie[la se jkunu qed ja[dmu 40 sieg[a i]da kull [addiem se jkun wa[du jag[mel xog[ol fil-bar fil;ranet mit-Tlieta sal-{amis. Il-[addiema mhumiex kuntenti b’din is-sitwazzjoni u qed jis[qu li jkun hemm mumenti b’mod partikolari waqt il-[injiet meta lG[awdxin ikunu sejrin jew ;ejjin mix-xog[ol, li matulhom ikun hemm b]onn ta’ aktar minn persuna wa[da biex tla[[aq maxxog[ol. Min[abba dan, il-Union {addiema Maqg[udin (U{M) li qed tirrappre]enta lill-[addiema, infurmat lill-Gozo Channel li l[addiema mhux se jkunu responsabbli g[al dewmien jew xog[ol li ma jil[aqx isir meta jkunu qed ja[dmu wa[edhom fil-bar. Dawn l-avvenimenti fil-Gozo Channel isegwu stejjer o[ra ]velati fl-a[[ar xhur dwar ilkumpanija, fosthom l-istorja talMinistru Anton Refalo li /empel canvaser tieg[u, li hu impjegat mal-Gozo Channel, biex vapur li kien f’nofs il-fliegu jer;a’ lura ji;bru.
L-Arriva qalet li ma sabitx l-g[ajnuna ta’ Transport Malta biex ikunu evitati kwalunkwe azzjonijiet industrijali fis-servizz tat-trapsort pubbliku
L-azzjonijiet industrijali tal-GWU jistg[u j[arbtu s-servizz pubbliku Il-kumpanija Arriva qed issostni li ma r/eviet l-ebda notifika uffi/jali ta’ tilwima industrija mal-GWU, minkejja li l-union iddikjarat dan ri/entament fi stqarrija. Fi stqarrija l-Arriva qalet li wara li ltaqg[et mal-GWU filpre]enza tad-Direttur g[allImpjiegi u r-Relazzjonijiet Industrijali, a//ettat li tag[ti xi kon/essjonijiet li jmorru lil hinn mill-ftehim kollettiv. Madankollu, qalet il-kumpanija, ma tistax ta//etta proposti o[ra talGWU li qed jissej[u “mhux realisti/i”. L - Arriva qalet li g[adu mhux /ar g[aliha jekk il GWU g[andhiex intenzjoni li tibqa ’ g[addejja bl azzjonijiet industrijali g[ax dan jistg[u j[arbtu s - servizz pubbliku . Il-kumpanija appellat lin-nies biex i]ommu dan il-fatt
L-Arriva tg[id li lesta tie[u azzjonijiet legali f’ka] ta’ azzjonijiet “illegali” f’mo[[hom waqt li jkunu qed jippjanaw il-;urnata tag[hom. Spjegat li [adet il-mi]uri kollha possibbli biex ikunu evitati dawn l-azzjonijiet, filwaqt li g[adha miftu[a g[al kull forma ta’ negozjati. L-Arriva qalet li talbet l-assistenza ta’ Transport Malta biex ikunu evitati kwalunkwe azzjonijiet industrijali. Madankollu, qalet il-kumpanija, din l-assistenza baqg[et qatt ma waslet. L-Arriva kisbet l-appo;; talAsso/jazzjoni Maltija ta’ Min
I[addem (MEA) g[al lock-out biex ikunu protetti l-interessi kummer/jali tal-kumpanija. L-Arriva qalet li jekk dawn lazzjonijiet industrijali “illegali” jid[lu fis-se[[, se tie[u azzjonijiet legali, filwaqt li mhix teskludi s-sospensjoni tas-servizzi mhux skedati (Unscheduled Bus Services). Sadanittant, dwar il-laqg[a talbiera[, l-Arriva spjegat li r-rosters il-;odda g[ax-xitwa, li ma qablitx mag[hom il-GWU, huma inregola mhux biss mal-ftehim kollettiv, i]da wkoll malobbligazzjonijiet kuntrattwali ma’ Transport Malta u madDirettiva tal-[in tax-Xog[ol biex ikunu assigurati [inijiet ta’ mistrie[. Skont il-kumpanija, dawn huma wkoll a[jar minn dawk li qed jintu]aw illum u a[jar mill-ftehim mil[uq mar-rappre]entant elett talGWU.
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
3
LOKALI
Il-Gvern irid jibda mill-ewwel iwettaq il-weg[di elettorali fil-Ba;it 2014 Nhar it-Tnejn li ;ej il-Gvern se j[abbar il-Ba;it 2014. In-Nazzjon ilbiera[ tkellem man-nies fil-Belt Valletta dwar x’qed jistennew mill-ba;it g[as-sena d-die[la. It-titjib fil-livell tal-g[ixien f’pajji]na, il-weg[di fis-servizzi tas-sa[[a fosthom fis-servizzi marbuta mal-medi/ini kif ukoll ir-ro[s fil-kontijiet tad-dawl u l-ilma huma l-mi]uri li n-nies l-aktar li semmew li qed jistennew li jitwettqu minn dan il-Gvern fil-ba;it 2014. Semmew ukoll il-weg[da li jing[ataw tablets b’xejn lill-istudenti, lill-g[alliema u lill-LSA’s kif ukoll li jing[ata servizz ta’ child care b’xejn lill-;enituri li ja[dmu. In-nies semmew ukoll il-weg[da li jing[ataw lura l-flus im[allsa mill-konsumaturi g[all-VAT fuq ir-re;istrazzjoni tal-karozzi. Alessa Psaila Zammit
Il-weg[di li saru jridu jitwettqu
Qed nistenna li t-taxxa lis-sinjuri se ti]died u t-taxxa g[allmiddle class kif ukoll g[allworking class tonqos. Il-flus g[andhom imorru g[and min laktar g[andu b]onn u ma jitne[[ewx benefi//ji ta’ min liktar hu fil-b]onn. Dwar il-kontijiet tad-dawl u lilma qed nistenna li nibdew verament na[sbu g[all-ener;ija alternativa. Forsi xi darba Gvern serju ja[seb fl-ener;ija alternativa. Dwar is-servizz ta’ child care u tablets, personalment ma naqbilx ma/-child care centres g[ax nemmen li trabi g[andhom jg[ixu mal-familja tag[hom. I]da dwar is-servizz ta’ child care b’xejn g[all-;enituri, ladarba ;iet imweg[da, il-Gvern irid jag[milha. Dwar it-tablets, jiena
b[ala Learning Support Assistant ma nemminx li ttablets huma s-soluzzjoni g[alledukazzjoni tag[na imma jekk ;iet imweg[da u hemm il-flus g[aliha, g[andha titwettaq ilweg[da. Personalment lanqas laptop m’g[andi, ji;ifieri anke laptop nixtieq, imma ma tantx nemmen li b’mod ;enerali t-tablet g[allistudenti tal-Year 4 biss se jag[mel kambjament kbir fledukazzjoni imma ner;a’ ng[id li la l-Gvern weg[da, na[seb li jrid iwettaq il-weg[da.
Ilhom jg[idu li jridu jwasslu l-medi/ini wara l-bieb, imma lili qatt ma wasluhomli wara l-bieb. It-tifla tmur i;;ibli l-medi/ini
Kull Gvern jag[mel il-;id
Il-ba;it huwa l-homework ta’ kull Gvern li jrid jara kif se jmexxi s-sistema ekonomika ‘l quddiem. Kull Gvern jag[mel la[jar li jista’ fi/-/irkustanzi li jkun fihom biex jipprova jg[in lekonomija mag[mula min-nies li jimpjegaw u min-nies li ja[dmu. Jiena pensjonant u qed nistenna li nibqa’ g[addej bis-sistema tieg[i li jkolli g[ajnuna li jkun hemm b]onn b[al servizzi ta’ sptar, medi/ini, u postijiet fejn
Gvern li ilu jwieg[ed
Nispera li jkollna affarijiet a[jar spe/jalment fit-taxxi u li jing[ata lura l-VAT fuq ilkarozzi li g[adhom qatt ma waslu. Il-Gvern ilu jwieg[ed affarijiet u dejjem jg[id li se jsiru filba;it.
Jitwettqu l-weg[di ta/-child centres u t-tablets
Affarijiet tajbin nistenna
Affarijiet tajbin nistenna. Dwar il-medi/ini, jiena wie[ed minn dawk li nintlaqat minn medi/ini out of stock g[aliex meta ma jaslux il-medi/ini jkolli nixtrihom g[ax g[andi b]onnhom, ma nistax noqg[od ming[ajrhom. Nispera li l-affarijiet ji;u kkontrollati a[jar. Jekk jitwasslu l-medi/ini d-dar ikun iktar komdu g[alina. Dwar ilkontijiet tad-dawl u l-ilma, jiena nispera li ji;u mtaffija. Nispera li mmorru a[jar.
jiltaqg[u l-anzjani, li ji]diedu nnight shelters u sistemi o[ra li jibqg[u ji;u rran;ati biex wie[ed ikun iktar kuntent. Wie[ed jistenna li kull Gvern li jkun hemm jag[mel l-;id g[allpoplu tieg[u.
Qed nistenna li, b[al kull sena, ting[ata ]-]ieda tal-g[oli tal[ajja li suppost se tkun iktar missoltu. Smajt ukoll li se jog[lew il-prezzijiet tas-sigaretti. Dwar il-kontijiet tad-dawl u l-ilma qed nistenna li jit[abbar uffi/jalment li se jor[su mis-sena li ;ejja. Din kienet l-ikbar issue u na[seb jekk ti;i onorata jkun pass. Hu essenzjali li jsiru l-weg[di marbuta mat-tablets u child care centres imma ma nafx hux se jsiru filba;it g[as-sena d-die[la.
La darba saret il-weg[da lill-elettorat in-nies tistenna li ti;i mwettqa
Jag[tina u jo[dilna
Servizz a[jar fil-medi/ini Nispera li l-kontijiet tad-dawl u l-ilma jibdew jor[su u jibda jing[ata servizz a[jar filmedi/ini. Jiena na[seb li lweg[da tat-tablets hi diffi/li u jista’ jkun ma ssirx g[alissa imma l-weg[da ta/-child care centres hi feasible u nisperaw li ssir g[ax ikun pass ‘il quddiem.
Qed nistenna xi [a;a tajba. Ilhom jg[idu li jridu jwasslu l-medi/ini wara l-bieb, imma lili qatt ma wasluhomli wara lbieb. It-tifla tmur i;;ibli lmedi/ini. Dwar il-weg[da ta’ ro[s filkontijiet tad-dawl, ma nemminx li se jitra[[su imma li se jsiru xi taxxi o[ra biex taparsi ra[su l-kontijiet tad-dawl u lilma – bi//a jag[tina u bi//a jo[dilna.
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
4
LOKALI
}ew; studenti bniet dixxiplinati
Ra;el ta’ 39 sena tressaq il-Qorti mixli li l-{amis li g[adda [arab mill-kustodja ta’ infermier hekk kif ittie[ed l-Isptar Mater Dei mill-Isptar Mount Carmel fejn allega li kien qed ji;i fastidjat sesswalment
Ja[rab g[ax f’Mount Carmel kien qed ji;i fastidjat sesswalment Jesmond Cassar, ta’ 39 sena minn Bormla, li kien jinsab fuq libertà provi]orja, fejn wa[da mill-kundizzjonijiet imposti mill-Qorti kienet li jin]amm Mount Carmel sakemm jie[u kura min[abba l-vizzju middroga, [arab mill-kustodja ta’ infermier peress li l-persuna li taqsam i/-/ella mieg[u kien qed jag[tih fastidju sesswali. Cassar tressaq il-Qorti quddiem il-Ma;istrat Natasha Galea Sciberras mixli li l-{amis li g[adda [arab mill-kustodja ta’
Kien qalilhom li jrid jitlaq g[ax-xeba’ f’dik i/-/ella, i]da [add ma ta kasu infermier hekk kif ittie[ed lIsptar Mater Dei, mill-Isptar Mount Carmel. Jesmond Cassar, qal li kien qed i[oss u;ig[ f’sidru u g[alhekk ittie[ed, Mater Dei. Waqt li kien akkumpanjat, kif hi l-prassi, minn infermier, hu [arab i]da nqabad mill-Pulizija fis-sig[at bikrin tal-biera[
filg[odu. Dwar dan il-ka] xehdu diversi pulizija fejn qalu li ma rrea;ixiex hekk kif inqabad u ;ie arrestat mal-lejl fil-Marsa. Xehed ukoll l-akku]at, Jesmond Cassar innifsu, fejn qal li [arab g[ax fi/-/ella ta’ Mount Carmel “xe[tuh” ma’ wie[ed li beda jag[tih fastidju sesswali. Hu qal li kien qalilhom li jrid jitlaq g[ax-xeba’ f’dik i/-/ella mieg[u, i]da [add ma ta kasu.
Fit-trattazzjoni l-Ispettur Spiridione Zammit talab piena ta’ [abs, g[ax qal li Cassar mhux affidabbli. Min-na[a tieg[u l-avukat difensur Mark Mifsud Cutajar qal li mhux minnu li [arab mill-kustodja talPulizija, g[ax ma kienx akkumpanjat minn pulizija. Is-sentenza g[andha ting[ata nhar it-Tnejn li ;ej. Jesmond Cassar baqa’ mi]mum ta[t arrest preventiv fil-Fa/ilità Korretiva ta’ Kordin wara li kien Cassar innifsu li talab li jmur il-[abs u mhux Mount Carmel.
Il-Ministeru tal-Edukazzjoni //ara li wara investigazzjonijet mid-Direttorat g[as-Servizzi Edukattivi rri]ulta li ]ew; studenti mill-Kulle;; Maria Regina, Sekondarja Bniet talMosta, [adu labra manjetika mil-laboratorju tal-fi]ika u mhux siringa. Il-Ministeru g[amel din iddikjarazzjoni b’riferenza g[arrapport ippubblikat f’In-Nazzjon tat-23 ta’ Ottubru 2013 dwar in/ident li se[[ fuq private taliskola u li wassal biex student jew studenti tnigg]u. Il-Ministeru qal li dawn i]]ew; studenti ;ew dixxiplinati mill-awtoritajiet tal-iskola min[abba l-a;ir tag[hom. Il-Ministeru //ara wkoll li din il-labra manjetika hi differenti [afna minn siringa.
Appell lill-Gvern mill-MUT B’reazzjoni g[al kummenti tal-Ministru tal-Edukazzjoni dwar il-burokrazija ]ejda flassessjar tal-istudenti, il-Union tal-G[alliema (MUT) taqbel ma’ dak li ntqal u appellat lill-Gvern biex tinstab soluzzjoni millaktar fis. L-MUT appellat ukoll lillMinistru Evarist Bartolo biex jevalwa l-[afna pro/essi burokrati/i ]ejda li hemm u li lpi] tag[hom qieg[ed dejjem ji]died fuq il-gradi professjonali tal-g[alliema.
Tilqim kontra l-influwenza Minn nhar it-Tnejn li ;ej ittilqima kontra l-influwenza se ting[ata b’xejn lil kul[add, inklu] tfal minn sitt xhur ’il fuq. Il-pubbliku jista’ jie[u t-tilqima fi/-/entri tas-Sa[[a fil-[in tal-ftu[ normali tag[hom jew mit-Treatment Room ta/-?entru tas-Sa[[a wara dan il-[in. Hu importanti li wie[ed jie[u lKarta tal-Identità mieg[u jew fil-ka] tat-tfal, il-ktieb tat-tilqim. L-influwenza sta;jonali tista’ tolqot lil kul[add, minn trabi sa anzjani. It-tilqima tg[in biex ikun hemm inqas nies li jimirdu b’din il-marda li tista’ twassal g[al [afna kumplikazzjonijiet medi/i u ]mien fl-isptar.
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
5
LOKALI
Esti]a l-iskema ta’ fondi g[al Master IT
Henley & Partners bdiet tilqa’ l-applikazzjonijiet mill-biera[ minn pa;na 1
Fil-Parlament, il-Kap talOppo]izzjoni Simon Busuttil, qajjem diversi kwistjonijiet marbutin ma’ din l-iskema, fost o[rajn li m’g[andhiex irbit partikolari, fosthom li l-persuna m’hemmx b]onn tkun tg[ix f’pajji]na; li qed tinbieg[ bi prezz baxx [afna; li mag[ha qed tinbieg[ ukoll i/-/ittadinanza Ewropea; u li se tipperikola l-visa waiver programme mal-Istati Uniti. Simon Busuttil qal ukoll li jekk il-Gvern mhux se ja[dem mal-Oppo]izzjoni fuq it-tfassil ta’ din il-li;i, il-Partit Nazzjonalista fil-Gvern se jkun qed jirtira kull /ittadinanza mixtrija permezz ta’ din l-iskema. LOppo]izzjoni kkritikat ukoll idde/i]joni tal-Gvern li /-/ittadinanza tidde/idiha kumpanija barranija – Henley and Partners – li se tit[allas commission meta tbig[ il-passaport Malti. Fi ]vilupp ie[or din il;img[a stess dwar il-kuntratt tal-Gvern mal-kumpanija Henley and Partners, infet[et kawza fil-Qorti li fiha kumpanija barranija qed titlob li dan ilkuntratt ikun dikjarat null u invalidu. Dan g[aliex skont ilkumpanija Arton Capital li fet[et il-kaw]a, il-kumitat ta’ evalwazzjoni naqas li josserva l-prin/ipji tal-;ustizzja naturali, u l-fatt li l-kumpanija kienet di;à konsulent tal-Gvern fuq listess su;;ett jo[loq kunflitt ta’ interess. Il-Kamra tal-Avukati wkoll kellha kliem iebes g[al din liskema, li saret ming[ajr konsultazzjoni u li qed tipperikola r-reputazzjoni ta’ Malta, is-settur tas-servizzi finanzjarji, u linklu]joni ta’ Malta fil-visa waiver programme mal-Istati
Il-Kamra tal-Avukati wkoll kellha kliem iebes g[all-iskema ta’ xiri ta/-/ittadinanza Maltija, li saret ming[ajr konsultazzjoni u li qed tipperikola r-reputazzjoni ta’ Malta
Uniti li nkiseb wara [afna sforzi u impenn mill-gvern pre/edenti. Sadanittant, matul il-lejl bejn il-{amis u lbiera[ Net Television ;ibed il-wasla lura Malta minn Londra tal-Prim Ministru Joseph Muscat li kien
L-alternattiva ta’ Muscat hi li ji]diedu t-taxxi jew jissellef akkumpanjat minn Keith Schembri, i/-Chief of Staff flUffi//ju tal-Prim Ministru; u mis-Segretarju Parlamentari Edward Zammit Lewis. Fuq listess ajruplan kien hemm ukoll il-Kap tal-A;enzija Identity Malta Joe Vella Bonnici. In/identalment fuq l-istess
titjira KM103 li da[let Malta kmieni lbiera[ filg[odu, fis12.40am, kien hemm ukoll ilKap tal-Komunikazzjoni talGvern, Kurt Farrugia, li kien ;ej lura minn kors ta’ ta[ri; li g[alih attendew il-parti l-kbira tal-Communications Coordinators tal-Gvern f’daqqa fil-kapitali Ingli]a – ]jara ta’ ;img[a li ;iet tiswa b’kollox qrib is-60,000 ewro lill-kaxxa ta’ Malta f’titjiriet, akkomodazzjoni, trasport, allowances u l[las g[at-ta[ri; innifsu. G[al xi ra;uni, minkejja li marru lejn Londra flimkien, ilCommunications Coordinator tal-Ministru Manwel Mallia, Ramona Attard, din id-darba ma kinitx fuq l-istess titjira u informazzjoni li g[andna tg[id li hi mistennija tasal lura Malta mill-istess kors fl-istess [in kmieni l-{add filg[odu ma’ numru ta’ kelliema o[rajn ta’ ministri differenti.
Ftit wara li Kurt Farrugia u Ramona Attard g[addew millAjruport Internazzjonali ta’ Malta fi triqithom lejn Londra, il-Pulizija arrestat u investigat lil-ekspre]entatur tal-PBS Norman Vella b’akku]i li [a ritratti lil Kurt Farrugia u Ramona Attard – liema akku]i Norman Vella /a[ad kategorikament. Il-pulizija ma sabet ebda ritratti fil-pussess tieg[u. Norman Vella kellu jie[u ra;un mill-Qorti biex jie[u lura lmowbajl u t-tablet li kkonfiskaw il-pulizia li ma riditx tg[addi dan l-apparat personali lura lil Norman Vella. In-Nazzjon hu infurmat li lkumplament tal-eks;urnalisti lo[ra tas-Super One, li llum huma kelliema tal-Ministri talKabinett ta’ Muscat, se jaslu f’[inijiet differenti fuq titjiriet differenti bejn illum is-Sibt u g[ada l-{add.
L-iskema ta’ fondi g[al Master IT se tkun esti]a blammont ta’ 800,000 ewro biex tkun tista’ tilqa’ fiha iktar studenti. Il-Ministru tal-Edukazzjoni Evarist Bartolo u s-Segretarju Parlamentari Ian Borg, f’konferenza tal-a[barijiet filBibjoteka Nazzjonali fil-Belt, tkellmu dwar l-importanza ta’ dawn il-boro] ta’ studju u sostnew li fl-ewwel sej[a f’din liskema kien hemm 2.7 miljun ewro f’investiment f’livell ta’ master’s. Il-parametri issa qed jinfet[u iktar u se jwassal biex iktar persuni jirritornaw g[all-istudji tag[hom u jtejbu l-livelli ta’ tag[lim. Din l-inizjattiva qed tattira persuni ta’ etajiet differenti li qed jistudjaw diversi su;;etti fosthom it-teknolo;ija tal-informatika, l-ambjent u x-xjenza. L-allokazzjoni addizzjonali g[al din l-iskema se ttella’ lammont totali ta’ investiment g[al 3.5 miljun ewro. Fl-ewwel skema kien hemm 503 applikazzjonijiet li minnhom ing[ataw 330. Minn dawn, 167 kellhom iktar minn 25 sena waqt li 163 persuna kellhom inqas minn 25 sena. Tlettax kienu G[awdxin. Is-servizzi edukattivi attiraw likbar ammont ta’ studenti, 61, is-servizzi finanzjarji 58 student, filwaqt li l-kreattività fl-industrija, l-ambjent, ix-xejnzi tal-[ajja u t-teknolo;ija tal-informatika kienu su;;etti o[rajn li attiraw numru konsiderveoli ta’ persuni fl-iskema.
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
6
ELEZZJONIJIET G{ALL-PARLAMENT EWROPEW
L-UE strumentali fit-titjib tal-livell ta’ g[ajxien Il-kandidati tal-PN g[all-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew jitkellmu dwar l-esperjenzi fl-ewwel ;img[at tal-kampanja {afna huma ]-]g[a]ag[ li jirrikonoxxu li l-Unjoni Ewropea kienet strumentali biex il-poplu Malti u G[awdxi tejjeb b’mod qawwi l-livell tal-g[ajxien tieg[u. I]da g[ad hawn, mhux biss ]g[a]ag[, li jridu jifhmu ddifferenza li g[amlet din idde/i]joni li g[axar snin ilu wasal g[aliha l-poplu Malti. F’attività organizzata millMoviment }g[a]ag[ Partit Nazzjonalista (M}PN) fil-Ka]in tal-PN fil-{amrun, u li g[aliha attenda wkoll il-Kap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busuttil, ilkandidati tal-Partit Nazzjonalista g[all-elezzjoni tal-Parlament Ewropew tkellmu dwar l-esperjenzi tag[hom fl-ewwel ;img[at tal-kampanja kif ukoll fis-snin li matulhom [arsu lejn il-politika minn lenti differenti fil-[ajja. Il-kandidati Kevin Plumpton, Roberta Metsola, Jonathan Shaw, Helga Ellul, Stefano Mallia, Therese Comodini Cachia u Kevin Cutajar spjegaw x’kien li [ajjarhom jag[tu ssehem tag[hom [alli permezz tal-politika joffru li jag[tu servizz lill-poplu. Is-su//essi miksuba fil-livelli diversi tal-[ajja Maltija ma kinux ikunu possibbli ming[ajr lg[ajnuna miksuba mill-UE. Minkejja dan, g[ad hawn min jara fl-UE regoli u burokrazija. G[alhekk impenn qawwi li se jkollhom il-kandidati hu li jifhmu i]jed dak li qed ja[seb ilpoplu dwar l-UE u jwasslulu lmessa;; tal-importanza ta’ din is-s[ubija.
Is-su//essi miksuba fil-livelli diversi tal-[ajja Maltija ma kinux ikunu possibbli ming[ajr l-g[ajnuna miksuba mill-UE. I]da quddiem ir-realtà li g[ad hawn min jara fl-UE regoli u burokrazija, l-impenn qawwi tal-kandidati tal-PN g[all-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew hu li jifhmu i]jed dak li qed ja[seb il-poplu u jwasslulu l-messa;; tal-importanza tas-s[ubija fl-UE
Kevin Cutajar qal li l-fatt li hu persuna b’di]abbiltà u li ;ej minn G[awdex, iwassluh biex jimpenja ru[u i]jed g[aliex jemmen li dak li jidher ]vanta;;, permezz tal-UE g[andu i]jed
opportunitajiet biex ikompli jag[tu s-servizzi tieg[u kif di;à qed jag[mel f’livell lokali. Therese Comodini Cachia qalet li mill-esperjenza tag[ha tista’ tg[id x’differenzi kbar g[amlet l-UE fl-g[a]liet li riedet tag[mel g[all-[ajja. B[ala studenta tal-li;i fi ]mien meta Malta kienet g[adha mhux im[sie[ba fl-UE, il-;enituri tag[ha kellhom jerfg[u pi] kbir finanzjarju, [a;a li l-istudenti tal-lum huma prattikament e]enti minnhom. Roberta Metsola tkellmet mill-esperjenza tag[ha b[ala Membru Parlamentari. Hi spjegat l-importanza li l-PN ikun rappre]entat b’i]jed Membri Parlamentari anke jekk fis-snin li g[addew, ]ew; Membri eletti f’isem il-PN g[amlu [afna xog[ol i]jed mill-Membri eletti f’isem il-Partit Laburista. Helga Ellul qalet li l-g[a]la tag[ha li tikkontesta dawn lelezzjonijiet mal-PN ;ej mirrikonoxximent li t[oss li g[andha lejn Malta li laqg[etha fi [danha fejn [admet u rabbiet familja. Il-PN hu l-partit naturali li dejjem emmen fl-UE b’konvinzjoni.
Malta jrid ikollha le[en sod li kapa/i jikkonvin/i pajji]i o[rajn bl-argumenti li jsa[[u dejjem i]jed id-drittijiet u l-livell tal-g[ajxien tal-poplu Jonathan Shaw qal li hu prova [ajja ta’ kemm il-PN hu miftu[ g[al kul[add anke g[al persuni li s’issa qatt ma kienu attivi jew imsie[ba fil-partit. Il-kampanja qed toffrilu l-opportunità jiltaqa’ man-nies u jista’ jara kif permezz tal-politika g[andu l-possibbiltà li jkun ta’ servizz g[al [addie[or. Kevin Plumpton qal li l-ewwel reazzjoni ta]-]g[a]ag[ lejn l-UE hi li jaraw fiha opportunitajiet ta’ safar g[al xog[ol jew studju. Fil-kuntatt tieg[u man-nies qed jara li g[ad hawn [afna li g[adhom ma fehmux li l-UE hi aktar minn hekk. Sfida kbira li se jkollhom il-kandidati hi li jfehmu i]jed il-valur veru tal-;id li kiseb u g[ad jista’ jikseb pajji]na. Stefano Mallia qal li hu di;à kien involut fil-[idma fl-UE fit-
t[ejjija li pajji]na kien qed jag[mel matul ir-referendum u fis-snin tat-t[ejjija. Is-sehem tieg[u se jkompli jag[tih g[aliex ‘il hinn mill-kisbiet li saru, je]isti nkwiet fost il-pajji]i membri g[all-problema talqg[ad fost i]-]g[a]ag[. Dan g[andu jkun wie[ed mill-impenji ewlenin tal-UE fis-snin li ;ejjin u Malta trid tibqa’ ssemma’ le[inha biex kif g[amlet s’issa, tevita dan il-periklu g[a]]g[a]ag[ Maltin u G[awdxin. Paula Mifsud Bonnici, President tal-Kunsill :enerali weg[det l-appo;; s[i[ tal-PN lill-kandidati kollha [alli Malta, minkejja li hi l-i]g[ar membru, tibqa’ toffri le[en sod kapa/i jikkonvin/i lill-pajji]i l-o[ra blargumenti li jsa[[u dejjem i]jed id-drittijiet u l-livell tal-g[ajxien tal-poplu.
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
7
ANALI}I
Quid habet Anton Refalo ire^ Propju llum il-Knisja Kattolika madwar id-dinja ti//elebra l-festa tal-erwie[ kollha, festa li fiha a[na l-G[awdxin u l-Maltin infakkru l-g[e]ie] tag[na li jkunu [allew din id-dinja qabilna. Tul is-sekli nistg[u ng[idu b’rasna mg[ollija li missirijietna dejjem kienu fuq in-na[a t-tajba tal-istorja. Kull meta l-poplu tag[na issejja[ biex jag[mel l-g[a]liet kru/jali g[a]el it-tajjeb u ssewwa. E]empji tal-istorja ri/enti huma l-g[a]liet favur l-indipendenza ta’ pajji]na u dik tass[ubija s[i[a fl-EU. Mumenti kru/jali fejn il-poplu fehem limportanza tag[hom u issa qed jaqta’ l-frott. Tajjeb li f’dan iljum insibu ftit /ans sabiex nag[tu tislima lill-g[e]ie] tag[na. Ni;u g[as-su;;ett tal-lum, bosta minnkom qed jistaqsu xi jfisser it-titlu ta’ dan l-artiklu g[alkemm wie[ed jista’ forsi jissoponi. Fil-fehma tag[na lMinistru g[al G[awdex Anton Refalo g[andu jirri]enja. Matul la[[ar xhur kien hemm bosta avvenimenti fil-g]ira ta’ G[awdex u fil-ba[ar li jaqsam i]]ew; g]ejjer Maltin li wie[ed irid ifakkar u jirrifletti fuqhom.
jitkellem u jesponi l-kritika tieg[u. Jekk fil-gvern ;did Laburista hemm xi tip ta’ kontabbiltà, il-Ministru Refalo li kien l-awtur u l-protagonist ta’ dawn l-avvenimenti kollha messu ilu li rri]enja u mhux qed ikompli j[ammar wi// il-gvern kollu kemm hu. Jitlesta l-pro;ett ta’ €2.7 miljun fil-:gantija Matul l-a[[ar ;img[a tnieda
Il-gvern Laburista ta’ Muscat li fta[ar [afna qabel l-elezzjoni bil-kontabbiltà fit-tmexxija ta’ gvern, waqa’ fil-muta quddiem l-im;iba tal-Ministru Anton Refalo li kien l-awtur u l-protagonist ta’ skandli li dwarhom messu ilu li rri]enja
Id-dikjarazzjoni tal-assi L-ewwel avveniment ikun iddikjarazzjoni tal-assi tal-Ministri fejn fost l-o[rajn, il-Ministru g[al
Pro;ett ie[or kbir u importanti g[all-g]ira ta’ G[awdex u g[all-industrija tat-turi]mu f’pajji]na, li b’fondi tal-UE qed joffri esperjenza ;dida fit-Tempji tal-:gantija, kien inawgurat dan l-a[[ar. ?erimonja li g[aliha ma kienx pre]enti l-Prim Ministru Muscat
Il-ka] tal-Gozo Channel It-tieni avveniment kien dak li se[[ fil-bidu ta’ Ottubru meta l-
Ministru Refalo ammetta li /empel lil /ertu Raymond Borg, u l-vapur tal-Gozo Channel li kien di;à jinsab f’nofs il-fliegu dar lura biex jigbor lilu u l-familja tieg[u. Jidher li f’din l-istorja lewwel spi//a we[el id-duty manager Teddy Pace peress li dan ;ie sospi] u wara re;a’ dda[[al lura g[ax-xog[ol, u sussegwentement il-Ministru Refalo /a[ad li hu qatt ordna lil xi [add i;ib lura lvapur. Wie[ed jistaqsi, jekk Teddy Pace ma kellu l-ebda [tija u dan issa hu fatt stabbilit, min g[andu jassumi r-responsabbiltà ta’ dak li se[[? Niftakru li xhur ilu Joseph Muscat meta dakinhar kien Kap ta l-Oppo]zizjoni tg[idx kemm g[ajjat li jekk ikun elett fil-gvern kien se jkollu standards g[oljin ta’ tmexxija. Mhux talli Muscat ma [a l-ebda pass filkonfront tal-Ministru Refalo, i]da [are; jiddefendih. Wie[ed hawn jistaqsi fejn kien i/Chairman tal-kumpanija Joe Cordina, li apparentement waqt li ]vol;iet din l-istorja kollha sparixxa mix-xena. Wara dan kollu xi [add irid jassumi r-responsabbiltà ta’ dak kollu. Mhux ;ust li min[abba l-arroganza u l-abbu] ta’ poter kellu jsofri kollox [addiem bla [tija! L-a[[ar darba
G[awdex Anton Refalo ddikjara d[ul fis-sena ta’ madwar 6,000 ewro, mill-professjoni tieg[u ta’ avukat filwaqt li fl-istess nifs iddikjara djun mal-banek li jammonta g[al 830,000 ewro. Hawn wie[ed jistaqsi lill-Ministru kif di;à g[amlu diversi gazzetti lokali, kif kien be[siebu jonora l[las lura ta’ dan l-ammont tassew kbir ta’ dejn. Forsi hawn il-qarrejja jg[idu “imma dik problema tal-Ministru”. Hu minnu li lMinistru Refalo jrid jara kif se j[allas id-dejn, i]da wie[ed irid jistaqsi l-ewwel x’jirrappre]enta dan id-dejn, jew a[jar kif sar; u ttieni mistoqsija g[andha tkun jekk dan id-dejn kbir hux se jinfluwenza l-[idma tieg[u b[ala ministru tal-Gvern Malti. Nixtiequ b[alma di;à g[amlu gazzetti o[rajn ner;g[u n;eddu lmistoqsijiet ta’ kif sar dan id-dejn u min jew xiex qed jag[mel tajjeb g[alih mal-banek? U nistaqsu lpjan tal-Ministru Refalo ta’ kif be[siebu j[allas lura dan l-istess dejn. Nittamaw li din id-darba lMinistru Refalo jwie;eb u ma jg[idx li hu xi [aruf tassagrifi//ju!
Tama li fil-ba;it ta’ nhar it-Tnejn ikollna r-road map ta’ Muscat dwar kif f’G[awdex se jin[olqu impjiegi ;odda li rajna dan it-tip ta’ a;ir minn ministru tal-Gvern kien fi]-]mien gvernijiet So/jalisti meta kellna ministri tat-tip ta’ Lorry Sant. :lieda fil-ministeru It-tielet avveniment fejn involut il-Ministru Refalo
kien kien meta nqalg[et ;lieda tajba fi [dan is-segretarjat tieg[u. Kif kien spjegat fl-artikli pre/edenti l-konsulent mag[ruf tieg[u Frank Psaila da[al g[al ;lieda tajba ma’ membru tas-segretarjat privat talistess ministru Refalo, /ertu Michael Buhagiar. Refalo g[al darb’o[ra waqa’ fil-muta u ma tkellem xejn.
Xiri ta’ g[amara u fjuwil g[all-ministeru Bl-a[[ar skandlu li faqqa’ jkun il-mod kif inxtrat l-g[amara g[all-valur ta’ eluf ta’ ewro b’direct order g[all-Ministeru g[al G[awdex. Qed ji;i allegat ukoll li kanva]er tal-Ministru kien qed
jixtri fjuwil g[al karozza privata
tieg[u a spejje] tal-ministeru. Ilministeru, permezz tas-Segretarju Permanenti Joyce Dimech, qal li “l-Ministeru g[andu l-approvazzjoni tal-Finanzi g[all-kiri ta’ karozza wa[da g[all-ministru. Ix-xiri ta’ fjuwil hu regolarizzat minn sistema /entralizzata mmexxija mill-Ministeru talFinanzi (Fleet Management System) u g[aldaqstant il-konsum ta’ fjuwil hu regolarizzat u moniterat b’din is-sistema.” I]da li naqas jg[id il-Ministru hu li lkarozza mhix g[all-u]u personali ta’ kanva]er i]da g[all-u]u uffi/jali tal-Ministeru. B[assoltu l-Prim Ministru waqa’ filmuta minkejja dawn l-iskandli kollha li qed ise[[u fid-dawl tax-xemx. Allura tassew li wie[ed jifhem g[aliex nies b[all-Ministru Anton Refalo g[adhom ma rri]enjawx. Mhux ta’ b’xejn li G[awdex jinsab dejjem i]jed i]olat u waqa’ ta[t [akma fewdali, fejn kul[add jib]a’
pro;ett li beda Gvern Nazzjonalista fl-2009. Dawk kollha li se j]uru t-Tempji tal:gantija fix-Xag[ra G[awdex issa se jkollhom l-opportunità jgawdu minn pro;ett ;did li se jkun qed joffri esperjenza ;dida g[al madwar 200,000 vi]itatur li ta’ kull sena j]uru dan it-tempju li g[andu ’l fuq minn 5,600 sena. Il-pro;ett, li kien mibdi fi ]mien amministrazzjoni mmexxija mill-Gvern Nazzjonalista, sar b’finanzjament ta’ 2.7 miljun ewro mill-Fond Ewropew g[allI]vilupp Re;jonali, parti millAssi ta’ Prijorità 2 Promozzjoni ta’ Turi]mu Sostenibbli. Ilpro;ett mistenni jsa[[a[ ilprodott turistiku f’G[awdex. G[a/-/erimonja ta’ inawgurazzjoni attendew il-President ta’ Malta George Abela, ]ew; ministri, Karmenu Vella u Anton Refalo, kif ukoll tliet Segretarji Parlamentari, José Herrera, Ian Borg u Franco Mercieca. Dawn kollha g[o;obhom jag[mlu diskors tal-okka]joni qishom huma kienu l-awturi ta’ dan ilpro;ett meta fil-verità meta kienu eletti l-pro;ett kien jinsab fl-a[[ar stadju tieg[u. Hu impressjonanti kif pro;ett ta’ din il-portata ftit ing[ata importanza mil-midja Laburista u hemm min jg[id li l-Prim Ministru Muscat irrifjuta li jinawgurah. Forsi dan kollu g[ax Muscat xeba’ jinawgura pro;etti li beda l-Gvern ta’ qablu u li lbi//a l-kbira huma finanzjati milUE. Dik l-istess UE li Muscat qabel ir-referendum tas-s[ubija fl-2003 kien iddeskrivieha b[ala s-salib tal-millennju! Stennija g[ar-road map g[al G[awdex G[al din il-;img[a ni;u fittmiem ta’ dan l-artiklu bit-tama li fil-ba;it li se ji;i pre]entat il;img[a d-die[la jkollna r-road map ta’ kif f’G[awdex se jin[olqu impjiegi ;odda, bit-tama
wkoll li forsi min qed ji]balja u jag[mel l-iskandli jirri]enja u ma jkomplix i[ammar wi// il-Gvern u l-poplu G[awdxi.
lehenghawdex@gmail.com
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
8
OPINJONI
Barroso u l-a//ess g[all-finanzi {afna drabi l-azzjoni tal-UE tissostitwixxi tal-inqas 28 sett ta’ regolamentazzjoni nazzjonali ma’ sett wie[ed ta’ regoli. F’oqsma b[all-ekonomija d;itali, li l-Kunsill Ewropew iddiskuta l-{amis, 24 ta’ Ottubru 2013, in-negozju jrid azzjoni Ewropea b’regoli aktar komuni. Huwa grazzi g[al regoli komuni li jista’ jinbena s-suq uniku fejn jippermetti lin-negozji biex jirnexxu u ji]gura wkoll livell de/enti ta’ protezzjoni tal-[addiema, tal-konsumaturi, tal-ambjent, u s-sa[[a pubblika. Fl-istess [in diversi imprendituri, spe/jalment SMEs, i[ossuhom maqbuda f’burokrazija – g[alhekk je[tie; li nnaqqsu llivell ta’ burokrazija. Sa mill-2005, kien l-istess Barroso li [e;;e; g[all-bidla ta’ kultura fi Brussell u anke fil-kapital nazzjonali. Diversi [idmiet twettqu – 6,000 att legali ;ie revokat li minnhom ;ew iffrankati 32 biljun ewro. Kontinwazzjoni tad-diskussjoni Waqt il-konferenza stampa tal24 ta’ Ottubru, 2013, gie enfasiz-
zat is-settur di;itali g[at-tkabbir u l-impjiegi; id-diskussjoni ma waqfitx hemm g[ax nhar il:img[a, 25 ta’ Ottubru, il-Kunsill Ewropew kompla jag[ti l-kontribuzzjoni riflessa fuq is-servizzi g[all-ekonomija tag[na. Din tal-a[[ar se[[et diskussjoni importanti dwar lSMEs, fosthom tqajmet iddomanda fuq kif jista’ l-Kunsill Ewropew jikkontribwixxi biex jevita d-diffikultajiet ta’ llum anke fiz-zona tal-ewro, f’termini tal-kundizzjonijiet ta’ self lillSMEs fl-Ewropa. Din iffokat fuq kif tista’ ti;i rilaxxata kontribuzzjoni akbar ta’ servizzi g[all-ekonomija b’mod partikolari billi ]]id l-a//ess g[allfinanzi g[all-SMEs u fuq dan ilmexxejja qablu li j]idu b’mod sinifikanti l-finanzjament permezz tal-fondi strutturali u ta’ investiment, jitqawwa s-self tal-Bank Ewropew g[all-Investiment sabiex ikollhom il-finanzjamenti disponibbli. Huwa partikolarment importanti g[all-pajji]i li j;orru fuqhom pi] kbir tal-ba;its tag[hom pero’ anke f’termini ta’ a//ess g[as-swieqi tal-kumpaniji tag[hom. Fl-2012,
Hu grazzi g[al regoli komuni li jista’ jinbena s-suq uniku fejn jippermetti lin-negozji biex jirnexxu u ji]gura wkoll livell de/enti ta’ protezzjoni tal-[addiema, tal-konsumaturi, tal-ambjent, u s-sa[[a pubblika Maria Portelli marpo2489@gmail.com
Barroso ppre]enta /-/ifri li wrew li 85 fil-mija tal-SMEs :ermanizi kisbu l-kreditu mitlub minnhom, il-medja fl-Ewropa t’Isfel hi ta’ erbg[in fil-mija, fil-Gre/ja kienet inqas minn 25 fil-mija. {afna drabi dan mhuwiex dipendenti fuq il-kwalità talkumpaniji nfushom i]da fuq ilmod kif is-sovranità tidher filpajjizi i]da wkoll fuq il-kunfidenzjalità li te]isti fis-settur bankarju. Approvazzjoni qawwija Rigward l-SMEs, il-Kunsill
Ewropew ta approvazzjoni qawwija g[all-programm REFIT – ‘regulatory fitness programme’
li hija l-fa]i li jmiss. Il-President Barroso rringrazzja lil David Cameron u lirrappre]entanti tan-negozju g[arrimarki po]ittivi li [allew fuq dan il-programm. Ikompli jistqarr li tajjeb li b’din l-inizjattiva nnegozju jie[u rwol b’sa[[tu fiddiskussjonijiet ta’ sintesi u fl-istess [in hemm imsie[ba so/jali li tajjeb li nag[tu widen lilhom ukoll fejn jixirfu minn t[assib ambjentali u jwasslu sal[addiema u trejdunjins. L-istess Barroso jis[aq fuq kif inhu l-a[jar mod kif titwassal la[jar regolamentazzjoni. M’hemmx g[alfejn nikkonfoffaw fuq miri politi/i stabbiliti fuq livell Ewropew li hu kru/jali g[al [afna mill-Istati Membri. Dan il-programm tar-REFIT
inaqqas il-pi] amministrattiv fuq il-kumpaniji u /-/ittadini tag[na, i]da m’g[andux iqajjem kwistjoni dwar g[anjiet ta’ politika kondivi]a b[all-miri f’termini ta’ ambjent, drittijiet tal[addiema, sa[[et il-pubbliku u lprotezzjoni tal-konsumatur. Dan m’g[andux jitqies b[ala dibattitu ideolo;iku dwar kompetenzi bejn Stati Membri jew bejn l-Istati Membri u l-istituzzjonijiet Ewropej. Kollox idur dwar il-kwalità tarregoli li jkunu tajbin g[all-iskop u b’inqas pi] possibbli. L-Ewropa g[andha tie[u azzjoni biss fejn tista’ ]]id fuq il-valur reali – kbir fuq affarijiet kbar, ]g[ir fuq affarijiet i]g[ar, ji;u rispettati lprin/ipji ta’ sussidjarjetà u proporzjonalità.
I[irsa mill-img[oddi “Il-Knisja g[andha dritt u dmir li titkellem.” Din il-fra]i nisimg[uha regolarment fuq fomm diversi persuni pubbli/i f’pajji]na, mill-Isqfijiet salmexxejja politi/i. Normalment nisimg[uha filkuntest ta’ xi kwistjoni so/jali jew morali li tkun qed to[loq /ertu dibattitu b[ad-divorzju, limmigrazzjoni irregolari, l-IVF, l-unjonijiet /ivili u l-ambjent. }gur li l-lista g[ad titwal. Il-Knisja g[andha dritt u dmir li titkellem… imma /-/ittadini (u aqwa minn hekk, dawk li jirrappre]entawhom fl-og[la istituzzjonijiet demokrati/i talpajji]) g[andhom dritt u dmir re/iproku li jisimg[uha? Ng[id “jisimg[u”, mhux “jobdu”, g[ax hemmekk tid[ol il-kuxjenza tag[hom. G[a]liet importanti
Jew qed tin[oloq sitwazzjoni fejn il-partiti jie[du po]izzjonijiet li j;ieg[lu lill-esponenti tag[hom jag[]lu bejn il-fidi personali u l-[ajja politika? Wasalna f’sitwazzjoni simili g[al pajji]i o[ra fejn biex kandidat jag[mel su//ess fil-politika jrid jin]a’ t-twemmin tieg[u barra l-bieb tal-uffi//ju jew talparlament?
Jekk naslu f’dak l-istat, inkunu tassew faqqarna d-demokrazija fil-pajji]; nispi//aw b’partiti bla prin/ipji ([lief ir-rieda li jirb[u), hekk li lanqas bejniethom ma tibqa’ differenza [lief il-logo! Ag[ar minn hekk, intellg[u ;enerazzjonijiet fejn nies ta’ fidi (kompetenti daqs jew iktar minn [addie[or fil-kamp tag[hom) jidde/iedu li m’hemmx post g[alihom fil-politika. Meta naqblu li ma nkunux qbilna
Hawnekk forsi jkollna “naqblu li ma naqblux”. M’hemmx dubju li s-so/jetà Maltija saret pluralista [afna, u ]gur li mhuwiex fa/li (anzi, na[seb hu impossibbli) g[al-le;i]laturi biex jil[qu bilan/ li jog[;ob lil kul[add. Dan juri ru[u wkoll fil-fatt li lKnisja g[andha kompetizzjoni kbira minn il[na o[ra li g[andhom vi]joni differenti minn tag[ha. Sar komuni li fil-programmi ta’ diskussjoni jkunu mistiedna kantanti u persuna;;i pubbli/i o[ra li jag[tu l-opinjoni tag[hom. Fil-kampanja tad-divorzju, grupp ta’ atturi komi/i tant [assew li g[andhom jg[idu tag[hom li sa[ansitra kkummissjonaw sensiela ta’ billboards.
Imma l-g[aliex nib]g[u quddiem il-mewt^ U, minkejja din il-bi]a’, l-g[aliex b[ala bnedmin dejjem ittamajna li wara din il-[ajja hemm xi [a;a o[ra^
Dun Brendan M. Gatt brendissimo@gmail.com
G[andhom kull dritt jag[mlu dan: jafu li l-popolarità toffrilhom pjattaforma mnejn ixandru l-messa;; tag[hom, u [atfu l-opportunità. Post g[all-vu/i tal-Knisja Nistaqsi jekk ma’ dawn il[afna il[na, Malta g[adx g[andha post g[all-vu/i talKnisja. Lesti nag[tu mqar l-istess opportunità lill-Knisja
b[alma nag[tu lil g[aqdiet u personalitajiet o[ra? Forsi hawn min iwie;eb li le… Wara kollox, x’g[andha x’toffri l-Knisja, g[ajr elfejn sena s[a[ ta’ tag[lim, riflessjoni u servizz? Inkun l-ewwel wie[ed li nistqarr li n-nies tal-Knisja kellhom, g[ad g[andhom, u
jibqa’ jkollhom id-difetti, iddnubiet u l-i]balji tag[hom. I]da ppermettuli nag[mel l-istedina li g[amel Kristu: “Min hu bla dnub iwaddab l-ewwel ;ebla!” Hemm diversi armi li jintu]aw biex tissikket il-Knisja. Wa[da effettiva [afna hi li jer;g[u jitqajmu l-i[irsa tal-img[oddi: linterdett u l-kwistjonijiet politiko-reli;ju]i. Ni;;udikaw ilKnisja ta’ dak i]-]mien bilkriterji tal-lum, u nu]aw lim;iba ta’ dak i]-]mien biex insawtu ’l-Knisja tal-lum. Minkejja d-differenza fl-attitudni tar-rappre]entanti uffi/jali tal-Knisja li qed jippruvaw ikunu kawti [afna (kawti ]]ejjed, skont xi w[ud!) malajr tarahom jer;g[u jitfa//aw akku]i li “ma nbdiltux… tiddettaw kontu u hekk g[adkom tridu tag[mlu!” Fa/li nakku]aw lill-Knisja bi vjolenza morali fl-img[oddi, u ninsew li l-Knisja wkoll tista’
tkun vittma ta’ bullying illum. Lintolleranza u l-bigotti]mu mhuma monopolju ta’ [add, sfortunatament. Ftit jiem ilu f’gazzetta Maltija (i]da bil-lingwa Ingli]a) kien hemm ittra li sin/erament [sibtha /ajta. Il-kittieba lmentat li anki fir-reli;jon “tag[na” hemm il-fundamentali]mu, u allura biex neqirduh il-partiti jridu jinfatmu minn kull influwenza reli;ju]a fl-ispirazzjoni tag[hom, u l-membri parlamentari jridu jkunu [ielsa minn kull rabta ta’ fidi. Lanqas skejjel tal-Knisja jew ta’ reli;jonijiet o[ra m’g[andhom jit[allew joperaw. Skont lawtri/i, in-Nazzjonijiet Uniti u lUnjoni Ewropea g[andhom responsabbiltà li jaraw li dan ise[[. Ma nafx indunatx, din issinjura, li l-idea, it-ton u ssu;;erimenti tag[ha huma, kif taqbad tg[id, kemxejn fundamentalisti!
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
9
EDITORJAL U ITTRI LILL-EDITUR EDITORJAL
Diskors ta’ vi]joni dwar /ittadinanza vera Kien diskors mill-aqwa dak tal-Kap tal-Oppo]izzjoni Simon Busuttil fil-Parlament nhar l-Erbg[a dwar il-li;i li se tag[mel mi/-/ittadinanza Maltija-Ewropea tag[na wa[da mixtrija. Ikun hawn min ja[seb: “imma l-media tal-Partit Nazzjonalista mhux hekk se tg[id?” {e;;a, vi]joni, triq flimkien, konsegwenzi de/i]ivi Mhux qed tg[idu l-media tal-Partit Nazzjonalista; qed jg[iduh [afna nies li kellhom l-okka]joni jisimg[u diskors li fih Simon Busuttil spjega b’[e;;a xi tfisser vera /ittadinanza. Tkellem dwar il-vi]joni ta’ x’ji;ifieri tkun membru ta’ nazzjon, wera t-triq li jistg[u jimxu flimkien gvern u oppo]izzjoni biex dil-li;i titran;a, u qal b’mod de/i]iv xi jkunu l-konsegwenzi ta’ li;i li hawn moviment qawwi kontriha fil-pajji]. Nazzjon mhux kollezzjoni ta’ nies imma poplu bi spirtu kollettiv... Il-li;i dwar i/-/ittadinanza hi li;i li tmiss il-ba]iku ta’ dak li a[na. G[ax, kif spjega tajjeb il-Kap tal-Oppo]izzjoni, i/-/ittadinanza mhix fuljett b’ritratt tag[na imma s-s[ubija f’nazzjon. Nazzjon li mhux kollezzjoni ta’ nies f’territorju, imma moviment bi spirtu kollettiv. ... nazzjon m’g[andux biss art u nies imma wkoll ru[ Nazzjon mhux biss grupp ta’ individwi li nzertaw qed jg[ixu flistess territorju imma poplu wie[ed li g[amel kisbiet flimkien, kif qal Simon Busuttil, u li jrid ikompli jag[mel kisbiet flimkien; poplu li g[andu memorja kollettiva u wkoll futur kollettiv. G[ax nazzjon m’g[andux biss nies u art imma wkoll ru[. Li;i li se tipprivatizza /-/ittadinanza mixtrija bil-commission Il-Kap tal-Oppo]izzjoni spjega t-tg[awwi; kbir li fiha din illi;i: li;i li se to[loq lista sigrieta ta’ nies li jkunu xtraw i/-/ittadinanza Maltija-Ewropea. Li;i li se tipprivatizza /-/ittadinanza li tibda tag[tiha kumpanija barranija. Li;i li tag[mel is-s[ubija f’nazzjon [a;a mixtrija bil-commission g[al min ibig[ha. Alternattiva po]ittiva bis-sens dwar investiment li jo[loq il-;id u x-xog[ol fit-tul Simon Busuttil wera t-triq ’il quddiem. L-oppo]izzjoni qieg[da tissu;;erixxi tibdil bis-sens biex i/-/ittadinanza tibqa’ rabta malpajji] mhux issir xirja. Tibqa’ impenn lejn Malta b’investiment li jo[loq ix-xog[ol u l-;id fit-tul mhux issir bejg[ ta’ malajr, privat u bil-mo[bi. Imma jekk il-gvern ma jridx jimxi t-triq tas-sens u tal-kunsens, allura, kif spjega Simon Busuttil b’mod de/i]iv, meta jkun hemm gvern Nazzjonalista jikkonsidra li jirtira //ittadinanza lil dawk li jkunu xtrawha bis-sigriet. Muscat> sinjal ta’ Malta mixtrija< Simon Busuttil> vi]joni ta’ /ittadinanza impenjata Kien diskors, dak ta’ Simon Busuttil, li l-Prim Ministru Muscat u l-bi//a l-kbira ta’ s[abu ma kellhomx id-di/enza ba]ika li joqog[du jisimg[uh. G[ax jafu li din hi li;i [a]ina li hawn kritika kbira g[aliha g[ax tag[ti sinjal [a]in [afna dwar pajji]na: li /ittadinanza mixtrija tfisser Malta mixtrija. Kontra dak is-sinjal mill-ag[ar ta’ Muscat ta’ pajji] mixtri, id-diskors ta’ Simon Busuttil de/i]iv, im[e;;e;, b’vi]joni ta’ x’inhu nazzjon u xi jfisser li nkunu membri ta’ dan in-nazzjon li n[obbu.
18-il sena mit-twaqqif ta/-?entru tal-Anzjani fil-{amrun Dan l-a[[ar bdejt niffrekwenta /-/entru ta’ matul il-jum g[allanzjani fil-{amrun u veru bqajt impressjonat bl-g[add u l-varjetà ta’ attivitajjiet li jsiru fih. Qabel kelli l-idea li dawn i/-/entri huma biss g[al /erti tip ta’ anzjani u li jg[addu l-jum jilag[bu ttombla. Imma mal-ewwel darba li mort, mill-ewwel kissirt din lidea g[ax dan i/-/entru hu /entru ta’ [afna attivitajjiet. Id-Direttri/i ta/-?entru meg[juna minn tliet helpers [abrieka, pa/enzju]i u attivi, [olqot programm s[i[ ta’ attivitajiet mifruxa fuq xahar s[i[ barra dawk li normalment isiru f’dawn i/-/entri. Barra minn hekk, u[ud millattivitajjiet isiru wkoll barra mi//entru u g[alihom jattendu g[add sew ta’ membri g[ax barra l-kow/, ikun hemm ukoll vannijiet li j;orru lil dawk li ma jistg[ux jitilg[u f’kow/. Dan l-a[[ar twaqqaf ukoll kor fuq inizjattiva ta’ ]ew; membri, Joe Cordina u s-Surmast Michael
Dak li beda 18-il sena ilu bit-twaqqif ta’ ?entru tal-Anzjani fil-{amrun, g[adu jitgawda sal-lum
Angelo Chircop, u l-anzjani nisa u r;iel qed jipparte/ipaw b’entu]ja]mu s[i[. Hemm il-[sieb ukoll li ting[aqad banda ]g[ira. L-anzjani ji;u m[e;;a li jag[mlu u]u mit-talent tag[hom u minn ]mien g[al ]mien isiru wirjiet ta’ xog[lijiet tal-membri kemm fi//entru u anke f’postijiet o[ra. L-atmosfera f’dan i/-/entru hi wa[da ferrie[a g[all-a[[ar u lattendenza hi tassew numeru]a. Dan i/-/entru jidher li di;à qed jattwa w[ud mill-policies li sSegretarjat tal-Anzjani qed i[ejju biex jippromovu, u dan jawgura tajjeb g[at-tkomplija tat-tmexxija ta’ dan i/-/entru. Ta’ min isemmi li dan i/-/entru dejjem
sab il-koperazzjoni s[i[a tadDirettri/i tas-Segretarjat ta/?entri g[all-Anzjani, misSegretarjat innifsu tal-Anzjani u mill-Ministeru g[all-{idma So/jali. Il-{amis 24 ta’ Ottubru 2013 dan i/-/entru g[alaq 18-il sena li ilu mwaqqaf fil-{amrun. Joe C
. Cordina
Il-{amrun
L-ittri f’din il-pa;na jistg[u jintbag[tu fl-indirizza elettroniku alex.attard@media.link.com.mt jew fl-indirizz ta’ Media.Link Communications li jidher aktar ‘l isfel fil-pa;na
25 sena ilu f’In-Nazzjon Omar Mohammed Ali Rezaq, il-Libani] ta’ 25 sena li beda g[addej ;uri quddiem lIm[allef Wallace Gulia mixli b’g[add ta’ akku]i b’rabta mal-[tif tal-ajruplan Egypt Air f’Novembru tal-1985, wie;eb li hu [ati tal-akku]i kontrih. Dan il-;uri sar filForti Sant’Iermu min[abba s-sigurtà stretta, u parti minn dan il-bini nbidlet f’awla tal-Qorti. Id-Deputat Nazzjonalista Frank Portelli qal fl-A;;ornament tal-Parlament, li l-livell ta’ /omb fid-demm tal-Maltin hu g[oli [afna u din il-problema ntirtet mill-gvern pre]enti mill-Gvern So/jalista, li g[alkemm kellu rapport dwar din il-problema, qatt m’g[amel xejn dwarha. Fil-Parlament bdiet id-diskussjoni fi stadju ta’ Kumitat dwar l-Abbozz ta’ Li;i dwar l-Attivitajiet Fnanzjarji Kummer/jali ta’ Malta.
Editur> Alex Attard Media.Link Communications Co. Ltd 2, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 P.O. Box 37, il-{amrum {MR 1000 e-mail> news@media.link.com.mt • Tel> 21243641 Dipartiment tal-Avvi]i> Tel> 25965-317#232#474 E-mail> adverts@media.link.com.mt
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
10
INTERVISTA
Il-g]ejjer Maltin imdawrin b’diversi perikli naturali Il - Ba[ar Mediterran hu sinonimu mal - g]ejjer Maltin , mhux biss g[ax kull rokna ta ’ dawn il - g]ejjer hi mdawra bih i]da [ajjitna u l istorja tag[na dejjem idde -
pendew fuqu . G[al eluf ta ’ snin il - ba[ar kien lok importanti biex minnu n;ibu l - ikel u permezz tieg[u nirrilassaw , i]da kien ukoll lok importanti g[all -
ekonomija Maltija . Sfortunatament minkejja li ilna ng[ixu mieg[u g[al eluf ta ’ snin ftit li xejn nafu dwaru u dwar dak kollu li hemm fih , inklu] is - sbu[ija
tieg[u u l - perikli li hemm misturin fih . In - Nazzjon intervista lil Aaron Micallef li hu ;eologu marittimu fl Università ta ’ Malta . Aaron Micallef spe/jalizza barra
minn xtutna u kellu diversi esperjenzi ta ’ spedizzjonijiet fuq vapuri ta ’ ri/erka bil g[an li jikseb aktar infor mazzjoni fuq qieg[ il - ba[ar u aktar fil - fond .
Clinton Sammut
Meta tg[id ‘;eologu marittimu’ x’tifhem biha^
nxebbhuha [afna mat-tar;a li hi ffurmata mal-Victoria Lines. :eneralment il-ba[ar hu fond madwar 200 metru i]da hemmhekk jin]el g[al madwar 4,000 metru fond fi ftit kilometri. U kien hawn li sibna dawn is-70 [ondoq fond ta’ madwar 1,000 metru ta[t il-wi// tal-ilma. L-istudju kien iffukat biex nag[mlu pjanta fid-dettall talaktar parti fonda u tal-madwar. Hawn sibna dawk is-70 valanga. Dawn jikkonsistu f’ammont kbir ta’ tajn u blat depo]itat mal-;enb li wara li jil[aq ammont ta’ pi], ji]loq lejn il-qalba tal-[ondoq u jista’ jo[loq tsunami.
Il-qasam tal-;eolo;ija marittima hu vast. Il-qasam tieg[i jiffoka fuq li nanalizza l-pro/essi ta’ qieg[ il-ba[ar fosthom li filkreazzjoni ta’ mapep u mudelli 3D. B’permezz ta’ apparat ie[or naraw x’hemm ta[t qieg[ ilba[ar. Dan l-apparat jag[tina spe/i ta’ x-ray ta’ x’hemm ta[t fosthom it-tip ta’ blat, ri]orsi u mitt [a;a o[ra.
X’inhi l-importanza wara dan il-pro/ess g[al Malta^
Iz-zona ta’ ba[ar li g[andha Malta hi 240 darba akbar middaqs ta’ artna. G[ad m’g[andniex idea ta’ x’ri]orsi hemm ta[t ilba[ar u kif wie[ed jista’ ju]ahom b’mod sostenibbli. Permezz ta’ dawn l-istudji wie[ed isib x’ri]orsi g[andna f’Malta. Fost ri]orsi li wie[ed jista’ jsib hemm i]-]ejt u l-gass, i]da jaf ikun hemm ri]orsi o[rajn b[al dawk minerali li bihom isiru l-kompjuters u l-mowbajls. Dawn il-minerali minn fuq l-art qeg[din jispi//aw i]da pajji]i b[al Fiji di;à qeg[din jin]lu ta[t il-ba[ar biex ji;bruhom.
Permezz ta’ dawn l-istudji hemm xi valur g[all-qasam mediku^
Numru ta’ organi]mi li jinstabu jistg[u jintu]aw biex isiru studji biex jin[ar;u medi/ini ;odda, li jistg[u jg[inu lis-sa[[a tal-bniedem tkompli titjieb. Illum il;urnata g[andna kumpaniji multimiljunarji fil-bijoteknolo;ija li jiffukaw fuq dan il-qasam.
Ma ta[sibx li se nkunu qeg[din inpo;;u r-ri]orsa li tinsab ta[t il-ba[ar f’periklu^
Nafu li r-ri]orsi li hemm fuq lart kulma jmur qeg[din jonqsu u w[ud waslu biex jispi//aw. Ilmod kif drajna ng[ixu, u li mhux sostenibbli, qed jag[mel pressjoni fuq dawn ir-ri]orsi. Sfortunament hu diffi/li biex inbiddlu l-mentalità ta’ seba’ biljun persuna. Xi darba se nispi//aw nu]aw irri]orsi ta’ qieg[ il-ba[ar, u nixtieq li a[na l-;eologi nistg[u ng[inu biex nag[mlu dan il-pro/ess sostenibbli. Hawnhekk tid[ol ilkoperazzjoni bejn il-bijologi u l;eologi biex jinstabu dawn ir-
X’inhi l-importanza li nistudjaw fid-dettall dawn il-valangi^
Aaron Micallef, ;eologu marittimu
ri]orsi u jintu]aw b’g[aqal kbir.
Hemm xi benefi//ji o[ra li jo[ro;u minn dan l-istudju^
Permezz ta’ dan l-istudju qeg[din nitg[allmu l-perikli naturali li hemm fil-Ba[ar Mediterran fosthom il-vulkani, terremoti u tsunami. Dawn kollha jinsabu madwarna. Fi spedizzjoni li g[amilna dan l-a[[ar bdejna nfittxu dawn is-sorsi. Sors li sibna kien dak li hemm barra minn Catania, li fl-1693 g[amel [sarat kbar f’Malta fosthom li ;;arraf il-Konkatidral talImdina u fforma tsunami. Fl-1908 ;ara l-istess f’Messina u minkejja li ma n[assx f’Malta kien ;ie ffurmat tsunami. Studju li sar re/entement juri li jekk isir terremot qawwi fejn ilGre/ja, il-bajja ta’ Marsaxlokk fejn hemm il-Freeport u lPowerstation jistg[u jintlaqtu minn mew; ta’ sitt metri. Ma na[sibx li Malta hi konxja tar-
Fuq il-Malta Scarpment wie[ed isib 70 valanga, li wa[da minnhom hi daqs Kemmuna b’70 metru g[oli riskji li hemm madwarna u nemmen li hemm b]onn studju aktar fil-fond. Bi studju li g[amilna sibna 70 valanga (land slides). Wie[ed irid jistaqsi jekk dawn kinux jew jistg[ux ikunu l-ka;un ta’ tsunami. Dan hu biss bi//a ]g[ira millqieg[ tal-ba[ar Malti.
Il-periklu naturali ma tkunx tista’ tne[[ih. Allura x’inhu rrwol ta’ dan l-istudju^
In-natura hi aqwa mill-bniedem. I]da meta nistudjaw tema fid-dettall, wie[ed jista’ jo[ro; b’numru ta’ teoriji u pjani f’ka] ta’ b]onn. F’ka] ta’ tsunami wie[ed jista’ jag[mel apparat ta[t
l-ilma ba[ar li jikkalkula lpressjoni tal-ilma. Meta dawn jimmarkaw tsunami, l-awtoritajiet Maltin jibag[tu sms lin-nies tal-post biex imorru lejn postijiet siguri ’l bog[od mill-kosta. Il-mew; iffurmat mittsunami jista’ jasal lejn Malta fi ]mien ftit minuti u b’hekk permezz ta’ dan l-apparat tista’ ti;i ffrankata tra;edja umana.
:imag[tejn ilu kontu fuq spedizzjoni fil-Ba[ar Mediterran. Fejn kontu u x’sibtu interessanti^ Konna fuq il-Malta Scarpment,
li hi tar;a li taqsam il-Lvant millPunent tal-Mediterran, u nistg[u
Hu fatt li madwar id-dinja dawn il-valangi jag[mlu [sara ta’ madwar 300 miljun dollaru lissistema tal-pajpijiet ta’ ta[t ilba[ar. Malta g[andha b]onn studju aktar fid-dettall biex naraw minn fejn irridu ng[addu dawn ilpajpijiet tal-gass jew cables talelettriku. Barra minn Malta, [abib tieg[i li ja[dem ma’ kumpanija Asjatika, qalli li xog[olhom hu biss li jistudjaw qieg[ il-ba[ar u jsibu dawn il-valangi biex meta jitqieg[ed xi cable jew pajp talgass, jintg[a]el post ’il bog[od minn dawn il-perikli.
Sa issa rajna l-importanza ta’ qieg[ il-ba[ar. X’inhi l-importanza ta’ ta[t il-qieg[^
Ta[t qieg[ il-ba[ar jag[tina informazzjoni differenti u ta’ importanza differenti wkoll. Dan jag[tina informazzjoni ta’ x’materjal hi ffurmata minnu lvalanga u x’;eolo;ija te]isti ta[t dak it-tajn. Informazzjoni o[ra utli hi lkaw]a g[ala saret valanga. Jekk hux min[abba terremot jew vulkan jew sa[ansitra jekk hemmx xi ri]orsa b[al gass jew ]ejt. Finalment nie[du informazzjoni tad-daqs ta’ dawn il-valangi. L-akbar wa[da li sibna fiha daqs ta’ Kemmuna b’g[oli ta’ 50 metru. Din mhix l-ikbar wa[da. Sabu wa[da daqs il-Portugall kollu li meta din waqg[et madwar 8,000 sena ilu, in[olqu tsunami madwar g[al pa;na 11
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
11
INTERVISTA
Minn studju li sar, il-bajja ta’ Marsaxlokk tista’ tintlaqat minn tsunami minn pa;na 10
diversi postijiet fosthom flIskozja, l-I]landa u o[rajn. Bilvolum ta’ tajn li kien hemm wie[ed seta’ jordom lill-Iskozja kollha ta[t 40 metru tajn.
L-informazzjoni li ksibna sa issa dwar dawn il-valangi hi bi]]ejjed biex tag[tina informazzjoni dwar kif iffurmaw^ Jittellg[u kampjuni ta’ dawn ilvalangi^ Kif isir dan^
Le, sfortunament g[ad m’g[andniex bi]]ejjed informazzjoni biex insiru nafu kif dawn jiffurmaw. Rigward kampjuni, iva jittellg[u permezz ta’ tubu twil u tqil, li permezz tal-gravità jin]el fit-tajn u ji;bor fih sa sitt metri f’kapjun. Meta nistudjaw dan it-tajn wie[ed isib informazzjoni b[al meta ffurmat il-valanga, x’tip ta’ materjal tmexxa u l-kaw]a. Fl-istess [in insibu s-sors talmaterjal u anke x’organi]mi jg[ixu fih.
Kif tinduna kemm ilu li ;ie depo]itat it-tajn^
Nittamaw li nkunu xxurtjati bi]]ejjed biex fil-kampjun insibu fossili ]g[ar [afna, li rridu narawhom b’mikroskopju u minn hemm nag[mlu Radio-Carbon Dating li jurina kemm ilhom li ffurmaw dawk il-fossili.
Kur]ità: ;ieli sibtu xi materjal storiku intom u tag[mlu dawn l-istudji^
Iva, bejn Spanja u l-Marokk konna sibna fdal ta’ xini Ruman f’madwar 2,000 metru fond u dan rajnieh bir-robot apposta li jkollu kamera mwa[[la mieg[u. Issib ukoll diversità kbira florgani]mi fosthom korall u sfortunament meta nsibu dan ;eneralment ikun hemm [afna xbieki tassajjieda li jkaxkru mwa[[lin mieg[u. Id-data mi;bura f’dan ilqasam ng[adduha lill-MEPA biex din tkun tista’ ti;i protetta. A[na [afna drabi nipprote;u zoni qrib ix-xtajtiet i]da dawn lorgani]mi wkoll g[andhom b]onn protezzjoni g[ax huma sensittivi immens u jkunu f’periklu li jinqerdu.
Kif inhu l-livell ta’ ndafa hemm isfel^
Meta tkun qed tistudja l-widien, ;eneralment issib ammont kbir ta’ skart li dan jin;ema’ hemm isfel u jibqa’ hemm g[al tul ta’ snin bilkonsegwenza li jo[loq perikli lillkomunitajiet tal-organi]mi li
Xena mill-a[[ar spedizzjoni li saret fuq vapur tar-ri/erka Fran/i]
jg[ixu hemm. Wie[ed partikulari hu dak li studjajna barra minn Marsaxlokk, li sibna [afna xbiek, metall u plastik fih. Dan il-wied kien madwar 350 metru fond. Biex dawn ilwidien jitnaddfu, ji;u jiswew miljuni ta’ ewro jekk mhux kultant impossibbli li jsir dan.
Il-land reclamation tista’ teffettwa l-valangi^ Iva, fl-1979 waqt land reclamation fi Franza biex isir l-ajruport
ta’ Niece kienet se ssir valanga u tsunami min[abba li tefg[u [afna materjal fuq zona instabbli li /ediet. Barra minn hekk, meta rigg ta]]ejt jintrabat bi ]ball fuq valanga, waqt it-t[affir il-valanga tista’ //edi u r-rigg ta]-]ejt jimxi u jkun hemm di]astru naturali g[aliex ilpajpijiet jinqatg[u u ]-]ejt jo[ro;. Dan minbarra l-periklu li jaf ikun hemm g[all-[addiema. Kumpaniji ta]-]ejt kbar jinvestu miljuni kbar ta’ ewro biex janalizzaw jekk iz-zona fejn se j[affru hix sigura u ;ieli jdumu snin twal sakemm i;ibu dawn ir-ri]ultati.
Mill-ispedizzjoni li kellek hemm xi mument li tibqa’ tg[o]]u mil-lat xjentifiku^
Na[seb x[in bdejna nag[mlu mappa tat-tar;a tal-Malta Scarpment fejn sibna numru ta’ widien, valangi u affarijiet o[ra. Bqajt sorpri] bis-sbu[ija ta’ dan il-qieg[ mill-isba[. Dan jikkuntrasta bil-kbir ma’ dak li [afna
L-Università qed toffri korsijiet differenti dwar il-;eolo;ija marittima fosthom dwar kif tag[mel mapep u pjanti ta’ qieg[ il-ba[ar ja[sbu li l-ba[ar hu /att, g[aliex dan mhux il-fatt. Kulma nafu dwar qieg[ il-ba[ar hu biss [amsa fil-mija, meta dwar il-pjaneta Mars f’;imag[tejn ta’ studju sirna nafu ferm aktar minn hekk.
Hemm xi esperjenza li tibqa’ tg[o]] fuq ba]i umana^
Esperjenza li sa[[itni kienet li r/ivejna Mayday mill-awtoritajiet Taljani dwar dg[ajsa ta’ immigranti xi sag[tejn bog[od minna. Morna hemm biex insalvawhom. Kif wasalna indunajna li dawn kien spi//alhom il-fjuwil u b’kollox salvajna 50 Sirjan fosthom missier ma’ ibnu li kellu l-kundizzjoni ta’ Downs syndrome. Tellajniehom fid-dg[ajsa tag[na u [adniehom lejn Pozzallo kif konna mitlubin nag[mlu.
Kemm tiswa spedizzjoni b[al din^ X’tag[mlu dwar fondi^ }gur g[andek mal-25,000 ewro kuljum. Tista’ ta[seb li din lispedizzjoni swiet mal-250,000 ewro g[al g[axart ijiem biss. Kull pajji] g[andu numru ta’ dg[ajjes g[all-fini ta’ ri/erka fosthom
Spanja, Franza u l-:ermanja. Imbag[ad, darba f’sena jkun hemm sej[a nazzjonali biex ixxjenzjati jag[mlu proposti ta’ studju. Jekk l-istudju tieg[ek ikun approvat, jag[tuk id-dg[ajsa u lfondi ne/essarji fosthom g[allpagi tal-[addiema, fjuwil, ikel u apparat. Il-fondi j[allashom ilpajji] li tieg[u tkun id-dg[ajsa.
Fil-ka] ta’ Malta, a[na m’g[andniex dg[ajjes tarri/erka. Kif jirnexxilek tmur mag[hom^ Ikun jaqbillu lpajji] li qed i[allas din l-ispedizzjoni li jie[dok mieg[u^
Jien mort mal-Gvern Fran/i] u minn din l-ispedizzjoni gawda laktar il-Gvern Taljan u a[na lMaltin. I]da xorta hu importanti g[aliex minn dan l-istudju tg[allimna kif ji;u ffurmati t-terremoti madwar id-dinja kollha. Fil-ka] ta’ Malta, la m’g[andniex, allura nipparte/ipa fi spedizzjonijiet organizzati minn kollegi barranin. Imbag[ad hemm pro;etti o[rajn li tista’ takkwista fondi mill-Unjoni Ewropea apposta
g[alihom, b[alma ji;ri ma’ Malta li m’g[andhiex dg[ajjes ta’ ri/erka. A[na bbenefikajna u [adna madwar 150,000 ewro flimkien ma’ spejje] ne/essarji biex nanalizzaw il-kampjuni tag[na f’laboratorji barranin.
Ta[seb li Malta g[andha tesplora dan il-qasam^
Iva, b’mod spe/jali meta lba[ar Malti hu laboratorju naturali g[al [afna pro/essi. Kull imkien a//essibbli fi ftit [in u flistess [in nistg[u nistudjaw diversi oqsma fosthom dak li semmejna flimkien mal-kimika tal-ba[ar u aspetti o[rajn. Dan kollu jibqa’ jsa[[a[ l-ekonomija Maltija. Numru ta’ pajji]i qeg[din jinvestu f’dan il-qasam. L-Irlanda nefqet mat-80 miljun ewro fi studju simili, i]da b[alissa di;à bdiet i;;ib il-flus lura permezz ta’ dan l-investiment.
G[andek xi pjani futuri fosthom fil-qasam akkademiku^
Dan ix-xahar fta[na kors fuq ba]i part-time, u qeg[din noffru studju fuq dan il-qasam. ’Il quddiem nixtiequ nibdew noffru dawn il-korsijiet fuq ba]i ta’ Masters jew dottorat. Kors ie[or hu dak dwar kif tag[mel il-pjanti u mapep ta’ qieg[ tal-ba[ar. Dan jikkonsisti fi prattika u teorija. Min jixtieq aktar informazzjoni dwar dawn il-korsijiet jista’ jikkuntattjani permezz ta’ aaron.micallef@um.edu.mt
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
12
A{BARIJIET TA’ BARRA
Lejn trabi ta’ sess mhux determinat IL-:ERMANJA
Il-:ermanja se ssir l-ewwel pajji] Ewropew li jippermetti li t-trabi li jitwieldu bil-karatteristi/i ta]-]ew; sessi jkunu rre;istrati b ’ mod li ma jpo;;ihom fl-ebda kategorija spe/ifika . Hekk , la jkunu rre;istrati b[ala ta ’ sess maskili u lanqas ta’ sess feminili. G[aldaqstant, il-;enituri tattrabi inkwistjoni jistg[u ma jni]]lu l-ebda dettall tas-sess tat - tarbija fuq i/ - /ertifikati tat-twelid u dan effettivament iwitti t - triq g[al kategoriji ;odda ta’ trabi bis-sess mhux determinat. Il-mi]ura hi inti]a biex tonqos il-pressjoni fuq il-;enituri ta’ dawn it-trabi li fi/-/irkustanzi , u fil - ka]i spe/ifi/i , ikollhom kemm - il darba jie[du d-de/i]jonijiet malajr rigward aspetti ta’ kirur;ija dovuti. Hu ma[sub li persuna minn kull elfejn ru[ g[andha l karatteristi/i ta]-]ew; sessi u dawn in - nies jissej[u b[ala membri tal-kategorija ‘intersex’. G[aldaqstant , u skont ma jispjegaw l-esperti, il-;enituri ta’ tarbija li titwieled b’dan ilmod ;ieli jiffa//jaw diffikultajiet intensivi peress li jridu jag[]lu s-sess tat-tarbija millaktar fis biex ikunu jistg[u jirre;istrawha mal-awtoritajiet. Kultant , it - tarbija inkwistjoni jkollha tg[addi minn kirur;ija li tirrendilha lkaratteristi/i fi]i/i ‘kompatibbli’ ma’ kategorija (sess) partikulari . L - awtoritajiet fil :ermanja ilhom jirrevedu lka]i tipi/i li , fost o[rajn , ji]velaw l-istejjer ta’ niket li jnisslu sens ta’ dispja/ir profond.
IL-MEDDA TA’ GA}A> Subien Palestinjani jilag[bu qrib kanun antik tal-qawwiet tal-ba[ar Britanni/i li kienu sabuh is-sajjieda Palestinjani fl-ib[ra barra l-villa;; ta’ Deir al-Balah. Dan il-kanun (li jmur lura g[all-1910 u li rkuprawh mill-fdalijiet ta’ vapur mg[arraq) jinsab g[all-wiri fl-istess villa;; fejn qed jipponta fid-direzzjoni ta’ I]rael< dejjem skont id-direttiva tal-mexxejja Palestinjani tal-Hamas lokali (ritratt> EPA)
L-I]raeljani jattakkaw kunsinna ta’ missili li kienet ;ejja mir-Russja IS-SIRJA
Ajruplani tal-gwerra I]raeljani attakkaw kunsinna ta’ missili ta’ manifattura Russa, li kienet f’fortizza tal-Gvern Sirjan, filbelt tal-port ta’ Latakja. L-i]vilupp qed jhedded li jixpruna l-periklu g[ar-re;jun li g[adu j;arrab it-the]]i] millgwerra /ivili tas-Sirja. Uffi/jali Amerikani qalu li l-I]raeljani kkon/entraw l-attakki fuq ilmissili Russi tat-tip SA-125. L-in/ident, intant, [are; filbera[ wara li l-Gvern talPresident Sirjan, Bashar al-
Assad, irrispetta deadline kru/jali b’konnessjoni malimpenn ambizzju] biex tinqered il-[a]na tal-armi kimi/i tas-Sirja sa nofs l-2014. Il-konferma millOrganizzazzjoni g[allProjbizzjoni tal-Armi Kimi/i (OPCW) fis-sens li s-Sirja qerdet it-tag[mir li jipprodu/i lelementi g[all-armi kimi/i tindika li l-President Assad hu lest li jikkopera mal-komunità internazzjonali [alli jevita l-azzjoni militari ‘minn barra’ kontra
pajji]u. I/-/irkostanzi pre]enti, fl-istess [in, i]idu l-pressjoni fuq irribelli fis-Sirja (li ilhom ix-xhur ji;;ieldu biex iwaqqg[u lil Assad) biex jattendu konferenza g[all-pa/i li hemm ippjanata. Sadanittant, il-Gvern ta’ Damasku ma kkonfermax lattakk tal-I]raeljani fuq il-missili f’Latakja u kien hemm drabi o[ra meta l-qawwiet ta’ I]rael ikkon/entraw l-attakki fuq kunsinni ta’ missili o[rajn fl-artijiet Sirjani.
Fi ]vilupp ie[or, qawwiet talajru I]raeljani, ilbiera[, qatlu tliet militanti tal-Hamas filMedda ta’ Ga]a wara li fil-lejl ta’ qabel se[[ew l-isparaturi li fihom inqatel Palestinjan armat u ndarbu xi truppi I]raeljani. Dan kien l-ag[ar ka] ta’ vjolenza bejn l-I]raeljani u lPalestinjani fl-artijiet ta’ Ga]a mindu, sena ilu, da[al fis-se[[ ftehim g[al waqfien mill-;lied li kkonkluda sensiela ta’ battalji [orox bejn dawn l-avversarji eterni.
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
13
A{BARIJIET TA’ BARRA
Ter;a’ tis[on il-qieg[a dwar :ibiltà IR-RENJU UNIT
Il-Gvern Ingli] ipprotesta mal-Gvern Spanjol wara in/ident li seta’ kellu konsegwenzi serji f’ib[ra territorjali ta’ :ibiltà. Il-Ministeru tad-Difi]a Ingli] akku]a lill-forzi tas-sigurtà Spanjoli li patrol boat minn tag[hom immanuvra b’mod provokattiv u perikolu] qrib bastimenti tal-gwerra tar-Royal Navy. Minkejja li jidher li kien hemm tensjoni kbira, fl-in/ident ma kinux sparati tiri g[alkemm patrol boat Spanjola [abtet ma’ o[ra tal-Pulizija ta’ :ibiltà. L-in/ident se[[ nhar l-Erbg[a meta lane/ tal-Pulizija ta’ :ibiltà kienu qed jg[assu vapur tar-Royal Navy, l-HMS Scimitar, li kien qed i;orr i]-]ejt
f’ib[ra ta’ :ibiltà. Skont rapporti minn :ibiltà, patrol boat Spanjola ba[[ret qrib [afna tal-bastiment tar-Royal Navy wara li s;i//a s-sigurtà li kien hemm. Dan wassal biex ba[rin armati abbord l-HMS Scimitar ordnaw il-vapur Spanjol biex jitlaq mizzona imma dan injora l-ordni u kompliet ti]died it-tensjoni. Dan wassal biex g[al xi [in i]]ew; na[at ippuntaw l-armi lejn xulxin. Mitlub jikkummenta dwar dak li ;ara, kelliem g[allForeign Office qal li l-ba[rin Ingli]i mxew skont il-pro/eduri, ikkonferma li kien se[[ in/ident u li l-ka] kien se jitressaq quddiem l-og[la livelli tal-Gvern Spanjol g[al kjarifika.
Kul[add qaddis IL-VATIKAN
Il-Papa Fran;isku, wara talab g[al dawk l-immigranti li nstabu mejta fid-de]ert tan-Ni;er, fakkar li l-qaddisin ma kinux nies li kellhom xi poteri ta’ barra minn hawn u lanqas ma twieldu perfetti. I]da nies, qal il-Papa lbiera[ waqt l-Angelus, li g[exu [ajja normali, bit-tajjeb u l-[a]in,
imma meta saru jafu bl-im[abba ta’ Alla, imxew warajh. Hu qal li wie[ed ikun qaddis ma kienx privile;; ta’ ftit u u kul[add seta’ jkun qaddis. Hu qal li l - :enna kienet hemm g[al dawk li jfittxu s - sigurta fl - im[abba ta ’ Alla u mhux fl - affarijiet materjali .
IL-FILIPPINI> Ra;el jg[addi minn [dejn kopja tal-Istatwa tal-Libertà f’Antipolo, fil-Lvant tal-kapitali Manila. L-istatwa or;inali kienet ing[atat b[ala rigal minn Franza lill-Istati Uniti fl-1886 imma hemm kopji tag[ha madwar id-dinja (ritratt> EPA)
Kerry jemmen li l-ispjuna;; Amerikan qabe] il-limitu L-ISTATI UNITI
John Kerry, is-Segretarju talIstat Amerikan, qal li f’/erti ka]i, /ertu spjuna;; mill-Istati Uniti kien qabe] il-limitu. Kerry hu l-og[la uffi/jal Amerikan li tkellem apertament dwar il-kwistjoni ta’ dawn la[[ar ;img[at dwar l-ispjuna;; Amerikan li qed isir fuq pajji]i alleati.
Kerry qal li kien se ja[dem flimkien mal-President Barack Obama biex fil-;ejjieni tkun evitata ripetizzjoni ta’ ka]i simili min-National Security Agency (NSA), l-a;enzija Amerikana inkarigata mill-ispjuna;; tattelekomunikazzjonijiet. Il-kummenti ta’ Kerry saru hekk kif pajji]i Asjati/i
pprotestaw li l-Awstralja kienet imda[[la fl-ispjuna;; li kien qed isir mill-Istati Uniti fuqhom. I/-?ina talbet spjegazzjoni g[ar-rapporti li qed jidhru filwaqt li l-Indone]ja sej[et g[allAmbaxxatur Awstraljan g[all-istess ra;unijiet. Kerry, fil-kummenti tieg[u talbiera[ iddefenda wkoll il-b]onn li
jkun hemm g[assa kontinwa mill-Istati Uniti u fakkar li permezz ta’ hekk, kienu evitati diversi attakki terroristi/i. Hu assigura wkoll li minn dak li kien qed isir, nies inno/enti ma kinux fil-mira. Din il-;img[a kien ]velat li lNSA kienet qed tispjuna fuq illinks tad-data centres tal-Google u l-Yahoo. Fl-Awstralja kien
]velat li l-Ambaxxati Awstraljani fl-Asja kienu qed jintu]aw g[al spjuna;; fi/-?ina, l-Indone]ja, Singapore, it-Tajlandja u lVjetnam. Dan kollu qed ikun ]velat b’rabta mad-dokumenti li kien [a mieg[u l-eksimpjegat tal-NSA, Edward Snowden, li mbag[ad [arab lejn ir-Russja.
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
14
A{BARIJIET TA’ BARRA
Jillimitaw l-ivvja;;ar biex isalvaw il-[ajjiet IN-NI:ER
Ministru fin-Ni;er qal li t-tfal u n-nisa jistg[u jkunu pprojbiti milli jivvja;;aw mir-rotot tatTramuntana li jag[tu ’l barra mill-pajji]. Din il-mi]ura hi inti]a biex issalva l-[ajjiet wara l-a[[ar tra;edja tal-immigranti fl-artijiet tas-Sahara, dominati mid-de]ert. Il-Ministru g[all-Affarijiet Barranin, Bazoum Mohammed, qal li se jipproponi din l-mi]ura waqt il-laqg[a tal-Kabinett li jmiss meta l-projbizzjoni g[allivvja;;ar mistennija tkun infurzata fil-bnadi ta’ Arlit. In-Ni;er jinsab f’zona meqjusa b[ala rotta ewlenija g[all-immigrazzjoni bejn irre;juni Afrikani ta’ ta[t isSahara u l-Ewropa. L-awtoritajiet fi Niamey, il-kapitali tanNi;er, qeg[din jippruvaw jillimitaw il-periklu wara li f’dawn iljiem instabu l-katavri ta’ g[exieren tal-immigranti (inklu]i tfal) li kienu destinati li jmutu bil-g[atx huma u jivvja;;aw qalb id-de]ert tasSahara. {afna mill-immigranti li jaqsmu d-de]ert bit-tama li jsibu [ajja a[jar qeg[din jispi//aw ja[dmu fil-pajji]i Afrikani tatTramuntana. Hu mag[ruf ukoll li numru sostanzjali minn dawn in-nies qeg[din jaqbdu l-vja;;i mid-distretti tan-Ni;er lejn lAl;erija u mbag[ad jispi//aw jittallbu fit-toroq. Min-na[a tieg[u, il-Ministru Mohammed jirrikonoxxi li limmigranti huma nies iddisprati li jkunu sfurzati f’din is-sitwazzjoni min[abba l-faqar, i]da g[an-nom tal-awtoritajiet fi Diamey g[amilha /ara wkoll li ma jsolvu xejn dawn it-tipi ta’ vja;;i li qeg[din isiru ta[t iddell tal-mewt.
IL-KOREA T’ISFEL> Dehra ;enerali ta’ lanterni waqt festa tradizzjonali fil-belt kapitali Koreana Seoul li bidet ilbiera[ u tkompli sas-17 ta’ Novembru (ritratt> EPA)
Letta jwissi dwar l-elezzjonijiet Ewropej L-ITALJA
Il-Prim Ministru Taljan Enrico Letta hu m[asseb li lelezzjonijiet g[all-Parlament Ewropew li se jsiru s-sena ddie[la se jwasslu g[all-aktar Parlament anti-Ewropew flistorja. Letta qal li ]-]ieda fil-popolarità ta’ partiti b[all-UK Independence Party u /-Cinque Stelle (M5S) fl-Italja kienu laktar fenomenu perikolu] li qed t[abbat wi//ha mieg[u l-Unjoni
Ewropea. Letta qal dan f’intervista kon;unta ma’ sitt ;urnali Ewropej ewlenin Il-Prim Ministru Taljan wissa li jekk il-partiti ewroxetti/i flelezzjonijiet ta’ Mejju jirb[u 25 fil-mija tal-voti, dan kien se jkun il-bidu ta’ tendenza negattiva [afna g[all-UE u li tista’ teffettwa l-potenzjal g[all-i]vilupp ekonomiku Ewropew. Hu qal li l-akbar sfida b[alissa
kienet dik ta’ bejn l-Ewropa talpoplu u l-Ewropa tal-populi]mu. Fil-pajji]i tal-Unjoni Ewropea, bejn it-22 u l-25 ta’ Mejju se jsiru l-elezzjonijiet g[all-Parlament Ewropew b’mandat sal-2019. Imma hemm t[assib f’diversi pajji]i, li din lelezzjoni se tg[abbi l-Parlament bi kwantità kbira ta’ Membri Parlamentari li huma ewroxetti/i. L-ist[arri; tal-opinjoni pubb-
lika qed turi li partiti estremisti fir-Renju Unit, Franza, ilPolonja, l-Awstrija, l-Ungerija u l-Bulgarija mistennija jmorru tajjeb f’dawn l-elezzjonijiet u listess fl-Italja u l-:ermanja. Letta wissa li fi ]mien meta l-UE se jkollha b]onn sforz ;did biex l - ekonomija Ewropea tqum fuq saqajha, ilpre]enza ta’ dawn il-partiti filParlament Ewropew kienet t[arbat kollox.
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
15
A{BARIJIET TA’ BARRA
Qed jikkunsidraw li j[allu lit-tfal jitolbu l-ewtanasja IL-BEL:JU Il-Gvern fil-Bel;ju qed jikkunsidra jda[[alx li;i li tag[ti d-dritt lit-tfal li jtemmu [ajjithom permezz tal-ewtanasja. L-ewtanasja di;à hi legali filpajji] g[al dawk li g[andhom aktar minn 18-il sena u issa qed ikun ikkunsidrat li tkun offruta wkoll g[at-tfal u l-adulti fil-bidu ta’ dimensja. Il-Partit So/jalista Bel;jan qed jinsisti biex ida[[al din il-li;i biex it-tfal ikunu jistg[u jtemmu [ajjithom, bil-kunsens tal-;enituri. Is-So/jalisti qed isostnu li dan g[andu jsir g[al familji li jinqabdu f’sitwazzjonijiet ta’ qsim il-qalb. I]da dawk kontra qed jistaqsu kemm it-tfal huma kapa/i jifhmu l-pass li jkunu se
jag[mlu. It-tabib Gerlant van Berlaer, mill-Isptar Universitair Ziekenhuis Brussels, qal li lewtanasja tat-tfal di;à ssir filBel;ju b’mod informali u kkalkula li kull sena jkun hemm bejn g[axra u mitt ka] simili. Fl-Olanda di;à hu permess li tfal li g[andhom aktar minn 12il sena u ta[t kundizzjonijiet spe/ifi/i jistg[u jitolbu g[allewtanasja, bil-kunsens tal-;enituri. Fil-Bel;ju, l-ewtanasja saret legali fl-2002 u tul is-snin il-ka]i ]diedu. Fl-2003 kienu rrappurtati 235 ka] filwaqt li s-sena li g[addiet kien hemm 1,432 ka]. Li jsir fil-Bel;ju hu li tabib jag[ti kalmant qawwi [afna lill-
persuna qabel ma jag[tiha injezzjoni biex twaqqaf il-qalb. Il-Partit Demokristjan Bel;jan wissa li kien se jopponi g[al din il-li;i bil-qawwa kollha u jekk il-li;i tg[addi, kien se jifta[ kaw]a fil-Qorti Ewropea g[adDrittijiet tal-Bniedem. L-Ar/isqof Bel;jan Andre Joseph Leonard qal li kienet stramba kif it-tfal mhumiex meqjusa kompetenti legalment f’/erti oqsma imma mbag[ad hawn min qed jg[id li dawn jistg[u jidde/iedu biex ine[[u [ajjithom. Hemm min qed isostni i]da li peress li fil-pajji] l-ewtansja di;à hi legali, kien ikun in;ust jekk dan il-pass ji;i m/a[[ad littfal.
L-ISTATI UNITI> Il-President Barack Obama jqassam il-[elu waqt re/eviment li sar fil-White House biex tkun /elebrata l-festa ta’ Halloween (ritratt> EPA)
Koppji barranin li ddivorzjaw g[andhom l-inkwiet IR-RENJU UNIT Kwa]i 200 koppja Taljana se jkollhom id-divorzju tag[hom im[assar mill-qrati Ingli]i wara li nkixef ka] ta’ frodi. Dan wara li l-Im[allef ewlieni g[all-ka]i tal-familja, Sir James Munby, talab li jit[assru 180 ka] ta’ divorzju wara li nstab li xi Taljani kienu qed japprofittaw mis-sistema legali Ingli]a biex jiksbu divorzju malajr u bl-ir[is. Instab li xi Taljani kienu qed jag[mlu tabirru[hom li kienu jg[ixu fir-Renju Unit biex ikunu jistg[u ju]aw is-sistema tal-qrati Ingli]i [alli jiksbu divorzju
malajr u bi ftit spejje]. Kollox inkixef wara li xi uffi/jali ndunaw li f’179 ka], g[al persuna fil-koppja dejjem ing[ata l-istess indirizz f’Maidenhead, f’Berkshire. Wara nstab li dan l-indirizz lanqas kien residenza imma kaxxa tal-ittri. Irri]ulta li koppji Taljani kienu qed jintalbu j[allsu 4,000 ewro biex jirran;awlhom divorzju firRenju Unit. Issa l-awtoritajiet Ingli]i g[amlu kuntatt ma’ dawn il-koppji biex jinfurmawhom li d-divorzju tag[hom se jit[assar.
L-OLANDA> Il-fotografu Olandi] Erw in Olaf jidher [dejn id-disinji tieg[u g[all-muniti Olandi]i ;odda tal-ewro b’wi// ir-Re Willem-Alexander. Fil-bidu tas-sena d-die[la, l-Olanda se tibda tbiddel il-muniti tal-ewro li fuqhom hemm wi// ir-Re;ina Beatrix, li abdikat, biex minflok jin[ar;u dawk b’wi// ir-Re (ritratt> EPA)
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
16
MADWARNA
Bdiet il-[ames edizzjoni tal-Festival Internazzjonali Malti tal-Korijiet George Maggi
B’su//ess g[al sena wara lo[ra, nhar il-{amis 31 ta’ Ottubru re;a’ ng[ata bidu g[all[ames sena tal-Festival Internazzjonali Malti tal-Korijiet li hu organizzat mill-Ministeru g[at-Turi]mu, l-Awtorità Maltija g[at-Turi]mu (MTA) u lInterkultura. Il-festival beda minn Pjazza De Vallette fil-Belt bi sfilata g[allKonkatidral ta’ San ;wann fejn sar kun/ert tal-ftu[ bit-titolu Kant g[all-Pa/i li fih [adu sehem koristi minn bosta denominazzjonijiet. Ilbiera[ il-:img[a, l-1 ta’
Novembru fl-Istitut Kattoliku kien hemm kompetizzjoni korista tal-folklor u fil-Barrakka ta’ Fuq u fi Pjazza De Vallette saru kun/erti ta’ [biberija. Wara nofsinhar fil-knisja ar/ipretali ta’ San Publju l-Furjana bdiet kompetizzjoni ta’ kant reli;ju] min-nisa u minn ir;iel filwaqt li fl-Istitut Kattoliku sar kant minn korijiet im[allta u korijiet tan-nisa. Illum fl-Istitut Kattoliku, fl-10 a.m. se jsir kant folkloristiku minn korijiet, filwaqt li fil-11.30 a.m. fil-knisja ar/ipretali ta’ San Publju, issir mu]ika sagra minn korijiet im[allta. Fl-12 a.m. fil-
G[al darba o[ra l-Festival Internazzjonali Malti tal-Korijiet qed jattira korijiet tal-aqwa livell
Barrakka ta’ Fuq u fi Pjazza De Vallette l-Belt, kun/erti ta’ [biberija. Fl-Istitut Kattoliku fis1 p.m. kompetizzjoni ta’ korijiet tal-ir;iel tal-istess vu/ijiet u vu/ijiet im[alltin. Aktar tard fil-5 p.m. issir mu]ika korali popolari filwaqt li fis-7.30 p.m. fi/-/entru g[allMediterran g[all-Konferenzi jing[ata bidu g[all-Grand
Concert bis-sehem tal-Orkestra Filarmonika Nazzjonali flimkien mal-Kor tal-Festival Internazzjonali. G[ada l-[add f’diversi knejjes madwar Malta jsir kant minn korijiet differenti matul il-quddies. Sadattant fl-Istitut Kattolik fl-10 a.m. se ssir kompetizzjoni minn korijiet im[allta u mill-B2 Female Choirs. Fil-5 p.m. fl-
Istitut Kattoliku ssir i/-/erimonja tal-g[oti tal-premjijiet g[al dawk il-korijiet li [adu sehem fil-kompetizzjonijiet. Minbarra g[all-Grand Concert id-d[ul g[ar-rappre]entazzjonijiet ikun bla [las. Booking g[allGrand Concert jista’ jsir millfoyer ta/-/entru tal-Mediterran g[all-Konferenzi jew telefon 0035625595750#1.
Ri]ultat presti;ju] g[al g[addas u fotografu Pro;ett uniku mis-Santwarju Malti f’kompetizzjoni internazzjonali Nazzjonali Ta’ Pinu Matthew Farrugia, g[addas u fotografu ta’ ta[t il-ba[ar, mag[ruf sew fi-xena lokali u membru tal-Calypso Sub-Aqua Club, g[at-tieni sena konsekuttiva ;ab unur g[al Malta u g[alih innifsu meta kiseb ri]ultati tajbin [afna fil- “World Shootout Underwater Photo Grand Prix” li hija mag[rufa b[ala l-Olimpijadi talFotografija ta’ ta[t il-Ba[ar. Matthew Farrugia kiseb ittielet premju fil-kategorija ta’ ritratti ta’ bastimenti mg[arrqin
b’ritratt artistiku tal-lan/a talirmonk “Tug2”. Din [iet mg[arrqa aktar kmieni din issena sabiex isservi ta’ attrazzjoni ;dida g[all-[ut u g[all-g[addasa kemm lokali kif ukoll barranin li j]uruna s-sena kollha. Huwa kiseb ukoll nominazzjonijiet f’kategoriji o[ra li ukoll urew is-se[er tal-ba[ar madwar dawn il-G]ejjer. Dan ir-ri]ultat g[al darb’o[ra jservi biex i[e;;e; lill-g[addasa u fotografi lokali sabiex jipparte/ipaw f’kompetizzjonijiet
Ir-ritratt rebbie[ me[ud minn Matthew Farrugia
ta’ dan in-livell u kif ukoll iservi ta’ riklam g[all-industrija tatTuri]mu lokali li qieg[da tgawdi [afna minn ]jarat ta’ turisti, spe/ifikament g[all-g[adds madwar il-g]ejjer Maltin. Iktar investiment u tis[i[ talfacilitajiet fis-siti tal-g[addasa inklu]i ]ieda fl-attrazzjonijiet, b[at-tg[arriq tal-lan/a tal- lirmok “Tug2” iktar kmieni din is-sena, jkun ta’ benefi//ju filtul g[alll-Industrija tat-Turi]mu kif ukoll g[all-komunita’ kbira ta’ g[addasa lokali.
Is-Santwarju Nazzjonali ta’ Pinu b[alissa g[addej bl-a[[ar xog[lijiet biex ti;i kkonvertita f’mu]ew id-dar fejn kienet tg[ix ix-xbejba Karmni Grima li semg[et issej[ilha l-Madonna mill-Kwadru tag[ha f’Ta’ Pinu. Dan il-pro;ett qed ji;i parzjalment iffinanzjat mill-Unjoni Ewropea ta[t il-Fondi ta’ Koe]joni g[al Malta 2007 – 2013. Ix-xog[ol jikkonsisti wkoll f’restawr (li di;a tlesta) ta’ tnax-il pittura, xog[ol l-artist Malti ;u]eppi Briffa. L-g[ajnuna ta’ fondi Ewropej li ng[atat hija ta’ 85 fil-mija fuq pro;ett ta’ 400,000 ewro. Ix-xog[ol fid-dar ta’ Karmni Grima li [afna minnu ;a tlesta jikkonsisti f’xi xog[ol strutturali, sistemi ;odda ta’ dwal, pre]entazzjoni awdjo-vi]iva tal-[ajja ta’ Karmni Grima u l-messa;; li r/eviet ming[and il-Madonna, twa[[lu ]ew; lifts biex il-kamamar fejn ser ikun hemm g[al wiri affarijiet konnessi mal-[ajja ta’ Karmni Grima jkunu a//essibili g[al kul[add. Twa[[let ukoll sistema ta’ u]u mill-ener;ija solari biex hekk jitnaqqas il-[ela tal-ener;ija u emissjonijiet tal-karbonju. Ir-Rettur tas-Santwarju Nazzjonali Ta’ Pinu Dun Gerald Buhagiar ifisser li l-[sieb wara dan l-investiment huwa li l-mu]ew qed ji;i attrezzat kif jitolbu l-[ti;ijiet ta’
Karmni Grima
mu]ewijiet fid-dinja tal-lum u allura ji;bed turi]mu reli;ju] lejn pajji]na b’enfasi lejn il-g]ira ta’ G[awdex. “It-turi]mu reli;ju] huwa qasam importanti ferm fl-industrija turistika u diversi siti reli;ju]i jg[inu mhux ftit lil dan is-settur fil-pajji] fejn jinsabu. Huwa stmat li madwar 300 sa 330 miljun pellegrin i]uru siti reli;ju]i madwar iddinja.” “Permezz tal-Mu]ew Dar Karmni Grima jinxtered iktar ilmessa;; li l-Madonna g[addiet lil din ix-xbejba sempli/i f’Ta’ Pinu. [afna mix-xog[ol ta’ restawr twettaq mill-kuntratturi Baron Contracts li llum g[andhom esperjenza vasta f’dan ixxog[ol,” tenna r-Rettur Dun Gerald Buhagiar.
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
17
G{AWDEX
Jitlesta b’su//ess il-pro;ett ta’ restawr fil-Knisja Parrokkjali ta’ San Lawrenz F’dawn l-a[[ar erba’ snin, ilParro//a ta’ San Lawrenz, [admet fuq pro;ett ta’ ri;enerazzjoni u restawr li permezz tieg[u qed twassal biex il-lokalità ta’ San Lawrenz, flimkien malpro;etti li qed iwettaq il-Kunsill Lokali jkabbar il-potenzjal turistiku tieg[u li ji]]ewwe; ma’ dak li di;à je]isti fid-Dwejra. Il-pro;ett ta’ restawr li hu kofinanzjat mill-Unjoni Ewropea ta[t il-Fond ta’ Koe]joni, mag[ruf b[ala il-Fond Ewropew g[all-I]vilupp Re;jonali kien jikkonsisti fir-restawr tal-fa//ata tal-knisja, taz-zuntier, il-kampnari, is-sistema ta’ prevenzjoni kontra s-sajjetti, ir-restawar talpitturi tal-Cali u l-orgni tal-knisja. Dan ir-restawr apparti s-sens ta’ konservazzjoni tieg[u g[andu wkoll l-iskop li ji;;enera turi]mu ta’ kwalità f’ San Lawrenz, tant hu hekk li nhar ta’ Tnejn, l-Erbg[a u l-:img[a bejn il-11.00am u s-1.00pm u bejn it3.00pm u l-5.00pm, il-Knisja ta’ San Lawrenz se tkun miftu[a g[all-pubbliku. Barra minn dan fil-pjazza ;iet mwaqqfa pannella ta’ interpretazzjoni interattiva biex tag[ti informazzjoni b’diversi lingwi lil dawk li j]uru lir-ra[al ta’ San Lawrenz, mhux biss dwar San Lawrenz imma dwar l-arja talvi/in.
Matul ix-xhur li g[addew sar xog[ol estensiv fil-parti ta’ ;ewwa tal-knisja biex issa ng[atat id-dehra sabi[a li tixirqilha
Inizjattiva o[ra hi dik ta’ mappa turistika bl-isem ‘San Lawrenz and the western part of Gozo’ li qed titqassam fl-uffi//ji tat-turi]mu u lukandi mxerrdin ma’ Malta u G[awdex. Qed ji;i organizzat kun/ert reli;ju] fis-sena fuq l-orgni biex
Il-Knisja Parrokkjali ta’ San Lawrenz tifta[ il-bibien tag[ha g[at-turisti
aktar nies ikollhom l-okka]joni li jgawdu l-[oss sabi[ tal-orgni, ilkun/ert ta’ din is-sena se jsir nhar il-:img[a, 27 ta’ Di/embru mill-iSchola Cantorum Jubilate. Dawn hu aktar inizjattivi huma inti]i biex il-lokalità ta’ San Lawrenz i]]id il-kapa/ità turistika tag[ha flimkien ma’ dak li di;à g[andha min[abba l-bajja tad-Dwejra. G[al aktar informazzjoni wie[ed jista’ jag[ti titwila lis-sit www.sanlawrenz.org.
Dehra sabi[a o[ra tal-Knisja Parrokkjali ta’ San Lawrenz minn ;ewwa grazzi g[ar-restawr estensiv li sar fiha
Il-fa//ata tal-Knisja Parrokkjali ta’ San Lawrenz issa ;iet restawrata u ng[atat id-dehra sabi[a li tixirqilha biex hekk din il-;awhra arkitettonika li sservi b[ala t-tempju ta’ Alla tista’ titgawda aktar
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
18
LETTERATURA
Minn qieg[ l-Afrika “Qabel kont rajt pajji]i o[ra li kienu jag[tuni lilhom infushom meta nkun hekk wasalt biex nitlaq, imma kont insejt it-tifsira. {sibt li qatt ma kont rajt il-pajji] daqshekk sabi[, b[allikieku l[ars [assiebi kien minnu nnifsu bi]]ejjed biex iferra[ni g[al [ajti kollha. Id-dawl u d-dell kienu jaqsmu bejniethom il-passa;;: ilqawsalel kienu fis-sema.’’ Is-se[er tal-Kenja ;ewwa lAfrika qalb l-g[oljiet ta’ Ngang, il-Kenja benniena tal-Homo Sapiens, missier il-bnedmin kollha li minn hemm ma]-]mien terrqu u nfirxu fil-kontinenti, eluf u eluf ta’ snin ilu. Il-kittieba Dani]a Karen Blixen (1885-1962) li Papa Fran;isku jidher li qara xxog[lijiet tag[ha, kitbet kemm bl-Ingli] kemm bid-Dani]. Bieg[et kulma kellha Drabi ta[t l-isem ta’ Dinesen, g[amlet [afna
Isak snin hemm tmexxi qasam kbir g[attkabbir tal-pjanta tal-kafé sakemm fl-1931 is-suq mar ]mer/ u b’dieqa telqet lejn artha wara li bieg[et kulma kellha. “Out of Afrika’’ li minnu [add is-silta ta’ fuq, huwa rakkont awtobiografiku ta’ dawk is-snin sbie[, ta’ [elsien bla qies fejn “Is-Slaten ta’ Tarxiex i;ibu lg[otjiet,”, fejn ajruplan je[odha “fil-[elsien s[i[ ta’ tliet dimensjonijiet; wara [afna snin ta’ e]ilju u [olm il-qalb xewqana g[al darba tintefa’ fi [dan lispazju.” Hemm iltaqg[et ma’ Ewropej, nies tat-tribuwiet Afrikani, Kikuyu u Masia, li mhux dejjem jaqblu bejniethom, li g[andhom
id-drawwiet tag[hom. Tg[in lil kul[add. Tag[mel [bieb ma’ nies kemm ma’ dawk li ja[dmu mag[ha kemm ma’ o[rajn li ji;u j]uruha kif ukoll ma’ bhejjem. L-iebes tal-[ajja
Farah li jmexxi x-xog[ol filqasam, Knudsen, “bniedem kollu kemm hu mkisser bl-iebes tal[ajja,” Kamante, idejh iwettqu kollhox, Denys li jsuq l-ajruplani, Pouran Sing, Indjan li lkura;; mhux l-aqwa don li wiret, Ismail li j;orr l-armi tan-nar waqt is-safari, il-kelb Dusk li jag[raf min hu Mawmettan, lantelop Lulu daqshekk sabi[a, ilflamingi li huma n-nobbli taxxmara Nil. Il-papagall li tg[allem xi vrus bil-Grieg tal-poetessa Saffo. Iddar ta’ Blixen fil-qasam issir qiesha l-arka ta’ Noe’ fejn jin;abru nies u bhejjem li lkoll maqg[uda fil-[olqien. “I]-]jajjar ta’ [biebi lill-qasam kienu ;rajjiet sbie[ f’[ajti u lqasam kien jaf…. Kien jaf il;ibda tieghu lix-xewwiela fost [biebi. Nemmen li dan kien im[abba li ma kienx jit]arrek u baqa’ l-istess kull meta kienu ji;u hemm.’’ Imma l-bniedem kif jimxi malbhejjem? Il-gniedes I;orru tag[bijiet tqal il-jum kollu. Liljuni li jinqatlu min[abba ;idhom li jqum il-flus, jew min[abba li joqtlu bhejjem o[ra, il-;iraffi li jittie[du j]ejnu zoo tat-tfal ’il bog[od minn fejn twieldu u g[exu fil-[elsien. Limsejkna nag[a; qishom nazzjonijiet [abbarija, bla snien u bl dwiefer, bla seng[a, m’g[andhom lil [add li j[arishom, li
Joe Cassar stcassar@maltanet.net
g[addew minn destin kif issa g[dhom jg[addu bis-sa[[a tarrigal kbir li joqog[du g[al kollox.’’ I[ossu stramb In-nies tal-post jag[tu isem lill-barrani, aktarx ta’ annimal. “Fil-kliem hemm is-se[er: bnie-
dem li g[al [afna snin kien mag[ruf fost dawk ta’ madwaru b’isem ta’ annimal, fl-a[[ar i[ossu b[al qarib u ta’ ;ewwa. Jag[raf lilu nnifsu fih. Meta jmur lura fl-Ewropa j[ossu stramb biex jifhem li [add ma jsenslu mieg[u.’’ Il-[aqq f’idejn il-Kyama, ;emg[a ta’ r;iel xju[ li jg[ixu fil-qasam madwaru li jing[ataw is-setg[a mill-[akkiema barranin. Ix-xju[ jin;abru biex jaraw x’;ara sewwa. Idumu ja[sbu u jitkellmu. Hekk meta tifel qabad arma li ma jafx li hi ikkargata, jolqot ]ew;t itfal o[ra li wie[ed minnhom imut u l-ie[or jitlef parti kbira minn wi//u, il-Kyama tara l-ka]. Minkejja li l-kittieba ma tridx tid[ol f’diskussjoni bla tmien ta’
;rajja li ;rat billejl, fl-a[[ar milla[[ar issib ru[ha fiha. Min jag[mel xi deni lill[addie]or j[allas kumpens lillvittma jew lill-qraba tag[ha. F’dan il-ka] trid ting[ata baqra u g[o;ol imma l-baqra skont kelmet Vassalli g[o;;et u ma jistax ikollha g[o;;iela o[ra. Il-festi ta’ filog[du ta’ billejl, festi ta]-]fin imsej[a Ngoma, fejn i]-]effien jag[mlu /irku kbir jew /rieki ]g[ar qalb daqq ta’ flawti, ta[bit ta’ tnabar. Jinxtelu [;ejje;. Il-qasam jesa’ bejn elf u [ames mitt ru[ jew elfejn. In-nisa b’xag[arhom imqaxxar jing[ataw niskata tabakk u t-tfal zokkra. Jing[ata bil-permess xorb qawwi msejja[ Tembu mag[mul mill-kannamiela. “Iddehra kollha g[andha xi xeb[ ma’ stampi qodma ta’ battalji fejn xi [add qed i[ares minn g[olja, il-kavallerija tersaq ’il quddiem fuq na[a, waqt li lartillerija tie[u postha n-na[a lo[ra, waqt li uffi/jali tal-artillerija maqtug[in g[alihom, jiggaloppjaw b’mod djagonali tul lg[alqa…..’’ Il-bidu kien iebes g[al Blixon li wara tg[allmet li ma tgergirx. “ Kont g[adni ]g[ira u l-istint g[all-[ajja ;eg[elni ni;bor issa[[et tieg[i biex ma nitkaxkarx mat-trab tat-toroq fil-qasam jew id-dalma fuq il-witja. Bdejt filg[axijiet nikteb stejjer, stejjer tas-s[a[ar li kienu j;orru mo[[i ’il bog[od, lejn pajji]i u ]minijiet o[ra’’. Ix-xita. Ming[ajra l-[ajja tnin u tmut. “Imma sena minnhom ixxita ma ;ietx. Donnu dak il-[in lUnivers ke//ieni. Iffriska, f’xi
jiem kesa[, imma ma kien hemm l-ebda tixrib fl-atmosfera. Kollox sar aktar niexef u iebes, u donnu li l-qawwa kollha u l[miel telqu mid-dinja. Ma kienx temp [a]in jew temp tajjeb, imma /a[da ta kull temp b[alli kieku t][alla sine die.. Rih ikrah… g[adda minn fuq rasi, kull lewn beda jmur minnu fuq kollox, l-irwejja] telqu millg[elieqi u l-imsa[ar. Il-[ass li kont waqajt fil-g[ajb masSetg[at il-Kbar kien jag[fas fuqi. Lejn nofsinhar, l-wtajja ma[ruqa kienu mifruxa suwed u niexfa, irrigati b’irmied gri] u iswed.” Barra hekk eluf ta’ ;urati fi ftit [in jieklu kull ma jsibu. Imma l-[olqien jer;a’ jie[u l[ajja, j[addan il-bniedem mieg[u, hekk isiru [a;a wa[da ukoll fil-mewt. Meta t-tebut “ ;ie mqieg[ed fil-qabar, l-art filbera[ tbiddlet u saret l-isfond g[alih, [iemed b[alha; l-g[oljiet [assieba mqajma ’il fuq kienu jafu u fehmu; wara ftit huma stess [adu [sieb i/-/erimonja, kienet [idma bejniethom u bejnu u n-nies li kien hemm saru ;emg[a ta’ nies tassew /kejkna j[arsu ;ewwa l-pajsa;;.’’ Il-[olm wara jum xog[ol meta ji;i l-lejl. Hemm ukoll il-[olm ta’ matul il-jum. “Dawk li jo[olmu meta jorqdu billejl jafu sura ta’ fer[ mhux tas-soltu li ddinja ta’ kuljum m’g[andhiex, estasi ;wejda, ser[ana tal-qalb b[al g[asel fuq l-ilsien.’’ Bdejt il-bidu bit-tmiem. Xieraq li t-tmiem ng[aqqdu mal-bidu. “B’[ajti m’iniex ser in[allik titlaq jekk ma tberiknix, imma f’dak il-[in in[allik titlaq.” {ajr lil Agenda Book Shop.
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
19
KULTURA
‘Dun :or;> Il-Musical’ B[alissa fl-Oratorju Don Bosco ta’ G[awdex qed isir la[[ar xog[ol biex f’qasir ]mien jittella’ musical ;did u ori;inali dwar l-ewwel qaddis Malti, Dun :or; Preca. Dan il-musical, kitba ta’ Mark Laurence Zammit u mu]ika ta’ Francesco Grech, se jittella’ g[all-ewwel darba b’mod kompletament live ;ewwa l-Oratorju Don Bosco, fir-Rabat G[awdex. ‘Dun :or;: Il-Musical’ huwa produzzjoni ]ag[]ug[a. Ilmu]ika se tindaqq minn band u orkestra ta[t id-direzzjoni tal-istess kompo]itur, u d-direzzjoni artistika se tkun f’idejn l-istess awtur.
Il-karattri prin/ipali fil-musical se jkunu interpretati minn Stanely Joe Portelli, Marisa Galea, Mark Josef Rapa u Noel Galea, fost lo[rajn. Ma’ dawn, se jie[u sehem ukoll kast ta’ aktar minn mitt persuna. Il-produzzjoni se tittella’ fis-sala tal-Oratorju Don Bosco ta’ G[awdex, nhar is-Sibt, 9 ta’ Novembru fis-7.30pm, is-Sibt, 16 ta’ Novembru fis-7.30pm u l{add, 17 ta’ Novembru fis-2pm. Se jsiru wkoll xi spettakli o[ra g[at-tfal tal-iskejjel. L-ispettaklu tal-{add, 17 ta’ Novembru huwa parti mit-Travel Free To Gozo Weekend organizzat mill-Ministeru g[al G[awdex. G[al dakinhar, kul[add
jista’ jaqsam minn Malta g[al G[awdex b[ala passi;;ier jew bil-vettura privata b’xejn biex jara ‘Dun :or;: Il-Musical’ . Il-biljetti g[all-musical jistg[u jinkisbu mill-Oratorju Don Bosco ta’ G[awdex, kuljum wara l5.00pm, jew inkella billi wie[ed i/empel fuq in-numri 21556616 jew 99487751. Il-booking jista’ jsir ukoll permezz tal-indirizz elettroniku: dungorgmusical@ gmail.com. Il-biljetti jistg[u jinxtraw ukoll permezz tal-Culture Card. G[al aktar informazzjoni, wie[ed jista’ jid[ol fuq is-sit uffi/jali tal-musical: www.dungorg.com
Lydia Caruana f’kun/ert fil-Palazz ta’ San Anton
Is-sopran Lydia Caruana Is-sopran Lydia Caruana bdiet il-karriera tag[ha bl-opra La Boheme fl-1995 u minn dak i]]mien uriet varsatilita’ intriganti fuq il-palk kemm fl-opra kif ukoll fil-kun/erti. Studjat il-vu/i mas-sopran Maltija ta’ fama kbira Antoinette Miggiani.
Is-sopran Lydia Caruana
Caruana kantat fl-ibliet kbar Ewropej, fosthom Vjenna, Praga, ;inevra, Bologna, Berlin, Hamburg, Edinburgh u Dublin, barra minn 16-il belt prominenti fil-;ermanja fejn g[amlet tournèe b’kun/ert. Hija kantat ukoll f’Washington DC u Toronto. Lydia kantat ma’ Josè Carreras u Andrea Bocelli g[al udjenzi kbar f’Malta u kantat ukoll ma’ Joseph Calleja f’Regensburg, il:ermanja, g[as-serje Rathauskonzerte. Il-pjanista Yvette-Maria Galea Yvette-Maria Galea daqqet flIngilterra u l-:ermanja. L-ewwel avveniment tag[ha kien f’Londra fil-Barbican Centre fl-1983,
Pubblikat it-tielet volum fis-sensiela ‘Ilwien il-Festi Maltin’ Nhar il-{amis, 31 ta’ Ottubru, 2013 id-Deer Publications nediet it-tielet volum tas-sensiela presti;ju]a tag[ha ‘Ilwien ilFesti Maltin’. Din is-sensiela hi minnha nfisha dokument fotografiku uniku ta’ dak kollu li jse[[ filfesti ta’ Malta u G[awdex. Meta ting[aqad din is-sensiela ta’ tnax il-volum, il-kollettur ikun jista’ jifta[ar li g[andu f’idejh dokumentarju fotografiku dettaljat tal-festi Maltin fl-aspetti tag[hom. G[all-okka]joni tat-tnedija, din is-sena kien mistieden Monsinjur Charles Scicluna, lIsqof Aw]iljarju ta’ Malta, wara li fi]-]ew; edizzjonijiet saru ta[t il-patro/inju ta’ Monsinjur Ar/isqof ta’ Malta Paul Cremona g[all l-ewwel volum, u Monsinjur Isqof Mario Grech, l-
Il-pjanista Yvette-Maria Galea
Is-sopran Lydia Caruana u lpjanista Yvette-Maria Galea se jtellg[u kun/ert klassiku filPalazz ta’ San Anton nhar il:img[a, 8 ta’ Novembru fis-7 pm. Il-kun/ert huwa parti mill-festival ‘It-Tliet Palazzi – Ni//elebraw il-Mu]ika’, organizzat mill-President ta’ Malta bil-kollaborazzjoni tas-Segretarju Parlamentari g[all-Kultura u lGvern Lokali bejn l-4 u l-10 ta’ Novembru. I]-]ew; artisti se jtellg[u xog[ol ta’ Handel, Mozart, Haydn u Rossini, fosthom ilfavolu]a Ch’io mi scordi di te? K.505 ta’ Mozart’s, l-intriganti La Regata Veneziana ta’ Rossini u l-inimitabbli Prélude inoffensive ta’ Rossini.
Musical ;did u ori;inali f’G[awdex
b[ala parti mill-Melitensis Trio. Fl-1998, [adet sehem f’kun/ert f’St James, Piccadilly. Fl-1993, fil-:ermanja, daret malAmadeus Chamber Choir, li kienet tag[mel parti minnu b[ala korista, kif ukoll akkumpanjat u daqqet wa[edha bil-kapa/ita’ tag[ha. Iktar ri/enti fl-2012, Yvette daqqet ukoll f’Modena, l-Italja, b[ala parti mid-dwet ta’ flawt u pjanu. F’Malta, daqqet f’diversi okkazjonijiet, spe/jalment malgrupp ta’ mu]ika da camera Musique de Chambre ‘Pro Arte’ u iktar tard mat-Trio Sycamore. L-attendenza g[al dan il-kun/ert hija biss bl-invit. Dawk li jixtiequ jkunu mistiedna jistg[u j/emplu fuq 25595563-4. L-inviti huma fuq ba]i ta’ min jil[aq l-ewwel.
Isqof ta’ G[awdex g[at-tieni volum. Deer Publications g[al darb’o[ra se jkollha l-istand tag[ha fil-Fiera Nazzjonali tal-Ktieb. Minn hemm l-abbonati jkunu jistg[u ji;bru l-ktieb tag[hom filwaqt li min irid jixtri t-tielet volum jew it-tnejn ta’ qablu jista’ jag[mel dan minn hemm ukoll. Wara l-fiera, il-kotba se jkunu g[all-bejg[ mill-[wienet talkotba ewlenin. I]da min irid aktar tag[rif jista’ jikteb email lil Andrew Borg fuq deerandrew@gmail.com jew lil Mark Micallef fuq marckmicallef1985@gmail.com. Wie[ed jista’ jkellem lil wie[ed jew lillie[or fuq facebook. Te]isti wkoll pa;na fuq facebook dedikata lil Ilwien il-Festi Maltin.
Kun/ert mill-Banda tas-So/jetà Filarmonika Santa Marija Fl-okka]joni tal-festa ta’ Santa ?e/ilja, Patruna talMu]i/isti, il-Banda tas-So/jetà Filarmonika Santa Marija talMosta g[ada se ttella’ programm
mu]ikali ta[t id-direzzjoni tasSurmast Ray Sciberras fit-Teatru Manoel, il-Belt Valletta. Ilkun/ert jibda fis-7 p.m. u kul[add hu mistieden.
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
20
RIFLESSJONIJIET
Il-misteru tal-mewt Novembru! Ix-xahar li fih niftakru fil-mejtin tag[na. Fejn ittokki tal-qniepen tal-Knisja jfakkruna li ;urnata a[na wkoll g[ad rridu n[allu dan il-wied tad-dmug[. Darba qrajt riflessjoni fuq ilmewt miktuba mill-famu] kittieb Amerikan tal-fiction, fosthom ilmag[ruf Star Trek, David Gerrold, li qabbditni l-bard! Isimg[u x’kiteb: “Il-[ajja iebsa. Imbag[ad tmut. Imbag[ad jitfg[u t-tajn fuq wi//ek. Imbag[ad id-dud jieklok. Kun rikonoxxenti li kollox ise[[ f’din l-ordni”. Possibbli l-mewt hi daqshekk biss? B’qalbi kollha ni/[ad [sieb Gerrold! Il-mewt mhix xi [a;a mekkanika
G[aliex li kieku l-mewt hi sempli/iment xi [a;a mekkanika li ;;ib biss tmiem mela g[alfejn f’Novembru no[onqu /-/imiterji tag[na? G[alfejn noqog[du ninqalg[u mill-irdoss ta’ djarna biex in]uru l-mejtin tag[na li spi//aw? }gur li ma taqag[lix f’mo[[i li nag[mlu dan b’[ar;a! Hawn tant postijiet fejn nistg[u niddevertu? I//imiterju mhuwiex lok id-divertiment!
Ninsabu fix-xahar dedikat lill-mejtin u [afna huma dawk li matul dan ix-xahar aktar minn kull ]mien ie[or matul is-sena jmorru fejn hemm midfuna l-g[e]ie] tag[hom biex itennulhom ir-rispett tag[hom
Affezzjoni lejn l-g[e]ie] Jew forsi n]uru /-/imiterji biex nuru l-affezzjoni tag[na g[all-g[e]ie] tag[na li [allewna? In]uruhom g[aliex in[ossuhom vi/in tag[na? U
Il-misteru tal-mewt hu paradoss Il-misteru tal-mewt huwa paradoss fih innifsu. Anki jekk, b’[afna modi, nippruvaw inwarrbuha mid-diskussjonijiet tag[na
meta qeg[din in]uruhom m’a[niex nistqarru wkoll b’g[emilna dak li nistqarru filKredu kull nhar ta’ [add, ji;ifieri li bejna u bejnhom hemm rabta qawwija? U g[alkemm a[na, li g[adna hawn, xorta wa[da responsabbli g[alihom g[aliex nitolbu g[al ru[hom? Sa minn ]mien il-qedem ilbniedem minn dejjem wera rispett kbir lejn l-g[e]ie] tieg[u li mietu. B’[afna modi pprova juri li huma g[adhom fi [siebu. Qisu bi [siebu ried jag[tihom it-tieni [ajja! U minkejja li g[addew daqshekk sekli xorta wa[da baqg[et fina ix-xewqa li nibqg[u mi;buda mill-esperjenza ta’ dawk li [allewna. Sallum irridu niskopru kif dawk ta’ qabilna g[exu, x’[abbew, x’kienu l-be]g[at tag[hom, x’kienu t-tamiet li kellhom u x’kienu dawk il-[wejje; li kienu jistmerru daqs l-istess mewt li g[addew minnha. It-tifkiriet li j]ejjnu w[ud mill-oqbra huma xhieda [ajja tal-mod kif dawn [utna g[exu. Dawn it-tifkiriet jixkfu d-dinja ta’ ]mienhom.
madankollu hija g[andha x’taqsam b’mod mill-aktar qawwi mag[na ilkoll. Til[aqna f’kull post, [in u età. Hija normali li quddiem il-misteru tal-mewt, bla ma nafu, niggranfaw ma’ xi [a;a li tistedinna g[at-tama. Nippruvaw infittxu xi jfarra;na, x’jift[ilna lorizzonti ;odda f’[ajjitna. Xi [a;a li tassew tag[tina ;ejjieni sod. G[alhekk il-vja;; tal-mewt ma jibqax imdallam, sqaq li ma jinfed g[all-imkien, imma jsir mog[dija ta’ tama. Is-sabi[a hi li meta nilbsu dan in-nu//ali ]]jajjar fi/-/imiterji tag[na, ilkitbiet li naraw miktuba fuq loqbra, imsie[ba mat-tifkiriet, i;ag[luna ninteb[u li t-tama fleternità qieg[da di;à fina! Il-mewt u l-bi]a’ Imma l-g[aliex nib]g[u quddiem il-mewt? U, minkejja din il-bi]a’, l-g[aliex b[ala bned-
min dejjem ittamajna li wara din il-[ajja hemm xi [a;a o[ra? U[ud minna jib]g[u mill-mewt min[abba l-vojt wa[xi li t[alli warajha. O[rajn jib]g[u mill-
Imma l-g[aliex nib]g[u quddiem il-mewt^ U, minkejja din il-bi]a’, l-g[aliex b[ala bnedmin dejjem ittamajna li wara din il-[ajja hemm xi [a;a o[ra^ mewt l-g[aliex ma jafux fejn se jsibu ru[hom ;aladarba i[allu din id-dinja tal-ispazju u l-[in. A[na min a[na, ilkoll fina nfusna ninteb[u li midfun filqieg[nett ta’ qalbha hemm sens qawwi ta’ rifjut lejn il-mewt. Ma rriduhiex bl-g[eruq u xxniexel! Issa din l-imbierka mewt ;urnata g[ad titfag[na ilkoll fl-abbiss tax-xejn. Allura l-im[abba se tintemm? Il-fidi Nisranija tg[idilna li l-im[abba titlob l-eternità. “L-im[abba ma tmut qatt!” (1 Kor 13:8). Jekk San :wann fl-Ewwel Ittra tieg[u jg[idilna li “Alla huwa m[abba, u min jg[ammar fl-im[abba jg[ammar f’Alla u Alla fih” (1 :w 4:16), mela min jemmen fl-Iben il-Wa[dieni tieg[u, :esù Kristu, jg[ix g[al dejjem! Mhux hu qalilna : “Jiena hu l-qawmien u l-[ajja. Kull min jemmen fija, ukoll jekk imut, jg[ix; u kull min jg[ix u jemmen fija, dan ma jmut qatt” (:w 11:25-26)? U lill-[alliel msallab b[alu :esù
ma qallux: “Tassew ng[idlek, illum tkun fil-;enna mieg[i” (Lq 23:43)? U f’[ajtu :esu ma farra;nix bir-realtà sabi[a li wara din il[ajja, g[al dawk li jemmnu fih, hemm lesta [ajja li ma tintemm qatt, meta qalilna: “T[allux qalbkom tit[awwad! Emmnu f’Alla, u emmnu fija wkoll. Fid-dar ta’ Missieri hemm [afna postijiet. Li ma kienx hekk, kont ng[idilkom: ‘Sejjer in[ejjilkom fejn toqog[du?’” (:w 14:1-2)? Reba[ fuq il-mewt F’:esù Kristu Alla miet u qam minn bejn l-imwiet. Huwa da[al qabilna fil-misteru mistkerrah tal-mewt biex minnu [are; rebbie[ bil-qawwa tal-qawmien mill-imwiet tieg[u g[all-[ajja “b’;isem … li … libes l-immortalità” (1 Kor 15:53). U billi ntefa’ b’ru[u u ;ismu fil-mewt ;esù reb[ilha billi mieg[u qajjem lilna li nemmnu fih! G[alhekk huwa g[aqli li filpont ta’ mewt l-g[e]ie] tag[na,
Patri Mario Attard OFMCap frmarioa@gmail.com
u, nittamaw li anki f’tag[na, nitolbu tintalab il - Kurunella tal - [niena Divina . G[aliex [add ma jista’ jieqaf mag[na u jg[addina b’wi// il-;id minn dan il - passa;; perikolu] u kru/jali tal-mewt [lief Dak li g[adda minnu hu qabilna stess: :esù Kristu! Ejjew kull nhar ta’ {add naffermaw b’fidi kbira din ir-realtà li tifdina. U meta n]uru l-oqbra ta’ [utna l-mejtin a[na mhux biss nistqarru l-fidi tag[na fleternità imma wkoll inkunu xhieda tag[ha quddiem id dinja! Wara kollox hija l-fidi fil-[ajja ta’ dejjem li t[e;;i;na biex in[obbu lid-dinja tag[na b’iktar qawwa u li na[dmu biex ikollha ;ejjieni a[jar mibni fuq tama vera u li tibqa’ g[al dejjem.
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
21
RIFLESSJONIJIET
L-g[ana tag[tina /erti assigurazzjonijiet dg[ajfa F’}akkew – f’kull bniedem – hemm “xewqa li jara min hu :esù” (Lq 19:3). {afna drabi din ix-xewqa hija espressa b’mod dirett, b[al filka] ta’ dawk li jfittxu l-kateke]i fi [dan il-komunità ekkle]jali; imma drabi o[ra l-bniedem jesprimi din ix-xewqa b’mod indirett. Fil-fatt kull bniedem g[andu fih ix-xewqa li jfittex dak li huwa tajjeb, veru u sabi[. Ukoll meta dan ma jkunx wasal g[all-verità s[i[a jew meta g[emilu ma jkunx mija fil-mija tajjeb, dan ikun irnexxielu jikxef parti mill-misteru ta’ Alla. Jien nemmen li, tne[[i l-ponn persuni li ja;ixxu b’intenzjoni [a]ina, li jkunu b’mala fede, il[afna g[andhom intenzjoni tajba, anki meta ji]baljaw. Spiss ji;ri li g[alkemm o;;ettivament ikunu fl-i]ball, [afna huma konvinti li qeg[din fis-sewwa jew qeg[din jag[mlu t-tajjeb. Minkejja li ji;rilhom b[al }akkew u jibqg[u “]g[ar”, f’dawn il-persuni hemm “ixxewqa li jaraw lil :esù”, u indirettament qed jg[idulna li jix-
tiequ jsibu lil Alla fit-totalità tieg[u.
Is-sekularizzazzjoni qed ta[dem biex dak li huwa “pubbliku” toftmu minn Alla u tillimita r-reli;jon g[all-[ajja privata ta/-/ittadini. Mhux dak kollu li huwa permess mill-amministrazzjoni /ivili huwa etikament tajjeb
L-imperattiv teolo;iku :esù jeg[leb dawn id-diffikultajiet kollha, u meta jilma[ lil }akkew fuq is-si;ra, jg[idlu: “{affef in]el minn hemm, g[ax
illum je[tie;li noqg[od g[andek” (19:5). Il-kelma “je[tie;” nistg[u ninterpretawha b[ala “imperattiv teolo;iku” – lIben ta’ Alla g[alhekk sar bniedem, biex jifdi lill-kotra (ara Salm 129). “Bin il-bniedem ;ie jfittex u jsava l-mitluf” (Lq 19:10). Imma nistg[u wkoll ninterpretaw din il-kelma b[ala “imperattiv ekkle]jolo;iku” – huwa d-dmir tal-Knisja li fuq le]empju tal-Img[allem tfittex lil min qieg[ed ifittex u tg[idlu: “Illum je[tie;li noqg[od g[andek” biex ng[inek taqta’ xewqatek. Ukoll jekk tkun ta’ skandlu g[al xi “reli;ju]i” fi [danha, il-Knisja tag[mel sewwa jekk tag[mel lilha nfisha pre]enti fil-[ajja ta’ persuni li qeg[din fl-i]ball u f’dawk l-
L-Isqof Mario Grech bishopmgrech@gmail.com
ambjenti ffrekwentati minn dawn il-persuni. Dan huwa l-g[an tal-Vi]ta Pastorali li qeg[din nag[mlu fiddjar ;ewwa G[awdex u nixtieqha tkun mument ta’ grazzja biex matulha, lil dawk li espressament jixtiequ jaraw lil :esù, tkompli ting[atalhom din il-possibbiltà; imma nixtieq ukoll li tkun opportunità biex dawk li g[andhom din ix-xewqa impli/ita, ng[inuhom isibu ttwe;iba tag[hom fil-persuna ta’ :esù Kristu. Kien g[alhekk li fl-a[[ar Ittra
Pastorali g[idt li nixtieq fil-veru sens tal-kelma nfittex li nirfes fuq l-g[atba ta’ [afna biex inkun qrib tag[kom u li ;ej g[andkom b’g[an wie[ed: biex flimkien niltaqg[u mal-im[abba li dehret fi Kristu. Nid[ol fi djarkom
Kien g[alhekk ukoll li komplejt infisser li jiena ;ej g[andkom ming[ajr ebda pretensjoni [lief li naf xi ftit lil Kristu Msallab – g[aliex jien ukoll irrid nikber fl-g[arfien tal-misteru ta’ :esù; anzi, nemmen li meta ni;i g[andkom nista’ nittie[ed millfidi u l-im[abba tag[kom lejn Kristu. Qed nag[mel din il-Vi]ta
Pastorali mhux tant g[aliex hija mitluba mil-Li;i tal-Knisja, daqskemm g[ax hemm imperattiv teolo;iku u ekkle]jolo;iku, kif semmejt aktar ’il fuq. Hija lim[abba ta’ Kristu li ssuqni biex nid[ol g[al dan l-impenn; hija lkomunità Nisranja nfisha li n[ossha qieg[da ssejja[li biex no[ro; niltaqa’ mag[ha. In[e;;e; lill-poplu ta’ Alla f’din id-djo/esi biex joffri talb u suppliki lil Alla biex matul din il-Vi]ta Pastorali jkunu [afna dawk li b[al }akkew ikunu jistg[u jg[idu li f’din lokka]joni tid[ol g[andhom issalvazzjoni (Lq 9:9) u b[al }akkew jift[u qalbhom g[allfoqra.
Ruscian - immigrant irregolari li jg[ix Ruma wara esperjenza qarsa f’art twelidu Fil-bieb ta’ wara tal-knisja li nkun fiha meta nkun Ruma, nara ]ag[]ug[ ismar, bilqieg[da fuq bank. Qatt ma talabni xejn, u qatt ma rajtu jitlob xejn lil [add. Joqg[od hemmhekk biex min irid jag[tih xi ftit /ente]mi. Isellem lil kul[add imma lil dawk li jda[[lu idhom fil-but u jag[tuh xi [a;a jsellmilhom aktar bil-qalb. Darba sibt ftit [in u qbadt parlata mieg[u. Tallab bil-kuruna tar-ru]arju
Qalli li jismu Ruscian, bitTaljan tfisser Rosario. G[andu 31 sena g[alkemm jidher li g[andu g[axra inqas. Din hija karatteristika tan-nies a]jati/i. Ruscian huwa minn Sri Lanka u ilu sitt snin jg[ix l-Italja.
Huwa Nisrani u biex juri dan dejjem i;orr kuruna tar-ru]arju madwar g[onqu (issa er[ilha li din hija moda). Qalli li g[andu lfamilja tieg[u fi Sri Lanka imma hu [arab. Staqsejtu dwar il-familja tieg[u imma qalli biss li ;ej minn familja kbira, g[andu [afna a[wa imma ma qallix kemm. Qalli li faddal ftit flus u ttanta xortih fl-Ewropa. Staqsejtu jekk sabx dak li kien ja[seb li se jsib u t-twe;iba tieg[u kienet wa[da negattiva. Il-fatt li huwa Nisrani ma jg[inux g[ax il-parti l-kbira ta’ dawk minn Sri Lanka u jg[ixu Ruma huma Buddisti u l-ewwel li jg[inu huma lil dawk tattwemmin tag[hom stess. Ma xtaqtx indejqu bil-mistoqsijiet tieg[i imma stajt nifhem
Huwa Nisrani u biex juri dan dejjem i;orr kuruna tar-ru]arju madwar g[onqu (issa er[ilha li din hija moda). Qalli li g[andu l-familja tieg[u fi Sri Lanka imma hu [arab
L-immigrazzjoni illegali tista’ tintreba[ kemm-il darba l-Ewropa tinvesti fil-pajji]i sotto]viluppati u b’hekk kul[add ikun jista’ jibqa’ f’pajji]u ming[ajr ma jipperikola [ajtu
Fr. Reno Muscat OP renosop@gmail.com
minn xiex seta’ g[adda. Bejn Sri Lanka u l-Italja hemm madwar tnax-il elf kilometru. Biex dan it-tali wasal sa hawn ried jag[mel dan il-vja;;. Ma nafx kif. Ma nafx biex, imma huwa jinsab Ruma u b’ mod jew ie[or wasal. Kolonja tal-Imperu Brittaniku Dan il-pajji] huwa g]ira
li kienet mag[rufa b[ala Ceylon meta kienet g[adha kolonja talImperu Brittaniku. [a l-indipendenza tieg[u fl-4 ta’ Frar, 1948. Minkejja li dan il-pajji] mexa ’l quddiem, xorta il-faqar dejjem
qieg[ed ji]died. Bosta ]g[a]ag[ jinga;;aw mal-armata jew malkorp tal-pulizija biex ikunu jistg[u ja[arbu mill-pajji]. Ovvjament ladarba ji]gi//aw minn arthom ma jmorrux f’art qrib, b[all-Indja imma jfittxu l-Ewropa. Tg[id Ruscian hekk g[amel? M’iniex ser insaqsih g[ax nifta[lu ferita ]gur. Staqsejt lil dal - povru ]ag[]ug[ g[alfejn ma jippruvax isib xog[ol fl-Italja u wara li da[aq da[ka bil-qalb qalli li l-Italja lanqas hemm xog[ol g[at-Taljani a[seb u ara g[alih. Ix-xewqa tieg[u hi li jer;a lura lejn pajji]u, imma qalli li ma jistax issa. Min jaf g[alfejn? Forsi tassew [arab minn suldat jew pulizija u jekk jer;a’ lura hemm kastig jistennih. Qalli li l-immigrazzjoni illegali tista’ tintreba[ kemm-il
darba l - Ewropa tinvesti fil pajji]i sotto]viluppati u b’hekk kul[add ikun jista’ jibqa’ f’pajji]u ming[ajr ma jipperikola [ajtu u jkun ta’pi] fuq il-pajji] li jsib ru[u fih. [sieb sempli/i kieku, imma biex ji;i attwat je[tie; isir l-ewwel pass. Din hija persuna wa[da li nafha personalment . B[alha hemm eluf ! Kemm hemm b]onn li minflok na[sbu biss x’sejrin nag[mlu b’ dawk li jaslu fuq ix-xtut Ewropej, na[sbu f’ dawk il-miljuni li jixtiequ j[allu arthom imma ma jist[gux. Jaqbel litifassal politika Ewropeja li tg[in lil dawn ilpajji]i li minnhom qeg[din ja[arbu tant eluf , ming[alihom isolvu problema imma minflok jikkaw]aw bosta problemi kemm g[alihom kif ukoll g[al [addie[or.
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
22
TV#RADJU
06>00
Bon;u 101 Weekend (b’waqfiet g[all-A[barijiet fis-07>00 u fit-08>00< 08>30 Anali]i tal-:urnali)
09>00
A[barijiet
09>05
Wara l-Breakfast
10>30
A[barijiet
10>35
Il-Fatti Kollha
11>55
Avvi]i tal-Mewt
12>00
A[barijiet
12.30
Mil-Lenti }ag[]ug[a
13>30
Italomix
15>00
A[barijiet fil-qosor
15>05
Skor (b’waqfiet g[all-A[barijiet fl-16>00 u fil-17>00)
17>55
Avvi]i tal-Mewt
18>00
A[barijiet
18>30
Hits Parade
20>30
Country Music Club
21>00
Fuzzbox Saturday Special
22>30
Il-Fatti Kollha (r).
G[at-tfal fuq il-Cable Disney Channel
Jim Jam
07:05 - Monsters University: Behind the Screams 07:30 - Jessie 07:55 - Austin & Ally 08:15 A.N.T. Farm 08:40 - Bambi 09:50 - Jessie 10:15 - Shake It Up! 10:35 - Good Luck Charlie 11:00 Monsters University: Behind the Screams 11:25 - Jessie 11:45 That’s So Raven 12:10 - Shake It Up! 12:35 - Dog With a Blog 13:00 - Mickey Mouse 13:05 - Radio Rebel 14:35 - A.N.T. Farm 15:00 Shake It Up! 15:20 - Austin & Ally 15:45 - Monsters University: Behind the Screams 16:10 - Dog With a Blog 16:30 - Jessie 16:55 A.N.T. Farm 17:20 - Good Luck Charlie 17:40 - Dog With a Blog 18:05 - Shake It Up! 18:30 - Jessie 18:50 - The Suite Life on Deck 19:15 - The Suite Life on Deck 19:40 - Good Luck Charlie 20:00 Good Luck Charlie 20:25 - A.N.T. Farm 20:50 - A.N.T. Farm 21:10 Wizards of Waverly Place 22:00 The Suite Life of Zack & Cody 22:45 - Jonas Los Angeles.
07:00 - Jarmies 07:15 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 07:40 Benjamin’s Farm 07:45 - My Animal Family 08:00 - See the Sea 08:05 Lots & Lots Of... 08:20 - Bob the Builder 08:30 - Fireman Sam 08:40 - Thomas and Friends 08:55 - Baby Antonio’s Circus 09:00 Rubbadubbers 09:10 - Pingu 09:15 Tiny Planets 09:20 - Pingu 09:25 Tiny Planets 09:30 - Monkey See, Monkey Do 09:40 - Barney and Friends 10:10 - Fluffy Gardens 10:25 - The Mighty Jungle 10:40 - Mio Mao 10:50 - Jarmies 11:05 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 11:30 - Kipper 11:50 - Gazoon 12:00 - Wobblyland 12:05 - Igloo-Gloo 12:20 - Benjamin’s Farm 12:25 - My Animal Family 12:40 - See the Sea 12:45 - Lots & Lots Of... 13:00 Fluffy Gardens 13:15 - The Mighty Jungle 13:30 - Angelina Ballerina 13:45 - Monkey See, Monkey Do 13:55 - Barney and Friends 14:25 Pingu 14:30 - Tiny Planets 14:35 Pingu 14:40 - Tiny Planets 14:45 Igloo-Gloo 15:00 - Bob the Builder 15:10 - Fireman Sam 15:20 - Thomas and Friends 15:35 - Tork 15:45 Dougie in Disguise 15:55 - Slim Pig 16:05 - Jarmies 16:20 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 16:45 Benjamin’s Farm 16:55 - My Animal Family 17:10 - See the Sea 17:15 Lots & Lots Of... 17:30 - Monkey See, Monkey Do 17:40 - Barney and Friends 18:10 - Wobblyland 18:15 Dougie in Disguise 18:25 - Slim Pig 18:35 - Connie the Cow 18:45 Angelina Ballerina 19:00 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 19:25 - Jarmies 19:40 - Pingu 19:45 - Tiny Planets 19:50 - Pingu 19:55 Tiny Planets 20:00 - Bob the Builder 20:10 - Fireman Sam 20:20 - Thomas and Friends 20:35 - Dougie in Disguise 20:45 - Slim Pig 20:55 Connie the Cow 21:00 - Mio Mao 21:05 - Tork 21:15 - Benjamin’s Farm 21:20 - My Animal Family 21:35 - See the Sea 21:40 Wobblyland 21:50 - Barney and Friends 22:15 - Monkey See, Monkey Do 22:25 - Kipper 22:45 Gazoon 22:55 - Igloo-Gloo 23:10 Fluffy Gardens.
Nickelodeon
07:05 - Little Kingdom 07:30 Bubble Guppies 07:55 - Go, Diego, Go! 08:20 - Winx Club 08:45 - The Fairly OddParents 09:10 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 09:35 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 10:00 - Turtles 10:25 - The Penguins of Madagascar 10:50 - SpongeBob SquarePants 11:15 - Winx Club 11:40 - iCarly 12:30 - Victorious 12:55 - Big Time Rush 13:20 Marvin Marvin 13:45 - SpongeBob SquarePants 14:10 - SpongeBob SquarePants 14:40 - The Penguins of Madagascar 15:30 - The Fairly OddParents 15:55 - iCarly 16:20 Big Time Rush 16:45 - Victorious 17:10 - Life With Boys 17:35 SpongeBob SquarePants 18:00 Turtles 18:25 - The Penguins of Madagascar 19:15 - Marvin Marvin 19:40 - Victorious 20:05 - iCarly 20:30 - SpongeBob SquarePants 20:55 - Avatar: The Legend of Aang 21:45 - Big Time Rush 22:10 - The Penguins of Madagascar.
Secret Admirer – MGM Movies, 21>45 Film Amerikan tal-1985 b’re;ija ta’ David Greenwalt u li g[andu fost l-atturi ewlenin lil C. Thomas Howell, Lori loughlin, Kelly Preston u Fred Ward. Michael ikun student universitarju li jir/ievi ittra ta’ m[abba anonima. Hu jkun mi;nun wara Deborah Ann, l-isba[ tfajla tal-klassi, u sie[bu Roger jikkonvin/ih li l-ittra fil-fatt bag[titilu hi. X’jag[mel? TVM 1
07:00 - Morning News loop 07:30 Great Crimes and Trials (dok.) 08:00 Malta u lil Hinn Minnha 09:30 - Click 10:00 - MEA (r) 10:30 - Madwarna (r) 11:00 - The Wedding Battle (r) 12:00 - A[barijiet 12:10 - Paqpaq lifestyle (r) 12:45 - Sibtek 14:00 - A[barijiet fil-qosor 14:05 - (ikompli) Sibtek 16:00 - A[barijiet 16:05 - Luxdesign 17:10 - Rajt ma Rajtx 17:45 Kelmag[all[ajja 18:00 - A[barijiet 18:10 - Paqpaq on test 18:20 - Gadgets 18:55 - Animal Diaries 20:00 - LA[barijiet 20:45 - Starsky and Hutch. Film 2004 23:10 - A[barijiet 23:30 Sibtek. TVM 2
08:30 - Great Crimes and Trials 09:00 - Click 09:30 - MEA 10:00 G[awdex illum (r) 10:30 - Tuffi[at Migduma 11:00 - Bijografiji (r) 12:00 - 3-Pointer 12:30 - Ruggers 13:00 GFA Round up 13:30 - Ti;rijiet biss 14:00 - Champions League Magazine Programme 14:30 - Starboard 15:00 - Paqpaq Motor Sport 15:30 - Dwarna 16:30 - Gadgets 17:00 - Venere 18:00 - Mixage 18:30 - Quddiesa mis-Santwarju ta’ Pinu 19:15 Paqpaq on test 19:30 - Mater Dei 20:00 - Great Crimes and Trial 20:30 - A[barijiet g[al Dawk Neqsin misSmig[ 20:40 - Realtà 21:45 Kurrenti 22:30 - Malta u Lil Hinn Minnha (r) 23:00 - A[barijiet blIngli] 23:05 - Malta u lil Hinn Minnha (r). ONE
08:00 - Teleshopping 08:30 Breakfast News 10:30 - Teleshopping 11:00 - Sieg[a }mien Weekend 12:30 - ONE News 12:40 - Looks 13:45 - Arani issa 16:00 - Living Room 17:30 - ONE News 17:40 Pink Panther 18:15 - On D Road 19:00 - Te]ori 19:10 - Lottu 19:30 ONE News 20:15 - Zona sport (r) 20:45 - Saturday Xpress 22:15 - Bin 61 (r 23:00 - Popcorn 23:30 - ONE News. Smash 09:30 - A to Z
Teleshopping 13:00 - Fil-K/ina ma’ Farah (r) 14:00 - Er;a’ Lura 15:30 Dokumentarju 16:00 - M’intix wa[dek 16:30 - D bride 17:30 A[barijiet ta’ barra 18:15 - Bingo 75 18:40 - Dokumentarju 19:00 - A[barijiet 19:30 - Nursery stars 20:30 Forum 21:30 - Dokumentarju 22:00 A[barijiet 22:30 - Poker. Raiuno
07:00 - Tg 1 07:05 - Rai Parlamento 08:00 - Tg 1 08:25 - Uno mattina in famiglia 09:00 - Tg 1 09:05 - Rai Educational 10:00 - Tg 1 L.I.S. 10:20 - Linea verde orizzonti 11:10 - Dream Road 2013 12:00 - La prova del cuoco 13:30 - Tg 1 14:00 - Easy Driver 14:30 - Lineablu 15:25 - Le amiche del sabato 17:00 - Tg 1 17:00 - A sua immagine famiglia in festa 18:50 - L’eredità 20:00 - Tg 1 20:35 - Affari tuoi 21:10 - Ballando con le stelle 23:15 - TG1 60 secondi 00:30 - La TV d’autore di Renzo Arbore. Raidue
07.00 - Cartoons 09:40 - Rai Parlamento - Punto Europa 10:25 Voyager factory 10:40 - Sulla via di Damasco 11.30 - Mezzogiorno in famiglia 13:00 - Tg 2 giorno 13:25 Rai sport dribbling 13:45 - L’indice verde 14:50 - Pecchino Espress: Diario di viaggio 15:40 - Sea Patrol 17:10 - Sereno variabile 18:00 - TG2 L.I.S. 18:05 - Automobilismo: GP di Abu Dhabi F1 19:35 - Squadra Speciale Cobra 11 20:30 - Tg 2 21:05 - Castle (TF) 23:00 - Rai sport sabato sprint 23:45 - Tg 2 Dossier 00:30 - Tg 2 Storie 01:10 - Tg 2 Mizar 01:35 - Tg 2 Si, Cinematinee 01:45 - Tg 2, Sì, Viaggiare 01:55 - Tg 2 Eat Parade. Raitre
07:00 - La grande vallata (TF) 07:40 Erode il grande. Film ’58 09:45 Sogno d’una notte du mezza. Film ’59 11:00 - Tgr - Bellitalia 12:00 - Tg 3 12:25 - Tgr l’Italia de il Settimanale 2013 12:55 - Tgr ambi-
ente Italia 14:00 - TG regione 14:45 - Tg 3 pixel 14:55 - Rai Educational 16:55 - Timbuctu 17:10 - Una gita scolastica. Film ’83 19:00 - Tg 3 19:30 - Tg 3 regione 20:00 - Blob 20:10 - Che tempo che fa 21:30 Ulisse: Il piacere della scoperta 23:35 - Tg 3 23:50 - Tg regione 23:55 Storie maledette 01:00 - Tg 3 01:10 - Tg 3 agenda del mondo. Canale 5
08:00 - Tg 5 mattina 09:10 Supercinema 10:00 - Melaverde 11:00 - Forum 13:00 - Tg 5 13:40 La clinica tra i monti. Film 2010 15:00 - Il segreto 16:00 - Verissimo 18:50 - Avanti un altro! (kwi]]) 20:00 - Tg 5 20:40 - Striscia la notizia 21:10 - Italia’s Got Talent 00:20 Speciale Tg5 01:30 - Tg 5 notte 02:00 - Striscia la notizia. Rete 4
07:20 - Caraibi (fiction) 09:10 Carbinieri 2 10:10 - Come si cambia celebrity 10:50 - Ricette all’italiana 11:30 - Tg 4 12:00 - Murder She Wrote (TF) 14:00 - Tg 4 14:45 - Lo sportello di Forum 16:15 - Ieri e oggi in TV speciale 17:00 - Agatha Christie: Poirot 18:55 - Tg 4 19:35 - Tierra de lobos - L’amore e il coraggio (fiction) 20:30 - Tempesta d’amore (soap) 21:30 - Killing Point. Film ’90 23:35 - Casino. Film ’90. Italia 1
07:45 - Hannah Montana 08:40 What I Like About You 09:35 Suburgatory 10:35 - Glee (TF) 12:25 - Studio aperto 13:00 - Sport Mediaset 13:40 - Scuola di ladri. Film ‘87 15:40 - The Dog Who Saved Halloween. Film 2006 17:35 - Mike & Molly 17.55 - Magazine Champions League 18:30 - Studio aperto 19:00 - La vita secondo Jim (sitcom) 19:30 - Home Alone 4. Film 2002 21:10 - Home Alone 2: Lost in New York. Film ’92 23:15 - Blade. Film ’86 00:55 - Sport Mediaset 01:35 - V (TF) 02:30 Chante! (TF)
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
23
TV#RADJU F. Living
07:00 - Ashram 09:00 – F. Living Magazine 10:00 – Belle Donne 12:00 - Teleshopping 13:00 Niltaqg[u 15:00 - Teleshopping 16:00 – Bejnietna 18:00 - Teleshopping 20:30 – Tie; tal{olm 21:30 – Bejnietna 23:30 – Fil:nien ma’ Melo 24:00 – Madagascar 01:30 - Teleshopping. Xejk
07:30 – Just for Laughs 07:45 – Total Request Show 09:50 – Shout Out 10:00 – Love and Romance 10:45 – Teleshopping 11:45 – Just for Laughs 12:00 – Kontra r-Ri[ (r) 13:30 – The 80s 14:00 – Local Angle 15:00 – The 90s 15:30 – Teleshopping 16:30 – Hits 16:50 – Shout Out 17:00 – Local Issues (r) 17:45 – Maltese Music 18:00 – Total Requests Show (live) 20:00 – Just for Laughs 20:15 – Shout Out 20:30 – Just for Laughs 21:55 – Football 22:00 – Music Documentary 23:00 – Local Issues (r) 23:45 – The 60s and 70s. La 5 10:50 - The Chef - Scelgo e creo in cucina 11:00 - Mediashopping 11:25 The Taste 12:15 - The Chef 14:00 Parenthood (TF) 15:30 - L’uomo perfetto. Film 2005 17:50 - Sweet Sardinia (reality) 18:50 - The Taste (reality) 19:30 - Exteme Makeover Home Edition 21:10 - L’isola dell’amore. Film 2008 23:00 - Make Me Perfect (TF) 23:55 - Parenthood. BBC Entertainment
07:15 - Buzz and Tell 07:20 - Nina and the Neurons: In the Lab 07:35 - Green Balloon Club 08:00 - Balamory 08:20 - The Weakest Link 09:05 - Orangutan
Diary 09:30 - Show Me the Funny 10:20 - Doctor Who 11:10 - Last Man Standing 12:00 - Dad’s Army 12:30 Only Fools and Horses... 13:00 Roger and Val Have Just Got In 13:10 - Show Me the Funny 13:55 - Casualty 14:45 - EastEnders 16:40 - Orangutan Diary 17:10 - My Family 18:40 Doctor Who 19:30 - Show Me the Funny 20:45 - Alan Carr: Chatty Man 21:30 - The Shadow Line 22:30 - Him & Her 23:00 - Lee Evans: Big Live at the 02 23:50 - Doctor Who.
GO Stars
09:00 - The Middle 09:30 - Gnomeo and Juliet 11:00 - Earthbound 12:45 - Madagascar 3 14:20 - Top Gun 16:10 - Ice Age: Continental Drift 17:50 - Quiz Show 20:00 - Two and A Half Men 20 : 30 - Parks & Recreation 21:00 - Gangster Squad 22:50 - Storage 24 00:15 - Top Gun 02:05 - Earthbound. Melita More
07:30 - Operation Crossbow 09:25 The Big Sleep 11:20 - The Barretts of Wimpole Street 13:10 - Bachelor in Paradise 15:00 - Kelly’s Heroes 17:20 - Today We Live 19:15 - A Patch of Blue 21:00 - Beetlejuice 22:35 - Dr Jekyll and Mr Hyde.
09 : 00 - Private Practice 1 2 : 45 SMASH 17:15 - Mike & Molly 17:45 - Whitney 18:30 - Chicago Fire 19:15 - Grey’s Anatomy 20:00 - How I Met Your Mother 20:30 Amazing Race 21:15 - Game of Thrones 22:15 - Spartacus 23:15 Suits 00:00 - GO ON 00:30 - Dallas 01:15 - Alcatraz.
MGM Movies
Discovery Channel
08:00 - Yours, Mine and Ours 09:55 The Heavenly Kid 11:30 - Access Code 13:00 - Back to School 14:40 Martin’s Day 16:20 - Convicts 17:55 MGM’s Big Screen 18:15 - Enter the Ninja 20:00 - Rich in Love 21:45 Secret Admirer 23:20 - Tank Girl.
07:15 - Fifth Gear 08:10 - Mega Builders : Mega Bridge 09 : 05 Mighty Planes: Antonov 124 09:55 - Born Survivor : Bear Grylls : Alabama 10:50 - Ultimate Survival: Arctic Circle 11:40 - Born Survivor: Bear Grylls : Vietnam 1 2 : 35 Ultimate Survival: Texas 13:30 Ultimate Survival: Alaska 14:25 World’s Scariest...: World’s Greatest Daredevils 15:20 - The Big Brain Theory: Pure Genius: Catching Cars 1 6 :1 5 - Wheeler Dealers : Nissan Skyline 17:10 - MythBusters: The A to Z of Explosives 1 8 : 05 FantomWorks 19:00 - How It’s Made 20:00 - Storage Hunters 21:00 - Baggage Battles : Knightwalkers 2 1: 30 - Baggage Battles : Crate Expectations 22:00 - World’s Top 5: Mega Ships 23:00 - Mighty Planes: Trump.
TCM
Diva Universal
06:55 - Rex: A Cop’s Friend 08:45 Great Women 09:00 - Strong Medicine 10:40 - L’Amante Sjogren 11:00 - ER 12:40 - Screwdriver 13:00 - Wolff’s Turf 14:50 - Movie 15:00 - Law & Order 16:46 - Polizia, Femminile, Singolare 17:00 - Mr Selfridge 18:40 Great Women 18:48 - Wallflower Tango 19:00 - Marple Mystery: By the Pricking of My Thumb 20:50 - Great Women 21:00 - JAG 22:45 - Great Women 22:55 - Downton Abbey.
07>00 08>30 12>30 13>30 14>00 14>05 16>00 17>00 17>30 18>00 18>05 19>10 19>30 20>15 20>30 21>30 21>35 22>00 23>00
Sport fuq il-Cable Eurosport 1
07:30 - FIA World Touring Championships: Shanghai, China: Qualifying (live) 08:15 - International Championship Snooker: SF (live) 10:35 - International Championship Snooker 12:00 - International Championship Snooker: SF (live) 15:00 - FIFA U#17 World Cup Football: QF (live) 16:00 - FIFA U#17 World Cup Football 16:45 FIFA U#17 World Cup Football: QF (live) 19:00 - Eurosport Top Ten 19:30 - International Championship Snooker 22:00 - Superkombat 23:30 - Pass Sport 23:50 - FIFA U#17 World Cup Football. Eurosport 2
07:00 - FIFA U#17 World Cup Football 08:00 - ISU Grand Prix, Figure Skating: Cup of China: Free Dance (live) 09:15 - ISU Grand Prix, Figure Skating 09:30 - ISU Grand Prix, Figure Skating: Cup of China: Ladies’ Free Programme (live) 11:15 - Sepaktakraw 12:30 - Porsche Supercup Motor Racing: Abu Dhabi, UAE: Race 1 (live) 13:15 - ISU Grand Prix, Figure Skating 14:00 FIFA U#17 World Cup Football: QF (live) 15:00 - ISU Grand Prix, Figure Skating 17:00 - International Championship Snooker 19:00 - GP3 Series Motor Racing 19:30 - FIFA U#17 World Cup Football 21:00 College Football (live). GO sports 1
L’uomo perfetto – La 5, 15>30 Film komiku Taljan li n[adem fl-2004 b’re;ija ta’ Luca Lucini u li g[andu fost l-atturi ewlenin lil Gabriella Pession u lil Riccardo Scamarcio (it-tnejn fir-ritratt) u lil Francesca Inaudi. Tfajla li ta[dem filqasam tar-reklamar tkun iddisprata. Ir-ra;el li tant t[obb ikun se ji]]ewwe; lill-akbar [abiba tag[ha. Kif se ta;ixxi f’sitwazzjoni b[al din?
NET News Telebejg[ Jekk Jog[;obkom Sibt Familja NET News (ikompli) Sibt Familja Déjà Vu (r) Nis;a Maltija (r) Elle NET News Sibtilfidi Tlug[ tal-Lottu NET News G[alik fl-Ewropa Iswed fuq l-Abjad NET News (ikompli) Iswed fuq l-Abjad Mhux Bondi (r) NET News
09:00 - Ligue 1: Rd 12: Paris SaintGermain v Lorient 11:00 - F1: Abu Dhabi GP: Practice 3 (live) 12:15 RaboDirect Pro12: Rd 7: Newport Gwent Dragons v Leinster 14:00 - F1: Abu Dhabi GP: Qualifying (live) 16:00 - Barclays Premier League: Wk 12: Man. C. v Norwich City (live) 18:00 - Serie A: Rd 11: Parma v Juventus (live) 20:00 - UEFA Champions League: Magazine #11 20:45 - Serie A: Rd 11: Napoli v Catania (live) 22:45 - F1: Abu Dhabi GP: Qualifying 00:30 - Trans World Sport #1382 01:30 - Barclays Premier League: Wk 12: West Ham Utd v Aston Villa. GO sports 2 12:45 - Barclays Premier League: Wk 12: Premier League Match Pack
13:15 - Barclays Premier League: Wk 12: Premier League Preview 13:45 Barclays Premier League: Wk 12: Newcastle Utd v Chelsea (live) 16:00 - Barclays Premier League: Wk 12: Fulham v Man. Utd (live) 18:30 Barclays Premier League: Wk 12: Arsenal v Liverpool (live) 20:45 Serie A: Rd 11: Milan v Fiorentina (live) 22:45 - Milan Channel. GO sports 3 14:30 -
ATP Masters 1000: BNP Paribas Masters, Paris: SF (live) 19:30 - Inter Channel 20:00 - Ligue 1: Rd 12: Olympique Lyonnais v EA Guingamp (live) 22:00 - Inter Channel. GO sports 4 15:30
- Autumn Internationals: England v Australia (live) 17:30 Juve Channel 18:30 - Aviva Premiership: Rd 7: Leicester Tigers v Harlequins (live) 20:30 - Juve Channel. GO sports 5 16:00 - Barclays Premier League: Wk 12: Stoke City v Southampton (live) 18:00 - Barclays Premier League: Wk 12: WBA v Crystal Palace 20:15 RaboDirect Pro12: Rd 7: Munster v Ospreys (live) 22:00 - LFC TV. GO sports 6 16:00 - Barclays Premier League: Wk 12: West Ham Utd v Aston Villa (live) 18:00 - Barclays Premier League: Wk 12: Hull City v Sunderland 20:00 - MUTV. GO sports 7
07:00 - Vincennes Horseracing 09:00 - Serie A: Rd 10: Roma v Chievo 11:00 - RaboDirect Pro12: Rd 7:
Newport Gwent Dragons v Leinster 13:00 - Ligue 1: Rd 12: Paris SaintGermain v Lorient 15:00 - ATP World Tour 500: Swiss Indoors Basel: Highlights 16:00 - Barclays Premier League: Wk 12: WBA v Crystal Palace (live) 18:00 - F1: Abu Dhabi GP: Practice 3 19:15 - PGA European Tour: WGC HSBC Champions: Day 3 00:30 - Barclays Premier League: Wk 12: Man. C. v Norwich City.
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
24
TV # RADJU
Fil-qosor Iswed fuq l-Abjad – NET Television, 20>30 Fl-ewwel parti tal-programm il-mistednin se jkunu Charlò Bonnici u Chris Fearne. Huma se jkun qed jitkellmu dwar i//ittadinanza, l-immigrazzjoni u
d-drittijiet /ivili. Fit-tieni parti tal-programm il-mistiedna se tkun Therese Commodini Cachia li se tkun qed titkellem dwar il-ka] ta’
Norman Vella u dwar il-kandidatura tag[ha g[all-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew. Jippre]enta l-programm Frank Psaila.
Nis;a Maltija – NET Television, 17>00 Illum hu l-G[id tal-Erwie[. Insibu diversi drawwiet f’pajji]na marbuta b’xi mod jew ie[or mal-erwie[. Xi tkun il-minestra talerwie[, is-sarvetta tal-erwie[, il-[an]ira talerwie[? X’inhuma l-g[adam ta’ Novembru? (ara ritratt). G[aliex ng[idu li qatt ma kilna lkirxa ma’ xi [add? Kif inhu l-pro/ess li bih kien isir it-tadam imqadded? Dan, u aktar, f’dan il-programm mill-aktar interessanti. Mario Micallef
Home Alone 4 – Italia 1, 19>30
Programm varjat
Film komiku Amerikan li n[adem fl-2002 b’re;ija ta’ Rod Daniel bi storja ambjentata f’Chicago, anki jekk kien iffilmjat fl-Afrika t’Isfel. Il-parti ta’ Kevin hawn narawha interpretata minn Mike Weinberg (fir-ritratt). Ilbawxati naturalment ma jonqsux.
Sibt Familja – NET Television, 13>30 L-attur Sinclair Mifsud u lkantanta Kaya (Priscilla Psaila), akkumpanjati minn [bieb tag[hom, se jkunu l-parte/ipanti ewlenin fil-game show divertenti waqt din il-varjetà. L-intervista tal-lum se tkun
mal-attur Mario Micallef, filwaqt li l-kantanti li se jkun hemm huma Corazon, Neville Refalo u Ivan Spiteri Lucas. Ma jonqsux l-isketches ta’ Toni Busuttil u numru ta’ kompetizzjonijiet.
}akkew tal-Van;elu Sibtilfidi – NET Television, 18>05 The Dog who Saved Halloween – Italia 1, 15>40 Zeus u l-familja Bannister ikunu g[adhom kif marru jg[ixu f’dar ;dida, ftit jiem biss qabel Halloween. Kollox ikun jidher li miexi [arir, sakemm jinteb[u li mid-dar tal-;ar Eli, kienu ;ejjin dwal u [sejjes mill-aktar strambi. George jidde/iedi li jmur jara x’inhu ji;ri...
Bijografiji – TVM 2, 11>00 {ajjet Paul Asciak (fir-ritratt). Kien tenur, i]da waqaf kmieni mill-karriera. G[allem lil Joseph Calleja, fost l-aqwa tenuri fid-dinja fil-pre]ent. Ta kontribut kbir fl-NGO Lil Din l-Art {elwa.
Il-Van;elu li se jinqara fil-quddies ta’ g[ada hu dak skont San Luqa ta’ meta }akkew ried jiltaqa’ ma’ :esù. Kien bniedem li ji;bor it-taxxa, u mhux l-ewwel darba li kien jie[u aktar flus milli suppost, biex jistag[na hu. Fr Ray Francalanza mill-parro//a ta’ Santu Wistin il-Belt jag[ti t-tifsira. Direzzjoni ta’ Fr Louis Mallia.
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
25
TA{BIL IL-MO{{ U TAG{RIF Mimdudin> 1. Tpitter disinn (6) 4. Rejnkowt jew g[ata li ma tixrobx ilma (8) 9. Kull [a;a li g[andha sura materjali (6) 10. Mi;jub minn barra l-pajji] (8) 12. Tid[ol fih biex tinvesti, ti;bed jew issarraf il-flus (4) 13. Indifferenza (5) 14. L-iqsar xahar (4) 17. {adtu post bi [las g[al xi ]mien (6) 18. u 20. Dawn jittawlu minn xquq fil-blat fil-ba[ar (6) 20. Ara 18. 21. Il-kunjom ta’ dak li bil-mo[bi ]amm it-tarka? (6) 27. Mhux mijiet, imma kwantitajiet ferm akbar (4) 28. Jie[u wa[da kbira min jipprova jog[la [afna, ng[idu (5) 29. Ming[ajr g[ata fuq ir-ras (4) 32. Li jaqbel u hu xorta wa[da f’kollox (8) 33. Qatran jinbidel f’pi] li m’g[adniex insemmuh (6) 34. Li ;ie jew sar fi ]mien, f’[in tajjeb u f’waqtu (8) 35. Imni]]el fi ktieb u g[alhekk irre;istrat (6) Weqfin> 1. X’tag[mel
hi ladarba ma tobog[dokx (7) 2. Tilef wa[da sew il-boxxla! (8) 3. Safra qasira organizzata minn ;emg[a ta’ nies miftiehma (4) 5. Id Mona kapa/i ssejja[ lil dawn i]-]ingari? (6) 6. Ma jasalx malajr (4) 7. Kunjom ie[or vi/in ta’ Lija u Balzan? (6) 8. :ibed l-attenzjoni ta’ xi [add (6) 11. u 26. B[alma hi tuffie[a, [aw[a jew banana (6) 15. Tubu rqiq ]g[ir tal-plastik jew tal-[;ie; (5) 16. Morbidu tant li jitg[affe; malajr (5) 19. Ikkundannat biex i[allas xi amenda b[ala piena (8) 22. Ma tibqax fejn tkun (7) 23. Hekk kien jismu Mussolini (6) 24. Dan li jsir mill-[arrub tajjeb [afna g[as-sog[la (6) 25. Darba li jitrabba bil-mod biex teqirdu (6) 26. Ara 11. 30. Irabbi l-;wiena[ (4) 31. Bihom tilg[ab log[ba Ludo (4)
1
2
3
4
9
6
7
8
10 11
12
13
14
15
16
17
18 19 20
23
21
24
25
27
22
26
28
29
30
31
32
33
34
35
Spi]eriji li jift[u g[ada VALLETTA: Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika; IL-{AMRUN: Darwin Pharmacy, 152, Triq il-Kbira San :u]epp; {AL QORMI: Ani/i Pharmacy, Triq Ani/i; BIRKIRKARA: St. Paul’s, Triq Brared; TAL-PIETA’: St. Anthony Pharmacy, 56, Triq San :u]epp; SWIEQI: J.V.’s Pharmacy, Wied is-Swieqi; TAS-SLIEMA: Chemimart Ltd. 4,5,6, il-Piazzetta, Triq it-Torri; {‘ATTARD: M4 Pharmacy, Triq il-Linja; IL-G{ARG{UR: Medicine Chest Pharmacy, Triq Demitriju Farrugia; BU:IBBA: Promenade Pharmacy, Triq il-Korp tal-Pijunieri; PAOLA: Fleming Pharmacy, 61 Triq {a]-}abbar; IL-BIRGU: Milia’s Pharmacy, Triq il-Kottonera; IL-FGURA: Cilia’s Pharmacy, 303 Triq {a]}abbar; BIR}EBBU:A: Blossoms Pharmacy, Triq il-Gurgier; {AL LUQA: Central Pharmacy, 6, Triq San :u]epp; {A}}EBBU:: Spi]erija {al Mula, Triq Dun Salv Ciappara; {ADDINGLI: Santa Marija Pharmacy, Misra[ Fren/ Abela; VICTORIA: Abela Pharmacy, 42, Triq G.P.F. Agius De Soldanis; INNADUR: Vella Pharmacy, 15, Triq it-13 ta’ Di/embru. Mobile Blood Donation Unit G[ada -{add, it-3 ta’ Novembru 2013, se jkun hemm il-mobile blood donation unit ma;enb il-Knisja Parrokkjali ta]-}urrieq. Il-[in g[all-g[oti tad-demm ikun mit-8.30am sas-1.00pm. Importanti li min imur biex jag[ti d-demm ikollu fuqu l-karta tal-identità.
Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret is-Sibt li g[adda Mimdudin> 1. Friska; 4. Immodera; 9. Nemmen; 10. Iddritta; 12. Ajru; 13. Xkuma; 14. Eroj; 17. Arlo;;; 18. u 20. Abbona; 21. Qanneb; 27. Ilwi; 28. Mu//u; 29. Sing; 32. Orlatura; 33. Appell; 34. Iddomina; 35. Grotta. Weqfin> 1. Funtana (Fontana); 2. Immorali; 3. Ksew;
5
5. Maduma; 6. Opra; 7. Ettaru; 8. Alarju; 11. u 26. Tke//a; 15. A;ent; 16. Abjad; 19. In/ident; 22. Bigilla; 23. Pilota; 24. Twelid; 25. Turrun; 30. Stim; 31. ?par. Irba[ sett tal-platti ming[and JB Stores Indirizzaw is-soluzzjoni tag[kom hekk: Tisliba JB Stores,
In-Nazzjon, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Tal-Pieta PTA 1450, u g[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Ir-rebbie[#a jit[abbar [mistax o[ra. L-a[[ar premju ntreba[ minn Joseph Galea, 283#4 Triq ilKostituzzjoni, il-Mosta MST 9052.
Rapport tat-temp
UV INDEX
4
IT-TEMP Ftit jew wisq imsa[[ab b’[albiet tax-xita bir-rag[ad VI}IBBILTÀ Tajba minbarra f’waqtiet tax-xita IR-RI{ {afif u varjabblit BA{AR {afif IMBATT Ftit li xejn TEMPERATURA L-og[la 24˚C XITA F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a 12.1mm Xita mill-1 ta’ Settembru 71.5mm IX-XEMX titla’ fis-06.24 u tin]el fit-17.07
Il-[amest ijiem li ;ejjin
IS-SIBT L-og[la 26˚C L-inqas 18˚C
IL-{ADD L-og[la 25˚C L-inqas 18˚C
IT-TNEJN L-og[la 25˚C L-inqas 20˚C
IT-TLIETA L-og[la 26˚C L-inqas 20˚C
L-ERBG{A L-og[la 25˚C L-inqas 20˚C
UV
UV
UV
UV
UV
4
4
3
3
3
Temperaturi fi bliet barranin Malta 24˚ ftit imsa[[ab, Al;eri 22˚C ftit imsa[[ab, Amsterdam 12˚C imsa[[ab, Ateni 24˚C xemxi, Li]bona 19˚C ftit imsa[[ab, Berlin 11˚ xita, Brussell 12˚C imsa[[ab, il-Kajr 27˚C xemxi, Dublin 11˚C ftit imsa[[abi, Kopen[agen 12˚C xita, Frankfurt 9˚C imsa[[ab, Milan 15˚C xemxi, Istanbul 18˚C ftit imsa[[ab, Londra 13˚C imsa[[ab, Madrid 15˚C xemxi, Moska 10˚C ftit imsa[[ab, Pari;i 9˚C xita, Bar/ellona 19˚C imsa[[ab, Ruma 23˚C ftit imsa[[ab, Tel Aviv 27˚C xemxi, Tripli 31˚C xemxi, Tune] 25˚C ftit imsa[[ab, Vjenna 13˚C ftit imsa[[ab, Zurich 8˚C imsa[[ab, Munich 7˚C imsa[[ab, St. Petersburg 8˚C xita
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
26 PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{
fuq wara u bejt bl-arja tieg[u, dawl, ilma u toilet. Bil-permess inklu] fil-prezz hemm garaxx ta’ Class B. ?emplu 77200983. ]ew; karozzi li jinfed mad-dar. I]-}urrieq Bla /ens. €320,000. ?emplu G{ALL-KIRI DAR fuq u isfel bi tliet kmamar 99422082. tas-sodda, tliet kmamar bis{a]-}ebbu; ’il barra minn sufanijiet, ]ew; kmamar tal- G{ALL-BEJG{ JEW KIRI Triq l-Imdina banju, bit[a kbira fuq wara u o[ra GARAXX basement 40 pied x interna, study room, designer Il-{amrun 50 pied, jista’ jintu]a g[al gym, kitchen ;dida fjamanta bl-appliGARAXX jew store, 115-il store, uffi//ju e//. ?emplu ances u air condition, terrazzin pied tul u 24 pied wisa’, bil-bit[a, 79211659.
KLASSIFIKATI AVVI}I G[al kull xog[ol
lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// tal-ir[am u gwardarobba kbira. Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.
TA’ madum tal-art u tal-[ajt, qlug[ ta’ kmamar tal-banju, plumbing, kisi tal-;ibs, ]ebg[a u Libsa ta’ tie; gypsum boards, e//. ?emplu :DIDA fjamanta, qatt ma 77433390. ntu]at, mixtrija ming[and Alamango. Prezz negozjabbli. Garage sale ?emplu 99200354. FID-9 u l-10 ta’ Novembru f’19 Triq Reggie Miller il-G]ira. Pushchair Affarijiet tad-dar, white goods, NEONATO Reverso Sport - 3 g[odda, kompressur, magna tal- Wheeler f’kundizzjoni perfetta, injam (Kitty) u aktar. Prezzijiet kwa]i ;dida. ?emplu 79409398. tajbin [afna. {in: bejn it-8am u s1pm. ?emplu 79294403. Pasturi TAT-tafal, sett fih 20 pastur, {adid stil antik ta’ ]mien il-MUSEKAN?ELL, po;;aman, bieb ta’ UM. Prezz € 20 kull sett. garaxx, tara;, strutturi o[ra u Presepji kull daqs ma[dumin tiswija. Injam – xkaffar, tiswija ta’ kollha g[erien, prezz jibda minn gallariji u ]ebg[a. Plumbing – €20. ?emplu 21495253. geyser tank e//. Alterazzjonijiet fil-bini. ?emplu 99279582. Tapit KULUR cream bil-burdura Mario Colours wine, 90 ins (228cms) x 66 ins G{AL kull xog[ol ta’ kisi u tib- (168cms) f’kundizzjoni tajba. jid, kisi bil-;ibs, kisi bir-ramel u Prezz €60. ?emplu 21242180. siment, kisi u tibjid fuq il-pont u ]ebg[a, tik[il fuq il-fil, tik[il fuq Tombla sheets l-antik, graffiato, silicato, gypsum B’numri kbar u kuluri differboards, madum u katusi. ?emplu enti. Kalendarji kbar tat-2014, 99468622. Esperjenza ta’ 16-il 29/m x 42/m. Free delivery sena u stima b’xejn. g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI (bonNixtri nici printing press)– 3 Triq KAROZZI g[all-iscrap, ram Melita, il-Belt Valletta. Kif isfar u a[mar, stainless steel, cable issibuna – min-na[a talwire, bibien u twieqi tal-aluminju, Barrakka ta’ Fuq g[al Triq kull tip ta’ [adid g[all-iscrap b[al Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ bibien, twieqi u magni. Nixtri digital printing u offset, inviti statwi, fajjenza u affarijiet antiki. tat-tie;, invoices, posters u ?emplu 21430185 jew 99469467. brochures bil-kulur e// u xog[ol ta’ embossing. ?emplu Tiswijiet fil-pront u fil-post 21244627 jew 79373700 jew TA’ fridges, freezers, washing ibag[tu email fuq machines, tumble dryers u dehu- p b o n n i c i @ b o n n i c i p r i n t i n g midifiers, e//. B’sitt xhur garanz- press.com ija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn JIN{TIE:U qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, Tower Aluminium Ltd 27371559, 21493285, 79884497 TE{TIE: [addiema b’esperjew 99472570. Servizz fil-pront. jenza biex ja[dmu full-time fuq xog[ol tal-aluminju u [;ie;, bilG{ALL-BEJG{ li/enzja tas-sewqan. ?emplu 99457965 jew 99470635 lil G[amara antika Tower Aluminium Ltd, {a]TINKLUDI twaletta bil-mera, }ebbu;.
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
28
SPORT
BASKETBALL- ST JAMES HOSPITAL SHIELD
Mag[rufa l-finalisti G[ada wara nofsinhar jintlag[bu s-semi-finali tas-St James Hospital Shield fejn fl-ewwel log[ba Floriana Royce jiltaqg[u kontra Starlites waqt li Athleta A to Z Electronics jilag[bu kontra Bupa Luxol. Floriana mhux suppost ifallu milli jibbukkjaw post fil-finali kontra Starlites li minn na[a tag[hom issorpendew lil Si;;iewi fil-fa]i tal-gruppi. Wara bidu in/ert, Floriana, jidher li qed jitjiebu ma’ kull log[ba fejn qed jispikkaw il-wirjiet talAmerikan D Elston u tal-Malti D. Schembri. Floriana jridu jkunu konsistenti u jinsew l-a[[ar minuti kontra Luxol. It-team ]ag[]ug[ ta’ Starlites jiddependi fuq is-Serb ex
player ta’ Athleta M. Todorovic u S. Buttigieg. Luxol se jkunu qed jippruvaw iwaqqfu l-mixja ta’ Athleta biss iridu jkunu aktar konsistenti u ma’ jiddependux wisq fuq M. Meyers Keitt. Meta Keitt naqqas fil-log[ob kontra Floriana it-tim mar lura. I]-]ewg timijiet m’g[andhomx ibatu mir-regola li jrid ikun hemm plajer ta’ ta[t it-23 sena fuq ilcourt. Il-plajer Kanadi] ta’ Athleta qed ikun pedina importanti ta[t ilboards. Fil-kategorija tan-nisa Pavi Depiro mhux suppost ifallu milli jiksbu post fil-finali kontra Starlites Sports Experience filwaqt li aktar bilancjata g[andha tkun il-log[ba bejn Luxol Caffe Moak u Honey Athleta.
MITTC ‘Butterfly’ kisbu t-tieni reb[a konsekuttiva meta g[elbu lil BOV SSC 8-1 fl-Ewwel Divi]joni fit-tieni ;urnata tal-kampjonat nazzjonali organizzati mill-Malta Table Tennis Association fil-Kumpless Sportiv tal-Universita. Fit-Tieni Divi]joni MITTC ‘St. Benedict’ ukoll kisbu reb[a identika ta’ 8-1 kontra PBC Table Tennis ‘Squadron’ filwaqt li MITTC ‘Tarxien’ tilfu 7-2 kontra HiTT Academy ‘Fleur de Lys’.
TRIATHLON
Sport lokali g[al tmiem il-;img[a Illum MFA Centenary Stadium – Prem: 2 p.m. Qormi v Rabat A., 4 p.m. Tarxien R. v Valletta Victor Tedesco St. - Prem: 2 p.m. Hibernians v Balzan, 4.15 p.m. Mosta v Sliema W. Luxol St. - I Div: 2 p.m. Bir]ebbu;a SP v Msida SJ, 4.15 p.m. Melita v Lija A. Charles Abela St. - III Div: 2 p.m. Qrendi v G[axaq, 4.15 p.m. Swieqi Utd v Attard Sirens St. - III Div: 2 p.m. Marsaxlokk v Xg[ajra T., 4.15 p.m. Sta Lucia v M;arr Utd GFA Gozo St. - I Div: 1 p.m. SK Victoria W. v Munxar F., 3 p.m. Xag[ra Utd v Ker/em A. SWAN Qormi Grd - I Div: 1.45 p.,.Tal-Qroqq V. v San :wann K, 3.15 p.m. G[arg[ur B. v Valletta SP }ebbu; Grd – I Div: 1.45 p.m. Senglea G. v }ejtun AFC, 3.15 p.m.Dingli E. v Lija-Iklin Tarxien Grd – II Div: 1.45 p.m. Mqabba v Tarxien C, 3.15 p.m. Ba[rija AFC v Fleur de Lys
WATERPOLO Tal-Qroqq - 5.30 p.m. Malta
v Renju Unit
VOLLEYBALL Kottonera – Nisa I Div: 5
p.m. Rabat v Mellie[a, 5 p.m. Qormi v Flyers
G[ada MFA Victor Tedesco St. - Prem: 2 p.m. Naxxar L. v Vittoriosa S., 4.15 p.m. Floriana v Birkirkara Centenary St. - I Div: 2 p.m. Pieta` H. v St. Andrews, 4 p.m. }urrieq v {amrun S. Charles Abela St. - II Div: 2 p.m. Kirkop Utd v Mellie[a, 4.15 p.m. Mqabba v Marsa Sirens St. - II Div: 2 p.m. G[arg[ur v Pembroke, 4.15 p.m. Si;;iewi v Senglea A. Ker/em Grd – Nisa: 11 a.m. Gozo v Hibernians G[arg[ur Grd – Nisa U16: 9 a.m. M;arr Utd v Kirkop Utd, 10 a.m. Pembroke A. v Raiders GFA Gozo St. - I Div: 1 p.m. Oratory Y. v Victoria H., 3 p.m. Nadur Y. v Xewkija T.
MAFA Sta Margerita: 9.30 a.m.
Marsa SM v }ejtun RS, 11.15 p.m. Valletta SP v Valletta S.
BASKETBALL Ta’ Qali –11.15am. Semi finali
St James Hospital Shield (N). Depiro v Starlites, 12.45pm. Semi finali St James Hospital Shield (I). Floriana v Starlites, 2.45pm. Semi finali St James Hospital Shield. Luxol v Athleta, 4.30pm. Semi finali St James Hospital Shield. (I). Athleta v Luxol
HOCKEY Kordin – Challenge Cup: 9
a.m. White Hart v Qormi, 11 a.m. Sliema HS v Rabat
TI:RIJIET TA}}WIEMEL Marsa – 1.45 p.m. Programm
ie[or ta’ ti;rijiet b’]ew; tlielaq bejn sewwieqa Maltin u Olandi]i.
VOLLEYBALL Kottonera – Ir;iel: 1.30 p.m.
Yahoos v FDL Office Grp, 3.30 p.m. Sliema W. v Valletta SA, 4 p.m. Nisa II Div. Playvolley v B’Kara
ASMK Ta’ Qali – 10 a.m. Programm
ta’ tlielaq tal-autocross
Galea jikkompeti fil-Hawaii Dan l-a[[ar l-atleta ta’ Birkirkara St. Joseph Dermot Galea [a sehem f’kompetizzjoni f’Kona fil-Hawaii, kompetizzjoni tas-serje Ironman. Galea kien l-ewwel Malti li se jkun qed jie[u sehem f’din il-kompetizzjoni presti;ju]a. L-atleti bdew b’g[awma twila 3800 metru u Galea g[amel din l-g[awma f’[in ta’ ftit aktar minn sieg[a. Wara l-g[awma l-atleti kellhom jaqdfu bir-rota g[al 180km. Galea [a total ta’ [ames sieg[at u 17-il minuta biex lesta dawn il-180km kollha u dan juri kemm din il-kompetizzjoni hi diffi/li. Fl-a[[ar l-atleti kellhom ji;ru 42 km u Galea [a madwar erba’ sieg[at biex b’hekk kompla rrotta kollha f’10 sieg[at. Galea kien ilu madwar seba’ snin jitt[arre; I jikkompeti biex xi darba jie[u sehem f’din il-kompetizzjoni li [afna jo[olmu li jie[du sehem fiha.
F’kummenti li ta Galea qal li l-parte/ipazzjoni tieg[u f’din ilkompetizzjoni kienet il-qofol tal-karriera tieg[u.
Dermot Galea hekk kif ;iet fi tmiemha l-kompetizzjoni fil-Hawaii
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
29
SPORT FUTBOL INGLI}
Tispikka l-log[ba bejn Arsenal u Liverpool Illum fl-Emirates Stadium Arsenal se jkunu qed jiprpuvaw jiddefendu l-ewwel post filPremieship meta jilqg[u lil Liverpool, tim li qieg[ed ]ew; punti ta[thom. It-tim ta’ Arsene Wenger b[alissa g[andu 22 punt u minn disa’ partiti reba[ sebg[a filwaqt li dak ta’ Brendan Rodgers reba[ sitta. ]gur li qabel ma beda l-ista;un [afna kienu jobsru li kienu se jkunu timijiet b[al ma huma Chelsea, Man
Il-Programm
Premiership Ingli] Illum
Newcastle v Chelsea (13.25) Fulham v Man Utd (16.00) Hull v Sunderland (16.00) Man City v Norwich (16.00) Stoke v Southampton (16.00) West Brom v Crystal P (16.00) West Ham v Aston Villa (16.00) Arsenal v Liverpool (18.30)
G[ada
Everton v Tottenham (14.30) Cardiff v Swansea (17.00)
The Championship
Watford v Leicester Birmingham v Charlton Blackburn v Middlesbrough Bournemouth v Bolton Doncaster v Brighton Leeds v Yeovil Millwall v Burnley Nottm Forest v Blackpool QPR v Derby Sheff Wed v Reading Wigan v Huddersfield
League One
Bristol City v Oldham Coventry v Notts County Crawley v Brentford Crewe v Bradford Gillingham v Carlisle MK Dons v Walsall Peterborough v Leyton Orient Preston v Tranmere Rotherham v Colchester Shrewsbury v Sheff Utd Swindon v Port vale Wolves v Stevenage
League Two
Accrington v Wycombe Burton v Morecambe Bury v Torquay Cheltenham v York Chesterfield v Scunthorpe Fleetwood v Newport Hartlepool v Dag & Red Oxford Utd v Bristol Rovers Plymouth v Northampton Portsmouth v Exeter Rochdale v Wimbledon
Premier Sko//i]
Celtic v Dundee Utd Hearts v St Johnstone Inverness CT v Kilmarnock St Mirren v Ross County
G[ada
Motherwell v Hibernian
I Div
Arbroath v East Fife Ayr v Stranraer Dunfermline v Stenhousemuir Forfar v Brechin Rangers v Airdrieonians
II Div
Albion v Annan Athletic Berwick v Montrose East Stirling v Stirling Elgin v Peterhead Queen’s Park v Clyde
City u /-champions Man Utd li jkunu qed jissieltu g[all-ewwel postijiet imma Arsenal u Liverpool s’issa urew log[ob mill-aqwa u kienu ferm konsistenti. G[al Arsenal kien ferm importanti l-akkwist ta’ Mesut Ozil ming[and Real Madrid filwaqt li l-attakkant Daniel Sturridge ta’ Liverpool mela lpost vakant li [alla Suarez li kien sospi] bl-aqwa mod. Irritorn ta’ Suarez fit-tim ukoll [alla l-frott. Arsenel b[alissa huma t-tieni l-aktar tim li skurja gowls fl-Ingilterra, wie[ed inqas minn Man City. Matul il-;img[a Arsenal ;ew eliminati milLeague Cup b’telfa ta’ 2-0 f’darhom kontra Chelsea. Arsenal iridu jwettqu reazzjoni g[al din it-tieni telfa f’dan lista;un wara li kienu tilfu lewwel log[ba tal-kampjonat kontra Aston Villa. :img[a ilu, fl-a[[ar [ar;a tag[hom fil-kampjonat Arsenal reb[u 2-0 kontra Crystal Palace anke jekk kienu g[al xi [in b’10 players. Il-Gunners mhux biss iridu reb[a biex jift[u vanta;; ta’ [ames fuq Liverpool imma anke biex tal-anqas jibqg[u ]ew; punti fuq Chelsea. Dawn tala[[ar illum jilag[bu kmieni barra minn darhom kontra Newcastle. Il-Blues, matul il;img[a ibbukkjaw post mala[[ar tmienja fil-League Cup filwaqt li ;img[a ilu kisbu reb[a
Wara li matul il-;img[a ;ew eliminati mil-League Cup, Arsenal iridu jwettqu reazzjoni kontra Liverpool
importanti fi Stamford Bridge kontra Man City. Wie[ed mill-gowls ta’ Chelsea skurjah Fernando Torres, player li qieg[ed f’forma mill-aqwa u mistenni jibda kontra l-Magpies. Newcastle, ;img[a ilu tilfu 2-1 kontra Sunderland filwaqt li matul il;img[a sfaw eliminati milLeague Cup b’telfa ta’ 2-0 kontra Man City. Fuq il-karta Chelsea m’g[andhomx ifallu milli jie[du t-tliet punti filwaqt li fa/li g[andha tkun ukoll il-log[ba g[al Man City kontra Norwich. Is-Citizens iridu jwettqu reazzjoni wara li tilfu kontra Chelsea u ni]lu fis-
seba’ post. :img[a ilu Norwich, tim li qieg[ed fit-18-il post ;ie draw 0-0 kontra Cardiff. G[ada Tottenham g[andhom log[ba delikata barra minn darhom kontra Everton u wie[ed irid jara f’liema kundizzjoni fi]ika se jkunu l-players tal-Ispurs. Dan min[abba l-fatt li matul il-;img[a dawn kellhom jilag[bu g[al 120 minuta kontra Hull fil-League Cup u g[addew g[all-fa]i li jmiss bil-penalties. It-tim ta’ Villas Boas ;img[a ilu reba[ 1-0 kontra l-istess Hull u wara dik il-partita l-kow/ talab lill-players itejjbu l-wirja tag[hom u ]gur li jridu jag[mlu
dan meta g[ada jilag[bu kontra Everton, tim li meta jilg[ab f’daru dejjem joffri sfida denja. :img[a ilu Everton reb[u 2-0 barra minn darhom kontra Aston Villa, reb[a li biha telg[u jokkupaw is-sitt post. Illum Man Utd jilag[bu barra minn darhom kontra Fulham u ]gur li r-Red Devils se jkollhom bi//a xog[ol iebsa biex ji;bru tliet punti minn Craven Cottage. :img[a ilu Man Utd batew biex reb[u 3-2 kontra Stoke u matul il-;img[a g[elbu lil Norwich 4-0 filLeague Cup. Minn na[a tag[hom Fulham se jkunu ;ejjin minn telfa ta’ 2-0 kontra Southampton.
FUTBOL TALJAN
Roma jfittxu li jkomplu jibnu fuq ir-rekord Bejn illum u g[ada jitkompla l-kampjonat Taljan u Roma, leaders b’punti massimi g[ada jilag[bu barra minn darhom kontra Torino u l-g[an prin/ipali tag[hom se jkun li jibnu fuq ir-rekord li waqqfu matul il-;img[a. It-tim ta’ Rudi Garcia g[eleb lil Chievo 1-0 u b’din ir-reb[a waqqaf rekord ta’ 10 reb[iet konsekuttivi. Irrekord pre/edenti kien f’idejn it-tim ta’ Juventus tal-2005-6 meta dakinhar dawn kienu reb[u disa’ partiti wara xulxin. Kontra Chievo Roma kellhom players b[al ma huma Gervinho, Totti u Maicon neqsin u dawn huma mistennija jirritornaw flazzjoni kontra Torino, tim li minkejja li ilu ma jirba[ sa mit22 ta’ Settembru qed juri log[ob tajjeb. Minn dakinhar’ hawn Torino kisbu draw ta’ 3-3 kontra Inter, tilfu 1-0 kontra Juventus b’gowl li kien offside u tilfu 2-0 kontra Napoli bit-tieni gowl ta’
Napoli jasal minn penalty li ma kienx. Fl-a[[ar [ar;a tag[hom Torino ;ew draw 3-3 kontra Livorno f’log[ba li huma kienu qed jirb[u 2-0 sakemm qalg[u tliet gowls u wara kellhom isalvaw draw b’gowl ta’ Cerci. Minn na[a tag[hom Roma qeg[din fil-qu//ata b’30 punt minn 10 log[biet u jekk jirb[u kontra Torino jibqg[u minn talanqas [ames punti fuq l-eqreb rivali tag[hom Napoli u Juventus. Ta min jiftakar li t-tim millbelt kapitali Taljana mhux biss reba[ 10 log[biet wara xulxin imma ikkon/eda biss gowl minn Awwissu ‘l hawn. Illum kemm Napoli kif ukoll Juventus jistg[u imorru temporanjament ]ew; punti ta[t Roma jekk jirb[u kontra Catania u Parma rispettivament. Napoli se jilag[bu kontra tim li se jkun ;ej minn telfa ta’ 4-0 kontra Juventus u fuq il-
karta t-tim ta’ Rafa Benitez m’g[andux ifalli milli jie[u ttliet punti. Fl-a[[ar [ar;a tag[hom Napoli reb[u 2-1 barra minn darhom kontra Fiorentina. Wie[ed irid jara jekk Benitez hux se jserra[ xi players kontra Catania min[abba li ;img[a o[ra Napoli jkunu impenjati fi/-Champions League kontra Marseille. Juventus g[andhom log[ba delikata barra minn darhom kontra Parma, tim li ;img[a ilu [are; rebbie[ kontra Milan imma li fost il-;img[a tilef 1-0 kontra Genoa. Fl-a[[ar ]ew; partiti li lag[bu Juventus, kontra Genoa u kontra Catania ddifi]a Juventina ma ikkon/edietx gowl u dan, skond il-kow/ Antonio Conte, kien pass importanti wara li Juventus kienu sofrew telfiet kontra Real Madrid u Fiorentina. :img[a o[ra Juventus jer;g[u jilag[bu
kontra Real Madrid f’dik li se tkun log[ba de/i]iva fi/Champions League fejn b[alissa jinsabu f’riskju li jkunu eliminati mill-fa]i tal-gruppi. Illum ukoll Milan jilag[bu kontra Fiorentina f’dik li se tkun l-aktar log[ba li tispikka fi tmiem il-;img[a.
Il-Programm Serie A Illum
Milan v Fiorentina Napoli v Catania Parma v Juventus
G[ada
Verona v Cagliari Lazio v Genoa Livorno v Atalanta Sampdoria v Sassuolo Torino v Roma Udinese v Inter
It-Tnejn
Bologna v Verona
Serie B Illum
Siena v Cittadella
G[ada
Avellino v Palermo
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
31
SPORT FORMULA 1
Vettel l-aktar velo/i f’Abu Dhabi I/-champion tar-Red Bull Seabastian Vettel irre;istra la[jar [in waqt it-tieni sessjoni tal-provi liberi g[all Grand Prix ta’ Abu Dhabi li se jsir nhar il{add. Vettel, ;img[a ilu reba[ it-titlu mondjali g[ar-raba’ darba konsekuttiva meta reba[ il-Grand Prix Indjan u b’hekk, issa l-attenzjoni hi fuq min se jispi//a fit-tieni post fil-klassifika ;enerali. Filwaqt li Vettel irre;istra la[jar [in, sie[bu Mark Webber irre;istra t-tieni l-a[jar [in. Romain Grosjean tal-Lotus, li f’dawn l-a[[ar jiem ;ie ikkonfermat mat-tim, irre;istra l-a[jar [in waqt l-ewwel sessjoni. L-istess Grosjean, waqt it-tieni sessjoni kellu problema filbrekjijiet u fit-tieni sessjoni irre;istra t-12-il a[jar [in. Alonso qieg[ed fit-tieni post b’207 punt, 24 punt fuq Kimi Raikkonen tal-Lotus. Alonso irre;istra t-tmien l-a[jar [in. Ta min jinnota li jekk Vettel
jirba[ l-erba’ Grand Prix li fadal ikun reba[ disa’ Grand Prix konsekuttivi, xi [a;a li sewwieq wie[ed irnexxielu jag[mel flistorja. Dan kien [add [lief g[at-Taljan Alberto Ascari talFerrari fl-ista;un tal-1952-53. Bit-titlu li reba[ il-{add li g[adda Vettel la[aq lil le;;endarji Juan Manel Fangio u Michael Schumacher f’dak li hu numru ta’ titli mirbu[a fil-karriera. Sena ilu, Lewis Hamilton, li kien g[adu mal-McLaren kien beda mill-pole position filwaqt li Kimi Raikkonen reba[ it-tellieqa. Vettel kien spi//a t-tielet wara Alonso tal-Ferrari. NEWEY - L-en;ineer Adrian Newey /a[ad kull spekulazzjoniji u qal li jrid jibqa’ marRed Bull. Fi tmiem il-;img[a irRed Bull ;ew inkurunati champions meta Vettel reba[ il-Grand Prix tal-Indja u b’hekk reba[ ittitlu g[ar-raba’ darba konsekuttiv filwaqt li t-tim ukoll re;a’
Sebastian Vettel tar-Red Bull waqt it-tieni sessjoni f’Abu Dhabi
karozza li hemm b[alissa filFormula 1. “Li na[dem mar-Red Bull hu sodisfazzjon kbir g[alija u ]gur li f’mo[[i m’g[andix [sieb biex
nitlaq. Fl-ista;un li ;ej se jkun hemm tibdil fir-regoli u se nibdew na[dmu minn issa biex na//ertaw li ner;g[u nirb[u lkampjonat,” qal Newey.
FUTBOL
WATERPOLO
TRASFERIMENTI
Arsenal jitilfu lil Flamini
Ri]ultat tajjeb g[al Malta
Alaba se j;edded ma’ Bayern
Il-midfielder ta’ Arsenal Mathieu Flamini se jkollu jdum barra madwar ;img[a barra mill-azzjoni min[abba li g[adu ma irkuprax minn injury li sofra f’log[ba f’nofs Settembru. Flamini kien we;;a’ fil-log[ba kontra Marseille u g[adu ma irkuprax u b’hekk se jitlef illog[ba ta’ tmiem il-;img[a kontra Liverpool u kontra Borussia Dortmund fi/-Champions League. G[adu mhux mag[ruf jekk Flaimini hux se jil[aq jirkupra g[al log[ba tal-{add 10 ta’ Novembru kontra Man Utd. Arsenal b[alissa qeg[din flewwel post fil-Premiership. Il-manager ta’ Man City Manuel Pellegrini qal li d-difensur Vincent Kompany se jkollu jdum barra aktar milli kien
Flamini
ma[sub ori;inarjament. Kompany kien we;;a’ fillog[ba ta’ xahar ilu kontra Everton u llum se jitlef il-log[ba
reba[ it-titlu. Parti kbira middominju tar-Red Bull hu grazzi g[al Newey, en;inieer li flimkien mal-istaff tekniku qed jipprovdi lil Vettel bl-aqwa
kontra Norwich. Barra minn hekk se jitlef il-log[ba ta’ ;img[a o[ra kontra Sunderland u ta’ matul il-;img[a fi/Champions League kontra CSKA Moscow. Javi Garcia u Stevan Jovetic se jitilfu l-log[ba ta’ llum kontra Norwich min[abba li we;g[u matul il;img[a kontra Newcastle. Milla[[ar erba’ partiti Man City reb[u erbg[a u tilfu wa[da, dik kontra Chelsea. FRANZA – G[al darba o[ra l-players tal-klabbs tal-og[la divi]jonijiet Fran/i]i sostnew li lesti jo[or;u fuq strajk jekk tkun introdotta t-taxxa li qed jipproponi l-Gvern. Il-Gvern qed jipproponi taxxa ta’ 75% fuq min g[andu salarju ta’ aktar minn miljun ewro fis-sena.
It-tim Nazzjonali Malti talwaterpolo kiseb reb[a ta’ 13-11 kontra l-I]rael fit-tielet jum tatturnament internazzjonali ta’ Malta. G[al Malta dan kien it-tielet ri]ultat po]ittiv wara li fl-ewwel jum tal-kompetizzjoni l-Maltin [adu draw kontra l-Olanda u l{amis reb[u kontra Sqallija. Il-Maltin bdew tajjeb u reb[u l-ewwel sessjoni 4-2 u t-tieni sessjoni intemmet 2-2. It-tielet sessjoni Malta reb[itha 4-2 u la[[ar sessjoni spi//at 5-3 favur l-avversarji tag[na. Dan it-turnament hu bi t[ejjija g[at-tielet turnament ta’ kwalifikazzjoni mill-Kampjonat talEwropa li g[andu jsir bejn is-7 u l-10 ta’ Novembru f’Porto
Id-difensur ta’ Bayern Munich David Alaba ]vela li b[alissa jinsab f’diskussjoijiet maddiri;enti tal-klabb biex I;edded il-kuntratt mat-tim. Il-kuntratt attwali ta’ Alaba jiskadi fis-sajf tal-2015 u numru ta’ klabbs kbar minn madwar l-Ewropa qed isegwu lil Alaba. Minkejja dan ilplayer ta’ 21 sena qal li jrid jibqa’ jilg[ab ma/-champions :ermani]i. Alaba ing[aqad ma’ Bayern ming[and Austria Vienna meta kien g[ad kellu 16-il sena u minn dakinhar ‘l hawn sar wie[ed mill-aktar players importanti tat-tim mill-Bavarja. Dan lista;un Alaba beda disa’ darbiet mal-ewwel 11 u skurja gowl.
www.maltarightnow.com
Is-Sibt, 2 ta’ Novembru, 2013
32
LOKALI
Malta se tkun telliefa - Din l-Art {elwa
Jag[mel x’jag[mel Silvio Scerri (ritratt fuq ix-xellug), li hu /-Chief of Staff tal-Ministru Manwel Mallia li ta[tu jaqa’ l-Korp tal-Pulizija, il-Kummissarju tal-Pulizija, il-Prokuratur Legali Peter Paul Zammit, qieg[ed dejjem jiskolpah
Il-Kummissarju tal-Pulizija g[andu jieqaf jumilja lilu nnifsu u lill-Korp tal-Pulizija Il-Partit Nazzjonalista appella lill-Kummissarju tal-Pulizija, ilProkuratur Legali Peter Paul Zammit, biex fl-interess nazzjonali jieqaf jumilja lilu nnifsu u lill-Korp tal-Pulizija. Fi stqarrija, il-Kelliem talOppo]izzjoni g[all-Intern Jason Azzopardi, qal li wara li lKummissarju tal-Pulizija ;ie mgiddeb mill-Kummissarju tadData Protection, issa qed jipprova jbellg[alna r-ross bil-labra u jilg[ab bil-kliem “call logs” u “call profiles”. Il-PN qal li jkun a[jar kieku ]]elu u l-manuvri li lKummissarju tal-Pulizija qed ju]a biex jg[atti xtur i/-Chief of Staff tal-Ministru tieg[u u uffi/jali o[ra tal-Gvern, kif [are; b’mod /ar fil-ka] ta’ Norman Vella, ju]ahom biex ji;;ieled il-kriminalità organizzata. Ebda log[ob bil-kliem talKummissarju tal-Pulizija llum ma jista’ ja[bi jew i[assar dak li hu stess qal fit-twe;ibiet g[allistampa fit-23 ta’ Awwissu 2013
Il-Prim Ministru Muscat [atar Kummissarju tal-Pulizija inkompetenti u li hu biss g[odda parti;jana f’idejn gvern li tilef kull qies tas-sewwa u fl-istqarrija pubblika tieg[u tat-28 ta’ Awwissu 2013. Fi]-]ew; okka]jonijiet ilKummissarju tal-Pulizija rrefera iktar minn darba g[al-li;i tadData Protection (LN 198 tal2008) li hi l-uniku mod kif ilPulizija jew is-Servizzi tasSigurtà jistg[u jitolbu lis-service providers g[all-call profiles flinvestigazzjoni ta’ delitt serju. Tant kemm hu hekk, fisser ilPN, li fit-twe;iba tieg[u bilmiktub fit-23 ta’ Awwissu 2013 lil ;urnalist ta’ Media.link Communications, hu rrefera g[all-poter li l-li;i tag[tih biex jitlob call jew sms profiles (mhux call logs kif qed jg[id issa) sa massimu ta’ sena b’lura. L-unika ra;uni g[ala kien irrefera g[al call jew sms pro-
files fl-istess nifs li semma l-li;i tad-Data Protection, qal il-PN, kienet proprju biex jag[ti limpressjoni u ji]gwida li talab lis-service providers g[al call jew sms profiles, li fiha issa giddbu l-Kummissarju tad-Data Protection. Bit-twe;iba tieg[u tal-{amis filg[axija, il-PN sa[aq li lKummissarju tal-Pulizija, il-PL Peter Paul Zammit, re;a’ g[affi;ha u nqabad ma jg[idx il-verità meta qal li hu kulma g[amel kien li ra l-mobile phone ta/-Chief of Staff biss. Jekk fi kliemu stess fil-programm ‘Iswed fuq l-Abjad’ fuq Net TV fil-21 ta’ Awwissu 2013 u fl-istqarrija tieg[u tat28 ta’ Awwissu 2013 kien qal li kien qed jinvestiga allegazzjoni
ta’ korruzzjoni ta’ xhud u [olqien ta’ provi foloz li suppost allegatament kienu saru mill-Ispettur Elton Taliana, allura kif il-Kummissarju talPulizija e]amina l-mobile phone ta/-Chief of Staff biss, u mhux ukoll tal-Ispettur Taliana? Hekk issir investigazzjoni serja minn min hu serju, imparzjali u m’g[andux x’ja[bi? Hu /ar, qal il-PN, li lKummissarju tal-Pulizija dejjem jitlaq mill-punt li jag[mel x’jag[mel Silvio Scerri, je[tie; jiskolpah u g[alhekk i/aqlaq illasti b’lura kull meta qed jinqabad. Illum aktar minn qatt qabel hu iktar /ar li l-Prim Ministru Muscat [atar Kummissarju tal-Pulizija inkompetenti u li hu biss g[odda parti;jana f’idejn Gvern li tilef kull qies tas-sewwa. G[alhekk fl-interess nazzjonali lKummissarju tal-Pulizija Peter Paul Zammit g[andu jieqaf jumilja lilu nnifsu u lill-Korp tal-Pulizija.
Din l-Art {elwa qalet li irrispettivament mill-ftit gwadann li tista’ tag[mel lekonomija b’rabta mal-a[[ar ]vilupp ta’ metropolis urban vast li se jsir fejn kien mag[ruf b[ala l-Mistra Village Holiday Complex, Malta se tkun telliefa. Disa’ membri tal-Bord talMEPA nhar il-{amis ivvutaw favur pro;ett massiv ta’ 744 appartament, filwaqt li [amsa vvutaw li l-pro;ett g[andu jer;a’ ji;i modifikat g[al skema aktar adattata. Simone Mizzi, il-President E]ekuttiv ta’ Din l-Art {elwa, qalet li l-outline permit approvat fl-2008 in[are; wara informazzjoni ]baljata u mhux kompluta li ng[ata l-Bord ta’ qabel, u g[alhekk kien hemm it-talba li l-permess ji;i revokat. Din it-talba ;iet mi/[uda mi/Chairman tal-Bord tal-MEPA fil-bidu tas-seduta, li qal li lBord ikkunsidra t-talba, i]da sab li ma kinitx ;ustifikata legalment. L-g[aqda qalet fi stqarrija li mhux sewwa li qed ikunu lisforzi tal-NGOs biex jipprote;u l-ambjent Malti meta r-responsabbiltà g[andha tkun tal-MEPA. Simone Mizzi qalet li t[ossha sodisfatta li [ames membri talBord tal-MEPA xtaqu jaraw li lpro;ett ji;i modifikat biex jitnaqqas l-effett negattiv fuq lambjent. Fissret ukoll li hi stramba li Transport Malta issa tg[id li m’g[andhiex o;;ezzjoni peress li n-numru tal-appartamenti tnaqqas minn 994 g[al 744, meta l-esperti ta’ Transport Malta fl-2008 qalu li ]-]ieda fittraffiku se jkollha impatt serju fuq it-traffiku b’karre;;jata wa[da bejn San Pawl il-Ba[ar u l-Mellie[a. Din l-Art {elwa ssostni li lkonklu]joni ta’ issa hi “assurda u totalment ina//ettabbli”, u tt[assib ewlieni issa hu li n[oloq pre/edent g[al bini g[oli. Min-na[a l-o[ra esprimiet sodisfazzjon li l-i]viluppaturi mill-Kuwajt lesti jikkunsidraw titjib ie[or fid-disinn.
media•link COMMUNICATIONS