2013 12 08 by maltarightnow dotcom

www.maltarightnow.com

Nru 2192 €1

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Mijiet ipprotestaw fil-Belt Valletta kontra l-politika tal-Gvern Laburista dwar l-ambjent u l-i]vilupp, bid-Deputat Laburista Marlene Farrugia tappella lin-nies jo[or;u jipprotestaw

Rabja min[abba t-tkasbir tal-ambjent

Mijiet ta’ nies u ambjentalisti lbiera[ filg[odu ng[aqdu f’mar/ ta’ protesta fil-Belt Valletta kontra de/i]jonijiet tal-Gvern fil-konfront tal-ambjent u li]vilupp biex iwasslu messa;; lil min hu fil-Gvern u lil dawk kollha li g[andhom l-awtorità li jmexxu l-ambjent u l-ippjanar tal-bini u tal-i]vilupp.

“Qeg[din hawn biex ng[idulhom jerfg[u d-dmirijiet tag[hom, iwettqu dak li weg[duna ftit ilu qabel l-elezzjoni. Dan hu li se j[arsu l-ambjent u j]ommuh g[al uliedna g[ax hekk jist[oqqilhom dawk li ji;u warajna. Sinjuri fil-Gvern, jekk qeg[din hawn, is-sitwazzjoni hija mill-i]jed serja.”

B’dan il-kliem Simon Mizzi, ilPresident tal-g[aqda Din l-Art {elwa bdiet l-indirizz tag[ha lil dawk li ng[aqdu fil-protesta msej[a minn 12-il g[aqda u organizzazzjoni ambjentali dwar l-istat ambjentali ta’ pajji]na. Hija rreferiet g[all-proposti tal-Gvern dwar il-bini g[oli u l-bini fuq il-kosta u

qalet li dawn se jkomplu jg[arrqu lil pajji]na. Hija rreferiet g[all-pro;ett talMistra b[ala “mostru” u staqsiet ukoll x’inhi l-g[a;la kollha ta’ dan il-gvern biex jg[addi l-li;ijiet ming[ajr ippjanar u strate;ija. “Dan huwa pajji] li bieg[ ru[u lill-ispekulaturi” qalet Simone Mizzi. g[al pa;na 4

Appell g[all-g[ajnuna mill-PN ... illum il-maratona ;bir ta’ fondi fid-Dar ?entrali Hekk kif il-Partit Nazzjonalista llum qieg[ed jorganizza l-maratona annwali g[all-;bir ta’ fondi, Simon Busuttil, ilKap tal-Partit Nazzjonalista, f’intervista ma’ il-mument g[amel appell ;enwin g[ad-donazzjonijiet biex bl-

g[ajnuna tal-[afna, il-PN ikun jista’ jkompli jissa[[a[ u jwettaq il-[idma tieg[u fil-;img[at u x-xhur li ;ejjin. “Pajji]na g[andu b]onn Oppo]izzjoni li tikkritika i]da kostruttiva u l-PN sema’ dan il-messa;; u

qed juri fl-azzjonijiet tieg[u li hu Oppo]izzjoni b’sa[[itha. Simon Busuttil qal li f’dawn l-ewwel disa’ xhur ta’ le;i]latura ;dida, idde/i]jonijiet li ttie[du minn min qieg[ed imexxi, u l-isfidi li ffa//jajna b[ala

pajji], ilkoll urew kemm hu importanti li pajji]na jkollu Oppo]izzjoni b’sa[[itha. “Il-PN sema’ dan il-messa;;, u qed juri bl-azzjonijiet tieg[u li hu Oppo]izzjoni b’sa[[itha u kostruttiva. g[al pa;na 3

Mill-Afganistan g[al Malta... eroj tal-gwerra je[lisha minn ta[t idejn Ara pa;ni 16-17 it-Talibani

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Lokali

Spi]eriji li se jift[u llum VALLETTA: Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika; ILMARSA: Vivien Pharmacy, Triq Patri Magri; {AL QORMI: Brown’s Pharmacy, 278, Triq il-Vitorja; BIRKIRKARA: Fleur-de-Lys Pharmacy, 32, Triq Fleur-de-Lys; LIMSIDA: Deby’s Pharmacy, 1, Misra[ il-Barrieri; SWIEQI: J.V.’s Pharmacy, Wied is-Swieqi; TASSLIEMA: Norman’s Pharmacy, 133, High Street; {AL BALZAN: Balzan Pharmacy, 70, Triq San Fran;isk; INNAXXAR: Victory Pharmacy, 16, Pjazza il-Vitorja; IL-QAWRA: Qawra Pharmacy, Earl’s Court|1, Triq l-Im[ar; PAOLA: De Paola Pharmacy, 36, Pjazza Antoine De Paule; IL-KALKARA: Kalkara Pharmacy, 8, Misra[ l-Ar/isqof Gonzi; {A}-}ABBAR: Felice Pharmacy, 95, Triq is-Santwarju; BIR}EBBU:A: Blossoms Pharmacy, Triq il-Gurgier; LIMQABBA: Kristianne Pharmacy, Triq il-Cavi; {A}-}EBBU:: De Rohan Pharmacy, Triq Sant’Antnin; IR-RABAT: Nigret Pharmacy, Triq i]-}ahar; VICTORIA: Castle Pharmacy, 2, Misra[ l-Indipendenza; G{AJNSIELEM: Lauretana Pharmacy, 36, Triq l-Im;arr.

It-temp It-Temp> Ftit jew wisq imsa[[ab b’waqtiet xemxin, lokalment imsa[[ab g[al xi [in. Il-Vi]ibbiltà> Tajba. Ir-Ri[> Moderat mil-Lvant lokalment moderat g[al ftit qawwi. Il-Ba[ar> {afif li jsir [afif g[al moderat. L-imbatt> Baxx mill-Punent Majjistru, lokalment baxx g[al moderat, li jsir mill-Grigal. Temperatura tal-Ba[ar> 20º.

Il-[amest ijiem li ;ejjin

IL-{ADD L-og[la 17˚C L-inqas 12˚C

IT-TNEJN L-og[la 18˚C L-inqas 11˚C

IT-TLIETA L-og[la 17˚C L-inqas 11˚C

L-ERBG{A L-og[la 17˚C L-inqas 11˚C

IL-{AMIS L-og[la 16˚C L-inqas 10˚C

Lottu 40 – 86 – 83 – 84 – 64 # 37 – 18 – 1

Super 5 31 – 1 – 13 – 29 – 15

Numri importanti Servizz ta’ Emer;enza> 112 Sptar ta’ Malta> 25450000 — Sptar ta’ G[awdex> 21561600 Servizz ta’ direttorju> 1182 — GO> 1187 — Vodafone> 1189

{inijiet tal-vapur t’G[awdex mit-23 ta’ Settembru sat-3 ta’ Novembru 2013

Tluq mill-Im;arr, G[awdex: 1.15, 3.30, 5.00, 6.00, 6.30 (Tnejn

biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 6.45 (Tlieta sal-{add inklu]i vaganzi pubbli/i), 7.00 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 7.30, 8.15, 9.00, 9.45, 10.30, 11.15, 12.00, 12.45, 13.30, 14.15, 15.00, 15.45, 16.30, 17.15, 18.00, 19.30, 20.45, 22.15, 22.30. Tluq mi/-?irkewwa, Malta: 2.00, 4.00, 5.45, 6.30 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 6.45 (Tlieta sal-{add inklu]i vaganzi pubbli/i), 7.00 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 7.30, 8.15, 9.00, 10.30, 11.15, 12.00, 12.45, 13.30, 14.15, 15.00, 15.45, 16.30, 17.15, 18.00, 18.45, 20.00, 21.30, 22.50, 00.15.

Sa mill-biera[ in-nies bdiet tikkontribwixxi f’din il-maratona waqt attività tal-Moviment Nisa tal-Partit Nazzjonalista f’Tas-Sliema

Ikkonfermat il-konsorzju preferut mill-Gvern

Il-Gvern [abbar li lElectroGas Malta Consortium huwa l-konsorzju preferut millpro/ess li sar g[al ftehim biex jissuplixxi l-gas u g[all-Power Purchase Agreement malKorporazzjoni Enemalta. Fl-4 ta’ Dicembru li g[adda, il-Korporazzjoni Enemalta kienet [ar;et notifika g[al dawn i]]ew; ftehim li tissejja[ Notice of Award. Din in-notifikazzjoni kienet tirrakomanda li l-ftehim isir ma’ ElectroGas Malta Consortium. L-istqarrija ssemmi li ElectroGas Malta Consortiumn akkwista 92.2 punt u li l-konsorzju ssottometta prezz ta’ €95.99 g[al kull MW watt jew €9.599 g[al kull KW. Il-Gvern qed jg[id li dan il-ftehim hu me[tie; biex l-Enemalta timxi lejn sistema ta’ ener;ija diversifikata u provvista iktar ir[isa ta’ ener;ija. Fl-istqarrija ntqal ukoll li dan il-prezz hu fl-istess linja mal-miri u l-aspettativi tieg[u biex jor[su t-tarriffi tal-ener;ija. Madankollu, il-gvern ma qalx li dan il-ftehim dwar l-ener;ija jorbot lill-Gvern Malti li jixtri lener;ija ming[and il-privat g[al 18-il sena s[a[ bi prezz li se jkun fiss g[all-ewwel [ames snin biss. Matul il-kampanja elettorali, Konrad Mizzi, illum Ministru g[all-Ener;ija, kien ta garanzija li bil-pjan tieg[u l-prezz tad-dawl kien se jkun fiss g[al 10 snin. ElectroGas Malta Consortium hu mag[mul minn Siemens Project Ventures GMBH, Socar Trading SA, Gasol Plc u GEM Holdings.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Lokali

Is-sala ewlenija fid-Dar ?entrali tal-PN ilbiera[ kienet i/-/entru ta’ attività fl-a[[ar t[ejjijiet g[all-maratona ;bir ta’ fondi li se ssir illum organizzata mill-PN

Im[e;;a l-parte/ipazzjoni u l-kontribuzzjoni tan-nies b’risq il-Partit Nazzjonalista F’kull ma jag[mel il-PN hemm [idma biex Malta tibqa’ tgawdi reputazzjoni tajba minn pa;na 1

Il-Kap tal-PN qal li fl-oqsma taxxog[ol u tas-sa[[a, il-Partit Nazzjonalista [are; l-id tal-[biberija u offra l-appo;; s[i[ lill-Gvern biex flimkien jitfasslu soluzzjonijiet fit-tul li jtejbu l-kwalità tal-[ajja tal-poplu Malti u G[awdxi. Fl-istess waqt, kompla Simon Busuttil, il-PN wassal messa;; b’sa[[tu kull fejn il-Prim Ministru u l-

Ministri abbu]aw mill-poter li ;ie fdat lilhom; meta nkiser il-kodi/i tal-etika, kull meta nqatg[u l-irjus u saru [atriet li jirredikolaw il-prin/ipju tal-meritokrazija, meta saret vittimizzazzjoni politika fuq il-post tax-xog[ol. Simon Busuttil qal li fuq kollox, f’kull ma jag[mel il-PN hemm [idma biex Malta tibqa’ tgawdi reputazzjoni tajba u dinjità g[alina u g[al kull min i[ares lejna minn barra. G[alhekk, sostna Simon Busuttil, in[ass id-dmir li tittie[ed po]izzjoni soda u b’sa[[itha meta l-Gvern ipprova jqieg[ed i/-/ittadinanza ta’ pajji]na g[all-bejg[. “I]da anke hawn, flo;;ezzjonijiet tag[na g[adna qed infittxu l-kunsens fl-interess nazzjonali.” Il-Kap tal-PN qal dan kollu fil-

kuntest tal-maratona ;bir ta’ fondi li qed issir illum. Hu ]ied li g[al dawn ir-ra;unijiet, waqt din il-maratona, qed isir appell ;enwin g[ad-donazzjonijiet, biex bl-g[ajnuna tal-[afna, il-PN ikompli jissa[[a[ u jwettaq il-[idma tieg[u fil-;img[at u x-xhur li ;ejjin. Ilbiera[ tkellem ukoll Mario de Marco, il-Vi/i Kap tal-PN g[allAffarijiet Parlamentari, waqt il-programm “Il-Fatti Kollha” fuq Radio 101. Hu appella g[all-kontribuzzjonijiet tan-nies u biex dawn ikunu parte/ipi fil-pro/ess ta’ ti;did tal-PN. L-attivitajiet marbuta mal-maratona ;bir ta’ fondi bdew sa[ansitra minn qabel b’inizjattivi b[alma kienet lattività organizzata mill-Moviment Nisa Partit Nazzjonalista u li saret

ilbiera[ fi Pjazza Sant’Anna f’TasSliema bl-iskop li jin;abru fondi g[allPN. Intant, ilbiera[ kienu fl-aqwa tag[hom l-a[[ar t[ejjijiet g[all-maratona, li ssir kull sena f’dan il-perjodu tal-Milied, b’diversi [addiema u voluntiera ja[dmu bis-s[i[ biex illum jitwassal programm s[i[ ta’ divertiment, kemm g[al dawk li se j]uru d-Dar ?entrali kif ukoll g[al dawk li se jsegwu l-maratona fuq Net TV. In-nies huma m[e;;a j]uru d-Dar ?entrali u jag[tu l-konribuzzjoni finanzjarja tag[hom filwaqt li hemm ukoll im[ejjija rigali g[al kull min imur fidDar ?entrali u jippre]enta d-donazzjoni tieg[u. Ara wkoll pa;na 10

Il-{add, 13 taâ&#x20AC;&#x2122; Ottubru, 2013

Lokali

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Lokali

Il-[amest ijiem li ;ejjin

IL-{ADD L-og[la 17˚C L-inqas 12˚C

IT-TNEJN L-og[la 18˚C L-inqas 11˚C

IT-TLIETA L-og[la 17˚C L-inqas 11˚C

L-ERBG{A L-og[la 17˚C L-inqas 11˚C

IL-{AMIS L-og[la 16˚C L-inqas 10˚C

Lottu 6 – 35 – 45 – 87 – 14 # 20 – 68 – 80

Super 5 5 – 8 – 14 – 29 – 21

Numri importanti Servizz ta’ Emer;enza> 112 Sptar ta’ Malta> 25450000 — Sptar ta’ G[awdex> 21561600 Servizz ta’ direttorju> 1182 — GO> 1187 — Vodafone> 1189

{inijiet tal-vapur t’G[awdex mit-23 ta’ Settembru sat-3 ta’ Novembru 2013

Tluq mill-Im;arr, G[awdex: 1.15, 3.30, 5.00, 6.00, 6.30 (Tnejn

Sa mill-biera[ in-nies bdiet tikkontribwixxi f’din il-maratona waqt attività tal-Moviment Nisa tal-Partit Nazzjonalista f’Tas-Sliema

Ikkonfermat il-konsorzju preferut mill-Gvern

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Lokali

Is-sala ewlenija fid-Dar ?entrali tal-PN ilbiera[ kienet i/-/entru ta’ attività fl-a[[ar t[ejjijiet g[all-maratona ;bir ta’ fondi li se ssir illum organizzata mill-PN

Im[e;;a l-parte/ipazzjoni u l-kontribuzzjoni tan-nies b’risq il-Partit Nazzjonalista F’kull ma jag[mel il-PN hemm [idma biex Malta tibqa’ tgawdi reputazzjoni tajba minn pa;na 1

Il-Gvern Laburista akku]at li qieg[ed

minn pa;na 1 G[all-protesta, li bdiet minn Bieb ilBelt u ntemmet b’diskorsi quddiem ilQorti, attendew mijiet ta’ nies li mxew g[all-mu]ika tal-grupp Tribali. U[ud

minn dawk pre]enti kienu qeg[din i]ommu kartelluni b’messa;;i favur lambjent. Fost il-messa;;i kien hemm “Malta Tag[na jew tal-ispekulaturi?”, “}vilupp bla ra]an” u “Gvern li jisma’?” Fid-diskors tag[ha fi tmiem il-protesta, Astrid Vella f’isem l-g[aqda Flimkien g[al Ambjent A[jar qalet li lambjentalisti ma jridux jisimg[u iktar gideb mill-politi/i. Hija fakkret li hawn madwar 40,000 proprjetà vojta u sa[qet li m’hawnx [tie;a g[al aktar bini. Hija sa[qet li d-dikjarazzjoni tal-Gvern li hemm [tie;a ta’ bini g[oli min[abba li numru ta’ kumpaniji barranin qed jitolbu dan it-tip ta’ bini biex jinvestu hija

gidba u dan kien ikkonfermat ukoll minn rappre]entant tal-MEPA li qal li ma jafx b’kumpaniji b[al dawn. Hija sostniet li l-laqg[at tal-MEPA m’g[andhomx isiru b’segretezza i]da lminuti tal-laqg[at iridu jkunu pubbli/i. Dawk pre]enti kienu indirizzati wkoll mill-Professur Edward Mallia, Stanley Farrugia Randon, tabib u attivista flg[aqda Din l-Art {elwa, studenta li tag[mel exchanges ma’ studenti o[ra fuq temi ambjentali u rappre]entanti mill-G[aqda Graffiti u mi]-}g[a]ag[ g[all-Ambjent li kollha sa[qu fuq limportanza tal-ambjent nadif. F’kummenti lil il-mument , Simone Mizzi tkellmet dwar il-weg[diet li g[amel il-Gvern li ma twettqux: “S’issa ma rajna xejn [lief weg[diet lill-ispekulaturi fejn l-i]vilupp bla ra]an, bla [sieb u bla strate;ija ma jistax ikun i]jed g[ax il-ftit art li g[andna

se tinqered.” Astrid Vella tkellmet ma’ din ilgazzetta dwar l-g[a;;la tal-gvern li jg[addi l-li;ijiet ming[ajr l-istudji me[tie;a:“Ma kellniex g[a]la g[ax ilGvern qed jo[ro; regolament wara lie[or b’[effa liema b[alha ming[ajr listudji ne/essarji u ming[ajr ma jfassal pjan ta’ struttura li hija l-li;i ambjentali ta’ Malta”. Qabel il-protesta, l-g[aqdiet ambjentali [ar;u wkoll manifest g[all-ambjent li jelenka numru ta’ riformi me[tie;a fil-qasam ambjentali. Fost dawk li attendew g[al din ilprotesta kien hemm id-Deputati Nazzjonalisti Jason Azzopardi u Charlò Bonnici. Charlò Bonnici, il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-I]vilupp Sostenibbli, l-Ambjent u l-Bidla filKlima qal li “qed niffa//jaw gvern li huwa osta;; tal-weg[diet li g[amel

qabel l-a[[ar elezzjoni.” Hu fisser li fil-qasam ambjentali l-konsegwenzi huma kbar:permessi tal-MEPA [er;in b[all-pastizzi u anki fir-rigward talka//a. “Allura l-ambjentalisti fi ]mien tmien xhur di;à [assew il-[tie;a li jag[mlu protesta nazzjonali... na[seb huwa rekord. U allura na[seb li dan ilpoplu mhuwiex lest li ja//etta gvern li huwa osta;; tal-weg[di li g[amel qabel l-elezzjoni.” Arnold Cassola, i/-Chairperson talAlternattiva Demokratika sa[aq li “dfortunatament b[alissa qed ikun hemm il-pro/eduri mg[a;;la enormament biex jg[addu dawn is-suppost riformi li huma mag[mulin apposta biex jiffavorixxu /ertu spettru tasso/jetà Maltija li huwa dik tal-ispekulaturi tal-bini.” G[all-protesta kien hemm pre]enti wkoll numru kbir ta’ kandidati tal-

Il-per/ezzjoni tal-Maltin

Malta tinsab fil-45 post tal-Corruption Perception Index tal-2013 im[ejji mit-Transparency International, li jfisser telf ta’ ]ew; postijiet f’din il-lista li tkopri 177 pajji]. Hermann Micallef

hermann.micallef@media.link.com.mt

Malta sinonima “max-xiri tan-nies” Laurence Grech, opinjonista qal li

dan l-indi/i hu dwar kif ja[sbuha nnies fuq il-korruzzjoni. Hu stqarr li hemm [afna fatturi li jwasslu g[al dan u fisser li l-indi/i hu bba]at fuq il-korruzzjoni fis-servizz pubbliku. I]da hu jg[id li l-per/ezzjoni hi wiesa’ minn hekk u b[ala e]empju hu semma, fost o[rajn, ix-xiri tal-plejers tal-futbol. Hu fakkar li [ames snin ilu, Malta kienet fis-36 post, is-sena l-o[ra konna fit-43 post u din is-sena n]ilna fil-45 post. Dan ir-ri]ultat jista’ jkun attribwit g[all-ka] tar-ri]enja ta’ John Dalli minn Kummissarju Ewropew, fejn

persuna qrib tieg[u kienet akku]ata b’tix[im biex tkun influwenzata /ertu de/i]joni. Laurence Grech qal li jekk wie[ed janalizza /-/ifri, jara li l-pajji]i fitTramuntana tal-Ewropa [ar;u b[ala laktar ‘nodfa’ filwaqt li l-pajji]i finNofsinhar tal-Ewropa u talMediterran, fosthom Malta, saru sinonimi ‘max-xiri tan-nies’, liema abitudini kwa]i qed tkun a//ettata u qisu hemm iktar tolleranza ta’ dawn laffarijiet. G[all-kuntrarju, il-pajji]i fitTramuntana tal-Ewropa jag[mlu minn kollox biex jevitawhom. Mistoqsi jikkummenta dwar x’effett jista’ jkollu dan l-indi/i fuq Malta u kif jidher f’g[ajnejn il-politi/i u linvestituri internazzjonali, Laurence Grech qal li l-fatt li issa se naslu biex inbig[u l-passaport Malti g[all-flus, jurina li a[na m’g[andniex prin/ipji. Mhux qed ng[id li din hi korruzzjoni

per se, i]da l-per/ezzjoni tan-nies tkompli ]]idha u f’g[ajnejn il-barrani pajji]na qed jie[u l-fama li jag[mel kollox g[all-flus u qed ibieg[ il-passaporti. Bla dubju ta’ xejn, dan il-fattur mhux se jkompli j]id il-presti;ju u rreputazzjoni ta’ Malta fil-qasam internazzjonali. Ma tonqosx il-korruzzjoni tas-soltu, fost uffi/jali pubbli/i flamministrazzjoni /entrali u dik lokali. Laurence Grech qal li dan il-fattur ma jeskludix il-bidla fil-gvern, spe/jalment meta wie[ed iqis li /ertu [atriet li saru fil-Gvern imtlew minn nies li l-Partit Laburista kien obbligat lejhom. Laurence Grech qal li hu qed ji;;eneralizza u ma kien qed jipponta subg[ajh lejn [add. Hu spjega li lper/ezzjoni hi li dawn il-persuni ng[ataw dawn il-[atriet talli w]aw linfluwenza tag[hom, permezz ta’ kontribuzzjonijiet fi flus, f’materjal jew f’o;;etti o[rajn.

Il-per/ezzjoni tal-korruzzjoni g[adha hemm Simon Mercieca , opinjonista u senior lecturer dwar l - Istorja fl Università ta ’ Malta qal li prat -

tikament / - /aqliq fl - indi/i tal - kor ruzzjoni f ’ Malta baqa ’ l - istess waqt li fisser li dan l - indi/i hu mag[mul mill - per/ezzjoni tan - nies . Hu fisser li l - indi/i tas - sena li g[addiet sar fi ]mien ta ’ kampanja qawwija u negattiva li Malta hi highly corrupt . Issa l - indi/i juri li dik il - kampan ja kienet po]ittiva g[ax kien hemm dik i] - ]ieda fl - element tal - korruz zjoni . Meta dik il - kampanja waqfet , il - per/ezzjoni wkoll naqset i]da l - per/ezzjoni tal - korruzzjoni g[adha hemm .

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Lokali

ibig[ il-pajji] lill-ispekulaturi

L-appell minn fuq Facebook tad-Deputat Laburista Marlene Farrugia biex in-nies tipprotesta kontra de/i]jonijiet tal-Gvern li qeg[din jheddu l-ambjent

Partit Nazzjonalista g[all-elezzjonijiet talParlament Ewropew u d-delegazzjoni talMoviment }g[a]ag[ tal-Partit Nazzjonalista. il-mument tkellem ukoll ma’ w[ud minn dawk li kienu pre]enti fosthom tifla /kejkna li tenniet l-appell tat-tfal li jridu l-arja pura biex jilag[bu. “G[alxejn no[or;u

nilag[bu u ma nag[mlu xejn g[ax ma nistg[ux. Kullimkien mibni flats u affarijiet hekk.” }ag[]ug[ qal “ma jistax ikun li noqog[du ntellg[u n-nies fil-Parlament li joqog[du jweg[duna [afna affarijiet li noqog[du nipprote;u l-ambjent li se na[dmu g[as-sostenibilità mbag[ad ma jsir

Il-protesta kontra l-Gvern Laburista kienet iddominata minn oppo]izzjoni qawwija g[al de/i]jonijiet u policies li [abbar il-Gvern li qeg[din ikasbru l-ambjent naturali (Ritratti> Joseph Galea)

xejn jew ag[ar isir bil-kontra”. Ra;el ie[or sostna “l-ambjent huwa tag[na lkoll u bl-affarijiet li qed isiru lpajji] se jkun impossibbli biex tg[ix fih”. Sadanittant minn Spanja permezz tas-sit so/jali Facebook, id-Deputat Laburista Marlene Farrugia g[amlet

appell biex in-nies jattendu g[allprotesta biex jit[ares l-ambjent, il-patrimonju storiku u s-sa[[a. Marlene Farrugia kitbet “Irridu li Malta tkun u tibqa’... Tag[na Lkoll” Lejn tmiem il-protesta issej[et minuta silenzju biex titfakkar il-memorja ta’ Nelson Mandela.

hemm fil-pajji], per e]empju, ma jinkludix l-oqsma tal-kummer/. Fr Borg fisser li l-per/ezzjoni hi importanti u tista’ t[alli effetti negattivi, anki jekk ma tkunx rifless e]att tarrealtà. Hu qal li investitur onest jista’ jkun influwenzat negattivament jekk pajji] ikollu l-per/ezzjoni li hu korrott. Hu ]ied li r-rapport hu jitkellem dwar din is-sena i]da ]gur li ma jinkludix is-sena kollha, mhux biss g[ax [are; qabel tmiem is-sena, i]da wkoll g[ax rapporti b[al dan jie[du t-tul biex jinkitbu. Fr. Borg qal li wie[ed irid jara x’inhu, fil-fatt, il-perijodu li jkopri r-rapport qabel jikkummenta.

Laurence Grech, Opinjonista “Il-fatt li issa se naslu biex inbig[u lpassaport Malti g[all-flus, jurina li a[na m’g[andniex prin/ipji. Mhux qed ng[id li din hi korruzzjoni per se, i]da l-per/ezzjoni tan-nies tkompli ]]idha u f’g[ajnejn il-barrani pajji]na qed jie[u l-fama li jag[mel kollox g[all-flus.”

Simon Mercieca, Opinjonista “Hemm affarijiet o[rajn, b[all-bejg[ tal-passaporti, li fil-verità se jkollhom impatt”

Fr Joe Borg , Opinjonista “Ivestitur onest jista’ jkun influwenzat [a]in jekk pajji] ikollu l-per/ezzjoni li hu korrott.”

dwar il-korruzzjoni tista’ t[alli effetti negattivi Dan il-fattur ma jeskludix il-bidla fil-gvern, meta wie[ed iqis [atriet li mtlew minn nies li l-Partit Laburista kien obbligat lejhom talli w]aw l-influwenza tag[hom, b’kontribuzzjonijiet fi flus, materjal jew f’o;;etti o[rajn “U dik hi l-problema”, sostna Simon Mercieca. Skont hu, dawk innies li ja[sbu li s-sistema burokratika tag[na hi mtappna bil-korruzzjoni,

baqg[u ja[sbuha hekk irrispettivament jekk kienx hemm il-kampanja negattiva ta’ qabel l-elezzjoni ;enerali li g[addiet, b[all-iskandlu fix-xiri ta]]ejt u l-ag[a kollu li ;ab mieg[u. Issa dik l-g[ajta ta’ korruzzjoni m’g[adhiex tant qawwija fil-media u l-

uni/i nies li tressqu l-Qorti kienu fi ]mien il-gvern pre/edenti, u llum ma ttella’ [add il-Qorti g[ajr diskors. Simon Mercieca ja[seb li peress i//aqliq hu ]g[ir, dan mhux se jkollu effett daqshekk negattiv g[ax hemm affarijiet o[rajn, b[all-bejg[ tal-passaporti, li fil-verita’ se jkollhom impatt milli dan i/-/aqliq g[ax Malta kwa]i baqg[et fl-istess livell tas-sena li g[addiet.

Per/ezzjoni li t[alli effetti negattivi Fr Joe Borg, opinjonista u lecturer dwar il-media fl-Università ta’ Malta

rrimarka li l-Corruption Perception Index, li jin[are; minn Transparency International ma jkejjilx il-livelli ta’ korruzzjoni fil-pajji]i. Dan ir-rapport, kif jg[id, ikejjel il-per/ezzjoni li jkun hemm dwar il-korruzzjoni fis-settur pubbliku. Skont Fr Borg g[andna rapport dwar per/ezzjonijiet ta’ korruzzjoni u mhux dwar korruzzjoni attwali. Dan ir-rapport l-anqas jinkludi per/ezzjoni dwar il-korruzzjoni kollha li jista’ jkun

Il-{add, 6 ta’ Di/embru, 2013

Lokali

“Kellna ]ball” dwar l-iskema ta/-/ittadinanza…

Edward Scicluna jag[ti ra;un lil Simon Busuttil Ma jwe;bux

Il-Ministru tal-Finanzi Edward Scicluna nhar il-{amis li g[adda g[amel sensiela ta’ ammissjonijiet dwar l-i]balji li g[amel il-Gvern Laburista fuq l-iskema tal-bejg[ u x-xiri ta/-/ittadinanza Maltija

DIKJARAZZJONIJIET XOKKANTI TAL-MINISTRU SCICLUNA QUDDIEM IL-KUMITAT PARLAMENTARI G{ALL-AFFARIJIET EKONOMI?I TAL-UE ■ “L-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza kif inhi u l-mod kif imexjna fuqha kien ]ball min-na[a tal-Gvern, ]ball li [oloq [afna dubju u mistoqsijiet.” ■ “Ma ntikhomx tort… kieku jien kont Membru Parlamentari Ewropew u nisma’ li Malta qed tbig[ il-passaporti, kont ng[id li ma nistenniex hekk minn Malta.” ■ “Se jkun hemm capping, ng[idu a[na mhux aktar minn 50 fis-sena…u din qed ti;i kkunsidrata bis-serjetà… mhux veru li Malta se tkun post fejn i/-?ini]i kollha se jkunu qed ji;u Malta, jixtru l-passaport biex jid[lu fl-Ewropa.” ■ “Li ;ara kien li konsulent internazzjonali tqababd permezz ta’ sej[a pubblika biex jattira dawn l-investituri… Henley and something Associates” (biex iddeskriva lil Henley & Partners) ■ “Nista’ nassigurakhom li din (l-iskema) ma kellha x’taqsam xejn mad-defi/it jew mal-Ba;it… intenni li ma kellha x’taqsam xejn u bl-ebda mod mal-finanzi tal-Gvern u problemi tad-defi/it.” ■ “Nammetti… li fuq din (l-iskema) kellu jkun hemm ferm anqas g[a;;la, spe/jalment fuq il-marketing tag[ha.” ■ “Kien ]ball u [oloq [afna malinti].” ■ “Malta hija nieqsa minn nies ta’ kalibru.”

Il-Ministru tal-Finanzi jmeri l-estimi tal-Ba;it

Edward Scicluna, il-Ministru talFinanzi fid-diskors u fl-estimi dwar il-Ba;it 2014 iddikjara mod, i]da quddiem il-Kumitat tal-Affarijiet Ekonomi/i tal-UE stqarr totalment ilkontra meta ta l-assigurazzjoni li liskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza ma kellha x’taqsam xejn mad-defi/it jew mal-Ba;it. Fil-fatt mhux il-ka] g[ax fl-estimi, il-Gvern Laburista qieg[ed jalloka €15-il miljun mid-d[ul ta’ din l-iskema biex tag[mel tajjeb g[ad-d[ul finanzjarju tal-Gvern biex jindirizza l-problema tad-defi/it. Anki l-Prim Ministru Joseph Muscat fl-a[[ar ;img[at kien ikkwotat mill-media internazzjonali: “li mill-bejg[ ta/-/ittadinanza

L-estimi tal-Ba;it 2014 li juru d[ul ta’ €15-il miljun minn €30 miljun mill-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza biex tag[mel tajjeb g[all-problemi li l-Gvern g[andu fil-finanzi tieg[u

qieg[ed ibassar d[ul ta’ €30 miljun g[all-Gvern u li se tg[inu jtaffi millproblema tad-defi/it tal-pajji].” Fuq l-istess linja ddikjara fil-Parlament, Manuel Mallia, il-Ministru tal-Intern meta stqarr “x’tippreferi, tag[mel g[all-bejg[ i/-/ittadinanza jew aktar taxxi?” Fid-diskors tal-Ba;it, meta l-

Ministru Scicluna rrefera g[all-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza stqarr li parti mid-d[ul se jintu]a g[al pro;etti so/jali, i]da quddiem il-Kumitat talParlament Ewropew iddikjara loppost meta qal li l-Ba;it li ppre]enta l-Gvern kien se jsostni lilu nnifsu ming[ajr ma jirrikorri g[ad-d[ul milliskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza.

Wara d-dikjarazzjonijiet li g[amel il-Ministru Edward Scicluna fi Brussel quddiem il-Kumitat g[allAffarijiet Ekonomi/i tal-Unjoni Ewropea, il-Ministru tal-Finanzi qieg[ed jevita li jwie;eb g[al sensiela ta’ mistoqsijiet li tqanqlu wara dak li ddikjara meta qal li “l-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza kif inhi u l-mod kif imxejna fuqha kien ]ball min-na[a tal-Gvern Laburista. il-mument bg[att sensiela ta’ mistoqsijiet lill-Ministru Edward Scicluna i]da qieg[ed jinjora billi ma we;ibx g[all-mistoqsijiet li qeg[din ji;u pubblikati kif ;ej: ■ Fl-intervent tieg[ek semmejt li kien hemm nies esperti li [ar;u bl-idea taliskema u kif kellha tit[addem. Min huma dawn l-esperti? Min g[a]ilhom? ■ Qatt ;bidt l-attenzjoni b[ala Ministru tal-Finanzi li l-iskema kif rieda l-Gvern Laburista ma kinitx tag[mel sens? ■ Jekk iva, g[aliex ma ng[atajtx widen? Jekk le, g[aliex qatt ma tkellimtx? ■ G[aliex fil-Parlament ivvutajt favur din l-iskema? ■ Filwaqt li fil-Kumitat tal-Parlament Ewropew wa[[alt li kien hemm g[a;;la fil-marketing tal-iskema millkumpanija Henley & Partners, dan ifisser li l-Gvern kien [alla kollox f’idejn din il-kumpanija internazzjonali ming[ajr ma ]amm id-dritt li laffarijiet isiru skont il-pjan tal-Gvern? Intant, il-Partit Laburista ma we;ibx g[all-mistoqsijiet mibg[uta din il-;img[a wara li hu stess ikkonferma ma’ din il-gazzetta li l-Partit Laburista kien iltaqa’ mal-kumpanija Henley & Partners qabel l-elezzjoni. ■ Min kien pre]enti f’isem il-Partit Laburista u f’isem Henley & Partners f’dawn it-ta[didiet? ■ Kemm-il laqg[a saret bejn i]]ew; na[at? ■ L-iskema ta’ bejgh ta’ /ittadinanza kienet diskussa f’dawn it-ta[didiet u x’kien diskuss aktar? Anki l-kumpanija Henley & Partners baqg[et ma we;bitx g[allmistoqsijiet dwar il-laqg[at li kellha mal-Partit Laburista qabel l-elezzjoni.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Lokali

Ekonomisti jwissu li qieg[da tixg[el bozza [amra min[abba ]-]ieda fil-qg[ad Fl-a[[ar xhur statisti/i uffi/jali kkonfermaw ]ieda fil-qg[ad minn xahar g[all-ie[or. Fi kliem diversi esperti fil-qasam ekonomiku, dan g[andu jixg[el il-bozza l-[amra biex il-qg[ad ji;i kkontrollat. Mario Frendo

frendo.mario@gmail.com

Jesmond Bonello, il-President talUnion {addiema Mag[qudin ikkritika

s-sitwazzjoni tal-impjiegi fil-qasam talfarma/ewtika kif ukoll ta’ kumpaniji o[rajn li ja[dmu fis-settur tal-kostruzzjonijiet u qal li filwaqt li s-settur talfarma/ewtika jinsab fi kri]i bil-kumpanija Arrow Pharm hija xhieda ta’ dan, hemm numru ta’ kumpaniji o[ra fis-settur tal-kostruzzjonijiet li naqsulhom lordnijiet; xi [a;a li tpo;;i l-futur ta’ dawn il-kumpaniji f’riskju. Il-President tal-U{M ikkonferma li wara pressjoni kbira mill-union, se tkun qed issir laqg[a l-;img[a d-die[la ma’ Chris Cardona, il-Ministru talEkonomija, l-Investiment u l-Intrapri]i ]}g[ar b’rabta mas-sitwazzjoni li lkumpanija tal-farma/ewtika Arrow Pharm tinsab fiha. “Din is-sitwazzjoni qed tara l-postijiet tax-xog[ol ta’ xi [addiema f’din ilkumpanija f’riskju li jintilfu.” Filwaqt li g[addejjin diskussjonijiet bejn il-U{M u l-management tal-kumpanija, sa ftit jiem ilu, il-union kienet qed tilmenta li lGvern baqa’ sieket dwar dawn il[addiema. Jesmond Bonello sa[aq fuq limportanza li l-familji jkunu mg[ejjuna billi jin[olqu aktar impjiegi u ]ied li dan jg[inhom biex ja[dmu g[ad-d[ul finanzjarju tag[hom. L-ekonomista John C. Grech spjega li fost il-fatturi ewlenija tas-sitwazzjoni tal-qg[ad f’Malta, jidher li hemm problema partikolari fin-numru ta’ nies bla xog[ol u li ilhom f’din is-sitwazzjoni g[al numru ta’ snin. Hu qal li ]-]ieda fillivell ta’ long-unemployment jista’ jkollu impatt negattiv fis-sens li jikber ir-riskju tal-faqar f’Malta.

L-ekonomista Lawrence Zammit

fisser is-sitwazzjoni tal-qg[ad b[ala wa[da li g[andha tikkon/erna lil kul[add u b’mod partikolari rrefera g[al-livell tal-

qg[ad fost i]-]g[a]ag[ waqt li appella li dan g[andu ji;i assigurat li ma jkomplix jikber. Lawrence Zammit kompla li huwa importanti li s-sitwazzjoni tal-qg[ad tkun indirizzata b’ur;enza u qal li l-livell talqg[ad minn dejjem kien indikatur tas-sitwazzjoni ekonomika tal-pajji]. L-ekonomista Gordon Cordina qal li jidher li b[alissa hemm [afna nies li qed jid[lu fid-dinja tax-xog[ol, i]da stqarr li g[alkemm dan hu sinjal po]ittiv, madanakollu ma jibqax po]ittiv ladarba dawn ma jirnexxilhomx isibu post tax-xog[ol. Gordon Cordina rabat dan ir-riskju mal-importanza li meta jsiru in/entivi biex jin[oloq ix-xog[ol, isiru wkoll in/entivi li jo[olqu l-postijiet tax-xog[ol infushom. }ieda fil-qg[ad u Gvern bla pjan dwar ix-xog[ol Statistika uffi/jali ma[ru;a nhar lErbg[a li g[adda mill-Uffi//ju Nazzjonali tal-Istatistika turi ]ieda o[ra sostanzjali fil-qg[ad ta’ kwa]i 600 [addiema (]ieda ta’ aktar minn 8 filmija) fuq l-istess perjodu s-sena li g[addiet, biex issa n-numru ta’ nies ming[ajr xog[ol ila[[aq is-7,594. Mario de Marco, il-Vi/i-Kap tal-PN g[all-{idma fil-Parlament fi stqarrija qal li din hi iktar ta’ t[assib fl-isfond li ]ew; fabbriki ewlenin fil-qasam tal-manifat-

tura li [abbru de/i]jonijiet diffi/li li se jolqtu direttament ix-xog[ol u l-g[ejxien tal-[addiema u l-familji tag[hom. Dan billi wa[da minnhom se tkun qed taqleb g[al ;img[a xog[ol ta’ erbat ijiem u o[ra qed tikkunsidra li tag[ti sensji lil numru ta’ [addiema min[abba nuqqas ta’ xog[ol. Il-PN [e;;eg lill-Gvern u lill-Malta Enterprise biex jiltaqg[u mad-diri;enti tal-kumpaniji rispettivi [alli tinstab minnufih soluzzjoni fl-interess tal-futur talkumpaniji u l-[addiema tag[hom. Listqarrija ssemmi li l-PN japprezza /-

/irkostanzi li qed jg[addu minnhom dawn il-fabbriki, ji;ifieri bidliet fl-ordnijiet li jir/ievu g[all-prodotti tag[hom. Din hi realtà fil-qasam tal-manifattura, li madwar 20 kumpanija g[addew minnha fil-le;i]latura li g[addiet. Dakinhar, Gvern Nazzjonalista kien po;;a’ bilqieg[da, permezz ta’ taskforce mqabbda apposta, ma’ dawn il-fabbriki biex ;ew identifikati soluzzjonijiet, tant li kien assigurat li dawn il-kumpaniji, mhux talli baqg[u f’Malta u b’hekk ;ew salvati madwar 5,000 impjieg, talli sa[ansitra komplew i;ibu aktar investiment. Filwaqt li t-tnaqqis tal-Ba;it operattiv tal-Malta Enterprise m[abbar fl-a[[ar Ba;it ma jawgurax tajjeb g[al /irkostanzi b[al dawn, il-PN wera t-tama li l-Gvern japprezza l-impatt kbir tal-fabbriki tal-manifattura fuq l-ekonomija, u g[aldaqstant jikkunsidra mill-;did idde/i]joni tieg[u li ma jipprovdix in/entivi li jixprunaw l-ekonomija u j[ajjru l-investiment lejn pajji]na b’mod partikolari fir-realtijiet ekonomi/i ta’ ]ieda fil-qg[ad, tnaqqis fl-esportazzjoni u fil-produzzjoni industrijali. Il-PN ;edded l-impenn u l-koperazzjoni biex jitfassal pjan serju dwar ixxog[ol xi [a;a li s’issa hi nieqsa g[al kollox mill-politika tal-Gvern Laburista.

Gordon Cordina Ekonomista

“B[alissa hemm [afna nies li qed jid[lu fid-dinja tax-xog[ol, i]da dan ma

jibqax po]ittiv ladarba dawn ma jirnexxilhomx isibu post tax-xog[ol.”

Jesmond Bonello President U{M

“Is-settur tal-farma/ewtika jinsab fi kri]i... hemm numru ta’ kumpaniji o[ra fis-settur tal-kostruzzjonijiet li naqsulhom l-ordnijiet; xi [a;a li tpo;;i lfutur ta’ dawn il-kumpaniji f’riskju”

John C. Grech Ekonomista

“I]-]ieda fil-livell ta’ long-unemployment jista’ jkollu impatt negattiv fissens li jikber ir-riskju tal-faqar f’Malta”

Lawrence Zammit Ekonomista

“Huwa importanti li s-sitwazzjoni talqg[ad tkun indirizzata b’ur;enza. Il-livell tal-qg[ad minn dejjem kien indikatur tas-sitwazzjoni ekonomika tal-pajji].”

Pressjoni “minn fuq” biex ka] involut fih il-Kap E]ekuttiv tal-MEPA ma ji;ix investigat

Johann Buttigieg, Kap E]ekuttiv tal-MEPA

Qed issir pressjoni kbira “minn fuq” biex ma jkomplix ji;i investigat ka] li allegatament kien involut fih Johann Buttigieg, il-Kap E]ekuttiv tal-MEPA u membru tas-sigurtà tal-kumpanija privata fl-Awtorità Maltija g[allAmbjent u l-Ippjanar. il-mument g[andu tag[rif li allegatament fit-tieni ;img[a ta’ Novembru li g[adda, inqala’ di]gwid bejn il-Kap E]ekuttiv tal-MEPA u wie[ed millgwardjani tas-sigurtà waqt il-[in taxxog[ol. Jirri]ulta li biex intemm dan largument, kellhom ukoll jintervjenu xi persuni o[rajn. Din il-gazzetta hi mg[arrfa li wara dan l-allegat argument, sar rapport flG[assa tal-Pulizija tal-Belt Valletta

biex ji;i determinat x’wassal g[al dan l-argument, u jekk ikun il-ka], jittie[du l-passi kontra xi persuni. Madanakollu, minn informazzjoni li g[andna, jirri]ulta li minkejja li g[addew numru ta’ ;img[at, ma ttie[du l-ebda passi kontra [add b’rabta ma’ dan il-ka]. Linformazzjoni li waslet lil il-mument issemmi li qed issir pressjoni “minn fuq” biex il-ka] ma jkomplix ji;i investigat, [alli ma jo[ro;x fil-media u konsegwenza ta’ hekk, il-Kap E]ekuttiv tal-MEPA jidher b’mod negattiv. Johann Buttigieg in[atar b[ala Kap E]ekuttiv tal-MEPA mill-Gvern ta’ Joseph Muscat ftit ;img[at wara lelezzjoni ;enerali, waqt li lil [u[, Simon Buttigieg, il-Gvern ta’’Joseph

Muscat [atru b[ala Kap talOperazzjonijiet tal-{abs, tant li mhux qed ikun esklu] li fil-;img[at li ;ejjin jin[atar b[ala d-Direttur tal-Fa/ilità Korrettiva ta’ Kordin. Sorsi li tkellmu ma’ din il-gazzetta qalu li dan il-ka] jixbah [afna ta’ dak li ;ara fil-ka] tal-kun/ert Isle of MTV meta l-kap tas-sigurtà ta’ dak ilkun/ert kien g[amel rapport flG[assa wkoll tal-Belt Valletta, li fiha talab li ssir investigazzjoni wara li allegatament Silvio Scerri, i/-Chief of Staff tal-Ministru Manuel Mallia, kien talab l-arrest ta’ John Muscat g[aliex ma riedx i[alli persuni mhux akkredidati biex jid[lu fis-sezzjoni tal-VIP.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Lokali

Tliet Deputati Laburisti jikkontrollaw l-isport Filwaqt li s-settur tal-isport qieg[ed jitmexxa minn tliet Deputati Laburisti li tnejn minnhom jinsabu f’konflitt ma’ xulxin, il-konsulent ta/-Chairman tal-Kunsill Malti g[all-Isport qieg[ed jing[ata paga ferm i]jed mi/-Chairman innifsu. Matthew Bonett

matthew.bonett@media.link.com.mt

Din is-sitwazzjoni qed twassal biex ix-xena sportiva lokali qed tesperjenza fenomenu partikolari meta qieg[ed jitmexxa minn tliet Deputati Laburisti differenti tal-Gvern. Dawn id-Deputati huma Stefan Bountempo li hu sSegretarju Parlamentari responsabbli mill-Isport, Luciano Busuttil, li hu /Chairman tal-Kunsill Malti g[allIsport, u Chris Agius li hu /-Chairman tal-Kummissjoni g[ar-Riforma flIsport. Kien fl-a[[ar jiem li Robert Cutajar, il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni dwar lIsport g[amel referenza dwar dan waqt programm fuq l-istazzjon nazzjonali meta sostna li bi tliet Deputati Laburisti jikkontrollaw l-isport kollu f’pajji]na, dan is-settur qed ji;i ppoliti/izzat meta ma hemmx ra;uni g[al dan. Id-Deputat Nazzjonalista Robert Cutajar spjega li l-fatt li l-Prim

Ministru Joseph Muscat qabbad tliet deputati differenti biex imexxu dan issettur, huwa konferma kemm lanqas ilPrim Ministru m’g[andu fidu/ja f’wie[ed minnhom biex imexxi dan issettur. Hu fatt li te]isti pika qawwija bejn Stefan Bountempo u Chris Agius, li ;ew eletti mit-Tieni Distrett Elettorali. Fil-fatt, lanqas waqt id-diskors talBa;it, Stefan Bountempo fl-ebda [in ma rrefera g[all-[idma li qed jag[mel Chris Agius fil-Kummissjoni g[arRiforma fl-Isport. L-informazzjoni li g[andu il-mument hi li mhix qed issir konsultazzjoni bejn Stefan Buontempo, il-politiku responsabbli mill-isport u Chris Agius, il-persuna li qed imexxi rriforma fl-isport. {afna g[aqdiet sportivi u anke sportivi individwali jinsabu urtati g[all-mod kif il-Gvern qed ida[[al ilpolitika f’dan is-settur. Dan kollu qed ise[[ hekk kif Mark Cutajar in[atar konsulent ta/-Chairman i]da b’paga aktar mi/-Chairman innifsu. G[al dawn l-a[[ar xhur, Mark

Cutajar kien is-Segretarju Privat tasSegretarju Parlamentari Edward Zammit Lewis, liema kariga jit[allas tajjeb [afna g[aliha. Fl-istess [in, Mark Cutajar, li hu eks ;urnalist talisport tal-istazzjon Laburista, qed jit[allas 15,000 ewro fis-sena b[ala konsulent dwar l-isport mal-Ministeru tal-Edukazzjoni. Fil-31 ta’ Marzu li g[adda, Mark Cutajar kien ippre]enta t-trofej f’isem il-Kunsill Malti g[all-Isport lir-rebbie[a tar-Regatta. Cutajar huwa wkoll uffi/jal g[oli fil-Kumitat Olimpiku Malti, kariga li tista’ tpo;;ih f’konflitt ta’ interess meta jkun il-konsulent ta/Chairman tal-Kunsill Malti g[allIsport.

Mark Cutajar Konsulent ta/-Chairman tal-Kunsill Malti g[all-Isport

Stefan Bountempo Segretarju Parlamentari responsabbli mill-Isport

Luciano Busuttil Chairman tal-Kunsill Malti g[all-Isport

Chris Agius Chairman tal-Kummissjoni g[ar-Riforma fl-Isport

Muscat qed ifalli fil-politika tal-immigrazzjoni Hekk kif il-Kummissjoni Ewropea fl-a[[ar jiem ippubblikat proposti dwar l-immigrazzjoni irregolari biex ikunu approvati fil-laqg[a li jmiss tal-Kunsill tal-Ministri, dawn il-proposti jonqsu milli jindirizzaw direttament it-talbiet tal-Gvern ta’ Muscat meta fl-a[[ar xhur g[a]el it-triq tal-u]u tal-forza aktar milli tar-ra;uni mal-UE. il-mument intervista lil Jason Azzopardi, il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni dwar l-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali.

Jason Azzopardi, il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni dwar l-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali

Hekk kif il-Kummissjoni Ewropea [abbret proposti ;odda biex tkun indirizzata l-immigrazzjoni irregolari, jidher li l-Prim Ministru Malti falla fil-messa;; biex jintrefa’ aktar il-pi] minn fuq Malta. X’g[a]la g[andu l-PM Malti^ Bl-Ingli] hemm frazi, “being hoist with your own petard”. Muscat u l-

Gvern tieg[u huma osta;;i tal-aspettattivi g[oljin u qarrieqa li bnew fl-a[[ar xhur u snin fil-ferne]ija li jimminaw lill-Gvern Nazzjonalista. Issa qed jinqlew f’]ejthom g[ax fuq l-iktar talba u punt li tant [anbaq u sabbat saqajh fuqu Muscat, ji;ifieri l-burden sharing li g[andu jkun obbligatorju, qed jindunaw li l-Ewropa ma tathomx widen. A[na qatt m’g[edna, lanqas fl-a[[ar snin, li l-Ewropa g[amlet bi]]ejjed.

I]da li ;ibna [afna g[ajnuna, mhux biss finanzjarja, i]da wkoll li kien je[tie; [afna iktar. Id-differenza bejn i]-]ew; partiti hi din: a[na konna nu]aw il-forza tar-ra;uni biex nikkonvin/u. Muscat ried ju]a r-ra;uni talforza u hu evidenti li mhux qed jasal. Jag[mel tajjeb jekk jilbes ftit umiltà, jistqarr li kien ]baljat f’li wieg[ed u webbel fil-passat u nimxu ’l quddiem minn hemm.

Il-proposti tal-Kummissjoni Ewropea jinkludu tis[i[ f’mi]uri biex ikunu salvati l-[ajjiet filMediterran...imma ma jissemma xejn fejn se jittie[du ladarba jkunu salvati kif insista Muscat. Ma ta[sibx li dan hu falliment ie[or g[al Muscat^ Ir-rapport tat-Task Force hu fil-

ma;;or parti tkomplija ta’ mi]uri li ilhom hemm u li [addimniehom u li lGvern Nazzjonalista akkwista fl-a[[ar [ames snin. M’hemm ebda impenn jew weg[da ta’ mqar pajji] wie[ed, lanqas ta’ xi pajji] immexxi minn Prim Ministru So/jalista, biex ikun rilokat minn Malta mqar immigrant wie[ed. Ilna snin ng[idu li Muscat ma kellux ra;un jg[id li tista’ tobbliga lill-pajji]i Ewropej ja//ettaw l-immigranti minn Malta, i]da hu, biex jidher sabi[ u bully, kien jg[id li dak a[na konna qed ng[iduh u li hu kien jakkwista dak li a[na ma konniex kapa/i n;ibu. Issa

qed iduq il-medi/ina tieg[u stess. Nappellaw g[all-u]u tar-raguni u talperswa]joni soda, i]da mhux arroganti.

Filwaqt li fl-a[[ar tmien xhur rajna lill-Gvern ta’ Muscat f’laqg[at mal-Libja, jidher li g[adna ’l boghod minn xi forma ta’ kooperazzjoni, u dan tindikah il-Kummissjoni Ewropea li qed tistenna li tirrenja listabbiltà fil-pajji]. X’tikkummenta^ Punt ie[or hawnhekk fejn Muscat u l-Gvern tieg[u wrewna d-debba u issa qabb]ulna l-[mara. Min[abba li g[al dan il-Gvern l-importanti hu kif jidher fl-immedjat, ji;ifieri issa ming[ajr ma jag[ti kas ta’ kif se jkollu jwie;eb ftit ;img[at jew xhur wara, hu webbel li la[aq ftehim mal-Libja u li mill-g[ada konna se nibdew ingawdu l-frott. {asra li fil-Libja g[ad m’hemmx dik is-serenità u stabbiltà li nixtiequ li g[andu jkun hemm f’pajji] ;ar u f’poplu [abib. I]da dan konna nafuh ilkoll, g[ajr Muscat u l-Gvern tieg[u li riedu jg[attu x-xemx bl-g[arbiel u jnessuh [alli jidhru sbie[ fil-mument partikolari.

Ta[seb li dan se jeffettwa b’mod li ma sse[[x it-talba ta’ Muscat li tibda tit[addem sistema fil-pajji]i minn fejn ja[arbu jew ji;u traffikati l-immigranti^

Din hi konsegwenza lo;ika u naturali tal-fatt li fil-Libja m’hemmx saltna ta’ dritt u stabbiltà. Jidher g[alhekk li lan-

qas jista’ jkun hemm uffi//ji fil-Libja stess tan-Nazzjonijiet Uniti jew talUnjoni Ewropea li jippro/essaw talbiet ta’ a]il jew protezzjoni umanitarja.

Dan il-Gvern kien di;à lest li jibg[at lura minnufih grupp ta’ immigranti bi ksur tad-drittijiet funadamentali tal-bniedem aktar kmieni din is-sena. U l-Gvern baqa’ jinsisti fuq dan fil-proposti lill-UE. I]da l-Kummissjoni ddikjarat mod ie[or fl-a[[ar proposti. X’tikkummenta^

It-test ju]a kliem b[al “possibbiltà”, “jista’”, “jinkora;;ixxi” u kliem ie[or li juri li l-Kummissjoni Ewropea ma tistax tobbliga lill-pajji]i membri, l-istess kif konna ng[idu. I]da Muscat kien jiddie[ak bina u jag[ti x’jifhem li hu kien se jasal fejn [addie[or falla. FlUE mhux ixxomm il-kafè trid, i]da b’umiltà, perseveranza u konsistentenza tikkonvin/i bl-argumenti. Fl-a[[ar [ames snin ;ew rilokati minn Malta mijiet kbar ta’ immigranti

u r/ivejna iktar minn 80 miljun ewro f’fondi Ewropej biex jg[inuna nindirizzaw l-isfida tal-immigrazzjoni, apparti mi]uri o[ra. Kienet g[ajnuna sostanzjali? Iva. Kien suffi/jenti? Le u konna ng[iduh. Il-[asra hi li l-lingwa;; u]at minn Muscat, anke fil-konfront talKummissarju Malmstrom, spi//a dardar l-g[ajn li rridu nixorbu minnha u lkonsegwenzi j[osshom pajji] s[i[.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

A[barijiet mill-UE

Rikonoxximent presti;ju] g[al-Lukanda Seabank

F’po]izzjoni strate;ika fin-na[a ta’ fuq ta’ Malta, il-lukanda Seabank Resort & Spa ng[atat unur mill-aktar presti;ju] mis-sit elettroniku TripAdvisor tant imfittex minn dawk li jkunu jridu akkomodazzjoni g[as-safar tag[hom

In/entivi li]-]g[a]ag[

Roberta Metsola, l-EwroParlamentari Nazzjonalista lbiera[ appellat biex l-UE tin/entiva aktar lil min i[addem biex tkun fa/ilitatà t-transizzjoni mill-istudju g[ad-dinja tax-xog[ol. Waqt li kienet qed tindirizza attività bl-isem Youth on the Move, Roberta Metsola rreferiet g[all-impenn tal-UE biex tindirizza l-qg[ad fost i]]g[a]ag[. Hi [e;;et ukoll li]]g[a]ag[ biex jipparte/ipaw iktar fil-pro/ess demokratiku billi jivvutaw u jkunu kandidati f’elezzjonijiet lokali u Ewropej. }g[a]ag[ li gawdew minn programmi tal-UE fa[[ru dawn l-inizjattivi. Youth on the Move huwa l-isem ta’ progett tal-UE li j[e;;e; lil ]g[a]ag[ Ewropej jag[tu informazzjoni dwar pajji]hom fil-pajji]i differenti biex ikunu /ittadini attivi. Lattvità saret fi Pjazza San :or; fil-Belt Valletta.

Proposti g[at-tis[i[ tal-Kunsilli

David Agius, il-Kelliem talOppo]izzjoni dwar il-Kunsill Lokali appella biex ji]diedu lfondi g[all-Kunsilli Lokali u biex tibqa’ ssir [idma [alli titne[[a l-politika parti;jana mill-Kunsilli. Meta kien qieg[ed jindirizza lill-kunsilliera lokali fil-Laqg[a Plenarja tal-Asso/jazzjoni talKunsilli Lokali, David Agius qal li g[all-Oppo]izzjoni, il-proposta tal-fair taxation fil-Kunsilli Lokali jekk ssir bl-g[aqal, ilKunsilli jgawdu minn aktar fondi filwaqt li tenna m’g[andux ikun hemm taxxi ;odda. Hu tkellem dwar il-proposta li jkun hemm Ombudsman g[allKunsilli Lokali biex tittie[ed azzjoni aktar malajr dwar lilmenti mressqa.

Il - lukanda Seabank Resort & Spa ng[atat rikonoxximent b[ala wa[da mill - a[jar 25 lukandi all inclusive fl - Ewropa . Il - lukanda , li kienet ikklassifikata fis -1 7 - il post , kienet qed tikkompeti ma ’ madwar 2 , 500 lukanda o[ra madwar l Ewropa . Il - lukanda r/eviet dan l unur minn TripAdvisor – l - iktar sit elettroniku mag[ruf u mfittex fid dinja Minbarra dan l - unur , il - lukanda Seabank Resort & Spa r/eviet ukoll ]ew; unuri o[ra minn TripAdvisor ; it- Travellers’ Choice Award u l - Excellence Award g[all 20 1 3 . Silvio Debono , i/ - Chairman tal -

Grupp Seabank qal li l - grupp huwa sodisfatt [afna li r/ieva dan l - unur li jirrifletti l - impenn tal - kumpanija li tag[ti servizz e//ellenti lill- kli jenti tag[ha . Huwa rringrazzja lill istaff tal - lukanda g[ad - dedikaz zjoni tag[hom . Andrew Agius Muscat , il - Kap E]ekuttiv tal - MHRA qal li dan ir ri]ultat jikkonferma li t - turist ikun qed jistenna servizz ta ’ kwalità . Josef Formosa Gauci , il - Kap E]ekuttiv tal - Awtorità Maltija g[at - Turi]mu fera[ lill - manage ment u lill- istaff tal- lukanda g[al dan l - unur u ]ied li dan jixhed li pajji]na kapa/i jikseb ri]ultati e//ellenti fis - suq internazzjonali .

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

A[barijiet mill-UE

L-Ewropa f’idejk Ingrid Brownrigg Opinjonista

Il-Gvern Malti, b’turija ta’ solidarjetà mal-poplu Ukren u b[ala appo;; g[ad-demokrazija, kien imissu [assar i]-]jara tal-President Yanukovich

Il-;lieda tal-Ukrajna g[all-futur Ewropew Dak li qed jigri fl-Ukrajna f’dawn il-;ranet mhu xejn [lief ‘;lieda’ g[ad-demokrazija u ‘;lieda’ g[all-integrazzjoni Ewropea. Il-;img[a li g[addiet, il-Prim Ministru tal-Ukrajna Mykola Azarov irrifjuta li jiffirma il-qbil mal-Unjoni Ewropea li jqarreb aktar dan il-pajji] lejn il-blokk Ewropew f’dak li g[andu x’jaqsam relazzjonijiet politi/i u ekonomi/i. Id-de/i]joni tal-Prim Ministru Ukren [olqot reazzjoni kbira f’pajji]u, u fil-kapitali Kiev rajna protesti favur aktar integrazzjoni mal-Ewropa, li huma kkunsidrati b[ala l-akbar protesti favur l-Ewropa li qatt saru. L-Ukreni [ar;u bi [;arhom fit-toroq ta’ Kiev jo;;ezzjonaw g[ad-de/i]joni tal-Gvern u sa[ansitra talbu r-ri]enzja talPrim Ministru u anke tal-President Viktor Yanukovich. Ittie[ed anke vot ta’ sfiducja fil-Gvern, i]da l-ma;;oranza fil-Parlament tat l-appo;; lill-Gvern; Gvern antidemokratiku u anti-Ewropej li jirrifjuta li jisma dak li jrid ilpoplu. Dawn il-protesti intensifikaw ma]-]mien u sfortunatament il-forzi tal-ordni w]at anke il-vjolenza biex tipprova timmina lid-dimostranti. Bla dubju sitwazzjoni preokupanti u perikolu]a meta f’dak li hu suppost pajji] demokratiku lGvern jinjora dak li jrid il-poplu u jipprova sa[ansitra jwaqqfu bl-u]u tal-vjolenza! Ir-Russja g[ad g[andha l-kontroll L-Ukrajna kienet tifforma parti mill-Unjoni Sovjetika u jidher li l-President Russu Vladimir Putin mhux se j/edi g[alkollox il-kontroll fuq dan il-pajji]. Mhux fuq dan biss, anke fuq pajji]i o[ra tal-eks Unjoni Sovjetika, jidher li rRussja trid tibqa’ tiddomina, i]]omm l-‘imperu’ li xi darba kellha. Ir-Russja g[amlet pressjoni wkoll fuq il-Moldova biex ma ji;ix iffirmat dan il-qbil Ewropew g[ax ir-Russja ma tridx li dawn il-pajji]i jersqu aktar vi/in tal-Ewropa. I]da lPrim Ministru tal-Moldova Iurie Leanca, mill-ewwel g[amilha /ara li pajji]u, l-aktar pajji] fqir fl-Ewropa, ma jridx ikun osta;; tar-Russja. Dan il-qbil hu mag[ruf b[ala “Qbil tal-Asso/jazzjoni u g[andu fost l-o[rajn jo[loq zona ta’ kummer/ [ieles bejn ilpajji]i tal-UE u s-sitt pajji]i li jag[mlu parti mill-grupp talLvant Ewropew. Fis-Summit li se[[ f’Vilnius, il-kapitali talLitwanja l-;img[a l-o[ra (il-pajji] li g[andu l-Presidenza talUE), ;ie diskuss dan il-qbil li g[andu skop jappo;;ja r-riformi f’dawn il-pajji]i biex tissa[[a[ id-demokrazija, il-prosperità u stabbiltà. Is-sitt pajji]i li jiffurmaw dan il-grupp huma: l-Armenja, lAzerbaj;an, il-Belarus, il-Georgia, il-Moldova u l-Ukrajna. Dawn il-pajji]i kienu kollha jiffurmaw parti mill-Unjoni

Sovjetika. Minkejja li l-UE ma tathomx il-kelma li g[ad ikunu membri fl-UE, b[alma sar mal-pajji]i tal-Balkani u ta’ l-eks Jugoslavja, in[ass il-[tie;a li l-pajji]i li [argu millKomuni]mu snin ilu u li [alla devastazzjoni kbira, kien hemm b]onn ta’ g[ajnuna jew a[jar ta’ gwida mill-Ewropa u g[andhom i[arsu lejn il-mudell politiku u ekonomiku Ewropew. G[alhekk din it-tip ta’ s[ubija ma’ dan il-grupp ta’ pajji]i kienet tnediet fi Praga, il-kapitali ?eka f’Mejju tal2009. Dan it-tip ta’ qbil huwa kkunsidrat b[ala l-ewwel pass li jista’ jwassal g[al s[ubija fl-UE. Fil-fatt anke Malta g[al numru ta’ snin kellha qbil ma’ l-UE qabel ma ssie[bet. I]da l-Ukrajna dde/idiet li ma tqarribx il-pajji] lejn l-Ewropa, u kontra r-rieda tal-poplu, il-Gvern Ukren irid i]omm relazzjonijiet mill-qrib mar-Russja u anke ma/-?ina. Il-President Ukren u l-PM Malti – [biberija ;dida^ “Relazzjonijiet mill-qrib mar-Russja u /-?ina.” Donnu smajnieha din xi mkien! Dawn il-pajjizi, simbolu talKomuni]mu li kien ifisser nuqqas ta’ libertà u kontroll totali tal-Istat fl-ekonomija tal-pajji] huma pajji]i li l-Gvern Malti j[obb ja//enna g[alihom b’mod partikolari /-?ina. Mhux lewwel darba li Gvern Xellugi Malti wera ‘[biberija’ ma’ dawn il-pajji]i. Fil-fatt, il-prede/essur tieg[u, l-eks Prim Ministru Duminku Mintoff kien mag[ruf g[ar-relazzjonijiet tajbin ma’ dawn il-pajji]i komunisti fl-eqqel tal-Komuni]mu fis-snin 70 u 80. G[alhekk il-Gvern Malti pre]enti mhu qed joffri xejn ;did. Dan il-Gvern iddikjara li hu Gvern Ewropejista i]da lkoll niftakru li sa g[axar snin ilu, dan il-partit li llum hu fil-Gvern kien il-partit kontra s[ubija ta’ pajji]na fl-UE, i]da b[alma jg[id il-Prim Ministru Joseph Muscat “dak g[adda issa.” I]da g[alija l-passat hu l-pre]ent b’daqsxejn ta’ tibdila ko]metika biex jag[tuha x-xejra tal-lum. Il-Gvern Malti bl-azzjonijiet tieg[u qed juri /ar li mhux favur integrazzjoni Ewropea. Sensiela ta’ episodji li jixhdu dan u li dwarhom ktibt spiss i]da din tal-a[[ar hi /-/irasa fuq il-kejk! L-Ewropa kollha qed tikkundana il-Gvern Ukren g[al nuqqas ta’ demokrazija u l-Gvern Malti stieden lill-President Viktor Yanukovich g[al ]jara f’Malta li t[assret minn Yakunovych min[abba s-sitwazzjoni f’pajji]u. L-a;enda talGvern Malti ma konniex nafu x’inhi g[al din il-laqg[a! I]da [a;a /erta li l-Partit Laburista ‘mlibbes’ ta’ moviment liberu fl-elezzjoni li g[addiet biex jirba[ il-voti, mhu xejn [lief Gvern So/jalista pre/edenti bi [biberiji ma’ pajji]i komunisti li mag[hom jittallab g[all-g[ajnuna u jissottometti ru[u. Ilbejg[ ta/-/ittadinanza Maltija, il-bejg[ parzjali tal-power station u ‘[biberija’ ma/-?ina huwa l-mod ‘modern’ u aktar diskret ta’ Gvern So/jalista!

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Internazzjonali

Grupp ta’ tfal f’Soweto j;orru tabellun b’messa;; ta’ m[abba g[al Nelson Mandela waqt li (lemin) jidher poster tal-mexxej le;;endarju b’xemg[a mixg[ula quddiemu waqt wie[ed mill-eluf tal-avvenimenti ta’ tifkira u l-’laqg[at g[all-kondoljanzi’ li qed isiru madwar id-dinja (ritratti> EPA)

Talb u manifestazzjonijiet ta’ qima g[al Nelson Mandela mexxa mit-toroq ta’ Pretorja g[al tlett ijiem konsekuttivi (bejn nhar l-Erbg[a u l-:img[a) qabel i/-/erimonja taddifna ta’ nhar il-{add, il-15 ta’ Di/embru. Il-poplu fil-pre]ent qed jixg[el ixxemg[at fid-diversi bnadi tal-pajji] waqt li jkanta l-kanzunetti kontra lapartheid; b’mijiet tan-nies jin;emg[u barra d-dar, f’sobborg ta’ Johannesburg, fejn Nelson Mandela [a l-a[[ar nifs tieg[u. Intant, in-nies anki qed jibnu ‘[ajt tal-fjuri’ fi kwartier tas-sobborg fejn ittella’ spe/i ta’ polptu minfejn il-qassisin qeg[din imexxu t-talb g[all-folol. Avvenimenti o[ra tal-massa qed isiru

wkoll quddiem il-Union Buildings fi Pretorja u waqt li l-poplu kollu talAfrika t’Isfel jaqsam it-tifkiriet dwar leks-President (li dam fil-poter g[al mandat wie[ed biss) u fejn qed iwasslu l-messa;;i ‘dwar kif Mandela kien jispirahom fil-[ajja ta’ kuljum’. Min-na[a tieg[u, l-President talAfrika t’Isfel, Jacob Zuma, rringrazzja lill-poplu tieg[u g[all-mod dinjitu] kif qed jirrispetta din it-telfa kbira, blAr/isqof Emetiru Desmond Tutu, alleat antik ta’ Nelson Mandela, ifisser lilleks-President b[ala ‘rigal inkredibbli g[al pajji]u’ li pprovda l-aktar tag[lim prattiku dwar id-doni tal-ma[fra u rrikon/iljazzjoni.

Il-poplu tal-Afrika t’Isfel jinsab g[addej b’sessjonijiet ta’ talb u manifestazzjonijiet ta’ qima g[all-wirt li [alla warajh Nelson Mandela, l-ewwel President iswed tal-pajji] li stinka qatig[ g[ar-rikon/iljazzjoni bejn ilbojod u s-suwed, u li miet nhar il{amis fl-eta ta’ 95 sena. Intant – u filwaqt li numru kbir ta’ pajji]i o[ra wkoll qed isellmu t-tifkira ta’ Mandela u l-impatt tieg[u fuq iddinja – l-Afrika t’Isfel [ejjiet ;img[a ta’ luttu uffi/jali li tag[mel ;ieh xieraq lill-eroj tar-rikon/iljazzjoni li rnexxielu jeqred is-sistema antika taddiskriminazzjoni mag[rufa b[ala apartheid.

Il-;urnata tallum se tkun iddedikata g[at-talb u r-riflessjoni u fejn ma jonqsux is-servizzi reli;ju]i spe/jali, waqt li nhar it-Tlieta, mistenni li g[exieren ta’ eluf tan-nies jattendu g[al servizz ta’ luttu nazzjonali fi stadium li jesa’ kwa]i mitt-elf ru[, fil-limiti ta’ Johannesburg. Intant, il-pubbliku se jkun jista’ jag[ti l-a[[ar tislima lill-katavru ta’ Mandela fil-belt kapitali ta’ Pretorja, bejn nhar l-Erbg[a u l-:img[a waqt li b[al-lum ;img[a jsir il-funeral statali tal-eks Mexxej Afrikan fil-villa;; ta’ Qunu. Il-Gvern tal-Afrika t’Isfel ikkonferma li l-katavru ta’ Mandela se jit-

Problemi fl-ajruporti

Imwiet u [erba mill-maltemp fl-Ewropa

Numru kbir ta’ titjiriet fir-Renju Unit u l-Irlanda, waqg[u lura fl-iskeda min[abba problemi fi/-/entru g[allkontroll tat-traffiku tal-ajru u meta fost l-ajruporti affettwati kien hemm it-terminals ewlenin ta’ Heathrow, Stansted, Cardiff, Dublin u Glasgow. Is-Servizz Nazzjonali g[all-Kontroll tat-Traffiku tal-Ajru (Nats) sostna li //entru ta’ Swanwick, f’Hampshire’, ‘kellu l-problemi biex jaqleb mis-sistema ta’ bil-lejl g[al ta’ matul il-;urnata.

Il-pajji]i fit-Tramuntana tal-Ewropa qed jag[mlu l-kalkoli tal-ag[ar maltempata g[al [afna snin li swiet il-[ajja ta’ mill-anqas g[axar persuni u wara li l[ajja prattikament waqfet fiz-zoni li ;arrbu l-ag[ar tal-elementi. Il-maltempata mlaqqma ‘Xaver’ ikka;unat g[arg[ar li [alla stra;i filbelt ta’ Hamburg, fil-:ermanja, u b’eluf kbar ta’ residenti jispi//aw ming[ajr dawl madwar l-Ewropa. L-a[[ar rapporti dwar il-kaos ikkonfermaw il-mewt ta’ tlett persuni filPolonja wara li tqa//tet si;ra li waqg[et

direttament fuq il-karozza tag[hom, bilmaltemp jikka;una wkoll l-imwiet firRenju Unit, id-Danimarka u l-I]vezja. Intant, kellhom jit[assru numru kbir ta’ titjiriet fost inkonvenjent kbir g[allpassi;;ieri f’Berlin, Kopenhagen, Gothenburg u bliet o[ra, u meta re;g[u ma [admux diversi servizzi tal-ferry u l-ferrovija fil-:ermanja u l-pajji]i Skandinavi. Rapporti mill-I]vezja qed jirreferu g[all-’problema kbira’ dovuta g[addiversi si;ar imqa//tin (b’ka;un talmaltemp) li qed jimblukkaw it-toroq, u

meta fl-Ingilterra se[[et l-evakwazzjoni tan-nies minn xi g[axart elef djar flin[awi ta’ Norfolk u Suffolk. Intant, diversi djar li kienu nbnew fuq l-irdum ta’ Hemsby spi//aw jikkrollaw dritt g[al ;ol-ba[ar ta[t il-qilla tal-maltemp. Fl-istess [in, talanqas erba’ mitt elf dar fil-Polonja spi//aw ming[ajr elettriku min[abba qtug[ fil-linji u b’eluf o[ra ta’ djar ji;rilhom l-istess fl-I]vezja u fin-Norve;ja. Kien hemm ukoll irrapporti dwar ‘g[arg[ar limitat’ flOlanda u fejn jidher li ‘]ammew sod’ id-digi fid-diversi kwartieri sensittivi.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Internazzjonali

L-Ukrajni determinati li jirrealizzaw il-[olma ‘Ewropa’

}g[a]ag[ Ukrajni ji]fnu waqt rally fi Pjazza Indipendenza ta’ Kiev waqt li ta[t (xellug u lemin) jidhru ]ew; dimostranti kburin bil-kuluri u l-bnadar tal-Unjoni Ewropea (ritratti> EPA)

Stimolu g[all-kummer/ globali

L-INDONE}JA: Il-Ministri ta’ 160 pajji] li ltaqg[u f’Bali la[qu ftehim importanti inti] li jistimola l-kummer/ globali u li jista’ j]id il-kummer/ madwar id-dinja bl-ekwivalenti ta’ triljun dollaru Amerikan. L-ewwel ftehim komprensiv talOrganizzazzjoni Dinjija g[all-Kummer/ (WTO) jinvolvi impenn g[all-pro/eduri aktar sempli/i li jirrigwardaw in-negozju ‘bejn ilfruntieri’ u meta hemm inti] it-titjib fil-benefi//ji tad-dazju fejn jid[lu l-prodotti li jbig[u l-aktar pajji]i fqar tad-dinja. Il-ftehim anki jag[ti skop akbar lill-pajji]i li qed ji]viluppaw biex i]idu ssussidji g[all-biedja, bil-Kap tal-WTO, Roberto Azevedo, jis[aq li ‘l-Organizzazzjoni tieg[u, g[all-ewwel darba fl-istorja, kisbet tassew ir-ri]ultati li ilha tixtieq g[al snin’.

Mijiet ta’ maqtula fi vjolenza

IR-REPUBBLIKA AFRIKANA ?ENTRALI: Il-[addiema mal-Organizzazzjoni tas-Salib l-A[mar komplew ji;bru l-katavri fil-belt ta’ Bangui u l-vi/inanzi u wara li nqatlu ’l fuq minn tliett mitt ru[ f’jumejn ta’ vjolenza fl-in[awi tal-belt kapitali. L-a[[ar rapporti qalu li /-/ifra tal-maqtula g[andha ti]died fi tmiem il;img[a u fost l-inkwiet li qed isir qtil tal-massa fuq kriterji etni/i. Fl-a[[ar ;ranet qam il-;lied fero/i bejn milizzji Kristjani li huma leali g[all-President imke//i Francois Bozize u l-;ellieda Misilmin li qed jappo;;jaw lit-tmexxija ;dida ta’ dan il-pajji] Afrikan.

‘Ju]aw it-Turkija g[all-jihad’

IS-SIRJA: :ellieda barranin li qed jiddedikaw [ajjithom g[al jihad (gwerra qaddisa) qed ju]aw residenzi fin-Nofsinar tatTurkija b[ala ‘ba]ijiet’ minfejn jistg[u jaqsmu lejn is-Sirja biex jikkumbattu l-qawwiet tal-President Sirjan Bashar al-Assad. Mifhum li dawn il-;ellieda u]aw id-djar fil-belt Torka ta’ Reyhanli (li tmiss mal-fruntiera tas-Sirja) u fost rapporti li l;ellieda inkwistjoni, li g[andhom ir-rabtiet mal-grupp Al-Qaida, qabdu rotta spe/ifika biex jaqsmu mit-Turkija lejn is-Sirja u ‘li qed issir dejjem aktar organizzata’.

Il-poplu Ukrajn m’g[andu lebda [sieb li jnaqqas ilpressjoni fuq il-President Viktor Yanukovich li ‘serqilhom il-[olma’ tal-asso/jazzjoni eqreb mal-Unjoni Ewropea, u meta l-organizzaturi qed jistennew li xejn anqas minn 300,000 ru[ jissie[bu fiddimostrazzjonijiet ;odda li huma programmati g[al-lum fi Kiev. Anki l-biera[, l-Ukrajni f’din il-belt kapitali sfidaw il-fri]a u l-borra biex ikomplu biddimostrazzjonijiet antiYanukovich waqt li baqg[u jikkontrollaw Pjazza lIndipendenza g[as-seba’ jum konsekuttiv. Dawn in-nies huma anki mg[addbin dwar l-a[[ar indikazzjonijiet li Yanukovich ‘qed ibieg[ed l-Ukrajna millEwropa u lejn l-istatus ta’ satellita tar-Russja’, u b’Moska qed t[e;;e; dejjem aktar lillAmministrazzjoni Ukrajna biex tissie[eb f’unjoni doganali ta[t tmexxija Russa. Il-korrispondenti qed jispekulaw li l-ftehim g[allis[ubija Ukrajna f’din l-unjoni doganali jista’ jintla[aq bi skambju ma’ tnaqqis fil-prezzijiet tal-ener;ija g[all-Ukrajni – u meta Moska, lbiera[, sostniet li d-differenzi dwar ‘il-prezz tal-gass mir-Russja’, naqsu wara ta[ditiet fir-resort ta’ Sochi (ma;enb il-Ba[ar lIswed) u li mistennija jkomplu

‘l quddiem.

Madankollu, l-ma;;oranza tal-Ukrajni huma ferm irrabjati dwar il-prospett li Yanukovich ‘jag[lqilhom il-bieb g[allEwropa’ u wara li l-President, jiem ilu, irrifjuta li jiffirma lftehim g[all-asso/jazzjoni malUE, minkejja s-snin tan-negozjati relattati. Ir-Russja qed to;;ezzjoni bis-s[i[ g[all-ftehim potenzjali bejn l-Ukrajna u l-UE u g[aldaqstant, l-awtoritajiet f’Moska u Kiev qed jippruvaw isolvu kwistjoni antika dwar ilprovvista tal-ener;ija. L-Ukrajna tiddependi [afna mill-importazzjoni tal-gass mirRussja, i]da l-kumpannija Russa Gazprom (li tipprovdi rri]ors) ilmentat li l-Gvern ta’ Yanukovich waqa’ lura filpagamenti – bl-ekonomija talUkrajna qed titqies b[ala wa[da kwa]i-falluta. Sadanittant, il-moviment popolari anti-Yanukovich qed i[alli wkoll impatt ekonomiku g[all-Ukrajna, bil-kapijiet talOppo]izzjoni jwissu li lprotesti kontra l-Gvern g[andhom jikbru f’ka] li Yanukovich jiffirma l-ftehim g[all-unjoni doganali mar-Russja. Dan waqt li d-dimostranti Ukrajni qed jinsistu g[arri]enja tal-Gvern, kif ukoll g[all-[elsien mill-[abs ta’ Yulia Tymoshenko, l-eks-Prim Ministru tal-Ukrajna u rivali kbira ta’ Yanukovich.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Internazzjonali

Mara Ukrajna bi sticker mal-beritta li jaqra ‘’Il quddiem lejn l-Ewropa ming[ajr Yanukovich’ (ritratt> EPA)

Tikber ir re]istenza tal Ukrajni kontra

l President Yanukovich Il-President tal-Ukrajna, Viktor Yanukovich, qed jiffa//ja l-aktar protesti popolari mi]-]minijiet tarRivoluzzjoni Oran;jo tal-2004 li kienet qa//titu mill-poter u meta llum jidher qed jipprova jing[o;ob mar-Russja permezz ta’ u-turn drammatiku fejn /a[ad li jiffirma ftehim ta’ asso/jazzjoni storiku mal-Unjoni Ewropea. Yanukovich [are; bid-de/i]joni sorprendenti jiem biss qabel kellhom jiffirmaw il-ftehim waqt is-summit ta’ Vilnius (fl-Ukrajna) li g[alaq ftit taljiem ilu u wara li r-Russja esprimiet loppo]izzjoni [arxa g[al dan il-pass. Sadanittant, l-UE g[amiltha /ara li lbieb ‘g[adu miftu[ xorta’ biex ilGvern Ukrajn jiffirma g[all-patt. Dan meta m’hux esklu] li Yanukovich jista’ qed jilg[ab log[ba inti]a biex jikkonsolida l-poter akkost ta’ kollox u meta hu ma warrabx kompletament g[all-possibbiltà li pajji]u jdawwar il[sieb. {afna osservaturi kienu sorpri]i bla[bar li Yanukovich sostna – waqt telefonata, jiem ilu, mal-President talLitwanja, Dalia Grybauskaite – li lUkrajna ‘in]ammet milli tiffirma l-ftehim inkwistjoni mal-UE min[abba rrikatt u l-pressjoni ekonomika minna[a tar-Russja’. Sadanittant – l-istess b[al fl-2004, meta r-reputazzjoni tieg[u spi//at

imtappna b’konnessjoni mal-abbu]i li se[[ew waqt il-pro/ess elettorali ta’ dik is-sena – dawn huma ]minijiet delikati g[al Viktor Yanukovich li ma jridx jg[arraq il-prospetti li jer;a’ jkun elett President fl-2015. Min-na[a tag[hom, il-Mexxejja talUE ]ammew iebes g[ad-domandi ta’ Yanukovich biex l-Unjoni toffri lkumpens finanzjarju sostanzjali lillUkrajna min[abba li l-ftehim g[al asso/jazzjoni – li tippermetti g[al kummer/ [ieles – kellha (fi kliemu) ‘tipperikola l-kummer/ e]istenti (ta’ Kiev) mar-Russja.’ Fl-istess [in, l-a[bar li l-Gvern Ukrajn ]amm lura milli jiffirma l-ftehim mal-UE wasslet g[al massa ta’ protesti li qed ikomplu fl-ibliet madwar l-Ukrajnau fejn il-poplu sfida blaktar mod miftu[ din id-de/i]joni arbitrarja ta’ Yanukovich. Intant, il-President tal-Kummissjoni Ewropea, Jose Manuel Barroso, u lPresident tal-Kunsill Ewropew, Herman Van Rompuy, iddi]approvaw il-po]izzjoni u l-azzjoni tar-Russja li wettqet il-pressjoni fuq l-Ukrajna biex ma tiffirmax ftehim li jqarribha malUE. F’Awwissu li g[adda, r-Russja ffri]at l-importazzjoni ta’ prodotti millUkrajna u bl-esperti jikkalkulaw li ttelf minn din l-azzjoni tista’ tiswa l-

ekwivalenti ta’ aktar minn 1.60 biljun ewro g[all-a[[ar sitt xhur tal-2013. Hu minnu wkoll li mindu kkrollat lUnjoni Sovjetika fl-1991, kwalunkwe President tal-Ukrajna sab ru[u jilg[ab log[ba kkumplikata – mil-lat ;eo-politiku – bejn il-Lvant u l-Punent u fejn kwalunkwe minn dawn il-Presidenti kellhom jidde/iedu dwar kif isibu ‘la[jar bilan/’ fi/-/irkostanzi. L-Ukrajna, llum, trid tidde/iedi dwar futur fi [dan l-UE – li tiggarantilha lprosperita ekonomika u l-i]vilupp politiku g[at-tul ta]-]mien – inkella ta[dimx spalla ma’ spalla mar-Russja, li mag[ha g[andha r-rabtiet stori/i u kulturali. Filwaqt li l-;irien tal-Ukrajna flEwropa ?entrali u r-re;jun Baltiku rrealizzaw bis-s[i[ l-ambizzjonijiet li jiffurmaw parti mill-UE ( bil-Belarus ifittex rabtiet mill-qrib ma’ Moska), lUkrajna, g[all-kuntrarju, g[adha ma g[amlitx il-pass konkret f’sitwazzjoni li tibqa’ miftu[a ‘g[al kull ri]ultat’. Il-fatt li l-Ukrajna rrifjutat li tiffirma l-ftehim seta’ anki temm il-[olma ta’ [afna deputati tal-Punent li jridu jaraw ‘Ewropa s[i[a u mag[quda’ – u bla[[ar ]viluppi anki, x’aktarx, li jqawwu qalb il-Kremlin (ta’ Moska) biex jintegra mill-;did l-eks territorji Sovjeti/i ta[t l-amministrazzjoni awtoritarja tar-Russja.

Kurt Volker, eks Ambaxxatur Amerikan g[an-NATO u llum id-direttur e]ekuttiv tal-McCain Institute of International Leadership, f’Washington, jg[id li l-Istati Uniti ‘dejjem emmnet li l-[elsien demokratiku hu valur universali u li lavvenimenti fl-Ewropa g[andhom m’hux ftit tal-influwenza.’ G[al Volker, l-Ukrajna hi parti millEwropa, ‘u meta hu importanti li wie[ed ma jippermettix li jirnexxu dawk l-elementi li jridu jisseparaw dan il-pajji] mill-bqija tal-kontinent’. Min-na[a tieg[u, Ariel Cohen, talHeritage Foundation, kiteb li hu flinteress nazzjonali tal-Istati Uniti li ma t[allix lill-Ukrajna ssir satellita tarRussja, minbarra li element importanti ‘taz-zona tal-influwenza mmexxija minn Moska’. Cohen ifakkar li l-Ukrajna g[andha orjentament aktar demokratiku mirRussja u fejn – ‘storikament’ – g[andha wkoll rabtiet eqreb (minn Moska) mal-Ewropa. F’dan l-argument jid[ol ukoll l-element ;eo-politiku, u fejn l-Ukrajna kapa/i tg[in biex tra]]an l-ambizzjonijiet imperjali tar-Russja. Intant, wie[ed jista’ ji;bed diversi konklu]jonijiet mis-sitwazzjoni li te]isti bejn l-UE u l-Ukrajna, fosthom li t-Tmexxija fi Kiev tista’ m’hix lesta g[al pa;na 15

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Internazzjonali

L-awtoritajiet tal-Ukrajna fallew l-e]ami tad-demokrazija minn pa;na 14

biex issa[[a[ id-demokrazija flUkrajna, inkella li tintegra mal-istituzzjonijiet ekonomi/i u tas-sigurta Ewropej. Dan minkejja li l-poplu Ukrajn qed jo[ro; bi [;aru biex iwassal il-messa;; li jara l-futur tieg[u b[ala parti mill-UE. Konklu]joni o[ra hi Viktor Yanukovich, li jgawdi l-appo;; ta’ anqas min-nofs tal-poplu, jrid ja//erta li jibqa’ fil-poter akkost ta’ kollox. {afna esperti dwar l-Ukrajna, fil-fatt, jemmnu li Yanukovich ‘ipprova jda[[al l-UE u r-Russja f’log[ba kontra xulxin’ bl-iskop ta’ gwadann politiku u g[al sitwazzjoni li tista’ ssarraflu f’su//ess, waqt l-elezzjoni tal-2015. Biex jattwa dan l-iskop, Yanukovich je[tie; jew ftehim mal-UE li bih jista’ jsa[[a[ il-ba]i politika tieg[u, inkella l-g[ajnuna tal-President Russu Vladimir Putin – u f’liema ka] ikun jista’ jikkonsolida t-tmexxija awtoritarja minn Kiev. Intant, u waqt li l-Ukrajna, g[alissa, g[a]let li ttejjeb ir-rabtiet kummer/jali mar-Russja minflok il-benefi//ji fit-tul tal-asso/jazzjoni ma’ Brussell (u meta din l-g[a]la tag[ti biss il-benefi//ji fuq qasir ]mien) hu minnu wkoll li Kiev ma jridx jissie[eb fl-Unjoni Doganali ta’ Putin, li kapa/i twassal g[al aktar integrazzjoni ma’ Moska. Fl-istess [in, Serhiy Rahmanin, talgazzetta Ukrajna Mirror Weekly, janalizza s-sitwazzjoni b[ala wa[da fejn

‘Yanukovich jib]a’ anqas minn Brussel milli minn Moska’ u meta skont hu, lPresident Putin g[andu l-ambizzjoni li jibni ‘Unjoni Sovjetika ;dida’, li jekk tkun realizzata g[andha ssarraf ‘filvera telfa ta’ poter g[al Viktor Yanukovich’. Sadattant ma waqfitx il-kundanna g[all-a;ir ta’ Yanukovich u l-Gvern tieg[u, bl-Ombudsman Ewlieni talUkrajna, Nina Karpachova, tu]a kliem iebes [afna g[all-azzjonijiet ‘brutali’ tal-Pulizija fuq id-dimostranti fi Kiev u

waqt li aktar Ukrajni qed jo[or;u biex jikkundannaw lill-President tag[hom, talli ]amm lil pajji]u milli jag[mel pass importanti ‘l quddiem. Karpachova qalet li dawn huma azzjonijiet li jnisslu sens ta’ g[ajb f’pajji] Ewropew u suppost li /ivilizzat u wara li l-Pulizija ta’ Yanukovich infexxew f’a;ir krudili, inuman u degradanti kontra l-Ukrajni. I]da l-aktar aspett sinifikanti kienet listqarrija ta’ Karpachova fis-sens li lawtoritajiet tal-Ukrajna fallew l-e]ami tad-demokrazija u fejn naqsu wkoll milli jirrispettaw il-li;i u d-drittijiet umani tan-nies tag[hom. Huwa wkoll sinifikattiv li t-tliet eks Presidenti tal-Ukrajna ta’ wara l-era Sovjetika – Leonid Kravchuk, Leonid Kuchma u Viktor Yushchenko – [ar;u jappo;;jaw lid-dimostranti fi Kiev u fejn esprimew solidarjetà mal-mijiet tal-eluf tal-Ukrajni ]g[a]ag[ involuti fid-dimostrazzjonijiet attwali.

Dimostranti ]g[a]ag[ ikkonfrontaw il-pulizija tat-taqsima ‘Berkut’ qrib il-bini tal-amministrazzjoni Presidenzjali, waqt wa[da mill-a[[ar rallies tas-sostenituri tal-UE fi Kjev. (ritratt> EPA)

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Feature

Ta’ spiss nisimg[u u naqraw dwar il-[idma tas-suldati f’re;juni li jinsabu f’konflitt u li waqt il-qadi ta’ dmirijiethom sfortunatament jitilfu [ajjithom. O[rajn jindarbu serjament, u minbarra li dan i[alli marka fi]ika, i[alli impatt psikolo;iku f’[ajjithom Din hija l-istorja tal-Kapural Luke Resson ta’ 25 sena minn Cumbria, l-Ingilterra, li g[al darba darbtejn indarab serjament mit-Taliban waqt missjoni fl-Afganistan. Flimkien ma’ Jordan Hall li we;;a’ waqt ta[ri; militari fi t[ejjija biex imur l-Afganistan g[adda jiem ta’ btala f’Malta. }jarat b[al dawn f’Malta mistennija jsiru regolarment grazzi g[all-inizjattiva tal-organizzazzjoni REPAT. Charmaine Parnis

charmaine.parnis@gmail.com

Il-Kapural Luke Resson, li rkupra minn ]ew; attakki mwettqa mit-Talibani, fl-a[[ar jiem kien Malta b[ala parti minn programm ta’ appo;; lil suldati li ndarbu fil-konflitti

Eroj tal-gwerra je[lisha darbtejn minn ta[t idejn it-Talibani Mill-Afganistan g[al Malta...

Darbtejn fil-mira tat-Talibani L-ewwel in/ident li jirrakkonta Luke Resson se[[ fl-2010 waqt li kien parti mir-re;iment Duke of Lancaster fil-provin/ja ta’ Helmand.

:urnata minnhom kien fuq xog[ol ta’ rutina, meta erba’ balal kienu sparati fid-direzzjoni tieg[u u laqtuh f’wi//u b’konsegwenza li

ndarab serjament. Minkejja dan u bi tbatija kbira, Luke rnexxielu jimxi tliet mili biex isib assistenza medika. L-istess xorti [a]ina messitu fl2012, waqt operazzjoni simili meta hu kien qed imexxi grupp ta’ g[oxrin suldat ie[or. F’[in minnhom ;ew attakkati mit-

Luke flimkien ma’ s[abu fil-militar Ingli] fl-Afganistan

Talibani, u din id-darba ndarab f’saqajh ix-xellugija u bejn kuxxtejh u ]aqqu. “Niftakar sew l-u;ig[ hekk kif int laqatt mill-balal,” qal Resson, li bejnu u bejn ru[u kien stqarr li dan kien it-tieni attakk fil-konfront tieg[u. “Il-kollegi g[amlu bi//a xog[ol tajba [afna biex [ar;uni

miz-zona fejn konna sfajna fil-mira tat-Talibani. “{aduni b’[elikopter lejn Camp Bastion fejn saritli lewwel operazzjoni. Imbag[ad komplejt il-kura fl-Isptar ir-Re;ina Eli]abetta, f’Birmingham.” B’kollox sarulu [ames operazzjonijiet. g[al pa;na 17

Luke Resson, f’ritratt me[ud fl-Afganistan qabel ma kien fil-mira tal-g[adu fl2010 u fl-2012

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Feature

Miet g[al erba’ minuti waqt ta[ri; bi t[ejjija g[all-Afganistan minn pa;na 16 Bejn fi]joterapija u x-xewqa li jid[ol mill-;did fil-militar U kif iqatta’ l-[in tieg[u llum il-;urnata? Luke Resson irrakkonta li hija ta[lita ta’ sessjonijiet ta’ fi]joterapija, mixjiet u ta[ri; ;enerali...koll-

ha attivitajiet li jittamawh li jkunu mezz biex jirkupra u jkun jista’ jibda jimxi a[jar mill-iktar fis possibbli. Mistoqsi jekk jarax lilu nnifsu lura fl-armata, in-nofs da[ka fuq wi//u tixhed li jixtieq jer;a’ jid[ol fl-armata imma b’dak kollu li ;arrab flattakki mwettqa mit-Talibani, hu konxju li mhix possibbli u din tnissel diqa fih. Issa qed i[ares ’il quddiem g[al [ajja kompletament ;dida wara lesperjenza fl-armata...dejjem bi [sieb po]ittiv, anki grazzi g[all-appo;; li dejjem sab ming[and il-familja u l-[bieb tieg[u fl-armata.

It-tobba tawh [ajja ;dida Minkejja dan kollu, wara li l-[ajja ta’ Resson kienet fil-

mira li tin[asad darba g[al dejjem, it-tobba tawh il-[ajja mill-;did. Wara [afna ;img[at ta’ riabilitazzjoni medika. Aktar kmieni din issena [a sehem f’dawk li huma mag[rufa b[ala ‘Warrior Games’ u li kienu organizzati f’Colorado, l-Istati Uniti. Dawn huma attivitajiet sportivi li jkunu organizzati mid-Dipartiment tad-Difi]a u l-Programm Militari talKumitat Para-Olimpiku Amerikan. Hemmhekk suldati Ingli]i flimkien ma’ dawk Amerikani li wkoll kienu sfaw attakkati u midruba, [adu sehem f’diversi attivitajiet b[all-g[awm, volleyball u basketball. Hu [a sehem flattivitajiet marbutin malg[awm biex juri tassew lispirtu u l-kura;; li jibqg[u j;orru mag[hom is-suldati, minkejja li jkunu ndarbu filgwerer jew il-konflitti. Jordan Hall...karriera militari tieqaf [esrem

Hi esperjenza differenti g[al Jordan Hall li da[al flarmata fl-2010. Beda b’ta[ri; bl-iskop li jservih [alli jkun jista’ jintbag[at l-Afganistan. Hu jg[id li f’mument minnhom lejn la[[ar ;img[a tal-kors ta’ ta[ri;, ftit passi ’l bog[od qabel ma kien se jkun promoss, beda j[ossu g[ajjien u kien qed ikollu reazzjonijiet differenti.

Jordan Hall jirrakkonta li waqa’ mal-art, u minn hemm tah attakk f’qalbu u fi kliemu kien prattikament mejjet g[al erba’ minuti. Hu spi//a l-isptar u kien rikoverat fit-taqsima tal-kura intensiva. Min[abba dan l-in/ident sofra wkoll minn problemi mentali severi. Kien f’dan ilmument li beda wkoll kura medika u riabilitazzjoni. Dan wassal biex waqfet [esrem il-karriera li kien qed jo[lom li jkollu fl-armata Ingli]a. Motivat li j[ares ’il quddiem Dwar il-futur tieg[u Jordan, b[al Luke, jistqarr li jixtieq li jsib xog[ol ie[or,

kif ukoll li jirkupra sew millin/ident li g[adda minnu. Minkejja dak li g[adda minnu, hu wkoll i[ares lejn il-[ajja b’lenti po]ittiva. Issa, aktar u aktar minn meta erba’ xhur ilu sar missier g[all-ewwel darba bit-twelid tat-tifla tieg[u. Avveniment li fi kliemu, biddillu [ajtu u hu motivazzjoni li biha jibqa’ j[ares ’il quddiem. Hu wera apprezzament g[all-istedina li saritlu li j]ur Malta g[al btala, fejn kellu lopportunità li j]ur postijiet ta’ interess. Kif stqarr Jordan stess, hu sabi[ li suldati li jkunu g[addew minn esperjenza simili ji;u rikonoxxuti u mhux tkun imfakkar biss meta tkun tlift [ajjtek g[al pajji]ek. Suldati midrubin g[al btala f’Malta L-iskop ta]-]jara tag[hom f’pajji]na se[[ bis-sa[[a talinizjattiva ta’ REPAT - orga-

nizzazzjoni li nibtet aktar kmieni din is-sena minn James Reeves, Neil Clarke, Lino Camilleri u John Rafferty. James Reeves li tkellem ma’ il-mument fisser li l-organizzazzjoni REPAT hi impenjata li tag[ti aktar g[ajnuna u li tkun differenti. Hu jg[id li hemm [afna organizzazzjonijiet simili li jg[inu permezz ta’ /entri ta’ riabilitazzjoni. James Reeves qal li b’din lorganizzazzjoni jixtiequ jg[inu b’mod ie[or billi jag[tu btala lis-suldati u lil familthom. “B’dan il-mod, dawk involuti jkollhom bidla mir-rutina ta’ kura medika li jg[addu minnha kuljum u jinsew g[al ftit ;ranet it-tbatijiet li jg[addu minnhom regolarment.” Nhar is-Sibt 8 ta’

Novembru li g[adda, l-organizzazzjoni REPAT kellha lewwel attività so/jali li matulha n;abret is-somma sabi[a ta 1,600 ewro. James Reeves qal li din is-somma se tg[in biex jin;iebu ]ew; suldati o[ra f’pajji]na fil-bidu tassena d-die[la bl-istess g[an ta’ Jordan u Luke. Is-Sur;ent Matthew Camilleri li jag[mel parti mis-Sea Cadets Corps – Malta GC Unit spjega kif din l-g[aqda volontarja g[a]]g[a]ag[ tag[mel parti minn dik tas-Sea Cadets Corps flIngilterra, u huma affiljati mar-Royal Navy Ingli]a u mar-Royal Marines. Il-kadetti jag[tu sehemhom biex meta ji;u s-suldati veterani f’Malta, jiltaqg[u mag[hom u jag[tuhom l-appo;; filwaqt li jisimg[u u jitg[allmu mill-esperjenza ta’ min g[adda minn konflitt jew gwerra.

Jordan Hall li nqata’ minn din id-dinja g[al erba’ sig[at f’in/ident li ]viluppa waqt ta[ri; qabel ma kellu jmur iservi flAfganistan

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

:img[a bir-ritratti

Il-poplu fl-Afrika t’Isfel f’dawn il-jiem in;abar fil-bliet ta’ Johannesburg u Soweto biex jag[ti tislima lil Nelson Mandela li miet nhar il-{amis li g[adda fl-età ta’ 95 sena. Mandela g[adda 27 sena minn [ajtu fil-[abs qabel ma n[atar l-ewwel President iswed tal-Afrika t’Isfel fl-1994. It-tmexxija tieg[u temmet it-tmexxija razzista tal-bojod f’dan il-pajji]

Il-Kap tal-Oppo]izzjoni u Kap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busuttil laqa’ fl-uffi//ju tieg[u fid-Dar ?entrali tal-PN lil Gaia Cauchi li reb[et l-edizzjoni tal-Junior Eurovision Song Contest li sar fl-Ukrajna. Hi kienet ippre]entata b’tifkira li turi r-rappurta;; bir-ritratti tal-kisba li g[amlet fil-karriera tag[ha kif deher fil-gazzetti il-mument u In-Nazzjon. Pre]enti g[al din l-okka]joni kien hemm i]-]ew; Vi/i Kapijiet tal-PN u l-;enituri ta/-/kejkna Gaia

Il-Moviment }g[a]ag[ Partit Nazzjonalista g[amel protesta simbolika li tissimbolizza r-rigal li l-Gvern ta’ Joseph Muscat ta lill-Partit Laburista ta’ Joseph Muscat. Dan billi Muscat waqqa’ l-ka] fil-Qorti kontra l-Partit Laburista b’rabta mal-iskandlu tal-Australia Hall f’Pembroke li ;;ib fis-suq prezz fenomenali ta’ €10 miljun.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Editorjal

Xi ntqal din il-;img[a Alternattiva Demokratika has called for the resignation of the Mepa board in the wake of a report by the Planning Commission which faulted the Authority on the granting of the permit for the development in Mistra. “Faced with such a report the Mepa Board has no option but to resign forthwith and pave the way for a new board which would be expected to withdraw the permits issued.” Carmel Cacopardo, Deputat Chairman Alternattiva Demokratika, timesofmalta.com, 3 ta’ Di/embru.

“He claimed his government was to be the ‘most feminist ever’ and yet, eight months into the Labour administration, Joseph Muscat has presided over a drastic under-representation of women in the top gov-

ernment corporations and private companies in which the government still holds a major controlling interest.” maltatoday.com.mt, 3 ta’ Di/embru

“It’s nothing more than a prison. It’s dirty and the migrants are in a disastrous state. What’s worse is they have nothing to do all day long… may be some of them play football.”

Il-Kardinal Antonio Maria Veglià, President tal-Kunsill Pontifi/ju talKura Pastorali g[all-Immigranti fi tmiem ]jara fi/-/entru ta’ detenzjoni f’{al Safi, Malta Today, 4 ta’ Di/embru “Dan il-gvern se juri li jgawdi lfidu/ja tal-poplu fuq din il-materja^”

Marlene Farrugia, id-Deputata Laburista dwar il-ka] tal-permess ma[ru; mill-MEPA g[all-i]vilupp filMistra, In-Nazzjon tikkwota millpa;na ta’ Facebook ta’ Marlene Farrugia, 4 ta’ Di/embru “Il-Gvern m’g[andux intenzjoni li j[ares l-ambjent.”

Reazzjoni tal-g[aqda Din l-Art {elwa g[all-kummenti tal-Gvern li jiddefendi l-i]vilupp fil-Mistra, InNazzjon, 5 ta’ Di/embru

“Malta’s push for effective burden sharing and reallocation of asylum seekers among EU member states has been left on the backburner in a fresh set of proposals published by the European Commission.”

The Times of Malta, 5 ta’ Di/embru “The number of patients request-

ing medical treatment is so high that we are working against all odds at Mater Dei. The hospital is short of beds and staffing levels are still low.”

Paul Pace, President tal-Union talInfermiera u l-Qwiebel (MUMN) The Malta Independent, 5 ta’ Di/embru

Tliet tixbihat

G[ada kellu jasal f’pajji]na mi/-?ina, Victor Yanukovych, il-President tal-Ukrajna wara stedina li saritlu f’Settembru li g[adda mill-Prim Ministru Malti Joseph Muscat waqt ta[ditiet wi// imb wi// fi Kiev. I]-]jara kienet se tkun qieg[da ssir fi sfond ta’ kri]i politika kbira fl-Ukrajna. U l-President Ukren g[alhekk [assar i]]jara f’Malta kif t[abbar nhar il-:img[a li g[adda. L-inkwiet fil-pajji] beda min[abba li Yanukovych, proprju l-;img[a li g[addiet, ta bis-sieq lill-ftehim ta’ asso/jazzjoni propost mill-UE, u li Muscat tliet xhur ilu kien qallu li jappo;;ja. Minflok, il-President Ukren /eda g[at-theddid u l-pressjoni tar-Russja u g[a]el li jindiehes ma’ Putin f’laqg[a li fiha [add ma jaf x’kien diskuss u de/i]. Dan minkejja li lma;;oranza tal-poplu Ukren hu favur relazzjonijiet eqreb mal-UE. Din il-mossa kienet bi]]ejjed biex l-Ukreni ]broffaw b[al vulkan, fi protesti kbar u bag[tu messa;; li [add mhu se jsikkithom. L-ewwel xebh: Disa’ snin ilu kienet se[[et “irRivoluzzjoni Oran;jo”. L-Ukreni kienu [ar;u fit-toroq jissieltu g[ad-demokrazija u l-futur ta’ pajji]hom. Il-poplu Malti jaf sew x’ji;ifieri meta b[al da]-]mien 27 sena ilu, bil-Partit Nazzjonalista fuq quddiem, kien fl-eqqel tarre]istenza g[at-tmexxija So/jalista li kienet qed to[noq iddemokrazija, bil-poplu ji;;ieled g[all-kisba tal-libertà u tal;ustizzja. It-tieni xebh: Illum, il-poplu Ukren re;a’ [are; fit-toroq jipprotesta. Did-darba wkoll favur id-demokrazija u l-futur ta’ pajji]u g[ax minkejja l-ma;;oranza tal-Ukreni jridu ftehim ta’ asso/jazzjoni mal-UE, min qieg[ed fil-poter g[a]el li ma jiffirmahx. Il-poplu Malti u G[awdxi jaf ukoll x’ji;ifieri dan. Fl-2004, minkejja referendum li rri]ulta b’ma;;oranza assoluta favur s[ubija ta’ Malta fl-UE, ilPartit Laburista ta’ Alfred Sant appo;;jat min-nies b[allPrim Ministru tal-lum Joseph Muscat, g[a]el li ma jirrispettax dak ir-ri]ultat demokratiku u kellu jkun ir-ri]ultat talelezzjoni ;enerali li ssi;;illa r-rieda tal-poplu Malti u G[awdxi. It-tielet xebh: Bid-de/i]joni tieg[u tal-;img[a li g[addiet, Yanukovych po;;a l-interessi personali qabel l-interessi ta’ pajji]u. G[a]el li ma jag[tix kas tal-integrazzjoni Ewropea ta’ pajji]u. Il-poplu Ukren huwa wkoll irrabjat g[al mod kif il-familja u nies qrib ta’ Yanukovych saru g[onja b’allegazzjonijiet kbar ta’ korruzzjoni. F’Malta g[andna l-gvern li fi tmien xhur fil-poter ra kif nies li g[enu lill-Partit Laburista qabel l-elezzjoni u ba]u]li qrib Muscat

jing[ataw [atriet u konsulenzi uffi/jali kif ukoll tenders pubbli/i li jiswew eluf u miljuni kbar rispettivament. Dan qieg[ed iqanqal rabja anki fost Laburisti ;enwini. Il-poplu tal-Ukrajna llum qieg[ed jitlob li l-President talpajji] Yanukoviych iwarrab mit-tmexxija g[ax huma di]illu]i bl-g[emil tieg[u. Huma de/i]jonijiet li Yanukovych [a, u li mhux biss waslu biex taret mar-ri[ il[olma Ewropea ta/-/ittadini Ukreni i]da qeg[din jg[ixu [mar il-lejl li jista’ fa/ilment ma jdumx ma jinbidel f’realtà ta’ [ajja ripressiva mmexxija mill-Istat u mnebb[a minn tmexxija awtoritarja u antidemokratika. Din il-;img[a nzerta wkoll li fl-Ukrajna qed titlaqqa’ lKonferenza dwar is-Sigurtà u l-Kooperazzjoni fl-Ewropa. Is-Segretarju tal-Istat Amerikan John Kerry idde/ieda li ma jkunx pre]enti min[abba l-mod kif qieg[ed ja;ixxi l-gvern Ukren fil-konfront tal-Oppo]izzjoni anki permezz talvjolenza. I]da filwaqt li Yanukovych g[andu din ilpressjoni kollha, inklu] minn ta’ madwaru, tant li abbandunawh u[ud mid-delegati tal-partit tieg[u u rri]enja l-kap tal-uffi//ju tal-Presidenza, il-gvern ta’ Muscat kien se jkun l-ewwel gvern fl-UE li fl-isfond ta’ din il-kri]i, jilqa’ lil Yanukovych. Il-po]izzjoni li [a l-PN fil-konfront ta]-]jara ta’ Yanukovych li ried Muscat hija ;usta u f’waqtha. Il-Kap tal-Oppo]izzjoni Simon Busuttil kien lest u ddikikjara li ma’ Viktor Yanukovych kien se jwassallu punti kru/jali li jolqtu fil-la[am il-[aj it-tmexxija u d-de/i]jonijiet li ttie[du mill-gvern Ukren. Kien jag[mel tajjeb il-Kap tal-PN, li jtenni u jesprimi s-solidarjetà s[i[a mal-poplu u s-so/jetà /ivili tal-Ukrajna li fl-a[[ar ;img[a ;ew imxekkla bil-vjolenza milli jesprimu d-di]appunt u d-di]approvazzjoni tag[hom g[ad-de/i]joni tal-Gvern immexxi mill-partit ta’ Viktor Yanukovych. Waqt li l-Oppo]izzjoni kienet se tkun qed tressaq g[all-attenzjoni dawn il-punti, iddikjarat li ma kenitx se tie[u sehem fl-attivitajiet uffi/jali b’solidarjetà malOppo]izzjoni Ukrena. L-Oppo]izzjoni Nazzjonalista kienet lesta tag[mel dan b’wi//ha minn quddiem g[ax il-PN g[ex ir-ripressjoni politika ta’ gvernijiet Laburisti. E]attament 27 sena ilu. I]da dan mhux f’demm il-Prim Ministru Malti Muscat g[ax ;ej millPartit Laburista li jaf sew kif titwettaq ir-ripressjoni politika. G[alhekk baqa’ sal-a[[ar i[ossu komdu li jkun lest jilqa’ lil Yanukovych, jippranza mieg[u b’kun/ert statali kollox im[allas minn flus il-poplu. Kollox f’;ie[ politiku li qieg[ed ji;i kkundannat g[all-a;ir antidemokratiku f’pajji]u!

media.link communications, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà 1450 Korrispondenza> mument@media.link.com.mt Editur> Roderick Agius, tel. 25965263 • email> roderick.agius@media.link.com.mt Reklamar> advertising@media.link.com.mt Stampata> Progress Press, l-Imrie[el

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Il-banalizzazzjoni tar-Repubblika

Mark Anthony Sammut Kunsillier PN

Storja wara l-o[ra ta’ banalitajiet tal-mist[ija fi tmien xhur li ;abuna nist[u ng[idu li a[na Maltin

img[a wara l-o[ra, ikomplu joktru l-istejjer li jwassluk temmen li pajji]na qabad rankatura g[an-ni]la li [a jkun diffi/li jqum minnha. Pajji]na se jer;a’ jospita /-CHOGM. Wara li pajji]i o[ra rrifjutaw li jospitawh min[abba lattro/itajiet li qed ise[[u fi Sri Lanka, il-Prim Ministru Muscat g[olla jdejh u qallhom: “Nag[mlu jien, nag[mlu jien!”. Wie[ed jit[asseb kemm hi g[aqlija din id-de/i]joni meta g[andna biss sentejn u meta l-Gvern alloka ba;it tliet darbiet akbar minn kemm intefaq fl-2005. Biex tkompli tg[axxaq, it-task force organizzativa se tkun immexxija minn Phyllis Muscat, persuna ming[ajr l-ebda esperjenza diplomatika imma sempli/iment [abiba tal-familja tal-Prim Ministru. X’jimporta s-serjetà u d-diplomazija. L-aqwa li tgawdi l-klikka! Wara li /-/ittadinanza ta’ pajji]na ;iet redikolata ma’ wi// id-dinja, il-Gvern jidher li be[siebu wkoll jirredikola l-onorefi/enzi li jag[ti pajji]na lil dawk li jag[tu servizz g[all-;id tal-pajji] jew tal-umanità. Wa[da mill-affarijiet li kienet trendi dawn l-unuri presti;ju]i u esklussivi kienet il-fatt li l-li;i kienet tipprovdi limiti ta’ kemm-il individwu jista’ jissie[eb fl-Ordni tal-Mertu jew fix-Xirka ta’ :ie[ ir-Repubblika. F’emendi li ressaq din il-;img[a, il-gvern ne[[a dawn il-limiti biex ikun jista’ jag[ti kemm irid minnhom. Il-mistoqsija tqum wa[edha: g[aliex il-gvern irid li jkun jista’ jqassam kemm irid? G[aliex [a jne]]a’ l-unuri tar-Repubblika millpresti;ju tag[hom? Weg[dhom lil xi w[ud ukoll? G[ax s’issa, [lief i[allas lura lil min g[enu fl-elezzjoni ma g[amilx. Il-Prim Ministru [abbar ukoll li se jag[ti dan l-unur lit-tim tal-kantanta Gaia Cauchi li reb[et il-Junior Eurovision, li mill-ewwel nifir[ilha tas-su//ess li kisbet u tat-talent e//ezzjonali li g[andha. ?ert li g[andha futur sabi[ quddiemha. Ma rridx nid[ol fil-mertu ta’ hux sew jew le li ting[ata dan l-unur, g[alkemm nemmen li dawn l-unuri g[andhom jirrikonoxxu karriera u servizz tul [ajja. Però

wie[ed jistaqsi kif il-Prim Ministru dde/ieda wa[du meta suppost hemm Kumitat ta’ Nominazzjonijiet li jevalwa dawn it-talbiet. Wie[ed jistaqsi kif il-Prim Ministru qal li din de/i]joni tal-Kabinett meta din [abbarha t-Tnejn waqt li lKabinett jiltaqa’ t-Tlieta. Il-Prim Ministru g[adu ja[seb li lIstat huwa hu? Li hu Imperatur li jaqbe] l-istituzzjonijiet? Dawn il-banalitajiet issa qed jinfirxu anke fost esponenti o[ra tal-Gvern. Is-Sindku ta’ {al Qormi b[ala e]empju, ta[seb li g[ax hi Sindku Laburista g[andha dritt taqbe] i//ittadini komuni meta tkun ;ejja mg[a;;la minn G[awdex, u jekk il-Pulizija ma jag[rafhiex, g[andha dritt i//empel lillKummissarju tal-Pulizija biex jg[idlu j[allieha tg[addi hu. G[ax anke l-vapur ta’ G[awdex, tag[na lkoll. U l-konsulent tal-Gvern John Dalli, smajnieh jg[id li hu g[adu Kummissarju Ewropew. Anki jekk tgiddeb millKummissjoni Ewropea. Sirna l-unika pajji] fl-Ewropa b’]ew; Kummissarji fil-kariga ming[ajr ma nafu. Iltqajt ma’ [afna nies li j[obbu ja[arbu r-realtà, imma qatt fuq dan illivell. Forsi ta’ min il-Prim Ministru jikkunsidra jinnominah g[al premju ta’ f’”:ie[ kemm hemm”. Spe/jalment wara li kkummissjonalu rapport li rnexxielu j;elldu ma’ kul[add salpunt li issa l-Prim Ministru mhux qed jie[u po]izzjoni fuqu wara li kkummisjonah hu. Sadattant il-Ministru Manuel Mallia inawgura l-uffi//ju tal-propoganda tal-Gvern ?ini] f’Malta u qalilna li dan hu tajjeb biex jitg[allmu aktar il-;urnalisti Maltin. {a jitg[allmu kif bil-propoganda tg[atti l-abbu]i tad-drittijiet tal-bniedem u tippromwovi tmexxija awtoritarja fi/-?ina, li hu l-istil ta’ tmexxija li jidher li j[obb Mallia. Storja wara l-o[ra ta’ banalitajiet tal-mist[ija fi tmien xhur li ;abuna nist[u ng[idu li a[na Maltin. L-unika roadmap li jidher li ]amm il-Gvern hija r-roadmap g[all-banalizzazzjoni tar-Repubblika u r-ridikola;ni ta’ pajji]na. Jekk jog[bok Sur Gvern, naqra serjetà. F’;ie[ is-sewwa. F’;ie[ ir-Repubblika. Jew imqar f’;ie[ il-banana!

“Malta slips two places in corruption perception index” Dan [are; minn st[arri; tat-Transparency Index dwar Malta g[as-sena 2013. Infatti Malta tilfet ]ew; postijiet minn 43 g[al 45 f’lista ta’ 177 pajji]. Mhux ka] li jag[tini pja/ir. I]da frankament, lanqas jien sorpri] li Malta ma telg[etx aktar ‘il fuq f’din il-lista. Ming[ajr ma ninsa’ l-iskandlu tax-xiri ta]-]ejt li i]da l-gvern Nazzjonalista [a passi minnufih dwaru, nag[ti [arsa [afifa lejn dak li g[addej fejn tid[ol l-amministrazzjoni ta[t il-Prim Ministru Muscat, tikkonferma li Malta mhux ittejjeb ilpo]izzjoni tag[ha fil-lista, i]da tin]el l’isfel fil-per/ezzjoni tal-pajji]i korrotti u bla trasparenza. Kul[add ippretenda li Muscat i]omm il-weg[diet tieg[u ta’ qabel l-elezzjoni biex i;ib lil Malta fil-qu//ata tal-Ewropa f’kollox. Fejn tid[ol trasparenza, meritokrazija, etika, rispett lejn il-li;i u r-regoli stabbiliti, mar il-ba[ar. Daqqa t’g[ajn fil-gazzetti ta’ tmiem il-;img[a jag[tuna impressjoni u jikkonfermaw dan il-punt. “Health Ministry IT consultant wins ¤105K medicines store IT contract” (Malta Independent on Sunday, 1 ta’ Di/embru). Hawn insibu li l-Ministru Farrugia jg[id li s-sistema tal-IT tal-Isptar Mater Dei kellha tkun mibnija bla [las mill-istess [addiema ta’ l-isptar, imbag[ad insibu li [ar;et tender u ng[atat lill-kumpanija “[abiba” g[as-somma ta ‘l fuq minn €100,000. Laqatni [afna artiklu ta’ Ivan Fenech li sostna “Labour is behaving with graceless gluttony. Its approach just falls short of pillaging”. Din il-kritika qawwija saret wara li Fenech argumenta dwar il-[atfa u kilba li qed juri Muscat u l-gvern tieg[u g[al dak kollu li jsibu u li jifil[u jieklu mill-poter li kisbu. Flartiklu tieg[u “The power and the glory” (The Times of Malta, 3 ta’ Di/embru) huwa jkompli jsostni li“they are behaving like starved vultures”, u jag[laq bil-kliem “they really want it all: the kingdom, the power and, now, the glory.” U dan g[adna fl-ewwel sena!

Eurovision Song Contest, qanqlet kontroversja o[ra fost ilmedia u l-opinjoni pubblika. U dan bir-ra;un. Nibda biex nifra[ li/-/kejkna Gaia g[at-talenti vokali tag[ha u g[as-su//ess li kisbet f’livelli Ewropej fejn g[olliet isem Malta kuntrarjament g[all-imma;ni negattiva li tefg[ana fiha l-istess Prim Ministru Muscat bl-iskandlu talbejg[ ta/-/ittadinanza. I]da li din it-tifla ting[ata onorifi/enza ta’ livell nazzjonali b[al :ie[ ir-Repubblika, b[ala rikonoxximent g[al dan issu//ess, ma tmurx. Mhux [a;a! Jien minn dejjem kelli /ertu riservi fl-g[otja ta’ dan il;ie[. Hemm minn kien [aqqu u hemm [afna u [afna li, insomma, m’g[amlux xi gran che biex immeritaw l-g[otja. Il-gvernijiet Nazzjonalisti ppruvaw jag[tu bixra aktar dinjitu]a fl-g[otja tal-:ie[ ir-Repubblika, i]da xorta kien hemm diversi li ng[ataw il-midalja bi ftit sforz. I]da l-gvernijiet kollha tal-Labour g[amlu [erba s[i[a minn dan il-premju nazzjonali, kif qalet id-deputata Claudette Pace, “qishom qed iqassmu l-pastizzi”. Nifhem li l-g[otja rari tkun tfisser ;ustizzja ma’ persuna li verament jist[oqqilha l-unur u r-rikonoxximent tal-Istat g[al dak li tkun wettqet b’mod singolari, erojku, e]emplari g[al kumplament tas-so/jetà Maltija. I]da huwa me[tie; darba g[al dejjem li dan l-unur ji;i trattat bl-akbar serjetà, dinjità u rigoro]ità. Ftit qed nara possibilità li naslu ta[t il-Labour ta’ Muscat, i]da minn x’imkien irridu nibdew.

Il-punt hu… Richard Muscat Opinjonista

Kummenti dwar kwotazzjonijiet li laqtuni

Opinjoni

“Gaia Cauchi and her team are to be nominated for :ie[ ir-Repubblika”

Din id-de/i]joni tal-Prim Ministru Muscat, mag[mula bissoltu g[a;;la ta’ bla [sieb u ma[suba biex tisraq l-attenzjoni lil din it-tifla ta’ 11-il sena mit-trijonf tag[ha fil-Junior

“Il-Partit Laburista ltaqa’ ma’ Henley & Partners qabel l-elezzjoni” Il-Partit Laburista kkonferma ma’ il-mument li kien

hemm kuntatti bejn il-Partit Laburista u l-kumpanija Ingli]a qabel l-elezzjoni. Min tkellem mag[hom u fuq xiex g[adu mistur, b[as-soltu. I]da din il-konferma tfisser li g[andu ra;un il-PN ma jkunx esklu] li bejn il-Partit Laburista u Henley & Partners, mag[rufin g[all-g[ajnuniet f’kampanji elettorali f’diversi pajji]i, g[addiet g[ajnuna ta[t diversi forom qabel l-elezzjoni. U [add ma jmeri lill-PN li jifhem li Muscat wettaq xi obbligi lejn din il-kumpanija biex tbig[ esklussivament il-passaporti Maltin. Il-misteru jibqa’ hemm!

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Opinjoni

Fl-interess tal-pazjent

awn l-a[[ar ;img[at, is-settur tas-sa[[a kien fi/-/entru tad-diskussjoni politika. Il-Partit Nazzjonalista beda pro/ess ta’ [idma biex jintla[aq kunsens politiku dwar dan il-qasam bl-iskop li nibdew nippjanaw il-[idma tag[na f’dan is-settur fuq medda aktar twila minn dik ta’ le;i]latura wa[da. }vilupp ie[or kien il-pubblikazzjoni tar-rapport Dalli li ;ab mieg[u diversi reazzjonijiet mill-protagonisti f’dan issettur, ewlenin fosthom il-unions.

Claudio Grech Kelliem tal-Oppo]izzjoni dwar is-Sa[[a

L-akbar problema tar-rapport li talab Muscat hi li jinsa kompletament l-aktar fattur importanti fil-[idma ta’ sptar u ta’ kwalunkwe servizz tas-sa[[a: il-kwalità tal-kura lill-pazjenti

Rispett u awtonomija F’dan l-isfond, il-PN ma lag[abx g[all-gallarija u [amest ijiem wara li kien ippubblikat ir-rapport, [are; il-po]izzjoni tieg[u. Fl-istess [in, il-PN appella g[all-maturità, kalma u rispett s[i[ lejn kull [addiem li jag[ti sehmu fis-settur tassa[[a g[aliex kull konfrontazzjoni u azzjoni industrijali tirri]ulta fi tbatija u ansjetà bla b]onn g[all-pazjenti fl-aktar mumenti vulnerabbli tag[hom. Fi spirtu biex ifittex aktar konver;enza fuq din il-materja, il-PN elenka numru ta’ aspetti li jaqbel mag[hom u li kienu di;à riflessi fil-[idma tal-gvern pre/edenti u l-programm elettorali tag[na. Ewlenin fost o[rajn, il-PN jaqbel li tissa[[a[ l-awtonomija mani;erjali tal-Isptar Mater Dei billi jkompli jissa[[a[ il-management team tal-isptar b’aktar ri]orsi kompetenti u li ma jkunx hemm ind[il politiku floperat u l-[atriet tat-tmexxija. Il-PN sa[aq li r-rapport im[ejji minn wie[ed mill-eprem istituti tas-sa[[a fid-dinja – il-Johns Hopkins Medicine International – u li kien pre]entat lill-gvern is-sena l-o[ra g[andu jkun il-qafas ewlieni li fuqu g[andhom isiru l-isforzi relatati mat-tis[i[ tal-operat fl-Isptar Mater Dei biex dan jil[aq l-og[la livelli internazzjonali. Effi/jenza fis-servizz

Naqblu wkoll li g[andu jitkompla dak li nbeda mill-gvern ta’ qabel biex jidda[[lu aktar sistemi moderni ta’ accounting, payroll u inventarju biex ikun hemm kontrolli aktar effettivi u effi/jenti. Je]isti qbil ukoll li l-innovazzjoni g[andu jkollha rwol importanti fl-i]vilupp tas-servizzi tas-sa[[a f’pajji]na i]da f’kuntest fejn it-teknolo;ija tibni fuq il-[iliet, il-passjoni u l-etika tal-professjonisti u l-[addiema fis-servizzi tas-sa[[a tag[na. Madankollu [assejt li l-akbar problema ta’ dan ir-rapport hi li jinsa kompletament l-aktar fattur importanti fil-[idma ta’ sptar u ta’ kwalunkwe servizz tas-sa[[a: il-kwalità talkura mog[tija lill-pazjenti. Ma jsemmix li f’pajji]na, u b’mod partikolari fl-Isptar Mater Dei, il-kwalità tal-kura hi tal-og[la kwalità filwaqt li l-volum ta’ xog[ol li jsir baqa’ ji]died b’pass mg[a;;el sena fuq o[ra. Fl-2012, saru aktar minn 45,000 operazzjoni#intervent fl-Isptar Mater Dei, ]ieda ta’ 30 fil-mija fuq l-2008. In[oss li l-iskop ewlieni tag[na g[andu jkun kif bl-investiment li qed nag[mlu nistg[u n]idu dawn ir-ri]ultati u noffru aktar servizzi.

Fl-2012, saru aktar minn 45,000 operazzjoni#intervent fl-Isptar Mater Dei, ]ieda ta’ 30 fil-mija fuq l-2008

M’hemmx lok g[all-konfront Evoluzzjoni u bidliet fil-qasam tas-sa[[a huma wkoll destinati li jfallu jekk il-punt tat-tluq ikun wie[ed ta’ konflitt fi klima ta’ nuqqas ta’ fidu/ja bejn il-partijiet kollha kon/ernati. Asserzjonijiet li l-Isptar Mater Dei qieg[ed fi stat ta’ “anarkija” huma kummenti bla b]onn u li jordmu kull forma ta’ rieda tajba li tkun te]isti bejn il-partijiet.

Jien nemmen ukoll li huwa kru/jali li wie[ed jifhem li kull evoluzzjoni f’dan is-settur ma tistax ta[dem b’xokkijiet sporadi/i li ma jqisux l-investiment li /erti mi]uri jkunu jirrikjedu u ]-]mien li fih ikunu jridu jidda[[lu. F’kull sptar fiddinja – anke fl-aktar sistemi ta’ sa[[a moderni u avvanzati – hemm lok g[al titjib, kemm fil-livell tas-servizz mog[ti kif ukoll fil-prattiki ta’ management tal-operat. Konvint li l-evoluzzjoni ewlenija fil-management tal-Isptar Mater Dei trid issir fuq il-ba]i tar-rapport dettaljat ippreparat minn Johns Hopkins Medicine International li jipprovdi rakkomandazzjonijiet estensivi, tekni/i u indipendenti li lOppo]izzjoni lesta ta[dem mal-Gvern biex dan jitwettaq. Ebda riforma m’g[andha tkun i]olata Fl-istess waqt, fis-sistema tas-sa[[a ta’ pajji]na, kull riforma fl-Isptar Mater Dei ma tistax tittie[ed f’i]olament millkura primarja, dik tar-riabilitazzjoni, dik marbuta mal-kura tal-anzjani kif ukoll xi rwol jista’ jkollu s-settur privat. F’dan ir-rapport ma ting[ata l-ebda soluzzjoni g[all-aspetti kriti/i tal-operat tal-Isptar, ji;ifieri dawk l-aspetti li jolqtu direttament lill-pazjenti. Minbarra li r-rapport jiddeskrivi lkura b[ala wa[da di]organizzata, ir-rapport isemmi biss

mi]uri li di;à kienu qed jittie[du minn gvernijiet pre/edenti biex ji;u indirizzati l-problemi tal-waiting lists utan-nuqqas ta’ sodod. Wie[ed jista’ jg[id li l-unika rakkomandazzjoni ;dida minn dan il-lat hi li r-referrals fl-Emer;enza tal-Isptar Mater Dei g[andhom isiru biss mill-GPs u mi/-/entri tal-Kura Primarja. A[na ma naqblux ma’ dan g[aliex fir-realtà dan ikun qieg[ed inaqqas is-servizz lill-pazjenti b’mod partikolari dawk li verament ikollhom b]onn l-attenzjoni ur;enti. IlPartit Nazzjonalista ma jista’ ja//etta qatt i/-/irkostanza fejn pazjent imur l-isptar g[all-kura u dan jintbag[at lura ming[ajr il-kura. Fid-dawl ta’ dan kollu a[na se nsostnu l-[idma tag[na biex nibdew na[dmu f’qafas li jpo;;i lill-pazjenti qabel il-partiti u g[alhekk nistennew li kemm jista’ jkun malajr ti;i diskussa fil-Parlament il-Mozzjoni biex jitwaqqaf il-Kumitat Permanenti dwar is-Sa[[a fejn jistg[u jkomplu ji;u diskussi l-istrate;iji [olisti/i u integrati f’dan is-settur jekk verament irridu li nibqg[u ntejbu l-livell tal-kura f’pajji]na. Il-konfrontazzjoni f’dan is-settur g[andha ti;i evitata akkost ta’ kollox u dan jista’ jinkiseb biss jekk ikun hemm fidu/ja u rispett bejn il-partijiet kollha kon/ernati.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Opinjoni

Defi/it ambjentali bid-de/i]jonijiet tal-Gvern ta’ Muscat

ilwaqt li l-Oppo]izzjoni tilqa’ kull azzjoni ta’ infurzar li tittie[ed fuq kull min jikser il-li;i b’bini illegali, wie[ed jinnota fl-istess waqt li g[all-kuntrarju ta’ azzjonijiet ta’ infurzar me[uda fil-passat, ix-xeni li rajna l-;img[a lo[ra g[amlu l-azzjoni wa[da straordinarja f’kull sens.

Ryan Callus Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Ippjanar u Simplifikazzjoni tal-Pro/ess Amministrattivi

B’azzjoni pompu]a, il-Gvern ipprova ji;bor ;ie[u wara t-titlu mog[ti lilu mill-istess g[aqdiet, fejn ;ie deskritt b[ala wie[ed ming[ajr kredenzjali ambjentali

Mistoqsijiet li jridu jitwie;bu Jqumu numru ta’ domandi abbinati ma’ din l-azzjoni. G[aliex l-azzjoni ta’ infurzar ttie[det fi tmiem il-jum meta hija l-prassi li dawn isiru fis-sig[at bikrin? Il-fatt li din lazzjoni ttie[det fid-dlam, setg[et g[amlet l-operazzjoni wa[da ta’ periklu g[all-[addiema li taw is-sehem tag[hom? G[aliex l-uffi/jali tal-pulizija kienu armati b’machine guns li mal-wasla tag[hom [asdu lill-[addiema fuq is-sit, b[allikieku l-i]viluppatur sar terrorist? G[aliex in[asset il[tie;a li jittajjar ajruplan tal-Forzi Armati fuq is-sit matul loperazzjoni? G[aliex kellha ting[alaq medda ta’ aktar minn ]ew; kilometri ta’ toroq b’numru sostanzjali ta’ pulizija u crash barriers? G[aliex ;ew evakwati l-uffi//ji tal-MEPA fil-Furjana? G[aliex il-;urnalisti ma ng[atawx ac//ess g[as-sit, jekk mhux wara li ntemmet l-operazzjoni? Dawn l-azzjonijiet donnu taw l-impressjoni li dan kollu kien mnissel minn xi storja ta’ film. Gvern bla kredenzjali ambjentali Fid-dawl ta’ dawn il-mistoqsijiet kollha, wie[ed bilfors jiddubita jekk l-azzjoni tal-infurzar se[[etx b’pompo]ità

kbira intenzjonalment jumejn biss qabel kellha issir protesta nazzjonali minn g[add sostanzjali ta’ g[aqdiet ambjentali li ng[aqdu bla pre/edent kontra l-mod kif il-Gvern qed jitraskura l-ambjent. Kien dan kollu tentattiv biex il-Gvern ji;bor ;ie[u wara t-titlu mog[ti lilu mill-istess g[aqdiet,

Grazzi bil-quddiem!

llum il-{add 8 ta’ Di/embru hija ;urnata partikolari g[all-Partit Nazzjonalista. Illum il-PN qieg[ed j]omm l-appuntament annwali bil-maratona tal-;bir ta’ fondi. G[alkemm din il-maratona ilha ssir ftit ]mien mhux [a]in, qatt daqs issa ma n[ass il-b]onn daqstant talg[ajnuna tag[kom.

Caroline Galea Opinjonista

Fi ]mien kru/jali b[al dan meta huwa tant essenzjali li nwasslu l-messa;; tal-partit, hemm b]onn nassiguraw bi]]ejjed finanzi biex nag[mlu dan kollu

Operat li jqum il-flus Matul dawn l-a[[ar sena u nofs, il-partit tag[na g[adda minn ]mien diffi/li. Kul[add jaf l-istorja i]da forsi mhux kul[add huwa konxju tat-tibdil u r-ri;enerazzjoni li g[addej ;ewwa d-Dar ?entrali hekk kif il-partit qed jer;a’ jsib saqajh ta[t tmexxija ;dida. Ir-ri]ultat tal-elezzjoni ;enerali ta’ Marzu li g[adda kien messa;; /ar li l-partit g[andu b]onn jindirizza l-istrutturi tieg[u, i;edded il-messa;; tieg[u u jwassal dan bl-iktar modi effettivi u moderni. Il-[idma dlonk issuktat i]da g[alkemm sibna [afna nies lesti li jg[inunha, g[alkemm l-entu]ja]mu kien u g[adu fenomenali, problema fundamentali li g[andna hija kbira wisq. In-nanna kienet tg[id, bla flus la tg[annaq u lanqas tbus. Id-diffikultajiet finanzarji li sab ru[u fih il-partit fisser telf ta’ nies leali u de/i]jonijiet iebsin [afna g[all-amministrazzjoni tal-partit. G[alkemm il-problema bdiet ti;i tkun indirizzata, wie[ed japprezza li l-operat tal-partit b’mod partikolari il-mezzi tal-media jqum [afna u [afna flejjes. Ma nixba’ qatt ng[id kemm huwa importanti l-appo;; tag[kom – li tixtru l-gazzetti In-Nazzjon u il-Mument, li ssegwu Radio 101 u NET TV u li tappo;;jaw l-isponsors tal-programmi fuq dawn l-istazzjonijiet u min jirreklama malgazzetti tal-partit. Il-PN jibqa’ tarka tal-poplu

Fi ]mien kru/jali b[al dan meta huwa tant essenzjali li nwasslu l-messa;; tal-partit, hemm b]onn nassiguraw li jkollna bi]]ejjed finanzi biex inkunu nistg[u nag[mlu dan

fejn ;ie deskritt b[ala wie[ed ming[ajr kredenzjali ambjentali. Il-fatt li l-g[aqdiet ambjentali qamu flimkien biex jipprotestaw kontra l-politika li qed jaddotta dan il-Gvern tfisser [afna. Tfisser li l-bilan/ delikat bejn l-ambjent u li]vilupp mhux qed jin]amm. Fid-de/i]jonijiet li kellna s’issa rajna policies li jift[u jdejhom g[al ]ieda ta’ bini u ta’ daqs akbar fir-rural, li mhux fl-interess tal-bdiewa u rra[[ala Maltin. Kif jista’ jkun li l-policy ;dida tibda tippermetti bini g[oli ta’ aktar minn ]ew; sulari fil-kampanja? Li]bilan/ kontra l-ambjent fi ]viluppi fir-rural se ji]died hekk kif l-Awtorità l-;dida tal-ambjent li se titwaqqaf b’ri]ultat tas-separazzjoni tal-MEPA, ma tissemma mkien f’din il-policy g[al ]vilupp fil-kampanja. Kif jista’ l-ambjent jkollu vu/i meta min suppost jitkellem g[alih jitwarrab? Il-permess g[all-pro;ett tal-Mistra L-i]vilupp kien vanta;;jat ukoll fil-ka] tal-permess talpro;ett tal-Mistra. Dan minkejja l-istudju tat-trasport li wissa’ kontra ]vilupp ta’ dan id-daqs sakemm ma tinstabx soluzzjoni g[all-a//essibiltà li tg[in fl-influss tat-traffiku min-na[a t’isfel g[an-na[a ta’ fuq ta’ Malta. Dan minkejja wkoll li l-istudju ambjentali ddeskriva b[ala negattiv limpatt li jirri]ulta fuq l-veduti u l-g[oli predominanti talbini pre]enti, li huwa [afna inqas minn dak propost millpro;ett. Dawn i]-]ew; ra;unijiet wa[edhom kienu ji;;ustifikaw tnaqqis fid-daqs ta’ dan il-pro;ett. Kien g[alhekk li g[amilt din il-proposta, li sfortunatament ma ntlaqatx. Dawn huma ftit mill-[afna ra;unijiet g[aliex l-g[aqdiet ambjentali qeg[din jipprotestaw. Il-protesta mill-g[aqdiet ambjentali hija r-ri]ultat ta’ de/i]jonijiet ]baljati li qed jie[u dan il-Gvern ta’ Muscat. Din hija r-reazzjoni naturali li wie[ed jistenna meta jin[ass defi/it ambjentali.

kollu. Il-frejje; li qed jag[mel il-Gvern Laburista jkompli jixprunana biex il-[idma tag[na tkompli bla heda i]da f’;urnata b[al-lum nduru lejnkom biex b’umiltà nitolbu lappo;; tag[kom b’donazzjoni g[al dan il-partit li tant g[amel g[al pajji]na u g[al uliedna. U mill-qalb ng[idulkom grazzi! }gur li f’xi [in jew ie[or ibbenefikajtu mill-;id li [oloq ilPN f’dan il-pajji]. Jekk hux servizzi tas-sa[[a, edukazzjoni, xog[ol jew tisbi[ tal-pajji], it-timbru tal-PN fuq pajji]na g[adu jin[ass. Il-PN jwieg[dkom li se jibqa’ t-tarka ta’ kull Malti u G[awdxi. Il-[idma g[at-tis[i[ tal-partit g[addejja ;mielha u l-effetti ta’ dan di;à beda jin[ass. Il-partit illum huwa kburi li jippre]enta grupp parlamentari mag[qud wara tmexxija ;dida u eluf ta’ kunsilliera u attivisti bl-appo;; assolut tag[hom. Jekk jirnexxielna neg[lbu anke din l-isfida finanzjarja nkunu verament ninsabu lesti g[al kwalunkwe sfida o[ra! Il-ftit ming[and il-[afna Napprezza li f’dawn i]-]minijiet kul[add ikollu [afna spejje] hekk kif nibdew na[sbu g[at-t[ejjijiet tal-festi tal-Milied. I]da l-ftit ming[and il-[afna dejjem kienet ri/etta ta’ su//ess u g[alhekk ]g[ira kemm hi ]g[ira d-donazzjoni, din hija ferm apprezzata u tag[mel differenza! Illum id-Dar ?entrali, b[al dejjem, miftu[a g[alik u g[allfamilja tieg[ek. Hemm diversi mezzi kif tista’ tag[ti d-donazzjoni tieg[ek i]da jekk tasal wasla sad-Dar Centrali u tiltaqa’ mag[na, a[na kollha nie[du pja/ir bil-pre]enza tieg[ek. Il-PN huwa miftu[ g[alik, id-Dar ?entrali hija d-dar tieg[i u tieg[ek. Flimkien nistg[u ng[inu biex nassiguraw li din id-Dar tkompli tixpruna l-aqwa ideat g[at-tmexxija talpajji]. Flimkien nistg[u nag[mlu differenza g[al g[a]liet li pajji]na jrid jag[mel fil-futur. Flimkien, familja wa[da, Partit Nazzjonalista. Grazzi bil-quddiem!

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Opinjoni

Sitwazzjoni ta’ inkwiet Minn mindu nbidel l-Gvern ta’ dan il-poplu qed nsibu ru[na f’sitwazzjonijiet komplikati fix-xejn. Anzi sforz nnuqqas ta’ esperjenza u l-[sieb li issa telg[et ix-xemx mentri qabel kien hemm dawl il-qamar li qed naraw lillPrim Ministru jid[ol f’basal li a[na fl-g[aqal tag[na konna na[arbu. Infakkar li ftit xhur ilu, appena telg[a filpoter kien g[amel vi]ta malajr, malajr fl-Ukrajna. Mar hemm u ;ie hawn jg[id li a[na konna [allejna l-affarijiet lura. Mar ji;ri u issa fl-g[a;la bla sens qieg[ed verament bejn il-basla u qoxritha. 1

Carm Mifsud Bonnici Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Affarijiet Barranin

Il-PN [a l-po]izzjoni li jiltaqa’ ma’ Viktor Yanukovich biex jg[idlu f’wi//u dak li na[sbu però g[a]el b’rispett u solidarjetà lejn il-poplu liberu ta’ dak il-pajji] li ma jattendi g[al ebda attività uffi/jali

. Il-po]izzjoni fl-Ukrajna sejra lura ma’ kull ;urnata. L-Ewropa hija mimlija b’dikjarazzjonijiet fuq kemm iddemokrazija sejra lura u kemm il-poplu qed ji;i trattat [a]in. Il-pajji] innifsu huwa mimli b’dimostrazzjonijiet, protesti, mozzjonijiet ta’ sfidu/ja u ksur tad-dritijiet fundamentali tal-bniedem. Il-President attwali u fi/-/entru ta’ dan kollu huwa Viktor Yanukovich li ;ie elett filpo]izzjoni fl-2010. Bniedem li f’dawn l-a[[ar ;img[at [a d-de/i]joni li ji//aqlaq ’il bog[od mill-Unjoni Ewropea. Inaqqas jekk mhux iwaqqaf pro/ess li ilu g[addej. 2

. Sfortunatament is-sitwazzjoni fil-pajji] qieg[da tippre/ipita. Sejra lura fuq l-linja tal-pa/i tal-istabbiltà u fuq kollox fuq d-demokrazija. F’dawn il-mumenti waqt li lpoplu qieg[ed jipprotesta, qed je]er/ita d-dritt fundamentali tieg[u li jsemma le[nu kontra dan il-fatt, qed naraw bnedmin ji;u msawta u arrestati fix-xejn. Dawn huma sintomi ta’ tmexxija li telqet fit-triq tal-anti-demokrazija. Sintomi ta’ min mhuwiex jag[ti ka] dak li l-pajji] irid u anzi li jrid i]ommu lura bil-forza. 3

. Dan g[alina huwa pajji] Ewropew, pajji] li huwa ;ar tag[na fl-Unjoni Ewropea u parti minnha biss jidher /ar li din it-tmexxija mhix tifhem li trid toqg[od lura milli ter;a’ tie[u l-pajji] lejn l-era Sovjetika u Komunista. Nafu 4

a[na x’ji;ifieri. Nafu kemm ;ew minn dawn l-mexxejja ta’ dak i]-]mien milqug[a b’[afna pompa u /erimonji. Nies li wara l-waqa’ tal-[ajt ta’ Berlin ma dak ir-ri[ ta’ ;ustizzja u libertà sabu ru[hom barra mill-poter. Fl-a[[ar diversi popli [adu t-tmun f’idejhom lura lejn iddemokrazija. . Proprju waqt li qed naraw dan kollu ji]viluppa, dan il-Gvern baqa’ jinsisti li j]omm g[addejja ]jara ta’ dan ilPresident hawn. G[ada f’pajji]na huwa mistenni li jirfes Viktor Yanukovich mistieden tal-Gvern attwali. }jara li ]gur mhux forsi hija mill-iktar imbarazzanti u mag[mula f’mument milli iktar [a]in. Il-Prim Ministru seta’ ]amm dan kollu milli jsir. Kellu dawn l-a[[ar ;img[at quddiemu fejn kien f’po]izzjoni li jre;;a’ kollox lura imma minflok se jibqa’ g[addej. 5

. Minflok kellna ;img[a g[addejja bl-uffi//ju tal-Prim Ministru, ja;ixxi b[at-tfal u jg[idilna li staqsew fl-Unjoni Ewropea u qalulhom li jistg[u jibqg[u g[addejjin. B[allikieku kien se jkun hemm xi [add li jista’ jinda[al lil pajji] sovran b[al tag[na u jg[idlu biex ma j]ommx din il-laqg[a. Bir-rispett, l-Unjoni Ewropea ma tid[ol xejn f’din. A[na rridu nidde/iedu u mhux nistennew minn [addie[or biex jie[u r-responsabbiltà tag[na. Hekk g[amilna fil-passat. Biss illum sforz l-inesperjenza, g[a;la bla sens, qed ni]olqu f’dan is-settur daqshekk delikat. 6

. Il-PN konfrontat b’din il-basla bla ebda sens jew ;id g[alina, [a l-po]izzjoni li jiltaqa’ ma’ Viktor Yanukovich biex jg[idlu f’wi//u dak li na[sbu però g[a]el b’rispett u solidarjetà lejn il-poplu liberu ta’ dak il-pajji] li ma jattendi g[al ebda attività uffi/jali. Is-sitwazzjoni hija ta’ inkwiet li ;abna fiha l-Gvern però a[na m’a[niex sejrin b’xi mod inbierku dak li ma naqblux mieg[u. 7

I/-CHOGM... u l-[olma ta’ Muscat

Mario Schiavone Opinjonista

Konferenza b[al din ma to[loqx impjiegi ;odda. Ebda investiment produttiv. Ebda lukanda mhi se timpjega nies ;odda g[al ftit jiem

ilwaqt li kien g[adu fi Sri Lanka biex jattendi g[al-laqg[a tal-Kapijiet tal-Gvern talCommonwealth, mag[rufa b[ala /-CHOGM, ilPrim Ministru Joseph Muscat [abbar li din illaqg[a, sentejn o[ra se ssir f’pajji]na. A[bar li ]gur li [add ma kien qed jistenna. Dan se[[ g[aliex il-pajji] li suppost kellu jorganizza din il-laqg[a fl2015, fl-a[[ar mument irtira minn dan l-impenn u anqas biss kien pre]enti g[al-laqg[a fi Sri Lanka. G[alhekk, in[olqot din l-okka]joni u l-Prim Ministru Muscat, wara li kkonsulta mal-Ministru tal-Affarijiet Barranin li kien mieg[u fi Sri Lanka, idde/iedew li ja[tfu l-okka]joni u mexxew il-kandidatura ta’ pajji]na biex jorganizza l-imsemmija laqg[a li donnu ebda pajji] ie[or tal-Commonwelath ma kien im[ejji jorganizza hu. Pajji]na organizza din il-laqg[a fil-belt Valletta ftit snin ilu. Din se tkun it-tieni darba li Malta se tospita din il-laqg[a fi ]mien g[axar snin. {a;a li jidher li qatt qabel ma ;rat. Min jaf g[aliex? F’kumment li ta l-Prim Ministru Muscat meta ttie[det din id-de/i]joni qal li dan, barra milli kien sinjal tar-rispett li jgawdi pajji]na fost il-pajji]i membri tal-Commonwealth, kien se j;ib investiment lejn pajji]na. X’tip ta’ investiment? I]-]mien g[ad jag[tina parir. Li nafu s’issa hu, kif ]vela il-mument, li l-Gvern qed ibassar nefqa ta’ €20 miljun biex din il-konferenza ssir f’Malta. Somma li hi aktar mit-triplu ta’ meta din l-istess konferenza kienet organizzata minn Gvern Nazzjonalista ftit snin ilu, bi pjan serju u ma[sub u kienet su//ess kbir. Li nafu wkoll hu li l-Gvern, flok [atar persuna b’esperjenza diplomatika biex tie[u [sieb din l-organizzazzjoni kif kien g[amel Gvern Nazzjonalista, [atar persuna tal-qalba, ming[ajr ebda esperjenza diplomatika u ming[ajr esperjenza f’organizzazzjoni ta’ konferenzi simili. L-uniku mertu li g[andha hi li hija qrib tal-Partit Laburista u [abiba tal-familja Muscat kif irrappurtat din il-gazzetta. Dak li wie[ed jista’ jbassar u ma jmurx ]baljat, li fil-

;img[a meta ssir din il-konferenza, il-lukandi l-kbar f’Malta ikollhom negozju tajjeb g[ax id-delegazzjonijiet li jattendu ifittxu akkomodazzjoni tal-og[la kwalità. Bejg[ ftit aktar mis-soltu mill-[wienet tal-arti;;janat u ftit xog[ol g[as-sidien tal-garaxxijiet il-kbar li g[andhom karrozzi lussu]i. Imma ebda investiment produttiv. Konferenza b[al din ma to[loqx impjiegi ;odda. Ebda lukanda mhi se timpjega nies ;odda g[ax g[al ftit jiem, anqas minn ;img[a se tospita xi Kap ta’ Stat jew Prim Ministru minn xi pajji] talCommonwealth. I/-?entru tal-Konferenzi li hu l-uniku post li jista’ jie[u konferenza b[al din mhux se jimpjega nies mieg[u u jke//ihom wara li tispi//a l-konferenza. U l-istess m’huma se jag[mlu s-sidien tal-[wienet tal-arti;;janat u lgaraxxijiet. L-unika [a;a li jista jipprova jag[mel il-Gvern ta’ Joseph Muscat jekk din il-Konferenza tkun su//ess, kif ilkoll nixtiequ g[alkemm il-prospetti s’issa ma jawgurawx tant tajjeb, hu li jipprova ji;bor ;ie[ Malta mal-pajji]i membri talCommonwealth wara li f’dawn l-a[[ar xhur kasbru mal-erbat irjie[ tad-dinja bil-farsa tal-bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija. L-esperjenza wrietna li din il-konferenza anqas se tikkontribwixxi biex ji]died it-turi]mu lejn pajji]na [lief bil-membri tad-delegazzjonijiet. {afna mill-pajji]i membri talCommonwealth huma ‘l bog[od minnha u l-istatistika ma turix xi influss partikolari ta’ turisti minn dawn il-pajji]i, [lief mill-Ingilterra li dejjem hi l-akbar suq tat-turi]mu g[alina, anke ming[ajr i/-CHOGM u mill-Awstralja mnejn ji;u imigranti Maltin biex i]uru l-familji tag[hom jew biex jirtiraw definittivament f’art twelidhom, [a;a li kienu jag[mlu xorta wa[da anke ming[ajr i/-CHOGM. Kienet f’postha is-sej[a tal-Alternattiva Demokratika biex il-Gvern jer;a’ ja[sibha dwar dan l-impenn li jidher li ttie[ed bl-g[a;;la u ming[ajr studju serju ta’ x’tista’ tibbenefika Malta minn laqg[a b[al din. Issa la darba l-Gvern twebbel u da[al g[al dan l-impenn almenu g[andu jara u jassigura li jo[ro; lil pajji]na ta’ nies u ma nag[mlux organizazzjoni dilettanteska.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Opinjoni

Sitwazzjoni ta’ inkwiet . Minn mindu nbidel l-Gvern ta’ dan il-poplu qed nsibu ru[na f’sitwazzjonijiet komplikati fix-xejn. Anzi sforz nnuqqas ta’ esperjenza u l-[sieb li issa telg[et ix-xemx mentri qabel kien hemm dawl il-qamar li qed naraw lillPrim Ministru jid[ol f’basal li a[na fl-g[aqal tag[na konna na[arbu. Infakkar li ftit xhur ilu, appena telg[a fil-poter kien g[amel vi]ta malajr, malajr fl-Ukrajna. Mar hemm u ;ie hawn jg[id li a[na konna [allejna l-affarijiet lura. Mar ji;ri u issa fl-g[a;la bla sens qieg[ed verament bejn ilbasla u qoxritha. 1

Carm Mifsud Bonnici Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Affarijiet Barranin

. Dan g[alina huwa pajji] Ewropew, pajji] li huwa ;ar tag[na fl-Unjoni Ewropea u parti minnha biss jidher /ar li din it-tmexxija mhix tifhem li trid toqg[od lura milli ter;a’ 4

tie[u l-pajji] lejn l-era Sovjetika u Komunista. Nafu a[na x’ji;ifieri. Nafu kemm ;ew minn dawn l-mexxejja ta’ dak i]-]mien milqug[a b’[afna pompa u /erimonji. Nies li wara l-waqa’ tal-[ajt ta’ Berlin ma dak ir-ri[ ta’ ;ustizzja u libertà sabu ru[hom barra mill-poter. Fl-a[[ar diversi popli [adu t-tmun f’idejhom lura lejn id-demokrazija. . Proprju waqt li qed naraw dan kollu ji]viluppa, dan ilGvern baqa’ jinsisti li j]omm g[addejja ]jara ta’ dan ilPresident f’Malta, li ma kienx g[al Yanukovych innifsu li nhar il-:img[a li g[adda pposponieha min[abba s-sitwazzjoni f’pajji]u. G[ada f’pajji]na kellu jirfes Viktor Yanukovich mistieden tal-Gvern attwali. }jara li ]gur mhux forsi kienet se tkun mill-iktar imbarazzanti u mag[mula f’mument milli iktar [a]in. 5

. Minflok kellna ;img[a g[addejja bl-uffi//ju tal-Prim Ministru, ja;ixxi b[at-tfal u jg[idilna li staqsew fl-Unjoni Ewropea u qalulhom li jistg[u jibqg[u g[addejjin. B[allikieku kien se jkun hemm xi [add li jista’ jinda[al lil pajji] sovran b[al tag[na u jg[idlu biex ma j]ommx din illaqg[a. Bir-rispett, l-Unjoni Ewropea ma tid[ol xejn f’din. A[na rridu nidde/iedu u mhux nistennew minn [addie[or biex jie[u r-responsabbiltà tag[na. Hekk g[amilna fil-passat. Biss illum sforz l-inesperjenza, g[a;la bla sens, qed ni]olqu f’dan is-settur daqshekk delikat, bil-gvern ta’ Muscat baqa’ sal-a[[ar miftu[ li jilqa’ lil Yanukovych. 6

. Il-PN konfrontat b’din il-basla bla ebda sens jew ;id g[alina, [a l-po]izzjoni li kien lest jiltaqa’ ma’ Viktor Yanukovich i]da biex jg[idlu f’wi//u dak li na[sbu però kien di;à g[a]el b’rispett u solidarjetà lejn il-poplu liberu ta’ dak il-pajji] li ma jattendi g[al ebda attività uffi/jali li kienet se ssir. Is-sitwazzjoni hija ta’ nkwiet li ;abna fiha lGvern però a[na m’a[niex qatt ma a[na sejrin b’xi mod inbierku dak li ma naqblux mieg[u. 7

I/-CHOGM... u l-[olma ta’ Muscat

Mario Schiavone Opinjonista

Konferenza b[al din ma to[loqx impjiegi ;odda. Ebda investiment produttiv. Ebda lukanda mhi se timpjega nies ;odda g[al ftit jiem

Kittieb bla kantunieri! Il-mewta ta’ Mons. Anton Gauci, li se[[et nhar it-Tnejn 11 ta’ Novembru, fl-età ta’ 88 sena, [asditni. Personalment nibqa’ niftakar fih b[ala evan;elizzatur kbir tal-pinna tal-messa;; Nisrani. F’kull kitba li kont naqra ta’ Monsinjur Gauci dejjem kont insib mo[bija fiha lkelma ta’ :esù li qal lit-tnax: “Kull min jistqarr quddiem il-bnedmin li hu mieg[i, jiena ukoll nistqarr li jiena mieg[u quddiem Missieri li hu fis-smewwiet. I]da min ji/[ad lili quddiem il-bnedmin, jiena ukoll ni/[ad lilu quddiem Missieri li hu fissmewwiet” (Mt 10:32-33). Lill-Monsinjur Gauci kont nammirah l-g[aliex fejn kienet tid[ol il-fidi, kantunieri ma kellux! Kien jiddefendi t-tag[lim ta’ :esù Kristu, kif imwassal millKnisja, bl-akbar qawwa u perswa]joni! Kitbietu jixhdu l-qalb t[abbat tieg[u lejn ilMulej, il-Knisja u l-proxxmu kollu. Monsinjur Gauci emmen bis-s[i[ li :esù huwa “it-triq, il-verità u l[ajja” (:w 14:6). G[alhekk, bit-talenti intellettwali li lMulej ]ejnu bihom fittex li jkun qaddej fidil u g[aqli [alli meta Sidu ji;i jsibu jwettaq ir-rieda tieg[u. L-isba[ deskrizzjoni li nsib ta’ Monsinjur Gauci tinstab f’diskors li l-Beatu :wanni

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Ittri lill-Editur

Pawlu II g[amel meta fisser x’ji;ifieri tkun ;urnalist professjonali Kattoliku. “B’mod sempli/i tfisser tkun persuna ta’ integrità. Tkun individwu li l-[ajja personali u professjonali tirrifletti t-tag[lim ta’ :esù u l-Van;elu. Tfisser tit[abat g[all-ideali l-aktar g[olja tal-e//ellenza professjonali, li tkun ra;el u mara ta’ talb li tfittex li tag[ti l-a[jar li tista’ toffri. Tfisser li jkollok il-kura;; li tfittex u twassal il-verità anki meta din tkun inkonvenjenti jew mhux ikkonsidrata korretta politikament. Tfisser li tkun sensittiv g[al dak li hu morali, spiritwali, reli;ju]; g[all-aspetti tal-[ajja umana, aspetti li huma xi minn daqqiet mhumiex mifhuma jew intenzjonalment injorati. Tfisser li tirrapporta mhux biss it-tra;edji li jse[[u imma wkoll l-azzjonijiet po]ittivi mag[mula b’risq ilbatuti b[all-foqra, il-morda, dawk bi b]onnijiet spe/jali, id-dg[ajfa, dawk li huma minsija mis-so/jetà. Tfisser toffri e]empji ta’ tama u eroji]mu lil dinja li hija fi b]onn kbir g[at-tnejn”. It-talb, l-integrità, ilkura;;, il-[e;;a fit-twassil tal-verità, it-tama, il-fedeltà s[i[a lejn :esù u l-awtortità ma;isterjali tal-Knisja sala[[ar, din hi t-tifkira li se nibqa’ ng[o]] f’qalbi talMonsinjur Anton Gauci. Ilkittieb bla kantunieri!

Patri Mario Attard OFM Cap G[ajn Dwieli

Il-bandiera nazzjonali

Il-pro;ett tad-Dumnikani Maltin li jikkonsisti fil-bini ta/-/entru pastorali u kulturali fir-ra[al ta’ Lagjja Mirdita, fl-Albanija

Appell mid-Dumnikani fl-Albanija

A[na l-missjunarji Dumnikani Maltin fl-Albanija nixtiequ nirringrazzjaw bilqalb lill-membri tal-grupp {bieb tal-Missjoni Dumnikana fl-Albanija li g[al dawn la[[ar snin qed ja[dmu biex jg[inuna permezz tal-attivitajiet li jorganizzaw. Din is-sena wkoll kien organizzat bazaar fil-Kunvent tag[na ta’ San Duminku, irRabat. Ir-ri]ultat kien veru sabi[, ;abra ta’ €9.100. Dawn il-flus di;à ntbag[tu l-Albanija u qed jintu]aw fil-pro;ett talbini ta/-/entru pastorali u kulturali fir-ra[al ta’ Lagjja Mirdita. Il-kappella /kejkna ddedikata lil San :or; Martri f’dan irra[al, mibnija bill-;enero]ità tal-Maltin isservina biex inqaddsu l-quddies il-{add u g[a/-/elebrazzjonijiet litur;i/i o[ra matul is-sena kollha. Issa qieg[ed jin[ass il-b]onn li din

il-komunità lokali ti;i pprovduta b’ambjenti diskreti imma xierqa fejn wie[ed ikun jista’ jag[mel laqg[at, kateki]mu u lezzjonijiet ta’ diversi natura fil-kuntest tall-formazzjoni s[i[a tal-bniedem. Waqt l-napprezzaw [afna l[idma tal-organizzaturi ta’ din l-attività, il-helpers u sponsors li jag[tu l-g[ajnuna tag[hom, irridu nirringrazzjaw ukoll lilkom ilkoll li tajtu sehem permezz tal-;enero]ità tag[kom. Inweg[dukom it-talb tag[na g[alikom u g[allma[bubin tag[kom. In[e;;u iktar benefatturi biex ikomplu jsostnu lill-Patri An;lu Mamo O.P. u lillhelpers tal-Missjoni flAlbanija fir-Rabat permezz tal-kontribuzzjonijiet u lg[ajnuna tag[hom. Wie[ed jista’ jag[mel id-donazzjoni tieg[u permezz tal-kont bankarju tal-Bank of Valletta 40010903047

Fra Geoffrey Bugeja o.p. Direttur ?entru Pastorali Lagja Mirdita L-Albanija

F’dawn l-a[[ar ;img[at re;g[et tqanqlet ix-xewqa ta’ ftit nies, biex tinbidel ilbandiera nazzjonali ta’ Malta! Tinbidel fis-sens li minn din il-bandiera tag[na titne[[a r-rappre]entazzjoni tax-xbieha tad-dekorazzjoni tal-George Cross (G.C.)! U dan b’referendum! Interessanti nosservaw, li f’din id-data (22.03.1944) li l-bandiera u l-Arma ta’ Malta kienu ;ew rikonoxxuti b’li;i g[allewwel darba fl-istorja tag[na. Dan l-i]vilupp filbandiera ta’ Malta kien dam sa Jum l-Indipendenza (21.09.1964), billi hawn kienet twieldet il-bandiera nazzjonali ta’ Malta bilG.C., imma ming[ajr lisfond ik[al skur. Mill-banda l-o[ra, lArma ta’ Malta bil-G.C. wkoll, imma wkoll ming[ajr l-isfond ik[al skur, (l-Arma tad-Dniefel) kienet twieldet fit-12 ta’ Ottubru 1964, imma kienet revokata u mibdula ma’ o[ra fis-sena 1975, li ma kellhiex il-G.C. Nistaqsi: Ma nag[mlux mod li din il-kampanja li g[addejja b[alissa g[attne[[ija tal-G.C. millbandiera nazzjonali ta’ Malta, (Kostituzzjoni ta’ Malta 1964 u 1974) warajha hemm fil-mira l-bidla jew revoka tal-Arma – Emblema ta’ Malta, dik attwali tat-28 ta’ Di/embru 1988? Il-G.C. ma g[andux jitne[[a mill-bandiera nazzjonali ta’ Malta. Jekk dan ise[[, ikun insult u ]ebli[ bla pre/edent lill-antenati tag[na. Dwar is-salib li jg[idulu “Ta’ Malta” (abjad) bi tmien ponot, hu simbolu pere//ellenza tal-Ordni Sovran Militari u Ospitalier ta’ San :wann ta’ :erusalemm, ta’ Rodi u ta’ Malta. Mela, bl-istess pretenzjoni dan is-salib huwa ta’ :erusalemm u ta’ Rodi daqskemm tal-Ordni! Min kien tana dan is-salib u meta? Stramba din, li filwaqt li ftit nies iridu li jitne[[a salib minn fuq ilBandiera ta’ Malta (ilGeorge Cross), iridu fl-istess [in ipo;;u minfloku salib ie[or, dak tal-Ordni ta’ San :wann! Ikun opportun li l-partiti politi/i kollha jiddikjaraw minn issa, x’sehem g[andhom f’din il-kampanja kontra l-G.C. fil-bandiera nazzjonali ta’ Malta. Din mhix kwistjoni ta’ referendum.

Walter Camilleri Santa Venera

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Ittri lill-Editur

Aktar kan/er, aktar a]ma

briki; wa[da tal-kan/er u lo[ra tal-a]ma! Mhux talli hekk, talli l-Partit Laburista qatt ma kellu roadmap i]da lanqas [jiel ta’ minn fejn iridu jibdew u fejn iridu jaslu!

P. Camilleri In-Naxxar

?ittadinanza Laburista… investiment!

Nuqqas ta’ ppjanar fit-traffiku

Ftit tax-xhur ilu, il-Prim Ministru Joseph Muscat xewwex kemm fela[ dwar ilkan/er. Kien sejja[ il-power station ta’ Delimara ‘fabbrika tal-kan/er’, l-aktar g[ax ta[dem bil-heavy fuel oil. Tmien xhur ilu wasal fejn ried u estenda l-u]u tal-heavy fuel oil b’sentejn. Aktar minn hekk qed ikollna traffiku ;;ammjat fit-toroq tag[na bil-konsegwenza li ]died it-tni;;is tal-arja. Mela allura issa g[andna ]ew; fab-

Il-pajji] jinstab mitluf jitkellem fuq il-proposta infami u li g[amlet [sara lil Malta dwar il-bejg[ ta/-/ittadinanza. I]da fl-istess waqt g[andna skandlu ie[or g[addej dwar i//ittadinanza fil-livell politiku lokali. Qed nirreferi g[a/-/ittadinanza mhux uffi/jali i]da li fil-verità g[addejja b’rankatura kbira permezz tal-passaport politiku parti;jan. Tal-qalba, il-ba]u]li Laburisti li jippossjedu dan ilpassaport esklussiv infet[itilhom bera[ it-triq tal-investiment. Dawn il-“klieb il-ba[ar” qed jing[ataw [atriet, konsulenzi, promozzjonijet u kuntratti kollox b’direct order. Dan qed jiswa l-miljuni ta’ ewro lil pajji]na i]da ag[ar

minn hekk qed jherri lill-pajji] moralment. Tassew li l-boxxla tal-Partit Laburista saret kollha ddur fuq l-iffangar jew personalment kemm isiru sinjuri malajr. U l-[addiema? Lil dawk qed jistorduhom bl-istqarrijiet qarrieqa u bil-billboards talillu]jonijiet!

F. Cassar

Il-Marsa

Il-bejg[ ta/-/ittadinanza B[alissa fil-pajji] g[addej konfront bejn il-bejg[ ta//ittadinanza u l-[olqien taxxog[ol g[a]-]ag[]ag[. Il-Gvern Laburista ta’ Muscat mo[[u biss kif se jakkwista l-miljuni biex jag[mel tajjeb g[all-miljuni li qed jag[ti lil ta’ madwaru, waqt li l-PN qieg[ed iross lillGvern biex jo[loq ix-xog[ol min[abba li n-numru ta’ nies bla xog[ol qieg[ed ji]died. Jekk wie[ed imur ftit lura fi]-]mien, isib li Dom Mintoff kien jag[mel l-istess [a;a biex jakkwista l-miljuni b[al meta kien g[amel il-ftehim malgvern Ingli] biex ikompli ju]a l-ba]i tieg[u f’Malta bejn l1974-1979, u meta fl-1964 l-

istess Mintoff ried lill-gvern Nazzjonalista je[les mill-ba]i navali Ingli]a meta [adna lIndipendenza bil-konsegwenzi kollha li stajna n[abbtu wi//na mag[hom f’dawk i]-]minijiet diffi/li ta’ sensji minn masservizzi Ingli]i. Fl-1964 Gvern Nazzjonalista kien g[amel ftehim mal-Gvern Ingli] g[all-perijodu ta’ g[axar snin. Jekk inkomplu naraw x’kien ;ara ta[t Mintoff, fil-pajji] minkejja l-fta[ir tal-miljuni kollha li kellu l-Gvern, innumru ta’ nies bla xog[ol kien dejjem jikber kif qed ji;ri llum, bil-konsegwenza li biex il-Gvern itaffi xi ftit mill-problema ta’ numru ta’ nies bla xog[ol, [oloq il-famu]i korpi tax-xog[ol, meta l-Gvern qata’ qalbu b’aktar minn 10,000 [addiem bla xog[ol. Hekk se jer;a’ ji;rilna ta[t ir-ras iebsa ta’ Muscat jekk ikompli fid-direzzjoni li qabad. Il-PN jag[mel sew jekk ikompli g[addej bil-kampanja tieg[u biex il-bejg[ ta’ /ittadinanza tinbidel f’wa[da ta’ investiment veru biex jin[oloq ix-xog[ol. X’jiswa li l-Gvern jg[id li qieg[ed jag[mel kampanja biex in-nisa jo[or;u ja[dmu jekk imbag[ad issib ilbieb mag[luq ma’ wi//ek? X’jiswa li l-Gvern jg[id li jrid li]-]ag[]ag[ ikomplu jistud-

jaw biex isibu xog[ol tajjeb jekk imbag[ad ma jkunx hawn xog[ol g[al kull min irid ja[dem? Jekk il-qg[ad se jkompli jg[olli rasu kif ;ara s’issa u jkompli ji]died b’madwar 500 kull sena, dalwaqt ner;g[u naslu g[all-figura ta’ 10,000 [addiem bla xog[ol. S’issa wasalna 7,300. Nispera li ma tkomplix tisplodi ’l fuq.

Alfred

Il-Fgura

Ne[[a /-/ensura Josè Herrera [abbar li se jne[[i /-/ensura fejn tid[ol larti. Jumejn qabel, sie[bu l-eks Segretarju :enerali Laburista Jason Micallef, qa//at seba’ diretturi artisti/i tal-Valletta 2018. I]da issa da[let /ensura ;dida! Qed nirreferi g[al meta jsiru mistoqsijiet fil-Parlament dwar kif qed jintefqu flus ilpoplu li jibqg[u bla twe;iba! Qed issir /ensura biex il-poplu ma jsirx jaf kemm huma kbar l-ammonti li fihom qed jiffangaw tal-qalba ta’ Muscat!

G. Camilleri {al Qormi

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

:rajja ta’ mitt sena ilu ...

Anniversarju

B’tifkira tal-ewwel /entinarju mir-restawr tal-vara titulari ta’ Sant’Andrija Appostlu Neil Zammit B[alma ji;ri dejjem, avveniment storiku importanti jibqa’ jitfakkar biex qatt ma jintesa jew jitwarrab mill;enerazzjoni ta’ g[ada. Hu dan li qed nag[mlu llum permezz ta’ din il-kitba, waqt li nisiltu t-tag[rif tal-;rajja li se[[et proprju mitt sena ilu, biex infakkru kif inhu xieraq l-ewwel /entinarju mir-restawr u r-rinnovazzjoni tal-vara titulari ta’ Sant’Andrija Appostlu fl-1913 g[al kif nafuha llum. Dan kollu g[andu jservi b[ala oma;; xieraq lejn dawk kollha li wettqu din il-[olma, biex illum g[adna nistg[u ngawdu din ix-xbieha qaddisa, artistika u tant devota tal-Appostlu Sant’Andrija meqjuma b’tant g[o]]a fil-Tempju Andrean. {idmet il-Kappillan Vella Nhar is-26 ta’ Settembru 1903, Dun Anton Vella [a l-pussess b[ala l-kappillan il-;did tal-parro//a ta’ {al Luqa. Tul il-parrokat tieg[u f’{al Luqa [adem [afna b’risq il-kateke]i tat-tfal tal-parro//a, tant li rrestawra u g[amel u]u mill-Kappella tal-Madonna talFtajjar g[al dan il-g[an. Barra minn hekk, il-Kappillan Vella u l-Prokuratur Dun Giuseppe Vassallo [admu id f’id biex ikomplu j]ejnu lknisja tar-ra[al, tant li kienu ilhom g[addejjin bi pro;ett wara l-ie[or. Wara numru kbir ta’ pro;etti, kien wasal i]-]mien g[al dawra tajba fuq ilvara titulari ta’ Sant’Andrija, wara aktar minn 130 sena li kienet ilha meqjuma u vvenerata fil-knisja parrokkjali tarra[al. L-artist Abraham Gatt kien mid[la sewwa tal-knisja parrokkjali ta’ {al Luqa. G[aldaqstant, l-g[a]la ta’ min kellu jie[u [sieb dan ix-xog[ol waqg[et minnufih fuq Abraham Gatt, li f’dik il-[abta kien meqjus b[ala disinjatur, skultur u artist mill-aqwa. L-intervent ta’ mitt sena ilu (1913) Jidher /ar li sar qbil bejn ilKappillan, il-Prokuratur u l-artist Gatt li l-vara ta’ Sant’Andrija kellha ti;i modifikata biex tie[u dehra ;dida, waqt li tin]amm l-istess raffigurazzjoni kif [ar;et minn idejn l-iskultur Giuseppe Scolaro fl-1779. G[aldaqstant, Abraham Gatt [a [sieb li jirrispetta l-idea ori;inali waqt li jag[ti lill-vara bixra aktar romantika kif kienet popolari dik il-[abta. Meta wie[ed iqabbel it-tibdil li sar fuq il-vara minn Abraham Gatt millewwel jinteba[ li saru numru ta’ modifikazzjonijiet, kemm fil-wi//, kif ukoll fil-panne;;jar tal-mant. Wara l-intervent fuq l-istatwa nnifisha, Abraham Gatt ]ebag[ mill;did il-karna;;jon tag[ha, waqt li lmant kien indurat bid-deheb u ]graffjat mid-ditta Francesco Coleiro tal-Belt Valletta. Barra minn hekk, Abraham Gatt [a [sieb jadatta r-ra;;iera e]istenti kif ukoll iddisinja pedestall, bankun u bradella ;odda g[al ta[t l-istess vara.

L-istatwa ta’ Sant’Andrija armata g[all-festa wara l-1913

Ir-restawratur Publius Magro waqt ir-restawr fuq l-istatwa bejn April u :unju ta’ din is-sena

Ix-xog[ol ta’ karpenterija fuq ilpedestall, il-bradella u l-bankun sar minn Luqa Griscti. X’aktarx li l-iskultura kollha tnaqqxet fl-injam minn Emanuele Buhagiar li f’dik il-[abta kien g[adu fil-bidu tal-karriera tieg[u. Jing[ad li l-bankun u l-bradella n[admu f’remissa fi Strada San Giuseppe, kantuniera ma’ Piazza Chiesa, fejn Griscti kien meg[jun mill-membri tas-So/jetà L’Unione fosthom Lorenzo Borg. G[al madwar il-bankun ;ew ordnati sett ta’ tnax-il appostlu mnaqqxin fl-injam midDitta Ferdinand Stuflesser tal-Awstrija. L-ispejje] kollha marbutin marrestawr tal-istatwa u l-induratura tag[ha t[allsu mill-Kappillan Vella u l-membri tal-kleru waqt li l-ispi]a g[all-bankun u l-bradella ;abarha l-Prokuratur Dun Giuseppe Vassallo ming[and ilparru//ani kollha. Mill-banda l-o[ra, Mastru Nikola Sammut, li dik il-[abta kien President tas-So/jetà L’Unione, flimkien ma’ [uh Andrea g[amlu tajjeb g[all-ispejje] kollha tal-pedestall u linduratura tieg[u.

Mument ie[or storiku kien meta lBanda L’Unione, li f’dik il-[abta kienet dik wa[danija fir-ra[al, bdiet iddoqq mar/i ferrie[a waqt li l-vara ta’ Sant’Andrija n;arret fuq l-ispallejn lejn il-knisja parrokkjali. Hekk kif il-vara waslet [dejn isSalib fi Piazza Chiesa, bdiet tin[araq il-musketterija minn fuq il-bejt talKa]in tal-Qassisin u din baqg[et tag[ti sakemm il-vara da[let fil-knisja u kien kwa]i di;à dalam. Imbag[ad il-vara tbierket mill-;did u tqieg[det fuq il-bankun il-qadim quddiem l-altar tat-Twelid, fa//ata talpulptu. L-g[ada t-Tnejn, in;iebu fil-knisja l-pedestall, il-bradella u l-bankun il;odda. Issa l-vara ntramat ta[t l-arkata f’nofs il-korsija fuq in-na[a talEvan;elju. Fuq l-istess bradella, tqieg[du erba’ bukketti tal-fjuri artifi/jali ma[duma minn Andrea Ellul u s-sagristan Giuseppe Ciappara, b’forma ta’ ]ew; palmiet, bit-truf [er;in minn ;o kuruna, kif ukoll in[admet girlanda tal-fjuri g[al mal-ba]i tal-istess statwa.

Lura f’{al Luqa

Wara [idma sfiqa, issa kien wasal iljum tant mistenni tal-{add 23 ta’ Novembru 1913, meta kellha tin;ieb lura f’{al Luqa l-istatwa ta’ Sant’Andrija wara l-intervent li sarilha minn Abraham Gatt u d-Ditta Coleiro tal-induratura. Kmieni waranofsinhar, g[add ta’ r;iel, nisa u tfal bdew ne]lin lejn it-Triq tal-Belt biex jilqg[u b’entu]ja]mu kbir lill-istatwa ta’ Sant’Andrija fi triqitha lura mill-Belt Valletta. Il-bandisti talBanda L’Unione, bl-istrumenti f’idejhom, flimkien ma’ [afna tfal u ]g[a]ag[ immar/jaw g[at-Triq tal-Belt bid-daqq ta’ mar/i ferrie[a. Hekk kif tfa//at l-istatwa ta’ Sant’Andrija merfug[a fuq l-ispallejn, din intlaqg[et b’fer[ kbir millKappillan Vella, il-kleru u l-parru//ani mi;bura g[al dik l-okka]joni sabi[a. Wara li l-istatwa tqieg[det fuq ]ew; strippi m[ejjija apposta, din inkixfet bil-mod fost i/-/ap/ip tal-folla pre]enti.

Il-festa tal-1913 Il-festa titulari ad

unur Sant’Andrija Appostlu kompliet bit-tliet ijiem tatTridu Mqaddes bejn is-27 u d-29 ta’ Novembru 1913. Matul dawn il-jiem ta’ t[ejjija tkantaw il-vespri akkumpanjati mill-orkestra. Il-prietki tat-Tridu g[amilhom il-Kappillan talImqabba Dun Francesco Bonanno. Nhar it-Tnejn 1 ta’ Di/embru, jum is-solennità, kienu mistiedna Mons Pietro Pace, Isqof ta’ Malta biex jippresiedi l-quddiesa pontifikali, waqt li Mons Fra Angelo Portelli O.P., Isqof Aw]iljarju ta’ Malta, nise; ilpani;ierku. Il-;urnal Is-Salib tat-13 ta’ Di/embru kkummenta hekk fuq ilfesta ta’ dik is-sena – “Irnexxiet tassew din is-sena l-festa ta’ Sant’Andrija. It-triqat kienu armati mill-a[jar kif kull sena jafu jarmawhom il-{alluqin.”

Konservazzjoni u restawr fuq il-vara fl-2013 B’dik il-;rajja fl-isfond, il-[sieb li ti;i rrestawrata mill-;did l-istatwa titulari ta’ Sant’Andrija Appostlu flimkien malpedestall ta’ ta[tha kien ilu jberren f’mo[[ il-voluntiera tal-knisja. L-ewwel komunikazzjoni formali dwar dan saret fi ]mien il-Kappillan Dun Karm Camilleri, li min-na[a tieg[u mill-ewwel a//etta. I]da min[abba //irkostanzi li nqalg[u, il-Kappillan Camilleri kellu jtemm il-parrokat tieg[u fl-2012 u g[aldaqstant wara li [a lpussess il-Kappillan pre]enti Dun Gordon Refalo, re;g[u bdew it-ta[ditiet biex isir dan ir-restawr g[all-okka]joni ta/-/entinarju li qed infakkru din issena. Sadanittant, ir-restawratur Publio

Magro kien ;ie avvi/inat biex ji;i je]amina l-[sarat li kien fiha l-vara waqt li din kienet armata fil-knisja g[all-festa tas-sena l-o[ra. Il-Kappillan Dun Gordon Refalo a//etta bil-qalb li jsir dan ix-xog[ol u nhar it-8 ta’ Ottubru 2012 intbag[at rikors il-Kurja biex dan ji;i approvat. Ir-risposta minna[a tal-Kurja kienet fil-po]ittiv u g[alhekk bdew it-t[ejjijiet me[tie;a. Nhar il-{add 7 ta’ April wara l-quddiesa tal-g[axra u nofs ta’ filg[odu, ilvara ta’ Sant’Andrija n[ar;et minni//a, i]]armat minn fuq il-pedestall tag[ha u tqieg[det fil-Kappella tadDuluri li hemm fuq in-na[a tas-sagristija l-antika. Ix-xog[ol ta’ restawr minn Publio Magro nbeda nhar it-Tnejn 22 ta’ April u tlesta ftit tal-jiem qabel ilfesta li //elebrajna flimkien b’tant pompa f’Lulju li g[adda. Kemm il-vara kif ukoll il-pedestall ;ew irtukkati fejn kellhom b]onn, waqt li saret it-tiswija me[tie;a fejn kien hemm xi qsim fl-injam. M’g[andniex xi ng[idu, Publio Magro g[amel bi//a xog[ol tajba li jist[oqqilha kull tif[ir. Jalla din il-;rajja tibqa’ mmarkata f’qalbna waqt li tkompli tit[e;;e; dejjem aktar l-im[abba u l-qima lejn dan il-qaddis kbir, Appostlu u Martri ta’ Kristu.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Festa

Illum Jum l-Immakulata Kun/izzjoni

Il-Ver;ni tad-Dinja li twassalna qrib Alla Alfred Attard Ma nafx il-g[ala, imma ma nistax ni/[ad ng[id illi meta nibdew innaqqru l-;ranet ta’ Novembru u mmissu ’l dawk ta’ Di/embru, qalb il-Bormli] u qalb dawk b[alna li l-Madonna qieg[da f’qalbhom, jg[ixu waqtiet ta’ furur u entu]ja]mu nisrani mhux komuni. Li Bormla tilbes libsa ta’ g[arfien u ta’ m[abba lejn l-Immakulata hija normalità. Hija kontinwazzjoni ta’ twemmin partikolari li injettawlna l-antenati tag[na u l-istess ;enituri tag[na lejn din il-figura; ;awhra tad-dinja kattolika u l-g[a]i]a ta’ Alla l-Missier u l-esseri kollha fil-;enna, li Alla lesta g[al kull min ta’ bilfors... fost kollox i[obb u jfa[[ar lil dil-ver;ni, mag[]ula minnu qabel kull ]mien. Fer[anin ]gur il-Bormli]i ta’ beltna – u ng[id bla tlaqliq – li kwa]i, wisq aktar minna; dawk li itturufnaw ru[hom ’il bog[od minn Bormla – g[ax Di/embru fih storja unika g[alina. Tiftakar li l-istess “g[a]la tas-sema” meqjuma mid-dinja nisranija b’tant im[abba sin/iera, tentu]ja]ma ru[ek u tid[ol f’waqtiet ta’ telf ta’ sensi meta limma;inazzjoni ti;ri bik u ssibek tg[um f’ba[ar ta’ pa/i u ta’ ser[an ilqalb, minkejja li a[na dejjem fra;li u dejjem imtaqqla b’nuqqasijiet, ta’ bnedmin li a[na. Illum, id-dinja nisranija tag[ti messa;; denn u kif jixraq u mistenni lil dil-kreatura unika – wa[danija – li twieldet b’rigal ta’ Alla lid-dinja tag[na. Dinja li fil-kobor tag[ha g[ad trid tag[raf min verament hi din omm l-Iben ta’ Alla. A[na nqisu ru[na fortunati li ddrawwiet, u wisq aktar il-fidi tag[na, i[e;;una nemmnu fil-veritajiet talimmakulat tag[ha. Bormla llum imlibbsa l-libsa talfesta. Beltna hija mixeg[la wa[da ta’ fer[ reli;ju]. Fer[ uniku li jxidd kull wi// ta’ Bormli] u kull Bormli]a blistennija fit-toroq u l-wesg[at tag[na tal-istatwa sabi[a u rikka ta’ beltna – dik li l-istatwarju Abram Gatt donnu [alef f’xog[lu li din il-vara “ta’ jdejh” hija b’xeb[ veru ma’ omm Alla.

L-istatwa tal-Immakulata Kun/izzjoni – l-g[axqa tal-Bormli]i

Dan jista’ mhux il-ka]. Kull statwa tal-Madonna tista’ tkun kull forma ta’ xebh ta’ wi//. Madankollu a[na ma nadurawx statwi. A[na nog[xew biha g[ax hija kapulavur statwarju, imma

wi// l-Immakulata fi statwa jaf ikun wisq ’il bog[od minn kull verità. {alli nitkellmu ftit dwar dak kollu li issa ilu jse[[ fil-Maqdes ta’ beltna Bormla. Mag[rufa b[ala l-festi interni,

hawnhekk g[andna xi [a;a li verament tqarreb lejn is-sbu[ija tal-immensità. Id-Dar ta’ Alla f’Bormla tg[ix il-pa/i tas-smewwiet f’dal-jum talImmakulata. A[na l-Bormli]i, dan nafuh kollu. Nemmnu fih u nonorawh. Nasso/jaw fih u fih ukoll na[ilfu ’l Alla li a[na wlied il-kobor tieg[u. Mulej Alla a[firli jekk ma nafx imqar nasal BISS nimma;ina l-verità ta’ dan kollu. Mo[[na ]gur li qatt ma jasal jara dak li nimma;inawh g[al ftit ta’ sekondi fil-:enna tal-Missier Alla. Il-quddiesa ta’ Jum il-Festa (illum) hi xi [a;a mistennija. Hi xi [a;a unika. Hi kontinwazzjoni ta’ talb ta’ ringrazzjament u ta’ fo[rija. Hi sej[a g[all-pa/i tas-smewwiet. Sej[a ta’ fer[ dinji sakemm Alla jsej[ilna biex “ng[ixu” dil-verità jew ni//a[[du minnha. U la l-festa altru ssir illum, mal-[ru; ta’ din il-gazzetta popolari, allura xtaqt insemmi xi [a;a dwar il-jiem li g[addew meta fil-knisja kolle;;jata tag[na tkun g[addejja n-novena. Xi [a;a tassew mistennija u mfittxija meta predikaturi bravi jins;u ;miel ta’ diskors u fer[ ta’ m[abba lejn lImmakulata. Entu]ja]mu li jaf jaqbe] /ertu limitu. Imma llum il-Knisja Kolle;;jata tag[na ssir xebh mal-verità fissmewwiet. It-talb u d-devozzjoni huma tassew evidenti. Wisq aktar meta tindaqq u titkanta l-Antifona ta’ :u]è Diacono. Emozzjoni unika li taf tqajjimlek ;ismek xewk xewk. Kull okka]joni – kwa]i hi x’inhi – isir ti]jin kullimkien. Mhux biss filknisja imma anki fit-toroq u l-wesg[at. Grazzi g[al grupp ta’ ]g[a]ag[ [abrieka li g[andna f’beltna. Sbu[ija ta’ mixeg[la u briju orkestrali millBanda Filarmonika San :or;. It-tmiem jasal ta’ kull [a;a. Id-d[ul tal-vara huwa waqt ta’ pja/ir u dispja/ir. Donnu li [add ma jkun jixtieq lil din l-istatwa tid[ol “lura f’darha” u t[alli warajha biss tifkiriet ta’ m[abba u dillirju ta’ fer[. }gur li ma’ d[ul il-pur/issjoni llum, l-istatwa tal-Madonna se jkollha nieqes minn quddiemha s-soltu ibni Joseph Attard, li madankollu nemmen li lMadonna qed tog[xa bih fis-saltna tassmewwiet.

Id-dar f’Amsterdam fejn kienet toqg[od Anne Frank, vittma Lhudija tan-Na]isti. Ir-residenza nbidlet f’mu]ew miftu[ g[all-pubbliku, fejn mill-istess post kitbet djarju b’rakkonti personali

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Safar

L-Olanda…esperjenza kulurita f’kultura u drawwiet

Xenarju mill-isba[ fil-qalba ta’ Amsterdam jistieden lil dak li jkun g[al dawra id-dg[ajsa tul il-kanali tal-ilma tant mag[rufa fil-belt kapitali Olandi]a

Meded kbar ta’ art kollha lwien jag[tu dehra mill-isba[ lill-art g[ammiela Olandi]a, l-aktar f’Mejju, ix-xahar tat-tulipani

G[alkemm l-Olanda hi meqjusa b[ala pajji] relattivament ]g[ir, hi mog[nija bil-kultura, id-drawwiet u t-tolleranza. Dawn il-karatteristi/i huma riflessi fil-[ajja tal-Olandi]i, u kif tirrakkonta Mathese Cortis, tour leader mal-a;enzija Eurotours, jid[lu b[al katina f’o[ra li twassal lil dak li jkun biex i]ur dan il-pajji] fil-Majjistral tal-Ewropa u jg[ix esperjenza kulurita. Wara kollox, dan huwa l-pajji] mag[ruf [afna g[all-ilwien tal-fjuri li taf tkabbar l-art g[ammiela fl-Olanda! Qatt mhu bi]]ejjed li wie[ed jifhem l- ikollok bi]]ejjed post fejn tpo;;i l-affari- jag[tukx fastidju jekk ma tkunx prof’Alkmar, tkun qed titlef il-karattru importanza li ma tippakkjax il-bagalja jiet li tkun xtrajt. vokanti. Olandi]. L-Olandi]i huma mag[rufin b’affarijiet ]ejda i]da importanti li meta {afna pajji]i huma pjuttost siguri Postijiet ta’ interess g[at-turisti ukoll g[all-produzzjoni tal-birra. tkun se ]]ur l-Olanda, anki fi ]mien mhux fejn tid[ol vjolenza kriminali fit-toroq, b[all-mu]ewijiet kif ukoll postijiet Meta tkun se ]]ur pajji] fejn il-lingdaqstant xitwi, dejjem tie[u mieg[ek u fil-belt kapitali Olandi]a, qatt ma kelli popolari ;eneralment jift[u g[all-pubb- wa hija wa[da li ma tafx, b[al-lingwa umbrella, ;akketta jew in/irata li tilqa’ xesperjenza ta’ pick-pocketing. Madankollu liku fl-istess jiem. G[alhekk importanti Olandi]a, qatt ma sibt diffikultà nikkomuma jfissirx li g[andek tafda. Fit-toroq ta’ xita, u ]arbun komdu li ma jwe;;g[ekx li ssir ri/erka tajba meta tkun qed tipp- nika man-nies tal-post g[aliex l-Ingli] Amsterdam dejjem ikun hemm [afna nies, jana l-btala biex ma jkunx hemm g[ax timxi [afna f’mawra f’dan il-pajji]. huwa prattikat [afna wkoll. L-ismijiet talkemm matul il-;urnata kif ukoll billejl. Medi/ini u preskrizzjoni ta’ tabib ma jondi]appunti u [ela ta’ [in. U minn dawn ikel fir-ristoranti wkoll ji;u ppre]entati bl-

Rijksmuseum f’Amsterdam, li nfeta[ mill-;did dan l-a[[ar wara g[axar snin ta’ xog[lijiet, fejn hemm g[all-wiri xog[lijiet tal-arti li jkopru 800 sena

qux, l-aktar jekk tkun qieg[da ssegwi xi kura. Importanti li t[alli spazju bi]]ejjed biex f’ka] li ddur il-[wienet g[ax-xiri,

B[al [afna postijiet o[ra naraw it-tallaba mal-art imma ma jkunux vjolenti. Ikun hemm nies li ju]aw il-[axixa, imma ma

hemm [afna fil-pajji] tat-tulipani! Jekk tag[mel programm u ri/erka tajbin, jirnexxilek tara [afna minnhom. Minn dawra fil-kanali g[al ]jara f’wie[ed millmu]ewijiet. Mu]ew li qed ji;ini f`mo[[i, u li jkun hemm kju enormi g[alih hu ddar ta’ Anne Frank. Trid ta[seb kmieni biex jirnexxilek tid[ol! Hemm ukoll ir[ula sbie[ [afna. }jara f’Marken u Volendam t[allilek esperjenza sabi[a [afna. Imbag[ad g[andek bliet b[al Delft, Utrehct The Hague u Rotterdam li huma mill-isba[ u ]jara fihom tkompli tg[aqqad btala millisba[. I]da jekk tmur l Olanda f`Mejju tara tapiti kbar ta’ g[elieqi kkuluriti bittulipani li ma tarahom fl-ebda pajji] ie[or.

Importanti li f’pajji] b[al dan tkun tifhem ukoll xi ftit il-kultura tal-poplu. U fl-ikel ma jonqosx g[ax jekk tmur lOlanda u ma ]]urx wie[ed mill-irziezet fejn isir il-;obon u dduq il-;obon

Ingli]. Anke jekk ikollok b]onn tivvja;;a minn belt g[al o[ra, m’hemmx diffikultà biex wie[ed jifhem it-tabelli u s-sinjali fittoroq.

Jekk l-Olanda hi mag[rufa g[at-tulipani, daqstant ie[or hi mfittxija g[all-kwalità tal;obon, l-aktar dak li jin[adem f’Alkmar

Dan il-pajji] joffri xalata f’opportunitajiet biex wie[ed i]ur postijiet biex jixtri. L-ikbar /entru kummer/jali li sibt

fl-Olanda jinsab f`Utrecht. Fih madwar 160 [anut. Fil-bliet l-o[ra hemm ukoll numru ta’ [wienet ta’ ditti famu]i. Issib ukoll numru ta’ swieq fil-miftu[.

L aktar [a;a li niftakar u li g[o;bitni [afna hi li peress l-Olanda hi mibnija

mill-bniedem (art mag[mula ta[t il-livell tal-ba[ar), hemm mumenti meta tkun g[addejja minn triq u fuq na[a tara l-ilma ba[ar g[oli aktar min-na[a l-o[ra. Mument ie[or hu meta darba krejt rota u g[amilt ;irja ming[ajr ma kont naf fejn sejra. Spi//ajt intlift u domt [afna biex insib il-[anut minn fejn bdejt l-avventura. }gur li ma ner;ax!

Hoog Catharijne, wie[ed mi/-/entri kummer/jali kbar fl-Olanda, imfittex [afna minnies tal-lokal u mit-turisti fil-belt ta’ Utrecht

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Lokali

Mix-xellug g[al-lemin> James Frampton, il-Vi/i President ta’ Epicor EMEA, Keith Deane, il-Vi/i President Anzjan ta’ Epicor EMEA, Trevor Mercieca, idDirettur Mani;erjali ta’ asp.BI

(Mix-xellug) il-Kap E]ekuttiv ta’ RIDT Wilfred Kenely, il-Professur Christian Scerri, il-Professur Juanito Camilleri, Esther Sant, Michelle Muscat, Nicky Camilleri u Markus Klaushofer flimkien ma’ w[ud mi/-/iklisti ta’ ALIVE 2013

mi;bura minn ALIVE 2013 se jmorru Kumpanija Maltija g[at-titjib tal-prestazzjoni Fondi g[ar-ri/erka tal-kan/er tas-sider tan-negozji ting[ata premju presti;ju] Tmienja u tletin /iklist avventuru]i, li ja[dem biex iqajjem kuxjenza dwar is-

F’ambjent kummer/jali fejn sar importanti [afna li n-negozji jkollhom informazzjoni affidabbli biex ikunu jistg[u jiksbu l-benefi//ji tas-suq u stabbiltà fit-tul, il-konsulenti professjonali ta’ BI saru l-punt ta’ referenza, imfittxija minn [afna negozji. Wa[da minn dawn il-kumpaniji Maltin hi asp.BI li tag[mel parti minn asp.Group GmbH. Ilha attiva f’dan issettur mill-2009 u llum g[andha ’l fuq minn 400 klijent fil-:ermanja, lI]vizzera, l-Awstrija, Malta u l-Afrika ta’ Fuq. Toffri servizzi tekni/i li bihom tappo;;ja l-implimentazzjoni ta’ strate;iji ma[suba g[at-titjib talprestazzjoni tal-klijenti tag[ha.

Bil-[ila esperta tag[ha fuq l-applikazzjoni tal-ippjanar tar-ri]orsi g[all-intrapri]i (ERP) u ta’ dan ilmetodu spe/jalizzat ta’ konsulenza tag[ha, il-kumpanija asp.BI assigurat l-akbar ammont ta’ ordnijiet meta tikkomparaha ma’ dawk tal-akbar kompetituri tag[ha, tradizzjonali flindustrija. Dan il-metodu tant kien ta’ su//ess g[all-kumpanija, li dan l-a[[ar ing[atat premju tal-industrija millaktar presti;ju]. Trevor Mercieca, idDirettur Mani;erjali ta’ asp.BI, ir/ieva l-premju fl-avveniment annwali tal“Epicor Momentum and Ignite” li sar f’Bar/ellona.

jiffurmaw parti mill-ALIVE Charity Foundation, qed jag[tu s-somma inizjali ta’ €55,000 g[all-pro;ett ta’ ri/erka dwar il-kan/er tas-sider. Dan il-fond se jkun iffa/ilitat millFond ta’ Ri/erka, Innovazzjoni u }vilupp (RIDT) tal-Università ta’ Malta. Il-maratona ta’ 820 kilometru, imsemmija Malta Airport ALIVE 2013 Cycling Challenge for Cancer, bdiet minn Londra, kompliet lejn Brussell u ntemmet f’Pari;i f’:unju li g[adda. I/-Chairperson tal-Fondazzjoni ALIVE Nicky Camilleri flimkien ma’ Esther Sant, Chairperson talFondazzjoni ta’ Azzjoni g[all-Kan/er tas-Sider (ABCF) grupp ta’ pressjoni li

sider u g[al servizz u kura a[jar g[allpazjenti tal-kan/er tas-sider, ippre]entaw id-donazzjoni lill-Professur Juanito Camilleri, ir-Rettur talUniversità ta’ Malta u Chairperson talRIDT, fl-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta. Matul il-pre]entazzjoni tad-donazzjoni, il-Professur Juanito Camilleri spje;a li l-flus se jmorru g[al programm spe/jalizzat bil-[sieb li ji]vela l;enetika tal-poplu Malti biex ikun assigurat titjib fir-rati ta’ sopravivenza tal-pazjenti tal-kan/er. Il-fond se jmur g[al student tax-xjenza biex ikompli l-istudji ta’ dottorat (PhD) fil-qasam tar-ri/erka tal-kan/er tas-sider.

Direttur tal-Istudji ;did g[all-ifs Malta L-Istitut Malta g[as-Servizzi Finanzjarji (ifs) [atar lil Robert J. Sultana b[ala dDirettur tal-Istudji (DoS). Fost ir-responsabbiltajiet li g[andu, Sultana g[andu l-aspetti edukattivi u g[all-i]vilupp tannegozju kollha tal-Istitut. Dmirijietu jinkludu limmani;;jar tat-tim tattag[lim, li jistabbilixxi u j]omm pro/eduri akkademici xierqa, l-assigurazzjoni talkwalità, l-osservanza tal-valutazzjoni u l-parametri ta’ /ertifikazzjoni, flimkien mali]vilupp tat-ta[ri; g[all-Istitut skont il-[ti;iet tas-suq lokali. Il-President tal-ifs Malta Simon Grech qal li Robert Sultana hu mid[la tal-parametri edukattivi u s-sistemi ta’ akkreditazzjoni f’Malta kif

Robert Sultana

ukoll dawk fl-Unjoni Ewropea u r-Renju Unit. Sultana kontinwament jimmonitorja li]viluppi fl-industrija tasservizzi finanzjarji u jittratta mal-imsie[ba ewlenin.” Iktar tag[rif dwar ifs Malta jinsab fuq www.ifsmalta.org,

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Lokali

GO tniedi l-offerti tal-Milied

GO nediet g[add ta’ offerti talMilied g[all-klijenti l-;odda u dawk e]istenti fuq is-servizzi tag[ha tat-TV, l-internet u t-telefonija. Dawn l-offerti huma disponibbli kemm g[all-klijenti l-;odda ta’ GO Limitless Home Pack, il-klijenti l;odda ta’ GO Sports, il-klijenti e]istenti u ;odda ta’ Limitless Mobile kif ukoll g[all-abbonati kollha ta’ Pay As You GO inklu]i dawk li jixtiequ jaqilbu ma’ GO.

L-offerti ta’ Limitless Home Pack Il-klijenti l-;odda ta’ Limitless Home Pack Interactive jistg[u jibbenefikaw mill-ewwel xahar bla [las. Dan minbarra l-benefi//ji standard filpakkett inklu] ’il fuq minn 100 stazzjon tat-TV bl-aqwa stampa ta’ kwalità, elementi tat-TV fosthom restart, catch-up, pause, rewind u record, telefonati bla limitu lejn il-linji fissi kollha ta’ GO, internet bla limitu b’download velo/i. Wie[ed jista’ wkoll jibbenefika minn skontijiet kbar fuq it-telefonati millmowbajl u sa 400 minuta b’xejn maqsumin fuq erba’ utenti tal-mowbajl, ]ew; kaxxi set-top b’xejn, installazzjonijiet bla [las, u internet modem b’xejn. Il-Limitless Home Pack Interactive Silver b’aktar minn 70 stazzjon tat-TV hu disponibbli g[al €38 fix-xahar.

Jekk wie[ed jixtieq itejjeb g[al

G[a]liet ta’ [las affordabbli fuq l-a[[ar prodotti ta’ smartphones u tablets Il-klijenti l-;odda u e]istenti tal-

Limitless Home Pack Interactive Gold g[al iktar minn 100 stazzjon tat-TV u t-telefonati bla limitu lejn il-linji fissi lokali kollha. ikun jrid i]id €10 iktar fix-xahar. G[al €14.99 iktar fix-xahar wie[ed jista’ j]id GO Sports u jibbenefika mill-a//ess b’xejn tal-istazzjonijiet GO Sports HD 1 u GO Sports HD 2. Aktar iffrankar g[all-klijenti Limitless Pay Monthly G[al dan il-Milied GO qed jintrodu/u skema ;dida. Il-klijenti tal-GO

G{AJNUNA MINN NECTAR GROUP. Ambjent tax-xog[ol li hu tajjeb g[assa[[a u corporate social responsibility (CSR) jistg[u jmorru id f’id. B’dan il-g[an, ilmanagement u l-impjegati ta’ Nectar Group ing[aqdu tul [ames Sibtijiet biex jag[tu daqqa t’id lid-Dar Sagra Familja f’{a]-}abbar. Il-ma;;or parti tax-xog[ol involva partitions, manutenzjoni ;enerali u elettriku. U[ud mill-voluntiera minn Nectar Group organizzaw il-librerija biex b’hekk [olqu ambjent a[jar g[at-tfal. Din is-sena n-Nectar Social Committee (NSC) organizza g[add ta’ attivitajiet so/jali g[all-impjegati u l-familji tag[hom, fosthom nofstanhar dedikat g[al Healthy Living bil-kollaborazzjoni ma’ Cynergi Health and Fitness Club. Matul din l-attività l-impjegati kienu e]aminati g[al body mass index u l-pressjoni, u ng[ataw pariri kif jistg[u jg[ixu stil ta’ [ajja aktar b’sa[[itha. Attività o[ra minn NSC li saret dan l-a[[ar kienet treasure hunt. Fir-ritratt jidhru w[ud mill-membri tat-tim tal-management u l-impjegati ta’ Nectar Group ilestu l-kmamar tas-sodda ;odda fid-Dar Sagra Familja.

Serata annwali ta’ tifkira f’;ie[ Monsinjur Nerik Cordina Perez

Il-Fondazzjoni Dun Nerik twaqqfet xi snin ilu biex qatt ma tintesa l-memorja ta’ Monsinjur Dun Nerik Cordina Perez, Kappillan tal-{amrun bejn l1934 u l-1956. G[at-tielet sena konsekuttiva lKumitat Permanenti tal-Fondazzjoni qed jorganizza serata b’ta[dita informattiva dwar min kien u [idmiet Dun Nerik.

e]istenti u ;odda ta’ sentejn malLimitless Pay Monthly.

Il-kelliem prin/ipali se jkun Paul Catania, studju] tal-Istorja So/jali u Ekonomika u Ri/erkatur. L-attività se ssir fis-sala tal-Ghaqda tal-Mu]ika San Gejtanu fi Triq ilKbira, il-{amrun, il-{amis 12 ta’ Di/embru u tibda fis-7 p.m. D[ul bla [las. G[al aktar informazzjoni /emplu 79001847.

Limitless Pay Monthly jistg[u jiffrankaw sa €20 kull xahar fuq kuntratt ta’ 24 xahar meta j]ommu lismartphone e]istenti tag[hom. Il-Limitless Mobile Plans kollha joffru telefonati bla limitu, SMS, internet allowances ;eneru]i g[al mowbajl u sa €9 inqas kull xahar ma’ kull mobile plan g[all-klijenti talHome Pack. Apparti minn dan l-iffrankar hemm skontijiet o[ra li GO di;à qed tag[mel mal-klijenti abbonati tal-Home Pack u jinsabu disponibbli fuq kuntratti

Limitless Pay Monthly li jixtiequ jixtru smartphone jew tablet se jkunu jistg[u jibbenefikaw minn g[a]liet ;odda ta’ [las fuq l-a[[ar smartphones b’kuntratt ta’ 24 xahar. Kulma g[andhom b]onn jag[mlu lklijenti hu li jag[]lu wie[ed mill-a[[ar smartphones, i[allsu parti mill-ismartphone dak il-[in u jag[]lu wa[da millg[a]liet ta’ [las g[all-ismartphones ta’ €10 jew €20 fix-xahar bil-Limitless35 u Limitless60. Din l-offerta limitata tinsab disponibbli wkoll g[at-tablets u tibqa’ valida sas-7 ta’ Jannar 2014. Il-klijenti li jittoppjaw b’€10 jew iktar ser ikunu jistg[u j/emplu kwalunkwe numru lokali g[al 5 /ente]mi kull minuta matul filg[axijiet, tmiem il-;img[a u festi pubbli/i. Aktar tag[rif dwar l-offerti talMilied ta’ GO jinkisbu mill-[wienet kollha ta’ GO, mir-resellers esklussivi f’Malta u G[awdex, jew permezz tal-Freephone 8007 2121, jew inkella wie[ed i]ur is-sit www.go.com.mt jew www.facebook.com#go.com.mt.

Xog[ol artistiku fis-Santwarju li kien intilef g[alkollox u li tfa//a wara r-restawr

Is-Santwarju tal-Madonna tal-Mellie[a se jkun restawrat permezz ta’ pro;ett tal-BOV

Bank of Valletta qed jag[ti l-appo;; lil pro;ett estensiv tar-restawr fis-santwarju tal-Mellie[a dedikat lillMadonna. Il-pro;ett jinkludi r-restawr tal-pittura titulari tal-Madonna li tinsab fuq il-[ajt Ix-xog[ol tar-restawr ;ie fdat f’idejn Atelier del Restauro. Il-partijiet ori;inali tas-Santwarju huma fost l-eqdem f’Malta. Ori;inarjament, din il-knisja kienet g[ar naturali li tkabbar u mqatta’ fil-blata f’forma ovali. Ix-xog[ol ta’ restawr sar f’]ew; fa]ijiet. L-ewwe fa]i li tlestiet kienet tiffoka fuq pitturi ori;inali tas-saqaf tal-g[ar. Dawn il-pitturi jmorru lura g[all-a[[ar tas-seklu sittax. Fis-saqaf hemm ilMissier Etern fi/-/entru bil-[itan filg[oli juru numru kbir ta’ isqfijiet. Fit-tieni parti tar-restawr ix-xog[ol

se jiffoka fuq il-pittura titulari li tirrappre]enta l-Madonna fil-Bambin :esù f’idejha u probabbilment hi pittura tasseklu erbatax. I]da dan ma jeskludix ilfatt li jista’ jkun hemm pittura eqdem ta[t. S’issa li nafu hu li kien hemm ]ew; pitturi fuq xulxin qabel dik pre]enti. Hu interessanti wie[ed jara x’tip ta’ skoperti se jsiru fir-ri/erka pre]enti u x-xog[ol ta’ restawr. Il-konservazzjoni u l-pro;ett tarrestawr ;ie fdat lil Atelier del Restauro u huwa mmexxi minn restawraturi Maria Grazia Zenzani u Valentina Lupo. Il-pro;ett beda f’Novembru 2012. Il-pubbliku issa se jkun jista’ jifhem sew u japprezza s-sbu[ija ta’ dan ilmonument storiku-reli;ju] b[ala parti mill-patrimmonju kulturali tag[na.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Letteratura

Membri tal-Kumitat tal-G[.P.M. waqt ]jara lill-Baruni Kelinu Vella Haber f’g[eluq il-100 sena tieg[u

L-G[aqda Poeti Maltin u s-sena 2013 Uffi/jali u membri tal-G[aqda Poeti Maltin waqt ]jara f’G[awdex fis-sajf li g[adda

Patrick Sammut

Vi/i President G[.P.M.

B[al kull sena l-G[aqda Poeti Maltin kompliet i]]id fl-attivitajiet tag[ha. Issena 2013 rat numru sabi[ ta’ Lejliet ta’ Poe]ija li din l-G[aqda li ilha mwaqqfa mill-1975 tellg[et flimkien ma’ entitajiet o[rajn f’lokalitajiet differenti. L-ista;un tal-Lejliet ta’ Poe]ija beda nhar is-Sibt, 4 ta’ Mejju, flimkien malKunsill Lokali tal-Imtarfa, meta lG[.P.M. tellg[et Lejla ta’ Poe]ija u Mu]ika fl-Iskola Primarja tal-istess lokal. G[al din l-okka]joni kien hemm pre]enti s-Sindku, Daniel Attard, u lkunsilliera, u numru ta’ membri talG[aqda Poeti Maltin. Kien kemm pre]enti anki l-Kap tal-Iskola, Joanne Mifsud. Sebba[ l-istess serata l-kantant Lawrence Gray, b’siltiet bil-Malti, blIngli] u bit-Taljan. Waqt din lokka]joni nqraw poe]iji mill-membri tal-G[.P.M. kif ukoll minn numru ta’ kunsilliera. Fost il-qarrejja kien hemm ukoll tfal li qraw versi li kitbu huma stess. Fl-a[[ar tas-serata l-G[aqda Poeti Maltin ippre]entat numru ta’ kotba talmembri tag[ha kemm lill-Kunsill Lokali tal-Imtarfa, kif ukoll lill-Kap talIskola Primarja biex jitqieg[du fillibreriji rispettivi. Is-Sindku, min-na[a tal-Kunsill Lokali, ippre]enta lillG[aqda tifkira tas-serata. Lejla ta’ Poe]ija u Mu]ika o[ra se[[et fl-24 ta’ Mejju fir-Razzett talMarki], fil-Mosta. Din id-darba f’kollaborazzjoni mal-G[aqda Filantropika Talent Mosti. Il-President, Charles Magro, stieden biex dawk pre]enti jisimg[u sewwa, jiflu u japprezzaw kull poe]ija li kienet se tinqara, anki g[ax kull wie[ed u wa[da minn dawk pre]enti setg[u jitg[allmu minn xulxin. Waqt l-istess okka]joni kien mistieden il-poeta Malti Frank Zammit, minn Sydney, fl-Awstralja, li qara xi poe]iji minn tieg[u u ppre]enta lillG[aqda numru ta’ kopji tal-;abra ta’ [ajku tieg[u Qwiel minn Fomm lIm;arrab (2010). Louis Vassallo ppre]enta kopji tal-ktieb Infakkru lPassat – Ni//elebraw il-:ejjieni li jfakkar it-30 anniversarju mit-twaqqif tal-G[aqda Filantropika Talent Mosti, li

tag[ha Vassallo hu l-Vi/i President. Ilparti mu]ikali din id-darba ;iet ipprovduta mill-kitarrist bravu Ray Ellul li daqq siltiet tal-Beatles.

F’G[awdex Il-31 ta’ Awwissu, ra lill-G[aqda Poeti Maltin f’G[awdex fejn tellg[et Lejla ta’ Poe]ija u Mu]ika fil-Ministeru g[al G[awdex, fir-Rabat. Is-serata kienet preseduta mill-Ministru g[al G[awdex Anton Refalo. L-attendenza kienet tajba [afna u dan se[[ anki bissa[[a tal-g[ajnuna tal-kittieb, poeta u rappre]entant g[al G[awdex talG[.P.M., Charles Bezzina. Inqraw poe]iji bil-Malti u bl-Ingli], minn poeti ta’ ;enerazzjonijiet differenti, fosthom ta’ membri onorarji talG[.P.M. b[al Kelinu Vella Haber, :anninu Cremona u l-mibkija Kan. Joe Mejlak u Mar/ell Mizzi. {adu sehem ukoll il-kantanti Josephine Marie Grima u Rosabel Pavia, il-kitarrist Joe Engerer, u l-flawtista Charlene Portelli. Waqt is-serata ng[ataw ukoll mill-president tal-G[.P.M. plakek ta’ tifkira lillMinistru, lil Charles Bezzina u lill-kantanti u mu]icisti li pparte/ipaw. Fit-13 ta’ Settembru l-G[aqda Poeti Maltin tellg[et Lejla ta’ Poe]ija u Mu]ika fil-Furjana, din id-darba fil:nien De Vilhena, u f’kollaborazzjoni mal-Kunsill tal-istess belt. Pre]enti g[al din il-laqg[a kien hemm is-Sindku Sur Nigel Holland, u xi kunsilliera. Is-serata fet[et bid-diskors tal-President Charles Magro, li qal li j[ossu kburi illi l-G[.P.M. kienet l-ewwel wa[da li u]at dan il-;nien hekk sabi[ g[all-attivitajiet tag[ha. Imbag[ad, b[al snin o[ra, l-G[.P.M., flimkien mal-Kunsill Lokali ta’ Birkirkara u mal-Moviment 100 Thousand Poets for Change, organizzat Lejla Internazzjonali ta’ Poe]ija in kontemporanja ma’ gruppi jew g[aqdiet ta’ poe]ija diversi minn madwar id-dinja kollha li tellg[u attivitajiet ta’ poe]ija, mu]ika, mima, teatru, fotografija, powsters u ]fin bit-tema tal-Pa/i. Il-lejla ta’ qari ta’ poe]ija u mu]ika f’Malta se[[et fis-sala ewlenija talKunsill Lokali ta’ Birkirkara. {adu sehem g[add ta’ membri tal-G[aqda

Poeti Maltin u anki persuni interessati o[rajn billi qraw poe]iji bil-Malti u blIngli] li bosta minnhom kellhom it-tema

tal-pa/i u s-sostenibbiltà fid-dinja. Ilmembru tal-G[.P.M. Miriam Camilleri u ]ew;ha Michael [adu [sieb il-parti mu]ikali. Is-serata ttellg[et ukoll bilg[ajnuna tal-poetessa membru Therese Pace, li mexxiet anki l-istess lejla.

B’tifkira Ta’ kull sena l-G[.P.M. tfakkar poeti Maltin li m’g[adhomx mag[na. Dan se[[ fil-ka] ta’ poeti b[al Dun Karm Psaila u Anton Buttigieg, biex insemmi biss l-iktar re/enti. Nhar il-:img[a, 18 ta’ Ottubru, l-G[.P.M. tellg[et Lejla ta’ Poe]ija f’;ie[ il-Poeta tan-Nirien, Karmenu Vassallo. Dan se[[ mill-;did fir-Razzett tal-Marki], ?entru Nazzjonali tal-Kultura fil-Mosta, immexxi mill-G[aqda Filantropika Talent Mosti. Matul is-serata nqraw bijografija talPoeta, siltiet minn ittri li kienu ntbag[tu

lilu minn kittieba u personalitajiet prominenti, u g[add ta’ poe]iji minn ;abriet differenti li Vassallo ppubblika, fosthom NIRIEN u TNEMNIM. G[asserata kien pre]enti Marcel Zammit Marmarà, studju] u bijografu ta’ Vassallo, li tkellem dwar ir-relazzjoni tal-poeta mis-Si;;iewi mal-Poeta Nazzjonali, Dun Karm Psaila, u qara xi korrispondenza li kienet tg[addi bejniethom. Tkellem ukoll dwar Vassallo ibnu Oliver Paul. Hu fakkar f’kemm missieru kien perfezzjonist meta kien jikteb ilversi tieg[u u qara wkoll xi poe]iji talPoeta tan-Nirien. Kien hemm ukoll [in g[all-membri tal-G[.P.M. li qraw xi poe]iji ddedikati lil jew ispirati minn Karmenu Vassallo. Din id-darba l-intervalli mu]ikali ;ew ipprovduti minn Ray Ellul. Wara kien hemm ukoll bibita li matulha dawk li attendew setg[u jitkellmu anki mal-familjari ta’ Karmenu Vassallo. Ta’ min jg[id li bosta minn dawn is-serati tmexxew mill-PRO talG[.P.M., Miriam Ellul. Kelinu Vella Haber Fl-1 ta’ Ottubru delegazzjoni mill-

G[aqda Poeti Maltin g[amlet ]jara ta’ kortesija u awgurju fl-okka]joni tal-mitt sena mit-twelid tal-Membru Onorarju tal-G[aqda, il-Baruni Kelinu Vella Haber. Din i]-]jara saret mill-President Charles Magro, il-Vi/i President Patrick Sammut, is-Segretarju Salv Sammut u l-

Assistent Segretarju Charles Mifsud. Kienet atmosfera sabi[a bil-mod lu/idu li g[adu fih il-Baruni u l-mod li kompla mad-delegazzjoni. Kienet sorpri]a [elwa meta g[al g[arrieda, ilBaruni qam bilwieqfa u bl-amment qara poe]ija twila li kien kiteb aktar minn [amsa u [amsin sena ilu. Intant, mill-bidu tas-sena 2013, lG[aqda Poeti Maltin bdiet torganizza kull l-ewwel Sibt tax-xahar Laqg[at ta’ Poe]ija g[al dawk kollha li j[obbu jaqraw u jisimg[u l-poe]iji. L-G[.P.M. involviet ru[ha f’attivitajiet o[rajn. Nhar is-Sibt, 28 ta’ Settembru, [adet sehem fil-Jum Ewropew tal-Lingwi fi Pjazza Tignè, Tas-Sliema, imtella’ mir-Rappre]entanza tal-Kummissjoni Ewropea f’Malta. L-G[.P.M. kellha stand fejn esibixxiet xi pubblikazzjonijiet minn tag[ha, fosthom ir-rivista VERSI, u ng[ata tag[rif dwar l-attivitajiet tag[ha matul is-sena. Konkors Nazzjonali tal-Poe]ija B[al kull sena f’Awwissu se[[ ukoll il-Konkors Nazzjonali tal-Poe]ijali din is-sena ng[ata l-isem ta’ Konkors Nazzjonali tal-Poe]ija ‘Mons. A. Buontempo’. Attivitajiet o[ra kienu serata f’;ie[ il-Prof. Oliver Friggieri (Frar 2013), tnedija tal-ktieb VACANZE ROMANE tal-membru Emmanuel Attard Cassar (April), ikla f’{al Qormi g[all-membri u [bieb talG[aqda Poeti Maltin (Mejju), laqg[a informali mal-kittieba mill-Awstralja Frank Zammit u Lou Drofenik, ilKonkors tal-Poe]ija g[at-Tfal, l-istand bil-kotba tal-membri tal-G[.P.M., serata ta’ poe]ija u tnedija tal-;abra poetika RDIEDEN tal-poeta membru Jonathan Balzan, waqt il-Festival tal-Ktieb f’Dar il-Mediterran, fil-Belt. L-G[aqda g[andha l-organu uffi/jali tag[ha, ir-rivista VERSI, li ilha to[ro; tliet darbiet fis-sena sa mill-1986. G[andha wkoll kuntatti ma’ numru ta’ g[aqdiet u kittieba barranin. Is-sit tag[ha hu www.ghpm.blogspot.com, li jie[u [siebu l-membru Raymond Grech. G[andha wkoll spazju fil-Facebook: www.facebook.com#GhaqdaPoetMaltin

Kull min ikun irid jikkuntattjaha jew isir jaf kif isir membru tal-G[.P.M. jista’ ju]a wkoll l-indirizz elettroniku ghaqdapoetimaltin@hotmail.com.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Kotba

Ktieb ;did minn Anton Sammut

‘Il-Filosofija tal-Ispiritwalità Ko]mika’ – Dik li g[allmu l-Budda, :esù ta’ Nazaret, u nies kbar o[rajn (Kategorija> Filosofija#Spiritwalità – 200 pa;na)

Pubblikat ktieb b’;abra ta’ poe]iji ta’ Karl Schembri Passju Ta[t ix-Xita hu l-isem ta’ ktieb b’;abra ta’ poe]iji tal-;urnalist Karl Schembri. Bejn l-g[adab tal-;urnalist li ra u ;arrab l-in;ustizzji madwaru, l-ottimi]mu sporadiku tal-poeta li jg[annaq id-dinja kif inhi, do]a ta’ satira, u l-fil romantiku li j]ommu g[addej, dan huwa l-ewwel dokument poetiku komplet mill-awtur ta’ Ta[t il-Kappa taxXemx u Il-Manifest tal-Killer, mifrux fuq ]ew; de/ennji ta’ kitba. Il-ktieb huwa pubblikazzjoni tad-dar tal-pubblikazzjonijiet Horizons.

X’kienu ja[sbu l-filosfi tal-Gre/ja Klassika fuq Alla jew l-Assolut? G[aliex dan il-kun/ett ta’ Alla kien tant differenti minn dak li [afna minna nifhmu bih illum? X’jg[idulna l-kotba sagri u l-filosfi tal-Orjent fuq dan ir-rigward? X’inhu l-Brahman u tTao? X’inhi l-karma, ir-rikorrenza eterna, ir-rinkarnazzjoni, u lKonoxxenza tal-Bniedem? X’g[allem il-Budda fil-verità, u kemm affettwa ttag[lim tieg[u fuq il-formazzjoni spiritwali ta’ :esù? Dawn huma xi w[ud mill-mistoqsijiet li f’dan il-ktieb l-awtur Anton Sammut qed jipprova jwie;eb, anki b’daqqa t’id tax-xjenza li g[andna llum, “li permezz tag[ha se tkompli tg[inna nirrealizzaw li g[alkemm fiddinja je]istu [afna reli;jonijiet u filosofiji differenti, te]isti verament spiritwalità wa[da u komuni g[al kul[add; Spiritwalità Ko]mika, li fost o[rajn g[allmuha l-Budda, :esù ta’ Nazaret, u nies kbar o[rajn.” Il-Professur Michael Zammit, midDipartiment tal-Filosofija tal-Università ta’ Malta, jg[id li b’dil-kitba filosofika tieg[u, lil Anton Sammut se nsibuh jist[arre; ‘Il-Filosofija tal-Ispiritwalità Ko]mika’, biex jifta[ l-g[ajnejn ta’ [sieb tassew ;did. “B’le[en /ar u pjuttost ;did g[all[sieb Malti, dal-ktieb jissogra jwassalna biex nifhmu a[jar il-fatt li l-bniedem huwa l-Bniedem kullimkien, u g[al dej-

Te]i bi glossarju ta’ g[odda tal-mekkanik

Gordon Lee Spiteri, student li g[adu kemm temm l-istudji tieg[u fil-Master fitTraduzzjoni fl-Università ta’ Malta, wara Bor]a ta’ Studju fil-Programm STEPS, g[adu kemm ippubblika t-te]i tieg[u ‘Kompilazzjoni ta’ Glossarju ta’ G[odda tal-Mekkanik’. Dan ix-xog[ol g[andu liskop li ji;bor l-ismijiet blIngli] ta’ g[add ta’ bi//iet talg[odda li l-mekkaniks ju]aw f’xog[olhom u jag[ti lekwivalenti tag[hom bil-Malti. Minkejja li l-g[odda jkollha l-ekwivalenti tag[ha bil-Malti, dan mhux dejjem jintu]a. B[al karozzi u [afna affarijiet o[ra fid-dinja, kulma tmur l-g[odda dejjem ti]viluppa u to[ro; g[odda ;dida biex taqdi lb]onnijiet ta’ min ju]aha. Peress li tkun g[odda ;dida, ma jkollhiex isem bil-Malti u g[alhekk ikun irid jin[oloq terminu ;did g[aliha. Din tista’ tkun wa[da mir-ra;unijiet g[ala ma jintu]ax l-isem bil-Malti. Ra;uni o[ra g[ala jintu]a t-

terminu bl-Ingli] hi g[allekonomija. Peress li lekwivalenti bil-Malti aktarx ikun parafra]i ta’ x’tag[mel lg[odda aktar milli isem ie[or, g[all-[effa u l-pre/i]joni jintu]a l-isem bl-Ingli]. Dan l-istudju g[andu l-g[an ukoll li jag[ti l-funzjoni ba]ika u stampa tal-g[odda msemmija, anki g[al dawk id-dilettanti ta’ din is-seng[a jew ri/erkaturi li jiltaqg[u ma’ ismijiet ta’ g[odda li ma jkunux jafu e]att x’inhuma u l-funzjoni tag[hom. Barra dan kollu, it-te]i qed tippre]enta l-glossarju flimkien mal-informazzjoni kollha mi;bura dwar l-g[odda f’format elettroniku permezz talSDL Multiterm, database g[attradutturi fost l-aktar u]ata u mifruxa fil-qasam tat-traduzzjoni. L-g[an ewlieni ta’ din iddatabase hu li l-glossarju jkun jista’ ji;i a;;ornat meta u kif me[tie; ming[ajr il-b]onn li lglossarju ji;i pubblikat mill;did.

L-aktar ktieb re/enti mill-pinna ta’ Anton Sammut

jem; u li f’kull dimensjoni, sa[ansitra f’dik filosofiko-spiritwali, jasal biex i[abbat wi//u mal-istess mistoqsijiet li jsawru l-kultura li jg[ix fiha. “Ma jistax jonqos mela li f’din ilkitba, Sammut ma jillimitax ru[u g[attradizzjonijiet spiritwali u filosofi/i talMediterran jew tal-Punent biss, imma jimra[ u j[ares lejn il-Lvant Imbieg[ed u t-tradizzjonijiet spiritwali u filosofi/i bil-bosta eqdem li nsibu ;ejjin minn hemm; l-hekk imsejja[ {indui]mu u l-

Buddi]mu li jis[qu li l-g[eruq tag[hom jinsabu proprju f’din il-li;i ko]mika li fiha kapa/i jitbennen kull twemmin li jfittex li jix[et is-sisien tieg[u fissewwa. U allura minn dan l-aspett ni]]i [ajr minn qalbi lil kull min, b[al Anton Sammut, jibda jifta[ g[ajnejn il-g[erf g[al dan l-g[arfien verament uniku flambitu li nsibu rwie[na fih illum.” Il-ktieb jinsab g[all-bejg[ ming[and il-librara ewlenin.

Frozen

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

?inema

(KRS – U)

Din hi l-ver]joni ta’ Disney tal-[rafa The Snow Queen li kien kiteb Hans Christian Andersen ambjentata firrenju mbieg[ed ta’ Arendale. Hi ;rajja emozzjonanti li ]]omm lill-udjenza ta/-/kejknin li lejha huwa mmirat ilfilm, dwar ]ew; prin/ipessi, Anna u Elsa. Jum wie[ed waqt li qed jilag[bu,

Elsa tolqot lil Anna u din tiffri]a. Min[abba li ma jkunx jaf kif se jfejjaqha, ir-re je[odha g[and sa[[ar li jg[idlu li bintu kellha setg[a li meta tin[akem minn xi emozzjoni qawwija tibdel kull ma tmiss u jiffri]a. G[alhekk dan iwissiha biex ma t[oss u turi l-ebda emozzjoni, spe/jalment rabja, u hi tispi//a msakkra, bog[od

minn kul[add. Meta Elsa tkun se ti;i inkurunata, din i]]omm ’il bog[od minn Anna. Meta din, i]da, t[abbar li se ti]]ewwe; prin/ep, Elsa f’rabja kbira tispi//a tibda tiffri]a r-renju kollu. Imwerwra hi ta[rab u tmur tg[ix wa[edha f’kastell tas-sil;. Minn hemm ’il quddiem nassistu

g[all-isforzi ta’ Anna biex i;;ib lil o[tha lura .. B[al kull [rafa g[at-tfal hawn g[andna ta[lita ta’ xemx (sakemm tasal xitwa permanenti!), rumanz u tra;edja. Barra minn hekk Frozen hu wkoll musical fejn kull element hu mag[gun ma’ ie[or permezz talkanzunetti.

Parkland (KRS – 12)

The Family Dan il-film ise[[ f’ambjent serju u vjolenti wisq biex jissejja[ jew jitqies kummiedja. Ma[dum b’mod effi/jenti, b[alma tistenna minn direttur b[al Luc Besson, imma diffi/li temmen /erti ]viluppi fl-iscript li jittratta l-mod kif fl-Amerika ji;u m[arsa dawk li jg[inu lill-pulizija ji;;ieldu l-kriminalità. Hekk tkun il-familja Amerikana Manzoni ta’ Fred (Robert De Niro) ma’ martu Maggie (Michelle Pfeiffer) u ]-]ew; uliedu, li jkollhom g[al dar-

(KRS – 15)

b’o[ra jibdlu l-belt fl-Ewropa fejn jg[ixu, ta[t kunjom falz, u fejn jibda jippo]a ta’ kittieb, ta[t il-[arsien taluffi/jal tal-FBI Stansfield (Tommy Lee Jones) u ]ew; a;enti o[ra tal-FBI. Imma l-inkwiet jibqa’ ji;ri warajhom … Film mi]g[ud bi sterjotipi negattivi, imma wara kollox dan hu ppakkjat ukoll bi ;rajjiet li qajla jitwemmnu, b[all-;enn ta’ bint Fred dwar g[alliem ;did, jew il-mod kif ibnu jitg[allem

mill-ewwel kull vizzju fl-iskola ;dida fejn jibda jattendi. L-aktar mumenti drammati/i, imbag[ad, huma injorati g[ax jidhru li se[[ew b’kumbinazzjoni. I]da, g[alkemm kemm De Niro kif ukoll Pfeiffer di;à interpretaw dawn ilkarattri diversi drabi, ma tiddejjaq xejn ter;a’ tarahom. Is-sekwenza a[[arija hi ta’ massakru bla skop li huma dawk biss g[atxana g[ad-demm li jiehdu gost jarawhom.

Perspettiva ;dida dwar il-qtil talPresident Kennedy f’dan il-film flokka]joni tal-50 anniversarju fit-22 ta’ Novembru minn dak id-delitt li bidel lAmerika, daqs wara l-attakk terroristiku fuq it-Twin Towers. Il-perspettiva hi dik tan-nies li [ajjithom inbidlet immedjatament malqtil ta’ JFK, g[as-sempli/i ra;uni li f’dawk il-[inijiet kienu hemm, l-aktar listaff tal-isptar Parkland f’Dallas, fejn mhux biss ittie[ed Kennedy wara lattentat, imma wkoll Oswald ferut g[all-mewt ukoll, meta ;ie arrestat fuq suspett li kien hu li qatel lill-President. Dan mhux film li jasal g[allkonklu]jonijiet dwar min#kif#g[aliex tad-delitt li kien ixxokkja nazzjon, u wkoll lid-dinja. Hi l-istorja ta’ tobbastudenti ]g[a]ag[ u infermiera li ppruvaw isalvaw lill-President, dawk madwaru f’dik il-;urnata, il-familja ta’ Oswald, bl-omm tibqa’ tinsisti li binha kien a;ent sigriet tal-Amerikani, Zapruder (Paul Giamati) li kien l-uniku wie[ed li ffilmja l-qtil bil-camera Super 8 tieg[u, u l-pika bejn l-FBI u sservizzi sigrieti f’dawk il-mumenti drammati/i. Skont id-direttur tal-film Peter Landesman, [add ma jista’ jargumenta dwar il-veriti/idà tal-fatti. Insiru nafu dettalji ;odda, li jqanqlu aktar mistoqsijiet milli risposti, i]da l-film jag[ti [arsa wkoll lejn kif kienet il-[ajja ta’ kuljum tan-nies inda[[la f’mumenti mill-aktar importanti u tra;i/i fl-istorja moderna.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Mu]ika

Gaia Cauchi tinterpreta l-kanzunetta rebbie[a ‘The Start’ f’Kiev li tellg[etha fuq nett tal-klassifika finali tal-Junior Eurovision Song Contest. Fir-ritratt tal-lemin tidher kuntenta bit-trofew f’idejha

Forsi f’Mejju nie[du d-double… Fid-9 ta’ April, 1962 Malta kienet qamet titkellem fuq is-su//ess miksub mit-tfajjel Raymond Debono li b’La Giacca Rotta kien reba[ ir-raba’ edizzjoni taz-Zecchino d’Oro. Kien hemm Malti ie[or, John Sultana, li kien kanta Lunapark. Kienu qalu hekk: “Quando Raymond tornò a Malta fu accolto come un eroe nazionale”. Dawk li llum qab]u l-[amsin sena sew forsi g[adhom jiftakru dan l-avveniment imxandar fuq ir-RAI. G[addew [amsin sena, u s-Sibt li g[adda, 30 ta’ Novembru, Malta re;g[et kienet kburija b’tifla ta’ 11-il sena, Gaia Cauchi, li t-talent vokali tag[ha hu straordinarju g[all-età tag[ha. Gaia Cauchi reb[et il-Junior Eurovision Song Contest bl-unika ballad li kien hemm, The Start, miktuba minn Muxu u Elton Zarb flimkien ukoll bl-g[ajnuna mog[tija minn Gillian Attard, l-g[alliema tal-kant

tag[ha li dan l-a[[ar smajna [afna dwarha, anki g[as-su//essi li kisbu Veronica Rotin u Shauna Vassallo f’Ti Lascio Una Canzone. Il-11-il edizzjoni tal-Junior Eurovision Song Contest sar fil-Palazz tal-Arti f’Kiev, il-kapitali tal-Ukrajna. G[all-kronaka, 12-il pajji] [adu sehem f’manifest g[all-kantanti minuri pre]entat minn Timur Miroshnychenco u Zlata Ognevich. It-trijonf ta’ Malta g[all-ewwel darba fl-istorja ta’ kemm [adna sehem kien fuq l-I]vezja, l-A]erbaijan, l-Armenia, San Marino, il-Ma/edonia, l-Ukrajna, il-Belarussja, il-Moldova, Geor;ja, lOlanda u r-Russja. L-interess f’dan ilfestival hu limitat jew inezistenti f’pajji]i li huma prominenti fil-Eurovision b[all-Ingilterra, Franza, il-:ermanja, Spanja u l-Italja, g[alkemm u[ud minnhom dehru fl-ewwel edizzjonijiet biss. Fit-tieni u t-tielet post ;ew Sofia Tarasova (Ukrajna) b’We are One u Ilya Volkov (Belarussja) b’Poy so mnoy li ;abu 121 u 108 punti rispettivament.

L-a[[ar dehra ta’ Malta f’dan ilmanifest ta]-]g[ar kien fl-2010 meta Nicola Azzopardi kienet maret ilBelarussja u kklassifikajna qabel ilqieg[. Sa dik l-edizzjoni, l-‘ambaxxaturi’ riedu jintg[a]lu minn kompetizzjoni lokali. Din id-darba, ming[ajr lebda festival lokali, il-PBS g[a]let lil Gaia biex tirrappre]entana. Il-formula tidher li [admet u [afna jemmnu li f’dan il-manifest tal-Eurovision g[andu jinbidel il-format kif jintg[a]el ir-rappre]entant tag[na. Nemmen li f’manifesti b[al dawn trid ta[dem b’/ertu g[aqal. Trid tibni minn qabel. U hekk jidher li sar, dirett jew indirettament, g[ax Gaia Cauchi kienet di;à kisbet su//ess. Kienet dehret fil-programm tar-RAI ta’ Antonella Clerici f’Ti Lascio Una Canzone ftit tax-xhur ilu ferm qabel ma dehret ma’ Joseph Calleja. Kienet kantat Proud Mary u lit-Taljani u dawk li segwewha bellhithom! Reb[et ukoll il-Junior Festival ta’ Sanremo, unur ie[or presti;ju]. Ing[atat lInternational Achievement Awards fl-

a[[ar edizzjoni tal-Malta Music Awards. Il-futur hu sabi[. {afna qalulha Whitney Houston ]g[ira, i]da l-paraguni huma odju]i. Ma nistax ng[id li tipprometti g[ax di;à ppromettiet sew u bil-kbir, u jalla tkompli tikber artistikament u tikber aktar jekk is-saqajn jibqg[u mal-art. Il-{add filg[axija lura Malta minn Frankfurt, Gaia u t-tim Malti li kien wara s-su//ess tag[ha, sabet mijiet jistennewha. Tawha mer[ba ta’ eroj nazzjonali. U bix-xieraq! Kellha kliem ta’ tif[ir anki mit-tenur Malti internazzjonali Joseph Calleja. Is-social networks, fosthom Facebook, kien mifqug[ b’ritratti tag[ha u b’tant awguri. Fil-jiem li g[addew kien hemm l-a;enda li lil Gaia u lil ta’ madwarha nag[tuhom :ie[ irRepubblika, xenarju konfu]. Nemmen li kollox irid jin]amm fil-perspettiva tieg[u. Tie[u l-unur jew le, Gaia tibqa’ lokalment fenomenu attwali g[al dak li g[amlet s’issa.

Joseph Lia

Andriana Yordanova

Albert Buttigieg

Claudia Tabone

Kul[add jaqbel li Giuseppe Verdi hu wie[ed fost l-aktar kompo]ituri kbar fil-kamp tal-opra u hu wkoll ferm popolari mal-udjenza Maltija. Din issena kienet dedikata g[al dan ilkompo]itur b’kommemorazzjoni talbi/entinarju tat-twelid tieg[u. G[al dan il-g[an ma setax jonqos li l-Orkestra Filarmonika ta’ Malta tiddedika kun/ert proprju g[all-mu]ika

tant melodju]a u sabi[a ta’ Giuseppe Verdi, li se jsir nhar is-Sibt 14 ta’ Di/embru fis-7.30 ta’ filg[axija fitTeatru Manoel. U jekk wie[ed isemmi l-opri, ovvjament ma jistax jonqos il-kant! G[al din is-serata se jing[aqdu malOrkestra erba’ kantanti bravi, issoprani Claudia Tabone u Andriana Yordanova, il-baritonu Joseph Lia u l-

baxx Albert Buttigieg, li se jinterpretaw g[add ta’ xeni varji minn u[ud mill-aktar opri popolari ta’ Verdi b[al Rigoletto, La Forza del Destino, Nabucco, Don Carlo, I Vespri Siciliani u Macbeth fost o[rajn. L-Orkestra min-na[a tag[ha se tibbrilla flinterpretazzjoni ta’ overtures spettakolari li huma mg[ammrin bihom l-istess opri.

Nistg[u ng[idu li Viva Verdi! mhuwiex sempli/ement kun/ert ie[or, imma serata mill-aqwa b’mu]ika mimlija passjoni, romanti/i]mu u melodiji indimentikabbli. L-Orkestra, flimkien mas-solisti, se tkun ta[t id-direzzjoni ta’ Michael Laus. G[al aktar informazzjoni u biex takkwistaw il-biljetti /emplu 21246389 jew ]uru s-sit www.teatrumanoel.com.mt.

Noel D’Anastas

ndanastas@gmail.com

‘Viva Verdi’ fit-Teatru Manoel is-Sibt li ;ej

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Il-pupu tal-injam jer;a’ jie[u l-[ajja

Teatru

Il-Pantomima tal-Milied bil-Malti fl-Istitut Kattoliku Pinokkjo… il-pupu tal-injam ma[dum minn Busuttil b[ala d-dama, Snits b[ala Pinokkjo, Ina

Karikatura ta’ Snits fil-parti ta’ Pinokkjo Justin Brincat

:eppetto jie[u l-[ajja permezz tal-Fairy, xi [a;a li tant kien jo[lom biha :eppetto… i]da x’ji;ri minn hemm? Bla dubju sitwazzjonijiet divertenti g[all-familja kollha li joffru serata ta’ kulur, xenarju mill-isba[, kostumi, da[q, ]fin u dak kollu li g[andu x’jaqsam ma’ spettaklu. Dan kollu se jsir fil-Pantomima bil-Malti li issa hi tradizzjoni u appuntament annwali li flIstitut Kattoliku f’dawn il ;ranet – il-{add 22 ta’ Di/embru fl-10 a.m. bi prezz spe/jali mnaqqas, b’rappre]entazzjoni o[ra fl-istess ;urnata fil-[in tant popolari tal-4 p.m. B[assoltu r-rappre]entazzjonijiet kollha se jsiru fitteatru tal-Istitut Kattoliku, il-Furjana, u jkomplu kif ;ej: f’Di/embru: il-{amis 26 (Boxing Day) fis-2.30 p.m. u 7.30 p.m., il-:img[a 27 fis-7 p.m., is-Sibt 28 fis-7.30 p.m., il-{add 29 fis-2 u 6.30 p.m. u t-Tnejn 30 fis-7 p.m. F’Jannar isiru dawn ir-rappre]entazzjonijiet: il-:img[a 3 fis7.30 p.m., is-Sibt 4 fis-7 p.m., il-{add 5 fis-2 p.m. u 6.30 p.m. u s-Sibt 11 fis-7 p.m. Il-cast b[as-soltu hu wie[ed mill-aqwa b’Toni

Little Red Riding Hood fit-Teatru Manoel

Masquerade tirritorna fit-Teatru Manoel bilPantomima Little Red Riding Hood and YouKnow-Who… Wara s-su//essi li kisbu Jack and the Beanstalk (2008), Aladdin (2009) u The Curse of Snow White (2012), Masquerade tirritorna bil-pantomima Little Red Riding Hood and You-Know-Who fit-Teatru Manoel. Bi storja ambjentata f’villa;; Nordiku miksi bis-sil;, flimkien sejrin insegwu l-avventura li se tg[addi minnha t-tifla tal-kap tal-villa;; Little Red Riding Hood, mibg[uta minn ommha biex i]]ur lin-nanna li toqg[od wa[edha f’nofs foresta msa[[ra. Madankollu, min[abba l-pjanijiet malizzju]i tal-karattru l[a]in, l-istorja malajr tinbidel f’avventura perikolu]a g[ad-dawl tal-qamar kwinta. Little Red Riding Hood and You-KnowWho ti;bor l-elementi tradizzjonali tal-pantomima fit-Teatru Nazzonali ta’ Malta. Imtellg[a mill-Masquerade, miktuba minn Malcolm Galea u b’direzzjoni ta’ Anthony Bezzina, din l-avventura ma;ika hi mimlija

b’karattri fantasti/i u mi]g[uda b’diski li jolqtu l-gosti ta’ kul[add. Familji u tfal se jkollhom /ans jid[lu fl-istorja billi jg[inu lil Little Red Riding Hood u lil s[abha t-Three Little Pigs jeg[lbu l-forzi tal-[a]en, u ja[arbu minn ta[t idejn il-Big Bad Wolf! Id-direzzjoni mu]ikali g[al darb’o[ra tinsab f’idejn Kevin Abela waqt li d-dipartiment talkant hu mmexxi minn Rachel Fabri. Il-kast hu mag[mul minn Malcolm Galea li g[andu lparti tad-dama Auntie Patka, Lisa Mifsud hi Little Red Riding Hood, Luke Dalli fil-parti tal-Big Bad Wolf. Ema Attard, Sean Borg u Becky Brincat huma t-three little pigs, filwaqt li Catherine Brown u Marta Vella huma nNanna u Chief Big Red rispettivament. Little Red Riding Hood se ssir fit-Teatru Manoel mis-Sibt 22 ta’ Di/embru sal-{add 5 ta’ Jannar, b’rappre]entazzjonijiet fit-3 p.m. u fit-8 p.m. Biljetti minn www.teatrumanoel.com.mt jew 21246619. Iktar informazzjoni minn www.masquerademalta.com jew 79793737.

Robinich, Brian Farrugia, Simon Curmi, J Anvil, Felix Busuttil, Julie Pomorski, Guido Fenech, Franky Borg, Alan Falzon, Bernice Darmanin u o[rajn. Il-band b[as-soltu tkun live ta[t id-direzzjoni ta’ Abigail Brown b’arran;amenti mu]ikali ta’ Joe Brown. Il-koreografija hi ta’ Felix Busuttil g[al Yada Dance Company. Pinokkjo g[andu script ori;inali ta’ Toni Busuttil u Snits. Id-direzzjoni hi ta’ Ray Abdilla bil-produzzjoni tkun b[as-soltu ta’ Pawlu Testa. Booking jinsab miftu[ u biljetti jistg[u jinkisbu ming[and Pawlu Testa Travel: 21223340 # 99476468, Booking Office Istitut Kattoliku filg[axija: 21238429, Bar tal-Istitut Kattoliku: Filg[odu u filg[axija: 21242551, Carmen Azzopardi tar-Rabat: 21454836 u Tereza Bazaar ta’ {a]-}abbar: 21892730. Wie[ed jista’ jibbukkja online kemm fuq ilwebsajt uffi/jali tal-kumpanija Teatru Rjal kif ukoll dik tat-teatru tal-Istitut Kattoliku: www.kumpanijateatrurjal.com u www.istitutkattoliku.com.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Media

Albert Spiteri

af.spiteri@gmail.com B’[ajt daqsiex quddiemna

Jumejn ilu smajt storja fuq il-BBC Radio li laqtitni u interessatni [afna – ra;el li miet madwar sentejn ilu [alla lisperma tieg[u biex tista’ tintu]a minn martu (l-armla tieg[u) aktar ’il quddiem. Fi Frar tas-sena li g[addiet, Warren Brewer miet fl-età ta’ 32 sena b’kaw]a ta’ tumur f’rasu. Qabel ma beda jie[u ttrattament mediku, huwa [alla l-isperma tieg[u biex martu, Beth Warren ta’ 28 sena, tkun tista’ tag[mel u]u minnha meta jidhrilha li jkun il-waqt. Imma lHuman Fertilisation and Embryology Authority (HFEA) qed tg[idilha li ma tistax tibqa’ tippriserva l-isperma ta’ ]ew;ha mejjet wara April tal-2015. Il-mara qed t[oss li qed jinkisrilha ddritt tal-g[a]la libera g[aliex jidhrilha li ]-]mien meta hi tag[]el (u jekk fil-fatt tag[]ilx) li tg[addi mill-pro/eduri medi/i biex tista’ tixtri tarbija minn ]ew;ha issa mejjet, g[andu jkun f’idejha u f’idejha biss. “Jiena kif naf x’se ji;ri fil-futur?” qieg[da tistaqsi s-Sinjura Warren. “Naf ]gur li ]ew;i xtaq li jkolli t-tarbija tieg[u.” Il-[ajja b[ala lotterija

Beth u Warren kienu ilhom flimkien tmien snin u qatg[uha li ji]]ew;u sitt ;img[at biss qabel hu miet, fl-isptar fejn kien qieg[ed g[all-kura. Beth idde/idiet li tadotta l-kunjom ta]-]wie; tag[ha, Warren – Beth Warren. Hi qieg[da tg[id li tapprezza kemm

din hi sitwazzjoni tqila u li hi g[a]la diffi/li li ;;ib tarbija fid-dinja meta taf li din ma hi se tara qatt lil missierha. U allura taf li g[andha b]onn i]-]mien biex ta[seb sew dwar dan, ukoll g[aliex g[adu wisq kmieni wara lmewt ta’ ]ew;ha. U iktar minn hekk, Beth tilfet ukoll lil [uha f’[abta bilkarozza ftit ;img[at biss qabel [allieha Warren. G[alhekk hi qed tg[id li g[andha tit[alla ]-]mien kollu li te[tie; biex tkun tista’ tag[mel l-g[a]la tag[ha billibertà kollha – ukoll li fl-a[[ar milla[[ar ma tixtrix tarbija. Imma l-Awtorità qed tg[arrafha li lkunsens mog[ti minn ]ew;ha kien skada f’April li g[adda imma ;ie esti] b’sentejn. L-avukat tas-Sinjura Warren qed jg[id li r-regolamenti ma[ru;a fl2009 qed jimponu in;ustizzja fuq Mrs Warren. “Huwa sens komun,” qed jg[id lAvukat, “li s-Sinjura ting[ata ]-]mien kollu li g[andha b]onn biex tag[mel idde/i]jonijiet tag[ha. Hi biss taf kemm trid biex to[ro; mill-we;g[a tat-telfa ta’ ]ew;ha u ta’ [uha. Min g[andu ddritt jimponi fuqha l-g[a;la biex tidde/iedi f’mument hekk delikat u diffi/li g[aliha?” B’idejna fuq qalbna^ U g[alhekk l-Avukat qed jg[id li hemm [afna inkonsistenzi f’dawn irregolamenti, ng[idu a[na li l-isperma

ma tistax tin]amm ippriservata aktar minn April ta’ sentejn o[ra, imma jekk tin[are; mill-fri]a u jin[olqu l-embrijuni minnha, dawn jistg[u jin]ammu g[al seba’ snin. Ukoll, qed jg[id l-Avukat, Sewqan b’mo[[ /ar

Cyberspace

Salvu Felice Pace sfelicep@go.net.mt

Kummenti dwar websajts li ]ort

G[alkemm hu diffi/li li tikkumbatti drawwiet li jid[lu f’xi aspett kulturali, hemm sfidi li jridu ji;u mi;;ielda u mirbu[a. Huma [afna li g[ad g[andhom il-mentalità li biex ti//elebra u tie[u pja/ir, trid li ta’ bilfors tixrob l-alko[ol sakemm ma tarax art. Fl-Ingilterra l-office party ta’ qabel il-Milied kien mistenni minn impjegati biex jixorbu g[al sig[at twal. Ittra;edji li kienu jse[[u fit-toroq min[abba sewqan ta[t l-influwenza ta’ xorb fil-jiem ta’ qabel il-Milied u matul l-ista;un festiv kienu [olqu kampanji estensivi fir-Renju Unit li x-xorb u s-sewqan iwasslu g[allimwiet. Il-messa;; fir-Renju Unit kellu su//essi kbar. Il-kultura taxxorb b’mod abbu]iv bdiet tinbidel u llum [afna ]g[a]ag[ Ingli]i jew imorru b’xi taxi g[al parties talMilied jew wie[ed mill-grupp i]omm ru[u lura milli jixrob. F’Malta fis-sena 1997 kien twaqqaf The Sense Group li l-g[an tieg[u kien u jibqa’ t-tnaqqis tal-[sara relatata mal-alko[ol bllli j[e;;e; ixxorb moderat permezz ta’ g[add ta’ inizjattivi fokalizzati b[al dik li qed

Tg[id nixtri, ma nixtrix…^ Tg[id insib ra;el ie[or^ U jekk ma nsibx…^

i]-]mien mog[ti lis-Sinjura Warren ma jippermettilhiex tixtri aktar minn tarbija wa[da. Imma ma hemmx restrizzjonijiet fuq il-[ru; tal-isperma millpajji]. G[alhekk Mrs Warren tista’ to[ro; mill-Ingilterra biex tag[mel dan il-pro/ess mediku. Il-ka] ta’ Mrs Warren g[andu jinstema’ s-sena d-die[la. Fl-istess [in, hi qed i]]omm it-triq g[aliha miftu[a li tista’ tiltaqa’ ma’ ra;el ie[or u tkun tixtieq tibda familja mieg[u, u hekk ma jkollhiex g[alfejn tu]a l-isperma ta’ ]ew;ha mejjet. Hi l-pro/edura li meta persuna jkollha l-[tie;a li tag[mel xi radjuterapija, jitte[dulha xi bajdiet jew l-isperma biex ikunu ippriservati min[abba li din it-terapija tista’ tikkaw]a l-infertilità. Ir-regolamenti tal-2009 jippermettu li l-bajdiet jistg[u jin]ammu g[al 55 sena, imma l-persuna li tkun ipprovdiethom trid i;;edded il-kunsens tag[ha kull g[axar snin. U naturalment, min imut ma jistax jibqa’ jag[ti l-kunsens. L-Awtorità regolatorja qed i]]omm il-kuntatt mal-avukat tas-Sinjura Warren biex tipprova kemm possibbli timxi max-xewqa tag[ha g[aliex tag[raf li din hi sitwazzjoni tassew delikata. Imma fl-istess [in g[andha jdejha marbutin g[aliex il-li;i tg[id dak li tg[id u r-ra;el, la issa miet, ma jistax jag[ti aktar il-kunsens tieg[u. Id-domanda tibqa’: Hu etikament

sew li tinxtara tarbija wara l-mewt ta’ wa[da mill-partijiet? Ir-rapport tal-BBC silet il-ka] ta’ Diane Blood, li ;ara fl-1997. Din issinjura kienet kisbet id-dritt li tu]a lisperma ta’ ]ew;ha mejjet, marret barra mill-Ingilterra u [adet it-trattament me[tie;. Imma dan il-ka] kellu differenza importanti minn dak ta’ Mrs Warren – is-Sinjura Blood kienet qed tu]a sperma li ttie[det minn ]ew;ha meta dan kien f’koma u ma kien ta l-ebda kunsens. Mrs Blood xtrat ]ew; subien wara t-trattament mediku li [adet filBel;ju. Mrs Warren kellha l-kunsens ta’ ]ew;ha g[aliex dan iffirma diversi dokumenti, appuntu biex jag[tiha dan il-permess. Ma jie[u fastidju [add, imma jiena nara [jiel iwer]aq ta’ egoi]mu hawn. {a nikkwota biss kumment ta’ semmieg[ fuq dan il-feature: “Kemm hu sew li Mrs Warren qed tg[id li g[andha tie[u ]-]mien g[aliex forsi g[ad tiltaqa’ ma’ ra;el ie[or u tkun trid tag[mel familja mieg[u! Tajjeb! U kemm bi[siebha ddum tistenna? Kif ta[seb li j[ossuhom il-;enituri ta’ Mr Brewer, li forsi jixtiequ li jkollhom neputi minn ta’ binhom? Mrs Warren kien messha dde/idiet ma’ ]ew;ha qabel miet u kien isir dak li kellu jsir dak i]-]mien.”

issir g[al darb’o[ra din is-sena dwar il-periklu serju involut fis-sewqan meta min isuq ikun ta[t l-influwenza tax-xorb alko[oliku. Il-kampanja “}omm mo[[ok /ar” hi immirata g[al kul[add.

Na[seb li din hi zona wkoll kemm g[all-g[alliema fl-iskejjel kif ukoll g[al kull min hu involut fl-edukazzjoni ta]-]g[a]ag[. Fis-sit issib tag[rif dwar The Sense Group, li jista’ ji;i kuntattjat b’email lil info@tsg.org.mt jew billi tu]a lformula li ssib fis-sit stess. Issib ukoll quiz dwar l-effetti tax-xorb alko[oliku fuq il-mo[[, a[barijiet dwar l-attività tal-grupp permezz ta’ kampanji informattivi u taqsima dwar kif bix-xorb alko[oliku jintilef ilkontroll. U dan mhux fi ]mien ilMilied biss.

Xorb responsabbli Il-websajt ta’ The Sense Group g[andha titlu tassew addattat, www.drinkawaremalta.com. Din hi ba]ikament websajt edukattiva fissens wiesg[a tal-kelma. Tibda bi tliet posters. L-ewwel wie[ed dwar kif g[andek tittratta xxorb alko[oliku. Hawn issib minjiera ta’ tag[rif tassew siewi b’referenzi awtorevoli g[al dak li tg[id il-World Health Organisation dwar dan issu;;ett. It-tieni poster jifta[ fi gwida dwar x’g[andek tag[mel biex ix-xorb ma j/ajparlekx mo[[ok. Issib ideat

pratti/i b[al li g[andek tiekol qabel ma tmur g[al xi party, g[andek tixrob soft drinks ta’ spiss u g[andek toqg[od attent li ma ta//ettax xorb minn g[and [addie[or g[ax dawn jistg[u jkunu spiked, ji;ifieri xi tip ta’ droga tista’ tkun intefg[et maxxorb. It-tielet poster hi zona ta’ tag[lim u pariri g[all-;enituri.

X’ipokresija!

Joseph Muscat mid-dehra nesa lpariri li kien ta li]-]g[a]ag[ Maltin u G[awdxin u lill-poplu tal-I]landa biex ma jivvutawx favur is-s[ubija fl-Unjoni Ewropea. Fl-Ukrajna ftit ;ranet ilu tkellem dwar l-importanza li ]-]g[a]ag[ ta’ dan il-pajji] jimmiraw li jkollhom passaport Ewropew, li fil-fatt ifisser opportunitajiet enormi g[alihom. Mur [udu bis-serjetà! G[ax ma [ax mieg[u kaxxa passaporti Maltin u qassamhom b’xejn flUkrajna la hu tant konvint issa dwar is-s[ubija fl-UE!

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Reli;jon

Ambro;: Bniedem ta’ Tama

Illum jixraq li nitfg[u ftit il-[arsa tag[na fuq Ambro;, l-Isqof qaddis ta’ Milan, dik il-belt li fuq it-tron episkopali tag[ha po;;ew isqfijiet qaddisa ta’ g[erf liema b[alu, im]ejna mis-smewwiet. Ambro;, kontra Santu Wistin, ma kiteb l-ebda ktieb tal-istqarrijiet. Imma Ambro; kien dak li [ejjielu t-triq, g[ax lil Wistin g[enu [afna fit-triq spiritwali tieg[u. F’wie[ed mill-kotba tal-Istqarrijiet, Santu Wistin kiteb: “Jien [sibt li Ambro; kien bniedem fer[an f’g[ajnejn in-nies g[ax kien onorat u mi;jub. Imma bqajt ma nistax nifhem x’kien hemm li qed jimlieh bit-tama sakemm fl-a[[ar fhimt li Ambro; kien [addan lil Kristu u kien jir/ievi l-[ob] tassema li hu Kristu” (Kapitlu 4;30). Ambro; jg[allimna [afna; hu kien

ta’ ispirazzjoni kbira g[al Santu Wistin li aktar tard sar wie[ed millaqwa kittieba tal-Knisja u l-og[la fost l-g[orrief tag[ha. Ambro; kien jg[a;;eb lil Wistin g[ax kien bniedem ta’ tama kbira. Hu kien konxju millkliem ta’ Kristu meta qal; “Jiena rRag[aj it-Tajjeb, Jiena nag[raf innag[a; tieg[i u n-nag[a; tieg[i jag[rfu lili.” Ambro; kien jg[ix bittama. :esù kien jikkontempla lil Alla l-Missier. G[ax bejnu u l-Missier kien hemm rabta intima. Ambro; kien mag[]ul imbag[ad minn Alla biex ikun isqof tieg[u. Kull bniedem fid-dinja g[andu xi responsabbiltajiet importanti, anki jekk hu minsi minn kul[add. L-istess Ambro;. Alla g[a]lu biex ikun isqof tieg[u. U b[ala isqof Ambro; seta’ jwassal ilkelma ta’ Alla lil nies o[rajn.

ILLUM IL-{ADD It-Tnissil Bla Tebg[a tal-Ver;ni Mqaddsa

Mill-kon/epiment [ielsa

:enesi 3,9-15.20< Salm 97< Efesin 1,3-6,11.12< Luqa 1,26-38

Fr Charles Fenech, OP Il-{sieb Il-festa li qed ni//elebraw illum ad unur il-Ver;ni Mqaddsa Marija hi /elebrazzjoni tal-inno/enza tag[ha mill-kon/epiment fil-;uf ta’ ommha. Hi l-Eva l-;dida u permezz

Ambro;ju> l-Isqof ta’ Milan li [ejja t-triq spiritwali g[al Santu Wistin

Ta[bit u konfront g[al Ambro; Wistin kien jistaqsi bejnu u bejn ru[u x’kien qed i[abbat lil Ambro;. Ambro; kellu b[al ba[ar qudiemu. Kif jag[mel il-ba[ar? I[abbat u jinkwieta lil min ikun fuqu g[ax il-ba[ar ]aqqu ratba u rasu iebsa. Il-ba[ar ib]a’ minnu g[ax ma jafx ikun [abib mal-bniedem. Anzi, g[all-kuntrarju j[abbtu [afna jaf. Ambro; kien qisu f’ba[ar ta’ maltemp; ma jafx x’se jaqbad jag[mel. Kultant a[na b[al Ambro; insibu ru[na quddiem [afna ta[bit u nkunu rridu nesperjenzaw l-g[ajnuna ta’ Alla. Imma kien hemm [afna xi jfarr;u. Kien hemm [afna nies li ppruvaw

jg[inuh lil Ambro;ju. {ass ukoll konfort intern. Hu jikteb lil wie[ed minn [biebu: “Hemm b[al xmara li l-qaddisin ta’ Alla jg[addu minnha u j[ossu lil Kristu fiha”. Dawn il-kelmiet ta’ Ambro; jafu lori;ini tag[hom fil-kitbiet ta’ :wanni l-Appostlu g[ax dan ukoll jitkellem minn g[ajn ta’ ilma [aj mimlija bilqawwa tal-Ispirtu s-Santu. Bil-grazzja ta’ Alla, kollox jista’ jsir. L-Ispirtu s-Santu jibqa’ l-g[ajn ta’ kull barka li jimliena bil-fer[ u bil-hena kull darba li nkunu mdawra bin-niket u s-sofferenza.

{SIEB O Marija li d[alt fid-dinja ming[ajr tebg[a, aqlg[alna l-grazzja li no[or;u minnha ming[ajr [tija.

tag[ha Alla jwarrab dak kollu li kienet wettqet l-ewwel Eva. Marija gawdiet intimiet singulari ma’ Alla, g[aliex kienet hija li kkon/epiet bil[idma tal-Ispirtu s-Santu u ;arret fil;uf tag[ha g[al disa’ xhur s[a[ lillIben ta’ Alla. Il-;isem tag[ha, kon/eput ming[ajr tebg[a u [tija sa mit-twelid, kien it-tempju naturali biex i]omm fih il-[ajja umana talIben ta’ Alla. Illum naraw ukoll li kif Alla g[a]el lil Marija, a[na wkoll ma[bubin u mag[]ulin ta’ Alla. Alla g[a]ilna sa minn qabel it-twaqqif tad-dinja. Jafna b’mod personali u jrid jurina li lkoll kemm a[na a[na l-mag[]ulin tieg[u. Fil-festa tal-lum mhux biss ni//elebraw b’tif[ir lil Marija, i]da hu wkoll mument ta’ ringrazzjament g[al dak li Alla jag[mel mag[na sa minn qabel ;ejna fid-dinja. Il-Kelma Fl-ewwel Qari tal-lum, me[ud mill-:enesi, g[andna l-waqg[a talewwel bnedmin, waqg[a li kienet turi li g[alkemm Alla [alaq il-bniedem, dan [allieh f’libertà assoluta li sa[ansitra jista’ je[odha kontra tieg[u. Il-mara wie;bet “is-serp da[ak bija u kilt”. L-ewwel bnedmin [aduha kontra l-kmand ta’ m[abba li tahom Alla. L-ewwel bnedmin

tennew li lkoll kemm huma ma setg[ux iwettqu dik l-im[abba li weg[du lil Alla g[ax /edew g[allpressjoni tal-[a]en. L-ewwel Eva /ediet u g[alhekk kien je[tie; Eva ;dida biex ter;a’ tmexxi l-pro/ess ta’ salvazzjoni li Alla baqa’ jrid iwettaq fuq il-bniedem, issa mifni mid-dnub. Is-Salm Responsorjali minn Salm 97 huwa g[anja lill-

Mulej g[ax g[amel l-g[e;ubijiet u rridu nfa[[ru llum il-Mulej g[ax mal-umanità g[amel g[e;ubijiet kbar. “G[arraf il-Mulej is-salvazzjoni tieg[u, f’g[ajnejn il-;nus wera l-;ustizzja tieg[u.” Fil-Van;elu tallum, me[ud minn San Luqa, g[andna t-t[abbira tal-An;lu Gabriel lil Marija. Hija kienet mimlija bil-grazzja u l-Mulej kien mag[ha. Hu messa;; qawwi ta’ missjoni kbira li Alla kien qed jafda f’idejn xebba. Marija tintelaq f’idejn Alla u tg[id IVA. Ir-riskju [aditu g[al Alla. Il-{ajja “Tib]ax, Marija, g[ax int sibt grazzja quddiem Alla!” Messa;; qawwi ta’ kura;; minn Alla permezz tal-An;lu Gabriel. Messa;; lil Marija i]da messa;; ukoll lillumanità kollha. Messa;; li ried juri l-kuntatt kontinwu bejn Alla u lbniedem. Alla qatt ma j[allina wa[edna anki meta l-bniedem [adha kontra tieg[u. Marija wie;bet IVA – HAWN JIEN IL-QADDEJJA TALMULEJ, [a jsir minni skont kelmtek. Marija t[awdet quddiem ilkliem tal-An;lu Gabriel. I]da qalet iva. Iva konvinta minkejja li ma fehmet xejn x’ried minnha Alla, i]da permezz tal-[idma tal-Ispirtu sSantu setg[et tintelaq f’idejn Alla. A[na wkoll [afna drabi ni;u mitlu-

ba nwettqu missjonijiet minn dak Alla li g[a]ilna sa minn qabel il[olqien, dak Alla li j[obbna u jsegwina kull [in. Il-festa tal-lum turi li l-im[abba ta’ Alla hi dik li ssegwina b’kull mod, kif [aseb biex wettaq fit-tnissil ming[ajr tebg[a ta’ Marija. Il-Muelj hu dak li j[arisna kull [in... huwa a[na li rridu n[arsu ftit madwarna u naraw li g[andna nwettqu dak kollu li jordnalna lMulej anki jekk f’/erti mumenti ma nifhmux. Id-Djalogu

O Marija li d[alt fid-dinja ming[ajr tebg[a, aqlag[lna l-grazzja li no[or;u minnha ming[ajr [tija.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

{sibijiet

It-tajprajter

Bob Perks jirrakkonta: Darba d[alt f’[anut, wara [afna ;iri fi [wienet o[ra, u rajt il-proprjetarju okkupat ma’ klijenti o[ra. {adt gost, g[ax kelli /ans indur ming[ajr ma joqg[od jispjegali kull bi//a li n[ares lejha. U dort il-[anut b’kumdità. Fl-a[[ar ilma[t tajprajter b[al dik li kelli meta kont ]g[ir, u li kienet il-bidu tal-interess tieg[i fil-kitba. Kont bdejt ma’ sie[bi, f’kamra ]g[ira: [ri;na ;urnal lokali. L-unika edizzjoni li [ri;na kienet ittajpjata b’tajprajter b[al dik li kont qed nara f’dal-[anut talantikitajiet. Ippruvajt in[addimha ftit, imma ndunajt li l-fa/ilità talkompjuter kienet nessietni xi ftit il-manuvri tal-magna l-antika. Bdejt nu]a subg[ajja ta]-]ew; idejn biex nara jekk l-ittri kollha kinux ja[dmu sew. Sibt li w[ud mhumiex jistampaw. “Min se ja[dem biha?” g[idt lili nnifsi minn ta[t l-ilsien. “Sidha”, qaltli vu/i minn warajja. Kien sid il-[anut. Spjegajtlu g[aliex in;bidt lejha. Qalli li [afna j[arsu lejha, imma l-ittri neqsin jaqtg[ulhom qalbhom. Qalli li g[andha storja warajha, li sidha kien mo[[u tant fixxog[ol li l-mara telqitu. {asra hux. Staqsieni nafx liema ittri huma neqsin. U jien g[idtlu li na[seb li kienu l-ittri “V”, “E”, “O”, “F”, “L” u “I”. Qalli li wara li telqet martu, ma setax jikteb iktar. U ne[[a, fil-fatt, l-ittri L,O,V,E, I u F, g[ax “without LOVE there is no LIFE”. Bla IM{ABBA m’hemmx {AJJA. U rajtu jimsa[ demg[a minn g[ajnejh. L-istorja ta’ dik it-tajprajter kienet listorja ta’ sid il-[anut innifsu. Storja ta’ qsim il-qalb li fet[itli g[ajnejja g[all-valur tal-im[abba fil-[ajja, im[abba li anke sid il-[anut u sid it-tajprajter kien naqasha bil-kbir ukoll, g[ax tefa’ l-ener;ija kollha tieg[u fuq ix-xog[ol, waqt li ttraskura g[al kollox lil martu.

Dun Pawl Camilleri Opinjonista pauca43@gmail.com

G[and Frate Jacoba!

Patri Mario Attard OFM Cap Opinjonista

G[and Frate Jacoba titg[allem tg[ix ta’ bniedem u Nisrani a[jar!

koprejtha meta l-Fraternità Fran;iskana Kapu//ina ta’ G[ajn Dwieli, li nag[mel parti minnha, i//elebrat il-kapitlu fratern tag[ha. Qieg[ed nirreferi g[al Dar Frate Jacoba, id-dar Fran;iskana li tinstab f’Wied il-G[ajn. Is-sbu[ija sempli/i u naturali li t[addan mag[ha lil Dar Frate Jacoba fakkritni f’dak li g[anna lill-Mulej San Fran;isk dwar ‘Ommna l-Art’ fl-G[anja tal-{lejjaq. “Tkun imfa[[ar Mulejja, f’o[tna u ommna l-art, li tg[ajjixna u tmexxina, u tag[ti kull xorta ta’ frott ma’ ward u [xejjex imlewna”. Dar Frate Jacoba tg[ix fil-milja tieg[u dan il-prin/ipju li jsemmi San Fran;isk fl-G[anja tal-{lejjaq bl-akbar g[aqal, spe/jalment fit-t[addim tas-sistema msej[a permakultura. Bill Mollison u David Holmgren, li ivvintaw dan it-terminu, g[arfu li jekk l-organi]mi jit[allew wa[edhom huma jistg[u jiffurmaw komunitajiet li jsostnu lil xulxin. Mela biex dawn il-komunitajiet ta’ organi]mi jitrabbew l-a[jar [a;a hi li fl-istess g[alqa jitkabbru prodotti differenti bil-g[an li jin[oloq bilan/ me[tie; fit-t[addim tal-art. Il-permakultura t[ares id-diversità ;enetika ta’ pjanti u annimali, kemm slava; u anki domesti/i. Dan ifisser li je[tie; li jkun hemm varjetà fit-t[addim ta’ prodotti, irqajja’ fil-[amrija li jit[allew jikbru wa[edhom, g[adajjar imferrxin, annimali jirg[u u fl-istess [in idemmlu l-in[awi b’mod millaktar naturali, biex il-[arsien tad-diversità tal-ekosistema tkun s[i[a. L-ind[il tal-bniedem hu mill-inqas u jsir biss biex jikkumplimenta lill-ambjent b’mod li j[ares id-diversità ta’ ekosistema fis-s[u[ija tag[ha kemm fl-u]u tal-art u kif ukoll fl-istil ta’ [ajja li persuna tadotta biex tg[ix. Id-Dar ;iet imsemmija g[al Frate Jacoba. Jacoba kienet mara nobbli Rumana. Meta ]ew;ha miet u [allieha b’]ew; ulied hija baqg[et tamministra l-;id kbir li [allielha. Jacoba kienet mara b’qalb tassew Fran;iskana g[aliex qalbha qasmitha mal-foqra, mal-morda u mal-batuti. Fran;isku u s[abu l-patrijiet ukoll ibbenefikaw mit-tjubija ta’ Jacoba. Fil-fatt kull meta Fran;isku u s[abu kienu jitilg[u Ruma Jacoba dejjem kienet tilqag[hom b’idejha miftu[a u taqdihom fil-[ti;iet tag[hom bl-akbar im[abba. Min[abba l-[biberija li kien hemm bejn Fran;isku u lpatrijiet tieg[u ma’ Jacoba, il-qaddis laqqamha bl-isem familjari ta’ Frate Jacoba. Kien iqisha wa[da minn [utu. Jacoba kienet l-unika mara li kienet pre]enti fil-mewt ta’ San

Ra;el qal lill-mara: “sa nibda na[dem iktar, biex insiru sinjuri”. Il-mara we;bitu: “a[na mhux ;a sinjuri?” “Kif sinjuri?” qalilha “mela a[na mhux naqilg[uha u nikluha?” “Veru”, qaltlu martu, “imma isma’ kif na[sibha jien. A[na sinjuri prin/ipalment g[ax g[andna lil xulxin. Jekk se ta[dem iktar, il-probabbiltà hi li jkollna i]jed flus, imma nsiru inqas sinjuri, g[ax innaqqsu [afna iktar il-[in g[al xulxin.” – Inkun l-a[[ar wie[ed li mmaqdar il-b]ulija u ninkora;;ixxi l-g[a]]. Lanqas ma jien kontra ambizzjonijiet fl-iskola so/jali sakemm ikunu akkwisti li l-prezz li jit[allas g[alihom ma jkunx og[la mill-akkwist. :ieli iktar xog[ol ikun indispensabbli wkoll g[ar-relazzjonijiet. Prudenza. – Xog[ol u relazzjonijiet huma valuri, u possibbilment m’g[andhomx jitkesksu kontra xulxin. G[alhekk huma importantissimi mi]uri family-friendly tassew. Jaqbel lil kul[add: mhux biss bir-relazzjonijiet familjari, imma anke lill-azjendi interessati u lis-so/jetà in;enerali. It-tkissir talfamilji, anki f’termini ekonomi/i, hu di]astru so/jali li jattakka lil kul[add, a]jendi inklu]i.

Mulej, il-familja u x-xog[ol ori;inaw minnek. Int ridtna nikkuraw il-bniedem u l-[olqien ta’ madwaru. G[inna niksbu bilan/ li jkun bilan/ tassew. T[alliniex inkunu inqas biex ikollna i]jed. G[inna nibnu kundizzjonijiet ta’ xog[ol li jiffavorixxu l-g[aqda tal-familji.

Fran;isk nhar is-Sibt 3 ta’ Ottubru 1226 u anki li tinsab midfuna fil-kripta [dejn il-qabar tieg[u. L-art li fuqha hi mibnija Dar Frate Jacoba ng[atat b’donazzjoni minn ]ew; nisa li, b[at-twajba Jacoba, [allew lill-qalb kbira tag[hom tag[mel dan il-;est tassew sabi[. G[alhekk id-Dar ;iet mog[tija l-isem ta’ din il-mara importanti fl-istorja Fran;iskana kemm biex tibqa’ ti;i mfakkra u kif ukoll g[aliex l-isem Frate Jacoba juri li dak li se[[ fi ]mien San Fran;isk se[[ ukoll fi ]mienna. Dar Frate Jacoba turi tt[addim tal-[sieb Fran;iskan tal-fraternità fis-sens wiesa’ tal-kelma, ji;fieri dak ta’ komunità miftu[a b[alma jing[ex fid-Dar. Dar Frate Jacoba hi msejsa fuq tliet pilastri: l-ispiritwalità, il-karità u l-ambjent. L-aspett spiritwali jag[ti importanza kbira lill-bniedem kif inhu iktar milli kif jidher. It-terapewtika li tintu]a f’Dar Frate Jacoba titwettaq b’[idma fuq l-ambjent li fih wie[ed jg[ix aktar milli fuq l-individwu [alli ma ssirx vjolenza fuq il-karattru tieg[u. Dan hu l-metodu li kien ju]a San Fran;isk, ji;ifieri li jo[loq l-ambjent biex il-bniedem jirritorna mill-bidliet kollha li l-[ajja tkun g[amlet fuqu g[all-karattru ori;inali tieg[u. F’ambjent b[al dan il-qalb tkun tista’ titkellem u l-karattru tal-individwu jkun jista’ jo[ro; ming[ajr inibizzjonijiet. Il-karità m[addma f’Dar Frate Jacoba hi evan;elika. Idek ix-xellugija ma tkunx taf x’inhi tag[mel il-leminija. Hi dik lg[ajnuna mog[tija lill-bniedem biex jg[in lilu nnifsu u jer;a’ jiskopri hu min hu. Fl-a[[ar nett fil-qasam ambjentali s-sistema tal-biedja li tintu]a f’Dar Frate Jacoba hija msejsa fuq il-kun/ett tal-permakultura, sistema li hi [ielsa minn sustanzi artifi/jali u pesti/idi. B’hekk in-natura qed tit[alla tag[mel xog[olha u lbniedem qieg[ed hemm biex jikkumplimentaha biss. Din il[idma tinvolvi [afna xog[ol bl-idejn. Ir-residenti f’din il-komunità miftu[a jg[ixu bis-sistema tal-permakultura li t[addan fiha l-istil ta’ [ajja li persuna tg[ix b’mod li kemm l-ambjent u anki l-bniedem ji;u m[arsa. G[alikom li tixtiequ tqattg[u ;urnata f’Dar Frate Jacoba tistg[u //emplu 20995249 inkella ]]uru s-sit elettroniku www.youth-alive.net. Inkella ibag[tu email fl-indirizz: youthalivefoundation@gmail.com. G[and Frate Jacoba titg[allem tg[ix ta’ bniedem u Nisrani a[jar!

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Tifel ta’ 10 snin jitkellem bil-kontra

Video ta’ tifel Sko//i] ta’ 10 snin jitkellem bil-kontra bl-Ingli] qieg[ed jag[mel su//ess kbir fuq Youtube. Aktar minn 1.5 miljun ru[ raw lil Cameron Bissett jag[mel din il-bi//a xog[ol. Il-;enituri tieg[u po;;ew dan ilvideo meta nteb[u bil-[ila bizzarra tieg[u tieg[u fil-lingwa. Cameron jintrodu/i lilu nnifsu permezz ta’ iPad li tittradu/i dak li jkun qed jg[id. Fil-video t-tifel jippronun/ja b’lura l-fra]ijiet ‘I went outside to play on my bike today’, ‘I’m going to Canada for my summer holidays’ u ‘I fell off my bed and landed on my head’. {a;a tal-iskantament hi kif jirnexxielu jg[id bil-maqlub l-isem tal-kanzunetta popolari ta’ Mary Poppins ‘Supercalafragilisticexpialid otious’.

Kur]itajiet

Cameron Bissett> jitkellem bil-kontra

Wie[ed mill-pumi sbie[ li se jitne[[ew mill-Vancouver City Hall

Il-pumi bbannjati f’Vancouver fil-Kanada Il-pumi se jkunu bbannjati fil-belt ta’ Vancouver fil-Kanada minn Marzu tassena d-die[la. Li;i li g[adha kif g[addiet tag[milha kontra l-li;i li fi djar ;odda jitwa[[lu l-pumi mal-bibien ta’ barra. Minflok irid jintu]a manku. Il-li;i tapplika wkoll fuq kull bini, anki dak governattiv. Min[abba f’hekk se jitne[[ew il-pumi kollha li hemm fil-Vancouver City Hall fejn hemm numru kbir ta’ pumi b’disinn artistiku

li huma bi//iet tax-xog[ol tal-arti. Min di;à g[andu l-pumi d-dar mhux obbligat li jne[[ihom g[aliex din il-li;i mhix retroattiva. Il-kunsillier Geoff Meggs qal li dawk ir-residenti li jixtiequ l-pumi fid-djar ;odda tag[hom se jibqg[u b’xiber imnie[er. Meggs qal li l-li;i saret g[al ra;unijiet ;usti. Wa[da minnhom, skont hu, hi “biex ikunu moqdija a[jar dawk b’xi di]abbiltà.” Jenn Vest, il-mara li /emplilha ‘satana’

G[amilha ta’ pulizija biex jie[u Immissjat telefonata ming[and d-doughnuts bl-ir[is ‘Satan’ u /emplitlu lura

Ra;el minn Florida fl-Istati Uniti kien arrestat u akku]at li g[amilha ta’ pulizija biex jixtri d-doughnuts bl-ir[is. Charles Barry, ta’ 48 sena, regolarment kien imur fil-[anut Dunkin’ Donuts u jitlob li jing[ata d-doughnuts bl-ir[is li jing[ata lill-pulizija. L-impjegati fil-[anut kienu draw lirra;el jg[addi g[andhom u jixtri ddoughnuts. U mhux darba u t-tnejn li kien ukoll imur fi tmiem il-;img[a mal-familja tieg[u wkoll. Imma l-managers tal-[anut bdew jissuspettaw fih, ;abu pulizija g[assa u qabduh juri lbadge ta’ pulizija li kienet falza.

Charles Barry> ]aqqu taqag[lu g[ad-doughnuts

Meta omm rat li kellha ‘missed call’ ming[and ‘Satan’ tant inkwetat li /emplitlu lura biex tara x’ried. Jenn Vest kienet titma’ lit-tarbija tag[ha f’darha f’Colorado u ma rrispondietx it-telefonata. Imma xxukkjat ru[ha meta rat li l-numru li /emplilha kien 1666-666-666. Meta l-mara intervistawha fuq it-televi]joni qalet li kienet nofsha rieqda tredda’ lit-tarbija u t-telefonata qajmitha fuq tag[ha. “B]ajt tassew,” qalet il-mara. “U aktar b]ajt meta r/evejt mat-48

messa;; li fuqhom kien hemm biss ilkelma ‘Satan’”. Hi ma /emplitx mill-ewwel u g[addiet lejl titqalleb inkwetata ma tafx jekk kellhiex i//empel lil ‘Satan’. Meta l-g[ada /emplet ma rrisponda [add imma l-Pulizija li investigat ilka] sabet li din kienet ;ejja ming[and xi [add li sar jaf binnumru tal-mowbajl ta’ Vest peress li fil-jiem ta’ qabel kienet qassmet karti bin-numru tag[ha biex ti;bed lin-nies lejn il-negozju li kienet g[adha kif fet[et.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Passatemp

Mimdudin> 1. Elemo]ina (6) 3. Ibnu ra wie[ed nobbli? (6) 7. Intefa[ bih innifsu (7) 8. Ma [alliex mag[luq (5) 9. Hekk jag[mel mus b’xafra tajba (5) 10. Suffi/jenti (9) 11. Ix-xorb [adu! (5) 13. I;;ieled sider ma’ sider (5) 15. Kubi ]g[ar tas-sil; (6) 17. Sib tarf il-kwistjoni jew [oll il-problema int (5) 21. Grassa ta’ xi w[ud! (9) 23. Tista’ tkun wa[da bla temma, ng[idu (5) 24. Dan jidher f’xi n[awi misterju]i! (5) 25. {ames posti li g[andek tg[idhom kuljum (7) 26. Din rat mod ie[or u saret familjari (6) 27. Dan ikun jifhem [afna f’xog[lu (6)

Weqfin> 1. Ra;el u mara mi]]ew;in (6) 2. G[abra li ma tarahiex (5) 3. Meta tixtri jippakkjawlek fihom (5) 4. Effett ta’ dija minn fuq [a;a g[allo[ra (7) 5. G[enba mqadda u [elwa (5) 6. Bqajna nsostnu li mhux veru (6) 7. Hekk tag[mel ix-xemx tas-sajf, ti]re; u … l-ankri! (5) 12. Fil-k/ina xog[lu (3) 14. Nota mu]ikali wara l-‘Fa’ (3) 15. Kunjom Ru]ar, il-poeta mag[ruf Malti (6) 16. Passa;; twil dejjaq bi kmamar fuq kull na[a (7) 18. Tal-……, ir-Rabat, Malta. Kelma li tfisser ‘don’ (5) 19. Tintreba[ u tintilef fil-qorti (5) 20. Marret g[an-na[a l-o[ra tat-triq (6) 22. Insir il-werriet (5) 23. Ida[[ku dawn fuq il-palk (5)

6 8

Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret nhar il-{add li g[adda Mimdudin> 1. Deffes; 3. Katuba; 7. Spettur; 8. Ankra; 9. Dritt; 10. Mannarett; 11. Russi; 13. Jinten; 15. Sardin; 17. Ber;a; 21. Furkettun; 23. Malli; 24. Rikeb; 25. Arbulat; 26. Ba[[ru; 27. Ma[nuq. Weqfin> 1. Dwardu; 2. Elett; 3. Koran; 4. Trapani; 5. Stima; 6. Bastun; 7. Sninu; 12. Sod; 14. Nar; 15. Saffru; 16. Isebba[; 18. :elat; 19. Dnibt; 20. Titlaq; 22. Travu; 23. Malta.

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

IRBA{… voucher ta’ 15-il ewro li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tat-telefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Ir-rebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[a tat-Tisliba tal-{add 24 ta’ Novembru hi: Carmen Schembri, Blk M, Flat 3, Triq W. Mifsud Bonnici, {amrun.

Soluzzjonijiet

Sudoku g[al kul[add Sudoku g[al kul[add

Illum g[andkom erba’ log[biet sudoku. L-ewwel wa[da fuq nett in-na[a tax-xellug hi ta’ livell sempli/i filwaqt li l-o[ra fuq il-lemin hi ta’ livell moderat. G[al min irid i[abbel rasu ftit i]jed it-tnejn ta’ ta[t huma ta’ livell diffi/li. U b[as-soltu hemm regola wa[da biss li trid tosserva biex issolvi llog[ba tas-sudoku: kull kwadru ]g[ir ta’ tliet kaxxi bi tlieta kif ukoll kull ringiela u kolonna talkwadru l-kbir g[andhom ikollhom fihom in-numri mill-1 sad-9.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Televi]joni # Radju

NET TELEVISION

................................................................................................................................................................................

MARATONA :BIR TA’ FONDI PN - MILIED 2013

Illum il-{add 07.00 NET News 08.30 Telebejg[ 11.30 Nis;a Maltija 12.00 Maratona :bir ta’ Fondi - Milied 2013 18.00 NET News 18.05 Maratona :bir ta’ Fondi - Milied 2013 19.30 NET News 20.00 Maratona :bir ta’ Fondi - Milied 2013 24.30 NET News.

TVM ........................

07.00 07.30 08.00 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.30 16.00 16.05 17.10 17.30 18.00 18.10 18.40 19.15 20.00 20.45 23.15 23.30

L-G[odwa t-Tajba Extraordinary Animals Pellikola .EU G[awdex Illum Tuffi[at Migduma Mattia Malta u Lil Hinn Minnha A[barijiet {add G[alik Gadgets A[barijiet The Wedding Battle (r) Minn Malta u lil Hinn Minnha Pellikola A[barijiet Madwarna Venere Mixage A[barijiet X-Factor A[barijiet Malta u Lil Hinn Minnha (r).

TVM ..........2..............

08.30 09.00 09.55 10.50 11.30 12.40 14.00

Extraordinary Animals Quddiesa Kurrenti Meander The Wedding Battle Animal Diaries (r) Football. BOV PL. Qormi v Tarxien 16.15 Mixja ta’ Poplu 17.10 L-Akbar Fenomeni tan-Natura 18.00 Tuffi[at Migduma 18.30 G[awdex Illum 19.00 .EU 19.30 MEA 20.00 Extraordinary Animals 20.30 A[barijiet g[al Dawk Neqsin mis-Smig[ 20.40 Madwarna 21.00 Kontrattakk 23.00 A[barijiet bl-Ingli] 23.15 Rajt ma Rajtx. (sas-14.00 se jkun hemm bosta Links mal-attività Paqpaqli g[all-Istrina)

ONE ........................

08.30 Breakfast News 09.35 Quddiessa Anniversarju tal-Partit Laburista 11.15 Aroma Kitchen 11.55 Popcorn (r) 12.30 ONE News 12.35 Dak li Jg[odd (r) 13.45 Love Birds 14.25 In D House (r) 15.30 Saturday Xpress (r) 17.00 Telebejg[ 17.30 ONE News 17.40 L-Argument 19.30 ONE News 20.30 It-Tfal 21.30 Joe’s Kitchen 22.00 Conquest (r) 22.55 Pezza Kustjoni 23.30 ONE News.

La legge - Raitre

RAIUNO ........................ 07.00 07.10 09.30 10.00 10.55 12.20 13.30 14.00 16.00 16.45 16.50 18.50 20.00 20.35 20.40 21.30 23.40 00.40

01.25

Tg1 telegiornale Uno mattina in famiglia Tg 1 LIS Q8 – All'estero quanto basta Santa Messa Linea verde Tg 1 Telegiornale L'arena Piazza di Spagna: Omaggio di Papa Francesco alle Statue della Madonna Immacolata Tg 1 Domenica in L’eredità Tg 1 Rai Sport Tg Affari tuoi Maria di Nazaret Speciale Tg 1 Nella Memoria di Giovanni Paolo II Tg 1 notte.

RAIDUE ........................ 06.30 07.00 08.30 09.10 09.50 10.30 11.15 13.00 13.30 13.45 15.40 17.10 18.10 19.35 20.30 21.00 21.45 22.40 01.00 01.20

Real School Cartoons Voyager Factor A come Avventura Ragazzi c’è Voyager Il nostro amico Charly. TF Mezzogiorno in famiglia Tg 2 giorno Tg 2 motori Quelli che aspettano Quelli che il calcio Stadio Sprint 90˚ minuto Squadra speciale Cobra 11 Tg 2 NCIS - Unità anticrimine Hawaii Five-O. TF La domenica sportiva Tg 2 notte Protestantesimo.

Shawshank Redemption - Rete 4

CANALE ................5........ 08.00 08.45 08.50 10.00 11.30 12.00 13.00 13.40 14.00 18.50 20.00 20.40 21.10 21.15

Tg 5 mattina Tgcom Le frontiere dello spirito Fashion Style Le storie di Melaverde Melaverde Tg 5 L’arca di Noè Domenica live Avanti un altro! Tg 5 Paperissima Sprint Aspettando Adriano Il segreto.

RETE ..........4 .............. 06.35 07.50 08.20 09.25 10.00 10.50 13.00 13.30 14.00 14.55

17.00 18.55 19.35

21.30 23.55

Tg 4 night news Mediashopping Vita da strega Le storie di viaggio a... Santa Messa Pianeta mare Magnifica Italia Donnavventura Tg 4 Teh Trouble with Harry. Film ’55 Brass Target. Film ’78 Tg4 Telegiornale Il comandante Florent. Film 2000 The Shawshank Redemption. Film ’94 Mad City. Film ’97.

ITALIA .............1...........

07.05 Double, Double, Toll and Trouble. Film ’93 08.40 Paws. Film ’97 10.30 Look Who’s Talking Now. Film ’93 12.25 Studio aperto 13.00 Sport Mediaset 14.00 Beyond Sherwood Forest. Film 2009 15.45 Sheena. Film ’84 18.30 Studio aperto 19.00 Così fan tutte. sitcom 19.10 Shangai Knights. Film 2003 21.30 Lucignolo 2.0. attwalità 00.30 Welcome Home, Roscoe Jenkins. FIlm 2008.

Sheena - Italia 1

RAITRE ........................ 06.55 07.45 08.05 09.55 10.45 11.10 11.30 12.00 12.25 13.10 14.00 14.15 14.30 15.05 19.00 19.30 20.00 20.10 22.35 22.50 23.55

La grande vallata. TF Cinema d’oggi La legge. Film ’58 New York New York. TF Telecamere salute Tgr Estovest Tgr regioneuropa Tg 3 Tgr Mediterraneo Radici - L’altra faccia dell’immigrazione Tg regione Tg 3 In 1#2 ora Kilimangiaro Tg 3 Tg regione Blob Che tempo che fa Tg 3 Masterpiece Tg3

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Televi]joni # Radju

X’tista’ tara llum...

................................................................................................................................................................................

NIS:A MALTIJA (NET Television 11.30) Fil-programm tal-lum naraw kif suppost isiru tradizzjonalment il-qag[aq tal-g[asel.

Naraw ukoll kif nistg[u nag[mlu ti;ie;a mimlija u ppre]entata bl-a[jar mod g[all-ikla tal-Milied b’laqta Maltija. L-a[[ar servizz tal-programm se jiffoka fuq tradiz-

zjoni kbira Maltija, dik tal-bizzilla. Fost o[rajn niltaqg[u ma’ persuna li ilha tag[mel il-bizzilla g[al dawn l-a[[ar 60 sena. Naraw kif il-[ajja tal-familja tag[ha kienet iddur ma’ din it-tradizzjoni. Il-programm hu produzzjoni ta’ Reel 8 Productions Ltd.

... u matul il-;img[a

..............................................................................................................................

Illum fuq Radio 101

...............................................

L-ERBG{A Premier (NET Television 20.30) Il-mistieden ta’

Hermann Bonaci u ta’ Frida Cauchi g[al din il-;img[a se jkun Roger Tirazona, kantant li meta kellu biss 9 snin [a sehem fir-rock opera Bastilja. {a sehem f’diversi festivals kemm b[ala solista kif ukoll mal-grupp Trilogy. Joe Chetcuti

06.00 08.30 09.30 11.00 12.30 Il-:IMG{A Flusek (NET Television 20.30) Clarissa Ellul (fir-

ritratt) tippre]enta dan il-programm ta’ darba f’;img[a b’a[barijiet mid-dinja tal-finanzi, fuq produzzjoni ta’ Sylvana Callus.

Fidi u {ajja - Noel Bartolo Mar/i u Bandalori - J. Chetcuti Focus 101 Mu]ika bla Kumment Maratona :bir ta’ Fondi PN - Milied 2013

Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 12.00 u 18.00. A;;ornamenti tal-a[barijiet: 10.00, 15.00, 17.00, 18.00. Bulettini s[a[ tal-a[barijiet: 08.00, 12.00, 18.00. A;;ornamenti tal-a[barijiet: 10.00, 15.00, 17.00, 18.00.

44 PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{

Il-Mosta

APPARTAMENT 180 mk, lest minn kollox, minbarra lbibien ta’ ;ewwa u l-kmamar tal-banju, bi tliet kmamar tassodda, b’u]u ta’ parti mill-bejt u garaxx ta’ karozza wa[da inklu], bil-lift jin]el sal-livell tal-garaxxijiet. Prezz €188,000. ?emplu 99431195.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Klassifikati

I]-}urrieq

Nixtri

G{ALL-BEJG{ JEW KIRI

{ANUT bil-permess Class 4 fi Vjal l-Indipendenza. Ideali g[al uffi/ini, hair salon e//. ?emplu 79306052 jew 79431926.

Il-{amrun

{al Qormi

Ni]barazzaw kull xog[ol

travi tal-injam, madum antik u bejt. Bla /ens. Prezz €50,000, negozjabbli

PROPRJETÀ tajba b[ala warehouse, 98 metru kwadru. ?emplu 77285793

GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’, bilbit[a, dawl, ilma u toilet. Bilpermess Class B. ?emplu 77200983.

AVVI}I

HOUSE of character kbira fi//entru, 966sqm. Prezz €815,000. ?emplu 21448119.

G{ALL-KIRI

Ftu[

{al Qormi

GARAXX basement 40 pied x 50 pied, jista’ jintu]a g[al gym, store, uffi//ju e//. ?emplu 79211659.

{al Qormi

MAISONETTE (33, Triq San Pietru) L-ewwel pjan bejn tliet toroq, erba’ kmamar, soqfa bit-

{a]-}ebbu; ’il barra minn Triq l-Imdina

TA’ drena;; bil-jet power wash (bil-bowser). Prezz minn €25. ?emplu 99282014.

Mario Colours

G{AL kull xog[ol ta’ kisi u tibjid, kisi bil-;ibs, kisi birramel u siment, kisi u tibjid fuq il-pont u ]ebg[a, tik[il fuq ilfil, tik[il fuq l-antik, graffiato, silicato, gypsum boards, madum u katusi. ?emplu 99468622. Esperjenza ta’ 16-il sena u stima b’xejn.

Messa;;i

TRID tnaqqas mill-u;ig[ jew l-istress ta’ kuljum. ?emplu g[al messa;;i rilassanti totali minn terapista mara fuq 77865583. T[ossok a[jar ]gur.

BANK tax-xog[ol mhux itwal minn 5 piedi, preferibbilment b’morsa ]g[ira tal-[adid. ?emplu 79334898. –

trasport

–

ALL CLEARANCE TRANSPORT innaddfu djar, fabbriki e// minn kull tip ta’ skart anke materjal tal-kostruzzjoni. Innaddfu ;onna. Nag[mlu qlug[ ta’ madum tal-art u talkmamar tal-banju. Tindif u tiswijiet ta’ bjar, tik[il u tibjid, gypsum, xog[ol ta’ alterazzjonijiet fuq l-antik, bdil ta’ soqfa, e//. Servizzi bil-highup. Xog[ol b’esperjenza kbira. ?emplu 79081719 jew 21433352. www.allclearancemalta.com

Tiswijiet fil-pront u fil-post

TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.

Toilet seats

NAG{MEL xog[ol ta’ toilet seats ;odda li jkunu maqsumin jew li ma ssibux tixtru b[alhom, ta’ kull tip bil-kuluri li jaqblu u kif tixtiquhom intom, g[all-kamra tal-banju kompluti bil-fittings. G[al aktar informazzjoni /emplu 21675053 jew 79675053.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Klassifikati

G{ALL-BEJG{

Fniek tal-mejda

?EMPLU 21809761 wara l4pm jew 27807314 wara t8pm.

German Sheperd

:RIEWI b’;enituri ta’ barra prezz. €200 ?emplu 79491077 jew 21445443.

G[amara antika

TINKLUDI twaletta bil-mera,

Pushchair

lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// tal-ir[am u gwardarobba kbira. Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.

NEONATO Reverso Sport - 3 Wheeler f’kundizzjoni perfetta, kwa]i ;dida. ?emplu 79409398.

Kamra tal-pranzu

Tombla sheets

TAL-kawba mastizz, antika, b’mejda u sitt si;;ijiet tal;ilda, vetrina bi [;ie; immullat, sideboard u vetrina ]g[ira. Kundizzjoni tajba. ?emplu 21242180.

Libsa ta’ tie;

:DIDA fjamanta, qatt ma ntu]at, mixtrija ming[and Alamango. Prezz negozjabbli. ?emplu 99200354.

Pasturi

TAT-tafal, sett fih 20 pastur, stil antik ta’ ]mien il-MUSEUM. Prezz € 20 kull sett. Presepji kull daqs ma[dumin kollha g[erien, prezz jibda minn € 20 . ?emplu 21495253.

B’numri kbar u kuluri differenti. Kalendarji kbar tat-2014, 29cm x 42cm. Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI (Bonnici Printing Press) – 3

Triq Melita, il-Belt Valletta.

Kif issibuna – min-na[a talBarrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, invoices, posters u brochures bil-kulur e// u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700 jew ibag[tu email fuq

pbonnici@bonniciprintingpress.com

Wallunit

SOLID oak, 270cm x 42cm. ?emplu 79436225.

AVVI}I SO?JALI

THERESE COMODINI CACHIA. Il-{bieb ta’

Therese Comodini Cachia se jorganizzaw Christmas Party nhar il-{amis, 12 ta’ Di/embru f’Villa Maria, irRabat. G[all-biljetti /emplu 79435907.

JASON AZZOPARDI. Il{bieb ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw Ikla Buffet talMilied nhar il-:img[a, 13 ta’ Di/embru fil-Lukanda Martim Antonin, Mellie[a fis-1pm. Prezz 20 ewro g[all-kbar u 10 ewro g[at-tfal. G[al-biljetti /emplu 21 666736 jew 99841333. CHARLO BONNICI. Il{bieb ta’ Charlo’ Bonnici se jorganizzaw Christmas Buffet nhar il-:img[a, 13 ta’ Di/embru fil-Lukanda Cavalieri, f’San :iljan. Prezz 20 ewro g[all-kbar u 10 ewro g[at-tfal. Il-biljetti jistg[u jinkisbu ming[and il-helpers tas-soltu jew /emplu fuq 21430752 jew 79796667. Trasport provdut. IL-BIRGU. Il-Kumitat Sezzjonali se jorganizza ikla familjari fl-okka]joni tal-50 anniversarju mil-ftu[ taluffi//ju tal-Partit fil-Birgu, nhar il-:img[a 13 ta’ Di/embru fl-iSwan Lake Restaurant, f’M’Scala fit-8pm. Prezz 20 ewro. Jattendi l-Kap Simon Busuttil. G[all-biljetti /emplu 99440428.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Avvi]i PN

STA. VENERA. Il-Kumitat Sezzjonali se jorganizza ikla nhar il-:img[a, 13 ta’ Di/embru fl-uffi//ju tal-partit Dar il{addiem, Triq Fleur de Lys fit-8pm. Prezz 14-il ewro g[all-kbar u 5 ewro g[at-tfal. G[all-biljetti mill-uffi//ju talpartit, /emplu lill-membri talkumitat sezzjonali jew /emplu 99847028. Il-qlieg[ kollu jmur g[all-finanzi tal-partit. JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe Cassar se jorganizzaw ikla buffett tal-Milied nhar is-Sibt 14 ta’ Di/embru fil-Lukanda Preluna, tas-Sliema fis7.30pm. Prezz 22 ewro g[allkbar u 11-il ewro g[at-tfal. G[all-biljetti /emplu 99468624 jew 79459227. M’SCALA. Il-Kumitat Sezzjonali se jorganizza ikla nhar is-Sibt, 14 ta’ Di/embru fi]-}onqor Point Restaurant, M’Scala. Prezz 20 ewro g[allkbar u 5 ewro g[at-tfal ta[t it12-il sena. Biljetti ming[and il-membri tal-kumitat jew /emplu 79873668, 79425259, 99860247. IN-NADUR. Il-Kumitat Sezzjonali se jorganizza Pizza and Tombla Night nhar itTnejn, 16 ta’ Di/embru f’Ta’ Kenuna Bar and Restaurant, Nadur. G[al aktar informazzjoni /emplu 79562158 jew 99228688. STEPHEN SPITERI. Il- Il{bieb ta’ Stephen Spiteri se jorganizzaw ri/eviment nhar il-:img[a, 20 ta’ Di/embru fil-Garden of Eden, i]-}urrieq

fit-8pm. Jattendi l-Kap talPartit, Simon Busuttil. Prezz 8 ewro g[all-kbar u tfal b’xejn. Trasport b’xejn. G[all-biljetti tistg[u //emplu 99424827, 99886394 jew 77424828.

IL-MARSA. Il-Kumitat Sezzjonali se jorganizza Christmas Dinner nhar il:img[a, 20 ta’ Di/embru f’Sirens Bistro, San Pawl ilBa[ar fit-8pm. Prezz 18-il ewro g[all-kbar u t-tfal ta[t it12-il sena 10 ewro. G[al aktar informazzjoni kelmu lill-membri tal-kumitat. SANTA LU?IJA. Il-

Kumitat Sezzjonali se jorganizza Ikla tal-Milied nhar il{add, 22 ta’ Di/embru filLukanda Dolmen, il-Qawra fin-12.30pm. G[all-biljetti tistg[u //emplu 99890773. Prezz 22 ewro g[all-kbar u 12il ewro g[at-tfal. Jattendi lKap Simon Busuttil.

{AL LUQA. Il-Bar fluffi//ju tal-Partit f’{al-Luqa se jorganizza serata lejliet ilMilied fl-uffi//ju tal-partit b’open bar u [afna finger food g[all-prezz ta’ 25 ewro. G[allbiljetti /emplu 79259768. BORMLA. Il-Kumitat Sezzjonali se jorganizza Christmas Dinner nhar is-Sibt, 28 ta’ Di/embru fil-Lukanda Euro Club, il-Qawra fit-8pm. Prezz 23 ewro g[all-kbar u 10 ewro g[at-tfal. Trasport inklu]. G[all-biljetti /emplu 79914618 jew 27895262 jew g[amlu kuntatt dirett ma’ xi membru tal-Kumitat.

{AL SAFI. Il-Kumitat Sezzjonali se jorganizzaw ikla tal-Milied, nhar il-Sibt 28 ta’ Di/embru fl-uffi//ju tal-partit fit-8pm. Jattendi il-Kap Simon Busuttil. Prezz 15-il ewro. G[all-biljetti /empel jew ibg[at SMS fuq 79051529. I}-}URRIEQ. Il-Kumitat Sezzjonali se jorganizza Tombla Party g[all-anzjani, nhar it-Tlieta, 7 ta’ Jannar fluffi//ju tal-partit, Dar Carmelo Caruana, i]-}urrieq mis-2pm ‘il quddiem. Biljetti b’xejn. I}-}URRIEQ. Il-Kumitat Sezzjonali se jorganizza Get Together g[an-Nazzjonalisti ta]-}urrieq u l-[bieb nhar isSibt, 18 ta’ Jannar fl-Aida Hall, i]-}urrieq mis-7.30pm ’il quddiem. Prezz 3 ewro. Tfal min 3 sa 1- snin b’xejn. Jing[ataw rigali lit-tfal kollha li jattendu. Biljetti ming[and il-membri tal-kumitat. AVVI}I O{RA

L-ISLA. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Bar tal-Uffi//ju PN qed jitmexxa minn Management ;did. Qed ikun miftu[ kuljum sa tard filg[axija, u s-Sibt u l-{add jifta[ fid-9 a.m. Qed ikunu servuti wkoll appetizers. IL-KALKARA. Il-Kumitat

Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija tal-Bar talUffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibag[tu l-offerti tag[hom lis-Segretarju, Kumitat Sezzjonali PN Kalkara, Ka]in PN, Xatt talKalkara, il-Kalkara. Il-Kumitat jirriserva d-dritt li jag[]el kwalunkwe offerta, anke dik lanqas vanta;;ju]a.

IL-G}IRA. Il-Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija tal-Bar talUffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibag[tu l-offerti tag[hom indirizzati lisSegretarju Kumitat Sezzjonali PN G]ira, Ka]in PN, Triq irReb[a, il-G]ira. Il-Kumitat jirriserva d-dritt li jag[]el kwalunkwe offerta, anke dik lanqas vanta;;ju]a. SANTA LU?IJA. IlKumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija talBar tal-Uffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibg[atu l-offerti tag[hom flimkien mad-dettalji kollha lis-Segretarju Kumitat Sezzjonali PN Santa Lu/ija, Dawret it-Torri, Santa Lu/ija Il-Kumitat jirriserva d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe offerta anke l-aktar wa[da vanta;;ju]a. {AL TARXIEN. IlKumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Bar tal-Uffi//ju PN tallokalità issa hu miftu[ ta[t Management ;did. Il-Bar qed jifta[ mit-Tnejn sas-Sibt mis-7 p.m. ’il quddiem, kif ukoll il{add filg[odu. Ji;u servuti appetizers. TA’ XBIEX. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Bar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità qed jitmexxa minn Management ;did u b’esperjenza. B[alissa qed ikun miftu[ kuljum bejn il-5 p.m. u l-10 p.m. mit-Tnejn sas-Sibt u l-{add bejn id-9 a.m. u t-3 p.m. Qed jitqassmu wkoll appetizers. Min jixtieq jorganizza xi fenkata jew ikla, jista’ j/empel 79813505.

Coffee Morning organizzat mill-APAN nhar it-Tlieta 17 ta’ Di/embru fi Spash and Fun Park. Prezz: 7 ewro G[all-biljetti /emplu 79040544 jew 21420513

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Lokali

U]u g[aqli tal-bring-in sites

It-tfal li jattendu l-Iskola Primarja tan-Naxxar fil-Kulle;; Maria Regina xtaqu jie[du azzjoni konkreta biex aktar persuni jag[mlu u]u a[jar millbring-in sites. G[aldaqstant, it-tfal [admu biex isir sett ta’ tmien stikers li jitwa[[lu malkontenituri tal-bring- in sites kollha fin-Naxxar. Dawn l-istikers jippromwovu u]u korrett tal-bring-in sites u sservizz tal-Kunsill Lokali g[al ;bir ta’ skart goff. Jistiednu wkoll lill-pubbliku

biex ma jintremiex skart mal-art [dejn il-kontenituri. Dan il-pro;ett hu sforz kollettiv bejn l-g[alliema tal-PSD u tal-Arti , ilKunsill tal-Istudenti u l-Kumitat Eko Skola. It-tpin;ija hi xog[ol fi gruppi tat-tfal li temmew is-sitt sena f’:unju li g[adda. Fir-ritratt ta’ fuq it-tfal jidhru jwa[[lu l-istikers mal-bring-in sites u fir-ritratti ta’ isfel jidhru tnejn minn dawn l-istikers.

Vodafone isa[[u l-kredibbiltà ambjentali tal-kumpanija

Mhux b’kumbinazzjoni li l-kumpanija Vodafone hi rikonoxxuta madwar iddinja kollha fl-industrija tat-telekomunikazzjoni fil-qasam ambjentali. Matul is-snin il-kumpanija dejjem [admet favur l-ambjent. Kull sena lkumpanija Vodafone ;;ib innovazzjoni ;dida u investiment ;did b’kuxjenza ambjentali. Kull mi]ura tag[ti s-setg[a lilek biex tag[mel id-differenza. B’bidla g[al uffi//ju ming[ajr karti, g[al servizzi offruti online flimkien ma’ politika stretta tar-ri/ikla;;, Vodafone issa qed i]]omm l-ambjent fuq livell aktar g[oli bl-introduzzjoni tal-prepaid cards il-;odda. Vodafone tinkora;;ixxi l-uzu tat-top up cards il-;odda li ji;u fi tliet kuluri

differenti – gri]i, bojod u [omor biex anki l-klijenti jag[tu sehemhom u jag[mlu dik il-ftit aktar g[all-ambjent. It-tlieta li huma i]g[ar fid-daqs bi 23% anqas karti u 82% anqas plastik fis-sena. Bl-istess network ta’ distribuzzjoni fil-[wienet madwar Malta u G[awdex, il-cards g[andhom istruzzjonijiet aktar /ari u b’]ew; lingwi. Billi j/emplu 16203, il-klijenti ta’ Vodafone ikunu ggwidati kif g[andhom jittoppjaw ilmowbajls tag[hom waqt li jkunu qed jag[mlu dik ix-xi [a;a ikbar g[allambjent billi jsalvaw aktar si;ar. Il-valur tal-cards ma nbidilx u se jkunu introdotti fis-suq ftit ftit u se jibqg[u validi sakemm jispi//a listokk.

Tnedija lussu]a g[all-Arlo;;i Edox f’Malta Kienet serata ta’ lussu, patrimonju u divertiment fil-Le Meridien Hotel & Spa ta’ San :iljan dan l-a[[ar meta 202 Jewellery nedew wirja anti/ipata ta’ kollezzjoni mill-aqwa ta’ arlo;;i }vizzeri Edox. G[al din l-okkazjoni fuq it-tapit l-a[mar kien hemm Christian Hotz, Direttur Mani;erjali talarlo;;i Edox. Divertiment live g[all-mistednin distinti kien provdut minn Airport Impressions. Attività spe/jali o[ra waqt l-avveniment kienet l-a[bar li Edox se tkun qed tikkontribwixxi flisport tal-karozzi f’Malta. Dan t[abbar meta nkixfet il-mini antika ta’ Steve Borg li ;iet im]ejna bil-branding tal-EDOX. Steve Borg se jkun qed jikkompeti fil-Malta’s Hill Climb circuit. Fost il-kollezzjoni g[all-wiri ta’ arlo;;i favolu]i li g[andhom disinn distintiv, kwalità u storja kien hemm il-mudell ;did

Chronodakar Special Limited Edition li tnieda biex ji//elebra l-[atra tal-Edox b[ala l-arlo;; uffi/jali tad-Dakar Rally 2014. EDOX huma wkoll l-arlo;;i uffi/jali tal-Class-1 World Powerboat Championship, Extreme Sailing Series u l-imsie[ba uffi/jali ta’ Christian Redl, l-Iceman. Il-le;;enda tal-Edox bdiet bi storja ta’ m[abba vera mill-fundatur Christian RuefliFlury fl-1884 li [oloq arlo;; tal-but f’g[eluq il-25 sena tal-mara tieg[u Pauline. L-arlo;;i Edox huma uni/i g[ax g[adhom ji;u mmuntati bl-idejn fil-fabbrika tag[hom fil-muntanji }vizzeri. Kull arlo;; hu uniku, bi//a xog[ol artistika u testment tal-[ila u esperjenza tal-‘Maître-Horloger’ }vizzeru. Il-kollezzjoni Edox qieg[da g[all-wiri fil[wienet tat-202 Jewellery f’Tas-Sliema u lFgura.

Imfakkar l-20 anniversarju tal-Plaza Shopping Centre Fit-3 ta’ Di/embru, il-Plaza Shopping Centre fil-qalba ta’ TasSliema, i//elebra l-20 anniversarju tieg[u. F’dan il-jum kien offrut ikel u xorb lill-klijenti kollha bejn l-4 u s-6 p.m. Kienu wkoll mog[tija diversi skontijiet u rigali matul il-jum kollu mill[wienet kollha tal-kumpless, li dakinhar baqg[u miftu[in sal-10.30 p.m. L-avveniment kien inawgurat millPrim Ministru Joseph Muscat bi kxif ta’ plakka kommemorattiva. Il-qofol intla[aq b’diskors mi/-

Chairman Albert Mizzi li qal li f’dawn l-a[[ar g[oxrin sena d-dinja nbidlet, u s-swieq lokali kif ukoll internazzjonali nbidlu drammatikament. “Rajna diversi taqlib fis-swieq internazzjonali, b’mod partikolari fisswieq finanzjarji fejn kumpaniji kbar, li qatt ma konna nobsru li jfallu, spi//aw u m’g[adhomx je]istu. “25 sena ilu d-Diretturi talkumpanija tag[na [adu de/i]joni li bidlet il-mod kif il-konsumaturi Maltin jwettqu x-xiri tag[hom f’pajji]na. Fi ]mien diffi/li meta l-

kumpanija kienet qed tiffa//ja suq li ma kienx qed irendi qlig[, [adu dde/i]joni li jag[lqu l-Plaza Cinema wara 32 sena. Id-de/i]joni ma kinitx fa/li, u l-anqas l-pro/ess ta` trasformazzjoni minn talkies g[al ?entru Kummer/jali ma kien fa/li. I]da, b’determinazzjoni assoluta u g[aqlija, pjanar dettaljat, u b’impenn assolut mid-diretturi, kuntratturi, impjegati kif ukoll mis-sie[ba kummer/jali tag[na, il-vi]joni se[[et.” Albert Mizzi qal li f’dawn l-a[[ar g[oxrin sena il-kumpanija kibret, qas-

met is-su//essi mal-pubbliku billi offriet l-ishma tag[ha fuq il-Bor]a ta’ Malta, u bidlet il-mod kif il-Maltin setg[u jixtru l-[ti;iet tag[hom ta[t saqaf wie[ed. “Illum s-suq hu ferm differenti minn dak li d[alna fih g[oxrin sena ilu. Hawn [afna prodotti u /entri minn fejn tag[]el, minn fejn tixtri, i]da, minkejja ]ieda fil-kwalità u g[a]la g[all-poplu Malti, il-Plaza mxiet mattibdil li kien qed isir fis-suq. Jekk m’g[amilniex hekk, sinjuri, ]gur ma konniex nin;abru hawn illejla.”

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Sport

Capello jg[id li s-sistema tal-polza hi assurda TAZZA TAD-DINJA 2014

Il-kow/ tat-tim nazzjonali Russu Fabio Capello, minkejja li esprima s-sodisfazzjon tieg[u g[all-e]itu tal-polza tal;img[a, ikkritika s-sistema tas-seedings li saru qabel ittellg[et din il-polza. Capello g[amel dawn ilkummenti b’riferenza g[at-tim nazzjonali ta’ pajji]u l-Italja, li telg[u fl-istess grupp ma’ lUrugwaj, l-Ingilterra u Kosta Rika. Fabio Capello qal li

mhux ;ust li l-Italja, erba’ darbiet rebbie[a tat-titlu mondjali ma kinitx mag[]ula b[ala wie[ed mill-pajji]i seeded. Capello qal li l-grupp talItalja hu /ertament wie[ed diffi/li u mprevedibbli. Dwar ir-Russja Fabio Capello wissa li minkejja li l-grupp jidher wie[ed fa/li, fir-realta’ dan hu wie[ed ferm diffi/li. Ir-Russja telg[et biex tilg[ab fi Grupp H flimkien mal-

Al;erija, il-Bel;ju, u l-Korea t’Isfel. Fabio Capello wissa li r-Russja trid toqg[od ferm attenta biex tikkwalifika minn dan il-grupp. Mill-polza tal-;img[a kien hemm xi kur]itajiet o[ra fosthom dwar it-tim nazzjonali :ermani] li tela’ fi Grupp G flimkien mal-Portugall, ilGhana, u l-Istati Uniti. G[all:ermanja l-Portugi]i issa saru abitudni wara li dawn kienu fl-

istess grupp fil-fa]i finali talEuro 2012, fejn dawn i]-]ew; pajji]i ltaqg[u fi Lviv lUkrajna, bil-:ermani]i jo[or;u rebbie[a 1-0 b’goal ta’ Mario Gomez fit-tieni taqsima. Il-:ermanja se jsibu b[ala avversarju lil Jurgen Klinsmann, attwalmanet kow/ tal-Istati Uniti, u fil-passat kow/ tat-tim nazzjonali :ermani]. Klinsmann qal li se tkun ferm emozzjonanti g[alih jiltaqa’ kontra it-tim li beda jibni hu stess g[axar snin ilu. Minbarra l-konfront kontra Klinsmann, se jkun hemm ukoll il-konfront dirett bejn ]ew; a[wa, Kevin Prince Boateng u [u[ Jerome Boateng. Dawn i]-]ew; plejers huma a[wa mill-istess missier u ommijiet differenti :ermani]i. Filwaqt li l-ex ple-

Il-kow/ tar-Russja Fabio Capello

jer ta’ Milan u li issa jilg[ab ma’ Schalke, Kevin Prince g[a]el i/-/ittadinanza talGhana, [u[ Jerome li jilg[ab ma/-/ampjins ewropej Bayern Munich, g[a]el it-tim nazzjonali :ermani]. Sodisfatt kien ukoll il-kow/ tat-tim nazzjonali Fran/i] Didier Deschamps li telg[u fi Grupp E flimkien malI]vizzera, l-Ekwador u lHonduras. Deschamps qal li l-I]vizzera huma l-iktar avversarji perikolu]i. Deschamps qal li likbar sodisfazzjon tieg[u minbarra l-avversarji, u dwar ilfatt li Franza se jevitaw li jilag[bu fit-tramuntana talpajji] fejn it-temperatura tkun ferm iktar s[una, u evitaw ukoll [afna vja;;i fit-tul bejn log[ba u o[ra.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Sport

Gerald Vella jidher jirba[ ti;rija b’]iemel preparat minnu fil-korsa ta’ Jagersro

Gerald Vella waqt sessjoni ta’ ta[ri; fl-I]vezja

Il-[olma hi li nsir trainer professjonali fl-I]vezja Kenneth Vella F’dawn il-jiem qed i]ur pajji]na g[al ftit jiem ta’ mistrie[, Gerald Vella, sewwieq dilettant Malti, li ftit tas-snin ilu [alla Malta biex mar jittanta xortih ja[dem fil-qasam ta’ dan l-isport fl-I]vezja. {adt l-opportunita` niltaqa’ mieg[u u niddiskuti ftit lavventura tieg[u fl-Iskandinavja. Mistoqsi dwar kemm ilu jg[ix lI]vezja u x’[ajru j[alli pajji]na, Vella qal li kien tmien snin ilu li dde/ieda li jmur l-Iskandinavja fuq insistenza

ta’ Massimo Vassallo, li m’g[andu b]onn ebda introduzzjoni. Fl-a[[ar snin [adem ukoll b[ala manager ma’ diversi stalel ewlenin fl-I]vezja. “Vassallo [e;;i;ni ma naqtax qalbi, g[amilli kura;;, g[inni nemmen fija nnifsi u dejjem sostna li kapa/i na[dem mal-aqwa trainers }vedi]i,” tenna Gerald Vella. Sal-lum, Vella dejjem [adem b[ala lad jew groom ma’ trainers ewlenin u popolari }vedi]i b[al Mats Ranlund, Joakim Lovgren u Stig H Johansson. “Ix-xog[ol jirrikjedi li trid tipprepara u t[arre; diversi ]wiemel skont l-

- (Gerald Vella, sewwieq Malti fl-Iskandinavja)

istruzzjonijiet tat-trainer ewlieni li ja[dem mieg[u. Dan ix-xog[ol tani [afna sodisfazzjon fl-a[[ar snin u n[ossni onorat li [dimt mill-qrib ma’ dawn it-trainers professjonali u popolari mhux biss fl-Iskandinavja i]da fid-dinja tat-trott mondjali,” ]ied jg[id Vella. Meta wie[ed ja[dem ma’ trainers ta’ dan il-kalibru jkollu /-/ans jipprepara u jie[u [sieb ]wiemel ta’ livell g[oli. Fil-ka] ta’ Vella dan [adem fil-qrib fil-preparazzjoni ta’ numru ta’ ]wiemel popolari fix-xena nternazzjonali fosthom il-:ermani]i Brioni u

Strong Boy DE, li fl-I]vezja reb[u ti;rijiet ewlenin. “Kelli wkoll i/-/ans in[arre; lid-debba }vedi]a Roxa Sisu li sal-lum g[ad g[andha r-rekord }vedi] ta’ dwieb,” qal Vella. Finalment, mistoqsi dwar il-pjani tieg[u, Vella qal li jixtieq li [olma li g[andu issir realta`. “Wara l-esperjenza po]ittiva li kelli fl-I]vezja matul l-a[[ar tmien snin issa nixtieq nibda l-kors biex insir trainer professjonali. Nixtieq ukoll li kif intemm dan il-kors nifta[ /entru ta’ ta[ri; tieg[i fl-I]vezja,” ikkonkluda Gerald Vella.

LOKALI

Isiru 14-il ti;rija tat-trott

David Ellul wara li ;ie onorat mill-asso/jazzjoni Fran/i]a Societe` Du Cheval Francais.

“Kuntent li Label Chouan ;ie onorat fi Franza wkoll” Fl-a[[ar jiem, permezz tal-gazzetta In-Nazzjon komplejna nag[tukom aktar informazzjoni dwar ir-reb[a li kellu ftit tal-jiem ilu s-sewwieq Noel Baldacchino fil-korsa ta’ Vincennes f’Pari;i bi]-]iemel Puy De Sancy. I]da fl-istess jiem fi Franza ;ie onorat, sewwieq u sid ie[or Malti, David Ellul. Dan ;ie ppremjat wara li ]iemel proprjeta` tieg[u, Label Chouan (li miet tra;ikament ftit tal-;img[at ilu), kien temm l-aktar ]iemel Fran/i] konsistenti s-sena li g[addiet. Waqt serata apposta, Ellul ;ie pre]entat bi trofew talokka]joni u kellu wkoll i/-/ans jiltaqa’

- David Ellul (sid u sewwieq)

ma’ Madame Lambertz li fi Franza kienet ukoll il-breeder tal-istess ]iemel. “Kuntent ferm li Label Chouan ;ie onorat fi Franza wkoll mis-so/jeta` Fran/i]a. Madame Lambertz ma naqsitx milli tistaqsini dwar issu//essi li kellu ]-]iemel f’Malta. Din il-pre]entazzjoni taffielti xi ftit middispja/ir li g[ad g[andi min[abba lmewt ta]-]iemel. Label Chouan jibqa’ marbut ma’ qalbi u ma nista’ ninsih qatt,” ikkonkluda David Ellul li fi Franza kien akkumpanjat mi/Chairman tal-Malta Racing Club Matthew Brincat.

Illum fil-korsa tal-Marsa ssir it-48 laqg[a tas-sena. Din se tikkonsisti f’14il ti;rija tat-trott fuq distanza twila ta’ 2640m, kollha ti;rijiet posposti milljiem li g[addew min[abba l-maltemp. Minn dawn se jispikkaw l-aktar i]-]ew; semi finali mill-Prix De Vincennes g[al ]wiemel tal-klassi Premier. G[axar ]wiemel iridu jg[addu g[all-finali ta’ dan il-kampjonat. L-ewwel semi finali se tkun is-seba’ ti;rija u tibda fl-3.50pm. Misjuq minn Julian Farrugia, Okilaibo se jibda l-aktar favorit. F’:unju dan i]-]iemel reba[ lewwel finali Premier g[al ]wiemel Fran/i]i g[al dan l-ista;un. 12-il ]iemel se ji;ru fit-tieni semi finali li tibda fil-4.40pm. Odedjalo (Noel Baldacchino), Orion du Vaumicel (Frencu Cassar) u Ohime Mag (Ronald Cassar) jibdew l-aktar. L-ewwel ti;rija, semi finali tal-klassi Copper, tibda f’nofsinhar. Tbassir.

I Ti;rija. Klassi Silver. Dist – 2640m. Win – Bugatti Wulvennest. Place – Novak, Ostheo d’Havetot. II Ti;rija. Klassi Gold. Dist – 2640m. Win – Xray Hornline. Place – Super Qui, Beckham Bob. III Ti;rija. Klassi Bronze. Dist – 2640m. Win – Max Advice. Place – Loustic d’Anjou, Quadrige De Mai. IV Ti;rija. Klassi Gold. Dist – 2640m. Win – Zandina Boshoeve. Place – Player du Mirel, Charm Hammering. V Ti;rija. Semi Finali Prix De Caen. Klassi Copper. Dist – 2640m. Win –

Libre Echange. Place – Loulou De La Rose, Larissa Du Breil. VI Ti;rija. Semi Finali Prix De Caen. Klassi Copper. Dist – 2640m. Win – Marathon d’Isques. Place – Minou De Perdriat, Monticello. VII Ti;rija. Semi Finali Prix De Cagnes Sur Mer. Klassi Bronze. Dist – 2640m. Win – Poete De La Sarthe. Place – Petit Veinard, Kaki De Peyrahout. VIII Ti;rija. Semi Finali Prix De Cabourg. Klassi Silver. Dist – 2640m. Win – Quozak Prior. Place – Quarborandum, Petit Pierricais. IX Ti;rija. Semi Finali Prix d’Enghien. Klassi Gold. Dist – 2640m. Win – Reader JYL. Place – Onyx Lucernais, Quel Noir. X Ti;rija. Semi Finali Prix De Cagnes Sur Mer. Klassi Bronze. Dist – 2640m. Win – Polytain. Place – Sir Malouin, Qumran De La Motte. XI-il Ti;rija. Semi Finali Prix De Vincennes. Klassi Premier. Dist – 2640m. Win – Okilaibo. Place – Nabab du Chatelet, Mont Cenis Honey. XII-il Ti;rija. Semi Finali Prix De Cabourg. Klassi Silver. Dist – 2640m. Win – Pactolgo. Place – Qurieux Du Ponchet, Reve De Nieul. XIII-il Ti;rija. Semi Finali Prix De Vincennes. Klassi Premier. Dist – 2640m. Win – Odedjalo. Place – Ohime Mag, Orion Du Vaumicel. XIV-il Ti;rija. Semi Finali Prix d’Enghien. Klassi Gold. Dist – 2640m. Win – Pitchpin Des Bois. Place – Rapide Du Matin, Oeillet De Phens.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Sport

{ames su//essi g[all-Maltin f’Racalmuto MOTORSPORT

L-ista;un 2013 ta’ tlielaq f’Racalmuto ntemm fuq nota ferm po]ittiva b’[ames sewwieqa Maltin jirtb[u l-klassi rispettiva tag[hom fi]-]ew; kampjonati li saru matul din issena. Is-sewwieq ta’ Motorsport Team Malta, Johan Spiteri, [alla l-marka tieg[u fejn reba[ [amsa mis-sitt rounds tal-Campionato di Velocita in Pista li din is-sena sar ta[t l-awspi/i tal-CSAI. Spiteri saq bil-1000cc jedi Suzuki tieg[u sponsorjata minn DDM u stabilixxa wkoll l-a[jar dawra personali u l-a[jar [inijiet fit-tellieqa. L-unika darba li rtira mit-tellieqa kien min[abba [sara fid-differential meta dakinhar kien jinsab fl-ewwel post fil-[ames round li sar f’Novembru. Matul dan lista;un, il-karozza tieg[u kienet preparata minnu u minn missieru Charles li fil-passat

kien ukoll sewwieq u reba[ diversi unuri. Fis-seba’ round talKampjonat Racalumto Time Attack, is-sewwieqa ta’ Motorsport Team Malta wkoll kellhom su//ess fejn reb[u erba’ klassijiet u taw wirjiet konsistenti. Nicky Xerxen ftit kellu oppo]izzjoni din is-sena flisforzi biex tejjeb ir-rekord fittouring car f’Racalmuto. Nicky fuq Concorde Racing Mitsubishi EVO u Mark Galea fuq Subaru Impreza it-tnejn kisru r-rekord li issa hu ta’ minuta 4.9 sekondi. Josef Calleja kellu sfida kbira fil-Pro 4 wheel drive imma xorta rnexxielu jirba[ din ilklassi g[at-tieni sena konsekuttiva meta fl-a[[ar round filbidu ta’ dan ix-xahar g[eleb lisfida tal-Isqalli Ninuzzo Romano fuq Subaru Impreza u

dan meta kellu problemi filclutch. Il-wirja ta’ Chris Calleja fuq Twistees Mazda RX7 ukoll tjiebet ma’ kull round blg[ajnuna tal-mekkaniku Frank Spiteri. U sas-sitt round Calleja kien di;a` a//erta mir-reb[ ta’ din il-kategorija Open ta’ 2 wheel drive. Roderick Borg fuq Subaru Impreza kien il-[ames sewwieq Malti Champion fil-kategorija Stock 4 wheel drive. Wara l-pre]entazzjoni uffi/jali ta’ tmiem l-ista;un, Dr. Michelangelo Romano fa[[ar il-parte/ipanti kollha u rrimarka l-[ila u d-determinazzjoni li wrew is-sewwieqa Maltin waqt li ppre]enta plakka kommemorattiva lill-organizzatur Joe Anastasi. Il-parte/ipazzjoni tat-tim Malti kienet possibli blg[ajnuna tal-Virtu Ferries.

Is-sewwieqa Maltin li reb[u f’Racalmuto flimkien malorganizzatur Joe Anastasi

Sport lokali g[al-lum

MFA Ta’ Qali – 2pm. BOV Premier.

Qormi v Tarxien R., 4pm. BOV Premier. Floriana v Valletta Luxol Std – 2pm. I Div. Melita v }urrieq., 4.15pm. I Div. St Andrews v Bir]ebbugia Victor Tedesco Std – 2pm. I Div. }ejtun C. v }ebbu; R., 4.15pm. I Div. {amrun S v Gudja Utd Centenary Stadium – 2pm. II Div. Dingli S v Fgura Utd., 4pm. II Div. Mdina K v Pembroke A Charles Abela Std – 2pm. II Div. Marsaskala v Mellie[a., 4.15pm. II Div. Mqabba v Kirkop Utd Sirens Std – 2pm. II Div. San :wann v Marsa., 4.15pm. II Div. Si;;iewi v G[arg[ur

YFA Si;;iewi Grd – 9am. U17. Luqa v

M;arr Utd., 10.45am. U17. Si;;iewi v }urrieq, 12.30pm. U15. Cottonera v Rabat Rabat Grd – 9am. U17. Valletta v Sliema, 10.45am. U17. {amrun v Paola, 12.30pm. U15. Marsa v Xg[ajra T St Lucia Grd – 1pm. U17. Xg[ajra v Mtarfa, 2.45pm. U15. G]ira Utd v Msida, 4.30pm. U15. }abbar SP v Tarxien R Mellie[a Grd – 1pm. U17. Mellie[a v St Lucia, 2.45pm. U17. Attard v }ebbu; R., 4.30pm. U15. Balzan v Pembroke

GFA Sannat Grd – 1pm. GFA Cup

Kwarti tal-Finali Ker/em A v SK Victoria W., 3pm. Nadur Y v Xag[ra Utd

IASC Msida Grd – 8.30am. II Div.

Senglea Y v Safi AFC., 9.45am. II Div. B’Bugia T v Mqabba A., 11am. II Div. }abbar CB v Rovers Utd

MAFA Sta Margerita – 2pm. Xmas Cup Kwarti tal-Finali Vittoriosa L v Valletta S., 3.45pm. }ejtun RS v Marsa SM., 9.30am. Mqabba RA v Valletta SP

TI:RIJIET TA}-}WIEMEL Marsa – 1.15 p.m. It-48 laqg[a

tal-ista;un li se tkun tikkonsisti minn 14-il ti;rija kollha g[al ]wiemel tat-trott

BASKETBALL Ta’ Qali – 11.15pmam. Lig (N).

Athleta v Depiro., 1pm. Lig (I). Depiro v Starlites., 2.45pm. Lig (N). Luxol v Hibs

HOCKEY Kordin – 9am. Lig. Rabat v

Qormi., 11am. Lig. Sliema HS v Floriana YS

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Sport

Jidde/iedi Ige fit-tieni taqsima

Ri]ultati Lokali

Christopher Cassar

Div I

FOOTBALL – L-EWWEL DIVI}JONI

LIJA A. …….…….....…… 2 ST.GEORGE’S ...……….. 0 Lija A – K. Calleja, T. Fleri

Soler, M. Fleri Soler, D. Vukovic, D. Scerri, F. Zammit (D. Mintoff), E. Briffa, P. Babic, B. Antignolo, K. Aleksandrov, A. Ige St.George’s – R. Marmara, E. Amaira, E. Sevasta, K. Tanti, R. Vella, V. Caushi (O. Giordano), D. Sammut, M. Abdul Razak (R.E. John), J. Bernardo Mariano, A. Ellul (J. Gerada), J. Farrugia. Referee – Jude Utulu }ew; gowls ta’ Abdullahi Ige fit-tieni taqsima idde/idew confront bilan/jat bejn Lija u St George’s, biex bis-sa[[a ta’ din ir-reb[a Lija issa jinsabu fit-tieni post tal-klassifika, anki jekk b’log[ba iktar. Il-Bormli]I kellhom bidu qawwi, i]da Lija da[lu tajjeb fil-log[ba u fit-tieni taqsima Aleksandrov u Ige g[amlu ddifferenza. Il-Bormli]I kelhom bidu ferm tajjeb fejn fl-ewwel 120 sekonda resqu qrib b’xutt ta’ Bernardo Mariano salvat b’diffikulta minn Calleja u b’daqqa ta’ ras t’ Mendy Razak maqlug[a minn fuq il-linja. Fil-[ames minuta /ans ie[or g[al St. George’s bil-lob ta’ Bernardo Mariano jin]el fuq issaqaf tax-xibka. Il-log[ba kompliet bilan/jata fejn Lija [olqu l-ewwel periklu tag[hom fil-25 minuta meta xutt fil-baxx ta’ Ige [abat ma’ sieq il-lasta, u tliet minuti wara freekick ta’ Babic jispi//a ftit g[oli. Fil-31 minuta minn azzjoni ta’ korner daqqa ta’ ras ta’ Bernardo Mariano tg[addi t[akkek mal-mimduda. Fl-a[[ar minuti freekick ta’ Evano Briffa mar ferm g[oli u xutt bid-dawra ta’ Alex Ellul g[al ftit ma qarraqx b’Calleja. Fl-44 minuta l-a[[ar tentattiv tat-taqsima b’xutt ta’ Zammit, salvat mill-goalkeeper Bormli]. Fit-53 minuta Lija fet[u liskor meta minn freekick mog[ti minn Evano Briffa kien ABDULLAHI IGE li g[ola fuq kul[add u b’daqqa ta’ ras stupenda xe[et il-ballun fixxibka. Sitt minuti wara l-ewwel reazzjoni tal-Bormli]I b’daqqa ta’ ras ta’ Bernardo Mariano tfalli l-mira. Fis-66 minuta Lija skorjaw it-tieni goal meta Aleksandrov qabe] g[add ta’ plejers qabel qassam lejn IGE li minn tarf ilkaxxa fajjar xutt mill-isba[ li spi//a fir-rokna ta’ fuq taxxibka. Ftit minuti wara Ige fala /ans fa/li ta’ skor meta xe[et inkredibilment g[oli.

Kif Jinsabu

Pieta H Lija A Zebbug R Melita St.Andrew’s Gzira U Zejtun C Birzebbuga SP St.George’s Zurrieq Gudja U Msida SJ Hamrun S

L R D T F K Pti 8 9 8 7 7 8 7 8 8 8 7 8 7

5 5 4 4 3 2 3 3 2 2 2 1 1

3 0 1 3 2 2 1 2 3 1 4 2 1 3 1 4 3 3 2 4 1 4 2 5 2 4

18 8 18 17 10 16 15 14 14 10 6 13 15 12 12 8 8 10 13 15 10 12 16 10 12 14 9 12 13 8 8 15 7 9 14 5 9 13 -3

Futbol – Premiership Hibs v Vittoriosa B’Kara v Balzan Sliema W v Naxxar L Mosta v Rabat A

5-1 2-1 2-2 4-0

Lija A v St.Georges Gzira U v Msida SJ

2-0 0-0

SWAN – Xmas Cup

Senglea G v Ta’ Giorni (Senglea 5-4 pen) San Gwann v Zejtun Ba[rija v Fleur de Lys Valletta SP v Dingli E

Fil-kumplament tal-log[ba Lija ikkontrollaw ming[ajr problem l-attakki ddisprati talBormli]I li ma rnexxilhomx jiskorjaw gowl ta’ konsolazzjoni.

MAFA

{afna stennija u ftit log[ob MSIDA SJ …..................... 0 G}IRA U. …...................... 0 Msida SJ – J. Mallia, I.

Nisa

Schembri, G. Gesualdi, J.L. Lopes Junior (A. Laudisi), L. Micallef, P. Albanese, D. Cachia (S. Magro), A. Azzopardi, D. Attard, F. Gusman, M. Tape (O. Carrion Boulba) Gzira U – K. gerada, A. White, R. Forace (S. Meilak), J. Pace, E. Polanco, B. Bondin, R. Deguara, C. Cassar, J. Ogonnupe (N. Tasic), M. Kotyza, Y. Tonna (S. Shead) Referee – Matthew Degabriele Il-log[ba bejn Msida SJ u G]ira United kienet ferm mistennija mi]-]ew; settijiet ta’ partitarji, i]da din l-istennija ma ssarfietx fi spettaklu filgrawnd g[aliex il-log[ba firrealta’ iddi]appuntat lil dawk pre]enti. Forsi bir-ri]ultat li kien liktar wie[ed ;ust, l-iktar li [adu gost kienu Msida li kisbu punt ie[or anki jekk g[adhom f’po]izzjoni diffi/li fin-na[a t’isfel tal-klassifika. Il-log[ba ntlag[bet l-iktar f’nofs il-grawnd fejn l-azzjonijiet perikolu]i kienu verament ftit. Wara erba’ minuti G]ira vi/in li jiskorjaw kmieni meta xutt ta’ Yanis Tonna kien salvat minn fuq il-linja u f’risposta mmedjata kienu Msida li resqu qrib meta x-xutt ta’ Junior Lopes kien salvat minn fuq il-linja minn White. Fl-34 minuta Ogonnupe falla g[al ftit wara ;irja tajba u Msida g[al ftit ma skorjawx meta xutt ta’ Junior Lopes g[adda j[akkek mal-lasta. Fit-tieni taqsima l-andament tal-log[ba ma nbidilx bi ftit azzjonijiet fosthom daqqa ta’ ras ta’ Polanco tmur barra minn qag[da tajba. Fit-72 minuta xutt ta’ Laudisi falla l-mira bi ftit u fl-a[[ar minuta Simon Shead g[al ftit ma skorjax goal ta’ reb[a drammatika.

2-2 3-4 0-1 10-0

Vittoriosa L v Valletta S 7-3 Zejtun RS v Marsa SM 4-3

Basketball R;iel Div I

Athleta v Siggiewi

77-74

Starlites v Phoenix

61-23

Handball Nisa

Kavallieri v Luxol

24-10

HMS v Kavallieri Swieqi v Aloysians La Salle v Luxol

20-28 15-29 33-19

R;iel

Bernardo Mariano ta’ St.George’s jipprova konklu]joni lejn il-lasta ta’ Lija fl-ewwel taqsima (Ritratt – Joseph Galea)

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Sport

Man Utd isofru telfa o[ra f’Old Trafford FOOTBALL FIR-RENJU UNIT

I/-Champions tal-Ingilterra, Manchester United, sofrew telfa o[ra f’Old Trafford, din id-darba kontra Newcastle United, biex b’hekk it-tamiet tag[hom li jiddefendu t-titlu komplew jitbieg[du – tant li r-Red Devils baqg[u b’distakk ta’ 12-il punt mal-leaders Arsenal, li anki lag[bu log[ba anqas. Manchester United kienu qed jittamaw li jpattu g[ad-disfatta ta’ nhar l-Erbg[a fejn kellhom ibaxxu rashom kontra Everton f’darhom, i]da sabu quddiemhom tim organizzat u determinat li ma j/edix pulizier, bil-goal uniku tal-log[ba, skurjat mill-midfielder Fran/i], Yohan Cabaye, fil-61 minuta, jkun bi]]ejjed biex jag[ti t-tlett punti lil Newcastle, li kienu ;ejjin minn telfa ta’ 0-3 g[and Swansea. Ir-Red Devils ni]lu g[al-log[ba ming[ajr Wayne Rooney (sospi]) u Michael Carrick (imwe;;a’) u fejn irritorna fit-tim Robin Van Persie wara nuqqas ta’ tlett log[biet. Intant, United g[al darb’o[ra ma kenux in/i]ivi u fejn sabu quddiemhom difi]a mmexxija tajjeb minn Tim Krul u Fabricio Coloccini. Wara li l-ewwel taqsima intemmet ming[ajr goals, United [ar;u fuq lattakk u kellhom g[ajta ;ustifikata g[al penalty meta Vurnon Anita ]amm il-ballun b’idu fuq id-daqqa ta’ ras ta’ Patrice Evra li dehret destinata g[al ;ewwa – i]da minuti wara waslet id-do//a kies[a ta’ Cabaye li x-xutt tieg[u ixxellef ma’ Nemanya Vidic u g[eleb lill-goalkeeper tar-Red Devils, David de Gea. Din ir-reb[a hi l-ewwel wa[da g[al Newcastle f’Old Trafford minn Frar tal-1972 u b’United jispi//aw isofru ]ew; telfiet konsekuttivi filleague g[all-ewwel darba millista;un 2000-2001. Sadanittant, Arsenal – li llum huma impenjati ma’ Everton flEmirates Stadium – anki gawdew bil-kbir mit-telf tal-punti ta’ Chelsea u Manchester City, bilBlues ta’ Jose Mourinho, kontra kull mistenni, jbaxxu rashom g[and Stoke City u b’City jispi//aw mi]muma minn Southampton. Fil-fatt, Liverpool qab]u lil Chelsea fit-tieni post tal-klassifika b’differenza ta’ goals a[jar grazzi g[al reb[a kbira o[ra, din id-darba fuq West Ham United li issa ni]lu fiz-zona l-[amra tal-klassifika. Il-log[ba fil-Britannia Stadium bejn Stoke u Chelsea ipprodu/iet [ames goals, bil-kelma de/i]iva tkun ta’ Oussama Assaidi li sab ixxibka fid-disg[in minuta g[ar-raba’ reb[a tal-Potters fil-league f’dan lista;un. Kienu Chelsea li fet[u l-iskor minn Andre Schurrle, bi Stoke iwie;bu minn Peter Crouch u bilPotters jiksbu l-vanta;; minn Stephen Ireland fil-bidu tat-tieni

taqsima. Tliet minuti wara re;a’ kien Schurrle li g[amilhom 2-2 u blistess player anki jolqot il-mimduda, i]da Assaidi a//erta li jkun hu l-eroj tal-log[ba b’xutt minn angolu diffi/li li ma ta l-ebda /ans lil Peter Cech fil-lasta tal-Blues. Manchester City ukoll qed i[ossuhom di]appuntati bit-telf talpunti fid-draw ta’ 1-1 g[and Southampton, i]da fil-verita, isSaints ma serqu xejn u re;g[u urew g[aliex huma meqjusa b[ala t-tim sorpri]a tal-ista;un. City fet[u vanta;; bikri b’goal ie[or tal-prolifiku Sergio Aguero, i]da s-Saints baqg[u jemmnu u qabel il-mistrie[ Dani Oswaldo g[eleb lill-goalkeeper Costel Pantilimon g[all-parita, bl-iskor ma jinbidilx. Liverpool g[elbu lil West Ham United f’log[ba li kien fiha tlett awtogols u bl-attakkant Luis Suarez mill-;did ini]]el ismu mal-iskorers. Ir-Reds marru fil-vanta;; b’awtogol ta’ Guy Demel, b’Mamadou Sakho jag[milhom tnejn u b’awtogol ie[or – din id-darba tad-difensur ta’ Liverpool, Martin Skrtel – jer;a’ jda[[al lill-Hammers fillog[ba. Madankollu, Kevin Nolan tke//a g[al West Ham u Liverpool g[amluhom tlieta, bix-xutt ta’ Suarez ja[bat ma’ Joey O’Brien qabel spi//a fix-xibka u bl-isfortunat O’Brien jikkommetti l-a[[ar awto-gol tal-log[ba g[al ri]ultat finali ta’ 4-1. Crystal Palace kisbu t-tieni reb[a mindu inga;;aw lil Tony Pulis b[ala manager, u fejn issuperaw lisfida ta’ Cardiff City b’goals ta’ Cameron Jerome (fis-sitt minuta) u Marouane Chamakh (57). L-Eagles issa jinsabu fuq tlettax-il punt, l-istess b[al West Ham, i]da b’differenza ta’ goals inferjuri, wara li [adu g[axar punti mill-a[[ar [ames log[biet. Intant, Norwich City kisbu t-tieni reb[a tal-ista;un barra minn darhom, g[all-ispejje] ta’ West Bromwich Albion u meta b’dan irri]ultat irnexxielhom jaqb]u lill-istess Baggies fil-klassifika. L-ewwel goal fir-reb[a ta’ 2-0 wasal kontra x-xejra tal-log[ob u kien skurjat minn Gary Hooper, b’West Brom jag[fsu g[al [inijiet twal biex jiksbu l-goal tad-draw u fejn minflok spi//aw isofru t-tieni goal de/i]iv minuta mit-tmiem meta Leroy Fer avvanza fil-kaxxa u g[eleb lil Boaz Myhill b’xutt filbaxx. Sunderland baqg[u ankrati fla[[ar post tal-Premiership meta tilfu f’darhom kontra Tottenham Hotspur bl-iskor ta’ 1-2 u wara li kienu marru fil-vanta;; b’goal ta’ Adam Johnson. Tottenham qalbu rri]ultat b’goals ta’ Paulinho u b’John O’Shea jitfa’ fix-xibka tieg[u stess, waqt li Jermain Defoe spi//a jolqot il-lasta darbtejn g[al Spurs.

Man Utd v Newcastle 0-1> L-attakkant tar-Red Devils, Javier ‘Chicarito’ Hernandez (xellug), issikkat mid-difensur tal-Geordies, Mike Williamson (ritratt> EPA)

Ri]ultati u klassifiki

Premiership Illum

The Championship

Man Utd v Newcastle Crystal Palace v Cardiff Liverpool v West Ham Southampton v Man City Stoke v Chelsea West Brom v Norwich Sunderland v Tottenham

0-1 2-0 4-1 1-1

3-2 0-2 1-2

Illum

Fulham v A. Villa (14.30) Arsenal v Everton (17.00)

G[ada

Swansea v Hull (21.00) Premiership Arsenal Liverpool Chelsea Man City Everton Tottenham Newcastle Utd Southampton Man Utd Aston Villa Swansea City Stoke City Hull City Norwich City West Brom Cardiff City West Ham Crystal Palace Fulham Sunderland

L 14 15 15 15 14 15 15 15 15 14 14 15 14 15 15 15 15 15 14 15

R D T 11 1 2 9 3 3 9 3 3 9 2 4 7 6 1 8 3 4 8 2 5 6 5 4 6 4 5 5 4 5 5 3 6 4 5 6 5 2 7 5 2 8 3 6 6 3 5 7 3 4 8 4 1 10 3 1 10 2 2 11

FA Cup - II Rd Illum

Bristol Rov v Crawley Carlisle v Brentford Chesterfield v Southend Fleetwood v Burton Grimsby v Northampton Hartlepool v Coventry Kidderminster v Newport Leyton Orient v Walsall Macclesfield v Brackley MK Dons v Dover Ath Oldham v Mansfield Peterboro v Tranmere Plymouth v Welling Rotherham v Rochdale Stevenage v Stourbridge Wycombe v Preston

Illum

F 29 34 30 41 22 15 20 19 22 16 20 15 12 14 17 11 13 10 12 12

K 10 18 17 15 13 16 21 14 19 16 19 20 18 28 21 22 19 22 26 30

Pti 34 30 30 29 27 27 26 23 22 19 18 17 17 17 15 14 13 13 10 8

0-0 3-2 1-3 1-1

2-0

1-1 4-2 1-0 3-2 1-0 1-1 5-0 3-1 1-2 4-0 0-1

L R D 11 6 11 6 12 2 10 4 8 7 8 7 8 7 9 3 8 5 7 7 7 5 6 7 6 6 6 4 5 7 6 4 5 6 4 8 5 5 5 5 4 6 4 4 2 8 3 5

19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 18 19 19 19 19 19 19 19 19 18 19

3-1

Morecambe v Cheltenham

0-1

5-1 2-2 3-0 3-1 1-0 2-1 3-3 2-1 0-0 1-2 0-1 2-2 T 2 2 5 5 4 4 4 7 6 5 7 6 7 8 7 9 8 7 9 9 9

F 30 22 31 40 29 28 23 29 30 24 25 30 22 19 20 24 23 30 24 17 16 11 16 8 20 11 18

K Pti 39 39 38 26 34 22 31 22 31 21 31 23 30 24 29 18 28 23 26 27 25 22 24 20 22 23 22 36 22 37 21 30 20 26 20 31 20 23 18 26 16 29 14 37 14 13 10 21

Dundee Utd v Hearts Hibs v Partick Thistle Ross Co v Kilmarnock St Johnstone v Aberdeen St Mirren v Inverness CT

1-1 1-2 0-2 0-0

Cowdenbeath v Livingston Dumbarton v Queen of Sth Falkirk v Raith Hamilton v Alloa Morton v Dundee

2-3 0-1 3-1 0-1 1-2

Arbroath v Stranraer Brechin v Airdrie posp Dunfermline v Forfar East Fife v Stenhousemuir Rangers v Ayr

1-2

Championship Sko//i]

I Div

II Div

Notts Co v Gillingham

League Two

Burnley QPR Leicester City Derby County Nottingham Reading Blackpool Leeds Ipswich Brighton Huddersfield Watford Blackburn Wigan Bolton Bournemouth Millwall Middlesbrough Birmingham Doncaster Charlton Athletic Yeovil Town Sheffield W Barnsley

Premier Sko//i]

Tamworth v Bristol City

League One

Derby v Blackpool Birmingham v M’boro Bolton v Doncaster Brighton v Leicester Burnley v Barnsley Ipswich v Huddersfield Leeds v Watford Millwall v Wigan QPR v Blackburn Reading v Bournemouth Sheff Wed v Notts For Yeovil v Charlton The Championship

Albion v Stirling Clyde v Peterhead East Stirling v Annan Elgin v Berwick Queen’s Park v Montrose

4-1

1-1 1-0 3-0

2-1 1-3 1-1

2-0 0-1

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Sport

Reb[a komda g[al Hibernians

Hibernians.....................................5 (1) Vittoriosa S....................................1 (0) Hibernians - M. Muscat, R.

Camilleri, J. Pearson (M. Bartolo 70), R. Soares, J. Lima, Marcelo Dias (B. Muscat 70), C. Failla, Z. Levnaic, A.Cohen, E. Dos Santos, J. P.Farrugia Vittoriosa - S. S. Cini, A.Spiteri (O. Omoay Ebiesuwa 73), M. Buttigieg (L. Gauci 82), C. Spiteri, Siraj Arab (Gilbert Martin 63), C. Brincat, O. Guerrero, M. Pereira, Samir Arab, J. Aguiar, M. Camilleri Referi - Glenn Tonna Imwissija - S. Cini, C. Brincat, O. Guerrero (V), Z. Levnaic, J. Pearson (H) Skorjaw - C. Failla 15, 60, A. Cohen 53, E. L. Dos Santos 76, 86 (H), M. Pereira 65 (V) Plejer tal-Log[ba - Clayton Failla (H) Hibernians fti kellhom diffikulta biex g[elbu lil Vittoriosa Stars 5-1, anki jekk kellhom jistennew sat-tieni taqsima biex huma a//ertaw minn din irreb[a. Hibernians kienu ming[ajr il-player internazzjonali ta’ ta[t il-21 sena Bjorn Kristensen li kien sospi] filwaqt li Vittoriosa Stars kienu ming[ajr Ramon dos Santos u Marcio Teruel li [allew lill-:irbin ftit tal-jiem ilu kif ukoll ming[ajr Luke Vella Critien, Sheldon Grech u Roberto Brincat. Kienu Hibernians li [olqu l-ewwel

Jackson Lima ta’ Hibs jipprova jikkonkludi b’daqqa ta’ ras (ritratt – Alex Degabriele)

azzjoni perikolu]a u wara kwarta log[ob fet[u l-iscore permezz tas-solitu CLAYTON FAILLA minn freekick mill-isba[. Vittoriosa Stars [olqu lewwel azzjoni peikolu]a fil-log[ba fil45 minuta meta freekick ta’ Guerrero g[adda ftit g[oli. Fit-53 minuta minn freekick ta’ Lima, g[ola tajjeb ANDREW COHEN li permezz ta’ daqqa ta’ ras tajba g[eleb lil Cini. Fis-56 minuta wara li r/ieva minn cross ta’ Marcelo Dias, Edison Luis Dos Santos fl-ewwel azzjoni perikoul]a tieg[u fil-log[ba ra x-xutt b’sa[[tu tieg[u jg[addi g[oli mil-lasti

difi]i minn Cini. Fis-60 minuta Hibernians reb[u penalty meta Samir Arab waqqa’ lil CLAYTON FAILLA fil-kaxxa u mill-11 -il metru l-istess player internazzjonali ma ]baljax. [ames minuti biss wara l-iStars skorjaw goal ta’ konsolazzjoni meta minn kross ta’ Aguiar, g[ola tajjeb MARCELO PEREIRA li permezz ta’ daqqa ta’ ras tajba g[eleb lil Mario Muscat. Fis-76 minuta Hibs g[amluhom erbg[a meta EDISON LUIS DOS SANTOS avvanza tajjeb fil-kaxxa u g[eleb lil Cini li g[alkemm [are? minn postu biex jinter/etta ma rnexxielux

jag[mel dan. U jidher li l-Pawlisti ma kinux kuntenti b’dan ir-ri]ultat hekk kif fis-86 minuta skorjaw il-[ames goal fillog[ba meta Cohen g[adda lejn EDISON LUIS DOS SANTOS li minn quuddiem Cini tefa’ fix-xibka biex b’hekk b[al Failla skorja doppjetta personali. Fid-90 minuta Hibs reb[u penalty meta Clive Spiteri waqqa’ lil Edison Luis Dos Santos fil-kaxxa u mill-11 –il metru nkariga ru[u s-solitu Failla li i]da ra t-tenttativ angulat tieg[u ji;i milqug[ bi bravura minn Sean Cini.

(M), D. Pelaez Bellido, I. Carapic, T. Farrugia (R) Skorjaw – G. Piccioni 29, 47 pen., C. Martins 56 pen., 69 Plejer tal-Log[ba - Gianmarco Piccioni (Mosta) Mosta komplew sa[[ew il-[ames post fil-klassifika b’reb[a fa/li kontra ttim tal-qieg[ Rabat Ajax f’log[ba ming[ajr wisq storja li kienet dominata minn Mosta mill-bidu sat-tmiem. G[al Rabat din it-telfa tkompli tkabbar il-kri]i ta’ ri]ultati tag[hom. G[al Mosta doppjetta ta’ Piccioni u o[ra ta’ Martins, b’]ew; goals minn erbg[a

skorjati mill-11-il metru. Kienu Rabat Ajax li [olqu l-ewwel periklu meta wara biss disa’ minuti minn kross ta’ Diego Carrillo Pendas, il-ballun spi//a f’saqajn Avila Perez li minn qag[da tajba tefa’ barra. Mosta rrispondew ftit minuti wara meta xutt ta’ Piccioni minn tarf il-kaxxa ;ie milqug[ minn Jonathan Azzopardi wara li ntefa’ minn tulu fl-art. Fil-21 minuta cross ta’ Carrillo Pendas indirizzat lejn Malcolm Licari bil-ballun jg[addi tul il-lasta bl-istess player veteran jonqos li jag[mel kuntatt mal-ballun. Fid-29 minuta Mosta fet[u l-iskor permezz ta’

Kif Jinsabu

Mosta jsa[[u l-[ames post Mosta..............................................4 (1) Rabat A................................................0 Mosta – O. Borg, K. Farrugia (K.

Zammit 82), T. Farrugia, M. Brincat, M. Micallef, R. Grech, R. Ekani, A. Dos Santos (I. Grech 74), C. Martins, Y. Messias (R. Faria 66), G. Piccioni Rabat A. - J. Azzopardi, S. Gauci, D. Azzopardi, I. Carapic, D. Falzon, C. Gauci, M. Licari (A.Azzopardi 68) (Z. Tanti 90), D. Pelaez Bellido (J. Caruana 77), D. Carrillo Pendas, M. Avila Perez, J. Bajada Referi - Mario Apap Imwissija -Dos Santos, M. Brincat

Id-difensur ta’ Mosta Kane Farrugia iwaqqaf attakk Rabti (Ritratt – Alex Degabriele)

Hibernians Birkirkara Valletta Sliema W. Mosta Naxxar L. Floriana (-6) Balzan Tarxien R. Vittoriosa S. Qormi Rabat A.

L R D T F K Pt

13 10 2 1 13 10 2 1 12 9 1 2 13 7 4 2 13 6 1 6 13 4 3 6 12 5 3 4 13 3 3 7 12 3 3 6 13 2 3 8 12 2 2 8 13 1 1 11

34 23 28 27 25 17 17 13 16 13 13 8

13 10

32 32 8 28 16 25 24 19 20 15 14 12 20 12 24 12 27 9 24 8 34 4

freekick mill-isba[ ta’ GIANMARCO PICCIONI li ma ta l-ebda ?ans lil Jonathan Azzopardi. Fit-42 minuta minn cross ta’ Diego Carrilo Pendas, g[ola tajjeb Moises Avila Perez li i]da ra d-daqqa ta’ ras tieg[u b’sa[[itha ti;i milqug[a millgoalkeper Jonathan Azzopardi. Mosta komplew fuq l-offensiva fil-ftu? tattieni taqsima u ma damux biex sabu xxibka meta fis-47 minuta GIANMARCO PICCIONI skorja minn penalty wara li l-player ta’ Rabat Ajax, Shaun Gauci miss il-ballun b’idu fil-kaxxa. Fis-56 minuta Mosta komplew ikabbru l-iskor meta Carapic waqqa’ lil Piccioni fil-kaxxa. Mill-11–il metru nkariga ru[u CHRISTIAN MARTINS u ma ]baljax. Fid-69 minuta, Mosta g[amluhom erbg[a meta minn kross tas-sostitut Ricardo Faria, g[ola tajjeb CHRISTIAN MARTINS u bit-takkuna fl-arja tefa’ fix-xibka biex skorja doppjetta personali u ssi;;illa r-reb[a g[allMostin.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Sport

Birkirkara jiksbu s-sitt reb[a konsekuttiva KAMPJONAT BOV PREMIER

Stewart Said BALZAN .................................... 1 (0)

M. Falzon, J. Grioli, A. Scicluna, R. Pereira, S. Bezzina, F. Vignaroli, L. Sciberras, D. Grima, L. Micallef, J. Dos Reis Santos, J.L. Armario Negrin Sost- E. Beu flok J. Dos Reis Santos 74min, R. Darmanin flok L. Sciberras 83min

BIRKIRKARA

......................... 2 (1)

J. Haber, R. Muscat, A. Mendoza, N. Vukanac, P. Fenech, J. Zerafa, F. Temile, Z. Muscat, S. Haruna Shola, T. Vella, R. Scicluna Sost- E. Herrera flok Z. Muscat 62min, J. Benites flok R. Scicluna 62min, D. Zerafa flok F. Temile 80in Imwissija- J. Zerafa 33min (Bi), R. Scicluna 59min (Bi), R. Pereira 67min (Ba), E. Beu 90min (Ba) Skurjaw- Paul Fenech 40min (Bi), Dylan Grima 54min (Ba), Shodiya Shola Haruna 78min (Bi) Referee- Fyodor Zammit Assistenti Referees- Thomas Debono, Edward Spiteri

IN-NAZZJON Player tal-log[ba-

Paul Fenech (Birkirkara)

Kien gowl ta’ Shodiya Haruna Shola fit-78 minuta li ta lill-Birkirkara s-sitt reb[a konsekuttiva meta bi tbatija g[elbu lil Balzan 2-1. Il-Karkari]i sabuha diffi/li kontra Balzan li offrew sfida denja u anki kien hemm mumenti li setg[u reb[u l-partita. G[alkemm it-

Dylan Grima ta’ Balzan issikkat minn Joseph Zerafa ta’ Birkirkara

tim ta’ Paul Zammit kiseb xorta t-tliet punti, il-prestazzjoni ma kinitx daqstant tajba b’numru ta’ passa;;i []iena li g[amlu l-partita aktar iebsa. Birkirkara kellhom ]ew; tibdiliet mill-a[[ar partita b’Ryan Scicluna u Shodiya Haruna Shola jie[du post Edward Herrera u Jhonattann filwaqt li kellhom lil Bissi nieqes. Balzan g[adhom ming[ajr is-servizzi ta’ Dani Miguelez, Mark Spiteri u Firas Aboulezz.

Balzan kellhom l-ewwel opportunita’ fit-12-il minuta meta Pereira bir-ras g[adda lejn Lydon Micallef i]da spara g[oli. Balzan kellhom okka]joni tajba fil-21 minuta meta Negrin ;ie wa[du minn po]izzjoni kemmxejn angolata u prova jaqbe] lil Justin Haber i]da l-golkiper Karkari] kien pront u mblokka. Birkirkara kellhom l-ewwel /ans denju ta’ nota fit-23 minuta meta minn ‘indirect’ free-kick ix-xutt ta’

Vukanac g[adda barra. }ew; minuti wara minn free-kick ta’ Fenech, daqqa ta’ ras ta’ Terence Vella ;iet im/a[[da mill-wieqfa. Balzan wie;bu fl-34 minuta bi free-kick ta’ Pereira li g[adda fuq il-lasti. Birkirkara fet[u l-iskor fl-40 minuta meta minn ballun li deher fa/li g[al gowlkiper Michael Falzon, f’kuntrast ma’ sie[bu Bezzina u Temile, tilef il-ballun biex Temile krossja lejn in-nofs fejn sab lil PAUL FENECH li wa[du tefa’ g[al ;ewwa. Balzan irnexxilhom jag[mlu liskor indaqs fl-54 minuta meta Lydon Micallef qassam lejn Armario Negrin li krossja fil-kaxxa ]-]g[ira fejn sab lil DYLAN GRIMA li wa[du tefa’ fix-xibka. Ir-reazzjoni ta’ Birkirkara waslet fit-68 minuta meta xutt ta’ Paul Fenech g[adda ftit barra. Minuta wara Birkirkara marru vi/in il-gowl tal-vanta;; meta minn xutt ta’ Vella ;ie klirjat bir-ras minn l-eks Scicluna bil-ballun ja[bat malmimduda. Balzan re;g[u kienu perikolu]i meta Negrin ir/ieva ballun tajjeb u wara li avvanza prova b’xutt djagonali i]da x-xutt tieg[u spi//a /entimetri bog[od mill-lasta. Birkirkara re;g[u marru filvanta;; u skorjaw dak li kellu jkun il-gowl tar-reb[a fit-78 minuta meta Terence Vella qassam lejn SHODIYA HARUNA SHOLA li wara li ]amm il-ballun g[eleb lil Falzon b’xutt fir-rokna.

Naxxar jirkupraw ]ew; gowls u jiksbu punt meritat

NAXXAR LIONS..................2 (1)

J. Azzopardi, J. Ani, V. Bellia, M. Briffa, A. Buhagiar, R.G. Cassar, G. Da Silva Ribeiro, P. Doffo, T. Lopes de Souza, A. Rocha da Silva, E. Silva dos Santos Sost- T. Scerri flok J. Ani 69min, O. Zongo flok A. Rocha da Silva 75min, V. Bellia flok M. Briffa 83min

SLIEMA WANDERERS.... 2 (2)

H. Bonello, A. Muscat, J. Borg, A. Rapino, J. Mintoff, T. Cilia, P. Gueye, P. Barbetti, M. Muchardi, B. Muscat, S. Biancardi Sost- I. Woods flok P. Gueye 46min, A. Navarra flok B. Muscat 65min, C. Gatt Baldacchino flok T. Cilia 79min Imwissija- A. Rapino 13min (S), P. Doffo 36min (N) Tke//a- A. Rapino 72min Skurjaw- Alex Muscat 5min (S), Trevor Cilia 15min (S), Andre Rocha da Silva 17min (N), Evaldo dos Santos 59min (N) Referee- Paul Caruana Assistenti Referees- Ingmar Spiteri, Albert Borg Cardona

IN-NAZZJON Player tallog[ba- Gilmar da Silva Ribeiro (N)

Naxxar Lions irkupraw ]ew; gowls meta f’partita bilan/jata spi//aw f’parita ta’ 2-2 kontra Sliema Wanderers. G[alkemm liskor jindika li l-partita kienet bilan/jata, Naxxar kellhom jirkupraw minn ]vanta;; ta’ ]ew; gowls wara li Sliema [adu vanta;; ta’ ]ew; gowls kmieni fil-partita. I]da t-tim ta’ Winston Muscat irkupra mill-ewwel u sa[ansitra kellhom opporunita li jirb[u l-partita. Minn na[a l-o[ra is-Slimi]i tilfu ]ew; punti importanti biex i]ommu l-pass ma’ ta’ fuq u setg[u [ar;u mill-partita b’idejhom vojta. Sliema g[amlu bidla wa[da millewwel [dax ta’ kontra Qormi, b’Beppe Muscat jie[u post Mark Scerri li kien sospi] filwaqt li Stanley Ohawuchi u Abubaker Bello Osagie re;g[u kienu neqsin. G[al Naxxar Evaldo irritorna wara sospensjoni filwaqt li Louis Cutajar g[adu qed jirkupra minn ‘injury’. Sliema marru fil-vanta;; wara biss [ames minuti meta minn freekick ta’ Trevor Cilia, Pape Gueye g[ola tajjeb bir-ras b’ALEX MUSCAT ikun pront fejn il-lasta u jitfa’ g[al ;ewwa. Ir-risposta ta’ Naxxar

waslet fl-14-il minuta meta freekick ta’ Pablo Doffo g[adda ftit g[oli mill-lasti ta’ Bonello. Sliema irduppjaw minuta wara meta azzjoni ma[duma tajba minn John Mintoff li qassam lejn Pape Gueye, dan avvanza u krossja fil-kaxxa ]]g[ira fejn sab lil TREVOR CILIA li tefa’ bir-ras g[al ;ewwa. Naxxar naqqsu l-mar;ni tal-iskor fis-17-il minuta meta Gilmar da Silvaa Ribeiro avvanza u b’azzjoni qabe] ]ew; difensuri u b’pass perfett qassam lejn ANDRE ROCHA DA SILVA li b’xutt mill-ewwel g[eleb lil Bonello. Wara dan ilgowl Naxxar ]iedu fil-log[ob tag[hom u anki kellhom tentattivi li i]da ma kinux ta’ periklu filwaqt li Sliema kienu konstretti jikkontrollaw il-pressjoni tal-avversarji bi ftit attakki. Sliema [ar;u fuq l-offensiva fittieni taqsima u fis-47 minuta xutt ta’ Trevor Cilia sab lil Azzopardi lest li salva b’siequ. Naxxar ;abu liskor indaqs fid-59 minuta meta minn free-kick ta’ Doffo, kien EVALDO SILVA DOS SANTOS li wa[du fil-kaxxa ikkumplimenta l-kross u b’xutt mill-ewwel g[eleb lil Bonello. In-Naxxarin setg[u

anki marru fil-vanta;; meta fit-62 minuta Gilmar g[adda lejn Jerry Ani i]da l-konklu]joni tieg[u g[addiet fuq il-lasti. Minuta wara Sliema kellhom opportunita taddeheb meta Trevor Cilia g[adda tajjeb minn mal-linja u qassam lissostitut Woods li l-ewwel tentattiv bit-takkuna ;ie mblukkat i]da millistess po]izzjoni ra x-xutt tieg[u ji;i m/a[[ad mill-wieqfa biex mirrebawnd Barbetti spara g[oli. Sliema dehru li tilfu l-kontroll tal-partita filwaqt li n-Naxxar bdew jie[du iktar kurra;; u fid-69 minuta Del Negro qassam lejn Marlon Briffa li ]amm il-ballun u avvanza i]da x-xutt tieg[u g[adda g[oli. Sliema kienu kostretti li jilag[bu la[[ar g[oxrin minuta b’ra;el anqas meta Alessandro Rapino ;ie muri ttieni karta safra. Il-partita issa ]vol;iet f’wa[da interessanti b’attakki mi]-]ew; na[at b’Alex Muscat g[al ftit ma ja[sadx lin-Naxxar fil-75 minuta b’azzjoni personali li i]da Azzopardi kien pront u salva. It-tim ta’ Winston Muscat kellu opportunita o[ra fit-82 minuta meta x-xutt fil-baxx ta’ Ousseni Zongo g[adda j[akkek minn mal-lasta.

Il-{add, 8 ta’ Di/embru, 2013

Lokali

Filwaqt li fil-protesti tal-a[[ar ;img[a fl-Ukrajna ntu]at il-vjolenza mill-qawwiet tas-sigurtà u l-President Ukren Viktor Yanukovych jinsab ta[t pressjoni minn miljuni ta’ Ukreni li jridu elezzjonijiet presidenzjali u parlamentari ?odda biex ikun hemm bidu ?did fl-istrutturi tat-tmexxija fil-pajji], il-Prim Ministru Malti Joseph Muscat ried li jkollu ta[didiet ma’ mexxej ta’ pajji] li l-poplu qed jg[idlu “tlift il-le;ittimità” li tmexxi.

Il-Gvern Laburista jipprote;i lil Yanukovych …fl-Ukrajna ting[ata prominenza l-po]izzjoni tal-Oppo]izzjoni Nazzjonalista Il-Gvern Laburista pprote;a lill-President tal-Ukrajna billi kien lest li j]omm l-appuntament ta]-]jara statali ta’ Victor Yanukovych, appo;;jat minn George Vella, il-Ministru tal-Affarijiet Barranin li minn Kiev qal li s-sitwazzjoni hi normali. Dan meta l-verità hi g[al kollox il-kontra, tant li l-President tal-Ukrajna ppospona ]-]jara f’Malta li kellha ssir bejn g[ada u t-Tlieta li ;ej min[abba l-protesti kbar kontra t-tmexxija tieg[u. Volodymyr Ariev, Deputat Parlamentari Ukren

Matthew Mamo

matthew.mamo@media.link.com.mt Kollox sigriet Il-Gvern Laburista Joseph

Muscat g[a]el li jipprote;i lillPresident tal-Ukrajna hekk kif Victor Yanukovych kompla ji;i kkontestat f’pajji]u b’dimostrazzjonijiet u protesti kbar li ]viluppaw fi tmiem il-;img[a li g[addiet wara li rrifjuta li jiffirma ftehim ta’ asso/jazzjoni mal-Unjoni Ewropea. Il-gvern ta’ Muscat baqa’ g[addej bit-t[ejjijiet ta’ din i]]jara statali li kellha sse[[ bejn g[ada u nhar it-Tlieta li ;ej, sakemm Yanukovych [ass li mir-Russja wara li kien g[adu kemm temm ]jara fi/-?ina, kellu jipposponi]-]jara statali f’Malta min[abba li qieg[da ti]died l-oppo]izzjoni kontrih f’pajji]u. I]da l-Gvern Laburista kien qieg[ed jipprote;i lil Yanukovych tant li ma kienx se jippubblika l-programm uffi/jali ta’ din i]-]jara sa ftit [in qabel ma kellu jasal ilPresident Ukren f’Malta. Fl-istess [in, George Vella, il-Ministru tal-Affarijiet Barranin u]a lill-istazzjon tattelevi]joni tal-Istat biex iwassal messa;; li s-sitwazzjoni filkapitali Kiev hi normali. F’kumment lill-PBS, il-

Ministru George Vella qal li “fil-belt lanqas tinduna… normali kollox g[addej qisu ma ;ara xejn. Arja ta’ liberazzjoni pjuttost... m’hemm l-ebda vjolenza, l-ebda theddid u lebda bi]a’ jew tensjoni. Sempli/iment hemm poplu, [afna ]g[a]agh li qeg[din ovvjament isemmg[u le[inhom.” I]da l-g[ada kellu jkun ilGvern Laburista stess li [abbar stqarrija tal-Uffi//ju talPresident tal-Ukrajna li Viktor Yanukovych talab li ]-]jara f’Malta ti;i posposta biex jiffoka fuq kwistjonijiet domesti/i. George Vella kien fl-Ukrajna jattendi l-laqg[a talOrganizazzjoni dwar is-Sigurtà u l-Koperazzjoni fl-Ewropa. Il-po]izzjoni tal-Oppo]izzjoni ting[ata prominenza F’dan l-isfond, il-po]izzjoni li [a Simon Busuttil, il-Kap talOppo]izzjoni u tal-Partit Nazzjonalista ng[atat prominenza fl-Ukrajna. G[add ta’ ;urnali fir-rapport tag[hom dwar il-posponiment ta]-]jara f’Malta semmew li l-

Oppo]izzjoni Nazzjonalista kienet lesta li tiltaqa’ ma’ Viktor Yanukovych biex twassal biss messa;; qawwi ta’ solidarjetà favur il-poplu Ukren li qieg[ed jipprotesta u kontra lu]u tal-vjolenza tal-a[[ar ;img[a. L-istess ;urnali semmew ukoll b’importanza li

Simon Busuttil, il-Kap talOppo]izzjoni kien iddikjara li ma kienx se jattendi g[allimpenji uffi/jali fosthom l-ikla u l-kun/ert statali li l-Gvern Laburista kien ipprogramma f’;ie[ Viktor Yanukovych, :urnal minnhom sa[ansitra rrapporta li Yanukovych qieg[ed ji;i injorat f’Malta. Sitwazzjoni mwieg[ra F’intervista esklussiva ma’ ilmument, Volodymyr Ariev, Deputat Parlamentari li jirrapre]enta lill-partit politika Fatherland ta’ Yulia

Tymoschenko li tinsab arrestata stqarr li l-posponiment ta]-]jara f’Malta minn Yanukovych saret min[abba “is-sitwazzjoni mwieg[ra fil-pajji]”. Hu ]ied “fi kri]i politika b[al din, fejn kwa]i g[andna rivoluzzjoni, kull President imur jinnegozja ma’ niesu, jipprova jo[ro; lil pajji]u minn din is-sitwazzjoni. Imma Yanukovych g[a]el li jmur fuq mawra internazzjonali bl-ewwel ]jara fi/-?ina g[arRussja fejn imbag[ad kien di;à kellu skedat jumejn f’Malta.” Skont Ariev, il-familja ta’ Yanukovych serqet [afna flus mill-pajji] waqt li ma rnexxilux jag[mel il-Ba;it. “Issa li rrifjuta l-ftehim malUE, il-problemi bil-Ba;it talpajji] komplew ji]diedu.” Ariev jg[id li minkejja li lPresident Ukren kien ;ej f’Malta, hu qatt ma seta’

Silta mill-gazzetta Pravda tal-Ukrajna tirrapporta bi prominenza l-po]izzjoni tal-PN

qjitkellem f’isem l-Ukreni g[ax tilef il-le;ittimità min[abba li kiser il-li;ijiet tal-pajji]. “LUkrajna qamet kontrih. Ma jistax jag[mel ]jara serja f’pajji] ie[or u jirrappre]entana b[ala President. Kif tista’ tinnegozja ma’ President li falla?” “Il-poplu ried li ji;i ffirmat ilftehim mal-UE imma Yanukovych /a[[ad din ixxewqa lill-Ukreni u allura lpoplu ni]el jipprotesta,” sa[aq Ariev. Hu ]ied li “l-gvern Ukren gideb lid-dinja, qal li kien lest jiffirma u jkompli jiddiskuti mal-UE, meta hi stess /a[det li kien hemm kuntatt mal-gvern Ukren. Fl-istess [in, il-gvern Ukren g[addej b’diskussjonijiet sigrieti mar-Russja.” Ariev jemmen li r-ri]enja talgvern mhix bi]]ejjed biex titran;a s-sitwazzjoni. “Hemm b]onn li tinbidel is-sistema politika immedjatament u lpajji] imur lura g[all-ver]joni tal-Kostituzzjoni li t[assret fl2010 biex ing[ataw aktar poter lill-President.” Ariev jg[id li n-negozjar b[alissa hu impossibbli g[ax il-gvern Ukren irid jinnegozja biss kif jaqbel lilu u m’hemmx ix-xewqa li jinstab kompromess. “Dan qed iwassal g[alliktar sitwazzjoni mwieg[ra mill-Indipendenza tal-pajji] fl1991 u mir-Rivoluzzjoni Orna;jo ta’ disa’ snin ilu.” Hu semma li din id-darba lpoplu hu rrabjat [afna. “L-

a[[ar tama tal-poplu Ukren kienet l-integrazzjoni Ewropea. Meta tilef din it-tama, il-poplu [are; fit-toroq irrabjat.” Ariev jis[aq li s-servizzi tassigurtà Ukreni g[all-a[[ar tliet snin u nofs ipprote;ew lil Yanukovich u mhux lill-pajji]. “G[andna vojt kbir fid-difi]a u s-sigurtà tal-pajji]. Allura listat mhux lest biex joffri re]istenza lir-Russja.” Hu wissa li l-iskop ta’ Putin hu li jer;a’ jo[loq l-Unjoni Sovjetika biex jipprova li hu wie[ed mill-iktar nies potenti fid-dinja. “Hemm ir-riskju li lUkrajna ssir b[ar-re;im Russu u dan ikun re;im perikolu] g[all-UE,” wissa Ariev. Ariev jemmen li hemm b]onn l-intervent ta’ negozjaturi Ewropej. “Il-gvern qed jinjora t-talbiet tad-dimostranti. Qed jipprova jbe]]a’ liddimostranti biex ma jipprotestawx jew ja[dmu kontra l-gvern. G[andna b]onn tinstab soluzzjoni permezz ta’ diskussjoni nazzjonali.” Ara wkoll pa;ni 14-15, 11, 19, 23

media•link COMMUNICATIONS