In-Nazzjon 18 ta' Diċembru 2013

Nru 13,619

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013 €0.80 www.maltarightnow.com

Ix-xandir pubbliku qed jo[loq ]bilan/ b’mod sfa//at

Gvern Laburista

Kuntratti ma ji;;eddux Il-Gvern Laburista ma j;eddidx il-kuntratt ta’ ]ew; Diretturi :enerali fil-qasam tal-edukazzjoni. Wa[da mill-karigi ting[ata lill-kunjatu tal-eksDeputat Mexxej Laburista, u llum Speaker, An;lu Farrugia Ara pa;na 4

Australia Hall

Il-PL m’onorax il-kuntratt

Il-PN iressaq ilment lill-Awtorità tax-Xandir dwar il-ka] tal-ammissjoni tal-Ministru tal-Finanzi li l-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza kienet ]baljata u li rrappurtaha kul[add [lief l-istazzjon nazzjonali F’ilment lill-Awtorità taxXandir dwar il-ka] tal-ammissjoni tal-Ministru tal-Finanzi filParlament Ewropew li l-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza kienet ]baljata, u li rrappurtaha kul[add [lief l-istazzjon nazzjonali, il-Partit Nazzjonalista qal li f’dan il-ka] u dwar ka]i o[rajn ix-xandir pubbliku qed jo[loq ]bilan/ b’mod sfa//at.

F’konferenza tal-a[barijiet ilbiera[ quddiem il-bini talAwtorità tax-Xandir fil-{amrun, is-Segretarju :enerali tal-PN, Chris Said, qal li x-xandir pubbliku g[andu d-dover li juri imparzjalità assoluta u fl-ebda mument ma ja;ixxi b[ala gatekeeper u jag[mel /ensura silettiva biex jg[atti xtur il-Gvern Laburista.

L-ammissjoni tal-Ministru talFinanzi Edward Scicluna filParlament Ewropew li l-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza kienet ]baljata, kienet irrapportata millmezzi kollha tax-xandir [lief ilPBS. L-istazzjon nazzjonali naqas ukoll milli jirrapporta listqarrija tal-PN b’reazzjoni g[al din l-ammissjoni tal-Ministru Scicluna.

L-ilment kellu jinstema’ lbiera[ waranofsinhar i]da ssmig[ kien pospost g[al g[ada fuq talba tal-PBS. Hu qal li ma jistax ikun li stqarrija minn Ministru ewlieni tal-Gvern dwar materja ta’ kontroversja politika b[alma hi l-

kwistjoni tal-bejg[ ta/-/ittadinanza, m’g[andhiex valur ta’ a[bar, kif stqarr il-PBS stess.

Kien fil-5 ta’ Di/embru meta quddiem Kumitat tal-Parlament Ewropew il-Ministru tal-Finanzi Edward Scicluna ammetta li liskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza kienet ]baljata. Din iddikjarazzjoni kienet irrapportata

mill-media kollha indipendenti [lief mill-istazzjon pubbliku.

Chris Said kompla li filwaqt li gazzetta internazzjonali u ta’ reputazzjoni stabbilita, il-Financial Times, tkellmet dwar din l-iskema u sa[ansitra [asset li kellha tikkummenta b’mod editorjali, ilPBS injora dan kollu u rrapporta

x’qalu portals ta’ gazzetti o[rajn li g[andhom ferm inqas importanza mill-Financial Times.

Ka] ie[or ta’ ]bilan/ mill-PBS kien il-programm ta’ diskussjoni fuq l-istazzjon RTK li g[alih kienu mistiedna l-Prim Ministru

Il-Partit Laburista m’onorax ilkundizzjonijiet tal-kuntratt talpropjetajiet mg[oddija lilu. Filka] tal-Australia Hall, hemm art li mhix mibnija u ladarba m’hemm l-ebda rbit fil-kuntratt, il-Partit Laburista jista’ ji]viluppa kif irid dawn l-artijiet jekk jo[ro; permess mill-MEPA

ikompli f’pa;na 2

Ara pa;na 5

Ukrajna

Yanukovich jiltaqa’ma’ Putin

Kiber l-g[adab tal-Ukrajni li jridu javvi/inaw l-Unjoni Ewropea fost l-iffirmar ta’ ftehim g[all-kooperazzjoni bejn Kjev u Moska Ara pa;na 15

Valletta FC

Vi/in ftehim ma’ Jordania Ilbiera[ kien jum spe/jali g[all-attakkant ta’ Real Madrid Cristiano Ronaldo, li fl-età ta’28 sena, feta[ mu]ew ad unur tieg[u u qal li g[andu kamra o[ra ]ejda li g[ad trid timtela bit-trofej li se jirba[ fil-futur. Ronaldo b[alissa hu fost it-tliet finalisti g[all-unur tal-Ballon d’Or g[at-tieni darba fil-karriera. (Ritratt> EPA) Aktar f’pa;na 29

Valletta qed jittamaw li jkomplu jikkonvin/u lill-biljunarju millGeorgia, Merab Jordania jinvesti flusu fil-klabb.

Ara pa;na 30

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

2

LOKALI

Allegatament ta daqqa ta’ ponn g[ax ;ie mg[ajjar nanu Ra;el ta’ 62 sena minn San Pawl il-Ba[ar ;ie mixli quddiem il-Ma;istrat Charmaine Galea li fis-7 ta’ Di/embru li g[adda kka;una feriti gravi fuq tfajla wara li din allegatament g[ajritu “nanu”.

Emmanuele Cassar ;ie mixli

li wettaq dan ir-reat g[all-[abta tal-4.15 am, fl-Oracle Casino, f’San Pawl il-Ba[ar, meta [ebb g[all Tracy Carmella Formosa u kka;unalha sfre;ju permezz ta’ tazza tal-[;ie;, bit-tfajla tittie[ed mill-ewwel g[all-kura fl-Isptar Mater Dei.

Is-Segretarju :enerali tal-PN, Chris Said, qal fil-pre]enza tal-President tal-Kunsill Amministrattiv tal-PN Carol Aquilina< u tad-Deputat Nazzjonalista Francis Zammit Dimech, li x-xandir pubbliku g[andu d-dover li juri imparzjalità assoluta (Ritratt> Martin Agius)

Il-PBS jg[id li l-Ministru Scicluna kellu lapsus minn pa;na 1

Joseph Muscat u l-Kap talOppo]izzjoni Simon Busuttil, u l-media kollha kienu mistiedna biex jirrappurtaw iddiskussjoni.

Filwaqt li l-Prim Ministru m’attendiex min[abba impenji o[ra, Simon Busuttil attenda u ddiskussjoni saret i]da g[al darb’o[ra, il-PBS g[a]el li ma jirrappurtax dak li qal il-Kap talOppo]izzjoni.

Il-kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Kultura u x-Xandir,

Il-PBS naqas ukoll li jirrapporta lill-Kap tal-Oppo]izzjoni fuq l-RTK meta kien mistieden ukoll il-Prim Ministru li m’attendix min[abba impenji o[ra Francis Zammit Dimech, qal li fost ir-ra;unijiet li ta l-Kap tatTaqsima tal-A[barijiet tal-PBS g[aliex ma rrappurtax din la[bar, kien hemm dik li lMinistru Edward Scicluna kellu “lapsus”.

Francis Zammit Dimech qal li jekk veru kien

hekk, dan kien ikun scoop u mhux ka] ta’ /ensura.

Francis Zammit Dimech appella biex l-istazzjon tal-istat biex ikun verament ta’ kul[add billi jirrispetta lil kul[add u jonora d-dover tieg[u ta’ imparzjalità u o;;ettività.

L-Air Malta fis-sitt post fost il-linji tal-ajru bi vja;;i qosra L-Air Malta, il-linja nazzjonali tal-ajru, kienet klassifikata fissitt post fost il-linji tal-ajru li joffru vja;;i qosra fid-dinja. Dan skont st[arri; tal-maga]in internazzjonali ‘Which?’, li se jkun ippubblikat ix-xahar id-die[el.

L-Air Malta ng[atat punte;; ta’ 69% f’sodisfazzjon mill-klijenti li wie;bu l-ist[arri;. MalAir Malta kklassifikat ukoll illinja tal-ajru Ingli]a British Airways, ukoll b’69% talpunte;;.

Il-linja nazzjonali ng[atat livell sodisfa/enti [afna (erba’ stilel minn [amsa) fil-kategoriji kollha li saru mistoqsijiet dwarhom u li jaffettwaw it-titjira tal-passi;;ier minn post g[al ie[or.

L-ist[arri; sar fost 8,264 persuna li kienu mitluba jg[idu ma’ liema linja tal-ajru siefru f’din la[[ar sena u kemm [ar;u sodisfatti mill-vja;; tag[hom. Intalbu wkoll jg[idu jekk jirrakkomandawhiex lill-[bieb tag[hom.

L-ewwel post fl-ist[arri; kienet il-linja tal-ajru Aurigny Air Services, li hi propjetà talistat ta’ Guernsey, bit-tieni u ttielet post jinkisbu minn Swiss Air u Norwegian Air rispettivament.

Fir-rigward tal-linji tal-ajru li jipprovdu wkoll titjiriet fit-tul, lewwel post inkiseb minn Air New Zealand u Singapore Airlines, filwaqt li t-tielet post inkiseb mil-linja tal-ajru Emirates.

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

3

LOKALI

Il-Kap tal-PN Simon Busuttil ilbiera[ mexxa ta[ditiet mal-Kumitat tas-So/jetà ?ivili (ritratt) u mal-Asso/jazzjoni tas-Segretarji E]ekuttiv tal-Kunsilli Lokali (Ritratt> Martin Agius)

Il-PN irid ikompli jwettaq politika li tirrifletti l-aspirazzjonijiet tan-nies - Simon Busuttil Il-Partit Nazzjonalista huwa miftu[ g[ad-djalogu mas-so/jetà /ivili biex ikompli jfassal politika li tirrifletti l-aspirazzjonijiet tan-nies.

Dan fissru l-Kap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busuttil f’laqg[a mal-Kumitat tas-So/jetà /ivili fi [dan l-MCESD immexxi minn Benjamin Rizzo, li saret ilbiera[ fid-Dar ?entrali talPartit Nazzjonalista.

Benjamin Rizzo ppre]enta dokument preparat mill-kumitat bi djaolgu mal-g[aqdiet volontarji f’pajji]na dwar it-triq ‘il quddiem g[as-so/jetà /ivili. Hu enfasizza l-b]onn li l-MEUSEC jibqa’ joffri fondi g[all-g[aqdiet volontarji u s-so/jetà /ivili biex ikunu jistg[u jwettqu pro;etti u l-[idma tag[hom b’mod effettiv.

Il-Kap tal-Partit Nazzjonalista

lbiera[ ukoll iltaqa’ wkoll malAsso/jazzjoni tas-Segretarji E]ekuttiv tal-Kunsilli Lokali.

Matul din il-laqg[a Simon Busuttil fakkar li din is-sena hu l20 anniversajru mill-ewwel elezzjoni tal-Kunsilli Lokali f’pajji]na. Fakkar li biex jirrimarka dan l-anniversarju, ilPartit Nazzjonalista organizza seminar xahar ilu li ddiskuta ttis[i[ tal-[idma mal-kunsilli

lokali f’pajji]na u li g[alih kien hemm attendenza tajba.

Il-President ta’ din l-Asso/jazzjoni, Paul Gatt, qal li l-Partit Nazzjonalista welled il-kunsilli lokali u qal li jinsab fidu/ju] li mill-Oppo]izzjoni l-Partit Nazzjonalista se jibqa’ ja[dem biex isa[[a[ dan il-qasam.

Fil-laqgha mal-Kumitat tasSo/jetà ?ivili Simon Busuttil kien akkumpanjat mill-Vi/i Kap

g[all-Affarijiet tal-Partit, Beppe Fenech Adami u mill-Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[ad-Djalogu So/jali u d-Drittijiet ?ivili, Claudette Buttigieg.

Fil-laqg[a mal-Asso/jazzjoni tas-Segretarji Ezekuttivi talKunsilli Lokali, il-Kap tal-PN kien akkumpanjat minn Claudette Buttigieg u l-Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Kunsilli Lokali, David Agius.

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

4

LOKALI

DJ jammetti li [a ritratt uffi/jali g[olja fis servizzi tal edukazzjoni li mhux biss se ta’ warden

Il-Gvern Laburista ma j;eddidx il-kuntratt ta’ ]ew; Diretturi :enerali fil-qasam tal-edukazzjoni Is-settur tal-edukazzjoni f’pajji]na tilef is-servizz ta’ ]ew; professjonisti li ilhom ja[dmu b’esperjenza f’dan il-qasam g[al diversi snin, apparti li kienu f’karigi importanti fittmexxija, li fihom mexxew riformi kbar li saru fl-a[[ar snin.

Il-Gvern ma ;eddidx il-kuntratt ta’ Grace Grima u Micheline Sciberras, li huma fil-karigi ta’ Diretturi :enerali fi]-]ew; Direttorati tal-Edukazzjoni.

Grima u Sciberras [abbru dan huma stess f’/irkolari li n[ar;et ilbiera[ u li ntbag[tet lillKapijiet tal-Iskejjel kollha talistat u l-iskejjel l-o[rajn f’Malta u G[awdex.

Minbarra li infurmawhom li se jispi//aw mill-karigi rispettivi, fi/-/irkolari huma rringrazzjaw lill-kollegi tag[hom u lil dawk kollha li [admu mag[hom matul is-snin biex b’tant impenn, determinazzjoni u koperazzjoni minn kul[add saru

, titlifhom is-sistema edukattiva, i]da wkoll il-pajji], hekk kif

Micheline Sciberras

Grace Grima

Wa[da mill-karigi ting[ata lill-kunjatu ta’ eks-Deputat Mexxej Laburista su//essi kbar fil-qasam edukattiv ta’ pajji]na.

Grace Grima u Micheline Sciberras bdew ja[dmu fil-karigi rispettivi tag[hom sitt snin ilu

u [admu ta[t ]ew; Ministri differenti tal-Edukazzjoni.

Madankollu, issa l-Gvern Laburista g[a]el li ma j;eddidx il-kuntratt ta’ dawn i]-]ew;

dawn se jmorru ja[dmu barra minn xtutna, fl-istess qasam taledukazzjoni.

In-Nazzjon jinsab infurmat li post Micheline Sciberras, b[ala Direttur :enerali, se jittie[ed minn /ertu George Borg, li ji;i l-kunjatu ta’ An;lu Farrugia, leks-Deputat Mexxej Laburista u llum Speaker tal-Kamra tarRappre]entanti. Borg di;à jokkupa kariga g[olja fil-qasam edukattiv.

Nifhmu li l-persuna li se tkun qed tie[u post Grace Grima g[adha mhix mag[]ula.

Dawn il-karigi jing[ataw u jintemmu fuq de/i]joni talMinistru responsabbli millqasam. G[alhekk, din ilpo]izzjoni ta’ fidu/ja issa ng[atat mill-Ministru Evarist Bartolo lil qarib tal-eks-Deputat Mexxej Laburista.

Rakkomandazzjonijiet kontra d-diskriminazzjoni u l-omofobija Il-LIBE, il-Kumitat fi [dan ilParlament Ewropew g[alLibertajiet ?ivili, il-:ustizzja u l-Intern, ivvota favur rakkomandazzjoni g[al pjan ta’ azzjoni kontra l-omofobija u d-diskriminazzjoni aba]i tal-orjentazzjoni u l-identità sesswali.

Il-Membru Parlamentari Ewropew f’isem il-Partit Nazzjonalista Roberta Metsola kienet ir-rappre]entanta talgrupp tal-PPE, il-Partit Popolari Ewropew u mexxiet, f’isem ilPPE, in-negozjati me[tie;a.

Il-vot g[adda mil-LIBE

b’]ew; voti biss kontra.

Roberta Metsola esprimiet issodisfazzjon tag[ha g[all-vot u qalet li dan il-vot po]ittiv hu frott xhur ta’ [idma u negozjati maddiversi gruppi politi/i wara diskussjonijiet mal-NGOs u listakeholders relatati, kemm f’Malta kif ukoll fl-Unjoni Ewropea.

Dan id-dokument iwassal g[all-bilan/ me[tie; bejn id-drittijiet ta/-/ittadini Ewropej u b’rispett lejn il-kompetenza talIstati Membri biex ikunu jistg[u jille;i]law f’dan is-settur, sostni-

et Metsola, li fissret kif il-persuni LGBTI qed jiffa//jaw problemi serji ta’ diskriminazzjoni, vjolenza u abbu]i o[ra li g[andhom ji;u indirizzati kemm f’Malta kif ukoll fl-UE. Dan ir-rapport inbena fuq talbiet li saru fil-;img[at li g[addew mill-Parlament Ewropew biex il-Kummissjoni Ewropea ta[dem fuq pjan ta’ azzjoni g[all-ugwaljanza favur persuni LGBTI. Metsola qalet li dan kien l-ewwel pass qabel ma r-rapport je[tie;lu jg[addi millplenarja tal-Parlament Ewropew

f’vot finali.

L-Awstrijaka Ulrike Lunacek, li kienet l-awtur tar-rapport, qalet li fl-a[[ar dan ir-rapport se j[e;;e; lill-Kummissjoni Ewropea tippre]enta strate;ija koerenti g[ad-drittijiet tal-persuni LGBTI. Filwaqt li esprimiet is-sodisfazzjon tag[ha g[all-vot po]ittiv b’ma;;oranza qawwija middiversi gruppi politi/i, Lunacek qalet li se tkompli ta[dem biex ikunu kkjarifikati kwalunkwe dubji li jista’ jkun hemm qabel il-vot tal-plenarja fil-Parlament Ewropew.

Mario Mifsud ta’ 49 sena minn Pembroke, mag[ruf b[ala DJ Banana, kellu l-li/enzja tieg[u sospi]i g[al tliet xhur wara li ammetta quddiem ilMa;istrat Edwina Grima, li ;ibed ritratt ta’ warden mara wara li tag[tu /itazzjoni, u li laqat warden o[ra.

Mario Mifsud talab lill-Qorti biex tirrevoka d-de/i]joni ta’ sospensjoni tal-li/enzja u dan peress li g[andu t-tifel ibati blawti]mu u m’g[andux min iwasslu sal-iskola. Il-Qorti, i]da /a[det it-talba u qaltlu li la darba kienet ing[atat is-sentenza, ma kinitx se tibdilha.

Kien nhar it-Tnejn li g[adda li DJ Banana twaqqaf mill-warden Alicia Ciancio min[abba li kien qed jitkellem fuq il-mowbajl waqt li kien g[addej minn Triq il-Kunsill tal-Ewropa, f’{al Luqa g[all-[abta tat-2.45pm.

Wara li tag[tu /itazzjoni, Mario Mifsud [adilha ritratt bilmowbajl tieg[u, u meta hi talbitulu, irrifjuta li jg[addihula. Ftit tal-[in wara warden mara o[ra, Maria Mifsud, li kienet qed takkumpanja lil Alicia Ciancio, ukoll talbitu l-mowbajl, u hawn Mifsud g[al darba o[ra rrifjuta li jag[tihulha, u fil-[in laqatha bilkarozza tieg[u u kka;unalha ;rie[i [fief.

Wara li ammetta l-akku]i, li jinkludu wkoll in;urja fil-konfront tal-wardens, li ma obdiex lordnijiet le;ittimi tal-Pulizija, li saq b’mod traskurat, u li sar re/idiv, hu ;ie illiberat bil-kundizzjoni li ma jag[milx reat ie[or fi ]mien sentejn.

L-Ispettur Spiridione Zammit xehed dwar dak li se[[ fejn qal ukoll li DJ Banana laqat lil warden mhux b’mod intenzjonali.

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

5

PARLAMENT

Il-Partit Laburista m’onorax il-kundizzjonijiet tal-kuntratt tal-propjetajiet mg[oddija lilu - L-eks-Kummissarju tal-Artijiet Pubbli/i, Albert Mamo Minkejja li fil-kuntratt li permezz tieg[u numru ta’ propjetajiet ing[ataw mill-Gvern lill-Partit Laburista m’hemmx irbit, partijiet minn dawn il-propjetajiet huma skedati u allura hemm l-obbligu li jin]ammu fi stat tajjeb.

Imma dan ma se[[x kif ikkonferma l-eks-Kummissarju talArtijiet, Albert Mamo, li spjega li hu kien parti minn grupp ta’ [addiema tad-Dipartiment talArtijiet, fosthom il-perit tal-istess Dipartiment, li ]aru Australia Hall u raw li din mhux tin]amm fi stat tajjeb. Il-Partit Laburista kien ing[ata tliet xhur biex jirran;a listat tal-propjetà.

Dan intqal ilbiera[ waqt laqg[a tal-Kumitat Parlamentari g[allKontijiet Pubbli/i li re;a’ ltaqa’ din il-;img[a, din id-darba fuq talba tal-Oppo]izzjoni biex je]amina fid-dettal il-ftehim fuq numru ta’ propjetajiet li kienu ng[ataw lill-Partit Laburista, ewlenija fosthom l-Australia Hall.

Permezz ta’ dan il-ftehim ilGvern Laburista ta rigal ta’ g[axar miljun ewro lill-Partit Laburista wara li /eda l-kaw]a kontra lPartit fil-Qorti.

Albert Mamo, meta mistoqsi mic-Chairman tal-Kumitat Tonio Fenech, qal li l-Australia Hall kienet /inema li kienet tintu]a mill-Ingli]i f’Malta u ng[atat lillPartit Laburista fi stat ta’ u]u ftit wara li telqu l-Ingli]i u fi stat [afna a[jar minn dak li tinsab fih illum.

Minkejja li Albert Mamo spjega li m’hemm l-ebda rabta fil-kuntratt dwar l-u]u tal-art tal-propjetà, qal li hemm limitazzjonijiet fuq lu]u tal-artijiet li ng[ataw, fosthom li mhux possibbli jintu]aw b[ala residenzi min[abba t-tip ta’ bini.

Imma mis-smieg[ [are; ukoll li hemm art li mhix mibnija, u ladarba m’hemm l-ebda rbit fil-kun-

Il-Kumitat Parlamentari g[all-Kontijiet Pubbli/i, fuq talba tal-Oppo]izzjoni, qed je]amina fid-dettal il-ftehim fuq numru ta’ propjetajiet li kienu ng[ataw lill-Partit Laburista, ewlenija fosthom l-Australia Hall, u li permezz ta’ dan il-ftehim il-Gvern Laburista ta rigal ta’ g[axar miljun ewro lill-Partit Laburista wara li /eda l-kaw]a kontra l-Partit fil-Qorti

tratt, il-Partit Laburista jista’ ji]viluppa kif irid dawn l-artijiet jekk jo[ro; permess mill-MEPA. Albert Mamo qal ukoll li l-Partit Laburista kien qed i[allas i/-/ens regolarment imma xi kultant kien i[allas ftit inqas. Filfatt, Tonio Fenech irrefera g[al dokumentazzjoni quddiem il-Kumitat li tg[id li sal-1998 kien g[adu ma t[allasx i/-/ens g[all-art f’St Andrews, bid-dejn kien akkumula g[al kwart ta’ miljun lira dovuti lidDipartiment.

Hemm art li mhix mibnija u ladarba m’hemm l-ebda rbit fil-kuntratt, il-Partit Laburista jista’ ji]viluppa kif irid dawn l-artijiet jekk jo[ro; permess mill-MEPA Dan id-dejn kien ;ie estint meta parti mill-art inbieg[et lill-iskola St Michael’s g[ax din l-iskola ma setg[etx tie[u l-propjetà b’dan iddejn.

Tonio Fenech ikkwota doku-

ment li permezz tieg[u fakkar li fil-kuntratt kien hemm miktub li jekk ma jit[allasx dan i/-/ens, ilgvern jista’ jibda pro/ess biex jie[u lura l-propjetajiet.

Imma l-gvern tal-;urnata

m’g[amilx dan, anzi waqqa’ klaw]ola wara vot fil-Parlament fl-1997 wara li ttie[ed vot li permezz tieg[u kienet tne[[iet klaw]ola li kienet tg[id li jekk ma jit[allasx i/-/ens, kien ise[[ ixxoljiment tal-kuntratt u allura ttelf tal-propjetajiet kollha marbuta ma’ dan il-kuntratt.

Dwar dan il-vot, Albert Mamo qal li hu ma kienx ikkonsultat u lanqas id-Dipartiment tal-Artijiet min[abba li l-Parlament hu ‘l fuq minn dan id-Dipartiment.

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

7

LOKALI

Il-GWU talbet laqg[a ur;enti mal-Gvern u mal-Arriva biex tiddiskuti l-a[[ar ]viluppi hekk kif l-Oppo]izzjoni appellat lill-Gvern biex jiggarantixxi l-impjiegi tal-[addiema f’dan is-settur

Ti]died l-in/ertezza dwar it-trasport pubbliku It-ta[ditiet mal-Arriva e]awriti bil-gvern ma jag[tix risposta /ara dwar jekk l-Arriva hix se tibqa’ f’Malta jew le L-in/ertezza dwaril-futur tattrasport pubbliku f’pajji]na konmpliet ti]died hekk kif ilgverns tess ilbiera[ ikkonferma li t-ta[ditiet bejn il-management tal-Arriva u l-Gvern huma e]awriti u dak li [are; minnhom ;ie riferut lill-esperti legali u finanzjarji li issa f’ide-

jhom biex jie[du de/i]joni finali.

Filwaqt li l-Ministru tatTrasport u l-Infrastruttura, Joe Mizzi, ikkonferma fuq l-istazzjon nazzjonali lbiera[ filg[odu li t-ta[ditiet huma e]awriti, naqas li jag[ti risposta /ara dwar jekk il-kumpanija Arriva

hix se tibqa’ f’pajji]na jew le.

Dan wassal biex il-GWU fi stqarrija t[abbar li talbet laqg[a ur;enti mal-Ministru Mizzi u mal-Arriva biex tiddiskuti la[[ar ]viluppi kif iddikjarahom il-Ministru Mizzi.

Il-GWU g[amlitha /ara li se tesi;i li jekk ikun hemm bidla

fl-operatur tat-trasport pubbliku, il-[addiema jing[ataw garanzija li se j]ommu l-impjieg.

Il-Ministru Joe Mizzi qal li lGvern irid trasport pubbliku li jkun serju, effi/jenti u puntwali b’rotot ;odda, imma wissa li din ir-riforma tie[u tul ta’ ]mien.

Anke l-kelliem tal-

Oppo]izzjoni dwar it-trasport, Toni Bezzina, li kien mistieden ma’ Joe Mizzi fuq l-istess programm nazzjonali, appella lillGvern biex jiggarantixxi limpjiegi tal-[addiema e]istenti, li fuqhom jiddependu [afna familji Maltin u G[awdxin.

Petizzjoni mfissra b[ala antidemokratika Il-Koalizzjoni g[allAbolizzjoni tal-Ka//a firRebbieg[a (CASH) ikkritikat ilpjani tal-Federazzjoni talKa//aturi u Nassaba Konservazzjonisti (FKNK) biex jag[tu bidu g[al petizzjoni indirizzata lill-Parlament bl-g[an li tipprote;i dak li l-FKNK qed tiddeskrivi b[ala “drittijiet ta’

minoranza”.

CASH iddeskriviet din ilpetizzjoni b[ala antidemokratika imma fuq kollox kontra kull sens ta’ etika.

Christian Debono, il-kelliemi g[all-Koalizzjoni, qal fi stqarrija li l-fatt li l-ka//aturi jinsistu li je[tie;u protezzjoni mix-xewqat tal-votanti min[abba li huma

grupp minoritarju, hu attentat iddisprat biex jg[aw;u ssinifikat reali ta’ tad-drittijiet ta’ minoranza.

Dawn id-drittijiet japplikaw g[al persuni li huma ppersegwitati min[abba t-twemmin tag[hom, l-etni/ità tag[hom jew l-orjentazzjoni sesswali tag[hom. Li tispara fuq l-g[asa-

far g[all-gost ma jag[tihom lebda dritt g[al protezzjoni li qed jippruvaw jista[bew warajha.”

Rodolfo Ragonesi, kelliemi tal-Koalizzjoni, qal li l-pro/ess demokratiku hu l-ba]i tas-so/jetà tag[na u jmur lil hinn minn materja wa[da.

Fisser b[ala tal-mist[ija li qed nosservaw attentat mill-FKNK

biex tipprova tnaqqas il-poter dirett tal-votanti biex imexxu ‘l quddiem l-iskopijiet dejqa u egoisti/i tag[hom. Tfisser ukoll li toqtol l-g[asafar fi triqithom biex ibejtu m’g[andu x’jaqsam xejn ma drittijiet minoritarji. Li kieku l-qtil hu meqjus b[ala dritt dan ikun bla dubju sens pervers ta’ dak li hu ;ust.”

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

8

LOKALI

Park and Pay for Charity g[ada fuq il-kampus tal-Università Sewwieqa li g[ada l-{amis jid[lu fil-kampus tal-Università ta’ Malta se jintalbu jag[tu ewro jew aktar. Il-Park and Pay for Charity hi proposta ori;inali talistudenti tal-arkitettura u hi wa[da mill-attivitajiet tal-Milied fuq il-kampus organizzati millKSU flimkien mal-Università ta’ Malta, i/-Chaplaincy, u g[add ta’ organizzazzjonijiet studenteski.

L-g[otjiet se jkunu b’risq

it-tliet benefi//jarji tal-Milied fuq il-kampus g[al din is-sena – l-iStrina, id-Dar tal-Providenza u r-Research, Innovation and Development Trust (RIDT) talUniversità biex jg[in fir-ri/erka tal-kan/er fl-Università.

“Il-parke;; fl-Università dejjem kien su;;ett ta’ diskussjoni, u din is-sena [sibna biex nibdlu din il-problema f’opportunità ta’ ;bir ta’ fondi g[al kaw]i tajba,” qal Gayle Lynn Callus, l-uffi/jal

g[all-Kultura u divertiment talKSU, u wie[ed mill-kordinaturi.

L-amministrazzjoni talUniversità qed ta[dem id f’id mal-KSU biex ti]gura li l-attività tmur tajjeb filwaqt li sservi biex to[loq atmosfera ta’ Milied ferrie[i madwar il-kampus.

Il-Precincts Office talUniversità qed jinkura;;ixxi biex kul[add jie[u parti attiva f’dawn l-attivitajiet fuq il-kampus. Dan l-impenn bi s[ab bejn listaff, l-istudenti u l-amministrazzjoni jag[mel dawn l-attivitajiet possibbli.

Biljetti g[all-parke;; f’din linizjattiva Park and Pay for Charity di;à qed jinbieg[u milluffi//ju tal-KSU. Vi]itaturi

g[andhom jiksbu biljett tal-parking minn qabel g[ada biex jevitaw li joqog[du jistennew fid-d[ul g[all-Università.

Dawk li jippreferu jaslu lUniversità b’mezzi o[ra ta’ trasport jistg[u ji//ekkjaw il-

Green Travel webpage talUniversità g[al aktar tag[rif dwar mezzi o[ra ta’ kif tasal salkampus: www.um.edu.mt\iccsd\ greentravel\cti ming[and Raphael Mizzi bl-imejl raphael.mizzi@um.edu.mt.

Attentat mill-MCCAA biex tipprova tnaqqas mid-drittijiet tal-konsumaturi - L-G[aqda tal-Konsumaturi L-G[aqda tal-Konsumaturi kkritikat lill-Awtorità Maltija g[allKompetizzjoni u g[all-Affarijiet tal-Konsumatur, MCCAA, b’attentat ie[or biex tipprova tnaqqas mid-drittijiet tal-konsumaturi L-G[aqda tal-Konsumaturi rreferiet fi stqarrija g[al dak li ntqal mill-MCCAA, li meta konsumatur jixtri minn fuq l-internet minn pajji] barra mill-Unjoni Ewropea jitqies b[ala importatur.

L-G[aqda qalet li dan hu attentat ie[or mill-Awtorità biex tipprova tnaqqas mid-drittijiet tal-konsumaturi b[alma g[amlet ri/entement waqt il-konsultazzjoni pubblika dwar ir-regolamenti dwar id-drittijiet tal-konsumaturi, fejn iddefinizzjoni ta’ konsumatur ;iet ristretta aktar milli hi llum. Dan meta, skont l-G[aqda, id-Direttiva

tag[ti /-/ans li din id-definizzjoni tista’ titwessa’.

L-G[aqda qalet li l-MCCAA qed tg[id li konsumaturi li jixtru prodott minn fuq l-internet minn pajji] barra l-Unjoni Ewropea jsiru importaturi, daqs li kieku qed jixtru prodott biex ibig[uh. Dan, skont lG[aqda, hu attentat biex jaqtg[u qalb il-konsumaturi milli jixtru online fi ]mien il-Milied, aktar u aktar meta l-MCCAA semmiet lista ta’ kundizzjonijiet li wie[ed irid josserva jekk jixtri online ta[t l-isku]a ta’ [arsien tas-sigurtà.

L-G[aqda sostniet li x-xiri minn fuq l-internet isir g[ax ilprodott ma jinstabx Malta jew g[ax ikun or[os. Dan hu l-fattur li jitfa’ pressjoni fuq il-bejjieg[a f’Malta biex ikollhom prezzijiet or[os.

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

9

LOKALI

Hekk kif ilbiera[ saret l-ewwel seduta spe/jali tal-Parlament g[an-nanniet u n-neputijiet, t[abbar li Jum in-Nanniet se jibda jkun i//elebrat fit-tieni {add t’Ottubru

In-nanniet fuq il-bankijiet tal-Parlament Kienet xena m[ux tas-soltu dik li ddominat il-Kamra tad-Deputati f’seduta spe/jali lbiera[ filg[odu hekk kif g[all-ewwel darba fuq issiggijiet tal-membri parlamentari kien hemm nanniet u neputijiet tag[hom.

Fuq inizjattiva tal-g[aqda volontarja Nanniet Malta, lIspeaker Anglu Farrugia laqa’ filParlament numru sabi[ ta’ nanniet u neputijiet f’seduta spe/jali li matulha saru diversi interventi.

Din l-Assocjazzjoni ;dida twaqqfet f’Ottubru li g[adda bl-

g[an li titjieb ir-relazzjoni bejn innanniet u n-neputijiet tag[hom, u biex ta[dem [alli b[alma ni//elebraw Jum l-Omm u Jum ilMissier, nibdew ni//elebraw ukoll f’pajji]na Jum in-Nanniet.

F’Novembru, din l-g[aqda ;iet inawgurata wkoll f’G[awdex.

G[as-seduta Parlamentari tannanniet attendew nanniet millAsso/jazzjoni, flimkien manneputijiet tag[hom, fosthom ilPresident Emeritu Eddie Fenech Adami flimkien man-neputi tieg[u; il-Professur Rizzo Naudi,

kif ukoll il-Ministru George Vella – kollha, ukoll nanniet. Attendew ukoll xi membri parlamentari o[ra u rappre]entanti ta’ g[aqdiet talanzjani.

L-Ispeaker An;lu Farrugia feta[ is-seduta u tkellem dwar irrwol li g[andhom l-anzjani fisso/jetà u fa[[ar l-inizjattiva talg[aqda Nanniet Malta. Sellem ukoll lin-nannu per e//ellenza tal-umanità kollha li g[adu kif [alliena – Nelson Mandela.

Uffi/jal tal-Assocjazzjoni tkellem dwar l-o;;ettivi tag[hom

li jippromovu aktar rispett bejn in-nanniet u neputijiet tag[hom u li jorganizzaw attivitajiet li jsa[[u din ir-rabta. Huwa spjega, kif l-anzjani, permezz tal-esperjenzi varji tag[hom, kapa/i jag[tu [afna lis-so/jetà. Waqt li lPresident u Fundatur tal-g[aqda Nanniet Malta, Philip Chircop, [abbar li jum in-Nanniet se jibda jkun i//elebrat fit-tieni {add t’Ottubru.

G[as-seduta attendew studenti mill-iskejjel St Joseph, Savio College u s-Seminarju fost l-

o[rajn, li w[ud minnhom kellhom l-opportunità jitkellmu minn fuq il-bankijiet tal-Parlament.

Kelliema o[ra waqt is-seduta kienu l-Ministru Marie Louise Coleiro Preca, is-Segretarju Parlamentari responsabbli millanzjani Franco Mercieca, ilKelliem tal-Oppo]izzjoni dwar lAnzjani Mario Galea, ilKummissarju tal-Anzjani t-Tabib John Cachia u l-Kummissarju g[at-tfal Helen Damato, li g[amlet ]mien fir-rwol ta’ Segretarju Parlamentari g[all-Anzjani.

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

10

OPINJONI

Nelson Mandela> tislima ta’ eroj Nhar is-Sibt li g[adda l-Afrika t’Isfel u d-dinja kollha tat la[[ar tislima lil Nelson Mandela, bniedem li se jibqa’ jitqies b[ala l-ikona tal-;lieda kontra l-apartheid.

Kien il-bniedem rivoluzzjonarju li [adem mhux ftit sabiex wara li qatta’ 27 sena fil[abs, fid-disg[inijiet mexxa lil pajji]u fit-transizzjoni mittmexxija ta’ minorità tal-bojod.

Kien bniedem kbir u [ajtu kienet storja unika li tirrifletti kura;;, determinazzjoni i]da fuq kollox prin/ipju. Nistqarr li dan hu dak li kien jag[mel lil Mandela b[ala personalità kbira u rispettata min kul[add fiddinja. Kellu prin/ipju li qatt ma miet u sa[ansitra issagrifika 27 sena min [ajtu biex baqa j]omm dan l-istess prin/ipju anke meta kellu jmur il-[abs.

Mandela kien il-bniedem talpa/i tant li sa[ansitra kien reba[ il-Premju Nobel g[all-Pa/i.

David Casa david.casa@europarl.europa.eu

Mandela kien promotur kbir tal-pa/i u kien l-ammirazzjoni ta’ [afna mhux biss tal-poplu mill-Afrika t’Isfel. Fir-ritratt jidhru numru ta’ nies jag[tuh l-a[[ar tislima

Kien bniedem li jemmen flg[aqda u r-rispett tant li tul il-

karriera tieg[u kien b’mod kontinwu jippriedka favur ir-

rikon/ilazzjoni anke jekk forsi setg[a kellu rabja kbira ;o fi[ wara li qatta daqstant ]mien fil[abs.

Minkejja dan Mandela kien promotur kbir tal-pa/i u kien lammirazzjoni ta’ [afna mhux biss tal-poplu mill-Afrika t’Isfel.

Veru ka] li d-dinja tilfet persuna kbira li g[ex u [adem g[all-valuri li kien jemmen fihom. Fuq kollox [adem ming[ajr qatt ma stenna xejn lura.

Kien bniedem sempli/i tant li fil-funeral tieg[u ried li jindifen bir-ritwal ta’ nies, ix-Xhosa, li joqtlu ;endus fil-funeral u jkebbu lill-mejjet f’;ild ta’ animal, kif lil Mandela kebbeh f’dak ta’ ljun. Sal-a[[ar Mandela baqa’ leali lej l-g[eruq tieg[u. {ajtu hija lezzjoni u tag[lima g[al kull bniedem ie[or fiddinja. Nemmen li l-akbar tag[lima li hu ta kienet li biex int tkun personalità kbir g[andek tfittex dak li jg[aqdek ma’ [adie[or u minkejja li taf tkun irrabjat lejn azzjonijiet []iena li jkunu saru lilek jew in-nies qrib tieg[ek, l-akbar vendetta li bniedem jista’ jkollu u jag[mel u li

jirre/iproka bl-im[abba u l-pa/i.

Kien eroj u kbir u dan kien rifless fil-[idma li wettaq f’pajji]u minkejja t-tentazzjoni evidenti g[all-vjolenza u g[at-tpattija lil min kien qaflu fl-ag[ar [abs g[al 27 sena sena.

Imma g[ax kellu l-fer[ u lim[abba f’qalbu wie;eb billi [adem g[all-pa/i. Il-kobor tieg[u kompla jispikka wara mewtu f’jum il-funeral tieg[u meta fl-innu nazzjonali tant sabi[ tal-Afrika t’Isfel Mandela kien insista li g[andu jg[aqqad il-lingwi kollha ta’ pajji]u u jinkludi fih l-innu antic ta’ ]mien lapartheid bi kliem mibdul u li i[e;;e; g[all-g[aqda.

Sinifikanti kienu l-kliem li qal il-Papa Fran;isku dwar Nelson Mandela fejn iddeskrivi[ b[ala e]empju u ispirazzjoni g[all;enerazzjonijiet future fl-Afrika ta’ Isfel biex dejjem ipo;;u l;ustizzja u l-;id komuni fuq quddiem nett tal-aspirazzjonijiet politi/i.

Fl-isfond ta’ dan il-kliem sabi[ nemmen mhux ftit li [ajja politika ta’ Mandela g[andha tkun ta’ e]empju g[al kull politiku ta’ rieda tajba u li tassew jemmen fil-futur tan-nazzjon tieg[u.

Din hija tislima g[al persuna li kellu abbiltà kbira li jkun ta’ ispirazzjoni g[al ;ens s[i[ i]da mhux biss. Mandela kienet ilpersuna li bl-g[emil tieg[u wassal messa;; po]ittiv lid-dinja kollha u ismu se jibqa’ imfakkar fl-istorja tad-dinja u se jibqa’ imfakkar fil-qlub ta’ tant nies.

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

11

EDITORJAL U ITTRI LILL-EDITUR L-EDITORJAL

Argumenti li huma l-istess g[al ra;uni pre/i]a Il-bejg[ ta/-/ittadinanza mill-gvern ta’ Joseph Muscat qed ikompli juri kemm g[andna gvern li ma kellu l-ebda pjan g[allekonomija, [lief skema sigrieta mo[bija mill-elettorat qabel lelezzjoni u li biha bi/-/ar qed jag[mel [sara lil Malta.

Muscat iwa[[al fit-’tixwix’ flok fih innifsu B’mod prevedibbli [afna, flok Muscat jammetti li ;ie dahru mal-[ajt g[ax g[amel skema [a]ina, u flok jammenti li lOppo]izzjoni u l-mexxej tag[ha Simon Busuttil g[andhom ra;un, bil-maqlub, qed iwa[[al fl-Oppo]izzjoni li xewxet lill-barranin.

Argumenti ta’ 32 sena ilu fuq ‘ind[il barrani’ Ikollok tg[id: mank l-Oppo]izzjoni g[andha dawk il-mezzi kollha biex jirnexxilha tinfluwenza mijiet ta’ gazzetti fil-kontinenti kollha [alli kollha jaqblu mag[ha. U jkollok tg[id ukoll li Muscat qed ju]a l-istess argument tal-Labour ta’ 32 sena ilu meta l-Labour kien seraq l-elezzjoni u qal li l-Partit Nazzjonalista ;ab il-ma;;oranza tal-voti b’influwenza minn barra u g[adda li;i kontra dak li kien isejja[ ‘ind[il barrani’ u anke kien arresta politi/i barranin mistednin f’Malta.

Il-Financial Times imxewwex^

Issa jekk hemm ;urnal rinomat g[as-serjetà tieg[u u rispettat madwar id-dinja kollha li ]gur mhu se jinfluwenza ru[u minn [add, hu l-Financial Times li ftit jiem ilu rrapporta fil-fa//ata tieg[u dwar il-bejg[ tal-passaporti mill-gvern ta’ Muscat, irrappporta online, u deherlu wkoll li kellu jiddedika editorjal g[al dan il-bejg[.

Malta unika fl-Ewropa fil-bejg[ tal-passaporti G[ax, argumenta l-Financial Times, l-ebda pajji] fl-Ewropa – [lief Malta – ma jbig[ il-passaport Ewropew u jag[tih millewwel lil min i[allas, bla ebda obbligu li jkun joqg[od fil-pajji], bla ebda obbligu li jkollu rabta mal-pajji] jew li jinvesti fil-pajji].

Malta unika f’din l-iskema li hi ‘ina//ettabbli’, qal il-Financial Times.

Shadow Minister Laburista Ingli] imxewwex^ U l-Financial Times ikkwota lil David Hason, shadow minister Laburista Ingli] li, b[al [afna So/jalisti Ewropej, [add ma jemmen li hu mxewwex mill-Partit Nazzjonalista. U dan il-politiku ewlieni Laburista Ingli] qal li dak li qed jag[mel Muscat ‘iqanqal inkwiet serju’. Il-Financial Times irrapporta wkoll li hu infurmat li anke l-Amerika qed turi t-t[assib tag[ha g[all-bejg[ ta’ passaport li j[alli lil min jixtrih i]ur l-Amerika bla visa.

Argumenti b[al tal-Oppo]izzjoni g[ax ra;unati kontra skema [a]ina u ta’ [sara Dak li qalet il-Financial Times hu l-istess li qalu Simon Busuttil u l-Oppo]izzjoni mmexxija minnu. Li ma jistg[ux jifhmu Muscat u l-media tieg[u hu li l-Financial Times, [afna media o[ra barranija u Simon Busuttil qed jitkellmu bl-istess lingwa;; mhux ri]ultat ta’ tixwix imma ri]ultat tal-argument it-tajjeb u ra;unat, kontra skema li biha Muscat – g[ax g[amilha hu u fattarha – qed jag[mel [sara kbira lill-pajji].

f’din id-direzzjoni – id-direzzjoni tas-serjetà u ma jkun hemm ebda kompromessi biex ma jo[or;ux fil-bera[ ka]ijiet ta’ korruzzjoni kif wara kollox dejjem g[amel b’kura;; u b’determinazzjoni gvern Nazzjonalista.

Tag[lima o[ra g[al Muscat u l-Labour

Minn dak li llum qieg[ed jirri]ulta mix-xhieda li qed ting[ata fil-Kumitat Parlamentari dwar il-Kontijiet Pubbli/i li qed jiskrutinja l-pro/eduri talEnemalta b’rabta max-xiri ta]]ejt, lezzjoni wa[da hi /ara – dik lill-Partit Laburista u lil Muscat biex ma ju]awx il-;lieda kontra lkorruzzjoni b[ala ballun politiku biex tag[ti xi vanta;; lil xi partit jew ie[or.

Il-;lieda kontra l-korruzzjoni lPartit Nazzjoanlista fil-gvern i;;ildilha bil-fatti. Il-ka]ijiet huma mag[rufa u m’hemmx g[alfejn ner;g[u nift[u feriti mhux ta’ xi gvern, i]da tasso/jetà.

I]da l-kura;; politiku ta’ gvern Nazzjonalista dejjem wassal messa;; /ar lis-so/jetà. Qatt ma [ares lejn l-u/uh i]da biss biex isse[[ il-;ustizzja u biex lamministrazzjoni tal-;ustizzja tibqa’ kolonna u pilastru b’sa[[tu fid-demokrazija ta’ pajji]na.

Gvern Nazzjonalista qatt ma be]a’ ji;;ieled il-korruzzjoni. U dan anke meta l-Partit Laburista meta kien fl-Oppo]izzjoni kien azzarda jie[u vanta;; politiku minn pro/eduri li kienu g[addejjin fil-qrati tal-;ustizzja, anke jekk kien fi ]mien ta’ kampanja elettorali.

A Saliba Il-{amrun

G[all-Istorja

Il-Prim Ministru Muscat hu fiddmir li jkompli ji;;ieled il-korruzzjoni

Dik hi s-serjetà. Dak hu l-mod kif ti;;ieled il-korruzzjoni. Issa smajna, u [are; fil-bera[, kif ilPartit Laburista kien ing[ata karozza b[ala rigal.

Muscat u l-partit tieg[u g[andu jie[u tag[lima. Il-korruzzjoni lpajji] irid ji;;ildilha minn kull na[a u bis-sa[[a kollha. U qatt m’g[andha ti]]effen f’parti;jani]mu politiku li jaf ikompli jg[in biex il-verità kollha ma to[ro;x. Il-poplu g[andu jkollu dejjem rasu mistrie[a li l-istituzzjonijiet tal-pajji], hemm min hemm fil-gvern, ji;;ieldu bissa[[a kollha l-pjaga tal-korruzzjoni.

B’hekk biss pajji]na jista’ jibqa’ j]omm ismu g[oli g[al min irid jinvesti f’pajji]na, kemm jekk hu Malti kif ukoll jekk barrani.

Nittama li dan il-gvern ikompli

{adt gost naqra l-priedka talIsqof ta’ G[awdex fil-festa ta’ Kristu Re. Pero’ irid jing[ad li lfra]i, “il-[alliel it-tajjeb” mhiex qeg[da f’postha g[ax [alliel qatt ma jista’ jkun tajjeb. Mhux a[jar ng[idu, “il-[alliel ikkonvertit”?

Rigward il-;isem tal-Beatu Papa :wanni XXIII, is-Sur Charles Butti;ie; Ex-Pro talIstampa tal-Kurja qal li dan ilPapa midfun fil-grotta talVatikan. Nixtieq ng[id li l-;isem ta’ dan il-Papa jinsab espost filBa]ilika ta’ San Pietru.

John Tonna B’Kara L-ittri g[all-pubblikazzjoni f’din il-pa;na jistg[u jintbag[tu bil-posta (Ittri lill-Editur, InNazzjon, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450), jew fl-indirizz elettroniku: alex.attard@media.link.com.mt jew fl-indirizz ta’ Media.Link Communications li jidher aktar ‘l isfel fil-pa;na.

25 sena ilu f’il-mument Il-Ministru Michael Falzon responsabbli mill-I]vilupp u l-Infrastruttura, qal filParlament meta kien qed jikkonkludi ddibattitu dwar il-voti li jaqg[u ta[t il-ministeru tieg[u fost diversi interruzzjonijiet mill-membri tal-Oppo]izzjoni, li llum ilpoplu jaf li l-Gvern miexi b’serjetà kbira u jista’ jag[mel id-differenza bejn dan ilgvern u l-gvern So/jalista.

T[abbar ukoll fl-istess dibattitu misSegretarju Parlamentari Ninu Zammit responsabbli mill-Ilma ul-Ener;ija, li matul is-sena li g[addiet id-domanda g[all-ener;ija ]diedet b’125% fuq is-sena ta’ qabel liema ]ieda ;abet kri]i filprovvista tal-ener;ija u g[amlet aktar /ara u ur;enti l-[tie;a g[all-bini ta’ power station ;dida.

Editur> Alex Attard Media.Link Communications Co. Ltd 2, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 P.O. Box 37, il-{amrun {MR 1000 e-mail> news@media.link.com.mt • Tel> 21243641 Dipartiment tal-Avvi]i> Tel> 25965-317#232#474 E-mail> adverts@media.link.com.mt

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a,18 ta’ Di/embru, 2013

12

MILIED 2013

L-ewwel presepji li bdew jidhru f’Malta jidher li bdew fil-bidu tas-seklu Sbatax Charles A. Bellia – Segretarju tal-G[aqda {bieb tal-Presepju (Malta)

Kultant l-affarijiet marbuta mat-tradizzjonijiet tag[na, kemm dawk reli;ju]i kif ukoll dawk folkloristi/i, ma tantx jing[ataw importanza, spe/jalment meta ma jkollhomx konnessjonijiet kummer/jali. {afna drabi, ix-xog[ol intensiv min-nies dedikati li ja[dmu fuq ba]i volontarja biex i]ommu [ajjin u anke jkabbru dawn ittradizzjonijiet ji;u injorati u birri]ultati mil[uqa, ma jing[atawx l-attenzjoni mist[oqqa.

Qeg[din fi ]mien il-Milied, u naturalment ma jonqosx li fi [sibijietna ma jitfa//ax l-presepju li bla tlaqlieq ng[id li jaqa’ fil-kategorija li semmejt hawn fuq. G[ad hawn min jg[id li lpresepju hu log[ob tat-tfal!

Jalla t-tfal kollha jie[du [sieb li jibnu presepju! I]da jekk wie[ed ifittex ftit fl-istorja talMilied Malti, anke jekk ftit li xejn insibu dokumenti miktuba, wie[ed g[andu jiltaqa ma diversi presepisti Maltin li ma tantx jistg[u jissejj[u tfal, jekk mhux fl-entu]ja]mu tag[hom.

Fost dawn kien hemm min xtara jew akkwista presepju minn barra minn Malta, probabilment minn Napli jew Sqallijja, u kien hemm min [admu hu min materjali varji.

Il-bidu tal-presepju f’Malta Mill-ftit informazzjoni li g[andna, nistg[u ng[idu li l-presepju beda jidher f’Malta g[al [abta tas-seklu sbatax. Fil-fatt fl-1617 fil-knisja tad-Dumnikani fir-Rabat kien di;a jintrama presepju mdaqqas.

Presepju ie[or li nistg[u ng[idu hu dokumentat bid-data tal-1826 li tindika meta sar, miktuba fuqu, g[adu je]isti sal-lum fil-monasteru tas-Sorijiet Benedittini fl-Imdina. Dan ilpresepju sarulu xi tibdiliet ]g[ar waqt restawr fis-snin sebg[in.

Presepju ie[or kien dak li inbena g[al nofs is-seklu dsatax, minn Antonio Muscat Fenech, minn {al Qormi li kien jibqa miftu[ g[all-pubbliku sa Frar.

Dan il-presepju kien mekkanizzat u kien jit[addem bl-ilma jqattar fuq roti bil-paletti li kienu jdawwru fus tal-injam ta[t il-presepju. Spag marbut minn ma’ dan il-fus g[al ma’ pastur jew pasturi fil-presepju kienu jo[loq l-movimenti mixtieqa mill-presepista.

Jissemmew diversi presepji

Presepju mill-isba[ mag[mul minn dilettant tal-presepju li deher waqt wa[da mill-wirjiet

F’nofs is-seklu dsatax, Antonio Muscat Fenech, minn {al Qormi kellu presepju mekkanizzat li ja[dem bl-ilma u li kien jibqa’ miftu[ g[all-pubbliku sa Frar o[ra li kienu propjeta ta’ individwi u li kienu armati fi djar privati. Dwar dawn insibu [afna inqas informazzjoni minn dawk li semmejna qabel. {afna mill-pasturi f’dawn ilpresepji, jekk mhux ukoll il-presepji infushom kienu jin;iebu minn Napli u ma kienux g[allbut tal-popolin. Barra minhekk l-istil li bih kienu ma[dumin, partikularment dak Naplitan, ma tantx kien jintog[;ob millMaltin min[abba t-tge;wi;ija ta’ kuluri u persona;;i li kien ikun fih.

Pa/i u sliem G[all-popolin

Malti il-presepju kellu jirrapre]enta pa/i u serenita, mhux ikel, xalar u daqq ta’ mandolini. Min[abba f’hekk

jing[ad li [afna minn dawn ilpresepji spi//aw f’xi for;a jew qalb il-[atab tal-ifran.

Il-Maltin iktar in;ibdu lejn ilpresepju Sqalli. Jissemmew diversi ra;unijiet g[al dan, fosthom forsi min[abba x-xeb[ li je]isti fil-forma tal-kampanja fi]]ew; g]ejjer, jew l-istil tal-[ajja fi]-]ew; g]ejjer. Jista jkun ukoll li l-kummer/ bejn Malta u Sqallijja rawwem vi/inanza firrelazzjonijiet bejn il-poplu Sqalli u dak Malti.

Fil-fatt jissemma /ertu Patri Benedetto Papale, Patri Fran;iskan minn Caltagirone li g[al xi ]mien kien jg[ix Malta u [adem diversi presepji g[al ;o djar Maltin. Fost dawn Papale [adem wie[ed mill-ikbar presepji tieg[u u kienu meqjusin

monumentali. Dan g[aliex kienu jirrapre]entaw l-ambjent tallokal fejn kien ja[dimhom.

X’sar minn dan il-presepju [add ma jaf!

Il-pastur tas-sold Madankollu, il-Malti ried ilpresepju tieg[u. L-arti;jan Malti, jekk mhux ukoll id-dilettant

minn dejjem kien in;enju] u g[alhekk malajr sab kif jibdel ilpresepju Sqalli f’wie[ed Malti.

Dan g[amlu billi fil-presepju po;;a l-mit[na tar-ri[, il-girna u r-razzett Malti.

Barra minhekk introdu/a filpresepju snajja tradizzjonali Maltin kif ukoll drawwiet missierijietna b[al ng[idu a[na id-daqq tat-tambur, i]-]aqq, i]]af]afa u naturalment l-g[annejja.

Ma dawn bdew jin[admu lpasturi Maltin mag[mulin mittafal. L-ewwel pasturi Maltin ma kienux xi [a;a li tg[axxaq lg[ajn.

Bi//a tafal mag[;una f’forma ta’ bniedem li kienet tin]ebag[ biex fuqha jo[or;u l-forom tal-

idejn, ri;lejn, ir-ras, l-g[ajnejn, u o[rajn. Kienu jinbieg[u sold ilwie[ed, madwar tliet /ente]mi ta’ Euro, u g[alhekk kienu u g[adhom mag[rufin b[ala il-pasturi tas-sold.

Minkejja li ma kienux kapolavuri, dawn il-pasturi kienu jirrapre]entaw il-[ajja Maltija u min g[ad g[andu xi [a;a minnhom ma tantx issibu lest li jwarrabhom.

Matul i]-]mien, tfa//aw f’Malta statwarji li bdew ja[dmu pasturi aktar irfinuti. B[al kull [a;a o[ra bdew anke ji;u impurtati pasturi kummer/jali minn barra ma[dumin bil-gzuz u allura bi prezzijiet aktarx ir[as li kien jil[aqhom kul[add.

Wie[ed kien jistenna li dan ilfatt kien se jg[ati spinta lill-presepju f’Malta. I]da ;ara bil-kontra. Mal-pasturi hekk imsejj[a kummer/jali bdew de[lin ukoll dekorazzjonijiet ilellxu li ma tantx trid xog[ol biex tarmahom.

Fit-tieni nofs tas-seklu g[oxrin, l-aktar wara t-tieni gwerra dinjija, bdew de[lin Malta tradizzjonijiet barranin, b[as-si;ra tal-Milied u Santa Klaws, li, probabilment g[ax kienu ;odda, malajr sabu art fertili u rabbew l-g[eruq fost ilpoplu Malti.

Il-presepju malajr [ass dan leffett g[ax twarrab fil-;enb. Ittradizzjoni tal-presepju fid-djar Maltin bdiet tmajna. I]da innamra tal-presepju ma nqatlitx g[al kollox. Kien g[ad fadal numru ta’ dilettanti li baqg[u ja[dmu l-presepji u jift[uhom ukoll g[all-wiri tal-pubbliku.

Titwaqqaf g[aqda favur il-presepju Malti Grupp minn dawn id-dilettanti

ltaqg[u flimkien u dde/idew jag[mlu wirja ta’ presepji ]g[ar li kellha ri]ultat tajjeb.

Inkora;;iti minn dan is-su//ess, dan il-grupp ta’ nies ftehemu li jwaqqfu g[aqda presepistika u fis-7 ta’ Ottubru, 1986 saret lewwel laqg[a formali talG[aqda {bieb tal-Presepju Malta li po;;iet b[ala l-g[an prin/ipali tag[ha il-qawmien mill-;did tal-presepju fost ilfamilji Maltin.

B[ala l-ewwel pass, l-G[aqda bdiet torganizza lezzjonijiet dwar kif tag[mel presepju u po;;iet ilwirja ta’ presepji fuq il-kalendarju annwali tag[ha. g[al pa;na 13

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a,18 ta’ Di/embru, 2013

13

MILIED 2013

G[all-Maltin il-presepju kien jirrappre]enta pa/i u serenità mhux ikel, xalar u daqq ta’ mandolini minn pa;na 12

Sena wara sena, il-[idma talG[aqda [bieb tal-Presepju Malta kompliet tikber. Membri tal-Kumitati [admu bis-s[i[ biex it-tradizzjoni tal-presepju ter;a tie[u postha fil-Milied Malti.

Kumitat wara l-ie[or [adem u stinka biex l-g[add tal-membri fl-g[aqda jikber.

Fil-wirja dda[let il-kompetizzjoni li kompliet [e;;et lillmembri biex jg[ollu l-livell taxxog[olijiet tag[hom. Kollox mexa [arir sakemm ix-xitan deffes dembu u kkonvin/a lil xi membri li messhom kienu huma li reb[u l-premjijiet tal-kompetizzjoni.

Il-Kumitat [ass li kien wasal i]-]mien g[al de/i]joni forsi kura;;u]a. Iwaqqaf il-kompetizzjoni! Id-de/i]joni ttie[det waqt laqg[a :enerali Annwali.

Kien hemm min qal li dan il-pass se jer;a jitfa l-presepju lura.

Il-Kumitat E]ekuttiv feta[ widnejh g[al kummenti u pprepara ru[u g[al sena ta’ [idma iebsa favur l-g[anijiet talg[aqda. Saru diversi laqg[at li matulhom il-membri ;ew im[e;;a ja[dmu presepji ;odda g[al wirja ta’ dik is-sena.

Il-messa;; wasal, u bil-[idma tal-Kumitat u r-rieda tal-membri il-presepji fil-wirja annwali ta’ dik is-sena la[qu livell notevoli.

Kull sena membri ;odda baqg[u jing[aqdu ma’ dawk qodma biex flimkien jg[atu sehemhom fit-twettieq tal-g[an tal-G[aqda [bieb tal-Presepju.

Il-laqg[at dwar il-bini tal-presepju saru korsijiet li r-ri]ultat tag[hom jitjieb kull sena.

Wara 15-il sena, kien wasal i]-]mien li l-G[aqda til[aq skop ie[or li g[alih twaqqfet – dak li to[loq kuntatt ma organizzazjonijiet simili barra minn Malta. L-internet u l-posta elettronika g[inu sew f’dan li]vilupp. Barra milli l-g[aqda sabet postha, permezz ta’ presepji Maltin, f’diversi pajji]i Ewropej, fosthom il-:ermanja, l-Italja, il-Bel;ju u l-Awstrija.

Fl-1999 l-G[aqda {bieb talPresepju - Malta saret l-ewwel /ellula internazzjoni tal-Opera Praesepium Populi li g[andha sSede tag[ha fi Sqallija u li tinkludi ferg[at mal-Italja kollha.

Permezz ta’ dawn il-kuntatti, ilpresepju u t-tradizzjoni talMilied Malti waslet u qed tkun apprezzata anke barra minn xtutna. Fl-2008 l-G[aqda irnexxiela wkoll tag[mel skam-

Presepju stil Napoletan

bju ta’ presepji ma’ Voesendorf, belt fl-Awstrija.

Filwaqt li 25 presepju Malti telqu lejn din il-belt fejn damu esposti g[al sitt ;img[at s[a[, daqstant ie[or presepji minn diversi re;juni tal-Awstrija waslu Malta biex iffurmaw parti mill-Wirja Annwali li saret filBelt Valletta. Wara ]jara li membri tal-Kunsill Amministrattiv kellhom f’Caltagirone, sentejn ilu in;ieb Malta presepju mag[mul mill-mel[ mifrux fuq madwar 70 metru kwadru li ntrama fil-kumpless tal-MFCC f’Ta’ Qali.

Sena wara, il-wirja li l-G[aqda

Fis-7 ta’ Ottubru, 1986 saret l-ewwel laqg[a formali tal-G[aqda {bieb tal-Presepju - Malta li po;;iet b[ala l-g[an prin/ipali tag[ha l-qawmien mill-;did tal-presepju fost il-familji Maltin ttella ta[t il-knisja ta’ San Fran;isk, fil-Belt Valletta, kienet im]ewwqa minn numru ta’ preesepju ma[duma totalment mill-qasab li n;iebu g[allokka]joni minn Chieti fl-Italja.

Fl-2011 l-G[aqda [bieb tal-

Presepju – Malta i//elebrat il-25 sena mit-twaqqif tag[ha. G[al din l-okka]joni il-Kunsill Amministrattiv [adem fuq programm li kien jinkludi t[awwil ta’ si;ar fi ;nien Hastings u Kun/ert vokali fil-Konkattidral

ta’ San :wann. Biex jinkuruna il-[idma tal-G[aqda, in;ieb Malta l-Kustodju tal-Art Imqaddsa, Patri Pierbattista Pizzaballa OFM. Din i]-]jara kienet koordinata mill-Kummissarjat Malti g[allArt Imqaddsa ta[t it-tmexxijja ta’ Patri Twanny Chircop OFM. B’ri]ultat ta’ dan kollu li semmejna, illum nistg[u ng[idu li lpresepju re;a sab postu filMilied Malti. Dan kien possibbli grazzi g[all-[idma ta’ [afna nies kemm fl-G[aqda [bieb talPresepju – Malta, kif ukoll [bieb o[ra li ghax japprezzaw dak li hu tag[na l-Maltin.

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

14

LIL HINN MINN XTUTNA

Jean Louis Robinson (xellug) g[andu l-appo;; tal-eks President Marc Ravalomanana (ritratt ]g[ir) qed ji;i sfidat minn Hery Rajaonarimampianina (lemin) appo;;jat fil-miftu[ minn Andry Rajoelina (ritratt ]g[ir)

Madagaskar> Eks-President kontra-eks Disc Jockey li kien ne[[ih b’kolp ta’ stat Kontra x-xewqa talKummissjoni Elettorali u ta’ osservaturi, investituri u anki diplomati/i barranin, l-elezzjonijiet li se jsiru nhar il:img[a li ;ej fil-g]ira repubblika (kbira darbtejn u nofs daqs ilGran Brittanja) tal-Madagaskar, barra mix-Xlokk tal-kosta Afrikana fl-O/ean Indjan, spi//aw fi sfida bejn l-eks President tar-Repubblika Marc Ravalomanana u l-eks Disc Jockey Andry Rajoelina. li fl2009 kien mexxa kolp ta’ stat u ne[[ih mill-poter.

Uffi/jalment dawn ma kkontestawx fl-ewwel rawnd li sar f’Ottubru min[abba li ma t[allewx minn qorti elettorali, imma huma t-tnejn appo;;jaw fil-miftu[ li]-]ew; kandidati (fost it-33 li kkontestaw) li spi//aw bl-aktar voti fl-ewwel rawnd u li se jaffrontaw lil xulxin pitg[ada: Jean Louis Robinson 21.4 fil-mija kontra l15.7 fil-mija ta’ Hery Rajaonarimampianina.

Din l-eks kolonja Fran/i]a kisbet l-Indipendenza fl-1960, u bejn l-1992-93 saru elezzjonijiet [ielsa g[all-[atra ta’ President u parlament wara sbatax-il sena ta’ [akma mill-partit So/jalista ‘Avangwardja tar-Rivoluzzjoni tal-Madagaskar’ (ARM). I]da flelezzjoni tal-1997 l-Ammirall

Didier Ratsiraka li fl-1991 kien spi//a minn President wara protesti popolari u mdemmija, re;à ;ie elett fil-kariga.

L-a[[ar elezzjoni qabel dik ta’ Ottubru li g[adda kienet saret fl2006 bil-konferma ta’ Marc Ravalomanana, i]da lOppo]izzjoni kienet ikkritikatu g[at-tmexxija awtoritarja u lkorruzzjoni tul dak it-tieni mandat.

Protesti Fl-2009 kien hemm protesti mxerrda mal-pajji] kollu kontra t-tmexxija tieg[u, l-aktar wara li l-qawwiet armati sparaw fuq dimostranti li ppruvaw jid[lu filpalazz tal-president, u qatlu xi tletin minnhom.

Hekk kif it-tensjoni kompliet tiggrava, Ravalomanana rri]enja wara li l-militar [atfu l-palazz, u l-eks disc jockey u eks-Sindku tal-kapitali Rajoelina – li kien mexxa moviment ta’

Oppo]izzjoni kontra Ravalomanana u dawwar parti mill-armata favurih – la[aq president ta’ Awtorità G[olja Transitorju li, fuq pressjoni internazzjonali, kellha tag[mel referendum dwar kostituzzjoni ;dida u ssejja[ elezzjoni fi ]mien sentejn. Ravalomanana spi//a e]iljat mal-familja tieg[u.

Kellhom jg[addu, i]da, erba’

Joe Calleja jocal@me.com

snin biex qed isiru l-elezzjonijiet ta’ issa, wara li ;ie approvat referendum dwar ir-raba kostituzzjoni, u s-Southern Africa Development Community (SADC), spe/i ta’ OECD tanNofsinhar tal-Afrika, fasslet road map biex il-pajji] jo[ro; mill-kri]i, li kienet tinkludi li flelezzjoni ma jikkontesta l-ebda eks kap ta’ stat, inklu]i, allura, kemm l-istess Rajoelina, kif ukoll Ravalomanana. Dan ipprova jdur ma’ din ir-regola billi kien se j;ieg[el lil martu to[ro; hi minfloku, imma hawn qab]et il-qorti spe/jali elettorali li waqfitha wkoll.

Issa rajna lil Rajoelina jimbotta u jappo;;a lil Hery Rajaonarimampianina li kien Ministru tal-Finanzi fl-amministrazzjoni transitorja tieg[u, u

Ravalomanana lil Jean Louis Robinson li kien ministru darbtejn fil-gvernijiet tieg[u.

Tidher [a;a /ara, g[alhekk, li jitla’ min jitla’ mit-tnejn, b’Robinson s’issa bl-ikbar /ans li jsir hu President, se jkun qed jirrappre]enta l-politika u xxewqat ta’ Ravalomanana jew Rajoelina.

Barra minhekk dan tal-a[[ar mhux qed ja[bi l-[sieb tieg[u li jibda jservi fil-Gvern jekk jirba[ Rajaonarimampianina, filwaqt li jekk fil-fatt jo[ro; rebbie[ Robinson dan [alef li jle[[aq lil Ravalomanana jew lil martu Prim Ministru.

Stabbilità u demokrazija Imma apparti dan kollu, l-aktar [a;a li jixtiequ l-Madagaskoni hija li fil-pajji] jer;a’ jkun hemm mill-;did l-istabbilità u ddemokrazija, wara l-kolp ta’ stat li xe[et lill-miljuni fil-mi]erja.

Iridu li l-pajji] jikseb lura lle;ittimità u b’hekk jirritorna linvestiment, l-bi//a l-kbira millEwropa, u li kien jissaraf f’sebg[in fil-mija tad-d[ul talGvern,

G[ajnuna li twaqqfet malli Rajoelina [ataf il-poter fl-isfond tal-protesti vjolenti kontra Ravalomanana, li però ta[tu lpajji] kien qed jag[mel progress (bi tkabbir ta’ sebg[a fil-mija fis-

sena) b’riformi sinifikanti ta’ benefi//ju g[all-poplu in ;enerali (u, veru, anki g[alih personalment), bil-;lieda kontra lkorruzzjoni, it-tis[i[ tal;udikatura u l-firxa tal-libertajiet politi/i u ekonomi/i.

Illum l-livell tal-faqar kiber bi tmienja fil-mija mill-2005, u issa 92 fil-mija tal-poplu tg[ix b’inqas minn ewro kuljum, “l-ag[ar rata g[al pajji] mhux fi gwerra” skont il-Bank Dinji. F’dawn la[[ar erba’ snin il-Madagaskar ra tnaqqis drastiku fl-g[ajnuna barranija, investiment i;;ammjat, korruzzjoni, skarsezza flikel, insigurtà u kundizzjonijiet so/jali sejrin dejjem g[all-ag[ar.

“Dawn l-elezzjonijiet g[andhom ikunu opportunità biex laffarijiet jer;g[u jibdew ji//aqilqu,” qal Steven Lauwerier, ir-rappre]entant talUNICEF fil-Madagaskar, li rrifletta l-[erqa ta’ a;enziji internazzjonali ta’ g[ajnuna li jer;g[u jibdew jg[inu lill-popolazzjoni f’ambjent aktar stabbli.

Nations “Il-United Development Programme (UNDP) hija mda[[la fl-aspetti kollha tal-votazzjoni u se tkompli tappo;;ja l-isforzi tal-pajji] biex tissa[[a[ id-demokrazija,” qalet Fatma Samura, irrappre]entanta tal-UNDP filMadagaskar.

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

15

A{BARIJIET TA’ BARRA

Yanukovich jisfida lill-poplu bi ]jara fir-Russja L-UKRAJNA Il-poplu re;a’ [are; fit-toroq ta’ Kjev biex jipprotesta dwar i]]jara tal-President Ukrajn, Viktor Yanukovich, fir-Russja u fejn esprima g[adab g[all-impenn ta’ Yanukovich biex ikattar ir-rabtiet bilaterali ma’ Moska.

I]da filwaqt li l-a[[ar rapporti qalu li r-Russja dde/idiet li tnaqqas il-prezz tal-gass g[allUkrajna, mifhum li Yanukovich – li l-biera[ iltaqa’ mal-President Russu Vladimir Putin f’Moska – ma tkellimx dwar il-possibbilta li pajji]u jissie[eb mal-unjoni doganali ta[t tmexxija Russa.

Madankollu, hu fatt li Yanukovich – li jiem ilu g[amel u-turn rigward il-mistenni ftehim ta’ asso/jazzjoni bejn l-Ukrajna u l-Unjoni Ewropea – tkellem ma’ Putin dwar partnership strate;iku u fejn iffirmaw diversi ftehim dwar il-kooperazzjoni fl-oqsma ekonomi/i u industrijali.

Il-ftehim dwar il-gass iffirmat bejn il-Gazprom (tar-Russja) u nNatfogaz (tal-Ukrajna) jemenda

ftehim tal-2009 li kien iffirmat mill-eks-Prim Ministru Ukrajna, Yulia Tymoshenko, li llum qed tiskonta l-[abs f’pajji]ha.

Ma jridux l-g[aqda fissa ma’ Moska Min-na[a tieg[u, Yanukovich qal li l-Ukrajna g[andha ta[dem mar-Russja u l-eks-Stati Sovjeti/i biex jimplimentaw il-ftehim kummer/jali ffirmati sentejn ilu.

Intant, l-Oppo]izzjoni flUkrajna, lbiera[, [ejjiet rally kbir ie[or kontra l-Gvern ta’ Yanukovich u wara jiem ta’ dimostrazzjonijiet li kienu l-akbar filpajji] mindu se[[ew il-protesti tar-Rivoluzzjoni Oran;jo, fl2004.

L-Ukrajni qed jixlu lil Yanukovich b’li ‘g[alqilhom ilbieb’ fuq futur fi [dan l-Unjoni

Ewropea u llum hemm t[assib profond li l-President tag[hom jista’ qed ikaxkarhom lejn g[aqda fissa ma’ Moska kontra x-xewqa tag[hom.

Il-poplu anki qed jinsisti g[arri]enja ta’ Yanukovich u l-Gvern tieg[u, meta l-Ukrajna tinsab fi b]onn ur;enti ta’ g[ajnuna finanzjarja, minbarra li te[tie; jikseb aktar minn tnax-il biljun ewro sas-sena d-die[la biex tkun jista’ j[allas il-kont tal-gass pendenti mar-Russja.

Sadanittant, Vitali Klitschko, Kap tal-Oppo]izzjoni Ukrajna u boxer ta’ fama dinjija li rtira millisport biex jikkon/entra bis-s[i[ fuq il-politika, hu konvint li ]]jara ta’ Yanukovich fir-Russja saret ‘g[ar-ra;unijiet []iena’.

Dan meta l-Ministri g[allAffarijiet Barranin tal-UE qed jippruvaw ja//ertaw lir-Russja li ftehim ta’ asso/jazzjoni potenzjali bejn Brussell u l-Ukrajna m’g[andux imur kontra l-interessi ta’ Moska.

Dimostrant bil-bandiera tal-UE imdawwra mieg[u jg[ajjat is-slogans kontra Yanukovich fi/-/entru ta’ Kjev (ritratt> EPA)

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

16

A{BARIJIET TA’ BARRA

Merkel tibda t-tielet mandat ta’ poter IL-:ERMANJA

IL-BELT TAL-VATIKAN> Il-Papa Fran;isku (lemin) jitkellem ma’ tlett ir;iel li m’g[andhomx saqaf fuq rashom u li wie;bu g[all-istedina tieg[u biex jakkumpanjawh g[all-koalizzjoni f’g[eluq sninu.

Il-Kap tal-Kattoli/i, lbiera[, i//elebra g[eluq is-77 sena bil-kon/elebrazzjoni ta’ quddiesa u bl-ikla sempli/i ma’ dawn it-tlett ir;iel u persuna o[ra li b[alhom tinsab ming[ajr residenza. L-erba’ persuni inkwistjoni ta’ spiss jidhru fl-in[awi qrib il-Vatikan u fejn mifhum li kien ‘innutahom’ il-Papa innifsu (ritratt> EPA)

Angela Merkel kienet ikkonfermata b[ala l-Kan/illier tal:ermanja wara vot fil-Bundestag (il-kamra t’isfel tal-Parlament) ta’ Berlin, biex b’hekk bdiet it-tielet mandat ta’ poter konsekuttiv b[ala l-Kap ta’ koalizzjoni ;dida mag[mulha mill-entita CDUCSU ta/-/entru-lemin (ta’ Merkel) u s-So/jal Demokrati/i (SPD).

Din il-koalizzjoni hi rappre]entata minn 504 fost is631 deputat fil-Bundestag u meta m’hix mistennija tinbidel il-politika tal-:ermanja li fuq kollox tibba]a fuq id-dixxiplina fiskali.

Il-Partit SPD, nhar il-{add, ikkonferma l-appo;; tieg[u g[all-koalizzjoni wara negozjati twal u diffi/li u fejn se jservi

b[ala s-sie[eb ‘i]-]g[ir’ ta’ Merkel, li l-poter tag[ha hu indiskutibbli.

Qabel il-konferma talbiera[, il:ermanja, b[ala l-aktar pajji] industrijalizzat u l-akbar ekonomija fiz-Zona Ewro, g[addiet mill-itwal negozjati g[al koalizzjoni g[al kwalunkwe ]mien mit-Tieni Gwerra ‘l hawn.

Intant, Angela Merkel, li lbiera[ anki ]aret il-President tal:ermanja, Joachim Gauck, qabel irritornat fil-Parlament biex ting[ata l-;urament tal-[atra, rringrazzjat lid-deputati talBundestag g[all-vot ta’ fidu/ja, li fil-fatt kien formalita peress li lpartiti fil-koalizzjoni qed jikkontrollaw numru ta’ si;;ijiet daqstant impressjonanti.

Imfakkar l-anniversarju mill-mewt ta’ Kim Jong-il IL-KOREA TA’ FUQ Il-Korea ta’ Fuq fakkret ittieni anniversarju mill-mewt tal-Mexxej komunista Kim Jong-il, missier il-Mexxej attwali Kim Jong-un, u meta g[adu ma battiex l-impatt tar-rapporti dwar il-qtil taz-ziju ta’ Jong-un ta[t idejn ir-re;im, fost it-t[assib li lpajji] qed isir dejjem aktar instabbli.

Il-filmati talbiera[ minn ;o sala kbira ta’ Pyongyang urew eluf ta’ uffi/jali pre]enti g[al /erimonja ta’ kommemorazzjoni g[al Kim Jong-il, li miet fis-17 ta’ Di/embru tal-2011, u bl-osservaturi barranin jaqblu li /-/erimonja kienet anki inti]a b[ala dimostrazzjoni ta’ lealta g[al ibnu, Kim Jong-un, li wiret it-tmexxija tal-pajji] Stalinista.

Kim Jong-un deher bilqieg[da fuq palk [dejn il-Kap tal-Istat /erimonjali, Kim Yong-nam u l-Kap tal-Armata tal-Korea ta’ Fuq – u wara li, nhar it-Tnejn, eluf ta’ suldati kienu n;abru quddiem ilmausoleum tal-Istat fi Pyongyang biex iwasslu messa;; ta’ ‘appo;; assolut’ lill-Mexxej.

Sinjali ta’ taqlib kbir fil-pajji] Intant, id-dinja qed tistenna aktar ]viluppi wara l-qtil taluffi/jal komunista Chang Songthaek, iz-ziju ta’ Kim Jong-un,

u li jing[ad se[[ fuq id-direttiva spe/ifika ta’ neputih.

L-osservaturi barranin jemmnu li l-istess Chang kien iffa/ilita t-trasferiment tal-poter minn Kim Jong-il g[al Jong-un u l-fatt li hu spi//a ;ustizzjat f’perijodu daqshekk qasir (wara li tressqulu sensiela ta’ akku]i konnessi ma’ ‘attentat g[al kolp ta’ stat’) jindika stat ta’ taqlib kbir fil-Korea ta’ Fuq. Is-Segretarju-:enerali tanNazzjonijiet Uniti, Ban Kimoon fisser l-esekuzzjoni ta’ Chang b[ala ‘ferm drammatika u sorprendenti’ minbarra li [e;;e; lill-;irien tal-Korea ta’ Fuq biex isegwu l-i]viluppi mill-qrib u ming[ajr ma jie[du de/i]jonijiet jew azzjonijiet mg[a;;lin.

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

17

A{BARIJIET TA’ BARRA

L-I}VIZZERA> Mara liebsa kostum ta’ Santa Klaws u li (flimkien mal-kelb tag[ha) qed tie[u sehem fi ‘Christmas Run’ ta’ bil-lejl fil-belt ta’ Lausanne tinqabad b’sistema ta’ laser li tirrifletti l-effetti spe/jali u daqstant ie[or spettakolari. Mijiet ta’ persuni lebsin bi stil tipiku tal-Milied [adu sehem f’dan l-avveniment li kien organizzat fil-kwartier antik tal-belt li jinsab lejn il-Punent tal-pajji] (ritratt> EPA)

L-ebda konnessjoni mal-ka] ‘Diana’ IR-RENJU UNIT Il-Pulizija Metropolitana kkonkludiet li ma te]isti ‘l-ebda provi kredibbli’ li l-qawwiet spe/jali talSAS setg[u kien involuti fil-mewt tal-Prin/ipessa Diana li se[[et wara l-famu] in/ident bil-karozza ta[t mina, fil-belt ta’ Pari;i, fit-30 ta’ Awwissu tal-1997.

Fl-istess in/ident kienu tilfu [ajjithom Dodi Al Fayed, is-sie[eb ta’ Diana, u x-xufier tal-karozza Henri Paul – bil-pulizija, llum, qed tg[id li m’hemm l-ebda ba]i biex tifta[ investigazzjoni kriminali u wara li investigat sorsi u infor-

mazzjoni ‘li ssu;;erew is-sehem tal-militar f’din it-tra;edja’.

Inkjesta li saret fl-2008 kienet sabet li Diana u Dodi spi//aw vittmi ta’ qtil illegali u li l-in/ident bil-karozza f’Pari;i kien dovut, f’parti, g[at-’traskura;ni konsiderevoli’ tax-xufier.

Il-pulizija, sadanittant, [ar;u stqarrija fejn qalu li bba]aw la[[ar evalwazzjoni fuq ‘l-istqarrijiet tal-individwi’, bl-uffi/jali li mexxew l-investigazzjoni jing[ataw ‘a//ess bla pre/edent’ g[arrekords tal-SAS..

Inkwiet dwar missili Russi POLONJA Pajji]i-membri tal-Unjoni Ewropea li jaqsmu fruntiera matterritorju Russu ta’ Kaliningrad huma inkwetati dwar rapporti li lawtoritajiet f’Moska stazzjonaw il-missili ‘bil-kapa/ita nukleari’ flin[awi.

Il-Polonja u l-Litwanja t-tnejn [ar;u stqarrijiet biex jesprimu lpreokkupazzjoni tag[hom u waqt li r-Russja ma kkonfermatx ir-rapport, g[amlitha /ara li g[andha kull dritt li tistazzjona l-missili flaktar re;jun imbieg[ed (tag[ha) tal-Punent.

Ir-Russja ilha thedded li tmexxi s-sistemi tal-missili Iskander (g[al

fuq distanzi qosra) lejn Kaliningrad b[ala reazzjoni g[at’tarka kontra l-missili’ tal-Istati Uniti li hi bba]ata fl-Ewropa u li Moska tqis b[ala theddida g[addeterrent nukleari tag[ha.

Min-na[a tag[ha, l-Istati Uniti tinsisti li t-tarka inkwistjoni m’hix intenzjonata g[ar-Russja i]da b[ala difi]a g[al kontra attakk minn xi pajji] ‘perikolu] u imprevedibbli’ u meta f’dan il-ka] tista’ qed ta[seb fl-Iran.

Sadanittant, hi anki sinifikattiva l-istqarrija tar-Russja li ‘l-istazzjonar potenzjali tal-missili Iskander ma jabbu]a l-ebda ftehim

jew trattati internazzjonali’.

Fl-istess [in, il-gazzetta Russa Izvestia qalet li l-missili inkwistjoni di;à ilhom stazzjonati flin[awi msemmija g[al aktar minn sena, bil-Gvernijiet tal-Polonja u lUkrajna jinkwetaw dwar ‘is-sinjali li r-Russja qed t[ejji biex timmodernizza s-sistemi tal-missili tag[ha fl-artijiet ta’ Kaliningrad’.

Il-Polonja qalet ukoll li dan it-tip ta’ stazzjonar ‘g[andu jikkontradixxi l-kooperazzjoni effettiva bejn Varsavja u Moska, partikolarment b’rispett g[ar-re;jun u minbarra li jtellef id-djalogu kostruttiv bejn ir-Russja u n-NATO’.

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

18

A{BARIJIET TA’ BARRA

Jemmen li jridu jitressqu aktar akku]ati dwar Lockerbie L-ISTATI UNITI

KUBA> Mara tippo]a mal-istatwa venerabbli ta’ San Lazzru fissantwarju ta’ El Rincon, fil-belt ta’ Havana. Il-Kubani jirreferu g[al dan il-qaddis ma[bub b[ala ‘Babalu Aye’ u meta l-;urnata talbiera[ kienet wa[da spe/jali ddedikata g[all-qima u t-talb lil San Lazzru (ritratt> EPA)

L-eks-Kap tal-FBI Amerikana, Robert Mueller, jemmen li ‘jridu jitressqu akku]i o[ra fil-konfront ta’ /erti persuni’ rigward il-ka] ta’ Lockerbie, anki waqt li [addie[or jemmen li n-nuqqas ta’ stabbilita fil-Libja g[andu jtellef l-isforzi biex jirrisolvu l-kwistjoni ming[ajr l-ebda [jiel ta’ dubju.

Nhar is-Sibt ja[bat il-25 anniversarju ta’ meta l-ajruplan tal-linja Pan-Am sploda fl-ajru, fil-21 ta’ Di/embru tal-1988, waqt li kien g[addej fuq il-belt Sko//i]a ta’ Lockerbie u birri]ultat li tilfu [ajjithom il-259 persuni abbord, flimkien ma’ [dax-il persuna o[ra li kienu flin[awi tal-belt.

Fost in-nies li sfaw vittma talbomba li tpo;;iet fuq l-ajruplan kien hemm 189 /ittadin Amerikan u l-FBI (Federal Bureau of Investigation) ilha s-snin tipprova ssib ir-responsabbli u fejn [admet millqrib mal-awtoritajiet Sko//i]i.

Intant, Mueller, li f’Settembru spi//a minn Direttur tal-FBI wara tnax-il sena fil-kariga, jinsisti li sar il-’progress’ fl-investigazzjoni u mindu se[[et ir-Rivoluzzjoni filLibja li waqqg[et ir-re;im ta’ Muammar Gaddafi.

Mueller qal dan waqt intervista rari lill-BBC qabel dan l-anniversarju iswed u fejn esprima fidu/ja li l-investigazzjoni li g[adha

g[addejja dwar il-ka] Lockerbie se tkomplitjipprodu/i r-ri]ultati.

‘Fil-pre]ent, l-a;enti tal-FBI qed jistinkaw bla heda biex isibu kull nitfa ta’ informazzjoni u l-istess b[alma g[amlu mill-g[ada stess tat-tra;edja,’ tenna Mueller, li qed jistenna li l-investigazzjonijiet se jipprovdu l-informazzjoni addizzjonali u forsi xhieda ;odda.

Fl-istess [in, hu ma jeskludix li ‘[addie[or se jispi//a akku]at dwar sehem fit-terrur ta’ [amsa u g[oxrin sena ilu’.

It-taqlib fil-Libja qed iservi ta’ xkiel L-uniku ra;el li qatt spi//a kkundannat dwar Lockerbie kien il-Libjan, Abdelbasset al-Megrahi, li snin wara kellu jin[eles mill[abs fl-Iskozja min[abba li kien qed ibati minn marda terminali.

Megrahi, li miet f’Mejju tal-2012, dejjem insista li kien inno/enti u ma bidel qatt din il-po]izzjoni.

F’Jannar li g[adda, l-Prim Ministru Britanniku David Cameron [abbar li membri talPulizija Sko//i]a kellhom i]uru lLibja biex ikomplu bl-investigazzjonijiet dwar Lockerbie waqt li

Frank Mulholland, il-Prosekutur Ewlieni tal-Iskozja, ]vela li l-Libja [atret ]ew; prosekuturi biex jadmu fuq dan il-ka] u fejn qed jikkooperaw mal-investigaturi Sko//i]i u Amerikani.

Madankollu, Robert Mueller ammetta li l-vjolenza u n-nuqqas ta’ stabbilita fil-Libja qed jag[mlu l-affarijiet diffi/li ‘u meta hemm anki l-fatt li l-Gvern Libjan qed isibha diffi/li biex i[ares is-sigurta u j;ib il-pa/i f’pajji]u’.

Fl-istess [in, Frank Duggan, li hu l-President tal-grupp Victims of Pan Am Flight 103 fl-Istati Uniti, jinkwieta li tant hemm taqlib u kaos fil-Libja li jistg[u ‘ma jsolvu qatt il-ka] ta’ Lockerbie’.

Duggan tenna li filwaqt li lGvern Libjan qal li se jappo;;ja lisforzi li g[addejjin b’konnessjoni mal-ka], hu g[andu d-dubji tieg[u, filwaqt li stqarr li ‘anki jekk (il-Gvern Libjan) jista’ g[andu l-intenzjonijiet ;enwini, hu fatt li ma jikkontrollax pajji]u’.

Filwaqt li [afna qraba talAmerikani li nqatlu fl-isplu]joni tal-1988 jemmnu fil-[tija ta’ Abdelbasset al-Megrahi, numru ta’ qraba tal-vittmi Britanni/i li kien messhom l-istess destin – fosthom it-tabib, Jim Swire – qed imexxu kampanja biex titne[[a ttebg[a fuq isem il-Libjan.

Kundannata s-sorveljanza tan-NSA Sigurtà fost it-t[assib IL-:APPUN

L-ISTATI UNITI Im[allef f’qorti federali ta’ Washington iddikjara l-isforzi tan-National Security Agency (NSA) biex ti;bor il-massimu tal-informazzjoni mittelefonati b[ala impenn anti-Kostituzzjonali, filwaqt li kkundanna din il-prattika fuq termini ta ‘abbu] arbitrarju’.

Il-[idma tan-NSA, li u]at ilmezzi elettroni/i biex tispjuna fuq id-diskursati, kien ]velaha Edward Norton, eks-analista mal-a;enzija, u fejn sar mag[ruf li l-kollezzjoni ta’ metadata (mill-a;enzija) kienet tinkludi numri tat-telefon, flimkien mal[inijiet u d-dati ta’ eluf fuq eluf ta’ telefonati.

Fil-verdett tieg[u, l-Im[allef Richard Leon anki fisser il-programm tas-sorveljanza tal-NSA b[ala wa[da ‘diskriminatorja’ u meta sig[at qabel, il-White House kien warrab g[assu;;eriment li Edward Snowden, li xhur ilu [arab minn pajji]u, jista’ jing[ata xi forma ta’ amnestija.

Il-Kabinett tal-:appun approva strate;ija nazzjonali ;dida g[assigurta minbarra ]ieda fl-infiq fuq il-mezzi g[ad-difi]a – bl-osservaturi jqisu dan il-pass b[ala wie[ed ‘immirat g[a/-?ina’.

Il-:appun, fil-[ames snin li ;ejjin, g[andu jixtri tag[mir b[al drones u ajruplani tat-tip stealth waqt li l-militar se jinvesti

f’qawwa ;dida tal-morini li tkun kapa/i biex tie[u lura l-kontroll ta’ g]ejjer ‘minn idejn avversarju’.

Il-pass jirrifletti impenn g[al sigurta akbar fost it-t[assib dwar i/-?ina li saret aktar aggressiva flinsistenza dwar ‘id-drittijiet fuq territorji tar-re;jun’ u li qed tonfoq ‘bla ra]an’ fuq il-militar.

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

19

STORJA

:rajjietna mill-Pre-Istorja Spjegazzjoni dwar is-Solstizju tax-Xitwa s-Sibt li ;ej fl-Im;arr Richard Azzopardi

In-nies ewlenin li ;ew jg[ammru f’Malta fi]-]mien preistoriku l-i]jed bikri kien bejn is-snin 5,000 u 4,000 Q.K., u dawn ;ew minn Sqallija.

L-ilsien li jitkellmu missirijietna fil-qedem ma nistg[ux ng[idu billi ma [allewlna xejn miktub, lanqas l-ismijiet tal-istess imqades tag[hom b[al {a;ar Qim u Mnajdra.

Il-kitbiet u l-flus li g[andna huma jew Punici, Griegi jew Rumani.

I/-/iviltà l-o[ra li ;iet warajha i]jed qaribna, mag[rufa skont xi w[ud mill-Anatolja (It-Turkija), mil-Lidja tal-Etrurja (Sqallija) o[rajn mill-Palestina, u o[rajn minn in[awi o[ra, dan kien bejn 3800-3600 Q.K. F’dawn i]-]minijiet inbnew ittempji li l-bi//a l-kbira (madwar tletin) mibnija fuq l-g[oljiet.

Il-bniedem reba[ in-natura u flok, ng[idu a[na beda ji;bor biss il-frott tal-art li jsib, beda ji]irg[u u jkattru, l-ikel flok jieklu nej, isajru, il-bhejjem ji;bidhom lejh u jimmansahom u jinqeda bihom fil-;arr tieg[u nnifsu u ta’ [wejj;u minn post g[all-ie[or.

L-g[odda li kellu kienet ta]]nied, tal-avorju, tal-blat vulkaniku, tal-injam kif ukoll spran talqrun tal-annimali b[al dak ta//erv.

G[all-bidu sabu kenn flg[erien, sakemm bdew jibnu g[arajjex bil-;ebel, tafal, zkuk tassi;ar u [axix niexef.

Biex jg[ixu kienu ji]irg[u lqam[, irabbu l-bhejjem u jaqbdu annimali u tjur billi ju]aw ]bandoli tal-;ild u ;ebla daqs u g[amla ta’ bajda.

Eluf ta’ snin wara, in-nies talg[erien tg[allmu ja[dmu b’g[odod tal-[a;ar u ta]-]nied, u bdew jibnu bini ta’ kobor talg[a;eb, it-tempji ({a;ar Qim, Mnajdra e//.).

Il-materjal kien jew blokki talkorallin jew globi;erina. Bdew b[ala sala wa[da, tonda filg[amla, u ma]-]mien tferrxu f’g[amla ta’ mrew[a bi]-]ieda ta’ kmamar o[ra.

X’aktarx dawn kienu msaqqfa spe/jalment it-tempji l-kbar.

Xhieda ta’ dan huma partijiet ta’ /ertu saffi li jag[tu forma g[al tip ta’ saqaf forma ta’ kopla jew girna.

Meta mbag[ad, ma]-]mien dawn it-tempji ma baqg[ux jintu]aw aktar jew sfaw meqruda, bdew jintlew bil-[amrija u ;ebel, u n-nies kienu jinqdew bihom b[ala midfna.

Is-snin tgerrbu bl-eluf u minn

It-tempju ta’ {a;ar Qim – xhieda ta’ kemm l-istorja tag[na l-Maltin g[andha g[eruq profondi

evidenza kulturali jixhed li kien hawn nuqqas assolut ta’ g[ejxien.

In-nies li waslu f’Malta g[al [abta ta’ elfejn u tlett mitt sena qabel Kristu, x’aktarx minn Sqallija li kien ]mien il-Bron] (]mien fejn il-bniedem skopra r-ramm u aktar tard il-Bron]).

Ta’ min jinnota qabel ma nissokta, li l-prehistorja maqsuma fi tliet i]mna, li kull wie[ed minnhom hu mag[mul minn g[add ta’ perjodi Eolitiku – i]]mien l-aktar bikri fil-kultura talbniedem, li kien g[adu jaf jinqeda biss b’g[odod tal-;ebel, sempli/i u goffi.

Il-perijodu Paleolitiku (meta lbniedem kien la[aq tg[allem jag[mel g[odod aktar fini tal;ebel); u l-perijodu Neolitiku, meta l-bniedem kien beda jg[ix f’;emg[at flimkien, fi r[ula, u mhux b[al qabel. Kien sar ja[dem il-fu[[ar, isawwar g[odod tajbin tal-;ebel u tal-g[adam, u tal-avorju.

In-nies li kienu jg[ixu dak i]]mien kienu naggara u bennejja, ja[dmu l-fu[[ar, kif ukoll ka//aturi, sajjieda, rg[ajja, bdiewa, u fl-a[[ar studju]i ta’ astronomija u artisti kbar.

Dawn in-nies, qabel ma bdew jibnu t-tempji, g[amlu [afna studji u /ertu osservazzjonijiet, b[al x’inhu ji;ri madwarhom.

Permezz ta’ zkuk twal, saru jafu s-sena kemm hi twila, l-ista;uni, kif ukoll id-direzzjoni tax-xemx.

Minkejja dan kollu, l-bniedem prehistoriku jirrealizza li d-dinja hija “L-Omm tan-Natura”, li jsostnihom bil-[axix, frott u annimali.

Huma tg[allmu kif i;ibu ru[hom man-natura matulek ja ]mien. }mien tal-Bron] – meta kien jinqeda bil-Bron]. }mien il-{adid – meta kien beda madwar 1,000 Q.K.

Stedina spe/jali g[al kul[add F’dawn l-Epoki dawn in-nies iffurmaw g[ad ta’ Men[ir (blata

kbira twila wieqfa) u Dolmen (lqug[ mimdud). X’aktarx dawn in-nies [affru r-raddi tar-roti biex

jit[affef il-;arr.

Dawn it-tip ta’ nies komplew jitkattru u jg[ixu ma’ ]minijiet sakemm madwar elf sena qabel Kristu ;ew f’Malta l-Feni/i, u amalgamaw ma’ xulxin.

Se ssir spjegazzjoni dettaljata

dwar il-Fenomenu tas-Solstizju tax-Xitwa li jsir f’kull tempju megalitiku li g[andna f’Malta u G[awdex.

Fl-istess [in taraw esibizzjoni vera nteressanti u dettaljata dwar it-tempji megaliti/i u l-istudji li saru min-nies megaliti/i biex bnewhom.

Hija okka]joni li m’g[andhiex tintilef.

Dan l-avveniment ser isir is-Sibt, 21 ta’ Di/embru fl-10.00am fissala tal-Kunsill tal-Im;arr. Lentratura hija b’xejn. Biex tattendu tridu //emplu jew b’e-mail lillKunsill tal-Im;arr biex tirriservaw post.

L-ispjegazzjoni ser ssir minn Richard Azzopardi (ri/erkatur) tel.

21#27520011, e-mail: mgarrlc@gov.mt.

Dawk l-g[aqdiet kulturali, gruppi, anke skejjel li jixtiequ j]uru u bi spjegazzjoni din l-esibizzjoni bejn 9 ta’ Di/embru sa 12 ta’ Jannar 2014 jikkuntattjaw lillKunsill tal-Im;arr.

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

20

ATTWALITÅ

Ir-rigal tal-adozzjoni> mag[zula u mhux imwielda fil-familja Ruth Vella thankful2bcatholic@gmail.com

Mhuwhiex soltu g[alija li nibda artiklu bi kwotazzjoni mill-Bibbja imma din id-darba, jidhirli li importanti u allura ippermettuli nibda billi nikkwota lil San Pawl: “G[ax intom … ir/evejtu lIspirtu li jag[mel minnkom ulied adottivi; u li bih a[na nistg[u ng[ajtu: “Abba!

Missier!” Dan l-Ispirtu jixhed, flimkien mal-ispirtu tag[na, li a[na wlied Alla!” (Rumani 8: 15,16) L-adozzjoni hija meta persuna tikber f’qalb l-omm flok ;ewwa ;ufha “Il-familja mhix dejjem dawk in - nies li ji;u minnek fi]kament. Huma n-nies li jinsabu f ’ [ajtek g[aliex iriduk f’[ajjithom.”

Dawn il-kliem huma l-bidu ta’ kwotazzjoni itwal li sibt fuq l-internet meta fittixt kwotazzjonijiet dwar l-adozzjoni. Ma

sibtx min qalha u ma kontx qed nistenna li nsib kwotazzjoni b ’ iktar enfa]i fuq il - familja milli t - terminu “ adozzjoni ” imma hekk kif bdejt naqraha, u wara li qrajtha darbtejn jew tliet darbiet o[ra: kemm hi [a;a tassew minnha! Fil-ka] ta’ persuna adottata din ma tag[milx parti mill - familja g[aliex twieldet fiha imma g[aliex intg[a]let biex isir membru ta’ dik il-familja!

L-“adozzjoni hija meta per-

suna tikber f’qalb l-omm flok ;ewwa ;ufha ” hija o[ra li g[o;bitni u t-tielet, i]da ]gur mhux l-inqas, kienet kwotazzjoni o[ra li tg[id “l-Adozzjoni hija kelma o[ra g[all im[abba.”

Maqtula g[ax b’di]abilita jew kundizzjoni “Imbag[ad :esù ressaq lejh tfajjel /kejken, qeg[du f’nofshom, [addnu bejn dirg[ajh u qalilhom : “ Kull min jilqa ’ wie[ed minn dawn i/-/kejknin min[abba f ’ Ismi jkun jilqa ’ lili; u min jilqa’ lili ikun jilqa’

mhux lili imma lil Dak li bag[tni.” (Mark 9:36,37) Fl-2011, fir-Renju Unit, lg[add ta’ trabi maqtula bl-abort min[abba di]abbilità jew kundizzjoni medika kien ta’ 2,307.

Minn dawn 512 tarbija nqatlu g[ax kienu Down Syndrome, 144 g[ax kellhom Spina Bifida, 160 g[ax kellhom problema filmuskoli, 152 min[abba problemi fil - qalb u 4 sa[ansitra min[abba fi Cleft Lip u/jew Cleft Palate.

Huma numri li, almenu lili, jwa[[xuni, spe/jalment meta nqis li bl - avvanzi fil - kamp mediku dawn it-trabi lkoll seta’ kellhom kwalita’ ta’ [ajja tajba kif kien jixraqilhom, imma jekk dawn huma statisti/i allarmanti xejn inqas dawk tal-2012.

Fejn fl-2011 2,307 kien lg[add tat - trabi maqtula

I/-/kejken Gavin Owens dejjem da[kan

Il-familja mhix dejjem dawk in-nies li ji;u minnek fi]kament.

Huma n-nies li jinsabu f’[ajtek g[aliex iriduk f’[ajjithom min[abba f’di]abilita, fl-2012 dan in-numru ]died b’385 tarbija o[ra g[al total ta’ 2,692 tarbija: ]ieda allarmanti ta’ 1 6 . 6 fil - mija fuq is - sena ta ’ qabel.

Fl-14 ta’ :unju 2006, wara

tqala diffi/li u konxji li t-tifel tag[hom kien se jkun bi b]onnijiet spe/jali, Karen, mart Adam Owens, welldet lit-tifel li semmew Gavin.

Gavin, skont ma kitbu fuqu l;enituri tieg[u, u kif ir-ritratti

kollha tieg[u jixhdu, minbarra li kien tifel li wi//u ma tpin;ihx, kien ukoll dejjem ferrie[i u da[kan: lest biex jisraqlek qalbek.

Gavin Owens> it-tifel dejjem lest biex jisraqlek qalbek Ma[bub mill-;enituri tieg[u li dejjem kienu qed jag[mlu milla[jar biex jie[du [siebu, ta’ sitt xhur il-kliewi ta’ dan i/-/kejken waqfu jiffunzjonaw kif suppost. g[al pa;na 21

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

21

ATTWALITÅ

Familji jag[]lu li jaddottaw tfal b’di]abbiltà spe/ifikament min[abba m[abba spe/jali g[alihom minn pa;na 20

Ftit wara ;ie affetwat il-fwied, warajh il-pancreas segwit minn problemi o[ra, hekk li sa l-eta ta’ sentejn ma setax i]jed jimxi u fl2008 ri]ultati wrew li kien qed ibati minn kundizzjoni msejj[a Mitochondrial Disease: kundizzjoni li fil-qosor [afna ;;eg[el lorgani kollha ta’ persuna jieqfu jiffunzjonaw, bir-ri]ultat li din eventwalment titlef [ajjitha.

T’erba’ snin Gavin, li minkejja li t-tbatija f’[ajtu ma kenetx nieqsa, kien g[ex [ajja mimlija m[abba u fer[, u f’Novembru tal2009 [ajtu f’din l-art intemmet.

Angela u Jayden> mag[]ula u ma[buba min[abba fid-di]abbilitajiet tag[hom

Karen Owens u ]ew;[a dejjem xtaqu li jaddottaw u mal-mewt ta’ binhom Gavin idde/idew li issa li binhom kien [alla din id-dinja, dawn id-doni li Alla kien tahom tul l-erba snin li Gavin kien g[ex, kienu se ju]awhom biex jag[tu futur lil tifel jew tifla o[ra bi b]onnijiet spe/jali.

Tifla [elwa li i]da kienet qed tbati mis-Celebral Palsy, Angela la setg[et timxi, la setg[et titkellem u ag[ar minn kollox, spiss kienu jtuha l-fits: bosta drabi fit-tul. Hekk kif rat ir-ritratt tag[hha imma, Karen mill-ewwel [asset ;o fiha li din kienet it-tifla li riedet li jadddottaw u hekk beda l-pro/ess tal-adozzjoni li disa’ xhur wara, fl-10 ta’ Di/embru 2010, kien iffinalizzat bit-tifla Angela tie[u kunjomhom u tid[ol tg[ix f’darhom b’mod permanenti.

Madison fer[ana se ttir mat-tlett [utha adottati

Bl-im[abba, id-dedikazzjoni u l-[idma, Angela bdiet ;ejja ’l quddiem u din it-tifla, li qabel ma setg[etx titkellem, issa, ta’ [ames snin, qeg[da tikkomunika billi, fuq ipad mog[ti lilha g[al tal-apposta, tikteb dak li tkun trid tg[id!

Qed ti;i meg[juna biex ’il quddiem tkun possibbilment tista’ timxi u b’dawn il-kambjamenti li kienu qeg[din jaraw f’binthom adottata, il-koppja Owens dde/idew illi li jag[tu futur lil-tifla wa[da ma’ kienx bi]]ejjed.

Kien g[alhekk li sentejn wara, fi Frar 2012, Jayden, tifel vittma

Fl-2011, fir-Renju Unit, l-g[add ta’ trabi maqtula bl-abort min[abba di]abbilità jew kundizzjoni medika kien ta’ 2,307 tax-“Shaken Baby Syndrome” wasal g[andhom biex min hemm jitkompla l-pro/ess tal-adozzjoni li kien inbeda qabel.

F’din il-familja, Jayden, li qabel kien trattat bl-aktar mod krudil u selva;;, beda jitg[allem jimxi u fl-istess familja, sab lim[abba tassew u bla kundizzjoni: l-iktar [a;a li kellu b]onn u li qed tg[inu jikber u ji]viluppa.

L-adozzjoni hija im[abba …u rigal!

Karen u Adam Owens addottaw lil Angela u Jayden biex ituhom l-im[abba u l-futur li jixraqilhom.

Adottawhom g[aliex b[alma fid-dinja hawn nies li joqtlu lit-tfal min[abba ddi]abbilitajiet, hawn ukoll nies b’qalb tajba u ;eneru]a, li jg[o]]hom u jridu jag[tuhom id-

don tal-im[abba li jixraqilhom.

Huma nies li jifhmu wkoll li hekk kif Alla g[amilna uliedu bladozzjoni, hekk ukoll huma riedu jag[mlu tfal ming[ajr ;enituri ttfal g[e]ie] u ma[bubin tag[hom!

Il-familja Owens b[alissa tinsab fil-pro/ess li tadotta tifla o[ra bi b]onnijiet spe/jali biex b’hekk in-numru ta’ tfal li din il-koppja illum qeg[din irabbu huma erbg[a, tlieta li huma mag[]ula, u ma[buba, min[abba d-di]abbilitajiet tag[hom u Madison, it-tifla l-kbira u l-bint naturali tag[hom li t[obb lil [utha daqs dawl g[ajnejha!

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/vembru, 2013

22

TV#RADJU

06>00

Radio 101 Breakfast Club b’waqfiet g[al Sports News fis-6>45, A[barijiet fis-07>00 u fit-08>00< 0740 Anali]i tal-:urnali< Avvi]i tal-Mejtin u Angelus fit-07>55)

08>00 08>05 09>00 09>05

A[barijiet fil-Qosor (ikompli) 101 Breakfast Club A[barijiet fil-Qosor Magazine 101 (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-10>00)

11>00 11>55 12>00 12>30 14>30 15>00 15>05

Wavelength Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet The Big Show Hitsteria A[barijiet fil-Qosor (ikompli) Hitsteria (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-16>00)

16>30 17>55 18>00 18>30 20>00 22>00 23>00 00>25 01>20

Newsdesk Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet The 60’s Sound Fuzzbox - Christian Azzopardi Talk Time Newsdesk (r) Wavelength (r) Mu]ika kontinwa

G[at-tfal fuq il-Cable Disney Channel

Jim Jam

07:05 - Dog With a Blog 07:30 Bolt 09 : 05 - Jessie 09 : 25 Wolfblood 09:50 - The Suite Life on Deck 1 0 :1 5 - A . N . T . Farm 10:35 - Austin & Ally 11:00 Shake It Up! 11:25 - That’s So Raven 11:45 - Jessie 12:10 - Good Luck Charlie 12:35 - Dog With a Blog 13:00 - Wolfblood 13:25 Gravity Falls 13:50 - Jessie 14:10 Violetta 15:00 - A.N.T. Farm 15:20 - Jessie 15:45 - Wolfblood 16:1 0 Mako Mermaids : An H2O Adventure 16:30 - Mako Mermaids: An H2O Adventure 16:55 - Dog With a Blog 17:20 - Violetta 18:05 - Jessie 18:30 - My Babysitter ’s a Vampire 18:50 - Wolfblood 19:15 - Gravity Falls 19:40 - Shake It Up !

20:00 - Austin & Ally 20:25 A.N.T. Farm 20:50 - Good Luck Charlie 21:10 - Wizards of Waverly Place 22:00 - The Suite Life of Zack & Cody 22:45 - Sonny With a Chance.

07:00 - Nouky & Friends 07:05 Rubbadubbers 07:15 - Oswald 07:30 - Fluffy Gardens 07:45 - Jarmies 08:00 - Kipper 08:20 - Mio Mao 08:25 - What’s The Big Idea? 08:30 Gazoon 08:40 - Wobblyland 08:45 Igloo-Gloo 09:00 - Heroes of the City 09:15 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 09:40 - Benjamin’s Farm 09:45 - My Animal Friends 10:00 - See the Sea 10:05 - Lots & Lots Of... 10:20 - Bob the Builder 10:30 - Fireman Sam 10:40 - Thomas and Friends 10:50 - See the Sea 10:55 - Nouky & Friends 11:00 Rubbadubbers 11:10 - Pingu 11:15 Tiny Planets 11:20 - Pingu 11:25 Tiny Planets 11:30 - Monkey See, Monkey Do 11:40 - Barney & Friends 12:10 - Fluffy Gardens 12:25 - Jarmies 12:40 - Mio Mao 12:45 - What’s The Big Idea? 12:50 - Heroes of the City 13:05 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 13:30 - Kipper 13:50 Gazoon 13:55 - Gazoon 14:00 Wobblyland 14:05 - Igloo-Gloo 14:20 - Benjamin’s Farm 14:25 - My Animal Friends 14:40 - See the Sea 14:45 Lots & Lots Of... 15:00 - Fluffy Gardens 15:15 - Jarmies 15:30 Angelina Ballerina 15:45 - Monkey See, Monkey Do 15:55 - Barney & Friends 16:25 - Pingu 16:30 - Tiny Planets 16:35 - Pingu 16:40 - Tiny Planets 16:45 - Igloo-Gloo 17:00 Bob the Builder 17:10 - Fireman Sam 17:20 - Thomas and Friends 17:30 See the Sea 17:35 - Tork 17:45 Dougie in Disguise 17:55 - Slim Pig 18:05 - Heroes of the City 18:20 Jakers: The Adventures of Piggley Winks 18:45 - What’s The Big Idea?

18:50 - Nouky & Friends 18:55 - My Animal Friends 19:10 - See the Sea 19:15 - Lots & Lots Of... 19:30 Monkey See, Monkey Do 19:40 Barney & Friends 20:10 - Wobblyland 20:15 - Dougie in Disguise 20:25 Slim Pig 20:35 - Connie the Cow 20:45 - Angelina Ballerina 21:00 Jakers: The Adventures of Piggley Winks 21:25 - Heroes of the City 21:40 - What’s The Big Idea? 21:45 Pingu 21:50 - Tiny Planets 21:55 Pingu 22:00 - Bob the Builder 22:10 - Fireman Sam 22:20 - Thomas and Friends 22:30 - See the Sea 22:35 Dougie in Disguise 22:45 - Slim Pig 22:55 - Connie the Cow 23:05 - Tork.

Nickelodeon

07 : 05 - Winx Club 07 : 30 SpongeBob SquarePants 07:55 The Fairly OddParents 08:20 - Go, Diego, Go! 08:45 - Umizoomis 09:10 - Tickety Toc 09:28 Little Kingdom 09 : 35 - PAW Patrol 10:00 - Dora the Explorer 10:25 Little Kingdom 10:35 - Olive the Ostrich 10:50 - Bubble Guppies 11:1 5 - The Fairly OddParents 11:40 - T.U.F.F. Puppy 12 : 05 Totally Spies! 12:30 - iCarly 12:55 - Victorious 13:20 - Big Time Rush 1 3 : 45 - SpongeBob SquarePants 14:1 0 - Kung Fu Panda : Legends of Awesomeness 14:40 - The Penguins of Madagascar 15:30 - SpongeBob SquarePants 1 6 : 20 - Victorious 16:45 - iCarly 17:10 - Big Time Rush 17:35 - Victorious 18:00 Kung Fu Panda : Legends of Awesomeness 18:25 - The Penguins of Madagascar 18:50 - The Fairly OddParents 1 9 :1 5 - Robot and Monster 19:40 - Victorious 20:05 iCarly 20 : 30 - SpongeBob SquarePants 20:55 - Avatar: The Legend of Aang 21:20 - Avatar: The Legend of Aang 21:45 - Big Time Rush 22:10 - The Penguins of Madagascar.

Premier – NET Television, 20>30

Il-mistiedna ta’ Hermann Bonaci u Frida Cauchi g[al-lum se tkun Doreen Galea (fir-ritratt). Twieldet ilBelt u toqg[od il-Furjana. Kellha ]ew; [utha o[rajn ikantaw, Sina u Maria. Ta’ 15-il sena ltaqg[et ma’ ]ew;ha Sammy Galea. hi nanna ta’ tlett ibniet u omm ta’ tliet subien kollha involuti fil-mu]ika. Kellha kor tat-tfal li minnu [ar;u [afna kantanti stabbiliti ta’ llum.

TVM

1

07:00 - TVAM 09:00 - Niskata 11:00 - MEA 11:30 - Venere 12:00 A[barijiet# rapport tat-temp 12:10 TVPM 14:00 - A[barijiet 14:05 TVPM 16:00 - A[barijiet 16:05 Teleshopping 16:50 - History Hunters 17:20 - Xpla[[mal[ajt 17:35 - Waqtiet 17:40 - Teleshopping 18:00 - A[barijiet 18:10 - Pureè 18:55 - G[andi xi Ng[id 20:00 A[barijiet# sports# rapport tat-temp# rapport finanzjarju 20:45 - Merlin 21:45 - Headline News 21:50 Pellikola 22:45 - Paq Paq lifestyles 23:15 - A[barijiet. 23:30 - I]d’immamentriperò.

TVM 2 07:00 - News 09:00 - TVAM (r) 11:00 - Oceans 11:50 - It-Triq 11:55 - Waqtiet 12:00 - Pureè 12.45 - GFA Round Up 13:15 - Ruggers 13:45 - Mixage 14:15 - Paqpaq Lifestyles 14:45 - Servizz minn Malta u Lil Hinn Minnha 15:00 - Oceans 15:50 - It-Triq 16:00 - Niskata (r) 18:00 - Click 18:30 - GFA Round Up 19:00 - Ruggers 19:30 - Waqtiet 19:40 - Oceans 20:30 - A[barijiet g[al dawk neqsin mis-smig[ 20:40 Mixja ta’ poplu 21:40 - Headline News 21:45 - Madwarna 22:15 G[andi xi ng[id 23:00 - A[barijiet blIngli] 23:05 - DOT EU. ONE 07:00 - Breakfast News 08:45 Teleshopping 09:00 - Sieg[a }mien 10:30 - Teleshopping 11:15 - Aroma Mattina 12:30 - ONE News 12:40 Kalamita 16:15 - Teleshopping 17:00 - Sal-:ister 17:30 - ONE News 17:40 - Kif Inti? 19:10 - Aqrali Storja 19:30 - ONE News 20:30 - Conquest 21:30 - TX 22.30 - Maskra 23:30 ONE News.

Smash

07:00 - A[barijiet 07:40 - Er;a’ Lura 08:40 - A[barijiet 09:00 - {abbejtek

10:00 - Fil-K/ina ma’ Farah 10:50 Teleshopping 14:20 - Ma’ Majsi (live) 16:10 - Fil-K/ina ma’ Farah (r) 17:10 - Er;a’ Lura 18:00 - A[barijiet ta’ barra 18:15 - Bingo 75 18:40 Teleshopping 19:00 - A[barijiet 19:30 - Dokumentarju 20:30 - D Bride 21:30 - M’intix Wa[dek 22:00 - A[barijiet 22:30 - Poker.

Raiuno

06:45 - Unomattina (jinkludi Tg 1 fis07:00, it-08:00 u d-09:00) 09:30 Tg1 flash 10:00 - Unomattina storie vere 10:30 - Unomattina verde 11:00 - Tg 1 11:30 - Unomattina Magazine 12:00 - La prova del cuoco 13:30 - Tg 1 14:00 - Tg 1 Economia 14:10 Verdetto finale 15:20 - La vita in diretta 16:50 - Rai Parlamento 17:00 - Tg 1 18:50 - L’eredità 20:00 - Tg 1 20:30 - Affari tuoi 21:10 - Casa e bottega 23:15 - Dopotutto non e brutto 00:20 - Tg 1 notte 01:25 Magazzini Einstein.

Raidue

06:00 - Julia - La strada per le felicita 06:40 - Cartoons 08:35 - Settimo cielo (TF) 10:00 - Tg 2 insieme 11:30 - I fatti vostri 13:00 - Tg 2 giorno 13:30 - Tg 2 costume e società 13:50 - Tg 2 Medicina 14:00 - Detto fatto (TF) 16:15 - Ghost Whisperer (TF) 17.00 - Private practice (TF) 17:50 Tg Sport 18:15 - Tg 2 notizie 18:45 NCIS (TF) 20:30 - Tg 2 notizie 21:00 - Lol:-) (varjeta) 21:10 - Ratatouille.

Film 2007 23:05 - Tg 2 notizie 00:40 - Rai Parlamento 00:50 - Il Puma.

Raitre

07:00 - Tgr Buongiorno Italia 07:30 Tgr Buongiorno regione 08:00 Agorà 10:15 - Mi manda Raitre 11:15 - Elisir 12:00 - Tg 3 # meteo 3 12:25 - Tg 3 fuori tg 12.45 - Pane quotidiano 13:10 - Rai educational 14:00 - Tg regione 14:20 - Tg 3 15:05 - Tgr Piazza affari 15:10 - Terra nostra (TN) 16:00 - Aspettando Geo 16:40 - Geo 19:00 - Tg 3 19:30 - Tg

3 regione 20:00 - Blob 20:15 Sconosciuti - La nostra personale ricerca della felicità. Dokumentarju 20:35 - Un posto al sole (soap) 21:05 - Chi l’ha visto? 23:15 - Report 24:00 - Tg 3 linea notte.

Canale 5

08:00 - Tg 5 mattina 08.40 - Caterina e le sue figlie (Fiction) 08:50 Mattino cinque 09:10 - Tg 5 - Ore 10 11:00 - Forum 13:00 - Tg 5 13:40 Beautiful 14:10 - Centovetrine 14:40 - Uomini e donne 16:10 - Il segreto (soap) 16:55 - Pomeriggio cinque 18:50 - Avanti un altro! 20:00 - Tg 5 telegiornale 20:40 - Striscia la notizia 21:10 - Un famiglia perfetta. Film 2012 23:50 - Un altro mondo. Film 2010 01:30 - Tg 5 Notte # Meteo 02:00 - Striscia la notizia.

Rete 4

08:20 - Siska (TF) 09:45 - Carabinieri (fiction) 10:50 - Ricette all’italiana 11:30 - Tg 4 12:55 - La signora in giallo (TF) 14:00 - Tg 4 14:45 - Lo sportello di Forum 15:30 - Hamburg Distretto 21 (TF) 16:35 - My life segreti e passioni 16:45 - Vento caldo. Film 1961 18:55 - Tg 4 19:35 - Il segreto (soap) 20:35 - Tempesta d’amore (soap) 21:10 - Rizzoli &Isles (TF) 23.05 - The closer (TF) 23:55 Dentro la notizia 01:35 - La bocca.

Film 1991.

Italia 1

07:00 - Friends (sitcom) 07:30 La vita secondo Jim (sitcom) 08:20 - The middle (sitcom) 09:10 Royal Pains (TF) 10:10 - Dr House (TF) 12:25 - Studio aperto 13:00 Sport Mediaset 13:40 - Cartoons 15:45 - E ala fine arriva mamma!

(Sitcom) 16:40 - Le regole dell’amore (sitcom) 17:35 - Top one (game show) 18:30 - Studio aperto 19:20 - CSI Miami (TF) 21:10 Zelig 1 (varjeta) 23:15 - American Pie 2. Film 2001 01:45 - Studio aperto.

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

23

TV#RADJU F. Living

07.00 - Teleshopping 08:00 - Ipokriti 09:00 - Design Workshop 10:00 - {in g[al Kollox 1 2 : 00 - Teleshopping 13:00 - F Living Magazine 15:00 Teleshopping 16:00 - Bejnietna 18:00 - Teleshopping 20:30 - Belle Donne 23:30 - F. Living magazine 01:30 Teleshopping.

Xejk

07:30 - Just for Laughs 07:45 - Total Request Show 09:50 - Shout Out 10:00 - Love and Romance 1 0 : 45 Teleshopping 11:45 - Just for Laughs 12:00 - Frux (r) 13:30 - The 80s 14:00 - The Golden Oldies (r) 15:00 - The 90s 15:30 - Teleshopping 16:30 - Hits 16:50 - Shout Out 17:00 - Local Issues 17:45 - Maltese Music 18:00 - Total Requests Show (live) 20:00 - Just for Laughs 20:15 - Shout Out 20:30 Kontra ir-Ri[ 21:55 - Football 22:00 Local Angle 23:00 - Local Issues (r) 23:45 - The 60s and 70s.

La 5 13:10 - Una mamma per amica (TF) 14:00 - Non ditelo alla sposa 15:00 Make up artist 15:30 - Il cibo si fa bello 16:00 - Bye bye Cinderella 16:30 Fashion Style Day Time 1 6 : 45 Extreme makeover home edition 17:40 - Find my family 18:30 - Non ditelo alla sposa 19:30 - Grey’s Anatomy (TF) 20:20 - Una mamma per amica (TF) 21:10 - Ritorno alla laguna blu.

Film 1991 23:00 - Fashion style 00:10 Uomini e donne (Talk show).

BBC Entertainment

07:10 - Buzz and Tell 07:15 - Boogie Beebies 07:30 - Poetry Pie 07:35 Balamory 07 : 55 - Spot ’ s Musical Adventures 08:00 - Show Me Show Me 08:25 - Buzz and Tell 08:30 - Last of the Summer Wine 09:00 - Absolutely Fabulous 09:30 - David Copperfield 10:15 - EastEnders 10:45 - Doctors 11:1 5 - Hustle 1 2 : 05 - Return to Cranford 12:55 - Last of the Summer Wine 13:25 - David Copperfield 14:10 - Absolutely Fabulous 1 4 : 40 -

EastEnders 15:10 - Doctors 15:40 Hustle 16:35 - The Weakest Link 17:20 - David Copperfield 18:10 EastEnders 18:40 - Doctors 19:10 Hustle 20:00 - One Foot in the Grave 20:30 - Absolutely Fabulous 21:00 Hitler on Trial 22:25 - Hitler on Trial: The Story Behind the Film 23:15 Alan Carr: Chatty Man. TCM

07:50 - The Wheeler Dealers 09:35 Challenge to Lassie 1 0 : 55 - San Antonio 12:55 - The Women 15:00 The Adventures of Robin Hood 16:40 The Comedians 19:10 - East of Eden 21:00 - McCabe and Mrs. Miller 23:00 - East Side, West Side.

MGM Movies

07:00 - Making Mr Right 08:40 - Burn!

10:35 - Race for the Yankee Zephyr 12:25 - Billy Galvin 14:00 - Rich in Love 15:45 - MGM’s Big Screen 16:05 - Martin’s Day 17:45 - Hoodlum 20:00 - The Favor 21:35 - The Dogs of War 23:20 - I Love You... Don’t Touch Me! Diva Universal

07:00 - Quincy, M.E. 08:00 - Agatha Christie’s Poirot 09:45 - Movie 09:50 - Kojak 10:50 - Quincy, M.E. 11:45 Great Women 1 2 : 00 - Agatha Christie’s Poirot 13:45 - Great Women 14:00 - Strong Medicine 14:50 - ER 15:45 - Great Women 16:00 - Quincy, M.E. 17:00 - Agatha Christie’s Poirot 18:48 - Great Women 19:00 - Strong Medicine 19:50 - JAG 20:50 - Great Women 21:00 - Downton Abbey 23:00 - Mr Selfridge.

GO Stars

07:35 - A Simple Wish 09:00 - The Hunchback of Notre Dame 10:30 Two And A Half Men 11:00 - Dolphin Tale 12:50 - Real Steel 15:00 - The Horse Whisperer 17:45 - Widow on the Hill 19:15 - Talhotblond 20:30 - Parks & Recreation 21:00 - Lola Versus 22:30 - Casino Royale 01:00 - Primal Fear.

Melita More

09:00 - Grey’s Anatomy 09:45 - Private Practice 10:30 - Criminal Minds 11:15 Chicago Fire 12:00 - SMASH 13:00 Days of Our Lives 13:45 - Grey’s Anatomy 14:30 - 2 Broke Girls 15:00 Private Practice 15:45 - Criminal Minds 16:30 - Person of Interest 17:15 - Psych 18:15 - Days of Our Lives 19:00 - Suits 19:45 - The Mentalist 20:30 - How I Met Your Mother 21:00 - Whitney 21:25 - 2 Broke Girls 22:00 - Mike & Molly 22:30 - VEEP 23:00 - 30 Rock 23:30 Dallas 00:15 - True Blood 01:15 SMASH.

07>00 08>30 10>00 12>00 13>30 14>00 14>05 15>30 15>45 16>45 17>00 18>00 18>05 18>30 19>30 20.00 20>30 21>30 21>35 22>00 22>30 23>00

Iris

09:35 - Ti racconto un libro 10:05 L’urlo dei giganti. Film 1968 12:05 Spartacus. Film 1960 15:35 - Sette volte sette. Film 1968 17:30 - L’uccello migratore. Film ’72 19:25 - Supercar (TF) 20:15 - Hazzard (TF) 21:10 - Fino a prova contrarria. Film 1999 23:25 Nel nome del padre. Film 1993 01:55 Bersaglio del crimine. Film 2004.

Discovery Channel

07:15 - Born Survivor: Bear Grylls: Iceland 08:10 - Gold Divers: Greedy People 09:05 - Gold Rush: Dozer Wars 09:55 - Moonshiners: Moonshiner Vs. Hogzilla 10:50 - How Do They Do It?: Battery Power # Chocolate # Toothbrushes 11:15 - How It’s Made: Paper Fans #Walnut Oil #Copper 11:40 MythBusters: Exploding Water Heater 12:35 - Extreme Engineering: Iceland Tunnels 13:30 - Fast N’ Loud: 48 Chevy Fleetmaster 14:25 - American Chopper: Senior vs. Junior: Deadliest Catch Bike 15:20 - You Have Been Warned: The People’s Vote 16:15 - Car Vs Wild: Behind the Scenes 17:10 - Born Survivor: Bear Grylls: Sahara 18:05 Auction Kings: Dinosaur Tooth #Victorian Furniture 18:35 - Auction Hunters: Animal Instincts 19:00 - How It’s Made 20:00 - Curiosity: The Devil’s Triangle 21:00 - Futurescape: Future Downloads 22:00 - Alien Mummies 23:00 - A Haunting: Nightmare in Bridgeport.

Sport fuq il-Cable Eurosport 1

08:30 - GTA Next Level 08:45 World Series by Renault 09:35 - FIFA U#17 World Cup Football 11:35 International Championship Snooker 13:00 - WATTS 13:45 - FIFA U#17 World Cup Football 15:45 - UEFA Youth League Football (live) 18:00 FIFA U#17 World Cup Football 20:30 - Brothers in Sport 21:00 - Wednesday Selection 21:05 - Riders Club 21:10 CIMB Asia Pacific Classic, US PGA Tour Golf 22:10 - Golf 23:10 - Golf Club 23:15 - Rolex Middle Sea Race, Yachting 23:45 - Yacht Club 23:50 Wednesday Selection.

Eurosport 2

07:00 - College Football 09:00 UEFA U#21 International Championship Futsal 10:30 - WATTS 11:00 - UEFA U#21 International Championship Futsal 12:30 - WATTS 12:45 - GTA Next Level 13:00 UEFA U#21 International Championship Futsal 14:30 - J League Football 15:00 - UEFA Women’s Champions League Football 16:00 UEFA U#21 International Championship Futsal 17:30 - The Euroleague Basketball Show 18:00 EuroCup Basketball (live) 19:45 WATTS 20:00 - This Week on World Wrestling Entertainment 20:30 - Pro Wrestling 21:30 - Boxing 23:00 Scottish International Open Bowls.

GO sports 1

07:00 - Ligue 1: Rd 18: Highlights 08:00 - Barclays PL: Week 18: West Ham Utd v Sunderland 10:00 - Serie A: Rd 16: Udinese v Torino 12:00 Heineken Cup: Rd 4: Leinster v Northampton Saints 14:00 - Barclays PL: Wk 18: PL Review 15:00 - Ligue 1: Rd 18: Stade Rennais v Paris SaintGermain 17:00 Barclays PL: Wk 18: Aston Villa v Man. Utd 19:00 - Trans World Sport #1390 20:00 Barclays PL: PL World #26 20:30 Ligue 1: Rd 18: Olympique Lyonnais v Olympique de Marseille 22:30 - Serie A: Rd 16: Milan v Roma 00:30 - PGA European Tour: Nelson Mandela Championship presented by ISPS: Day 3.

Nel nome del padre (In the Name of the Father) – Iris, 23>25

NET News .net (r) Eli in the morining Telebejg[ Flimkien NET News (ikompli) Flimkien Telebejg[ Teeny Break Telebejg[ Malta Llejla NET News (ikompli) Malta Llejla .net NET News .net Premier NET News Distinti Rafiki G[alik fl-Ewropa NET News

Film drammatiku Ingli] li n[adem fl-1993 b’re;ija ta’ Jim Sheridan u li g[andu lil Daniel Day-Lewis u Pete Postlethwaite (it-tnejn fir-ritratt), kif ukoll Emma Thompson fil-partijiet ewlenin. Imsejjes fuq ;rajja li se[[et realment, naraw li f’Ottubru 1974 l-IRA g[amlet bomba ma’ pub li [adet u [alliet [afna danni.

Il-pulizija jkollha pressjoni biex issolvi l-ka] u tressaq erba’ min-nies li je[lu l-[abs u li eventwalment snin wara jirri]ulta li kienu inno/enti.

GO sports 7

07:00 - Vincennes Horseracing 09:00 - PGA European Tour: Nelson Mandela Championship presented by ISPS: Day 3 13:30 - FIFA Futbol Mundial #448 14:00 - Barclays PL: Wk 18: Man. C.v Arsenal 16:00 Ligue 1: Rd 18: Highlights 17:00 Heineken Cup: Round 4:

Glasgow Warriors v Cardiff Blues 19:00 - Serie A: Rd 16: Catania v Hellas Verona 21:00 - Ligue 1: Rd 18: Montpellier Herault SC v AS SaintEtienne 23:00 - Barclays PL: PL World #26 23:30 - Barclays PL: Wk 18: Everton v Fulham 01:30 - Serie A: Rd 16: Napoli v Inter.

GO sports 8

09 : 00 - Vincennes Horseracing 11:00 - PGA European Tour: Nelson Mandela Championship presented

by ISPS: Day 3 15:30 - FIFA Futbol Mundial #448 16:00 Barclays PL : Wk 1 8 : Man . C . v Arsenal 18:00 - Ligue 1: Rd 18: Highlights 19:00 - Heineken Cup: Rd 4: Glasgow Warriors v Cardiff Blues 21:00 - Serie A: Rd 16: Catania v Hellas Verona 23:00 Ligue 1: Rd 18: Montpellier Herault SC v AS Saint-Etienne 01:00 Barclays PL: PL World #26 01:30 Barclays PL: Wk 18: Everton v Fulham.

Melita Sports 1

08:00 - FIFA Beach Soccer WC Qualifier (r) 09:20 - FIFA Beach Soccer WC Qualifier (r) 10:45 Volleyball Champions League Magazine The Big Hit (r) 11:20 Bundesliga (r) 13:15 - Bundesliga (r) 15:10 - FA Cup (r) 17:15 - 2012 Alpari World Match Tour (r) 19:20 Bundesliga (r) 21:15 - FA Cup (r) 23:20 - FIFA Beach Soccer World Cup Qualifier (r) 00:45 - America’s Cup: World Series (r).

Melita Sports 2 12:00 - America’s Cup: World Series (r) 14:00 - Swedish ATG Horse Racing V4 Race Meetings 15:05 FA Cup (r) 17:10 - Bundesliga (r) 19:05 - America’s Cup: World Series (r) 21:10 - Swedish ATG Horse Racing V65 Race Meetings 23:45 Bundesliga (r) 01:40 - FA Cup (r).

Malta Stars

08:00 - Malta Basketball Association (r) 09:30 - Malta Rugby Football Union (r) 11:10 - Malta Handball Association (r) 12:35 - MFA Futsal League (r) 14:00 - BOV Premier League (r) 16:05 - Football Nurseries (r) 1 6 : 40 - Malta Basketball Association (r) 18:10 MFA Futsal League (r) 19:35 Malta Rugby Football Union 21:15 Malta Handball Association 22:35 Football Nurseries (r) 23:15 - Melita GFA 1st Division (r) 01:00 - BOV Premier League (r).

L-Erbg[a, 18 ta’ Novembru, 2013

www.maltarightnow.com

26

KLASSIFIKATI

PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{

zjoni /emplu fuq 79747000 jew 21582290.

AVVI}I

Il-G]ira

G{ALL-BEJG{ JEW KIRI

G{AL kull xog[ol ta’ kisi u tibjid, kisi bil-;ibs, kisi birramel u siment, kisi u tibjid fuq il-pont u ]ebg[a, tik[il fuq il-fil, tik[il fuq l-antik, graffiato, silikato, gypsum boards, madum u katusi. ?emplu 99468622.

Esperjenza ta’ 16-il sena u stima b’xejn.

APPARTAMENT semi furnished fl-ewwel sular fi blokk ta’ tnejn biss. Qieg[ed kantuniera fl-in[awi ta’ Stella Maris College. Fih tlett ikmamar tassodda, kamra tal-banju kompluta u spazju]a u k/ina bil-breakfast area. G[al aktar informaz-

Il-{amrun

GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’, bilbit[a, dawl, ilma u toilet. Bilpermess Class B. ?emplu 77200983.

Mario Colours

Ni]barazzaw – trasport – kull xog[ol

ALL CLEARANCE TRANSPORT innaddfu djar, fabbriki e// minn kull tip ta’ skart anke materjal tal-kostruzzjoni.

Innaddfu ;onna. Nag[mlu qlug[ ta’ madum tal-art u tal-kmamar tal-banju. Tindif u tiswijiet ta’ bjar, tik[il u tibjid, gypsum, xog[ol ta’ alterazzjonijiet fuq lantik, bdil ta’ soqfa, e//. Servizzi bil-high-up.

Xog[ol b’esperjenza kbira. ?emplu 79081719 jew 21433352. www.allclearancemalta.com

Tiswijiet fil-pront u fil-post

TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour.

Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.

G{ALL-KIRI {a]-}ebbu; ’il barra minn Triq l-Imdina

GARAXX basement 40 pied x 50 pied, jista’ jintu]a g[al gym, store, uffi//ju e//. ?emplu 79211659.

G{ALL-BEJG{ G[amara antika

TINKLUDI twaletta bil-mera, lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// tal-ir[am u

gwardarobba kbira. Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.

Kamra tal-pranzu

TAL-kawba mastizz, antika, b’mejda u sitt si;;ijiet tal-;ilda, vetrina bi [;ie; immullat, sideboard u vetrina zg[ira.

Kundizzjoni tajba. ?emplu 21242180.

Libsa ta’ Tie;

:DIDA fjamanta, qatt ma intu]at, mixtrija ming[and ALAMANGO. Prezz negozjabbli. ?emplu fuq 99200354.

Pasturi

TAT-tafal, set fih 20 pastur, stil antik ta’ ]mien il-MUSEUM. Prezz €20 kull set.

Presepji kull daqs ma[dumin kollha g[erien, prezz jibda minn €20. ?emplu 21495253.

Tombla sheets

B’numri kbar u kuluri differenti. Kalendarji kbar tat-2014, 29/m x 42/m. Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI (Bonnici Printing Press) – 3

Triq Melita, il-Belt Valletta.

Kif issibuna – min-na[a talBarrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, invoices, posters u brochures bil-kulur etc u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700 jew ibag[tu email fuq pbonnici@bonniciprintingpress.com

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

27

SPORT FOOTBALL F’G{AWDEX - MELITA I DIVI}JONI

SK Victoria jag[tu l-ewwel telfa lil Nadur Nadur Y. .................................1 SK Victoria W. ......................3 Nadur Youngsters FC: M.

Grima, B. Meilak, J. Buttigieg (A. Portelli), A. Pulis, S. Attard, A. Simoncic (P. Camilleri), C. Hili, M. Stojanovic, J. Portelli, A. Traore, D. Fenech.

S.K. Victoria Wanderers: S. Agius, D. Monday, S. F. Bajada, A. Adesina, C. Sciortino, F. Giarrizzo, P. Anizoba, J. Vella, S. Sultana, N. Vella (E. Bugeja), E. Nkwocha.

Referee - Alan Mario Sant SK Victoria Wanderers g[elbu lil -eaders u Champions Nadur Youngsters biex resqu punt biss ta[t l-istess Youngsters. Kienet wirja kollettiva g[all-Wanderers bil-protagonista assolut ikun Ejofir Nkwocha li skorja ]ew; gowls.

SK Victoria kellhom bidu tajjeb u wara biss [ames minuti fet[u l-iskor meta EJOFIR NKWOCHA approfitta minn nuqqas fid-difi]a u anti/ipa f’lasti vojta l-[ar;a tal-goalkeeper Grima.

Man-nofs sieg[a Nadur kisbu d-draw meta minn cross ta’ Simoncic, ALIOU TRAORE ]markat quddiem Agius ma falliex b’xutt mill-vi/in.

Fil-bidu tat-tieni taqsima Giarrizzo ikkonkluda g[oli wara pass ta’ Vella u fil-11 il minuta Nadur tke//ielhom Aliou Traore wara li kien muri t-tieni karta safra g[al simulazzjoni.

Fl-34 minuta l-Wanderers approfittaw mill-vanta;; numeriku meta Vella [ataf pass lura fid-difi]a u kompla lejn EJOFIR NKWOCHA li da[al wa[du fil-kaxxa u b’xutt fil-baxx re;a’ g[eleb lil Grima.

Tliet minuti fuq il-[in JOSEPH VELLA b’azzjoni personali issi;illa r-reb[a g[all-Wanderers.

Reb[a importanti Victoria H. ..............................1 Ker/em A. ...............................3 Victoria Hotspurs FC - G.

Vella, M. Muscat, D. Camilleri, D. Farrugia, D. Mercieca, J. Pace, S. Nanapere, M. Bezzina (N. Borg), J. Agius (D. Bellotti), W. Chircop, J. Farrugia.

Ker/em Ajax FC - L. Camilleri, A. Buttigieg (A. Mizzi), K. Bonello, M. Tabone, J. Camilleri,K. Mifsud, M. Mifsud, P. Kyumyurdzhiev, M. Vella (S. Rais), I. Xuereb (W. Spiteri), J. Chetcuti.

Referee - Gram Mc Donald Ker/em Ajax kisbu reb[a importanti kontra Victoria Hotspurs biex mhux biss pattewha lill-istess Hotspurs li kienu

reb[ulhom fl-ewwel rawnd i]da anke qab]uhom fir-raba’ post talklassifika.

Ker/em fl-24 minuta fet[u liskor meta JOHN CAMILLERI da[al wa[du fil-kaxxa u anti/ipa f’lasti vojta l-[ar;a tal-goalkeeper Vella. Hotspurs wettqu reazzjoni u kisbu d-draw tliet minuti wara meta minn pass ta’ Muscat, SATURDAY NANAPERE b’xutt fil-baxx g[eleb lil Camilleri.

Hotspurs ftit damu jgawdu dan id-draw g[ax fl-34 minuta Ker/em re;g[u marru minn fuq minn JOHN CAMILLERI u fis37 minuta ]iedu l-vanta;; meta Vella ma ]ammx it-tentattiv ta’ Camilleri u mir-rebound MALCOLM VELLA skorja.

Fit-42 minuta Hotspurs kienu sfortunati meta Chircop laqat illasta u mir-rebound l-istess plejer kompla lejn Muscat li ra lil Camilleri jsalvalu.

Fit-tieni taqsima Hotspurs [ar;u jfittxu li jer;g[u jid[lu filpartita u wara li Bezzina dar malgoalkeeper ra lill-istess Camilleri jsalvalu x-xutt fil-baxx. Minkejja l-isforzi tag[hom il-log[ba intemmet 3-1.

Reb[a kbira Xewkija T. ..............................5 Munxar F. ...............................0 Xewkija Tigers FC - A.

Parnis, J. Azzopardi F. Apap, P. Buttigieg, J. Cefai, J. Portelli (L. Portelli), C. Bugeja, R. Buttigieg, G. Hili (M. Xerri), G. Agius, D. Shieds (M. Camilleri).

Munxar Falcons FC - D. Spiteri (J. Borg), M. Pace (R. Sammut), A. Williams, R. Spiteri, C. Bugeja, J. Mercieca, K. Borg,G. Sillato, S. Sillato (J. Grima), D. Farrugia, O. Curmi.

Referee - Elvio Degabriele Xewkija Tigers irre;istraw reb[a kbira 5-0 kontra Munxar Falcons u baqg[u fuq in-na[a ta’ fuq tal-klassifika. Hekk kif kienet se tintemm l-ewwel taqsima Xewkija fet[u l-iskor meta wara azzjoni konfu]a approfitta GILBERT AGIUS li xe[et ;ewwa.

L-andament wara l-intervall baqa’ l-istess u wara tliet minuti CHRISTIAN BUGEJA, b’xutt minn barra l-kaxxa g[eleb lissostitut goalkeeper Joseph Borg.

Mal-kwarta wasal it-tielet gowl fejn g[al darb’o[ra minn cross ta’ Agius, MARK CAMILLERI li kien g[adu die[el, bir-ras g[eleb lil Borg.

Fl-20 minuta l-istess MARK CAMILLERI skurja u tliet minuti wara kien imiss lil GENNARO HILI li jni]]el ismu fost l-iskorers g[al 5-0 .

Kif Jinsabu

L R D T F K Pt

Nadur Y 8 SK Victoria W 8 Xewkija T 8 Victoria H 8 Ker/em A 8 Oratory Y 8 Munxar F 8 Xag[ra Utd 8

John Camilleri ta’ Ker/em mg[asses minn Jason Pace ta’ Victoria Hotspurs

Jirb[u b’g[axra Xag[ra Utd. ............................0 Oratory Y. ..............................3 Xag[ra United FC - D. Galea,

I. Borg, J. Bartolo, J. Buhagiar (J. Scerri), C. Obinuane, O. Pogukay (S. Galea), V. J. Saliba, J. Achokwu, S. Baala, A. Farrugia, D. Bartolo.

Oratory Youths FC - F. Vella, C. Cardona, G. Vella, A. Azzopardi, K. Farrugia, D. Stojanovic, S. Attard, A.

Camilleri (M. Gauci), J. Attard, J. Tabone, O. Farrugia (A. Debrincat).

Referee - Anthony Buhagiar Oratory Youths re;g[u g[al darb’o[ra g[elbu lil Xag[ra United biex komplew jitbieg[du mill-a[[ar postijiet tal-klassifika.

Il-mertu tar-reb[a tag[hom ikompli jikber meta wie[ed jikkunsidra wkoll li kellhom jilag[bu g[al iktar minn taqsima bi plejer inqas. Kienu Xag[ra li

7 1 0 27 6 22 6 0 2 15 6 18 5 3 0 19 5 18 4 1 3 17 9 13 3 2 3 18 10 11 2 1 5 9 16 7 1 0 7 6 34 3 0 0 8 4 32 0

[olqu l-ewwel periklu wara ]ew; minuti b’xutt ta’ Obinwane salvat minn Vella.

Oratory, fl-ewwel attakk serju tag[hom, fet[u l-iskor fil-11-il minuta meta ANTOINE CAMILLERI sab ix-xibka u liskor sa tmiem l-ewwel taqsima baqa` 1-0.

Fit-tieni taqsima kienu Xag[ra li [olqu l-ewwel periklu b’tentattiv ta’ Ochokwu li kien salvat minn Vella.

Seba’ minuti wara Oratory ing[ataw penalty wara li Joseph Bartolo mess il-ballun b’idu u mill-11 il-metru SHAUN ATTARD irdoppja.

Fit-28 minuta Xag[ra laqtu llasti permezz ta’ Sunday Baala u minuta mit-tmiem SHAUN ATTARD kiseb doppjetta personali b’xutt fil-baxx biex issi;illa reb[a g[al Oratory.

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

28

SPORT

Il-YFA tniedi l-passaport tal-plejers Il-Youth FA qed tfittex li ti;bor statistika dwar il-grassroots futbol u l-plejers lokali, filwaqt li ji;u introdotti modi aktar moderni u innovattivi ta’ kif ji;u re;istrati plejers fl-età ta’ bejn is-6 u t-12-il sena.

Fit-tnedija tal-YFA Passaport, li saret il-biera[ fil-Centenary Hall f’Ta’ Qali, Fr. Hilary Tagliaferro appella lin-nurseries membri sabiex jilqg[u din l-inizjattiva ;dida bi [;arhom, g[aliex ser tkun g[all-benefi//ju ta’ dawk kollha li jiffurmaw parti mill-familja tal-futbol.

Il-President tal-YFA spjega li din l-inizjattiva ;dida se tag[ti a//ess f’[in reali g[an-nurseries sabiex jivverifikaw jekk plejer hux di;à re;istrat ma’ xi nursery o[ra, filwaqt se tipprovdi minjiera ta’ statistika wkoll, b[annumru ta’ plejers f’kull kategorija ta’ età u l-istorja ta’ kull plejer. Huwa esprima wkoll lapprezzament tieg[u lejn isponsors ewlenin ta’ l-Asso/jazzjoni, APS Bank, g[all-appo;; kostanti tag[hom u g[as-s[ubija tag[hom wkoll f’din l-impri]a l-

Bernard Azzopardi, f’isem il-BOV jippre]enta l-unur lil Jhonnattann

PREMIER ;dida.

Is-Segretarju :enerali, ]vela li l-Youth FA investiet aktar minn ¤2000 f’sistema ta’ ippro/essar ta’ data li se tippermetti li d-dettalji tal-passaporti jkunu disponibbli online. Joe Micallef spjega fid-dettall kif je[tie; li timtela dan il-passaport u appella lill-amministraturi tan-nurseries, sabiex jg[inu lil-Asso/jazzjoni [alli din l-inizjattia tkun wa[da ta’ su//ess, g[all-;id tallog[ba u dawk kollha involuti

fiha. Huwa kkonkluda l-intervent tieg[u billi fakkar li f’dawn kategoriji ta’ età, m’g[andu jkun involut l-ebda tip kumpens ta’ kwalunkwe u li l-plejers sat-12il sena, jistg[u ji//aqalqu liberament minn nursery g[all-o[ra fi tmiem kull sta;un.

Matul dan l-avveniment, pre]entat ukoll il-Logo il-;did tal-Youth FA, b[ala parti millbranding tal-Asso/jazzjoni, sabiex tissa[[a[ u timxi fuq binarji aktar professjonali.

Jhonnattann BOV Plejer tax-Xahar ta’ Novembru L - attakkant ta ’ B ’ Kara Jhonnattann Benites de Conceicao ;ie mag[]ul b[ala l-Aqwa Plejer tax-Xahar ta’ Novembru. Matul dan ix-xahar Jhonnattann skorja ]ew; gowls fir - reb[a 3 -1 kontra Floriana u skurja wkoll i]]ew; gowls fir-reb[a 2-0 kontra Vittoriosa.

S’issa Jhonnattann skurja

[ames gowls fil-kampjonat u g[en lil B’Kara jitilg[u filqu//ata tal-klassifika, b’punt aktar minn Valletta.

Bernard Azzopardi , Manager fi [dan il-ferg[a ta’ BOV f’B’Kara ippre]enta lil Jhonnattann bl-unur wara tta[ri;. Jhonnattann g[a]el lil Dar Pirotta biex tibbenefika mill-fondi marbuta mal-unur.

SPARAR

Vella jirba[ il-Float Glass Trophy

L-eks President tal-Federazzjoni Salvu Portelli jippremja lil Alvin Vella

Alvin Vella kien ir-rebbie[ overall tal-Float Glass Trophy organizzata mill-Federazzjoni Maltija tal-Isparar fil-Bidnija. Ilkompetizzjoni kienet fuq 50 plattina Trap bl-a[jar sitta javanzaw g[as-semi-finali fuq 15-il plattina u g[all-midalji.

Alvin Vella laqat 46, 12 u 12 biex temm l-ewwel quddiem Nicky Carabott bi 42, 11 u 10 waqt li Brian Galea spi//a ttielet b’48, 9 u 10. Mir-raba’ sas-sitt post spi//aw ukoll

Stephen Vella b’45, 13 u 13, Paul Vella b’41 u 9 u Frank Scorfna b’43 u 4.

Fi Klassi A l-a[jar tiratur fuq l-ewwel 50 plattina kien Brian Galea bi 48, Paul Vella kien la[jar fi Klassi B b’41 u Romeo Cassar b’41 plattina wkoll kien l-a[jar fi Klassi C. Fi tmiem din il-;img[a lFederazzjoni se tkun qed torganizza l-Isparatur tal-Milied fidDixxiplini kollha bl-e//ezzjoni kollha tal-Air weapons.

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

30

Spurs imwissija dwar Klinsmann

Il-President tal-FA tal-Istati Uniti, Sunil Gulati wissa lil Tottenham Hotspur biex ma ja[lux [in ji;ru wara l-kow/ nazzjonali tal-Amerika, il-:ermani] Jurgen Klinsmann li wkoll qed jissemma biex jie[u post Andre Villas-Boas li tke//a.

Klinsmann kien ferm ma[bub mill-partitarji matul i]-]ew; esperjenzi li li kellu f’White Hart Lane b[ala plejer imma l-kow/ ta’ 49 sena iffirma kuntratt ;did sal-2018 mal-Istati Uniti.

Intant Glenn Hoddle lest li jsir manager ta’ Tottenham g[attieni darba fuq kuntratt qasir jew twil. Hoddle g[andu 56 sena mexxa lil Spurs bejn l-2011 u l2003 u qed jissemma fost dawk favoriti. L-eks kow/ talIngilterra jinsab interessat firritorn mal-klabb u hu [abib ukoll ta/-Chairman ta’ Spurs Daniel Levy.

L-eks kow/ nazzjonali talIngilterra Fabio Capello, il-manager ta’ Swansea Michael Laudrup u d-direttur tekniku attwali ta’ Tottenham Franco Baldini wkoll qed jissemmew g[all-kariga minflok il-Portugi].

SPORT ITALJA

Gattuso investigat fuq korruzzjoni L-eks plejer ta’ Milan, Rangers u midfielder internazzjonali Taljan Gennaro Gattuso tpo;;a ta[t investigazzjoni g[al tbag[bis ta’ partiti u erba’ persuni o[ra kienu arrestati kmieni lbiera[ filg[odu fl-Italja.

Il-prosekutur ta’ Cremona Roberto Di Martino qal li Gattuso u l-plejer irtirat ta’ Lazio Cristian Brocchi kienu allegatament jiffurmaw parti minn /irku ta’ partiti rran;ati fis-Serie A u partiti o[ra fl-Italja fi tmiem lista;un 2010-11.

L-erba’ persuni arrestati huma Salvatore Spadaro, Francesco Bazzani, Cosimo Rinci u Fabio Quadri, li kull wie[ed minnhom qed ji;i allegat li g[en biex ji;u kuntattjati l-plejers [alli ji;u rran;ati r-ri]ultati.

Gattuso li kien qed imexxi lklabb }vizzeru ta’ Sion flI]vizzera sa Frar, tke//a millklabb tas-Serie B Palermo f’Settembru wara li kien [a biss ]ew; reb[iet u draw fl-ewwel sitt partiti tal-ista;un.

Il-prosekutur qal li l-isem ta’ Gattuso [are; fil-partita Chievo Milan li ntlag[bet fl-20 ta’ Frar tal-2011 mil-lista ta’ kuntatti li kellu fuq it-telefon /ellulari Francesco Bazzani li qed jissemma b[ala ‘Mister Y’.

Ing[ad li “Bazzani dakinhar

Gennaro Gattuso

tal-partita (li kif se naraw assista g[aliha personalment) /empel lil D’Anna fil-11.30 a.m. U ftit minuti wara bg[at sms lil Gattuso fil-11.34 a.m. Millanali]i tal-kuntatti telefoni/i ta’ Bazzani g[all-partita msemmija Chievo v Milan, [ar;et il-kumbinazzjoni unika ta’ sms li bg[at lil Gennaro Gattuso Ivan. Dan ilkuntatt ivverifika li Bazzani kien bg[at 13-il messa;; ie[or lillplejer bl-ewwel wie[ed ikun fil25 ta’ Jannar tal-2011,” qal ilprosekutur.

Gattuso li g[andu 35 sena u g[amel 13-il sena ma’ Milan qal li m’g[amel xejn [a]in u se jip-

prova l-inno/enza tieg[u. Hu qal li ma jridx ikollu dawn it-timbri fuq il-karriera u qatt ma lag[ab im[atri f’[ajtu.

Mo;;i [ati

Intant [are; ukoll il-verdett tal-appell li g[amel Luciano Moggi fuq il-ka] ta’ Calciopoli quddiem il-Qorti ta’ Napli fejn leks direttur ;enerali ta’ Juventus

tnaqqsitlu s-sentenza u ng[ata sentejn u erba’ xhur [abs wara li fl-ewwel sentenza kien ing[ata [ames snin u erba’ xhur.

Fl-istess appell Pairetto ing[ata sentejn [abs, Mazzini sentejn, De Sanctis sena, D’Attilo u Bertini g[axar xhur kull wie[ed u s-sentenza ta’ Lotito u Della Valle ;ewtpreskritti.

FORMULA 1

Dennis mhux se jo;;ezzjona r-ritorn ta’ Alonso I/-Chairman tal-McLaren Ron Dennis insista li “qatt m’g[andek tg[id qatt” meta ti;i g[all-possibilita` li Fernando Alonso jirritorna mat-tim.

Id-darbtejn Champion tadDinja g[amel sta;un wie[ed fl2007 imma spi//a fuq nota negattiva meta kellu argument ma’ Dennis u rritorna marRenault s-sena ta’ wara.

Madankollu rapporti fl-a[[ar xhur qed jorbtu lil Alonso b’ritorn mal-iskwadra. Il-kap talMcLaren Martin Whitmarsh g[all-ewwel kien ipprova jie[u lil Alonso f’Woking g[allista;un 2014 wara li deher li lIspanjol ma kienx kuntent malFerrari.

Imma minn dawn ix-xnig[at ma se[[ xejn g[alkemm Whitmarsh ma qatax qalbu li jie[u lil Alonso mieg[u fl-2015 meta l-Honda se jkunu qed jirritornaw b[ala l-imsie[ba talmagni fit-tim.

G[alkemm jidher li xorta g[ad hemm xi ftit tal-indifferenza bejn Dennis u Alonso, tal-ewwel qal lil BBC Sport li ma jkollux problemi jekk Alonso jer;a’ jsie[eb lit-tim.

Mistoqsi dwar il-possibilita` li l-Ispanjol jirritorna Woking, Dennis qal, “Wie[ed irid jirrikonoxxi li l-ewwel objettiv ta’ kwalunkwe tim tal-grand prix hu li jirba[ it-ti;rijiet. Ikun xi jkun l-ostaklu bejn it-tim li jrid jirba[ u li jirba[, kemm jekk ikun millat ta’ in;inerija, fiskali jew ka]i umani, trid issolvihom. Qatt m’g[andek tg[id qatt.”

Il-kuntratt li g[andu Alonso mal-Ferrari hu sal-2016 u anke hu /a[ad rapporti u qal, “In[obb il-Ferrari u se nibqa’ hemm sala[[ar. Hu sabi[ li nisma kummenti mill-kapijiet tat-timijiet li kull sena jg[idu li jirrispettaw ix-xog[ol li nag[mel u lili personalment, spe/jalment ming[and il-McLaren.”

Alonso ammetta wkoll li luniku problema li kellu kienet “ma’ persuna wa[da” li [afna jsostnu li hu Dennis.

“Kien hemm [afna xnig[at li kellna [afna problemi matul l2007 imma dejjem g[idt li ma kienx hemm problemi ma’ kul[add. Kienet biss il-filosofija tat-tim, spe/jalment ta’ persuna wa[da fit-tim li b[alissa mhux hemm,” qal Alonso.

www.maltarightnow.com

L-Erbg[a, 18 ta’ Di/embru, 2013

32

LOKALI

Manuel Mallia baqa’ sieket g[al tliet snin s[a[ dwar korruzzjoni fix-xiri ta]-]ejt Il-Partit Nazzjonalista ddikkjara li l-Prim Ministru Joseph Muscat u l-Ministru Manuel Mallia g[andhom jerfg[u rresponsabbilità politika dwar dak li stqarr ta[t ;urament George Farrugia din il-;img[a quddiem il-Kumitat dwar ilKontijiet Pubbli/i.

Waqt is-smig[ ta’ nhar itTnejn li g[adda quddiem ilKumitat dwar il-Kontijiet Pubbli/i, George Farrugia kkonferma li lura fis-sena 2010 ilMinistru Manuel Mallia kien di;à jaf b’korruzzjoni b’rabta max-xiri ta]-]ejt.

Skont l-istess George Farrugia, il-Ministru Manuel

Mallia mhux biss kien jaf bilkorruzzjoni i]da u]aha biex jheddu li jirrappurtah jekk ma jil[aqx ftehim ma’ John’s Group.

Minn dan kollu jo[ro; /ar, qal il-PN, li minkejja li l-Ministru Manuel Mallia kien jaf bil-korruzzjoni tliet snin ilu, hu baqa’ ma g[amel xejn biex jikxef din il-korruzzjoni u tieqaf issir [sara lill-Korporazzjoni Enemalta u lill-pajji].

Quddiem dan l-akku]i serji, Joseph Muscat u Manuel Mallia ma jistg[ux jibqg[u aktar siekta u g[andhom iwie;bu g[al dak li kixef ix-xhud George Farrugia billi jispjegaw lill-poplu Malti u

A;ir skandalu] li l-Prim Ministru u l-Ministru Mallia g[andhom jerfg[u r-responsabbiltà politika G[awdxi kif minflok [admu flinteress tal-pajji], spi//aw ju]aw informazzjoni dwar korruzzjoni fix-xiri ta]-]ejt g[al skopijiet elettorali.

Fir-reazzjoni tieg[u, ilMinistru Mallia qal hu qeg[da xog[lu u hu marbut bis-sigriet professjonali u dan fuq ka] bejn George Farrugia fil-konfront ta’ kumpanija tal-a[wa Farrugia.

Akku]a wkoll lill-Partit Nazzjonalista bir-responsabbli

g[al dak li se[[ fl-Enemalta.

Fi twe;iba g[al dak li qal ilMinistru Mallia, il-Partit Nazzjonalista qal li l-Ministru Manuel Mallia ma wie;eb xejn dwar l-akku]a li saritlu mixxhud George Farrugia – li hu kien jaf dwar il-korruzzjoni fixxiri ta]-]ejt g[al tliet snin s[a[, sa mis-sena 2010 u ma qal xejn.

Il-Ministru Ministru Mallia lanqas wie;eb fl-istqarrija g[al dak li qal l-istess George

Farrugia – li Manuel Mallia mhux biss kien jaf bil-korruzzjoni i]da u]aha biex jheddu li jirrapurtah jekk ma jil[aqx ftehim ma’ John’s Group.

Il-Partit Nazzjonalista fakkar li x-xhud George Farrugia qatt ma kien klijent ta’ Manuel Mallia, u g[alhekk, dak li qal ilMinistru Manuel Mallia dwar issigriet professjonali ma jg[oddx.

Il-PN qal li l-a;ir tal-Ministru Mallia li kien jaf b’korruzzjoni u ]amm [alqu mag[luq sabiex ju]a l-informazzjoni f’kampanja elettorali, hu a;ir skandalu] u lMinistru Mallia kif ukoll il-Prim Ministru g[andhom issa jerfg[u r-responsabbiltà politika.

Il-Qorti ma tifhimx l-a;ir ta’ Grace Borg fil-konfront ta’ Thea Garrett Manuvri biex tiddemoralizzaha u to[loq ansjetà bla b]onn lill-kantanta u lill-familja tag[ha Il-Prim’Awla tal-Qorti ?ivili ma laqg[etx talba ta’ Grace Borg u Andrea Milana, sidien ta Exotique Record Label, wara li dawn kienu ppre]entaw rikors fil-konfront tal-kantanta rebbie[a tal-Malta Song 2010, Thea Garret .

Dawn kienu allegaw li l-kantanta kisret ftehim li kellha mag[hom. Dan ir-rikors sar jum wara li l-istess kumpanija ppre]entat rikors kontra l-istazzjon nazzjonali l-PBS fejn kien ;ie allegat li l-istazzjon nazzjonali wkoll kiser il-ftehim.

Thea Garrett kienet irrappre]entat lil Malta filEurovision Song Contest bilkanzunetta ‘My Dream’.

Il-Qorti preseduta millIm[allef Anthony Ellul qalet li fil-fehma tag[ha, l-mandati li n[ar;u kontra l-kantanta ]ag[]ug[a, li kienet g[adha filbidu tal-karriera mu]ikali tag[ha, ma setg[u jkunu xejn g[ajr manuvri biex

Il-Qorti [adet l-impressjoni li Grace Borg kienet “trigger happy” biex tpo;;i lil Thea Garrett f’diffikultà bla b]onn fi ]mien meta suppost kienet qed tgawdi minn mumenti sbie[

jiddemoralizzaw u jo[olqu ansjetà bla b]onn lill-kantanta u

lill-familja tag[ha.

Fil-fatt irri]ulta li anke l-

isponsorship li l-kantanta kienet se tir/ievi ming[and GO plc u Debenhams, spi//at biex tilfithom. Skont il-Qorti, a;ir li ma jirrifletti xejn sabi[ fuq Grace Borg u Andrea Milana, li fl-affidavit tag[ha fta[ret li kienet hi li skopriet u rawmet lillkantanta.

“Dan ovvjament, ma jfissirx li min jippretendi li g[andu drittijiet m’g[andux dritt li jmur quddiem Qorti, i]da, l-istess Im[allef qal li f’dan il-ka] ilQorti [adet l-impressjoni li Grace Borg kienet “trigger happy” biex tpo;;i lil Thea Garrett f’diffikutà bla b]onn fi ]mien meta suppost kienet qed tgawdi minn mumenti sbie[.”

Il-Qorti qalet ukoll li ma tistax tifhem kif Grace Borg kienet qed tippretendi li kellha tkun involuta f’dak li sar wara li lkantanta reb[et il-konkors f’Malta, meta jirri]ulta li ma kinitx riedet li l-kantanta tip-

parte/ipa fil-konkors bilkanzunetta li eventwalment reb[et biha, i]da b’diska o[ra ta’ ]ew; kompo]ituri :ermani]i.

Irri]ulta wkoll mill-Qorti li Grace Borg u Andrea Milana ma taw l-ebda prova li jgawdu minn xi propjetà intellettwali fil-konfront ta’ Garrett u l;enuituri tag[ha, u li lkantanta ma kinitx xi firmatarju b[ala “exclusive artists management agreement”. Lanqas ma ng[atat xi prova li l-Exotique Record Label hi xi persuna ;uridika.

media•link COMMUNICATIONS