Nru 13,629
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014 €0.80 www.maltarightnow.com
Ritratt mill-isba[ li juri Sydney Harbour Bridge mix[gul bil-log[ob tan-nar, hekk kif l-Awstralja kienet fost il-pajji]i tal-bidu li sellmu s-sena l-;dida. B[al kull sena il-mer[ba fl-Awstralja tkun wa[da spettakolari. Anke f’pajji]na matul il-lejl li g[adda kien hawn /elebrazzjonijiet sbie[ li filwaqt li sellmu s-sena 2013, taw mer[ba lis-sena 2014. Min-na[a tag[na, l-editur u l-istaff kollu ta’ In-Nazzjon, nawguraw lill-qarrejja tag[na s-Sena t-Tajba.
Oppo]izzjoni li kontinwament tappella g[all-kunsens nazzjonali - Simon Busuttil Fil-messa;; tieg[u g[as-Sena l-:dida, il-Kap tal-Oppo]izzjoni u tal-Partit Nazzjonalista Simon Busuttil qal li din hi l-ewwel Oppo]izzjoni li kontinwament tappella g[all-politika ta’ kunsens nazzjonali fuq oqsma ewlenin b[as-sa[[a. Hu qal li lOppo]izzjoni tixtieq anki kunsens fuq ir-riforma Kostituzzjonali u qed ta[dem [afna g[all-kunsens fuq ilkwistjoni ta/-/ittadinanza. Simon Busuttil qal li “din hija t-tip ta’ Oppo]izzjoni serja li rridu noffru lill-poplu Malti u G[awdxi - naqblu fuq dak li hu
tajjeb imma dak li hu [a]in ng[idulu [a]in u noffru l-alternattiva tag[na. B’hekk inti se tkun tista tistrie[ fuq lOppo]izzjoni g[ax fejn il-Gvern ji]balja, taf li se tag[tik vu/i b’sa[[itha u titkellem f’ismek u toffri wkoll proposti alternattivi. Kif g[amilna fuq ta/-/ittadinanza. G[alhekk, Oppo]izzjoni b’sa[[itha, i]da kostruttiva”. Fil-bidu tal-messa;; tieg[u, Simon Busuttil qal li ninsabu fittmiem ta’ sena mill-aktar movimentata li matulha rajna numru ta’ bidliet. Bidla sinifikanti kienet il-bidla fit-tmexxija ta’
pajji]na – però saret b’maturità u bil-kwiet kif jixraq f’pajji] demokratiku. Hu qal li fuq livell ta’ Partit, g[addejna minn bidla fittmexxija tal-Partit Nazzjonalista u g[alhekk dan kien l-ewwel messa;; li kien qieg[ed jag[ti b[ala Kap ;did tal-Partit Nazzjonalista. “F’dawn l-ewwel seba’ xhur konna u g[adna g[addejjin minn bidliet fl-istrutturi biex il-PN isir Partit aktar miftu[ g[an-nies, huma min huma, huma fejn huma – biex insiru Partit tassew vi/in in-nies” qal il-Kap
Nazzjonalista. “Fuq livell ta’ Oppo]izzjoni, qed nibnu Oppo]izzjoni b’sa[[itha u kredibbli, li kapa/i tikkritika imma anki li to[ro; bl-ideat tag[ha. G[amilna proposta importanti li wasslet biex jitwaqqaf Kumitat tal-Parlament dwar l-Im;ieba Xierqa fil-[ajja Pubblika – biex ikun hemm riga li kull min huwa fil-politika jew fil-[ajja pubblika jrid jimxi mag[ha – u nda[[lu l-idea li lpolitika tista tkun nadifa u mhux xi [a;a ma[mu;a” spjega Simon Busuttil. g[al pa;na 5
I]rael
Tmiem is-sena po]ittiv g[al eks-pri;unieri
Grupp ta’ eks-pri;unieri Palestinjani jintlaqg[u b’fer[ kbir fl-artijiet ta’ Gaza u x-Xatt tal-Punent wara li kienu me[lusa mill-awtoritajiet I]raeljani Ara pa;na 15
BASKETBALL
Deguara ma’ Luxol Il-plejer internazzjonali Malti tal-Basketball Samuel Deguara se jirritorna jilg[ab filKampjonat Malti wara li ng[aqad ma’ Luxol. Pa;na 31
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
2
LOKALI
Il-President ta’ Malta George Abela u l-Kap tal-Oppo]izzjoni Simon Busuttil waqt l-iskambju tal-awguri fil-Palazz il-Belt
G[andu jkun hemm qbil fl-g[a]la ta’ President ;did Isir l-iskambju tal-awgurju g[as-sena l-;dida bejn it-tmexxija tal-pajji] L-importanza ta’ kunsens wieg[sa fl-g[a]la tal-President il-;did tar-Repubblika kien ilmessa;; ewlieni li l-Kap talPartit Nazzjonalista u l-Kap talOppo]izzjoni Simon Busuttil wassal waqt li kien qed jag[ti l-
awgurju tieg[u lill-President George Abela. Simon Busuttil fl-awgurju tieg[u awgura lil George Abela biex is-sena d-die[la tkun sena ta’ mistrie[ wara [ames snin ta’ impenn fl-irwol ta’ President,
irwol li fi kliem il-Kap talOppo]izzjoni kellha fidu/ja wieg[sa. L-iskambju tal-Awgurju bejn il-President George Abela u lKap tal-Oppo]izzjoni Simon Busuttil sar fil-Palazz talPresident fil-Belt Valletta, fejn diversi personalitajiet o[rajn ]aru lill-President u lis-Sinjura Abela biex jag[tu l-awgurju talewwel tas-sena. Min-na[a tieg[u, il-President tenna l-importanza li l-President il-;did jkollu l-fidu/ja ta’ kul[add sa’ mill-ewwel ;urnata biex il-Presidenza verament tkun wa[da li tag[ti vu/i lillpoplu kollu. Fost l-o[rajn, il-President laqa’ lill-Prim Ministru Joseph Muscat u l-membri tal-Kabinett, fejn fil-messa;; tieg[u il-Prim Ministru qal li s-sena 2014 se tkun sena ta’ anniversarji importanti fl-istorja fosthom l10 anniversajru mid-d[ul ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea, il-35 anniversarju mill-[elsien, l-40 mir-Repubblika u l-50 millIndipendenza. Hu qal li jittama li dawn l-annievrsarji jwasslu biex il-poplu Malti jkun
mag[qud biex ji//elbra avvenimenti importanti fl-istorja. Il-Prim Ministru qal li is-sena id-die[la, il-Gvern se jkompli ja[dem favur id-drittijiet /ivili fosthom l-unjoni /ivili. Hu qal ukoll li qed tibda tin[ass il[tie;a ta’ diskussjoni dwar iddikriminalizazzjoni tad-droga. Fost il-prijoritajiet g[as-sena ddie[la, Muscat semma r-riforma tal-;ustizzja u l-b]onn ta’ strate;ija kontra l-faqar. Il-President laqa’ wkoll lawgurju tal-Ewwel tas-Sena ming[and l-Ar/isqof ta’ Malta Pawlu Cremona li kien akkumpanjat, fost l-o[rajn, mill-Isqof Aw]iljarju Charles Scicluna. Awgurju ie[or gie mill-Prim Im[allef Silvio Camilleri, li mexxa grupp mill;udikatura ta’ Malta. Min-na[a tieg[u, anke’ lIsqof ta’ Malta Pawlu Cremona u l-Isqof Aw]iljarju Monsinjur Charles Scicluna laqg[u lawgurju ming[and it-tmexxija tal-Pajji]. L-iskambju talawgurju mal-Ar/isqof sar filPalazz tal-Ar/isqof fil-Belt Valletta. Fost l-o[rajn, L-Ar/isqof
laqa’ lill-Kap tal-Partit Nazzjonalista u Kap talOppo]izzjoni Simon Busuttil fejn hemmek irringrazzja lillKnisja g[ax-xog[ol li tag[mel fis-so/jeta’. L-Ar/isqof laqa’ wkoll lillPrim Ministru Joseph Muscat u lill-membri tal-Kabinett filPalazz tal-Ar/isqof fil-Belt Valletta. Hemmhekk, il-Prim Ministru re;a’ elenka l-oqsma li huma ta’ priorita’ g[all-Gvern g[as-sena d-die[la. Hu ]ied ukoll li minkejja tensjonijiet li jista’ jkun hemm bejn il-Gvern u l-Knisja fuq temi partikolari, sa[aq li g[andu jkun hemm djalogu miftu[ fis-so/jeta’ Maltija. Fil-messagg tieg[u lill-Prim Ministru u l-Kabinett, l-Isqof Pawlu Cremona qal li l-Knisja se tibqa’ ta[dem biex isa[[a[ ilfamilja g[aliex it-tis[i[ talfamilja jfisser tis[i[ tasso/jeta’. Intant, f’Kastilja membri talPubbliku kellhom l-opportunita’ li jiltaqg[u mal-Prim Ministru Joseph Muscat u sSinjura Muscat fejn hemmek tawhom l-awgurju g[as-sena l;dida.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
3
LOKALI
Familja flimkien mal-Kap tal-PN Simon Busuttil u l-Vi/i Kap Mario de Marco waqt l-iskambju tal-awguri g[as-sena l-;dida (Ritratti> Martin Agius)
L-amministrazzjoni tal-PN tag[ti l-awguri tal-ewwel tas-sena Fid-Dar /entrali tal-Partit Nazzjonalista, il-Kap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busuttil akkumpanjat mill-Vi/i Kap Mario de Marco u s-Segretarju :enerali Chris Said taw l-awguri g[as-sena l-;dida. L-ispeaker tal-Kamra tar-Rapprezentanti An;lu Farrugia ta l-awguri tieg[u lit-tmexxija tal-Partit Nazzjonalista u tkellem dwar il[idma li qed issir biex jissa[[a[ ix-xog[ol tal-Parlament u biex fil-futur qarib il-Parlament jkun jista’ jibda jiffunzjona mill-bini il-;did. Hu fa[[ar il-[idma talOppo]izzjoni li ressqet mozzjoni dwar il-qasam tal-istandards, letika u l-im;ieba xierqa fil-[ajja pubblika inklu] tal-politi/i. LIspeaker Anglu Farrugia qal li se jibqa’ ja[dem biex isa[[a[ il[idma u l-awtonomija Parlamentari. Il-Kap tal-Partit Nazzjonalista irringrazzja lill-Ispeaker Anglu Farrugia u qal li l-Oppo]izzjoni temmen li g[andu jkun hemm lg[odda li jassiguraw etika u im;ieba xierqa mill-politi/i fosthom permezz tal-Kumitat li twaqqaf g[al dan il-g[an u permezz tat-twaqqif ta’ Kummissarju g[al dan il-qasam. Il-Korpi Kostitwiti fosthom ilKamra tal-Kummer/, lIntrapri]a u l-Industrija, lMHRA, il-FORUM, l-MUMN,
l-MUT, il-GRTU l-MEA, ilU{M u is-CMTU ukoll attendew g[al awguri tal-ewwel tassena fid-Dar /entrali tal-Partit Nazzjonalista. Attenda wkoll il-Kummissarju Ewropew Tonio Borg, il-Grupp Parlamentari Nazzjonalista, ilmembru Parlamentari Ewropew David Casa, l-uffi/jali tal-Partit Nazzjonalista u membri talAmministrativ kif ukoll il-kandidati g[all-elezzjoni talParlament Ewropew Therese Comodini Cachia, Kevin Cutajar u Kevin Plumpton. G[all-awguri tal-ewwel tassena attendew ukoll ferg[at talPartit Nazzjonalista fosthom lMoviment Nisa Partit Nazzjonalista (MNPN), ilMoviment ]g[a]ag[ Partit Nazzjonalista (M}PN), ilSolidarjeta [addiema Partit Nazzjonalista (S{PN) kif ukoll xi kumitati sezzjonali, volontiera u attivisti tal-Partit Nazzjonalista. Attendew wkoll l-eks Deputat tal-Partit Nazzjonalista Antoine Mifsud Bonnici u l-eks Deputat Nazzjonalista u ex-Ambaxxatur Malti fl-Irlanda, Richard Muscat. Anke l-pubbliku u l-familji Maltin qasmu l-awguri g[allewwel tas-sena mal-Kap u ttmexxija tal-Partit Nazzjonalista.
L-Ispeaker Anglu Farrugia jag[ti l-awguri fi ]jara li g[amel lill-Amministrazzjoni tal-PN
Il-Kummissarju Ewropew Tonio Borg jitkellem mal-Kap, il-Vi/i Kap u s-Segretarju :enerali tal-PN
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
4
LOKALI
Sena mimlija avvenimenti importanti “Poplu bie]el li huwa ta’ ispirazzjoni g[al min immexi[‘ – hekk jiddiksrivi lil poplu Malti il-Prim Ministru ta’ Malta filmessa;; tieg[u g[al ewwel tassena. Joseph Muscat tkellem dwar it-tran]izzjoni ta’ Gvern ;did u fa[[ar il-mod kif dan sar bl-iktar mod kalm, ming[ajr firda u ;lied. Il-Prim Ministru qal li llum il-;urnata hu jikkonferma kemm pajji]na huwa mibni fissod ta’ mexxeja tal-passat, li [admu bla heda biex isawru lil pajji]na. Huwa fa[[ar ixxog[ol ta’ l-armata meta salvaw persuni mil-g[arqa f’Ottubru li g[adda. Fil-Messa;; tieg[u Joseph Muscat qal li s-sena l-;dida ser tkun wa[da mportanti [afna g[al pajji]na g[aliex se nfakkru il-kisbiet tal- Indipendenza, rRepubblika u l-[elsien. Matul is-sena l-;dida wkoll infakkru g[axar snin mid-d[ul ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea. Is-Sena l-;dida ;;ib mag[ha t-tmiem tal-pre]idenza ta’ George Abela u jintla[aq president ;did. Il- Prim Ministru
fa[[ar lil President g[al ener;ija tieg[u li qal, kabbret il-kariga ta’ kap ta’ stat. L2014 timmarka wkoll t-tmiem tal-Kummisjoni Ewropea Pre]enti. Joseph Muscat tkellem dwar lisfidi ekonomi/i u qal li l-Gvern ser ikun qed ja[dem b’mi]uri li ;ew pre]entati fil-ba;it. Hu qal, li matul is-sena li ;ejja, l-Gvern ser ikun qieg[ed jiffoka l-iktar fuq il-qasam tas-sa[[a. Hu semma l-pro;etti tas-sena li ;ejja fosthom il-cruise liner terminal f’G[awdex., il-flyover tal-Kappara Junction u l-unit ;dida tal-Power station ta’ Delimara li se ti;;enira elettriku bil-gass. Il- Prim Ministru qal li fi snin li ;ejjin Malta se jkollha d-dinja kollha t[ares lejha mil-laqg[at tal-kapijiet tal-Gvern tal CommonWealth fl-2015, ilPre]idenza tal-Unjoni Ewropea fl-2017 u l-Belt Kapitali Kulturali Ewropea fl-2018. Joseph Muscat g[alaq ilmessa;; tieg[u billi ta l-awgurju tieg[u lil familji Maltin kollha.
Inqas paga g[all-[addiema tal-powerstation f’Delimara Il-[addiema fis-shift tal-generation tal-Powerstation f’Delimara se jitilfu parti millpaga tag[hom wara ftehim li ntla[aq bejn il-management u lGeneral Worker’s Union. Wara diskussjonijiet, il-GWU u l-management qablu li tinbidel is-sistema’ tas-shift ta’ dawn il[addiema g[al shift ;did Daynight-rest-off. Min[abba dan ittibdil, il-[addiema se jitilfu madwar 4 sig[at fix-xahar mill[in ba]iku tag[hom li ji;i madwar 28 ewro inqas fil-paga. Il-[addiema se jitilfu wkoll il-
48 hour week li kienu ja[dmu darba kull erbg[a ;img[at. Dan it-tibdil t[abbar f’direttiva li ntbag[tet lill-[addiema mis-shopsteward li jirrappre]entahhom wara la[[ar laqg[a bejn il-GWU u lmanagement li saret iktar kmieni matul dan ix-xahar – ftit jiem qabel il-Milied. Dan qajjem rabja fost il[addiema u g[adab g[as-shopstewart li jirrappre]enta lill[addiema min[abba li kienu [afna dawk il-[addiema li ma jaqblux ma’ dan ix-shift.
Minn dan ix-xahara issa s-servizz tat-trasport pubbliku se jkun qed jg[addi f’idejn il-Gvern dan wara li aktar kmieni fil-;img[at li g[addew fallew it-ta[didiet bejn l-Arriva u l-Gvern
Jirdoppja l-prezz tat-trasport pubbliku f’lejliet l-ewwel tas-sena Il-prezz spe/jali tas-servizz tat-trasport pubbliku g[al-lejl ta’ bejn l-a[[ar tas-sena u l-bidu tas-sena l-;dida rdoppja fuq dak tas-sena li g[addiet. Dan il-lejl mmarka l-ewwel darba li Transport Malta tie[u f’idejha s-servizz tal-Arriva wara ftehim bejn il-Gvern u lkumpanija. Il-gvern se jkun qed jikkontrolla s-servizz tattrasport pubbliku sakhemm tin[are; sej[a g[all-interess u eventwalment is-servizz talkarozzi tal-linja jg[addi g[and
kumpanija privata. Ta’ kull sena, is-servizz tattrasport pubbliku fil-lejl li jwassal g[all-ewwel tas-sena jibqa’ g[addej b’[inijiet spe/jali. Dan biex jag[milha iktar fa/li g[al dawk il-persuni li jag[]lu li jqattg[u l-a[[ar sig[at tas-sena ji//elebraw f’/elebrazzjonijiet nazzjonali li jsiru fil-belt Valletta u lFurjana. Din is-sena is-servizz tal-linja se jibqa’ jopera lejn numru ta’ lokalitajiet sas-sieg[a u nofs ta’ filg[odu.
Imma b’differenza g[as-snin li g[addew, din is-sena l-persuni li u]aw il-karozzi tal-linja kellhom i[allsu d-doppju fuq issena li g[addiet - minn ]ew; ewro u nofs tal-2012 g[al [ames ewro. Dan t[abbar fi stqarrija minn Transport Malta. Minn dan ix-xahara issa sservizz tat-trasport pubbliku se jkun qed jg[addi f’idejn ilGvern dan wara li aktar kmieni fil-;img[at li g[addew fallew itta[didiet bejn l-Arriva u lGvern.
Kmandant ;did g[all-Akkademja tal-Pulizija Id-Deputat Kummissarju Joseph Cachia n[atar b[ala lKmandat il-;did fit-tmexxija talAkkademja tal-Pulizija millMinisteru tal-Intern u s-Sigurta’ Nazzjonali Manuel Mallia. Joseph Cachia ssie[eb filKorp tal-Pulizija fl-1974 b[ala Kuntistabbli. Hu ;ie promoss g[al Spettur fl-1977 u bejn l1974 u l-1980 serva fid-distretti. Bejn l-1980 u l-1983 hu mexa’ lejn is-Security Branch, inkarigata mis-sigurta’ fl-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta. Matul dawn is-snin hu tpo;;a wkoll fid-Dipartiment talInvestigazzjonijiet Kriminali fitTaqsima ta’ Kontra d-Droga. Fl-2 ta’ ;unju 1985 hu ;ie promoss g[al Supretendent u kompla jaqdi dmiru fid-distrett ta’ G[awdex u l-Mosta. Fil-15 ta’ Settembru 1996 hu ng[ata l-kariga’ Deputat Kummissarju, kariga li se jibqa’ jservi sas-7 ta’ Jannar qabel jibda l-kariga’ ;dida tieg[u.
Id-Deputat Kummissarju Joseph Cachia
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
5
LOKALI
Pajji]na g[andu b]onn pjan dwar il-[olqien tax-xog[ol f’setturi ;odda minn pa;na 1
Proposta o[ra li g[amlet lOppo]izzjoni kienet bidla filKostituzzjoni biex tispi//a kull forma ta’ diskriminazzjoni a ba]i ta’ orjentazzjoni sesswali biex tassew kul[add i[ossu parti mis-so/jetà. Hu qal li matul l-2013 ilkoll g[exna avvenimenti li baqg[u stampati f’mo[[na fosthom ttra;edja tas-Sirjani li min[abba s-sitwazzjoni f’pajji]hom, jispi//aw ja[arbu biex ifittxu kenn. Hu qal li “wie[ed irid ikun f’sitwazzjoni ddisprata biex tasal li titla’ mat-tfal u l-familja tieg[ek fuq dg[ajsa mil-Libja biex ta[rab bil-ba[ar lejn lEwropa.” Simon Busuttil qal li rajna numru ta’ tra;edji b’mijiet ta’ nies jeg[rqu fil-ba[ar Mediterran, b’familji mkissra jew mifruda, g[al dejjem. U b[all-poplu Sirjan hemm ilpoplu Somalu u popli o[ra. “Din tal-immigranti jeg[rqu hija tra;edja umana kbira li g[andha tmissilna qalbna biex a[na wkoll nag[tu s-sehem tag[na, minkejja l-limitazzjonjiet ta/-/okon tag[na” sa[aq Simon Busuttil.
l-g[a]la ta’ min se jkun il-President il-;did g[andha tkun opportunità li tg[aqqadna b[ala nazzjon Il-Kap tal-PN qal li l-poplu Malti jaf x’inhi solidarjetà g[ax ftit ;ranet ilu, g[exna festa ta’ solidarjetà permezz tal-Istrina – avveniment li g[aqqadna g[al g[an sabi[ li ng[inu lill-familji l-aktar vulnerabbli f’pajji]na. “A[na kapa/i nag[mlu l-affarijiet a[jar meta ning[aqdu b[ala pajji]” qal Simon Busuttil. Hu kompla li s-sena li ;ejja se toffrilna numru ta’ okka]jonijiet biex ning[aqdu b[ala poplu. Se nfakkru diversi passi fil-mixja ta’ pajji]na. L-akbar anniversarju se jkun il-50 sena mill-kisba tal-Indipendenza ta’ pajji]na. Imma se ni//elebraw ukoll l-10 sena anniversarju mid-d[ul ta’ pajji]na fl-Unjoni Ewropea, il35 sena minn mindu sirna
Simon Busuttil qal li hemm affarijiet li tant huma ta’ valur li m’g[andhomx prezz, b[a/-/ittadinanza tag[na
responsabbli tad-difi]a tag[na, u l-40 anniversarju ta’ Malta b[ala Repubblika. “Dawn l-avvenimenti joffrulna opportunità li nirriflettu dwar il-mixja li wasslitna sa fejn ninsabu llum, nazzjon kburi bil-kisbiet tieg[u u membru ta’ komunità akbar li hi l-Unjoni Ewropea” qal Simon Busuttil. Fakkar ukoll li matul is-sena 2014 se jkollna wkoll President tar-Repubblika ;did. “L-g[a]la ta’ min se jkun il-President il;did g[andha tkun opportunità li tg[aqqadna b[ala nazzjon, b[alma kienet l-g[a]la talPresident George Abela” qal ilKap tal-PN. Hu qal li l-g[aqda mhux biss g[andna nitkellmu dwarha i]da g[andna ng[ixuha u g[andha tkun mibnija fuq valuri u prin/ipji sodi, valuri ta’ so/jetà li to[loq opportunitajiet g[al kul[add. Hu spjega li “llum li lekonomija globali qeg[da tirkupra u b[ala pajji] konna kapa/i no[olqu x-xog[ol meta kien hemm maltemp internazzjonali. Issa li g[andna l-bnazzi nistennew li jin[oloq aktar xog[ol. Imma biex nag[mlu dan pajji]na g[andu b]onn pjan dwar il-[olqien tax-xog[ol f’setturi ;odda biex l-istudenti u ]-
]g[a]ag[ ikunu jafu x’toroq jistg[u jag[]lu hekk kif itemmu l-istudji jew it-ta[ri; tag[hom.” Simon Busuttil sa[aq dwar ilb]onn tal-valuri ta’ so/jetà li tg[in lil min huwa vulnerabbli, lil kull min jinsab f’sitwazzjoni li g[andu b]onn l-g[ajnuna – b[al min g[andu b]onn ta’ kura tas-sa[[a jew medi/ini b’xejn u m’g[andux jitpo;;a f’sitwazzjoni fejn jibqa’ ming[ajrhom. B[al per e]empju l-anzjani li jispi//aw wa[edhom u li g[andhom b]onn min jie[u [siebhom, anki jekk ma jifil[ux i[allsu.
“Fuq kollox, valuri ta’ so/jetà msejsa fuq il-;id komuni, ji;ifieri mhux “jien” imma “a[na”, x’inhu fl-a[jar interess tag[na lkoll, inklu] tat-tfal tag[na u tal-;enerazzjonijiet li g[ad iridu ji;u u jgawdu pajji]na b[alma qed ingawduh a[na. Il-;id komuni g[alhekk jitlob li nie[du de/i]jonijiet li jservu mhux biss g[al-lum imma g[al g[ada wkoll” sostna Simonn Busuttil. Hu qal li l-;id komuni jfisser ukoll li mhux kollox jista’ jkun g[all-bejg[. Hemm affarijiet li
tant huma ta’ valur li m’g[andhomx prezz, b[a/-/ittadinanza tag[na. L-identità u l-ugwaljanza ta’ bejnietna ma tistax tinbieg[, jew tinxtara. “Huma dawn il-valuri li g[andhom jiggwidawna fittmexxija ta’ pajji]na. U a[na se nkunu hemm biex nag[tu e]empju ta’ serjetà u ta’ integrità. Dan g[aliex Malta jixirqilha l-a[jar u int jixraqlek l-a[jar” qal Simon Busuttil. Fi tmiem il-messa;; tieg[u awgura sena ;dida mimlija sa[[a u hena lil poplu kollu.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
6
LOKALI
Dehra mill-attivitá tas-sena li g[addiet li kienet strumentali biex id-Dar tal-Providenza tkompli tag[ti servizz e//ellenti
Illum festa ta’ ;enero]ita’ b’risq id-Dar tal-Providenza Matul il-;urnata, llum lEwwel tas-Sena, qed tkun organnizzata Festa ta’ :enero]ita` b’risq id-Dar tal-Providenza fisSi;;iewi waqt Open Day li issa saret parti integrali mill-attivitajiet organizzati f’dan l-ewwel jum tas-sena dedikat g[all-pa/i. Din l-attivita’ hi organizzata minn Radju RTK u matulha qed jin;abru fondi g[al din l-istituzzjoni li ta[dem bla heda b’risq persuni bi b]onnijiet spe/jali. Id-Dar tal-Providenza tikkonsisti f’[ames residenzi - Villa Monsinjur Gonzi, Villa Papa Giovanni, Villa Papa Luciani, Dar ]erniq fis-Si;;iewi u Dar Akkwarell fil-Qawra, li issa ilha miftu[a sena. Fr. Martin Micallef, id-
Direttur tad-Dar spjega li hemm erba’ skopijiet g[aliex, g[al darb’o[ra, qed issir din il-Festa ta’ ;enero]ita’. L-ewwel biex il-pubbliku jkun jista’ jiltaqa’ mar-residenti, li llum jg[oddu 100 persuna u li letajiet tag[hom ivarjaw bejn sentejn u 80 sena. It-tieni skop hu biex il-pubbliku jkun jista’ jara xi pro;etti u inizjattivi importanti saru jew qed isiru fid-Dar biex tkompli titjieb il-kwalita’ tal-[ajja tarresidenti. Il-pro;etti jinkludu lKamra Multisensorjali, Uffi//ju fi Triq San Pawl il-Belt, lift ;did f’Villa Papa Luciani, toilets a//essibbli fi]-]oni komuni tadDar, twessig[ ta’ bibien g[assigurta’ tar-residenti, arja kun-
dizzjonata f’]ew; vannijiet u website ;dida. Fr. Martin Micallef spjega li skop ie[or ta’ din l-attivita’ hu li jin;abru fondi biex is-servizz siewi li tag[ti d-Dar talProvidenza jkun jista’ jibqa’ g[addej u jitjieb. L-ispejje] tadDar tal-Providenza jla[[qu madwar 3.5 miljun ewro fissena – ji;ifieri kwa]i 35,000 ewro g[al kull resident fis-sena. Fost il-pro;etti ;odda skedati g[as-sena d-die[la hemm pixxina interna terapewtika u moderna g[ar-residenti, ]ew; liftijiet ;odda u mmodernizzar ta’ appartamenti biex aktar residenti jkollhom kamra individwali g[alihom. Id-Direttur tad-Dar tal-
Isir investiment ta’ 35,000 ewro f’kull resident fis-sena Providenza spjega li r-raba’ skop g[al din il-festa ta’ ;enero]ita’ hu li ssa[[a[ ilmessa;; tag[ha – li s-so/jeta’ trid tirrispetta lil persuni b’di]abbilta’, titrattahom b’dinjita’ u toffrilhom l-opportunitajiet li kul[add g[andu dritt li jgawdi. Waqt l-Open Day qed jittella’ programm divertenti ta’ kant, ]fin u ma;ija bis-sehem ta’ [afna artisti Maltin. Hemm ukoll irkant ta’ xog[lijiet artisti/i u di;a’ saret wirja tag[hom fil-Mu]ew Wignacourt, ir-Rabat. Se jkun
hemm servizz ta’ Park and Ride mill-mitjar l-antik ta’ San Niklaw li jinsab fit-triq li misSi;;iewi tag[ti lejn id-Dar talProvidenza. Wie[ed jista’ wkoll jag[ti ddonazzjoni tieg[u billi j/empel fuq 516 02 012 g[al donazzjoni ta’ 10 ewro, 517 02 013 g[al donazzjoni ta’ 15 ewro , 518 02 014 g[al donazzjoni ta’ 25 ewro u SMS 506 18 922 g[al donazzjoni ta’ 7 ewro . Il-maratona festa ta’ ;enero]ita` qed tixxandar fuq listazzjonijiet lokali tattelevi]joni, fosthom Net TV.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
7
LOKALI
Il-Joy Gospel Singers jinterpretaw diversi forom ta’ mu]ika Gospel, fosthom spirituals tradizzjonali, kif ukoll mu]ika Nisranija kontemporanja
Il-Joy Gospel Singers ji//elebraw is-sena l-;dida b’kun/ert fil-Birgu Il-Joy Gospel Singers se ji//elebraw is-Sena l-;dida b’kun/ert li se jsir fil-knisja Kolle;;jata ta’ San Lawrenz filBirgu l-;img[a 3 ta’ Jannar fis7.30pm. L-Ambaxxatri/i talIstati Uniti Gina AbercrombieWinstanley se tkun il-mistiedna tal-unur. Il-kun/ert se jinkludi xi w[ud fost l-aktar innijiet popolari tal-festi ta’ dawn il-;ranet. Il-kor ta’ 40 mara u ra;el se jkun akkumpanjat mill-banda residenti tal-kor. Il-kor Joy Gospel Singers twaqqaf 11-il sena ilu minn Michelle Abela, li hi d-direttur mu]ikali u Carmel Abela, li hu d-direttur tekniku responsabbli mis-sistema tas-sound. Lim[abba ta’ Michelle lejn ilmu]ika Gospel nibtet waqt i]]mien ta’ studju li g[amlet flIrlanda, fejn kienet tkanta malLucan Gospel Singers ta’ Dublin. Meta rritornat lura Malta, flimkien ma’ ]ew;ha waqqfet il-Joy Gospel Singers fil-parro//a ta’ Santa Lu/ija, fejn il-kor ta l-ewwel kun/ert pubbliku tieg[u f’Jannar 2003. Il-Joy Gospel Singers illum hu wie[ed mill-aqwa korijiet ta’ mu]ika Gospel f’pajji]na. Il-Joy Gospel Singers jinterpretaw diversi forom ta’ mu]ika Gospel, fosthom spirituals tradizzjonali, kif ukoll mu]ika Nisranija kontemporanja. Il-
mu]ika tag[hom hi mimlija [ajja u entu]ja]mu, grazzi g[allarran;amenti mu]ikali tajbin tad-direttur tal-kor u t-talenti tas-solisti, koristi u mu]i/isti. Ilkoreografija sinkronizzata tg[in mhux ftit fl-interpretazzjoni tal-bi//iet mu]ikali, li lkoll iwasslu messa;; ta’ tama. F’dan ir-rigward, matul din l-a[[ar sena lkor ing[ata ta[ri; mill-artist talpalk u direttur Ben Darmanin, li hu bba]at f’Londra. Minn kemm ilhom li twaqqfu, il-Joy Gospels Singers kantaw f’diversi okka]jonijiet, kemm f’Malta, kif ukoll barra minn xtutna. Fl-2005 il-Joy Gospel Singers [adu sehem f’/elebrazzjoni spe/jali fil-Konkatidral ta’ San ;wann, organizzata misSo/jetà Biblika Maltija, li matulha kienet imnedija l-ewwel edizzjoni tal-Bibbja bil-Malti bil-Braille. Fi Frar 2007 il-Joy Gospel Singers taw kun/ert kon;unt mal-Lucan Gospel Singers tal-Irlanda fil-Knisja Kolle;;jata ta’ San Lawrenz talBirgu. Dan il-kun/ert kien re/iprokat b’mawra li l-kor g[amel fil-kapitali Irlandi]a f’Awwissu, li matulha, fost impenji o[ra, g[al darb’o[ra ng[aqad mal-Lucal Gospel Singers f’kun/ert finNewbridge Riverbank Arts
Mu]ika mimlija [ajja u entu]ja]mu Centre b’risq il-Clane Red Cross Ambulance Appeal. Fis-sajf tal-2010 il-kor g[amel ]jara f’Assisi, Porto San Giorgio u Ruma, fejn ta kun/erti fil-belt nativa ta’ San Fran;isk u f’Porto San Giorgio. F’Awwissu tassena ta’ wara g[al darb’o[ra kien mistieden jag[ti kun/ert ie[or f’Porto San Giorgio. F’dawn l-a[[ar snin il-Joy Gospel Singers taw g[add ta’ kun/erti fin-Notte Bianca filBelt Valletta u fil-BirguFest li jsir kull sena fil-belt Marittima antika tal-Birgu. G[al tlett darbiet [adu sehem ukoll fil-Gozo International Celebration li ssir fil-parro//a tal-Qala, fil-g]ira G[awdxija. Il-kor organizza wkoll g[add ta’ kun/erti biex jin;abru fondi g[all-o[rajn, fosthom kun/erti li ta b’risq ilHospice Movement, St Jeanne Antide Foundation u lFundazzjoni Suret il-Bniedem. Fl-2012, fl-okka]joni tal-10 anniversarju tag[hom, il-Joy Gospel Singers ing[ataw Gie[ Santa Lu/ija’ mill-Kunsill Lokali tal-istess lokalità, b[ala turija ta’ apprezzament g[asservizzi li taw lill-lokalità.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
8
OPINJONI
Awgurju g[al sena a[jar u mill-isba[ Illum bdejna sena ;dida. Sena li se ;;ib mag[ha sfidi ;odda li kull wie[ed u wa[da minna rridu nindirizzaw kemm fuq livell individwali kif ukoll kollettivament. B[al kull sena o[ra, wie[ed i[ares lejn is-sena l-;dida b’modi differenti u skont l-esperjenzi li jkun g[adda minnhom fis-sena ta’ qabel. Nistqarr mag[kom li l-2013 kienet wa[da impenjattiva g[alija u s-sena ;dida mhux se tkun e//ezzjoni g[aliex il-[idma se tkompli ti]died u mhux tonqos. Fuq nota personali nittama li minkejja l-impenji u l-[idma politika tieg[i, matul din is-sena l;dida jkolli aktar [in sabiex ingawdi lil tal-familja u lil nies li huma qrib tieg[i. Kultant nintilfu wisq fil-[idma tag[na u ninsew in-nies ta’ madwarna u li tassew jixtiequlna l-;id. Fuq livell politiku l-2013 kienet is-sena tal-elezzjoni ;enerali. Personalment [assejtni li komplejt nitg[allem u nikber politikament. Il-Partit Nazzjonalista tilef il-Gvern wara tant snin. Nistqarr mag[kom li dan kien mument
di]appuntanti u negattiv g[al [afna nies li b[ali jimmilitaw filPartit, madankollu kienet esperjenza li tkompli tg[aqqad u tg[allem affarijiet ;odda fil-[ajja. Kienet lezzjoni sabiex kull min hu involut fil-Partit g[andu ja[dem iktar biex jg[in lill-PN jer;a’ jikseb il-popolarità li kien tilef. Din kienet ir-ri]oluzzjoni li g[amilt f’Marzu li g[adda u li sallum g[adni n]omm u be[sibni n]omm sal-a[[ar – aktar [idma b’dedikazzjoni g[all-Partit li tant nemmen fih sabiex nara pajji]i jitmexxa a[jar. {idma akbar fil-Parlament Ewropew Kien g[alhekk li f’dawn l-a[[ar xhur fil-Parlament Ewropew komplejt in]id id-do]a tieg[i fil-
[idma politika hekk kif issa qed inservi b[ala Kap tadDelegazzjoni Maltija fl-EPP b’responsabbiltajiet ;odda u mi]juda. G[alija din kienet sfida li i]da qed nie[u gost na[dem g[aliex komplejt ng[ix is-sabi[ tal-politika Maltija u s-sabi[ li tkun ta servizz g[al min jele;ik.
Je[tie; li l-PN ikompli fit-triq it-tajba li qabad f’dawn l-a[[ar snin u ta[t l-amministrazzjoni l-;dida mmexxija minn Simon Busuttil b[ala Kap tal-Partit
David Casa david.casa@europarl.europa.eu
L-2014 se tkun is-sena tal-elezzjoni tal-Parlament Ewropew u g[alhekk ming[ajr ma rrid in[ares lejn din is-sena l-;dida b’entu]ja]mu u dedikazzjoni sabiex ng[in lill-Partit tieg[i jirba[ g[all-ewwel darba t-tielet si;;u fil-PE. Jekk dan l-g[an jintla[aq allura l-PN ikun la[aq tragward importanti u pajji]na jkun g[amel ;ustizzja storika mal-Partit li min dejjem emmen fis-s[ubija ta’ pajji]na fl-Unjoni Ewropea. Madankollu sabiex nil[qu din ilmira storika i]da possibbli,
je[tie; li kul[add jag[mel issehem tieg[u u nkomplu na[dmu b[ala tim wie[ed sabiex niksbu rri]ultati mixtieqa. Inkomplu fit-triq it-tajba Je[tie; li l-PN ikompli fit-triq it-tajba li qabad f’dawn l-a[[ar snin u ta[t l-amministrazzjoni l-
;dida mmexxija minn Simon Busuttil b[ala Kap tal-Partit. Qed nie[u gost nara entu]ja]mu ;did f’dan il-Partit li minn dejjem g[araf x’kellhom ikunu l-isfidi g[all-;ejjieni. Illum il-PN hu partit fl-Oppo]izzjoni i]da trid titlef biex titg[allem tapprezza r-reb[ u llum il-PN qed jirriforma ru[u g[all-po]ittiv; iwarrab il-[a]in li sar fil-passat, i]omm it-tajjeb u jibni g[all-futur. Din g[andha tkun l-akbar sfida tag[na b[ala partit g[all-2014!
Il-politika g[andha tg[aqqad Nie[u din l-opportunità sabiex permezz ta’ dan l-artiklu nawgura s-sena t-tajba lil kul[add;
inklu] dawk li politikament ma jaqblux mag[na. Dejjem emmint li l-politika m’g[andiex tifred i]da tg[aqqad u g[alhekk f’dan il-perjodu sabi[ nixtieq li nwassal l-awguri tieg[i lil kul[add g[aliex fl-a[[ar milla[[ar a[na Maltin u G[awdxin u poplu wie[ed. Nittama li din is-sena tkun wa[da tajba g[al kul[add, ’il bog[od minn stejjer ta’ niket i]da aktar stejjer ta’ fer[. Fuq kollox nawgura s-sa[[a t-tajba lil kul[add g[aliex m’hemm xejn isba[ milli kul[add ikun b’sa[[tu u j[ossu ma[bub minn dawk li jkunu mieg[u-mag[ha.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
9
EDITORJAL U ITTRI LILL-EDITUR L-EDITORJAL
Awgurju mill-img[oddi g[al sena a[jar
Il-matematika u l-qsim ta]-]mien ]viluppahom il-bniedem: 24 sieg[a, 60 minuta, ;img[a ta’ sebat ijiem, 12-il xahar: dawn kollha huma divi]jonijiet li [a]]ewhom il-bnedmin; setg[u kienu numri o[rajn. Imma l-jum u s-sena huma naturali; tal-[allieq. Iddawra li d-dinja tag[mel fuqha nnifisha u dik li tag[mel madwar ix-xemx tul 365 dawra u kwart fuqha nnifisha, dawk ma [a]]homx il-bniedem.
Tempji tal-qedem li kienu kalendarji Minn kmieni l-bniedem induna li n-natura torqod u tqum tul perjodu li sejja[lu sena. U fi bnadi differenti tad-dinja bena tempji-kalendarji li kif tolqothom ix-xemx kienet turi lill-bniedem tal-qedem meta tkun g[addiet sena. Anke l-Imnajdra, hekk bnewh. Nirriflettu u nawguraw fl-a[[ar tas-sena Illum g[andna l-kalendarji u bix-xjenza tal-astronomija nafu sew meta tkun g[addiet sena. U qrib l-iqsar ;urnata fin-na[a ta’ fuq tad-dinja, nag[tu bidu g[al sena ;dida. U a[na u nistennew li nqallbu din il-pa;na ;dida ta]-]mien, nirriflettu u nawguraw. Nitg[allmu mill-i]balji u nseddqu t-tajjeb Na[sbu fuq is-sena li kienet. L-2013 hi pa;na issa mimlija b’dak li g[adda ming[alina matulha; fa//ata li, a[na u narawha qabel inqallbu, nistg[u nitg[allmu minnha biex il-[a]in li ;ralna nevitawh g[al li ;ej, u biex it-tajjeb li ]arna, inseddquh. Il-kura;; li ninbidlu g[all-a[jar U mil-lum na[sbu fis-sena l-;dida. Nixtiequ lil kul[add ir-risq. Imma nafu wkoll li dan ise[[ jekk nag[tuh sehemna. G[alhekk inweg[du lilna nfusna li ntejbu [ajjitna b’xi ri]oluzzjoni, g[ax ixxorti tid[aq lil min jie[u l-inizjattiva, lill-kura;;u]; kif kien jg[id il-qawl Ruman: ‘Fortuna audaces iuvat’, ikkowatat minn Vir;ilju fl-Enejde. Mo[[ [ieni f’;isem b’sa[[tu
Poeta ie[or Ruman li [allielna [afna qwiel imsemmijin ta’ spiss hu Juvenalis. U wie[ed minnhom hu ‘mens sana in corpore sano’, mo[[ hieni f’;isem b’sa[[tu; dak li [afna llejla jirri]olvu li jwettqu s-sena d-die[la. Awgurju sabi[ mill-qedem bix-xewqat dejjiema g[al ;ejjieni a[jar Dan il-qawl hu parti minn kitba s[i[a ta’ Juvenalis li hi awgur-
ju li bih irrid inwassal lilek li qed taqra xewqat sbie[ g[as-sena l-;dida. Jg[id Juvenalis: “Itlob g[al mo[[ hieni f’;isem b’sa[[tu; g[al qalb qawwija li tifla[ kull xog[ol,
qalb li ma toqg[odx tag[dab g[al dak li seta’ kien, jew tixxennaq g[al dak li jista’ jkun, imma qalb li temmen li l-[idma hi l-aqwa pja/ir. Dan li qed in[e;;ek titlob, tista’ tag[tih lilek innifsek, g[ax wa[da hi t-triq li twassal g[al [ajja [ienja, it-triq tal-qawwa u tal-kura;;.” B’dan l-awgurju mill-qedem li jag[sar dak li tg[allem il-bniedem tul l-img[oddi u li jfisser ix-xewqat dejjiema tieg[u g[al ;ejjieni a[jar, nixtieqlek: is-Sena t-Tajba.
Sena 2013, sena mimlija sew Is-sena li wasslet fi tmiemha kienet sena li rat numru ta’ avvenimenti mhux [a]in, sena li fil-fehma tieg[i kienet im[awra mhux [a]in. Kellna avvenimenti politi/i, dawk internazzjonali kif ukoll ma naqsux a[barijiet middinja tal-Ispettaklu. Issa wasalna biex nibdew sena ;dida li nittamaw li tkun a[jar minn dik li g[adha kif intemmet u nittamaw ukoll li s-sena 2014 tkun is-sena li tg[aqqad lillpoplu bl-anniversarji kollha li se ;;ib mag[ha fosthom dawk talindipendenza u s-s[ubija ta’ Malta fl-UE. S. Borg Valletta
Iwie;eb il-Ministeru tal-Intern u s-Sigurtá Nazzjonali B’referenza g[all-artiklu ‘Qabda Kbira ta’ Sigaretti f’G[awdex li tqajjem mistoq-
Is-sena 2014 tkun is-sena li tg[aqqad lill-poplu bl-anniversarji kollha li se ;;ib mag[ha fosthom dawk tal-indipendenza u s-s[ubija ta’ Malta fl-UE
sijiet’ li deher fil-[ar;a ta’ InNazzjon tat-23 ta’ Di/embru, ilMinisteru g[all-Intern u sSigurtá Nazzjonali ixejjem kull allegazzjoni mag[mula f’dan lartiklu ta’ xi intervent minn xi Ministru tal-Gvern dwar dan ilka]. Kif di;a indikat fi twe;iba g[all-mistoqsija parlamentari, linvestigazzjoni tal-Pulizija dwar dan il-ka] g[adha g[addejja filwaqt li kemm is-sigaretti kif ukoll il-van li fih instabu ssigaretti mill-Pulizija, g[adhom hekk mi]muma b[ala parti millistess investigazzjoni. Ramona Attard Uffi/jal tal-Komunikazzjoni Ministeru g[all-Intern u s-Sigurtá Nazzjonali
Nota editorjali:
Minkejja din l-ittra li ntbag[tet bi dritt ta’ risposta, InNazzjon jippre/i]a li qabel ;iet ippublikata l-istorja, bg[atna mistoqsijiet lill-Ministeru talIntern u s-Sigurtá Nazzjonali biex jag[ti l-veduti tieg[u. Firrisposta li r/evejna dawn ma wie;bu xejn u rreferew lil dan il;urnal biex jibg]at il-mistoqsijiet lill-Korp tal-Pulizija.
L-ittri g[all-pubblikazzjoni f’din il-pa;na jistg[u jintbag[tu bil-posta (Ittri lill-Editur, InNazzjon, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450), jew fl-indirizz elettroniku: alex.attard@media.link.com.mt jew fl-indirizz ta’ Media.Link Communications li jidher aktar ‘l isfel fil-pa;na.
25 sena ilu f’il-mument Fl-ewwel edizzjoni ta’ il-Mument tal1989 kien hemm storja li indikat kif issena 1989 kienet mistenija tkun sena tajba g[al Malta. Dan kien bassru l-Prim
Ministru Eddie Fenech Adami meta tkellem waqt ri/eviment organizzat millManagement tal-Isptamperija Indipendenza. Hu qal li sena tajba ma jfissirx li mhux se jkollha diffikultajiet u problemi li i]da kien se jaffrontahom b’kura;;. F’rapport ie[or kien hemm dak li qal ilMinistru ?ensu Tabone fil-messa;; lillImmigranti hu qal li l-emigranti qed jag[tu sehemhom fil-[ajja ekonomika, so/jali u politika tal-pajji]i li jg[ixu fihom
Editur> Alex Attard Media.Link Communications Co. Ltd 2, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 P.O. Box 37, il-{amrun {MR 1000 e-mail> news@media.link.com.mt • Tel> 21243641 Dipartiment tal-Avvi]i> Tel> 25965-317#232#474 E-mail> adverts@media.link.com.mt
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
KALENDARJU JANNAR 2013
10
f’Jannar 2013 ta[abbar li fis-sena 2012 fl-Isptar Mater Dei saru madwar 45,500 operazjoni, ]ieda ta’ 1,745 operazzjoni mqabbel mas-sena 2011
Jannar 2013> Ri]ultati po]ittivi, ]ieda fit-turi]mu, ]ieda fis-safar tal-Maltin u tnaqqis fil-qg[ad Clinton Sammut It-Tlieta 1 ta’Jannar 2013
L-og[la awtoritajiet fil-pajji] taw l-awguri tag[hom lill-poplu filwaqt li l-President ta’ Malta George Abela appella lill-politi/i Maltin biex ikomplu ja[dmu g[all-;id komuni u l-inklu]joni tal-partijiet /ivili g[anda ssib post fil-programm elettorali tal-Partit Politi/i. Eluf ta’ Maltin [onqu t-toroq tal-Belt Valletta, l-Furjana u rRabat G[awdex biex isellmu lissena 2012 u jag[tu mer[ba lissena 2013. Fost dawn l-attivitajiet itellg[a spettaklu tal-log[ob tannar mill-isba[ tad-dilettanti Maltin. Ji;i mfakkar il-[amest sena mid-d[ul ta’ Malta fi]-]ona Ewro u l-11-il sena mit-twelid tal-Ewro. Saret Open Day u maratona ;bir ta’ fondi bi ;bir rekord midDar tal-Providenza. Jitwieldu [ames subien u tlett ibniet, bl-ewwel wild g[as-sena jkun Gregory li twieled fis00.45am. L-Erbg[a 2 ta’ Jannar 2013
Tizviluppa botta u risposta ssitwazzjoni bejn il-PBS u lAwtorita’ tax-Xandir, wara li lAwtorita’ tat ir-rakkomandazzjoni lill-PBS dwar il-programm Dissett. Rakomandazzjoni, li lPBS [asbet li permezz tag[ha, lAwtorita’ riedet tibg[at messa;; lill-partiti politi/i li hi l-PBS u
mhux il-partiti politi/i li tidde/iedi s-su;;ett li g[andhom ji;u diskussi u d-data ta’ meta jkunu diskussi. :ie im[abbar li fortunatament, l-iljieli tal-Milied u l-Ewwel tasSena ma wasslu ghall-ebda in/ident tra;iku. Fil-fatt ;ie rrapurtat in/ident wie[ed biss – lejliet l-Ewwel tas-Sena. Tittie[ed de/i]joni li l-Karnival issir fi ]mienu minkejja l-attivitajiet politi/i u li g[andhom ikunu lpartit politi/i li jakkomodaw ilKarnival billi ma jag[mlux attivitajiet politi/i f’dak it-tmien il;img[a. G[al sena o[ra numru ta’ lukandi u ristoranti Maltin irre;istraw ]ieda kbira fil-bejg[ marbut ma’ ]mien il-festi. :ie m[abbar li matul is-sena 2012 ]aru Malta rekord assolut ta’ madwar miljun u nofs turist. Il-{amis 3 ta’ Jannar
Issir laqg[a mal-Prim Ministru Lawrence Gonzi ma’ numru ta’ distributuri tal-gass immexxija mill-GRTU fil-Berga ta’ Kastilja fejn spjegaw is-sitwazzjoni attwali u l-kwistjoni li g[andhom dwar it-tqassim tal-gass Issir l-ewwel serqa tas-sena minn stabbiliment fi Triq Burmarrad, Burmarrad, fejn il[alliel mammad u b’[adida f’idu seraq ammont ta’ flus sostanzjali. T[abbar li l-kumpanija privata Waste Oils Company Limited se tinvesti kwazi 11-il miljun ewro fit-t[addim tal-fa/ilitajiet fil-Port
tal-Rika]li g[at-tindif tal-vapuri mi]-]ejt. Ri/erkaturi :appuni]i rnexxielhom jbiddlu xi /elloli li ji;;ieldu l-mard biex dawn jattakkaw ukoll il-kan/er. Id-Dwana ta’ Malta g[amlet qabda ta’ kwa]i 28,000 sigarett tal-kuntrabandu, li jinvolvu eva]joni ta’ madwar ¤5,000 f’taxxi. Ikun diskuss il-manifest elettorali f’laqgha tal-Kumitat E]ekuttiv tal-Partit Nazzjonalista. Il-:img[a 4 ta’ Jannar
Mara sofriet ;rie[i wara li ttajret minn vann quddiem showroom fi Triq il-Wied, l-Imsida. Saret il-Passing-Out Parade ta’ 95 rekluta bi 3 minnhom nisa – /erimonja li kienet preseduta millPrim Ministru Lawrence Gonzi u mill-Kummissarju tal-Pulizija John Rizzo. Is-Sibt 5 ta’ Jannar Il-Ministru Tonio
Fenech i[abbar li 600 g[aqda bbenefikat mill-Fond ghall-Kaw]i :usti. Lg[aqdiet ibbenefikaw minn total ta’ 10 miljun ewro li tqassmu matul l-a[[ar le;i]latura minn fond mag[mul minn per/entwal tar-reb[ li jsiru fil-lotteriji. Il-{add 6 ta’ Jannar Omm ta’ 44 sena u bintha ta’ 12-il sena sofrew minn ;rie[i
wara li ttajru minn vettura Daihatsu Sirion misjuqa minn soru ta’ 77 sena fi Triq Manwel Dimech f’{al Qormi. Vettura
o[ra Ford Monteo [abtet malkarozza tas-soru fil-[in talin/ident. G[add ta’ Pulizija ing[ataw ;ie[ f’/erimonja li saret filKwartieri :enerali tal-Pulizija filFurjana b’turija tal-apprezzament g[al- xog[olhom fil-Korp talPulizija. L-Uffi//ju tal-President ta’ Malta organizza l-Kun/ert talPresident g[as-sena l-;dida 2013. Kuncert li sar fi/-?entru talMediterran g[all-Konferenzi filBelt Valletta. It-Tnejn 7 ta’ Jannar Anzjan ta’ 80 sena millFurjana instab fil-periklu tal-
mewt wara li filg[odu ttajjar minn karozza fi Triq Sant’Anna filFurjana stess. Il-Qorti preseduta millMa;istrat Neville Camilleri iddikjarat li l-eks Im[allef Raymond Pace, li jinsab mixli li xxa[[am biex fost affarijiet o[ra jkun ta’ influwenza fuq sentenza ta’ traffikar ta’ droga u li [a vanta;; mill-po]izzjoni tieg[u, jitpo;;a ta[t att ta’ akku]a. F’nofs il-lejl u minuta, sig[at qabel, mal-Prim Ministru Lawrence Gonzi mar g[and ilPresident biex formalment ixolji l-Parlament u tibda l-kampanja elettorali - kif kien il-ftehim bejn i]-]ew; partiti - il-Mexxej talMLP Joseph Muscat nieda s-slogan u l-logo tal-Labour g[allelezzjoni ;enerali. Il-PN iniedi l-kampanja tieg[u bit-tema ‘Futur fis-Sod’ waqt
Rally li ;ie organizzat quddiem id-Dar ?entrali. Ra;el ta’ 26 sena minn San Pawl il-Ba[ar ;ie kundannat seba’ snin [abs u mmultat ¤15,000 millIm[allef Michael Mallia wara li ammetta minflok g[adda ;uri li ttraffika 346 pillola ecstacy flin[awi tal-Junior College flImsida. It-Tlieta 8 ta’ Jannar :ie im[abbar li fis-sena 2012 fl-Isptar Mater Dei saru madwar 45,500 operazzjoni, ]ieda ta’ 1,745 operazzjoni mqabbel massena 2011.
Lawrence Zammit ppre]enta fil-Qorti tliet kwereli u tliet kaw]i /ivili wara li [assu malafamat b’artikli li xxandru fuqu bejn it-2 u t-3 ta’ Jannar, mill-;urnal lOrizzont u s-sit eletroniku talGWU kif ukoll b’artiklu li deher fuq il-blog ta’ Carmel Cacopardo. Im[abbar li fit-tielet kwart tassena 2012, f’Malta kien hawn 3700 persuna aktar ja[dmu milli kien hawn fit-tliet xhur bejn Lulju u Settembru tal-2011. Il-{amis 10 ta’ Jannar Jitlaqa’ l-Kunsill :enerali straordinarju tal-PN biex jiddiskuti lManifest Elettorali tieg[u g[allElezzjoni :enerali tad- 9 ta’ Marzu – Futur fis-Sod Xog[ol, Sa[[a u Edukazzjoni. Esponenti tal-MLP u membri tal-media Laburista qed jinfexxu f’attakki u tg[ajjir fuq il-Ministru Tonio Fenech - u dan g[aliex talab li l-Labour jippubblika l-
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
11
KALENDARJU JANNAR 2013
Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi ftit mumenti wara li mar g[and il-President ta’ Malta, biex uffi/jalment ixolji l-Parlament u tibda l-kampanja elettorali
Ji;i xolt il-Parlament u tibda uffi/jalment il-kampanja elettorali g[all-Elezzjoni :enerali informazzjoni kollha dwar ilPower Station ;dida li jrid Muscat. Jit[abbar li l-film Kon-Tiki, li n;ibed f’Malta fl-2011, ;ie nominat g[all-Oscars hekk kif t[abbret il-lista tan-nominati. T[abbar li fl-2012, l-in/identi fuq il-post tax-xog[ol naqsu g[al 1,700 g[al kull 100,000 [addiem. Dan meta 10 snin qabel, fl-2002, ir-rata kienet ta’ 3,500 in/ident g[al kull 100,000 [addiem. Is-Sibt 12 ta’ Jannar
Stqarrija kon;unta ma[ru;a bejn il-PN u l-MLP [e;;ew lillpartitarji tag[hom biex jevitaw li jikka;unaw xi forma ta’ in/ident issa li qed isiru [afna attivitajiet politi/i. Birdlife Malta nediet il-kampanja tag[ha bl-g[an li titlob lillpubbliku juri l-oppo]izzjoni tieg[u g[all-kon/essjonijiet mog[tija lill-lobby tal-ka//a. Il-PM Lawrence Gonzi inawgura bi//erija ;dida g[al G[awdex b’investiment ta’ 2.2 miljun ewro, fil-prezenza tal-Ministru g[al G[awdex :iovanna Debono. Il-{add 13 ta’ Jannar
Taljan residenti Malta, sofra xi ;rie[i i]da mhux fil-periklu talmewt, wara li lkien involut f’in/ident tat-traffiku head-on fi Triq Sant’ Andrija f’St.Andrew’s. Mario Azzopardi ta’ 64 sena, residenti l-Birgu ma nstabx [ati li ftit aktar minn 5 snin ilu stupra tfajla ta’ 13-il sena.
L-Erbg[a 16 ta’ Jannar Ti;i mneddija l-kanzunetta ‘Futur Fis-Sod’ tal-PN g[al kampanja Elettorali. Parti minn fabbrika tal-injam fi Triq il-Fortizza l-Mosta n[akmet minn nirien kbar. John Ben/ini rri]enja mill-kariga ta’ President tal-Forum Unions
Maltin wara li apparentement ipparte/ipa f’attivita’ politika talLejber, bi ksur tal-istatut tal-istess union. Il-{amis 17 ta’ Jannar Il-Qorti ordnat lill-Avukat :enerali biex jippre]enta r-rapport mag[mul mill-agenzija OLAF fuq il-ka] li wassal g[arri]enja tal-eks-Kummissarju John Dalli lejn l-a[[ar ta’ Ottubru 2012, filwaqt li ji;i esebit quddiemha. Il-:img[a 18 ta’ Jannar Waqt programmm fuq ir-radju Super One, id-deputat Laburista Joe Debono Grech, li kien l-kelliem ewlieni Laburista g[allarmata, s-sigurta’ u l-portijiet, sa[aq li l-Labour irid ji;;ieled lin;ustizzji li skont hu saru fl-
armata u korpi o[ra, u biex jag[mel dan implika li Gvern ;did Laburista mhux se jg[addi millpro/eduri normali. Din l-Art {elwa tellg[et ]ew; kanuni ta’ ]mien il-Kavallieri fuq il-bejt tat-Torri ta’ Sant’Agatha fil-Mellie[a, mag[ruf b[ala tTorri l-A[mar. Joseph Muscat irtira mid-dibattitu tal-1 ta’ Marzu mal-PM fuq
Xarabank. Il-MLP g[a]el li jirtira g[aliex ma riedx joqg[od g[arregoli tal-log[ba. Is-Sibt 19 ta’ Jannar
Ti;i rinovata sala o[ra fl-isptar tar-rijabilitazzjoni Karin Grech f’xahrejn b[ala parti minn pro/ess kontinwu biex is-swali kollha jkunu tal-aqwa livell u jintu]a bla[jar mod l-ispazju tag[hom. Il-PM Lawrence Gonzi inawgura l-uffi//ji l-;odda tal-ETC firRabat G[awdex filwaqt li [abbar li l-Gvern se ji]viluppa business centre f’G[awdex li se jkun indirizzat spe/ifikament g[as-servizzi finanzjarji, l-IT u r-ri/erka. Il-{add 20 ta’ Jannar Fil-Palazz ta’ San Anton saret Festa ?itru. }ew; persuni kienu fil-periklu tal-mewt f’]ew; in/identi separati wie[ed li se[[ fl-Im;arr fejn mara ta’ 55 sena mi]-}ejtun indarbet wara [abta bejn karozza u l-mutur li kienet passi;;iera fuqhu. Fittieni in/ident l-ie[or, ra;el ta’ 74 sena minn Ta’ Xbiex ittajjar minn
xarabank hekk kif kien qed jaqsam Triq Mikiel Anton Vassalli fl-Msida. Saret quddiesa fil-Kon-Katidral ta’ San :wann, fejn l-Ar/isqof Pawlu Cremona //elebra s-sitt anniversarju tal-ordinazzjoni episkopali tieg[u.
It-Tnejn 21 ta’ Jannar Anzjan ta’ 82 sena mill-Mosta dda[[al l-isptar b’feriti gravi wara
li ttajjar minn karozza misjuqa
minn ra;el ta’ 39 sena minn San Pawl il-Bahar. It-Tlieta 22 ta’ Jannar Il-Ministru Jason Azzopardi g[adda propjeta’ tal-Gvern fi Triq Sant’Anna fil-Furjana lill-grupp
Europa Donna, Breastcare Support Group. Il-Ministru Joe Cassar iniedi sservizz Low Vision Aids fl-isptar Mater Dei, fil-prezenza ta’ professjonisti mid-dipartiment talOftalmologija. Il-Gvern Taljan approva lpro;ett tal-Interconnector ta’ Malta. Dan il-Cable se jg[aqqad lil Malta mal-Italja biex pajji]na jkun jista’ jixtri l-ener;ija nadifa permezz ta’ Cable tal-elettriku. Il-{amis 24 ta’ Jannar Il-Pulizija bdew iqassmu fiddjar id-dokumenti tal-vot g[allElezzjoni :enerali u g[all-elezzjonijiet tal-Kunsilli Lokali. Il-:img[a 25 ta’ Jannar F’lukanda f’San :iljan ;iet imnedija l-Malta Fashion Week 2013 li fiha ;abret l-Malta Fashion Awards. Il-PM Lawrence Gonzi ]ar ilpro;ett li se jindirizza l-problema tal-g[arg[ar f’pajji]na. Pro;ett ta’ 56 miljun ewro, b’g[ajnuna mill-
Unjoni Ewropea, se jkun lest f’Lulju tal-2014.
Is-Sibt 26 ta’ Jannar ?ifri ppubblikati mill-Uffi//ju Nazzjonali tal-Istatistika,
ma[dumin fuq tag[rif mi;bur
mill-ETC, juru li f’Di/embru 2012, il-qg[ad naqas b’287 persuna, jew 4%, fuq ix-xahar ta’ qabel. It-Tnejn 28 ta’ Jannar L-avukati difensuri ta’ Silvio Zammit kkritikaw it-talba tal-
Prosekuzzjoni biex ma ji;ix ippre]entat ir-rapport tal-OLAF. :iet mag[rufa li seba’ tobba se jiffa//jaw akku]i b’rabta malmewt ta’ tifla ta’ sentejn fl-isptar fl-2011. It-Tlieta 29 ta’ Jannar
Im[abbar li 93,000 persuna fosthom anzjani gawdew mill-iskema tal-Ispi]erija tal-G[a]la Tieg[ek. Fil-Hospice Movement f’{al Balzan tqassmu /ertifikati lil numru ta’ tobba u infermieri li ;ew ippremjati g[all-[iliet li kisbu fil-Kura Paljattiva. L-Erbg[a 30 ta’ Jannar Il-PN pre]enta s-70 kandidat
li se jkunu qed jikkontestaw lElezzjoni :enerali f’ismu. Il-{amis 31 ta’ Jannar
Ra;el sofra minn ;rie[i gravi waqt li kien qed ja[dem fi Triq Durumblat fl-in[awi tal-Mosta, inqabad ta[t xi /angaturi talir[am. Sar mag[ruf li Muscat u Louis Grech se jkunu qed jikkontestaw id-distretti elettorali li kien jikkontesta An;lu Farru;ia, li tke//a minn Muscat f’Di/embru tal-2012.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
12
LIL HINN MINN XTUTNA
Il-Kap tal-Oppo]izzjoni fl-Ukrajna Julja Timoxenko (xellug) ssellem lill-partitarji mit-tieqa tal-[abs … hekk jixtiequ jarawh ix-Xellug lil Silvio Berlusconi (lemin) il-Kap tal-Partit fl-Oppo]izzjoini Forza Italia
Fl-Italja> lil Silvio Berlusconi… iridu jag[mlulu b[al fl-Ukrajna Fl-istess ;img[a li l-gvern awtoritarju ta’ Janukovic flUkrajna ma ffirmax il-ftehim ta’ asso/jazzjoni kummer/jali mal-Unjoni Ewropea wara pressjoni mir-Russja ta’ Putin – u g[ax ma riedx je[les lill-Kap tal-Oppo]izzjoni Julja Timoxenko mill-[abs fuq sentenza meqjusa b[ala motivata politikament mill-Oppo]izzjoni u mill-Punent – fl-Italja lmexxej ewlieni talOppo]izzjoni Silvio Berlusconi tilef is-si;;u fis-Senat, u minbarra li ma jistax jikkontesta f’elezzjoni, matul din is-sena li g[adha kemm tibda, jista’ jispi//a jiskonta sentenzi ta’ [abs. Infatti r-ra;uni-sku]a li ;abu dawk li fis-Senat ivvutaw kontra Berlusconi kienet min[abba li skond li;i msej[a ‘Severino’, wara li Berlusconi nstab [ati li evada t-taxxi f’xiri ta’ films g[all-Mediaset, u we[el [abs, allura ma setax jibqa’ senatur – minkejja li d-difi]a tieg[u qed issostni li dik il-li;i ma tapplikax g[all-ka] tieg[u, g[ax g[addiet wara li kien se[[ ilka]. Provi ;odda
Barra minn hekk Berlusconi ;ab provi ;odda li jixhdu linno/enza tieg[u f’dan il-ka] Mediaset, imma ma ntlaqg[etx talba tad-Demokristjan Casini biex il-votazzjoni fis-Senat kontra Berlusconi ti;i sospi]a fid-dawl ta’ dan. L-iskop /ar tax-Xellug flItalja huwa li je[ilsu mill-
Mill-1993 Berlusconi kellu jaffronta 54 pro/ess legali< ka//a g[al bniedem li ma saret imkien b[alha fid-dinja – f’wie[ed instab [ati u appella, sitta o[ra g[adhom g[adddejjin
Joe Calleja jocal@me.com
avversarju politiku ewlieni tag[hom, kif qed jag[mlu dawk fl-Ukrajna, b[alma kont ktibt dakinhar f’din ir-rubrika tieg[i. Dak li ma rnexxilhomx jag[mlu bil-mezzi normali, demokrati/i – permezz taddjalettika, id-dibattitu, il-konfront politiku, fejn wara jkun ilpoplu sovran li jidde/iedi bilvot tieg[u – issa ilhom 20 sena jippruvaw jiksbuh permezz ta’ persekuzzjoni medjatika u ;udizzjarja grazzi g[al sezzjoni tal-;udikatura, mag[rufa b[ala Magistratura Democratica. Dawn huma m[allfin u magistrati li kienu studenti tal-Li;i mpenjati ferm politikament fixXellug Marksista#Komunista, fl-eqqel tal-irvellijiet studenteski tas-Sittinijiet fl-Italja, li wara t-tmiem tal-Prima Repubblica, kaw]ata mill-iskandli Tangentopoli u l-investigazzjonijiet Mani Pulite – li wasslu g[all-g[ibien tal-klassi politika Demokristjana#/So/jalista – kienu g[amluha fatta li l-Partit Komunista u s[abhom fl-a[[ar kienu se ja[tfu t-tmexxija talpajji]. Imma dakinhar, fl-1993 Silvio Berlusconi waqqaf moviment politiku ;did, Forza Italia, /entruLemini, bl-iskop dikjarat
li jopponi l-mixja tal-Komunisti u s[abhom lejn il-poter, wara lvojt li [alliet il-klassi /entru xellugija. Wara ftit aktar minn sena mittwaqqif uffi/jali tieg[u, Forza Italia sar l-ikbar partit fl-Italja, u Berlusconi fl-1994 ifforma gvern ta’ koalizzjoni ma’ Casini, Fini u Bossi, li bejniethom kisbu ma;;oranza ta’ voti (46.1 fil-mija) u si;;ijiet 366 minn 630. Il-koalizzjoni mmexxija mill-Komunisti kienet kisbet 33 fil-mija. Rekord assolut Dak l-ewwel
gvern ta’ Berlusconi kien dam sentejn biss min[abba li Bossi [are; mill-koalizzjoni. I]da wara assenza ta’ [ames snin Berlusconi fl-2001 re;a’ la[aq Prim Ministru fejn iggverna g[al ]ew; le;islaturi s[a[ (tne[[i perodu ta’ sentejn talgvern ta’ Prodi) – rekord assolut g[all-Italja. Waslet l-elezzjoni ta’ Frar ta’ sena ilu, u l-koalizzjoni madwar il-Popolo delle Libertà ta’ Berlusconi u dik tal-Partito Democratico, spi//aw ras’imb ras, b’vanta;; ]g[ir ta’ inqas minn 0.4 fil-mija g[al dan tala[[ar – inqas minn 12,500 fuq il-35 miljun li vvutaw!
Inevitabilment, allura, kellu ji;i ffurmat gvern nazzjonali bejn i]-]ew; koalizzjonijiet. Dan kollu kompla kabbar irrabja tax-Xellug, g[ax minkejja l-isforzi kollha tag[hom biex jiskreditaw lil Berlusconi, dan xorta baqa’ jikseb il-fidu/ja ta’ medja ta’ 10 miljun votant f’kull wa[da mill-erba’ elezzjonijiet li saru f’dawn l-a[[ar g[oxrin sena. Infatti mill-1993 Berlusconi kellu jaffronta 54 pro/ess legali: ka//a g[al bniedem li ma saret imkien b[alha fid-dinja, u li kienu jinkludu: akku]i ta’ korruzzjoni, dikjarar falz ta’ d[ul finanzjarju, kompli/ità mal-Mafja, ri/ikla;; ta’ flus, kompli/i fi stra;i, frodi fiskali, korruzzjoni ;udizzarja, finanzjament ille/itu tal-partiti, dawwar u ]amm g[alih flus b’qerq (embezzlement), insider trading, ]vela sigrieti statali, estorsjoni, favore;;ament (aiding and abeting) tal-prostituzzjoni minorili, abbu] tal-poter, disprezz tal-qorti u tix[im biex dak li jkun jixhed falz filqorti. Erbatax minn dawn l-akku]i ;ew ri;ettati mill-ewwel millqrati, fi 8 ma nstabx [ati, [amsa spi//aw preskritti, f’wie[ed gawda minn amnestija, u tnejn
o[ra ;ew dekriminalizzati. Sitta minn dawn il-pro/essi g[adhom g[addejjin. Jista’ ji;i kundannat
Fi tlieta minn dawn Berlusconi jista’ jer;a’ ji;i kundannat u jkollu jiskonta pri;unerija, issa li m’g[adux igawdi l-immunità parlamentari. L-ewwel ka] hu dak fejn hu akku]at li xa[[am senatur biex jivvota kontra l-gvern tax-xellug, liema ;uri se jibda f’Napli fil-11 ta’ Frar. It-tnejn l-o[ra huma huma wie[ed f’Milan, dak li qed isej[u “Ruby 3”, fejn akku]awh li xtara lix-xhieda biex jixhdu falz favurih, u lie[or f’Bari g[ax suppost [allas lil xi [add biex ma jitkellem xejn dwar tfajliet li kien ilaqqg[u mag[hom. Minkejja dan kollu Berlusconi g[amilha /ara millewwel li anki jekk barra lParlament, hu se jkompli l-battalja g[al-libertà biex [add, u mhux hu biss, ma ji;rilu b[al Timoxenko fl-Ukrajna. Ix-Xellug g[adhom qed jittamaw li jirnexxilhom je[ilsu minnu darba g[al dejjem u lpersekuzzjoni din is-sena allura se ti]died …imma b’hekk anki l-popolarità ta’ Berlusconi.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
13
ANNIVERSARJU
Ktieb li jfakkar il-[amsin sena tal-Malta Institute of Management Il-Malta Institute of Management nieda /-/elebrazzjonijiet tal-50 Anniversarju tieg[u (1964-2014) bi ktieb kommemorattiv bit-tema ‘Twieled biex imexxi’. L-MIM jaf il-bidu tieg[u lil inizjattiva ta’ grupp ]g[ir ta’ e]ekuttivi ]g[a]ag[ fil-qasam tan-negozju, immexxija minn E.T.C. Calascione, fi ]mien lIndipendenza ta’ Malta (fl-1964), meta n-nazzjon kien qed jag[mel il-qab]a kbira tieg[u minn ekonomija sostnuta minn [idmiet ;enerati mis-Servizzi Ingli]i g[al era ;dida ta’ industrijalizzazzjoni. Fis-snin sittin Malta rat li]vilupp mg[a;;el tal-oqsma industrijali segwit mill-bini ta’ lukandi de luxe u tal-ewwel klassi, ristoranti, u servizzi an/illari. Dan kollu nissel [tie;a kbira ta’ managers f’oqsma differenti. G[aqlin bi]]ejjed biex jag[rfu li fl-ambjent ;did ta’ sfida li kellhom quddiemhom huma riedu jitg[allmu kif jimmani;;jaw loperazzjonijiet tag[hom b’mod intelli;enti u effettiv, il-grupp tasSur Calascione dde/idew li jxammru l-kmiem, jidentifikaw lobjettivi, u jibnu l-Istitut. Il-mira ba]ika tag[hom kienet li ji]viluppaw l-kwalità u l-istatus talmanigment biex hekk dan ikun jista’ joffri kontribut li jkun jin[ass fit-tkabbir tal-effi/jenza produttiva u r-relazzjonijiet fuq ix-xog[ol. Esperjenza interessanti Il-ktieb joffri l-esperjenza talbidu tal-Istitut minn fomm il-fundatur, li llum huwa sa/erdot Benedittin, kif ukoll kwadru ;enerali tal-;rajjiet tal-MIM u linvestiment kontinwu tieg[u fil-
Fis-snin sittin Malta rat l-i]vilupp mg[a;;el tal-oqsma industrijali segwit mill-bini ta’ lukandi de luxe u tal-ewwel klassi, ristoranti, u servizzi an/illari. Dan kollu nissel [tie;a kbira ta’ managers f’oqsma differenti mani;ment professjonali. Il-mixja ta’ Fr. Calascione fittriq tal-memorja titfa’ dawl importanti fuq l-esperjenza mani;erjali f’Malta fi]-]mien meta l-Istitut [a l-[ajja: “Niftakar qisu lbiera[. Flimkien ma’ [bieb tieg[i, ifformajna Kumitat ta’ Tmexxija biex naraw kif nistg[u nimxu ’l quddiem. Idde/idejna li nag[mlu avvi] ]g[ir f’;urnal, fejn sejja[na laqg[a fil-Ball Room talLukanda Phoenicia, fil-Furjana, g[al kull min kien interessat flideat tag[na. Qatt ma bsarna li se naraw mag[na madwar 110 ru[. Lanqas biss konna nafu li kien hemm tant nies involuti filmani;ment f’Malta f’dawk i]]minijiet – qed nitkellem dwar lewwel parti tas-snin Sittin.” Sa mill-bidu tieg[u, l-Istitut kien meqjus b[ala korp professjonali ewlieni f’Malta, li jirrappre]enta n-nies kollha li kienu fil-linji ta’ quddiem filqasam tal-mani;ment, u wkoll biex jassisti u j[ejji nies professjonali [alli jwie;bu tajjeb g[al dak li kien qed jitlob minnhom l-ambjent kummer/jali ta’ sfida li riedu ja[dmu fih Diffikultajiet u sfidi Il-ktieb jimrah fid-diffikultaji-
et u l-isfidi li l-MIM [abbat wi//u mag[hom tul i]-]mien, kif ukoll ir-ri]ultati u l-akkwisti tieg[u, anke permezz ta’ evalwazzjonijiet mag[mulin minn Presidenti tal-Istitut talimg[oddi fi]-]mien li kienu qed imexxuh huma, spe/jalment f’okka]jonijiet ta’ anniversarji spe/jali. Il-pubblikazzjoni, li tinkludi g[a]la wiesg[a ta’ ritratti, tiffoka wkoll fuq il-pro;etti tal-Istitut mal-Maastricht School of Management u l-Edinburgh Business School, filwaqt li ]ew; taqsimiet o[rajn huma dedikati lill-konferenzi internazzjonali organizzati mill-MIM u ;rajjiet ewlenin addizzjonali fil-[ajja talIstitut. Il-ktieb juri wkoll kif l-ewwel di/ennu tat-Tielet Millennju ra lill-membri tal-MIM igawdu miinn a//ess effi/jenti u tajjeb g[al numru ta’ servizzi essenzjali f’erba’ oqsma: ta[ri; u ]vilupp mani;erjali iffokat u effettiv; informazzjoni a;;ornata, rilevanti u topika; opportunitajiet g[all-qsim ta’ ideat, [sibijiet u networking; pariri u appo;; fil-kamp tal-mani;ment professjonali. L-Istitut illum g[andu medda wiesg[a ta’ programmi ta’ edukazzjoni u ta[ri; f’livelli
Il-qoxra tal-ktieb ‘Twieled biex imexxi’ pubblikat mill-Malta Institute of Management fl-okka]joni tal-[amsin anniversarju tieg[u
akkademi/i differenti u ta’ tul ta’ ]mien li jvarja. Il-possibbiltajiet ta’ tag[lim jinkludu korsijiet ta’ ]vilupp professjonali kontinwat u programmi edukattivi rikonoxxuti internazzjonalment id f’id ma’ s[ab strate;i/i ewlenin fl-edukazzjoni internazzjonali u l-qasam tat-ta[ri;. Xog[ol ;eneru] Fil-messa;; tieg[u flokka]joni tal-;ublew tad-Deheb, il-President pre]enti tal-MIM, Reuben Buttigieg, li [adem g[all-pubblikazzjoni tal-ktieb kommemorattiv b[ala tribut lillfundaturi tal-Istitut kif ukoll
g[ax-xog[ol ;eneru] u dedikat tal-mexxejja u l-kollaboraturi kollha tal-MIM fil-50 sena li g[addew, jikteb hekk: “Wie[ed mill-objettivi primarji tag[na hu u jrid jibqa’ dak li ni]guraw it-ti;did permezz ta’ demm ;did. G[andna b]onn inkomplu ni;bdu lejn l-Istitut persuni ]g[a]ag[. Huwa permezz tag[hom li a[na nistg[u ni]guraw prospetti a[jar u iktar b’sa[[ithom g[all-kontribut talIstitut tag[na lin-nazzjon tag[na, l-ewwel u qabel kollox fil-qasam tal-mani;ment professjonali. Il;enerazzjonijiet il-;odda huma l;ejjieni tag[na.”
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
14
A{BARIJIET TA’ BARRA
Belt fuq stat ta’ alert IR-RUSSJA
L-EKWADOR> Mara residenti f’Riobamba liebsa par nu//ali ‘tal-2014’ hi u tistenna l-’countdown’ sal-a[[ar tas-sena (ritratt> EPA)
Mer[ba lill-2014 fost mew;a ta’ t[ejjijiet I/-/elebrazzjonijiet tas-Sena :dida bdew, ilbiera[, f’diversi bliet u re;juni tad-dinja u waqt li l-Ewropa kienet qed t[ejji g[all-ewwel tokki ta’ nofs-il lejl biex tkompli bil-mew;a tal-awguri g[al 2014 mimlija bir-ri]q. Il-belt ta’ Auckland, fi New Zealand, kienet fost l-ewwel bliet li bdew bi/ - /elebraz zjonijiet, b’eluf kbar jattendu g[al-log[ob tan-nar spettakolari fil - belt Awstraljana ta ’ Sydney. L - awgurju g[all - 20 1 4 ing[ata bixra differenti f’num-
ru ta’ pajji]i, bil-qassisin taddenominazzjoni reli;ju]a Shinto , fil - :appun , jip preparaw biex jag[lqu s-sena l-antika fis-santwarji tag[hom u skont it-tradizzjoni antika. Intant, numru kbir ta’ bliet madwar id-dinja wkoll [ejjew il-wirjiet pirotekni/i kbar, blawtoritajiet f’Dubaj jippruvaw jistabbilixxu rekord dinji g[all -’ aqwa spettaklu ’ bil log[ob tan - nar . L - ispettaklu partikolari seta’ jkun segwit fuq l-Internet, bl-organizzaturi jg[idu , qabel , li l - wirja piroteknika kienet se
ti;;ebbed tul xi [amsin kilometru ta’ territorju ma;enb ilba[ar. Filwaqt li kienu mistennija /elebrazzjonijiet anki fl-ibliet ewlenin ta/ - ?ina , l - belt ta ’ Wuhan ]ammet lura minn wirja ta’ log[ob tan-nar biex tevita li ]]id mal - problema tal-arja mni;;]a b’ka;un talindustriji l-kbar fl-in[awi. Aktar ma beda jqarreb nofsil lejl aktar komplew it-t[ejjijiet g[all - festi fl - ibliet prin/ipali tad-dinja, fosthom Londra, Berlin, Pari;i, New York u Moska.
Sadanittant , l - awtoritajiet fil - belt ta ’ Cape Town , fl Afrika t’Isfel, kienu qed jippjanaw kun/ert b’xejn g[annies u fejn kellhom jispikkaw il-lasers u spettaklu spe/jali tat - tip 3D b[ala qima lill ewwel President iswed tal pajji], Nelson Mandela, li miet fil-5 ta’ Di/embru li g[adda. L - arja ta ’ stennija kienet anki akuta f’Rio de Janeiro, fil-Bra]il, fejn l-awtoritajiet kienu qed jistennew li jin]lu ‘l fuq minn ]ew; miljun ru[ filbajja ta ’ Copacabana biex ji//elebraw i]-]erniq tal-2014.
Eluf ta’ pulizija fil-belt ta’ Volgograd, ilbiera[, fittxew fuq il-mezzi tat-trasport pubbliku, minbarra li investigaw issewwieqa tal-vetturi privati fi ]mien meta li l-komunita lokali qed tipprova tistejqer mix-xokk ta]-]ew; attakki suwi/ida li se[[ew fi spazju ta’ 24 sieg[a, bejn nhar il-{add u t-Tnejn. L-a[[ar rapporti qalu li lmejtin fi]-]ew; attakki – fejn itterroristi laqtu stazzjon tal-ferrovija u trolleybus ippakkjata bil-[addiema – telg[u g[al 34, u meta g[adhom rikoverati lg[exieren tal-midruba li ;arrbu l-;rie[i serji. Ir-ronda tal-pulizija qed tkompli f’kull rokna ta’ Volgograd, b’aktar minn 5,000 a;ent g[allinfurzar tal-li;i jispi//aw stazzjonati fid-diversi zoni u fejn kienu qed jissie[bu mag[hom ilqawwiet tas-sigurta ‘riservi’. Min-na[a tieg[u, l-President tar-Russja, Vladimir Putin, li lbiera[ kien qed i[ejji biex jag[mel id-diskors tradizzjonali tal-Ewwel tas-Sena lill-pajji], [alef li ‘ji;;ieled lit-terroristi sakemm jeqridhom’. Filwaqt li l-ebda grupp ma [a responsabbilta g[ad-dmija, linvestigaturi jemmnu li te]isti konnessjoni konkreta bejn la[[ar attakki. Dan meta l-istess azzjonijiet qattiela kienu ‘simili’ g[all-a;ir pre/edenti tal-militanti I]lami/i li g[andhom ilba]ijiet tag[hom fl-in[awi tatTramuntana tal-Kawkasu.
Nirien kbar wara in/ident bil-ferroviji f’North Dakota L-ISTATI UNITI
Ferrovija li kienet qed tivvja;;a mill-Istat ta’ North Dakota spi//at involuta f’in/ident ma’ ferrovija o[ra u bir-ri]ultat li numru ta’ vaguni li kienu mg[obbijin bi]-]ejt spi//aw [adu n-nar, fost sensiela ta’ splu]jonijiet.
Filwaqt li ma kenux irrappurtati l-vittmi, l-uffi/jali lokali xorta [e;;ew lill-mijiet tar-residenti fil-belt ta’ Casselton – filvi/inanzi tal-istra;i – biex jo[or;u mill-in[awi b[ala prekawzjoni. Ir-rapporti qalu li l-ferrovija
bil-kunsinna ta]-]ejt baqg[et die[la ;o ferrovija o[ra li kienet i;;orr il-merkanzija, b’dan lin/ident ise[[ qrib [afna ta’ impjant tal-ethanol. Id-Dipartiment g[allEmer;enzi ta’ North Dakota, qal, intant, li [amsin vagun tal-
ferrovija bil-kunsinna ta]-]ejt kienu ‘ta[t kontroll’ i]da kien g[ad fadal ukoll l-g[exieren ta’ vaguni o[ra meqjusa b[ala theddida g[al-lokalita. Dan meta l-bidliet fit-temp kapa/i jwasslu g[al sitwazzjoni fejn ir-residenti jispi//aw
esposti g[ad-d[a[en li telg[in mill-in[awi tal-in/ident u fost il-periklu potenzjali g[assa[[a . Fl-istess [in, mistennija tkompli l-investigazzjoni dwar x’seta’ wassal g[all-[abta bejn ilferroviji.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
15
A{BARIJIET TA’ BARRA
Jin[elsu l-pri;unieri I}RAEL
L-awtoritajiet I]raeljani [elsu grupp ta’ 26 pri;uniera Palestinjani b[ala parti minn ftehim sponsorjat mill-Istati Uniti inti] biex jer;a’ jibda d-djalogu g[all-pa/i ‘dirett’ bejn l-avversarji tal-Lvant Nofsani. Ilpri;unieri ntlaqg[u minn follol kbar ta’ Palestinjani malli rritornaw f’Gaza u x-Xatt tal-Punent fost arja kbira ta’ /elebrazzjoni. L-I]raeljani kienu approvaw il-[elsien tal-pri;unieri fi tmiem il-;img[a i]da l-pro/ess in]amm lura g[al xi ;ranet biex jing[ata ]mien lill-qraba tal-vittmi talistess Palestisnjani biex jappellaw dwar id-de/i]joni. Il-pri;unieri me[lusa – li lkoll skuntaw minn dsatax sa tmienja u g[oxrin sena [abs – kienu nstabu [atja dwar qtil, inkella b’konnessjoni ma’ tentattivi g[al omi/idju, qabel da[al fisse[[ il-ftehim g[all-pa/i storiku ta’ Oslo, fl-1993.
L-I}VIZZERA> Membri tal-Artillerija tas-so/jeta Vleux Artilleurs de Geneve jisparaw il-kanuni antiki waqt il-200 /erimonja tar-Restawr ta’ :inevra fil-belt partikolari. L-avveniment ifakkar l-irtirar tal-Armata Fran/i]i ta’ Napuljun Bonaparte miz-zona u meta l-Izvizzeri [adu lura l-amministrazzjoni tar-Repubblika ta’ :inevra, fil-31 ta’ Di/embru tal-1813 (ritratt> EPA)
Tammetti serq u traffikar ta’ trabi
Tkompli l-istennija g[at-trasport ta’ kimi/i perikolu]i
I?-?INA
IS-SIRJA
Tabiba ?ini]a, b[alissa, g[addejja minn pro/ess tal-qorti rigward serq tat-trabi li kienu g[adhom kemm twieldu u fost akku]i li hi kienet bieg[et lillistess trabi lit-traffikanti tat-tfal. Zhang Shuxia qed twie;eb dwar il-bejg[ ta’ sebat itrabi wara li kienet infurmat lill-;enituri tag[hom li /-/kejknin kienu twieldu morda u fejn ikkonvin/iethom biex ‘i/eduhom’. Intant, Zhang ammettiet g[allakku]i fil-qorti ta’ Fuping, li tinsab fil-provin/ja ta’ Shaanxi, u meta numru ta’ suspettati o[ra f’dan il-ka] qed jin]ammu ta[t arrest. Il-ka] partikolari [are; fil-
bera[ wara li missier u omm kienu marru g[and il-pulizija u ]velaw is-suspetti li t-tarbija tag[hom kienet in[atfet. Sar mag[ruf ukoll li t-tabiba inkwistjoni rnexxielha tbieg[ isseba’ trabi (fosthom ]ew; tewmin) lit-traffikanti bejn Novembru tal-2011 u Lulju tal2013 – b’sitta minn dawn it-tfal, ma]-]mien, ikunu salvati u bittarbija l-o[ra (tifla) tispi//a tmut. Ta[t il-politika stretta ta/?ina li tamministra d-daqs talfamilji, l-parti kbira tal-koppji ?ini]i jistg[u jkollhom biss tfajjel wie[ed, u meta hemm ‘preferenza qawwija’ g[al trabi li jitwieldu b’sa[[ithom.
Vapuri tal-Norve;ja u dDanimarka li kienu qed jistennew biex jittrasportaw l-armi kimi/i tas-Sirja kellhom jirritornaw lura l-port, f’?ipru, fost sinjali li ma kienx se jintla[aq deadline importanti. Id-dawmien f’dan il-pro/ess mifhum li se[[ min[abba maltemp u x-xejriet imprevedibbli fil-gwerra /ivili tas-Sirja, b’kelliema anki jirreferu g[all-g[eluq tat-toroq (fis-Sirja) fejn l-a//ess sar impossibbli. Il-missjoni internazzjonali qed tistenna biex l-aktar kimi/i perikolu]i tas-Sirja jittie[du lejn il-port ta’ Latakja. Intant , id - deadline indikat jitqies b[ala ‘ l - ewwel
kapitlu ’ fi ftehim biex is Sirja //edi l - [a]na tal - arma menti kimi/i sa nofs is - sena d - die[la – u bil - ftehim ikun sponsorjat mill - Istati Uniti u r - Russja wara li , f ’ Awwissu , kienu sparati r - rokits mimli jin bil - gassijiet velenu]i lejn iz - zoni tar - residenzi madwar il - belt kapitali ta ’ Damasku u fejn kienu mietu l - mijiet ta ’ /ivili . Il-potenzi tal-Punent qalu, intant, li kienu ‘biss’ il-qawwiet tal-President Sirjan, Bashar alAssad, li seta’ wettaq attakk ta’ dan it-tip, i]da r-re;im ta’ Damasku baqa’ jinsisti li r-ribelli li jridu amministrazzjoni ;dida fis-Sirja ‘g[andhom ide-
jhom im/appsin bid-demm talinno/enti’. Skont il-pjan internazzjonali g[al di]arm, is-satelliti talAmerikani u l-kameras tassorveljanza ta/-?ini]i g[andhom isegwu l-progress tattrakkijiet tar-Russja, huma u jwasslu l-armi kimi/i mis-siti spe/ifi/i fis-Sirja lejn Latakja, li tinsab mal-kosta Sirjana malMediterran. L-imsemmija vapuri, mbag[ad, g[andhom jittrasportaw il-kimi/i lejn port, flItalja, qabel jitg[abbew fuq vapur tal-gwerra tal-Amerikani li jo[ro; bihom fl-ib[ra internazzjonali u fejn iridu jinqerdu bi pro/ess ta’ hydrolysis.
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
16
www.maltarightnow.com
TITWILA XENA INTERNAZZJONALI 2013
Il-Papa Benedittu jikkonkludi udjenza fi Pjazza San Pietru, fil-Belt tal-Vatikan. Dan il-Papa, fit-28 ta’ Frar, sar l-ewwel Kap tal-Kattoli/i li warrab mill-kariga mi]-]menijiet tal-medjuevu u wara li kkonferma li ma kienx fadallu s-sa[[a biex jaqdi din il-funzjoni (ritratt> EPA)
L-2013 bir-ritratti
Il-vapur tal-cruises ‘Costa Concordia’ jidher qrib il-g]ira ta’ Giglio, fl-Italja, wara li rnexxielhom jiddrittawha waqt pro;ett ta’ salvata;; mill-aktar delikat li se[[ f’Settembru li g[adda. Il-’Concordia’ kien dam g[oxrin xahar maqlub fuq il-;enb u mindu nkalja mal-blat, fit-13 ta’ Jannar tal-2012, bir-ri]ultat li tilfu [ajjithom 32 fost il-persuni li kienu fuqha (ritratt> EPA)
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
17
TITWILA XENA INTERNAZZJONALI 2013
Il-Papa Fran;isku, fit-13 ta’ Marzu, kien ikkonfermat b[ala l-266 Kap tal-Knisja Kattolika minflok il-Papa Benedittu u wara elezzjoni storika f’Ruma. L-eks Ar/isqof ta’ Buenos Aires, li jismu Jorge Mario Bergoglio u li kien elett fl-eta ta’ 76 sena, qed imexxi l-Knisja bi stil anqas formali u meta l-kuntatti regolari tieg[u ma/-/ittadin komuni qed iservu b[ala ispirazzjoni kbira (ritratt> EPA)
Membri ta’ skwadra medika jg[annqu lil xulxin wara li trattaw lill-vittmi tal-isplu]jonijiet tal-bombi li fil-15 ta’ April qatlu tlett persuni u [allew ‘il fuq minn mija feruti qalb il-folla li kienet qed issegwi l-Maratona ta’ Boston, fl-Istat Amerikan ta’ Massachusetts (ritratt> EPA)
Margaret Thatcher, il-Prim Ministru tar-Renju Unit bejn l-1979 u l-1990, mietet f’Londra fit-8 ta’ April wara attakk tal-puplisija u fl-eta ta’ 87 sena. Ir-ritratt qed juri l-pur/issjoni formali waqt il-funeral /erimonjali ta’ Thatcher fil-belt kapitali Britannika li kien organizzzat disat ijiem wara mewtha (ritratt> EPA)
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
18
A{BARIJIET TA’ BARRA
Jhedduha b’[ajjitha wara li ddefendiet l-esperimenti fuq l-annimali L-ITALJA
L-awtoritajiet Taljani qed jinvestigaw id-dettalji ta’ ka] fejn studenta li qed tbati minn marda rari kienet su;;etta g[al diversi theddid kontra [ajjitha wara li ddefendiet l-esperimenti medi/i li qed isiru fuq l-annimali. Caterina Simonsen, li g[andha 25 sena u tg[ix fil-belt ta’ Padova, qalet li r/eviet g[exieren ta’ ‘awguri’ ming[and in-nies li qed jixtiqulha l-mewt, minbarra mijiet ta’ messa;;i mimlijin bl-insulti u labbu] fuq il-pa;na tag[ha ta’ Facebook. Dan se[[ wara li Simonsen bag[tet ritratt tag[ha online bilmessa;;: ‘Irnexxieli ng[ix sa 25 sena grazzi g[ar-ri/erka (medika) ;enwina li tinkludi l-esperimenti fuq l-annimali’. Il-mara – li qed tistudja lmedi/ina veterinarja fl-
Universita ta’ Bologna – anki rrea;iet g[all-abbu] personali li qed tir/ievi bi/-/irkolazzjoni talvideos fuq l-Internet li juru lkundizzjoni tag[ha. Hi, intant, tg[id li qed tbati minn kundizzjoni ;enetika rari li ma t[allihiex tie[u n-nifs b[al [addie[or. Dan wara li Simonsen kitbet – fil-messa;; inizjali li bag[tet online fil-21 ta’ Di/embru – li ‘hi ma kellhiex tg[ix g[al aktar minn disa’ snin ming[ajr ir-ri/erka partikolari u meta grazzi g[all-esperimenti medi/i, tista’ tgawdi l-pre]ent u l-futur b[ala l-isba[ rigal’. Sadanittant, il-[sibijiet ta’ Simonsen li hi esprimiet fuq Facebook qanqlu gelgul ta’ kummenti aggressivi fil-konfront tag[ha u fejn u[ud qalu, fost o[rajn, ‘li d-dinja tkun post a[jar biha mejta’.
Qbil dwar ta[ditiet IS-SUDAN T’ISFEL
KYRGYZSTAN> Ra;el ibus lill-’Prin/ipessa tas-Sil;’ waqt parata qabel l-awgurju tas-Sena l-:dida f’Bishkek. Il-poplu partikolari qed ji//elebra dawn i]-]menijiet skont il-kultura Slavika u fejn g[andhom ‘Il-Missier tas-Sil;’ b[ala l-ekwivalenti tat-tradizzjonali Santa Klaws (ritratt> EPA)
Il-Mexxej tar-ribelli Sudani]i, Riek Machar, ikkonferma li g[andu jissie[eb f’ta[ditiet g[all-pa/i u wara li sostna li lqawwiet tieg[u rnexxielhom ja[tfu l-belt importanti ta’ Bor. Intant, Machar baqa’ ji/[ad li qatt sar kumplott kontra ttmexxija tal-President tas-Sudan t’Isfel, Salva Kiir, u meta l-kap tar-ribelli, qabel, kien qed jinsisti g[all-[elsien ta’ numru ta’ persuni li spi//aw arrestati fuq suspett li kienu involuti fl-allegat kolp ta’ stat. Il-President tal-Uganda,
Yoweri Museveni, hedded li jie[u azzjoni militari fil-konfront tar-ribelli Sudani]i f’ka] li ma kellhomx jaqblu dwar ftehim g[al waqfien mill-;lied malqawwiet ta’ Kiir sal-a[[ar tal;urnata u fost stennija g[al pro/ess ;did ta’ ta[ditiet. Intant, il-President Kiir, fla[[ar intervista tieg[u, /a[ad g[all-possibbilta li jaqsam ilpoter ma’ Machar b[ala kundizzjoni biex tieqaf il-vjolenza tala[[ar ;img[atejn li swiet il[ajja ta’ mill-anqas elf ru[ fisSudan t’Isfel.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
19
A{BARIJIET TA’ BARRA
L-ISTATI UNITI> :urnalisti fi New York jie[du ritratti tal-Ballun tal-Kristall li, b[al kull sena, g[andu jitni]]el mill-g[oli, quddiem il-follol li l-lejla se jippakkjaw Times Square biex ji//elebraw l-ewwel ftit sekondi tal-2014. Il-ballun hu ddesinjat b’mod li jaqbad id-dawl rifless u fejn jipprodu/i kalejdoskopju ta’ lwien spettakolari (ritratt> EPA)
SPANJA> Arlo;;ar jirregola l-[in waqt li jispezzjona l-Arlo;; Tradizzjonali tas-Sena l-:dida fil-Pjazza ta’ Puerta del Sol, f’Madrid. Fl-a[[ar ta’ kull sena, eluf kbar ta’ nies jiltaqg[u f’din il-pjazza (b’miljuni jsegwu l-avveniment fuq it-televi]joni) biex jisimg[u d-daqq kronometriku tal-qniepen mas-seb[ tal-Ewwel ta’ Jannar (ritratt> EPA)
L-INDJA> Ra;el jipprodu/i sett ta’ tajr spe/jali b[ala mod uniku kif jilqa’ s-sena l-;dida. Dan ir-ritratt ittie[ed fil-workshop tal-istess ra;el li jinsab fil-belt ta’ Amritsar (ritratt> EPA)
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
20
ATTWALITÅ
Il-Messa;; tal-Papa Fran;isku g[a/-?elebrazzjoni tal-XLVII JUM DINJI TAL-PA?I - 1 TA’ JANNAR 2014
Il-fraternità hi l-pedament u t-triq g[all-pa/i
(1)
Traduzzjoni minn Fr Anton Azzopardi S.J.
1. F’dan l-ewwel messa;; tieg[i g[all-Jum Dinji tal-Pa/i nixtieq nindirizza lil kul[add, individwi u popli, l-awguri tieg[i g[alle]istenza mimlija fer[ u tama. Fil-fatt fil-qalb ta’ kull ra;el u ta’ kull mara hemm tinstab ixxewqa ta’ [ajja mimlija, u din g[andha ix-xenqa, li ma tistax tkun meqruda, ta’ fraternità, li t[e;;eg g[all-g[aqda mal-o[rajn fejn insibu mhux g[edewwa jew rivali, i]da a[wa li nilqg[u u n[addnu. Fil-fatt, il-fraternità hija dimensjoni essenzjali tal-bniedem, ilbniedem li huwa kewn ([lejqa) razzjonali. Din il-konnoxxenza [ajja ta’ din ir-relazzjoni twassalna biex in[arsu lejn kull persuna u nittrattawha b[ala o[tna u [una; ming[ajr dan ma jkunx possibbli li timbena so/jetà ;usta, u li jkun hemm pa/i solida u dejjiema. U tajjeb li niftakru malajr li l-fraternità tibda billi hi stess titg[allem we[idha f’;uf il-familja, fuq kollox grazzi g[ar-rwoli responsabbli u komplementari tal-membri kollha, spe/jalment tal-missier u talomm. Il-familja hija l-g[ajn ta’ kull fraternità, u g[alhekk hija wkoll ilpedament u t-triq ewlenija talpa/i; g[aldaqstant, mill-istess vokazzjoni tag[ha ddakkar iddinja bl-im[abba tag[ha. Numru dejjem jikber ta’ interkonnessjonijiet u ta’ kommunikazzjoni li jdawru l-pjaneta tag[na jag[mel aktar evidenti li nag[rfu l-unità u s-sehem tad-destin komuni bejn in-nazzjonijiet tad-dinja. Naraw li fid-dinami]mi talistorja, g[alkemm bid-diversità ta’ razez, ta’ so/jetajiet u ta’ kulturi, hemm hekk mi]rug[a l-vokazzjoni li tifforma komunità mag[mula minn a[wa li jilqghu lil xulxin u jie[du [sieb wie[ed talie[or. I]da din il-vokazzjoni hija ukoll illum spiss mi/[uda u mgiddba mill-fatti, f’dinja karatterizzata minn dik il-“globalizzazzjoni talindifferenza” li bil-mod il-mod “iddarrina” g[at-tbatija tal-ie[or, u hekk ning[alqu fina nfusna. F’[afna partijiet tad-dinja, jidher li ma hemmx waqfien g[allksur tad-drittijiet umani fundamentali, fuq kollox tad-dritt tal[ajja u dak tal-libertà ta’ reli;jon. Il-fenomenu tra;iku tat-traffikar
Dehra tal-[erba li bomba qawwija g[amlet fir-ra[al ta’ Madalla – attakk fuq l-Insara li jattendu g[al servizzi reli;ju]i fil-Knisja iddedikata lil Santa Tere]a
tal-esseri umani, li fuq [ajjithom u d-disperazzjoni tag[hom jispekulaw persuni bla skrupli, jirrappre]enta e]empju inkwetanti. Mal-gwerer li jsiru u l-;lied blarmi, hemm ukoll dawk li jidhru anqas krudili, i]da mhumiex, fejn il-;lied isir fuq kamp ekonomiku u finnanzjarju, b’me]]i mhux anqas qerrieda ta’ [ajja, ta’ familji u ta’ negozji. Il-globalizzazzjoni, b[alma kien stqarr Benedittu XVI, i;;ibna aktar vi/ini ta’ xulxin, i]da ma tag[milniex aktar a[wa. Barra minhekk, il-[afna sitwazzjonijiet ta’ disproporzjon, ta’ faqar u ta’ in;ustizzja juru mhux biss nuqqas profond ta’ fraternità, imma ukoll li ma hemmx il-kultura tas-solidarjetà. Ideolo;iji ;odda, karatterizzati mill-individwali]mu mxerred, lego/entri]mu u l-konsumeri]mu materjalista jdg[ajfu l-irbit so/jali u jsa[[u dik il-mentalità tal-“[ela” li twassal g[at-tmaqdir u g[allabbandun tal-aktar dg[ajfa u ta’ dawk li ji;u meqjusa b[ala “inutli”. Hekk il-konvivenza umana ssir dejjem aktar tixba[ biss l-idea pragmatika u egoista li naghtik sakemm taghtini.
Fl-istess [in jidher /ar li wkoll il-filosofiji kontemporanji jifsg[u nkapa/i li jipprodu/u rabtiet awtenti/i ta’ fraternità, g[ax fraternità li ma jkollhiex riferiment g[al Missier komuni li jkun b[ala l-pedament a[[ari, ma jirnexxilhiex i]]omm [ajja. Fraternità vera fost il-bnedmin tissupponi u tesi;i paternità traxxendentali. Malli tkun rikonoxxuta din il-paternità, tissa[[a[ il-fraternità fost il-bnedmin, ji;ifieri li l-bniedem isir “proxxmu” li jie[u [sieb tal-ie[or. “Fejn hu [uk” (:en 4, 9) 2. Biex nifhmu a[jar din ilvokazzjoni tal-bniedem g[all-fraternità, u biex nag[rfu b’mod aktar adegwat it-tfixkiliet li l-bniedem jiltaqa’ mag[hom biex iwettaq (din il-fraternità), u jindividwalizza t-toroq [a jeg[leb dawn it-tfixkiliet, huwa fundamentali li l-bnie-
dem i[alli lilu nnifsu jkun immexxi mit-tag[rif tad-disinn t’Alla kif hu pre]entat b’mod eminent fl-Iskrittura. Skont ir-rakkont tal-bidu, ilbnedmin kollha ;ejjin minn :enituri komuni, minn Adam u Eva,
koppja ma[luqa minn Alla skont limma;ini u x-xeb[ tieg[u (ara :en1, 26) u li minnhom twieldu Kajin u Abel. Fil-;rajja ta’ din lewwel familja naqraw il-bidu tasso/jetà, l-evoluzzjoni tar-relazzjonijiet bejn il-persuni u l-popli. Abel kien rg[aj, Kajin gabillot. L-identità profonda, u, mag[ha, ilvokazzjoni tag[hom, hija dik li jkunu a[wa, g[alkemm diversi flattività, fil-kultura tag[hom, u filmod kif i;ibu ru[hom m’Alla u mal-[olqien. Imma l-qtil ta’ Abel minn Kajin jixhed tra;ikament i/-/a[da radikali tal-vokazzjoni li jkunu a[wa. Il-;rajja tag[hom (ara :en 4, 1-16) turi bi/-/ar ix-xog[ol diffi/li li g[alih il-bnedmin kollha huma msej[in, li jkunu mag[qudin, u li jie[du [sieb wie[ed tal-ie[or. Kajin ma jilqax il-predilezzjoni ta’ Alla lejn Abel g[ax dan offra ’l Alla l-a[jar millmer[la tieg[u – “il-Mulej laqa’ ’l Abel u l-offerta tieg[u, i]da ma laqax ’l Kajin u l-offerta tieg[u” (:en, 4, 4-5) – u qatlu min[abba lg[ira. B’dan il-mod ji/[ad li jag[raf lilu nnifsu b[ala [u [uh, li jkollu po]itivament x’jaqsam mieg[u, li jg[ix quddiem Alla, u li
jassumi r-risponsabiltajiet propriji tal-kura u protezzjoni tal-ie[or. G[all-mistoqsija “Fejn hu [uk?”, li Alla staqsa lil Kajjin, filwaqt li jitolbu kont ta’ g[emilu, Kajin iwie;eb: “Ma nafx. Forsi jien g[assa ta’ [ija?” (:en 4,9). Imbaghad, tg[idilna il-:enesi, “Kajin telaq minn quddiem ilMulej (4, 16).” Wie[ed jistaqsi dwar il-motivi profondi li ;ag[lu lil Kajin biex ma jag[rafx ir-rabta ta’ fraternità u, mag[ha, ir-rabta ta’ re/ipro/ità u ta’ komunjoni li kienet torbtu ma’ [uh Abel. Alla nnifsu jakku]a u j/anfar lil Kajin li kien i]omm ru[u qrib il[a]en: “id-dnub huwa fil-bieb tieg[ek” (:en 4, 7). B’danakollu, Kajin, jirrifjuta li jo[odha kontra il-[a]en, u xorta wa[da jidde/iedi li “j[ebb g[al [uh Abel” (:en 4, 8) u jkasbar il-pjan t’Alla. Hekk huwa sfratta l-vokazzjoni ori;inali tieg[u li jkun iben Alla u li jg[ix il-fraternità. Ir-rakkont ta’ Kajin u Abel jg[allem li fl-umanità hemm miktuba l-vokazzjoni tal-fraternità, i]da wkoll il-possibbiltà drammatika tat-tradiment tag[ha. Dan jixhidulna l-egoi]mu ta’ kuljum, li hu il-ba]i ta’ [afna gwerer u [afna in;ustizzji: fil-fatt, [afna r;iel u nisa jmutu b’idejn [uthom li ma jag[rfuhomx b[ala tali, ji;ifieri b[ala bnedmin mag[mula g[ar-re/ipro/ità, g[allkomunjoni u g[ad-don. “U intom lkoll a[wa” (Mt 23, 8) 3. Tqum wa[eda l-mistoqsija: jistg[u qatt l-ir;iel u n-nisa ta’ din id-dinja jilqg[u g[alkollox din ixxewqa ta’ fraternità li Alla lMissier nissel fihom? Jirnexxilhom bil-qawwa tag[hom biss jeg[elbu l-indifferenza, legoi]mu, l-mibg[eda, u jilqg[u ddiffferenzi le;ittimi li jikkatterizzaw l-a[wa r;iel u nisa? Waqt li nag[mlu parafrasi talkliem tal-Mulej :esù, inkunu nistg[u nissintetizzaw it-twe;iba li jag[tina: la darba hemm Missier wie[ed, li hu Alla, intom lkoll a[wa (ara Mt 23, 8-9). L-g[erq talfraternità jinstab fil-paternità t’Alla. Mhix kwistjoni ta’ xi paternità :enerika, vaga u storikament ineffika/i, i]da wa[da ta’ m[abba personali, f’waqtha u straordinarjament konkreta, hi dik t’ Alla g[al pa;na 21
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
21
ATTWALITÅ
Il-Messa;; tal-Papa Fran;isku g[a/-?elebrazzjoni tal-XLVII JUM DINJI TAL-PA?I - 1 TA’ JANNAR 2014
Fid-dinja fadal [afna faqar u in;ustizzji minn pa;na 20
g[al kull bniedem (ara Mt 6, 2530). G[alhekk, hi paternità li ti;;enera b’mod effika/i il-fraternità, g[aliex l-im[abba t’Alla, meta tkun milqug[a ssir l-agent laktar qawwi tat-trasformazzjoni tal-e]istenza u tar-relazzjonijiet ta’ wie[ed ma’ l-ie[or, tifta[ il-bnedmin g[as-solidarjetà u g[all-kondivi]joni attiva. B’ mod partikulari ng[idu li lfraternità umana hija ri;enerata fi Kristu u minn Kristu bil-mewt u lqawmien tieg[u mill-imwiet. Issalib huwa “l-imkien” definittiv tal-ba]i tal-fraternità, il-fraternità li l-bnedmin mhumiex fi grad li jnisslu wa[idhom. :esù Kristu li [a fuqu nnifsu nnatura umana biex jifdiha, waqt li j[obb lill-Missier sal-mewt anzi sal-mewt tas-salib (ara Fil 2, 8), permezz tal-qawmien tieg[u jer;a’ jibnina b[ala umanità ;dida f’komunjoni s[i[a mar-rieda t’Alla, mal-pjan tieg[u ta’ reali]]azzjoni s[i[a tal-vokazzjoni g[all-fraternità. :esù jer;a’ jie[u sa mill-bidu ilpjan tal-Missier waqt li jag[raf lilu l-primat fuq kull [a;a. I]da Kristu, meta jintelaq g[all-mewt g[allim[abba tal-Missier, isir prin/ipju ;did u definittiv tag[na lkoll, imsej[in u mag[rufin minnU b[ala a[wa g[aliex ulied tal-istess Missier. Huwa hu l-istess Patt, l-ispazju personali tar-rikon/iljazzjoni talbniedem m’Alla u tal-a[wa bejniethom. Fil-mewt ta’ :esù fuq issalib hemm ukoll ir-reb[a kotrana fuq il-firda bejn il-popli, bejn ilpoplu tal-Patt u il-poplu tal-:entili li kien m/a[[ad mit-tama g[aliex sa dak il-mument dawn kienu baqg[u barranin g[all-pattijiet talWeg[da. Kif naqraw fl-Ittra lill-Efesin, :esù Kristu huwa Dak li fih jirrikon/iljaw ru[hom il-bnedmin kollha. Huwa hu l-pa/i, billi minn ]ew; popli g[amel poplu wie[ed, ;arraf il-[ajt li kien jifridhom, li hu l-mibg[eda. Huwa [alaq fih innifsu poplu wie[ed, bniedem wie[ed ;did, umanità wa[da ;dida. (ara 2, 14-16). Min jilqa’ l-[ajja ta’ Kristu u jg[ix fiH, jag[raf ’l Alla b[ala Missier u jag[ti lilu nnifsu kollu kemm hu ’l Alla u j[obbu fuq kollox. Il-bniedem rikon/iljat jara f’Alla il-Missier ta’ kul[add, u b[ala konsegwenza jkun m[ajjar
Fid-dinja g[ad hawn [afna u [afna faqar... il-bniedem hu fiddover li ji;;ieled il-faqar u li t-tqassim tal-;id ikun fost kul[add
jg[ix fraternità li hi miftu[a g[al kul[add. Fi Kristu, il-bniedem l-ie[or hu milqug[ u ma[bub b[ala iben jew bint Alla, b[ala [u jew o[t, mhux b[ala barrani, u wisq anqas b[ala avversarju, jew sa[ansitra g[adu. Fil-familja t’Alla, fejn il-bnedmin kollha huma ulied tal-istess Missier, g[ax imlaqqmin fi Kristu, ulied tal-Iben, ma hemm ebda “[ajjiet g[all-iskart”. Kollha jgawdu dinjità indaqs u intan;ibbli. Kollha ma[bubin minn Alla, kollha mifdija mid-demm ta’ Kristu, Kristu li miet fuq is-salib u li re;a’ qam g[al kul[add. Din hi r-ra;uni l-g[ala ma nistg[ux nibqg[u indifferenti quddiem id-destin tala[wa. Il fraternità, fundament u triq g[all-pa/i 4. Wara dak li g[idna, fa/li nifhmu li l-fraternità hija pedament u triq g[all-pa/i. L-En/ikliki so/jali tal-Prede/essuri tieg[i joffru g[ajnuna valida f’dan is-sens.
Ikun bi]]ejjed ner;g[u n[arsu lejn id-definizzjonijiet ta’ pa/i filPopulorum progressio ta’ Pawlu VI, jew fil-Sollicitudo rei socialis ta’ ;wanni Pawlu II. Fl-ewwel wa[da nsibu li l-i]vilupp integrali tal-popli huwa l-isem ;did talpa/i. Fit-tieni, li l-pa/i hija opus
solidaritatis (frott is-solidarjetà) Pawlu VI jis[aq li mhux biss ilpersuni, imma wkoll inNazzjonijiet g[andhom jiltaqg[u bejniethom fi spirtu ta’ fraternità. U jkompli jfisser: “F’din il-komprensjoni u [biberija re/iproka, f’din il-komunjoni qaddisa a[na g[andna (….) na[dmu flimkien biex jibnu il-;ejjieni komuni talumanità”. Dan id-dmir imiss fl-ewwel post lil dawk li huma favoriti fil-[ajja. Id-dmirijiet tag[hom g[andhon lg[eruq fil-fraternità umana u soprannaturali u huma pre]entati ta[t tlett aspetti: id-dmir tas-solidarjetà, li tesi;i li n-Nazzjonijiet sinjuri jg[inu lil dawk li huma anqas ]viluppati; id-dmir tal;ustizzja so/jali li te[tie; it-tfassil mill-;did b’mod aktar ;ust tarrelazzjonijiet difettu]i bejn popli qawwija u popli dg[ajfa; u d-dmir ta’ karità universali li timplika lpromulgazzjoni ta’ dinja aktar umana g[al kul[add fejn kulhadd ikollu xi [a;a x’jag[ti u x’jie[u lura, bla ma l-progress ta’ na[a jo[loq tfixkil g[all-i]vilupp talo[ra G[alhekk, jekk nikkunsidraw ilpa/i b[ala frott is-solidarjetà, blistess mod ma nistg[ux na[sbu li l-fraternità mhijiex il-pedament prin/ipali tieg[u. Il-pa/i, jis[aq
:wanni Pawlu II, hija ;id indivi]ibbli. Jew hi tajba g[al kul[add jew mhi tajba g[al [add. Tista’ tkun realment konkwistata u tkun ta’ vanta;; b[ala l-a[jar kwalità tal-[ajja u b[ala ]vilupp laktar uman u sostenibbli biss jekk tit[addem minn kul[add b’ “determinazzjoni solida u perseveranti b’impenn g[all-;id komuni”. Dan jimplika li ma nkunux immexxija mill-“konkupixxenza tal-profitt” u mill-“g[atx talpoter”. Hemm b]onn li jkun hemm disponibbiltà li wie[ed “jintilef” g[all-ie[or minflok ma jisfruttah, u li jaqdih minflok ma ja[qru g[all-vanta;; tieg[u, (...) “L-ie[or” – persuna, poplu jew nazzjon m’g[andux ikun meqjus b[ala bi//a g[odda, biex tisfrutta bi prezz baxx il-kapa/ità taxxog[ol u tar-re]istenza fi]ika tieg[u, u wara tarmih meta ma jservix aktar; i]da g[al kuntrarju g[andu jitqies b[ala wie[ed b[alna, “wie[ed li jg[inna”. Is-solidarjetà nisranija tippresupponi li l-proxxmu jkun ma[bub mhux biss b[ala esseri uman biddrittijiet tieg[u u bl-ugwaljanza fundamentali tieg[u quddiem kul[add, i]da wkoll (b[ala) xbieha [ajja ta’ Alla l-Missier, mifdi biddemm ta’ :esù Kristu u mqieg[ed ta[t l-azzjoni permanenti talIspirtu s-Santu, b[ala [ija ie[or. “Hekk il-konoxenza tal-paternità komuni t’Alla, tal-fraternità tal-bnedmin kollha fi Kristu, “ulied fl-Iben”, tal-pre]enza u talazzjoni vivifikanti tal-Ispirtu sSantu, tag[ti – kif ifakkarna :wanni Pawlu II – lill-[arsa tag[na fuq id-dinja b[all-kriterju ;did biex jinterpretaha, u biex jittrasformaha. Fraternità ti;i qabel biex t[arbat il-faqar 5. Fil-Caritas in veritate lPrede/essur tieg[i fakkar lid-dinja li kaw]a importanti tal-faqar huwa n-nuqqas ta’ fraternità. F’[afna
so/jetajiet qed nesperjenzaw faqar relazjonali profond li ;ej minn nuqqas ta’ relazzjonijiet solidi familjari u komunitarji. B’dispja/ir kbir ;ewwa fina qed naraw li diversi forom ta’ niket, ta’ emar;inazzjoni, ta’ solitudni u ta’ forom varji ta’ dipendenza patolo;ika qed jikbru. Nistghu neg[elbu faqar b[al dan biss billi ner;g[u nsibu u nivvalorizzaw irrelazzjonijiet fraterni fil-qalba talfamilji u tal-komunitajiet, naqsmu
l-fer[ u n-niket, id-diffikultajiet u s-su//essi li je]istu fil-[ajja talpersuni. Barra dan, jekk minn-na[a qed naraw li l-faqar assolut qed jonqos, min-na[a l-o[ra ma nistg[ux ma nag[rfux li qed jikber serjament il-faqar relattiv, ji;ifieri nnuqqas ta’ ugwaljanza bejn persuni u gruppi li jg[ixu f’zona determinata jew f’kuntest so/jokulturali determinat. F’dan is-sens, huma ta’ g[ajnuna l-pjani politi/i effika/i li j;ibu ’l quddiem il-prin/ipju talfraternità, billi ji]guraw lill-persuni – indaqs fid-dinjità u fid-drittijiet fundamentali tag[hom – li jersqu g[all-“kapitali”, g[asservizzi, g[all-g[ejjun edukattivi, sanitarji, teknolo;i/i sabiex kull wie[ed ikollu l-opportunità li jesprimi u jwettaq il-pjan ta’ [ajtu u jkun jista’ ji]viluppa bis-s[ih lilu nnfifsu b[ala persuna. Nag[rfu wkoll il-[tie;a ta’ politika li tfittex biex ittaffi l-isproporzjon e//essiv tal-qlig[. M’ g[andniex ninsew it-tag[lim talKnisja fuq l-hekk imsej[a ipoteka so/jali li jekk skont San Tumas t’Akwinu huwa le/itu anzi ne/essarju li l-bniedem ikollu lpropjietà tal-beni”; g[all-u]u, ilbniedem jippossedi dan il-beni mhux biss b[ala tieg[u proprju, i]da ukoll b[ala komuni, ji;ifieri li minnu jista’ jgawdi mhux biss hu i]da ukoll igawdu l-o[rajn”. Fl-a[[ar, hemm mod ie[or biex i;;ib ’il quddiem il-fraternità – u hekk ixxejjen il-faqar – mod li g[andu jkun fil-ba]i tal-modi lo[ra kollha. Huwa d-distakk li wie[ed jag[]el li jg[ix fi stil ta’ [ajja moderat u essenzjali, dak ta’ min jaqsam il-;id li g[andu, u hekk jirnexxilu jesperimenta ilkomunjoni fraterna mal-o[rajn. Dan hu ba]ikament li timxi wara :esù Kristu, u tkun verament nisrani. Dan hu l-ka] mhux biss tal-persuni kkonsagrati li j[addnu il-vot tal-faqar, imma wkoll ta’ [afna familji u ta’ [afna /ittadini responsabbli li jemmnu fermament li hija bir-relazzjoni fraterna mal-proxxmu li wie[ed jakkwista l-;id laktar prezzju]. (It-test s[i[ ta’ dan id-diskors tal-Papa Fran;isku fl-okka]joni ta’ Jum il-Pa/i 2014 ikompli u jintemm fil-[ar;a ta’ g[ada ta’ In-Nazzjon.)
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
22
TV#RADJU
06>00
Mer[ba Sena :dida Radio 101 Breakfast Club b’waqfiet g[al Sports News fis-06>45, A[barijiet fis-07>00 u fit-08>00< 0740 Anali]i tal-:urnali< Avvi]i tal-Mejtin u Angelus fit-07>55)
08>00 08>05 09>00 10>30 12>00 12>30 15>00 18>00 18>30 20>00 01>20
A[barijiet fil-Qosor (ikompli) 101 Breakfast Club New Year’s Special :rajjiet 2013 A[barijiet Spe/jali Italomix - L-aqwa tal-2013 Michael Treeby L-aktar diski popolari tal-2013 George Galea A[barijiet Bdew is-sena fil-qu//ata Fuzzbox - New Year’s Special Mu]ika kontinwa
G[at-tfal fuq il-Cable Disney Channel
Jim Jam
Una mamma per amica
07:05 - Dog With a Blog 07:35 Aladdin 09:05 - Jessie 09:25 Wolfblood 09:50 - The Suite Life on Deck 10:15 - A.N.T. Farm 10:35 Austin & Ally 11:00 - Shake It Up! 11:25 - That’s So Raven 11:45 Jessie 12:10 - Good Luck Charlie 12:35 - Aladdin 14:00 - PrankStars 14:10 - Violetta 15:00 - A.N.T. Farm 15:20 - Mako Mermaids: An H2O Adventure 15:45 - Wolfblood 16:10 - Jessie 16:30 - Good Luck Charlie 16:55 - Dog With a Blog 17:20 Violetta 18:05 - Jessie 18:30 - My Babysitter’s a Vampire 18:50 Wolfblood 19:15 - Gravity Falls 19:40 - Shake It Up! 20:00 - Austin & Ally 20:25 - A.N.T. Farm 20:50 Good Luck Charlie 21:10 - Wizards of Waverly Place 21:35 - Wizards of Waverly Place 22:00 - The Suite Life of Zack & Cody 22:20 - The Suite Life of Zack & Cody 22:45 Sonny With a Chance 23:05 - Sonny With a Chance 23:30 - The Suite Life on Deck 23:50 - The Suite Life on Deck.
07:00 - Nouky & Friends 07:05 Rubbadubbers 07:15 - Oswald 07:30 - Fluffy Gardens 07:45 Jarmies 08:00 - Kipper 08:20 - Mio Mao 08:25 - What’s The Big Idea? 08:30 - Gazoon 08:40 - Wobblyland 08:45 - Igloo-Gloo 09:00 - Heroes of the City 09:15 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 09:40 - Benjamin’s Farm 09:45 - My Animal Friends 10:00 - See the Sea 10:05 - Lots & Lots Of... 10:20 - Bob the Builder 10:30 - Fireman Sam 10:40 - Thomas and Friends 10:50 See the Sea 10:55 - Nouky & Friends 11:00 - Rubbadubbers 11:10 - Pingu 11:15 - Tiny Planets 11:20 - Pingu 11:25 - Tiny Planets 11:30 - Monkey See, Monkey Do 11:40 - Barney & Friends 12:10 - Fluffy Gardens 12:25 - Jarmies 12:40 - Mio Mao 12:45 - What’s The Big Idea? 12:50 - Heroes of the City 13:05 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 13:30 - Kipper 13:50 - Gazoon 14:00 - Wobblyland 14:05 - IglooGloo 14:20 - Benjamin’s Farm 14:25 - My Animal Friends 14:40 See the Sea 14:45 - Lots & Lots Of... 15:00 - Fluffy Gardens 15:15 Jarmies 15:30 - Angelina Ballerina 15:45 - Monkey See, Monkey Do 15:55 - Barney & Friends 16:25 Pingu 16:30 - Tiny Planets 16:35 Pingu 16:40 - Tiny Planets 16:45 Igloo-Gloo 17:00 - Bob the Builder 17:10 - Fireman Sam 17:20 Thomas and Friends 17:30 - See the Sea 17:35 - Tork 17:45 - Dougie in Disguise 17:55 - Slim Pig 18:05 Heroes of the City 18:20 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 18:45 - What’s The Big Idea? 18:50 - Nouky & Friends 18:55 - My Animal Friends 19:10 - See the Sea 19:15 - Lots & Lots Of... 19:30 Monkey See, Monkey Do 19:40 Barney & Friends 20:10 Wobblyland 20:15 - Dougie in Disguise 20:25 - Slim Pig 20:35 Connie the Cow 20:45 - Angelina Ballerina 21:00 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 21:25 - Heroes of the City 21:40 - What’s The Big Idea? 21:45 - Pingu 21:50 - Tiny Planets 21:55 - Pingu 22:00 Bob the Builder 22:10 - Fireman Sam 22:20 - Thomas and Friends 22:30 - See the Sea 22:35 - Dougie in Disguise 22:45 - Slim Pig 22:55 Connie the Cow 23:05 - Tork 23:15 - Benjamin’s Farm 23:20 - My Animal Friends.
Serie li bdiet tintwera g[all-ewwel darba fl-Istati Uniti fis-sena 2000 sas-sena 2007 u b’kollox fiha seba’ sta;uni. Is-sabi[ ta’ din l-istorja hi li ]-]ew; protagonisti, l-omm u l-bin, Lorelai (Lauren Graham) u Rory (Alexis Bledel). Is-sabi[ ta’ din l-istorja hi l-mod ta’ kif ti;i muriha r-rabta li hemm bejn l-omm u l-bint spe/jalment f’mumenti diffi/li li jkunu se jg[addu minnhom.
Nickledeon
07:05 - Winx Club 07:30 SpongeBob SquarePants 07:55 - The Fairly OddParents 08:20 - Go, Diego, Go! 08:45 - Umizoomis 09:10 - Tickety Toc 09:28 Little Kingdom 09:35 - PAW Patrol 10:00 - Dora the Explorer 10:25 - Little Kingdom 10:35 - Olive the Ostrich 10:50 - Bubble Guppies 11:15 - The Fairly OddParents 11:40 - T.U.F.F. Puppy 12:05 - Totally Spies! 12:30 - iCarly 12:55 - Victorious 13:20 Big Time Rush 13:45 - Sponge Bob SquarePants 14:10 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 14:40 - The Penguins of Madagascar 15:05 - The Penguins of Madagascar 15:30 - SpongeBob SquarePants 16:20 - Victorious 16:45 - iCarly 17:10 - Big Time Rush 17:35 Totally Spies! 18:00 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 18:25 - The Penguins of Madagascar 18:50 - The Fairly OddParents 19:15 - Robot and Monster 19:40 Victorious 20:05 - iCarly 20:30 SpongeBob SquarePants 20:55 Avatar: The Legend of Aang 21:45 - Big Time Rush 22:10 - The Penguins of Madagascar 22:35 The Penguins of Madagascar 23:00 - iCarly 23:50 - Victorious.
- La 5, 19>30
TVM 1
Raiuno
06:30 - Xpla[[mal[ajt 08:00 - Malta u lil hinn minnha 09:30 - A Celebration of MGM Classics 11:35 - The Royal Variety Performance 2013 12:00 - News 12:10 - The Royal Variety Performance 2013 14:15 - News 14:20 - Deceduti 16:30 - Spy Kids 18:00 - News 18:10 Serendipity (Film 2001) 20:00 News 20:40 - The Sound of Music 23:05 - News 23:25 - I]d’mmamentripero.
07:00 - TG 1 07:10 - Unomattina 07:30 - TG 1 L.I.S. 07:33 - Unomattina 07:50 - Che tempo fa 07:52 - Unomattina 08:00 - TG 1# Che tempo fa 08:27 Unomattina 09:00 - TG 1# Che tempo fa 09:06 - Unomattina 09:20 - Linea Verde Meteo Verde 09:25 - Dalla Basilica di
TVM 2
06:30 - Euronews 07:00 - A[barijiet# Sports# Rapport tat-temp 09:00 Quddiesa 10:00 - Maratona b’risq idDar tal-Providenza 15:00 - AFM Concert 16:20 - Meta morna l-Mellie[a 18:30 - Viva Verdi 20:00 - Madwarna 20:30 - A[barijiet g[al persuni neqsin mis-smieg[ 20:40 - Maratona b’risq idDar tal-Providenza. ONE
08:45 - Teleshopping 09:00 - Sieg[a }mien 10:15 - Teleshopping 11:15 Aroma Mattina 12:30 - One News 12:40 - It-Tfal 13:30 - Il-Klikka 16:15 Teleshopping 16:30 - Fil-K/ina ma’ Malcolm 17:00 - Fashion Fever 17:30 One News 17:40 - Aroma Kichen 19:30 - One News # Sports# Rapport tat-temp# Finanzi 20:15 - Snajja Maltin 20:35 One News - Round up 2013 21:45 Ilsien in-Nisa 23:30 - One News# Rapport tat-temp. Smash
07:00 - News 07:40 - Er;a’ Lura 08:40 - News 09:00 - {abbejtek 10:00 - K/ina ma’ Farah 10:50 - TSN Teleshopping 13:00 - A to Z Teleshopping 14:20 Ma’ Majsi 16:10 - K/ina ma’ Farah 17:10 - Er;a’ Lura 17:50 - A[barijiet ta’ Barra 18:15 - Bingo 75 18:40 Teleshopping 19:00 - News 19:30 Dokumentarju 20:30 - D Bride 21:30 M’ intix Wa[dek 22:00 - News 22:30 Poker.
San Pietro in occasione della Giornata Mondiale della Pace, Santa Messa e Recita dell’Angelus di Papa Francesco 12:20 - Eurovisione 12:21 - In diretta dak Teatro La Fenice di Venezia Concerto Capodanno 13:30 Telegiornale 14:00 - TG 1 - Economia 14:10 - Heidi (Film) 15:56 - Che tempo fa# TG 1 16:15 - Napoli Prima e Dopo 18:50 - L’Eredita’ 20:00 - Telegiornale 20:30 - Affari Tuoi 21:10 - La carica dei 101 22:45 - TG 1 60 secondi 22:50 - KPax - Da un altro Mondo (Film) 00:45 TG 1 Notte# Che tempo fa. Raidue
07:06 - Il Poccolo principe 07:30 - Trilli e il tesoro perduto 08:38 - Cartoon Flakes 08:50 - Mucche alla riscossa (Film) 09:13 - Cartoon Flakes 10:00 Meteo 2# TG 2 Dossier 10:50 Medicina 33 11:00 - I fatti vostri 13:00 - TG 2 Giorno 13:30 - Concerto di Capodanno 15:40 - The Good Witch’s Family - Una nuova vita per Cassie 17:10 - Catalina Island 17:45 - TG 2 Flash L.I.S.# TG Sport# TG 2 18:45 N.C.I.S. - Una visita inattesa # Protezione testimoni 20:30 - TG 2 21:00 - LOL :-) 21:10 - Unici andrea Bocelli, l’avventura di una voce 23:15 TG 2 23:30 - Razza Umana 00:50 - The Aviator (Film). Raitre
06:58 - Morning News 08:00 - Quando tramonta il sole (Film) 09:30 - Il gustiziere di mezzogiorno 11:10 - TG 3 minuti 11:15 - New York New York 11:58 - Meteo 3# TG 3 12:10 - Per ridere insieme con Stanlio e Ollio - I due legionari 13:10 - Il tempo e la storia 14:00 - TG Regione# Meteo# TG 3# Meteo 3# TGR Leonardo# TG 3 LIS
15:00 - Terra nostra 15:50 - Aspettando Geo 16:40 - Geo 19:00 - TG 3# TG Regione# Meteo 20:00 - Blob 20:15 Simpatiche canaglie 20:17 - Neonati prodigio 20:35 - Un posto al sole 21:05 - La Kriptonite nella borse (Film) 22:55 - TG 3 23:05 - In fedele per caso (Film) 00:50 - Crash - Contatto impatto convivenza il ruomore del pane 01:50 Fuori Orario - Cose (mai) viste 02:00 News Meteo Approfondimento. Canale 5
07:54 - Traffico 07:58 - Meteo.It 07:59 TG 5 08:45 - Dietro Le Quinte di ‘I segreto di borgo larici 08:51 - Il mio amico Babbo Natale 11:0 - I Mandie e il Natale dimenticato 13:00 - TG 5# Meteo.It 13:41 - Funny Money 15:46 Regali e segreti 18:00 - The Christmas Clause 20:00 - TG 5# Meteo.It 20:40 Striscia la Notizia 21:11 - Area Paradiso 23:40 - Diverso da Chi|? 01:30 - TG 5 01:50 - Rassegna. -
Rete 4
06:55 - Zorro 07:22 - Un piede in paradiso 09:45 - Carabinieri 10:50 Ricette all’Italiana - Natale 11:30 - TG 4# Meteo.It 12:00 - Ieri e Oggi in TV 12:40 - E io mi giocco la bambina 14:50 - I gemelli 17:05 - Il giro del mondo in ottanta giorni 18:55 - TG 4#Meteo.It 19:35 - Il segreto 20:30 - Tempesta d’amore 21:32 - Rizzoli and Isles 23:27 - The Corser III 24:00 - Il postino suona sempre due volte 01:45 - TG 4 Night news. Italia 1
07:00 - Friends 07:35 - The Middle 08:25 - Garfield 10:00 - Bogus - l’amico immaginario 12:10 - Coto e mangiato - Il menu del giorno 12:25 - Studio aperto# Meteo.It# Sport 13:40 Futurama 14:10 - I Simpson 14:35 What’s My Destiny Dragon Ball 15:00 Naruto 15:30 - Blizzard - La renna di Babbo Natale 17:15 - E alla fine arriva mamma 17:38 - Top One 18:30 Studio Aperto# Meteo.It 19:00 - Arrow 21:10 - Capodanno on Ice 23:20 Blades of Glory 01:00 - Studio Aperto.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
23
TV#RADJU F. Living
07.00 - Teleshopping 08:00 - Ipokriti 09:00 - Design Workshop 10:00 - {in g[al Kollox 12:00 - Teleshopping 13:00 - F Living Magazine 15:00 Teleshopping 16:00 - Bejnietna 18:00 - Teleshopping 20:30 - Belle Donne 23:30 - F. Living magazine 01:30 - Teleshopping. Xejk
07:30 - Just for Laughs 07:45 - Total Request Show 09:50 - Shout Out 10:00 - Love and Romance 10:45 Teleshopping 11:45 - Just for Laughs 12:00 - Frux (r) 13:30 - The 80s 14:00 - The Golden Oldies (r) 15:00 The 90s 15:30 - Teleshopping 16:30 - Hits 16:50 - Shout Out 17:00 Local Issues 17:45 - Maltese Music 18:00 - Total Requests Show (live) 20:00 - Just for Laughs 20:15 - Shout Out 20:30 - Kontra ir-Ri[ 21:55 Football 22:00 - Local Angle 23:00 Local Issues (r) 23:45 - The 60s and 70s. La 5
06:55 – My Life# Segreti e passioni 07:55 – Vivere 08:30 – Televendita media shopping 08:55 – Centovetrine 09:20 – Televendita Media Shopping 09:40 – Centrovetrine 10:10 – Beautiful 10:35 – Tempesta d’amore 12:20 – Una mamma per amica 14:00 – Non ditelo alla sposa 15:10 – Mamma che torta 15:40 – Il cibo si fa bello 16:10 – Bye bye bye Cindirella 16:30 – Extreme Make Over Home Edition 17:20 – Tacco 12. si nasce 17:55 – Spose Extralarge 18:20 – Non ditelo alla sposa 19:30 – Una mammia per amica 21:11 – Un ponte per Terabithia 23:00 – Long Lost Family 23:50 – Extreme Make Over Home Edition 00:40 - Tacco 12. Si nasce 01:10 – Non ditello alla sposa. BBC Entertainment
06:35 – Teletubbies 07:00 - Nina and the Neurons 07:15 - Boogie Beebies 07:30 - Little Human Planet 07:35 Gigglebiz 07:50 - Teletubbies 08:15 - 3rd & Bird 08:25 - The Weakest Link 09:10 - Alone in the Wild 10:00 - EastEnders 10:25 - Doctors 10:55 -
The Royle Family 11:25 - The Royle Family 11:55 - The Royle Family 12:25 - The Royle Family 12:55 - The Royle Family 13:25 - The Royle Family 13:55 - EastEnders 14:20 Doctors 14:50 - My Family 15:20 Blackadder Goes Forth 15:50 Fawlty Towers 16:25 - Sally Lockhart Mysteries 18:00 EastEnders 18:30 - Doctors 19:00 Fawlty Towers 19:30 - Absolutely Fabulous 20:00 - Absolutely Fabulous 20:30 - Absolutely Fabulous 21:00 - Case Sensitive 22:30 - Alan Carr: Chatty Man 23:15 - Michael McIntyre’s Comedy Roadshow. MGM Movies
06:50 - A West Side Story: The Film and the Philharmonic 08:10 - Dr. Phibes Rises Again 09:40 - A Doll’s House 11:15 - Full Moon High 12:50 - How to Succeed in Business Without Really Trying 14:50 - Sibling Rivalry 16:20 - MGM’s Big Screen 16:35 Defiance 18:15 - Love Bites 20:00 Killer Klowns From Outer Space 21:25 - California Casanova 23:00 – Vamping. Diva Universal
07:00 - Quincy, M.E. 08:00 - Movie 09:35 - Fede Cieca 09:50 - Kojak 10:50 - Quincy, M.E. 11:45 - How To Keep Your Day Job 12:00 - Movie 13:35 - La Prima Legge Di Newton 14:00 - Strong Medicine 14:50 - ER 15:45 - Meglio Se Stai Zitta 16:00 Quincy, M.E. 17:00 - Movie 18:40 Screwdriver 19:00 - Strong Medicine 19:50 - JAG 20:50 - Great Women 21:00 - Father Brown 21:57 Father Brown 23:00 - Agatha Christie’s Poirot. Iris 11:15 – Le Avventure del barbone di Munchausen 13:38 – Bada alla tue pelle Spirito Santo! 15:23 – Viale flamingo 17:06 – Brancaleone alle crociate 19:04 – Le stelle di Capri, Hollywood 19:31 – Super Car 20:16 – Hazzard 21:06 – The Rocky Horror Picture Show 22:54 – Jesus Christ Superstar 00:40 – Saranno famosi
02:57 – Le stelle di capri, Hollywood 03:18 – La piccola bottega degli orrori 04:49 – La guerra segreta. Discovery Channel
06:00 - How It’s Made 06:25 Auction Kings: Bomb Squad Suit; WWI Binoculars 06:50 - Baggage Battles: Man on Fire 07:15 Ultimate Survival: Bear Eats 08:10 - Gold Divers: Suction 09:05 - Gold Rush: Alaska: The Ultimate Price 09:55 Get Out Alive With Bear Grylls 10:50 - Get Out Alive With Bear Grylls 11:40 - Get Out Alive With Bear Grylls: Leave No Man Behind 12:35 - Get Out Alive With Bear Grylls: The Mountains Will Give You Strength 13:30 - Gold Divers: Gold Gettin’ Hound Dog 14:25 - Gold Divers: Greedy People 15:20 - You Have Been Warned: Kings of Carnage 16:15 - Car Vs Wild: Breaking the Altitude Record 17:10 - Born Survivor: Bear Grylls: Zambia 18:05 - Auction Kings: Ouija Board; Richard Petty Jeep 18:35 - Auction Hunters: Viva Las Vegas 19:00 How It’s Made: Bottle Tops; Chocolate; Pills; Pasta 19:30 - How It’s Made 20:00 - Curiosity: Did God Create the Universe? 21:00 Futurescape With James Woods: Replacing God 22:00 - Futurescape With James Woods: I Know What You’re Thinking 23:00 - Forbidden: Pleasure and Pain. Melita More
09:00 - Grey’s Anatomy 09:45 Private Practice 10:30 – Ciminal Minds 11:15 - Chicago Fire 12:00 Smash 13:00 - Days Of Our Lives 13:45 - Grey’s Anatomy 14:30 - 2 Broke Girls 15:00 - Private Practice 15:45 - Criminal Minds 16:30 Person Of Interest - 17:15 Psych 18:15 - Days Of Our Lives 19:00 – Suits 19:45 - The Mentalist 20:30 How I Met Your Mother 21:00 Whitney 21:25 - 2 Broke Girls 22:00 - Mike & Molly 22:30 – Veep 23:00 - 30 Rock 23:30 - Dallas 00:15 - True Blood 01:15 - Smash.
07>00 08>00 10>00 11>30 17>00 18>00 18>05 19>30 20.00 00>00
Sport fuq il-Cable Eurosport 1
GO sports 2
08:30 - GTA Next Level 08:45 World Series by Renault 09:35 FIFA U#17 World Cup Football 11:35 - International Championship Snooker 13:00 - WATTS 13:45 FIFA U#17 World Cup Football 14:45 - FIFA U#17 World Cup Football 15:45 - UEFA Youth League Football (live) 18:00 - FIFA U#17 World Cup Football 20:30 Brothers in Sport 21:00 - Wednesday Selection 21:05 - Riders Club 21:10 - CIMB Asia Pacific Classic, US PGA Tour Golf 22:10 - Golf 23:10 - Golf Club 23:15 - Rolex Middle Sea Race, Yachting 23:45 - Yacht Club 23:50 - Wednesday Selection
16:00 - Barclays Premier League Wk 20 - Arsenal v Cardiff City (live) 18:00 - Barclays Premier League Wk 20 - Fulham v West Ham Utd 20:00 - Milan Channel.
Eurosport 2
07:00 - College Football 09:00 UEFA U#21 International Championship Futsal (live) 10:30 WATTS 11:00 - UEFA U#21 International Championship Futsal (live) 12:30 - WATTS 12:45 - GTA Next Level 13:00 – UEFA U#21 International Championship Futsal (live) 14:30 - J League Football 15:00 - UEFA Women’s Champions League Football 16:00 - UEFA U#21 International Championship Futsal (live) 17:30 - The Euroleague Basketball Show 18:00 - EuroCup Basketball (live) 19:45 - WATTS 20:00 - This Week on World Wrestling Entertainment 20:30 - Pro Wrestling 21:30 - Boxing 23:00 Scottish International Open Bowls. GO sports 1
Il postino suona sempre due volte
- Rete 4, 24>00
Me[uda minn rumanz ta’ James M. Cain li dehret g[all-ewwel darba fuq il-li]ar ta/-/inema MGM. Insibu li Frank Chambers (John Garfield) sab xog[ol ma’ Nick Smith (Cecil Kellaway). I]da ji;ri li l-mara ta’ Nick jibda jg[o;obha Frank i]da Frank jag[mel l-a[jar tieg[u biex i]omm distanza minnha biex jevita l-inkwiet. I]da mal-[in jaqa’ g[at-tentazzjonijiet tag[ha tant li sa[ansitra bejniethom g[amlu pjan biex joqtlu lil Nick. X’ji;ri? Jirnexxilhom bil-pjan tag[hom? Min spi//a maqtul?
NET News .net 2013 Round Up Il-Quddiesa f’Jum Il-Paci mill-Vatikan Maratona Dar tal-Providenza Malta Llejla NET News (ikompli) Malta Llejla NET News Maratona Dar tal-Providenza NET News
07:00 - Barclays Premier League Wk 20 - Newcastle Utd v Arsenal 09:00 - Serie A: Rnd17 - Cagliari v Napoli 11:00 - Aviva Premiership Rnd11 - London Irish v Gloucester Rugby 13:00 - FIFA Futbol Mundial (live) 13:45 - Barclays Premier League - Wk 20 - Swansea City v Manchester City (live) 16:00 Barclays Premier League - Wk 20 Southampton v Chelsea (live) 18:30 Barclays Premier League - Wk 20 Manchester Utd v Tottenham H 20:30 - Trans World Sport 21:30 Barclays Premier League: Premier League World 22:00 - Barclays Premier League - Wk 20 Southampton v Chelsea 00:00 - PGA European Tour: Nelson Mandela Championship presented by ISPS Day 3.
GO sports 3 16:00 -
Barclays Premier League Wk 20 - Stoke City v Everton (live) 18:00 - Barclays Premier League Wk 20 - Crystal Palace v Norwich City 20:00 - Inter Channel. GO sports 4 16:00 -
Barclays Premier League Wk 20 - Sunderland v Aston Villa (live) 18:00 Juve Channel GO sports 5 16:00 - Barclays Premier League Wk 20 - Liverpool v Hull City (live) 18:00 LFC TV GO sports 6 16:00 -
Barclays Premier League Wk 20 - West Brom Albion v Newcastle Utd (live) 18:00 - MUTV GO sports 7
07:00 - Vincennes Horseracing 09:00 - PGA European Tour: Nedbank Golf Challenge - Day 3 (live) 16:00 - Barclays Premier League - Wk 20 - Crystal Palace v Norwich City 18:00 - FIFA Futbol Mundial 18:30 - Aviva Premiership Rnd11 - Harlequins v Exeter Chiefs 20:30 - Ligue 1 - Rnd19 – Highlights 21:30 - PGA European Tour: Nedbank Golf Challenge - Day 2 GO sports 8
09:00 - Vincennes Horseracing 11:00 - Aviva Premiership - Rnd11 Harlequins v Exeter Chiefs 13:00 Barclays Premier League - Wk 20 Aston Villa v Swansea City 15:00 Ligue 1 - Rnd19 – Highlights (live) 16:00 - Barclays Premier League Wk 20 - Fulham v West Ham Utd 18:00 - PGA European Tour: Nedbank Golf Challenge - Day 2 03:30 - Barclays Premier League Wk 20 - Everton v Southampton 05:30 - Barclays Premier League Wk 20 - Premier League Review 06:30 - Football’s Greatest.
www.maltarightnow.com
It-Tlieta, 31 ta’ Di/embru, 2013
24
TV#RADJU
Fil-qosor La carica del 101 - Raiuno 21>10
Film animat li minkejja ;ie prodott g[all-ewwel darba fl1961 minn Walt Disney baqa’ wie[ed mill-aktar films animati popolari u li ;enerazzjoni wara o[ra jg[oxxew jarawh. L-istorja hi dwar Pongo u sidu, fejn
Pongo li hu kelb tad-Dalmation jidde/iedi li jferra[ lil sidu billi jlaqaw ma’ mara li b’mod intenzjonali g[andha kelba tat-tip Dalmation li Pongo tog[;bu. L-avventuri u l-g[aw; ma jiqfux spe/jalment meta fix-xena tid[ol Cruella de Vil.
Jidde/iedi li jing[aqdu flimkien Blades of Glory – Italia 1, 23>00
Tqum rivalità kbira bejn laqwa ir;iel tad-dinja fil-qasam tal-iskates Chazz Micahael Michaels u Jimmy MacElroy tant li din ir-rivalità til[aq lqu//ata tag[ha waqt i/-/erimonja tal-premijiet bi ;lieda tajba fuq il-palk.
Dan wassal biex ji;u skwalifikati g[al g[omorhom minn din i/-/erimonja u b’hekk mi/[uda mill-premijiet futuri. I]da bilg[an li jirb[u l-premju taddeheb, jidde/iedu li jing[aqdu flimkien u jaqraw sew ir-regoli biex jipparte/ipaw mill-;did
b[ala l-ewwel koppja mag[mula mill-ir;iel. I]da minkejja dan, jirnexxilhom jeg[lbu r-rivalità li hemm bejniethom? Irnexxilhom ikunu a//ettati fil-kompetizzjoni wara l-g[aw; li g[addew minnu?
www.maltarightnow.com
It-Tlieta, 1 ta’Jannar, 2014
25
TISLIBA
TA{BIL IL-MO{{ U TAG{RIF 1
2
5
3
4
Rapport tat-temp
6
7
UV INDEX
8
2
9
10
11
IT-TEMP Pjuttost imsa[[ab bil-possibilita ta’ [albiet i]olati tax-xita u b’waqtiet sbie[ aktar tard mal-jum VI}IBBILTÀ Tajba IR-RI{ Moderat g[al ftit qawwi mill-Majjistral BA{AR Qawwi IMBATT Baxx mill-Punent TEMPERATURA L-og[la 16˚C XITA F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a 5.2mm Xita mill-1 ta’ Settembru 307.5mm IX-XEMX titla’ fis-07.12 u tin]el fil-16.58
Il-[amest ijiem li ;ejjin 12
13
14
15
16
17
Mimdudin> 5. Tal-mi]ien ma ssibhiex fillibsa (5) 6. Issibha fl-a[[ar tal-mazzita? (5) 7. Issir wara kull funeral (5) 10. Tista’ titlag[lek wa[da f’wi//ek wara tbaqbiqa (5) 11. Dabbar rasek b’kemm ti;ri (5) 12. Essenza me[uda mix-xitla tan-nag[nieg[ a[dar (5) 14. Dari kien ji;;emma’ u jissarraf (5) 16. Ag[mel hekk bi/-/avetta u tkun tista’ tid[ol (5) 17. Fl-istess wie[ed qeg[din, ng[idu (5) 18. Fil-folol issibha (5).
18
Weqfin> 1. Tista’ tistiva l-kotba fuqhom (6) 2. Tal-mog[dija trid tkun ta[raq biex tu]aha (6) 3. Drawwa ta’ kif soltu jsir (6) 4. F’dan jinqabdu l-g[asafar (6) 8. Minn hawn trid tg[addi wara kull safra (5) 9. Trid tixtri minnu biex tag[mel libsa (5) 12. Tag[tiha lil min ikun ilek ma tarah (6) 13. Tinda[alx — din mhix tieg[ek! (6) 14. Min jitwieled tond ma jmutx hekk (6) 15. Daq biex jara l-ikel sarx tajjeb (6)
Soluzzjoni tat-Tisliba tal-biera[ Mimdudin> 5. Fawra, 6. Nassa, 7. :nien, 10. u 11. Aspersorju, 12. :a]ra, 14. Vilel, 16. Stira, 17. u 18. Antikwarju. Weqfin> 1. Tfajla, 2. Jannar, 3. In/ens, 4. Lastku, 8. Spi]a, 9. Orali, 12. :arrab, 13. Attakk, 14. Varawh, 15. Kaplat.
Sudoku Bejn fa/li: qieg[ed fil-kaxxi vojta n-numri mill-1 sad-9 f’kull linja orizzontali u vertikali talkwadru l-kbir. Kull numru g[andu jidher darba biss f’kull linja u f’kull kwadru ]g[ir ta’ tliet kaxxi bi tlieta.
Soluzzjoni Sudoku
L-ERBG{A L-og[la 16˚C L-inqas 9˚C
IL-{AMIS L-og[la 17˚C L-inqas 10˚C
IL-:IMG{A L-og[la 17˚C L-inqas 11˚C
IS-SIBT L-og[la 18˚C L-inqas 11˚C
IL-{ADD L-og[la 17˚C L-inqas 13˚C
UV
UV
UV
UV
UV
2
2
2
2
2
Temperaturi fi bliet barranin It-temperatura u t-temp f’dawn l-ibliet kapitali (f’nofsinhar [in ta’ Malta) lbiera[ kienet: Malta 13˚ ftit imsa[[ab, Al;eri 15˚C imsa[[ab, Amsterdam 8˚C imsa[[ab, Ateni 10˚C imsa[[ab, Li]bona 15˚C imsa[[ab, Berlin 4˚xemxi, Brussell 8˚C xita, il-Kajr 17˚C xita, Dublin 7˚C ftit imsa[[ab, Kopen[agen 5˚C xemxi, Frankfurt 5˚C xemxi, Milan 8˚C xemxi, Istanbul 5˚C xita, Londra 8˚C xita, Madrid 7˚C imsa[[ab, Moska 3˚C imsa[[ab, Pari;i 8˚C imsa[[ab, Bar/ellona 9˚C imsa[[ab, Ruma 14˚C ftit imsa[[ab, Tel Aviv 15˚C ftit imsa[[ab, Tripli 14˚C imsa[[ab, Tune] 15˚C ftit imsa[[ab, Vjenna 4˚C xita, Zurich -1˚C /par, Munich -1˚C xmexi, St. Petersburg 4˚C imsa[[ab
Tag[rif Bazaar mis-sorijiet Dumnikani fin-Naxxar Il-Kommunita Dumnikana fin-Naxxar se ji;i organizzat Bazaar b’risq ir-restawr talKappella Immakulata Kun/izzjoni, Naxxar mill-25 ta’ Jannar sal-10 ta’ Frar 2014 f’Numru 6 Triq il-Kbira, Naxxar. {inijiet tal-ftu[ kuljum bejn it-8.30a.m. sa nofsinhar u bejn l4.00p.m. u s-7.00p.m. Ejja u
akkwista diversi b]onnijiet tieg[ek bi prezz ir[is u fl-istess [in tkun qed tg[in g[al dan ilpro;ett.
Spi]eriji li Jift[u Llum VALLETTA: Regent Pharmacy, 70, Triq Merkanti; IL-{AMRUN: St. Gaetan Pharmacy, Triq il-Kappillan; SANTA VENERA: St. Venera Pharmacy, 532, Triq ilKbira San :u]epp; BIRKIRKARA: St. Anne Pharmacy, 24, Misra[ Sant’Elena; ILG}IRA: O’Hea Pharmacy, 128, Triq Manoel; ST. JULIAN’S: St. Julian’s Pharmacy,24, Triq G. Borg Olivier; TAS-SLIEMA: Victor’s Pharmacy, 9, Triq itTorri; {AL-LIJA: St. Joseph Pharmacy, 164, Annibale Preca Street; L-IM:ARR: St. Mary Pharmacy, M;arr Dispensing Chemists, 71, Triq Sir Harry Luke; IL-MELLIE{A: Mellie[a
Pharmacy, 111, Triq George Borg Olivier; SANTA LU?IJA: Sta. Lucia Pharmacy, 1, Misra[ Dorell; BORMLA: White Cross Pharmacy, Shop A, Block 1, Fuq San Pawl; IL-FGURA: Cilia’s Pharmacy, 303, Triq {a]-}abbar; I}-}EJTUN: John J. Borg Pharmacy, Triq il-Kostituzzjoni; I}-}URRIEQ: Salus Pharmacy, 21 Misra[ ir-Repubblika; {A}}EBBU:: Spi]erija {al Mula, Triq Dun Salv Ciappara; IRRABAT: Nova Pharmacy, 142, Triq il-Kulle;;; VICTORIA: Batu Pharmacy, 38, Triq il-Palma; G{AJNSIELEM: Lauretana Pharmacy, 36, Triq l-Im;arr. Quddiesa u ri/eviment bis-sehem tal-G[aqda tannar Madonna tal-:ilju – Mqabba Fl-okkazjoni tal-50 sena anniversarju mill-inawgurazzjoni uffi//jali tal-Kumpless tan-Nar Lily Fireworks Factory, l-G[aqda tan-Nar fi [dan isSo/jeta’ Mu]ikali Madonna talGilju tal-Imqabba se tie[u sehem waqt il-Quddiesa tas6:00pm ta’ nhar is-Sibt 11 ta’ Jannar 2013 fil-Knisja Parrokjali tal-Imqabba. Numri tas-Super 5 36 – 27 – 7 – 24 – 8
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
26 PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{ JEW KIRI
KLASSIFIKATI Triq l-Imdina
Innaddfu ;onna. Nag[mlu qlug[ ta’ madum tal-art u tal-kmamar tal-banju. Tindif u tiswijiet ta’ bjar, tik[il u tibjid, gypsum, xog[ol ta’ alterazzjonijiet fuq lantik, bdil ta’ soqfa, e//. Servizzi Ni]barazzaw – trasport – kull bil-high-up. Xog[ol b’esperjenza xog[ol kbira. ?emplu 79081719 jew Mario Colours ALL CLEARANCE TRANS- 21433352. www.allclearanceG{ALL-KIRI G{AL kull xog[ol ta’ kisi u tib- PORT innaddfu djar, fabbriki e// malta.com jid, kisi bil-;ibs, kisi bir-ramel u minn kull tip ta’ skart anke tal-kostruzzjoni. Tiswijiet fil-pront u fil-post {a]-}ebbu; ’il barra minn siment, kisi u tibjid fuq il-pont u materjal TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.
GARAXX basement 40 pied x 50 pied, jista’ jintu]a g[al gym, Il-{amrun store, uffi//ju e//. ?emplu GARAXX jew store, 115-il pied 79211659. tul u 24 pied wisa’, bil-bit[a, dawl, ilma u toilet. Bil-permess AVVI}I Class B. ?emplu 77200983.
]ebg[a, tik[il fuq il-fil, tik[il fuq l-antik, graffiato, silikato, gypsum boards, madum u katusi. ?emplu 99468622. Esperjenza ta’ 16-il sena u stima b’xejn.
separati. ?emplu 99800607.
Libsa ta’ Tie;
:DIDA fjamanta, qatt ma intu]at, mixtrija ming[and ALAMANGO. Prezz negozjabbli. ?emplu fuq 99200354.
Sodda Sufan
TAS-suede, 60” wiesg[a bl-istorage. Prezz €400 jew l-eqreb offerta. ?emplu 99808356.
Tombla sheets
B’numri kbar u kuluri differenti. Kalendarji kbar tat-2014, 29/m x 42/m. Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI (Bonnici Printing Press) – 3 Triq Melita, il-Belt Valletta. Kif issibuna – min-na[a tal-Barrakka ta’ Fuq g[al Triq G{ALL-BEJG{ Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, G[amara antika invoices, posters u bro-chures bilTINKLUDI twaletta bil-mera, kulur etc u xog[ol ta’ embossing. lavaman, komodina, gradenza ?emplu 21244627 jew 79373700 bil-mera u wi// tal-ir[am u gwar- jew ibag[tu email fuq pbonnidarobba kbira. Jistg[u jinbieg[u ci@bonniciprintingpress.com
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
27
SPORT
L-2013 kienet sena po]ittiva g[all-Futsal f’Malta Stephen Azzopardi
L-2013 kienet sena o[ra ta’ impenn g[al Futsal Malta Association (FMA) biex i]]omm g[oli il-livell tal-Futsal f’Malta. Kienet sena fejn Balzan u Hibernians kienu l-protagonisti prin/ipali b’konfronti bilan/jati bejniethom. Fl-2013 se[[et ukoll il-bidla fil-format tal-kampjonat Malti. Dan se[[ f’laqg[a tal-kunsill e]ekuttiv fejn kien de/i] li l-kampjonat ikun mag[mul minn ]ew; divi]jonijiet: Premier bi 15-il tim u l-Ewwel Divi]joni bi 13-il tim. F’dan l-artiklu se nag[tu [arsa lejn u[ud mill-mumenti prin/ipali li kellna matul is-sena 2013. Fid-19 ta’ Frar, il-konfront dirett bejn Balzan u Hibernians intemm 3-3. Dan ]amm lil dawn i]-]ew; ;ganti flimkien fl-ewwel post b’27 punt bid-differenza li Balzan kellhom vanta;; fin-numru ta’ gowls skurjati min-na[a tag[hom. F’din it-taqtig[a, Hibernians kienu marru darbtejn fil-vanta;;, b’Balzan i]ommu d-dro. G[al Hibernians skorja doppjetta ta’ Boicho Marev u gowl ta’ Giorgi Gerasimov, filwaqt li g[al Balzan kienu skurjaw Basil Emeka, Nicola Del Re u Cosmin Anton. Fit-12 ta’ April, ir-referee talfutsal Franco Cachia kellu su//ess fil-pre]enza tieg[u waqt partiti ta’ kwalifikazzjoni g[all-kampjonati Ewropej fit-Turkija. Cachia kien l-uffi/jal tal-partita flimkien mal-Ispanjol Fernando Gutierrez Lumbrera. Cachia ing[ata dawn il-voti: 8.4 fil-log[ba tat-Turkija kontra sSlovenja, 8.6 fil-log[ba tasSlovenja kontra l-Ukranja u 8.5 fil-log[ba tal-Ukranja kontra tTurkija. Fis-26 ta’ April, Balzan reb[u ttieni l-aqwa unur g[all-ista;un 2012-13, meta reb[u l-FXDD KO, organizzata g[all-ewwel darba
mill-Futsal Malta Association. Fil-finali huma g[elbu lil Hibernians bl-iskor ta’ 6-3, f’log[ba missielta sew fil-Padiljun Sportiv ta’ Kordin. Quddiem attendenza rekord, mill-ewwel dehret li kienet se tkun log[ba ta’ livell g[oli. Balzan kienu fet[u l-iskor permezz ta’ Basil Emeka u Hibernians g[alqu l-ewwel taqsima bid-dro ta’ Cedric Sciberras. It-tieni taqsima kompliet fuq binarji bilan/jati sakemm Balzan re;g[u kisbu l-vanta;; minn frikik stupend ta’ Florin Anton. Hibernians ;abu t-2-2 permezz ta’ Boicho Marev. Miknkejja li g[al Balzan tke//a Nicola del Re, skorjaw ]ew; gowls o[ra ta’ Glenn Bonello u Basil Emeka. Meta kien g[ad fadal tliet minuti, Hibernians re;g[u naqqsu ddistakk, permezz ta’ Sciberras. G[al Balzan ing[ata penalty li Bonello skorja. Gowl brillanti ie[or ta’ Florin Anton, issi;illa rreb[a g[al Balzan. Wara tmiem il-partita, Christian Micallef il-captain Balzani] ;ie mog[ti t-tazza ming[and ilGeneral Manager ta’ FXDD Fiona Soler u Donald Spiteri l-President tal-FMA. Fl-24 ta’ Mejju, Hibernians ;ew dikjarati rebbie[a tal-Kampjonat Premier tal-Futsal wara li g[elbu lil Balzan b’aggregate ta’ 7-2. G[al din il-log[ba re;a’ kien hemm attendenza rekord filPadiljun Sportiv ta’ Kordin. Il-Pawlisti kellhom reb[a 5-0 ftit tal-;ranet qabel u g[alhekk ddro ta’ 2-2 tahom it-titlu. G[al Hibernians kienu bi]]ejjed il-gowls ta’ Blogovist Marev u Giorgi Gerasimov. Min-na[a tag[hom Balzan ippruvaw inaqqsu l-iskor permezz ta’ Basil Emeka u Alexander Ribic. B’hekk Hibernians reb[u l-
ewwel kampjonat ta[t it-tmexxija tal-FMA. Il-President Donald Spiteri ppre]enta t-tazza lill-captain Xavier Saliba fost il-fer[ indeskrivibbli tat-tim ta’ Hibernians. }ew; divi]jonijiet Fil-21 ta’ Awissu ;ie
de/i] li lkampjonat ikun mag[mul minn ]ew; divi]jonijiet. Dan wara li kien hemm xi timijiet li g[a]lu li ma jibqg[ux jipparte/ipaw fil-log[ba tal-futsal. G[alhekk il-kampjonat Premier 2013-14 hu mag[mul minn Hibernians, Balzan, Luxol, San Gwann, Qormi, Tarxien, {amrun, }abbar, Melita, Luqa, Mosta, Zurrieq, Pembroke, Vittoriosa, Swieqi u Bir]ebbu;a. Aktar tard Tarxien irtiraw milli jie[du sehem f’dan il-kampjonat. L-Ewwel Divi]joni hi mag[mula minn }ebbu;, Fgura, Sta Lucia, Valletta, G]ira,
Si;;iewi, Sirens, Marsaskala, Kalkara, Mqabba, Naxxar, Qrendi u Msida. Fit-2 ta’ Settembru, Hibernians waslu lura mill-Finlandja wara li [adu sehem fil-UEFA Futsal Cup. Huma spi//aw it-tieni post filgrupp. Mal-wasla tag[hom ing[ataw mer[ba kbira kif kien jixraq flAjruport Internazzjonali ta’ Malta. Fil-log[ob tal-UEFA Futsal Cup li ntlag[bu fil-Finlandja, Hibernians kellhom dawn irri]ultati: Ilves Tampere vs Hibernians 2-2 Hamburg Panthers vs Hibernians 7-2 Hibernians vs Gentofte 3-2 Fit-28 ta’ Settembru, Balzan reb[u s-Super Cup kontra Hibernians. Balzan li kienu ferm dominanti [adu dan l-ewwel su//ess g[allista;un 2013-14, 5-1. G[al Balzan ]ew; gowls kmieni
fl-ewwel taqsima ming[and Emil Raducu u Nicola Delre. Hibernians skurjaw l-uniku gowl tag[hom permezz tal-captain Xavier Saliba. Kien hawn li Hibernians g[amlu [ilithom kollha biex i;ibu d-dro. G[aldaqstant Balzan komplew bit-tran]izzjoni po]ittiva tag[hom u skurjaw tliet gowls o[ra permezz ta’ Jovica Milijic, Glenn Bonello u Marc Areny Albert. Waqt din il-log[ba it-tensjoni kienet tin[ass evidenti, tant li ]]ew; timijiet temmew il-partita bi plejer anqas. Dan wara li tke//ew Levan Kobaidze g[al Hibernians u Marc Areny Albert g[al Balzan wara li r/evew it-tieni karta safra. Wara t-tisfira finali, kien hemm il-pre]entazzjoni tas-Super Cup qalb il-fer[ kbir tal-plejers u partitarji ta’ Balzan li kienu pre]enti, g[al darb’o[ra fil-Padiljun Sportiv ta’ Kordin.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
28
SPORT
L-2014> Is-sena tal-Olimpjadi tax-Xitwa, it-Tazza Il - kalendarju sportiv tal 2014 hu ferm impenjattiv u mimli b’attivitajiet li ma jsirux kull sena. Fost dawn jispikkaw l - Olimpjadi tax - Xitwa li se jsiru f’Sochi fir-Russja, post li b[alissa jinsab ferm fl-a[barijiet min[abba l - vjolenza li hemm fir-re;jun. Hemm ukoll it-Tazza tadDinja li se ssir fil-Bra]il matul :unju u Lulju, avveniment li wkoll mhux qed ikun nieqes mill - polemiki min[abba l [afna protesti mir - residenti Bra]iljani li qed isostnu li ntefqu wisq flus fuq l-organizzazzjoni ta’ dan l-avveniment talFIFA. Flus li setg[u setg[u ;ew investiti f ’ oqsma o[ra b[alma hu dak tas-sa[[a waqt li w[ud mill - istadiums g[adhom mhux lesti. Din is-sena wkoll imiss edizzjoni o[ra tal - Log[ob tal Commonwealth li se jsiru fi Glasgow fl-Iskozja u Malta tag[mel parti minnu. G[alhekk se jkollna wkoll l-atleti tag[na fl-azzjoni. L-istess kif se jkollna t-tim nazzjonali U17 flazzjoni waqt il-fa]i finali talKampjonati Ewropej tal-UEFA li se jsiru f ’ pajji]na g[all ewwel darba bejn id-9-21 ta’ Mejju. Dan l-artiklu qed jag[ti [arsa [afifa lejn u[ud mill - akbar avvenimenti u x-xahar li se jkunu qed isiru fihom din issena. JANNAR
Matul dan ix-xahar m’hemmx avvenimenti barra min normal u forsi l - aktar li jispikkaw huma l-Masters tasSnooker li se jsiru f’Alexandra Palace bejn id-12 u d-19 taxxahar. Bejn it-13 u s-26 tax-xahar jibda wkoll l - ewwel minn erba ’ Grand Slam tas - sena f’dak li hu Tennis, l-Open talAwstralja li jsir f’Melbourne waqt li fil-25 u s-26 tax-xahar issir laqg[a internazzjonali talatletika tar - Renju Unit fi Glasgow. FRAR
Matul Frar id-dilettanti tarRugby se jkollhom edizzjoni o[ra tas-Six Nations li tibda bl-ewwel jum ta’ Frar bil-partiti Wales v Italja u Franza v Ingilterra. L-g[ada mbag[ad jid[lu fl-azzjoni l-Irlanda u lIskozja. Dawn huma s-sitt timijiet li se jkunu qed jie[du sehem din is-sena. It-turna-
Sochi tinsab lesta biex torganizza l-Olimpjadi tax-Xitwa u l-Log[ob Paralimpiku
ment ikompli matul dan ixxahar u jibqa ’ sejjer anke f’Marzu. Bejn is-7 u t-23 ta’ Frar jibda wie[ed mill-akbar avvenimenti tas - sena . L - Olimpjadi tax xitwa f’Sochi. Fil-15 tax-xahar fl-Atletika jsir il - Grand Prix Indoor f’Birmingham, jiem biss wara l-kampjonati Indoor fir-Renju Unit li se jsiru f’Sheffield. Matul Frar tibda l-Federation Cup tat-Tennis u fit-18 jirritorna l - log[ob mi/ - Champions League meta jibdew jintlag[bu l-partiti mill-ewwel leg tala[[ar 16. Bejn is-26 ta’ Frar u t-2 ta’ Marzu fil-Kolombja se jsiru lKampjonati mondjali tat-track fi/-/ikli]mu. MARZU
G[ad-dilettanti tal-futbol fit2 ta’ Marzu ssir il-final talLeague Cup fl-Ingilterra u tliet ijiem wara t-timijiet fil-finali tat-Tazza tad-Dinja se jkollhom /ans jibdew l-a[[ar fa]i ta’ preparamenti b’partiti ta’ [biberija. Fl-atletika bejn is-7 u d-9 ta’ Marzu jsiru l - kampjonati mondjali indoor fil-Polonja u fl - istess jum jibda l - log[ob
Paralimpiku tax-xitwa f’Sochi wkoll. L-ista;un tal-Formula1 jibda fis-16 ta’ Marzu bil-GP ta’ Melbourne fejn mistenni jid[lu fis-se[[ sensiela ta’ regolamenti ;odda waqt li bejn l-20 u t-23 ta’ Marzu jibda wkoll ilKampjonati tal-MotoGP bilGP ta’ Losail fil-Qatar. Bejn it-28 u l-31 issir itTazza tad - Dinja tal - Qdif f’Sydney u fis-29 tax-xahar issir il - famu]a ti;rija tal Galopp mag[rufa b[ala d Dubai World Cup.
sportiv u jolqot ukoll direttament lil Malta g[aliex bejn 9-
21 se jkunu qed jintlag[bu f’pajji]na g[all-ewwel darba
APRIL
Dan hu x-xahar li fih jintlag[bu l-kwarti tal-finali u ssemi - finali ta/ - Champions League u l - Europa League , isiru s-semi-finali tal-FA Cup u t - tlielaq ta] - ]wiemel tal Grand National f’Aintree. Minbarra li jkomplu l-kampjonati tal - Formula 1 u l MotoGP , matul April isiru wkoll il-Kampjonati tad-Dinja tas-Snooker f’Sheffield. Dawn jibdew fl-20 u jintemmu fil-5 ta’ Mejju. MEJJU
Dan hu wkoll xahar millaktar impenjattiv fil - qasam
Fi Glasgow fl-Iskozja bejn Lulju u Awwissu jsir il-Log[ob tal-Commonwealth
h
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
29
SPORT
tad-Dinja u l-Log[ob tal-Commonwealth l - finali tal - Kampjonati Ewropej tal-UEFA ta[t is-17il sena bil-parte/ipazzjoni tattim Malti. Fid - 9 ta ’ Mejju jsir id Diamond League tal-atletika f’Doha fil-Qatar u fl-istess jum jibda wkoll il-Giro d’Italia ta//ikli]mu li jkompli sejjer sal-1 ta’ :unju. Fil-11 tax-xahar jintemm ilPremier League Ingli] u fl-14 issir il-final tal-Europa League f’Turin. Fis-17 ikun hemm ilfinal tal-FA Cup fl-Ingilterra, kif ukoll id-Diamond League f’Shanghai. Bejn is-17 u 18 f’Londra se jkun hemm il - kampjonati Mondjali tad-Diving. Il - final ta/ - Champions League se tintlag[ab f’Lisbona fil-Portugall fl-24 tax-xahar. :UNJU
Dan hu forsi l-aktar xahar mistenni mill-isportivi din issena u jibda proprju bil-GP talItalja fil-Mugello. Fil-5 taxxahar isir round ie[or midDiamond League f’Ruma. Fit -1 2 ta ’ :unju tibda t Tazza tad-Dinja fil-Bra]il li tibqa’ sejra sal-finali fit-13 ta’ Lulju. Bejn il-21 u t-22 ta’ :unju fil - :ermanja se jsiru l -
Fil-Bra]il fit-12 ta’ :unju tibda t-Tazza tad-Dinja tal-FIFA
Kampjonati Ewropej tat-timijiet fl-atletika u jibda wkoll ilfamu] turnament ta ’ Wimbledon fit-Tennis.
LULJU
B[al kull sena dan ix-xahar hu karatterizzat mit-Tour de France li jibda fil-5 tax-xahar u
jintemm fis - 27 . Isiru wkoll erba ’ laqg[at mid - Diamond League tal-atletika. Avveniment importanti li jibda matul dan ix - xahar u jkompli f ’ Awwissu hu l log[ob tal-Commonwealth fi Glasgow li jibda fit-23 taxxahar u jintemm fit - 3 ta ’ Awwissu.
bejn it-3-12. Ikompli wkoll ilFormula 1 fejn fit-12 tax-xahar g[all - ewwel darba se ssir ti;rija fir - Russja bil - GP ta ’ Sochi. Il - Kampjonat tal - MotoGP jkun riesaq lejn tmiemu bitti;rijiet f’Suzuka, Motegi u Phillip Island. NOVEMBRU
AWWISSU
F’dan ix-xahar jispikkaw ilWorld Youth Games li se jsiru fi/-?ina bejn is-16 u t-28 taxxahar. Jibdew ukoll [afna millista;uni tal - futbol Ewropej fosthom il-Premier League fis16 tax-xahar. Bejn it-18 u l-24 se jkun hemm ukoll il - Kampjonati Ewropej tal-g[awm f’Berlin waqt li jibda wkoll l-Open talIstati Uniti fit-Tennis. SETTEMBRU
Dan ix-xahar se jkun jinkludi l - Kampjonati tad - dinja tal Ibburdjar f ’ Santander fi Spanja , 8 - 2 1 tax - xahar . Fi Spanja wkoll bejn l-20-28 se jsiru l - Kampjonati tad - dinja ta/-/ikli]mu fit-triq. OTTUBRU
Dan ix - xahar jibda bil Kampjonati tad - Dinja tal :innastika fi/ - ?ina li jsiru
Dan hu x-xahar li fih jintemm il - kampjonat tal Formula 1 u se jsiru l-GP talIstati Uniti f’Austin, il-GP talBra]il f’Sao Paolo u dak ta’ Abu Dhabi fYas Marina . Fid-9 tax-xahar jintemm ukoll il - MotoGP bit - ti;rija f’Valencia. Fl-4 jkun hemm il-famu]a Melbourne Cup f ’ dak li g[andu x’jaqsam mat-ti;rijiet ta]-]wiemel waqt li bejn l-101 7 isiru l - Finali ATP tat Tennis f’Londra. DI?EMBRU
Dan ix-xahar hu karatterizzat minn avvenimenti li matulhom jit[abbru r-rebbie[a u l-aqwa atleti tas-sena f’diversi dixxiplini sportivi. Bejn it - 3 - 7 f ’ Doha fil Qatar se jsiru wkoll il Kampjonati mondjali tal g[awm f’pixxina qasira ta’ 25 metru.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
30
SPORT
FUTBOL INGLI}
Arsenal jipprovaw jiddefendu l-ewwel post Illum, fl-Ingilterra jintlag[ab l-ewwel programm tas-sena u lleaders Arsenal se jkunu qed jippruvaw jiddefendu l-ewwel post meta jilqg[u f’darhom lil Cardiff. It-tim ta’ Arsene Wenger qabe] fl-ewwel post meta nhar il-{add g[eleb lil Newcastle 1-0. B[alissa Arsenal g[andhom punt vanta;; fuq Manchester City u tnejn fuq Chelsea. Arsenal, flimkien ma’ Everton huma l-inqas tim li ikkon/eda gowls filwaqt li Cardiff huma wie[ed mill-inqas timijiet li skurja gowls u dan kollu jindika li fuq il-karta l-Gunners g[andhom jie[du t-tliet punti. Filwaqt li Arsenal se jkunu ;ejjin minn reb[a, Cardiff se jkunu ;ejjin minn draw ta’ 2-2 kontra Sunderland. Fil-bidu ta’ Di/embru Arsenal kellhom wirja mill-aqwa barra minn darhom kontra Cardiff meta kienu reb[ulhom 3-0. Dan l-ista;un il-Premiership hu wie[ed ferm missielet u kull pass falz li qed jag[mlu t-timijiet ta’ fuq qed ikun kru/jali. L-ewwel partita ta’ llum se tkun bejn Swansea u Man City. It-tim ta’ Manuel Pellegrini jittama li jkompli minn fejn [alla kontra Crystal Palace. City reb[u 1-0 filwaqt li fl-a[[ar [ar;a tag[hom Swansea ;ew draw 1-1 barra minn darhom kontra Aston Villa. G[al Swansea l-log[ba kontra City se tkun wa[da diffi/li kontra tim li skurja l-akbar ammont ta’ gowls fil-kampjonat. City se jkunu g[adhom ming[ajr lattakkant Sergio Aguero imma dan in-nuqqas m’g[andux jin[ass minn City, tim li fl-a[[ar [ames partiti li lag[ab reba[ erbg[a u ;ie draw darba. [arsa lejn l-istatistika turi li filwaqt li City reb[u kull log[ba f’darhom dawn ma tantx kisbu ri]ultati tajba meta lag[bu barra
minn darhom u l-erba’ telfiet li sofrew waslu kollha meta dawn ma lag[bux fl-Etihad Stadium. F’Di/embru City kienu sabuha fa/li biex reb[u 3-0 kontra Swansea meta dakinhar Nasri kien skurja ]ew; gowls. G[al kontra Swansea, il-goalkeeper ta’ City, Joe Hart se jkun disponibbli g[al log[ob, minkejja li sofra daqqa` ta[t g[ajnejh fil-log[ba kontra Palace. Chelsea, li qeg[din fit-tielet post jilag[bu barra minn darhom kontra Southampton. Fl-a[[ar [ar;a tag[hom Chelsea wettqu rimonta fi Stamford Bridge u reb[u 2-1 kontra Liverpool. Southampton tilfu 2-1 kontra Everton u b’din it-telfa baqg[u fid-disa’ post. Minkejja li Chelsea reb[u la[[ar ]ew; partiti tag[hom, ilBlues xorta qed isibuha diffi/li biex ma jaqilg[ux gowls kmieni. Fil-fatt, fl-1 ta’ Di/embru dawn i]-]ew; timijiet kienu iltaqg[u kontra xulxin u dakinhar Chelsea kienu qalg[u gowl wara biss 13-il sekonda filwaqt li kontra Liverpool qalg[u gowl wara erba’ minuti. Reb[a g[al Chelsea kontra Southampton tkun tfisser li t-tim ta’ Jose Mourinho, jibqa’ minn tal-anqas tliet punti fuq Everton. I/-champions Man Utd se jkunu qed ifittxu l-[ames reb[a konsekuttiva meta jilag[bu f’Old Trafford kontra Tottenham, fl-aktar log[ba li tispikka llum. Ftit tal-;img[at ilu ]-]ew; timijiet lag[bu kontra xulxin f’White Hart Lane u kienu ;ew draw 2-2. Wie[ed jista’ jqis dan il-konfront ferm important, spe/jalment min[abba l-fatt li ]-]ew; timijiet g[andhom punti indaqs. Fla[[ar [ar;a tag[hom i/-champions reb[u 1-0 barra minn darhom kontra Norwich filwaqt li l-Ispurs reb[u 3-0 kontra Stoke.
Il-Programm kollu Premiership
Swansea v Man City (13.45) Arsenal v Cardiff (16.00) Crystal Palace v Norwich (16.00) Fulham v West Ham (16.00) Liverpool v Hull (16.00) Southampton v Chelsea (16.00) Stoke v Everton (16.00) Sunderland v Aston Villa (16.00) West Brom v Newcastle (16.00) Man Utd v Tottenham (18.30)
The Championship
Birmingham v Barnsley Bolton v Middlesbrough Brighton v Bournemouth Burnley v Huddersfield Derby v Wigan Ipswich v Charlton Leeds v Blackburn Millwall v Leicester QPR v Doncaster Reading v Nottm Forest Sheff Wed v Blackpool Yeovil v Watford
League One
Fl-ewwel log[ba tas-sena, Man City jilag[bu barra minn darhom kontra Swansea
Iridu jwettqu reazzjoni Liverpool jilag[bu f’Anfield
kontra Hull u wie[ed jistenna li dawn iwettqu reazzjoni wara li tilfu ]ew; partiti konsekuttivi . It - tim ta ’ Brendan Rodgers tilef 2-1 kontra Man City u 2 -1 kontra Chelsea . B ’ dawn it - telfiet Liverpool ni]lu fil-[ames post, sitt punti ta[t il-leaders Arsenal. Ir-Reds
iridu jevitaw li ji;rilhom kif ;ralhom fil-bidu ta’ Di/embru meta kontra kull mistenni tilfu 3-1 barra minn darhom kontra l-istess Hull. L-attakkant Luis Suarez , l - aqwa skorer tal Premiership dan l - ista;un ukoll se jkun qed ifittex li jirritorna g[all-gowl wara li naqas milli jsib ix-xibka kontra City u Chelsea.
Crewe v Carlisle Leyton Orient v Bristol City MK Dons v Colchester Notts County v Bradford Oldham v Shrewsbury Peterborough v Brentford Preston v Port vale Rotherham v Coventry Stevenage v Gillingham Swindon v Crawley Tranmere v Wolves Walsall v Sheff Utd
League Two
Bristol Rovers v Cheltenham Dag & Red v Wimbledon Exeter v Wycombe Fleetwood v Accrington Hartlepool v Bury Mansfield v Burton Newport v Oxford Utd Northampton v Chesterfield Plymouth v Torquay Scunthorpe v Rochdale Southend v Portsmouth York v Morecambe
Premiership Sko//i] Illum
Celtic v Partick Thistle Dundee Utd v Aberdeen Inverness CT v Ross County Motherwell v St Johnstone
G[ada
Kilmarnock v St Mirren Hibernian v Hearts
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
31
SPORT BASKETBALL
TRASFERIMENTI
Samuel Deguara jiffirma ma’ Luxol
Braida jitlaq lil Milan
Il-plejer internazzjonali Malti tal-Basketball Samuel Deguara iffirma kuntratt biex jirritorna jilg[ab Malta u jkompli dan lista;un ma’ Luxol. Deguara li hu l-itwal plejer fittim nazzjonali Malti ta’ 2.28 metri u mog[ni b’teknika individwali e//ellenti g[amel la[[ar snin jilg[ab fl-Italja fejn kellu kuntratt ma’ Benetton Treviso sal-2016, kien anke misluf lil CUS Bari Pallacanestro f’Divi]joni Nazionale A u mbag[ad l-ista;un li g[adda ing[aqad ma’ Grissin Bon Reggio Emilia fis-Serie A fejn kellu jibqa’ sal-2014 imma lag[ab partita wa[da biss fi sta;un kontra EA7 Armani Is-centre ta’ 22 sena kien Malta g[all-btajjel tal-Milied fejn biex i]omm fil-forma kien anke t[arre; mat-tim ta’ Rabat qabel mar lura l-Italja. F’Malta kienu bosta l-klabbs li mill-ewwel urew interess kbir fih hekk kif deher li dan seta’ jirritorna Malta peress li tilef postu mal-ewwel [amsa fl-Italja u ma kienx qed jilg[ab regolari. Lura f’pajji]na Deguara g[a]el li jing[aqad ma’ Luxol li skont sorsi nformati tajjeb kien il-klabb li g[amillu l-a[jar offerta. Qabel [alla Malta Deguara kien lag[ab ma’ {amrun Liberty u Starlites. Plejer ie[or li se jkun qed jirritorna fil-Kampjonat Malti hu Chris Meier ta’ Si;;iewi li se jkun qed jilg[ab mal-istess klabb.
Samuel Deguara
FORMULA 1
Schumacher g[adu f’qag[da kritika L-eks sewwieq tal-Ferrari Michael Schumacher jinsab f’kundizzjoni a[ar milli kien fiha nhar it-Tnejn i]da xorta wa[da g[adu f’qag[da kritika. Dan t[abbar waqt konferenza tal-a[barijiet li matulha tkellmu t-tobba li qed jikkurawh. Il{add l-eks sewwieq talFormula 1 we;;a’ serjament waqt li kien qed jiskijja fl-Alpi Fran/i]i. Schumacher, li l-:img[a jag[laq 45 sena we;;a’ fil-belt ta’ Meribel fi Franza meta tilef il-bilan/ u [abat rasu ma’ blata. It-Tnejn filg[odu t-tobba qalu li Schumacher kien qed jissielet
g[al [ajtu. It-Tnejn filg[axija is-seba’ darbiet Champion tad-Dinja filFormula 1, re;a’ kien operat matul il-lejl biex titnaqqas ittrawma li sofra f’rasu. It-tobba qalu li wara dan lintervent, is-sitwazzjoni issa tista’ ti;i kkontrollata b’mod a[jar milli kienet fil-jum ta’ qabel imma wie[ed g[ad ma jistax jg[id li s-sewwieq [are; mill-periklu. Hu mifhum li Schumacher mistenni jag[mel perjodu twil f’koma bil-g[an li l-mo[[ jibqa’ mistrie[ u bit-tama li ma jkunx hemm aktar komplikazzjonijiet.
Kif kien mistenni, Milan [abbru li d-Direttur Sportiv Ariedo Braida se jirtira millkariga wara 27 sena ja[dem mal-klabb. L-a[bar [ar;et kmieni t-Tnejn filg[odu u fi stqarrija uffi/jali fuq is-sit talklabb Taljan kien hemm ringrazzjament lil Braida li kien strumentali fis-su//essi li kiseb il-klabb f’dawn l-a[[ar 30 sena. Il-fatt li Braida [alla lil Milan hu sinjal ta’ bidu ta’ era ;dida. Matul l-a[[ar ;img[at it-tifla ta’ Silvio Berlusconi, Barbara, in[atret b[ala Kap E]ekuttiv flimkien ma’ Adriano Galliani. Fost klabbs li huma interessati f’Braida hemm Monaco u Sampdoria. Sadanittant anke l-kow/ Massimiliano Allegri [abbar li dan se jkun l-a[[ar sta;un tieg[u ma’ Milan wara serje ta’ ri]ultati negattivi. Huwa kien in[atar kow/ ta’ Milan fl-2010 u reba[ il-Kampjonat fl-2010-11 u sSuper Cup. – Il-kow/ ta’ Man City Manuel Pellegrini qal li jrid lill-attakkant Edin Dzeko jibqa’ mas-Citizens. Dzeko tilef postu mill-ewwel 11, primarjament DZEKO
min[abba li Aguero u Negredo skurjaw ammont kbir ta’ gowls. Dzeko b[alissa qed jilg[ab minflok Aguero li jinsab imwe;;a’ imma jidher li la darba Aguero jirritorna, Dzeko jer;a’ jitlef postu. Dzeko jrid jing[aqad ma’ tim li mieg[u jilg[ab futbol regolari biex jikseb post fit-tim nazzjonali tal-Bo]nijaHerzegovina g[at-Tazza tadDinja. “Mhux se nbieg[u lil Dzeko f’Jannar. F’Di/embru Dzeko wera kemm hu importanti g[at-tim,” qal Pellegrini. – Fulham [atru lil Ray Wilkins b[ala l-assistant manager tat-tim u se jkun qed jg[in lil Rene Meulensteen. G[al Wilkins din se tkun it-tieni darba li se jkun qed ja[dem ma’ Fulham wara li kien kow/ tag[hom g[al aktar minn 15-il sena ilu. F’Di/embru Fulham [atru lil Alan Curbishley b[ala Direttur Tekniku. Meulensteen qal li Wilkins se jkun importanti g[at-tim li b[alissa qed jissielet biex ma jkunx relegat. Wara li kien [alla lil Fulham Wilkins kien [adem ma’ diversi klabbs fosthom Chelsea, Watford u Millwall. WILKINS
FIFA
Il-FIFA mhux se tikkunsidra Spanja v Guinea Skont rapporti fil-;urnali Spanjoli l-FIFA mhux se tikkunsidra l-partita ta’ [biberija li intlag[bet f’Novembru bejn Spanja u l-Guinea min[abba li r-referee kien wie[ed lokali. Ir-regolamenti tal-FIFA jg[idu li l-uffi/jali jistg[u jkunu
mill-pajji] ta’ wie[ed mit-timijiet imma l-FA trid tav]a lillFIFA sa /ertu ]mien stipulat. Jidher li kien tard wisq meta lFA tal-Guinea av]at lill-FIFA bl-uffi/jali tag[ha. Spanja reb[u l-log[ba 2-1 u r-referee kien Joaquín Ela Esono.
TENNIS
Reb[a g[all-Italja fuq l-Awstralja fit-Tazza Hopman L-Italja temnmew it-tamiet tal-organizzat l-Awstralja fitTazza Hopman meta reb[ulhom 2-1 f’konfront e//itanti. Bernard Tomic deher ferm g[ajjien biex reba[ 4-6, 6-3, 6-2 lit-Taljan Andreas Seppi imma dan ma kiexn bi]]ejjed wara li lAwstralja tilfu l-mixed doubles. Aktar qabel Sam Stosur kienet tilfet kontra Flavia Pennetta 6-4, 6-4 sabiex imbag[ad Seppi u Pennetta reb[u d-doubles 6-3, 6-4 biex a//ertaw li g[as-16-il sena konsekuttiva l-Awstralja se tibqa’ ming[ajr dan l-unur wara li
tilfu wkoll l-ewwel konfront kontra l-Kanada. Din kienet ukoll il-[ames darba minn daqstant konfronti li Stosur tilfet kontra Pennetta. L-Awstralja jag[lqu l-impenji tag[hom g[ada kontra l-Polonja. Brisbane International
Serena Williams g[alqet l2013 b’reb[a o[ra meta g[elbet f’]ew; sets lill-:ermani]a Petkovic 6-4, 6-4 waqt log[ba mit-tieni round tal-Brisbane International Tournament. Is-Serba Jelena Jankovic ukoll reb[et f’]ew; sets kontra
Svitolina tal-Ukrajna 6-1, 6-3 waqt li Daniela Cibulkova eliminat lill-:appuni]a Kate Date-Krumm fi tliet sets. LIspanjola Carla Suarez Navarro kienet eliminata minn Kanepi 6-2, 6-2. Fost l-ir;iel Lleyton Hewitt issupera l-ewwel round biex temm is-sena fuq nota po]ittiva meta g[eleb lil Kokkinakis 7-3, 7-5. Il-Kolombjan Copil g[eleb fi tliet sets lill-:appuni] Sugita waqt li Chardy ssupera lil Mannarino. L-Amerikan Kuznetsov kien eliminat mill-Awstralajn Ebdon
u l-Ispanjol Fernando Lopez elimina lil Kukushkin Edberg fit-tim ta’ Federer L-eks tennista u rebbie[ ta’ sitt Grand Slams, Stefan Edberg in[atar b[ala parti mit-tim talkow/ing tat-tennista }vizzeru
Roger Federer li b[alissa qed i[ejji g[all-Open tal-Awstralja li se jibda fil-jiem li ;ejjin. Fil-fatt Federer illum sejkun impenjat fit-tieni round tasl-Brisbane International kontra l-Finlandi] Jari Nieminen. Edberg reba[ l-Open ta’ Wimbledon fl-1988 u fl-1990 u
f’dawn is-snin kien anke tela’ fil-qu//ata tar-rankings mondjali. Dan ix-xahar Federer se jkun qed jipprova jirba[ it-18-il Grand Slam tal-karriera u lewwel wie[ed sa mill-2012. La[[ar Grand Slam li reba[ Federer kien meta g[eleb lil Andy Murray fil-finali talGrand Slam ta’ Wimbledon. F’kummenti li ta Federer qal li Edberg kien wie[ed mill-idoli tieg[u meta beda jipprattika lisport u jinsab ferm [erqan biex jibda ja[dem id f’id mieg[u. IlGrand Slam tal-Awstralja jibda fit-13 ta’ Jannar.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Jannar, 2014
32
LOKALI
Tobba jag[tu konferenza tal-a[barijiet dwar il-kundizzjoni tal-eks sewwiq tal-Formula 1 Michael Schumacher hekk kif g[adu jinsab f’qag[da kritika wara li kien involut f’in/ident waqt li kien qed jiskijja. Skont it-tobba minkejja li Schumacher g[adu fil-periklu li jitlef [ajtu, wera sinjali ta’ titjib fil-kundizzjoni tieg[u u matul il-lejl li g[adda kellu jer;a jg[addi minn intervent ie[or fil-mo[[ biex tkun limitata l-[sara li qed issir. (Ritratt> EPA)
}ieda ta’ 541 persuna jirre;istraw g[ax-xog[ol f’Novembru ?ifri tal-Uffi//ju Nazzjonali tal-Istatistika juru li f’Novembru kien hemm ]ieda ta’ 698 persuna jirre;istraw g[ax-xog[ol ta[t l-ewwel parti tar-re;istru u tnaqqis ta’ 157 persuna jirre;istraw ta[t it-tieni parti tarre;istru. }ieda wkoll fil-persuni jirre;istraw g[ax-xog[ol f’G[awdex li matul Novembru telg[u b’9% g[al 773 persuna. }diedu wkoll b’570 il-persuni li ilhom inqas minn sena jirre;istraw g[ax-xog[ol waqt li persuni li ilhom jirre;istraw g[al inqas minn 21 ;img[a ]diedu bi 23. Meta wie[ed i[ares lejn ilpersuni jirre;istraw g[axxog[ol skont l-eta’, kien hemm ]ieda ta’ 10.2% g[al 3,144 filpersuni li g[andhom iktar minn 45 sena. Tnaqqis ta’ 3.6% firre;istranti li g[andhom inqas minn 25 sena. L-Uffi//ju Nazzjonali talIstatistika [abbar ukoll li r-rata tal-qg[ad f’Lulju tal-2013 kien ta’ 4.4% fost il-persuni li jistg[u ja[dmu. 5.2% fost l-ir;iel u
3.1% fost in-nisa. Ir-rata ta’ persuni li g[andhom 45 sena jew iktar u f’Lulju kienu qed ifittxu xog[ol kienet ta’ 5.1% waqt li dik ta’ persuni ta[t il-25 sena la[[qet il-5%. Ir-rata ta’ persuni qieg[da g[al tul ta’ ]mien kienet ta’ 1.8%. Dawn l-istatisti/i jkomplu j]idu fuq ix-xejra nkwetanti f’dak li hu l-qg[ad. I/-/ifri uffi/jali tal-Uffi//ju Nazzjonali tal-Istatistika (NSO) juru li matul it-tmien xhur li g[addew, ir-rata tal-qg[ad ]diedet kull xahar, b’]idiet li jvarjaw minn 400 f’April g[al 750 f’Settembru. Meta wie[ed jag[ti [arsa lejn ir-rati tal-qg[ad kif ippublikati mill-NSO mill-bidu tas-Sajf sa llum kien hemm ]ieda kostanti. {arsa lejn i/-/ifri t’Awwissu juru li l-qg[ad ]died b’604 persuna g[al 7,425. Meta mqabbel ma’ Awwissu tas-sena l-o[ra, dan ifisser ]ieda ta’ 9%. Anke meta wie[ed iqabbel max-xahar ta’ qabel – Lulju – ukoll kien hemm ]ieda. Dan ifisser li xahar wara l-ie[or
hemm xejra konsistenti ta’ ]ieda fil-qg[ad. Fil-fatt, minn Lulju g[al Awwissu, il-qg[ad ]died b’madwar 125 persuna. F’Lulju li g[adda, in-numru ta’ persuni jirre;istraw g[ax-xog[ol kien jammonta g[al 7,298. Dawn i/-/ifri g[al Lulju u Awwissu jikkuntrastaw massoltu, min[abba li fl-eqqel talistagun tas-Sajf, ikun hemm tendenza li s-settur turistiku jimpjega aktar nies. Dan jidher li din is-sena ma se[[x, u g[al xi ra;uni mhux talli ma ]diedux l-opportunitajiet ta’ xog[ol, imma ]diedu nnies jirre;istraw. F’Settembru imbag[ad, innumru ta’ nies bla xog[ol ]died bi 851 g[al 7,092 meta mqabbel mas-6,241 s-sena li g[addiet. Dan ifisser ]ieda ta’ 13.6%. B’kollox in-numru ta’ nies ifittxu x-xoghol g[al Settembru kien ta’ 7,619 - ]ieda ta’ 750 fuq is-sena li g[addiet – ji;ifieri ]ieda ta’ kwa]i 11% filwaqt li lqg[ad f’G[awdex ]died b’10%. F’Settembru kien hemm ]ieda
fl-etajiet kollha. L-ikbar ]ieda fil-persuni li qed ifittxu impjieg kienet re;istrata f’persuni li g[andhom ‘il fuq minn 45 sena fejn kien hemm ]ieda ta’ 352 fuq is-sena ta’ qabel. L-istess istatistika g[al Settembru tindika wkoll ]ieda ta’ 559 persuna li ilhom ifittxu impjieg g[al iktar minn sena. Ilpersuni li ilhom ifittxu impjieg g[al inqas minn 21 ;img[a ]died b’78. F’Ottubru imbag[ad il-qg[ad ]died bi kwazi 600 persuna (]ieda ta’ aktar minn 8%). Statistika tal-NSO uriet li f’Ottubru li g[adda dawk jirre;istraw g[ax-xog[ol f’Malta u G[awdex kienu jammontaw g[al ftit aktar minn 7,000, li jfisser ]ieda ta’ 475 fuq perjodu ta’ sena. I/-/ifri tal-Uffi//ju Nazzjonali tal-Istatistika g[al Ottubru wrew ukoll li l-qg[ad ]died fil-kategoriji kollha. I]]ieda f’Malta kienet ta’ 448 waqt li f’Ghawdex l-qg[ad ]died b’27. Imma minkejja din i]-]ieda
kostanti, il-Gvern s’issa g[adu ma [a l-ebda azzjoni u mhux kredibbli meta jg[id li jrid jo[loq ix-xog[ol. Minbarra listatistika tal-NSO, anke’ dde/i]joni tal-a;enzija tal-Credit Rating Fitch li tnaqqas il-Credit Rating ta’ Malta minn A+ g[al A turi li l-Gvern Laburista g[adu bla pjan u mhux kredibbli. Dan kuntrarju g[al dak li se[[ matul dawn l-a[[ar [ames snin, anka fl-eqqel tal-kri]i ekonomika, meta Malta dejjem ]ammet credit rating ta’ A+. Minkejja li l-pajji] ]amm dan il-credit rating wara l-elezzjoni ;enerali, dan intilef biss fi ]mien 6 xhur.
media•link COMMUNICATIONS