il-mument - Il-Ħadd 26 ta' Jannar 2014 by maltarightnow dotcom

www.maltarightnow.com

Nru 2199 €1

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

“WEBBES RASU!”

Id-deputat Laburista Marlene Farrugia tg[id li l-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza kienet imressqa pjuttost malajr

Id-Deputat Laburista Marlene Farrugia sa[qet li wara l-vot qawwi fil-Parlament Ewropew, fejn 90% ivvutaw kontra l-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza, il-Gvern ma kellux iwebbes rasu, i]da ja[dem biex l-iskema ti;i emendata b’mod li jitne[[ew il-pre;udizzji, u titne[[a wkoll il-possibbiltà li jinfet[u kaw]i legali kontra Malta. Id-Deputat Laburista tkellmet dwar il-bejg[ ta//ittadinanza Maltija u Ewropea meta lbiera[ filg[odu kienu qed tie[u sehem fil-programm Newsbook fuq radju RTK. Marlene Farrugia kkritikat il-mod kif ;iet ippre]entata l-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza. “Liskema tressqet pjuttost malajr. Ma pre]entajnix skema li kienet tag[mel ;ie[ g[al pajji]na. L-iskema m’g[andha bl-ebda mod timplika bejg[ ta’ /ittadinanza i]da programm ta’ investiment kif xieraq.” “Kieku kien hemm dan il-kunsens, Malta ma kinitx ti;i m]ebil[a kif ;ara.” B’din id-dikjarazzjoni qawwija, Marlene Farrugia kienet qed tirreferi g[ad-dibattitu fil-Parlament Ewropew li matulu bosta membri parlamentari Ewropej barranin ikkritikaw lil Malta bilqawwa – dibatittu li Marlene Farrugia esprimit li semg[et b’dieqa kbira.

Franco Mercieca b’ultimatum lil Muscat

g[al pa;na 4

Il-Gvern ta’ Muscat akku]at b’ebusija tar-ras minn Marlene Farrugia

Is-Segretarju Parlamentari Franco Mercieca qieg[ed jag[mel pressjoni mal-Prim Ministru Joseph Muscat b’ultimatum sa tmiem Marzu li ;ej dwar il-prattika professjonali fi sptarijiet u klini/i privati. Jirri]ulta li Mercieca qieg[ed jis[aq ma’ Muscat li g[andu jkompli jipprattika l-professjoni ta’ oftalmolo;ista fi sptarijiet u klini/i privati. il-mument illum qieg[ed ji]vela li s-Segretarju Parlamentari Franco Mercieca ta ultimatum sal-a[[ar ta’ Marzu li ;ej lill-Prim Ministru Joseph Muscat biex ibiddel il-Kodi/i tal-Etika g[all-Ministri u

s-Segretarji Parlamentari. Sorsi li tkellmu ma’ din il-gazzetta qalu li s-Segretarju Parlamentari Franco Mercieca qieg[ed jinsisti mal-Prim Ministru Muscat biex irrevi]joni tal-Kodi/i tal-Etika tkun tippermetti li hu jkun jista’ jissokta bil-prattika ta’ oftalmolo;ista fi klini/i u sptarijiet privati. g[al pa;na 3

Is-Segretarju Parlamentari Franco Mercieca jinsisti ma’ Muscat biex ir-revi]joni tal-Kodi/i tal-Etika tippermettilu ja[dem fil-privat

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Lokali

Spi]eriji li se jift[u llum VALLETTA: Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika; ILMARSA: San Raffael Pharmacy, 247, Triq {al Qormi; {AL QORMI: Drugshop Dispensary, Vjal De La Cruz; BIRKIRKARA: Rational Pharmacy, 74#75, Triq il-Wied; LIMSIDA: Brown’s Pharmacy, Shop 10, Yacht Marina Apartments, Triq ilMarina; IS-SWIEQI: Penny Lane Pharmacy, Triq is-Sejjie[; TASSLIEMA: Mrabat Pharmacy, Triq lImrabat; {AL BALZAN: Medica Pharmacy, Triq in-Naxxar; ILMOSTA: Sta. Margherita Pharmacy, Vjal il-Qalbiena Mostin, Santa Margerita Estate; IL-MELLIE{A: Karizia Drugstore, 69, Triq George Borg Olivier; PAOLA: Fleming Pharmacy, 61, Triq {a]-}abbar; BORMLA: White Cross Pharmacy, Shop A, Block 1, Fuq San Pawl; {A}-}ABBAR: Felice Pharmacy, 95, Triq is-Santwarju; IL-GUDJA: Medicaid Pharmacy, 62, Vjal it-Torri; I}-}URRIEQ: Salus Pharmacy, 21, Misra[ ir-Republika; {A}}EBBU:: De Rohan Pharmacy, Triq Sant’Antnin; IR-RABAT: Ideal Pharmacy, 63, Triq il-Kbira; VICTORIA: Ta/-?awla Pharmacy, Triq 7 ta’ :unju 1919; IL-QALA: St. Joseph Pharmacy, 28, Pjazza San :u]epp.

{inijiet tal-vapur t’G[awdex mill-4 ta‘ Novembru 2013 sal-4 ta’ Mejju 2014

Tluq mill-Im;arr, G[awdex: 1.30, 3.30, 5.00,

6.00, 6.30 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 6.45 (Tlieta sal-{add inklu]i vaganzi pubbli/i), 7.00 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 7.30, 8.15, 9.00, 9.45, 10.30, 11.15, 12.00, 12.45, 13.30, 14.15, 15.00, 15.45, 16.30, 17.15, 18.00, 19.15, 20.45, 22.00, 23.45. Tluq mi/-?irkewwa, Malta: 2.00, 4.00, 5.45, 6.30 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 6.45 (Tlieta sal-{add inklu]i vaganzi pubbli/i), 7.00 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 7.30, 8.15, 9.00, 10.30, 11.15, 12.00, 12.45, 13.30, 14.15, 15.00, 15.45, 16.30, 17.15, 18.00, 18.45, 20.00, 21.20, 22.35, 00.20.

It-temp It-Temp> Ftit imsa[[ab b’waqtiet xemxin, li jsir ftit jew wisq imsa[[ab kultant. Il-Vi]ibbiltà> Tajba. Ir-Ri[> Ftit qawwi g[al qawwi mill-Majjistral, li jsir qawwi [afna mill-Punent Majjistru. Il-Ba[ar> Qawwi g[al qawwi [afna. L-imbatt> Baxx g[al moderat mill-Punent Majjistru li jsir baxx im[awwad. Temperatura tal-Ba[ar> 16º.

Il-[amest ijiem li ;ejjin

IL-{ADD L-og[la 15˚C L-inqas 9˚C

IT-TNEJN L-og[la 15˚C L-inqas 9˚C

IT-TLIETA L-og[la 14˚C L-inqas 11˚C

L-ERBG{A L-og[la 15˚C L-inqas 9˚C

IL-{AMIS L-og[la 18˚C L-inqas 12˚C

Lottu 59 – 20 – 38 – 70 – 27 # 6 – 33 – 72

Super 5 45 – 19 – 33 – 5 – 37

Numri importanti Servizz ta’ Emer;enza> 112 Sptar ta’ Malta> 25450000 — Sptar ta’ G[awdex> 21561600 Servizz ta’ direttorju> 1182 — GO> 1187 — Vodafone> 1189

Ti;;ustifika vja;; bil-[elikopter b’attakk fuq il-kura tal-pazjenti

“Jiena mort biex inwettaq dmiri. Kien l-unika mezz bix nil[aq ajruplan biex immur g[al xog[ol tal-Parlament. Jekk xi [add irid jikkritika din l-ispi]a, a[jar jara kemm [lejna flejjes biex imorru pazjenti minn G[awdex g[al Malta biex jag[mlu test...” Kien b’dan il-mod li dDeputat Laburista Justyne Caruana ddefendiet lilha nnifisha waqt il-programm G[andi xi Ng[id fuq Radju Malta, wara li l-Uffi//ju talPrim Ministru ordna biex nhar it-Tlieta li g[adda, [elikopter tal-Forzi Armati jwassalha mirRabat G[awdex lejn l-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta biex til[aq titjira lejn Marsilja. B[al-lum ;img[a, id-Deputat Laburista kienet di;à fi triqitha lejn Marsilja meta ;iet imsej[a lura biex it-Tnejn filg[axija tkun pre]enti l-Parlament. Dan f’ka] li jintalab xi vot fi tmiem id-dibattitu b’ur;enza li kienet qed issejja[ l-Oppo]izzjoni Nazzjonalista fuq il-bejg[ ta//ittadinanza. Hu stmat li t-titjira bil[elikopter ;iet tiswa’ €1,200. Dan meta s-servizz bil-ba[ar bejn Malta u G[awdex kien qed ja[dem b’mod normali, u normalment il-[elikopter talArmata ma jintu]ax g[al skopijiet b[al dawn la mill-ministri, wisq inqas mid-deputati. Il-[elicopter ni]el fuq ilHelipad tal-Isptar :enerali t’G[awdex, li jintu]a biss g[al pazjenti, ftit passi ’l boghod mid-dar privata tad-deputat

Justyne Caruana, id-deputata Laburista fi/-/entru ta’ skandlu

€1,200 g[al titjira bil-[elikopter meta l-vja;; seta’ sar bil-vapur Laburista. Skont rapport li deher dil-;img[a f’gazzetta lokali, dan se[[ g[ax kien aktar konvenjenti g[al Dottor Caruana li tin;abar bil-bagalji mill-isptar fir-Rabat. Is-soltu, f’ka]i li l-[elikopter ma jkunx qed jintu]a g[all-pazjenti, jintuza il-[eliport tax-Xewkija. Fil-programm [a sehem ukoll il-Ministru George Vella, li ddefenda dan il-ka], g[aliex fi kliemu, kien importanti [afna li Justyne Caruana tattendi g[all-konferenza fi Franza. Hu qal li jerfa’ kull responsabbiltà g[al din lazzjoni. Intant, waqt il-programm Newsbook fuq Radju RTK, il-

Whip tal-Grupp Parlamentari Nazzjonalista David Agius qal li din il-kwistjoni ma kinitx tinqala’ kieku lejliet id-dibattitu tat-Tnejn fil-Parlament, ilGvern av]a lill-Oppo]izzjoni li Justyne Caruana kienet se tkun barra minn Malta. Hu sostna li ma kien hemm ebda ra;uni g[aliex Caruana kellha ti;i lura Malta minn Franza u ter;a’ tmur lura g[ax setg[et fa/ilment baqg[et Marsilja. Tant li fis-seduta tatTnejn kien hemm bosta deputati o[rajn li kienu Malta, i]da m’attendewx fil-Parlament. Justyne Caruana qalet li hi bag[tet email lill-Ispeaker biex tinfurmah dwar dan, i]da ma ng[atat ebda risposta. Jidher li d-deputat Laburista l-ie[or, Etienne Grech, li kien mag[ha ori;inarjament, g[a]el li ma jirritornax g[all-;urnata li kien g[ad fadal mil-laqg[a fi Franza li ntemmet l-Erbg[a.

Imut wara li ttajjar jumejn ilu Ir-ra;el li l-:img[a li g[adda ttajjar minn ]ew; vetturi fit-triq ta’ {al Farru;, sfortunatament tilef il-;lieda kontra l-mewt. Il-Pulizija [abbret dan ilbiera[ kmieni filg[axija. Il-ka] kien se[[ jumejn ilu g[all-[abta tas-6.45a.m. meta r-ra;el ta’ 44 sena mwieled irRenju Unit i]da kien residenti {al G[axaq ittajjar minn ]ew; vetturi; bir-ra;el lewwel jintlaqat minn karrozza tat-tip Opel Corsa misjuqa minn ]ag[]ug[ ta’ 21 sena minn {al Qormi. Hekk kif kien mix[ut mal-art, hu ntlaqat minn vettura o[ra, bissewwieq baqa’ sejjer. Il-pulizija g[adhom g[adde-

jjin bl-investigazzjonijiet dwar dan il-ka], filwaqt li

kienet ordnata inkjesta ma;isterjali.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Lokali

Franco Mercieca jinsisti ma’ Muscat …revi]joni tal-kodi/i ta’ etika biex ja[dem fil-privat Jis[aq mal-Prim Ministru li g[andu jkompli jipprattika l-oftalmolo;ija fi sptarijiet u klini/i privati minn pa;na 1

Lejn l-a[[ar ;img[a ta’ Marzu tassena li g[addiet, il-Prim Ministru Joseph Muscat kien wieg[ed lil Franco Mercieca li kien se jkun hemm revi]joni fi ]mien qasir ta’ dawn ilKodi/i tal-Etika. Muscat wieg[ed dan lil Mercieca, wara li s-Segretarju Parlamentari nqabad fil-fatt ikompli jipprattika l-professjoni privata tieg[u bi ksur tal-Kodi/i tal-Etika. Din ilgazzetta f’:unju li g[adda kienet ukoll ]velat ka]i dwar kif Franco Mercieca kien qieg[ed jit[allas bi flus kontanti g[as-servizzi b[ala oftalmolo;ista filprivat. Dan ifisser li Franco Mercieca kien qieg[ed jit[allas mijiet ta’ ewro g[as-sig[at ta’ xog[ol part-time b’interventi li kienu jla[[qu mill-inqas 3,600 ewro g[al nofstanhar xog[ol professjonali. I]da sakemm jid[ol fis-se[[ ilKodi/i tal-Etika revedut, il-Prim Ministru Joseph Muscat kien g[a]el li Franco Mercieca jing[ata waiver biex ikomplu bil-prattika professjonali tieg[u fl-Isptar Mater Dei u fl-Isptar :enerali t’G[awdex, u dan ukoll bi ksur tal-Kodi/i tal-Etika attwali li ma jippermettix dan, anzi jesi;i li “la darba Ministru jkun appuntat, hu mistenni minnu li jiddedika l-[in kollu tieg[u g[ad-dmirijiet uffi/jali tieg[u.” Id-de/i]joni tal-Prim Ministru li ja;evola lil Franco Mercieca kienet ikkritikanti minn diversi fosthom anki

minn Lino Spiteri li kien iddeskrivieha b[ala “[a]ina”. Spiteri kien sostna li Mercieca kien jaf meta a//etta linkarigu ta’ Segretarju Parlamentari li skont il-Kodi/i tal-Etika ma setax ikompli jipprattika l-professjoni tieg[u, lanqas b’mod volontarju. Qabel l-elezzjoni, Chris Fearne, illum deputat Laburista f’intervista li kien ta lil The Sunday Times kien g[amilha /ara: “qatt ma nkun lest li n[alli pazjent f’emer;enza min[abba limpenji politi/i” u meta mistoqsi dwar rwol Ministerjali, kien [asel idejh u po;;iha fuq Joseph Muscat: “jiena na[dem b[ala tim, u nag[mel skont dak li jg[id l-leader.” Il-Kodi/i tal-Etika pre]enti j]ommu wkoll lil kull Ministru u Segretarju Parlamentari milli jkomplu bil-prattika privata tag[hom u jg[id /ar u tond li la darba, dawn jokkupaw karigi Ministerjali, id-deputati ma jistg[ux ikomplu jipprattikaw il-professjoni privata tag[hom fl-ebda [in – lanqas jekk il-Ministru jew is-Segretarju Parlamentari ma jit[allasx tax-xog[ol li jkun qed jag[mel. I]da s-Segretarju Parlamentari Franco Mercieca issa tant irid jissokta bil-prattika privata li lill-Prim Ministru Joseph Muscat tah sa tmiem Marzu li ;ej biex il-Kodi/i tal-Etika revedut b’xi mod ikun jippermetti li ma jkun hemm xejn x’i]ommu jew xi jxeklu milli jid[ol jag[ti konsulta jew jopera fi sptar privat jew klinika privata. G[alkemm g[addiet kwa]i sena, u m’hemm ebda [jiel f’liema stadju wasal dan il-pro/ess. il-mument fil[ar;a tat-12 ta’ Jannar li g[adda kien ippubblika sensiela ta’ mistoqsijiet mibg[uta lil Mario Cutajar, isSegretarju tal-Kabinett ta’ Muscat, li ;ie fdat biex imexxi ‘l quddiem ilpro/ess ta’ revi]joni tal-Kodi/i talEtika g[all-Ministri u s-Segrertarji

Franco Mercieca kkontesta l-a[[ar elezzjoni ;enerali bil-[sieb li kif ikun elett u jing[ata kariga ministerjali jibqa’ jipprattika l-professjoni medika Parlamentari. Sal-lum, Mario Cutajar ma we;ibx g[al dawn il-mistoqsijiet, li qeg[din ner;g[u nippubblikaw illum wara li ntbag[tu lil Mario Cutajar fit-8 ta’ Jannar li g[adda. Il-mistoqsijiet li l-Gvern ma jridx iwie;eb F’liema stadju waslet ir-revi]joni talKodici tal-Etika li jorbtu lill-Prim Ministru, lill-Ministri u lis-Segretarji Parlamentari tal-Gvern? Fhix jikkonsisti l-e]er/izzju ta’ revi]joni? Meta se jitressaq g[all-approvazzjoni

tal-Kabinett? La darba, il-Kodici tal-Etika l-;did g[adu ma ;iex ippubblikat, dak attwali g[adu jorbot lill-Prim Ministru, lillMinistri u lis-Segretarji Parlamentari. Dan ma jag[tix lok lill-Prim Ministru li jag[ti waiver kif ing[ata lisSegretarju Parlamentari Franco Mercieca. F’dan il-kuntest, din irrevi]joni se tag[ti lok biex il-Kodi/i tal-Etika l-;odda jippermettu iswed fuq l-abjad li l-Prim Ministru jkun f’pozizzjoni li jag[ti waivers g[all-prattika professjonali min-na[a ta’ Ministri u Segretarji Parlamentari?

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Il-Gvern Laburista mhux qed i]omm mal-weg[da tal-meritokrazija

Lokali

Dan il-Gvern reba[ l-elezzjoni fuq l-g[ajta – “tista’ ta[dem mag[na, anke jekk ma taqbilx mag[na” – jekk jien nitke//a mill-partit, dak r-re]ontett ikun g[eb minn pa;na 1

Id-Deputat Laburista Marlene Farrugia qed tirrikorri g[al mezzi ta’ komunikazzjoni so/jali biex tikkritika b’qawwa de/i]jonijiet li qieg[ed jie[u l-Gvern Laburista

“ Malta qed ti;i osservata – anke internazzjonalment, minflok na[lu l-ener;ija tag[na nargumentaw fuq prin/ipji parti;jani, g[andna ning[aqdu biex niffurmaw l-a[jar programm ta’ investiment, li jne[[i kull pre;udizzju, u kull possibbiltà li jinfeta[ ka] kontra Malta – li jista’ jwaqqaf din l-iskema kompletament”. Hi kkwotat dak li qalet ilVi/i President tal-Kummisjoni

Ewropea Viviane Reding u sostniet li l-valuri Ewropej g[andhom ikunu rispettati millpoplu Malti, waqt li fidde/izjonijiet tag[na nirrispettaw il-pajji]i membri l-o[ra. Din il-gimg[a wkoll, Marlene Farrugia kienet ikkritikata b’mod qawwi fuq Facebook minn g[adda ta’ attivisti Laburisti, tant li kien hemm min issu;;erixxa li ddeputat Laburista g[andha titke//a mill-Partit. Meta kienet mistoqsijha dwar dan, iddeputata wie;bet: “Dan ilGvern reba[ l-elezzjoni fuq lg[ajta – “tista’ ta[dem mag[na, anke jekk ma taqbilx mag[na” – jekk jien nitke//a mill-partit, dak r-re]ontett ikun g[eb, sparixxa.” Hi sa[qet li anke akkost ilkritika se tibqa’ tag[mel l-opin-

joni tag[ha pubblika, g[aliex linteress ta’ Malta ji;i qabel kull interess parti;jan. “Ir-rwol tieg[i b[ala membru parlamentari hu li nwassal lill-moviment Laburista biex iwettaq dak li wieg[ed.” Hawn, il-pre]entatur staqsa lil Marlene Farrugia jekk ta[sibx li l-Gvern Laburista hux jimxi mal-weg[da ta’ meritokrazija – g[al liema mistoqsija d-deputata Laburista wie;bet “Evidentament le”, filwaqt li sostniet li kull individwu g[andu jit[alla jimra[ fil-kariga tieg[u. Intant, qabel dan il-programm fuq l-RTK, id-Deputat Laburista kienet mistiedna biex tag[mel intervent waqt il-programm ‘G[andi xi Ng[id’ fuq Radju Malta. Hi qalet li “kieku l-Gvern u l-Oppo]izzjoni [admu flimkien, il-fuq millparti;jani]mu jew suppervja, kieku skema b[al din kienet tin[oloq ming[ajr kontrover]ja ]ejda.” Iktar kmieni din il-;img[a ddeputata Laburista Marlene Farrugia qalet lil Net News li lGvern g[andu jirrikunsidra ilpo]izzjoni tieg[u rigward liskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija. Ilbiera[ hi tenniet li “ l-iskema kellha tkun ri]ultat ta’ kunsens bejn it-tliet, mhux ]ew; partiti politi/i, flimkien mal-imsie[ba so/jali kollha. Sfortunatament dan ma sarx.”

Qbil fuq abbozz ta’ politika dwar il-bini g[oli

Il-Partit Nazzjonalista fi stqarrija qal li fil-prin/ipju jaqbel mal-proposti tal-MEPA dwar il-Floor Area Ratio Policy li qieg[da g[all-konsultazzjoni pubblika. Din tidentifika ]oni ta’ ]vilupp li fihom jista’ ji]died b’minimu tad-doppju permessibbli filpjani lokali l-limitu tal-g[oli tal-bini. Dan bil-kundizzjoni li ji;i ]viluppat biss nofs is-sit. Ryan Callus, il-Kelliem g[all-Ippjanar u sSimplifikazzjoni ta’ Pro/essi Amministrattivi waqt li qal se jkun qed iressaq numru ta’ proposti, [e;;e; biex dan lispazju jkun miftu[ g[all-pubbliku. Il-PN talab biex ikun spe/ifikat id-daqs minimu ta’

art li tista’ tikkwalifika biex ti;i ]viluppata f’bini g[oli. Fl-istqarrija saret kritika li l-FAR policy ma tag[tix konfini /ari g[az-zoni li fihom jista’ jsir ]vilupp g[oli. Dan hu aspett kru/jali g[aliex ilbini g[oli g[andu ji;i ]viluppat fuq il-kun/ett ta’clusters, ji;ifieri li bini jkun ikkon/entrat u mhux mifrux. Il-konfini ta]-]oni ta’ ]vilupp g[andhom ji;u stabbiliti b’mod /ar ukoll min[abba ra;unijiet ta’ trasparenza. Il-PN qabel li G[awdex ikun esklu]a filwaqt li ma jaqbilx li Pembroke tkun inklu]a f’din il-policy min[abba li hija lokalità residenzjali.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Lokali

Il-Vi/i President tal-Parlament Ewropew twissi: “il-bejg[ ta/-/ittadinanza tista’ tattira lill-kriminali”

Silta mill-artiklu mill-gazzetta ‘La Stampa’ fejn fost l-o[rajn il-Vi/i President tal-Parlament Ewropew Roberta Angelilli qed tappella lill-Gvern Malti biex il-programm tal-bejg[ ta/-/ittadinanza jinbidel g[al wie[ed li jirrispetta l-valuri Ewropej

Roberta Angelilli, il-Vi/i President tal-Parlament Ewropew ikkritikat bil-qawwa kollha l-iskema tal-bejg[ ta//ittadinanza Maltija, u ddikjarat li /-/ittadinanza Ewropea qatt m’g[andu jitpo;;a “prezz” fuqha. Angelilli tistqarr kif “bi/-/ifra li qed tintalab, jing[ata x’jifhem, li dawk li l-aktar g[andhom probabiltà li jiksbuha jistg[u jkunu nies fi /rieki kriminali internazzjonali.” Il-Vi/i President tal-Parlament Ewropew kienet qed tkun ikkwotata mill-gazzetta Taljana La Stampa. Din id-dikjarazzjoni qawwija kontra l-iskema ta’ Joseph Muscat li jbig[ i/-/ittadinanza Maltija u Ewropea ntqalet fl-isfond li l-Kummissjoni Ewropea qed tikkunsidra serjament li tie[u passi legali kontra l-Gvern Malti min[abba l-kriterji li rabat mal-iskema. Il-;urnal La Stampa rrapporta li l-Gvern Malti g[andu b]onn il-flus, u g[aldaqstant, idde/ieda li jbig[ i/-/ittadinanza tal-pajji], u li bil-li;i l-;dida li da[[al, mijiet ta’ persuni jistg[u isiru /ittadini Maltin u Ewropej ming[ajr il-b]onn li jkunu residenti f’Malta g[al ammont ta’ ]mien. L-idea li wie[ed jag[ti a//ess g[all-UE g[all-prezz ta’ €650,000 tmur kontra l-prin/ipji ba]i/i tal-UE. Tant hu hekk li lParlament ivvota fuq mozzjoni li tg[id li /-/ittadinanza Ewropea ma jistax ikollha prezz marbut mag[ha jkompli jirrapporta l-;urnali. L-artiklu jsemmi li sfortunatament dan imur kontra l-prin/ipji sagri tal-UE u mhux ta’ b’xejn li l-Parlament Ewropew ivvota b’qawwa favur mozzjoni li tg[id li /-/ittadinanza Ewropew m’g[andiex tkun g[all-bejg[, anke min[abba lfatt li /-/ittadinanza Maltija hija wkoll Ewropea. Skont il-mozzjoni li ;iet addottata, il-bejg[ ta/-/ittadinanza jimmina lprin/ipji li l-UE hija bba]ata fuqhom fosthom id-dritt li //ittadinanza Ewropea ma tkunx trattat b[ala “o;;ett kummer/jali”.

Il-bejg[ ta/-/ittadinanza… Muscat Reb[a g[all-Jus Pubblicum ta/-/ittadinanza Ewropea Simon Mercieca Opinjonist

L-antropologu famu] :ermani] Franz Boas kien sfida l-[sieb dominanti taddinja Anglo-Sassona tat-tmiem is-seklu 19, meta kien jing[ad“Persuna trid lewwel tirrikonoxxi l-ktajjen tat-tradizzjoni li hija marbuta bihom. Meta tirrikonoxxihom, tkun kapa/i tin[eles minnhom”. Simon Mercieca Opinjonist

“Il-Parlament Ewropew ma jistax i[alli lill-Prim Ministru ta’ Malta jkisser din l-g[aqda Ewropea mill-istess fundamenti tag[ha. Mhux ta’ b’xejn li l-estremisti appo;;jaw il-bejg[ ta/-/ittadinanza Ewropea minn Malta.Wisq nib]a’ li Malta qabdet ittriq tal-[ru; tag[ha minn din il-komunità ta’ stati sovrani Ewropej.”

Gejtu Vella Konsulent fir-Relazzjonijiet Industrijali

“Fi/-/irkostanzi li pajji]na issa sabu ru[u fihom ikun mill-aktar g[aqli jekk il-Gvern minflok ikompli jippersisti fit-triq li qabad, ifittex li jipprote;i la[jar interessi ta’ pajji]na, tal-Maltin u l-G[awdxin.”

Muscat fil-ktajjen tat-tradizzjoni

Dan hu dak li l-Prim Ministru attwali, mhux kapaci jag[mel. Dan hu l-[sieb li d-deputati tal-Parlament Ewropew esprimew meta l-{amis tal;img[a li g[addiet tkellmu kontra din il-li;i Maltija tal-bejg[ ta/-/ittadinanza li [ammritilna wi//na mad-dinja kollha. Il-ma;;oranza ta’ dawk li vvutaw favur Joseph Muscat huma membri Parlamentari tal-lemin estrem, ji;ifieri l-Faxxisti l-;odda tal-Ewropa. Jekk ma joqg[odx attent, Muscat se jkun qed jibni alleanza ;dida mal-Faxxisti Ewropej. Il-Parlament Ewropew wera li l-bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija llum hi su;;ett li jolqot u jorbot lill-Ewropa kollha. Il-Parlament Ewropew ma kellux dubju. Min se jid[ol f’din l-iskema, se jkun qed jid[ol fiha g[al skop wie[ed: dak li se jkun qed i[allas biex jakkwista passaport g[all-Ewropa. Skemi o[ra saru fl-Ewropa, i]da kienu ma[subin biex verament jo[olqu investimenti fil-pajji]. Fil-ka] ta’ Malta, dan mhux il-ka]. {add ma emmen fil-kambjamenti li saru f’din il-li;i. Li kieku Malta mhix membru tal-komunità Ewropea, [add ma kien se jit[ajjar jixtri passaport Malti jew xi /ittadinanza Maltija. Min se jixtriha, mhux se jixtriha g[ax verament jemmen fl-investiment f’Malta, i]da g[ax g[andu b]onn passaport Ewropew, u ma jistax jakkwistah minn xi wie[ed mis-27 pajji] membru lie[or tal-Ewropa. G[alhekk kien hemm din ir-reazzjoni daqshekk negattiva fost il-membri kollha tal-Parlament Ewropew, inklu] is-So/jal-Demokrati/i.

Il-kuntratt so/jali

Adrian Delia Opinjonist

“Il-Parlament Ewropew iddiskuta u ddibatta u wera bi/-/ar li anke lilu dawn l-emendi, din l-iskema xejn ma tixraq. Tmur kontra l-prin/ipji u l-valuri Ewropej. Tbig[ ukoll i/-/ittadinan-

za Ewropea u mhux biss dik Maltija u to[loq sitwazzjoni fejn dak li jille;i]la stat membru wie[ed jo[loq obbligi u kunsiderazzjonijiet fuq l-o[rajn kollha.”

Dan ;ara g[aliex din l-idea ta’ bejg[ ta’ /ittadinanza tmur kontra l-[sieb Ewropew innifsu. Il-mozzjoni u diskorsi mag[mulin mis-So/jalisti segwew il-[sieb filosofiku tal-Franci] JeanJacques Rousseau. Bil-bejg[ ta/-/ittadinanza, dan ilGvern qed jafferma prin/ipju li f’pajji] jista’ jkun hemm kategorija ta’ nies li tkun ’il barra mill-kuntratt so/jali kif propost mill-istess Rousseau. Dan g[aliex din l-istess li;i qed tafferma prin/ipju li wie[ed jista’ jsir parti minn dan il-kuntratt billi j[allas, waqt li dawk li m’g[andhomx flus jibqg[u ming[ajr a//ess g[al dawn l-istess drittijiet. Imbag[ad, din il-li;i tax-xiri ta//ittadinanza ma tobbligax lil min jixtri b’doveri, b[alma jitlob l-istess prin/ipju tal-kuntratt so/jali u x-xiri ta’

xi post ma jikkostitwixxi l-ebda obbligu reali ta’ dover jew drittijiet skont kif definiti minn Rousseau. Din il-li;i qed titfa’ l-kun/ett ta’ /ittadinanza fuq l-istess livell li Rousseau tefa’ r-reli;jon u l-proprjetà privata, ji;ifieri, li din ma tibqax tappartjeni g[all-isfera pubblika, i]da ssir parti mill-[ajja privata tal-bniedem. B’din il-li;i, il-kun/ett innifsu ta’ /ittadinanza m’g[adux universali u b[alma ji;ri bil-proprjetà privata, jista’ jkun akkwistat permezz tal-flus. Dan se jwassal g[ad-dritt, trid u ma tridx din l-istess li;i, li min jixtri din i//ittadinanza jista’ anki jbig[ha. Fuq kollox, hu dritt ba]iku, kemm skont illi;i naturali u dik tad-Drittijiet talBniedem, li dak li wie[ed jixtri b’mod le/itu, g[andu d-dritt li jbig[u b’mod le/itu.

L-ermenewtika tas-suspett Permezz tal-Individual Investor Programme (IIP), il-Prim Ministru

Dak li ;ara l-;img[a li g[addiet f ta’ Malta, ji;ifieri li Joseph Musc

Il-Jus Pubblicum

Malta jirnexxilha ;;ib l-Ewropa u ddinja kontra tag[ha. U jekk wie[ed ja//etta l-ver]joni tal-Partit Laburista, li dan kollu hu xog[ol tal-Kap Nazzjonalista Simon Busuttil, allura jkolli nammetti li lpolitika Maltija qatt ma rat mexxej daqshekk b’sa[[tu politikament, li ;ab mill-Oppo]izzjoni, id-dinja kollha favur tieg[u. Il-verità kienet miktuba fuq il-[ajt, i]da Joseph Muscat qatt ma ried jaqraha, forsi g[aliex hemm pattijiet mo[bija waqt li jittama li dan il-falliment jostor l-insu//essi fil-politika u ekonomika tieg[u, fejn il-produzzjoni industrijali hija llum inqas minn dik fil-Gre/ja waqt li ]-]ieda fix-xog[ol, ;iet biss minn jobs ikkreati fi/-?ivil. Fin-na[a t’isfel ta’ Malta, hemm kelma g[al dan tip ta’ politika li qed jimxi biha Muscat. Din hija biss “pulikarja”, u b[al kull pulikarju ie[or, dak li qed jag[mel hu biss jilg[ab binnar.

Joseph Muscat irnexxielu jo[loq dak li wa[da mill-[assieba moderni tasSo/jali]mu Ewropew, Rosa Luxembourg, sej[et b[ala “il-kun/ett tal-akkumulazzjoni primittiva tal-kapital” li huwa l-ba]i g[ad-distinzjoni ta’ klassi. Din kienet ir-ra;uni primarja g[ala l-mozzjonijiet ;ew miktuba kif ;ew miktuba mill-iskjeramenti politi/i differenti fil-Parlament Ewropew. Birra;un li dawk li tkellmu tul is-seduta tal-Erbg[a tal-;img[a li g[addiet, [arsu b’/ertu /ini]mu lejn din il-li;i g[aliex dan il-Gvern ta’ Muscat irnexxielu jo[loq dak li hu mag[ruf b[ala “l-ermenewtika tas-suspett”. Numru ta’ deputati interpretawha b[ala neo-kolonjali]mu ;did, fejn l-istess /ittadini Ewropej qed ikunu subordinati g[al dan it-tip ;did ta’ kapitali]mu mill-Gvern So/jalista Malti. Fi kliem aktar sempli/i, il-valur ta/-/ittadinanza Ewropea (u mhux biss dik Maltija) qed ikun ]valutat. Il-Parlament Ewropew mhux lest li j/ekken l-importanza ta’ x’ji;ifieri tkun /ittadin u li dan il-prin/ipju tant importanti qatt ma jista’ ji;i determinat mill-element ta’ flus. Meta jse[[ dan, inkunu qed naqbdu t-triq biex ilkun/ett ta’ /ittadinanza no[or;uh minn ta[t il-kappa tal-“jus pubblicum” u ner;g[u bil-mod il-mod ne[duh kif kien qabel it-Trattat ta’ Pa/i ta’ Awsburgu tal-1555, b[ala parti mill“jus privatum”. Il-Parlament Ewropew wera li ma jridx li l-kultura Ewropea tkun iffurmata minn ambjent legalistiku fa]ull li jrid jo[loq Joseph Muscat. IlKummissarju Viviane Reding ;abret din l-istorja kollha u dawn il-[sibijiet meta qalet li skont il-li;i internazzjonali, i/-/ittadinanza Ewropea tista’ ting[ata biss meta hemm rabta ;enwina ma’ pajji].

Politika tal-pulikarja

Dak li ;ara l-;img[a li g[addiet filParlament Ewropew qatt ma rajnieh qabel fl-istorja ta’ Malta, ji;ifieri li

{olma Ewropea tinbidel fi [mar il-lejl

Il-kummenti li tat il-Kummissjarju Vivianne Reding wara li Joseph Muscat idde/ieda li jibqa’ sejjer bilmi]uri tieg[u juru bi/-/ar, li l-Ewropa mhix lesta ta//etta dan il-pre/edent perikolu] fl-istorja tal-Unjoni. Missnin 80 ’il quddiem, kienu l-istess So/jalisti mmexxijin mill-Fran/i] Francois Mitterand u sie[bu Jacques Delors li [admu biex jibdlu l-Ewropa minn g[aqda ekonomika g[al wa[da politika u ta’ kulturi. Il-po]izzjoni ta’ Joseph Muscat hija biss sfida diretta lejn il-Parlament Ewropew. Il-messa;; tal-Kummissarju Reding ma g[andux jinqara biss b[ala messa;; minn sempli/i Kummissarju i]da wkoll b[ala messa;; ta’ Vi/iPresident tal-Parlament Ewropew, li qed tiddefendi l-integrità tal-poplu Ewropew kontra dik li qed tidher biss b[ala pulikarja tal-Prim Ministru Malti meta dde/ieda li jirrombla fuq id-deputati kollha tal-Ewropa, ji;ifieri, kontra l-istess /ittadini li ele;;ewhom.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Lokali

rasu iebsa jew idejh marbutin Skema li ttappan il-kredenzjali ta’ Malta

fil-Parlament Ewropew qatt ma rajnieh qabel fl-istorja cat irnexxielu j;ib lill-Ewropa u d-dinja kontra Malta Il-[olma ta’ Muscat li jag[mel minn Malta l-aqwa pajji] fl-Ewropa nbiddlet fi [mar il-lejl. Reding stess qaltlu li lpo]izzjoni li qed jie[u tmur kontra lartiklu 4.3 li jitkellem dwar kooperazzjoni sin/iera. Quddiem il-kri]i li g[andha quddiemha l-Ewropa, fejn lestremisti tax-Xellug u tal-Lemin qed ja[dmu biex ikissru din il-komunità Ewropea, il-Parlament Ewropew ma jistax i[alli lill-Prim Ministru ta’ Malta jkisser din l-g[aqda Ewropea mill-istess fundamenti tag[ha. Mhux ta’ b’xejn li l-estremisti appo;;jaw il-bejg[ ta/-/ittadinanza Ewropea minn Malta. Wisq nib]a’ li Malta qabdet it-triq tal-[ru; tag[ha minn din il-komunità ta’ stati sovrani Ewropej.

G[all-bejg[…Mhux i/-/ittadinanza Gejtu Vella Konsulent fir-Relazzjonijiet Industrijali

meta qed ikun osservat it-tibdil kontinwu li qed isir minkejja li l-li;i g[addiet mill-Parlament.

De/i]jonijiet li jag[tu impressjoni [a]ina

Filwaqt li dan it-tibdil jista’ jag[ti limpressjoni li l-amministrazzjoni qed tie[u kont tal-proposti li qed jag[mlu diversi entitajiet, mil-lenti internazzjonali dan qed jo[ro; il-mod dilettantesk kif qed isiru l-affarijiet f’pajji]na. Dan kollu qed i[alli impressjoni negattiva ta’ pajji]na u jdg[ajjef il-kredenzjali tajba li kien igawdi pajji]na. Ma’ dan qed ikompli jo[ro; /ar ukoll li l-ma;;oranza kbira tal-Maltin u l-G[awdxin mhux qed jag[tu lappo;; g[all-bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija, tant li din l-inizjattiva qed tkompli tie[u [afna spazju mill-a;enda nazzjonali u la[qet livell ta’ kontroversja nazzjonali.

Il-bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija qed itappan il-kredenzjali ta’ pajji]na madwar id-dinja. Hija [asra li fuq l-a;enda tal-mexxejja u tan-nies ta’ dawn ilg]ejjer hawn il-bejg[ ta/-/ittadinanza minflok qed inkomplu nfittxu kif ilpajji] jista’ jservi ta’ pont u strument bejn il-pajji]i G[arab u Ewropej bil-;id li dan jista’ jo[loq. B[allikieku dan ma kienx bi]]ejjed, matul il-;ranet li g[addew fil-Parlament Ewropew kompla ji;i espost in-nuqqas ta’ vi]joni tal-amministrazzjoni Maltija. Ikun ]ball gravi jekk il-Gvern ma ji[ux kont tal-messa;;i li qed jir/ievi ming[and bosta dwar il-bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija. Fi/-/irkostanzi li pajji]na issa sabu ru[u fihom, ikun mill-aktar g[aqli jekk il-Gvern minflok ikompli jippersisti, ifittex li jipprote;i l-a[jar interessi ta’ pajji]na, tal-Maltin u lG[awdxin.

?anfira lill-Gvern biex ibiddel it-triq

Minkejja kollox, il-Gvern g[adu fil[in biex jissospendi l-programm talbejg[ ta/-/ittadinanza Maltija, filwaqt li flimkien mal-Oppo]izzjoni, esperti filqasam u l-korpi kostitwiti f’perijodu definit ifasslu skema ;dida. Dan bl-iskop li l-kredenzjali tajba ta’ pajji]na ma jkomplux jintilfu. It-tkattir tal-;id u lprosperità g[andhom ikunu l-g[anijiet prin/ipali ta’ kul[add i]da fl-ebda [in jew mument i/-/ittadinanza ta’ pajji]na m’g[andha tkun g[all-bejg[. I/-/anfira lill-Gvern Malti minn kull rokna tad-dinja, mill-mezzi tal-istampa u xandir internazzjonali u bil-vot qawwi ta’ 560 minn 626 minn fost il-membri fil-Parlament Ewropew, kollha b’messa;; /ar biex il-Gvern Malti jibdel it-triq u jfittex toroq o[ra kif jo[loq u jkattar il;id u l-prosperità g[andhom ikunu bi]]ejjed biex il-Gvern Malti juri verament li jisma’ u jag[ti kas.

Mandat biex jiggverna g[al [ames snin Adrian Delia Opinjonist

Il-li;i dwar il-bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija mill-bidu nett kienet tidher li hi politikament insensittiva, nieqsa mill-[sieb u [a]ina fit-tifsila tag[ha. Il-motivazzjoni tal-programm tal-bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija hu mibni madwar d[ul finanzjarju ta’ malajr. Din linizjattiva qed to[ro; fil-bera[ li saret bl-g[a;la u b’nuqqas ta’ konsultazzjoni serja mal-Oppo]izzjoni, ma’ esperti f’dan il-qasam u mal-imsie[ba so/jali fil-Kunsill Malti g[all-I]vilupp Ekonomiku u So/jali. Qed ikompli jispikka n-nuqqas ta’ t[ejjija serja biex ikun implimentat ilprogramm tal-bejg[ ta/-/ittadinanza

Huwa ta’ t[assib li f’din is-sena li pajji]na se jkun qed ifakkar erba’ anniversarji li sawruh u li huma mnaqqxa b’ittri tad-deheb fl-istorja ri/enti ta’ pajji]na, issa jinsab fuq ilsien bosta barranin mhux g[al ra;unijiet tajbin i]da g[al dawk []iena. Il-kisbiet stori/i li huma ferm importanti g[all-Maltin u lG[awdxin li saru fl-a[[ar 50 sena, issa se jing[ataw lil /ittadini o[ra li g[andhom il-mezzi finanzjarji biex jiksbu /-/ittadinanza tag[na ming[ajr il-[tie;a u l-b]onn li verament ikunu /ittadini Maltin u G[awdxin.

Mandat /ar u inekwivoku. Mhux biss b’ma;;oranza assoluta tal-poplu Malti, i]da b’ma;;oranza impressjonanti ta’ kwa]i 55% tal-voti. B’manifest elettorali li wieg[ed [afna u li [ajjar u kkonvin/a lill-elettorat. Imkien f’dan il-manifest elettorali ma kienet issemmiet imqar b’nemes proposta dwar bejg[ ta’ /ittadinanza. Dwar skema mlaqqma ‘ta’ investiment’ biex toffri l-passaport Malti bi prezz g[allbarranin minn barra l-UE. Il-Gvern Malti g[adda emendi fil-Li;i ta/-?ittadinanza minkejja oppo]izzjoni qawwija minn kull qasam, ming[ajr konsultazzjoni, fi ]mien qasir u mg[a;;el u kwa]i b’mod gerriexi. Ma qablitx l-Oppo]izzjoni, ma qablux ilkorpi kostitwiti, ma qablitx is-so/jetà /ivili u ma qabilx f’per/entwali ta’ aktar minn 70% il-poplu Malti kif irri]ulta minn st[arri; varji li saru u li ;ew ippubblikati. Il-midja wer]qet dwar dan mad-dinja kollha. Il-Gvern, li wieg[ed fost l-o[rajn li jisma’, [a nota u g[amel tibdiliet fil-li;i

biex jipprova ji;bed mieg[u s-simpatiji u l-preokkupazzjonijiet ta’ xi setturi. Imma ma //aqlaq xejn fil-prin/ipju.

Skema inkonsistenti mal-li;ijiet u l-valuri Ewropej

Il-Parlament Ewropew iddiskuta u ddibatta u wera bi/-/ar li anke lilu dawn l-emendi, din l-iskema xejn ma tixraq. Tmur kontra l-prin/ipji u valuri Ewropej. Tbig[ ukoll i/-/ittadinanza Ewropea u mhux dik Maltija u to[loq sitwazzjoni fejn dak li jille;i]la stat membru wie[ed jo[loq obbligi u kunsiderazzjonijiet fuq l-o[rajn kollha. Il-gruppi politi/i Ewropej kollha kienu kontra. Il-Popolari, il-Liberali, il-{odor, is-So/jalisti. Kul[add [lief l-estremisti. Espremew ru[hom u sa[ansitra g[addew ri]oluzzjoni kontra Malta li g[addiet b’90% talvoti. Il-Kummisarju Ewropew Vivian Reding iddikjarat li din l-iskema hija inkonsistenti mal-prin/ipji tal-Li;i Internazzjonali li tiddikjara li /-/ittadinanza trid tkun marbuta mar-residenza, u li tikser il-Li;i Ewropea. Skema li tmur kontra t-Trattat Ewropew skont lartikolu 4(3) dwar il-koperazzjoni sin/iera bejn l-istati membri.

Jille;i]la bla mandat

Il-Gvern sema’. Wara li ddikjara li nnota dan il-vot massi// issa se jibqa’ g[addej kif ried hu. Daqslikieku xejn. Minkejja l-oppo]izzjoni tal-PN, tal-korpi kostitwiti, tas-so/jetà /ivili, tal-midja dinjija, tal-vot massi// fil-Parlament Ewropew, tad-dikjarazzjoni talKummissjoni Ewropea. Minkejja li lpoplu Malti fil-ma;;oranza tieg[u stqarr /ar li ma jaqbilx. Il-Gvern ta’ Joseph Muscat mhu se jag[ti kas [add u xejn. Il-Gvern li jisma’ mhuwiex trux. Imma rasu iebsa jew idejh marbutin. Jekk tal-ewwel g[ajb g[alina lkoll Maltin u G[awdxin. Jekk tat-tieni mhux biss g[ajb imma xi [add g[ad irid jag[ti rendikont. Issa spi//a ]-]mien tal-paroli, taddiskussjonijiet u li nipprovaw insibu ssoluzzjonijiet. Issa rridu nidde/iedu. Jew li nag[lqu [alqna g[ax il-Gvern li jisma’, mhux trux imma se jibqa’ g[addej gaffa qisu xejn mhu xejn. Li Gvern jille;i]la meta m’g[andux mandat /ar, meta kul[add kontra, meta l-[sara li se ssir hija inevitabbli. Nistg[u nag[]lu li ma nag[mlu xejn u n[allu l-istorja tg[oddna ma’ dawk li qag[du g[al kollox u m’g[amlu xejn. Jew nistg[u, nidde/iedu li nqumu. U fejn ma jismag[niex jekk nitkellmu ng[ajtu. Fejn ma jag[tix kasna meta nirra;unaw, ning[aqdu flimkien, ilkoll flimkien biex le[en wie[ed isir [afna. U b’dan il-le[en wie[ed jg[ajjat, il-Gvern li jisma’ g[ax mhux trux ikollu mhux biss jisma’ imma jag[ti kas. U jekk jibqa’ ma jridx jisma’, allura ejja n;eg[luh jara. Jara l-[sara li qed jag[mel lill-pajji]na, jara t-ti;rif li se ;;ib lejn ir-reputazzjoni li tant ]mien domna biex nibnu. Jara l-kosegwenzi g[allpre]ent tag[na u g[all-futur ta’ wliedna. Jara l-firem tag[na lkoll, fejn isimna, kunjomna u n-numru tal-identità tag[na. Identità li rridu nipprote;u akkost ta’ kollox. G[ax a[na Maltin. Maltin ta’ veru.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

“Se npo;;i lill-Maltin fi/-/entru tal-[idma Ewropea”

Il-Kap tal-PN Simon Busuttil jindirizza ‘l dawk pre]enti hekk kif kien il-mistieden ta’ Therese Comodini Cachia fit-tnedija tal-kampanja elettorali tag[ha g[all-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew

Therese Comodini Cachia nediet ilkampanja g[all-elezzjonijiet talParlament Ewropew bit-tema ‘G[addrittijiet tieg[ek fl-Ewropa’. Hi temmen li fil-politika g[andek tkun ta’ servizz g[an-nies billi tisma’ u tfassal il-politika biex tindirizza l-[ti;iet tannies. Comodini Cachia qalet li se tkun tista’ ;;ib l-esperjenza tag[ha b[ala avukat u l-[idma tag[ha mal-istituzzjonijiet Ewropej g[as-servizz tal-pubbliku. “Se nkun nista’ nu]a l-istil ta’ politika tieg[i bl-a[jar mod, ji;ifieri dik ta’ djalogu b’argumenti li kapa/i jikkonvin/u.” L-avukat Comodini Cachia li kienet qed tkun intervistata minn Jesmar Baldacchino tkellmet dwar u[ud milloqsma partikolari li tkun lesta tiffoka l[idma tag[ha fil-Parlament Ewropew. L-aktar ]ew; working groups li jattirawha huma dawk li wie[ed minnhom jinkludi fih kumitati dwar kultura u edukazzjoni, affarijiet legali, drittijiet /ivili, ;ustizzja u kwistjonijiet kostituzzjonali, kif ukoll il-working group tal-affarijiet barranin li jinkludi fih li]vilupp, il-kummer/ internazzjonali, is-sigurtà u difi]a.” “It-tema ‘G[ad-Drittijiet tieg[ek flEwropa’ hija l-qofol tal-[idma tieg[i

Lokali

fil-Parlament Ewropew, jekk ning[ata l-fidu/ja billi npo;;i lill-Maltin fi//entru tal-[idma Ewropea tieg[i.” Comodini Cachia assigurat ukoll li se tag[mel [iltha biex il-valuri, l-interessi, l-aspirazzjonijiet u l-b]onnijiet talMaltin u G[awdxin jittie[du in kunsiderazzjoni fil-Parlament Ewropew. “Jien nixtieq ning[ata l-opportunità li flimkien m’o[rajn na[dem biex Malta tibqa’ rrikonoxxuta b[ala pajji] mimli b’nies kapa/i, bie]la, u li g[andhom kontribut validu fil-politika Ewropea,” kompliet Comodini Cachia. Fl-attivita’ tkellem fost o[rajn Simon Busuttil, il-Kap tal-PN li semma kif il-partit g[andu x-xorti li jista’ jdur fuq Therese Comodini Cachia g[al parir siewi. Hu rrefera g[al dak li kien stqarr ftit xhur ilu dwar Therese meta kien qal li “hija persuna li ;;ib mag[ha kompetenza, avukata stabbilità spe/jalmet fil-qasam tad-drittijiet tal-bniedem li jkun utli g[all-[ajja pubblika tag[ha, imma hija wkoll persuna li g[andha stil partikolari, li taf tmur man-nies, tibni largumenti tag[ha bir-ra;uni, dik li jien ng[idilha politika bis-sens.” Illum insostni qal Simon Busuttil, li ma biddiltx l-opinjoni tieg[i. “Therese hi persuna kompetenti [afna li tag[mel ;ie[ lill-PN u lill-pajji]na.”

Nuqqas ta’ tag[rif dwar ir-rotot il-;odda

L-iskeda l-;dida g[as-servizz tattrasport pubbliku ma tinkludix informazzjoni dwar ir-rotot u minn fejn se jg[addu l-karozzi tal-linja mmexxi mill-Gvern i]da tg[id biss minn fejn jitilqu u fejn itemmu l-vja;;. Toni Bezzina, il-Kelliem talOppo]izzjoni dwar l-Infrastruttura u tTrasport fi stqarrija qal li l-pubbliku jistenna ferm a[jar meta l-Ministru Joe Mizzi kien ilu sitt xhur jg[id li g[amel konsultazzjoni mal-Kunsilli Lokali. Il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni ]ied li lMinistru Mizzi g[andu wkoll ikun /ar mal-pubbliku li j[allas it-taxxi, kemm qed janti/ipa li se jkun it-telf fisservizz tat-trasport pubbliku, li issa qieg[ed imexxi l-Gvern. Dan g[aliex sal-a[[ar tas-senali g[addiet, it-taxpayer kien i[allas biss is-sussidju lillkumpanija li kienet topera s-servizz, imma issa jrid i[allas l-ispejje] kollha,

ladarba l-Ministru Mizzi [alla lillkumpanija Arriva titlaq. Il-Ministru Mizzi g[andu jg[id /ar lill-pubbliku, tkompli l-istqarrija, x’bidliet se jkun qed jag[mel din issena fis-servizz. Dan hekk kif qed jid[lu rapporti li dan ix-xahar isservizz mar lura, meta r-responsabbiltà hija diretta tal-Ministru g[at-Trasport. L-istqarrija tkompli li huwa inutli li l-Ministru Mizzi jippubblika frekwenzi li ma jintrabatx li jin]ammu u g[aldaqstant ]ied Toni Bezzina, il-pubbliku jistenna li l-puntwalità titjieb sostanzjalment. Il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni talab ukoll biex il-Ministru Joe Mizzi jag[ti garanzija li l-prezzijiet tal-biljetti ma jog[lewx u lanqas ma tonqos ilflessibilità tag[hom. “Wie[ed millaktar elementi po]ittivi tas-servizz sassena l-o[ra kien in-nollijiet mill-aktar

L-impjieg tal-[addiema tat-trasport pubbliku g[adu mhux garantit

ra;onevoli u l-flessibilità tal-biljetti, li jvarjaw minn sag[tejn sa tliet xhur u b’ro[s g[all-istudenti u sostanzjali g[all-anzjani.” Toni Bezzina appella biex ilMinistru Mizzi jiggarantixxi l-impjieg

tal-[addiema kollha. “Dawn il[addiema huma impjegati tal-Gvern u g[andu jag[ti e]empju lil min se jid[ol g[as-servizz waqt li jiggarantixxi limpjiegi li jiddependu minnhom aktar minn 1,100 familja.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Intervista – Elezzjonijiet Parlament Ewropew

“Servizz biex nag[ti vu/i lin-nies”

“Irrid nisma’ lin-nies.” Din hi l-g[ajta popolari li to[ro; minn fomm Norman Vella, kandidat f’isem il-Partit Nazzjonalista, g[all-elezzjoni tal-Parlament Ewropew li se ssir fl-24 ta’ Mejju li ;ej, f’intervista ma’ il-mument. Norman Vella sa[aq li l-PN jinsab fi ]mien meta g[andu b]onn [afna kura;; biex, minn issa, jibda jie[u d-de/i]jonijiet li se jkunu qed jag[tu vi]joni u direzzjoni lill-pajji] g[ada u pitg[ada. diskors b[al dak tal-Ministru Edward Scicluna fil-Parlament Ewropew li qal li Malta hi nieqsa minn nies ta’ kalibru. Fil-Parlament Ewropew irridu na[dmu biex nibnu dak li Joseph Muscat qed ikisser. Ming[ajr din il-fidu/ja re/iproka, ma nistg[ux inkomplu n;ibu r-ri]ultati fliktar oqsma kriti/i g[al pajji]na u g[all-poplu tag[na. Ma nistg[ux in;ibu lejn xtutna dak l-investiment li permezz tieg[u no[olqu aktar xog[ol u xog[ol ta’ kwalità a[jar. G[andna sfidi kbar quddiemna imma m’g[andniex naqtg[u qalbna. G[andna na[dmu biex dawk li jidhru problemi kbar, nibdluhom f’opportunitajiet.

Hermann Micallef

hermann.micallef@media.link.com.mt

G[aliex [assejt li g[andek tressaq il-kandidatura tieg[ek biex tkun kandidat g[all-elezzjonijiet talParlament Ewropew^

Nemmen li fil-[ajja, kull wie[ed u wa[da minna g[andu xi [a;a fih li t[e;;u jag[mel xi [a;a po]ittiva biex i[alli d-dinja ta’ madwaru ftit a[jar milli sabha. Hawn min jimpenja ru[u f’g[aqdiet jew f’ka]ini, o[rajn f’attivitajiet reli;ju]i, sportivi jew artisti/i, hemm min jag[tiha g[all-attivi]mu ambjentali, so/jali, trejdunjonistiku u mitt [a;’o[ra. Fil-;urnali]mu din l-influwenza po]ittiva nistg[u nag[mluha kuljum. Hu stat ta’ fatt li ;urnalist jinfluwenza l-opinjoni pubblika; sa[ansitra ;ieli jirnexxilu jiddetermina l-a;enda ta’ pajji] s[i[ u aktar. Id-de/i]jonijiet ]g[ar u kbar li nie[du ta’ kuljum – x’nirrapportaw u le, lil xiex se nag[tu prominenza, dwar liema su;;ett se nag[mlu l-programmi – huma de/i]jonijiet li fihom infushom jag[tuna rwol importanti. G[ax dak li editur, pre]entatur, kap tal-a[barijiet jidde/iedi li hu importanti, g[andu mnejn isir importanti anke g[asso/jetà. Lil dawk li ;urnalist jag[]el li jag[ti vu/i, isiru protagonisti. G[aldaqstant, irid jew ma jridx, kull ;urnalist hu impenjat politikament. Ilpolitika hi xi [a;a intrinsika fil;urnali]mu. Sas-sajf li g[adda jien kelli dan irrwol. F’Lulju, li g[adda, il-Gvern Laburista dde/ieda li jwaqqafni minn dan l-impenn. Irrid ng[id li g[alija dan ix-xog[ol kien ifisser [afna. U mhux biss f’livell ta’ karriera, popolarità u sodisfazzjon. Kien ifisser [afna l-aktar g[ax kont dejjem nu]a x-xog[ol tieg[i biex inkun strument tal-poplu, vu/i g[an-nies. Il-politika tieg[i fil;urnali]mu dejjem dik kienet. Hu stat ta’ fatt li l-Gvern Laburista kellu l-poter iwaqqafni milli nkompli fil-;urnali]mu. Wara li ;;ilidt g[addrittijiet tieg[i, il-gvern kellu sa[ansitra l-ardir jabbu]a mill-poter li ng[atalu u jippersegwitani b’arrest filpost tax-xog[ol. I]da kont de/i] li ma nag[tihx ilpoter li jwaqqaf l-impenn politiku tieg[i. G[aldaqstant, idde/idejt li lpass li jmiss g[alija kien li nimpenja ru[i fil-politika, din id-darba ma’ partit politiku. Il-PN hu l-g[a]la naturali. I]-]mien inzerta wkoll wie[ed opportun. Is-sitwazzjoni li fiha n;ieb isem Malta minn dan il-Gvern, il-bi]a’ li sfortunatment beda die[el f’kull livell tas-so/jetà b’vendikazzjonijiet u intimidazzjonijiet kontinwi, l-attentat li jkunu //ensurati l-vu/ijiet kriti/i, i]]ieda fi/-/ifri tal-qg[ad, il-qtig[ ta’ qalb, in-nuqqas ta’ direzzjoni u vi]joni

Liema huma dawk il-kwistjonijiet li inti ta[seb li tkun tista’ tissielet fuqhom biex de/i]jonijiet me[uda fuq livell Ewropew jin[assu aktar mi/-/ittadini Maltin^

Norman Vella> “Idde/idejt li l-pass li jmiss g[alija kien li nimpenja ru[i fil-politika, din id-darba ma’ partit politiku. Il-PN hu l-g[a]la naturali.”

tal-Gvern Laburista – jitolbu [afna impenn u [afna kura;;. G[alhekk qed noffri s-servizz tieg[i, biex b’kura;; inkompli nag[ti vu/i lin-nies. Vu/i hawn Malta, vu/i fl-UE u vu/i anki fil-partit tieg[i stess. G[ax dan il-partit ukoll jinsab fi ]mien meta g[andu b]onn [afna kura;; biex, minn issa, jibda jie[u d-de/i]jonijiet li se jkunu qed jag[tu vi]joni u direzzjoni lil pajji]na g[ada u pitg[ada. Dan ilpartit g[andu minn issa jibda j[ejji lilu nnifsu biex, fl-iqsar ]mien possibbli, jer;a’ jsib postu fl-Gvern.

Kif tfisser il-pro/ess ta’ skrutinju li g[addejt minnu^

Kien e]er/izzju importanti, kemm g[all-Kummissjoni kif ukoll g[alija. G[all-Kummissjoni kien importanti biex te]amina jekk g[andix il-kwalitajiet u l-[iliet biex inkun kandidat u eventwalment Membru tal-Parlament Ewropew. G[alija kien importanti biex nifhem a[jar dak li kont die[el g[alih. Dan l-e]er/izzju g[eni na[seb [afna dwar il-motivazzjonijiet tieg[i, limpenn li rrid inpo;;i f’kulma se nag[mel tul din il-kampanja u wara, u kif din l-esperjenza se tkun qed tbiddilli [ajti, ikun xi jkun ir-ri]ultat a[[ari. Irrid ng[id li din hi esperjenza kbira u sabi[a immens. Nie[u gost niltaqa’ ma’ dawk in-nies li kont nid[ol fi djarhom ta’ kuljum bit-televi]joni u qatt ma kelli x-xorti ne[dilhom b’idejhom u nisma’ x’g[andhom xi jg[idu huma.

Liema kienu dawk l-oqsma li ;ejt analizzat fuqhom mill-Kummissjoni u li t[oss li wassluk g[al dan l-ewwel pass^ Mal-Kummissjoni tkellimna [afna

dwar il-valuri. G[aliex tid[ol fil-politika, it-twemmin u l-prin/ipji ba]i/i, x’g[a]liet tag[mel f’/erti /irkostanzi, lil xiex tag[ti prijorità? Fil-qosor, dawn il-mistoqsijiet kollha nwe;ibhom billi ng[id li g[andna dejjem inpo;;u lill-bniedem fi/-/entru ta’ kull de/i]joni li nie[du. Nemmen li l-politika hi strument po]ittiv li, permezz tieg[u tista’ tag[mel il-[ajja tan-nies a[jar. Tkellimna wkoll dwar diversi kwistjonijiet kontroversjali, u[ud ta’ kompetenza lokali u o[rajn b’rabtiet Ewropej. Iddiskutejna, fost o[rajn, su;;etti b[all-immigrazzjoni, ixxog[ol u d-drittijiet ta’ minoranzi. Ma setg[etx tonqos lanqas diskussjoni dwar l-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza li jrid il-Prim Ministru Joseph Muscat. Ng[id id-dritt, din iddiskussjoni ma tantx [adet fit-tul g[ax dwar kemm hi ]baljata u [a]ina, kien hemm qbil unanimu mill-ewwel! Irrid ng[id ukoll li l-membri talKummissjoni sabu ftit [in biex jag[tuni bosta pariri siewja g[all-quddiem. Ta’ dan nirringrazzjahom.

X’inhuma l-aktar kwistjonijiet li jqanqlu s-sehem politiku tieg[ek flisfond tar-relazzjonijiet li Malta g[andha mal-istituzzjonijiet Ewropej^

L-ewwel u qabel kollox g[andna lobbligu li ma nkomplux intappnu rreputazzjoni ta’ Malta u tal-poplu tag[na kif sfortunatament g[amel ilGvern ta’ Muscat fl-a[[ar ;mg[at. Mhux a//ettabbli li pajjizna jkompli jitlef ir-rispett. Mhux a//ettabbli li ma nkunux fdati min[abba r-ras iebsa talPrim Ministru. Lanqas mhu a//ettabbli

L-UE hi a[na u a[na l-UE. Irridu nwasslu l-vu/i u l-aspirazzjonijiet tannies li nirrappre]entaw fl-og[la istituzzjonijiet biex inwettqu dawn l-aspirazzjonijiet. Irridu nissieltu biex id-drittijiet ta’ kull persuna jit[arsu. Irridu na[dmu g[al iktar ugwaljanza. Irridu nissieltu g[al iktar kooperazzjoni bejn il-pajji]i membri f’diversi oqsma ekonomi/i u so/jali. Jekk irridu li l-popli j[ossuhom tassew Ewropej, jekk irridu li tassew in[ossu li tne[[ew il-fruntieri bejn ilpajji]i membri, je[tie; na[dmu biex dawn il-fruntieri jin[assu li t[e[[ew tassew. Je[tie; li ninkora;;ixxu iktar parte/ipazzjoni, minn isfel g[al fuq. No[lom b’UE tan-nies aktar milli UE tal-pajji]i u tal-burokrazija.

Il-Kap tal-Partit ;ej minn esperjenza vasta fil-Parlament Ewropew. Dan il-fatt kif jista’ jg[in kandidat b[alek li se tikkonesta mal-istess partit g[all-elezzjonijiet Ewropej^

L-esperjenza hi dejjem valida, kemm il-livell prattiku, il-kuntatti, kif wie[ed jista’ jkun aktar effettiv biex iwettaq ilpolitika u l-proposti tieg[u. Il-Kap Simon Busuttil mhux biss ;ej minn esperjenza fil-Parlament Ewropew, i]da hu persuna li jemmen bis-s[i[ filpro;ett tal-UE. Simon Busuttil kien ilpersuna li ftit aktar minn g[axar snin ilu spjega lili u lil eluf ta’ Maltin xi tfisser l-UE u kkonvin/ieni nivvota u nimmilita favur li Malta tkun parti minn dan il-pro;ett.

Erba’ xhur o[ra l-elezzjonijiet talParlament Ewropew. Kif se tkun il[idma tieg[ek minn issa ’l quddiem^

L-ewwel [a;a li g[amilt malli t[abbret il-kandidatura tieg[i kienet li [ri;t u bdejt niltaqa’ man-nies. Bdejt nisma’ lin-nies. Bdejt nitg[allem ming[and in-nies. Bdejt nifhem l-aspirazzjonijiet tan-nies. Bdejt il-pro/ess biex jekk ikollhom pja/ir wara l-24 ta’ Mejju nkun il-vu/i tag[hom. Hekk se nibqa’ nag[mel sa dakinhar u anki wara.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Lokali

“Il-ko-edukazzjoni ma kienx Ftehim rivedut bejn pro;ett pilota” Evarist Bartolo Ministru g[all Edukazzjoni l-Istat u –

… jer;a’ jikkritika lill-MUT u jattakka lill-Prof. Mary Darmanin g[ax qeg[din jilmentaw li l-pro/ess qed ikun mg[a;;el wisq Minkejja li l-introduzzjoni tal-koedukazzjoni fl-iskola ta’ Pembroke kien pro;ett pilota, tant li kien twaqqaf ukoll kumitat li jevalwa dan il-pro;ett, Evarist Bartolo, il-Ministru tal-Edukazzjoni lbiera[ qal li dan ma kienx pro;ett pilota. Huwa qal li l-Union tal-G[alliema (MUT) kienet tal-idea li dan kien pro;ett pilota li kien se ji;i evalwat imma g[allGvern dan il-pro;ett ma kienx qed ikun meqjus b[ala pro;ett pilota. Il-Ministru Bartolo ddikjara dan f’konferenza tal-a[barijiet li matulha tkellem dwar ir-riformi tal-ko-edukazzjoni u l-middle school u dwar il-pjani tal-Gvern fil-qasam edukattiv. Evarist Bartolo qal li mhux veru li dawn ir-riformi qed jidda[[lu b’mod mg[a;;el. Dan minkejja li l-MUT kienet kostretta tirtira mill-Kumitat tal-

Koedukazzjoni min[abba li skont ilunion, il-pro/ess qed ikun mg[a;;el wisq. Evarist Bartolo kkritika wkoll ilpo]izzjoni tal-Professur Mary Darmanin li qalet li r-riforma tal-koedukazzjoni qed tidda[[al b’mod mg[a;;el u qal li g[al kull studju li kkwotat il-Professur Mary Darmanin, huwa lest jikkwota [afna studji wkoll. Dan filwaqt li [afna g[alliema kkritikaw dan il-pass mg[a;;el. Evarist Bartolo tkellem dwar l-isfidi fil-qasam edukattiv u qal li l-ikbar sfida tibqa’ dik tat-tag[lim lil tfal b’[iliet differenti. Huwa qal li l-iskejjel fejn hemm problemi ta’ litteri]mu se jintalbu jfasslu programm li jindirizza l-[ti;iet tal-istudenti f’dik l-iskola partikolari filwaqt li studenti li jkunu

identifikati fl-assessjar tal-benchmarking b[ala li g[andhom diffikultajiet, se jkollhom programm imfassal g[alihom fl-ewwel sena tas-sekondarja. Il-Ministru qal li nofs l-istudenti tal[ames sena fl-iskola sekondarja jew ma joqog[dux g[all-e]amijiet tas-SEC jew jg[addu biss minn e]ami wie[ed jew tnejn. Huwa qal li l-Gvern se jkompli jibni fuq il-programm Youth Inc mibdi mill-Gvern Nazzjonalista biex ifassal programm alternattiv bliskop li jg[in lil dawn l-istudenti. Il-Ministru Evarist Bartolo fa[[ar ukoll l-inizjattiva li [a l-Gvern Nazzjonalista li jintrodu/i numru ta’ su;;etti vokazzjonali fl-iskejjel u qal li se jkompli jibni fuq dan il-pro;ett biex is-su;;etti vokazzjonali jinfirxu fliskejjel.

I/-Chairman tal-ETC b’attakk dirett fuq l-Oppo]izzjoni

... jg[id li l-Gvern g[andu jimxi b’politika ta’ “g[ajn g[al g[ajn u sinna g[al sinna” “Fair Play? No way! Mag[kom “arroganza grassa” t-talba tal-Kap talnimxu g[ajn g[al g[ajn u sinna g[al Oppo]izzjoni g[al “fair play” fidsinna.” Hekk temm l-artiklu tieg[u dibattitu parlamentari. Kien hawn li Alfred Grixti, i/-Chairman talGrixti qal li t-twe;iba trid tkun wa[da Korporazzjoni g[ax-Xog[ol u Ta[ri; sempli/i “Fair Play? No way!” Hu jkompli li l-Gvern g[andu jimxi malippubblikat fil-[ar;a ta’ l-orizzont tal24 ta’ Jannar li g[adda. Oppo]izzjoni “g[ajn g[al g[ajn u Dak li Grixti kiteb huwa b[al dak li sinna g[al sinna”. jemmen il-kandidat Laburista g[allMa’ il-mument Evarist Bartolo ddikjara li hu ma jaqbilx mal-kummenti ta’ elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew, lAlfred Grixti – kummenti li fi kliem eks Prim Ministru Alfred Sant. FlAlfred Grixti Bartolo je[duna lura g[at-Testment l1998, Sant ukoll iddikkjara li l-Partit Antik. Bartolo qal li se jkun qed Laburista se jaddotta politika ta’ tikolari lill-Kap Simon Busuttil. ikellem lil Alfred Grixti. “g[ajn g[al g[ajn u sinna g[al sinna.” Alfred Grixti jiddeskrivi lill-Kap talGrixti huwa wkoll is-Sindku Minkejja li llum jokkupa kariga Oppo]izzjoni b[ala dak il-“bravu” li Laburista ta’ {a]-}ebbu; u eks kandiuffi/jali u indipendenti, u li mhux supqal li se jitlob lill-Gvern biex fid-dawl dat Laburista . {u Alfred Grixti, Ivan post li ji//appas b’politika parti;jana, tal-vot tal-Parlament Ewropew, isir Grixti , huwa kandidat Laburista g[allAlfred Grixti ju]a termini baxxi i biex dibattitu b’ur;enza dwar din ilelezzjonijiet tal -Parlament Ewropew. jattakka lill-Oppo]izzjoni b’mod parkwistjoni fil-Parlament. Hu fisser

l-Knisja dwar i]-]wi;ijiet

Minkejja li g[ada se jkun iffirmat it-tielet protokol biex ibiddel il-ftehim li kien sar bejn il-Knisja u lIstat Malti b’rabta mad-de/i]jonijiet li jie[u t-Tribunal Ekkle]jastiku dwar i]-]wi;ijiet, g[adu mhux mag[ruf x’se jkun jikkonsisti dan it-tibdil. Il-ftehim kien iffirmat fit-3 ta’ Frar tal-1993, u permezz tat-tielet protokol li skont sorsi li tkellmu ma’ il-mument se jkun iffirmat g[ada, mhux biss se jkun emendat dan il-ftehim i]da se jitne[[a wkoll it-tieni protokol li kien iffirmat fis6 ta’ Jannar tal-1995. It-tielet protokol se jkun iffirmat bejn il-Ministru tal-Affarijiet Barranin George Vella u n-Nunzju Appostoliku Aldo Cavalli, filpre]enza tas-Segretarju Parlamentari Owen Bonnici, isSegretarju Permanenti Peter Grech, l-Avukat :enerali u l-Ar/isqof Pawlu Cremona, l-Isqof t’G[awdex Mario Grech, l-Isqof Aw]iljarju Charles Scicluna u s-Segretarju tanNunzjatura Appostolika Simón Bolívar Sánchez Carrión.

{abta bejn erba’ karozzi

Weg[da li se tiswa €31 miljun lill-poplu Charles Muscat

charles.muscat@media.link.com.mt

Il-poplu se jkollu jo[ro; €31 miljun f’taxxi biex il-Gvern Laburista jwettaq weg[da li g[amel qabel l-elezzjoni li jirrifondi l-VAT li t[allset fuq irre;istrazzjoni ta’ karozzi li nxtraw bejn l-1 ta’ Mejju tal-2004 u l-31 ta’ Di/embru tal-2008. Intant il-Gvern ftiehem mal-avukati ta’ dawk li b’mod kollettiv g[amlu kaw]a kontra l-Gvern dwar il-[las lura tal-VAT fuq irre;istrazzjoni tal-karozzi biex iwaqqg[u il-kaw]a. Skont is-Segretarju Parlamentari Owen Bonnici dan sar g[ax il-Gvern jemmen li g[andhom ra;un. Dan [are; ilbiera[ f’konferenza tal-

a[barijiet li fiha [adu sehem ilMinistru g[at-Trasport u lInfrastruttura, Joe Mizzi, il-Ministru tal-Finanzi, Edward Scicluna u sSegretarju Parlamentari g[all-:ustizzja, Owen Bonnici. G[alkemm il-Ministru Joe Mizzi kemm-il darba rrepeta li dawn il-flus kienu insterqu mill-gvern pre/edenti ming[and dawk li xtraw il-karozzi f’dak il-perijodu, jirri]ulta li l-VAT fuq ir-re;istrazzjoni tal-karozzi kienet le;ittima. Dan jo[ro; minn de/i]joni tal-Qorti Ewropea tal-:ustizzja f’sentenza li tat fl-20 ta’ Mejju tal-2010 f’ka] li lKummissjoni Ewropea kellha kontra lPolonja. Dan ifisser li l-VAT fuq irre;istrazzjoni tal-karozzi kienet le;ittima u ma kien hemm ebda ksur tal-li;i.

G[alkemm dawn il-flus in;abru b’mod le;ittimu, issa l-poplu se jkollu j[allas minn butu biex il-Gvern Laburista jwettaq weg[da elettorali. Sadattant, t[abbar li l-Gvern se jirrifondi dawn il-flus fuq medda ta’ seba’ snin u dan ifisser li l-Gvern pre]enti rabat lill-gvern fil-le;i]latura li jmiss. L-ewwel pagament li se jibda minn April li ;ej, u se jkun bejn €10 u €90. Madwar 40,000 applikant jistg[u japplikaw. Fost dawk li kienu talbu li jie[du lura l-VAT fuq ir-re;istrazzjoni tal-karozzi hemm Joseph Muscat, Michelle Muscat u leks Segretarju :enerali Laburista, Jason Micallef. Dan jo[ro; mil-lista ta’ ismijiet li l-Partit Laburista kien ippre]enta fil-Qorti meta kien feta[ il-kaw]a.

B’xorti tajba [add ma we;;a’ f’in/ident tat-traffiku bejn erba’ vetturi li se[[ ilbiera[ fil-11.30a.m vi/in it-traffic lights fejn i/?imiterju tal-Addolorata. G[al xi ra;uni, l-erba’ vetturi li kienu qeg[din jinstaqu fid-direzzjoni tal-Marsa [abtu, b’vettura minnhom kellha [sarat estensivi Dak il-[in ittriq kienet ti]loq min[abba x-xita li g[amlet aktar kmieni. Il-Pulizija tat-Traffiku kellhom jikkontrollaw is-sitwazzjoni min[abba li minn tliet karre;;jati, kien baqa’ wa[da biss miftu[a.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

A[barijiet mill-UE

L-Ewropa f’idejk

Il-Gre/ja bit-tmun tal-Ewropa f’idejha

Ingrid Brownrigg Opinjonista

Il-Ministru George Vella qal li Malta kienet “imbierka” li ma messitx ir-realtà ta’ kri]i b[alma missew pajji]i o[ra, fosthom il-Gre/ja

Il-Gre/ja g[andha t-tmun tal-Presidenza tal-UE sa :unju li ;ej. Kull Presidenza hi importanti i]da din b’mod partikolari qed tkun ikkunsidrata kru/jali min[abba li f’Mejju li ;ej hemm l-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew, li se jsiru fiddell tal-kri]i ekonomika fl-Ewropa li sfortunatament qed i]]id l-Ewro-xetti/i]mu. Ftit tal-;ranet ilu sara djalogu pubbliku organizzat millMalta-EU Steering & Action Committe (MEUSAC) malAmbaxxatur Grieg g[al Malta, Alexandros Rallis. Fih ;ew diskussi l-prijoritajiet tal-Presidenza g[as-sitt xhur li ;ejjin. Il-Gre/ja se tkun qed tiffoka fuq tkabbir ekonomiku u xog[ol, mobilità u immigrazzjoni. Il-Gre/ja hi l-pajji] li sofra l-aktar mill-kri]i ekonomika. G[andu l-og[la rata ta’ qg[ad fl-Ewropa (27.4%) u ng[ata ]ew; bailouts, ji;ifieri pakkett ta’ g[ajnuna finanzjarja millpajji]i taz-zona ewro. Minkejja dan, il-Gre/ja g[adha ’l bog[od biex tassew tqum fuq saqajha. Madankollu hemm arja ta’ ‘ottimi]mu’ mill-Gre/ja dan la[[ar. F’wie[ed mill-a[[ar diskorsi li g[amel fl-a[[ar tassena, il-Prim Ministru Grieg Antonis Samaras iddikjara li fissena 2014, il-Gre/ja mhux se jkollha b]onn titlob g[ajnuna finanzjarja o[ra. Hemm min qed isostni li din is-sena l-Gre/ja se to[ro; mir-ri/essjoni. Nistqarr li nara dan ix-xenarju xi ftit ambizzju].

Tama fil-Gre/ja u fil-Presidenza

Fl-introduzzjoni tieg[u, l-Ambaxxatur Grieg g[al Malta Alexandros Rallis deher po]ittiv fl-isfidi li g[andha l-Gre/ja quddiemha. Hu qal li l-pajji]i ]-]g[ar jistg[u jkunu aktar effi/jenti g[ax g[andhom aktar it-tendenza li jkunu flessibbli. Pre]enti g[ad-djalogu kien hemm il-Ministru tal-Affarijiet Barranin George Vella. Vella laqa’ l-prijoritajiet talPresidenza u sa[aq li dawn huma importanti g[al Malta wkoll. Meta tkellem fuq il-programm g[al tkabbir ekonomiku u [olqien ta’ xog[ol, il-Ministru Vella qal li Malta kienet “imbierka” li ma messitx ir-realtà ta’ kri]i b[alma missew pajji]i o[ra, fosthom il-Gre/ja. Il-Ministru Vella tkellem ukoll fuq l-immigrazzjoni u rrefera g[aliha b[ala “l-akbar preokkupazzjoni” g[al Malta. Hawnhekk hu tkellem fuq kif il-Gre/ja, flimkien mal-Italja (il-pajji] li jie[u l-Presidenza tal-UE f’Lulju li ;ej) jista’ jkollha rwol importanti fil-qasam tal-immigrazzjoni irregolari. Milli jidher il-Gvern Malti qed jittama li din is-sena, li se tara ]ew; pajji]i Mediterranji fil-Presidenza tal-UE, se jkun hemm xi ]vilupp f’dan ir-rigward. Ma nemminx li se jkun hemm xi bidla radikali g[ax la l-politika fuq l-immigrazzjoni tibqa’ fir-responsabbiltà tal-pajji], m’hemm xejn li jobbliga pajji] biex jg[in lil pajji] ie[or g[ax m’hemmx qafas legali biex isir dan.

L-Ewro-xetti/i]mu jqajjem t[assib

Tema o[ra li ddominat id-diskussjoni kienet dik tal-Ewroxetti/i]mu li dehret li kienet qed t[asseb lil bosta minn dawk pre]enti, inklu] jien. Sa[ansitra l-Ministru Vella tkellem fuq l-Ewro-xetti/i]mu li jidher li qed jikber. F’dan il-kuntest hu qal li jiddispja/ih li jara l-Ewro-xetti/i]mu jikber u hawnhekk irrefera g[all-Gre/ja. Hu wera t[assib li dan l-Ewro-xetti/i]mu jista’ j[alli impatt negattiv fuq l-elezzjonijiet Ewropej f’Mejju li ;ej. Bla dubju naqbel mal-Ministru Vella mija fil-mija. Jekk dan ise[[ ikun ]ball kbir g[ax fi]-]mien ta’ kri]i hemm b]onn ta’ politi/i li g[andhom l-ispirtu Ewropew, li jemmnu fl-Ewropa g[ax inkella kif tista’ ta[dem g[all-;id tal-Ewropa jekk int stess ma temminx fiha? {adt gost nara li l-Ministru Vella ja[sibha kif na[sibha jien. I]da b’dispja/ir ng[id li l-Prim Ministru Malti ma ja[sibhiex b[alu, anzi aktar ma jg[addi ]-]mien, aktar qed juri kemm hu xettiku tal-Ewropa. Ilkoll nafu li wara d-dibattitu tal-Parlament Ewropew tal-;img[a l-o[ra fuq il-bejg[ ta/-/ittadinanza, it-twe;iba tal-Prim Ministru Joseph Muscat kienet: “Noted, but no thank you!” Aparti l-arroganza ming[ajr pre/edent, Joseph Muscat qed innissel /erta rabja kontra l-UE. Qed jitkellem fuq “a[na” u “huma”, i]da jekk a[na nag[mlu parti mill-UE, a[na suppost ilkoll “a[na”! Bla dubju, l-a;ir tal-Prim Ministru qed jo[loq firda bejn Malta u l-Ewropa u wisq nib]a’ li qed ji]ola lil pajji]na. Ikun tajjeb li kieku jipprova jisma’ l-argumenti talMinistru Vella!

Is-Serbja se tkun id-29 pajji] membru tal-UE^

Nhar il-21 ta’ Jannar, is-Serbja bdiet it-triq twila tag[ha lejn s[ubija fl-UE. Is-Serbja kienet l-aggressur fil-gwerer fissnin disg[in li wasslu biex tinqasam il-Jugoslavja. G[alhekk dan il-pajji], apparti diversi riformi li kellu jag[mel, kellu dehra s[i[a x’jibni. Is-Serbja ng[atat t-titlu ta’ kandidat f’Marzu tas-sena li g[addiet. Hemm min qed jg[id li n-negozjati jistg[u jdumu sitt snin. Dan hu l-istess ]mien li [adet il-Kroazja fin-negozjati mal-UE. Il-Kroazja ssie[bet is-sena li g[addiet u g[al dawn in-negozjati kienu ;ew introdotti benchmarks g[al kull kapitlu tal-Aquis Communautaire (il-li;ijiet tal-UE). I]da wisq na[seb li dawn in-negozjati jistg[u jie[du aktar fit-tul. L-UE tat il-kelma lill-pajji]i tal-Balkani li jissie[bu flUE meta ]-]mien ikun tajjeb. I]da forsi fi]-]minijiet ta’ kri]i li g[addejja minnhom l-UE, ikun aktar g[aqli jekk l-Ewropa tissa[[a[ minn ;ewwa qabel ma tifta[ g[al pajji]i o[ra. Id-de/i]joni biex pajji] isir membru fl-UE tittie[ed b’vot unanimu fil-Kunsill u b’vot ta’ ma;;oranza sempli/i filParlament Ewropew, wara li dan il-pajji] itemm b’su//ess in-negozjati u l-Kummissjoni Ewropea tag[ti r-rakkomandazzjoni tag[ha.

Il-Prim Ministru Grieg Antonis Samaras jispjega l-prijoritajiet tal-Presidenza Griega – il-qasam tax-xog[ol u t-tkabbir ekonomiku – lill-membri tal-Parlament Ewropew

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Internazzjonali

Jin[atfu diplomati/i E;izzjani fil-Libja Erba’ diplomati/i E;izzjani n[atfu fi Tripli bejn il-:img[a u s-Sibt. Il-:img[a kien in[ataf diplomatiku u mbag[ad ilbiera[ sar mag[ruf li kien hemm tlieta o[ra li kienu n[atfu. Hemm suspetti li dan il-[tif se[[ bi tpattija g[all-arrest din il-;img[a fl-E;ittu ta’ Shaaban Masoud Khalifa mag[ruf b[ala Abu Obaida Al-Zawy. Hu kien arrestat f’Lixandra fuq

is-suspett li kellu rabtiet malal-Qaeda. Hu kien mag[ruf b[ala mexxej ta’ grupp ;ellieda Libjani. Il-President tal-Kungress Nazzjonali :enerali Libjan, Nuri Abu Sahmain, g[amel appell lill-Gvern E;izzjan biex Zawy jin[eles. Il-grupp ta’ Zawy kien implikat fil-[tif tal-Prim Ministru Ali Zeidan f’Ottubru tas-sena li g[addiet.

Sadattant b[ala prekaw]joni, l-awtoritajiet Libjani g[alqu lfruntiera mal-Libja f’Sollum, aktarx min[abba l-anniversarju tar-rivoluzzjoni E;izzjana. Fi ]vilupp ie[or kien ]velat li tul l-2013, 643 persuna nqatlu fil-Libjan. Din I/-/ifra n[ar;et mill-Kungress Libjan. I/-/ifra hi ]ieda sinifikanti mill-2012 fejn skont /ifri tanNazzjonijiet Uniti kienu nqatlu 2012-il persuna.

Il-President So/jalista Fran/i], Francois Hollande, ikkonferma li qed jissepara minn mas-sie[ba tieg[u, Valerie Trierweiler, u fejn informa lill-a;enzija tal-a[barijiet AFP li ‘m’humiex se jkomplu jg[ixu ma’ xulxin’. L-a[bar qed titqies b[ala uturn wara li, sig[at qabel, lUffi//ju tal-President, filPalazz Elysee, qal lill-BBC li l-istampa Fran/i]a kienet qed ti//irkola ‘l-g[ajdut foloz’ dwar il-futur tal-koppja u li ma kellha ting[ata l-ebda stqarrija. :img[atejn ilu, ;urnal kien ippubblika r-ritratti li indikaw li Hollande kien g[addej b’re-

lazzjoni sigrieta mal-attri/i Fran/i]a Julie Gayet. Intant, dritt wara l-a[bar, Valerie Trierweiler idda[[let l-isptar fejn damet ;img[a rikoverata u fost rapporti li kienet qed tbati minn stress emozzjonali. Francois Hollande qatt ma /a[ad dwar ir-relazzjoni tieg[u ma’ Gayet u qabel la[[ar kummenti tieg[u lil AFP kien sostna li r-relazzjoni tieg[u ma’ Trierweiler kienet g[addejja minn ‘mument diffi/li’. Hollande kien anki wieg[ed li ji//ara s-sitwazzjoni qabel i]-]jara uffi/jali li se jag[mel fl-Istati Uniti fil-11 ta’ Frar.

Hollande jikkonferma s-separazzjoni

Valerie Trierweiler

L-ISTATI UNITI> Funtana ffri]ata f’Atlanta f’Georgia fejn kienet re;istrata temperatura ta’ 11.6 grad Celsius ta[t iz-zero. Dan hekk kif issa kien imiss in-Nofsinhar tal-Istati Uniti li tin[akem mill-morsa tal-kes[a. (ritratt EPA)

IL-:ERMANJA> Impjegat tal-kumpanija Olandi]a Hakbijl Glass ikejjel dik li qed titqies b[ala l-ikbar tazza tax-xampanja – g[olja 2.10 metri – waqt il-fiera internazzjonali tat-ti]jin tal-Milied li qed issir fi frankfurt. (ritratt EPA)

Tirritorna t-tensjoni fit-toroq tal-Kajr

Kien hemm rapporti ta’ in/identi vjolenti fit-toroq talKajr u bliet o[ra hekk kif lE;ittu fakkrar it-tielet anniversarju tat-tne[[ija talPresident Hosni Mubarak mill-poter. Tliet snin li matulhom l-E;ittu g[adu ma sabx l-istabbiltà. Fit-toroq ni]lu kemm partitarji tal-Gvern appo;;jat millmilitar kif ukoll tal-Fratellanza Musulmana, li kienet dikjarata organizzazzjoni terroristika u akku]ata li kienet wara sensiela ta’ attakki terroristi/i. L-anniversarju qed jitfakkar ukoll fi sfond ta’ tensjoni kbira wara sensiela ta’ splu]jonijiet fil-kapitali E;izzjana u in/identi vjolenti madwar il-pajji] li [allew madwar 20 persuna mejta. Mira ewlenija qed ikunu lkorp tal-Pulizija u mas-seb[ tal-biera[ bomba twaddbet f’akkademja tal-Pulizija filkapitali fiz-zona ta’ Ain Shams. Fl-attentat persuna ndarbet.

Il-grupp Ansar Beit alMaqdis, li g[andu rabtiet malal-Qaeda, [a r-responsabbiltà g[all-attakki mdemmija l:img[a kontra l-kwartieri ;enerali tal-Pulizija fil-Kajr. Il-Fratellanza ilha tirribella minn mindu l-militar, immexxi mill-:eneral Abdel Fattah al-Sisi, ne[[a lillPresident Mohammed Mursi mill-poter f’Lulju li g[adda. L-Alleanza kontra l-Kolp ta’ Stat, immexxi mill-Fratellanza Musulmana ta’ Mursi, sejja[ g[al 18-il ;urnata ta’ protesta li g[andhom jibdew mis-Sibt. L-g[aqda g[a]let 18-il ;urnata peress li dawn kienu l-;ranet ta’ protesta li kienu wasslu biex Mubarak jitne[[a millpoter. Mursi, l-ewwel President elett demokratikament flE;ittu, kien tne[[a mill-poter wara protesti kbar kotnra ttmexxija tieg[u. Issa [afna qed jistennew li l-:eneral Sisi jikkontesta l-kariga ta’ President.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Internazzjonali

Mara quddiem il-barrikati tad-dimostranti quddiem bini tal-Gvern fi Lviv

Pulizija ta’ kontra l-irvellijiet waqt pawsa fil-;lied fi Kiev

Is-sitwazzjoni f’Kiev tkompli tmur g[all-ag[ar L-indikazzjoni minn Kiev, il-kapitali tal-Ukrajna, qed juru li l-affarijiet qed ikomplu jmorru g[all-ag[ar bil-vjolenza tkompli u l-Ministeru talIntern isostni li kull negozjati g[al soluzzjoni pa/ifika huma inutli. Dan hekk kif il-kunsill lokali tal-belt ta’ Lviv, belt ewlenija fl-Ukrajna, ilbiera[ [abbar li ma kienx se jag[raf aktar il-Gvern ?entrali ta’ Kiev. Il-Ministru tal-Intern Vitaliy Zakharchenko qal li n-negozjati mad-dimostranti kienu fallew u ta t-tort lil gruppi ta’ estremisti u li xi w[ud minnhom issa kienu armati. Dan fl-istess [in li dimostranti ppruvaw jie[du l-kontroll talMinisteru tal-Ener;ija fil-kapitali Kiev. Ilbiera[ ukoll Pulizija dda[[al l-isptar min[abba feriti ta’ arma bil-ponta. Dan wara li flimkien ma’ tliet Pulizija

o[ra, il-:img[a kien inqabad pri;unier mid-dimostranti. Kien hemm ukoll rapporti li dimostrant ie[or miet ilbiera[ min[abba feriti li ;arrab fil;lied tal-;ranet ta’ qabel. Is-sitwazzjoni fl-Ukrajna marret g[all-ag[ar din il;img[a wara li ]ew; dimostranti nqatlu fil-;lied mal-Pulizija. Wie[ed minnhom instab mejjet b’sinjali ta’ tortura f’bosk qrib ilkapitali. Dan wara li ;urnata qabel da[lu fis-se[[ li;ijiet ;odda li jra]]nu sew il-mod kif jistg[u jsiru protesti filpajji]. Fi tmiem din il-;img[a, ilPresident Viktor Yanukovych qal li kien lest jag[mel kon/essjonijiet biex jintemmu l-protesti imma lOppo]izzjoni, immexxija minn Vitaly Klitschenko, qalet li d-dimostranti issa riedu li Yanukovych jirri]enja minn President.

Matul il-;urnata tal-biera[ kien hemm laqg[a qasira bejn ir-re;im Sirjan u dawk ta’ kontrih f’:inevra. Dan b[ala parti mit-ta[ditiet ta’ pa/i li qed isiru fl-I]vizzera. Il-laqg[a damet biss 30 minuta u tmexxiet minn Lakhdar Brahimi, il-medjatur tanNazzjonijiet Uniti. Minkejja li din kienet laqg[a qasira, osservaturi qalu li kien pass fid-direzzjoni t-tajba. Brahimi kellu jistinka [afna biex jorganizza din il-laqg[a peress li ]-]ew; na[at kienu qed jirrifjutaw li jiltaqg[u ma’ xulxin. L-organizzaturi tat-ta[ditiet f’:inevra qed jittamaw li

jinksibu kon/essjonijiet ]g[ar fid-diskussjonijiet li qed isiru u mhux ftehim ta’ pa/i a[[ari. Dan tal-a[[ar g[alissa jidher impossibbli li jinkiseb. Sorsi qalu li Brahimi qed jiffoka li jikseb kon/essjonijiet ]g[ar mi]-]ew; na[at b[al waqfien mill-;lied f’/erti zoni u [elsien ta’ pri;unieri kif ukoll a//ess g[al g[ajnuna umanitarja. Intqal li l-pro/ess kien wie[ed delikat [afna imma passi ]g[ar kienu a[jar minn ebda /aqliq. L-Oppo]izzjoni qed tinsisti li l-President Bashar al-Assad g[andu jirri]enja imma g[alissa m’hu qed jag[ti ebda [jiel li lest jag[mel dan.

Pass ]g[ir fid-direzzjoni tal-pa/i fis-Sirja

Il-President Viktor Yanukovych

Vitaly Klitschenko

Dimostranti bil-bandiera tal-Ukrajna fuq barrikata f’Kiev

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

?irku vizzju] li kompla jixpruna l-inugwaljanzi f’termini ta’ ;id

Il-Forum Ekonomiku Dinji intemm ilbiera[ fil-belt ta’ Davos, fl-I]vizzera, u waqt li l-mexxejja politi/i u l-protagonisti tal-ekonomija minn madwar iddinja ddiskutew u fasslu programmi re;jonali u industrijali b’a//enn g[allsa[[a u l-ambjent, komplew jin[assu linugwaljanzi li qed ji]viluppaw dejjem aktar bejn is-sinjur u l-fqir tad-dinja. It-tema prin/ipali tal-Forum ibba]at fuq ‘il-Formazzjoni mill-;did tadDinja: il-Konsegwenzi g[as-So/jeta, lPolitika u n-Negozju’, u wie[ed irid jara jekk il-parte/ipanti ewlenin u lkollegi fl-oqsma spe/ifi/i jirnexxil-

homx, ‘il quddiem, jibnu fuq strate;iji ;odda li jirristawraw livell ta’ bilan/ xieraq li minnu jista’ jgawdi kul[add. Fil-fatt, sa minn qabel il-Forum – lentita Oxfam, il-konfederazzjoni internazzjonali tal-organizzazzjonijiet li qed ja[dmu fost il-pajji]i biex isibu soluzzjonijiet g[all-faqar u l-in;ustizzji relattati – wissiet li ‘l-impenn g[allpoter’ min-na[a tas-sinjuruni li jiffurmaw parti minn elit esklussiv qed jixpruna l-ispinta fl-inugwaljanzi li ilha g[al [afna snin. Il-verità inkredibbli hi li l-akbar 85 sinjurun tad-dinja g[andhom jew qed

jikkontrollaw ;id daqs l-ifqar ‘nofs’ tad-dinja – jew a[jar il-[amsin fil-mija tal-popolazzjoni globali li l-mezzi talintrojtu tag[hom ma j;ebbdux g[at-tul ta]-]mien. G[aldaqstant, rapport ;did ta’ Oxfam juri li l-;id tad-dinja, ‘llum aktar minn qabel’ huwa kkontrollat minn grupp ]g[ir ta’ membri tal-hekkimsejja[ global elite. Dan meta l-akbar 85 sinjuruni madwar id-dinja jag[mlu tajjeb (flimkien) g[all-ekwivalenti ta’ [dax-il triljun lira Sterlina – ji;ifieri lvalur tal-ifqar 3.5 biljun ru[ fist ilpopolazzjoni tad-dinja.

Mument ta’ pawsa waqt is-sessjoni plenarja inawgurali fl-ewwel jum tal-44 Laqg[a Annwali tal-Forum Ekonomiku Dinji, f’Davos (ritratt> EPA)

Internazzjonali

Imbag[ad, il-;id tal-aktar sinjuri fiddinja – b[ala kollettiv meqjus malwie[ed fil-mija tad-popolazzjoni globali – jammonta g[al 110 triljun dollaru Amerikan, u li hu 65 darba akbar mill-;id tal-ifqar ‘nofs’ tan-nies skont din l-iskala. Dan fost l-inkwiet li l-kon/entrazzjoni tar-ri]orsi ekonomi/i ‘daqstant imxaqilba lejn na[a wa[da’ qed thedded l-istabbilita politika, bit-tensjoni so/jali qed tkompli tbaqbaq ming[ajr [jiel ta’ ra]an. B’hekk ukoll, ir-rapport ]vela l-livell e//ezziv tal-inugwaljanzi minn dan laspett anki qabel l-aktar nies influwenti tad-dinja waslu f’Davos (resort esklussiv g[all-iskiing) bid-diversi [elikopters u ajruplani privati, u fejn iddiskutew l-istat tal-ekonomija globali fost laqg[at u seminars impenjattivi. Winnie Byanyima, id-DiretturE]ekuttiv ta’ Oxfam li attendiet illaqg[at f’Davos, ssorprendiet ru[ha bis-sitwazzjoni fejn it-total tal-;id ta’ nofs ir-residenti tad-dinja (3.5 biljuni) ma jg[addix il-;id li jakkumulaw il-85 sinjuruni l-kbar; membri ta’ elit u li lkoll flimkien ‘jistg[u joqog[du komdi fuq xarabank tat-tip double decker.’ Oxfam qalet li s-sitwazzjoni ma se[[itx b’xi mod ka]wali, bl-ispinta wara l-inugwaljanza tkun xprunata mill-membri tal-elit li ‘taw salt g[allpoter’, u li fost o[rajn qed ju]aw ilpro/ess politiku biex ‘jirriformaw’ irregoli tas-sistema ekonomika b’mod li jaqbel lilhom. g[al pa;na 15

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Internazzjonali

il-;id biex ja[tfu l-opportunitajiet

L akbar sinjuri tad dinja qed ju]aw

minn pa;na 14

Permezz tar-rapport bl-isem Working For The Few, l-entita Oxfam wissiet li l-;lieda kontra l-faqar ma tistax tintreba[ sakemm l-istituzzjonijiet jimpenjaw ru[hom bis-s[i[ biex jindirizzaw l-inugwaljanzi fil-kontroll u t-tqassim tal-;id. Fl-istess [in, Winnie Byanyima qalet li l-firxa tal-inugwaljanzi filqasam tal-;id globali qed to[loq /irku vizzju] fejn l-istess ;id u l-poter huma dejjem aktar ikkon/entrati ‘f’idejn ilftit’, u bil-bqija tad-dinja ‘jkollha tikkuntenta bil-frak li jistg[u jaqg[u mill-mejda tas-sinjurun. Intant, Oxfam insistiet biex ilparte/ipanti ewlenin g[all-Forum ta’ Davos jimpenjaw ru[hom [alli jindirizzaw il-problema u fejn jirrispettaw l-obbligu li j[allsu t-taxxi dovuti, minbarra li j]ommu lura milli ju]aw il-;id personali tag[hom biex jinfluwenzaw id-de/i]jonijiet politi/i (g[all-favuri). Minbarra li hi dubju]a mill-aspett morali, l-inugwaljanza ekonomika kapa/i tixpruna problemi so/jali o[ra, li jinkludu l-inugwaljanzi bejn is-sessi. Fl-istess [in, l-ist[arri; g[ar-rapport ta’ Oxfam sabu li r-residenti fil-pajji]i tad-dinja jemmnu li s-sinjuruni ‘jinfluwenzaw wisq id-direzzjoni li qeg[din jaqbdu l-istess Stati’ u li wkoll hu sors qawwi g[al preokkupazzjoni. Byanyima spjegat li llum qeg[din ng[ixu f’dinja fejn ir-rati tat-taxxa laktar baxxi, l-aqwa skemi tas-sa[[a u l-edukazzjoni u l-opportunitajiet ‘biex wie[ed ikattar l-influwenza’ mhux talli qeg[din jing[ataw lis-sinjuruni i]da anki lil uliedhom – b’din ir-realta tapplika fil-pajji]i sinjuri kif ukoll filpajji]i li qed ji]viluppaw. U skont id-Direttur-E]ekuttiv ta’ Oxfam, nuqqas ta’ sforzi determinati u

Il-:ermani] Klaus Schwab li hu l-fundatur u President tal-Forum Ekonomiku Dinji... Wie[ed irid jara jekk l-e]er/izzju ta’ Davos ’il quddiem jissarrafx fis-sistemi xierqa u bilan/jati li minnhom igawdi kul[add. (ritratt> EPA)

qalbiena biex jindirizzaw dawn l-inugwaljanzi g[andu ja//erta ‘gelgul konsistenti ta’ privile;;i u ]vanta;;i (bejn kategorija u o[ra) minn ;enerazzjoni g[all-o[ra’. Dan meta hemm kull possibbiltà li ’l quddiem, kwalunkwe [olma g[allopportunitajiet indaqs tibqa’ dik li hi – [olma – u meta f’[afna pajji]i di;a te]isti s-sitwazzjoni fejn l-i]vilupp ekonomiku ftit ifisser g[ajr ‘reb[a ta’ lotterija’ g[all-aktar residenti (/ittadini) sinjuri. Ir-rapport ta’ Oxfam sab li g[al dawn l-a[[ar g[exieren ta’ snin, is-sinjuruni rnexxielhom jisfruttaw linfluwenza fil-politika biex ‘idawru favurihom’ jew ‘jikkundizzjonaw’ policies relattati g[all-kwistjonijiet li jvarjaw mid-deregolazzjoni finanzjarja sa l-aktar taxxa baxxa fuq il-livell tadd[ul g[oli. It-tnaqqis fis-servizzi pubbli/i g[all-

ma;;oranza wkoll jaqa’ ta[t dawn ilmanuvri, bir-rapport jg[id li mill-a[[ar tas-snin sebg[in ‘il hawn, ir-rati tattaxxa g[all-akbar sinjuri naqsu f’29 minn fost it-tletin pajji]i fejn wie[ed jista’ jikseb l-istatistika relevanti. Il-mod kif is-sinjuruni qed ‘ja[tfu lopportunitajiet g[all-iskaptu tal-fqir u l-klassi tan-nofs’ wassal g[al sitwazzjoni fejn sebg[in fil-mija tal-popolazzjoni dinjija tg[ix f’pajji]i fejn l-inugwaljanzi ilhom ji]diedu mis-snin tmenin. I/-/irkustanzi huma tant li fid-dinja tallum, qeg[din jg[ixu wie[ed fil-mija ta’ familji li jikkontrollaw 46 fil-mija mill-;id globali u li hu ekwivalenti g[al kwa]i 70 triljun lira Sterlina. L-ist[arri; tal-opinjoni fi Spanja, lBra]il, l-Indja, l-Afrika t’Isfel, l-Istati Uniti, r-Renju Unit u l-Olanda ji]vela li l-ma;;oranza ta/-/ittadini f’kull wie[ed minn dawn il-pajji]i jemmnu li

s-sinjuruni g[andhom wisq influwenza – bl-akbar inkwiet ikun rifless fost lIspanjoli. Rapport re/enti tal-Forum Ekonomiku Dinji li jittratta ‘l-Elementi tas-Sogru’ li kapa/i j[allu impatt fuq id-dinja, jidentifika d-differenzi fidd[ul fost il-kategoriji tas-so/jetà b[ala l-akbar theddida g[all-komunità globali. B’hekk ukoll, Oxfam qed t[e;;e; biex il-protagonisti fit-tfassil tal-programmi ekonomi/i ma jfittxux il-favuri politi/i li jtellfu r-rieda demokratika ta/-/ittadini s[abhom. L-istess protagonisti huma anki m[e;;a biex jisfidaw il-Gvernijiet taddinja biex ju]aw id-d[ul mit-taxxi [alli jipprovdu kura tas-sa[[a, edukazzjoni u protezzjoni so/jali fuq livell ‘universali’ u f’liema impenn iridu jilag[bu parti akbar il-membri tal-elit ekonomiku.

Malti jmexxi ri/erka internazzjonali

(Mix-xellug) Wilfred Kenely, il-Kap E]ekuttiv tar-Research, Innovation & Development Trust, Prof. Christian Scerri, il-Kap tad-Dipartiment tal-Fi]jolo;ija u Bijokimika fl-Universit tal-Action for Breast Cancer Foundation, Elton Barry u Nicky Camilleri, Segretarju u Chairman rispettivament tal-Fondazzjoni ALIVE, waqt donazzjoni finanzjarja b[ala g[ajnun

Tul din is-sena g[andha tin;abar l-informazzjoni kollha b]onju]a f’ri/erka internazzjonali li qieg[da ssir biex tistabbilixxi aktar fil-fond x’jikkaw]a l-kan/er tas-sider. Il-Professur Malti Christian Scerri hu fost l-esperti li qeg[din jag[mlu dan ix-xog[ol ma[sub ukoll biex jaraw kif tista’ ti;i attakkata l-ag[ar forma ta’ tumur li jista’ ja[kem lill-bniedem. Amy Borg

amy.borg@media.link.com.mt Il-kaw]a tal-kan/er tas-sider Ir-ra;unijiet e]atti li jikkaw]aw ilkan/er tas-sider, li jolqot kemm linnisa kif ukoll lill-ir;iel, g[adhom ma nstabux i]da studji li saru madwar iddinja wrew li l-istil ta’ [ajja u l-ambjent li ng[ixu fih jeffettwaw. Dwar dan tkellimt mal-Professur

Christian Scerri li qed imexxi ri/erka dwar din il-marda. Il-Professur Scerri hu l-kap tal-Fi]jolo;ija u l-Bijokimika fil-Fakultà tal-Medi/ina fl-Università ta’ Malta. Hu ja[dem wkoll b[ala konsulent fl-Isptar Mater Dei. Il-Professur Scerri spjega kif ilkan/er tas-sider ji;i effettwat millormoni tal-mara li ji;u prodotti fi//iklu normali. Fil-ka] tal-ir;iel, 95%

tal-ka]i l-kan/er hu ;enetiku, ji;ifieri li l-persuna jkun wiret il-genes talkan/er. Hu ]ied li l-istudju li l-Fakultà talMedi/ina qed tag[mel flimkien malBreast Screening Clinics f’Palermo u Siraku]a, il-pedamenti tieg[u jmorru lura 25 sena, meta kienu qed jistudjaw it-Thalassemia – marda li tintiret. Wara dan l-istudju g[addew g[allistudju fuq id-dijabete u wara l-marda tad-dqiq, dejjem fuq il-;enetika tag[hom u mbag[ad wasal l-istudju dwar il-kan/er li qasmuh fi tnejn – illewkimja u l-kan/er tas-sider. Fejn jid[ol il-kan/er tas-sider iridu ji;u studjati l-genes. Prattikament il-kan/er tas-sider ji]viluppa min[abba li /-/elloli jispi//aw ming[ajr kontroll. IlProfessur Scerri spjega kif [afna mi//elloli jg[addu minn /iklu, e]empju /ellola ssir tnejn biex tkun tista’ tir-

riprodu/i u wara li tkun lestiet xog[olha prattikament ta[dem ming[ajr ma tirriprodu/i. E]empju b[al meta taqta’ idek – dik i/-/ellola trid ter;a’ tibda ta[dem biex il-ferita tfiq u allura hemm i/-/elloli qed ja[dmu ta[t kontroll. Il-Professur Scerri spjega li l-kontroll fi/-/elloli, li huma tnejn, jinsabu f’dak li ng[idulu d-DNA. Hu ddeskriva d-DNA b[ala ktieb tar-ri/etti miktub b’/erta lingwa u allura wie[ed jista’ jifhem li d-DNA hu lingwa li trid tinqara. Punt interessanti hu li l-lingwa tadDNA – minn mikrobu ]g[ir sal-ikbar balena, hi l-istess, l-istess ittri bl-istess kliem. Kulma jkun hemm differenti huma r-ri/etti. Fid-DNA, b[al f’kull lingwa, insibu l-paragrafi, ilvirgoli, l-ittri kapitali, e//. IlProfessur Scerri spjega kif dan il‘ktieb tar-ri/etti’ jinsab f’kull /ellola

Jekk mara u ra;el ikollhom i/-/ans ta’ kan/er tas-sider li jkun trasmess b’mod ;enetiku, ikun jista’ jidher u jkun konfermat ladarba jsiru t-testijiet medi/i apposta

u b’kollox g[andna 30,000 ri/etta f’kull /ellola li jag[mlu mal-100,000 ikla. A[na nir/ievu ]ew; kotba tarri/etti, wie[ed ming[and l-omm u lie[or ming[and il-missier. Ir-ri/etti (genes) huma s-sekwenza tad-DNA. Issa l-;isem irid jaqra l-genes biex jag[mel il-proteina u jekk il-persuna jkollha ]ball fil-gene, il-qari tag[ha mhux se jkun normali li jfisser li hemm xi difett, ji;ifieri fir-ri/etta jista’ jkun hemm xi paragrafu, xi kapitlu jew anke xi virgola nieqsa. B[ala e]empju, il-persuni bil-kundizzjoni tad-Down’s syndrome g[andhom kapitlu ]ejjed fir-ri/etta tag[hom u l-persuni b’distrofija muskolari g[andhom paragrafu nieqes u l-kan/er jixbah [afna lil dan it-tip ta’ mard g[aliex il-kontroll ta/-/ellola li tieqaf tirriprodu/i hu miktub fir-ri/etti (filgenes).

In-nisa kienu jkunu anqas suxxettibbli g[all-kan/er tas-side

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Spe/jali

dwar x’jikkaw]a l-kan/er tas-sider Ir-ri/erka qed issir b’nies li fil-familja g[andhom il-kan/er tas-sider u b’o[rajn li g[andhom il-kan/er u li fil-familja m’g[andhom lil [add li kellu kan/er fis-sider Li jkun konfermat hu li l-persuna tkun wirtet ‘id-difett’ mit-twelid. Meta ng[idu li l-kan/er jieklok minn ;ewwa

tà ta’ Malta, Helen Muscat, li tilfet [ajjitha ka;un tal-kan/er u li kienet Chairperson a g[ar-ri/erka dwar il-kan/er tas-sider

Meta nkissru jew inqattg[u d-DNA, inkunu qed nag[mlu [sara lill-kopji tad-DNA u l-;isem m’g[andux mezz biex jirran;a l-[sara li ssir b[al mirra;;i tax-xemx, mill-alko[ol u t-tipjip e//essiv g[al snin twal, minn arja [a]ina u l-istil ta’ [ajja jeffettwa wkoll. Wie[ed irid ifakkar li jekk persuna tkun esposta g[al dawn l-affarijiet ma jfissirx li se jaqbadha kan/er, i]da ming[ajr dubju tkun qed i]]id irriskju. X’jista’ jikkaw]a l-kan/er tas-sider Il-Professur Christian Scerri semma /erti fatturi li jistg[u j]idu r-riskju ta’ kan/er fis-sider fosthom meta persuna jkollha /-/iklu g[all-ewwel darba f’età ]g[ira u meta mara ddum ma tid[ol fil-menopawsa. Hu qal ukoll li meta mara jkollha l-

ewwel tarbija tag[ha meta jkollha iktar minn 29 sena tkun qed i]]id irriskju wkoll. Permezz ta’ /erti studji, ir-ri/erkaturi indunaw g[aliex il-kan/er tassider bi]-]mien dejjem qed ji]died. Hu spjega li qabel tfajla kien ikollha l-ewwel /iklu tard, ji;ifieri ta’ 15 jew

16-il

sena, u llum saret xi [a;a normali li /-/iklu jibda anke ta’ 10 snin. Dan g[aliex it-tfal saru jieklu ikel a[jar u huma esposti g[al affarijiet li jg[inuhom ji]viluppaw aktar malajr, b[all-qari, u allura l-mo[[ ji]viluppa aktar malajr. Illum [afna nisa, permezz ta’ ikel aktar sustanzju], ;isimhom sar jiffunzjona a[jar, saru jdumu biex imorru g[all-menopawsa waqt li qabel, madwar 100 sena ilu, in-nisa kienu jkunu anqas suxxettibbli g[all-kan/er tassider g[aliex i/-/iklu kien ji;i f’età aktar matura u l-menopawsa f’età i]g[ar. It-tqala u t-treddig[ g[andhom ukoll fattur protettiv ji;ifieri jg[inu biex inaqqsu r-riskju ta’ kan/er fissider. Issa meta wie[ed jg[id ‘i]id irriskju’, inkunu qed nirreferu g[al 1.5% meta mqabbel ma’ snin ilu. Il-Professur Scerri spjega tajjeb ukoll li jekk mara u anke ra;el ikollhom i/-/ans ta’ kan/er tas-sider li jkun trasmess b’mod ;enetiku, ikun jista’ jidher u ji;i konfermat jekk isiru t-testijiet medi/i apposta i]da mhux bilfors il-kan/er ikun se jiviluppa.

r g[aliex i/-/iklu kien ji;i f’età aktar matura u l-menopawsa f’età i]g[ar

Meta persuna jkollha kan/er, wie[ed jibda jinnota li aktar ma jg[addi ]mien, il-persuna aktar tirqaq. Dan g[aliex ikun hemm dawk i/-/elloli li qed jikbru bl-addo//, li jridu [afna ener;ija u g[alhekk minn fejn isibu ‘jieklu’ u l-persuna ma tkunx qed tiekol bi]]ejjed g[all-kan/er. Il-Professur Scerri ]ied li l-kan/er jista’ jinfirex f’organi tal-;isem li jag[tuna s-sustanzi, b[all-fwied, u hu g[alhekk li l-persuni ji;u debboli. Imbag[ad hemm il-kimoterapija li hi trattament li jipprova joqtol il-kan/er ming[ajr ma joqtol lill-pazjent u anke din tie[u sa[[et il-persuna. L-u;ig[ Il-Professur Scerri spjega li l-kan/er mhux bilfors jista’ jikkaw]a [afna w;ig[. Dan g[aliex f’/erti ka]i [afna

nies lanqas biss jindunaw li g[andhom kan/er g[al diversi snin. Meta l-kan/er jinfirex u jag[fas fuq in-nervituri u lg[adam, hemm il-kan/er jikkaw]a w;ig[ kbir. U ng[idu li l-kan/er infirex g[aliex i/-/elloli jkunu ming[ajr kontroll u mhux g[aliex ikunu morda. Ir-ri/erka Ir-ri/erka li qed issir minn numru ta’ professuri, lecturers u esperti o[ra fil-

qasam tal-medi/ina, fosthom ilProfessur Christian Scerri li qed imexxi r-ri/erka, hi ma[suba biex jid[lu fil-fond ta’ x’qed jikkaw]a lkan/er fis-sider u biex isibu mezz kif jattakkaw it-tumur triple negative, li hu l-aktar tumur diffi/li biex jitfejjaq. Ir-ri/erka qed issir permezz ta’ ]ew; gruppi. L-ewwel grupp jikkonsisti minn nies li jidher /ar li fil-familja g[andhom il-kan/er tas-sider u anke tipi o[rajn ta’ kan/er relatati malkan/er tas-sider, b[all-kan/er talprostata. It-tieni grupp hu mag[mul minn nies li g[andhom il-kan/er u li anke filfamilja m’g[andhom lil [add li kellu kan/er fis-sider; ji;ifieri meta jaqbdek kan/er, g[ax ikollu jaqbdek! Dwar l-ewwel grupp, il-Professur Scerri spjega kif iridu jistudjaw ilgenes l-o[ra kollha minbarra t-30,000 g[aliex avolja fil-familja l-persuna jkollha lil min g[andu kan/er, i]da meta jsiru l-istudji jaraw li kollox hu normali (ji;ifieri mhux ;enetiku) u jkollhom b]onn imorru lil hinn, u hemm jistg[u jiskopru xi kaw]a ;dida tal-kan/er fis-sider. Fit-tieni grupp iridu ji;bru 600 persuna li g[andhom il-kan/er. Mag[hom i]idu 1,200 persuna li fil-lingwa taxxjenza jsej[ulhom age matched controls. E]empju jekk ra;el g[andu lmara ta’ 55 sena u g[andha kan/er tassider, jaqbdu ]ew; nisa o[ra ta’ 55 sena ming[ajr kan/er fis-sider u jqabblu l-ka]i. Imbag[ad jag[mlulhom kwestjonarju b’mistoqsijiet li je[duhom lura snin twal biex jistudjaw fid-dettall l-istil ta’ [ajja tag[hom. Ir-ri/erka g[andha titlesta sa Settembru tal-2015 i]da hu ppjanat li ttag[rif kollu jin;abar din is-sena. Il-Professur Christian Scerri [e;;e; lill-istudenti tal-medi/ina biex jie[du llinja akkademika biex ikomplu jsiru dawn it-tipi ta’ ri/erki. Hu rringrazzja wkoll lid-diversi gruppi ta’ appo;; li jikkollaboraw mag[hom biex ji;bru /erta informazzjoni fosthom, il-Breast Cancer Support Group u l-Action for Breast Cancer Foundation.

Sewwieq ta’ karozza tal-linja [elisha [afif wara li karozza tal-linja li kienet bla passi;;ieri [adet in-nar f’Burmarrad

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

:img[a bir-ritatti

Sur;ent tal-Pulizija mit-Taqsima tat-Traffiku kellu jing[ata l-kura minnufih wara li ttajjar fi Triq Sant’Anna fil-Furjana

{addiem jispezzjona l-istatwa ta’ :esù Redentur f’Rio de Janiero wara li ntlaqtet minn sajjetta

Joy Garnder ta[t sieq iljunfant waqt it-38 edizzjoni ta/-/irku ta’ Monte Carlo f’Monaco

New York b[all-bqija tal-Istati Uniti ntlaqtet mit-tieni mew;a ta’ kes[a, b’ri[ qawwi u borra li la[qet it-30 /entimetru

Ritratt li jkexkex hekk kif qassis Ortodoss kien fi Pjazza Indipendenza jipprotesta mal-Oppo]izzjoni hekk kif dil-;img[a se[[ew l-ewwel imwiet f’dawn il-protesti ka;un tal-forza w]ata mill-pulizija

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Editorjal

Xi ntqal dil-;img[a

“Medicines at your door step in four years time.”

Il-Ministru Godfrey Farrugia dwar weg[da li qieg[ed jg[id li se ssir fi tmiem din il-le;i]latura b’konsegwenza li l-pazjenti ma jgawdux mill-iskema sa erba’ snin o[ra, The Malta Independent, 20 ta’ Jannar “You have managed to relegate Malta into a joke. Our reputation is being put at serious risk…You have started a race to the bottom.”

Simon Busuttil, il-Kap talOppo]izzjoni lill-Prim Ministru Joseph Muscat waqt id-dibatittu parlamentari dwar il-mozzjoni fuq il-vot me[ud filParlament Ewropew g[all-iskema ta’ bejg[ ta/-/ittadinanza, The Times, 21 ta’ Jannar “Irrikonsidra l-po]izzjoni tieg[ek….Stajna [loqnieha bla ma pajji]na jaqa’ g[a]-]uffjett.”

Id-Deputata Laburista Marlene Farrugia lill-Prim Ministru Joseph Muscat dwar l-iskema ta’ bejg[ ta//ittadinanza, In-Nazzjon u fuq Facebook, 21 ta’ Jannar

“Chinese ‘billionaire citizenship applicant’ panics on seeing news cameras.”

The Malta Independent, 21 ta’ Jannar

“Financial services firm lays of 65 employees.”

The Malta Independent, 21 ta’ Jannar

“2,000 surgery patients face at least a three-year wait.”

Il-Ministru Godfrey Farrugia filParlament, The Malta Independent, 23 ta’ Jannar

“It-ta[ditiet dwar it-trasport pubbliku… il-Gvern se jiftiehem biss malGWU.”

Il-Ministru Joe Mizzi, In-Nazzjon, 23 ta’ Jannar

“Il-;urnalisti g[andhom jit[allew fil-libertà jag[mlu xog[olhom fil-libertà meta dan ikun f’post pubbliku, ma jkunux qed jiksru ebda regolament u meta jkun su;;ett ta’ news value, li j[ossu li hu fl-interess nazzjonali.”

Stqarrija tal-Istitut tal-:urnalisti Maltin b’referenza g[all-fastidju u xkiel li kellhom ;urnalisti ta’ media.link communications meta segwew persuni li kienu Malta biex jinnegozjaw ilbejg[ ta/-/ittadinanza Maltija, InNazzjon, 23 ta’ Jannar “The Republic of Austria has never had such a programme and, consequently, we have never had to stop it…. Prime Minister Joseph Muscat and Labour ministers, parliamentary secretaries and MEPs have repeatedly insisted Austria has such a programme during interviews, press conferences and debates.”

Rapport f’timesofmalta.com li jikkwota lil Erik Dreymann, Konslu flAmbaxxata Awstrijaka f’Malta, 23 ta’ Jannar

Mhux privile;;… i]da dritt F’demokrazija, il-protezzjoni tas-sors hija wa[da millkundizzjonijiet ba]i/i li tassigura l-libertà tal-istampa. Ming[ajr din il-protezzjoni, is-sorsi li l-;urnalisti jkollhom jew li jista’ jkollhom, i]ommu pass lura milli jg[inu lillistampa biex tkun tassew f’po]izzjoni li taqdi dmirijietha [alli tinforma lill-pubbliku dwar kwistjonijiet ta’ interess pubbliku u nazzjonali. {afna drabi, il-;urnalist jiddependi [afna mill-membri tal-pubbliku biex jikseb tag[rif ta’ interess pubbliku. Filparti l-kbira minnhom, dawn is-sorsi jkunu lesti li ji;u kkwotati. I]da hemm okka]jonijiet, fejn /ittadini jag[tu tag[rif fuq kwistjoni sensittiva b[all-korruzzjoni, irregolaritajiet, attività kriminali – li filwaqt li huwa tajjeb li jaraw id-dawl biex jinkixef il-[a]in u jitqanqal dibattitu pubbliku – dan isir fuq kundizzjoni li tin]amm il-kunfidenzjalità u ma jinkixifx is-sors. F’xi ka]i, iktar ma jkun hemm pressjoni biex ikun ]velat is-sors, iktar ikun me[tie; li s-sors ji;i protett. Fl-istess waqt aktar ma tkun mifruxa l-protezzjoni tas-sors u talkunfidenzjalità, aktar ikunu jistg[u jo[or;u fil-bera[ affarijiet li jkunu qeg[din jin[bew, milli kieku l-protezzjoni tkun limitata, kundizzjonata jew mhedda. F’dawn l-a[[ar ;imag[tejn, l-awtoritajiet f’pajji]na g[amlu tentattivi serji biex jinkixef is-sors fuq ]ew; ka]i differenti. Fl-ewwel ka] kien hemm il-Korp tal-Pulizija. Il-Pulizija li ddikjarat li kienet se jitlob lill-Qorti tordna lill-editur talgazzetta Malta Today biex ji]vela s-sors ta’ informazzjoni li waslitlu b’rabta mal-iskandlu tax-xiri ta]-]ejt. It-tieni ka] se[[ din il-;img[a (ara ritratt fuq). Kif irrappurtat, il-Gvern g[amel pressjoni fuq l-awtoritajiet talajruport internazzjonali ta’ Malta, immexxi minn kumpanija privata, biex issir investigazzjoni interna [alli jkun identifikat is-sors li seta’ ta l-informazzjoni lill-;urnalisti ta’ media.link communications dwar persuni li kienu se jitilqu minn Malta, wara li kienu f’pajji]na biex jinnegozjaw ilbejg[ ta/-/ittadinanza Maltija. F’dan it-tieni ka], wie[ed mill-individwi li kienu qeg[din ji;u mist[arr;a mill;urnalist sa[ansitra offra flus lill-;urnalist biex jixtri l-fil-

mat [alli jinqered u ma jixxandarx. B’dawn il-forom ta’ pressjoni fuq il-midja, bdejna nesperjenzaw kif ir-rwol tal-;urnalist u tal-istampa, li hu daqstant importanti b[ala g[assies g[al dak li jkun qieg[ed ise[[ fl-interess pubbliku (kif imfisser tant tajjeb mill-Qorti Ewropea g[ad-Drittijiet tal-Bniedem), qieg[ed ji;i mhedded. Mhux biss. Attitudni b[al din ixxekkel lillmidja milli tikseb informazzjoni ta’ min tassew jorbot fuqha u li tkun e]atta. L-Istitut tal-:urnalisti Maltin f’temp ta’ [amest ijiem innota b’dispja/ir dak li qieg[ed ise[[ fil-konfront tal;urnalisti, fejn dritt li nkiseb wara tant [idma mill-istess Istitut, qieg[ed ta[t theddida. Dwar l-ewwel ka] kien imtenni li d-dritt tal-kunfidenzjalità g[andu jkun protett, b’messa;; biex il-Qrati jassiguraw li dan id-dritt ma jkunx mittiefes. Dwar it-tieni ka], l-Istitut appella biex il-;urnalisti jit[allew fil-libertà jag[mlu xog[olhom u l-fastidju li ng[ataw ma jirrepetix ru[u. Hemm konsegwenzi serji meta l-awtoritajiet jag[mlu kull sforz biex is-sors jinkixef u ma jibqax kunfidenzjali. L-aktar konsegwenza sinifikattiva hija li l-;urnalisti jitilfu mill-[iliet tag[hom ta’ kif jistg[u jiksbu l-informazzjoni g[ax jibda jin[oloq ambjent ta’ bi]a’ li j]omm sorsi milli jitkellmu g[ax jib]g[u li fil-futur jistg[u jinkixfu. Din issitwazzjoni ma t[alli ebda g[a]la o[ra g[ajr li l-uniku sors ta’ informazzjoni jkun dak uffi/jali kkontrollat mill-poter politiku u ekonomiku. Hemm ukoll konsegwenza o[ra. I]da hija aktar serja. Dik li ;urnalist jista’ j[ossu li hu fil-mira g[ax ikun qieg[ed ja[dem jew jinvestiga grajjiet ‘ja[arqu’ li jkunu fl-interess tal-pubbliku. B’dak li se[[ dan l-a[[ar, g[andna g[aliex nit[asbu serjament jekk dan il-pajji] qabadx triq ;dida fejn il-;urnalist jew dawk li ja[dmu fil-midja se jibdew jitpo;;ew ta[t pressjoni biex ji]velaw is-sorsi tag[hom. Id-dritt ta’ ;urnalist li ma ji]velax is-sorsi m’g[andux jitqies minn xi awtorità li hu xi privile;; li jista’ jing[ata u li jittie[ed, i]da huwa parti kru/jali fid-dritt li g[andu l-;urnalist biex jikseb l-informazzjoni fil-[idma professjonali tieg[u.

media.link communications, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà 1450 Korrispondenza> mument@media.link.com.mt Editur> Roderick Agius, tel. 25965263 • email> roderick.agius@media.link.com.mt Reklamar> advertising@media.link.com.mt Stampata> Progress Press, l-Imrie[el

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Il-Parlament Ewropew darna wkoll!

Roberta Metsola Membru Parlamentari Ewropew PN

Ma rridux li r-reputazzjoni li bnejna, frott ix-xog[ol tal-PN fl-a[[ar disa’ snin u nofs, ti;i mka]bra. Huwa g[alhekk li rridu li din l-iskema titwaqqaf.

il-Parlament Ewropew David Stellini tkellem mal-Membru tal-Parlament Ewropew eletta f’isem il-PN, Roberta Metsola dwar id-dibattitu tal-Parlament Ewropew dwar i/-/ittadinanza Ewropea.

David Stellini: Fid-diskors tieg[ek fid-dibattitu, g[edt li inti, flimkien ma’ dawk li tkellmu kontra l-iskema talbejg[ ta/-/ittadinanza Maltija, ;ejtu ttimbrati b[ala tradituri. X’inhuma l-kummenti tieg[ek^ MEP Roberta Metsola: Sfortunatament jien u l-kollega

tieg[i David Casa kif ukoll il-PN qed ni;u msej[a tradituri g[aliex tkellimna kontra din l-iskema u g[all-fatt li qed na[dmu fl-interess ta’ pajji]na. Jien s[aqt li qieg[da filParlament Ewropew g[aliex kburija li jien Maltija u Ewropea u l-ebda attakk politiku mhu se jwaqqafni milli nitkellem dwar l-interess ta’ pajji]na. Il-kummenti talMembri tal-Parlament Ewropew mill-partiti l-o[ra ma kinux kontra Malta i]da kontra l-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija u tajjeb infakkru li l-ma;;oranza tal-poplu huwa kontra din l-iskema. G[aldaqstant, huwa proprju g[alhekk li qed nistiednu lill-Gvern Malti biex jisma’.

David Stellini: Ta[seb li isem Malta tka]bar jew t[amme; matul id-dibattitu fil-Parlament Ewropew^ MEP Roberta Metsola: Assolutament le! Rajna koaliz-

zjoni mill-partiti kollha, inklu] il-Partit tas-So/jalisti, fejn qablu fuq ri]oluzzjoni li titkellem fuq l-iskema ta/-/ittadinanza, spe/ifikament fuq il-bejg[ tag[ha. Malta hija membru tal-UE u a[na t[abatna [afna biex nid[lu f’din l-Unjoni. G[alhekk ma rridux li r-reputazzjoni li bnejna, frott ix-xog[ol tal-PN fl-a[[ar disa’ snin u nofs, ti;i mka]bra. Huwa proprju dan li ma nixtiqux li jse[[ u huwa g[alhekk li rridu li din l-iskema titwaqqaf.

David Stellini: Huwa minnu li pajji]i o[ra tal-UE g[andhom skemi simili g[al ta’ Malta^ MEP Roberta Metsola: Dan mhux minnu. Din hija xi

[a;a li jrid jifhem il-Gvern Malti. L-attakk tal-Partit Laburista u r-rappre]entanti kollha tieg[u fi Strasburgu ffoka fuq il-fatt li l-iskema Maltija hija simili g[al skemi f’pajji]i o[ra. L-iskemi f’pajji]i o[ra huma marbuta ma’ programmi ta’ residenza u programmi li jitolbu li min isir residenti jew

Il-punt hu…

“Embarrassing for Malta”

Richard Muscat Opinjonista

Kummenti dwar kwotazzjonijiet li laqtuni

Fost [afna stejjer u kummenti li qrajt sal-lum dwar ilbejg[ ta/-/ittadinanza Maltija u Ewropea, kontroversja li mistennija ttawwal g[al bosta xhur, sibt l-editorjal ta’ The Sunday Times. G[adna qed nisimg[u l-eku tar-ri]oluzzjoni imbarazzanti tal-Parlament Ewropew fil-konfront tal-gvern ta’ Muscat li kompla jag[milha aktar diffi/li bir-reazzjoni tieg[u ta’ “noted but no thanks!” Reazzjoni kies[a u bla dekor. X’wi// irid ikollok biex tinjora l-fatt li qed tag[mel ilflus minn fuq dahar i/-/ittadinanza Ewropea, li hi dritt miksub mi/-/ittadini kollha tal-pajji]i membri, u int qed tgawdiha bid-drittijiet kollha marbutin mag[ha, g[ax ;ejt a//ettat bl-unuri kollha mill-pajji]i membri b[al s[abek flUE? X’wi// irid ikollok biex ti;i g[al g[ajnek u tibqa’ g[addej fuq vot plebixxitarju fil-Parlament Ewropew, li kkundanna l-iskema tal-bejg[ tal-passaport Malti u Ewropew meta taf li qed tisfrutta bla mist[ija d-dritt tal-libertà ta’ moviment u residenza fit-territorji s[a[ tal-pajji]i membri s[abek, u dan tag[mlu ming[ajr g[all-anqas tikkonsulta ru[ek mag[hom? U lill-Kummissarju ta/-?ittadinanza, li fuq dan is-su;;ett hija l-persuna li tirrappre]enta lill-membri kollha, mhux biss tg[idilha li [adt nota u se tibqa’ g[addej, anki wara li widdbitek li hemm ka] ta’ pro/eduri legali kontra Malta. Irid ikollok wi//ek infurrat! Issa se jiltaqa’ mag[ha g[al aktar diskussjoni! Mhux hekk bqajna? Jew sej[itlek hija stess u int trid tmur bilfors tkellimha u twie;eb g[al xi domandi tag[ha?Jew forsi biex jekk bi[siebek tibqa’ g[addej b[al gaffa, tinfurmak personalment li ;ejja azzjoni legali kontra Malta? U g[adek ma tarax il-konsegwenzi li tista’ tbati Malta, l-imma;ni tag[ha di;à mkissra, u l-impatt

Opinjoni

/ittadin ta’ dak il-pajji] ikollu rabta tan;ibbli u konkreta ma’ dak il-pajji]. Dan huwa rifless f’dak li qalet il-Vi/i-President tal-Kummissjoni Ewropea Vivianne Redding li qalet li g[andu jkun hemm rabta ;enwina bejn il-persuna u l-pajji] li qed jag[ti /-/ittadinanza.

David Stellini: X’se ji;ri issa^ Il-Prim Ministru se jkun qed jg[addi l-li;i mill-Parlament Malti kontra r-rieda tal-Parlament Ewropew u tal-Kummissjoni Ewropea^ MEP Roberta Metsola: Il-Gvern Laburista di;à g[adda l-

ewwel parti tal-iskema mill-Parlament Malti u rridu naraw issa x’se ji;ri mir-ri]oluzzjoni li ressqet l-Oppo]izzjoni biex l-Avvi] Legali jitwaqqaf. G[andna Prim Ministru li qed jinjora l-messa;; /ar u qawwi tal-Parlament Ewropew! Kien hemm ukoll minn attakkana g[ax tkellimna dwar din l-iskema fil-Parlament Ewropew. Jien i;;elidt g[as-s[ubija fl-UE g[aliex il-Parlament Ewropew huwa darna wkoll u g[andna d-dritt li nitkellmu fuq kollox f’dan il-Parlament, anke fuq Gvern li qed jinjora dak li tixtieq il-ma;;oranza tal-poplu tieg[u.

David Stellini: L-immigrazzjoni ssemmiet [afna millMembri tal-Partit tas-So/jalisti matul id-dibattitu g[aliex [afna rrimarkaw li Malta targumenta li m’g[andhiex ilkapa/ità li tir/ievi aktar immigranti, i]da f’daqqa wa[da qieg[da tg[id li g[andha l-kapa/ità li tir/ievi nies sinjuri. X’ta[seb dwar dan^ MEP Roberta Metsola: L-ironija hija li l-Partit tax-

Xellug fil-Parlament Ewropew kien unanimu fuq dan il-punt, bl-e//ezzjoni tal-erba’ membri Laburisti. Jekk Malta qed tag[mel l-argument li l-fenomenu tal-immigrazzjoni g[andu jitqassam b’mod responsabbli bejn il-membri kollha tal-UE, allura hija ironika li Malta qieg[da mbag[ad tg[id li g[andha l-kapa/ità tilqa’ persuni sinjuri. Dan il-punt in[ass [afna filParlament Ewropew, anke fost il-membri tal-Partit tasSo/jalisti. Dan kollu jfakkarna wkoll fil-po]izzjoni tal-Partit Laburista matul is-sajf li g[adda meta qal li mar fl-UE u ;eg[elha xxomm il-kafè. Issa rajna li dawn il-po]izzjonijiet mhumiex apprezzati fl-UE. Il-PN dejjem sa[aq li se jg[in lil min huwa intitolat g[all-protezzjoni u mbag[ad se tintalab lg[ajnuna tal-UE biex naqsmu r-responsabbiltà ta’ dawn ilpersuni.

li jista’ jkun hemm fuq l-ekonomija u r-relazzjonijiet ma’ pajji]i o[ra normalment [bieb ta’ Malta? Il-poplu Malti, l-Oppo]izzjoni, l-istituzzjonijiet liberi, ilmedia internazzjonali, il-Parlament Ewropew, u issa anki lemigranti Maltin fl-Awstralja, kor wie[ed jg[ajjat biex tieqaf u ta[seb. Int we;ibt li dan qed tag[mlu fl-interess tal-Maltin u l-G[awdxin. Dan huwa ingann. Qatt ma infurmajt lill-poplu qabel l-elezzjoni, g[aldaqstant m’g[andekx mandat biex tirrombla fuq kul[add. {allewk wa[dek anki s[abek So/jalisti Ewropej… [lief tnejn mal-erbg[a marbutin bil-vot tal-partit li qed tmexxi. Ftit parlamentari o[ra (18) Ewropej huma kumpanija talmist[ija: ;ejjin minn partiti estremi, anti-Ewropej, li jinsabu barra mill-ma;;oranza tal-forzi politi/i demokrati/i u liberi ({bieb Muscat: Estremisti li jridu jo[or;u

mill-UE, il-mument 19 ta’ Jannar).

Huwa fatt storiku li l-Partit Laburista huwa konsistenti fuq ix-xetti/i]mu tieg[u lejn l-Ewropa b[ala Unjoni li sej[ulha ta’ Kajjin. Qatt ma kienet te]isti [biberija vera g[ax hemm kultura u valuri li jifirdu l-Partit Laburista millunjoni politika Ewropea mibnija fuq il-valuri tal-libertà, demokrazija, solidarjetà, fidu/ja, drittijiet umani… valuri li dejjem kienu b’xi mod imka]brin mill-mexxejja Laburisti stori/i spe/jalment minn Mintoff u KMB ’l hawn. Id-dudu hemm qieg[ed! Qed tag[mel wirja ta’ sa[[a, wirja ta’ bulli]mu. Ftakar li r-reb[a kbira li wettaqt hija passi;;iera, u ma tag[tikx drittijiet aktar milli timxi b’rispett lejn id-demokrazija. Bilfors li meta narawk tilg[abha ta’ imperatur, spe/jalment fuq ilbejg[ ta/-/ittadinanza“at all costs” i;;eg[ilna na[sbu [a]in u nistaqsu: imma g[aliex qed i;;ib ru[ek b[allikieku tinsab kostrett li tbig[? Warrab il-misteri min-nofs g[ax dawn g[ad ji;ru warajk b[all-fatati.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Opinjoni

De/i]joni ta’ Muscat li ma tirriflettix ir-rieda tal-poplu David Casa Kap Delegazzjoni PN fil-Parlament Ewropew

Il-Partit Laburista qatt ma emmen fl-UE u pjuttost jaraha biss ta’ xkiel g[all-pjani ta’ mo[[u

Il-vot ta’ nhar il-{amis li g[adda kien messa;; /ar lillgvern Malti li irrespettivament minn kemm g[andu ma;;oranza parlamentari u elettorali, ma jistax jg[addi romblu minn fuq min jidhirlu u jaqbad u jfattar dak li jg[addilu minn mo[[u ming[ajr ma qabel ja[seb fil-konsegwenzi u r-riperkussjonijiet gravi li j;ibu mag[hom lazzjonijiet tieg[u u ming[ajr ma jikkonsulta ma’ min g[andu jikkonsulta kemm f’Malta u kemm fl-istituzzjonijiet Ewropej. Minn mindu l-Partit So/jalista [a t-tmexxija tal-pajji] f’idejh, rajna numru kbir ta’ de/i]jonijiet li ttie[du mhux g[all-;id tal-pajji] i]da biex ji;u a;evolati persuni qrib talPartit Laburista u tal-Prim Ministru Joseph Muscat. Rajna promozzjonijiet moq]ie]a li jfakkruna fi ]mien il-gvernijiet Mintoffjani tas-snin sebg[in u rajna [atriet f’bordijiet u azjendi tal-gvern li huma /ertament rigali g[al dawk li kkontribwew biex il-Partit Laburista reba[ il-Gvern. Din ]gur mhix il-“Malta Tag[na Lkoll” li wieg[ed Joseph Muscat. Din ]gur mhix ir-road map li suppost kellha twassal lil pajji]na l-aqwa fl-Ewropa u fid-dinja u fejn il-meritokrazija kellha tirba[ fuq il-[biberija. Aktar minn 90% tal-membri tal-Parlament Ewropew bag[tu sinjal /ar lill-Prim Ministru u lil s[abu tal-Kabinett So/jalista. Messa;; li b’arroganza kbira g[a]el li jinjora b[allikieku dan il-vot qatt ma ttie[ed. G[adu ma rrealizzax forsi Joseph Muscat li hawn mhux qed nitkellmu fuq i//ittadinanza Maltija biss? G[adu ma rrealizzax Joseph Muscat li bl-azzjonijiet tieg[u qieg[ed jinsulta lill-Ewropej b[alna li g[adhom ma da[lux fiz-zona Schengen u li issa se jkollhom ]vanta;; akbar minn qatt qabel? Jaqaw id-diskors dwar politika ta’ sussidjarjetà kien biss paroli fil-vojt? Ma na[sibx li hemm g[aliex inwie;eb il-mistoqsija g[ax kul[add jaf x’inhi t-twe;iba. L-argument kollu wara dak li ;ara f’dawn il-jiem iwassalna g[all-konklu]joni wa[da; dik li l-Partit Laburista qatt ma

Ta[t it-tinda Mario Rizzo Naudi Opinjonista

Inkompetenza li wasslet biex g[andna servizzi tas-sa[[a pubblika ineffi/jenti, medi/ini b’xejn jonqsu u lista ta’ operazzjonijiet dejjem titwal u kjuwiet ma jispi//aw qatt

Ta[sbux li llum se nikteb dwar xi djalogu li l-PN jorganizza mal-poplu ta[t it-tinda. Sfortunatament, illum ilgvern Laburista sar jiddiletta wisq bit-tined u meta ma sabx x’jikkopja, ipprova jkun ori;inali. U spi//a jaqa’ g[ar-redikolu mal-pajji] kollu. Qed nirreferi g[all-ka] tat-tinda tal-Isptar Mater Dei. Fil-bidu n-nies [asbu li kien se jittella’ xi kun/ert g[allpazjenti. Imma l-Milied u l-festi tal-bidu tas-sena kienu di;à g[addew u malajr sirna nafu li l-Ministeru tas-Sa[[a kien [olom li jibni tinda biex fiha jpo;;i lill-pazjenti li jkunu qeg[din jistennew fir-reception tal-isptar, biex ikun jista’ ju]a r-reception [alli fiha jpo;;i aktar sodod. Dawn huma l-ideat ;odda li l-gvern Laburista qed jipprova jintrodu/i biex juri kemm kien im[ejji g[at-tmexxija, u spe/jalment g[at-tmexxija tas-servizzi tas-sa[[a pubblika. Dan hu l-valur li l-gvern jag[ti lill-pazjenti. Il-gvern qalilna li l-mi]ura kienet inti]a biex tilqa’ g[all-iffullar li kien previst min[abba ]ieda ta’ ka]i ta’ influwenza. Naturalment, dan sar wara li l-gvern kien [a de/i]jonijiet li [arbtu dak li kien jag[mel f’dan ir-rigward il-gvern ta’ qabel biex jevita dawn il-kri]ijiet. Ta[t gvern Nazzjonalista, qatt ma nbnew tined g[allpazjenti tal-isptar. Dan g[aliex il-gvern Nazzjonalista kellu pjan serju g[as-sa[[a. Il-gvern ta’ qabel kien jippjana minn qabel biex l-isptar ma jispi//ax post ta’ kri]i fejn kuljum ti]died il-problema tal-iffullar. G[alhekk kien jara liema huma dawk il-ka]i so/jali li kienu qed jokkupaw sodod fl-isptar, u bi ftehim li kien jag[mel mal-privat, kien jittrasferixxi pazjenti ta’ natura so/jali biex jitbattlu sodod bi]]ejjed [alli l-isptar ikun jista’ jvin/i malka]i ;odda.

emmen fl-UE u pjuttost jaraha biss ta’ xkiel g[all-pjani ta’ mo[[u. L-arroganza tal-gvern Malti qed tirrifletti [a]in fuq i/-/ittadini Maltin kollha u dan se jwassal biex l-Ewropej i[arsu lejna b’suspett. G[alhekk huwa importanti ferm li a[na nwasslu l-messa;; li d-de/i]joni tal-Gvern Malti ma tirriflettix ir-rieda tal-poplu. Dan il-gvern qieg[ed iwebbes rasu. Il-poplu qed jg[idlu ieqaf, l-UE qed tg[idlu ieqaf i]da hu baqa’ g[addej, jirfes fuq kul[add u jsodd widnejh qisu xejn mhu xejn. Din mhix il-politika li a[na mdorrijin biha, din politika ta’ bully li l-Gvern Nazzjonalista kien qered meta [a r-riedni tal-pajj] f’idejh fl-1987 u konna [sibna li l-Partit Laburista sar matur bi]]ejjed biex ma jer;ax jirrikorri g[alltattiki b[al dawn i]da kif jg[id il-Malti, [mar taqtag[lu denbu [mar jibqa’. Is-So/jalisti ma jinbidlux, avolja jippruvaw jag[tu l-impressjoni li saru partit modern u li jisma’, jibqa’ l-fatt li m’hemm l-ebda distinzjoni bejn il-Labour ta’ Mintoff u ta’ KMB u l-Labour ta’ Joseph, g[ajr forsi lingravata. {adna disa’ snin twal biex bnejna reputazzjoni ta’ fidu/ja ma’ s[abna l-Ewropej u ma nistg[ux nitilfu dak kollu li [dimna g[alih min[abba Prim Ministru rasu iebsa u bla kompetenza. Joseph Muscat ma jinteressahx minni u minnek u mill-Maltin u l-G[awdxin. Joseph Muscat interess wie[ed biss g[andu – is-si;;u tal-poter – ]mien il-kliem sabi[ spi//a, il-gvern Socjalista beda jnejjeb u se jingidem il-poplu Malti u G[awdxi kollu. Din mhix kwistjoni ta’ Nazzjonalist jew Laburist imma hija kwistjoni ta’ nazzjonali]mu. Pajji]na jfisser [afna aktar g[alina milli jfisser g[all-Prim Ministru Joseph Muscat. Minn Malta kollha lil Joseph [amsin metru kwadru biss jinteressawh – l-uffi//ju f’Kastilja u l-poter li dan i;ib mieg[u. I]da a[na mhux se noqog[du n[arsu lejh jag[mel [erba minn dal-pajji] g[a]i] g[alina. L-Oppo]izzjoni Nazzjonalista se tqis kull pass talgvern u se tiddefendi l-interessi tal-pajji] b[alma dejjem g[amlet

Gvern Nazzjonalista kien beda wkoll ta[ditiet biex jixtri l-isptar St. Philip [alli jkun jista’ jbiddlu fi sptar ;erjatriku li jilqa’ fih pazjenti b’ka]i so/jali. B’hekk il-poplu stess jista’ jixhed li fi ]mien gvern Nazzjonalista, din ilproblema kienet tittaffa b’mod normali ming[ajr tined u teatrini. Sfortunatament, mal-bidla fil-gvern mhux talli twaqqfu [esrem l-arran;amenti li kien hemm, talli twaqqaf il-pro/ess li jinxtara l-isptar St. Philip biex b’hekk il-kri]i tal-iffullar kompliet tiggrava. U l-Ministru tas-Sa[[a tal-lum, filpaniku li qabdu, wasal g[ad-de/i]joni li jibni tinda kbira quddiem l-isptar biex issolvilu l-problemi. Ftit basar x’reazzjoni negattiva kien se jsib ma’ wi//u, tant li kellu jinda[al direttament il-Prim Ministru li ordna li t-tinda tin[att. Dawn it-tipi ta’ de/i]jonijiet mg[a;;lin ma juru xejn [lief inkompetenza grassa fit-tmexxija mil-gvern Laburista. Inkompetenza li wasslet biex illum g[andna servizzi tas-sa[[a pubblika ineffi/jenti, medi/ini b’xejn jonqsu u lista ta’ operazzjonijiet dejjem titwal u kjuwiet ma jispi//aw qatt. Imbag[ad na[lu flus il-poplu biex tinbena u tin[att tinda g[alxejn. Din hi l-istess inkompetenza li rajna f’setturi o[ra fejn il-gvern wieg[ed il-;enna fl-art imma issa meta qed imiss mar-realtà qed isibha diffi/li li jwettaq dak li wieg[ed. Kwa]i kwa]i dik it-tinda kellha tkun is-simbolu tal-istat li jinsab fih l-Isptar Mater Dei. Simbolu ta’ /irku tal-kummiedja bl-impjegati jduqu l-frosta g[ax issa hemm ilLabour fil-gvern u bil-pazjenti qishom dawk l-iljunfanti li jkollhom joqog[du weqfin fuq sieq wa[da g[al [in twil g[ax ma jistg[ux jag[mlu mod ie[or. Illum, minflok g[andna /-?irku ta’ Mojra Orfei, g[andna /-?irku ta’ Mater Dei!

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Opinjoni

Gvern u Gvern

(1)

Dawn huma xi punti li jo[or;u l-kuntrast bejn Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista u l-Gvern Laburista.

Marion Pace Asciak Opinjonista

Partit Nazzjonalista

Partit Laburista

1. :ab fama tajba g[al pajji]na li nbniet b’[idma kbira matul is-snin u Malta ;iet imfa[[ra minn kul[add.

2. “Iva. Flimkien kollox possibbli”: slogan li t[addem tul ille;i]latura kollha u gawda minnu l-poplu kollu u li wassal g[al ekonomija soda u [olqien ta’ eluf kbar ta’ postijiet taxxog[ol.

2. “Malta Tag[na Lkoll” sparixxa mill-g[ada tar-ri]ultat elettorali, mhux biss minn fomm il-Prim Ministru u l-Partit Laburista kollu f’kull livell, imma wkoll minn kull azzjoni u de/i]joni tal-Gvern li [aseb g[all-klikka biss.

3. Il-Kabinett kien mag[mul minn 12-il Ministru u ]ew; Segretarji Parlamentari.

3. Il-Kabinett hu mag[mul minn 15-il Ministru u tmien Segretarji Parlamentari, b’]ieda fin-nefqa ta’ 20.7 miljun ewro fis-sena.

4. Il-Kap ta/-?ivil dejjem kien persuna mhux involuta filqasam politiku.

Lawrence Gonzi offra r-rwol ta’ Speaker lill-Partit Laburista g[alkemm il-Gvern kellu ma;;oranza ta’ si;;u wie[ed.

Farrak ir-reputazzjoni e//ellenti li akkwistat Malta billi po;;a g[all-bejg[ i/-/ittadinanza tag[na u tal-UE , i]ola lil pajji]na u ;ab fuq pajji]na kundanna minn 90% talParlamentari Ewropej.

In[atar b[ala Kap ta/-?ivil Mario Cutajar, eks uffi/jal talGWU u involut sew fil-Partit Laburista.

Joseph Muscat ma po;;iex b[ala Speaker wie[ed middeputati u g[a]el Speaker ming[ajr ebda konsultazzjoni malOppo]izzjoni.

6. Fassal kodi/i tal-etika li fuqu kienu jimxu l-Ministri u sSegretarji Parlamentari.

6. :ie kkritikat il-kodi/i tal-etika u ming[ajr ma tfassal wie[ed ;did, inkiser minn [afna mill-Ministri u Segretarji Parlamentari.

7. Il-membri tal-Kabinett kienu jitilqu l-professjoni tag[hom u x-xog[ol privat biex jiddedikaw ru[hom g[as-servizz talpajji]. 8. Il-kodi/i tal-etika kien jorbot lill-Gvern li ma jag[tix karigi jew [atriet uffi/jali lil xi [add li ji;i minn xi Ministru. 9. Il-[atriet tal-Kummissarju tal-Pulizija u tal-Kap Kmandant tal-Forzi Armati saru wara li ntla[aq kunsens malOppo]izzjoni Laburista u ntg[a]lu nies li ma kellhomx rabtiet ma’ xi partit politiku.

U[ud mill-Ministri u s-Segretarji Parlamentari baqg[u sejrin bix-xog[ol tag[hom u hemm min qed jiekol b’erbat i[luq. 7.

8. Kastilja u l-Ministeri mimlija bi qraba ta’ Ministri li ng[ataw pagi g[olja u bla ma qatt saret sej[a g[all-applikazzjonijiet.

Fi]-]ew; ka]i, ma saret l-ebda konsultazzjoni malOppo]izzjoni Nazzjonalista. In[atar Kummissarju mid[la sew tal-Partit Laburista u spi//a f’diversi kontroversji, u Kap Kmandant, qrib tal-familja ta’ Muscat, li fi ftit xhur [a erba’ promozzjonijiet li normalment jittie[du f’medda twila ta’ snin. 9.

10. Da[[al lil Malta fl-UE biex pajji]na ssa[[a[ ekonomikament, finanzjarjament u politikament. G[olla l-istatus ta’ pajji]na g[all-istess livell ta’ 27 pajji] ie[or li jiffurmaw lUE.

10. L-uniku pro;ett ;did hu dak tal-bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija u Ewropea. G[addiet li;i mill-Parlament u li ;iet iffirmata mill-President ukoll, li biha tinbieg[ i/-/ittadinanza tag[na lil nies li l-poplu ma kellux dritt ikun jaf min huma.

11. Dejjem [assu parti mill-UE u dejjem sab appo;; millParlamentari Ewropej ta’ fehmiet politi/i differenti.

11.

Qatt ma [assu tassew parti mill-familja Ewropea u sa[ansitra s-So/jalisti Ewropej ivvutaw kontra l-iskema talGvern Laburista. Mal-erba’ MEPs Laburisti vvutaw ]ew; So/jalisti biss li jfissru 1% tal-Parlamentari So/jalisti Ewropej.

12. Bil-fondi tal-UE li kiseb il-Gvern, gawda kul[add. Rajna titjib fl-infrastruttura, restawr ta’ binjiet stori/i, pro;etti li [olqu eluf ta’ postijiet tax-xog[ol g[all-Maltin u programmi li permezz tag[hom i]-]g[a]ag[ setg[u jistudjaw u ja[dmu barra bla xkiel ta’ xejn.

12. Il-flus tal-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza mhuma marbuta bl-ebda mod ma’ residenza f’Malta u lanqas ma’ investimenti li jistg[u jo[olqu x-xog[ol g[all-Maltin.

13. Fl-a[[ar le;i]latura n[olqu 20,000 post tax-xog[ol, minbarra l-eluf ta’ anzjani li baqg[u ja[dmu waqt li jie[du l-pensjoni, nisa li re;g[u da[lu ja[dmu wara li welldu u postijiet tax-xog[ol f’fabbriki li ;ew salvati.

13. Minn xahar g[al ie[or, il-qg[ad qieg[ed dejjem ji]died g[ax il-[olqien tax-xog[ol qed ikun [afna inqas minn numru ta’ dawk li jfittxu x-xog[ol.

Waqt li l-postijiet tax-xog[ol baqg[u dejjem ji]diedu, innumru ta’ dawk fis-settur pubbliku kien dejjem jonqos.

14. Fi ]mien ftit xhur, in-nies impjegati mal-Gvern ]diedu b’elf ru[.

14.

15. Biex tittaffa l-problema tal-immigrazzjoni irregolari, saru [afna laqg[at ta’ diskussjoni ma’ pajii]i o[ra u 2,000 immigrant intbag[tu l-Istati Uniti jew f’pajji]i o[ra Ewropej.

Bit-tisibit tas-saqajn u t-theddid li bilfors trid tg[addi tieg[u, il-Gvern ta’ Muscat, minkejja li g[addiet kwa]i sena, g[adu ma rnexxilux jil[aq ftehim biex immigrant wie[ed jintbag[at f’pajji] ie[or. 15.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Opinjoni

Il-Maltin ta’ barra

. Tul din il-;img[a g[addiet minn ta[t l-g[ajn ta’ diversi a[bar mill-iktar inkwetanti. Dehret f’;urnal lokali l-o;;ezzjoni u l-protesta ta’ diversi Maltin fl-Awstralja dwar din l-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza. Minkejja dak kollu li se[[. Minkejja l-vu/i kostanti talOppo]izzjoni l-Prim Ministru baqa’ jwebbes rasu fixxejn. Flok qieg[ed imur lejn ir-ra;uni qieg[ed minflok j]omm ru[u wa[du u i]olat minn diversi. Id-dibattitu b’ur;enza ta’ nhar it-Tnejn li g[addew ma serva g[al xejn po]ittiv, g[al xejn li bih l-Gvern jibda jifhem xi ]ball kbir qieg[ed jag[mel. 1

Carm Mifsud Bonnici Kelliem tal-Oppo]izzjoni dwar l-Affarijiet Barranin

Minkejja l-vu/i kostanti tal-Oppo]izzjoni l-Prim Ministru baqa’ jwebbes rasu fix-xejn. Flok qieg[ed imur lejn ir-ra;uni, qieg[ed i]omm ru[u wa[du u i]olat.

. L-intenzjoni tal-Oppo]izzjoni kienet wa[da mill-iktar ;enwina u le;ittima. Il-vot fil-Parlament Ewropew, iddibattitu li ppre/eda dan l-vot g[amlulna [afna u [afna [sara. Ma’ kull min titkellem, kul[add jg[idlek li dan huwa wie[ed mill-ikbar ]balji li pajji]na seta’ jag[mel flistorja politika tieg[u. L-Oppo]izzjoni riedet tressaq g[ad-diskussjoni mozzjoni biex ter;a’ ;;ib ftit sens komun lura f’mo[[ u [idmet dan il-Gvern. Ir-ri]ultat kien proprju l-kontra ta’ dak li [sibna.

. Minflok rajna diskorsi fil-Parlament li saru f’ferne]ija ta’ bi]g[at. Rajna Prim Ministru li biex jinforza l-argumenti tieg[u sibnieh jg[olli le[nu u jitkellem b’mod li impressjona g[al dak kollu li mhuwiex ibba]at fuq r-ra;uni l-moderazzjoni u s-sens kumun. L-g[ada filg[odu diversi kienu dawk li kienu impressjonati negattivament bil-livell ta’ dan d-diskors. Diversi anqas taw ka] tal-kontenut, taw minflok attenzjoni lejn l-metodu li bih sar. ?ert li [afna bliet kapitali fl-Ewropa [adu nota tajba ta’ dan.

. Anki jekk dan ma kienx bi]]ejjed biex ikompli jix[itna f’dellijiet koroh issa g[andna wkoll il-Maltin ta’ barra li qed jipprotestaw. F’kumment li ng[ata, Victor Borg qal espressament li diversi persuni ta’ dixxendenza u /ittadinanza Maltija fl-Awstralja qed i[ossuhom umil4

Gvern li ma jismax

Caroline Galea Opinjonista

Kul[add jg[id bina u mhux g[al xi ra;uni tajba jew nobbli i]da talli wasalna biex no[olqu skema daqstant tal-mist[ija

har il-{add li g[adda l-Partit Laburista orga nizza attività tal-{add filg[odu fil-Fgura. Ilkelliem ewlieni kien il-Prim Ministru Joseph Muscat. Dan kien l-ewwel {add wara l-vot straordinarju li ttie[ed fil-Parlament Ewropew dwar l-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija. Vot qawwi kontra Muscat, vot li [alla lil Muscat i]olat. Fir-reazzjoni tieg[u g[all-vot matul il-;img[a, Muscat qal li kien ‘innota’ r-ri]ultat tal-vot i]da kollox kien se jibqa’ g[addej kif xtaq hu. Waqt id-diskors fil-Fgura, Muscat irrea;ixxa g[ad-domanda dwar jekk din l-iskema kinitx fil-manifest elettorali talPartit Laburista ta’ qabel l-elezzjoni ;enerali u qal li rri]ultat tal-elezzjoni ;enerali ta’ Marzu 2013 kien jitkellem wa[du! Il-mistoqsija tqum wa[edha. Allura l-Prim Ministru ja[seb li g[ax ;ie elett b’ma;;oranza komda, issa jista’ jag[mel li jrid? Il-Prim Ministru g[andu idea ta’ kemm din hija theddida g[ad-demokrazija tag[na? Diskors b[al dan jing[ad minn dittaturi u mhux minn mexxejja moderni ta’ pajji]i li j[addnu d-demokrazija. Huwa fatt li l-Gvern g[andu ma;;oranza komda filParlament i]da din ma tag[tihx i/-/avetta g[all-bieb tatta[wid. Gvern li jisma’ g[andu jisma’ lill-Oppo]izzjoni, lillpoplu Malti u lil s[abu Ewropej. Jekk ma jag[milx hekk, mela [add ma jista’ jwiddibna jekk ng[idu li “gvern li jisma’” hija biss slogan jew soundbite! G[ax jekk hemm xi [a;a li l-Maltin g[andhom g[al qalbhom u qed jing[aqdu fis-sentiment dwarha hija proprju l-identità tag[na – i/-/ittadinanza tag[na! Nazzjonalist jew Laburist, ivvutajtx lill-Alternattiva Demokratika jew le, issegwi jew ma ssegwix il-politika Maltija – inti u jien a[wa Maltin u ’l bog[od mit-tgemgim tal-;urnata ta’ kuljum dwar dik u l-o[ra, kollha kemm a[na kburin b’dak li ksibna b[ala poplu.

jati b’dak li qieg[ed iwettaq dan l-Gvern. Mhux biss imma li diversi semg[u minn dak il-pajji] kbir u ;eneru] dak li kien g[addej fil-Parlament Ewropew. Dan qal hekk: “Many have followed the European Parliament debate on TV even here and the comments by MEPs about Malta were quite embarrassing” u kompla, “it seems that the Maltese government is not aware that Malta is becoming an international joke and we are very hurt about this.” U jkompli “until a few weeks ago, everyone talked highly about Malta. Now, every one is passing jokes about us. We cannot stomach this any longer and that is why we decided to do something about it.” Kliem li minnu nnifsu jispejga l-gravità tas-sitwazzjoni. . Issa fuq dan di;à kelli l-opportunità li nitkellem fla[[ar dibattitu Parlamentari ta’ Di/embru. Kont di;à ;bit l-attenzjoni tal-Gvern g[al dan imma ovvjament fl-ispirtu tas-suppervja u ras iebsa li b[alissa jinsab ma[kum, dan kollu ;ie injorat. B’din il-petizzjoni g[addejja, nittama sin/erament li l-burdata tinbidel u s-sens komun jibda die[el bi//a bi//a lura. Infakkar li Gvernijiet Nazzjonalisti tul dawn l-a[[ar snin, issoda l-po]izzjoni ta’ diversi Maltin li qed jg[ixu barra. Da[[alna sistema aqwa biex jkunu jistg[u jakkwistaw lura /-/ittadinanza Maltija li diversi kienu tilfu qabel u tajna lill-ulied u neputijiet din l-opportunità. Mhux biss imma da[[alna li;i li permezz tag[ha da[[alna Kunsill apposta biex jissalvagwardja drittijiethom. 5

. Minflok l-affarijiet sejrin ’il quddiem, jidher /ar li bdew imorru lura ta[t din l-amministrazzjoni. Nittama li l-Gvern fl-a[[ar jibda ji//aqlaq u jbiddel kompletament triqtu. Nittama sin/erament li ma nkomplux n;ibu r-reputazzjoni e//ellenti tag[na f’sitwazzjoni mill-iktar [a]ina. Jekk dan ma jsirx malajr, il-po]izzjoni se taggrava ru[ha. Il-futur biss jista’ jg[idilna jekk ir-ra;uni hux se tvin/i jew tkunx il-forza tas-suppervja li tibqa’ g[addejja. 6

Kollha kemm a[na poplu Malti wie[ed. U g[alhekk din liskema ta’ bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija fuq il-kundizzjonijiet proposti mill-Gvern Malti ma ni]let xejn tajjeb! Huwa fatt li l-investiment i;ib ;id lill-pajji] – i]da dan mhux investiment! Dan tradiment! Tradiment tal-identità tag[na daqslikieku konna mejtin bil-;u[! Gvern li jisma’? Na[seb iktar gvern i]olat bi Prim Ministru li aktar ma jg[addi ]-]mien aktar qed juri sintomi ta’ suppervja u stil ta’ tmexxija li sfortunatament kienet mo[bija [afna qabel l-elezzjoni ;enerali ta’ Marzu. Jekk xejn, gvern li jisma’ j[ares madwaru, jinnota x’inhu jing[ad u jg[ajjat g[al konsultazzjoni wiesg[a li tie[u numru ta’ xhur. Hekk jew b’hekk, tema daqshekk importanti ma [aqqhiex din it-tip ta’ konsultazzjoni? Nag[mlu tant konsultazzjonijiet pubbli/i fuq [a;a u o[ra. I]da l-Gvern mg[a;;el! Mg[a;;el biex jag[laq l-affarijiet. L-affarijiet donnhom kienu ilhom imsawrin – u issa ]-]mien g[addej ;mielu. G[ax tinsewx [bieb, li Muscat g[amel numru ta’ weg[diet li jrid iwettaq u li g[alihom g[andu b]onn il-flus. L-ewwel sfida se tkun ir-ro[s fil-kontijiet tad-dawl u l-ilma. Hemm weg[diet elettorali o[ra li ;ew ippre]entati b’[afna pompa qabel l-elezzjoni ming[ajr ma ntqalet l-ispi]a tag[hom. Fa/li tispara fl-ajru meta tkun gallarija. Dan in-nuqqas ta’ responsabbiltà se jfisser [afna u [afna [sara g[al pajji]na. G[alxejn Muscat u s[abu jibqg[u jinsistu li mhumiex suppervi u arroganti g[ax l-a;ir tag[hom juri mod ie[or. Issa ;abuna fuq fomm kul[add – kul[add jg[id bina u mhux g[al xi ra;uni tajba jew nobbli i]da talli wasalna biex no[olqu skema daqstant tal-mist[ija. Kif kien jg[id l-eks Prim Ministru Lawrence Gonzi, “ta[t Gvern Nazzjonalista t[ossok kburi li int Malti imma ta[t Gvern Laburista tist[i tg[id li int Malti!”

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Ittri lill-Editur

Id-data tat-twaqqif tal-Korp tal-Pulizija

Il-Korp tal-Pulizija jag[mel referenza g[all-artiklu ta’ Simon Mercieca bl-isem ‘IlPulizija u l-fantastorja kolonjali’ (il-mument, 11 ta’ Jannar 2014). (1) Il-Pulizija tirrepeti dak li qalet fir-risposta tag[ha lil il-mument ta’ nhar il-{add, 5 ta’ Jannar, 2014. Dr Simon Mercieca ma ;ab l-ebda dokument uffi/jali – anzi jg[id x’ja[seb jew x’jissuspetta – biex jissustanzja dak li qal. Hija biss il-fehma ]baljata u opinjoni skorretta tieg[u li l-Korp tal-Pulizija, kif inhu llum, ma twaqqafx fl-1814. Qatt ma ntqal li Pulizija ma kinitx te]isti qabel l-1814 i]da kif il-Pulizija hi llum, m’hemmx dubju li din twaqqfet fl-1814. (2) Il-Pulizija kkwotat biss lill-Baruni Dr Vincenzo Azzopardi g[aliex il-kompendju tieg[u, jew ;abra ta’ dokumenti – imkien ma jg[id li d-dokument tal-1812 waqqaf il-Korp tal-Pulizija. Wara kollox, id-dokument tal-1812 [are; fi ]mien amministrazzjoni Britannika f’Malta – g[axar snin wara li l-Maltin kienu /edew art twelidhom lill-istess Ingli]i skont dikjarazzjoni li l-istess

Lord Strickland jippre]enta midalji g[as-servizz u m;iba korretta lill-membri tal-Korp tal-Pulizija lejn tmiem is-snin 20 tas-seklu li g[adda

Baruni Azzopardi ppubblika fl-istess ktieb tieg[u. In/identalment, il-Baruni Azzopardi kien f’po]izzjoni li jippubblika l-ktieb tieg[u fl-1843 grazzi g[al Ordinanza li kienet g[addiet erba’ snin qabel fl-1839 fuq parir ta’ Kummissjoni Rjali Ingli]a komposta, fost l-o[rajn, minn John Austin wie[ed millewlenin liberali fl-istorja talumanità. (3) Il-Korp ma semmiex kelma wa[da kontra l-Baruni

Azzopardi. Anzi fedelment irrefera g[ax-xog[ol tieg[u ming[ajr ma ]ied imqar kelma wa[da. Il-Pulizija konxja min kien il-Baruni Azzopardi u kemm dan [adem g[al Malta u l-Maltin spe/jalment fil-qasam mediku u sanitarju ta’ ]mienu u infatti l-koetanji tieg[u [asbu li miet tabib meta [alla din id-dinja fl-1857 g[alkemm huwa ggradwa duttur tal-li;i fl1809. Huwa fittex li jeduka [afna lill-bdiewa Maltin tant li [adem [afna biex tid[ol ledukazzjoni obbligatorja

f’Malta sa[ansitra billi jitjieb it-tag[lim tal-Ingli] ukoll flimkien mat-Taljan filwaqt li kiteb ortografija tal-Malti. IlKorp jie[u hawnhekk lokka]joni biex isellem lillBaruni Dr Vincenzo Azzopardi. (4) Il-Pulizija hawnhekk qieg[da wkoll issemmi b’;ie[ lil Dr Albert Laferla mqar g[al ra;uni wa[da storika u b’ironija g[al Simon Mercieca, ji;ifieri dik li Albert Laferla kien il-mo[[ li sa mis-snin g[oxrin tas-seklu l-ie[or, xpruna mill-;did lill-

Ingli]i biex f’Malta tid[ol ledukazzjoni obbligatorja – li l-Baruni Azzopardi kien fittex li sse[[ mitt sena qabel. IlPulizija ma g[amlet l-ebda distinzjoni bejn il-Baruni Azzopardi u Albert Laferla g[all-kwalitajiet u l-kapa/itajiet tag[hom u t-tnejn [admu ta[t amministrazzjonijiet diversi Ingli]i. L-ebda wie[ed minnhom ma kien lag[qi u ttnejn [admu favur Malta u lMaltin. Kull kumment negattiv li Dr Mercieca g[amel fuq Dr Laferla huwa biss tieg[u personali. (5) Il-Pulizija baqg[et tikkommemora d-data tal1814 ripetutament ta[t Kummissarji differenti b’lealtà lejn il-passat, kien x’kien, anki wara l-kisba talIndipendenza fl-1964. IlPulizija ma tid[olx fil-[sibijiet ulterjuri ta’ Simon Mercieca. I]da hi tesprimi liskantament tag[ha kif Simon Mercieca ma kienx po]ittiv u informa lill-Korp qabel, ng[idu a[na fl-2010 jew l2011, biex l-istess Korp seta’ jikkommemora l-avveniment tal-200 sena mit-twaqqif tieg[u fl-2012. Jidher g[alhekk li huwa m’g[amilx hekk g[aliex il-po]izzjoni negattiva li qieg[ed jie[u biex inissel dubju fuq id-data tal1814 g[andha skopijiet o[rajn ben /ari li l-Pulizija ma tid[olx fihom. Infatti, il-Korp jieqaf hawn fil-korrispondenza tieg[u fuq is-su;;ett.

WPC 280 Louise Camilleri G[all-Kummissarju talPulizija Il-Furjana

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Ittri lill-Editur

minn qabel ma sabux post bilqieg[da min[abba overbooking. Intervall minnhom, minflok 20 minuta, dam 45 minuta. Kien hemm nuqqas ta’ staff biex jaqdi tajjeb linnies li attendew. Flok serata pja/evoli, [afna spi//aw di]appuntati. U l-kbir g[adu ;ej u fl-aktar affarijiet serji u ta’ importanza kbira. Minn Settembru li g[adda, il-prezz tal-gass kompla jog[la

M. Abela

A;;ustament Il Belt ’il fuq Or;ja ta’ Fl a[[ar ta Settembru 20 3 il gass g[ola b ewro L ]balji Awtorità Maltija g[ar Ri]orsi -

’

. -

qalet li dan kien se jibqa’ hekk sal-a[[ar tal-2013 (€18.30 – 12kg). Wasal lewwel ta’ Jannar 2014 u lgass re;a’ g[ola (€19.20 – 12kg). L-Awtorità Maltija g[arRi]orsi re;g[et qalet li l-prezz kien se jibqa’ fiss sal-a[[ar ta’ Marzu li ;ej. Dan f’isem listabbiltà. Hekk hu, stabbiltà dejjem ’il fuq! Wara dak il-paroli kollu ta’ Joseph Muscat ta’ qabel lelezzjoni, [add ma kien jistenna li l-gass u l-fuels jog[lew daqshekk. Meta kienu or[os, Muscat u se[bitu l-GWU kienu jag[mlu d-dimostrazzjonijiet fil-Belt jipprotestaw li l-[addiema kienu mifnija b’dawk ilprezzijiet. Bil-[aqq, i]-]ieda fil-prezzijiet g[al tal-PBS saret “a;;ustament ’il fuq”. Naraw issa jekk jor[osx iddawl, jg[idux “a;;ustament ’l isfel” flok “or[os”.

G. Caruana

I]-}urrieq

Konsegwenzi “Tag[na Lkoll”

Hekk kif il-Partit Laburista [a l-poter, faqqas l-akbar kabinett fl-istorja ta’ Malta. Immedjatament g[adda biex mal-gvern fil-postijiet tattmexxija [atar bi]ibilju nies tal-qalba “tag[na lkoll”. Issa bdejna ngawdu l-konsegwenzi a[na lkoll. Insemmi ]ew; e]empji. Fl-Isptar :enerali ta’ G[awdex hemm sitwazzjonijiet tal-biki. Spi//ajna b’nuqqas ta’ affarijiet ba]i/i fosthom alko[ol mas-sodod g[allidejn, nuqqas ta’ bins fis-swali u toilets fi stat [a]in. Ka] ie[or ta’ tmexxija [a]ina se[[ nhar is-Sibt 28 ta’ Di/embru f’Dar il-Mediterran g[all-Konferenzi fejn kien organizzat Christmas Gala Ballet. Nies li kienu bbukkjaw

Minn Marzu ’l hawn, ilGvern Laburista, mag[mul mill-aqwa tim infexx f’or;ja ta’ ]balji. Il-qu//ata ntla[qet bil-li;i dwar il-bejg[ ta//ittadinanza li waqqg[et lil pajji]na g[a/-/ajt mad-dinja. Wara li [ar;et il-li;i ka;un tal-kritika kbira li saret, ilGvern beda jsemmi xi tibdil, fosthom capping g[an-numru ta’ passaporti li jistg[u jin[ar;u, tne[[iet is-segretezza dwar min ikun ing[ata //ittadinanza, ]died l-ammont ta’ flus mitluba fosthom billi jinxtraw bonds tal-gvern, u ;ie mitlub li dak li japplika jrid jixtri jew jikri proprjetà f’Malta. Tg[affi; fuq it-tg[affi;. Pere]empju din tal-kiri hi ambigwa [afna. Jirri]ulta li f’pajji] fejn g[andhom skema simili g[al dik li paspar Joseph Muscat l-istess post inkera lil numru kbir ta’ /ittadini ?ini]i. Il-gvern qed jinqabad jigdeb gidba wara o[ra. Muscat qal li kkonsulta ma’ dawk interessati biex imbag[ad organizzazzjoni wa[da wara o[ra /a[du dan. Intqal li “Henley & Something” kif kien irrefera g[alihom il-Ministru Edward Scicluna m’g[adhomx l-a;enti esklussivi tal-iskema u li operaturi lokali kienu da[lu fiha huma wkoll imbag[ad jirri]ulta li “Henley & Something” kulma g[amlu kien li bag[tu l-formoli tag[hom lill-kumpaniji Maltin. Kellna wkoll l-umiljazzjoni tal-Ministru tal-Finanzi Edward Scicluna quddiem ilKumitat tal-Affarijiet Ekonomi/i tal-Parlament Ewropew. Issa qed jissemmew dettalji skandalu]i dwar kif il-Gvern se jippermetti li “Henley & Something” jimmani;;jaw flus mi;bura f’ismu. Insomma, or;ja ta’ ]balji li kixfet l-immani;;jar grass talgvern Laburista li ma’ kull ;uranta li tg[addi qed juri kemm ;ie ingannat il-poplu

Malti fl-a[[ar elezzjoni ;enerali minkejja li kien hemm min feta[lu g[ajnejh!

Paul Borg Ir-Rabat

Dun Peter Serracino Inglott, {al Tarxien u l-kappella tal-Erwie[

Nistqarr li l-ktieb tal-[abib tieg[i, Daniel Massa PSI Kingmaker g[adni ma rajtux, imma qrajt b’interess il-kummenti li kiteb dwaru f’ilmument (05 ta’ Jannar, 2014) Simon Mercieca. Jien lil Dun Peter (ma nafx g[aliex isej[ulu Fr Peter!) kont nafu sewwa u kellimtu diversi drabi kemm dam joqg[od {al Tarxien fi Triq it-Tempji Neoliti/i. Sa[ansitra kien [e;;i;ni biex nippubblika t-tieni ;abra ta’ poe]iji Diwi fil-Maqdes (2000) u

kitibli wkoll kumment [elu [afna dwarha. Lil {al Tarxien Dun Peter kien i[obbu [afna u kien ma[bub ukoll minna tTarxini]i. Fil-fatt, g[adu mag[na fi/?imiterju tal-Erwie[ li tant kien g[al qalbu g[ax jinsab midfun qrib il-kappella li tant [adem g[aliha. Imma l-;ist ta’ din l-ittra jirrigwarda sentenza li tista’ ma tinftihemx sewwa mal-qarrejja. Simon Mercieca fost [wejje; o[ra kiteb: ...il-knisja l-antika tal-Erwie[ ma kienet xejn g[ajr garaxx kbir li kien jappartieni g[az-zijiet ta’ missieri u kienu krewh lil Dun :u]epp Theuma biex ju]ah b[ala knisja. Nixtieq nippre/i]a, li lgaraxx (ta’ }abbett, kif konna nsej[ulu) ma kienx il-knisja antika. Dan kien jintu]a sakemm inbniet il-kappella li hemm illum. L-Erwie[ kellu kappella ]g[ira fil-bidu, imbag[ad in[asset il-[tie;a li tinbena wa[da ;dida u meta din tlestiet il-kappella l-qadima twaqqg[et. Dun Peter Serracino Inglott flimkien ma’ Dun :u]epp Theuma kellhom sehem kbir fil-bini u fid-deko-

razzjoni tal-imsemmija kappella pre]enti.

Alfred Massa {al Tarxien

Mill-Pjazza g[all-Providenza

Il-Grupp }g[a]ag[ Kirkop jixtieq jirringrazzja minn qalbu lin-nies kollha ta’ {al Kirkop li g[al sena o[ra wrew il-qalb ;eneru]a tag[hom lejn [utna fid-Dar tal-Providenza. Mill-attività annwali ‘MillPjazza g[all-Providenza’, li din is-sena saret bejn id-29 ta’ Novembru u l-1 ta’ Di/embru, 2013, in;abret is-somma sabi[a ta’ 4,580 ewro. Nixtiequ wkoll inwasslu rringrazzjamenti tag[na lillisponsors kollha u lil dawk kollha li taw l-appo;; u lg[ajnuna tag[hom biex din lattività tirnexxi. Il-flus ing[ataw nhar l-1 ta’ Jannar, 2014 fl-attività ‘Festa ta’ :enero]ità’ li saret fid-Dar tal-Providenza fis-Si;;iewi.

Grupp }g[a]ag[ Kirkop {al Kirkop

Salvatore Montanucci – l-artist

… permezz ta’ pro;ett artistiku fi/-?ina qieg[ed jag[mel pubbli/ità g[al pajji]na u jda[[al Joe Cassar

joe.cassar@media.link.com.mt Bla dubju [afna Maltin u G[awdxin, partikolarment dawk li tinteressahom id-dinja tal-arti, semg[u u qraw dwar lartist Sqalli Salvatore Montanucci. Mhux biss min[abba l-[iliet kbar tieg[u artisti/i imma, forsi aktar minn hekk, min[abba li dan l-artist g[ex g[al diversi snin f’Malta, il-g]ira li dejjem jistqarr li [abb g[ax ‘adottatu’ u tatu l-opportunitajiet kollha biex jikber u jimmatura fil-qasam artistiku. F’wie[ed mis-servizzi li kellu f’din il-gazzetta fl-img[oddi, dwar [ajtu u xxog[lijiet tieg[u, pre/i]ament fid-9 ta’ Mejju tal-2010, il-kollega Doris Azzopardi kienet iddeskrivietu b[ala “Ambaxxatur bit-tila u l-pinzell”. Dan proprju min[abba li l-im[abba li Salvatore dejjem kellu lejn Malta, ;arrha kull fejn mar u, kull fejn seta’, ipprova dejjem jittra]mettiha lil [addie[or. B[alissa Salvatore jinsab f’Beijing, i/-?ina, fejn minn Settembru li g[adda beda jg[allem l-Arti lil studenti f’CAFA-Yanjiao Campus Central Academy of Fine Arts. Minkejja d-distanza, l-im[abba tieg[u lejn Malta ;arrha mieg[u u wara biss ftit ;img[at beda jara kif se jg[addiha wkoll lill-istudenti tieg[u permezz ta’ pro;ett artistiku li t-tema tieg[u kienet proprju l-g]ira tag[na. ‘L-ambaxxatur’ artistiku tag[na kellem lill-istudenti dwar Malta, ra kif setg[u jiskopru aktar dwarha permezz ta’ video tal-MTA u mbag[ad inkluda lil Malta fit-tag[lim tieg[u, sakemm talabhom jag[mlu xog[lijiet ispirati minn dak li laqathom mill-g]ejjer tag[na. Salvatore stqarr mieg[i li qabel dan il-pro;ett, [afna mill-istudenti lanqas biss kienu semg[u bl-isem Malta u wisq inqas kienu jafu fejn tinsab. Imbag[ad kulma jmur l-interess beda ji]died sakemm waslu biex ippre]entaw lill-g[alliem tag[hom xog[lijiet tassew sbie[ dwar g]iritna, li w[ud minnhom qeg[din nirriprodu/u f’dawn il-pa;ni, xi [a;a li huma tant kienu entu]jasti dwarha. Lil Salvatore Montanucci g[amiltlu din l-intervista qasira:

Salvatore, kif idde/idejt li minn Malta tittrasferixxi ru[ek lejn pajji] daqshekk imbieg[ed^ Id-de/i]joni ma ;ietx mil-lum g[al g[ada. F’dawn l-a[[ar snin kien ilu jberren f’mo[[i l-[sieb li ni//aqlaq

lejn postijiet ;odda differenti mill-kultura u l-ambjenti tag[na. Imbag[ad tfa//at l-opportunità li ni;i ng[allem hawn, il-Yanjiao Campus Central Academy of Fine Arts ta’ Beijing, u a//ettajt il-proposta.

Kif irnexxielek tambjenta ru[ek daqshekk malajr f’pajji] ta’ dan ilkobor u fuq kollox b’kulturi daqstant differenti^

Tabil[aqq, postijiet u kulturi differenti! Imma fl-istess [in hemm affarijiet komuni, l-istess. L-istess g[aliex hawn ukoll issib il-Madre Natura, ilBniedem, l-Arti. Dawn it-tliet elementi jirrappre]entaw, iva, id-diversità kulturali bejn poplu u ie[or, imma wkoll l-Universalità, jekk din tag[raf tfittixha u tiskavaha profondament sakemm issib dak l-‘ilma’ li jisqi l-e]istenza ta’ kull poplu Dan hu s-sigriet biex ting[aqad f’kulturi o[rajn u tg[ixhom, anki jekk kultant mhux dejjem issibha fa/li.

Issa li wasalt s’hawn, x’g[andek f’mo[[ok tag[mel iktar f’[ajtek^

Qabelxejn nittama li l-Missier Etern kiteb fuqi [afna aktar pa;ni ta’ [ajja mimlija b’affarijiet tajbin u sbie[, u jekk dan ikun il-ka] nixtieq [afna nduq u nesplora l-kultura tal-Indja.

Fejn tikkunsidra li hi darek, Sqallija, Malta, l-Ewropa, i/?ina…^

Ir-rabtiet mal-pajji] li minnu tkun bdejt il-vja;; ta’ [ajtek jibqg[u dejjem g[eruq fil-fond. Imma mbag[ad hemm ukoll ir-rabtiet ma’ dik l-art li ‘adottatni’, li lejha ma jistax ma jkollix rispett u m[abba. Id-dar tieg[i tinsab fi Sqallija imma r-residenza tieg[i hi fidDinja, kull fejn insib “bieb miftu[ li jilqag[ni” u meta nid[ol in[ossni milqug[, iben dik l-art.

‘Medina View’ (]ejt), xog[ol ta’ Ma Ze Yu minn Shan Xi

X’futur tara g[all-Arti fi/-?ina^

Bla dubju ninnota arja friska u sabi[a g[all-Arti fi/-?ina, anki jekk ftit differenti minn kif imdorrijin a[na fl-Ewropa. U g[aldaqstant irridu naffrontawha b’mod differenti a[na wkoll biex nie[du l-a[jar mill-forma u lkulur ta’ din ir-realtà.

… u l-futur artistiku tieg[ek fi/?ina^

F’dak li jirrigwarda lili personali, nittama li n[alli warajja hawnhekk mhux biss l-esperjenza tieg[i personali b[ala artist u b[ala bniedem, imma anki timbru li jibqa’ g[al dejjem b[ala si;ill tal-pre]enza [ajja tieg[i hawnhekk, partikolarment tal-Kultura tieg[i.

L-im[abba li Salvatore dejjem kellu lejn Malta ;arrha mieg[u kull fejn mar… u issa qed jittra]mettiha lill-istudenti tieg[u fi/-?ina

❞ ‘Maltese Boat’ (acrylic) ta’ Tong Bo Wei minn Hei Long Jiang

❞

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Intervista

Taljan li [abb lil Malta isem Malta f’qalb l-istudenti ?ini]i

Salvatore Montanucci jispjega lil wie[ed mill-istudenti xi tibdiliet li jista’ jag[mel biex itejjeb ix-xog[ol tieg[u

L-istudenta Wu Yu Tong (Tracy) minn Jiang Xi, ta[dem fuq [abbata tradizzjonali Maltija, xog[ol bil-lapes u water colours

‘Maltese House’ (]ejt), xog[ol ta’ Kong Shang Yao minn Hong Kong‘Maltese Boat’ (acrylic) ta’ Tong Bo Wei minn Hei Long Jiang

Safar

Il-;onna tal-Palazz Mirabell li jag[mel parti mi/-/entru storiku ta’ Salzburg mibni fl-1601 fl-isfond tal-fortizza

Dehra tal-parti l-qadima tal-belt ta’ Salzburg mog[nija b’arti Barokka b’xena mill-isba[ tax-xmara Salzach

Salzburg…fejn jiltaqa’ l-wirt kulturali, mu]ikali u naturali

Euchar Mizzi

Salzburg tilqa’ wkoll id-dar fejn fis-seklu 18 twieled il-kompo]itur Wolfgang Amadeus Mozart

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Salzburg hija provin/ja fil-Punent /entrali tal-Awstrija, fruntiera mal:ermanja min-na[a tat-Tramuntana u l-Majjistral tag[ha. Salzburg tinsab f’re;jun muntanju] bil-muntanji mag[rufa b[ala Hohe Tauern u sSalzburg Alps. Dawn il-muntanji jag[tu g[ax-xmara Salzach. Hawn insibu salini tal-mel[ famu]i li jmorru lura [afna snin, kif ukoll minjieri tad-deheb, ram u [adid. {a;ar prezzju] jinsab ukoll f’din il-belt. Din larja ta’ sbu[ija naturali, nixxig[at ta’ minerali rakkomandati g[all-kura ta’ /ertu mard b[al artrite u xatika. Il-belt ta’ Salzburg t[addan fiha l-industrija tal-[wejje;, ;ild, tessuti, birra, prodotti tal-injam, karta, u strumenti mu]ikali. Insibu wkoll mer[liet kbar ta’ baqar u ng[a; u anke trobbija ta’ ]wiemel. Salzburg hija l-kapitali talprovin/ja u anke mag[rufa b[ala lbelt ewlenija tag[ha. Hi g[andha popolazzjoni ta’ madwar 144,000 ru[, u meqjusa b[ala /-/entru indus-

trijali, kummer/jali u turistiku u lmekka tat-trasport. Tinsab mifruxa b’mod ferm sabi[ fuq i]-]ew; na[at tax-xmara Salzach, il-belt hi mdawra minn ]ew; g[oljiet wieqfa [afna, il-Kapuzinerberg fuq ix-xellug u l-Monchsberg, fuq in-na[a t’isfel lejn illemin tax-xmara, hemm il-fortizza tasseklu [dax, mag[rufa b[ala Hohensalzburg. Il-belt ta’ Salzburg hija ;awhra talarkeolo;ija. Il-binjiet l-aktar notevoli u ta’ fama huma l-Monasteru Benedittin tas-seklu sebg[a, li g[al [afna snin kien i/-/entru tal-attivitajiet missjunarji, ilknisja Fran;iskana kkonsagrata fl-1223, il-Katidral tal-bidu tas-seklu sbatax ippjantat fuq San Pietru ta’ Ruma, irResidenz tas-sekli sittax u tmintax, li qabel kien il-Palazz Ar/iveskovili, ilkastell Mirabel li jmur g[all-bidu tasseklu tmintax u li jinsab fi ;nien meravilju], u l-Festspielhous (1960) li hija ssala prin/ipali tal-kun/erti. Hemm ukoll monument g[ad-unur it-tabib u alkemista, li miet f’Salzsburg fl-1541. Hemm ukoll il-kastell stil rococo – Schloss Leopoldskron (tas-seklu tmintax).

Il-kompo]itur Mozart, l-iben l-aktar distint ta’ Salzburg, sab ir-rikonoxximent mist[oqq f’din il-belt matul i]]mien li huwa g[adda hawn, imma issa hu jinsab onorat b’festival mu]ikali annwali li jsir fis-sajf (Salzburg Festival), li jikkostitwixxi b[ala sors importanti ta’ d[ul finanzjarju g[al Salzburg mit-turisti li jattendu g[alih. Parti mid-dar fejn twieled Mozart illum isservi ta’ mu]ew, fejn hemm statwa kommemorattiva fil-pjazza ]g[ira u [elwa li ;;ib ismu – Mozart Platz. Salzburg kienet l-ewwel abitata misCelti. Imbag[ad it-territorju ntreba[ mirRumani u sar parti mill-provin/ja ta’ Noricum. Wara l-waqg[a tal-Imperu Ruman, l-istorja tieg[u mxiet wara dik tal-belt ta’ Salzburg. Residenza antika tas-Celti, u wara /entru ta’ investiment Ruman li kien i;ib l-isem ta’ Juvavum, ]viluppaw il-belt tas-seklu tmienja, madwar il-monasteru ta’ San Pietru li nbena lejn tmiem is-seklu sebg[a. Fis-sena 798 Salzburg kienet is-sede tal-Ar/iveskovat, u g[al kwa]i elf sena kienet ir-residenza tal-Ar/isqfijiet awtokriti/i ta’ Salzburg, il-mexxejja Ekkle]jasti/i tal-lingwa :ermani]a mitkellma fid-dinja. Fl-1278 dawn saru prin/pijiet tal-Holy Roman Empire u bnew il-forza tag[hom fuq intolleranza estrema. Lejn tmiem is-seklu [mistax, ilLhud tke//ew, u fis-sena 1731-32, madwar 30,000 Protestant emigraw lejn ilPrussja wara perijodu ta’ persekuzzjoni severa sekularizzata fil-1802. Salzburg kienet trasferita lejn il-Bavaria bit-trattat ta’ pa/i ta’ Schonbrunn (1808). IlKungress ta’ Vienna (1814-15) rritornaha lura lill-Awstrija. Min jixtieq iduq minn din il-benna ta’ sbu[ija ambjentali u storja, jista’ jekk irid jing[aqad mal-Euro Tours f’mawra li se jag[mlu f’dan il-post bejn it-28 ta’ Frar u l-4 ta’ Marzu 2014.

Dehra tal-monasteru Benedittin li huwa l-eqdem bini li jilqa’ fih reli;u]i nisa fost il-pajji]i kollha fejn hija mitkellma l-lingwa :ermani]a

Iz-zona muntanju]a ta’ Hohe Tauern hija mfittxija fl-ista;uni kollha fejn jinstab wie[ed mis-seba’ parks naturali kbar fl-Awstrija

Rappre]entazzjoni li saret fl-edizzjoni tas-sena li g[addiet waqt il-festival mu]ikali u tal-arti li jsir kull sajf f’Salzburg

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Lokali

Voluntiera Maltin ji]fnu ma’ nisa Ganjani waqt i/-/elebrazzjonijiet tal-pompa tal-ilma ;dida fil-Gana b[ala parti mill-Programm tal-Ilma

Voluntiera tal-HSBC Malta jirritornaw minn Gana Grupp ta’ sitt impjegati voluntiera tal-HSBC Malta rritornaw wara ;img[a fil-Gana fejn b[ala parti millPro;ett tal-Ilma tal-HSBC il-Bank qed jappo;;ja pro;etti tal-WaterAid biex jittejbu l-a//ess g[all-ilma nadif u li;ene. “Din kienet esperjenza profonda g[at-tim kollu li g[enitna nifhmu a[jar il-Programm tal-Ilma tal-HSBC,” qal il-mexxej tat-tim Stephen Pandolfino, Deputat Kap Uffi/jal tar-Riskju talHSBC Malta. Il-grupp tar-rappre]entanti talHSBC Malta inkluda wkoll lil Edward Cachia, Graziella Grech Borg, Paul

Curmi, Raymond Cassar u Samantha Hollyoak. Il-Programm tal-Ilma tal-HSBC hu inizjattiva ambjentali fuq [ames snin, b’valur ta’ USD100 miljun, fi s[ubija ma’ organizzazzjonijiet non-governattivi rispettati madwar id-dinja – WWF, WaterAid u Earthwatch, li qed jimplimenta l-aktar programm tal-ilma rivoluzzjonarju minn organizzazzjoni finanzjarja. Iktar tag[rif hu disponibbli fuq www.thewaterhub.org, is-sit talProgramm tal-Ilma tal-HSBC, flimkien ma’ blogs miktubin mit-tim tal-HSBC waqt i]-]jara f’Gana.

Il-Hyundai i10 f’Malta dalwaqt Se tkun imnedija bi prezz spe/jali ta’ €10,500 Il-Hyundai i10 il-;dida hi city car ]g[ira g[aldaqstant jidher li sa millbidu nett g[andha l-ingredjenti kollha ta’ karozza li kapa/i tirba[ l-unuri. Filfatt, dan il-mudell il-;did imniedi ftit tax-xhur ilu, di;à beda jirrifletti din irreputazzjoni. Wara li dan il-mudell reba[ l-unur ta’ Best City Car minn CarBuyer, ilHyundai i10 il-;dida kienet ippremjata wkoll bl-unur Car of the Year 2014. CarBuyer, sit ewlieni dwar il-karozzi, ippremja lil dan il-mudell wara li l;urija fa[[ret l-i10 g[all-kwalità, ilfinezza, l-istil u l-valur li toffri din ilkarozza.

L-aktar premju re/enti li kisbet din l-i]g[ar karozza minn Hyundai kien il-premju Bargain of the Year minn Top Gear, premju mog[ti lil Hyundai i10 i]jed matura grazzi “g[allkapa/ità tag[ha li tipprovdi lill-klijenti b’mudell ]g[ir, kumpatt u effi/jenti ming[ajr l-ebda kompromess fuq id-dehra, il-kumdità u lkwalità.” Il-karattru sportiv u ]ag[]ug[ talHyundai i10 mistenni ji;bed lejh konsumaturi ]g[a]ag[ grazzi g[allg[a]la ta’ tapezzerija blu jew oran;jo, ]ew; stili li jag[tu dehra sportiva u fl-istess [in i]jed attraenti.

Il-{add, 26 ta’Jannar, 2014

Teatru

‘Tender Napalm’ fil-Kavallier ta’ San :akbu

Meta Unifaun tellg[u MERCURY FUR ta’ Philip Ridley fl-2008, ixxukkjaw lill-udjenzi li marru jarawha I/-/ensuri o;;ezzjonaw g[all-mo[qrija li ntweriet g[al tifel iswed ta[t l-età li kienet grafika u deskritta fil-pre]entazzjoni. Madankollu, MERCURY FUR hi wkoll meqjusa minn [afna b[ala monument ta’ teatru muri f’Malta. {afna, spe/jalment i]-]g[a]ag[, bdew japprezzaw it-teatru biss wara li raw MERCURY FUR u g[adhom g[atxana g[al xi [a;a simili. Mhijiex koin/idenza li fit-Theatre Roundup tassena, MERCURY FUR kienet ivvutata l-aqwa. Issa Unifaun qed jer;g[u jing[aqdu ma’ Philip Ridley biex jipprodu/u wa[da mix-xog[lijiet tal-a[[ar tieg[u – Tender Napalm. Deskritta millistampa Ingli]a b[ala “Magnificent… Fine, fiery romance”, “theatre firecracker”, “Viciously funny”, “one of the best plays of the year”, “heart-stopping” u “violently beautiful… unforgettable”, Tender Napalm f’Malta se tkun probabilment e]empju ie[or ta’ teatru e//ezzjonali. Tender Napalm hi bi//a xog[ol astratta dwar koppja ]ag[]ug[a qed tit[abat biex jer;g[u jg[ixu l-im[abba tag[hom wara trawma mhux mistenni-

Andrè Agius u Bettina Paris fil-produzzjoni teatrali ‘Tender Nepalm’

ja. Huma jg[idu l-istejjer, kemm fantasti/i u kemm reali, u jippruvaw jifhmu fejn waslet ir-relazzjoni tag[hom. Il-producer Adrian Buckle jiddeskrivi dan ix-xog[ol b[ala bi//a fi]ika [afna, b’lingwa poetika b’mumenti umoristi/i u li jmissu l-qalb fl-istess [in. “I could squeeze a bullet between

those lips. Point first. Press it between those rosebud lips. Prise it between your pearly whites. Gently. I wouldn’t break a single tooth.” Dan ix-xog[ol ta’ Philip Ridley jimmarka bidla fid-direzzjoni g[all–kittieb famu], qatt kwiet u mimli ener;ija. Tender Napalm hi ta ‘ impatt g[oli, li

jesplora l-pajsa;; li hija relazzjoni bejn ra;el u mara . Splussiv, poetiku, brutali u finalment redentiv, id-dramm jinse; xenarju teatrali konvin/enti biex ter;a’ te]amina u ter;a’ tiddefinixxi llingwa tal-im[abba. Jidderie;i x-xog[ol Toni Attard, wie[ed mill-aktar diretturi kreattivi f’Malta . Jie[du sehem Bettina Paris b[ala l-mara u Andrè Agius b[ala rra;el. “Tag[]el id-direttur kien fa/li,” Buckle jargumenta, “Il-vi]joni ta’ Toni hu dak li dan id-dramm g[andu b]onn. L-g[a]la tal-atturi kienet ukoll relattivament fa/li. Bettina Paris hi attri/i ta’ [afna talent u Andrè Agius huwa ugwalment promettenti . A[na dde/idejna li nag[]lu atturi inqas mag[rufa g[al dan. Madankollu, a[na ]guri li din id-de/i]joni hija korretta g[ax l-atturi huma mill-aqwa u qed jo[olqu xog[ol mill-isba[ .Ukoll tg[in f’din il-produzzjoni hemm Sandra Mifsud fuq koreografija u Lizzie Eldridge fuq id-direzzjoni. Tender Napalm qed tittella’ f’St James Cavalier fit-30 u 31 ta’ Jannar u 1, 2, 6 , 7 , 8 , 9 u 10 ta’ Frar fit-8 p.m. Booking miftu[ minn www.sjcav.org jew tel. 21223216 . Biljetti €17 minbarra 30 ta’ Jannar u 6 Frar, li qeg[din jinbieg[u fl-10 u l-31 Jannar bil-prezz ta’ €15.

Antoinette Caruana u Louis Gatt, ]ew; atturi fil-kummiedja ta’ Bronk Productions

Kummiedja minn Bronk Productions fit-teatru tal-Istitut Kattoliku

Daniel Cauchi

SOUNDS AT THE HEART OF THE MEDITERRANEAN

Kun/ert fil-Furjana s-Sibt li ;ej Sounds at the Heart of the Mediterranean hu pro;ett imtella’ mill-Orkestra Filarmonika ta’ Malta b’kollaborazzjoni ma’ EMMA for PEACE, UNHCR Malta, u FSM Malta. Perkussjonisti ]g[a]ag[ mill-Malta Youth Orchestra u mu]i/isti ]g[a]ag[ mill-komunità tal-immigranti, ta[t it-tmexxija tal-principal percussionist tal-Orkestra Daniel Cauchi, se jing[aqdu flimkien g[al kun/ert uniku li se jsir nhar is-Sibt 1 ta’ Frar f’Robert Samut Hall, ilFurjana, fil-5.30 p.m. Dan hu l-ewwel pro;ett li fih lOrkestra Filarmonika ta’ Malta qed

tikkollabora ma’ tliet entitajiet o[ra: EMMA for Peace, entità g[al edukazzjoni mu]ikali u diplomazija kulturali li ta[dem g[al inizjattivi ta’ paci fil-Mediterran u r-re;juni talMedju Orjent; UNHCR Malta ta[dem g[al a//ess a[jar ta’ protezzjoni u kundizzjonijiet ta’ a]il, u. FSM Malta tipprovdi akkomodazzjoni temporanja u servizzi o[ra g[al persuni li qed ifittxu kenn f’pajji]na. Il-kun/ert hu miftu[ g[all-pubbliku ;enerali. G[al aktar informazzjoni ]uru s-sit elettroniku www.maltaorchestra.com jew /emplu 21244473.

Wara s-su//ess kbir li kisbu bilpantomima ‘Aladdin u l-Lampa talGass’, Bronk Productions issa g[addejjin bil-preparamenti g[allproduzzjoni teatrali li jmiss. Din hi l-kummiedja Patta Para Patta li nkitbet numru ta’ snin ilu minn Salvu Bonello u ;iet adattata g[a]-]mien tal-lum minn Tonio Vella li f’idejh hi fdata wkoll id-direzzjoni. F’din il-kummiedja se naraw lillbrikkun :ulinu li jkun ja[dem b[ala seftur mas-sinjuri Godfrey u Ester u li jkun namrat tal-koka Manann. Lejla minnhom :ulinu jfettillu li hu flimkien ma’ Manann jattendu g[al fenkata. Ji;ri, i]da, li f’dik l-istess lejla, is-sinjuri jidde/iedu li jag[tu /ena g[all-[bieb tag[hom flokka]joni ta’ g[eluq snin is-sinjura. Allura naturalment il-koka trid tie[u [sieb it-tisjir u :ulinu jrid iservi l-

ikel lill-mistednin u l-[sieb talfenkata jtir mar-ri[. Imma meta :ulinu jda[[al xi [a;a f’mo[[u ma tne[[ihilux malajr. Allura jfassal pjan biex i;elled lissinjuri bejniethom [alli b’hekk i//ena tit[assar u :ulinu u Manann ikunu fil-libertà li jattendu g[allfenkata. Imma minkejja l-makakkerija tieg[u, xorta wa[da jsib kappell ji;ih u jag[mlulu Patta Para Patta. Je[du sehem Tonio Vella (Majsi), Joe Borg, Doreen Cini, Stephanie Grech Mallia, Louis Gatt, Jesmond Cauchi u Antoinette Caruana. Patta Para Patta se tittella’ fitteatru tal-Istitut Kattoliku, il-Furjana, nhar is-Sibt 1 ta’ Frar fis-7 p.m. u l{add 2 ta’ Frar fl-4 p.m. Booking online minn www.bronk.org jew /emplu 21223347 jew 21238429.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Letteratura

META L-ISTORJA SSIR LETTERATURA

Kummenti, insinwazzjonijiet u anali]i ta’ ANTON GRASSO dwar ir-rumanz Il-Werrieta tar-Ri[ ta’ :OR: PERESSO. Awtur, xandar, g[alliem u mhux b’inqas, [abib. Rebbie[ ta’ numru ta’ premjijiet b[ala awtur u xandar. Il-Werrieta tar-Ri[ (Pubb. Horizons) hu l-a[[ar rumanz ta’ :or; Peresso u t-tieni minn trilo;ija li beda bir-rumanz Il-Qassis tal-Belt, ippubblikat ukoll minn Horizons. Hu rumanz storiku b[al ta’ qablu, imma, kif i[obb jg[id Peresso, b’ebda mod ma hu manwal tal-istorja. L-istorja hi sfond u protagonista, f’waqtiet g[andi tentazzjoni na[seb li hi wkoll ideolo;ija, /ertament personali aktar milli stabbilita u mfassla f’xi u b’xi manifesto ta’ partit jew fuq teoriji so/jali. Lanqas ma n[ossu jappartjeni b’mod komdu u definit g[al xi klassi ta’ dik li hi msej[a “So/jolo;ija talLetteratura.” Hemm vena personali, li tibda millewwel rumanz tieg[u {ajja ta’ Kelb, li nsibuha sa[ansitra f’rumanzi u stejjer li mhumiex essenzjalment so/jali u stori/i b[al Meta l-{arifa Tiskot u Im[abba Buffa, imma ssib il-qofol tag[ha f’Il-Qassis tal-Belt u IlWerrieta tar-Ri[. Laqtitni kwotazzjoni ta’ Walt Whitman li :or; Peresso jqieg[ed fla[[ar tar-rumanz: “As soon as history is properly told, there is no more need for romances.” Kwotazzjoni intriganti u provokanti fl-istess [in u t[alli rrumanz tieg[u sospi]. Fil-fatt, irrumanz ta’ Peresso hu provokazzjoni. Imma wa[da affaxxinanti int u tara parti mill-istorja ta’ Malta (mirrewwixta tas-7 Giugno g[all-kwistjoni politiko-reli;ju]a ta’ ]mien Strickland u sal-bidu tal-[amsinijiet) jinbidlu f’letteratura. Rakkonti umani Il-Qassis tal-Belt hu rumanz b’rakkont uman, jew a[jar rakkonti umani, li jibdew u jispi//aw. Imma lisfond storiku u so/jali jkompli f’IlWerrieta tar-Ri[. U minn hemm jie[u ismu, inqas spe/ifiku minn ta’ qablu u aktar intriganti u misterju]... g[ax ilkwistjoni so/jo-politika u reli;ju]a li qanqlet l-elezzjoni tal-Ewwel Kunsill Nazzjonali fl-1849 g[adha mqanqla u tonfo[ fil-kwistjoni ta’ ]mien irrewwixta tas-7 Giugno, fil-kwistjoni politiko-reli;ju]a ta’ ]mien Strickland u dik li di;à bdiet tg[olli rasha fis-snin [amsin. Dan ir-rumanz, bir-rakkonti talkarattri ewlenin tieg[u, ji]vol;i g[alhekk fi ]minijiet meta l-partiti

politi/i differenti minn dak Mizzjan g[al Panzavecchjan u fl-a[[ar milla[[ar, Nazzjonalista, u minn Striklandjan g[al dak tal-Partit tal{addiema u g[all-Labour Party, kienu fl-aqwa tag[hom. I]da dan hu rumanz politiku u politikament ideolo;iku sempli/ement finnomenklatura. Ovvjament, ma tistax titkellem fuq ir-rewwixta tas-7 Giugno, fuq il-kwistjoni bejn Knisja u Strickland u t-tbexbix tal-[amsinijiet bil-kwistjonijiet u l-firdiet li ;abu mag[hom ming[ajr ma ssemmi l-partiti politi/i u n-nies fil-partiti u barra lpartiti, li sawru, tajjeb jew [a]in, l-

istorja ta’ dawk i]-]minijiet, u ma tarahomx fil-kuntest storiku ta’ ]mienhom. Peresso g[andu /ertu rispett lejn dawk in-nies li kienu protagonisti f’dawk i]-]minijiet u jurih fir-rumanz, anki jekk kultant ikun sarkastiku u ironiku, f’waqtiet anki grottesk, sa[ansitra fil-metafori u t-tixbihat letterarji li ju]a. L-ideolo;ija so/jali li hemm fir-rumanz tieg[u, mhix politika ta’ na[a jew o[ra. Hi l-ideolo;ija so/jali ta’ Kristu li g[allem li tal-a[[ar ji;u l-ewwel, li [a]in g[al min iwarrab lill-fqir u lill-batut u jibqa’ sieket u g[addej ming[ajr ma jifta[ [alqu u jag[ti daqqa t’id lill-miflu;a so/jalment, li hu g[ajb g[al min jirkeb ilkarru tal-poter u j[alli lill-o[rajn warajh. Dan hu twemmin li hu mnissel fih b[ala Nisrani (anki b[ala Nisrani Malti), u ;a fissru fl-ewwel rumanz tieg[u {ajja ta’ Kelb. Kwa]i bi pja/ir

umli, f’waqtiet tal-kitbiet tieg[u rajt xebh bejn kliemu u kliem Papa Fran;isku fi ]mienna – g[ax l-ispirazzjoni hi wa[da evan;elika aktar milli ideolo;ika. Hemm im[allta wkoll ma’ [sibijietu l-qari ta’ kitbiet tal-Kardinal :i]wita Martini. I]da l-karattru ta’ Anton, il-qassis li [arab minn Malta wara li kien sospi] mill-Kurja kemm hu reali? Kemm hu sa /ertu punt l-awtur? Ma jidhirx li Anton f’dan ir-rumanz g[andu xi xebh ma’ sa/erdot ta’ ]mienu, fil-kwistjoni ta’ ]mien Strickland. Veru li fi ]mien Strickland kien hemm xi patrijiet tal-Fran;iskani Minuri li kienu kontra l-po]izzjoni talKurja imma Anton f’dan ir-rumanz hu differenti minnhom. B’fommu juri ddifferenza. (“Il-problema tieg[i ma kinetx wa[da politika. Problema bejni u bejn il-kuxjenza tieg[i.) Anton, jew a[jar Dun Anton, hu bniedem apolitiku. It-twemmin tieg[u jurih fil-prietki qawwija li jag[mel filKnisja ta’ Sarria u l-im;iba tieg[u, f’waqtiet impulsiva, juriha fit-ta[dit mal-Isqof Mauro Caruana. Hu fl-istess [in qassis midrub u fra;li u din il-

(Fuq)> Il-ktieb ;did ta’ :or; Peresso ‘Il-Werrieta tar-Ri[’. (Ta[t)> L-awtur tal-ktieb :or; Peresso flimkien mal-awtur ta’ dan l-istudju Anton Grasso

qag[da ;;ibu f’lejl s[un ta’ Awwissu wi// imb wi// mal-fra;ilità u l-frustrazzjonijiet tieg[u. Il-qassis hu bniedem ta’ twemmin kbir fi Kristu, anki fil-Knisja, mhux daqshekk fl-ambjent kurjali. Hu bniedem ta’ xe[ta spiritwali kbira, ma[kum [afna drabi mix-xewqa taleremita;;i monasti/i, bniedem li j[ossu stran;ier f’pajji]u stess u skomdu b[ala qassis li jrid jesegwixxi dak li mhux dejjem jaqbel mieg[u. (Skomdu fi g]ira mdawra bis-swar li ma nteb[itx li kienet assedjata.) Hu bniedem kontradittorju f’waqtiet g[ax appuntu kien qed jg[ix sitwazzjoni kontradittorja li ma kienx jemmen fiha. F’dan is-sens Dun Anton hu qassis reali f’sens ta’ awtentiku – li b[alu f’dawk i]-]minijiet kemm fi Franza u kemm fl-Italja kien hemm numru konsiderevoli. So/jolo;ija tal-letteratura

Te]isti dik li tissejja[ So/jolo;ija tal-letteratura li tqieg[ed ir-rumanz so/jali u storiku ta[t il-lenti tal-ambjent so/jali ta]-]mien li fih inkiteb u ta]-]mien li jirrakkonta. Je]istu diversi

klassijiet ta’ [sieb kif jitfassal dan ittip ta’ rumanz u jsir veru letteratura. Hemm il-klassi tal-[sieb aktar Marxsista g[al skola ta’ [sieb aktar qrib dik li fi Franza bdiet tissejja[ Nouveau Romance. Fejn jitqieg[ed dan ir-rumanz? Jekk bi skola Marxsista wie[ed jifhem li, skont Marx, ir-rumanz irid ikun xhieda tal-klassi so/jali, allura IlWerrieta tar-Ri[ jg[addi ma’ dan il[sieb. Imma hemm jibda u hemm jieqaf. Is-so/jolo;ija tar-rumanz hi essenzjalment nisranija f’ambjent nisrani kattoliku, aktarx konservattiv. Ittaqbida ta’ Dun Anton mhix prodott ta’ ]mienu imma kontro-prodott, g[alhekk hu karattru ‘stran;ier’ f’pajji]u stess. It-tixbiha tal-pellegrin hi essenzjali f’dan ir-rumanz li bil-permessi li g[amel l-awtur jista’ jsejja[lu Rumanz Kattoliku. F’dak li hu stil, intenzjonalment jew le na[seb li jaqbel mal-ideat tanNouveau Romance, jekk xejn g[ax g[andu ;ibda lejn l-istruttura u t-tematika tar-rumanz Fran/i], kemm dak Kattoliku u kemm dak li mhux. U dan jidher meta f’waqtiet je[odna fi Franza. F’waqtiet (ma nafx hux qed jaqbe] il-limiti tal-modestja!) insib li qed jikteb rumanz bi stil, forsi b’elementi kubisti, fejn g[andek xeni, sentimenti mkissra, mifruda minn xulxin, fra]ijiet ripetuti, dissonanzi, ta[lit ta’ reali]mu u fantasija u tonalità ta’ passat u pre]ent, mumenti miktuba minn aspetti differenti, imbag[ad jing[aqdu flimkien. F’dan ir-rumanz jo[loq l-ambjent mediterranju-ewropew bid-dehra, irri[a, id-dwal xemxin jew qamrin, ilkjaroskur, il-[sejjes, il-lingwa;; imfisser anki f’metafori u allu]jonijiet folkloristi/i. Na[seb li :or; Peresso rnexxielu jo[loq rumanz letterarju minn rumanz storiku. Kieku jkun [ela [inu jonxor karti fir-ri[. I]da jien /ert li m’g[amilx hekk. Tant li nistenna bil-[erqa l-a[[ar rumanz mit-triolo;ija.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Mro Carmelo Pace (1906-1993)

Mu]ika

:ie[ lill-ewwel kompo]itur kontemporanju Malti tas-seklu g[oxrin Lydia Buttigieg Fil-kors tal-qasam tar-ri/erka fil-kultura mu]ikali Maltija, dan l-artiklu jag[ti ;ie[ lill-ewwel kompo]itur prominenti tas-seklu g[oxrin – Carmelo Pace, fejn ix-xog[lijiet tieg[u jinkludu kontribuzzjonijiet g[al kull ;eneru li wassluh biex i[alli kwa]i 550 bi//a xog[ol mu]ikali. Wara li akkwista xi ta[ri; fundamentali ming[and iz-ziju tieg[u Maestro Vincenzo Ciappara (1890-1979), Pace kompla g[al disa’ snin ta[t id-direzzjoni ta’ g[alliema barranin. Hu studja l-vjolin ma’ Antonio Genova, Professur Carlo Fiamingo u Dr Thomas Maine, fejn studja sewwa l-armonija, il-kontrapunt, il-fuga, il-kompo]izzjoni mu]ikali, u l-orkestrazzjoni. Dawn l-istudji ta’ firxa wiesg[a relatati mat-talent intrinsiku tieg[u, ippermettew lil Pace biex jiffjorixxi b[ala g[alliem ewlieni tal-mu]ika, li seta’ jittratta b’/erta kunfidenza kull forma u stil fejn g[amel u]u kbir filkompo]izzjonijiet tieg[u mu]ikali. Is-su//ess ta’ Pace fil-kompo]izzjonijiet tieg[u kien li kien l-ewwel kollettur tal-mu]ika folk f’Malta, kien idoqq ilviola professjonalment fit-Teatru Rjal il-Belt Valletta, g[alliem g[al kwa]i nofs seklu u kompo]itur. Min[abba lmu]ika estensiva li g[andu, Pace rnexxielu jo[ro; il-[iliet mu]ikali tieg[u billi esplora kull aspett ta’ ;eneru u stili differenti li jvarjaw minn Sonata g[all-pjanu g[al opri s[a[, korali, musica da camera u xog[lijiet orkestrali fuq skala kbira. G[alkemm Pace kiteb firxa estensiva ta’ ;eneri stilisti/i, [afna mill-mu]ika tieg[u baqg[et kwa]i kompletament mhux mag[rufa billi qatt ma ;iet pubblikata jew esegwita sal-;urnata tal-lum. Fil-kors tar-ri/erka tieg[i jidher li ma je]istu l-ebda dokumenti, ittri, korrispondenzi jew evidenzi o[ra e]istenti li setg[u jitfg[u xaqq ta’ dawl g[al xi konnessjonijiet rilevanti ma’ kompo]ituri o[ra barranin ta’ ]mienu, li setg[u jpo;;u x-xog[lijiet ta’ Pace fiddawl tal-i]vilupp modern fl-ewwel parti tas-seklu g[oxrin. Il-bidu tal-karriera Fil-bidu tal-karriera mu]ikali tieg[u, Pace kitteb suites g[all-pjanu, vjolin u violincello, segwit minn cantatas, mu]ika orkestrali u chamber, innijiet sagri, ]ew; ballets, mar/i, concertos, u opra-oratorju. Fost ir-ri/erka li g[amilt sibt li l-ewwel xog[lijiet ta’ Pace ;ew rekordjati fuq Odeon Dischi Maltin, li ;ew distribwiti minn Paul Carabott. Dawn ix-xog[lijiet jinkludu Ng[annu Lil Cuiecheb (Foxtrot), Stediena g[assfin (Tango), Lucia (Tango), G[ajd lil mama (One Step) u G[odua ta im[abba (Sentimental Waltz) li kienu miktuba b’Malti antik. Il-kliem ;ie miktub minn

Pace innifsu u ;ew kantati minn tliet kantanti stabbiliti: C. Aquilina (sopran), A. Theuma Castelletti (tenur) u Watty Cachia (baritonu). Sfortunatament, dawn ix-xog[lijiet qatt ma setg[u jinstabu.

Mro Carmelo Pace (1906-1993)

L-ewwel tentattivi tieg[u fil-qasam tal-kompo]izzjoni kienu l-ewwel tliet string quartets li jikkonsistu f’armonija tradizzjonali u sett ta’ [dax-il string quartets (li g[adhom qatt ma ;ew esegwiti [lief g[al wa[da) li kienu miktuba fl-ewwel snin bikrija tat-tletinijiet, li wassluh biex jikkomponi l-ewwel implikazzjonijiet modernisti/i f’Malta. Ir-repertorju estensiv ta’ Pace wasslu biex ikompli jikkomponi minn xog[lijiet ]g[ar b[al musica da camera g[al xog[lijiet orkestrali fuq skala ikbar. Xog[ol li qatt ma ;ie esegwit kienet is-Sinfonia Overture Simoisius C Minor (1929) li hija ta’ disa’ minuti, f’moviment wie[ed li tirrappre]enta l-ewwel tentattiv ta’ Pace fil-qasam sinfoniku. Il-forma, l-istil, l-orkestrazzjoni u larmonija ta’ dan ix- xog[ol juru li hu xog[ol tipiku tas-seklu dsatax. Minn barra s-Symphonie Dramatique (1931) li tirrifletti l-mu]ika tal-ewwel snin tasseklu g[oxrin, Pace kiteb it-tieni sinfonija tieg[u fis-sena 1966. Miktuba fi tliet movimenti, ix-xog[ol hu ba]at fuq il-mudell klassiku kif juri t-titlu, i]da fih fluss kontinwu ta’ ideat mu]ikali li huma strutturati fuq temi improvisarji. Anonimità tieg[u hija dovuta g[allfatt li Pace qatt ma sa[[a[ l-istudji tieg[u barra minn Malta, i]da mexa fuq il-[iliet tieg[u permezz tal-korrispondenza. Sfortunatament, dawn il-korrispondenzi li setg[u tawni xi [jiel ta’ informazzjoni kif Pace beda jikkomponi b’dan il-mod uniku f’Malta ma setg[ux ji;u etra//ati. Madankollu, nota ]g[ira ta’ awguri kienet instabet li kienet mibg[uta minn Dr Maine lil Pace li setg[et tefg[et daqsxejn ta’ dawl li Pace kellu mod ta’ komunikazzjoni mal-barranin. Pace beda jg[allem privatament filkamra tal-qari tal-Bibljoteka fil-Belt Valletta, li serviet b[ala l-klassi tieg[u. It-tag[lim tieg[u nfirex malajr, u l-istudenti tieg[u ]diedu b’mod rapidu, u g[aldaqstant, kien meqjus b[ala g[alliem ewlieni fil-kamp tal-kitba talmu]ika, fejn diversi studenti [ar;u

Mro Vincenzo Ciappara (1890-1979)

b[ala kompo]ituri stabbiliti u kondutturi. Fost l-istudenti tieg[u li g[amlu isem g[al Malta kienu: Dr Albert Pace (b. 1958), Prof Dr Dion Buhagiar (b. 1944), Prof Michael Laus (b. 1960), Mro Ray Sciberras (b.1962), trumpeter Sigmund Mifsud, Mro Raymond Fenech (b.1958), is-sinjura Moira Barbieri Azzopardi u l-mibkija Maria Ghirlando u Prof. Charles Camilleri (1931-2009). Fost ir-repertorju tieg[u, Pace kiteb xog[ol korali li jisimha L-Imnarja, li ;iet ikkomponuta fis-sena 1960 g[al erba’ vu/ijiet mhux akkumpanjati (SATB). Il-kompo]izzjoni hi xog[ol korali viva/i li turi /-/elebrazzjoni talfesta antika ta’ San Pietru u San Pawl. Minbarra l-korali u xog[lijiet vokali li l-lista tag[hom ma tispi//a qatt, Pace kkompona erba’ opri s[a[ li huma ba]ati fuq materjal Malti, ;rajjiet stori/i li realment saru f’Malta, jew adattamenti tal-letteratura Maltija li jkomplu ttradizzjonijiet ta’ nazzjonali]mu li ;ew adottati mill-kompo]ituri tal-epoka taddsatax il seklu. L-opri ta’ Pace jinkludu: Caterina Desguanez – 1965; I Martiri – 1967; Angelica – 1973 u Ipogeana – 1976, li kienu kollha ;ew esegwiti fit-Teatru Manoel, immexxija mis-surmast Joseph Sammut (b. 1926). Kuntrarjament g[al u[ud mill-prede/essuri ta’ Pace, b[al Giuseppe Giorgio Pisani (1870-1929), Vincenzo Napoleone Mifsud (18071870) u Alessandro Curmi (1801-1857) kitbu opri li kienu spe/ifikament ipprodu/uti f’pajji]i varji, fosthom f’Zizinia teatru f’Lixandra fl-E;ittu, it-Teatru Apollo f’Ruma, Nuovo Teatro f’Napli, u wkoll f’La Scala f’Milan. G[alkemm Pace kien meqjus b[ala persuna konservattiva u introverta, huwa fittex li jestendi l-mu]ika tieg[u lil hinn mill-konfini ;eografi/i ta’ Malta. L-g[arfien mu]ikali tieg[u u lkompetenza li jikkomponi xog[lijiet ta’ /ertu kumpless u kalibru ppermettielu mhux biss jirba[ premjijiet presti;ju]i,

i]da wkoll li jkollu kompo]izzjonijiet tieg[u stess esegwiti f’diversi pajji]i Ewropej u barra mill-Ewropa. Xog[lijiet b[al dawn ;ew esibiti f’diversi pajji]i, fosthom: • L-Ingilterra (Impromptu – 1950 g[all-pjanu solo li reb[et winning piece fl-International Chamber Music Competition of the Waltham Contemporary Music Society fl-1967); • Londra (Toccatina – 1954 g[allpjanu solo, imdaqqa fil-5 ta’ Jannar 1989); • Il-:appun (Jubilamus – 1970 Tone Poem); • Il-:ermanja (Rondo – 1979 g[allflawt u pjanu) u (Rhapsody – 1960 g[all-klarinett u pjanu); • L-E;ittu (Nel Crepuscolo – 1934 g[al sopran u pjanu); • USA (Aprilja – 1956 g[al sopran#tenur); • L-Ar;entina, Wales, Londra u lJugoslavja (Hunting Song – 1956 reb[et awarded first prize in the Rediffusion Chamber Music Competition, Ottubru 1956 g[al SATB) • Wales, Londra, l-Italja, in-Norve;ja u l-I]vezja (L-Imnarja – 1960 g[al SATB) • L-Ar;entina – (T’Aaccogliam Pane Celeste – 1960 g[al SATB); • L-Italja u Wales (Description of Spring – 1960 – madrigal g[al SATB); Pace kien kunsidrat b[ala persuna introverta li [adem kontinwament b’mod i]olat, bla ebda komunikazzjoni ma’ kompo]ituri o[ra Ewropej. Din kienet oskurità tieg[u fil-karriera mu]ikali tieg[u li ;iet riflessa filkompo]izzjonijiet tieg[u. Minn din irri/erka fuq dan kompo]itur prolifiku Malti [are; li l-mu]ika ta’ Pace hi iktar personali u ta’ espressjoni minn dak li hu pper/epit fuq karta. Wara li ddedika [ajtu kollha g[allmu]ika u t-tag[lim, Pace marad bil-pulmonite, u miet fl-20 ta’ Mejju 1993. Hu [alla warajh miniera ta’ xog[lijiet mhux mitmuma li g[andhom jing[ataw /erta attenzjoni.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Mu]ika

Pubblikati r-regolamenti g[al Sanremo Junior Malta

Stand Out Events, immexxija minn Antonella Vassallo, ing[atat l-esklussività biex torganizza ledizzjoni li jmiss ta’ Sanremo Junior Malta li twassal biex irrebbie[a jirrappre]entaw lil Malta fil-[ames edizzjoni tal-festival internazzjonali Sanremo Junior li se jittella’ fit-Teatru Ariston f’Sanremo, l-Italja, bejn it-8 u l10 ta’ Mejju 2014. Il-kantanti u l-mu]i/isti li japplikaw iridu jkunu ta’ bejn is-sitt snin u l-[mistax-il sena. Il-kantanti mag[]ula se jinterpretaw il-kanzunetti tag[hom akkumpanjati mill-orkestra ta’ Sanremo. Madwar 20 kanzunetta se jintg[a]lu mill-kategorija tal-kantanti. Numru ta’ mu]i/isti wkoll se jintg[a]lu, dejjem jiddependi minn kemm ikun hemm applikazzjonijiet. Dawk mag[]ula se jipparte/ipaw fis-serata finali li tittella’ f’Dar il-Mediterran nhar is-Sibt 5 ta’ April 2014 fejn irrebbie[#a minn kull kategorija jintbag[at jipparte/ipa f’Sanremo Junior f’Mejju fejn hemmhekk ikantaw ukoll live. Ir-regolamenti u l-formola talapplikazzjoni jinstabu online fuq www.standoutevents.com. G[al aktar informazzjoni /emplu lil Antonella Vassallo fuq 77221003 jew ibag[tu email fuq info@standoutevents.com.mt.

Jit[abbru n-nominazzjonijiet tal-Malta Music Awards

L-edizzjoni li jmiss tal-Malta Music Awards se ssir il-{add 9 ta’ Frar flMFCC, Ta’ Qali, b[ala parti mill-PBS Music Weekend, fejn fil-jumejn ta’ qabel se tkun qed issir il-finali talMalta Eurovision Song Contest. F’din l-edizzjoni se jkun hemm sitt kategoriji kompetittivi filwaqt li jing[ataw ukoll ]ew; unuri o[ra. Bosta personalitajiet se jkunu mistiedna biex iqassmu l-unuri waqt li o[rajn se jkunu qed iwasslu waqtiet mu]ikali tul is-serata, fosthom anki r-rebbie[#a ta’ din l-edizzjoni tal-Malta Eurovision Song Contest. G[al aktar informazzjoni wie[ed g[andu jid[ol fis-sit www.mmm.com.mt waqt li l-biljetti bi prezz ta’ €10 jinkisbu minn www.tvm.com.mt.

In-nominazzjonijiet g[al din l-edizzjoni huma:

The Runaway – Red Electrick Start the Revolution – The Riffs

Best solo Artist

Best Album

Best Band

Best New Artist

Best Song

Best Video

Chess Gianluca Ira Losco Lyndsay

Airport Impressions Nosnow#Noalps Red Electrick The Crowns Daphne – Lyndsay Hymns of June – Airport Impressions Me Luv U Long Time – Ira Losco

All things with love – The Shh Someone else – The Crowns Summer lovers – Skimmed The Fire – Ira Losco Andi Maxine Pace Norbert Plan Zero

Hymns of June – Airport Impressions Me Luv U Long Time – IraLosco Marija s-Sabi[a – No Bling Show Tomorrow – Gianluca

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

?inema

Delivery Man

X’tag[mlu kieku jg[idulkom li g[andkom 533 ulied li ma tafux bihom? }gur li ma temmnuhomx. Listess David (interpretat minn Vince Vaughn) qajla jemmen ukoll, i]da meta jsir jaf li dawn kienu prodott talisperma li hu kien bieg[ fis-Snin ’80 lil ‘bank’ apposta, isir jaf ukoll li kien

(KRS – 12A)

hemm 142 minn dak il-grupp kienu fet[u kaw]a lill-bank biex isiru jafu min kien id-donatur li wassal biex huma ;ew fid-dinja. Issa, minkejja li anki hu g[amel kontro-kaw]a biex ismu ma jissemmiex, xorta wa[da jibda jfittex u[ud minn ‘uliedu’ biex isir jafhom, u

jg[inhom ming[ajr ma jinkixef. Dan hu remake ta’ kummiedja koproduzzjoni Kanadi]a#Fran/i]a diretta mill-istess Ken Scott li kien kiteb u dderie;a l-film ori;inali ta’ tliet snin ilu. Apparti l-element komiku tarrakkont, Delivery Man juri wkoll kif

il-protagonist jindem u jrabbi l-g[aqal, anki min[abba li l-ma[buba tieg[u tkun qed tistenna tarbija, li kienet lesta trabbi wa[edha g[ax David ma kienx ra;el ta’ responsabbiltà. Ma jonqsux, g[alhekk, xi mumenti li ;enwinament imissu qalb l-ispettaturi.

Grudge Match (KRS – 12A)

}ew; boxers irtirati ji;u konvinti jmorru lura fuq ir-ring g[al ;lieda tal-a[[ar. Madankollu dan jifta[ feriti antiki. Min se jirba[? U jirnexxilhom jissetiljaw il-kwistjonijiet bejniethom darba g[al dejjem? G[all-ewwel ta[seb li l-[sieb li ]ew; anzjani se jispi//aw ji;;ieldu u jag[tu bil-ponn lil xulxin ma tantx i[ajjar lil dak li jkun. Naturalment g[ax tistenna lill-eks boxers Sharp ( Sylvester Stallone) u Billy ( Robert De Niro) fis-soltu sitwazzjonijiet u /ajt dwar l-effetti tax-xju[ija. Imma Grudge Match mhux hekk biss. Sharp ma riedx jaf i]jed bil-boxing u kien qed ja[dem f’fabbrika tal-

azzar, filwaqt li Billy jisfrutta kemm jifla[ il-fama li kien igawdi meta kien jibboksja, g[alkemm baqa’ ma [afirhiex lil Sharp talli ma kienx i;;ieled it-tielet ;lieda, wara tnejn li kienu reb[u wa[da kull wie[ed. G[alhekk il-promoter Slate (Kevin Hart) ma jdumx wisq ma jikkonvin/ihom ji;;ieldu dik l-a[[ar ;lieda, anki g[ax Sharp ikun b]onn il-flus. Jibdew it-t[ejjijiet g[all-;lieda, u sadanittant Sally (Kim Basinger) li darba kellha x’taqsam ma’ Sharp, mill-a[barijiet issir taf bil-;lieda. Mill-banda l-o[ra nsiru nafu li Billy kellu tifel li ftit li xejn kien jafu, iben Sally minnu.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Media

Albert Spiteri

af.spiteri@gmail.com Nag[]el li nkun po]ittiv

Irrid nistqarr li kulmeta ni;i biex nag[]el l-istejjer biex nikteb dwarhom hawn, biex ing[id hekk nitfixkel, g[aliex tant ji;ru [wejje; madwar iddinja f’;img[a; u dejjem g[andek ta[lita ta’ ;rajjiet ta’ swied il-qalb u o[rajn li jferr[u jew li sempli/ement ikabbrulna l-informazzjoni u jag[mluna persuni aktar s[a[. Il-preferenza tieg[i dejjem taqa’ fuq stejjer po]ittivi u li jqanqlu fina argument pja/evoli. U mela l-istorja g[al din il-;img[a tittratta dwar ]effien mag[ruf mad-dinja u li jori;ina minn ambjent iebes u fqir. Christiane Amanpour din il-;img[a laqqg[et lit-telespettaturi ma’ Carlos Acosta, i]-]effien ewlieni fir-Royal Ballet ta’ Londra. Hi ltaqg[et mieg[u l-ewwel darba fl-1997, fil-bidu tal-karriera tieg[u, u tg[idilna li huwa wassal il-[iliet atleti/i tieg[u fil-kumpaniji lkbar kollha madwar id-dinja. It-talenti bla konfini

Carlos Acosta ;ej minn Kuba u hu lewwel bniedem minn dak il-pajji] li rnexxielu jil[aq qu//ata sublimi b[al din. Imma, b[al f’kull storja sabi[a u mqanqla li tispi//a f’su//ess, Carlos ukoll beda minn tfulija ta’ faqar u tbatija. Il-pre]entatri/i turina filmat ta’ parti minn intervista li hi kellha fil-feature li g[amlet, issa kwa]i g[oxrin sena

ilu, dwar dan i]-]effien. Amanpour tg[idilna li huwa beda jattendi skola ta]-]fin fil-qalba tal-faqar ta’ Havana fejn da[[lu missieru meta kellu biss disa’ snin biex jevitalu milli jid[ol flinkwiet li seta’ jsib ru[u fih f’dak lambjent diffi/li. Carlos, ra;el simpatiku u dakinhar aktar ]ag[]ug[, jirrakkonta bit-tbissima kif fid-dar t’ommu kien jaqsam issodda ma’ ]ew; [utu bniet fuq saqqu qadim, bil-molol [er;in minn kullimkien. Illum huwa g[andu tifla u qed ja[seb biex ji]]ewwe;. Fi tmiem is-sena li g[addiet ippubblika l-ewwel rumanz tieg[u, Pig’s Foot, imsemmi g[al villa;; fin-nofsinhar ta’ pajji]u (Pata de Puerco) bi storja ta’ skjavitù u faqar u li tmur lura b’erba’ ;enerazzjonijiet, mal-150 sena – nis;a ta’ sigrieti filfamilja, im[abba u di]appunti m[alltin fis-s[arijiet u l-;lieda g[all-identità, tikteb Mina Holland ta’ The Observer. Dan ix-xog[ol intlaqa’ tajjeb [afna u qed jikseb kritika tajba. Carlos Acosta llum i[oss li wasal f’punt ta’ sodisfazzjon kbir g[alih; kellu karriera internazzjonali li j[ossu kburi biha. Huwa ]ifen mat-Teatru Bolshoi ta’ Moska, mal-American Ballet Theatre ta’ New York u ma’ kumpaniji o[rajn biex issa, b’din lesperjenza, wasal fejn jinsab illum. Hu qed ja[seb biex jieqaf mi]-]fin klassiku; g[andu mnejn jag[mel sta;un ie[or u mbag[ad ma jkomplix g[aliex jidhirlu li bi]-]fin klassiku qed ibati Il-Gvern Malti mhux Malta Qrajt [afna mill-mijiet ta’ kummenti wara li deher online id-diskors li g[amel Simon Busuttil nhar il{add li g[adda fid-Dar ?entrali dwar il-vot li ttie[ed fil-Parlament Ewropew ftit ;ranet qabel.

Cyberspace

Salvu Felice Pace sfelicep@go.net.mt

Kummenti dwar websajts li ]ort

Meta ssemmiet minn xi w[ud kif l-istorja qed tirrepeti ru[ha – fl-1997 il-Partit Nazzjonalista kien wissa lil Alfred Sant kontra t-tne[[ija talVAT u issa qed iwissi lil Joseph Muscat dwar il-bejg[ tal-passaport Malti – diversi Laburisti rvellaw u xi w[ud waqg[u g[all-[merijiet. Fosthom Eddie Privitera li jikkonsidra kritika barra minn Malta kontra lGvern Malti tikkostitwixxi kritika kontra Malta. Iriduna nkunu servili g[al dak li jag[mel il-Gvern, tajjeb jew [a]in. Ftit granet qabel f’TheTimes of Malta l-kittieb Laburista Desmond Zammit Marmarà kellu artiklu bittitlu ta’ din il-kwotazzjoni ‘My country right or wrong’. Tipikament So/jalisti mmuffati g[adhom jemmnu li l-Istat ji;i l-ewwel u qabel kull /ittadin. Fil-blogg ta’ Daphne Caruana Galizia kien hemm referenza dwar il-politika li tiddiskrimina kontra l-omosesswali fir-Russja ta’ Putin. Allura dawk li ma jaqblux ma’

Carlos Acosta – i;ib il-fer[ bit-talenti tieg[u

fi]ikament – ma’ kull qab]a u tidwira li jag[mel i[oss li qed jg[arraq lil ;ismu. U ma jixtieqx li mal-età ta’ sebg[in sena jispi//a f’xi si;;u tar-roti. B’dan qed jag[laq hawn^ Imma llum, wara dawn is-snin u minn bidu ta’ faqar u tbatija, hu jinsab hawn, u kuntent. “U dan hu x’;eg[ilni nikteb dan ir-rumanz, li wara kollox qed jg[id il-;rajja tieg[i. Jiena na[seb li g[andi storja tajba [afna li tista’ tkun ta’ ispirazzjoni g[al o[rajn. Hemm tant [wejje; []iena fid-dinja, imma din il;rajja tieg[i turi t-triq. Kul[add jista’ jasal f’[ajtu bl-isforzi tieg[u stess ming[ajr ma jid[ol f’oqsma li ma jmissux jid[ol fihom.” “L-istorja tieg[ek,” tg[idlu Christaine Amanpour, “hi b[al [rafa – it-tfajjel fqir ;ej minn Kuba komunista g[ad-dinja l-[ielsa u jispi//a biex isir su//essun fil-qasam tal-ballet.” Iva, hu hekk. Imma b[al kull ;rajja o[ra li tispi//a f’su//ess, din ukoll ;abet mag[ha [afna w;ig[. Carlos kellu joqg[od ’il bog[od mill-familja tieg[u, ukoll jekk dejjem kiseb il-per-

mess biex imur i]urhom kull tant ]mien. Imma minkejja dan, ikompli jg[id Carlos Acosta kemm i[ossu xxurtjat li dejjem sab kumpaniji li kienu interessati fit-talenti tieg[u biex

Putin g[andhom jag[lqu [alqhom barra minn pajji]hom u j[alluh jimxi b’dan il-mod. Laburisti b[al Cyrus Engerer bieg[u ru[hom, mhux ta’ b’xejn li ma jaraw xejn [a]in li issa nbig[u lidentità tag[na Maltija u Ewropea. L-M}PN fuq Gozo News Il-websajt http:##gozonews.com# g[andha mod attraenti [afna filpre]entazzjoni tal-a[barijiet li tippublika b’mod regolari u b’imparzjalità. Naturalment l-a[barijiet minn u dwar G[awdex jing[ataw f’dettalji li ma ssibx f’siti o[rajn tal-a[barijiet f’Malta. Nhar is-Sibt 18 ta’Jannar kellha b[ala l-ewwel storja stqarrija mill-

Moviment }g[a]ag[ Partit Nazzjonalista dwar kummenti tasSegretarju Parlamentari Stefan Buontempo li pixxina pubblika f’G[awdex ma kinetx se tkun cost effective, ji;ifieri mhux se tirrendi. L-istqarrija semmiet kif qabel l-elezzjoni g[all-Kunsilli Lokali 2012 Joseph Muscat flimkien mal-Perit Clint Camilleri kienu taw dettalji dwar kif kienu se jbiddlu l-binja taddesalination plant fil-{ondoq f’/entru sportiv, inklu]a pixxina pubblika.

hekk seta’ jikseb l-esperjenza me[tie;a biex wasal sar-Royal Ballet. Imma naturalment, is-sensazzjoni tas-solitudni hu ma jonqosx li jsemmiha, u d-de/i]jonijiet li [a, li meta [adhom setg[u dehru g[alih azzardanti wisq u li forsi f’dak il-mument ippre]entawlu f’[ajtu [afna tbatija. Imma dan talab l-g[aqal u l-kura;;. Kuba hi dik li hi, g[andha l-politika li g[andha, jg[id Acosta lil Amanpour. Imma bis-sa[[a tat-tag[lim li hu seta’ jie[u ming[ajr [las f’pajji]u, hu – u anki o[rajn b[alu – seta’ jikseb dik lesperjenza li fet[itlu l-bieb biex illum jinsab f’dan il-punt meravilju] f’[ajtu. “Pajji]i hu g[a]i] g[alija. Nag[mel kull ma nista’ biex dak li jiena kapa/i fih nag[mlu bl-a[jar mod possibbli, g[aliex b’hekk in[oss li qed ng[in lil pajji]i. Nemmen li qed nag[ti pja/ir bi]-]fin tieg[i u g[alhekk qed ng[olli l-moral ta’ dawk il-persuni li jsegwuni. Dan hu x’nag[mel jien u dan hu x’se nkompli nag[mel,” jag[laq din illaqg[a qasira Carlos Acosta ma’ Christiane Amanpour fil-programm tag[ha. * ASTERISKA, g[aliex hawn jitressqu punti lill-qarrejja biex flimkien nag[rfu iktar kemm dak li ji;ri madwarna hu parti s[i[a minn [ajjitna.

G[axar xhur biss wara elezzjoni ta’ Gvern Laburista l-pjan ;ie abbandunat. Kif qatg[u qalbhom daqshekk malajr? Buontempo semma wkoll li l-G[awdxin kienu se jkunu jistg[u jinqdew f’pixxina n-na[a ta’ Fuq ta’ Malta. Malajr sab soluzzjoni. G[all-voti kienu weg[du kollox. G[amlu sforz biex jattiraw flus mill-Ewropa biex ilpro;ett tal-{ondoq ji;i attwat kif weg[du? Il-websajt fiha dawn it-taqsimiet: News in full, Gozo News, Only in Gozo, Malta News, Letters and Opinion, Maltese Herald, Public Notices u Adopt a pet. Laqg[a su//ess

Kellna laqg[a tassew su//ess ftit ;ranet ilu fis-Sub Headquarters talPartit f’Ta’ Sannat G[awdex masSegretarju :enerali Chris Said u ma’ Francis Zammit Dimech dwar ir-riformi tal-Istatut tal-Partit. IlKumitat immexxi minn Francis g[amel bi//a xog[ol tassew tajba. Grazzi u prosit lill-membri talkumitat u lil dawk kollha li taw sehemhom f’dan l-e]er/izzju daqstant importanti. Prosit ukoll lillKumitat Sezzjonali Ta’ Sannat g[ax-xog[ol li g[amlu fil-lokal.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Reli;jon

’ g[ada

Il Knisja ta

Kemm-il darba staqsejt lili nnifsi kif nara l-Knisja ta’ g[ada u kif nixtieqha li tkun. X’inhuma x-xbihat tal-Knisja li l-Ispirtu jo[loq fil-qalb tieg[i? Il-Knisja ta’ g[ada ma tistax tkun mod ie[or g[ajr il-Knisja ta’ :esù Kristu, l-appostli tieg[u; il-Knisja ta’ San Ambro;, il-Knisja ta’ :wanni Pawlu II, il-Knisja tal-Kon/ilji u tasSinodi. Imma kif inhi din il-Knisja? Huwa possibbli li nsemmu xi karatteristi/i tag[ha? Hi Knisja su;;etta g[allKelma ta’ Alla; mog[tija l-[ajja bilKelma. Hi Knisja li tpo;;i l-Ewkaristija fi//entru ta’ [ajjitha u li tirrifletti u tiffoka fuq il-Mulej u li tag[mel kollox “b’tifkira tieg[u”. Hi Knisja li ma tib]ax tag[mel u]u minn strutturi umani biex taqdi lillo[rajn flok ti;i moqdija. Hi Knisja li trid titkellem mad-dinja ta’ ]mienha, mal-kulturi u ma/-/iviltajiet li jg[ixu fiha permezz tal-kelmiet sempli/i talEvan;elju. Hi Knisja li titkellem aktar bil-g[emil milli bil-kliem. G[ax in-nies xebg[u jisimg[u – issa jridu jaraw! Kif jg[id I]aija; “Hu ma jg[ajjatx u lanqas i[alli l-le[en tieg[u jinstema’ fit-triqat” (I] 42; 2). Hi Knisja attenta g[as-sinjali talpre]enza tal-Ispirtu fi ]mienha. Hi Knisja konxja mill-vja;; diffi/li li [afna nies iridu jiffa//jaw illum; knisja

li tag[ti kas tat-tbatija insapportabbli ta’ [afna nies. Hi Knisja li twassal il-kelma ta’ kura;; tal-Evan;elju waqt li tfakkar filkelmiet ta’ :esù: “G[ajb g[alikom intom g[orrief tal-li;i g[ax intom tg[abbu n-nies b’tag[bijiet li bilkemm wie[ed jifla[hom u li intom stess lanqas b’saba’ wie[ed ma tmissuhom” (Lq 11; 46). Hi Knisja kapa/i tfittex il-“foqra l;odda” u li ma taqtax qalbha jekk ma tirnexxix. Hi Knisja li ma tipprivile;;ax lil xi kategorija wa[da ta’ nies imma tilqa’ lil kul[add l-istess. Knisja li teduka u tifforma lil uliedha kollha fil-fidi u lim[abba u li tixtieq tu]a sewwa lkari]mi tag[ha u s-servizz u l-ministeri fl-g[aqda tal-komunjoni. Hi Knisja umli fil-qalb u mag[quda ma’ Alla. Hi Knisja li bil-pa/enzja tid[ol fisso/jetà ta’ ]mienha u tfittex ir-responsabbiltà. Knisja li tiftakar fil-kelmiet ta’ Pietru: “A[jar tobdi lil Alla milli lillbniedem.” Hi Knisja li … u nistg[u nibqg[u sejrin hekk sal-eternità! Essenzjalment, a[na interessati li nibnu Knisja mwaqqfa fuq it-tradizzjoni u miftu[a g[allIspirtu ta’ Alla, g[all-Ma;isteru u g[assinjali ta]-]minijiet. Knisja li tg[ix ilmotto tag[ha – “Lejn il-perfezzjoni u lejn l-g[aqda tal-qadim mal-;did”.

ILLUM IL-{ADD It-Tielet {add Matul is-Sena

Beda jxandar… beda jsejja[

Isaija 9>1-4< Salm 26< Korintin 1>10,13-7< Mattew 4>12-23 Fr Charles Fenech

, OP

Il-{sieb

:esù jibda jxandar. :esù jibda lmissjoni li g[aliha ;ie fid-dinja u proprju mill-ewwel mumenti jibda jsejja[ il-grupp mieg[u biex jevan;elizza. Proprju fil-bidu talmissjoni tieg[u :esù wera bi/-/ar li jrid mieg[u nies li jxandru wkoll li s-saltna tas-smewwiet waslet. Ried li mieg[u jkollu [abbara tas-Saltna, isSaltna tad-dawl biex teg[leb isSaltna tad-Dlam li [afna drabi ti//irkonda d-dinja li ng[ixu fiha. Huma impressjonanti f’din is-silta r-risposti li jag[tu b’g[emilhom lAppostli. “Telqu kollox u marru warajh”. Li timpressjonak hi li g[all-ordni jew forsi stedina ta’ :esù ma g[amlu l-ebda domanda, i]da marru warajh. Minkejja ddg[ufija tag[hom, l-appostli a//ettaw din l-isfida b’fidi kbira. Fis-Salm Responsorjali wkoll nag[mlu din l-a//ettazzjoni g[allistedina ta’ :esù: ilkoll naffermaw li l-MULEJ HU D-DAWL U S-SALVAZZJONI TIEG{I… i]da lg[emil tag[na, il-[ajja tag[na, il[idma tag[na, tag[ti xhieda ta’ dan il-kliem?

“Knisja li titkellem aktar bil-g[emil milli bil-kliem… Knisja li ma tipprivile;;ax lil xi kategorija wa[da ta’ nies imma tilqa’ lil kul[add l-istess”

{SIEB

Il-fidi hi dik li temmen dak li ma tarax. Ir-rigal g[al fidi b[al din hu li tara dak li temmen. – Santu Wistin

Il-Kelma Fl-Ewwel Qari tal-lum, is-silta me[uda mill-Ktieb tal-Profeta Isaija turi l-poplu Lhudi fl-aktar mumenti diffi/li u ta’ g[ajb g[alih, meta nqasam f’]ew; partijiet: is-Saltna ta’ :uda u s-Saltna ta’ I]rael. Propju f’dan it-ti;rib, Isaija j[abbar il[elsien ta[t ix-xbieha ta’ dawl li se

jiddi fid-dlamijiet. Fis-Salm Responsorjali g[andna l-parte/ipazzjoni tag[na fl-a//ettazzjoni ta’ Kristu b[ala d-dawl u s-salvazzjoni tag[na. Fit-Tieni Qari tal-lum, me[ud mill-Ewwel Ittra ta’ San Pawl lillKorintin, g[andna stedina g[allunità fil-Knisja, unità li titlob li lkomunità tkun qalb wa[da u ru[ wa[da. Il-Van;elu tal-lum, me[ud minn San Mattew, juri li l-profezija ta’ Isaija li smajna bl-Ewwel Qari se[[et tabil[aqq fi Kristu. :esù jipprietka l-indiema fil-qalb tal-bniedem, li tbiddlu mid-dlam g[ad-dawl. Il-{ajja 1. Illum g[andna stedina /ara ming[and Kristu. Stedina mhux biss biex na//ettaw id-dawl li qed jag[tina hu, i]da wkoll biex inkunu xandara ta’ dan l-istess dawl. X’se nag[]lu? 2. Biex nag[mlu din l-g[a]la rridu

nkunu sin/ieri mag[na nfusna u nag[rfu tassew jekk na//ettawx li ng[ixu fid-dlam jew fid-dawl tul [ajjitna kollha. . Kemm se ndumu biex inwie;bu lill-Mulej? G[andna l-kura;; li wrew l-appostli? Kapa/i nie[du rriskji tal-fidi tag[na ma’ Kristu? . Kemm tassew bl-g[emil tag[na qeg[din inkunu appostli tad-dawl? 3

Id-Djalogu

Mulej :esù, g[inni ng[idlek IVA, biex inkun mieg[ek [abbar tas-saltna.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

{sibijiet

Henry Ward Beecher Sfond Storiku

Dun Pawl Camilleri Opinjonista pauca43@gmail.com

Henry (24.06.1813 – 08.03.1887) kien pastor protestant, riformatur so/jali u attivist favur it-tne[[ija tal-iskjavitù mill-Amerika. Kien it-tmien wie[ed minn 13 a[wa, [afna minnhom mag[rufin sew fl-Istorja tal-Amerika. Il-missier kien predikatur protestant u, flimkien ma’ martu, rabba familja e]emplari. Kienu jitolbu flimkien fil-bidu tal-jum u fi tmiemu, u jkantaw innijiet, u jippreparaw il-qari li kienu se jisimg[u fil-knisja. Kienu wkoll jattendu xi grupp ta’ talb u ta[ditiet reli;ju]i, apparti s-servizzi kollha fil-knisja, naturalment. Henry iggradwa fl-1834 u fl-1837. Sar pastor proprju fl-1837. Il-fama tieg[u ta’ konferenzier g[amlitu editur ta’ diversi rivisti reli;ju]i. Aneddotu. Darba minnhom, meta wasal il-knisja, fil-posta sab ittra indirizzata lilu. F’din l-ittra kien hemm kelma wa[da: “Iblah!”. Meta kien qed jag[mel il-prietka, Henry semma din l-ittra, u ta reazzjoni tieg[u wkoll. U qal hekk: “ir/evejt diversi ittri li min kitibhom ikun nesa jni]]el ismu. Din l-ittra li r/evejt illum kienet l-unika wa[da fejn min kitibha, ni]]el ismu biss.”

Kummenti

• Tifhem il-kruha tal-anonimat? Sakemm dak li jsir b’mod anonimu jkollu messa;; po]ittiv, forsi wie[ed mhux ta’ min jeskludi g[al kollox. Imma meta jkun insolenti, iwe;;a’, jg[ajjar, ikisser, hu g[al kollox kundannabbli, u g[andu ji;i evitat. Na[seb kul[add sema’ xi storja li fiha ra kemm jag[mlu [sara ittra jew telefonata anonima, jew xi forma o[ra ta’ messa;;. Niftakar ka] fejn g[arus, dakinhar filg[odu tal-jum li fih kellu ji]]ewwe;, ir/ieva ittra anonima tg[idlu li l-g[arusa qed taqlibhielu. Ma nafx tifhmux l-implikazzjonijiet u l-kumplikazzjonijiet li [olqot. Jekk mhux [a;a o[ra g[ax ma jistg[ux ikunu verifikati l-;enwinità tag[ha u liskopijiet warajha. Nies serji ma jinqdewx bl-anonimat biex iwasslu messa;; negattiv. • Temmen fl-e]empju tal-;enituri? Probabbli temmen li iktar i[allu effett l-e]empji []iena, milli l-e]empji tajbin. Iktar u iktar meta minn familji tajbin jo[or;u anki wlied

}iffa [elwa li tfarr;ek!

Patri Mario Attard OFM Cap Opinjonista

Il-fara; li kien ;ej f’qalbi kien tassew kbir! Ma kienx fara; ta’ din id-dinja! Le! Kien il-fara; tas-Sema

l-kunvent tag[na l-Kapu//ini f’G[awdex baqa’ dak li dejjem kien: kunvent. Il-qtug[ tieg[u middinja tal-istorbju u l-;enn baqa’ jag[mlu uniku! I]da l-ispe/jalità tieg[u mhijiex fil-bini qadim ta’ ]mien il-kavallieri. Lanqas fil-kitbiet sbie[ Latini li hemm fir-refittorju jew fuq il-bibien tal-kmamar talpatrijiet u n-novizzi. L-ispe/jalità tieg[u tinstab fil-kamra tal-Fra qaddis u umli. Il-kamra ta’ Fra Baskal! Niftakar li f’wa[da mi]-]jarat tieg[i f’dan il-post millisba[ fettilli nin]el nie[u naqra kafè fil-kannova li g[andna isfel, kwa]i fa//ata tal-bir li qieg[ed e]att filqalba tal-kjostru. It-temp ta’ barra [ajjarni no[ro; ftit filkjostru bil-g[an li ngawdi d-dawl tax-xemx fietla. Kienu g[all-[abta tal-[amsa u nofs ta filg[axija. Sewwasew g[axar minuti qabel it-tokki tal-qniepen talknejjes tar-Rabat li g[alenija u f’kor wie[ed, [abbruli fer[ana li kienet waslet l-Ave Maria! Il-;abra tal-kjostru flimkien mal-frisk im[olli wara xebg[a xita li kienet ni]let fil-jum ta’ qabel kaxkritni [elu [elu lejn wie[ed mi]-]ew; si;;ijiet [elwin li saru dan l-a[[ar fil-kunvent. Sibt dak xellugi li qieg[ed biswit si;ra larin; li ta[tha hemm din ilkitba: “Is-si;ra ta’ Fra Baskal”, u ntfajt hemm g[all-kwiet. Intfajt hemm bilqieg[da biex nin;abar fiha nnifsi. U qg[adt iva apposta komdu kemm jista’ ikun. G[ax f’dari kif tridni noqg[od x’kull wa[da! {arist lejn is-si;ra mimlija sa ru[ ommha bil-larin;. Intba[t li [afna minnu kien lest. I[ajrek biex taqg[tu u dduqu! Fis-skiet tal-kjostru mo[[i ;era mill-ewwel g[all-kamra tal-Fra. Il-kamra li, ng[addi fi x[in ng[addi minn quddiemha, dejjem in[oss ilbalzmu tal-pre]enza ta’ Alla ja[ji lil qalbi! X’pa/i kbira tnissilli f’qalbi din l-imbierka kamra! U sewwa g[edt ‘imbierka’ g[aliex mhijiex mis[uta millg[ira jew l-g[atx g[all-[akma imma mill-umiltà u l-[niena ta’ Alla! L-aktar g[all-midneb u l-batut! U f’dik il-kamra l-Ispirtu s-Santu g[amel xog[lu! {eqq g[ax min kien joqg[od fiha tah x’jag[mel u mhux [allieh rieqed! Jew

im[awdin. Imma trid tqis li l-familja mhix l-unika realtà li jkollha effett fuq l-ulied: hemm il-[bieb, l-internet, id-divertiment u l-bqija. }gur li l-e]empji tajbin, jekk ma jing[atawx, ma j[allux effett. Jekk jing[ataw, forsi immedjatament ma j[allux effett, meta u kif trid e]att. Imma f’xi [in i[allu effett. Kieku nemmnu ferm i]jed fuq il-qawwa ta’ e]empji po]ittivi, ]gur li jag[mlu i]jed effett. Pere]empju taqtax qalbek li wliedek ma jridux jitolbu i]jed mieg[ek filfamilja. Int ibqa’ itlob. Xi darba l-lezzjoni je[duha. Forsi tarahom mill-:enna. • Skont int, min hu iblah? Fuq din jista’ jkun hawn diver;enzi kbar ta’ opinjoni. Pere]empju jista’ jkun hawn min jikkonsidra iblah lil min ju]a l-kontroll f’[ajtu: jarah miskin, u qed jitlef [afna mill-[ajja. Probabbli mbag[ad li min jikkontrolla lilu nnifsu jikkonsidra iblah lil min ma jikkontrollax. U l-bqija. Per e]empju :esù kkonsidra boloh, mill-inqas f’]ew; ka]i. L-ewwel lil dak l-g[ani li ried jibqa’ jistag[na materjalment bla ma jistag[na quddiem Alla. It-tieni lil dawk il-5 xebbiet ta’ mezzi u mi]uri, li ;arrew mag[hom il-fanali, bla ma [adu ]ejt bi]]ejjed g[alihom. L-Antik Testment issejja[ iblah lil dak li jg[id f’qalbu li m’hemmx Alla Int lil min tikkonsidra iblah? Int iblah jew g[aqli?

Tbissima

John da[al novizz fil-Monasteru tas-Silenzju. Ma setax jitkellem qabel ma jg[idlu s-Superjur. Wara sena s-Superjur qallu: “Tista’ tg[id ]ew; kelmiet”. “Sodda iebsa”, wie;eb John. “Naraw kif nirran;aw”, qallu s-Superjur. Wara sena o[ra, is-Superjur tah permess jg[id ]ew; kelmiet o[ra. “Ikel kiesa[”, wie;eb John. Weg[du li jirran;awlu. Wara tliet snin re;a’ qala’ l-permess g[al ]ew; kelmiet o[ra. “Se nitlaq”, qallu John. “Na[seb a[jar”, qallu s-Superjur, “g[ax kemm ilek hawn, [lief tgerger m’g[amiltx”. Int kemm tgerger g[alxejn?

{sieb Finali. “L-ilsien hu l-aqwa sikkina, g[ax jista’ joqtol... bla ma jxerred demm”. Ilsienek tu]ah g[all-;id? Jew biex twe;;a’?

ag[ar, bi kliemu u g[emilu niktu bil-bosta! Kif kont bilqieg[da fuq is-si;;u tal-kjostru, ir-ri[a ta’ ward li ;iet fuqi, imkebba kif kienet f’]iffa mill-aktar [elwa, sammritni mal-art. B’g[a;eb kbir tieg[i qabi]li ddmug[! Tg[id g[aliex? Mhux ovvja li l-fara; li kien ;ej f’qalbi kien tassew kbir! Ma kienx fara; ta’ din id-dinja! Le! Kien il-fara; tas-Sema. Biex inkun e]att dan il-fara; kien hu! Fra Baskal! Il-Fra li kien isum bl-addo//. Mhux biex jirqaq imma biex ipatti g[al [tijietu u g[all-[tijiet tieg[i u tieg[ek. La[am u [elu fommu qatt ma daq. Il-[ob] li kien jiekol kien jag[]lu apposta mill-ag[ar. It-talb g[alih kien kollox! Kien iqum mat-tlieta jew erba’ darbiet f’lejl biex jinvista lil :esù Sagramentat. U diskorsu kien ifejqek! Ma kienx i[obb izekzek fuq dak u fuq l-ie[or. Jew ag[ar, jitkixxef [a jkollu fuqiex itiha! Is-su;;ett ta’ kliemu kienet il;enna! Hi biss kienet kliemu, [sibijietu u g[emilu! U xi [lewwa ta’ fara; kellu fi lsienu! Aqtg[u x’qalilhom lil [utu mbikkija wara li mietet ommu: “La tibku xejn, anzi ejjew ng[idu TE DEUM flimkien lil Alla b[ala radd il-[ajr”. Kien jaf li marret il-;enna! U lill-foqra kemm kien i[obbhom! Kien jissallab biex jaqdihom mill-koxxa! Im[abbtu ta’ omm ma kinetx taf b’limiti. Lil [utu l-patrijiet morda kien i]urhom sa[ansitra billejl! Basta jara kif jista’ jaqdihom a[jar f’ru[hom u f’;isimhom! Il-Fra kien g[aqli! Qatt ma kien ja[li ]mien fi [wejje; li m’g[andhom l-ebda siwi g[as-salvazzjoni tieg[u u talo[rajn! G[aliex fis-skiet tal-;abra ta’ [ajtu l-Fra nteba[ li lilu kollox ing[atalu bi grazzja! Tg[id g[alhekk kien jistqarr li kien midneb mill-ag[ar?! Tg[id g[alhekk baqa’ j]omm tul [ajtu l-inno/enza tal-mag[mudija g[aliex baqa’ jit[abat [a jibqa’ safi fi [sibijietu, kliemu u g[emilu? Xi grazzja tkun taf bniedem hekk! Jekk int im;arrab g[ax ma tibg[atlux message lil Fra Baskal? Itolbu! Dak ]iffa [elwa li tfarr;ek!

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Kur]itajiet

Twieled tifel u jrid jirba[ il-konkors Miss World

Mudella Kanadi]a qed tittama li tirba[ it-titlu ta’ Miss World avolja twieldet tifel. Amelia Maltepe, ta’ 23 sena, twieldet f’familja Musulmana stretta f’Bangladesh. L-istudenta fin-negozju b[alissa qed tg[ix mal-g[arus tag[ha Charles Dubuc, ta’ 27 sena. Isimha proprju, kif twieldet, kien Adesh. Maltepe qalet li l-akbar xewqa ta’ [ajjitha hi li tirba[ il-konkors Miss World. Hi qalet li meta kienet tikber dejjem [asset li kienet tifla maqbuda f’;isem ta’ tifel. Qatt ma kellha dubju li xi darba ssir tifla. L-opportunità ;ietha meta marret tistudja lKanada f’Toronto u sabet li setg[et tbiddel is-sess tag[ha. “Kien l-ewwel darba li sirt naf li wie[ed seta’ jibdel is-sess tieg[u,” qalet. Wara li g[amlet kors fejn bidlet kif ja[dem ;isimha permezz tal-ormoni g[amlet operazzjoni ta’ £6,000 fuq sidirha u o[ra ta’ £2,000 biex ne[[iet ix-xag[ar ]ejjed bil-

Amelia Maltepe, il-mudella, u Amelia Maltepe, it-tifel Adesh

laser. Wara qabdet il-linja talimmudellar fejn irnexxiet biss[i[. Din is-sena be[siebha tibda

tie[u sehem f’konkorsi tassbu[ija bit-tama li dawn ikunu lewwel passi li jwassluha biex tirba[ it-titlu li tant to[lom bih.

Aktar minn 100,000 farfett il-lejl jaqg[u mejta bis-s[ana

Aktar minn 100,000 farfett il-lejl waqg[u mejta waqt mew;a ta’ s[ana kbira li [akmet lill-Awstralja f’dawn la[[ar ;img[at. Il-friefet il-lejl ma waqg[ux f’post wie[ed imma kienu mifruxa fuq diversi bliet, l-aktar f’dawk ta’ Queensland. Michael Beatty, kelliem g[al organizzazzjoni li tie[u [sieb il-kura tal-anni-

mali, qal li s-s[ana g[amlet tag[ha. Hu qal li hemm eluf o[ra ta’ friefet li waqg[u fuq is-si;ar u li l-insetti g[amlu festa bihom. L-awtoritajiet av]aw lir-residenti biex ma jmissuhomx. Madankollu kien hemm mill-inqas 16-il ru[ li ttie[du lisptar min[abba infezzjonijiet kaw]ata mill-friefet il-lejl.

L-ittra li Sophie fejn talbet li jo[olqulha dragun

Xjenzati dispja/uti g[ax ma [olqux dragun g[al tifla

Xjenzati fl-Awstralja sku]aw ru[hom ma’ tifla ta’ seba’ snin g[ax ma rnexxilhomx jo[olqulha dragun biex setg[et trabbih b[alma tag[mel kieku kien xi kelb jew qattus. Sophie Lester, minn Queensland, kitbet lill-A;enzija Nazzjonali taxXjenza Awstraljana, fejn talbithom jo[loqulha dragun. Fl-ittra tag[ha kitbet hekk: “Hello xjenzati sbie[! Tistg[u to[olquli dragun g[alija? Nie[u [afna pja/ir jekk tag[mluhuli imma jekk ma tistg[ux ma jkun ;ara xejn. “Jekk tkun tifla nsemmiha Toothless u jekk ikun tifel nag[tih l-isem ta’ Stuart. Lid-dragun inkun nista’ n]ommu fil-bit[a fejn g[andna [afna [axix a[dar u fejn hemm [afna spazju. Nibda nag[tih

[ut frisk u nag[millu kullar. “Jekk iwe;;a’ ninfaxxah. Inkun nista’ noqg[od nilg[ab mieg[u fi tmiem il-;img[a meta ma jkollix skola.” L-istaff tal-Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation irrispondewha millewwel. Fuq is-sit tag[hom tal-internet kitbu li ilhom jipprattikaw ixxjenza mill-1926 u huma kburin b’dak kollu li rnexxielhom jag[mlu. Imma ma rnexxilhomx jag[mlu xi [a;a. Ma g[amlux draguni. “Jiddispja/ina ta’ dan, Sophie, g[ax matul dawn l-a[[ar 87 sena ma [loqniex xi dragun jew il-bajd tieg[u.” Biex ipattulha, ix-xjenzati se jibag[tu lit-tifla stampa 3D ta’ dragun fuq materjal apposta.

Pizza mhux tas-soltu> bis-serp

Pizza bit-topping tas-serp

Il-pizzerija Evan’s Neighborhood Pizza fi Florida qed toffri pizza lill-klijenti li fil-wi// tag[ha jkun hemm bi//iet ta’ serp frisk. Skont l-istazzjon tar-radju WPXI, il-pizza bl-isem ta’ Everglades fiha kull tip ta’ annimal li ssib fl-Istat: ]rin;, alligator u anki kabo//a li tikber fil-[ama. Evan Daniell, is-sid tal-pizzerija, qal li t-topping mhux tas-soltu mar tajjeb aktar milli qatt stennew. “Qed inbig[u bl-addo// din il-pizza.”

qal. “Kul[add jitlobhielna. Dak li ji;ri meta tkun kreattiv.” Pizza ta’ 36cm qed tinbieg[ $45. Ilprezz hu daqshekk g[ax il-la[am tasserp li jintu]a, dak tal-pitun, jiswa $66 kull libbra. Skont l-istazzjon tar-radju Daniell ried ukoll jag[mel pizza li jkun fiha annimali li jmutu mtajra minn karozzi fit-triq. Imma, kif qal Daniell, dan ma setax jag[mlu g[ax ma sabx min seta’ jissupplixxih bl-annimali li xtaq.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Passatemp

Mimdudin> 1. Storbju bl-g[ajjat (6) 3. ?ans, sogru, abbu] (6) 7. }ammejt lil min kien miexi (7) 8. It-tifel t’o[t ommi (5) 9. Spirtu li jista’ jidhirlek? (5) 10. Ra kemm ji;i l-g[add bejn wie[ed u ie[or (9) 11. Arma tad-difi]a li hi itwal mis-sejf (5) 13. Jag[milha l-Isqof lit-tfal ta’ seba’ snin (6) 15. Xitla li tarmi ri[a tinten fi/-/ek/ik u ta[bit? (6) 17. :agaga li ;eneralment tkun bajda (5) 21. Prin/pijiet tal-Knisja Kattolika (9) 23. Xewqa li titnissel minn [jara? (5) 24. :enerazzjoni minn xi lsien differenti? (5) 25. G[ajn ta’ ilma ji]fen (7) 26. {wejje; g[all-qadd tal-koki (6) 27. Im]ewwaq u mag[mul differenti (6)

Weqfin> 1. Jg[addi minn passatur biex jippurifika (6) 2. Xe[et u /aqlaq (5) 3. Lem[itek (5) 4. Patri li jg[ix mal-familja fil-[ajja lajka (7) 5. Avukat jag[tik wie[ed tajjeb (5) 6. Kristjani (6) 7. Lesta u [ejja t-triq g[al [addie[or (5) 12. :miel ta’ kulur … (3) 14. Issa g[addew [afna snin, u ]gur li mhux illum (3) 15. Umiljaw u rridu/ew fl-istess [in? (6) 16. {are; minn ;uf ommu (7) 18. Iktar milli hemm b]onn (5) 19. Issir wara kull funeral (5) 20. Ta xebg[a (6) 22. Sakkar int (5) 23. {e;;a, [erqa (5)

Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret il-{add li g[adda Mimdudin> 1. Sensal; 3. Mitmum; 7. Intba[t; 8. Warda; 9. T[okk; 10. Karta xuga; 11. }ifna; 13. Stalla; 15. Mi]ata; 17. Rikba; 21. Kannestru; 23. Fa[xi; 24. Kanal; 25. Spina/i; 26. E]ista; 27. Okkupa. Weqfin> 1. Spirtu; 2. Antik; 3. Matur; 4. Tawwalt; 5. Barka; 6. Patata; 7. Idoli; 12. Fra; 14. Ajk; 15. Makakk; 16. Tmellis; 18. Ba[ri; 19. Ku;in; 20. Mistra; 22. Tosca; 23. Fjask.

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

6 8

IRBA{… voucher ta’ 15-il ewro li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tat-telefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Ir-rebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[a tat-Tisliba tal-{add 12 ta’ Jannar 2014 hi: Carmen Apap, 201, Marina Street, Pietà.

Kemm jiswew^

U]a t-totali li hawn f’kull parti u ara ssibx kemm jiswa hot dog, ;elat, candy floss u lollipop?

Soluzzjonijiet L-o;;etti mo[bija

Erbg[a mis-sitt o;;etti li jidhru hawn fuq jinsabu mo[bija xi mkien f’din ix-xena ffurmata minn tnejn u erbg[in kwadrett. Indika fejn huma bl-g[ajnuna tal-ittri u n-numri li hawn fil-;nub.

A5 – it-tielet o;;ett D5 – it-tieni o;;ett

Sib l-o;;etti mo[bija

a = 7; b = 4

}ew; silwetti €

Ara jirnexxilekx tidentifika liema huma ]-]ew; vetturi li g[andhom is-silwett tag[hom hawn fuq?

Kemm jiswew^ Hot dog: € 2.00 :elat: € 2.50 Candy floss 1.50 Lollipop: € 1.00

}ew; silwetti

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Televi]joni # Radju

NET TELEVISION

................................................................................................................................................................................ L-istorja ta’ Aryton Senna

Illum 07:00 08:30 11:30 12:00 13:30 14:00 14:05 14:30 16:30 18:00 18:05 18 :40 19:30 20:15 20:30 21:30 21:35 23:15

Dokumentarju fuq NET Television Twieled il-Bra]il b’differenza wa[da, dik li twieled f’familja sinjura. Kiber u sar sewwieq tal-karozzi sportivi u f’temp ta’ 10 snin tellaq 161 darba fil-kompetizzjoni mag[rufa b[ala Grand Prix. {a sehem f’64 Pole Position li minnhom reba[ 41. Dawk li jafu lil Aryton Senna jiddiskrivuh b[ala persuna kari]matika, dejjem iffukat fuq xog[lu i]da fuq kollox persuna u xufier straordinarju. Bir-ra;un li Aryton matul i]-]mien sar l-idoli ta’ miljuni kbar ta’ persuni li g[andhom g[al qalbhom iddelizzju tal-Formula Wie[ed u li wie[ed minn dawn l-ammira-

TVM ........................ 07.00 07.30 08:00 08:30 09:00 09:30 10:00 10:30 12:00 12:10 15:30 16:00 16:05 17:10 17:30 18:00 18:10 18:40 19:15 20:00 20:45 23:15 23:20

L-G[odwa t-Tajba Extraordinary Animals Pellikola Dot EU G[awdex Illum Tuffi[at Migduma Meander Malta u lil hinn minnha A[barijiet {add G[alik Gadgets A[barijiet The Wedding Battle Malta u lil hinn minnha L-Irkant A[barijiet Madwarna Venere Mixage A[barijiet American Idol A[barijiet Malta u Lil Hinn Minnha (r).

turi mhu [add [lief Lewis Hamilton. Sas-sena 1977, ta’ età ]g[ira kien reba[ il-kampjonat talAfrika ta’ Isfel mag[ruf b[ala Cart Championship fejn imbag[ad fis-sena 1981 mar lIngilterra flimkien ma’ martu Lilly-Ann u hemm beda jsuq u jtellaq il-karozzi fil-kontinent Ewropew fosthom f’kompetizzjonijiet importanti b[al dawk tal-World Carting Championship fejn f’diversi okka]jonijiet ;ie t-tieni post kemm fis-sena 1979 u fl-1980. Aktar dwar dan ix-xufier le;;endarju u straordinarju llejla fuq Net Television. Titilfuhx!

TVM ..........2.............. 08:30 09:00 09:45 10:30 11:00 11:30 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 18:00 18:30 19:00 19:30 20:00 20:30 20:40 21:00 23:00

Extraordinary Animals Quddiesa Kurrenti Madwarna Mixage Meander The Wedding Battle Animal Diaries Luxdesign Bijografiji Sliema vs Hibs Tuffi[at Migduma G[awdex Illum Dot EU MEA Extraordinary Animals A[barijiet g[al Dawk Neqsin mis-Smig[ Madwarna Kontrattakk A[barijiet bl-Ingli].

Aryton Senna

ONE ........................ 08:30 10:00 11:20 12:30 12:40 13:45 14:00 15:35 16:15 17:00 17:30 17:40 18:45 19:30 20:30 21:30 22:30 23:10 23:30

Breakfast News Aroma Kitchen (r) Triq Wa[da ONE News Dak li Jg[odd (r) Love Birds Pink Panter (r) Saturday Xpress Telebejg[ L-Argument ONE News L-Argument PL- Attivita’ Politika ONE News It-Tfal Maskra (r) On D Road Snajja’ Maltin ONE News.

Bracaletti Rossi – Raiuno, 21>30

RAIUNO ........................

08:00 08:18 10:00

10:30 10:55 11:50 12:00 12:10 12:20 13:30 14:00 16:28 16:35 18:50 20:00 20:35 20:40 21:30 23:29 23:30 00:35

Arco di Trionfo, 08>05

CANALE ................5........ 07:55 07:59 08:46 08:50 10:10

11:25 12:00 13:00 13:40 14:00 18:50 20:00 20:40 21:10 23:30 01:20 01:40

Traffico TG5#Meteo.It TGCom24 Le Frontiere dello Spirito Il Tredicesimo Apostolo – La Rivelazione Le Storie di Melaverde Melaverde TG5# Meteo.It L’Arca di Noe’ Domenica Live Avanti un Altro! TG5# Meteo.It Paperissima Sprint Il Segreto Matrix TG5 Rassegna

il-{add NET NEWS Telebejg[ Nis;a Maltija Accordo (r) Premier (r) NET NEWS Premier Mitqlu Deheb (r) Iswed fuq l-Abjad (r) NET NEWS Flusek (r) Wheelspin (r) NET NEWS G[alik fl-Ewropa Dokumentarju – Ayrton Senna NET NEWS Replay NET NEWS

RETE ..........4 .............. 07:10

07:40 08:20 09:20 09:25 10:00 10:50 11:30 12:00 13:00 13:50 13:55 14:45 17:00 18:55 19:35 20:30 21:15 23:15 23:20 02:00

Televendita Media Shopping Super Partes Mondo Sommerso Itunes Festival Le storie di Viaggio a... Santa Messa Pianeta Mare TG4# Meteo.It Pianeta Mare Magnifica Italia 3 Itunes Festival Donnaventura Il Ladro Terapia Pallottole TG4# Meteo.It Il Segreto Tempesta d’amore Miami Supercops Cinefestival Defiance – Giorni del Coraggio TG4 Night News.

TG 1 (fid-9:00 u fid-09:30) UnoMattina in Famiglia OB – All’ estero quanto basta Santa Fe A sua immagine Santa Messa A sua immagine Recita dell’Angelus A sua immagine Linea Verde Telegiornale L’Arena Che tempo fa# TG 1 Domenica in L’Eredita’ Telegiornale TG Sport Affari Tuoi Braccialetti Rossi TG 1 – 60 Secondi Speciale TG 1 TG 1 Notte.

RAIDUE ........................

RAITRE ........................

08:30

08:05 09:55 10:45 11:10

07:00 09:05 10:30 11:30 13:00 13:45 15:40 17:05 17:10 18:10 19:35 20:30 21:00 21:45 22:40 01:00

Un Principe in giacco e cravatta Voyager Factory Inside the World Il Nostro Amico Charly Cronache animali Mezzogiorno In Famiglia TG 2 Giorno# Motori# Meteo Quelli che Aspettano Quelli che il Calcio TG 2 L.I.S#Meteo 2 Stadio Sport 90 minuto Squadra Speciale Cobra 11 TG 2 NCIS Hawaii Five – 0 La Domenica Sportiva TG 2

07:10

12:55 13:45 14:00 14:30 15:05 18:55

22:40 23:30 23:45

La Grande Vallata di un Selvaggio Film Arco di Trionfo New York New York TeleCamere TGR Estovest#Regione Europa#TG3 Fuori Linea# TG3 Persone# Mediterraneo E’ uno di quei giorni he... Timbuctu: i viaggi di Davide TG Regione# Regione Meteo# TG 3 In 1#2 ora# TG 3 Kilimangiaro Meteo 3# Meteo# Che tempo fa Report TG 3 TeleCamere

ITALIA .............1........... 07:00 07:35 07:49 08:30 10:30 12:25 13:00 14:00 15:50 18:30 19:00 19:15 21:30 00:35 01:30

Super Partes My Dad Says Padre in Affitto L’Apprendista Mago Il Maggiiore Payne Studio Aperto# Meteo.It Sport Mediaset XXL Ember – Il Mistero della Citta’ di Luce Magiche Leggende Studio Aperto # Meteo.It Cosi’ Fan Tutte 2 Ritorno al Futuro Lucignolo Revolution NFL Football

Ember> Il Mistero della Citta’ di Luce, 14>00

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Televi]joni # Radju

X’tista’ tara llum...

Redino Apap

Dan it-tmiem il-;img[a jista’ jkun wie[ed de/i]iv g[al numru ta’ timijiet fil-kompetizzjoni talfutbol kategorija Premier, dan g[aliex se nsiru nafu min se jilg[ab mal-ewwel sitta jew inkella fir-relegazzjoni fit-tieni parti tal-BOV Premier League. L-aqwa log[ba ta’ din il;img[a tkun dik bejn Naxxar Lions kontra Balzan. Filwaqt li min-na[a l-o[ra se jkun hemm attenzjoni kbira fil-log[ba talHibs kontra Furjana. Hibs b[alissa g[addejjin minn fa]i diffi/li [afna wara li tilfu tliet log[biet mill-a[[ar erbg[a li lag[bu u li wkoll ;ew maqlug[a

... u matul il-;img[a

..............................................................................................................................

mil-kompetizzjoni U*BET FA Trophy. Il-programm Replay illum se jag[ti [arsa lejn l-a[jar [ames plejers ]g[a]ag[ li qeg[din jilag[bu fil-kampjonat Premier, filmat mi;bur minn Sarah Agius. Fil-programm Replay illum se jkun hemm Hugh Caruana u Konrad Sultana, filwaqt li mistiedna o[ra se jkunu l-President ta’ {al Qormi Redino Apap, ilPresident Onorarju ta’ Balzan Anton Tagliaferro u l-mentor tarRabat Ajax Stephen D’Amato. Apparti l-pre]entatur Chris Micallef u Sarah Agius it-tim ta’ Replay jikkonsisti minn Roderick Vella, Jacob Micallef, Kris Scicluna, Matthew Mamo, George Cassar, Elena Muscat, Steward Said, Beverly Abela u Stephen Chircop.

Illum fuq Radio 101

..............................................

Joe Chetcuti

Premier – NET Television, l-Erbg[a fit-20>30 Fuq is-sufan ta’ Premier din il-;img[a se jkun hemm Helen Micallef, kantanta popolari ma’ [afna Maltin u G[awdxin. Waqt l-intervista ta’ Helen flimkien ma’ Hermann u Frida ]gur li se jo[or;u diversi fatti interessanti u esperjenzi mill-isba[. I]da fuq kollox ilkoll se jkollna diversi okka]jonijiet tul il-programm li nisimg[u l-vu/i mill-isba[ ta’ Helen Micallef.

06:00 07:55 08:00 08:30 09:30 11:00 11:55 12:00 12:30 15:00 15:05 16:00 16:05 17:00 17:55 18:00 18:30 20:30 22:30 23:30 01:00

Fidi u {ajja - Noel Bartolo Avvi]i tal-Mejtin u l-An;elus Bulettin tal-A[barijiet Marci u Bandalori - Joe Chetcuti Focus 101 # Anali]i tal-:urnali Djalogu # Intervista Avvi]i tal-Mejtin u l-An;elus Buletin s[i[ tal-A[barijiet Skort 1 - Joe Vella A[barijiet fil-Qosor Skort (ikompli) - Sergio Carbonaro A[barijiet fil-Qosor Skort (ikompli) A[barijiet fil-Qosor Avvi]i tal-Mejtin Bulettin tal-A[barijiet Slow Down - Mark Garrett Allegro Andante - Joe Fenech Djalogu # Intervista (r) Italomix (r) Music from Server

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Klassifikati

PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{

G{ALL-BEJG{ JEW KIRI

I]-}ejtun

Il-{amrun

TERRACED house fi/-/entru bi tlett ikmamar tas-sodda, wa[da bl-ensuite, bejt tieg[u u gallarija. ?emplu 21660602, 99499153 jew 77660602.

GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’, bilbit[a, dawl, ilma u toilet. Bilpermess Class B. ?emplu 77200983.

{a]-}ebbu;

G{ALL-KIRI

APPARTAMENT semi-finished 150 metru kwadru fi blokka ta’ tnejn, 3 kmamar tas-sodda, bejt u washroom. ?emplu 79050494

Bu;ibba

MAISONETTE isfel b’]ew;t ikmamar tas-sodda, mimli b’g[amara ;dida. €350 fixxahar. ?emplu 99234572.

{a] - }ebbu; ’ il barra minn Triq l - Imdina

GARAXX basement 40 pied x 50 pied , jista ’ jintu]a g[al gym , store , uffi//ju e// . ?emplu 792 11 659 .

{a] - }ebbu; ’ il barra minn Triq l - Imdina

GARAXX Industrijali ;o bit[a , tajjeb g[all - ispray . Twil 50 pied x 1 3 - il pied wisg[a . ?emplu 99277073 .

AVVI}I

Massa;;i

TRID tnaqqas mill-u;ig[ jew

l-istress ta’ kuljum. ?emplu g[al massa;;i rilassanti totali min terapista mara fuq 77865583. T[ossok a[jar ]gur.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Klassifikati Nixtri

RAM isfar u a[mar, stainless steel, cable wire, batteries, bibien u twieqi tal-aluminju jew tal-[adid g[all-iscrap u kull tip ta’ statwi, fajjenza u affarijiet antiki. ?emplu 21430185 jew 99469467.

Ni]barazzaw – trasport – kull xog[ol

ALL CLEARANCE TRANSPORT innaddfu djar, fabbriki e// minn kull tip ta’ skart anke materjal tal-kostruzzjoni. Innaddfu ;onna. Nag[mlu

qlug[ ta’ madum tal-art u talkmamar tal-banju. Tindif u tiswijiet ta’ bjar, tik[il u tibjid, gypsum, xog[ol ta’ alterazzjonijiet fuq l-antik, bdil ta’ soqfa, e//. Servizzi bil-highup. Xog[ol b’esperjenza kbira. ?emplu 79081719 jew 21433352. www.allclearancemalta.com

Tiswijiet fil-pront u fil-post

TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour.

Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.

Tiswijiet

TA’ magni tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront. ?emplu 99422268 jew 21416705. G{ALL-BEJG{

G[amara antika

TINKLUDI twaletta bil-mera, lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// tal-ir[am u gwardarobba kbira. Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.

Pioneer PL J2500

PL990 komplut. Cabinet stil antic u numru ta’ diski antiki. ?emplu 21331694.

Sodda Sufan

TAS-suede, 60” wiesg[a blistorage. Prezz €400 jew leqreb offerta. ?emplu 99808356.

Toilet seats

NAG{MEL xog[ol ta’ toilet seats ;odda li jkunu maqsumin jew li ma ssibux tixtru b[alhom, ta’ kull tip bil-kuluri li jaqblu u kif tixtiquhom intom, g[all-kamra tal-banju kompluti bil-fittings. G[al aktar informazzjoni /emplu 21675053 jew 79675053.

Tombla sheets

B’numri kbar u kuluri differenti. Kalendarji kbar tat2014, 29/m x 42/m. Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI ( Bonnici Printing Press) – 3 Triq Melita, il-Belt Valletta. Kif issibuna – min-na[a tal-Barrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tattie;, invoices, posters u brochures bil-kulur etc u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700 jew ibag[tu email fuq pbonnici@bonniciprintingpress.com.

SERVIZZI TA’ CUSTOMER CARE MILL-KUMITATI SEZZJONALI

IL-MARSA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. IL-MELLIE{A. Kull nhar ta’ {amis bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al appuntament /emplu 79990757. {AL TARXIEN. Kull nhar ta’ Tnejn u :img[a bejn il-5 p.m. u t-8 p.m. flUffi//ju PN. G[al appuntament /emplu 77771529, 79704491 jew 99262634. AVVI}I SO?JALI

{AL LUQA. Il-Kumitat Sezzjonali

se jorganizza Coffee Morning nhar il{amis, 30 ta’ Jannar fil-Ka]in talPartit fid-9am. Biljetti ming[and ilmembri tal-Kumitat Sezzjonali jew /emplu 79069228 jew 79056068.

G{AWDEX. Il-Kumitat tal-Partit f’G[awdex se jorganizza Coffee Morning nhar il-:img[a, 31 ta’ Jannar fil-Crystal Palace, f’Marsalforn. Trasport provdut b[as-soltu fit-8.30am. Prezz 3 ewro. ROBERT ARRIGO. Il-{bieb ta’

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Avvi]i PN

Robert Arrigo se jorganizzaw Coffee Morning f’Villa Arrigo, in-Naxxar nhar it-Tlieta, 4 ta’ Frar. Trasport fid9am. Prezz 4 ewro. G[all-booking /emplu 23285000.

CLYDE PULI. Il-{bieb ta’ Clyde Puli se jorganizzaw Coffee Morning nhar it-Tlieta, 4 ta’ Frar. Trasport provdut mill-postijiet tas-soltu. Biljetti ming[and il-helpers jew /empel 21 490643. Prezz 6 ewro. THERESE COMODINI CACHIA.

Il-{bieb ta’ Therese Comodini Cachia se jorganizzaw Coffee Morning nhar il-Erbg[a, 12 ta’ Frar fil-lukanda Waterfront, il-G]ira fid-9.30am. Trasport jitlaq fit-8.30pm. Prezz 7 ewro. G[all-biljetti /emplu 79425907.

ROBERT ARRIGO. Il-{bieb ta’ Robert Arrigo se jorganizzaw ikla ?iniz fil-Jade Gardens Restaurant, f’San :iljan nhar il-:img[a, 21 ta’ Frar. Prezz 17-il ewro. G[all-booking /emplu 23285000. ROBERT CUTAJAR. Il-{bieb ta’

Robert Cutajar se jorganizzaw Coffee Morning nhar it-Tlieta, 25 ta’ Frar fid9.15am fil-kumpless Splash and Fun f’Ba[ar i/-?ag[aq. Prezz 7 ewro bittrasport inklu]. It-trasport se jkun pprovdut mill-Mellie[a, Naxxr u San Pawl il-Ba[ar. Biljetti jistg[u jinkisbu billi wie[ed i/empel fuq 79262101,

ming[and il-helpers fid-distrett jew billi tibg[at e-mail fuq robertcutajar72@gmail.com.

JASON AZZOPARDI. Il-{bieb ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw Coffee Morning nhar il-{amis, 6 ta’ Marzu fil-Lukanda Waterfront, tasSliema. Prezz 6 ewro. Trasport jitlaq fid-8.45am. Biljetti ming[and ilhelpers jew /emplu 21 666736 jew 99841333. AVVI}I O{RA

L-ISLA. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Bar tal-Uffi//ju PN qed jitmexxa minn management ;did. Qed ikun miftu[ kuljum sa tard filg[axija, u s-Sibt u l-{add jifta[ fid-9 a.m. Qed ikunu servuti wkoll appetizers. IL-KALKARA. Il-Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[attmexxija tal-Bar tal-Uffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibag[tu l-offerti tag[hom lisSegretarju, Kumitat Sezzjonali PN Kalkara, Ka]in PN, Xatt tal-Kalkara, il-Kalkara. Il-Kumitat jirriserva d-dritt li jag[]el kwalunkwe offerta, anke dik l-anqas vanta;;ju]a. IL-G}IRA. Il-Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija talBar tal-Uffi//ju PN. Dawk interessati

huma mitluba jibag[tu l-offerti tag[hom indirizzati lis-Segretarju Kumitat Sezzjonali PN G]ira, Ka]in PN, Triq ir-Reb[a, il-G]ira. Il-Kumitat jirriserva d-dritt li jag[]el kwalunkwe offerta, anke dik l-anqas vanta;;ju]a.

SANTA LU?IJA. Il-Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[attmexxija tal-Bar tal-Uffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibg[atu l-offerti tag[hom flimkien mad-dettalji kollha lis-Segretarju Kumitat Sezzjonali PN Santa Lu/ija, Dawret it-Torri, Santa Lu/ija IlKumitat jirriserva d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe offerta anke l-aktar wa[da vanta;;ju]a. {AL TARXIEN. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Bar talUffi//ju PN tal-lokalità issa hu miftu[ ta[t Management ;did. Il-Bar qed jifta[ mit-Tnejn sas-Sibt mis-7 p.m. ’il quddiem, kif ukoll il-{add filg[odu. Ji;u servuti appetizers. TA’ XBIEX. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Bar tal-Uffi//ju PN tallokalità qed jitmexxa minn management ;did u b’esperjenza. B[alissa qed ikun miftu[ kuljum bejn il-5 p.m. u l10 p.m. mit-Tnejn sas-Sibt u l-{add bejn id-9 a.m. u t-3 p.m. Qed jitqassmu wkoll appetizers. Min jixtieq jorganizza xi fenkata jew ikla, jista’ j/empel 79813505.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Lokali

Ferg[a ;dida fi]-}ejtun g[al Citadel Insurance

Il-Geeks mistiedna ta’ Vodafone fit-tielet edizzjoni ta’ Geek Fridays

Vodafone tag[]el l-a[jar geek

Vodafone Malta, b’kollaborazzjoni ma’ Gadgets, re;g[et organizzat edizzjoni o[ra ta’ Geek Fridays f’Cafè Cuba, fejn numru ta’ techies kienu mistiedna jittestjaw u jikkummentaw fuq l-a[[ar gadgets li hawn fis-suq, fosthom is-Samsung S4, l-iPhone 5S, il-Vodafone Smart 4G u n-Nokia 625. “A[na ferm sodisfatti bil-portafoll ta’ smartphones u tablets i]da dejjem infittxu l-opinjoni tal-klijenti tag[na,” qal Karl Galea minn Vodafone Malta. “Geek Friday ti;bor l-opinjoni tal-klijenti tag[na li l-aktar tinteressahom itteknolo;ija mal-pjani ta’ smartphones u tablets li noffru. Ir-reazzjoni li nie[du hi ferm importanti biex in]ommu r-reputazzjoni ta’ Vodafone b[ala l-Home of the Smartphone. Din hi r-ra;uni g[alfejn bdejna Geek Fridays!” Il-Geeks kienu mistiedna g[at-tielet

edizzjoni ta’ Geek Fridays f’Cafè Cuba biex jippruvaw l-a[[ar devices fuq 4G li qed joffru l-Vodafone. Wara li u]aw l-ismartphones kollha kellhom jivvutaw g[al dak li fl-opinjoni tag[hom [asbu li kien l-aqwa. “Dan kien avveniment mill-aqwa,” qal wie[ed mil-mistiedna li attenda. “Ma hemmx avveniment ie[or b[al dan f’Malta u jien ]gur li [afna nies huma interessati dwar liema devices ikunu [er;in biex jippruvawhom. Grazzi g[al Vodafone Malta, avvenimenti b[al dawn issa huma possibbli!” G[al aktar informazzjoni fuq l-a[[ar gadgets disponibbli ming[and Vodafone, ]ur wie[ed mill-[wienet ta’ Vodafone f’Malta u G[awdex, /empel 247 minn linjia Vodafone jew 99999247 minn kwalunkwe linja o[ra jew ]ur is-sit www.vodafone.com.mt.

Citadel Insurance p.l.c. g[adha kif ]iedet in-numru tal-ferg[at tag[ha billi fet[et il-ferg[a ta]-}ejtun mal-[amsa lo[ra li g[andha madwar Malta. Illum, meta qed ng[ixu l-esperjenza ta’ informazzjoni immedjata u remota, in-negozju jsir b’mezzi dejjem aktar teknolo;i/i, u s-servizzi li jing[ataw jistg[u jintla[qu b’mezzi elettroni/i. Madankollu, waqt li s-Citadel Insurance toffri dan kollu, hi temmen li l-klijent je[tie; xi [a;a i]jed minn prodott tajjeb u li s-servizz personalizzat hu fattur mill-aktar importanti. Hu b’dan il-[sieb li s-Citadel kontinwament ittejjeb is-servizz lill-klijenti billi tis[aq dejjem i]jed mhux biss fuq il-prodott imma anki fuq il-kuntatt dirett mal-klijenti. Is-sitt ferg[a tas-Citadel tinsab f’post konvenjenti, ftit passi biss ’il bog[od mi/-/entru fejn hemm il-knisja, u g[alhekk toffri a//ess fa/li g[an-nies ta]-}ejtun u tal-in[awi tal-madwar. Min imur fil-ferg[a jista’ jistaqsi dwar kull tip ta’ assigurazzjoni – tal-karozzi, tad-

Appell minn Voices Foundation

G[al darb’o[ra madwar 200 koristi u mu]i/isti ng[aqdu flimkien filpreparamenti g[all-kun/erti ta’ Voices g[al din is-sena. L-edizzjoni ta’ din is-sena ta’ dan ilkun/ert biennali se ssir f’Ottubru li ;ej u f’issa, f’dawn it-12-il edizzjoni li g[addew, in;abru aktar minn miljun u nofs ewro bi skop filantropiku. Il-formola g[all-benefi/jarji, flimkien ma’ aktar informazzjoni, tista’ tinkiseb minn www.voices.org.mt jew bil-kitba lil: Voices Beneficiary Fund c#o Spiteri Bailey and Co., Triq Dun Karm, Birkirkara BKR 9038. L-applikazzjonijiet jintlaqg[u sat-28 ta’ Marzu 2014.

In;abru aktar minn €37,000

Is-somma ta’ €37,217.34 in;abret fil-Kampanja RTK 4 Charity – FAMILJI FIL-B}ONN, li Radju RTK organizza fil-;img[at li g[addew. Wara li jitnaqqsu l-ispejje], issomma tkun tista’ titqassam bejn erba’ entitajiet tal-Knisja li se jibbenefikaw mill-istess fond. L-entitajiet huma l-Uffi//ju ?entrali Djar tat-Tfal, Familji fil-B]onn midDjo/esi ta’ G[awdex, it-Taqsima Refu;jati u d-Dar tal-Kleru.

dar, tal-ivvja;;ar, tad-dg[ajjes, tannegozju, u assigurazzjoni fuq il-[ajja, u jista’ jixtri dak li g[andu b]onn. L-impjegati tas-Citadel f’kull ferg[a huma mag[]ulin bil-g[aqal u g[andhom l-esperjenza me[tie;a fil-qasam tag[hom. Huma m[arr;in biex jissodisfaw il-[ti;iet tal-klijenti bl-akbar kortesija u professjonalità. Citadel temmen li meta tkun qrib tal-klijent se tattira aktar klijenti li jpo;;u l-fidu/ja tag[hom filkumpanija, g[ax jafu li jistg[u jassiguraw il-[ti;iet tag[hom mag[ha. Citadel g[andha ferg[at fin-Naxxar, ir-Ra[al :did, San :wann, {a]-}ebbu; u l-G]ira, barra l-uffi//ju ewlieni u lCustomer Services Office, il-Furjana. Bil-ftu[ tal-ferg[a ta]-}ejtun issa qed tkopri parti akbar mill-g]ejjer Maltin. G[andha wkoll firxa ta’ intermedjarj flassigurazzjoni marbutin madwar Malta u G[awdex. G[al aktar tag[rif tistg[u tikkuntattjaw lis-Citadel fuq Freephone 80072322 jew i]]uru s-sit elettroniku www.citadelplc.com.

Lejla Pawlina fil-Belt Valletta is-Sibt li ;ej

(Mix-xellug)> Il-Kap E]ekuttiv ta’ RIDT Wilfred Kenely, Mauro Abdilla u Patrick Cachia minn Actavis, il-Ministru g[as-Sa[[a Godfrey Farrugia u l-kofundatur u Chairperson ta’ LifeCycle (Malta) Alan Curry

L-ACTAVIS LIFECYCLE 2014 CHALLENGE G{ALL-:APPUN

G[otja ta’ €70,000 lill-Fond ta’ Ri/erka tal-Università L-Actavis LifeCycle 2014 Challenge ta’ din is-sena se tie[u lillparte/ipanti fuq vja;; ta’ 2,000km minn Fukuoka sa Tokjo fil-:appun. L-isfida tnediet fit-Taqsima talKliewi (Renal Unit) tal-Isptar Mater Dei. Mill-15-il edizzjoni pre/edenti, din it-Taqsima r/eviet tag[mir u servizzi li jiswew il-miljuni. Fost ittag[mir li r/eviet kien hemm magni tal-kliewi, unit g[all-ajra kondizzjonata g[at-Taqsima, magna talhaemodialysis reverse osmosis, screens tal-LCD g[all-pazjenti, servizzi g[all-kura tad-dieta u vann

biex jiffa/ilita l-provvediment tasservizzi tad-dijali]i filg[axijiet. Il-Fondazzjoni LifeCycle g[amlet g[otja ta’ €70,000 lir-Research Innovation and Development Trust (RIDT) li twaqqfet mill-Università ta’ Malta. Din l-g[otja se tkun qed tintu]a biex tappo;;ja programm ta’ ri/erka dwar il-mard tal-kliewi u l-prevenzjoni. Il-LifeCycle Challenge qed tkun g[al darb’o[ra sponsorjata millkumpanija farma/ewtika Actavis, li ssena l-o[ra tat g[otja ta’ €20,000, u dis-sena se tkun qed tag[ti aktar minn dan l-ammont.

L-Akkademja Kulturali Pawlina, flimkien ma’ grupp ta’ atturi u attri/i ewlenin, se jing[aqdu flimkien f’okka]joni unika biex jag[tu recital ta’ poe]iji mnebb[in mill-mi;ja ta’ San Pawl f’Malta. Mario Micallef, Karmen Azzopardi, Godwin Scerri u Nathalie Micallef se jippre]entaw serata li fiha se jiddekalaw b’mod originali poe]iji ta’ Dun Karm, kif ukoll il-versi tal-oratorju Pawlu ta’ Malta ta’ Oliver Friggieri. Is-serata tinkludi intervalli mu]ikali minn Vince Fabri u d-duo Greenfields. Din il-Lejla Pawlina se ssir fil-kolle;;jata ta’ San Pawl, ilBelt Valletta, nhar is-Sibt li ;ej, l-1 ta’ Frar, fit-8 p.m. Id-d[ul hu b’xejn u lpubbliku mistieden jattendi ghal din il-lejla memorabbli. Id-direzzjoni tas-serata hi f’idejn lattur mag[ruf Mario Micallef, li qalilna li jinsab konvint li din se tkun serata li tag[ti pja/ir u emozzjonijiet sbie[ lil kull min jattendi, spe/jalment lillPawlini. “Se tkun serata li dda[[alna flatmosfera tal-festa g[a]i]a ta’ San Pawl. Se no[olqu ambjent u nippre]entaw recital ta’ testi f’okka]joni li rari ssir f’pajji]na. {dimna flimkien biex nipprovdu serata memorabbli minn kull aspett.”

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Sport

INTERVISTA

Maria Coppola - b’karriera internazzjonali minkejja d-diffikultajiet Illum il-;urnata l-futbol tan-nisa sar sport a//ettat li qed juri potenzjal qawwi, u minkejja li l-futbol femminili g[adu relattivament ;did, it-tim nazzjonali tan-nisa kiseb ri]ultati nkora;;anti wkoll. MATTHEW MAMO tkellem ma’ Maria Coppola> eks-plejer li lag[bet ma’ Rabat, {amrun u Lija, imma wkoll fl-Istati Uniti u Franza. “Minn meta kont ]g[ira kont nixxuttja kull [a;a li nara. Ta’ sitt snin, waqt li s[abi kienu jkunu l-bandli, jien kont nippreferi xi grawnd tal-futbol. Meta kbirt wettaqt [olma u lg[abt il-futbol anke barra minn pajji]i.” Maria Coppola, ta’ 38 sena, minn dejjem tiftakar lilha nfisha tilg[ab ilfutbol imma minkejja li llum hi wa[da mill-iktar nisa Maltin li g[amlu su//ess fil-futbol, dan il-vja;; g[as-su//ess ma kienx daqshekk fa/li. 25 sena ilu ma kien hawn l-ebda nursery jew akkademja tal-futbol f’Malta. Li mara tilg[ab il-futbol kienet xi [a;a ta’ barra minn hawn. “Meta ta’ 14-il sena bdejt nattendi skola tas-snajja, fil-brejk kont immur nilg[ab il-futbol. Ma kinitx fa/li u sibtha diffi/li biex is-subien

ja//ettawni mag[hom. Kienu skandalizzati. Imma fil-log[ob tieg[i wrejt li kont tajba wkoll u bdejt insir element regolari fil-log[ob tag[om,” tiftakar Maria. Bl-esperjenza tag[ha fil-futbol massubien, Maria rabbiet il-muskoli u ssa[[a tant b]onnju]i g[al-log[ba professjonali. Ta’ 15-il sena bdiet tilg[ab mat-tim tan-nisa tar-Rabat fil-5-a-side u ta’ 16 ing[aqdet l-ewwel ma’ {amrun u wara ma’ Lija fejn reb[et ukoll il-lig fi]-]mien meta twaqqaf g[all-ewwel darba l-lig mill-MFA flista;un 1994- 95. Maria kellha xutt tajjeb u l-istamina ne/essarja tant li attirat l-attenzjoni ta’ kow/ Amerikan li ried jakkwistaha g[at-tim tieg[u fl-Istati Uniti. “Kont fer[ana. Bdejt nara bibien jinfet[u

Maria Coppola flimkien mal-goalkeeper tar-Repubblika ?eka Petr Cech u Thomas Hubschman meta l-a[[ar li kienu Malta g[all-partita internazzjonali

Maria Coppola flimkien mat-tfal li qed tg[allem

g[alija u karriera fil-futbol fl-Istati Uniti. U minn log[ob 5-a-side ma’ Lija spi//ajt nilg[ab fl-11-a-side fl-Istati Uniti.” “Meta mort lejn l-Istati Uniti fl-2011 sibt differenza kbira daqs l-o/ean li qsamt,” tis[aq Maria, li minkejja dan g[arfet teg[leb id-diffikultajiet, tadatta g[all-bidla u hemm bdiet turi lkapa/itajiet tag[ha. Kien ]mien ideali g[an-nisa fil-futbol tant li t-tim nazzjonali tal-Istati Uniti fl-istess sena reba[ id-deheb fl-Olimpjadi. Imma s-su//ess ta’ Maria kien dovut anke’ g[all-appo;; li sabet mill-;enituri tag[ha u fl-Istati Uniti g[amlet kampjonat tajjeb [afna tant li ;iet ippremjata b[ala l-aqwa prestazzjoni fl-1998 kif ukoll l-aqwa skorer fil-lig. Wara din l-esperjenza irritornat Malta u ng[aqdet ma’ Melita fejn kienet imsej[a wkoll mat-tim nazzjonali meta twaqqaf g[all-ewwel darba fl2003. Il-kapa/itajiet ta’ Maria wasslu biex fl-2004, g[al darb’o[ra r/eviet opportunita` minn barra minn xtutna, din

id-darba minn Franza fejn il-livell kien ferm g[oli u l-futbol tan-nisa popolari mmens. Imma b[al sajjetta fil-bnazzi, fl-2005 Maria [assitha ma tifla[x u ttie[det malajr fi sptar f’Pari;i. Hemm instab li kienet qed issofri mill-menin;ite. “Kelli ntemm [esrem il-karriera tieg[i fl-eta’ ta’ 30 sena. Kien fadalli x’noffri u wara tant dedikazzjoni u [idma rajt kollox jikkollassa quddiemi,” tiftakar b’dieqa Maria. Minkejja din l-esperjenza diffi/li, Maria ma qatg[etx qalbha, u wara ;lieda kiefra mal-mard [ar;et rebbie[a. “Wara nuqqas ta’ [ames snin mill-futbol, fl-2010 irritornajt lura g[all-isport tant g[al qalbi. Ing[aqadt mal-Im;arr u rnexxielna nirb[u l-lig u nitilg[u flEwwel Divi]joni fl-2012.” Illum il-;urnata Maria rtirat mill-futbol u qed tiffoka fuq il-kow/ing. “Fi ]mien meta l-futbol qed jinfirex u jikseb popolarita` madwar l-Ewropa, illum qed ng[addi dak li tg[allimt littfajliet Maltin, bil-[olma tieg[i li nara lil [addie[or jirnexxi.”

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Sport

Illum il-Prix d’Amerique f’Vincennes

Kenneth Vella

Fil-korsa ta’ Vincennes f’Pari;i llum issir l-edizzjoni ta’ din is-sena tat-ti;rija famu]a Prix d’Amerique, ikkunsidrata l-aktar ti;rija importanti fil-kalendarju tat-trott mondjali. It-ti;rija ssir fuq distanza ta’ 2700m, bil-bidu bil-waqqaf, u b’kollox 18-il ]iemel se jie[du sehem fit-93 edizzjoni tal-Amerique. Il-Prix d’Amerique tattira eluf ta’ dilettanti minn madwar id-dinja, fosthom mijiet ta’ Maltin. Kull sena, din itti;rija tfakkar ir-reb[a tas-suldati talpajji]i alleati fit-Tieni Gwerra Dinija. Din is-sena [afna qed jistennew ti;rija bilan/jata g[alkemm ir-rebbie[ ta’ ]ew; edizzjonijiet passati, il-Fran/i] Ready Cash, jibda ftit aktar kwotat. {arsa lejn l-erba’ ti;rijiet li saru fla[[ar xhur bi preparazzjoni g[al din itti;rija, infakkar li s-Sibt 16 ta’ Novembru 2013, f il-Prix de Bretagne fuq 2700m, reba[ il-Fran/i] Uhlan du Val misjuq minn Cedric Megissier f’medja ta’ 1.12.9”. Warajh da[lu Up And Quick (Franck Nivard), Tiego d’Etang (Christian Bigeon) u Treskool Du Caux (Tony Le Beller). Fis-7 ta’ Di/embru 2013 saret il-Prix du Bourbonnais fuq 2850m. Hawnhekk reb[et l-outsider Fran/i]a Triode De Fellier (Arnold Barrier) quddiem Uhlan du Val (Cedric Magissier), Soleil Du Fosse (Thierry Duvaldestin) u t-Taljana Marielles (Matheu Abrivard). Hija kellha medja ta’ 1.14.6” fil-kilometru. Fid-29 ta’ Dicembru kien Texas Charm li f’idejn Julien Dubois reba[ ilPrix de Bourgogne fuq 2100m u f’medja ta’ 1.10”. Triode De Felliere (Arnaud Ballier), il-popolari Ready Cash (Franck Nivard) u Tiego d’Etang

L-a[[ar rebbie[a 1998 Dryade des Bois (Joseph Verbeeck) 1999 Moni Maker (Jean Michel Bazire)

2000 General du Pommeau (Jules Lepennetier) 2001 Varenne (Gian Paolo Minnucci) 2002 Varenne (Gian Paolo Minnucci) 2003 Abano As (Joseph Verbeeck) 2004 Kesaco Phedo (Jean Michel Bazire) 2005 Jag de Bellouet (Christophe Gallier) 2006 Gigant Neo (Dominik Locqueneux) 2007 Offshore Dream (Pierre Levesque) 2008 Offshore Dream (Pierre Levesque) 2009 Meaulnes du Corta (Franck Nivard) 2010 Oyonnax (Sebastien Ernault) 2011 Ready Cash (Franck Nivard) 2012 Ready Cash (Franck Nivard) 2013 Royal Dream (Jean Philippe Dubois)

Royal Dream, ir-rebbie[ tal-a[[ar edizzjoni tal-Amerique

(Christian Bigeon) da[lu f’din l-ordni. Ready Cash kien nieqes fl-a[[ar ti;rija, il-Prix de Belgique li saret il{add 12 ta’ Jannar fuq 2850m. G[attieni sena nfila, din it-ti;rija ntreb[et min-Norve;i] Yarrah Boko (Pierre Vercruysse) f’medja ta’ 1.14.4” quddiem Univers De Pan (Philippe Daugeard), Soleil du Fosse (Thierry Duvaldestin) u Save The Quick (Jean Michel Bazire). Nieqes kien hemm ukoll Texas Charm li we;;a’ ftit tal-

jiem qabel u mistenni jkun nieqes illum

f’Vincennes. {afna dilettanti qed jistennew taqtieg[a bejn Ready Cash, Royal Dream u Yarrah Boko fost l-ohrajn, g[alkemm min jaf jekk xi ]iemel ie[or iwettaqx xi sorpri]a. Personalment nemmen li Ready Cash se jirba[ it-tielet Amerique tieg[u. Statistikament, il-ma[bub u mibki Fran/i] Ourasi jibqa’ l-uniku ]iemel li reba[ l-Amerique erba’ darbiet bi tlieta minnhom jaslu infila bejn l-1986 u l1988 u l-a[[ar su//ess jasal fl-1990.

Kur]itajiet u statistika Rekord: Ir-rekord tat-ti;rija hu

1.11.9”

Km mwaqqaf minn Royal Dream is-sena li g[addiet. Trainer: L-ebda trainer ma kellu ]iemel li fl-istess sena reba[ il-Prix du Cornulier u l-Prix d’Amerique. Johansson: Is-sewwieqa }vedi]a Helen Johansson g[adha sal-lum lunika mara li rebhet l-Amerique bissu//ess ta’ Ina Scot fl-1995. 3: Tlieta biss huma sal-lum it-trainers li ]wiemel im[arr;a minnhom spi//aw fl-ewwel ]ew; postijiet. Dawn huma Charley Mills b’Fortunato II u Gelinotte fl-1955; Henri Levesque b’Roquepine u Oscar RL fl-1967 u Pierre Desire Allaire b’Grandpre u Fakir du Vivier fl-1978. 4: Ir-reb[iet tal-le;;endarju Ourasi fl-Amerique. Dawn waslu fl-1986, 1987, 1988 u 1990. 5: I]-]wiemel li reb[u l-Amerique meta kellhom g[axar snin. Dawn huma Templier (1929), Ovidius Naso (1946), Bellino II (1977), Eleazar (1980) u Ourasi (1990). 5: Kull wie[ed is-su//essi ta’ Alexandre Finn, Henri Levesque u Jean Rene Gourgeon b[ala trainers flAmerique. 5 : Is-su//essi ta’ Henri Levesque waslu kollha bi ]wiemel tieg[u Masina fl-1961, Roquepine fl-1966, 1967 u 1968 u Upsalin fl-1969.

5: I]-]wiemel li reb[u kemm il-Prix d’Amerique u l-Prix de Cornulier fl-istess sena. Dawn kienu Venutar, Masina, Tidalium Pelo, Bellino II (darbtejn) u Jag de Bellouet. 8: Ir-reb[iet ta’ Jean Rene Gougeon b[ala sewwieq fl-Amerique permezz ta’ Roquepine fl-1966 u l-1968; Bellino II fl-1975, 1976 u l-1977 u Ourasi fl-1986, 1987 u 1988. Alexandre Finn kellu sitt reb[iet u l-Bel;jan Joseph Verbeeck erbg[a. 14: Kienu ]-]wiemel li reb[u l-Prix d’Amerique ta’ [ames snin. Jamin (1958), Masina (1961), Newstar (1962), Ozo (1963), Roquepine (1966), Upsalin (1969), Delmonica Hanover (1974), Verdict Gede (1992) u Offshore Dream (2007). 23: Ir-reb[iet ta’ dwieb fl-Amerique. Fost dawn Delmonica Hanover fl-1974, Quella Gede fl-1989, Queen L fl-1993, Ina Scot fl-1995, Dryade des Bois fl1988 u Moni Maker fl-1999. 30: Ir-reb[ tal-Amerique fl-1991 mill-Fran/i] Tenor de Baune kienet tfisser it-30 reb[a nfila. 172: Il-kwotazzjoni fl-im[atri ta’ Oyonnax ir-rebbie[ tal-Amerique fl2010. Aktar minn Miljun: It-total tal-premju mog[ti fl-Amerique mill-edizzjoni 2004 sal-lum.

Lokali

Sebg[a tat-trott

It-tieni laqg[a tas-sena fuq seba’ ti;rijiet tat-trott issir illum fil-Marsa. L-aktar ti;rija importanti se tkun is-sitt wa[da riservata g[al ]wiemel tal-klassi Premier li b[all-kumplament se tkun fuq distanza qasira ta’ 2140m. 13 se jkunu ]-]wiemel li se jie[du sehem f’din it-ti;rija li tibda fl-3.55pm, fosthom tliet debuttanti Fran/i]i. Illista s[i[a hi Oltedo De Rieux, Zilver Boko, Pacha De La Frette, id-debuttant Power Of Love, Orne Des Olivettes, Sultan November, Ourasi Diams, Oran, Orly Montaval, il-;odda Poulot Des Cinty u Plastic, Lage u Nabab du Chatelet. Lage (Marco Refalo), Nabab du Chatelet (Charles Camilleri) u Pacha De La Frette (Claudio Refalo) jibdew fost l-aktar kwotati. L-ewwel ti;rija Copper tibda fis-1.30pm.

Tbassir

I Ti;rija. Klassi Copper. Dist – 2140m. Win – Kulls Nero. Place – Buckens Stjarna, Parce Que. II Ti;rija. Klassi Silver. Dist – 2140m. Win – Megiddo. Place – Que Je T’Aime Rush, Valles Emile. III Ti;rija. Klassi Bronze. Dist – 2140m. Win – Bella Notte. Place – Willesden Hanover, Solo d’Occagnes. IV Ti;rija. Klassi Gold. Dist – 2140m. Win – Simb Tyrant. Place – Petit Pierricais, Rapide Du Matin. V Ti;rija. Klassi Bronze. Dist – 2140m. Win – Mystic River. Place – Nylan de Mouloire, Jens. VI Ti;rija. Klassi Premier. Dist – 2140m. Win – Nabab du Chatelet. Place – Pacha De La Frette, Lage. VII Ti;rija. Klassi Gold. Dist – 2140m. Win – Oolong. Place – Charm Hammering, Count Of Life.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Sport

Li Na tirba[ it-tieni Grand Slam TENNIS OPEN TAL-AWSTRALJA

I/-?ini]a Li Na reb[et it-tieni titltu Grand Slam tag[ha meta g[elbet lis-Slovakka Dominika Cibulkova fl-Open tal-Awstralja. Li, seed nru 4 t[abtet biss fl-ewwel set li fih i]-]ew; finalisti dehru e//itati imma mbag[ad iddominat it-tieni set biex reb[et 7-6, 6-0. Din kienet it-tielet final fl-Awstralja g[allplejer ta’ 31 sena u biha reb[et it-tieni titlu ma;;uri fil-karriera wara l-Open ta’ Franza fl2011. Li li kienet l-aktar finalista popolari f’Melbourne Park wara li fl-20011 u s-sena lo[ra spi//at runner up, u bl-intervisti ta’ divertiment li tat wara kull reb[a, kellha folla kbira tappo;jaha flimkien ma’ kontin;ent qawwi ta’ ?ini]i fir-Rod Laver Arena. “Sa fl-a[[ar irba[t it-trofew tal-Open talAwstralja wara li fl-a[[ar ]ew; finali tieg[i kont ferm vi/in. Issa rrid nirringrazzja lit-tim u grazzi lill-a;ent li g[amilni sinjura,” qalet Li wara l-log[ba hekk kif tkellmet ukoll dwar ]ew;ha li kien qed jaraha tilg[ab. “Grazzi [afna. Int ra;el sewwa imma int fortunat ukoll.” Cibulkova li biex waslet sal-final eliminat lil Sharapova u Radwanska, qalet, “ Kienet lewwel final ta’ grand slam g[alija n[ossni kburija bil-mod kif lg[abt. Ridt nilg[ab l-a[jar tennis tieg[i imma kintx fa/li kontriha g[aliex lag[bet log[ba e//ellenti. Imma xorta kuntenta.” Illum tintlag[ab il-final tal-ir;iel bejn lIspanjol Rafa Nadal u l-I]vizzeru Stanislas Wawrinka.

Li Na, l-ewwel Asjatika li reb[et fl-Awstralja

Barcelona ma gidbux dwar Neymar Il-President il-;did ta’ Barcelona Josep Maria Bartomeu qal li l-klabb ma kien involut fl-ebda [a;a [a]ina fittrasferiment ta’ Neymar. Bartomeu kien fdat bil-kariga ta’ President il-{amis wara li Sandro Rosell irri]enja mill-kariga b’ rapporti li Qorti fi Spanja se tifta[ investigazzjoni dwar it-trasferiment tal-internazzjonali Bra]iljan Neymar ming[and Santos matul is-sajf. Qed ji;i allegat li l-ftehim sar b’mi]approprazzjoni ta’ fondi b’rapport fil-;urnal Spanjol El Mundo Deportivo jallega li g[andu dokumenti li juru li lispi]a g[al Neymar kienet aktar vi/in il-95 miljun ewro milli s-57 miljun ewro kif inhu stmat. Barcelona ddiskutew l-intri//i ta’ dan il-ftehim il-:img[a wara li klawsola kunfidenzjali fil-kuntratt tal-plejer, tne[[iet minn missier Neymar. Kien konfermat li 40 miljun ewro missomma globali t[allset lill-kumpannija NandN li hi propjeta` tal-;enituri ta’ Neymar anke jekk il-plejer innifsu m’g[andux sehem fiha. Bartomeu insista li l-klabb ma gidibx u ]ied jg[id li l-akku]a ma tippruvax li l-klabb mexa [a]in. Huwa qal li rri]enja ta’ Rosell kienet dovuta wkoll g[all-fatt li kien mhedded.

Il-Ferrari jippre]entaw l-F14 T FORMULA 1

Il-Ferrari ppre]entaw il-karozza l-;dida, is-60 wa[da tag[hom, li dan l-ista;un se tkun misjuqa minn Fernando Alonso u Kimi Raikkionen. Din se tkun il-karozza F14T. Il-Karozza li isimha kien pubblikat 24 sieg[a qabel saret il-pre]entazzjoni wara votazzjoni mill-pubbliku, se tkun misjuqa mill-Ispanjol Fernando Alonso, darbtejn Champion tad-dinja u mill-Finlandi] Kimi Raikkonen li se jkun qed jirritorna mal-iscuderia u se jie[u post Felipe Massa. Il-karozza kif mistenni fiha tibdil drastiku, partikolarment fuq quddiem min[abba r-regolamenti l-;odda li se jid[lu fis-se[[ dan l-ista;un u dak li ppre]entaw il-Ferrari kien differenti minn dak tal-McLaren u l-Lotus li wkoll ippre]entaw nose differenti fl-a[[ar jiem. Ferrari qed jippruvaw jirb[u l-ewwel kampjonat tag[hom sa mill-2007 li ironikament kien mirbu[ minn Raikkonen. Il-karozza l-;dida se tkun ippruvata g[all-ewwel darba fil-pubbliku fit-28 ta’ Jannar f’Jerez.

L-F14 T li l-Ferrari qed jittamaw li jirb[u l-kampjoant biha

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Sport

Ri]ultati lokali

Dortmund u Leverkusen ma j]ommux il-pass ma’ Bayern BUNDESLIGA

Borussia Dortmund u Bayer Leverkusen naqsu milli j]ommu l-pass mal-liders Bayern Munich li l-:img[a g[elbu lil Borussia Moenchengladbach 2-0 biex issa d-distakk ta/Champions fuq l-eqreb rivali Leverkusen hu ta’ 10 punti bittim ta’ Giardiola sa[ansitra b’log[ba anqas. Ji Dong-Won il-plejer li g[andu jing[aqad ma’ Borussia Dortmund fil-futur, tawwal isserje negattiva g[al erba partiti ming[ajr reb[a fil-Bundesliga g[at-tim futur tieg[u meta skorja l-gowl tad-draw 2-2 g[al Augsburg. L-internazzjonali tal-Korea t’Isfel sie[eb lil Augsburg g[al perjodu qasir ming[and Sunderland aktar kmieni dan ix-xahar u 24 sieg[a wara ffirma ma’ Dortmund. Ji kien mistenni [afna minnu fis-Signal Uduna Park u ma ddi]appuntax meta fit-72 minuta skorja bir-ras wara li kien g[adu kien da[al b[ala sostitut biex ta draw lit-tim ta’ Markus Weinzierl. Dortmund kienu marru minn fuq wara [ames minuti minn Sven Bender minn freekick ta’ Marco Reus. Imma l-internazzjonali :ermani] minn eroj spi//a viljakk meta dawwar fillasta tieg[u stess g[axar miunti wara l-mistrtie[ cross ta’ Hahn. Nuri Sahin deher li ta reb[a lil Dortmund bi freekick sabi[ 11-il minuta wara imma Ji kiseb id-draw ftit minuti biss wara li da[al. Dortmund iddominaw il-par-

Ri]ultati

B. Dortmund v Augsburg Freiburg v B. Leverkusen Nuremberg v Hoffenheim Stuttgart v Mainz 05 Wolfsburg v Hannover Eintracht F. v Hertha B. B. M’gladbach v B. Munich Illum W. Bremen v Braunschweig Hamburg v Schalke 04 Kif Jinsabu

BOV Premier

Naxxar L. v Balzan Tarxien R. v B’Kara

I Div.

44 34 40 35 29 27 32 27 23 26 30 22 36 21 19 33 21 10

8 19 22 21 22 21 28 32 27 32 33 37 42 29 33 38 33 32

tita imma Lewandowski u Reus kienu traskurati fi/-/ansijiet li kellhom u b’hekk it-tim ta’ Jurgen Klopp ilu ma jirba[ filkampjonat sa minn Novembru. Bayer Leverkusen fit-tieni post sfaw meg[luba g[and Freiburg 3-2 biex issa d-distakk minn mal-liders Bayern hu ta’ g[axar punti. Kienu Leverkusen li marru fil-vanta;; minn Bender, imma Mehmedi ;ab id-draw u qabel il-mistrie[ Leverkusen re;g[u marru fminn fuq minn Rolfes. Madankollu gowls minn Schmid u Klaus taw reb[a lil Freiburg li issa telg[u fl-14-il post.

Luqa SA v M;arr Utd G[axaq v Xg[ajra T. Ta’ Xbiex v Mtarfa Marsaxlokk v St Venera L. Qrendi v Attard Sirens v Sta Lucia Kalkara v Swieqi

0-2 1-2

Naxxar v Rabat St Venera v }urrieq Balzan v Cottonera Lija-Iklin v Marsaskala Melita v Qormi Si;;iewi v Mqabba

1-2 3-1 5-0 1-1 0-1 0-1

Marsa v Attard B’Bugia w#o St Lucia Mqabba v }ejtun

1-4 2-0 2-0

Sannat v G[ajnsielem St Lawrence v Qala S.

4-2 2-1

U15

47 37 33 33 30 28 28 27 25 21 19 19 18 18 17 16 14 11

3-3 1-2 3-2 2-0

YFA U17

L R D T F K Pt

B. Munich 17 15 2 0 B.Leverkusen 18 12 1 5 B.Dortmund 18 10 3 5 B. M’gladbach 18 10 3 5 Wolfsburg 18 9 3 6 H. Berlin 18 8 4 6 Schalke 04 17 8 4 5 Mainz 05 18 8 3 7 Augsburg 18 7 4 7 Hannover 96 18 6 3 9 Stuttgart 17 5 4 8 W.Bremen 17 5 4 8 Hoffenheim 18 4 6 8 E.Frankfurt 18 4 6 8 Freiburg 18 4 5 9 Hamburg 17 4 4 9 Nurnberg 18 1 11 6 Braunschweig 17 3 2 12

Melita v St George’s }urrieq v }ebbu; R. Pieta` H. v G]ira Utd St Andrews v Msida SJ

III Div.

2-2 3-2 4-0 1-2 1-3 1-0 0-2

posp posp

GFA II Div.

SWAN I Div.

1-1 1-0 1-3 4-2 1-3

Tal-Qroqq V. v Valletta SP. 0-3 G[arg[ur B. v Lija-Iklin AFC 3-0 San :wann K. v }ejtun AFC 0-2 Senglea G. v Dingli E. 3-2

II Div.

Mrie[el CB. V Ba[rija AFC 3-1 Tarxien CV. V Fleur-de-Lys 3-1

Pierre-Emerick Aubameyang ta’ Dortmund (quddiem) jipprote;i l-ballun minn Tobias Werner ta’ Augsburg fil-partita tal-biera[.

FOOTBALL TALJAN

Juventus isalvaw punt

I/-Champions Juventus naqsu milli jiksbu l-14-il reb[a konsekuttiva fil-kampjonat imma b’g[axar plejers salvaw punt fi draw 1-1 kontra Lazio. Lazio fet[u l-iskor minn penalty fl-24 minuta li fih tke//a l-captain Buffon u Candreva mill-11-il metru g[eleb lil Storari li kien da[al minflok Asamoah. Imma fis-66 minuta Llorente bir-ras salva draw minkejja li Lazio laqtu darbtejn il-lasta Napoli komplew jinqatg[u meta kellhom jit[abtu biex [adu punt kontra Chievo li [asduhom b’gowl ta’ Gennaro Sardio fit-18-il minuta. Imma fit-88 minuta Raul Albiol ]amm lil Napoli fit-tielet post.

Napoli v Chievo Lazio v Juventus Illum Verona v Roma Torino v Atalanta Sampdoria v Bologna Inter v Catania Cagliari v Milan Livorno v Sassuolo Parma v Udinese Fiorentina v Genoa

Serie B

Bari v Reggina Carpi v Ternana Cittadella v Spezia Juve Stabia v Pescara Latina v Empoli Novara v Avellino Palermo v Modena Trapani v Padova Varese v Cesena Virtus L v Brescia It-Tnejn Crotone v Siena

78-36

HMS v La Salle Swieqi v Aloysians Kavallieri RS2 v Luxol

18-31 13-25 31-29

Luxol v Swieqi

16-15

II Div. Nisa

Ri]ultati

Serie A

BASKETBALL Nisa Hibs v Phoenix HANDBALL I Div Ir;iel

}WIEMEL 1-1 1-1 (1230) (1500) (1500) (1500) (1500) (1500) (1500) (2045)

0-1 1-2 1-2 2-1 2-1 2-1 0-0 2-1 1-3 1-0

Clifferty Calleja fis-7 post

Is-sewwieq ]ag[]ug[ Malti Clifferty Calleja temm fis-seba’ post meta kien qed jie[u sehem fit-ti;rija internazzjonali Prix de Saint Claude li saret fil-korsa ta’ Vincenne f’Pari;i fi Franza. Din is-sena din it-ti;rija ing[atat forma ta’ Tazza Ewropeja tat-Trott u Calleja kien qed isuq lil Saxo de Breteil. Din kienet l-ewwel esperjenza tieg[u f’din il-korsa. Ir-reb[a marret g[and i]]iemel Taljan Lord Dany misjuq min-Norve;i] Antony Skeie f’medja ta’ 1.14:7 fil-Km.

A-LEAGUE

Melbourne Heart mi]muma Goal mill-isba[ fl-a[[ar mumenti tal-log[ba skorjat minn Ryan Griffiths /a[[ad lil Melbourne Heart mit-tieni reb[a konsekuttiva fl-ALeague Awstraljan hekk kif Adelaide United serqu draw 2-2 kontra t-tim li mieg[u jilg[ab il-Malti Michael Mifsud. Wara li gowl ta’ Bruce Djite fit-22 minuta ta vanta;; bikri lir-Reds, Harry Kewell skorja bil-kalma minn penalty fil-61 minuta wara fawl ta’ Nigel Boogaard. Imbag[ad l-eks plejer ta’

Leicester City u Leeds United, Patrick Kisnorbo skorja gowl mill-isba[ 18-il minuta wara u po;;a lil heart fil-vanta;; imma fid-90 minuta volley mill-isba[ ta’ Griffiths minn korner ta’ Marcelo Carrusca salva draw g[al Adelaide u [alla lil Melbourne Heart b’9 punti fl-a[[ar post. F’din il-log[ba Mifsud beda mill-bidu u kien mibdul fit-63 minuta, ]ew; minuti wara li Heart kienu ;abu d-draw 1-1. Central Coast Mariners li mag[hom jilg[ab il-Malti

John Hutchinson li da[al b[ala sostitut fil-61 minuta, telg[u fit-tieni post b’reb[a 3-0 fuq Newcastle Jets. Schembri jiskorja Intant l-attakkant Malti Andre` Schembri skorja l[ames gowl fis-76 minuta firreb[a 5-0 li Omonia Nicosia kisbu f’darhom kontra Alki Larnaca fil-kampjonat ?iprijott. B’din ir-reb[a Omonia baqg[u fis-sitt post tal-klassifika u dan kien id-9 gowl ta’ Schembri dan l-ista;un.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Sport

IR-RABA’ ROUND TAL-FA CUP>

Man City jirkupraw l-i]vanta;; doppju

Manchester City, il-finalisti talLeague Cup, ]ammew [ajjin it-tamiet g[al ‘quadruple’ storiku (li jinkludi rreb[ tal-kampjonat u /-Champions League) meta rkupraw ]vanta;; ta’ ]ew; goals ma’ Watford fl-impenn tarRaba’ Round tal-FA Cup, u minkejja li ng[ataw battikata kbira fl-Etihad Stadium. Fil-fatt, Watford, li jinsabu fil-[mistax-il post ta’ The Championship, dehru qrib ri]ultat sorprendenti wara li da[lu jistrie[u b’dan il-vanta;; doppju u li kien jist[oqqilhom g[al wirja qalbiena u dixxiplinata fl-ewwel 45 minuta. Il-goals tal-Hornets waslu minn Fernando Forestieri u Troy Deeney, b’Man City jidhru tim mibdul fit-tieni taqsima fejn skurjaw erba’ darbiet ming[ajr twe;iba – b’Sergio Aguero jikseb doppjetta sad-79 minuta u b’Aleksander Kolarov jag[milhom 3-2 b’xutt mill-bog[od; b’Aguero, mbag[ad, jg[aqqad il-hat-trick personali fid-disg[in minuta fuq il-cross ta’ Jesus Navas. Intant, Liverpool [ar;u sodisfatti minn Dean Court wara li g[elbu l-isfida ta’ Bournemouth, tim ie[or ta’ The Championship, b’goals ta’ Victor Moses u Daniel Sturridge, waqt li Hull City jtemmu t-tamiet ta’ Southend United ta’ League Two, b’reb[a ta’ 2-0 f’Roots Hall. Southend impressjonaw bil-log[ob tag[hom u anki laqtu l-lasta minn Michael Timlin, i]da t-Tigers bdew jie[du r-riedni aktar ma beda jg[addi ]]mien, b’Matty Fryatt jeg[leb lill-goalkeeper Daniel Bentley wara sieg[a log[ob u bl-istess player jag[milhom tnejn fil-[in mi]jud. Il-holders tat-tazza, Wigan Athletic, g[elbu lil Crystal Palace talPremiership fid-DW Stadium u birri]ultat jista’ jitqies b[ala sorpri]a peress li l-Latics, b[alissa, qeg[din jokkupaw il-[dax-il post f’The Championship.

Ri]ultati

FA Cup - IV Round

Bournemouth v Liverpool Birmingham v Swansea Bolton v Cardiff Huddersfield v Charlton Man City v Watford Port Vale v Brighton Rochdale v Sheff Wed Southampton v Yeovil Southend v Hull Sunderland v Kidderminster Wigan v C.Palace Stevenage v Everton

Illum

Sheff Utd v Fulham Chelsea v Stoke

The Championship Troy Deeney jeg[leb lil Costel Pantilimon g[at-tieni goal ta’ Watford, b’Man City, imbag[ad, juru l-kwalita tag[hom biex idawwru telfa f’reb[a

Wigan marru fil-vanta;; minn Ben Watson (eks-Palace) fis-36 minuta, blEagles iwie;bu minn Aaron Wilbraham fit-tieni taqsima u b’James McClean jiskorja l-goal de/i]iv tnax-il minuta mit-tmiem fost i/-/elebrazzjonijiet tat-tim immexxi minn Uwe Rosler. Wilfried Bony da[al b[ala sostitut g[al Swansea City u kien l-eroj firreb[a ta’ 2-1 fuq Birmingham City f’St Andrews. Birmingham bdew tajjeb u da[lu jistrie[u fil-vanta;; permezz ta’ Lee Novak, i]da l-log[ba daret meta Bony da[al jilg[ab minflok Pablo Hernandez u qaleb ir-ri]ultat b’]ew; goals ta’ opportunista bejn is-67 u d-69 minuta. Goal ta’ sostitut ie[or – din id-darba Frazier Campbell – kien bi]]ejjed biex jag[ti reb[a lil Cardiff City fuq Bolton Wanderers fir-Reebok Stadium u wara li [a vanta;; mill-i]ball tal-goalkeeper, Andy Lonergan, li kkalkula cross [a]in u telaq il-ballun f’saqajn l-attakkant g[al tap-in fa/li. Intant, Sunderland sabuha aktar diffi/li milli [asbu biex jeliminaw lil

Kidderminster Harriers, tim tan-nonleague, bil-Black Cats g[andhom

g[alfejn jirringrazzaw lil Charis Mavrias li skorja l-ewwel goal tieg[u g[all-klabb wara biss [ames minuti; bir-ri]ultat ta’ 1-0 jibqa’ l-istess sattmiem. Southampton, tim ie[or talPremiership, g[eleb lil Yeovil Town 20 f’St Mary’s biex ikkonferma d-distakk ta’ 33 po]izzjoni bejn dawn i]]ew; tims u bil-Glovers jkunu ferm ‘il bog[od milli jheddu xi giant-killing potenzjali. Is-Saints marru fil-vanta;; meta ddifensur ta’ Yeovil, Shane Duffy, ]amm il-ballun b’idu fil-kaxxa, u b’Guly do Prado ma ji]baljax mill-[dax-il metru. Southampton kienu superjuri f’kull dipartiment i]da kellhom jistennew sassebg[in minuta biex jissi;illaw irri]ultat mid-debuttant Sam Gallagher. Sadanittant Everton g[amlu prattikament li riedu kontra Stevenage, li jinsabu l-a[[ar f’League One, bi Steven Naismith (2), Johnny Heitinga, u Magaye Gueye jni]]lu isimhom maliskorers fir-reb[a ta’ 4-0

Blackburn v Derby Blackpool v Doncaster Ipswich v Reading Leicester v M’boro

League One

Notts Co v Walsall Oldham v Peterboro Rotherham v Crawley Swindon v Shrewsbury Tranmere v Crewe Wolves v Bristol C

League Two

Accrington v Bury Wimbledon v Exeter Bristol Rov v Newport Burton v Fleetwood Dag & Red v Scunthorpe Hartlepool v York Mansfield v Wycombe Morecambe v Portsmouth Northampton v Chesterfield Oxford v Torquay Plymouth v Cheltenham

Premiership Sko//i]

Kilmarnock v Inverness Motherwell v Aberdeen Ross Co v Hearts St Mirren v Partick

Championship Sko//i]

Il-midfielder-attakkant Spanjol Juan

jissie[eb ma’ Manchester United minn ma’ Chelsea g[as-somma ta’ 37 miljun lira Sterlina, u wara qbil dwar id-dettalji tat-trasferiment. Is-somma in-kwistjoni g[andha tkun wa[da rekord g[al United u fejn tissupera t-30.5 miljun lira Sterlina li r-Red Devils kienu [allsu lil Tottenham g[asservizzi ta’ Dimitar Berbatov, f’Ottubru tal-2008. Mata, lbiera[, mar fil-kumpless ta’ Carrington g[all-provi medi/i u biex jiffinalizza d-dettalji tal-kuntratt. Intant, hu mistenni jiddebutta bil-flokk ta’ United nhar it-Tlieta, meta r-Red Devils jilqg[u lil Cardiff City f’Old Trafford, g[all-konfront li jmiss talkampjonat. Man Utd huma determinati li jsa[[u t-tim wara l-a[[ar wirjiet deludenti, u fejn huma anki interessati fid-difensur

ta’ Southampton, Luke Shaw; l-midfielder ta’ Bayern Munich, Toni Kroos, u l-midfielder ta’ Newcastle,

Yohan Cabaye.

Fl-istess [in, United fet[u ta[ditiet ma’ Wayne Rooney rigward kuntratt ;did li jorbot lill-attakkant mal-klabb g[al [ames snin o[ra. Skont l-a[[ar a[barijiet mis-suq tattrasferimenti Chelsea qablu li j[allsu ssomma ta’ [dax-il miljun lira Sterlina lill-klabb }vizzeru Basle g[all-midfielder E;izzjan Mohamed Salah, bilveteran Michael Essien itemm lasso/jazzjoni twila mal-Blues u jissie[eb ma’ AC Milan fuq free transfer b[ala l-ewwel ‘signing’ tal-coach, Clarence Seedorf. West Ham United inga;;aw il-midfielder Taljan Antonio Nocerino b’self ming[and AC Milan u li se jilbes ilflokk tal-Hammers sal-a[[ar talista;un.

(14.00) (14.30) 1-1 1-1 2-0 2-0 1-5 5-4 2-2 3-1 1-0 3-1

posp 2-1 3-1 2-4 3-3 2-0 2-2 2-2 1-3 1-0

1-1

2-0 2-2 1-2 0-0

Dumbarton v Livingston posp Falkirk v Dundee 2-0 Hamilton v Cowdenbeath 3-4 Morton v Queen of Sth abbandunata Raith v Alloa posp

Mata f’e]ami mediku ma’ Manchester United Mata lbiera[ kien qrib [afna li

0-2 1-2 0-1 0-1 4-2 1-3 1-2 2-0 0-2 1-0 2-1 0-4

Il-players ta’ Everton ji//elebraw wie[ed mill-goals ma’ Stevenage

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Sport

Melita u St.George’s itellfu lil xulxin BOV L-EWWEL DIVI}JONI

MELITA ………………...........…… 3 ST. GEORGE’S ……………........... 3 Melita – P. Schranz, J.P. Attard, M.

Mamo, M. Sierra Camacho, L. Bianco, M. Valenzia, J. Cueto Rodriguez, L. Micallef, L. Sammut (J. Paris), A. Borg Olivier (J. Galea), J.C. Da Silva St.George’s – R. Marmara, E. Sevasta, M. Razak, A. Ellul, A. Bonello (E. Amaira), J. Emeka, K. Tanti, M. Tabone, R. Vella, J. Bernardo Mariano, J. Farrugia. Referee – Andre Arciola

Melita u St George’s riedu bilfors irreb[a biex jibqg[u jisfidaw lil }ebbu;, Pieta`, u Lija fl-ewwel postijiet, i]da minkejja l-isforzi tag[hom spi//aw biex tellfu punti prezzju]i lil xulxin meta kellhom jikkuntentaw b’punt

wie[ed kull wie[ed wara li qasmu sitt gowls bejniethom. Il-log[ba kienet ferm interessanti u mimlija azzjonijiet ta’ skor minkejja li r-ri[ qawwi ftit li xejn g[amilha fa/li g[at-timijiet biex jikkontrollaw il-ballun. Fil-fatt i]-]ew; na[at g[amlu g[add ta’ ]balji i]da finalment irri]ultat ta’ draw kien l-iktar wie[ed ;ust fejn Melita kienu a[jar fl-ewwel taqsim i]da l-Bormli]i wrew karattru u riedu soda biex irkupraw l-i]vanta;; doppju fit-tieni taqsima. Melita kellhom bidu tajjeb u wara seba’ minuti marru fil-vanta;; meta minn azzjoni ta’ korner kien CUETO RODRIGUEZ li skorja b’xutt fil-baxx. Melita komplew juru l-a[jar log[ob flewwel battuti u kellhom ukoll gowl im[assar ftit wara li marru fil-vanta;;.

I]da St. George’s wettqu reazzjoni u fid-19-il minuta kisbu d-draw meta f’azzjoni tajba fuq il-lemin, da[al tajjeb ALEX ELLUL li mill-vi/in spara fix-xibka. {ames minuti wara Melita mill-;did fil-vanta;; meta f’azzjoni velo/i ta’ kontrattakk, [arba ta’ Da Silva li ta pass pre/i] lejn CUETO RODRIGUEZ li quddiem Marmara ma ]baljax u skorja b’xutt fil-baxx. Kif bdiet it-tieni taqsima xutt ta’ Emeka mar ftit g[oli i]da fil-55 minuta Melita kabbru l-iskor meta minn azzjoni ta’ freekick kien hemm daqqa ta’ ras ta’ Luke Sammut u f’attentat li jikklerja Bernardo Mariano bir-ras xe[et fix-xibka tieg[u stess g[al autogowl spettakolari. Fl-64 minuta St. George’s da[lu mill-;did fil-log[ba meta f’azzjoni

mibdija minn freekick, Bernardo Mariano bir-ras patta xi ftit g[all-autogoal tieg[u meta kompla lejn is-sostitut EMERSOM AMAIRA li fl-ewwel ballun li mess skorja b’daqqa ta’ ras pre/i]a. Erba’ minuti wara il-Bormli]i kisbu wkoll il-gowl tad-draw meta Bernardo Mariano [ataf in/ertezza tad-difi]a i]da twaqqa’ mill-goalkeeper Schranz u mill-11-metru kien l-istess BERNARDO MARIANO li spara fixxibka. Il-log[ba kompliet tkun ferm interessanti u [ames minuti mit-tmiem korner dirett ta’ Valenzia g[eleb lil Marmara i]da tajjar minn fuq il-linja Randal Vella, u f’risposta immedjata xutt angolat ta’ Alex Ellul g[adda j[akkek ma’ sieq il-lasta.

}ebbu; i]ommu l-ewwel post }EBBU: R. ………………........….. 2 }URRIEQ ………………….......….. 1 }ebbu; R – J. Farrugia, K. Scicluna,

}ebbu; Rangers ]ammew l-ewwel post b’reb[a diffi/li fuq }urrieq 2-1. Kollox deher fa/li g[al }ebbug li skorjaw darbtejn fl-ewwel ]ew; minuti u dehru resqin lejn reb[a bi skor rekord. I]da dan ma kienx il-ka] g[aliex kienu }urrieq li lag[bu a[jar fl-ewwel taqsima i]da fallew [afna /ansijiet ta’ skor. Fit-tieni taqsima il-log[ba kienet ferm bilan/jata bi]-]ew; na[at ikollhom il-mumenti tag[hom bir-ri]ultat jibqa’ ma jinbidilx biex waqt li }ebbu; ]ammew l-ewwel post }urrieq komplew ikabbru l-problemi fin-na[a t’isfel tal-klassifika. 20 sekonda u Stefan Giglio deher ji;bed lil Ribeiro bir-referee mill-ewwel

jordna l-penalty li minnu ALAN TABONE spara fis-saqaf tax-xibka. }ew; minuti wara }ebbu; irduppjaw meta RODRIGUES BRITTO g[eleb lil Alden b’xutt angolat. Minkejja dan il-bidu di]astru] }urrieq ma qatg[ux qalbhom u kellhom [afna /ansijiet fejn jid[lu fil-log[ba. Lewwel kien Aaron Agius li spara g[oli minn qag[da ideali u fid-19-il minuta Agbeobina kompletament wa[du minn qag[da angolata laqat [a]in. Fil-31 minuta /ans ie[or tad-deheb g[al }urrieq meta g[al darb’o[ra kien Agbeobina li wa[du quddiem Farrugia ra l-goalkeeper }ebbu;i jdawwar f’korner. Minuta mit-tmiem }urrieq skorjaw gowl meritat meta f’azzjoni bejn Aaron Agius u AGBEOBINA kien dan tala[[ar li xe[et fix-xibka. Kif bdiet it-tieni taqsima }urrieq kellhom /ans tad-dehb ie[or li jiksbu ddraw meta Mead Mifsud kien im/a[[ad minn save stupend ta’ Farrugia. Fit-68 minuta azzjoni perikolu]a ta’ }ebbu; permezz tas-sostitut Matthew Gauci i]da Alden dawwar f’korner bi bravura. Fis-77 minuta }ebbu; setg[u g[alqu l-log[ba meta Ribeiro minn quddiem illasta kien anti/ipat minn difensur ta’ }urrieq qabel dan seta’ jispara fixxibka.

GFA Gozo Std – 1pm. Ker/em A. v Nadur

Aloysians, 10.15am. U17. I. Swieqi v La Salle, 11.30. II N. Kavalieri v La Salle

MAFA St Margerita Grd

kampjonat tal-ASMK.

L. Gauci, R. Mandic, M. Francica, M. Farrugia, T. Paris, C. Gauci (M. Gauci), A. Tabone (B. Chetcuti), A.M. Ribeiro, M. Rodrigues Britto (D. Da Silva Silveira). }urrieq – J. Alden, K. Sacco, S. Giglio, S. Wellman, M. Mifsud, J. Garnier (S. Azzopardi), M. Cocks (C. Farrugia), D. Darmanin, M. Schembri (D. Zammit), A. Agius, O.L. Agbeobina Referee – Sandro Spiteri

Da Silva ta’ Melita ja[rab lil Joseph Farrugia ta’ St. George’s (ritratt> Brian Grech)

Sport lokali g[al-lum MFA Victor Tedesco Std

2pm. BOV Premier. Qormi v Mosta, 4.15pm. BOV Premier. Valletta v Rabat A. Ta’ Qali – 2pm. BOV Premier. Vittoriosa S. v Sliema W., 4pm. BOV Premier. Floriana v Hibernians Centenary Std – 2pm. I Div. Bir]ebbu;a SP v Lija A., 4pm. I Div. }ejtun C. v {amrun S. Charles Abela Stadium – 2pm. II Div. Mqabba v San :wann, 4.15pm. II Div. Si;;iewi v Mdina K. Luxol Stadium – 2pm. II Div. Kirkop Utd v Marsaskala, 4.15pm. II Div. Marsa v Dingli S. –

Sirens Std – 2pm. II Div. Mellie[a v Senglea A., 4.15pm. Gharghur v }abbar SP YFA Rabat Grd – 9am. U17. Pieta` H. v

Valletta, 10.45am. U17. B’Kara v Mosta, 12.30pm. U15. Mtarfa v Sirens Si;;iewi Grd – 9am. U17. Floriana v }ejtun, 10.45am. U17. St Andrew v Paola, 12.30pm. U15. St Venera v Xg[ajra T Melita Grd – 2pm. U17. Sliema v San :wann, 3.45pm. U17. {amrun v Pembroke, 5.30pm. U15. G[axaq v Msida

Y., 3pm. Xewkija T. v Xag[ra Utd –

Valletta SP. v }ejtun RS.

9.30am. Lig.

HOCKEY Kordin – 9am. Lig. Floriana YS. V

Sliema HS, 11am. Lig. Qormi v Rabat

IASC Tarxien Grd – 8.30am. II Div. Safi

AFC v Rovers Utd., 9.45am. II Div. Mqabba A. v Senglea Y., B’Bugia T. v G]ira Utd

HANDBALL Kordin – 9am. U17. I. Luxol MR v

ASMK Ta’ Qali – 12pm. Rawnd ie[or mill-

BASKETBALL Ta’ Qali – 1pm. Lig. N. Starlites v

Depiro., 2.45pm. Lig. N. Athleta v Luxol. 4.30pm. Finali St James Hosptial Shield. Athleta v Floriana

SPARAR Bidnija – 10am. Keepers Trophy.

Sparatura Skeet u Double Trap.

TI:RIJIET TA}-}WIEMEL Marsa – 1.30pm. It-tieni laqg[a tal-

ista;un fuq seba’ ti;rijiet tat-trott.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Sport

Pieta` jirritornaw g[ar-reb[ PIETA` H. ……………………........ 3 G}IRA U. ………………….......…. 2 Pieta` H – D. Cassar, C. Attard, O.

Anonam, C. Grech, J. Pisani, Q. Refalo, J. Zarate, R. Costa Velludo Varella (L. Mutasi, J. Ani), K. Cesare (M. Borg), A. Spiteri, R. Kooh Sohna G]ira Utd - F. Tabone, A. White (R. Deguara), R. Forace, J. Pace, Y. Tonna (S. Vella), B. Bondin, C. Cassar (S. Shead), M. Avila Perez, P. Gueye, S. Meilak, M. Kotyza Referee – Mario Apap Wara ]ew; telfiet konsekuttivi filkampjonat u wara l-kwalifikazzjoni sorpri]a fil-U*BET FA Trophy kontra Hibernians, Pieta` rritornaw g[ar-reb[ fil-kampjonat meta g[elbu lil G]ira United 3-2 f’log[ba b’]ew; u/u[. Pieta` kienu dominanti g[al kollox flewwel taqsima u b’wirja kbira skorjaw tliet darbiet fl-ewwel 25 minuta. G]ira li b[al Pieta` ikkwalifikaw g[all-kwarti tal-finali tat-Trophy, ma dehrux fl-ewwel nofs sieg[a i]da wara li skorjaw l-ewwel gowl urew il-valur u l-kwalitajiet tag[hom meta taw sfida denja lil Pieta` u anki resqu qrib li jsalvaw il-log[ba fit-tieni taqsima. L-ewwel taqsima kienet g[al kollox ta’ Pieta` li dehru ferm motivati li ji;bru ri]ultat po]ittiv wara ]ew; telfiet konsekuttivi fil-kampjonat.

Kif Jinsabu BOV I Div L R D T

}ebbu; R 13 Pieta H 13 Lija A 12 Melita 13 St.George’s 13 Gudja Utd 12 G]ira Uts 13 St.Andrew’s 13 Bir]ebbu;a SP 12 }ejtun C 12 }urrieq 13 Msida SJ 13 {amrun S 12

Kooh Sohna ta’ Pieta` jissielet g[all-ballun ma’ Jamie Pace ta’ G]ira Utd (ritratt> Brian Grech)

Fl-ewwel minuti Pieta` kellhom g[add ta’ tentattivi lejn il-lasta l-iktar permezz ta’ Pisani u Kooh Sohna. Fis17-il minuta Pieta` meritatament filvanta;; meta wara azzjoni bejn Kooh Sohna u Varela, kien JONATHAN ZARATE li li xe[et fix-xibka. }ew; minuti wara Pieta` skorjaw ittieni gowl meta KOOH SOHNA skorja

b’xutt sabi[ minn distanza twila. Pieta` komplew jiddominaw u juru livell g[oli ta’ futbol u fil-25 minuta skorjaw ukoll it-tielet gowl meta ANDREW SPITERI spara xutt bomba li ma ta l-ebda /ans lil Tabone jsalva. Kwa]i kontra x-xejra tal-log[ob G]ira naqqsu l-iskor fit-32 minuta meta Yanis Tonna kellu ;irja tajba fuq ix-

9 8 7 6 5 5 4 4 4 4 2 2 2

F K Pt

2 2 29 3 2 26 1 4 21 4 3 22 5 3 21 3 4 18 5 4 15 4 5 20 3 5 17 1 7 16 3 8 15 2 9 16 4 6 15

17 13 12 17

20 21 15 21 22 26 21 23 23

29 27 22 22 20 18 17 16 15 13 9 8 2

xellug u qassam lejn CHRISTIAN CASSAR li g[eleb lil David Cassar b’xutt fil-baxx. Fit-tieni taqsima G]ira [ar;u tajjeb u wara erba’ minuti korner ta’ Martin Kotyza qarraq bil-goalkeeper ta’ Pieta i]da salva minn fuq il-linja Andrew Spiteri. Mas-sieg[a log[ob Cassar falla /ans tajjeb wara kross ta’ Tonna, meta xxuttja f’idejn il-goalkeeper. Kwarta mittmiem G]ira da[lu iktar fil-log[ba meta s-sostitut SHAWN VELLA skorja millvi/in wara pass ta’ Steve Meilak. G]ira ippruvaw bl-a[[ar sforzi tag[hom isibu l-gowl tad-draw i]da Pieta` ikkontrollaw tajjeb u sa[ansitra resqu qrib ir-raba’ gowl meta s-sostitut Ani kien im/a[[ad mill-goalkeeper ta’ G]ira Tabone.

St Andrew’s jirb[u b’g[axra

Il-partiti tal-Premier posposti g[al g[ada

Chetcuti, B. Said, J. Briscoe White, K. Risholt, A. Amato, M. Guiullaimier, N. Vella Petroni (D. Micallef), J. Farrugia, E.Lattes, T. Grozev (K. Roomes) Msida SJ. - J.M. Vella, S. Vella, F. Zini, F. Gusman, K. Saliba, D. Cachia, M. Caruana (R. Xuereb), S. Magro, L. Cassar, A. Laudisi, I. Schembri (M. Borda) Referee - Clayton Pisani Wara serje ta’ tmien log[biet ming[ajr reb[a St Andrew’s irritornaw g[ar-reb[ meta minkejja li lag[bu ttieni taqsima kollha b’g[axar plejers g[elbu lil Msida 2-0 f’konfront dirett bejn ]ew; timijiet fin-na[a t’isfel talklassifika. Is-Saints skorjaw il-gowls fit-tieni taqsima meta kienu qed jilag[bu b’g[axra i]da kisbu reb[a meritata

Min[abba l-maltemp li laqat lillpajji]na fl-a[[ar sig[at, il-partiti millKampjonat BOV Premier li kellhom jintlag[bu lbiera[ fil-Hibernians Stadium bejn Naxxar Lions u Balzan Youths fis-2.00pm u Tarxien Rainbows u Birkirkara fl-4.00pm ;ew posposti. L-MFA [abbret li l-istess partiti se jintlag[bu t-Tnejn 27 ta’ Jannar, fis6.00pm u fit-8.00pm rispettivament, dejjem su;;ett g[all-ispezzjoni tal‘pitch’ li se ssir it-Tnejn filg[odu milluffi/jali tal-MFA u o[rajn millHibernians Ground Managment. Il-partiti l-o[ra mill-Kampjonat BOV Premier, skedati g[al-lum fl-Istadium Nazzjonali u fil-Victor Tedesco Stadium, se jintlag[bu kif inhu ppjanat. Waqt li tisku]a ru[a g[al kull inkonvenjent, l-MFA fi stqarrija qalet li f’ka? li llum ukoll ikun impossibbli li jintlag[bu xi partiti minn dawn, ter;a’ to[ro; avvi] ie[or g[all-pubbliku.

MSIDA SJ …………………........…. 0 ST.ANDREW’S ……………............ 2 St. Andrews - S.Bartolo, N.

anki jekk fl-ewwel taqsima Msida kienu l-a[jar tim. Il-log[ba kienet ukoll karaterizzata mil-bdil tar-referee Clayton Pisani li we;;a’ u kellu jinbidel wara li pprova jmur b[ala assistant i]da anki fuq il-linja ma setax ikompli. L-ewwel taqsima kienet wa[da verament medjokri bi ftit azzjonijiet quddiem il-lasti u b’[afna log[ob kultant bl-addo// f’nofs il-grawnd. Kellhom jg[addu 24 minuta biex waslet l-ewwel azzjoni tal-log[ba meta Dino Cachia falla /ans tad-deheb wa[du quddiem ilgoalkeeper ta’ St Andrew’s. }ew; minuti wara l-goalkeeper ta’ St. Andrew’s Bartolo salva b’diffikulta` freekick dirett ta’ Dino Cachia. Fit33 minuta risposta ta’ St. Andrew’s b’azzjoni personali ta’ Grozev li mpenja fil-baxx lil Vella. }ew; minuti millintervall daqqa ta’ [arta g[al St Andrew’s meta Jonathan Briscoe White kien muri t-tieni karta safra u St.

Andrew’s spi//aw b’g[axar plejers. I]da kif bdiet it-tieni taqsima kienu St Andrew’s li marru minn fuq b’daqqa ta’ ras ta’ LATTES wara korner. Fil-50 minuta il-log[ba twaqqfet g[aliex we;;a’ r-referre Pisani li mar fuq il-linja u kompla jikkontrolla l-log[ba l-assistent Stefan Pace. Mas-sieg[a log[ob xutt ta’ Grozev kien salvat b’diffikulta` mill-goalkeeper ta’ Msida. Ftit wara Clayton Pisani ma setax ikompli lanqas b[ala assistant referee u minfloku fuq il-linja ni]el ilmatch inspector, l-ex referee Philip Agius. Fit-73 minuta St Andrew’s skorjaw it-tieni gowl meta minn kross ta’ Joseph Farrugia kien BRIAN SAID li skorja b’xutt mill-vi/in. Msida ma kellhomx risposta u sSaints ikkontrollaw il-vanta;; u anki resqu qrib bi freekick ta’ Joseph Farrugia li g[ada j[akkek mal-mimduda.

Il-{add, 26 ta’ Jannar, 2014

Lokali

Il-g]ejjer Maltin f’dawn il-jiem qeg[din jintlaqtu minn temp mill-aktar xitwi karatterizzat minn ri[ qawwi u xita, kultant qalila mal-buffuri tar-ri[ u b’temperaturi li f’/erti [inijiet ilbiera[ ni]lu sa 8 gradi celcius. Dan it-temp mistenni jissokta sal-ewwel jiem ta’ din il-;img[a b’aktar ri[ qawwi u xita, bl-appelli jkunu biex ji;u evitati postijiet b[all-Imsida kif juri dan ir-ritratt me[ud ilbiera[ mill-fotografu Brian Grech u postijiet miftu[a fejn jaqbel l-aktar ir-ri[.

President ta’ asso/jazzjoni nazzjonli b’uffi//ju fi/-?NL jiltaqa’ mal-kuntratturi

Sandro Chetcuti, ilPresident tal-Asso/jazzjoni tal-I]viluppaturi Maltin, qieg[ed jokkupa uffi//ju fittielet sular ta/-?entru Nazzjonali Laburista bil-barka tal-Prim Ministru Joseph Muscat. Dan qed ise[[ minkejja li Chetcuti qieg[ed jokkupa kariga g[olja [afna ta’ asso/jazzjoni nazzjonali, u li x-xog[ol li qieg[ed jag[mel fi/-?entru Nazzjonali Laburista jo[loq konflitt ta’ interess mal-[idma u r-rwol li g[andu fl-asso/jazzjoni. il-mument hu mg[arraf li Sandro Chetcuti ilu xhur b’dan l-uffi//ju fi/-?entru Nazzjonali Laburista. Minn dan l-uffi//ju, Sandro Chetcuti jiltaqa’ u jmexxi laqg[at ma’ negozjanti u kuntratturi, u [afna mill-[inijiet tal-laqg[at ikunu filg[axija. Mhux l-ewwel darba li barra /-?entru Nazzjonali Laburista

Sandro Chetcuti, il-President tal-Asso/jazzjoni tal-I]viluppaturi Maltin qieg[ed jiltaqa’ mal-kuntratturi fi/-?entru Nazzjonali Laburista

;ew innunati vetturi lussu]i, li s-sidien tag[hom ikunu qeg[din jiltaqg[u ma’ Sandro Chetcuti. Qabel l-elezzjoni ;enerali li g[addiet, il-Mexxej Laburista Joseph Muscat kien ikkonfer-

ma li Sandro Chetcuti kien qieg[ed jg[in lilu (Muscat) u lill-Partit Laburista fl-organizzazzjoni ta’ laqg[at g[alih personali ma’ g[add ta’ negozjanti, u f’okka]jonijiet dawn il-laqg[at kienu jkunu

wkoll ikliet. Flimkien ma’ dan l-involviment dirett fil-Partit Laburista, hu mag[ruf li rwol ie[or ta’ Sandro Chetcuti filPartit Laburista hu dak marbut mal-;bir ta’ fondi. Chetcuti kien ta sehem qawwi wkoll biex qabel l-a[[ar elezzjoni ;enerali twaqqaf il-Business Forum, sezzjoni fil-Partit Laburista. Hekk kif il-Partit Laburista reba[ l-elezzjoni ;enerali, ftit tax-xhur wara Sandro Chetcuti n[atar ukoll mill-Gvern ta’ Muscat b[ala membru filBord li jirregola l-bini. Dan kien t[abbar fil-Gazzetta talGvern nhar il-31 ta’ Awwissu li g[adda. Hu baqa’ jokkupa din il-kariga pubblika minkejja li kien ing[ata sentenza sospi]a ta’ [abs min[abba li kien aggredixxa u we;;a’ [afif lil Vince Farrigia, dak i]]mien kien Direttur :enerali tal-GRTU.

F’nofs dan ix-xahar, Sandro Chetcuti n[atar President talAsso/jazzjoni tal-I]viluppaturi Maltin waqt il-laqg[a ;enerali annwali tal-asso/jazzjoni. Sandro Chetcuti hu wie[ed mill-ftit vu/ijiet i]olati favur liskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija li twebbel biha lPrim Ministru Joseph Muscat. Is-sena li g[addiet, il-Partit Laburista kien [atar ukoll lil Sandro Chetcuti b[ala membru f’kumitat li kien ing[ata linkarigu biex jorganizza l-bini ta’ monument li jfakkar lil Dom Mintoff.

media•link COMMUNICATIONS