2014 04 13 by maltarightnow dotcom

www.maltarightnow.com

Nru 2210 €1

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Il-Gvern Laburista jrid jinvadi l-privatezza tat-tfal Ni]velaw kif il-Korporazzjoni g[as-Servizzi tal-Ilma qed titlob lill-[addiema dettalji b[an-numru tal-karta tal-identità ta’ wliedhom, tal-mara jew ir-ra;el tag[hom, u jekk u fejn g[andhom post ta’ ville;;atura L-Oppo]izzjoni kontra wkoll li Ministru jkollu a//ess g[ad-data personali tal-istudenti Ara pa;ni 2-5, 22

“Rapport ;did” biex taqa’ offi]a kriminali ta’ hit and run

minn pulizija Marie Louise Coleiro Preca tikkonferma dak li kien ]vela il-mument fit-23 ta’ Frar, li laqg[a mal-Prim Ministru kienet intemmet bl-eks Ministru ma ta//ettax l-offerta ta’ Muscat g[all-kariga ta’ President.

“L-ewwel twe;iba lill-Prim Ministru kienet an outright no”

– Marie Louise Coleiro Preca, il-President ta’ Malta Ara intervista pa;ni 6-7

■ Il-Korp tal-Pulizija ma we;ibx g[aliex wara li pulizija involut f’hit and run, xi [add biddel l-attendenza biex deher li kien bil-leave ■ Fil-ka] l-ie[or, il-pulizija li kien fis-sakra ji;i [u l-eks Chief of Staff ta’ Franco Mercieca, bil-Korp tal-Pulizija g[adu ma [ax passi dixxiplinarji kontrih ■ Il-Ministru Manuel Mallia ma jwe;ibx dwar i]-]ew; ka]i Ara pa;na 5

2 Spi]eriji li se jift[u llum VALLETTA: Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika; IL{AMRUN: Brown’s Pharmacy, 706, Triq il-Kbira San :u]epp; {AL QORMI: Pinto Pharmacy, 43, Triq San Bastjan; BIRKIRKARA: Pharmaplus, Triq Ganu; IL-G}IRA: D’Argens Pharmacy, 330, Triq D’Argens; SAN :WANN: Lourdes Pharmacy, Triq in-Naxxar; TASSLIEMA: The Economical Dispensary, 86#87, Triq Sir Adrian Dingli; {AL-LIJA: St. Michael Pharmacy, Misra[ tatTransfigurazzjoni; IN-NAXXAR: Naxxar Pharmacy, Vjal il-21 ta’ Settembru; SAN PAWL ILBA{AR: St. Paul’s Bay Pharmacy, 504, Triq il-Kbira; PAOLA: Fleming Pharmacy, 61, Triq {a]-}abbar; ILFGURA: Alpha Pharmacy, Triq Bormla k.m Vjal il-Kottoner; {A}}ABBAR: St. James Pharmacy, Misra[ San :akbu; I}-}EJTUN: St. Catherine Pharmacy, Plot 3, Triq ilQadi; L-IMQABBA: Kristianne Pharmacy, Triq ic-Cavi; {A}}EBBU:: Tal-Grazzja Pharmacy, Triq Fran;isk Farrugia; IR-RABAT: St. Anthony Pharmacy, 18, Triq ilKbira; VICTORIA: Palm Pharmacy, 2, Triq il-Palma; SANNAT: Pisani Pharmacy, Bini :did, Triq Sannat.

{inijiet tal-vapur t’G[awdex mill-4 ta‘ Novembru 2013 sal-4 ta’ Mejju 2014

Tluq mill-Im;arr, G[awdex: 1.30, 3.30, 5.00,

6.00, 6.30 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 6.45 (Tlieta sal-{add inklu]i vaganzi pubbli/i), 7.00 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 7.30, 8.15, 9.00, 9.45, 10.30, 11.15, 12.00, 12.45, 13.30, 14.15, 15.00, 15.45, 16.30, 17.15, 18.00, 19.15, 20.45, 22.00, 23.45. Tluq mi/-?irkewwa, Malta: 2.00, 4.00, 5.45, 6.30 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 6.45 (Tlieta sal-{add inklu]i vaganzi pubbli/i), 7.00 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 7.30, 8.15, 9.00, 10.30, 11.15, 12.00, 12.45, 13.30, 14.15, 15.00, 15.45, 16.30, 17.15, 18.00, 18.45, 20.00, 21.20, 22.35, 00.20.

It-temp It-Temp> Imsa[[ab bil-possibbiltà ta’ ftit xita g[all-ewwel, li jsir ftit jew wisq imsa[[ab. Il-Vi]ibbiltà> :eneralment tajba. Ir-Ri[> {afif g[al moderat mil-Lvant g[ax-Xlokk, li jsir [afif l-iktar mill-Grigal. Il-Ba[ar> :eneralment [afif. L-imbatt> Ftit li xejn. Temperatura tal-Ba[ar> 16º.

Il-[amest ijiem li ;ejjin

IL-{ADD L-og[la 19˚C L-inqas 13˚C

IT-TNEJN L-og[la 19˚C L-inqas 13˚C

IT-TLIETA L-og[la 20˚C L-inqas 13˚C

L-ERBG{A L-og[la 20˚C L-inqas 13˚C

IL-{AMIS L-og[la 20˚C L-inqas 13˚C

Lottu 85 – 50 – 77 – 20 – 37 # 79 – 13 – 71

Super 5 22 – 37 – 11 – 29 – 44

Numri importanti Servizz ta’ Emer;enza> 112 Sptar ta’ Malta> 25450000 — Sptar ta’ G[awdex> 21561600 Servizz ta’ direttorju> 1182 — GO> 1187 — Vodafone> 1189

L-Oppo]izzjoni to;;ezzjona li l-Ministru jkollu poter ja data personali tal-istudenti

“Ftit tal-jiem ilu l-Ministru tal-Edukazzjoni Evarist Bartolo wera interess li jiltaqa’ mal-Oppo]izzjoni Nazzjonalista u l-Kunsill Studenti Universitarji u jiddiskuti l-Avvi] Legali li se jag[tih il-poter jakkwista data personali tal-istudenti millewwel sena tal-iskola sa meta jispi//aw l-istituzzjonijiet edukattivi. Madankollu, minn dakinhar, la l-Ministru u lanqas [add mill-istess Ministeru ma kkomunika jew talab laqg[a mal-Oppo]izzjoni. G[alhekk l-Oppo]izzjoni se ]]omm mal-mozzjoni ppre]entat fil-Parlament u li g[andha ti;i diskussa g[ada.” Dan stqarru Joe Cassar, ilKelliem g[all-Oppo]izzjoni dwar l-Edukazzjoni f’konferenza tal-a[baijiet li matulha tkellmu wkoll il-Kelliema g[ad-Djalogu So/jali u lLibertajiet ?ivili Claudette Buttigieg u l-Kelliema g[allKompetizzjoni u l-Affarijiet tal-Konsumatur Paula Mifsud Bonnici. Li;i li to[loq perikli Joe Cassar qal li l-

Oppo]izzjoni qed to;;ezzjona li d-data tal-istudenti kollha ting[ata lill-Ministru g[ax mhux xog[ol il-Ministru talEdukazzjoni li jkun irre/ipjent tal-informazzjoni. Hu qal li jekk dan isir jo[loq periklu g[ax bil-li;i tad-data, ir-re/ipjent tal-informazzjoni ji;i wkoll kontrollur tal-istess data. Periklu ie[or li jpo;;i dan lAvvi] Legali hu li ma jiddefinixxix b’mod /ar x’inhi r-

F’konferenza tal-a[barijiet ilbiera[, l-Oppo]izzjon Nazzjonalista wissiet li li;i li jrid il-Gvern Laburis tid[ol fil-privatezza ta’ kull student, inklu] il-min allura ikun qed jintilef il-punt kardinali dwar il-privatezza tal-bniedem ri/erka li l-Ministru Evarist Bartolo qed jg[id li se jag[mel b’din id-data personali. Joe Cassar fakkar li rri/erka kwa]i qatt ma titlob data personali imma tistudja gruppi skont l-età jew klassifikazzjoni o[ra u ma tid[olx spe/ifikament fuq l-istudent partikolari. Joe Cassar kompla li jekk dan isir ji;i profil talistudenti. Periklu ie[or li semma Joe Cassar hu li l-Avviz Legali j[alli lill-Ministru jikseb kwalunkwe data li jixtieq u fuq it-terminu ta’ ]mien li jixtieq, ming[ajr limiti. “Fuq kollox, din il-li;i se tid[ol filprivatezza ta’ kull student, inklu] il-minuri, u allura ikun qed jintilef il-punt kardinali dwar il-privatezza tal-bniedem. Joe Cassar wissa li dan hu messa;; ie[or ta’ gvern li qed ikompli jirrombla minn fuq kul[add u jrid ikun il-Big

Brother fuq il-poplu. G[alhekk wera t-tama li xi [add mill-membri tal-gvern fil-Parlament ikun man-na[a tal-poplu u jivvota g[all-;id ta/-/ittadini. Drittijiet tal-;enituri u tal-istudenti mxekkla

Paula Mifsud Bonnici qalet li l-Gvern Laburista nesa li hawn li;i spe/ifika talProtezzjoni tad-Data. Imma minn dan l-Avvi] Legali jo[ro; bi/-/ar li l-Ministru qed jitlob data personali ming[ajr kunsens tal-;enituri, kompliet Paula Mifsud Bonnici. Hi rreferiet ukoll g[al numru ta’ artikli fil-li;i li jitkellmu dwar l-ippro/essar tad-data, meta dan jista’ jsir u minn min. Fost l-o[rajn, l-Avvi] Legali 125 jg[id li lippro/essar tad-data tal-minuri miksuba ming[and l-

Beda t-tqassim tad-dokumenti tal-voti g[all-elezzjonijiet Ewropej

Ilbiera[ beda it-tqassim tad-dokumenti talvotazzjoni fid-djar g[all-elezzjonijiet talParlament Ewropew tal-24 ta’ Mejju li ;ej. Ittqassim beda madwar Malta u G[awdex kollu minn uffi/jali tal-Pulizija. It-tqassim tal-voti jkompli sal-:img[a 2 ta’ Mejju 2014, bejn id-9 a.m. u s-1.p.m. u bejn it3 p.m. u d-9 p.m., fil-jiem kollha tal-;img[a inklu] is-Sibtijiet u l-{dud kif ukoll nhar 1 ta’ Mejju, festa pubblika. Madankollu mhux se jsir tqassim tal-voti fil-:img[a l-Kbira, Sibt il-G[id u {add il-G[id. Fi stqarrija il-Kummissjoni Elettorali av]at li d-dokumenti fid-djar jistg[u jin;abru minn persuna responsabbli li ma jkollix inqas minn 18-il sena u li trid tiffirma li r/eviet d-dokumenti g[all-votazzjoni. L-istqrarija fakkret li l-li;i elettorali tippermetti li rappre]entanti tal-partiti politi/i jakkumpanjaw lill-uffi/jali tal-Pulizija

waqt it-tqassim ta’ dawn id-dokumenti u dawn se jkunu provduti b’biljett ta’ awtorizazzjoni ma[ru; mill-Kummissjoni Elettorali. Intant, din il-;img[a, il-Kummissjoni Elettorali laqg[et n-nomini g[all-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew. G[all-elezzjoni tal-Parlament Ewropew b’kollox da[lu 33 nomina li jirrappre]entaw b’kollox seba’ partiti, u minnhom iridu ji;u eletti sitt MEPs. F’isem il-Partit Nazzjonalista tefg[u n-nomina tag[hom 11-il kandidat, f’isem il-Partit Laburista tefg[u n-nomina tag[hom 13il kandidat, f’isem l-Alternattiva Demokratika tefg[u n-nomina ]ew; kandidati, f’isem il-partit ;did ewro-xettiku Alleanza Bidla tefg[u nnomina ]ew; kandidati u g[all-Imperium Europa tefg[u n-nomina tliet kandidati. Kien hemm nomina g[all-kandidat tal-Partit tal-Ajkla u o[ra f’isem l-Alleanza Liberali.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Lokali

a b’qawwa a//essa

ni sta se uri, u

Siltiet mill-formula fejn [addiema tal-Korporazzjoni g[as-Servizzi tal-Ilma qeg[din jintalbu dettalji privati li m’g[andhomx x’jaqsmu max-xog[ol Messa;; ie[or ta’ Gvern li jkompli jirrombla minn fuq kul[add u jrid ikun ilBig Brother fuq il-poplu g[alliema tista’ ti;i ppro/essata biss jekk isir bil-kunsens tal-;enituri jew jekk ikun fl-interess tal-istess studenti. Dan l-Avvi] Legali li jrid ida[[al ilgvern imur ukoll kontra l-Artiklu 16 tal-li;i tal-Unjoni Ewropea li jg[id li kull data fil-file tal-istudenti g[andu jkun limitat biss g[all-iskejjel, spetturi li j]uru l-skejjel, pulizija jew social workers. “G[andna quddiemna Avvi] Legali li jag[ti drittijiet lill-Ministru biex jakkwista informazzjoni miftu[a u li allura tkun qed ixxekkel id-drittijiet tal-minuri u l-;enituri,” temmet Paula Mifsud Bonnici. Ebda dritt li l-Istat jikser il-privatezza

Claudette Buttigieg tkellmet dwar kif il-;enituri dejjem ;ew imwissija biex jipprote;u lit-tfal u minkejja li lil uliedhom jibag[tuhom fl-istituzzjonijiet edukattivi, xorta wa[da l-ulied jibqg[u tal-;enituri u l-istat m’g[andu l-ebda dritt jikser id-data u privatezza tag[hom. Hi fakkret kif b[ala omm, trid tag[ti kunsens lil bintha biex to[ro; ma’ taliskola, tie[u sehem fl-attivitajiet, jew biex jittie[du ritratti tal-istudenti waqt il-[in tal-iskola. Claudette Buttigieig qalet li l-Ministru jrid jispjega kif, meta, fejn u min se jkollu a//ess g[all-informazzjoni tattfal u mhux jaqbad u je[odha. Ara wkoll pa;ni 4 u 5

{addiema f’korporazzjoni tal-gvern jintalbu dettalji privati tal-familja “L-ammont esa;erat ta’ informazzjoni li qed tintalab minn numru ta’ uffi//ji tal-Gvern iqanqlu suspetti kbar.” George Pullicino, il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Ener;ija u lKonservazzjoni tal-Ilma qal dan hekk kif fit-23 ta’ Marzu li g[adda, ilKorporazzjoni tas-Servizzi tal-Ilma g[addiet /irkolari lill-impjegati li fiha titlob dettalji personali tag[hom, talfamilja, inklu] ta’ uliedhom. Skont i/-/irkolari, “se jsir e]er/izzju biex jin;abru dettalji personali mill-;did” [alli “jing[ata la[jar servizz lill-impjegati talKorporazzjoni,” u “ssir revi]joni talinformazzjoni li di;à g[andha lKorporazzjoni.” Madankollu l-kontenut li l-[addiema ntalbu jimlew fi//irkolari ffirmata minn Michael Parnis, li sa ftit tal-;img[at ilu kien jokkupa l-kariga ta’ Deputat Segretarju :enerali tal-GWU, qanqlet suspetti kbar fost il-[addiema. L-ewwel formola titlob id-dettalji personali tal-[addiema b[all-isem u lkunjom, l-indirizz, data tat-twelid u nnumru tal-mobile u telefon atd-dar tal[addiema. Il-formola titlob ukoll dettalji dwar il-[ajja privata b[al jekk humiex single, mi]]ewwe;, separat, divorzjat jew joqg[od ma’ partner. I]da l-iktar inkwetanti hi t-tieni formola. F’din il-parti hemm sezzjoni dwar il-qraba tal-[addiema, u sezzjoni o[ra spe/ifika dwar it-tfal tal[addiema b’erba’ postijiet g[ad-dettalji sa erbat itfal. Il-[addiema huma mitluba jiktbu l-isem tat-tifel jew tifla, id-data tat-twelid u sa[ansitra l-karta tal-identità tag[hom. Minbarra din l-informazzjoni, il-

Nispera li din id-data u o[rajn li qed tin;abar minn uffi//ji o[ra, ma tispi//ax f’idejn a;enziji jew uffi//ji /entrali politi/i biex tintu]a g[al skopijiet lil hinn mill-[idma tal-korporazzjonijiet jew dipartimenti tal-Gvern [addiema qeg[din jintalbu wkoll dettalji, kemm-il darba g[andhom dwar ir-residenza tas-sajf, inklu] l-indirizz. Il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni dwar lEner;ija, George Pullicini stqarr li “dan li qed jintalab hu assolutament esa;erat u bla b]onn”. Hu staqsa x’inhu l-u]u li l-Korporazzjoni tal-Ilma titlob l-isem, id-data tat-twelid u l-karta tal-identità tat-tfal meta dan m’g[andu l-ebda relevanza jew u]u g[all-istess Korporazzjoni. Hu kompla li t-tama tieg[u hi li “din l-informazzjoni mhix informazzjoni li qed tispi//a ting[adda lil xi /entrali o[rajn.” George Pullicino stqarr: “hu /ar li lIstat, jew kwalunkwe korporazzjoni tal-Istat g[andha ]]omm l-informazzjoni ba]ika li tag[mel sens li jkollha dik il-korporazzjoni jew dak l-uffi//ju g[all-finijiet tal-[idma tieg[u. Dak li mhux g[all-fini ta’ xog[ol, [idma tajba tal-korporazzjoni m’g[andu qatt jin;abar. Il-fatt li l-Korporazzjoni tasServizzi tal-Ilma qed titlob lill[addiema dettalji li m’g[andomx x’jaqsmu mal-[idma tag[hom fil-

Korporazzjoni, verament iqabbadni suspetti kbar.” Intant, kelliem g[all-moviment Solidarjetà {addiema Partit Nazzjonalista f’kummenti lil ilmument ikkonferma li [addiema talKorporazzjoni g[as-Servizzi tal-Ilma lmentaw dwar il-fatt li qed jintalbu jag[tu tag[rif personali, bla ebda rilevanza max-xog[ol tag[hom filKorporazzjoni. Il-Kumitat E]ekuttiv tas-S{PN qed juri t[assib dwar il-vera ra;uni g[all-;bir ta’ tag[rif personali tal-mara jew tfal tal-impjegati u dwar jekk l-impjegat g[andux post ta’ ville;;jatura billi din mhiex informazzjoni relevanti, ne/essarja u me[tie;a. S{PN staqsa lill-Korporazzjoni x’inhu l-iskop li titlob in-numru tal-karta tal-identità tal-mara u t-tfal tal-impjegati? S{PN i[oss li bl-isku]a biex tkun a;;ornata l-informazzjoni fuq limpjegati, il-Korporazzjoni qieg[da titlob dettalji ]ejda fuq il-qraba u proprjetà tal-impjegat li jqajjmu numru ta’ mistoqsijiet dwar il-veru skop tad-dettalji mitluba.

Perikolu] li l-informazzjoni awtorizzata tint minn Ministru Wara li din il-;img[a l-Oppo]izzjoni Nazzjonalista ressqet mozzjoni biex ji;i revokat l-Avvi] Legali 76 tal-2014 li permezzz tieg[u l-Ministru tal-Edukazzjoni jing[ata l-poter biex ji;bor informazzjoni personali fuq l-istudenti mill-ewwel sena tal-primarja sa ma jtemmu l-edukazzjoni tag[hom fl-istituzzjonijiet terzjari, il-mument tkellem ma’ avukati fejn [a l-opinjoni tag[hom fuq din id-de/i]joni tal-Gvern Laburista permezz ta’ dan l-Avvi] Legali.

Poteri wiesg[a lill-Ministru L-avukat Bernard Grech qal li l-Avvi] Legali ma jag[milx restrizzjoni fuq rra;uni g[aliex g[andha tintalab l-infor-

Bernard Grech, avukat

“Dak li jing[ad minn persuni differenti inklu] il-Ministru fuq l-iskop g[aliex

se tin;abar informazzjoni u kif tin;abar, ma jiswiex g[ax fl-a[[arnett dak li hu importanti huwa dak li tg[id il-li;i. Jekk il-li;i ma tag[milx restrizzjoni fuq kif u g[aliex tin;abar l-informazzjoni allura fir-realtà m’hemmx restrizzjoni fuq dan.”

Adrian Delia, avukat

“Huwa [a]in li dawn il-poteri jkunu fdati f’idejn il-Ministru nnifsu u mhux xi istituzzjoni li tipprovdi l-li;i, u m’hemmx g[alfejn ikun hemm interpretazzjoni ta[t l-Att dwar is-Servizzi ta’ Impjieg u Ta[ri; li tkun daqshekk wiesg[a.”

mazzjoni anzi g[andu artikli li huma miftu[a u wiesg[a u dan jag[ti lok lil kull min ikun fil-po]izzjoni ta’ Ministru biex jitlob informazzjoni g[al kwalunkwe ra;uni. Hu qal li dak li jing[ad minn persuni differenti inklu] il-Ministru fuq liskop g[aliex se tin;abar informazzjoni u kif tin;abar, ma jiswiex g[ax fl-a[[arnett dak li hu importanti huwa dak li tg[id illi;i. Hu qal li jekk il-li;i ma tag[milx restrizzjoni fuq kif u g[aliex tin;abar linformazzjoni allura fir-realtà m’hemmx restrizzjoni fuq dan. Bernard Grech qal ukoll li b[ala avukat jinkwieta meta jkun hemm li;ijiet li jikkontradixxu lil xulxin. Hu qal li din ;ieli ti;ri u ssir ming[ajr l-intenzjoni li tin[oloq din is-sitwazzjoni. I]da hu qal li l-kwistjoni dwar dan l-avvi] legali hija li ‘il-li;i tal-protezzjoni tad-data li hija koperta b’mod assolut u b’mod /ar f’Kapitlu 440 tal-Li;ijiet ta’ Malta tindika x’g[andha tkun dik l-informazzjoni li g[andha titqies u tin]amm b[ala privata u propju din il-;abra tal-informazzjoni skont l-avvi] legali tmur kontra dan. G[alhekk n[oss li dan l-avviz legali g[andu konotazzjonijiet perikolu]i’ Mistoqsi jekk hux perikolu]a li lMinistru tal-Edukazzjoni prova jda[[al dan l-Avvi] Legali baxx, baxx minn wara dahar kul[add, hu qal li dan huwa dikors

politiku u hu ma j[ossx li g[andu jid[ol fih fir-rwol tieg[u ta’ avukat. Hu sostna li l-fatti qeg[din hemm biex kul[add ikun jafhom fosthom li b[alissa m’hemmx Kummissarju g[all-Protezzjoni tad-Data u li dan l-avvi] legali ;ie ppre]entat f’dan i]-]mien. Hu ]ied li l-pubbliku g[andu lfatti u jista’ jasal g[all-konklu]joni tieg[u.

Il-Ministru se jkun jista’ jitlob data personali sensittiva L-Avukat Adrian Delia qal li “l-ewwel irridu naraw jekk il-Ministru g[andux ikollu dawn il-poteri u ta[t liema parametri tal-li;i llum qed ji;i propost li jo[odhom”. Hu spjega li l-Avvi] Legali jirreferi g[all-artiklu 54(1) tal-Att dwar isServizzi ta’ Impjieg u Ta[ri; li jg[id li “lMinistru jista’ jag[mel regolamenti b’mod ;enerali sabiex jag[ti se[[ lid-disposizzjonijiet ta’ dan l-Att u g[at-twettiq tag[hom, u b’mod partikolari, i]da ming[ajr pre;udizzju g[all-;eneralità ta’ dak imsemmi qabel, sabiex jipprovdi dwar

kull [a;a li hi me[tie;a jew awtorizzata b’dan l-Att.” Adrian Delia spjega li l-artiklu msemmi jag[ti poter lill-Ministru jag[mel regolamenti b’mod ;enerali fuq l-Att dwar isServizzi ta’ Impjieg u Ta[ri;. Madankollu ]ied li “jidher li l-Att Dwar is-Servizzi ta’ Impjieg u Ta[ri; qed ji;i interpretat li jista’ jwassal li l-Ministru jista’ jag[mel regolament fuq tfal tal-iskola li, g[alija, b’din l-interpretazzjoni di;à qed in;ebdu b’mod li l-le;i]latur ma riedx u ma [asibx g[aliha ta[t l-Att dwar is-Servizzi ta’ Impjieg u Ta[ri;.” Hu staqsa wkoll g[aliex jekk l-informazzjoni se tintalab g[al skop ta’ informazzjoni qed jing[ata dan il-poter lill-Ministru. Hu qal li f’li;ijiet o[rajn b[al, per e]empju, le;i]lazzjoni tat-taxxa, is-sa[[iet u poteri jing[ataw lill-Kummissarju tat-Taxxi u anke fl-Att dwar L-Edukazzjoni s-sa[[iet u poteri li jitolbu informazzjoni ng[ataw lillKummissjoni jew id-Direttorat. Hu sa[aq li

Hemm il-periklu li mhux qed ti data ;enerika mill-Gvern imma peresonali fuq kull individwu a minorenni kontra mhux biss l-kunsens tieg[u imma ming[a l-kunsens tal-;enituri f’dan il-ka] qed jintalab li l-poteri jing[ataw lill-Ministru. Adrian Delia qal li huwa “[a]in li dawn il-poteri jkunu fdati f’idejn il-Ministru nnifsu u mhux xi istituzzjoni li tipprovdi lli;i u m’hemmx g[alfejn ikun hemm interpretazzjoni ta[t l-Att dwar is-Servizzi ta’ Impjieg u Ta[ri; li tkun daqshekk wiesg[a.” Hu qal li l-Kapitlu 440 tal-Li;ijiet ta’ Malta dwar l-Protezzjoni u l-Privatezza tad-Data jag[mel distinzjoni bejn data ;enerali u dik li hija data sensittiva personali. Hu qal li l-Avvi] Legali jidher li g[alkemm fit-tieni parti tieg[u jitkellem fuq data li hija relatata mal-età, is-sess, ilkapa/ità, grad ta’ edukazzjoni u data o[ra, mhux qed jillimita ru[u g[al dak biss. Adrian Delia ]ied li allura dan ifisser li “l-

Il-PN b’kandidati b’impenn favur il-komu

David Agius, il-Kelliem talOppo]izzjoni dwar il-Kunsilli Lokali fisser ma’ il-mument li l-51 kandidat li l-Partit Nazzjonalista qieg[ed jippre]enta g[all-elezzjonijiet g[all-kumitati amministrattivi tal-hamlets li se jsiru fil-24 ta’ Mejju li ;ej hu konferma li lPN hu partit li g[andu kandidati determinati u impenjati favur il-komunitajiet. G[al dawn l-elezzjonijiet ilPN se jippre]enta 51 kandidat

waqt li l-Partit Laburista se jippre]enta biss 20 kandidat. Jirri]ulta wkoll li 20% talkandidati tal-PN huma nisa waqt li hemm numrmu tajjeb ta’ ]g[a]ag[ li qed joffru sservizzi tag[hom fil-kumitati amministrattivi. David Agius qal li n-numru ta’ kandidati li l-PN qed jo[ro; g[al dawn l-elezzjonijiet hu messa;; po]ittiv fih innifsu mhux biss g[an-numru li ji]boq dak tal-Partit Laburista i]da wkoll g[all-fatt li dan juri l-entu]ja]mu u limpenn li l-PN qed juri g[al dawn l-elezzjonijiet. Hu sostna li dan il-pro/ess qed juri wkoll l-impenn talPN lejn il-lokalitajiet u lkomunitajiet kollha ta’ Malta u G[awdex g[aliex jemmen li permezz tal-kunsilli lokali u

tal-kumitati amministrattivi lPN ikun qed ikabbar isservizzi tieg[u lejn il-poplu. Filwaqt li fakkar li kien ilPN li introdu/a l-kun/ett tant importanti tal-kunsilli lokali u tal-kumitati amministrattivi, David Agius sostna li l-PN jinsab g[addej b’numru ta’ riformi interni bl-iskop li lkunsilliera u l-membri talkumitati amministrattivi jkollhom iktar le[en fil-PN. Id-Deputat Nazzjonalista tkellem ukoll dwar l-i]viluppi li jara li jistg[u jse[[u filkuntest tal-komunitajiet rappre]entati b’kumitati amministrattivi u kkunsidrati b[ala hamlets u spjega kif hu jemmen li dawn il-komunitajiet jistg[u jiksbu kunsill lokali g[aliex il-mod kif qed ji]viluppaw hu wie[ed li

jag[milhom lokal. Fost dawn il-komunitajiet hemm dawk tas-Swatar u Fleur-de-lys li llum ]viluppaw f’lokalitajiet definiti, kbar u b’komunita li g[andha identità. David Agius semma l-ka] tal-kandidatura li l-PN g[andu fil-komunita ta’ St.Peter’s f’{a]-}abbar u qal li dan jikkonferma kemm il-PN qed iwettaq riformi ta’ inklu]joni fil-Partit u li l-partit li fih kul[add jista’ ja[dem u jwettaq l-ideat tieg[u. Element partikolari ie[or fil-kandidatura tal-PN hu li 40% tal-kandidati huma nisa. David Agius spjega li dan hu messa;; ie[or ta’ inklu]joni u kemm il-membri tal-PN qed jag[rfu iktar ir-rwol tal-mara fis-so/jetà. Hu qal li tul issnin il-PN fil-Gvern wettaq

riformi kbar biex il-mara Maltija tikseb il-po]izzjoni tag[ha fis-so/jetà u biex ikun hemn integrazzjoni tan-nisa fid-dinja tax-xog[ol waqt li ma jkunx hemm nuqqas mirresponsabbiltajiet tal-mara filfamilja. Il-Kumitati Amministartivi l-;odda se jkunu f’Burmarrad, Gwardamangia, Marsalforn, il-Ba[rija, Santa Lu/ija (Ta’ Ker/em), ix-Xlendi, Bubaqra, Paceville, Fleur-de-Lys, TalVirtù, il-Madliena, il-Kappara, Ba[ar i/-?ag[aq, {al Farru;, St. Peter u s-Swatar. Il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni dwar il-Kunsilli Lokali qal li l-kandidati kollha li se jirrappre]entaw lill-PN kienu kollha approvati mill-kummissjoni mwaqqfa apposta mmexxija minn Joe Borg.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Lokali

talab

intalab a data anke

ajr

Ministru jista’ bis-sa[[a ta’ dan ir-regolament jitlob data ukoll li tista’ tkun deskritta b[ala data sensittiva personali.” Hu ]ied li però, ma jkunx hemm il-ksur fil-mument li jidda[[al l-Avvi] Legali imma fil-mument li l-Avvi] Legali ji;i u]at b’mod li jmur kontra id-di]po]jonijiet tal-Kapitlu 440. Hu qal li f’dan ilkuntest, “iva, jista’ jkun hemm il-ksur imma bir-regolament nnifsu ma jkunx se[[ il-ksur awtomatikament.” Adrian Delia qal, “huwa perikolu] li linformazzjoni ti;i awtorizzata li tkun mitluba minn Ministru u mhux minn istituzzjoni g[ar-ra;uni li l-li;ijiet tag[na dejjem jipprovdu g[al-checks and balances li wie[ed ma jing[atax poter iktar milli hemm b]onn u f’dan ilka] qed ji;i kkon/entrat il-poter f’idejn il-Ministru.” Hu spjega li normalment meta jkun hemm b]onn informazzjoni g[al skop ta’ ri/erka, [lief meta l-informazzjoni tintalab g[ax ikun hemm ksur jew meta jkun hemm investigazzjoni b[al f’ka]i ta’ taxxi, l-informazzjoni tkun ;enerika. Hu ]ied, “jiena ma niddejaqx li l-iskola tag[ti informazzjoni fuq kemm hemm tfal, liema tfal [adu liema su;;etti.... imma mhux li tidentifkahom b’mod personali”. Hu ]ied li hemm il-periklu li mhux qed tintalab data ;enerika imma data peresonali fuq kull individwu anke minorenni kontra mhux biss l-kunsens tieg[u imma ming[ajr l-kunsens tal;enituri, hemmhekk jinsab il-periklu.” Mistoqsi dwar r-reazzjoni tieg[u g[all-fatt li dan l-Avvi] Legali dda[[al meta il-kariga ta’ Kummissarju g[allProtezzjoni tad-Data hija vakanti, Adrian Delia qal li jekk kien hemm xi [a;a li intrinsikament jaqa’ ta[t lippro/essar tad-data, “ikun prematur mg[a;;el u mhux xieraq li ssir le;i]lazzjoni b[al din, ming[ajr ma jkun hemm konsultazzjoni dettaljata u /ara malKummissarju tad-Data.”

unitajiet

Permezz tal-kunsilli lokali u tal-kumitati amministrattivi l-PN ikun qed ikabbar is-servizzi tieg[u lejn il-poplu

B[alissa l-PN di;à beda l-pro/ess ta’ identifikazzjoni u g[a]la tal-kandidati g[all-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali li jmiss. Bl-iskop li l-kandidati jkollhom l-a[jar fformazzjoni politika, il-PN se jorganizza numru ta’ korsijiet fl-A}AD li jiffukaw fuq il-li;i tal-kunsilli lokali, ir-responsabbiltajiet tal-kunsilliera u tal-membri taal-kumitati amministrattivi u su;;etti o[ra relatati mal-kunsilli lokali.

Il-Ministru Manuel Mallia ja[sel idejh f’]ew; ka]i ta’ pulizija li kissru l-li;i

Il-Ministru g[all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali Manuel Mallia dde/ieda li ja[sel idejh minkejja li hu responsabbli mill-Korp tal-Pulizija u ma we;ibx g[al mistoqsijiet dwar ]ew; ka]i ta’ pulizija G[awdxin; li wie[ed minnhom kien involut f’hit and run u ie[or kien fis-sakra meta t-tnejn kienu waqt il-qadi ta’ dmirijiethom fixXewkija G[awdex fil-lejl ta’ bejn it-30 u l-31 ta’ Marzu li g[adda. Il-kelliema uffi/jali tal-Ministru Manuel Mallia, li hu direttament responsabbli minn dak li jkun qed ise[[ fil-Korp tal-Pulizija, irreferiet lil il-mument g[and il-Korp tal-Pulizija. Il-ka] tal-kuntistabbli PC528 Skont twe;iba tal-Korp tal-Pulizija, mhux il-ka] li nbidel ir-rapport filkonfront tal-kuntistabbli G[awdxi li ttfittxija g[alih, wara li [abat bil-karozza u baqa’ sejjer fil-lejl ta’ Jum il-

Helsien u damet g[addejja aktar minn erba’ sig[at, sas-sig[at bikrin ta’ filg[odu. F’dan il-ka], il-passi;;ieri li kienu fil-vettura l-o[ra li [abat fiha dan l-uffi/jal tal-pulizija kellhom jing[ataw kura medika. Minkejja li g[al xi raguni, dwar dan il-ka] sar rapport ;did u tne[[a lkliem “hit and run” (li hija offi]a kriminali) kif inhuwa /ar li kien il-ka] – fi twe;iba mibg[uta mill-Korp talPulizija ntqal li kulma ;ara kien li sar rapport mill-;did, biex dan ikun jirrifletti a[jar u jinkludi aktar dettalji dwar l-in/ident, wara li ;ew stabbiliti aktar fatti. Fosthom il-;rie[i li sofrew dawk li kienu fil-karozza l-o[ra li mag[ha [abat il-kuntistabbli, u anke lidentità tax-xufier li l-pulizija stess tammetti li baqa’ sejjer. Il-Korp tal-Pulizija kkonferma wkoll li fil-post tal-in/ident instabet karozza wa[da biss, u l-karozza l-o[ra, ji;ifieri dik tal-pulizija, instabet numru ta’ sig[at wara, g[all-[abta tal-4.30 a.m. Il-Korp tal-Pulizija kkonferma ukoll li l-pulizija nvolut, PC528, mag[ruf b[ala ‘Wi;i’, suppost kien xog[ol night watch meta se[[ l-in/ident. Skont il-Pulizija, dan il-kuntistabbli ;ie sospi] fis-7 ta’ April li g[adda, ji;ifieri aktar minn gimg[a wara li se[[ il-ka], u l-g[ada li il-mument ippubblika l-istorja li kienet qed issir pressjoni fil-Korp tal-Pulizija biex ]ew; uffi/jali jiskansaw id-dixxiplina. Filwaqt li kien konfermat li l-pulizija kon/ernat kien xog[ol, il-Pulizija ma we;bitx g[aliex wara li se[[ l-in/ident xi [add biddel l-attendenza biex dan jidher li kien bil-leave. U lanqas ma wie;bet min bag[bas l-attendenza. Il-ka] tal-kuntistabbli PC1053 Fil-ka] l-ie[or li se[[ fl-istess lejl u fl-istess lokalità, u li jinvolvi lill-kuntistabbli mag[ruf b[ala l-‘Killer’, ilpulizija qalet li g[addejja investigaz-

■ Fil-ka] ta]-]ew; pulizija G[awdxin li kienu nvoluti fl-in/ident taxXewkija matul il-lejl ta’ bejn it-30 u l-31 ta’ Marzu, g[aliex inbidel ir-rapport ta’ “hit and run” ? ■ Tikkonfermaw li meta l-pulizija marru fil-post sabu biss karozza wa[da u l-karozza l-o[ra bix-xufier, mal-[abta baqg[et sejra? ■ Tikkonfermaw li dan instab sig[at wara? ■ Tikkonfermaw li l-pulizija nvolut kien on duty u wara li se[[ l-in/ident xi [add biddel l-attendenza u g[amilha “leave” ? Min bag[bas l-attendenza? ■ X’passi ttie[du jew se jittie[du kontra dan il-pulizija li kien involut flincident ta’ “hit and run” u x’passi ttie[du kontra l-pulizija l-ie[or li kien fissakra fix-Xewkija, u li [alla l-karozza tas-Superintendent sa filg[odu filpost?

zjoni wara li ntqal li dan kien fissakra. Nhar il-{add li g[adda ]velajna li PC1053 kien fis-sakra fil-pjazza taxXewkija fil-lejl ta’ bejn it-30 u l-31 ta’ Marzu li g[adda, minkejja li suppost li kien xog[ol. Dakinhar hu tilef i/-cavetta tal-karozza tas-servizz li kien qed isuq. Il-karozza li kien biha kienet tas-Superintendent ta’ G[awdex u /-/avetta tag[ha nstabet mill-barman ta’ ka]in fil-pjazza taxXewkija l-g[ada filg[odu. Fir-rappurta;; ta’ din l-istorja, nhar il-{add li g[adda, kien indikat li l‘Killer’ ji;i minn xi [add li hu qrib [afna tal-eks Segretarju Parlamentari Franco Mercieca, persuna li kienet impjegata f’kariga g[olja fis-

Segretarjat Privat ta’ Mercieca qabel ma’ dan irri]enja. Illum il-mument qed ji]vela li dan il-pulizija involut f’dan il-ka] ji;i hu l-eks Chief of Staff tal-eks Sgretarju Parlamentari Franco Mercieca, illum Deputat Laburista. Dwaru, mit-twe;iba tal-pulizija, jidher li s’issa ma ttie[det l-ebda azzjoni – u dan jikkonferma dak li ]velajna, li minkejja suppost fuq ilkarta ;ie trasferit lejn l-g[assa talBelt Valletta, baqa’ ma ;ara xejn minn dan. Tant li kif kien ippubblikat di;à, il-‘Killer’ fta[ar li mhux se jag[mel ;urnata wa[da f’Malta – u fil-fatt fl-a[[ar ;img[a deher g[addej bil-[idma normali b[ala pulizija f’Ta’ Sannat u fin-Nadur.

L-Oppo]izzjoni tat messa;; qaww g[al President ta’ Malta F’g[eluq l-ewwel ;img[a ta’ [idma g[all-President il-;did ta’ Malta, f’intervista ma’ il-mument, Marie Louise Coleiro Preca qalet li l-g[aqda tal-poplu se tkun prijorità tal-Presidenza tag[ha. Hi [abbret li ftit ;img[at o[ra se jit[abbar set-up ;did u differenti fil-Presidenza biex il-poplu, hu min hu, hu f’liema livell hu fil-[ajja pubblika u mhux, ikollu opportunità jesprimi ru[u dwar aspirazzjonijiet fuq oqsma li jolqtuh fil-[ajja ta’ kuljum. Fl-intervista titkellem ukoll dwar l-appo;; tal-Oppo]izzjoni g[all[atra tag[ha, il-festi nazzjonali, l-immigrazzjoni, it-tfal u d-distinzjoni bejn il-Presidenza u Ministeru. L-intervista saret minn Charles Muscat. E//ellenza, x’kienet l-ewwel reazzjoni tieg[ek meta l-Prim Ministru avvi/inak biex jinnominak g[all-kariga ta President ta’ Malta^ G[aliex domt ta[seb fuqha qabel ma a//ettajt?

Qatt ma ppretendejtha, qatt ma stennejtha u qatt ma ispirajt g[al din il-kariga. L-ewwel twe;iba lill-Prim Ministru kienet an outright no, imma hu qalli biex na[sibha u niddiskutiha mal-familja. Anke l-familja tieg[i qatt ma mma;inajna li din il-fa]i tal[ajja tag[na se te[odna f’din it-triq. Issa naraw din il-[a;a nistg[ux naqdu dmirna sew fiha.

Int g[idt li t-tis[i[ tal-g[aqda bejn ilpoplu se jkun wie[ed mill-prioritajiet tal-Presidenza. Dan ifisser li l-g[aqda nazzjonali ma te]istix? Konkretament x’qed tippjana li tag[mel?

G[alija l-g[aqda tal-poplu tag[na hi prijorità u din hi il-vi]joni tieg[i. Kull inizjattiva u attività trid tkun immirata lejn lg[aqda nazzjonali. M’hiniex ng[id li lg[aqda nazzjonali ma te]istix. Fid-diskors tal-[atra g[idt li dan poplu li kapa/i jqum g[all-okka]jonijiet u jien ma nixtieqx li lg[aqda nazzjonali tkun biss wa[da okka]jonali, imma tkun xi [a;a li kapa/i ng[ixuha kuljum u dan g[al [afna ra;unijiet. Dan hu l-pass matur li lest jie[u dan ilpoplu. G[amilna [afna progress matul issnin, imma issa dan hu l-pass li jmiss g[alina lkoll u dan biex inkunu tassew poplu modern fis-sens li qed ng[ixu f’/irkostanzi ta’ [ajja li jinbidlu prattikament kuljum u rridu nkunu maturi [alli nkunu kapa/i ng[ixu a[jar flimkien. Nemmen [afna li flimkien dan il-pajji] jista’ jkun mudell, mhux biss fl-aspett re;jonali, imma g[ad-dinja kollha. Na[seb li g[andha tkun l-aspirazzjoni b[ala poplu li nil[quha. Imma;ina li a[na nkunu kapa/i niddibattu l-aktar su;;etti kontenzju]i imma nibqg[u fuq il-livell li n[abbtu lideat ma’ xulxin. {alli nitmass[nu, g[ax din hi l-karatteristika Mediterranja tag[na, imma wara li jg[addi kollox, anke jekk niftiehmu li m’a[niex qed naqblu, nibqg[u nafu lil xulxin ta’ a[wa Maltin u mhux nispi//aw kul[add g[al triqtu. Nemmen li kapa/i nag[mluh dan il-pass ‘il quddiem u jkun darba biss li nag[mlu distinzjoni bejn Malti u Malti, u Maltija u Maltija, dakinhar li nid[lu fil-polling booth u trid tidentifika, g[ax din hi s-sistema elettorali tag[na. Imma malli no[or;u mill-polling booth, ner;g[u, nifhmu u nag[rfu u nirrispettaw lil xulxin.

Il-fatt li l-Oppo]izzjoni laqg[et in-nomina tieg[ek b[ala President ta’ Malta b’mod po]ittiv u anke filParlament ivvutat favur, x’messa;; ir/evejt mill-Oppo]izzjoni?

Dan kien messa;; qawwi, u dan il-pass

aktar u aktar nistg[u nag[mluh u dan g[ax di;à hemm Oppo]izzjoni li qed tag[raf din il-[tie;a, g[ax kieku ma kinitx tie[u din ittriq. Personalment in[oss li r-responsabbilta`tieg[i rduppjat u bla dubju kibret, u rrid inqum g[al din l-okka]joni li bis-sa[[a talOppo]izzjoni issa u flimkien mal-Gvern, qed ting[ata lill-poplu tag[na. G[alhekk se nag[mel [ilti kollha u kif g[edt fid-diskors uffi/jali tieg[i, se nag[ti l-ener;ija tieg[i u l-impenn s[i[ tieg[i lejn din it-tip ta’ vi]joni.

Il-Presidenza pre/edenti g[amlet pass ]g[ir bit-tama li xi darba jkun hemm a;;ornament tal-Kostituzzjoni ta’ Malta. Int tennejt l-impenn tieg[ek dwar bidliet fil-Kostituzzjoni. Fejn trid tasal? Liema huma dawk l-oqsma li tixtieq jew li g[andhom jinbidlu jew ji;u aggornati?

Na[seb li kul[add f’xi [in jew ie[or esprima ru[u li hemm b]onn ta’ emendi u a;;ornamenti tal-Kostituzzjoni li hi l-akbar salvagwardja tal-poplu tag[na. B[al kull [a;a o[ra fil-[ajja, meta jinbidlu //irkostanzi, inti trid tara jekk l-g[odod li g[andek humiex tajbin bi]]ejjed biex tkun issalvagwardjat bl-a[jar mod. G[alhekk dan jg[odd anke g[all-Kostituzzjoni tag[na.

Ma nixtieqx li din il-Presidenza tkun qisha li qed titkellem minn fuq g[al isfel, imma nixtieq li din il-Presidenza tirrifletti pro/ess minn isfel g[al fuq Mhux qed ng[id minn aspett ta’ /erti prin/ipji b[ad-drittijiet fundamentali talbniedem, dawn, jg[addi kemm jg[addi ]mien, fil-fehma tieg[i jibqg[u imnaqqxa fil-komponenti kollha tag[na biex nag[tu s-salvagwardja lin-nies, a[seb u ara lKostituzzjoni. Hemm diversi affarijiet li rridu nag[mlu l-evalwazzjoni tag[hom u nistaqsu lilna nfusna jekk dawn g[adhomx il-mezzi li bihom a[na tassew nag[tu l-a[jar g[odda u l-a[jar fa/ilitajiet biex il-poplu tag[na j[ossu salvagwardjat u mog[ti l-aqwa dinjità, jekk l-istituzzjonijiet tag[na humiex qed ikunu adegwati bi]]ejjed g[a]-]minijiet tal-lum. Na[seb li nkun pru]untu]a issa jekk ng[id li jien nixtieq nara din, jew nixtieq nara dan, g[ax in[oss li dan ix-xog[ol irid isir b’konsultazzjoni mill-aktar wiesa’ u bl-akbar g[aqal u responsabbiltà. Dan ifisser li anke g[andna ninvolvu lill-poplu hemm barra li jkun qed jiddiskuti b’mod san x’jixtieq jara minn din l-og[la li;i li

g[andu biex isssalvagwardja[ ‘il quddiem. Konsultazzjoni wiesa’ tfisser ukoll li listakeholders kollha f’pajji]na jkollhom ilvu/i tag[hom u jkollhom l-opportunità li jesprimu ru[hom bl-a[jar mod. Imbag[ad, b’mod partikolari, il-partiti politi/i, kollha kemm huma, ikunu flimkien madwar mejda fejn ikollhom l-opportunità li jiddeliberaw, jiddiskutu, jevalwaw u jag[mlu rrevi]jonijiet kollha me[tie;a. Naturalment nixtieq li nsibu kunsens [alli mmorru ‘il quddiem b’/erta sa[[a, mhux biss politika imma wkoll morali g[ax din ]gur tag[ti [afna tama lill-poplu tag[na. Imma jekk ma ji;rix dan imbag[ad, m’g[andniex g[aliex niddejqu, hemm il-livell Parlamentari fejn ikunu jistg[u jkomplu jiddibattu l-argumeti li jkunu saru.

X’ta[seb dwar il-festi nazzjonali... Kif se tinvolvi lill-partiti politi/i? X’se jkun ir-rwol tag[hom u tal-poplu?

Hawn ukoll qed nara diskussjoni kemm jista’ jkun wiesa’, miftu[a u b’konsultazzjoni [alli wkoll nevalwaw din i//irkostanza. Ma naf bl-ebda pajji] li g[andu [ames festi nazzjonali. Ma jfissirx li dawk jekk ma jibqg[ux festi nazzjonali, ma jibqg[ux g[e]ie] g[all-poplu, g[ax fil[ajja u fil-pro/ess storiku u politiku ta’ pajji]na, dawn jiffukaw fuq avvenimenti mill-iktar importanti. Se jibqg[u u jridu jibqg[u importanti. Forsi naslu g[all-punt fejn ng[idu li forsi din il-;urnata nistg[u ng[addu ming[ajrha b[ala festa nazzjonali, imma ma rridx ng[id dik il-;urnata jew lo[ra g[ax na[seb li d-de/i]joni fl-a[[ar mill-a[[ar trid tkun tag[na flimkien. Jien ma nixtieqx li din il-Presidenza tkun qisha l-Presidenza li qed titkellem minn fuq g[al isfel, imma nixtieq li din il-Presidenza tirrifletti pro/ess minn isfel g[al fuq.

Man-nomina tieg[ek, t[abbar millPrim Ministru li se tkun ukoll involuta f’setturi fejn joperaw a;enziji governattivi fil-qasam so/jali. Ma ta[sibx li dan se jkun rwol konflin;enti mal-operat talE]ekuttiv? Kif tarahom ji]viluppaw dawn ir-responsabbiltajiet ;odda?

Se nkun /ara. M’humiex a;enziji governattivi assolutament, imma huma kummissjonijiet konsultattivi u wkoll mhux filforma li konna qed narawhom qabel, ji;ifieri f’kuntest ta’ Ministeru. L-ewwel nett g[aliex il-kariga ta’ Presdient f’pajji]na m’hix funzjoni e]ekuttiva, ji;ifieri l-funzjoni ta’ President se tibqa’ dik li hi sakemm ma jkunx hemm de/i]jonijiet Parlamentari li jibdlu l-funzjonijiet. Il-mod ta’ kif se noperaw, jien iktar nippreferi ng[id is-subject matters milli kwa]i l-entitajiet li huma kkonsultati. Nippreferi nitkellem fuq oqsma li din ilPresidenza se tkun qed te[odhom l-ewwel

Il-President ta’ Malta Marie l-Kostituzzjoni ta’ Malta b’ko ikollhom l-opportunità jiddi me[tie;a nett bil-funzjoni li g[andu l-President illum, ji;ifieri dak li n[obb insejja[lu facilitator li j;ib lil kul[add on board. Dan [alli l-oqsma li huma ta’ importanza nazzjonali b[alma huma l-kwistjonijiet dwar it-tfal, ma jkunx hemm diver;enzi dwarhom. Dan g[ax it-tfal ta’ kul[add huma l-istess u ttfal g[andhom l-esi;enzi tag[hom, mhux g[ax dak it-tifel ta’ dak u dik it-tifla talie[or. Mat-tfal m’g[andux ikollna diver;enzi fuqhom. G[alhekk jimmerita li l-qasam tat-tfal jitla’ fuq livell nazzjonali fejn nassiguraw li kul[add ikollu vu/i. Imma mhux fuq livell ta’ implimentazzjoni g[ax dak mhux il-funzjoni tal-President. IlPresident jiffa/ilità biex kul[add ji;i madwar mejda [alli niddiskutu. Fi ftit ;img[at o[ra se nkunu f’qag[da li nistg[u n[abbru is-set-up ;did u differenti li se jkun hemm fil-Presidenza biex iva lpoplu tag[na, hu min hu, hu f’liema livell hu fil-[ajja pubblika u mhux, ikollu opportunità jesprimi ru[u fuq aspirazzjonijiet fuq oqsma li jolqtuh fil-[ajja ta’ kuljum u jolqtuh bl-istess mod, ;ej minn liema partit jew xelta politika ;ej minnha.

Il-Prim Ministru qal li se jag[tik responsabbiltajiet ;odda, biex il-kariga tieg[ek ma tkunx biss /erimonjali. Kienet talba tieg[ek din qabel ma a//ettajt in-nomina? X’kuntatti saru man-na[a tal-Gvern u mal-Oppo]izzjoni dwar dan ir-rwol ;did?

Qabel il-[atra, jekk tg[idilha talba, hu ]vilupp ta’ pro/ess ta’ diskussjonijiet aktar minn kollox. Imma wkoll kif qal il-Prim Ministru pubblikament, min jafni tajjeb mag[rufa li jiena persuna li nressaq ‘il quddiem issues li mhux kul[add jie[u gost

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Intervista

wi li laqg[et in-nomina tieg[i

Louise Coleiro Preca tenniet il-[tie;a li tkun a;;ornata onsultazzjoni mal-poplu u mal-partiti politi/i kollha fejn iskutu, jevalwaw u jag[mlu r-revi]jonijiet kollha iressaqhom ‘il quddiem. Kif qal il-Prim Ministru pubblikament, jiena qed inkun ikkunsidrata b[ala l-persuna li anke jekk hemm affarijiet li l-Gvern jidhirlu li fuq dawn l-oqsma partikulari jista’ jie[u linja a[jar, jien mhux se niddejjaq nitkellem dwarhom. Dan ifisser li mieg[i kul[add jaf fejn hu g[aliex dan li n[oss li g[andi ng[id, dejjem g[edtu u se nibqa’ ng[idu. Anzi llum in[oss li g[andi [afna aktar qawwa morali u fid-dmir li ng[idu. Na[seb li dik kienet ir-ra;uni g[aliex kont ikkunsidrata li ning[ata dawn ir-responsabbiltajiet. S’issa kull ma kelli kienet laqg[a nformali mal-Ministru tal-Familja u sSolidarjetà So/jali li saret qabel [adt il;urament ta’ President u kienet diskursata biex nag[mel ru[i /ara li din hi funzjoni mhux e]ekuttiva… li l-Presidenza mhix Ministeru, assolutament, u jiena no;;ezzjona li dan jinbidel u se nkompli n[arsu. Sal-lum g[ad ma kellix kuntatti malGvern imma wkoll g[ax hi issue ta’ protokoll issa nibda niltaqa’ mal-Kabinett, mal-Oppo]izzjoni u tibqa sejra hekk. Jien se nkun qed in]omm u di;à tkellimt, kemm mal-Prim Ministru u anke mal-Kap talOppo]izzjoni u ma/-Chairman talAlternattiva Demokratika, biex ikolli mag[hom laqg[at regolari u biex ikun hemm exchanges dwar x’qed isir u dan mhux biss biex inkun infurmata, imma wkoll biex inressaq affarijiet li jidhirli li hu importanti li jitressqu. G[alkemm lAlternattiva Demokratika hi partit politiku li mhux rappre]entat fil-Parlament, nixtieq – u hawn tid[ol ukoll il-kwistjoni talg[aqda – dawk is-6,000 persuna li vvutaw g[all-AD u li r-rappre]entanza tag[hom ma

telg[etx fl-og[la istituzzjoni tal-pajji], ma jintilfux. G[alhekk il-Presidenza se tkun qed tiffa/ilità biex anke dawk il-votanti li m’humiex rappre]entati fil-Parlament, ikollhom ukoll il-vu/i tag[hom. Dan hu lpajji] ta’ kul[add u l-President, il-Kap tal-Istat Malti jrid jassigura li l-pajji] ikun tassew ta’ kul[add.

Dan huwa poplu mag[ruf g[as-solidarjetà ma’ min hu l-aktar filb]onn...i]da dan is-sens ma jo[ro;x daqshekk qawwi meta ni;u g[at-trattament u l-g[ajnuna tal-immigranti, kemm adulti kif ukoll tfal... x’se tag[mel b[ala Kap tal-Istat Malti biex tbiddel din il-mentalità u l-attitudni?

Se nkompli nitkellem u se nkompli nitkellem ukoll mill-punto di vista ta’ responsabbiltà morali b[ala kap ta’ stat. Din ;ejja mill-fatt li jiena tassew nemmen li l-poplu tag[na mhux razzist. Il-poplu tag[na mhux sew li npin;u[ razzist. Nemmen li l-poplu tag[na hu be]g[an min[abba l-karatteristi/i partikulari ta’ pajji]na, i/-/okon tal-pajji] u anke min[abba l-popolazzjoni kbira li g[andna g[al mezzi u g[ar-ri]orsi li g[andu pajji]na. Nifhem li bilfors nib]g[u, imma rridu nifmu wkoll li fl-a[[ar mill-a[[ar dawn huma bnedmin b[alna. Dawn nies li ;ejjin minn pajji]i mifnijin mill-gwerra u qed jg[ixu f’konflitti, f’periklu kontinwu li jitilfu [ajjithom b’xi balla jew xi bomba u biex jaslu sal-Mediterran ukoll ikunu g[addew minn perikli b’riskju g[al [ajjithom fidde]ert. Min jaf kemm ikunu intilfu [ajjiet fid-de]ert li qatt ma jissemmew. Xi kultant nisimg[u li tant eluf ta’ immigranti g[erqu

fil-Mediterran, imma fid-de]ert ma nisimg[ux kemm intilfu nies. Sadattant malli jaqbdu dg[ajsa, ikunu qed jie[du ttielet riskju f’[ajjithom u ma nafux lanqas kemm fil-pro/ess mhux biss ikunu pperikolaw il-[ajja tag[hom, imma wkoll kemm ikunu ;ew abbu]ati dawn in-nies u allura jien ner;a’ nistaqsi u nibqa’ nistaqsi l-mistoqsija lill-poplu tag[na u ng[idlu li a[na poplu mag[ruf g[all-;enero]ità u g[all-qalb kbira li g[andna, li kieku a[na konna minflok dawn il-familji, kieku uliedna kienu flok dawn it-tfal li qeg[din jg[addu minn trawma g[al o[ra biex jie[du /ans g[al [ajjithom, kieku a[na rridu min jarana minn din it-tip ta’ lenti? Konvinta li f’qalbu l-poplu jg[id le. Imma min-na[a lo[ra ma nistg[ux nieqfu hemm biss, ji;ifieri li a[na nibdew nirrealizzaw li dawn bnedim li sofrew, li qed isofru u li g[andhom [afna tbatijiet u li g[andhom [afna trawmiet u g[alhekk irridu nitrattawhom b’umanità kbira. Ma nistg[ux nieqfu f’dan l-istadju biss, irridu n[arsu imbag[ad lejn min irid jag[ti l-g[ajnuna. Hemm ti;i lkwistjoni tal-integrazzjoni. Dan mhux poplu li jifla[ jintegra lil dawn il-mijiet u lil dawn l-eluf ta’ nies, jifla[ jintegra ftit, imma mhux lil dawn in-nies kollha. Il-kumplament, jekk tassew l-Ewropej, spe/jalment, i[ossu li dawn in-nies g[andhom jing[ataw /ans, ;enwinament g[andhom jo[or;u jdejhom u jg[inu lil Malta [alli jie[du lil dawn l-immigranti biex ikunu jistg[u jintegraw f’pajji]i ferm akbar minna, pajji]i li g[andhom ferm aktar ri]orsi u fejn il-popli tag[hom g[ax huma b’miljuni, mhux b[alna bl-eluf, jistg[u tassew jintegraw ru[hom b’mod tajjeb. A[na di;à g[andna l-g[arfien ta’ organizzazzjonijiet internazzjonali fosthom lInternational Organisation for Migration u jien personalment erba’ ;img[at ilu mort :inevra u tkellimt mad-Direttur :enerali. Hemm ukoll il-UNHCR fejn ukoll iltqajt mat-tmexxija tag[ha. Dawn l-organizzazzjonijiet kbar u presti;ju]i qed jag[rfu li lka] ta’ pajji]na hu ka] spe/jali u se jkunu wkoll huma biex il-vu/i tag[na tasal g[and

Di;à tkellimt mal-Prim Ministru, mal-Kap tal-Oppo]izzjoni u ma/-Chairman tal-AD, biex ikolli mag[hom laqg[at regolari dwar x’qed isir… biex inkun infurmata, imma wkoll biex inressaq affarijiet li jidhirli li hu importanti li jitressqu min g[andha tasal biex jag[tu l-g[ajnuna.

Pajji]na g[addej minn taqlib so/jali u morali... L-Isqfijiet wissew dwar dawn dan l-a[[ar....semmew l-intolleranza, ilvjolenza u l-faqar li qed ji]died, il-kriminalita` organizzata, il-korruzzjoni li saret kwa]i istituzzjonalizzata... x’sehem se tag[ti biex tbiddel din ir-rotta? Hawn ter;a’ tid[ol l-issue tal-g[aqda, is-sens ta’ rispett lejn xulxin, is-sens ta’ g[arfien u rispett lejn id-diversità, is-sens tal-valur tal-;ustizzja so/jali, is-sens ta’

g[arfien li kwistjonijiet b[all-faqar m’humiex biss tal-fqir, imma huma issues talpoplu kollu. Se nkun qieg[da bis-sa[[a morali li g[andha l-Presidenza, nitkellem u nag[mel dak kollu possibbli biex nag[mlu lil kul[add mhux biss konxju, imma wkoll nimmottivaw biex nag[mlu l-passi ‘il quddiem u nindirizzaw dawn id-diffikultajiet. G[aliex dan hu dak il-pass matur ‘il quddiem li g[andu b]onn dan il-poplu. G[amilna [afna progress, imma l-progress ma jfissirx li trid tieqaf, i]da trid timxi bilpass tieg[u u next-in-line ]gur hija s-sens ta’ maturità. Dan is-sens ta’ g[arfien li jien napprezzak u inti tapprezza lili, avolja jien differenti minnek. Dan irridu nag[mluh g[all-;id tag[na imma l-aktar ta’ wliedna. Jekk m’a[niex se nag[mlu dan il-pass issa, uliedna se jkollhom [afna diffikultajiet. Ma nistg[ux inwaqqfu l-globalizzazzjoni u mhix globalizzazzjoni ekonomika biss, hi globalizzazzjoni so/jali, il-media so/jali qed tilg[ab parti importanti f’[ajjitna wkoll, qed ikollna moviment kbir ta’ [addiema u nies li qed ji;u minn pajji]i o[ra u din lil hinn mill-immigrazzjoni. Imma sfortunatament qisna b[ala poplu n[arsu biss lejn l-immigrazzjoni. G[andna influss kbir ta’ nies li qed i;ibu tradizzjonijiet u b’kultura differenti u jekk mhux se nag[rfu din id-diversità fil-kuntesti kollha so/jali tag[hom, ikun hemm mumenti li lanqas se nibdew nifhmu lil xulxin. F’pajji] ]g[ir b[al tag[na, fejn g[andna ng[o]]u [afna lill-familja, dan kollu jispi//a jitmermrilna u jekk ma jkollniex dawn il-pedamenti li fuqhom isso/jetà hi mibnija, se jkollna diffikultajiet kbar u se jkollna diffikultajiet akbar g[al uliedna.

Se ]]omm mat-tradizzjoni li l-ewwel ]jara tieg[ek se tkun g[and il-Papa? Meta qed tippjana li ssir? X’se jkun ilmessa;; tieg[ek lil Papa?

G[andi nattendi g[all-kanonizzazzjoni tal-Papa :wanni Pawlu II imma din mhix se tkun i]-]jara uffi/jali lill-Papa g[ax a[na mistednin b[ala pajji] b[alma se jkunu pajji]i o[ra. Iva, l-ewwel ]jara uffi/jali, tkun, kif dejjem kienet il-prassi ta’ dan il-pajji], li n]ur lill-Papa Fran;isku. Lill-Papa nixtieq ne[odlu messa;; po]ittiv, li dan hu poplu miftu[, li g[andu qalbu kbira, li dan hu poplu li minkejja //okon tag[na, dejjem g[arafna li flokka]jonijiet kemm ta’ fer[ kif ukoll ta’ niket, konna flimkien, spalla ma’ spalla. Messa;; li g[andna [afna determinazzjoni li nkomplu nikbru u nkomplu nimxi ‘il quddiem u li nag[rfu [afna u napprezzaw l-istanzi li qed jag[mel fejn qed juri liddinja kemm hi sabi[a l-umiltà, kemm hu sabi[ li inti tiftakar f’min g[andu b]onn aktar g[ajnuna minn [addie[or u g[alhekk irridu nuru[ ukoll dan l-apprezzament. Nistqarr li jien affaxxinata bi]-]g[a]ag[ Maltin li wie[ed ma jistax jg[id li jmorru l-Knisja kuljum, imma l-mod kif dan ilPapa qed jolqothom u qed jaffettwahom, dawn huma t-tip ta’ valuri kbar li hu qed iressaq fuq quddiem. Nixtieq ukoll ng[idlu li ]-]g[a]ag[ Maltin qed japprezzawh u allura nixtieq ng[idlu biex jipprova jsib data biex ji;i fostna [alli b[ala poplu nkunu nistg[u nilqg[uh.

Nuqqas ta’ konsultazzjoni u tonqos l-g[ajnuna lill-g[aqdiet volontarji L-EWWEL SENA TA’ GVERN LABURISTA

Claudette Buttigieg, Kelliem dwar id-Djalogu So/jali, Affarijiet talKonsumatur u l-Libertajiet ?ivili

stqarret li fl-ewwel sena ta’ Gvern immexxi minn Joseph Muscat spikka nnuqqas ta’ konsultazzjoni u diskussjoni partikolarment fil-Kunsill Malti g[all-I]vilupp Ekonomiku u So/jali meta fl-a[[ar sena l-pajji] esperjenza ]ieda fil-qg[ad, minn xahar g[al ie[or. • Spikka n-nuqqas ta’ konsultazzjoni spe/jalment mill-Ministeru tad-Djalogu Socjali. • Nuqqas ta’ konsultazzjoni fuq l-adozzjoni minn persuni omosesswali. • Tnaqqas il-budget allokat g[allKummissjoni Nazzjonali g[allPromozzjoni tal-Ugwaljanza i]da ]diedu r-responsabbiltajiet. • Tnaqqset l-g[ajnuna finanzjarja lill-NGOs. • Wara sena g[adhom ma [ar;ux il-pagamenti g[all-fondi allokati lill-NGOs g[as-sena 2012. • G[alkemm Joseph Muscat wieg[ed li Gvern Laburista se jkun gvern femminista, naqqas in-numru ta’ nisa f’po]izzjoni ta’ te[id ta’ de/i]jonijiet. • Il-[olqien tax-xog[ol qatt ma ttella’ fuq l-a;enda tal-Kunsill Malti g[all-I]vilupp Ekonomiku u So/jali (MCESD). • Il-laqg[at tal-MCESD bdew isiru fil-Ministeru g[ad-Djalogu So/jali, Affarijiet tal-Konsumatur u Libertajiet ?ivili. Dan ma ni]el xejn tajjeb mal-imsie[ba so/jali li j[ossu li dan

•

il-pro/ess demokratiku qed ji;i politi/izzat meta qabel kien dejjem newtrali. It-Tribunal tal-Appelli talInformazzjoni u Protezzjoni tad-Data g[adu ma twaqqafx. Dan ixekkel bil-kbir il-pro/ess demokratiku, partikolarment lejn min qed ifittex rimedju g[al xi in;ustizzja.,

Nuqqas ta’ konsultazzjoni fuq kwistjonijiet so/jali u tnaqqis fl-g[ajnuna finanzjarja lill-entitajiet so/jali u g[aqdiet volontarji

It-tkattir tal-impjiegi f’sena meta l-qg[ad ]died u kwa]i jla[[aq it-8,000 persuna jirre;istraw g[ax-xog[ol, qatt ma ;ie diskuss fil-Kunsill Malti g[all-I]vilupp Ekonomiku u So/jali (MCESD)

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Lokali

Minkejja li l-Gvern Laburista qal li g[andu strate;ija biex jikkumbatti l-faqar, f’sena kulma g[amel kien pubblikazzjoni ta’ dokument waqt li waqqaf l-iskemi ta’ akkomodazzjoni so/jali li huma sors ta’ g[ajnuna g[al dawk li huma l-aktar fi b]onn so/jali

Ebda idea ;dida li tra]]an il-faqar milli jkompli ji]died Clyde Puli, Kelliem dwar il-Familja u s-Solidarjetà So/jali fisser kif il-Gvern ta’

Muscat fl-ewwel sena tieg[u naqas milli jie[u inizjattivi ;odda biex tonqos i]-]ieda fil-faqar waqt li naqas milli jniedi pro;etti u g[ajnuna biex iwie]en lil dawk l-aktar vulnerabbli fis-so/jetà Maltija. • Il-Ministru Laburista responsabbli millFamilja t[abbar erba’ darbiet u bilpompa kollha t-tfassil ta’ strate;ija kontra l-faqar. Sena wara ;iet ippubblikata biss Green Paper g[all-konsultazzjoni li tipprova tattakka l-gvern pre/edenti i]da ma toffrix ideat ;odda. Wara 25 sena flOppo]izzjoni, il-Partit Laburista ma kienx kapa/i jfassal roadmap. • Il-pensjonanti li kienu jie[du €300 filbidu tas-sena u li kienu jsibuhom utli g[al diversi spejje] li jkollhom, minn din is-sena bdew je[duhom bi//a bi//a matul is-sena. • Dawk li kienu jie[du l-minimu ta/Children’s Allowance u kienu je[duh filbidu tas-sena, issa qed je[duh aktar tard, imqassam bi//a bi//a matul is-sena. • L-istrate;ija tal-Out of Home Care g[attfal bi problemi ;iet approvata fil-Ba;it

•

fl-2012 u re;g[et kienet approvata fl2013 ta[t Gvern Laburista. Din listrate;ija ma kien implimentat xejn minnha matul is-sena li g[addiet biex issa g[all-Ba;it 2014 kienet approvata mi]ura wa[da biss minn strate;ija s[i[a. Fil-Ba;it g[al din is-sena tnaqqsu l-fondi biex tinfeta[ dar g[a]-]g[a]ag[ u Dar Terapewtika – ]ew; pro;etti li kellhom jibdew is-sena l-o[ra imma l-Gvern Laburista ma wettaqhomx u min[abba f’hekk ]g[a]ag[ t[allew ming[ajr post adegwat fejn jg[ixu u tfal o[ra ming[ajr terapija li tant hija me[tie;a. Il-Politika Nazzjonali dwar it-Tfal kienet di;à lesta fi ]mien Gvern Nazzjonalista i]da t[alliet fuq l-ixkaffa g[al sena s[i[a minn Gvern Laburista biex issa qed jing[ad li se tinkiteb mill-;did. Il-{addiema So/jali (social workers) qed jo;;ezzjonaw bil-qawwa kollha g[allpjani tal-Gvern biex jittrasferihom kollha ta[t il-Fondazzjoni tal-{arsien So/jali. Huma qed isostnu li dan mhux biss jipperikola l-kundizzjonijiet tax-xog[ol tag[hom, i]da l-professjonalità tag[hom min[abba li tnaqqas l-i]vilupp

Il-Ministeru tal-Familja [aseb g[al tal-qalba billi aktar minn ]ew; tu]]ani ta’ qraba ta’ Deputati, Ministri u uffi/jali Laburisti tqieg[du fuq bordijiet governattivi b’eluf ta’ ewro fis-sena

•

tal-ispe/jalizzazzjoni fis-social work. Il-{addiema So/jali huma wkoll ikkon/ernati fuq l-ind[il politiku fil[idma tag[hom ta’ kuljum spe/jalment meta jkun hemm ind[il fil-ka]ijiet ta’ familji u tfal bi problemi serji li qed ja[dmu mag[hom. Il-Gvern waqqaf l-iskemi kollha g[addetriment ta’ applikanti g[all-iskemi differenti. Il-Gvern l-ewwel ikkritika dawn l-iskemi biex imbag[ad qed jer;a’ jniedi l-istess skemi wara li j]ommhom xhur weqfin u jibdlilhom it-titlu. Gvern Laburista naqqas il-fondi g[adDjar ta’ Persuni b’Di]abbiltà u ma kienx

• • •

kapa/i jwettaq dak li wieg[ed, li jifta[ aktar djar fil-komunità g[all-persuni b’di]abbiltà. Gvern Laburista ma wettaq l-ebda inizjattiva so/jali ;dida fejn tid[ol il-;lieda kontra d-droga u vizzji o[ra. Gvern Laburista matul l-2013 ]ied biss 30 sodda ;dida fid-djar tal-anzjani. Il-Ministeru tal-Familja tassew [aseb g[all-familja tad-Deputati Laburisti u g[al tal-qalba billi aktar minn ]ew; tu]]ani ta’ qraba ta’ Deputati, Ministri u uffi/jali tal-Partit Laburista tqieg[du fuq bordijiet governattivi u ng[ataw eluf ta’ ewro fis-sena.

Il-{add, 13 ta’ Aprili, 2014

A[barijiet mill-UE

L-Ewropa f’idejk Ingrid Brownrigg Opinjonista

Irridu nuru li/-/ittadini tag[na li l-Ewropa hi tag[na u a[na nappartjenu g[all-Ewropa u g[alhekk kul[add g[andu d-dritt g[all-informazzjoni u kul[add g[andu d-dritt jikkontribwixxi

L-elezzjoni tal-Parlament Ewropew Fl-elezzjoni tal-Parlament Ewropew tal-2009 kienu biss 30% ]-]g[a]ag[ li vvutaw minn madwar l-Ewropa kollha. Minbarra dan, minn 766 membru fil-Parlament Ewropew, 57 biss huma ta[t l-40 sena filwaqt li tnejn biss kienu ta[t it-30. Hekk kif ninsabu ftit aktar minn xahar bog[od millelezzjonijiet Ewropej, hemm il-preokkupazzjoni li l-istorja ter;a’ tirrepeti ru[ha. Tin[ass il-[tie;a li ]-]g[a]ag[ i[ossuhom parti integrali mill-UE u jkunu attivi politikament g[ax fuq kollox, il-futur tal-Ewropa hu fl-interess tag[hom g[ax huma l-;enerazzjoni tal-futur. Kien g[alhekk li aktar kmieni din il-;img[a, fi Brussell saret konferenza mill-organizzjoni FutureLab li ffukat fuq l-involviment ta]-]g[a]ag[ fl-elezzjonijiet li ;ejjin. G[al dan id-dibattitu [adu sehem diversi ]g[a]ag[ minn madwar l-Ewropa li taw il-perspettiva u r-rakkomandazzjonijiet tag[hom ta’ kif jixtiequ jaraw aktar ]g[a]ag[ jinvolvu ru[hom fil-politika Ewropea u fil-pro/ess tat-te[id tadde/i]jonijiet. I]-]g[a]ag[ tal-Partit Popolari Ewropew Is-sezzjoni ta]-]g[a]ag[ tal-Partit Polopari Ewropew, (YEPP), li tieg[u hu membru l-Partit Nazzjonalista, tkellmet fuq ‘proposti konkreti’, li se jkunu diskussi wara lelezzjonijiet Ewropej. Il-President tal-YEPP, Konstantinos Kyranakis qal li jixtieq jara tnaqqis fin-numru tadDirettorati :enerali, li fil-pre]ent hemm 33 u jag[mlu parti mill-Kummissjoni Ewropea, l-akbar istituzzjoni tal-UE. Hu ssu;;erixxa li n-numru tad-Direttorati :enerali g[andu jirrifletti n-numru tal-Kumitati Parlamentari, li fil-pre]ent huma 22 u b’ri]ultat ta’ dan jonqsu l-uffi/jali li ja[dmu mal-Kummissjoni Ewropea. Kyranakis tkellem fuq kif skont hu, il-pro/eduri le;i]lattivi g[andhom jinbidlu u jkunu fuq tliet livelli. L-ewwel ikun hemm abbozz tal-le;i]lazzjoni mill-Ministri u d-Direttorat tal-Kummissjoni responsabbli g[al dan. Wara dan, din il-proposta tmur fi stadju ta’ kumitat, wie[ed fil-Parlament Ewropew u jsir rapport wie[ed u jittie[ed vot fis-sessjoni plenarja. Wara dan, din id-de/i]joni tmur fil-Kunsill tal-Ministri g[all-approvazzjoni jew di]approvazzjoni.

Minkejja li jidher li dan jista’ jwassal g[al simplifikazzjoni tal-mod kif ta[dem l-UE, hi xi ftit sempli/i ]]ejjed tant li toffri aktar diffikultajiet. Fil-fatt din il-proposta ;iet deskritta b[ala “illu]joni” mill-Kummissarju Ewropew g[all-Impjiegi, Affarijiet So/jali u Inklu]joni, László Andor. Il-Kummissarju Andor sa[aq li ma jistax ikollok simplifikazzjoni meta g[andek Unjoni ta’ 28 pajji] membru! Simplifikazzjoni – sfida li l-UE mhix se jirnexxilha tirba[ Naqbel perfettament mal-Kummissarju Andor. L-UE hi mag[mula minn 28 pajji] – ilkoll differenti, kulturalment, politikament, storikament u apparti dan, nitkellmu lingwi differenti. Il-fatt li l-UE mhix g[aqda federali u

g[andek g[aqda pjuttost kumplessa b[alma hu msemmi hawn fuq, kif wie[ed jista’ jkollu simplifikazzjoni u kif wie[ed jista’ jkun trasparenti ming[ajr ma jkun burokratiku? Meta wie[ed ja[dem mal-istituzzjonijiet tal-UE, jifhem g[aliex dik il-burokrazija kollha. ?ertament il-burokrazija ddejjaq lil kul[add, i]da meta g[andek 28 pajji] membru u 23 lingwa uffi/jali – it-traduzzjonijiet di;à qed jikkumplikaw kollox. X’nag[mlu, nag[]lu lingwa wa[da biss? }gur li dan mhux se jkun a//ettat u lanqas mhu possibbli g[ax biex le;i]lazzjoni tid[ol fis-se[[ f’pajji] trid tkun billingwa tal-pajji], b’hekk il-le;i]lazzjonijiet mill-UE huma bil-Malti. Minbarra dan, kull pajji] g[andu s-sistema tieg[u ta’ kif ta[dem, li [afna drabi hi bba]ata fuq il-kultura, bla dubju wie[ed ma jistax jimponi sistema wa[da. Madankollu, jien ukoll nixtieq nara aktar simplifikazzjoni fit-te[id tad-de/i]jonijiet tal-UE g[ax aktar ma l-pro/ess ikun fa/li, aktar in-nies jifhmuh, i[ossu l-Ewropa qrib tag[hom u b’ri]ultat ta’ dan i[ossuhom aktar komdi biex jag[tu kontribut. Hawnhekk, b[all-iskop prin/ipali li nixtiequ nil[qu naqbel ma’ dak li qal il-President tal-YEPP – aktar ma l-pro/ess ikun sempli/i, aktar hemm i/-/ans li ]]g[a]ag[ i[ossuhom parti mill-Ewropa u jie[du sehem attiv fil-politika. I]da bejn dak li hu ideali u dak li wie[ed jista’ jag[mel, l-istrumenti li g[andu g[ad-dispo]izzjoni tieg[u, hemm ba[ar x’jaqsam. B]onn ta’ aktar ‘Ewropa’ fil-kampanja elettorali Il-futur tal-Ewropa jinteressani b’mod partikolari u qed

Il-kandidati g[all-Parlament Ewropew huma fid-dover li jispjegaw bi kliem sempli/i x’inhi l-Ewropa u jistiednu lin-nies jipparte/ipaw fid-dibattitu

nag[mel [ilti biex fuq livell Ewropew nikkontribwixxi g[all-kostruzzjoni tal-Ewropa g[ax l-Ewropa g[adna qed nibnuha u g[alhekk hi stedina g[al kul[add biex jikkontribwixxi. Kull meta nivvja;;a u ninzerta xi dibattitu fuq ilfutur tal-Ewropa, nie[u gost nattendi. Napprezza li l-YEPP qed jag[mlu l-proposti tag[hom, l-impenn tag[hom biex jikkontribwixxu i]da dak li qed jipproponu ma jistax ja[dem. Il-Kummissjoni Ewropea hi l-istituzzjoni li tirrappre]enta l-interessi globali tal-komunità Ewropea. Jekk ilMinistri se jkunu qed jag[mlu l-proposti le;i]lattivi, bilKummissjoni tie[u post sekondarju (kif nista’ nifhem middiskors tal-President tal-YEPP), allura hemmhekk se jkun hemm konflitti bejn il-pajji]i g[ax kull pajji] se jara linteressi tieg[u u mhux globali u g[aqda ma tistax til[aq miri komuni jekk tiffoka fuq miri individwali. Madankollu dawn l-ideat huma ta’ min jiddiskutihom. Hu interessanti li fil-kampanja g[all-elezzjoni tal-Parlament Ewropew f’diversi pajji]i u organizzazzjonijiet qed ikun diskuss il-futur tal-Ewropa g[ax nemmen li dan hu lmument biex issir din id-diskussjoni, biex il-politi/i jisimg[u li/-/ittadini tag[hom, jisimg[u l-ilmenti u rrakkomandazzjonijiet tag[hom u fuq livell Ewropew nippruvaw insibu soluzzjoni. Sfortunatament it-tema tal-Ewropa fil-kampanja elettorali f’Malta hi kwa]i ine]istenti. Hi kampanja elettorali fuq livell lokali. Hu tajjeb li kwistjonijiet nazzjonali ji;u dibattuti i]da dan g[andu jsir mid-deputati tal-Parlament nazzjonali, il-kandidati g[all-Parlament Ewropew huma fid-dover li jispjegaw bi kliem sempli/i x’inhi l-Ewropa u jistiednu lin-nies jipparte/ipaw fid-dibattitu. Irridu nuru li/-/ittadini tag[na li l-Ewropa hi tag[na u a[na nappartjenu g[all-Ewropa u g[alhekk kul[add g[andu d-dritt g[all-informazzjoni u kul[add g[andu d-dritt jikkontribwixxi.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Internazzjonali

Twissija dwar serq minn Land Rovers Fir-Renju Unit, il-Pulizija [ar;et twissija mhux tas-soltu lis-siden tal-Land Rover Defender. Dan min[abba lammont kbir ta’ serq minnhom hekk kif is-sena ddie[la se tieqaf il-produzzjoni ta’ din it-tip ta’ vettura. Il-Pulizija qalet li hemm xi kriminali li rrealizzaw li lispare parts tal-Land Rover Defender se jonqsu u g[alhekk kien hemm mew;a ta’ serq ta’ bonnets, headlights u sa[ansitra bibien u si;;ijiet minn dawn ilkarozzi. Dan bl-iskop li ja[]nuhom biex fil-;ejjieni jitolbu prezz g[oli g[alihom. Il-Pulizija qed twissi

s-sidien ta’ dawn il-karozzi biex jie[du kull prekawzjoni li jistg[u biex jevitaw is-serq minnhom u kemm jista’ jkun matul il-lejl ipo;;uhom f’post protett jew tal-anqas ipo;;u alarm fihom. Intqal li jidher li issa s-serq mil-Land Rover Defender infirex madwar il-pajji] g[alkemm l-akbar rapporti kienu ;ejjin miz-zoni rurali. Il-karozza hi l-favorita tarRe;ina Eli]abetta II u l-produzzjoni se titwaqqaf wara 67 sena li kienet ilha sejra. G[alkemm l-isem ‘Defender’ ilu jintu]a biss mill-1990, ilmudell hu dak tal-Series I Land Rover tal-1948.

FRANZA> Avultun fil-Parc Zoologique de Paris li re;a’ nfeta[ g[all-pubbliku lbiera[. Dan wara sitt snin ta’ xog[ol ta’ ti;did u li sewa 133 miljun ewro. (ritratt EPA)

Stennija g[all-pro/ess tat-tfal ta’ Gaddafi

Qed isiru l-a[[ar thejjijiet fi Tripli g[all-pro/ess li se jibda nhar it-Tnejn ta’ Saif al-Islam u Saadi Gaddafi – i]-]ew;t ittfal tal-eks ditattur Libjan Muammar Gaddafi. Pro/ess li jekk jinstabu [atja fih qed jissugraw li jing[ataw il-piena tal-mewt. Il-pro/ess mistenni jdum ix-xhur u matulu mistennija jitressqu quddiem il-qorti diversi stejjer ta’ krudeltà kbira mi]-]ew; a[wa matul id-dittatura ta’ missierhom. Fil-ka] ta’ Saadi, [afna mixxhieda li se jkun hemm se tittratta krudeltà marbuta maddinja tal-isport, partikolarment il-futbol. Fost dawn hemm sparatura li kienet se[[et fl-1996 meta tteam ta’ Saadi, Al-Ahly, kien reba[ log[ba importanti. Hu kien [aseb li l-folla bdiet tg[ajjar it-team fi tmiem illog[ba u kien ordna t-truppi jift[u n-nar. Sparar li dam sejjer 15-il minuta u li wassal g[all-mewt ta’ mill-anqas 20 persuna u wara qraba kienu sfurzati jiffirmaw dikjarazzjoni li l-vittmi kienu qed jaqilg[u linkwiet. Hemm ukoll spekulazzjoni li l-isparar kien marbut mal-massakru li kien se[[ ;imag[tejn qabel fil-[abs ta’ Abu Salim fejn inqatlu 1,200 [absi. Se jidher quddiem il-qorti anki Abduallah Senussi, l-eks kap tas-servizzi sigrieti Libjani, li fost l-o[rajn hu akku]at li kien wara l-massakru f’Abu Salim. It-tlieta li huma wkoll se jkunu akku]ati li ordnaw il-massakri fil-bidu tar-rivoluzzjoni Libjana fl2011. Fil-ka] ta’ Saif, hu mhux se jkun pre]enti fi Tripli imma se jsegwi l-pro/ess permezz ta’ video-link minn Zintan, fejn qed jin]amm filmo[bi. Il-Qorti Kriminali Internazzjonali [ar;et mandat ta’ arrest g[al Saif imma lawtoritajiet Libjani qed jirrifjutaw li jestraduh.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Internazzjonali

L-AWSTRALJA> Ajruplan tat-tip AP-3C Orion tar-Royal Australian Air Force jtir ma;enb il-vapur militari Awstraljan HMAS Toowoomba waqt Operation Southern Indian Ocean li qed issir biex jinstabu l-fdalijiet tal-ajruplan Boeing 777 tal-Malasia Airlines li g[eb fit-8 ta’ Marzu. Filwaqt li /kienet iz-zona fejn qed issir it-tfittxija wara li nstemg[u sinjali li bi probabbiltà kbira kienu tal-kaxxa s-sewda, hemm bi]a’ li aktarx il-batteriji tag[ha issa waqfu ja[dmu. (ritrat EPA)

Aktar bini fl-Ukrajna jin[ataf minn nies armati Kompliet ti]died it-tensjoni flUkrajna wara li matul il-;urnata tasSibt, aktar bini tal-Gvern fil-Lvant spi//a n[ataf minn gruppi ta’ r;iel armati. L-a[[ar ka] kien jikkon/erna lg[assa tal-Pulizija fil-belt ta’ Sloviansk qrib il-fruntiera Russa. Arsen Avakov, il-Ministru tal-Intern Ukren, filwaqt li ddeskriva dawn innies b[ala terroristi, qal li truppi kienu

ntbag[tu biex jie[du l-kontroll lura talbini. Imma dan ta’ Sloviansk kien biss l-a[[ar f’sensiela ta’ [tif ta’ bini governattiv fil-Lvant tal-Ukrajna fejn hemm [afna li j[ossuhom eqreb g[arRussja milli g[all-Gvern /entrali fi Kiev. Il-Gvern ta’ Kiev qal li dan il-[tif qed ikun manuvrat minn Moska hekk kif ix-xahar id-die[el se ssir l-elezzjoni ;enerali fil-pajji]. F’Donetsk, madwar

Arrestat fil-Libanu ajjutant ewlieni ta’ Berlusconi

Il - Gvern Taljan [abbar li Marcello Dell ’ Utri , ajju tant ewlieni tal - eks Prim Ministru Silvio Berlusconi u eks Senatur tal - partit tieg[u , kien arrestat f ’ lukanda lussu]a f ’ Bejrut , il - kapitali tal - Libanu . L - a[bar ing[atat minn Angelino Alfano , il Ministru tal - Intern Taljan . F ’ dawn il - ;ranet kienet qed issir ka//a internaz zjonali g[al Dell ’ Utri wara li qorti f ’ Palermo [ar;et mandat ta ’ arrest kontrih min[abba rabtiet mal Mafja . F ’ Marzu , dell ’ Utri , li g[andu 72 sena , kien kun dannat g[al seba ’ snin [abs u hu g[eb mill - pajji] hekk kif kellu jinstema ’ l - appell tieg[u . Dell ’ Utri kien qed isostni li hu ma kienx [arab mill - Italja imma kien

biss telaq mill - pajji] biex jistrie[ . Dell’Utri kien kru/jali fil[olqien ta’ Forza Italia u hu nstab [ati li g[amilha ta’ medjatur mal-Mafja u Berlusconi fil-bidu tal-karriera tieg[u. Issa l-Italja qed tlesti ttalba g[all-estradizzjoni ta’ Dell’Utri mil-Libanu. Sadattant l-eks Prim Ministru Silvio Berlusconi qal li ried ja[dem ma’ dawk li g[andhom di]abbiltà b[ala parti mill-kastig tieg[u g[al frodi. Berlusconi kien kundannat li jag[mel sena ta’ [idma so/jali apparti li projbit milli jokkupa kariga pubblika. Il-qrati jridu jidde/iedu x’se jsir sa nhar it-Tlieta u g[alkemm hu jista’ jintalab jiskonta l-piena l-[abs, dan mhux mistenni jse[[.

130 kilometru minn Sloviansk, ir;iel armati ilhom diversi ;ranet jokkupaw bini tal-Gvern u jitolbu referendum b[alma sar fil-Krimea biex jing[aqdu mar-Russja huma wkoll. Il-Gvern fi Kiev ta sal-:img[a biex jitilqu mill-bini imma s’issa ma sar xejn minn ebda na[a. Hekk kif kien ta l-ultimatum, Avakov kien wissa li kien se jkun hemm konsegwenzi kbar g[al dawk li [atfu l-bini .

B[ala reazzjoni g[al dan, l-Unjoni Ewropea u l-Istati Uniti imponew sanzjonijiet kontra dawk li ntqal kellhom rabtiet mal-[tif ta’ bini li qed isir. Sadattant ir-Russja wkoll qed ti/[ad li qed tlesti g[al inva]joni tal-Ukrajna u n-NATO xandret ritratti ta’ ammonti kbar ta’ truppi mal-fruntiera Ukrena. Imma Moska qed isostni li dawn huma ritratti tas-sena li g[addiet.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Internazzjonali

L-Ebola: Theddida mill-aktar serja g[all-Afrika tal-Punent L-Organizzazzjoni Dinjija tas-Sa[[a (WHO) qed tittratta bl-akbar serjetà lepidemja attwali tal-Ebola li qed tinfirex madwar l-Afrika tal-Punent, u fost rapporti li ‘l fuq minn mija mietu b’din il-marda fil-Guinea – b’aktar imwiet mill-istess virus ise[[u fil-Liberja. Kelliema g[all-WHO qalu li din hi wa[da mill-aktar epidemiji [orox tal-

Infermiera te]amina /ittadin tal-Guinea li ;ej mill-in[awi ta’ Conakry, fejn mifhum li l-Ebola qed trabbi pre]enza ‘qawwija’ (ritratt> EPA)

Ebola li qatt kellhom jikkonfrontaw u meta jistennew li jg[addu talanqas erba’ xhur biex i;ibu l-virus ta[t kontroll. Il-virus tal-Ebola jinfirex permezz ta’ kuntatt mill-qrib bejn in-nies u kapa/i joqtol bejn il-[amsa u g[oxrin u d-disg[in fil-mija tal-pazjenti. Il-periklu, sadanittant, hu partikolarment akut meta hemm il-movimenti kontinwi tan-nies bejn il-fruntieri tal-pajji]i Afrikani. Fl-istess [in, u waqt li l-Guinea tibqa’ ‘l-epi/entru’ tal-virus, il-firxa ;eografika tal-Ebola qed timponi l-isfidi dejjem akbar g[all-entitajiet li qed jippruvaw jikkontrollawha – u wara li l-ka]i tal-virus pre/edenti nqalg[u qalb territorji ferm i]g[ar. Keiji Fukuda, l-Assistent Direttur:enerali tal-WHO, g[amilha /ara, waqt konferenza tal-a[barijiet

f’:inevra (fl-I]vizzera) li l-Organizzazzjoni tieg[u se tkun impenjata biss[i[ fil-kampanja g[at-tra]]in tal-virus li tista’ tkompli g[addejja g[al xhur u meta l-kri]i g[adha qed tirranka. L-inkwiet dwar dan il-virus li ma jirrispettax fruntieri anki [a spinta birrapporti li l-Mali g[andha numru ta’ ka]i suspettati tal-Ebola fost it-testijiet medi/i relevanti. Intant, Sierra Leone ukoll irrappurtat talanqas [ames ka]i suspettati, ming[ajr l-ebda konferma konkreta. Madankollu, l-G[arabja Sawdita ssospendiet il-visas g[al devoti Musulmani li qed jivvja;;aw lejn artha mill-Guinea u l-Liberja, b’din il-mi]ura tenfasizza l-preokkupazzjoni ;enerali dwar l-epidemija.

I]da x’inhi l-Ebola^

L-Ebola hi virus li s-sintomi inizjali tag[ha jinkludu deni g[all-g[arrieda, dg[jufija tal-;isem, flimkien ma’ u;ig[ fil-muskoli u fil-gri]mejn. Intant, dan g[adu biss il-bidu, meta ‘l quddiem ife;;u jer;g[u aktar sintomi koroh, bilpazjenti kemm-il darba jbatu t-tnixxijiet tad-demm fuq barra u mill-intern. g[al pa;na 15

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Internazzjonali

Sfida g[all-komunità medika, bl-imwiet fil-Guinea jaqb]u l-mija

minn pa;na 14

Ma te]isti l-ebda kura mag[rufa g[all-Ebola, li tinfirex fost in-nies minn kuntatt dirett mad-demm infettat u fluids tal-;isem. Mezz ie[or indirett ta’ infezzjoni hu bil-kuntatti malin[awi ta’ kontaminazzjoni. Dan meta n-nies li jattendu l-funerali ta’ persuni li jmutu bl-Ebola jistg[u qed jissograw bil-kbir f’ka] li jmissu direttament mal-katavru. Fl-istess [in, il-[addiema g[all-kura tas-sa[[a wkoll jinsabu f’periklu li jimirdu bl-Ebola jekk jittrattaw il-pazjenti ming[ajr ma jie[du lprekawzjonijiet xierqa biex jevitaw l-infezzjoni.

Liema huma l-aktar zoni probabbli g[all-virus^

L-epidemji tal-Ebola jfe;;u, fil-parti kbira, qalb il-villa;;i remoti tal-Afrika ?entrali u tal-Punent u b’mod partikolari jekk il-villa;;i huma qrib ir-rainforests tropikali. L-aktar in[awi fejn ife;;u l-infezzjonijiet ta’ spiss ikunu ‘lejn il-Lvant’ u fl-in[awi tar-Repubblika Demokratika tal-Kongo, is-Sudan u lUganda. I]da din l-epidemja anki qed titqies b[ala ‘stramba u imprevedibbli’, meta hi kkon/entrata fil-Guinea li qatt qabel ma ;arrbet dan it-tip ta’ infezzjoni. Intant, hu minnu li l-virus – li beda fl-in[awi remoti ta’ Nzerekore (fixXlokk tal-Guinea) – qed jinfirex anki lejn iz-zoni rurali tal-pajji] minbarra li fe;; ukoll fil-belt kapitali ta’ Conakry; fejn qed jg[ixu ma]-]ew; miljun residenti. Dan meta l-kelliema g[all-entita medika karitatevoli, Medecins Sans Frontieres, qalu li l-epidemja li qed ti]viluppa ‘m’g[andhiex pre/edent flistorja’. Dan meta wie[ed iqis il-mod kif l-infezzjonijiet tal-Ebola huma

Student jaqra t-titli tal-gazzetti dwar l-epidemija tal-Ebola f’Monrovia, il-kapitali tal-Liberja, fejn fe;;ew numru ta’ ka]i suspettati (ritratt> EPA)

mifruxin tul id-diversi bnadi tal-Guinea, u f’[afna ka]i, mijiet ta’ kilometri ‘l bog[od minn xulxin.

X’inhuma l-a[jar prekawzjonijiet kontra l-marda^

Il-WHO tinsisti biex in-nies, akkost ta’ kollox, tevita l-kuntatt mal-pazjenti li huma morda bl-Ebola u b’mod partikolari mal-fluids ta’ ;isimhom. Hu assolutament ipprojbit li wie[ed imiss xi xugaman li jista’ ju]a l-pazjent u meta l-potenzjal ta’ kontaminazzjoni hu ferm g[oli. L-istaff mediku li qed jie[du [sieb il-pazjenti morda bil-virus g[andhom dejjem jilbsu l-ingwanti u lbies ie[or protettiv (b[all-maskli) minbarra li ja[slu jdejhom regolarment. Twissija o[ra hi biex ir-residenti tal-

villa;;i vi/in ir-rainforests jevitaw kull kuntatt mal-friefet il-lejl (indikati b[ala carriers tal-virus) u d-diversi spe/i ta’ xadini fl-in[awi. Dan meta l-awtoritajiet tas-sa[[a filLiberja wissew lin-nies biex ‘ma jbusux lil xulxin jew jie[du b’idejn xulxin’ – b’[afna [addiema fis-supermarkets ta’ Monrovja, qeg[din jilbu lingwanti b[ala prekawzjoni. Jidher ukoll li l-bi]a’ qed tinfirex b’ritmu aktar mg[a;;el millkontaminazzjoni, bis-Senegal jag[laq il-fruntieri tal-art mal-Guinea. Kien hemm ukoll il-ka] tal-kantant Senegali], Yassou Ndur, li [assar kun/ert li kellu jag[ti f’Conakry, waqt li insista li ‘ma kenitx [a;a ideali’ li jorganizzaw avveniment li jattira lmijiet jew l-eluf tan-nies lejn kwartier mag[luq.

X’jista’ jsir f’ka] li persuna timrad bl-Ebola^

It-twe;iba g[al din il-mistoqsija hi li m’hemmx daqstant x’wie[ed jag[mel – bl-ebda tilqima ma te]isti. Intant, mifhum li qed isiru t-testijiet fuq xi forom ta’ medi/ina li jistg[u, ‘l quddiem, jikkontrollaw l-effetti tal-virus. Skont il-Medecins Sans Frontieres, lepidemija attwali hi mnissla mill-aktar element aggressiv tal-Ebola u li joqtol ‘il fuq minn disg[in fil-mija tal-pazjenti. Dan meta jistg[u jo[or;u strains anqas qattiela tal-virus u fejn pazjent ikollu ‘sa [amsa u sebg[in fil-mija /ans li jsalva. Fl-istess [in. mhux mag[ruf liema fatturi jippermettu biex il-pazjenti jirkupraw waqt li o[rajn i/edu l-;lieda g[all-[ajja.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

:img[a bir-ritatti

Vince Muscat ta’ 52 sena mag[ruf b[ala ‘il-Ko[[u’ tkellem mal-Pulizija minkejja li g[adu f’kundizzjoni kritika wara li safa fil-mira ta’ tliet tiri hekk kif [are; mir-residenza tieg[u fi Triq Bordin, l-Imsida. Fl-2010, Muscat kien arrestat b’rabta ma’ attentat ta’ hold-up tal-uffi//ju ewlieni tal-HSBC f’{al Qormi.

Refu;jati ja[arbu mill-;lied minn Mbaiki g[al Bangui fir-Repubblika tal-Afrika ?entrali.

Erin Tanti ta’ 23 sena mixli bil-qtil tal-istudenta Lisa Marie Zahra ta’ 15-il sena beda g[addej kumpilazzjoni fil-Qorti dwar il-ka] li se[[ f’{ad-Dingli ;imag[tejn ilu.

Is-sitwazzjoni fl-Ukrajna kompliet tmur g[all-ag[ar, b’dimostranti favur ir-Russja [adu l-kontroll ta’ bini amministrattiv fil-belt ta’ Donetsk u ddikjaraw it-twaqqif tar-Repubblika tal-Poplu ta’ Donetsk.

Splu]joni ta’ karozza bomba ftit ‘il bog[od mill-Bank ?entrali f’Ateni kkaw]at danni kbar i]da fortunatament ma kienx hemm vittmi.

Tifel jin[eles wara bumbardament minn qawwiet qrib Bashar al-Assad fuq l-in[awi ta’ al-Shaar f’Aleppo.

Id-Duka u d-Dukessa ta’ Cambridge flimkien mal-Prin/ep George mal-wasla fl-ajruport militari ta’ Wellington fi New Zealand.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Editorjal

Xi ntqal dilreshuffle -;img[a

“Irbikri hu sinjal tal-i]balji kbar li qeg[din isiru mill-Gvern Laburista.”

Mario de Marco, Vi/i-Kap tal-Partit Nazzjonalista g[all-{idma filParlament, In-Nazzjon, 7 ta’ April

“Il-magna tal-bone density fl-Isptar Mater Dei ilha bil-[sara g[all-a[[ar xahar… persuni li kellhom l-appuntament infurmawhom li se ji;i pospost u malli tissewwa l-[sara jer;g[u j/emplulhom. Xahar wara g[adhom ma semg[u xejn.”

Pazjenti jilmentaw mis-servizz flIsptar Mater Dei, In-Nazzjon, 7 ta’ April “Marc Sant huwa bniedem bla dekor u rispett.”

Robert Abela, iben l-President Emeritu George Abela dwar dak li kiteb fuq Facebook Marc sant, il-President tal-Asso/jazzjoni tal-Kunsilli Lokali dakinhar tal-[atra tal-President il-;did ta’ Malta meta kiteb “illum fl-a[[ar ne[ilsu minn xi [add opportunist”, InNazzjon, 8 ta’ April “…we don’t know whether there will be a delay, or how long this will take.” Edward Scicluna, il-Ministru talFinanzi dwar il-pro;ett il-;did tal-power station, The Times of Malta, 8 ta’ April “The union will not cooperate with the government unless its views on any health related strategies the government intends implementing are heard out.”

Josef Vella, Segretarju :enerali talUnion {addiema Maqg[udin, The Malta Independent, 8 ta’ April “The government run bus service has lost almost three million euro between January and February. The loses will increase as the expenses for March were not published as they are still being reconciled.”

Joe Mizzi, il-Ministru g[at-Trasport fil-Parlament, The Malta Independent, 8 ta’ April

“Government fighting unemployment by increasing public workers.”

Stqarrija tal-PN dwar it-tkomplija fi]ieda fil-qg[ad fi Frar li g[adda, Maltatoday, 9 ta’ April

“Il-50 vot ta’ Claudette Buttigieg u l-10 voti ta’ Paul Buttigieg setg[u g[amlu d-differenza fil-proporzjonalità.”

Louis Gatt, Vi/i-President u Kap talUffi//ju Elettorali tal-Partit Laburista fix-xhieda li ta fiol-Qorti fil-kaw]a li lPN qed jag[mel kontra l-Kummissjoni Elettorali min[abba nuqqasijiet li seta’ kien hemm fiq it-tmienja u t-13-il distrett fl-a[[ar elezzjoni ;enerali, InNazzjon, 10 ta’ April “It does not take a bright spark to understand what happened and how the split was purley a decision to give this guy the job.”

Il-Professur tal-Kardjolo;ija Albert Fenech wara li fl-20 ta’ Frar li g[adda quddiem nutar iffirma dikjarazzjoni li po;;iha f’enevelope ssi;illat li kienet tg[id li l-kandidat li se jin[atar se jkun Dr. Robert G. Xuereb, b’referenza g[adde/i]joni tal-Gvern li jifred idDipartiment tal-Kardjolo;ija, The Times of Malta, 12 ta’ April

Imminar sottili tad-demokrazija Filwaqt li b[ala poplu lkoll nistqarru li qeg[din ng[ixu f’pajji] demokratiku, din id-demokrazija fa/ilment ti;i imminata b’mod sottili [afna u b’diversi modi. Demokrazija b[al tag[na mhix mibnija biss fuq id-dritt li nivvutaw fl-elezzjonijiet lokali u nazzjonali; i]da tiddependi wkoll mil-libertà tal-espressjoni kif ukoll li b[ala /ittadini ning[ataw smig[ xieraq jew ni;u trattati ugwali – mhux biss quddiem il-;ustizzja i]da wkoll quddiem istituzzjonijiet o[ra.

Politika tal-[abi Fl-a[[ar ;img[at komplejna nassistu g[al diversi ka]i fejn istituzzjonijiet pubbli/i, w[ud minnhom b’rwol nazzjonali biex jissalvagwardjaw id-demokrazija, qeg[din jibg[atu sinjali l-oppost ta’ dan. Fl-a[[ar ;img[atejn, il-media tal-PN ]velat ]ew; ka]i ta’ de/i]jonijiet me[uda fil-Korp tal-Pulizija, li kieku kien involut i/-/ittadin, id-de/i]jonijiet kienu jittie[du differenti. Fil-Korp tal-Pulizija saret pressjoni biex ]ew; uffi/jali jiskansaw id-dixxiplina, hekk kif wie[ed mill-pulizija kien involut f’hit and run, u ie[or kien fis-sakra, meta kienu waqt il-qadi ta’ dmirijiethom f’G[awdex. Fl-istess perijodu, in[eba in/ident li fih il-Ministru tal-:ustizzja Owen Bonnici tajjar ]ew; ;uvintur. Dan l-in/ident serju n]amm sigriet mill-Korp tal-Pulizija billi ma [are; ebda stqarrija. Dawn huma parti minn katina ta’ ka]i ta’ [abi li issa saret il-kredu tal-Gvern ta’ Joseph Muscat kif rifless f’okka]jonijiet fejn in[bew ri]enji ta’ Ministri mill-Kabinett tieg[u, f’[abi ta’ ftehim mil[uq ma’ kandidati, illum deputati Laburisti kif ukoll [abi ta’ de/i]joni mill-President pre/edenti li rrifjuta jiffirma li;i.

Dawn huma w[ud minn de/i]jonijiet li kienu qeg[din ise[[u fl-og[la istituzzjonijiet tal-pajji], li suppost jiggarantixxu d-demokrazija, i]da l-awtoritajiet idde/iedew li jostruhom mill-poplu. Arroganza

Hemm imbag[ad dak li ;ara ;img[atejn ilu, qabel is-smig[ quddiem il-MEPA fir-rigward tal-applikazzjoni

biex il-Gvern Laburista jankra bastiment b’tag[bija gass f’nofs il-bajja ta’ Marsaxlokk. Dakinhar, il-Prim Ministru Muscat wera li ji;i jaqa’ u jqum, mhux biss mill-ilmenti u mill-inkwiet tar-residenti tan-na[a t’isfel ta’ Malta, i]da wkoll minn kwalunkwe pro/ess li seta’ segwa, wara d-de/i]joni tal-MEPA li approvat li jitpo;;a tanker mimli gass fil-bajja ta’ Marsaxlokk. Il-Prim Ministru Muscat ;ie jaqa’ u jqum minn awtorità indipendenti kif wie[ed jistenna li g[andha timxi l-MEPA, u talab li qabel jibda l-pro/ess tas-smig[ tal-applikazzjoni, tinqara ittra li kien bag[at li/-Chairman tal-MEPA. Fl-ittra, il-Prim Ministru wera bla tlaqliq li ma jimpurtahx mill-g[odda li /-/ittadin jista’ ju]a f’demokrazija biex ikun assigurat pro/ess trasparenti u s[i[, u li jag[ti smig[ xieraq, anki fi stadju ta’ appell. Fl-ittra, il-Prim Ministru Joseph Muscat qal li jekk ilpermess tal-MEPA jing[ata (li kien mistenni anki jekk ma sarux l-istudji kollha u meta aktar minn 90% tar-residenti ta’ Bir]ebbu;a u Marsaxlokk ma jaqblux) kif fil-fatt se[[, il-Gvern li jmexxi hu kien se jibda x-xog[ol fuq il-pro;ett, anke jekk ikun qed isir l-appell u indipendentement mis-smig[ tat-tribunal. Din l-attitudni ma turi xejn g[ajr tmexxija ta’ Gvern arroganti, li ma jista’ g[alih [add u li jg[addi romblu minn fuq dawk kollha li jikkontestaw jew ma jaqblux mad-de/i]jonijiet tieg[u. Dan g[andu g[aliex i[assibna tassew li f’pajji]na d-demokrazija u l-istituzzjonijiet demokrati/i ma nistg[ux inqisuhom daqslikieku huma xi garanzija eterna. Xetti/i]mu u suspetti

Ftit aktar minn sena minn meta l-Partit Laburista tela’ fil-Gvern, qeg[din ji]viluppaw /irkostanzi serji li jinvolvu l-istituzzjonijiet pubbli/i u demokrati/i fil-pajji], li fost il-poplu qed ikomplu jqajmu xetti/i]mu u suspetti dwar kif qieg[ed jitmexxa dan il-pajji] minn dan il-gvern ;did. Kienet tassew f’waqtha l-kritika tal-Oppo]izzjoni Nazzjonalista li fil-pajji] qeg[din naraw li jittie[du de/i]jonijiet minn istituzzjonijiet li jpo;;u aktar l-ewwel l-interessi parti;jani.

media.link communications, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà 1450 Korrispondenza> mument@media.link.com.mt Editur> Roderick Agius, tel. 25965263 • email> roderick.agius@media.link.com.mt Reklamar> advertising@media.link.com.mt Stampata> Progress Press, l-Imrie[el

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Opinjoni

Di/embru 1975 – To[ro; The Democrat (1) RI{ TA’ SIEG{A

Michael Falzon Opinjonist

Mo[[na kien dejjem iberren dwar kif f’Malta l-gvern Laburista kien qed inaqqar bil-mod il-mod id-drittijiet demokrati/i ta/-/ittadini u g[alhekk The Democrat ridnieha tirreferi g[al kull min jg[o]] id-demokrazija, l-ewwel u qabel kollox.

Il-b]onn ta’ gazzetta bl-Ingli] Bl-appuntament g[all-elezzjoni ;enerali li jmiss dejjem riesaq, kien ilu jin[ass il-b]onn li l-Partit Nazzjonalista jkollu vu/i bl-Ingli]. Dan g[al ]ew; ra;unijiet. L-ewwel kien hemm il-barranin li kienu joqog[du f’Malta, inklu] diplomati/i, li ftit kellhom kuntatti mal-PN u allura rari kien ikollhom l-opportunità li jisimg[u l-‘qanpiena lo[ra’ f’Malta li kienet fgata bil-metodi u l-guffa;ni tar-re;im Mintoffjan. {afna kienu [adu l-impressjoni li l-PN kien ‘da[al f’qoxortu’, wara t-telfa elettorali tal-1971, impressjoni li forsi ma kinitx g[alkollox in;usta, almenu sakemm bdew jin[assu l-effetti tal-bidliet interni fil-PN li permezz tag[hom il-PN beda jkun amministrat b’mod organiku u intelli;enti. Gazzetta tal-PN bl-Ingli] kienet tg[in kemm biex ittaffi dik is-sitwazzjoni, kif ukoll biex tag[ti dehra ;dida u friska tal-PN. Kien hemm ukoll – b[alma hemm sal-lum – numru sostanzjali ta’ Maltin li jsibuha diffi/li jaqraw bil-Malti u g[alihom l-uniku sors ta’ informazzjoni dwar dak li kien qed ji;ri f’Malta kien l-unika gazzetta bl-Ingli], The Times of Malta. Minkejja li fuq dik il-gazzetta, wie[ed kien ;ieli jaqra kritika indirizzata lejn il-gvern tal-;urnata, dan kien rari u [afna drabi jsir b’mod fjakk. Il-gazzetta kienet tidher wa[da li tissokkombi malajr g[ar-rieda tal-Gvern. Din ma kinitx sempli/i impressjoni u jekk wie[ed iqalleb il-[ar;iet ta’ dik il-gazzetta f’dawk i]-]minijiet, aktarx iva milli le, mill-ewwel jinteba[ bid-dg[ufija tag[ha fil-konfront tal-qilla tal-gvern Mintoffjan. Hu x’inhu, sa dak i]-]mien dik ilgazzetta kienet tradizzjonalment tag[ti importanza kbira lilla[barijiet ta’ barra u dawk ta’ Malta kienu ftit u rari.

It-tradizzjoni ta’ TheTimes of Malta Din kienet it-tradizzjoni ta’ dik il-gazzetta billi kienet tikkonsidra l-eluf ta’ membri tas-servizzi Ingli]i u familthom f’Malta b[ala parti mis-suq naturali tag[ha. Jekk wie[ed i[ares lejn il-[ar;iet ta’ dik il-gazzetta qabel is-snin 80, wie[ed kien isib li l-unika storja lokali li kienet issib ru[ha fil-front page kienet tkun il-formazzjoni ta’ gvern Malti ;did wara xi elezzjoni – avveniment ta’ darba kull [ames snin jew erbg[a. Mill-bqija kienu jidhru biss rapporti tal-a;enzija Reuters, b’mod partikolari dawk li jdoqqu tajjeb g[allAnglofili. Biex wie[ed ikun ;ust mal-istorja, wie[ed irid jg[id li lgazzetta ta’ nhar ta’ {add, The Sunday Times of Malta kienet tiddedika ferm aktar pa;ni g[all-artikli u kummentarji dwar ix-xena lokali attwali. Naturalment ukoll, bi]-]mien is-sitwazzjoni tbiddlet. Il-profil tal-qarrejja ta’ dawn il-gazzetti ma baqax l-istess u l-gazzetti bil-mod il-mod a;;ornaw g[al dan l-istat ta’ fatt sakemm evolvew g[al dak li huma llum. Fuq kollox, il-PN ma kellux fili diretti mat-tmexxija ta’ dik

il-gazzetta, anki jekk numru ]g[ir ta’ persuni involuti wkoll fil-PN bdew, bil-mod il-mod, ikabbru l-influwenza tag[hom fuq dik l-azjenda.

Mabel Strickland bdiet tixjie[ Sa dak i]-]mien il-gazzetta kienet g[adha titmexxa minn

Mabel Strickland li kienet bdiet tixjie[ u riedet tara kif se t[alli l-affarijiet wara mewtha biex il-gazzetta li kienet saret istituzzjoni ma tmutx mewta naturali wara li ti;i nieqsa hi. Fost dawn, l-aktar prominenti kien Guido de Marco. Kien f’dawn i/-/irkostanzi li kien ;ie de/i] li l-PN ikollu l-gazzetta tieg[u bl-Ingli] ukoll, gazzetta li to[ro; g[allbejg[ darba fil-;img[a, is-Sibt waranofsinhar. Dan il-[in kien wie[ed stramb u mhux soltu, g[alkemm storikament ma kienx l-ewwel darba li f’Malta [ar;et gazzetta waranofsinhar. Kien [in, madankollu, mag[]ul, biex l-istamperija ma jkollhiex l-u;ig[ ta’ ras li to[ro; ]ew; gazzetti differenti flistess g[odwa. Messet lili x-xorti – jew id-destin – li nkun l-ewwel editur ta’ din il-gazzetta. Naturlament, min jafni kien jg[id li xxorti ma waqg[etx mis-sema, i]da pprovokajtha jien blentu]ja]mu u l-pretensjonijiet tieg[i stess. Hu x’inhu, din il-gazzetta saret parti mill-istorja tal-attività politika tieg[i, tant li g[al [afna nies kienet marbuta ma’ ismi. U baqg[et hekk g[al ]mien twil sa ftit qabel ma l-PN re;a’ kien fil-gvern f’Mejju 1987. Sa dik il- ;urnata, i]da, kien g[ad iridu jg[addu mat-12-il sena li fihom g[adda [afna ilma minn ta[t il-pont, inklu] ]ew; elezzjonijiet o[ra. Meta g[a]ilna l-isem

Meta ;ejna biex nag[]lu isem g[al dik il-gazzetta, tg[idx kemm domna na[sbu u no[or;u b’su;;erimenti. Xbajt infittex u nitkellem ma’ dak u mal-ie[or fl-istamperija, sakemm fl-a[[ar Victor Camilleri [are; bi ktieb li kien ir/ieva millAmbaxxata Amerikana u li kien jinkludi lista tal-gazzetti flIstati Uniti, mhux biss dawk mag[rufa internazzjonalment i]da wkoll dawk li jo[or;u f’livell ta’ stat jew belt. U hemm sibna l-isem The Democrat. Naturalment, fl-Amerika, dan lisem kellu konnotazzjonijiet politi/i partikolari. Kienet xi gazzetta li kienet to[ro; xi mkien mill-Partit Demokratiku g[ax fil-kuntest politiku Amerikan, ‘Democrat’ hu sempli/ement wie[ed li jaderixxi g[all-Partit Demokratiku. Il-kelma g[o;bitna g[ax f’Malta stajna nu]awha f’kuntest u b’tifsira g[alkollox differenti. Mo[[na kien dejjem iberren dwar kif f’Malta l-gvern Laburista kien qed inaqqar bil-mod il-mod id-drittijiet demokrati/i ta/-/ittadini u g[alhekk The Democrat ridnieha tirreferi g[al kull min jg[o]] iddemokrazija, l-ewwel u qabel kollox. Li tkun tg[o]] id-demokrazija hu kuntest ferm aktar wiesa’ milli tkun tappo;;ja lill-PN. U proprju dak kien il-messa;; sottili li ridna nwasslu bl-g[a]la ta’ dak l-isem.

Kopja tal-parti ta’ fuq tal-ewwel pa;na tal-ewwel [ar;a tal-gazzetta bil-lingwa Ingli]a ma[ru;a mill-Partit Nazzjonalista – The Democrat

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Opinjoni

Minn Milan g[al Malta A[barijiet u kummenti mill-Italja u l-Vatikan

Mons. Charles Vella Opinjonist

L-istil tal-Papa mhux li jimxi mad-diplomazija, imma mas-sewwa tal-Van;elu. Hekk g[amel ma’ Obama u mal-politi/i Taljani li assistew g[all-quddiesa tieg[u, meta tkellem fuq id-dnub tal-korruzzjoni.

Il-laqg[a ta’ Obama lill-Papa u lill-Italja “It’s wonderful,” qal il-President Obama kif iltaqa’ malPapa Fran;isku fil-Vatikan. L-udjenza damet 52 minuta u ma kinitx xi laqg[a formali, g[aliex tkellmu fuq bosta kwistjonijiet dinjin u anki dwar l-Istati Uniti. Wara, lill-;urnalisti, ilPresident Obama qal “Il-Qdusija Tieg[u kien /ar [afna dwar il-vi]joni tieg[u: Dwar /erti punti jiena naqbel, dwar o[rjan mhux g[alkollox.” Obama qabel fuq ]ew; punti importanti g[all-Kattoli/i u g[al o[rajn, li g[amel “impenn mal-Papa li kul[add jista’ jie[u s-servizzi sanitarji u li jkun hemm libertà ta’ kuxjenza, li ti;i rispettata.” Dan dwar il-kontra/ezzjoni u l-abort, kif tant jinsistu l-Isqfijiet Taljani. Il-libertà tal-kuxjenza, li fl-istess jum semmew it-televi]joni u l-;urnali, dwar il-ka] tal-President Malti George Abela u lli;i li /a[ad fil-kuxjenza li jiffirma. Il-;urnal Kattoliku anzi ppre]enta lill-President Abela b[ala e]empju ta’ bniedem kura;;u], li jag[ti e]empju lill-politi/i Kattoli/i. Il-Gentiluomini jilqg[u lil Obama I]-]jara ta’ Obama ma kinitx skont il-protokoll li titlob ]jara statali, imma ]jara privata. G[alhekk fil-Cortile San Damaso ma kienx hemm il-banda ddoqq l-innu nazzjonali Amerikan u l-ispezzjoni tal-Gwardji }vizzeri. Kien hemm biss grupp ta’ Gentiluomini bil-frac u d-dekorazzjonijiet biex jakkumpanjaw lill-President u n-nies ta’ delegazzjoni. Dawn huma nominati mill-Papa tul [ajjithom, bosta ;ejjin minn familji nobbli. G[all-ewwel il-Papa Fran;isku ried li jne[[i dawn il-Gentiluomini, g[ax hu jrid is-sempli/ità u lumiltà. I]da ;ara li f’Jannar hu r/ieva f’udjenza dawn il-persuna;;i mal-familji tag[hom. Fid-diskors tieg[u hu rrakkomanda li jkunu huma stess “serji fil-[ajja u mhux nies ta’ dinja, bih ikunu fidili lejn il-fidi u ta’ e]empju ta’ koerenza mal-Van;elu bla ebda tebg[a.” Mid-dehra wara din l-udjenza, il-Papa ]amm dan il-korp, imma na[seb li g[ad ji;i ]mien meta dan l-istil, li jag[ti lill-Knisja dehra ta’ nobbiltà, /erimonji u medalji fuq sider nies anzjani, ji;i simplifikat. Ilmixja, li damet g[axar minuti sa ma l-President wasal quddiem il-Papa, kienet qisha funeral. Din id-darba mal-President Obama ma kienx hemm martu Michelle u t-tfal, g[ax kienet fi ]jara fi/-?ina. Fis-sajf tal2009 meta Obama kellu udjenza mal-Papa Ratzinger, kien hemm Michelle u t-tfal. Il-Papa Fran;isku staqsa g[alihom u bag[at il-barka tieg[u, kif ukoll xi tifkira. Fuq xiex tkellmu l-Papa u Obama Naturalment il-kur]ità tal-;urnalisti dwar fuq xiex tkellmu kienet kbira. Il-Vatikan qal li kienet laqg[a “kordjali” u li tkellmu fuq kwistjonijiet internazzjonali u nazzjonali, dwar illibertà u d-drittijiet tal-bniedem. Il-President Obama kien iktar spe/ifiku. Hu qal li tkellmu dwar il-konflitti fis-Sirja u n[awi o[ra, bla ma semmew lismijiet. Tkellmu wkoll fil-“jum ta’ sawm u talb” li l-Papa stess ordna, “biex ma jkunx hemm iktar vjolenza u gwerer”. Tkellmu wkoll dwar il-pjan tal-Amerikan immexxi minn John Kerry biex tinkiseb il-pa/i bejn l-I]raeljani u l-Palestinjani. Il-parti l-iktar importanti kif qal Obama kienet “dwar kwistjonijiet spe/jali li jolqtu lill-Knisja u lill-Istati Uniti, b[ad-drittijiet g[al-libertà reli;ju]a, il-[ajja u l-obbezjoni talkuxjenza.” Dawn huma argumenti ‘s[an’ g[all-Papa u l-isqfi-

jiet Amerikani li ilhom juru l-oppo]izzjoni tag[hom g[al /erti klawsoli fil-li;i dwar is-sa[[a (li tassew kien hemm b]onnha), dwar it-tqassim tal-kontra/ettivi u l-abort. Dan jolqot [afna lill-isptarijiet Kattoli/i u /entri ta’ counselling. Il-li;i tar-riforma sanitarja ta’ Obama, tobbliga anki “lassigurazzjoni obbligatorja” li tkopri l-ispejje] dwar il-kontra/ettivi u l-pilloli biex isir l-abort. L-isqfijiet Amerikani ilhom jopponu, g[alkemm xi gruppi Kattoli/i fosthom il:i]witi bir-rivista America u xi sorijiet, huma iktar tolleranti. Il-President Obama qal li ddiskuta “b’mod iktar dettaljat” ilkwistjoni mal-Kardinal Parolin, is-Segretarju tal-Istat, mentri mal-Papa “tkellimna fuq il-qag[da tal-foqra, tal-immigranti, tal-globalizzazzjoni, ir-refu;jati u argumenti dwar il-libertà reli;ju]a.” Illum nafu li l-istil tal-Papa mhux li jimxi mad-diplomazija, imma mas-sewwa tal-Van;elu. Hekk g[amel ma’ Obama u mal-politi/i Taljani li assistew g[all-quddiesa tieg[u, meta tkellem fuq id-dnub tal-korruzjoni. }gur li din il-laqg[a ma’ Fran;isku [alliet stampa /ara fuq il-President Obama, li issa jrid juri l-impenn tieg[u dwar ilfaqar, il-libertà reli;ju]a u l-obbjezzjoni tal-kuxjenza li se jkunu fatti fil-[ajja politika Amerikana. Intervista ta’ Obama lill-Corriere Il-President Obama jum qabel ma ;ie l-Italja, sab il-[in li jag[ti intervista twila lill-;urnal nazzjonali Corriere della Sera (27 ta’ Marzu 2014). Fiha tkellem dwar l-udjenza li kien se jkollu mal-Papa, dwar il-qag[da politika, ir-relazzjoni malPrim Ministru Matteo Renzi u anki dwar is-sehem tal-Istati Uniti fl-EXPO ta’ Milan. Nibda dwar il-Papa, li fil-fehma tal-President “qed jispira lill-;nus kollha tad-dinja u anki lili biex inkabbru l-impenn tag[na g[all-;ustizzja so/jali u l-messa;; tieg[u ta’ m[abba u [niena, spe/jalment lejn dawk il-bnedmin l-iktar fqar u vulnerabbli. Hu mhux biss ixandar il-Van;elu: hu jg[ix ilVan;elu. A[na lkoll mistag[;ba bl-umiltà u bil-;esti ta’ [niena tieg[u... A[na nafu li meta l-Papa jitkellem, kliemu g[andu pi] enormi.” Obama tkellem fit-tul dwar il-Papa u laqatni dan il-[sieb: “Wa[da mill-kwalitajiet li l-iktar nammira fil-Qdusija Tieg[u hi l-kura;; li jitkellem ‘senza peli sulla lingua’. Dwar l-isfidi ekonomi/i u so/jali ta’ ]mienna, ma jfissirx li naqblu f’kollox, imma naqblu fuq [afna.” F’din l-intervista, Obama tkellem ukoll fuq l-Italja u Matteo Renzi. Qal li Renzi g[amel sewwa li l-ewwel ]jara tieg[u kienet f’Tune], biex juri lill-Ewropa “li l-Italja g[andha lleadership fil-Mediterran,” tant li Renzi stqarr li meta l-Italja jkollha g[al sitt xhur il-Presidenza tal-UE, irid li jag[ti importanza lill-Mediterran. Dan hu [sieb li jag[ti wkoll /erta tama lill-Maltin. Tkellem fuq il-gwerra fis-Sirja, “li ;abet il-mewt lil tant inno/enti, ir;iel, nisa u tfal, tant li hi tra;edja enormi.” Obama qal li “l-Italja g[andha rwol importanti fil-Mediterran, kif di;à qed tag[mel b’bosta inizjattivi b[al dawk ta]-]amma tal-pa/i, b[alma hi t-tmexxija tal-qawwiet internazzjonali fil-Libanu”. Ma’ dan semma s-sehem tal-Istati Uniti biex t[ares il-pa/i filMediterran, u “mhux fi [siebna li nnaqqsu l-forzi”. Hu qal li “a[na rikonoxxenti g[all-ospitalità ta’ 30,000 Amerikan bluniformi fl-Italja”. Dawn huma stazzjonati fi Sqallija, Napli u Veneto. Jidher li Barack Obama jrid jag[ti l-appo;; lil Matteo Renzi, tant li qal:“nemmen tabil[aqq li l-Prim Ministru

Matteo Renzi jirnexxilu jkun ferm produttiv fi ]mien meta l-Italja jkollha t-tmexxija tal-Unjoni.”

Il-Gentiluomini...li taw mer[ba lill-President Amerikan mal-wasla tieg[u fil-Vatikan. G[all-ewwel, hekk kif in[atar il-Papa Fran;isku ried li jne[[ihom g[ax hu jrid is-sempli/ità u l-umiltà.

Obama u l-EXPO tal-2015 F’din l-intervista, Obama tkellem ukoll dwar l-EXPO, li se ssir f’Milan fl-2015. Hu qal li l-fatt li l-EXPO se ssir f’Milan juri l-leadership qawwi li l-Italja g[andha, li g[al bosta snin ilha ti;;ieled kontra l-;u[. Kiteb li hu moralment in;ust li fissena 2014 g[ad hawn mijiet ta’ miljuni ta’ nies fid-dinja bl-in;ustizzja tan-nuqqas ta’ ikel. Dan kien argument li Obama semma wkoll lill-Papa Fran;isku u “g[alhekk l-Amerika qed tag[mel sforzi kbar biex ti]viluppa l-agrikultura u l-alimentazzjoni tajba.” It-tama hi, li kif qal Obama, l-Istati Uniti tag[mel “padiljun straordinarju li juri l-[wejje; u l-mezzi ;odda, li l-Amerika qed tag[mel dwar l-ikel u l-alimentazzjoni, biex jieklu ikel li jag[ti s-sa[[a”. Obama semma dak li qed tag[mel martu Michelle “b’mod straordinarju dwar id-dieti, l-istil tal-[ajja u l-iktar dwar it-tfal. Hu ovvju li a[na l-Amerikani naduraw il-k/ina Taljana, g[alhekk nistennew mill-EXPO ideat ;odda u sbie[.” Nispi//a billi nistaqsi g[al darb’o[ra – x’se tag[mel Malta fl-EXPO?

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Opinjoni

L’ottimo è il nemico del bene . Hemm espressjonijiet li jing[adu bejn il-bnedmin [afna drabi u jkunu frott ta’ esperjenzi umani ni]lin is-sekli. Wa[da minnhom hija din. Wa[da li nfakkarha lili nnifsi fil-[idma ta’ kuljum. Wa[da li sfortunatament diversi jinsew u jaqg[u fin-nassa tag[ha. Ng[id dan, g[aliex tul din il-;img[a bqajna naraw l-ewwel, Gvern li qieg[ed fid-diffikultajiet. It-tieni, pajji] li sejjer lura b’fa]ijiet varji ta’ dekadenza, fejn is-setturi so/jali u ekonomi/i tag[na mhumiex javvanzaw, anzi, minn ftit xhur ’l hawn bdew issa jitilfu l-pass u bdejna sejrin sistematikament lura. Dan ma ng[idux jien biss imma l-poplu. . Dan il-Gvern tela’ b’[afna g[ajtiet. Tela’ ja[seb li jista’ jivvinta r-rota u dak kollu li kien irnexxielu jkerrah ta[tna kien issa se jibdlu ta’ ta[t fuq. Tant maqdar u ta l-impressjoni li dak li kien qieg[ed isir minn Gvern Nazzjonalista pre/edenti huwa [a]in u qieg[ed isib lilu nnifsu skjav ta’ kliemu stess. Intrabat ma’ dak li ma kellux jintrabat mieg[u. Wieg[ed dak li ma kellux jintrabat mieg[u u issa di;à, wara sena skorruta, qieg[ed i[allas il-prezz tag[ha. Il-pajji] g[ad g[andu fil-memorja d-dikjarazzjonijiet kbar, pompu]i u illu]orji li kif ji;i elett gvern “:did” u “Laburista”, allura kollox se jsir, mhux tajjeb, imma perfett. Anzi, jekk tippermettuli, fuq skala og[la mill-perfezzjoni. . Ir-realtà llum hija kompletament differenti. L-inkompetenza qabdet sew, it-traskura;ni qieg[da ti]died u l-problemi bdew jakkumulaw f’setturi varji. Il-poplu tista’ tid[ak bih u tista’ tipprova tkompli tid[ak bih imma l-verità ma tistax ta[rab minnha. Kif jg[idu, biex inkomplu bit-Taljan, “tardare sì, scappare no”. Il-poplu l-ewwel jara l-infiq ]ejjed li g[addej qisu ma ;ara xejn. It-tieni, meta jara min la[aq na[a u min tne[[a ta’ xejn b’xejn minn o[ra. It-tielet, meta jmiss b’idejh u jara b’g[ajnejh li la ideat ;odda u wisq inqas abbiltà biex jissolvew l-problemi li l-pajji] g[andu m’hemm. Allura joqg[od lura jistenna. . Kull ;img[a to[ro; g[ad-dawl nazzjonali wa[da aqwa minn ta’ qabilha. G[ax il-kwistjoni tal-permess li g[adu kif in[are; f’Bir]ebbu;a hi mill-iktar indikattivi ta’ Gvern li jew tilef r-riedni kompletament ta’ dak li huwa g[addej, inkella ag[ar minn hekk. Bir-rispett kollu, huwa mag[ruf li applikazzjonijiet b[al dawn li huma ultrasensittivi jitolbu minnhom infushom li ji;u g[all-attenzjoni ta’ min g[andu r-responsabbiltà tal-pajji]. Di;à s-sistema tippermetti dan g[ax ilkoll nafu li 1

Carm Mifsud Bonnici Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Affarijiet Barranin

M’a[niex navvanzaw i]da sejrin iktar lura. Mhux talli ma sirniex ix-xempji tal-perfezzjoni, talli qed nitilfu t-tajjeb li kellna.

Il-punt hu...

“il-PL di;à dde/ieda minn se jkunu t-tliet MEPs” Dan stqarru Joseph Cuschieri, il-kap tal-MEPs Laburisti, fuq l-istazzjon Xejk TV. Ovvjament Cuschieri [adha bi kbira li hu mhux wie[ed minn dawk it-tliet slaten ma;i.

Richard Muscat Opinjonist

Kummenti dwar kwotazzjonijiet li laqtuni

Frankament ma nafx g[andix nikkummenta dwar Cuschieri b[ala politiku li jag[ti servizz favur il-kaw]a tal-partit li fih jimmilita, jew dwar il-qag[da tal-Partit Laburista fejn jid[lu ipokresiji u ta[wid intern. Nipprova ng[id xi [a;a fuq i]-]ew; aspetti. Wie[ed jifhem id-di]appunt ta’ Cuschieri li j[oss li saret in;ustizzja mieg[u mill-Mexxej tal-Partit Laburista. I[ossu li ;ie u]at u mormi. G[amel reazzjoni billi l-ewwel idde/ieda li ma jikkontestax min[abba li jkun ]vanta;;jat mill-magna tal-partit stess, sakemm wara g[al xi ra;uni, probabbli pressjoni interna, biddel il-fehma tieg[u. Imma na[seb li xi apprezzament jibqa’ jkun hemm minna[a tal-partit spe/jalment wara li Cuschieri kien ;ie kostrett li j/edi postu fil-Parlament biex jag[mel wisa’ lil Muscat biex sar Kap tal-Oppo]izzjoni. Min-na[a tal-Partit Laburista, immexxi minn Muscat, dan il-ka] qed nassistu g[al sitwazzjoni li qed tidde;enera bil-kbir internament. Ma ninsewx ukoll li Cuschieri hu impjegat fil-partit. Marlene u Godfrey Farrugia, li kienu prominenti fl-a[barijiet b[ala vu/ijiet kriti/i li jinsabu determinati j]ommu favur ilprin/ipji li tellg[u lil Muscat fil-gvern, issa qed jappo;;jaw lil Cuschieri kontra l-manipulazzjoni tal-media tal-Partit Laburista liema “magna tal-partit qed tkisser il-Moviment Laburista u li l-poplu vvota favur politika trasparenti u ta’ kontabbiltà.” Ma’ dawn in]idu tant u tant ka]i o[rajn, li huma mag[rufin u li huma ta’ inkwiet intern mistur, li juru bi/-/ar tmexxija tipika ta’ Muscat li qed i[allas id-die/mi talweg[diet bla ra]an u bla prin/ipji, inti]i biss biex jakkwista l-vot. U dan wara sena biss fil-[akma! Il-kbir g[adu ;ej! “Jin[eba in/ident li fih Owen Bonnici tajjar ]ew; ;uvintur” Dan il-ka] ;ie rappurtat mill-;urnali liberi kollha. Skont

qabel applikazzjoni tidher fil-pubbliku, trid l-ewwel tidher filBord tal-MEPA preliminarjament. Kien hemm g[alhekk ]mien biex min kellu ji;i infurmat ;ie, i]da xorta baqg[u g[addejjin. . Il-Gvern, li kif rajna f’Marsaxlokk, tant kien infurmat minn qabel li bag[at ittra bil-firma tal-Prim Ministru stess biex jassigura li tg[addi l-applikazzjoni, issa baqa’ lura kompletament. Hemm ]ew; xenarji quddiemna. Jew inqabad fuq sieq wa[da g[al darb’o[ra, inkella [alla b’intenzjoni l-affarijiet g[addejjin. Billi mdorri na[seb kemm jista’ jkun tajjeb fil-bniedem, se na//etta tal-ewwel. Din minnha nnifisha hija serja [afna g[ax qieg[da turi li mhux minnu li l-Gvern pre]enti qieg[ed jie[u [sieb l-interessi tal-poplu u jkun verament vi/in tieg[u. Is-sitwazzjoni anzi ;iet iktar u iktar ikkomplikata. Quddiem ir-reazzjoni ovvja u kuntrarja tal-poplu u tal-pajji] g[al din l-approvazzjoni, intqal li se jsir appell. U din hija iktar u iktar gravi u serja minnha nnifisha. . Tant il-Gvern ;ab lilu nnifsu f’din il-kantuniera u ;ie hawn manifestament min[abba l-inkompetenza u n-nuqqas ta’ preparazzjoni tieg[u li qabad u ddikjara li se jirrikorri g[all-Qorti. Jidher li fil-;iri biex jikkwieta lil kull persuna li kienet qed i//empillu u tipprotesta, ;era f’din id-direzzjoni. L-g[a;la ta’ dawk li ja[sbu li tant huma tajbin li sejrin g[all-perfezzjoni, i;;ibek f’po]izzjoni b[al din. Il-Gvern missu l-ewwel ra jekk hemmx rimedji interni kif jista’ jkun li hemm f’dawn it-tipi ta’ applikazzjonijiet, qabel jiddikjara li se jappella. G[ax appell jista’ jsir u m’g[andix dubju li l-uffi//ju tal-Avukat :enerali se jipprepara sew i]da x’se ji;ri jekk il-Qorti skont il-li;i ma tilqg[ux? . Iktar ma naraw minn dawn l-e]empji di]astru]i, iktar nag[rfu kemm dak li ;ie dikjarat lill-poplu mhuwiex jitwettaq. Il-pajji] ma kienx perfett, i]da ]gur kien ferm a[jar milli hu. Fil-politika a[jar toqg[od lura u dak li g[andek tag[mel tag[mlu milli tg[id li se tag[mel [afna, ma jirnexxilekx, u anzi tag[mel il-kontra. Il-poplu fil-ma;;oranza tieg[u hu mag[mul minn persuni onesti li jridu jg[ixu f’dinjità. Diskors ]ejjed idejqu, lest li jittollera /ertu ammont meta partit ikun flOppo]izzjoni i]da meta dan jid[ol fil-Gvern, imbag[ad jitlob il-fatti. Nittamaw li ]-]minijiet jinbidlu u min da[al g[arresponsabbiltà, i;orrha tajjeb. Li hu ]gur illum hu li m’a[niex navvanzaw i]da sejrin iktar lura. Mhux talli ma sirniex ix-xempji tal-perfezzjoni, talli qed nitilfu t-tajjeb li kellna. 5

l-istorja ta’ In-Nazzjon l-enfasi tinsab fuq il-Pulizija li [biet l-in/ident li fih ]ag[]ug[ korra b’mod serju fil-[abta talvettura ta’ Owen Bonnici ma’ o[ra li kienet wieqfa bil-[sara fi triq pin/ipali. Bir-ra;un li l-;urnal imsemmi g[amel mistoqsijiet u jippretendi twe;iba tag[hom, inkella l-misteru jkompli jikber u l-ispekulazzjoni tirkeb fuq l-g[ajdut tan-nies, li bir-ra;un g[andhom dritt g[at-trasparenza u g[al ;ustizzja ma’ kul[add l-istess. Il-[abi tal-Pulizija mhux ;did. Infatti kienu okka]jonijiet o[rajn li fihom il-Pulizija kienet x[i[a mill-informazzjoni, jew tilg[ab mad-dmirijiet tag[ha bit-tmexxija talKummissarju ma[tur mill-Prim Ministru Muscat. Nistg[u biss insemmu mqar il-ka] li se[[ proprju f’dawn il-jiem ta’ “pressjoni fil-Korp tal-Pulizija biex ]ew; uffi/jali jiskansaw id-dixxiplina… meta wie[ed mill-pulizija kien involut f’hit and run, u ie[or kien fis-sakra meta t-tnejn kienu waqt il-qadi ta’ dmirijiethom.” (il-mument, 6.4.14). I]da dan il-ka] jinvolvi l-istess Ministru tal-:ustizzja personalment. U min[abba f’hekk suppost li ssir aktar attenzjoni biex ji;u osservati l-li;ijiet u l-etika. Il-fatt li dan ma sarx, anzi biex ng[id hekk, sar proprju bil-maqlub li suppost isir, jiggrava s-sitwazzjoni kemm tal-Kummissarju, kif ukoll talistess Ministru. Dwar il-pre]enza tal-Ministru Bonnici waqt li waslet il-Pulizija fuq il-post tal-in/ident ma smajna kwa]i xejn; lanqas jekk sarux testijiet dovuti b[alma jsiru ma’ kul[add f’in/identi simili. Il-Kummissarju je[tie; ida[[alha f’rasu li jag[milha ta’ Kummissarju bis-serjetà u skont dmirijiet stabbiliti, ming[ajr ma j[alli r-rabtiet politi/i personali jid[lu fin-nofs. B’hekk biss jikseb kredibbiltà u rispett kif hu xieraq. Il-Ministru qed i;orr responsabbiltà kbira fuq dan il-ka]. Ma jistax i[alli dubji, jew suspetti jxekklu l-imma;ni tieg[u. Bonnici g[andu dellu tqil [afna f’ka] li jinvolvi lilu personalment fil-korriment ta’ ]ag[]ug[ waqt in/ident tat-traffiku ka;unat minnu stess. L-inqas li nistennew huwa li l-ka] jin[eba g[al erbat ijiem s[a[, u l-informazzjoni mitluba tibqa’ ti;i mi/[uda. Ir-responsabbiltà politika hija obbligu g[al kul[add.

Il-{add, 13 ta’April, 2014

Opinjoni

Id-differenza bejn sena ilu u issa

Beppe Fenech Adami Vi/i Kap PN {idma fil-Partit

Dak li kellu jkun l-aqwa Kabinett fl-istorja ;;arraf, tfarrak u spi//a wara sena biss. Addio Kabinett dinamiku. Addio Kabinett li jidde/iedi. Addio Kabinett mag[qud.

if jg[id tant tajjeb il-Malti, bejn il-kliem u lfatti hemm ba[ar jikkumbatti. Ftit aktar minn sena ilu tela’ f’pajji]na gvern ;did. Gvern bi Prim Ministru li [atar l-ikbar Kabinett fl-istorja tal-pajji]. Kabinett li, skont il-Prim Ministru, kien l-aqwa Kabinett fl-istorja tal-pajji]. Kliem sabi[. Kliem bombastiku. Kliem ta’ mexxej li wara reb[a kbira beda immedjatament jara kbir. Però kif g[edt, bejn ilkliem u l-fatti hemm ba[ar jikkumbatti. Illum sena wara dak li kellu jkun l-aqwa Kabinett di;à ffa//ja erba’ ri]enji. Kellna lill-Ministru Coleiro Preca li minn Ministru n[atret President tar-Repubblika (min hawn, nifir[ilha mill-;did). Kellna lill-Ministru Karmenu Vella li telaq minn Ministru avolja g[ad baqa’ xhur s[a[ biex jin[atar Kummissarju Ewropew. Kellna lil Franco Mercieca li f’sena m’g[amel xejn u mal-ewwel /ans, telaq lura fil-professjoni tieg[u. Kellna lil Godfrey Farrugia li rrifjuta Ministeru ie[or wara li tne[[a minn Ministru tas-Sa[[a. Wara sena, Muscat spi//a b[al dak il-captain ta’ tim talfutbol b’numru ta’ plejers li ma jridux ikomplu jilag[bu. Fta[ar lil kellu A team formidabbli, spicca jilg[ab b’tim medjokri biex laqqat u ;annat il-ftit membri li kien baqa’ lesti jilag[bu. Bejn il-kliem ta’ sena ilu u l-fatti li jirri]ultaw wara sena hemm differenza kbira. Dak li kellu jkun l-aqwa Kabinett fl-istorja, i;;arraf, tfarrak u spi//a wara sena biss. Addio Kabinett dinamiku. Addio Kabinett li jidde/iedi. Addio Kabinett mag[qud. Id-differenza bejn il-kliem u l-fatti tibqa’ timmanisfesta ru[ha f’tant oqsma o[ra tal-Gvern. Il-qasam tax-xog[ol jibqa’ l-akbar e]empju. G[andna lill-Ministru Cardona j[anbaq kemm se jin[olqu impjiegi mhux issa i]da xi darba fil-futur. G[andna lil Evarist Bartolo responsabbli mix-xog[ol li j[abbar studju wara studju, skema wara skema li donnhom ma jwasslu g[alxejn. U fil-frattemp il-qg[ad jibqa’ tiela’. Fil-frattemp 15% ta]-]g[a]ag[ jibqg[u bla xog[ol. Fil-frattemp l-importazzjoni tonqos kif qed tonqos l-esportazzjoni.

Bejn kliem u fatti Toni Bezzina Kelliem tal-Oppo]izzjoni dwar it-Trasport u l-Infrastruttura

Wie[ed m’g[andux je[odha bi kbira li l-attitudni tal-Gvern tnaffar lill-investituri barranin li sa ftit ]mien ilu kienu ji;u jinvestu u jo[olqu x-xog[ol f’pajji]na.

Kul[add jiftakar kif fil-programm elettorali, il-Partit Laburista reba[ il-voti ta’ bosta /ittadini meta wieg[ed li “nemmnu f’politka u f’politi/i ta’ responsabbiltà u kontabbiltà”. I]da l-istess /ittadini issa qeg[din jistaqsu x’sar minnha din il-fra]i meta din il-;img[a stess sirna nafu li lGvern, g[al darb’o[ra minn wara dahar il-poplu, kera b’direct order 45 karozza tal-linja ming[and kumpanija Ingli]a li l-ispi]a totali biex joperaw se tla[[aq madwar €12 miljun fis-sena. Dan kollu se[[ ftit jiem biss qabel ma g[alqet lespressjoni ta’ interess g[all-privatizzazzjoni tas-servizz tat-trasport pubbliku. Xi jfisser dan g[al dawk il-kumpaniji li applikaw u g[at-tax payers? Il-Gvern b’dan l-a;ir wera n-nuqqas ta’ trasparenza u professjonalità billi /aqlaq il-lasti ftit jiem qabel dawk kollha interessati li jid[lu g[al operat tat-trasport pubbliku ssottomettew l-espressjoni ta’ interess. B’dan il-mod, il-Gvern introdu/a spi]a sostanzjali fuq dawn il-kumpaniji u probabbilment naffar kumpaniji o[ra li forsi kellhom interess li jinvestu f’dan is-servizz daqshekk importanti g[al pajji]na. It-tax payer jixraqlu risposta immedjata g[all-mistoqsijiet b[al min kienu n-nies li nnegozjaw dan il-qbil, lil min ing[atat din id-direct order u r-ra;uni g[aliex ma [ar;itx tender g[al kull min kien interessat. Ma ninsewx li dawn il-flus [ar;u mill-but ta’ kull wie[ed u wa[da minna. Hawnekk hu fejn wie[ed jibda jistaqsi jekk dan kollu kienx ippjanat fir-roadmap li kellu l-Partit Laburista f’dan is-settur. Roadmap li minn kif qed naraw, fiha [afna [abi u tg[awwi; ta’ fatti. Fl-ewwel tliet xhur tas-sena, li kienu wkoll l-ewwel tliet xhur ta’ minn meta s-servizz tat-trasport pubbliku waqa’ f’idejn il-Gvern, dan kellu f’idejh l-opportunità ;usta biex

Fil-frattemp dak i]-]ag[]ug[ li weg[duh ix-xog[ol qieg[ed fil-kju jirre;istra, u dik il-mara li t[ajret to[ro; ta[dem g[all-ewwel darba, baqg[et ma sabitx impjieg. Fil-frattemp il-missier ta’ familja bi tfal ]g[ar tilef il-post tax-xog[ol tieg[u. L-istess falliment jirri]ulta fil-qasam tas-sa[[a. Kemm qalulna kliem sabi[ li se jispi//aw il-waiting lists, ilmedi/ini out of stock, l-iffullar fl-isptar. Illum x’g[andna? Staqsu lill-im;arrab. Staqsu lil dak ir-ra;el anzjan li t[alla g[al jiem s[a[ fuq sodda fil-kuritur. Staqsu lil dik l-anzjana li kellha tixtri l-medi/ini li s-soltu tie[u b’xejn g[aliex qalulha li jinsabu out of stock. Staqsu lil dik l-omm li trid tistenna disa’ xhur g[al appuntament biex isir e]ami mediku. Fil-qasam tas-sa[[a l-Gvern [ela sena. Flok solva l problema ra kif g[amel biex iwa[[al f’[addie[or g[all-problema li [oloq hu stess. Addio roadmap. Addio kliem sabi[. F’sena sfuma fix-xejn il-kliem sabi[ li flus il-poplu se jintefqu b’g[aqal u trasparenza. Illum jien u inti, mit-taxxi tag[na n[allsu paga ta’ 13,000 ewro fix-xahar lil mara ta’ ministru. Jien u int mit-taxxi tag[na n[allsu 60,000 ewro fis-sena lill-[abiba tal-mara tal-Prim Ministru li minn fuq dahrek u dahri qieg[da xxamplata fi New York. Illum, jien u int qed in[allsu l-kera tal-karozza tal-Prim Ministru li g[o;bu jikri lilu nnifsu l- karozza tieg[u stess biex sa tmiem din il-le;i]latura jkun da[[al kera ta’ 70,000 ewro. Il-fatti dwar sparpaljar ta’ flus il-poplu jikkuntrastaw ma’ kliem sabi[ ta’ sena ilu. Dan mhuwiex dak li vvota g[alih il-poplu sena ilu. Il-poplu vvota g[ax emmen fil-weg[da tal-[olqien tax-xog[ol. Ivvota biex ikollu sistema ta’ sa[[a a[jar. Ivvota g[ax emmen li Muscat u s[abu se jonfqu flus il-poplu g[all-;id tal-poplu u mhux g[all-ftit tal-qalba. Min dan kollu ma se[[ xejn. Il-poplu g[andu opportunità unika biex juri d-di]approvazzjoni tieg[u g[al dan. L-elezzjonijiet ta’ Mejju li ;ej joffru lill-poplu l-ewwel opportunità.

jag[ti e]empju kif dan is-servizz g[andu jimxi. Però, minn mistoqsija li staqsejt lill-Ministru Mizzi fil-Parlament, [are; fl-apert li fl-ewwel sta;un ta’ din is-sena, din ilkumpanija tal-Gvern g[amlet telf fenomenali ta’ €7 miljun. Dan huwa kwa]i daqskemm il-Gvern pre/edenti kien jag[ti f’sussidju lill-Arriva. {are; fi/-/ar ukoll li d-d[ul mill-bejg[ tal-biljetti naqas drastikament, u dan jammonta g[al madwar €300,000. Dan ifisser li fejn qabel it-telf tas-servizz kien jaqa’ f’idejn lArriva, issa waqa’ kollox f’idejn dawk in-nies kollha li j[allsu t-taxxi. Wie[ed jistaqsi wkoll minn fejn il-Gvern se j;ib il-flus jekk fil-budget ta’ Novembru li g[adda l-Gvern alloka biss €9 miljun g[as-sussidju tat-trasport pubbliku. Dak il-partit li kien jara kif jag[mel biex imaqdar is-servizz provdut mill-kumpanija pre/edenti, issa, b’mod mill-aktar irresponsabbli, tefa’ dawn il-pi]ijiet fuq i/-/ittadini. U xi ng[idu g[al madwar 1,200 [addiem li ja[dmu mal-operatur tat-trasport pubbliku? X’se jsir minnhom u mill-familji tag[hom la l-Ministru Joe Mizzi g[o;bu ma jinkludix is-sigurtà tal-impjieg tag[hom b[ala kundizzjoni fl-espressjoni ta’ interess li [are; g[all-operat tat-trasport pubbliku? L-ekonmija hija rota li tg[aqqad [afna setturi flimkien fejn it-trasport pubbliku g[andu rwol importanti [afna. Meta kumpaniji barranin jilmentaw li dan hu Gvern ta’ [abi, jew ag[ar minn dan, Gvern li diffi/li ta[dem mieg[u, wie[ed m’g[andux je[odha bi kbira li l-attitudni tal-Gvern tnaffar l-investituri barranin li sa ftit ]mien ilu kienu ji;u jinvestu u jo[olqu x-xog[ol f’pajji]na. Il-poplu issa beda jinduna li bejn il-kliem u l-fatti hemm ba[ar jikkumbatti.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Opinjoni

Avvi] Legali 76 – jirxoxta lil George Orwell Joe Cassar Kelliem tal-Oppo]izzjoni dwar l-Edukazzjoni

Dawn ir-regolamenti jag[tu poteri wesg[in [afna lill-Ministru direttament f’materja sensittiva b[alma hi l-protezzjoni tad-data

Madwar xahar ilu, il-Gvern Laburista ppubblika regolamenti ;odda dwar il-;bir ta’ informazzjoni mill-iskejjel kollha fuq l-istudenti. Nist[ajjilkom tistaqsuni x’fiha [a]in jew mhux tas-soltu li xi dipartiment tal-gvern ikollu l-mezzi biex ji;bor l-informazzjoni fuq i/-/ittadini. Forsi tg[iduli wkoll li dan ilu jsir snin twal u allura x’;ara b’daqshekk. :ara [afna; u jista’ ji;ri aktar jekk ma nkunux vi;ilanti u ma nassigurawx li d-dritt fundamentali tal-privatezza jkun im[ares. Ir-regolamenti li qed nirreferi g[alihom huma r-regolamenti tal-2014 g[at-trasferiment ta’ data ta’ persuni li jattendu istituzzjonijiet edukattivi. Regolamenti li [ar;u ta[t l-Att dwar is-Servizzi ta’ Impjieg u Ta[ri;. U hawn nibdew blewwel anomalija. X’inhi r-ra;uni li [ar;u ta[t dan l-Att u mhux ta[t l-Att dwar l-Edukazzjoni jew l-Att dwar ilProtezzjoni tad-Data? Forsi f’dawn i]-]ew; li;ijiet hemm salvagwardji li l-Gvern ma jkunx jista’ jil[aq l-g[an veru tieg[u min[abba fihom? Dawn ir-regolamenti jag[tu poteri wesg[in [afna lillMinistru direttament f’materja sensittiva b[alma hi l-protezzjoni tad-data u meta g[amilt mistoqsija parlamentari lillMinistru tal-Edukazzjoni jekk kienx ikkonsulta malKummissarju tad-Data, xott xott we;ibni b’kelma wa[da: Iva. Li ma qalilniex il-Ministru huwa jekk effettivament ilKummissarju rax u qabel mar-Regolamenti nfushom u jekk kienx infurmat li lanqas il-;enituri nfushom mhuma se jintalbu jag[tu l-kunsens tag[hom g[al dan il-;bir ta’ data. Mill-mistoqsija parlamentari li g[amilt lill-Ministru talEdukazzjoni jidher li r-ra;uni unika g[all-[ru; ta’ dawn irregolamenti kienet l-inizjattiva Jobs+. Ovvjament a[na favur din l-inizjattiva i]da din m’g[andhiex tintu]a b[ala pretest u l-Gvern jinqeda b’inizjattiva tajba biex ida[[al regolamenti wesg[in u perikolu]i li jistg[u jintu]aw g[al [afna g[anijiet o[rajn. Kieku veru l-Jobs+ kienet ir-ra;uni wara dawn irregolamenti, il-Ministru seta’ fa/ilment u]a li;ijiet e]istenti li jipprovdu g[all-;bir u l-ippro/essar tad-data. Fil-fatt, kemm artikolu 27 tal-Att dwar is-Servizzi ta’ Impjieg u Ta[ri; u wkoll artikolu 68 tal-Att dwar lEdukazzjoni di;à jippermettu, tal-ewwel lill-ETC u tat-tieni lill-Kummissjoni dwar l-Istudji Og[la, biex ji;bru l-informazzjoni me[tie;a. I]da d-differenzi bejn dawn il-li;ijiet u r-regolamenti l-;odda li [are; il-Ministru, g[alkemm sottili, huma serji [afna u nista’ naqsamhom f’erba’ punti: . Filwaqt li fil-li;ijiet e]istenti l-informazzjoni tin;abar mill-ETC jew mill-Kummissjoni, issa se jkun jista’ ji;borhom direttament il-Ministru; 1

. L-ETC tista’ ti;bor data ta’ studenti li spi//aw l-iskola jew la[qu /erta età. Issa l-Ministru jista’ ji;bor informazzjoni fuq kull student minn tfal ta’ tliet snin sal-Università; . Id-data li se tibda tin;abar issa se tkun akkumpanjata min-numru tal-Karta tal-Identità; . Qed jidda[[al l-element ;did li d-data se tibda tintu]a g[ar-ri/erka, però mkien ma nsibu la min se jag[mel din ir-ri/erka, u lanqas g[al liema ra;uni se tintu]a. Distinzjoni elementari li nsibu fl-ippro/essar tad-data hija dik bejn data personali u data personali sensittiva. Jidher li minkejja li ta[t l-Att dwar il-Protezzjoni tad-Data biex ti;bor u tippro/essa data personali sensittiva te[tie; il-kunsens espli/itu tas-su;;ett jew tal-;enitur#gwardjan tieg[u, issa lMinistru se jkun jista’ jakkwista l-informazzjoni ming[ajr lanqas biss jinforma lill-;enituri. Dan apparti li kull min huwa meqjus kontrollur tad-data, f’dan il-ka], l-iskejjel partikolari, kemm tal-istat kif ukoll privati, g[andu l-obbligu skont il-li;i li jinforma lis-su;;etti tad-data li din tista’ tintu]a, f’dan il-ka], direttament g[and il-Ministru. Element ie[or ;did li nsibu ta[t dawn ir-regolamenti huwa li l-Ministru tal-Edukazzjoni se jibda jitlob data personali ta’ dawk li qeg[din fuq ir-re;istru ta’ nies ifittxu x-xog[ol. Li jistona mill-ewwel huwa li filwaqt li l-ETC u l-Kummissjoni huma me[tie;a janonimizzaw l-informazzjoni personali u ji;bruha fi statistika, il-Ministru se jkun jista’ ji;bor id-data bil-karta tal-identità. Jidher /ar li dan huwa mekkani]mu ma[sub biex jibda jkun hemm Student Profiles. U l-mistoqsijiet ikomplu ji]diedu: X’se jkun l-iskop ta’ dawn l-iStudent Profiles? Min se jikkontrolla d-databases b’dawn il-profili? Min se ja//ertana li dawn se jintu]aw g[all-finijiet ta’ statistika biss? X’sigurtà se jkun hemm ma’ dawn id-databases u x’kontrolli tekni/i se jkun fihom? Kif se jkunu, jekk se jkunu, infurmati s-su;;etti tad-data jew il;enituri tag[hom? U g[aliex din l-informazzjoni kollha qed tit[alla f’idejn il-politiku u mhux aktar f’idejn id-dipartimenti, korporazzjonijiet jew awtoritajiet ma[tura apposta b’li;i? A[na qed nissu;;erixxu alternattivi g[al dawn ir-regolamenti stil Orwelljan li [are; il-gvern. Jew temenda ]-]ew; artikoli msemmija aktar ’il fuq fil-li;ijiet tal-Edukazzjoni u tal-ETC biex tkun tista’ tin;abar informazzjoni anonimizzata, jew dik li tissejja[ pseudonomised data ming[ajr il-[tie;a ta’ numri ta’ identifikazzjoni, jew inkella, kif di;à jsir fil-ka] ta’ Data Personali fis-Settur tal-Komunikazzjonijiet Elettroni/i u flIppro/essar ta’ Data fis-settur tal-Pulizija, to[ro; le;i]lazzjoni sussidjarja spe/ifika ta[t l-Att dwar il-Protezzjoni tad-Data. 2

Id-de/i]joni tal-Ministru Evarist Bartolo tqanqal [afna mistoqsijiet fosthom> x’se jkun l-iskop ta’ dawn l-iStudent Profiles^ Min se jikkontrolla d-databases b’dawn il-profili^ Min se ja//ertana li dawn se jintu]aw g[all-finijiet ta’ statistika biss^ X’sigurtà se jkun hemm ma’ dawn id-databases u x’kontrolli tekni/i se jkun fihom^ G[aliex din l-informazzjoni kollha qed tit[alla f’idejn il-politiku^

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Opinjoni

L-immigrazzjoni… ebda ri]ultat konkret mill-Gvern Laburista Frank Psaila Opinjonist

Fil-Parlament Ewropew David Stellini tkellem mal-Membru tal-Parlament Ewropew eletta f’isem il-PN, Roberta Metsola, dwar ix-xog[ol parlamentari tag[ha matul din il-le;i]latura

Ilek isservi b[ala Membru tal-Parlament Ewropew 11-il xahar. Kif kienet l-esperjenza tieg[ek^ Dan i]-]mien kemm ili Membru tal-Parlament Ewropew kien intensiv b’attivitajiet parlamentari u kuntatt kontinwu mal-istakeholders u n-nies f’Malta u G[awdex. Din kienet l-ewwel esperjenza parlamentari g[aliex qabel dan il-perjodu, kont nag[mel xog[ol legali bi spe/jalizzazzjoni fil-li;i tal-UE. Barra minn hekk, servejt ukoll b[ala konsulent legali tar-Rappre]entanta G[olja g[all-Affarijiet Barranin tal-UE, Catherine Ashton. Nixtieq nirringrazzja lil kull min g[eni f’dan l-ewwel vja;; b[ala Membru tal-Parlament Ewropew b’mod spe/jali lit-timijiet tieg[i fil-PN u fl-uffi//ji tieg[i li [admu bis-s[i[ biex f’dan il-perjodu stajt inkun vi/in in-nies. Fl-a[[ar xhur ktibt rapporti u fassalt li;ijiet dwar l-immigrazzjoni u l-a]il. Il-kumitat ewlieni fil-Parlament Ewropew li nag[mel parti minnu huwa l-kumitat LIBE li jiddiskuti d-drittijiet /ivili, il-;ustizzja u l-intern. Su;;ett ewlieni f’dan il-kumitat huwa l-immigrazzjoni. Billi adottajna ri]oluzzjoni fejn kull pajji] fil-partiti l-kbar fil-Parlament Ewropew qabel fuq lista ta’ mi]uri konkreti dwar kif se nittrattaw il-fenomenu tal-immigrazzjoni. E]empji ta’ kif dawn il-mi]uri jistg[u jitwettqu jinkludu lmod kif niffukaw fuq il-kontroll tal-fruntieri u l-g[ajnuna lill-pajji]i li minnhom qeg[din jitilqu l-immigranti u fuq kollox, billi niffukaw fuq il-pro/ess li bih nag[tu l-protezzjoni lil min l-aktar g[andu b]onn. Fl-istess [in, irridu niddiskutu u ni;;ieldu biex Malta jkollha aktar g[ajnuna politika u finanzjarja sabiex ir-responsabbiltà tal-pro/ess li permezz tieg[u ting[ata l-protezzjoni, tinqasam bejn il-pajji]i kollha b’mod ekwu u ;ust. Barra minn hekk, [dimt fuq erba’ rapporti spe/ifi/i fuq il-mandat tal-kumitat u tal-Parlament Ewropew li fihom niddiskuti l-[idma u r-relazzjonijiet bejn l-uffi//ju tal-a]il f’Malta u erba’ pajji]i li mhumiex membri tal-UE li huma

Politika inkonsistenti Caroline Galea Opinjonista

Kienu diversi dawk li ng[ataw karigi presti;ju]i b’salarji g[oljin barra minn Malta biex ja[dmu [alli j;ibu x-xog[ol. I]da g[alkemm dawn in-nies huma garantiti l-privile;;i, il-qg[ad fost i]-]g[a]ag[ qed ikompli ji]died.

Min isegwi l-politika lokali, b’mod spe/jali dak li jing[ad mill-Prim Ministru, ]gur li jaqbel li dan il-Gvern trid tag[tih dak li hu tieg[u. Tmexxija li tista’ tifta[ar b’konsistenza flinkonsistenza! Muscat reba[ l-elezzjoni ;enerali bir-rettorika, flus u bil-weg[da ta’ roadmap g[all-pajji]. I]da tfittex kemm tfittex, din ir-roadmap donnha ntilfet mill-g[ada talelezzjoni, jew forsi qatt ma e]istiet, g[ax deher /ar millewwel li t-tmexxija l-;dida xejn ma kienet lesta biex tie[u t-tmun tal-pajji]. Forsi e]empju l-aktar /ar ta’ dan jo[ro; mill-fatt ta’ kemm Muscat huwa inkonsistenti fl kliemu u g[emilu. Iwieg[ed [a;a u jag[mel o[ra. Jitfa’ ;ebla, fejn laqtet laqtet u fejn hemm b]onn, jara kif jo[ro; b’xi storja ;dida l-;urnata ta’ wara. Wara sena fil-gvern, it-tattika ta’ Muscat hija /ara. Tattika tat-tfal nieqsa minn sens ta’ maturità, responsabbiltà u rispett lejn l-o[rajn. I]da ’l bog[od minn kif jag[]el Muscat li jmexxi t-tim tieg[u, l-inkwiet primarju g[andu dejjem jibqa’ l-pajji]. U n-nuqqas ta’ konsistenza fil-politika ta’ Muscat jista’ jsarraf f’[afna [sara g[al pajji]na. Insemmi ftit e]empji biex niffriskaw il-memorja: Immigrazzjoni illegali: Ftit xhur biss wara r-reb[a elettorali, Muscat rikeb fuq mew;a ta’ popolarità u [are; jiddikjara li l-Gvern se jikkunsidra pushback ta’ immigranti illegali jekk l-Ewropa ma ta//ettax li toffrilna aktar g[ajnuna. Wieg[ed ukoll li se jsolvi din il-problema u li se jsabbat saqajh fl-UE sakemm tasal l-g[ajnuna. {sara g[al isem pajji]na saret [afna f’dak i]-]mien u Muscat mar u ;ie kemm-il darba Brussell i]da n-negozjati tieg[u ma wassluhx fejn xtaq. }gur i]da li kliemu qajjem mew;a ta’ sens qawwi ta’ xenofobija u pre;udizzju f’pajji]na. Nuqqas ta’ responsabbiltà! Fl-a[[ar ;ranet qieg[ed jappella g[all-maturità biex na//ettaw id-diversità u biex nag[tu aktar drittijiet lil tfal ta’ immigranti irregolari fi/-/entri tad-detenzjoni tag[na. Jista’ jekk jog[;bu l-Prim Ministru jg[id lill-poplu Malti x-inhi l-politika tieg[u dwar l-immigranti irregolari?

n-Norve;ja, l-I]landa, Lichtenstein u l-I]vizzera. Ma’ dawn l-erba’ pajji]i, a[na b[ala UE qed na[dmu biex inkunu nistg[u ntejbu r-relazzjonijiet mag[hom u nfasslu pjan dwar kif nistg[u nittrattaw il-fenomenu tal-immigrazzjoni u l-a]il. Li ;ara kien li fil-ka] tal-I]vizzera, kien hemm referendum fejn ;ie de/i] li se jkun hemm bidla fil-politika dwar l-immigrazzjoni. Fil-Parlament Ewropew, qed naqblu li nippro/edu sal-elezzjonijiet Ewropej f’inqas minn xahrejn o[ra, bit-tliet pajji]i l-o[ra filwaqt li nipposponu d-de/i]joni li trid tittie[ed dwar l-I]vizzera g[al wara l-elezzjonijiet ta’ Mejju li ;ej.

Ta[seb li l-UE se tg[in lil Malta fl-immigrazzjoni^ Il-[idma fil-Parlament Ewropew ]gur tg[in lil Malta. Kemm jiena kif ukoll il-kollega tieg[i David Casa tkellimna ma’ s[abna l-Ewroparlamentari u s[aqna li b[ala Malta, ta[t Gvern Nazzjonalista, dejjem g[arafna l-obbligi internazzjonali lejn dawn il-persuni li japplikaw g[all-protezzjoni. Dawn jifhmu l-po]izzjoni tag[na u juru x-xewqa li jg[inuna. Fil-Kunsill tal-Ministri, l-istorja hija kompletament differenti g[aliex hemm b]onn ta’ [idma kbira mill-Gvern Malti biex juri l-pjan ta’ kif Malta g[andha ti;;ustifika l-b]onn li g[andha g[al aktar g[ajnuna f’dan il-qasam. It-theddid talveto ma ja[dimx u billi l-Gvern Malti joqg[od isabbat saqajh, mhi se tintla[aq l-ebda soluzzjoni. Meta l-Prim Ministru ta’ dak i]-]mien Lawrence Gonzi kien ipo;;i bilqieg[da malmejda ma’ kapijiet tal-istati membri l-o[ra, kien jirnexxilu jikseb ir-ri]ultati. Meta l-Prim Ministru hedded u qal li di;à g[amel il-preparamenti biex jadotta l-politika tal-push back, kien qieg[ed jikser il-li;ijiet dwar id-drittijiet fundamentali tal-bniedem u l-li;ijiet internazzjonali. G[alhekk, dan kollu ma g[enx biex il-Gvern Laburista j;ib ri]ultati konkreti mill-Kunsill Ewropew. Fil-fatt, fl-a[[ar Kunsill Ewropew, ir-referenza g[all-g[ajnuna li pajji]i fil-Mediterran g[andhom b]onn fl-immigrazzjoni tnaqqset fl-importanza.

Progetti fin-na[a ta’ isfel ta’ Malta: G[al Muscat ma kinitx problema li vapur enormi bil-[a]na tal-gass g[allpower station ikun ankrat fil-bajja ta’ Marsaxlokk. Anzi wasal biex kiteb lill-MEPA qabel is-seduta fejn kellha tittie[ed id-de/i]joni g[all-permess, biex jav]a li jo[ro; jew ma jo[ro;x il-permess, huwa xorta se jkun qed imexxi bilpjani tieg[u. Din de/i]joni li ttie[det b’nuqqas ta’ rispett lejn l-ambjent, is-sigurtà u r-residenti. I]da issa li l-Port {ieles g[andu l-approvazzjoni biex ida[[al rigs fil-bajja ta’ Bir]ebbu;a g[all-manutenzjoni, Muscat [are; jg[id li ma jaqbilx u li se jkun qed jappella. G[ala ma kitibx lill-MEPA kif g[amel fil-ka] tat-tanker talgass u ]ammha milli to[ro; dan il-permess? X’interessi hemm wara dawn id-de/i]jonijiet? }gur li mhux tar-residenti li fdaw lill-Partit Laburista u emmnu li dan il-partit fil-gvern se jkun it-tarka tag[hom g[all-[ames snin li ;ejjin. Jista’ jekk jog[;bu l-Prim Ministru jg[id lill-poplu x’inhi l-politika tieg[u g[an-na[a ta’ isfel ta’ Malta? Xog[ol u investiment barrani: Muscat kien wieg[ed xog[ol, ta[ri; jew studju g[al kull ]ag[]ug[ u ]ag[]ug[a Maltija. I]da r-rata inkwetanti ta’ nies bla xog[ol dejjem tielg[a u issa tinsab vi/in il-5,000. Mill-kliem g[all-fatti hemm ba[ar jikkumbatti u g[al darb’o[ra Muscat [are; inkonsistenti bejn dak li jg[id u dak li jag[mel. Il-ftit in/entivi lokali li [are; bihom il-Gvern f’din is-sena biex jo[loq ix-xog[ol se jil[qu ftit mijiet ta’ ]g[a]ag[ u ]gur li mhux se jin[oloq bi]]ejjed xog[ol g[al dawn l-eluf. Millbanda l-o[ra, wara sena skorruta fil-gvern, g[adna ma nafu bl-ebda investiment barrani li ;ibed dan il-Gvern u li se jo[loq ix-xog[ol. Ma nistax ma ng[idx li kienu diversi l-persuni li ng[ataw karigi presti;juzi b’salarji g[oljin barra minn Malta biex ja[dmu [alli j;ibu x-xog[ol lejn pajji]na. I]da g[alkemm dawn in-nies huma garantiti l-privile;;i, ir-rata tal-qg[ad fost i]-]g[a]ag[ tkompli ti]died. Jista’ jekk jog[;bu l-Prim Ministru jg[id lill-poplu x-inhi l-politika tieg[u dwar il-[olqien tax-xog[ol?

Ringrazzjament Inrodd [ajr lill-Fond Missjunarju g[all-g[otja ;eneruza ta’ 2,000 ewro biex inkompli ng[in lill-familji ta’ erbat ir[ula foqra qalb ilmuntanji tat-Tramuntana talAlbanija, fejn b[alissa qed naqdi b[ala qassis. Dawn il-familji g[andhom b]onn kollox. A[na ng[inuhom mill-a[jar li nistg[u spe/jalment fejn jid[lu spejje] ta’ skola, medi/ini, u operazzjonijiet flisptarijiet. Minn ]mien g[al ie[or inqassmu ikel u pakketti ta’ [wejje; biex intaffulhom xi ftit it-tbatijiet tal-[ajja ta’ kuljum. Nappella lill-qarrejja [alli jg[inu lill-Fond Missjunarju fil-[idma siewja tieg[u billi jibag[tu bolli u]ati jew donazzjonijiet. Donazzjonijiet jistg[u jsiru online jew direttament bi trasferiment bankarju fuq wie[ed minn dawn il-kontijiet bankarji: 061 197 448 050 (HSBC),

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Ittri lill-Editur

163 007 980 19 (BOV), 200 008 207 62 (APS), 000 879 631 01 (BANIF).

Dun Manwel Cutajar Torovice L-Albanija

Tal-Qala m[assbin serjament! Kemm fera[ bl-a[bar ilpoplu kollu tal-Qala bil-[atra tal-Ar/ipriet il-;did Dun Nazju Borg, l-eks Kappillan [abrieki u ta’ siwi kbir fil[idma pastorali tieg[u filparro//a ta’ San Lawrenz fejn kien dan l-a[[ar. I]da dan il-fer[ kollu nbidel fi t[assib kbir meta l-amministratur temporanju mag[]ul mill-Isqof Mario Grech sakemm l-ar/ipriet il-;did jie[u l-pussess, qieg[ed japprofitta ru[u minn din lassenza billi qieg[ed jg[addi kummenti ripetutament fil-

konfront ta’ xi individwi filknisja. Kul[add jaf g[al min ikun qed jirreferi meta dan lamministratur jg[addi dawn il-kummenti minn fuq l-altar waqt il-quddiesa. Barra minn hekk, dan qieg[ed ukoll idejjaq [afna lin-nies pre]enti fil-knisja bid-dewmien esa;erat talquddiesa ta’ kuljum li tie[u xi sieg[a u b[ala konsegwenza qed tgerrex numru ta’ nies mill-knisja u qeg[din imorru banda o[ra fi knisja barra lparro//a g[all-quddiesa. Fid-dinja tal-lum meta hawn [afna tfixkil biex inNisrani jaqdi dmirijietu sewwa u jersaq lejn il-Knisja, dan g[andu jieqaf illum qabel g[ada. G[alhekk qeg[din nappellaw lill-Isqof Mario Grech biex jie[u l-passi me[tie;a [alli jirrimedja g[al din is-sitwazzjoni kemm g[all-;id tal-Ar/ipriet il-;did kif ukoll g[all-parro//a tal-Qala.

Kont pre]enti Il-Qala

Vassalli Meta l-Malti jg[ajjar lil xi [add ;akbin, dan ikun irid ifisser traditur, spjun, xewwiex, rinnegat jew ;uda. G[alkemm [afna jasso/jaw il-kelma marRivoluzzjoni Fran/i]a, filfatt din kienet tirreferi g[all-moviment politiku filGran Brittanja li ried jirrestawra lir-Re :akbu (ilKattoliku tal-House of Stuart James II) fuq it-tron, wara li kien tne[[a fl-1688. Imma min[abba li g[al xi ]mien dawn kellhom lappo;; tal-Monarkija Fran/i]a, anki b’tentattiv ta’ inva]joni, u wara ]ew; rewwixti li fallew, [afna baqg[u jasso/jawha ma’ Franza u r-rivoluzzjonijiet. Fil-[ar;a tat-30 ta’ Marzu, Olvin Vella qal li mhux veru dak li ktibt jiena, li ftit wara li Napuljun invada lil Malta, hu ;ie lura u serva filgwardja nazzjonali ma[luqa mill-Fran/i]i, u li “mhux veru li Vassalli qabad larmi l-kontra l-Maltin.” Er;ajt qrajt g[al darba, darbtejn l-ittra tieg[i fis-16 ta’ Marzu, biex nipprova nsib fejn jiena allegajt li “qabad l-armi kontra lMaltin”, i]da mkien ma sibtha. Li sibt, biex nikkonferma dak li ktibt, kien dan mirrivista Il-Malti tal-1933 tradotta mit-Taljan: “Fit-28 ta’ Settembru 1799, [ar;u g[all-kampanja (minn Valletta) sa 200 ru[ armati u minnhom bosta ta’ kundizzjoni g[olja, fosthom ilBaruni Asteria Galea, ecc. {are; ukoll Vassallo, Ajjutant tal-Gwardja Nazzjonali Maltija. Difatti wara sirt naf li hu minnufih ;ie maqbud u mag[]ul g[alih, u b’]ew; suldati Maltin, wie[ed minnhom bix-xabla, me[ud ikkalzrat ;ewwa…” Wara ]mien arrestat “b[ala persuna li fuqha hemm suspett li hu miftiehem mal-Fran/i]i u li minnhom hu inkarigat b’xi ordni li tawh”, u wara ]mien anki fi sptar, “…b’digriet tas-16 ta’ Settembru 1800 Vassalli nqatg[etlu l-kundanna g[atturufnament g[al dejjem minn dawn il-g]ejjer, b[ala bniedem tal-partit ;akbin…”. O[rajn kienu ;ew kundannati g[al e]ilju

mieg[u, min g[al g[omru wkoll u min g[al xi snin, b[ala “nies tal-partit Fran/i].” Imma dan mhux bi]]ejjed: il-mibki Frans Sammut, li ]gur [add ma jista’ jiddubita mill-ammirazzjoni li kellu lejn Vassalli, fil-ktieb IlFran/i]i f’Malta, f’pa;ni 66-67 jikteb li fi ]mien il[akma tal-Ordni talKavallieri, ir-Repubblikani f’Malta (g[ax hu hekk kien isejja[ lill-Maltin u Kavallieri li kienu jammiraw lil Napuljun) kienu organizzaw ru[hom f’g[aqda sigrieta, u fost limsie[ba Maltin f’dan ilklabb li Sammut innifsu jsejja[lu “tal-konfoffa” kien hemm l-Ma]un ?ensu Barbara u Mikiel Anton Vassalli “li nqabdu fil-konfoffa biex tin[att l-armerija tal-Ordni f’{al Qormi, bilg[an li l-Kavallieri fidili lejn il-Gran Mastru ma jkunux jistg[u jilqg[u ru[hom meta jqum l-irvell li kellu jse[[ mal-in[awi kollha ta’ Malta.” Wara li l-konfoffa nkixfet Barbara safa e]iljat, filwaqt li lil Vassalli g[all-ewwel kienet inqatg[etlu g[allmewt, i]da wara li kixef lil s[abu, fit-12 ta’ :unju 1798 tefg[uh il-[abs g[al g[omru, minn fejn bosta stori/i ja[sbu li t[arrab mill-[bieb, u re;a’ lura Malta mal-inva]joni minn Bonaparti. Kien hawn li Vassalli tla[[aq uffi/jal tal-Gwardja Nazzjonali (ara stqarrija tad-D.O.I. tat-12.01.05, u ssit ‘Lil Malta Tag[na’, li jikkwota lil mt.wikipedia.com). Hawn ktibt biss dwar Vassalli b[ala attivist militanti anti-Kavallieri, imsie[eb mal-:akbini proNapuljun, lesti anki ju]aw il-vjolenza. Dwar Vassalli b[ala lingwista ktibt fla[[ar ittra tieg[i hawnhekk. Intemm billi nosserva li qabel telaq minn Malta Napuljun, l-a[[ar ordni li [are; kienet dwar l-edukazzjoni ta’ wlied il-Maltin, u f’Artiklu 1 u 2 insibu dan: “1. Jitwaqqfu 15-il skola f’Malta u G[awdex; 2. Lg[alliema f’dawn l-iskejjel jg[allmu lill-aljevi tag[hom il-kitba u l-qari BILFRAN?I}, il-bidu u lpilota;; u l-prin/ipji talmoralità u l-Kostituzzjoni Fran/i]a.” (ibid Sammut p;. 167) U addio l-isforzi ta’ Vassalli g[all-[olqien tallingwa Maltija! Imma wara kkuntentawh l-Ingli]i …g[all-iskopjijiet strate;i/i imperjalisti tag[hom.

Joe Calleja {al Qormi

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Ittri lill-Editur

Il-[atra tal-President Il-President il-;did g[a]let li l-quddiesa solenni meta tie[u pussess tal-Presidenza ssir ta[t tinda fid-Dar talProvidenza. Min jaf kemm swiet lill-Gvern, minflok kif jitlob il-protokoll u kif g[amlu kollha ta’ qabilha li ssir filKonkatidral ta’ San :wann. U dan skont Coleiro Preca biex tkun iktar vi/in dawk li huma l-iktar vulnerabbli – spe/i ta’ “vicini, vicini”. Ma’ dan kollu, i/-/erimonji l-o[ra fil-Palazz il-Belt wara li g[amlet dawra madwar {al Luqa u {al Qormi u mxiet f’defilè tat-tfal tul Triq irRepubblika. B’kollox dawn i/-/erimonji kollha kellhom jie[du xi sitt sig[at. Lanqas linkurunazzjoni tar-Re;ina Eli]abetta ma [adet daqshekk fit-tul! Dan kollu qieg[ed iwaqqa’ d-dinjità li tixraq lill-President ta’ pajji] ikun ]g[ir kemm ikun ]g[ir, b[al Malta. Ta’ min ifakkar li l-ewwel President mara kienet g[a]let li timxi skont il-protokoll minkejja li kienet ;ejja millkamp So/jalista b[al Coleiro Preca. Tg[id issa l-President il-;did tkun tippreferi li minflok tindirizzaha b[ala

‘E//ellenza’ tibda tindirizzaha b’isimha jekk tiltaqa’ mag[ha?

Seqer

{al Luqa

X’bidla! Kartellun li qieg[ed jiddomina mal-fa//ata ta/-?entru So/jalista fir-Rabat, G[awdex, jg[id “Flimkien qed inwettqu l-bidla” – il-bidla li g[adha ma qabditx l-art tant li filwaqt li ]ew; Ministri tal-Kabinett ta’ Joseph Muscat telqu biex jie[du kariga og[la jew differenti, tnejn o[ra [allew jew irri]enjaw mill-kariga ministerjali u sabu li ma bidlu xejn [lief g[amlu fro;a, kemm f’dik li hija etika kif ukoll f’dik li hija amministrazzjoni. L-oftalmologu Franco Mercieca ma kienx kapa/i j]omm kelmtu mal-elettorat G[awdxi u qabel ma //elebra l-ewwel anniversarju fil-kariga ta’ Segretarju Parlamentari, ippre]enta r-ri]enja tieg[u

lill-Prim Ministru Joseph Muscat. Din ir-ri]enja n]ammet mistura mill-poplu Malti, xi [aga li biddlet il-prassi normali minn gvernijiet pre/edenti. It-tabib Godfrey Farrugia kien kostrett jirri]enja g[ax ma kien kapa/i jbiddel xejn [lief li biddel kull de/i]joni li [a fuq pressjoni li saret minn Joseph Muscat, sa wasal li kellu jitlaq jew ma ja//ettax lofferta li g[amillu l-Prim Ministru. Dan meta g[andna 20% ta’ din l-amministrazzjoni u l-poplu jistaqsi x’;ej fl-erba’ snin li fadal. Il-;urnata minn filg[odu turik! Iva, ilbidla saret u tin[ass, fejn talqalba jiffangaw u ta’ barra jittamaw. Il-Malti jg[id li min jg[ix bit-tama jmut bil-piena u jg[id ukoll kemm konna a[jar meta konna ag[ar.

G[awdxi

Ta’ Ker/em

Reno Calleja nesa jew...^ Fl-a[[ar puntata tad-dokumentarju fuq TVM ‘{elsien’, sponsorjat mill-Fondazzjoni ?elebrazzjonijiet Nazzjonali (li aktar kien jixraq jixxandar fuq l-istazzjon tat-televi]joni Laburista) kien hemm kummenti minn Reno Calleja, eks

deputat u eks Ministru Laburista u pampalun ta/?ina f’Malta u li jqis ru[u b[ala kolonna Laburista. Mela dan Reno, jew ried ida[[ak, jew ma nafx! F’wie[ed mill-kummenti li g[amel, huwa qal li /-?ini]i [allsu u bnew ]ew; pro;etti kbar f’Malta – il-ba/ir Nru. 7 tat-Tarzna u l-Port {ieles. Issa Reno jaf li mhux veru li /-?ini]i bnew il-Port {ieles, u ng[idlu g[aliex. Meta fl-1983 kien tne[[a minn Ministru tatTuri]mu, Mintoff po;;ieh chairman tal-kumpanija li kienet qed tibni l-mollijiet (u mhux il-Port {ieles) f’Wied il-Buni. Sa fejn naf jien, g[ax forsi, issa li l[aqt is-70 b[al Reno, bdejt ninsa wkoll, i/-?ini]i [allsu u mexxew il-bini tal-breakwater u mhux il-mollijiet. Reno, na[seb li taf li l-mollijiet (li mbag[ad kellhom jinqalg[u u ji;u rran;ati millpro;ett Nazzjonalista) kienu t[allsu mill-fond tal-Kuwajt. Ma tiftakrx li ;ew uffi/jali g[olja biex bil-pompa kbira jift[u l-mollijiet? U na[seb li taf ukoll li lmollijiet baqg[u bla krejnijiet sakemm wara l-1987, il-korporazzjoni tal-Port {ieles bdiet verament tibni din l-intrapri]a li (mhux b[al fabbriki ?ini]i li pprovdew impjiegi dg[ajfa g[all-Maltin) tat impjiegi sodi lill-Maltin f’diversi ferg[at ta’

dan ix-xoghol. U mela tg[idilna Sur Calleja li l-Port {ieles sar mi/-?ini]i. L-istorja g[adha friska biex tinbidel u tinkiteb mod ie[or daqshekk malajr.

?ikku l-Poplu I]-}urrieq

:ojjellerija u turi]mu Michelle M. Buttigieg sie[ba fin-negozju ma’ Michelle Muscat Tanti, mart il-Prim Ministru ng[atat [atra b’salarju ta’ €60,000 mill-Gvern Laburista b[ala rappre]entanta tal-Awtorità Maltija tat-Turi]mu fl-Istati Uniti. Buttigieg u Muscat g[andhom il-Head Office tannegozju tag[hom re;istrat fi New York, minn fejn topera Buttigieg. Il-[atra tag[ha ma teskludihiex min-negozju privat tag[ha. Mela fl-Istati Uniti, Buttigieg se tkun qed ta[dem kontemporanjament biex tbig[ it-turi]mu lejn Malta u l-;ojjellerija Buttardi b’risq g[aliha u Michelle l-o[ra se[bitha. Naraw liema bejg[ se jikber l-aktar issa!

Paul Borg In-Naxxar

Jixeg[lu bl-entu]ja]mu Intervista mal-voluntieri li jarmaw il-mixeg[la ta’ {amis ix-Xirka madwar is-Salib tal-G[olja Joe Cassar

joe.cassar@media.link.com.mt

Tispikka fihom il-[e;;a, l-entu]ja]mu g[al attività li llum kibret g[al wa[da nazzjonali li tattira mijiet, forsi eluf ta’ nies, mill-pajjji] kollu. Flimkien mal-fotografu tag[na Joseph Galea, iltqajt mag[hom proprju fuq ilpost fejn diversi jiem qabel jibdew jarmaw it-takki u l-fjakkoli li fil-lejl tal{amis li ;ej, {amis ix-Xirka, idawlu b’mod tant spettakolari l-g[olja mag[rufa b[ala Is-Salib tal-G[olja, fil-limiti tas-Si;;iewi. Fost diversi r;iel u ;uvintur, kollha mill-Ka]in Banda San Nikola tasSi;;iewi, tispikka Lindsay Bugeja. Mhux biss g[aliex kienet l-unika mara mill-grupp li ltqajna mag[hom fuq lG[olja, imma partikolarment g[ax jispikkaw b’mod tant evidenti fiha lkwalitajiet ta’ leader. Kwalitajiet li g[andu b]onn kull tim biex ting[ata ddirezzjoni me[tie;a biex ix-xog[ol jimxi a[jar. It-tradizzjoni tal-mixeg[la madwar isSalib tal-G[olja tmur lura bosta snin. Bdiet b[ala attività ]g[ira mis-Si;;iwin g[as-Si;;iwin li ma]-]mien kompliet tikber tant li llum hi meqjusa b[ala attività nazzjonali. Kien hemm perjodu fejn l-attività ma komplietx issir peress li kien sar diffi/li biex tikkontrolla l-attendenza numeru]a tal-pubbliku u anki min[abba l-ispejje] li ]diedu minn sena g[all-o[ra. I]da grupp ta’ ]g[a]ag[, li kienu parti mill-grupp li kien ori;ina lattività u li kien ukoll parti mill-Ka]in Banda San Nikola, re;a’ da[al g[allmixeg[la flimkien mal-Kunsill Lokali u rnexxielhom mhux biss i]ommuha [ajja imma b’impenn u entu]ja]mu jkabbruha g[al attività nazzjonali li llum [afna jkunu qed jistennewha minn sena g[all-o[ra. Lindsay qaltilna li l-attività tinvolvi xog[ol ta’ [sieb u teamwork qawwi. Tinvolvi impenn u kultant, spe/jalment meta l-elementi ma jkunux bi]]ejjed ;eneru]i mal-organizzaturi, hemm ukoll /erta tbatija sakemm l-iskop jintla[aq kif ippjanat u j[alli r-ri]ultat mixtieq fil-lejl ta’ {amis ix-Xirka. Madankollu x-xog[ol isir dejjem bilqalb u b’dak l-element po]ittiv li jaf jag[ti biss ix-xog[ol volontarju. Lindsay

Ritratti: Joseph Galea xtaqet tenfasizzah dan il-punt. “Irrid nappella li]-]g[a]ag[ – mhux qed nirreferi g[ar-ra[al tag[na biss – biex jie[du l-inizjattivi u javvi/inaw l-g[aqdiet volontarji tal-lokalità tag[hom. Il-volontarjat jien inqisu b[ala b]onn, xi [a;a li ma troddlokx flus imma tag[tik lura [afna sodisfazzjon. Xi [a;a li g[andu jesperjenzaha kul[add, spe/jalment i]-]g[a]ag[.” Imma x’inhu proprjament ix-xog[ol preparatorju li tirrikjedi attività b[al din? Kompliet tispjega Lindsay… “Nibdew billi n[ollu x-xemg[a, isiru l-fjakkli, imbag[ad dawn jin;abru u ji;u ppustjati f’kaxxi. Nie[du [sieb li jkollna bi]]ejjed stands, li a[na nsej[ulhom takki, fejn dawn jitqassmu fl-g[elieqi ta[t is-Salib. Dakinhar ta’ {amis ix-Xirka, imbag[ad, ftit qabel jibda jidlam, inqassmu l-fjakkli fuq it-takki li nkunu qassamna biex kif jidlam induru bil-burners u tor/is, persuna bil-burner u persuna bit-tor/, u nibdew nixeg[lu wa[da wa[da. B’kollox ikollna madwar elf fjakkola.” Naturalment f’xog[ol li jsir fuq barra u fuq g[olja li fa/li tin[akem mir-ri[ f’dan i]-]mien tas-sena, it-temp jilg[ab parti importanti. “Ir-ri[ qawwi huwa likbar g[adu tag[na. A[na dejjem nitolbu lill-Bambin u lil San Nikola jie[du [siebna,” qaltli Lindsay bi tbissima. “L-ideali tkun il-kalma biex a[na na[dmu a[jar u l-attività titgawda minn dawk kollha li ji;u lejn dawn l-in[awi.” It-temp tal-{amis li ;ej, g[allinqas kif tindika l-previ]joni s’issa, ma jidhirx li se jkun wie[ed kattiv mal-organizzaturi tal-mixeg[la. L-awgurju tag[na huwa proprju dan, biex il-mijiet ta’ fjakkoli jkunu jistg[u jixeg[lu fil-kalma mhux biss bil-fjamma tax-xemg[a imma aktar u aktar bil-fjamma tal-entu]ja]mu tal-voluntieri li jiddedikaw [afna [in u impenn b’risq din l-attività. L-aspett reli;ju]

Tkellimna ftit ukoll ma’ Keith Abela, President tal-Ka]in Banda San Nikola tas-Si;;iewi. Qalilna li huma j]ommu f’mo[[hom li fl-a[[ar mill-a[[ar din ilmixeg[la hi attività b’aspett reli;ju], anki g[ax dakinhar fil-mog[dija talG[olja din is-sena se jkun hemm Via

“Il-mixeg[la tas-Salib tal-G[olja hi inizjattiva ming[andna s-Si;;iwin li nirregalawha lill-Maltin kollha” – Lindsay Bugeja

(Ta[t)> Dehra ;enerali ta’ kif tidher il-mixeg[la fil-lejl ta’ {amis ix-Xirka

Sagra animata minna bl-g[ajnuna ta’ Patri Joseph Formosa, li tibda fid-9.30 p.m. Ukoll, quddiem l-g[ar li hemm ta[t is-Salib, bejn id-9.30 p.m. u l-10.45 p.m. il-Banda San Nikola tkun qed iddoqq mar/i funebri. “A[na n]ommu f’mo[[na li f’dan il-lejl partikolari nkunu qed ni//elebraw festa importanti reli;ju]a u l-mixeg[la hi xi [a;a kumplimentari g[al din il-festa kbira.” Keith Abela xtaq pubblikament jirringrazzja lill-membri tal-kumitat organizzattiv, lill-Kunsill Lokali g[as-sapport tieg[u, u lil g[aqdiet o[rajn Si;;iwin li jipparte/ipaw ukoll f’din l-inizjattiva biex attività li tirrikjedi [afna xog[ol tkun is-su//ess li kul[add jixtieq.” Appo;; mill-Kunsill Lokali Fuq l-G[olja tas-Salib kien hemm ukoll Jesmond Tanti, rappre]entant talKunsill Lokali. “A[na nag[tu l-appo;; finanzjarju tag[na lill-Ka]in Banda

San Nikola. L-inizjattiva tirrikjedi x-xog[ol u kieku ma jkunux dawn il-membri ta’ din l-G[aqda ma ssirx. Tinvolvi wkoll l-ispejje] u a[na n[ossu li g[andna ng[inuhom b’dan il-mod u anki b’xog[ol ta’ tindif u rran;ar ta’ [itan tas-sejjie[ biex in-nies ikunu jistg[u jimxu sew.” It-tama ta’ Jesmond Tanti hi li l-kappella biswit is-Salib tal-G[olja, li hi proprjetà tal-Knisja, tkun restawrata biex b’hekk l-in[awi joffru attrazzjoni o[ra g[all-pubbliku. • L-appell finali tal-organizzaturi kollha hu biex kull min jattendi g[al din l-attività j]omm il-;abra u jib]a’ g[all-ambjent. Kul[add hu mitlub jg[addi mill-mog[dija tal-g[olja u jara li ma ssirx [sara lill-g[elieqi tal-in[awi. Infakkru wkoll li se jkun hemm trasport provdut minn pjazza San Nikola lejn is-Salib tal-G[olja mit-8.30 p.m. ’il quddiem.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Intervista

U[ud mill-istands (takki) li fihom jitpo;;ew il-fjakkli li mbag[ad jinxteg[lu l-{amis filg[axija

U[ud mill-persuni li fil-jiem li g[addew iltqajna mag[hom fl-in[awi tas-Salib tal-G[olja fejn bdiet it-t[ejjija g[all-mixeg[la.

Lindsay Bugeja tispjega l-pro/ess tax-xog[ol u tappella biex aktar ]g[a]ag[ jie[du inizjattivi ta’ volontarjat. {dejha jidher il-President tal-Ka]in Banda San Nikola Keith Abela

Ruben Aquilina u Colin Baldacchino quddiem is-Salib tal-G[olja, li huma se jarmaw b’ammont kbir ta’ dawl nhar l-Erbg[a li ;ej

L-istands (takki) jibdew jissammru fil-[amrija fl-g[elieqi ta[t is-Salib tal-G[olja

Jesmond Tanti, rappre]entant tal-Kunsill Lokali tas-Si;;iewi, jag[tina l-kumment tieg[u. Il-Kunsill jappo;;ja l-inizjattiva b’g[ajnuna finanzjarja u xog[ol ta’ tindif fl-in[awi

Lejn rekord nazzjonali g[all-iktar Salib imdawwal Il-mixeg[la ;enerali ta’ din is-sena madwar is-Salib tal-G[olja, fis-Si;;iewi, se tkun qed timmarka wkoll rekord ;did, dik tal-iktar Salib imdawwal fil-g]ejjer Maltin. {adna kumment qasir ming[and ]ew; ]g[a]ag[ mill-Grupp tal-Festa Madonna tal-Providenza, Ruben Aquilina u Colin Baldacchino, li wkoll kienu pre]enti fuq l-G[olja waqt li [adna l-kummenti u ritratti dwar il-mixeg[la ;enerali. Qaluli li madwar [ames snin ilu [asbu li hekk kif l-g[elieqi tal-in[awi jintramaw b’dawk il-fjakkli kollha g[al {amis ix-Xirka u jkun xieraq li s-Salib jintrama wkoll.

“L-idea ori;inali kienet tas-sagristan tas-Si;;iewi Carlos Borg, li [adem listruttura tal-injam fejn jintrama d-dawl mag[ha u a[na, b[ala grupp tal-Festa Madonna tal-Providenza, bil-kollaborazzjoni mal-Kunsill Lokali tas-Si;;iewi, bdejna narmawh ta’ kull sena.” Qaluli li din is-sena se tkun wa[da partikolari g[aliex [asbu li jid[lu filMalta Records b[ala l-iktar Salib imdawwal. Is-Salib, li fil-jiem li ;ejjin se jiddawwal mill-pedistall tieg[u sa fuq nett, se jinxteg[el nhar l-Erbg[a li ;ej u jibqa’ mixg[ul sa tard nhar fil-:img[a l-Kbira

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Safar

Cologne hija mag[rufa wkoll g[al [afna attivitajiet popolari li jsiru fit-toroq ta’ din il-belt fosthom il-Karnival

... il-belt li tbaqbaq bl-attività

Cologne

Euchar Mizzi mizzieuchar@gmail.com

Cologne hija r-raba’ l-akbar belt fil-:ermanja u wa[da mill-eqdem bliet fil-:ermanja, imwaqqfa mirRumani fis-sena 30 Q.K. Il-katidral famu] tal-belt huwa ssede tal-Ar/isqof tal-Knisja Kattolika ta’ Cologne. Huwa mibni fuq stil Gotiku, xog[ol li beda fl1248 u tlesta fl-1880. Fl-1996, ;ie dikjarat sit ta’ wirt dinji

mill-UNESCO. Jing[ad li fih jinsabu r-relikwi tat-tliet Slaten Ma;i. Ir-residenti ta’ Cologne jsej[u lkatidral b[ala “s-sit ta’ kostruzzjoni eterna”. Huma jg[idu li sakemm jaslu biex itemmu r-rinnovament tal-katidral enormi u maestu] tag[hom, id-dinja tkun waslet fit-tmiem tag[ha. Xi [a;a kurju]a f’din il-knisja hija li l-kampnari tag[ha huma wie[ed itwal mill-ie[or. F’Cologne nsibu 12-il knisja o[ra li l-bini tag[hom huwa e]empju

Il-katidral ta’ Cologne huwa d-distintiv famu] u s-simbolu mhux uffi/jali tal-belt Il-belt ta’ Cologne tinsab fuq ix-xmara Rhine bi kwa]i miljun resident li terz minnhom g[andhom storja ta’ immigrazzjoni

formidabbli tal-arkitettura sagra Medjevali. Il-bidu ta’ w[ud minn dawn il-knejjes imur lura g[al ]mien ir-Rumani, b[alma hi San Gereon, li ori;inarjament kienet kappella fuq /imiterju Ruman. B’e//ezzjoni talknisja ta’ Santa Maria Lyskirchen, il-knejjes l-o[ra ;arrbu [sarat kbar tul it-Tieni Gwerra Dinjija. Ir-rikostruzzjoni tag[hom tlestiet fis-snin 90. L-Università ta’ Cologne hija wa[da mill-eqdem universitajiet tal-Ewropa u ta’ fama

Fost l-g[exieren ta’ mu]ewijiet li wie[ed isib f’Cologne, ma jonqosx dak ta/-/ikkulata li sar fl-1993

internazzjonali, l-aktar min[abba d-Dipartiment tal-Ekonomija. Cologne hija /entru prin/ipali ta’ kultura ta’ Rhineland u g[andha xena ta’ arti vibranti. Fiha nsibu aktar minn 30 mu]ew u mijiet ta’ galleriji tal-arti. Il-wirjiet ivarjaw minn dawk ta’ siti arkeolo;i/i Rumani antiki, sa skultura u grafika kontemporanja fosthom il-WallrofRichartz Museum for Mediaeval Art, kif ukoll il-Museum Ludwig for Modern Art u r-Roman German Museum – mu]ew g[all-kultura

antika Rumana#:ermani]a. It-Trade Fair Grounds tal-belt jilqg[u fihom numru ta’ wirjiet tassnajja’ b[all-Art Cologne Fair, The International Furniture Fair u o[rajn. Cologne hija mfittxija wkoll g[all-Karnival u l-festival tal-gays mag[ruf b[ala Christopher Street Day. F’din il-belt ji;i organizzat ukoll il-Cologne Comedy Festival, ikkunsidrat b[ala l-akbar festival talkummiedja fl-Ewropa. L-Eau de Cologne, isir f’Cologne f’post mag[ruf b[ala Fragrance –

Museum Farina House. Fost il-postijiet interessanti li wie[ed jista’ j]ur hemm l-El-De Haus – il-Kwartier :enerali lokali tal-Gestapo. Illum jilqa’ fih mu]ew b’dokumenti dwar it-tmexxija tan-Na]isti f’Cologne b’a//enn spe/jali dwar il-prosekuzzjoni ta’ nies politi/i u minoritajiet o[ra. Hemm ukoll il-Kolner Philmarnonie, binja li tilqa’ lOrkestra Filarmonika tal-belt u l-WDR Symphony Orchestra ta’ Cologne.

B[al kull belt :ermani]a o[ra, il-wirt Na]ist jinsab ukoll f’Cologne fosthom il-post minn fejn kien jopera s-servizz sigriet :ermani], li llum inbidel f’mu]ew

L-Okestra Filarmonika tal-belt ta’ Cologne f’wa[da mir-rappre]entazzjonijiet tag[ha tant imfittxija minn dawk li j[obbu l-mu]ika klassika u operistika

Belt li tmur lura g[al ]minijiet il-qedem tat-tmexxija Rumana hija wkoll vetrina tal-wirt storiku u arkitettoniku li [alla l-Imperu Ruman f’Cologne

Il-Wallrof-Richartz Museum huwa mfittex [afna g[all-opri tal-arti Medjevali, kemm minn dawk li japprezzaw l-arti ta’ din l-epoka i]da wkoll minn dawk li g[adhom sal-lum jag[mlu studji fuq opri tal-arti ta’ din l-epoka

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

:img[a Mqaddsa

‘Henjin dawk li j[ennu’ Tibda l-‘:img[a ta’ Sagrifi//ju’ organizzata kull sena mis-Segretarjat Assistenza So/jali tal-Azzjoni Kattolika Is-Segretarjat Assistenza So/jali (SAS) talAzzjoni Kattolika qed jorganizza l-:IMG{A TA’ SAGRIFI??JU fl-Ar/idjo/esi ta’ Malta bejn id-Duluri u l-:img[a l-Kbira, ji;ifieri bejn il-11 u t-18 ta’ April. Din l-attività, li g[andha l-approvazzjoni tal-Awtoritajiet Ekkle]jasti/i, g[andha b[ala skop li tkompli tqajjem kuxjenza fost il-poplu Malti g[ar-responsabbiltà li g[andu lejn kull min ikun g[addej minn xi forma ta’ tbatija. It-tema mag[]ula g[al din is-sena hi: HENJIN DAWK LI J{ENNU (Mt.5,7) Min g[andu t-twemmin nisrani g[andu jkun mill-aktar naturali g[alih li jg[in fejn hemm b]onn. Ji;ifieri min hu nisrani ma jistax ikun indifferenti g[al min qed ibati. Ittema ta’ din is-sena hi me[uda minn dak li jissejja[ id-diskors tal-muntanja fejn Kristu jitkellem fuq l-hena li wie[ed ikollu meta, frott tal-Ispirtu Qaddis, ikun [anin g[all-proxxmu.

L-Isqof Aw]iljarju Charles Scicluna [are; ukoll /irkolari dwar din l-attività li fiha spjega l-iskop tag[ha u fl-istess [in informa lillKappillani u Retturi tal-Knejjes dwar il-;abra li ssir waqt il-‘:img[a ta’ Sagrifi//ju’. Is-Segretarjat Assistenza So/jali tal-Azzjoni Kattolika kompla ]viluppa l-[idma tieg[u biex illum, barra g[ajnuna materjali b’mod dirett lill-familji fil-b]onn, jg[in permezz tasSocial Workers tieg[u biex l-istess persuni jaslu ju]aw il-potenzjal tag[hom g[all-;id tag[hom stess. Ji;ifieri ma jibqg[ux dipendenti fuq [addie[or u g[alhekk jikbru f’dik li hi stima personali. Barra din il-[idma diretta ma’ familji fiddiffikultà, is-Segretarjat Assistenza So/jali tal-AKM joffri servizz kuljum ta’ [ru; bilminibuses li g[andu lill-anzjani u persuni b’di]abbiltà. Dawn is-servizzi jistg[u jibqg[u jsiru permezz tal-;enero]ità tal-poplu Malti.

Il-poster g[all-edizzjoni ta’ din is-sena tal-‘:img[a ta’ Sagrifi//ju’

25 sena ta’ arti b’mel[ ikkulurit Kienet is-sena 1989 meta Mario Bonnici ressaq l-idea quddiem ilKumitat tal-Pageant Group Marija Regina – Marsa, li tieg[u kien ilPresident, biex matul il-jiem tal:img[a Mqaddsa, apparti l-pageant fittoroq Marsin li di;à kien ilu jsir erbatax-il sena, jibdew jarmaw ukoll ilMejda tal-Appostli fuq skala artistika. Il-proposta kienet milqug[a b’entu]ja]mu kbir, li serva b[ala lewwel pass g[al dawn il-25 sena ta’ arti b’mel[ ikkulurit. Fl-okka]joni tal-25 anniversarju ta’ din il-Mejda tal-Appostli, saru diversi xog[lijiet fis-sala fejn taw l-g[ajnuna tag[hom g[add ta’ voluntieri ta[t iddirezzjoni tal-President attwali talKumitat Organizzattiv, Martin Calleja. B[ala radd ta’ [ajr g[ax-xog[ol u l[idma li saret matul dan l-ewwel kwart ta’ seklu, nhar il-{amis li g[adda saret Quddiesa Kon/elebrata fil-knisja parrokkjali ta’ Marija Regina mmexxija mill-Ar/isqof Pawlu Cremona, meg[jun mill-Provin/jal P. Martin Micallef ofm cap, il-Kappillan talParro//a Marija Regina P. Dumink Mangani, il-Kappillan tal-Parro//a Trinità Qaddisa P. Leonard Falzon, u leks Kappillani P. Publius Meir, P. Diego Theuma u P. Pawl Bugeja,

Mario Bonnici waqt ix-xog[ol ta’ platti ta’ ross kulurit b’tema artistika tal-:img[a Mqaddsa

flimkien mal-Komunità Kapu//ina. Wara l-Quddiesa, is-Sindku talMarsa Francis Debono inawgura l-wirja fil-pre]enza tar-rappre]entanti talg[aqdiet kollha tal-Marsa, il-membri li jie[du sehem fil-pageant u l-pubbliku

in;enerali. Il-wirja tbierket mill-Ar/isoqf Cremona. Il-wirja, li hi a//essibbli wkoll g[allpersuni bi b]onnijiet spe/jali, se tibqa’ miftu[a g[all-pubbliku kuljum sa Sibt il-G[id, mis-6 sal-10 p.m., f’{amis ix-

Xirka tifta[ mid-9 a.m. sa 12.00 p.m. u mis-6 sa 12.00 a.m., fil-:img[a l-Kbira mit-8 a.m. sal-4 p.m. Il-wirja tkun mag[luqa biss g[ada t-Tnejn, 14 ta’ April. L-edizzjoni ta’ din is-sena tal-pageant, li fih jie[du sehem aktar minn 200 parte/ipant b’vestwarju u lbies bibliku sabi[ u rikk, se jsir b[as-soltu fit-toroq ta]-]ew; parro//i Marsin illum il{add, 13 ta’ April. Dan jibda [iere; mill-knisja parrokkjali ta’ Marija Regina fil-5.30 p.m. u jkun akkumpanjat mill-Banda Marija Regina u l-Banda Trinità Qaddisa flimkien mal-Iscouts tal-Marsa. Tmiem il-pageant isir fi Triq Azzopardi, fil-fet[a biswit il-kunvent, fejn fuq palk armat apposta ssir ir-rappre]entazzjoni tat-tisliba u l-qawmien mill-mewt ta’ Kristu. Nhar it-Tlieta, 15 ta’ April, fi/?entru Parrokkjali se ter;a’ tittella’ mill-Kumitat Festi Esterni Marija Regina flimkien mal-Pageant Group, ilwirja bl-isem Habiti Biblici, fejn f’ambjent mill-aktar ori;inali jkun hemm g[all-wiri l-ilbies bibliku li jintlibes waqt il-pageant. Din il-wirja tibqa’ miftu[a sa Sibt il-G[id, matul l-istess [inijiet tal-wirja artistika tal-Mejda tal-Appostli.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

:img[a Mqaddsa

Attivitajiet g[all-:img[a Mqaddsa

Serata Mu]iko-Letterarja f’G[awdex

Wara li kienu ntlaqg[u tajjeb i]-]ew; serati mu]iko letterarji, wa[da fuq il-Milied u l-o[ra dwar il-Karnival li kienu saru fil-Librerija Nazzjonali ta’ Triq Vajrin;a r-Rabat G[awdex, issa se ssir serata o[ra simili g[ada t-Tnejn 14 ta’ April, fl-ewwel jum tal-:img[a Mqaddsa fl-istess librerija, fis-7.30 p.m. li g[aliha hu mistieden kul[add. Matul is-serata, li mistennija tie[u madwar sieg[a u nofs, g[add ta’ kittieba G[awdxin qed ji;u mistiedna jie[du sehem u jaqraw xog[lijiet

marbutin mal-Passjoni u l-Mewt tal-Img[allem tag[na :esù Kristu. Is-serata se tkun im]ewqa wkoll b’kant ta’ mu]ika sagra mill-kor tat-tfal Piccole Stelle ta[t id-direzzjoni tal-fundatri/i u g[alliema tag[hom Mariella Cefai Spiteri kif ukoll bis-sehem ta’ Josephine Marie Grima u tas-sopran Rosabelle Pavia. Fi tmiem is-serata dawk li se jattendu jkollhom ukoll l-opportunità li jduqu l-kware]imal inkella xi bi//a kag[ka tal-Appostli.

Wirja fil-Ka]in tal-Banda San Filep ta’ {a]-}ebbu;

Birkirkara. L-G[aqda Wirjiet San :u]epp {addiem qed

torganizza g[as-16-il sena konsekuttiva l-wirja annwali tal-:img[a Mqaddsa fi/-?entru Parrokkjali San :u]epp {addiem f’nru 71, Triq Bwieraq. Il-wirja, din is-sena bl-isem Ecce Homo, hi wa[da kollettiva bis-sehem ta’ g[add ;mielu ta’ esebituri ta’ kull età. Il-wirja tifta[ kuljum sal-:img[a lKbira mid-9 a.m sa nofsinhar u mill-4 sad-9 p.m. F’{amis ixXirka tifta[ mid-9 sa nofsinhar u mill-4 sa nofsillejl filwaqt li fil-:img[a l-Kbira tkun miftu[a mid-9 sas-1 p.m. u mill-4 sas-6 p.m. Aktar dettalji minn www.wirjagh.webs.com jew mill-pa;na tal-g[aqda fuq facebook.

Il-Mosta. Wirja kollettiva tal-:img[a Mqaddsa fir-Razzett tal-Marki], Triq Wied il-G[asel, bejn is-6 u l-20 ta’ April. Din l-esibizzjoni tinkludi diversi kwadri, skultura, vari ]g[ar tradizzjonali kif ukoll platti dekorattivi ma[dumin mis-smid u l-mel[. Miftu[a kuljum mill-5.30 p.m. sad-9 p.m. {amis ixXirka mill-5.30 p.m. sal-11 p.m. Fil-:img[a l-Kbira mill-10 a.m. sa nofsinhar u l-{add mill-10 a.m. sa nofsinhar. D[ul bla plas u parking mhux problema. {al Qormi. Wirja tal-Passjoni ta’ Kristu bl-isem L-Ikbar Im[abba f’numru 26, Triq Kappado/ja. {inijiet tal-ftu[ sal-Erbg[a li ;ej: mid-9 a.m. sa nofsinhar u mill-5 sad-9 p.m. {amis ix-Xirka mid-9 a.m. sa nofsinhar u mill-5 sal-11.30 p.m. Fil-:img[a l-Kbira mit-8 a.m. san-12.30 p.m. u mit-3.30 sal-10.30 p.m. D[ul ming[ajr [las. Ix-Xewkija. Wirja tal-vari tal-:img[a l-Kbira fil-Ka]in tal-Banda Prekursur, miftu[a g[all-pubbliku f’dawn il-[inijiet: Illum il-{add mid-9 a.m. sa nofsinhar u mis-6 sal-10 p.m. Mit-Tnejn sal-Erbg[a mis-6 p.m. sal-10 p.m. {amis ix-Xirka mis-6 sa nofsinhar u l-:img[a l-Kbira mid-9 a.m. sa nofsinhar u mis-6 sal-10 p.m. I]-}urrieq. Il-Banda Santa Katerija V.M. se tesegwixxi servizz ta’ mar/i funebri llum il-{add f’Misra[ Repubblika, fl-10 a.m. Il-banda tkun ta[t id-direzzjoni tas-surmast Josef Grech. Is-So/jetà Mu]ikali Sta Katerija V.M. se tippre]enta kun/ert ta’ mu]ika sagra fl-okka]joni tal-150 sena mit-twaqqif tas-So/jetà nhar il-{amis 10 ta’ April fil-knisja ta’ Santa Marija f’Bubaqra, fis-7.30 p.m. bis-sehem tas-sopran Frances Catherine Farrugia u t-tenur Charles Vincenti. Birkirkara. Il-parro//a San :u]epp {addiem tippre]enta Via Sagra kantata. Ikun Li Trid Int, kliem u mu]ika ta’ Therese Cassar u Manwel Mifsud, direzzjoni artistika u mu]ikali ta’ Paul Micallef u Nathalie Camilleri. It-Tnejn, 14 ta’ April, fil-knisja parrokkjali ta’ San :u]epp {addiem, fis-7.30 p.m. {al Qormi. Walk Through fix-Xelter ta’ [dejn il-knisja parrokkjali ta’ San :or; Martri. {amis ix-Xirka: mis-7 p.m. ’il quddiem. :img[a l-Kbira: mit-8 a.m. san-12.30 p.m. Kitba u direzzjoni ta’ David George Camilleri. {a]-}ebbu;. L-G[aqda Talent }ebbu;i qed ittella’ wirja tal-Mejda tal-Appostli skont ir-Rit Lhudi g[all-25 darba. Ilwirja tinkludi 27 statwa life size. {inijiet tal-ftu[: Illum il{add mid-9.30 a.m. sa nofsinhar u mill-5 sad-9 p.m. L-Erbg[a 16 mis-6.30 p.m. sad-9 p.m. {amis ix-Xirka mid-9.30 a.m. sa nofsinhar u mis-6 p.m. sa nofsillejl. :img[a l-Kbira mid-9 a.m. sa nofsinhar u mis-6.30 sad-9.30 p.m. Bormla. Jeshu hu l-isem ta’ produzzjoni teatrali b’kitba ta’ Dr Charles Scerri u direzzjoni ta’ Joe Buhagiar, imtellg[a mi/?entru 19 ta’ Novembru 1944 illum il-{add fis-7 p.m. flIskola Sekondarja tal-Bniet, Kulle;; Santa Margerita. Biljetti mi/-?entru jew minn fuq iz-zuntier tal-knisja g[all-prezz ta’ €6.

Is-Sindku ta’ {a]-}ebbu; Alfred Grixti inawgura l-wirja annwali tal-:img[a Mqaddsa fil-Kazin Banda San Filep. Il-wirja fiha seba’ taqsimiet b’ti]wiqa ta’ xog[lijiet artisti/i pre]entati b’effetti vi]ivi u akkumpanjati minn kummentarji informattivi u mtellg[in b’mod professjonali fuq disinn ta’ Alfred Camlleri Cauchi li [adem ukoll it-tletin statwa kbira (lifesize) f’dawn il-wirjiet. Il-wirja hi mqassma hekk:I/-?enaklu (ambjentata f’kantina antika); Il-Kru/ifissjoni (f’sala kbira fissular ta’ fuq); Id-Difna (ambjentata f’xelter ta[t l-art); Sett ta’ vari ]g[ar (ma[duma mill-a[wa Joseph u Anthony Magri); Sett ta’ xeni mill-Via Crucis (alto-riljevi ma[duma mill-artist Antomio Mifsud); Il-Qawmien (awdjo-vi]iva); Filmat talPur/isjoni tal-:img[a l-Kbira tal-1928 (tintwera fuq screen kbir) Il-wirja tibqa’ miftu[a sal-:img[a 18 ta’ April, mill-10 sa nofsinhar u mis-6 sal-10 (sal-11 f’{amis ix-Xirka). Fil-:img[a l-Kbira mill-10 a.m. sas-1 p.m. u mill-4 sal-10 p.m.

MALTAPOST. G[allokka]joni tal-100 sena millewwel pur/issjoni tal:img[a l-Kbira, MaltaPost p.l.c.u]at timbru spe/jali nhar il-:img[a 11 t’April filFerg[a Postali tax-Xag[ra G[awdex. Dan it-timbru spe/jali jista’ jkun ordnat mill-Bureau Filateliku, MaltaPost p.l.c. 305, Triq {al Qormi, Marsa, MTP 1001, jew online fuq maltaphilately.com, tel. 25961740 – email> info@ maltaphilately.com.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Letteratura

4 Dan hu li jfisser g[ala Vassalli kiteb dwar il-Malti b[ala lsien nazzjonali, waqt li biex jag[mel dan inqeda bilLatin u bit-Taljan. Huma ilsna li, fuq na[a, setg[u jag[tu dinjità lilu personalment b[ala bniedem kolt li kien qieg[ed ixandar il-[tie;a u s-siwi talMalti fuq il-ba]i tat-t[ejjija personali tieg[u fl-ilsna meqjuma fil-kontinent. Huma wkoll ilsna li, min-na[a 1-o[ra, setg[u jqanqlu l-kuxjenza tan-nies talkultura, kemm f’Malta u kemm f’artijiet o[ra. Hu importanti wkoll il-fatt li Vassalli qieg[ed jibda mill-bidu, ji;ifieri billi joffri sistema ortografika tal-Malti. Jidher sewwa li l-pjan tieg[u, indirizzat lil [utu l-Maltin ta’ ]mienu, kien mifhum minnu nnifsu wkoll b[ala pjan li kellu jie[u ]-]mien biex ise[[. Hu twieled {a]-}ebbu; fil-5 ta’ Mejju 1764, studja fis-Seminarju u mbag[ad tg[allem il-Filosofija, itTeolo;ija, il-Letteratura u Ilsna Orjentali f’Ruma. Fost il-[idmiet tieg[u ta’ min isemmi li kien fassal g[amla ta’ ftehim bejn l-Ordni tal-Kavallieri u lartijiet tal-Lvant bil-[sieb li jkun jista’ joktor il-kummer/ tal-g]ira, kif ukoll li xtaq it-twaqqif ta’ Lingwa g[all-Maltin fi [dan l-Ordni. Il-[idma tieg[u wasslitu biex jing[ata sentenza ta’ [abs g[al g[omru, wara 1i nstab [ati li seraq splussivi u armi mill-Armerija tal-Ordni f’{al Qormi. Wara xi ]mien t[arrab mill-Forti Rika]li u sab kenn f’Salerno. Tul i]-]mien li dam imbieg[ed minn pajji]u, Malta waqg[et f’idejn ilFran/i]i u hu aktar tard in[atar ajjutant fil-Gwardja Nazzjonali. Fir-rewwixta kontra l-Fran/i]i tke//a

’1 barra mill-Belt u mbag[ad re;a’ ntefa’ l-[abs min[abba suspetti li waqg[u fuqu u safa e]iljat f’Tunes. Ilbqija ta’ [ajtu g[addieha fil-faqar, kif tixhed il-qag[da tal-familja tieg[u fi ]mien mewtu fit-12 ta’ Jannar 1829.2 Ittra miktuba madwar Marzu 1822 1ill-Ar/isqof Ferdinando Mattei, li fiha jitolbu jg[inu min[abba l-qag[da fqira tieg[u, tag[laq b’dan il-kliem: ‘L’orato-

re nonostante il gran travaglio che fece pei letterati e per la Patria nel comporre l’unico Dizionario maltese, si trova ridotto ad una continua fame e nudità, e senz’alcun mezzo, onde sollevarsi dallo stato di tanta miseria’,3 Hi silta li turi lqag[da li ;ab ru[u fiha dan l-ispirtu ribell li g[ex biex jara [olma ta’ [ajtu sse[[, ji;ifieri li l-g]ira tag[raf l-ilsien nazzjonali tag[ha u b’hekk tikseb kuxjenza tag[ha nnifisha b[ala nazzjon. Il-[idma politika tieg[u, g[alhekk, tidher imsie[ba mal-kitba u ma1istudju; huma ]ew; xejriet ta’ personalità wa[da. Img[ammar kif kien b’fehmiet liberali li ssokta ji]viluppa bis-sa[[a tal-;iri tieg[u barra minn Malta, Vassalli fehem sa minn kmieni r-rabta /entrali bejn l-eman/ipazzjoni kulturali u l-eman/ipazzjoni politika.

G[arfien tal-ispirtu u tal-lingwa;; tal-epoka L-Illumini]mu, marbut ftit jew wisq mas-snin 1715-1760, hu ]mien li skopra fir-ra;uni s-setg[a wa[danija taIbniedem. Kull tiftixa kellha ssir bi pro/ess razzjonali, waqt li l-metodu kellu jkun il-kritika msie[ba ma1-argument imsejjes fuq il-provi. Is-seklu 18

Fran/i] rabat kollox mal-idea tad-dawl (les lumieres), aktar ma s-setg[a tar-re u tal-Knisja bdiet tiddg[ajjef malwaqg[a tal-Klassi/i]mu. Il-libertins [ar;u mis-sikta ta’ qabel u bdew jinstemg[u, waqt li beda jidher b[al sforz intellettwali kollettiv biex jinqerdu lpre;udizzji tal-img[oddi u sse[[ riforma mill-qieg[ fl-oqsma kollha tal-[sieb u tal-im;iba. Kien wasal i]-]mien li jin[asad il-frott ta’ Descartes, Locke u l-o[rajn kollha li se[qu fuq il-bniedem b[ala mo[[ [ieles u investigattiv. Dan il-kult tar-ra;uni mhux biss warrab prin/ipji u kredijiet qodma i]da offra metodi ;odda g[all-g[arfien xieraq ta’ kulma kien meqjus li ftiehem [a]in matul it-tradizzjoni. Hu kemm hu antistori/ista, l-illumini]rnu hu wkoll ]mien li ried jag[raf tajjeb, analitikament, lill-istorja nnifisha. Kollox kellu jsir b’metodu meqjus, xjentifiku, ma[sub tajjeb, ippruvat; il-[assieba, listudju]i u l-kittieba wkoll kellhom jinqdew bil-metodi tax-xjenzjati. Jekk waqg[u l-prin/ipji qodma tal-awtorità, kellhom jaqg[u wkoll it-teoriji qodma li nbnew fuqhom l-istati, is-sistemi politi/i, 1-orjentamenti kulturali, irreli;jonijiet, l-istituzzjonijiet li g[a;nu d-dinja g[as-sura tag[hom infushom. Minn hawn jibda l-pro/ess ta’ revi]joni tal-istorja kollha, pro/ess li kellu jsaffi lill-kultura minn kulma fiha kien jonqsu s-sisien tar-ra;uni. L-injoranza tradizzjonali, ri]ultat ta’ kultura mag[luqa fost il-ftit, kellha tintreba[ bi pro/ess ta’ edukazzjoni tal-kotra, bitt[addim xieraq tal-lingwa tal-poplu, bittixrid ta’ kontenuti li tul it-tradizzjoni

L-istorja tal-Presidenti Maltin

Siltiet minn artiklu tal-Prof. Il-bidla minn Gvernatur :enerali Ingli] g[al President tar-Repubblika Malti (1974) kienet wie[ed mill-effetti tal-Indipendenza tal-1964. Kienet dritt li bih il-Prim Ministru Dom Mintoff ried juri li kellu l-[ila j[addem is-setg[at li lIndipendenza kienet ilha tag[ti lil Malta. Kien dritt, madankollu, li :or; Borg Olivier ma [assx li kien wasal il-waqt li j[addmu. Borg Olivier ried jimxi bilmod, waqt li Mintoff ried ji;ri. L-g[a]la ta’ Sir Anthony Mamo (1974-1976) kienet pass g[aqli fid-direzzjoni l-;dida. Fil-konfront bejn Mintoff u l-Gvern Ingli] kien jin[ass il-b]onn li jing[a]el persuna;; li jg[aqqad lill-Maltin waqt li jindika lill-Ingli]i li l-kolonja /kejkna ta’ Malta kellha d-dinjità antika tag[ha hi wkoll. {add ma seta’ jwassal dan ilmessa;; aktar minn membru tal-professjoni legali, ri]ultat ta’ edukazzjoni lokali li kienet ilha li da[let fit-tradizzjoni legali Taljana. B’dan il-mod, ming[ajr ma jibni argument ;did fuq is-su;;ett, Mintoff fehem li kien qieg[ed juri li Malta setg[et tikkonfronta l-kultura Taljana tag[ha mal-kultura Ingli]a. Min-na[a l-o[ra Sir Anthony Mamo kien bniedem leali li filpersonalità tieg[u seta’ jla[[am l-a[jar kwalitajiet tar-ru[ Maltija. Kellu jkun Anton Buttigieg, avukat u poeta, wie[ed mill-mexxejja ewlenin filPartit Laburista, li jer;a’ juri li l-Gvern ta’ Mintoff kien hu wkoll interklassista. Il-presidenza ta’ Buttigieg g[enet [afna

Oliver Friggieri

l-poplu t[alla sajjem minnhom. Ma setax ise[[ ti;did mill-qieg[ ming[ajr t[addim tar-ra;uni b[ala l-mezz li bih il-poplu seta’ jikseb g[arfien tal-jeddijiet minsija tieg[u. Il-[effa fil-lingwa;;, il-propaganda, l-u]u tal-istampa kellhom ikunu g[odod li jwasslu lill-kotra biex waqt li titg[allem, tag[raf lilha nnifisha u tirra;una. Il-bniedem illuminista ;did kien, fuq kollox, kosmopolita, /ittadin ta’ dinja wa[da u s[i[a. Dawn 1-ideali wasslu g[all-[ru; tal~Encyclopedie (1751-1772), damma wiesg[a u g[anja tal-g[erf kollu li seta’ jitwassal lill-kotra, minsu;a xjentifikament minn u[ud mill-aqwa m[u[ Fran/i]i ta’ dik il-[abta, fosthom Diderot u D’Alembert. F’din l-opra jidher l-aktar il-paradoss tal-Illumini]mu: l-antistori/i]mu, [arsa lejn l-img[oddi b[ala sensiela ta’ ]balji u pre;udizzji, kien imsie[eb ukoll ma’ st[arri; metodiku ta’ kulma kellu jinfeda u ma jintremiex, waqt li jing[ata b[ala kontenut ma[sub, irra;unat u ppruvat. Noti

2. G[al tag[rif dettaljat dwar il-[ajja u l-[idma ta’ Vassalli cfr. N. CREMONA, Vassalli u }minijietu, Malta, 1937 (2 ed., Malta, Klabb Kotba Maltin 1975) u FRANS CIAPPARA, M.A. Vassalli 17641829 – An Enlightened Maltese Repormer, Malta, Midsea Books 2014. 3. Mu]ew tal-Katidral, Arkivju talKurja Episkopali, Atti Ori;inali, /itat minn :WANN AZZOPARDI, ‘{ames Dokumenti :odda fuq Mikiel Anton Vassalli’, Sag[tar, 62, Marzu 1979, p. 19.

Oliver Friggieri fil-ktieb ‘George Abela – Qalb in-Nies’ (Kite Group, 2014) l-a[jar tifsira tag[ha fl-isfond ta’ qag[da li biha Gonzi ssokta juri li l-konfrontazpolitika li fl-interpretazzjoni mtennija ta’ zjoni tas-snin sebg[in-tmenin kienet Mintoff kienet skontru ta’ klassi. Fl-isttbieg[det bi]]ejjed biex issa ssir kisba ess dawl jista’ jiftiehem imbag[ad iso[ra fl-esperjenza politika Maltija: lsehem ta’ Paul Xuereb (1986-1989), g[a]la ta’ President mill-kamp oppost politiku moderat u wkoll kittieb. g[all-Gvern. Gonzi ried juri li Prim Minn ftit wara r-reb[a elettorali talMinistru Nazzjonalista u President Partit Nazzjonalista tal-1987 ’il qudLaburista setg[u ja[dmu flimkien. Kien diem, il-presidenza kellha tkun g[arfien in[oloq pre/edent sabi[, u l-apprezzauffi/jali lil erba’ mexxejja Nazzjonalisti ment popolari kien jin[ass sewwa. li taw sehem kbir fil-qasam politiku Il-wasla ta’ George Abela (2009tag[hom u kienu importanti [afna fil2014) kienet okka]joni kura;;u]a biex pro/ess li ra lill-Partit Nazzjonalista jikil-presidenza tassumi anki xejriet li ma ber u ji;;edded biex jersaq dejjem aktar kellhiex qabel. Hu da[[al l-idea ta’ lejn Brussell. ?ensu Tabone (1989President li jimpenja ru[u f’kampanji li 1994), Ugo MIfsud Bonnici (1994jinvolvu bosta nies u li mieg[u u b[alu George Abela jiltaqa’ mal-pubbliku 1 999) , Guido de Marco (1 999 2004) u xtaqu jkunu ta’ g[ajnuna lil nies filu jiffirma l-ktieb tieg[u. L-a[[ar Eddie Fenech Adami (2004-2009): b]onn. Fl-isfond tal-mexxejja ta’ qablu, sessjoni ta’ ffirmar ta’ kotba se ssir kienu lkoll Presidenti marbutin malhuwa deher b[ala l-esploratur ta’ mezzi is-Sibt li ;ej fl-A;enda Bookshop, Tigné, bejn il-11 a.m. u s-1 p.m. kwistjoni tat-tmexxija post-Borg Olivier. ;odda ta’ komunikazzjoni bejn il-palazz Huma g[arfu s-sinjali ta]-]minijiet u u t-triq. biex il-politika u l-kultura jersqu dejjem mbuttaw lill-Partit Nazzjonalista sal-punt Hemm bosta merti fil-presidenza aktar lejn xulxin. Kien i]-]mien meta lpre/i] li ji;;edded ming[ajr ma jitlef le]emplari ta’ Dr Abela, i]da mertu konfront bejn Mintoff u l-Università identità proprja tieg[u. Minkejja l-isfond ewlieni hu l-konvinzjoni tieg[u li tkien qieg[ed i/aqlaq l-edukazzjoni millparti;jan tag[hom huma lkoll qdew idtwemmin reli;ju] personali u d-diskors qieg[. Hu sewa biex wera li oqsma b[al- dmirijiet mitluba mill-[atra g[olja uffi/jali tieg[u ma jag[rfu ebda [itan Letteratrura huma utli anki fi [dan sistag[hom b’eleganza, b’rispett u b’sens bejniethom. Hu ;ab ru[u b[ala President tema edukattiva u so/jetà mibnijin fuq lkbir ta’ g[aqda. Is-snin tal-konfrontazKattoliku u dan wera li l-poplu kellu utilitari]mu. zjoni kienu g[addew u huma setg[u jipjkun rappre]entat fl-aspetti tieg[u kollha, Fil-;lieda tal-klassijiet so/jali li la[qet personifikaw ix-xewqat ta’ rikon/iljazu qabelxejn fl-aspett reli;ju]. Meta il-qu//ata tag[ha fis-snin sebg[in, Malta zjoni li kienu jidhru fil-poplu Malti. jitqies il-fatt li l-epoka post-moderna kellha turi wkoll li anki fi [dan il-klassi Il-president li kien imiss li jsir issa qieg[da tfittex li timponi /-/a[da tatnon-universitarja kellha nies li setg[u keIlu jirrappre]enta de/i]joni importanti, twemmin reli;ju] b[ala pass me[tie; jing[ataw l-og[la [atra fil-pajji] u jaqdu unika, li g[amel il-Prim Ministru g[al ‘korrettezza politika’, l-attitudni dmirhom b’[ila u b’dinjità. L-g[a]la ta’ Lawrence Gonzi, b’kura;; u b’konkonsistenti tieg[u f’dan il-kuntest tikseb Agata Barbara (1981-1986) issib vinzjoni. Kellha tkun de/i]joni g[aqlija valur og[la.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Mu]ika

Noel D’Anastas – ndanastas@gmail.com

(Mix-xellug g[al-lemin)> Joe Vella Bondin, A.P. Delia, Charman tal-APS, u l-kompo]itur Christopher Muscat

IT-TIENI KONKORS MU}IKALI NAZZJONALI MILL-APS BANK

Stabat Mater ta’ Christopher Muscat – is-simboli]mu, l-ispiritwalità u l-emozzjoni Wa[da mill-aktar poe]iji nobbli bil-Latin ta’ kull ]mien hi bla dubju l-iStabat Mater li bosta kienu l-kompo]ituri li addattaw xi format mu]ikali g[aliha. Nisimg[uha tindaqq kemm-il darba l-aktar fil:img[a Mqaddsa fejn [afna jqisu dan b[ala l-isba[ ]mien tas-sena. Il-mu]ikolo;ista Joe Vella Bondin jistqarr li g[alkemm id-devozzjoni tad-Duluri f’Malta hi kbira, min-na[a lo[ra ftit kienu dawk ilkompo]ituri Maltin li kitbu g[al dan it-test, forsi wkoll min[abba li mhix trattata b[ala wa[da litur;ika i]da ta’ natura devozzjonali. Fost dawk il-kompo]ituri Maltin li mmu]ikaw Stabat Mater kien hemm Giuseppe Balzano, Maestro di Cappella fil-Katidral bejn l-1660 u l1698; Girolamo Abos (1750), Dun Michel’An; Vella (c.1770), Nicolò Isouard miktuba g[all-Knisja Konventwali tal-Ordni li tag[ha kien organista bejn l-1796 u 1798; Pietro Paolo Bugeja (c.1815), Dr.Giuseppe Vella (1857), Lorenzo Gatt (1896), Paolino Vassallo (c.1900), Carlo Diacono (1937) u dik ta’ Carmelo Pace (1982) miktuba f’g[axar movimenti, meqjusa b[ala l-aqwa xog[ol sagru tieg[u. Kompo]itur kontemporanju li ttratta dan it-test hu

Christopher Muscat. L-iStabat Mater ri/enti tieg[u hi wahda mill-aktar sbie[ fejn fiha jo[ro; is-simboli]mu, l-ispiritwalità u l-emozzjoni, millbidu sal-a[[ar – mill-flashback tal-imma;ini tal-kru/ifissjoni u t-tismir tal-imsiemer, sal-po]ittiv fid-dawl ta’ tmiem il-[ajja u l-bidu tal-[ajja eterna. Il-kompo]itur jittratta dan ilpo]ittiv fl-akkordju tad-do maggiore. Christopher Muscat ipo;;ik fuq il-Golgota, flestasi tal-Agunija li f’mumenti t[oss il-bard, il-kes[a talmewt u x-xita nie]la waqt li Kristu mejjet fuq il-Madonna u l-[oss kiebi fil-passi lejn ilqabar u l-vojt ta’ wara. Ilperkussjoni hu impenjat sew u jo[loq kulur effettiv immens, xi [a;a li j[obb jaddatta lkompo]itur. Miktub fl-2012 g[allsopran, cantor, kor imdaqqas u orkestra kbira fuq it-test attribwit lil Jacopone de Todi. Dan ix-xog[ol [a sena biex kitbu, liema xog[ol jie[u madwar sieg[a biex ji;i esegwit. Christopher Muscat, li ili nafu bosta snin propju flewwel snin tieg[u flUniversità waqt ir-ri/erka li kien jag[mel fl-Arkivju talKattidral, hu kompo]itur intelli;enti, li jaf sew l-i]vilupp mu]ikali minn dak Medjevali sal-lum, tant li f’din l-iStabat Mater dan l-i]vilupp hu

evidenti sew. Bl-artistrija tieg[u, Christopher baqa’ saqajh mal-art, g[all-kuntrarju ta’ xi w[ud li fid-dehra tag[hom ta[sibhom xi Verdi, rashom kbira u bir-rispett kollu, qatt ma smajt minn tag[hom xi xog[ol ori;inali kapulavur b[al dan. Christopher kiteb l-iStabat Mater g[at-Tieni Konkors Mu]ikali Nazzjonali organizzat dan l-a[[ar mill-APS Bank u reba[ il-kategorija vokali. Dan ix-xog[ol tat-tip oratorju ntg[o;ob mill-ewwel u kien hemm kliem ta’ tif[ir g[alih. L-anali]i tal-e]aminaturi internazzjonali kienet millIngilterra, il-:ermanja, il-Bulgarija u mill-Polonja. Joe Vella Bondin, il-konsulent mu]ikali g[all-pro;etti mu]ikali tal-APS, qal li le]aminaturi baqg[u impressjonati bil-livell mu]ikali ta’ dawk li da[lu g[all-kompetizzjoni li l-età tag[hom kienet tvarja bejn ittletinijiet u l-i]g[ar wie[ed g[andu 17-il sena – xi [a;a inkora;;anti g[all-futur f’dan il-qasam. Huma sabu l-iStabat Mater ta’ Muscat b[ala xog[ol ta’ kwalità g[olja, impenjattiv u sabi[. Intant, matul dawn is-sentejn, l-APS Bank se torganizza l-esekuzzjoni ta’ xog[ol ie[or ta’ kompo]itur Malti li meta ressaq dan ix-xog[ol kellu biss 17-il sena.

L-akbar recording li qatt sar f’Malta

Ir-recording ta’ dan ix-xog[ol hu meqjus b[ala l-akbar wie[ed li qatt sar f’Malta. Irrekordjat minn Studio 7 fix-Xara Lodge li eventwalment kien trasformat f’recording studio kbir li fih laqa’ madwar 150 korista u 50 mu]i/ist. Is-CD kien prodott mit-tikketta Bulgara Gega New. It-tnedija ta’ dan is-CD saret fis-Sala Robert Samut fil-Furjana fis-6 ta’ Marzu li g[adda filpre]enza tal-eks President tar-Repubblika George Abela. I/-Chairman tal-APS Bank

flimkien ma’ Sigmund Mifsud, i/-Chairman talOrkestra Filarmonika ta’ Malta, ippre]entaw 250 CD f’donazzjoni lill-Malta Community Chest Fund. Inizjattivi b[al dawn huma ta’ min ifa[[arhom u jinkora;;ihom. Qed jag[tu sens kbir ta’ kontribut lill-mu]ika u l-kultura Maltija, Prosit lillorganizzaturi, lir-rebbie[a ta’ dan il-konkors u dawk kollha li [admu bis-s[i[ biex dan il-pro;ett jirnexxi u jibqa’.

Opportunità kbira g[all-kompo]ituri Maltin E.P. Delia, i/-Chairman tal-APS Bank, jirrimarka li dan il-pro;ett kien beda madwar 12-il sena ilu biex jitqajmu xog[lijiet ta’ kompo]ituri Maltin ta’ mu]ika sagra. Wara ]ew; sensiliet ta’ kun/erti, ;iet l-idea li jitqajjem interess g[all-mu]ika u l-kompo]ituri kontemporanja wkoll. Dawn il-konkorsi huma opportunitajiet kbar g[allkompo]ituri, l-ewwel [a;a biex jistimulaw li jinkiteb xog[ol ;did u wkoll biex b’hekk wie[ed jara x’livell i[addan meta dawn qed ikunu ;udikati minn ;urija esperta barranija. Hi opportunità kbira li r-rebbie[a jing[atalhom i/-/ans li jesegwixxu x-xog[lijiet tag[hom

u wkoll ji;i rrekordjat u rre;istrat fuq CD. Dawn ji;u parti mill-kollezzjoni tasCDs li qed to[ro; l-APS, li llista tinkludi 15-il wie[ed mill-2001. Din l-iStabat Mater kellha l-premier tag[ha fil-Katidral tal-Imdina f’Novembru li g[adda. Il-Katidral kien mifqug[ jisma’ lis-sopran brava Charlene Portelli, ilvu/i rikka tal-cantor Josef Bugeja f’Eia Mater, il-korijiet Santa Monica (direttri/i Sour Benjamina Portelli) u Jubilate Deo (direttur Christopher Muscat) u lOrkestra Filarmonika ta’ Malta ta[t id-direzzjoni tal-istess kompo]itur. Il-kun/ert kien iffilmjat mill-PBS.

Il-{add, 13 ta’April, 2014

?inema

Muppets Most Wanted (KRS – U)

Immedjatament wara l-a[[ar film, il-Muppets jibdew tour promozzjonali fl-Ewropa, fuq l-inkora;;iment tal-a;ent Badguy (Ricky Gervais). Kermit the Frog ma jdumx ma jin[ataf biex postu jie[du l-kriminal Russu Constantine li jkun g[adu kemm t[arrab minn [abs fis-Siberja. Wara introduzzjoni mu]ikali li fiha l-Muppets stess jammettu li diffi/li li sequels jirnexxu daqs il-film ori;inali (b’kollox in[admu tmien films bil-‘familja’ ta’ Jim Henson), imma dan, naturalment, ;ej wara film li fl-2001 kien [are; l-ewwel remake, jew reboot ‘The Muppets’, wara assenza ta’ 11-il sena. Hawnhekk g[andna [afna intri//i, u forsi hu g[alhekk li dan itawwal kwa]i sag[tejn, hekk kif Gervais jimmanuvra biex il-Muppets je[odhom f’pajji]i u postijiet minn fejn hu u Constantine kienu qed jippjanaw serqiet kbar, jew inkella sekwenza twila ambjentata fis-Siberja fejn Kermit ikollu jibda jg[allem lill-[absin l-o[ra jkantaw u ji]fnu fuq insistenza ta’ gwardjana tal-[abs. Sadanittant Miss Piggy aktar ikun mo[[ha t[ejji ]-]wie; tag[ha ma’ Kermit, imma biex tasal s’hemm s[abu jridu l-ewwel je[ilsuh mill-[abs, u jisfrattaw il-pjanijiet ta’ Constantine u l-Badguy.

The Legend of Hercules

Prattikament dan ‘l-irxuxtar’ tal[rafa mitolo;ika Griega huwa rakkuntat fuq l-istess stil tal-film 300, hekk kif iwasslilna dak li jg[addi minnu leroj Grieg Hercules, nofsu-alla u nofsu bniedem, iben }eus, mog[ni b’sa[[a straordinarja. Tradut minn missieru tar-rispett, irRe Hercules (Kellan Lutz) jispi//a e]iljat u mibjug[ b[ala lsir min[abba l-ambizzjonijiet ta’ [uh u g[ax isir i[obb lill-prin/ipessa tal-Gre/ja. Issa jkollu ju]a s-setg[at formidabbli tieg[u biex ji;;ieled [alli jikseb lura r-renju. Sabiex iwettaq dan ikollu jg[addi minn battalji qliel u ;lied g[all-mewt ma’ gladjaturi, tul l-odissea biex itajjar lir-re korrott, u j;ib lura l-pa/i

(KRS – 12A) f’pajji]u, bl-g[ajnuna anki tal-allat. L-effetti bit-3D huma effettivi b’lanez u xwabel imxejra lejn l-udjenza, u b’;ebel itir fuqna. }vanta;; li g[andu dan il-film meta mqabbel ma’ o[rajn epi/i-mitolo;i/i li [ar;u f’dawn l-a[[ar snin, huwa li fil-parti ewlenija m’hemmx xi isem popolari, b[alma kienu Brad Pitt (Troy), Colin Farrel (Alexander) jew Russell Crowe (Gladiator). Minkejja xi partijiet li [adem fis-sensiela Twilight, Lutz ftit li xejn jiftakruh. Imma l-film iwassal dak li jwieg[ed u li wie[ed jistenna: ir;iel muskolati bl-inqas ilbies possibbli ji;;ieldu u jwer]qu, kif ukoll xi sekwenzi ta’ battalji epi/i mog[nija di;italment.

New York Winter’s Tale

{rafa stramba li te[odna lura fl-1916 u tlaqqag[na mal-[alliel Peter (Colin Farrell) qed ja[rab mill-boss u gwida tieg[u Soames (Russell Crowe) li fil-fatt insiru nafu li kien ‘a;ent’ tax-xitan, jew a[jar kien xitan fis-servizz ta’ Lu/ifru (Will Smith!). Peter ji;i salvat minn ]iemel abjad li jwassal, anzi jtajru biex jiltaqa’ malim[abba ta’ [ajtu, Beverly (Jessica Brown Findlay), il-bint marida b’marda fatali ta’ tuberkolo]i, ta’ sid sinjurun fil-qasam tal-media, Isaac (William Hurt). Meta Pearly jipprova jisfratta din irrelazzjoni, il-koppja jirnexxilhom ja[arbu lejn id-dar fil-kampanja li kell-

(KRS – 12A)

ha l-familja tag[ha. Imma tfaqqa’ tra;edja u jidher li Pearly la[aq l-iskop tieg[u. Imma ma’ Peter ner;g[u niltaqg[u fi New York ta’ ]mienna, in/ert dwar min kien u x’kellu jag[mel. Jidher, infatti, li ;ralu xi [a;a li tellfitu lmemorja. Imma meta jiltaqa’ ma’ omm (Jennifer Connelly) tifel marid, isib ittwe;ibiet g[al kollox. Improbabbli g[all-a[[ar, anki jekk huwa film tipiku b’ta[lita ta’ romanti/i]mu u reali]mu ma;iku. L-interpretazzjoni ta’ Farrell hi tajba, i]da mhux daqstant konvin/enti dik ta’ Findlay. L-istess dik ta’ Smith.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Kultura

Kummiedja ;dida minn Talent Depiro

Talent Depiro se tippre]enta l-kummiedja {awwadni [a nifhmek ta[t id-direzzjoni ta’ Joe Azzopardi. Talent Depiro hi g[aqda teatrali li ;iet imwaqqfa fl1995, bil-membri tag[ha ja[dmu b’mod volontarju. Din l-g[aqda ttella’ r-rappre]entazzjonijiet tag[ha fl-Auditorium ta’ Sant’Agata fir-Rabat, Malta, u dan g[al skopijiet filantropi/i. F’din il-kummiedja naraw kif Kalan; u Sunta jkunu jg[ixu [ajja kwieta sakemm Pawlu, ittifel il-kbir tag[hom, jara kif jag[mel biex i[assar l-g[erusija ta’ o[tu. I]da dan kollu ma jistax jag[mlu wa[du. Tg[id se jsib min se jid[ol g[al din ilbi//a xog[ol? U :u]a fiex tid[ol? Din il-kummiedja se tittella’ nhar is-Sibt 26 ta’ April fis7.30 p.m. u l-{add 27 ta’ April fis-6.30 p.m., fl-Auditorium ta’ Sant’Agata fir-Rabat. Il-biljetti tad-d[ul jiswew €5 biss, u l-parking hu provdut bla [las ma;enb is-sala. Min irid jibbukkja bit-telefon jista’ j/empel 21456340 jew 21454530, u ji]gura ru[u minn postijiet tajba fl-auditorium.

‘?ittadin Vassalli’ llejla fil-Manoel Larissa Bonaci fil-parti tal-mara ta’ Vassalli

Illejla, fit-8 p.m., fit-Teatru Manoel issir l-a[[ar rappre]entazzjoni taddramm ‘?ittadin Vassalli’, mill-istess tim li tant kiseb su//ess bil-produzzjoni Jien In[obb, Inti T[obb. Mario Philip Azzopardi jer;a’ jidderie;i fit-Teatru Manoel wara ssu//essi ta’ Sulari fuq Strada Stretta u Xbihat ta’ xi w[ud li huma Kattoli/i. Sean Buhagiar jirritorna b[ala attur biex ikun Mikiel Anton Vassalli.Imbag[ad jarrikkixxu l-palk u[ud mill-kolonni tat-teatru lokali fejn insibu r-ritorn g[at-Teatru Manoel ta’ John Suda b[ala Francesco Saverio Caruana, Mario Micallef b[ala Dun Mikiel Scerri u Godwin Scerri b[ala l-Granmastru Emmanuel De Rohan.

Sean Buhagiar fil-parti prin/ipali ta’ Vassalli

Ray Calleja jirritorna biex jag[ti l-[ajja mill-;did lill-karattru kontroversjali ta’ Bosredon de Ransijat, u Larissa Bonaci se tkun Katerina de Fremaux, il-mara ta’ Vassalli. Edmond Vassallo se j;ib lil Napuljun lura Malta. Jikkompletaw il-kast Ninette Micallef, Nathalie Micallef, Kris Spiteri, Charles Grech, Michael Sciortino, Manwel Cassar, Aldo Zammit. Se jkun hemm anki x-xog[ol fi]iku ta’ Marco Calleja, Sean Briffa u David Bianco li se jkompli jsa[[a[ is-sinsla ta’ din il-produzzjoni – l-ispettaklu. It-tim tal-produzzjoni qed iwieg[ed spettaklu mill-aktar kulurit. Tistennew xejn aktar [lief spettaklu

mill-aktar kulurit.Id-disinn tas-sett hu ta’ Adrian Mamo, filwaqt li d-disinn tal-make-up hu ta’ Jackie Grima u dak tal-kostumi ta’ Luke Azzopardi. Din is-sena tfakkar il-250 anniversarju mit-twelid ta’ Mikiel Anton Vassalli li ;;ieled g[al Malta indipendenti millKavallieri u hu kkunsidrat ukoll b[ala missier l-ilsien Malti. ?ittadin Vassalli hu dramm li jisfida din l-istorja ta’ rivoluzzjoni, tradimenti, im[abbiet u jag[mel minn din l-istorja spettaklu li jipprova jara ’l Vassalli mil-lenti tal-lum. G[al biljetti id[lu f’www.teatrumanoel.com.mt, bookings@teatrumanoel.com.mt, jew tel. 21246389.

25 sena Direttur Mu]ikali mal-Banda Prince of Wales Own tal-Birgu J.C. Azzopardi

Kien it-28 ta’ Frar tas-sena 1989 meta l-kumitat tal-G[aqda Filarmonika Prince of Wales Own tal-Birgu [atar lis-Surmast Emanuel Spagnol, wild ilBirgu, b[ala d-Direttur Mu]ikali tag[ha wara bosta snin b[ala assistent direttur. Is-Surmast Spagnol twieled fil-15 ta’ Marzu 1963 u ;ej minn familja mu]ikali. Hu [a l-ewwel ta[ri; mu]ikali tieg[u ta[t it-tre;ija ta’ missieru Nazzarenu fl-istrument talkornu. Aktar tard hu kien wie[ed millewwel studenti li da[lu jistudjaw fliskola tal-mu]ika Johann Strauss, fejn ipperfezzjona u studja l-armonija, lorkestrazzjoni u t-ta[ri; tal-kornu, kif ukoll il-mu]ika da camera. Hu studja ma’ diversi professuri barranin. Aktar tard in[atar ukoll lg[alliem tal-kornu f’din l-istess skola g[al bosta snin. Fis-sena 1981 ing[aqad mal-orkestra ta’ dak i]-]mien, tat-Teatru Manoel, fejn mag[ha daqq diversi drabi b[ala solista. Fis-sena 1997 in[atar b[ala lkornu prin/ipali tal-Orkestra Nazzjonali ta’ Malta u, aktar tard, tal-Orkestra Filarmonika ta’ Malta, fejn dam jokkupa din il-kariga sa Lulju tas-sena 2013. Matul l-a[[ar snin tieg[u malOrkestra Filarmonika ta’ Malta, kienu bosta l-kun/erti li dderie;a hu stess lil din l-orkestra.

Is-Surmast Emanuel Spagnol jidderie;i l-Banda Prince of Wales Own tal-Birgu

Is-Surmast Spagnol hu gradwat millUniversità ta’ Londra bid-diplomi FLCM u LLCM (Hons). Hu okkupa wkoll diversi karigi ta’ Direttur

Mu]ikali ta’ bosta baned ewlenin f’Malta, fosthom Santa Marija talGudja, Santa Marija ta’ {al G[axaq, u l-banda Nicolò Isouard tal-Mosta, li

mag[ha dderie;a kun/erti kbar kemm fl-Istati Uniti, il-Kanada u l-I]vizzera. Tul il-25 sena mal-G[aqda Filarmonika Prince of Wales Own talBirgu, is-Surmast Spagnol idderie;a bosta kun/erti memorabbli, fosthom fl-g[eluq tal-mitt sena tal-istess g[aqda, il-kun/ert kbir tal-millennju, u l-10 snin tal-[atra tieg[u, il-kun/ert kbir fit-Teatru Manoel organizzat millG[aqda Ka]ini tal-Banda, kif ukoll [afna o[rajn, fosthom il-kun/ert ta’ kull sena ta’ lejlet il-festa ta’ San Duminku fil-Birgu, li llum hu wie[ed tant mistenni fil-kalendarju tal-festi Maltin matul is-sajf. Fis-sena 2004 is-Surmast Spagnol ;ie onorat mill-Kunsill Lokali talBirgu b’:ie[ il-Birgu, unur li jibqa’ jg[o]] tul [ajtu kollha. Tul il-karriera mu]ikali tieg[u s-Surmast Spagnol g[allem bosta mu]i/isti ewlenin, kemm dawk fl-Orkestra Filarmonika ta’ Malta, o[rajn solisti ma’ baned Maltin kif ukoll o[rajn ma’ orkestri barranin. Hu kkompona diversi xog[lijiet kbar g[all-banda, arran;amenti orkestrali, traskrizzjonijiet, mar/i u bosta kanzunetti. Illum is-Surmast Spagnol hu g[alliem privatament kif ukoll jinsab okkupat fit-tmexxija tal-iskola talmu]ika Johann Strauss. Is-Surmast Spagnol hu mi]]ewwe; lil Jennifer u g[andhom ]ew;t itfal, David u Johann.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Riekeb fuq felu ta’ [mar

:img[a Mqaddsa

Mons. Lawrenz Sciberras Meta kien qrib Betfa;e

“:esù bag[at ]ew;t dixxipli u qalilhom: Aslu sar-ra[al biswitkom, u minnufih issibu [mara marbuta u felu [dejha. {olluhom u ;ibuhomli. G[add kbir ta’ nies firxu l-imnatar tag[hom fit-triq, waqt li o[rajn qatg[u xi frieg[i mis-si;ar u ferrxuhom mat-triq. Meta mbag[ad da[al :erusalemm, ilbelt kollha tqanqlet. Dan hu lprofeta minn Nazaret talGalilija”. Fuq dan il-kliem spirat, wie[ed jibni l-festa tant [elwa u sinifikattiva tal-lum! {afna pellegrini Aktar ma l-festa tal-G[id kienet fil-qrib, fuq il-muntanja ta]-}ebbu; wie[ed seta’ jara [afna g[erejjex. Dawn biex jilqg[u ;o fihom il-pellegrini li telg[u :erusalemm g[all-festa. Hekk kif waslu fuq il-qu//ata tal-g[olja ta]-}ebbu; huma lem[u ;emg[a ta’ nies li kienet miexja bil-mod [afna. I]da dak il-korteo kellu l-[sieb li j[abbar il-mi;ja ta’ :esù Sultan. Ma

kienx hemm la tnabar u anqas trombi: Kienu donnhom karwana /kejkna ta’ pellegrini tielg[a minn :eriko lejn :erusalemm biex ji//elebraw lG[id tag[hom. U[ud mid-dixxipli t[assbu wa[da sew: Kif inhi din li :esù g[a]el biex jid[ol fil-belt ilqaddisa fuq felu ta’ [mar? Imbag[ad ftakru fi kliem il-profeta }akkarija: “Ifra[ [afna bint Sijon. Ekku ;ej g[andek is-sultan. Huwa ;ust u rebbie[, umli riekeb fuq [mar, fuq felu ta’ [mar”. G[all-ewwel din dehret xena banali tassew! Kultant il-[mar kien iqabbe] widnejh ’il fuq u dan biex jesprimi l-fer[ li kien qed i[oss. Minkejja li kien g[adu felu, donnu kien jidher li kien jaf sew min hu dak il-persuna;; riekeb fuqu. Kien miexi b’rasu baxxuta, jix[et saqajh fi ]gur fuq l-art. Donnu kien jidher li huwa xi ftit mg[a;;el biex jasal :erusalemm. Fuq dahar il-[mar kien hemm ukoll xi twapet g[ar-rabbi talGalilija. Il-profeta li kien liebes sandli f’ri;lejh dehru [er;in minn ta[t il-libsa bajda u

fl-istess waqt bdew jixxendlu b’mod ritmiku mar-ri[! Ir-ras tieg[u kienet ’il fuq minn dik tan-nies li kienu jakkumpanjawh. Fuq wi//u kienet tidher /erta serenità profonda li tfisser il-pa/i s[i[a li kellu f’qalbu. Tassew dan kollu kien misteru. Id-dehra axxetika tieg[u impressjonat lil kul[add. U[ud min-nies pre]enti g[al din ix-xena bdew iwaddbu frieg[i ta]-]ebbu; li qa//tuhom mis-si;ar matul it-triq ta’ Betfa;e. Nisa u tfal Ma din il-;emg[a ng[aqdu wkoll numru ta’ nisa li kienu j;orru ward frisk u jfu[. Ilfari]ej skandalizzaw ru[hom, g[aliex riedu li dawn in-nisa jibqg[u d-dar tag[hom! “Min ja[li l-[in tieg[u jpa/pa/ mannisa u jinsa l-istudju tat-Torà g[ad ikollu b’wirt il-:enna.

Kien hemm pre]enti wkoll Miryam ta’ Magdala, isSulamita, omm ulied }ebedew, li dejjem ittamat li r-rabbì jag[ti promozzjoni lil uliedha :wanni u :akbu. Ma’ dawn kien hemm ukoll :wanna mart Ku]i prokuratur ta’ Erodi u Susanna. Ma’ din il-folla kbira li “tqanqlet” quddiem dik ix-xena xejn ippreparata kien hemm ukoll it-tfal. Din tat-tfal hija [a;a naturali, g[aliex min g[andu xi ftit esperjenza ta’ dawn l-ir[ula ]g[ar talPalestina jaf x’ji;ifieri u kemm f’malajr issib ru[ek imdawwar minn /orma kbira ta’ tfal u ]g[ar. Hekk ;ara fil-kas ta’ :esù. Interessanti kif :esù approva dak kollu li t-tfal kienu qeg[din jag[mlu u fuq kollox jg[idu. Anzi biex isa[[a[ dan kollu :esù kkwota x’jg[id issalm: “Qatt ma qrajtu li minn fomm it-tfal u t-trabi tal-[alib int [ejjejt tif[ir g[alik?” (Mt 21,6). Immela t-tfal ukoll g[andhom jie[du sehem f’din il-manifestazzjoni tar-regalità ta’ :esù. Eku ta’ din ix-xena ta’ fer[, kant u tixjir tal-frieg[i kien meta s-sultan David da[[al g[all-ewwel darba l-ark ;o :erusalemm (2 Sam 6, 1-16)

“Ifra[ [afna bint Sijon. Ekku ;ej g[andek is-sultan. Huwa ;ust u rebbie[, umli riekeb fuq [mar, fuq felu ta’ [mar”

Tkomplija tal-mixja Il-folla m[e;;a issa bdiet nie]la max-xaqliba tal-g[olja ta]-}ebbu;. Waslet isfel, qasmet il-wied tal-Kedron [dejn il:etsemani, kompliet timxi ftit ie[or sakemm sabet ru[ha quddiem il-Bieb is-Sabi[ li jag[ti g[al ;ewwa tal-belt ta’ :erusalemm. Il-pellegrini li

kienu allo;;jati hemm qatt ma kienu semg[u lil xi [add jitkellem dwar ir-rabbì talGalilija, tant li bdew jistaqsu x’kien ifisser dak kollu. Huma bdew jisimg[u /-/ap/ip tannies ta’ :erusalemm, inteb[u bil-periklu li kien hemm meta xi [add isemmi l-isem tas-sultan u jorbtuh ma’ David. Din il-;emg[a issa da[let fil-belt. Hemm bdew jaraw ]ebbieg[a, kon]aturi, mastrudaxxi, kenniesa, dawk li jadmu fi]-]jut, kollha [ar;u mid-djar tg[hom. Ma dawn ]diedu dawk li j;orru l-ilma. Xi w[ud minnhom staqsew: “Dan x’;ara?” Lil min qeg[din

iwasslu lejn it-tempju? Quddiem dan kollu, il-folla li kienet miexja wara :esù [emdet. Il-[mara bil-mod il-mod kompliet miexja ;;orr madmad tant g[a]i] u prezzju]. Folla ta’ nies g[atxana biex issir taf x’qed ji;ri [ar;et tittawwal minn qalb it-toroq dojoq talbelt. Ge;wi;ija ta’ nisa, tfal ]g[ar ma[ruqin bix-xemx talOrjent u mag[hom morda bdew ixejru b’qawwa kbira frieg[i tal-palm u ]ebbu;. Il-pur/issjoni mbag[ad ilwiet lejn it-toroq dojoq [afna sakemm waslet filpjazza /entrali tal-belt. Hawn dehret folla ta’ bejjieg[a u xerrejja. In-nogozjanti maqbudin f’paniku dritt waqqfu l-bejg[ tag[hom. Ilbejjieg[a ta]-]ejt u tal-inbid qabdu u da[[lu l-;arar kbar u ]g[ar tag[hom u qeg[duhom ;ewwa fi ]gur. O[rajn ma kellhomx ]mien, tant li nqalbu u dak kollu li kien fihom xtered mal-art. Minn kull na[a tat-triq wie[ed beda jisma’ kliem ta’ disprezz kontra dawk il-Galilej. Wie[ed minn dawk pre]enti re;a’ beda jg[ajjat. “Dan huwa s-sultan tag[na. Ejjew nibqg[u mexjin mieg[u biex ninkurunawh sultan! Hekk ikun jista’ je[lisna mill-jasar tal-barranin, spe/jalment ta’ Ruma u ta’ Erodi. “U b’liema e]er/tu jag[mel dan kollu?” g[ajjat ra;el ie[or. “Bl-e]er/ti tas-sema li dejjem jinsabu lesti biex jaqb]u g[alih. Alla tag[na mhux forsi Alla tale]er/ti? Mhux dan ir-rabbì ta’ Nazaret kien li tema’ folla kbira ta’ nies b’[ames [ob]iet? Ma fejjaqx l-im;iddmin?” Quddiem palazz Erodi Din il-komittiva g[addiet issa wkoll minn quddiem il-palazz

ta’ Erodi. Dak il-volpi wasal ilbelt il-jum ta’ qabel, imsie[eb b’[afna pompa u numru mdaqqas ta’ suldati. Fuq il-bejt tat-torri tal-palazz kien hemm xi bnadar iperpru li allura [abbru li t-tetrarka kien qieg[ed hemm. L-g[assiesa kienu dejjem lesti g[al ordni tal-kaptan li kien ;ej minn Tiberijade. Ma sar ebda tentattiv biex wie[ed ifixkel dik ilfolla fer[ana. Wie[ed minn dawk ille;jonarji beda jid[ak: “{arsu ftit lejn l-imsejken ta’ [mar! Qed i;orr fuq dahru sultan, wie[ed fqir tassew, tant li anqas biss ma g[andu biex jakkwista ]iemel!” {abta u sabta ras bil-kuruna fuqha dehret tixref mill-gallarija. Kien Erodi Antipa personalment. {assbu sew il-kliem “Viva ssultan tag[na li ;ej!”.Imma Erodi kkonkluda li ma kienx hemm minn xiex wie[ed jib]a’. L-istag[;ib tan-nies wasal flaqwa tieg[u meta r-Rabbì ni]el minn fuq il-[mar u da[al dritt fit-tempju. Fil-qrib grupp ta’ pellegrini bdew ikantaw salm minn ta’ David: “Intrefg[u, bibien, infet[u intom bibien ta’ dejjem, [alli jid[ol is-Sultan tal-glorja! Min hu dan is-Sultan tal-glorja? Hu l-Mulej setg[an u qawwi, il-Mulej qawwi fittaqbida” (Sal, 24,7-8). Ir-Rabbì t[allat qisu sempli/i pellegrin mal-folla li kienet tross fil-btie[i tal-maqdes. “Huwa stess g[ad ikun il-pa/i tag[na,” g[ajjat wie[ed pellegrin jikkwota l-profeta Isaija. Dan kollu ;ara l-{add, lewwel jum tal-;img[a tal-Lhud id-disgha (9) tax-xahar ta’ Nisan.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Media

Albert Spiteri

af.spiteri@gmail.com In-nifs li jbiddel Fl-1996, Eve Ensler kitbet id-dramm The Vagina Monologues. Hija kienet iltaqg[et ma’ mara femminista, avangardista fil-mezz’età tag[ha, li rrakkuntatilha [wejje; xejn sbie[ dwar il-[ajja sesswali tag[ha; “...hekk li xxukkjatni,” tg[id l-awtri/i lil Stephen Sackur, il-pre]entatur tal-programm HARDtalk, li jidher u jinstema’ fuq il-BBC. Dan il-programm partikulari, bil-mistiedna Ensler, deher f’nofs Jannar li g[adda. Statistika mill-aktar dipressanti, isej[ilha Sackur – it-trattament [a]in tan-nisa fid-dinja. Skont rapport tan-Nazzjonijiet Uniti, terz min-nisa jesperjenzaw g[all-anqas darba f’[ajjithom, l-istupru jew xi xorta ta’ abbu] fi]iku. “Inti kittieba u femminista-attivista. Liema mit-tnejn ji;i l-ewwel?” “Jiena stess ma nafx. Ikolli ng[id li ttnejn isuqu lil xulxin – u [adt i]-]mien biex wasalt g[al dan il-[sieb. Jiena qabel xejn artista g[aliex nara kollox millaspett artistiku. Biss, na[seb ukoll li kelli minn dejjem fija l-passjoni ta’ attivista. U minkejja li nafda fl-arti, qatt ma [assejt li l-arti kienet bi]]ejjed. Tista’ persuna tkun artista u wkoll attivista fl-istess waqt? G[all-ewwel kelli battalja fija biex stajt inlaqqa’ dawn i]-]ew; aspetti flimkien.” Verità li ta[sad

The Vagina Monologues hu dramm mibni fuq numru ta’ monologi li jittrattaw esperjenzi femminili varji – is-sess, l-im[abba, l-istupru, il-menstrwazzjoni, il-qtug[ tal-parti intima tal-mara, il-masturbazzjoni, it-twelid u l-orga]mu, il[afna ismijiet popolari g[all-va;ina, u wkoll is-sens ta’ sa[[a u individwalità li din il-parti intima tag[ti lill-mara.

“Meta tistupra, issawwat, tkorri, timmanka, ta[raq, tidfen jew titterrorizza mara, inti tkun qed teqred l-istess ener;ija li tag[ti l-[ajja lill-pjaneta,” jg[id wie[ed mill-monologi. Eve Ensler bdiet tiltaqa’ man-nisa u tisma’ l-esperjenzi tag[hom – min kellu rakkont sabi[, stramb, ta’ swied il-qalb, e//ezzjonali, misterju]... U hi sempli/iment ni]]let in-noti. Imma wara li tkellmet ma’ mara o[ra, avvanzata fletà, li kellha esperjenza ta’ abbu] sesswali li [allietha sajma mis-sess g[al g[omorha, Ensler kitbet monologu dwarha. Hi kompliet f’din il-linja, u meta bdiet turi x-xog[ol lil [biebha kellha reazzjoni immedjata u hekk inkora;;iet ru[ha. Minn dan ]viluppa d-dramm li nafu llum. “Ikolli ng[id li dan id-dramm wassalni nifhem kemm dan l-aspett uman japplika g[al kul[add, kullimkien.” Eve Ensler hi minn New York, u kibret f’familja finanzjarjament komda. Imma fil-[sieb tag[ha, hi ma ng[alqitx fil-konfini talbelt tag[ha: “L-istejjer f’dan id-dramm huma universali.” In-nisa li raw id-dramm jin[adem [aduh mag[hom f’pajji]hom, biex sallum ittella’ f’140 pajji] f’aktar minn 40 lingwa. U tkompli tg[id l-awtri/i li jkun qed jidher f’liema lingwa tkun, l-udjenza dejjem tid[ak jew tibki fl-istess sitwazzjonijiet, g[all-istess battuti. U hekk hu, g[aliex il-bniedem hu l-istess kullimkien. F’dawk il-pajji]i fejn dan is-su;;ett mhux ittollerat jibdew b’mod klandestin, itellg[u d-dramm minn ta[t, sa ma bilmod jibda jittella’ fil-wi// biex jidher i]jed fil-miftu[ – sa issa ttella’ fitTurkija, l-E;ittu, l-Indone]ja u lPakistan. Minn dan kollu n[oloq il-VDay, moviment li g[andu l-g[an li jeqred il-vjolenza kontra n-nisa u t-tfajliet madwar id-dinja. “U aktar ma vvja;;ajt biex tellajt iddramm, aktar smajt stejjer,” tkompli m[e;;a l-awtri/i. Sriebet ta’ nisa kienu jistennewni biex jirrakkuntawli l-istejjer

Cyberspace

Il-passaport g[odda^ Il-passaport u s-siwi tieg[u ng[ata prominenza kbira f’Malta meta l-

Salvu Felice Pace sfelicep@go.net.mt

Kummenti dwar websajts li ]ort

Gvern immexxi minn Joseph Muscat [are; bl-iskema tal-bejg[ tal-passaport Malti, naturalment g[al dawk li jifil[u j[allsu. Fost dawn hemm [afna ?ini]i li huma g[atxana biex ikollhom passaport Ewropew. Kollox jindika li l-Partit Laburista g[amel weg[diet qabel l-elezzjoni li g[addiet u akkost ta’ kollox irid i]ommhom. {add g[adu ma /a[ad din l-akku]a. Interessanti li Joseph Muscat qed ibig[ il-passaport Malti li/-?ini]i meta l-istess repubblika ta/-?ina tu]a l-passaport b[ala g[odda ta’ ripressjoni. G[ad-dissidenti ?ini]i tte[id tal-passaport tag[hom millawtoritajiet Komunisti hu esperjenza qarsa. Isem li qed ikun aktar u aktar mag[ruf hu dak tal-artist ?ini] Ai Weiwei. Dan l-artist hu kritiku kbir tas-sistema Komunista li ma tirrispettax id-drittijiet umani. In]amm f’/ella f’[abs g[al 81 jum ming[ajr ebda akku]a. F’Berlin b[alissa hemm wirja ta’ dan l-artist li tippro;etta kamra tas-sodda bil-[itan miksija bi spono] bojod u b’diversi kameras

Id-dramm ta’ Eve Ensler – dehru [afna persuna;;i mag[rufa fih, fosthom Meryl Streep, Oprah Winfrey, Winona Ryder, Whoopi Goldberg u Goldie Hawn

tag[hom...” U hi kienet /erta li dawn kellhom stejjer ta’ sodisfazzjon sesswali x’jirrakkuntawlha. “Imma, verament, dawn in-nisa bdew jirrakkuntaw stejjer ta’ swat, stupru, in/est... u jiena ma stajtx nemmen lil widnejja! {assejtni mitlufa u bla [e;;a, inkapa/i li nag[mel xi [a;a biex intejbilhom is-sitwazzjoni tag[hom... b[al dak il-fotografu fil-gwerra li jista’ biss ji;bed ir-ritratti talatro/itajiet li jara ming[ajr ma jista’ jag[mel xejn biex iwaqqafhom.” Ma hix kumbinazzjoni li Eve Ensler hi attivista hekk imqanqla favur id-drittijiet tal-mara kullimkien. Hi wkoll g[addiet mill-esperjenzi qarsin tag[ha. Missierha kien bniedem rispettat fis-so/jetà, imma bniedem ie[or fid-dar – hi kienet tissawwat, kuljum bit-theddid tal-vjolenza, sofriet l-in/est. “Iva, jiena ni;i minn dar finanzjarjament komda, imma li kienet mibnija fuq it-terrur. Se nibqg[u nin[bew wara subg[ajna^ “U ma jidhirx li din tieg[i hi storja unika, mir-rakkonti li smajt tul dawn issittax-il sena. Jiena ng[atajt edukazzjoni tajba u kelli [afna privile;;i fid-dar; imma din il-vjolenza ta’ kuljum farrkitli l-kunfidenza fija nnifsi u l-istima lejja nnifsi, ;ejt in[ossni ma niswa xejn fiddinja. U [ajti saret ;lieda s[i[a u kontin-

wa biex no[ro; minn dawk id-dlamijiet.” Jiena nieqaf nirrifletti fuq dan kollu. Fl-Ingilterra, qed tg[idilna s-Sinjura Ensler, 1 f’kull 5 nisa tg[addi millvjolenza domestika jew sesswali, fl-Istati Uniti 1 f’kull 3, u l-istess fil-Forzi Armati Amerikani, u fl-iskejjel fl-Istati Uniti 1 minn kull 5, ji;ifieri madwar 300,000 tfajla fis-sena jg[addu jew jing[addew minn dan it-terrur. U [siebi jmur fuq din il-kontroversja li qed tinqala’ fuq min g[andu d-dritt fostna li jrabbi t-tfal. Nitka]aw b’dak li dwaru ma nafu xejn u na[bu dak li nafu fi/-/ert li qed ji;ri kuljum ta[t imne[irna. Jiena nara kitbiet jew kummenti fil-blog ta’ The Times of Malta minn xi persuni li wkoll kienu bi [;arhom kontra d-d[ul tad-divorzju f’Malta u li ja[sbu li huma biss g[andhom a//ess g[all-g[erf tal-{allieq Divin, li minkejja li jilag[buha tal-qassisin, qassisin mhumiex g[ax isibuhom komdi bilmara d-dar. U tg[id dawn ma jkollhomx minn ta[t il-ta[t xi kopja tal-Kama Sutra fuq il-komodina... jew jag[mlu kollox bil-pinzetta? U :esù jitbissem mill-kwadru ta’ fuq is-sodda! * ASTERISKA, g[aliex hawn jitressqu punti lill-qarrejja biex flimkien nag[rfu iktar kemm dak li ji;ri madwarna hu parti s[i[a minn [ajjitna.

tar-ritratti j]ommu fuqu sorveljanza stretta. I]da Ai Weiwei ma setax ikun pre]enti g[al din il-wirja f’Berlin g[ax il-passaport tieg[u kien ikkonfiskat mill-pulizija tad-dittatorjat ?ini]. Kif nistg[u nirrikon/iljaw ilkuxjenza nazzjonali tag[na, meta a[na qed inbig[u l-passaport Malti lil [bieb tar-re;im Komunista, meta listess re;im ja[taf il-passaporti ta//ittadini tieg[u? U dan minn Prim Ministru suppost So/jalista li jippontifika b[ala politiku progressiv. X’sar minnhom il-prin/ipji tas-solidarjetà So/jalista? Tista’ ssib aktar dwar Ai Weiwei f’http:##en.wikipedia.org# wiki#Ai_Weiwei.

ru[ek; Kif tkun sigur; Sitt regoli taddeheb; G[odod u ri]orsi; Blogg u G[at-tfal. Fiha wkoll links estensivi li flimkien jibnu esperjenza vasta ta’ kif nistg[u ng[inu biex in]ommu lil uliedna ’l bog[od mill-perikli li jistg[u jiltaqg[u mag[hom onlajn. Meta nikkunsidraw li 98 fil-mija tat-tfal tag[na g[andhom a//ess g[all-internet u minn dawn 58 filmija ja//essaw l-internet permezz tal-mowbajl jew tablet, il-b]onn ta’ dan is-sit hu evidenti. BeSmartOnline – inizjattiva tal-Unjoni Ewropea – wasslet g[all-bidu ta’ dan is-sit i]da l-materjal hu aktar estensiv g[ax jil[aq udjenza aktar wiesg[a.

Siguri onlajn

{adt pja/ir li Richard Muscat filkolonna interessanti tieg[u wassal ixxewqat tieg[u lil Roderick Agius li qed jag[laq sena b[ala editur ta’ ilmument. Nifra[lu jien ukoll. Bilpedamenti sodi li [alla warajh Victor Camilleri u x-xog[ol assidwu ta’ Joe Cassar, g[andna llum gazzetta ta’ nhar ta’ {add li tikkompeti bil-kbir mal-a[jar prodotti li g[andna fis-suq tal-qari ta’ nhar ta’ {add. Awguri.

Tassew kien hawn b]onnha. Websajt li l-g[an tag[ha hu li l-internet jintu]a mit-tfal b’mod sigur g[all-a[[ar. Il-Vodafone nediet websajt bl-isem www.ibrowsesafely.com.mt. Din hi websajt essenzjali g[all;enituri u g[al dawk kollha li b’xi mod g[andhom x’jaqsmu mat-tfal. Is-sit fih dawn it-taqsimiet: Informa

Prosit u awguri

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Nifhmu lil Alla permezz tas-Salib

Reli;jon

ILLUM IL-{ADD {add il-Palm

Riflessjonijiet mill-E]er/izzi tar-Randan 2014 Permezz tas-Salib Alla jitbaxxa u ji//ekken g[all-bniedem u g[al dak li l-bniedem – l-aktar fi ]minijiet ibsin u mwieg[ra tal-lum – isejja[ ix-xorti [a]ina tieg[u. Is-Salib qisu jmiss b’im[abba ta’ dejjem kollha [lewwa, il-;er[at kiefra u jwe;;g[u tal-[ajja tal-bniedem fuq l-art; hu t-tmiem sal-a[[ar tal-missjoni tal-Messija li Kristu kien [abbar fissinagoga ta’ Nazaret u re;a’ tenna lil dawk li San :wann kien bag[at g[andu. Skont il-kliem li ;a nsibu fil-profeziji ta’ Isaija din il-[idma kellha twassal biex turi m[abba kollha [niena g[allfoqra, g[all-imnikktin, g[al dawk li huma fil-[abs, g[all-g[omja, g[allma[qurin u g[all-midinbin. I]da filmisteru tal-G[id immorru ’l hemm mill-g[atba tad-deni ta’ kull sura li jissie[eb mal-bniedem tul [ajtu fuq lart: is-Salib ta’ Kristu jwassalna biex naraw li l-g[eruq tal-[a]en jaslu ’l isfel sad-dnub u l-mewt; hekk is-Salib isir sinjal eskatolo;iku. Biss fit-tmiem ta’ kollox, fl-eskaton, u fit-ti;did s[i[ tad-dinja, l-im[abba, fil-mag[]ulin kollha, teg[leb l-g[ejun l-aktar fil-qieg[ tal-[a]en; hija u twassal g[all-milja kollha tag[ha s-Saltna tal-[ajja u tal-qdusija u tal-immortalità glorju]a. Is-sisien ta’ dan it-ti;did eskatolo;iku ;a jinsab fis-Salib u l-mewt ta’ Kristu. Il-fatt li Kristu “qam mill-imwiet fittielet jum” hu fih innifsu l-a[[ar u laqwa sinjal tal-missjoni ta’ Kristu b[ala Messija, g[ax itemm ir-rivelazzjoni s[i[a tal-im[abba kollha [niena f’dinja ma[kuma mill-[a]en. Fl-istess [in hu sinjal li j[abbar “sema ;dida u art ;dida”, meta Alla “jixxottalhom kull demg[a minn g[ajnejhom, ma jkunx hemm i]jed mewt, anqas biki jew g[ajjat jew tbatija ma jkun hemm i]jed, g[ax g[ebu l-[wejje; ta’ qabel.” Meta fit-tmiem ta’ kollox kull [a;a til[aq il-perfezzjoni tag[ha, il-[niena tidher b[ala m[abba, waqt li issa, f’din id-dinja, fil-;rajja tal-bniedem – li hi fl-istess waqt ;rajja ta’ dnub u ta’ mewt – l-im[abba tidher l-aktar b[ala [niena u sse[[ b[ala g[emil ta’ [niena. L-g[an ta’ Kristu b[ala Messija, g[an ta’ [niena, isir l-g[an tal-poplu tieg[u, l-g[an tal-Knisja. I]da f’nofs il-Knisja dejjem hemm is-Salib, g[ax fis-Salib tidher fil-milja tag[ha l-im[abba kollha [niena. Sakemm “il-[wejje; ta’ qabel” ma jg[addux, is-Salib jibqa’ dik il-‘[a;a’ li mag[ha jrid jorbot il-kliem l-ie[or tal-Apokalissi ta’ San :wann: “Ara, jien fil-bieb, u qieg[ed in[abbat, jekk xi [add jismag[ni u jifta[li l-bieb, jien nid[ol g[andu u niekol mieg[u, u hu jiekol mieg[i”. B’mod spe/jali Alla juri l-[niena tieg[u, kull meta jistieden

lill-bniedem juri ‘[niena’ ma’ Ibnu l-wa[dieni, mal-Imsallab. Kristu, proprju b[ala l-Imsallab, hu l-Kelma li qatt ma tg[addi, hu dak li qieg[ed fil-bieb u qieg[ed i[abbat mal-qalb ta’ kull bniedem, ming[ajr ma jxekkillu l-libertà tieg[u, imma jipprova minn din il-libertà jo[ro; lim[abba, li mhux biss hi waqfien ma’ Bin il-Bniedem fi tbatijietu, imma wkoll, b’xi mod, ‘[niena’ li kull wie[ed minna juri lil Bin il-Missier etern. F’kull [idma ta’ Kristu b[ala Messija, f’kull rivelazzjoni tal-[niena permezz tas-Salib, id-dinjità tal-bniedem ma tiksibx forsi aktar rispett u ;ie[, meta, huwa u “juri [niena”, b’xi mod, issir ukoll [niena mieg[u? Fl-a[[ar mill-a[[ar mhux Kristu stess juri dan is-sentiment tal-qalb g[all-bniedem meta jg[id: “Kull ma g[amiltu ma’ wie[ed minn dawn... g[amiltuh mieg[i”? Il-kliem “Henjin dawk li j[ennu, g[ax huma jsibu [niena” b’xi mod ji;bor fih il-Bxara ttajba kollha, u l-‘bidla glorju]a’ kollha (l-admirabile commercium) li tinsab fiha: Din il-‘bidla glorju]a’ hi l-li;i [afifa, soda u ‘kollha [lewwa’ tal-pjan stess tas-salvazzjoni. U l-kliem middiskors tal-muntanja, kliem li millewwel juri sa fejn tasal qalb il-bniedem – ji;ifieri li l-bnedmin g[andhom il-[ila j[ennu – ma jurix forsi wkoll flistess dawl misteru ie[or ta’ Alla? Ilmisteru g[oli u kbir ta’ Alla wie[ed fi Tliet Persuni, il-Missier, l-Iben u lIspirtu s-Santu, fejn l-im[abba msie[ba mal-;ustizzja, tifta[ it-triq g[all-[niena, li mbag[ad min-na[a tag[ha turi l-perfezzjoni tal-;ustizzja?

{SIEB

Nadurawk, O :esù u nberkuk, g[ax b’salibek u l-mewt tieg[ek inti fdejtna.” – Thomas Merton

Il-fa//oli]mu ta’ kuljum

Mattew 21>1-11< Isaija 50>4-7< Salm 21< Filippin 2,6-11< Mattew 26>14-27,66 Fr Charles Fenech, OP Il-{sieb I/-/erimonja ta’ {add il-Palm tifta[ il-bieb g[all-:img[a Mqaddsa li til[aq il-qofol tag[ha bi/-/elebrazzjoni tat-tlett ijiem imqaddsa – {amis ix-Xirka, il-:img[a l-Kbira u Sibt il-G[id. Huma jiem importanti g[all-[ajja tag[na l-Insara. Illum permezz ta’ {add il-Palm tifta[ il:img[a tal-Vera M[abba, mhux im[abba tal-kant u l-kartolini. Hi m[abba li matul din il-;img[a :esù se jurini bit-tbatija li ;arrab g[alija; u g[alhekk dejjem qist dan il-jum b[ala jum ta’ FA??OLI}MU tieg[i lejn :esù. G[ax hu l-jum li jissimbolizza dak li jiena nwettaq kuljum: ng[id li jien ta’ :esù u ma’ :esù i]da wara, b’g[emil u bil-kompromessi, ng[ajjat “Sallbu”. I/-/elebrazzjoni tal-lum hi meditazzjoni qawwija. Il-Kelma Fil-Van;elu li jinqara fi/-/elebrazzjoni tat-tberik tal-Palm insibu li, fis-silta ta’ San Mattew, g[andna rrakkont tad-da[la ta’ :esù f’:erusalemm fost it-tixjir tal-Palm. Fl-ewwel Qari tal-quddiesa tal-lum g[andna silta mill-ktieb tal-Profeta

Isaija li tag[ti l-idea tal-Qaddej t’Alla. Is-Salm 21 fis-Salm Responsorjali tal-lum hu l-g[ajta talabbandun ta’ :esù fuq is-Salib. FlIttra ta’ San Pawl lill-Filippin g[andna l-idea tax-xejn li ;ab fuqu Kristu biex isalvana. Fil-Van;elu ta’ San Mattew illum naqraw ilPassjoni ta’ :esù: il-mumenti iebsa li g[adda minnhom Kristu g[all-umanità. Il-{ajja 1. Din hija l-;img[a tal-akbar im[abba. Kemm tassew se troddlu lim[abba lil :esù bl-g[emil tieg[ek? 2. Kapa/i matul din il-;img[a tag[mel revi]joni ta’ [ajtek fid-dawl tal-Passjoni ta’ Kristu? 3. Kemm inti konxju ta’ nies li, b[al Kristu, huma msallbin madwarek min[abba l-in;ustizzji? 4. Ara li matul din il-;img[a tipparte/ipa b’mod [aj fil-funzjonijiet tal-litur;ija tal-:img[a Mqaddsa. Id-Djalogu Mulej, nitolbok li bl-e]empju li tajtna fit-triq tas-salib, nag[mel

minn kollox biex in[obbok bl-g[emil tieg[i.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Opinjoni

Louis Mountbatten Sfond Storiku

Dun Pawl Camilleri Opinjonista pauca43@gmail.com

Lord Mountbatten (25.06.1900-27.08.1979) kien iz-ziju tal-Prin/ep Philip, Duka ta’ Edinburgh, ir-ra;el tar-Re;ina Eli]abetta II. Kien l-a[[ar Viceroy tal-Indja (1947), u lewwel Gvernatur :enerali tal-Union of India (1947-48) li minnha, fl-1950, [ar;et ir-Repubblika tal-Indja. Bejn l-1954 u l-1959 kien First Sea Lord, po]izzjoni li 40 sena qabel kellu missieru wkoll. Sal-1965 serva b[ala Chief of the Defence Staff. F’dan il-perjodu kien ukoll Chairman tanNATO Military Committee g[al sena. Mountbatten ;ie assassinat mill-IRA (Irish Republican Army), li qeg[dulu bomba fil-jott tieg[u, ix-Shadow, fl-Irlanda. Aneddotu: Meta kellu mal-5 snin, Louis kien jib]a’ jmur jorqod wa[du min[abba d-dlam, g[ax kien jib]a’ minnu. Missieru biex jag[millu kura;;, kien jg[idlu biex ma jib]ax. Louis kien wie;bu: “mhux id-dlam, imma g[ax hemm fuq hemm l-ilpup”. Missieru kien jitbissem u jg[idlu li fid-dar m’hemmx ilpup. Imma Louis ma kienx isib konsolazzjoni. Kien jg[idlu: “probabbli m’hemmx ilpup, imma jien qed na[seb li hemm.”

Kummenti

• Int minn xiex tib]a’? Ftit jew wisq, bi]a’ g[andna lkoll: mill-mard, mit-tbatija, mill-mewt, mill-faqar, minn xi in/ident, mill-e]amijiet e//. Jien, sostanzjalment nara [a;a po]ittiva, g[ax jg[inna nipprevedu, nippreparaw, nipprote;u lilna nfusna, nilqg[u bil-quddiem. L-ag[ar meta n[alluh jikber tant li flok jg[inna nilqg[u l-isfida, i]ommna lura milli nippruvaw neg[lbuha. Jekk il-bi]a’ tal-e]ami jimbuttani biex nistudja iktar, dak bi]a’ po]ittiv. Jekk tant ja[kimni li jimblukkali mo[[i waqt l-e]ami, dak huwa bi]a’ distruttiv. L-esperjenza tg[allimna li [afna mill-bi]g[at tag[na ma jse[[ux, u ]gur ma jse[[ux kollha f’daqqa. Bi]a’ kontrollat jista’ jg[inna nipprote;u lilna nfusna b’mod ra;unat kemm jista’ jkun. • X’inti l-iktar, be]]ieg[#a jew kura;;u]#a? Isma’ ftit

x’inkiteb fuq hekk. Winstin Churchill: “il-kura;; hu bi]a’ mirbu[”. Muhammed Calì: “min m’g[andux kura;; jirriskja, ma jag[mel xejn ta’ pre;ju fil-[ajja”. Thomas Jefferson: “bniedem b’kura;; hu ma;;oranza”. Martin Luther King Jr.: “je[tie; nibnu [itan ta’ kura;; biex jilqg[u t-kurrenti ta’ bi]a’. Bejamin Franklin: “kun kura;;u] bi]]ejjed biex tammetti l-i]balji tieg[ek u ssib id-determinazzjoni biex tirran;ahom”. Andrè Gide: “[add ma jiskopri o/eani ;odda, jekk ma jkollux kura;; jitbieg[ed mix-xatt”. George S. Patton: “il-kura;; hu l-bi]a’, li ]]omm minuta iktar.” • Jinkwetawk il-[sibijiet tieg[ek? Lil Louis inkwetawh [afna. Hawn [afna nsara li j[ossuhom konfu]i b’xi [sibijiet li ji;uhom. Jidhirli li min hu sin/ier, m’g[andux g[alfejn jikkonfondi. Jekk inkunu fuq il-passat, niftakru li a[na obbligati nqerru biss li ]gur g[amilnihom, ]gur kienu gravi, u ]gur ma qerrejnihomx. Jekk m’a[niex ]guri, m’a[niex obbligati nqarruhom. Jekk ikunu dawk li ng[idulhom [sibijiet []iena, importanti ma nippanikkjawx. Ovvjament, m’g[andniex in;ibuhom b’idejna, direttament jew indirettament (e]. [ars, films, internet e//.). Mill-bqija, malli nindunaw, inne[[uhom bil-kwiet. Mo[[na qisu pjazza li lejha jag[ti [afna traffiku. A[na rridu nkunu pulizija tan-No Parking. Ma n[alluhomx jipparkjaw fil-pjazza ta’ mo[[na.

Tbissima

Kien hemm katekista li g[amlet numru ta’ lezzjonijiet littfal dwar l-omnipotenza ta’ Alla. “Hemm xi [a;a li Alla ma jistax jag[mel?” staqsiet kollha kur]ità lit-tfal. {add mit-tfal ma tkellem jew g[olla subg[ajh. Fl-a[[ar g[ollieh wie[ed. “G[idli, qalbi, g[idli,” qalet il-katekista. “Jien na[seb li Alla ma jistax jikkuntenta lil kul[add”, qal it-tifel. – U int ta[seb li se tikkuntenta lil kul[add?

{sieb finali: “Dejjem lest nitg[allem, g[alkemm mhux dejjem nie[u gost ni;i ng[allem” (Winston Churchill). Kemm t[obb titg[allem?

Missieri: il-bniedem li [abb il-[ajja! Patri Mario Attard OFM Cap Opinjonista

“Pa, in[ebbek!

G[ax ent tg[allimni ng[ix!”

“Qisu tie; kien hemm mhux funeral!” Hekk kitbitli f’messa;; persuna tal-Mulej li attendiet g[all-quddiesa tal-funeral ta’ missieri :anni li tqaddset nhar l-Erbg[a, 2 ta’ April, fit8.30 am, fil-knisja parrokkjali tal-Madonna ta’ Lourdes f’San :wann. :anni! Din kienet il-kelma li [ar;et minn fommi wara li tlabt lill-Ispirtu s-Santu biex idawwalni fl-omelija li tani filquddiesa tal-funeral tieg[u. {afna qaluli li waqt li kont qieg[ed nipprietka tg[idx kemm tbissimt. {bieb, dik ma kinetx it-tbissima tieg[i imma ta’ missieri. Emmnuni li ma kellix g[alfejn nikteb l-omelija. U, wisq inqas, inqatta’ xag[ri, mill-ftit li baqag[li, biex nara x’se ng[id. In[ares biss lejn it-tbissima ta’ missieri u nie[u t-twe;iba! G[aliex f’dik it-tbissima li ti;bed hemm mo[bija warajha [ajja ta’ attività kbira. Missieri [ajtu kien i[obbha! Niftakru jdur g[all-ka//a, ji;ri bil-klieb, jaqta’ r-ran/i], imur il-ba[ar ji;bor ir-rizzi u l-im[ar. U, m’g[andniex xi ng[idu, kull nhar ta’ {add kien jin]el bi [;aru l-Marsa g[at-ti;rijiet ta]]wiemel. X’tifkiriet sbie[! Tifkiriet li ma jmutu qatt! B[alissa qieg[ed inxomm dik il-fwie[a tar-ran/i] jew nara l-[dura sabi[a tal-g[elieqi. Qieg[ed in[ossha tmellisli lil wi//i dik il-few;a friska ta]-]iffa [elwa li ;ejja mill-qalb [anina u ;eneru]a tar-raba’ saqwi u g[ammieli ta’ Artna! Xi ;miel! Missieri l-[ajja kien i[obbha g[aliex kien jaf jirrakkontaha. {eqq din is-seng[a ma setax ifalli fiha! In-nannu Pupol kien musta//un g[ar-rakkonti! Kont nissa[[ar noqg[od nisimg[u jg[id l-istess storja g[al ma nafx kemm-il darba! G[aliex in-nannu, anki jekk ir-repertorju tieg[u kien xi ftit limitat, madankollu kien isa[[rek kif kien i]ejjinha l-istorja. Kull darba li kont nisimg[u jinsi;ha dejjem kien i]idilha jew inaqqsilha xi ftit. Forsi biex jag[milha aktar interessanti! Meta nara nies imdejqin madwari x’xewqa jkolli li nag[tihom idi [a ne[odhom lura fi]-]mien [alli nisimg[u lin-nannu jirrakkonta! Mela issa tifhmuni g[aliex missieri kien jaf daqshekk jinse; l-istorja! Fin-nannu kellu g[alliem prim! Imbag[ad, il-[ajja ta’ missieri kienet ti]bokka fis-seng[a tal-;ebla. G[alkemm kellu xorti li jaf jikteb ismu u kunjomu, mo[[u kien kompjuter fejn tid[ol is-seng[a ta’ kif g[andha

tin[adem u titqieg[ed il-;ebla Maltija. Jiena, ibnu ]-]g[ir, ma nifhimx se[ta fl-arti tal-;ebla! Imma anki issa, waqt li qieg[ed in[arbex dawn il-kelmtejn, qieg[ed nisma’ le[en :anni missieri ;ej mill-bog[od ’il bog[od, u jg[id: “{u [sieb dawk is-saljaturi”, “Ag[mel dik il-;unta }epp!”, “Dik il-;ebla ag[milha pied u [dax skarsi!” L-aktar [a;a li missieri kien jibbrilla fiha kienet il-[a]] tat-tara;. G[adni sal-lum mg[a;;eb kif kellu l-[ila j[o]] tara; u j;ibu e]att! Nifhimha! Bi]-]mien rabba’ l-[a]en tas-seng[a tal-bini! Djar u vilel tella’ kemm-il wa[da! Meta kien jibni f’San :wann niftakarni mmur ne[odlu t-tè fit-3 ta’ waranofsinnhar, mit-Tnejn sal-:img[a. L-aktar bi//a xog[ol li g[adha ssa[[ar [afna nies sal-lum hi villa mimlija lavur li dam jibniha mas-seng[a u tmien xhur. Dak ;miel ta’ xog[ol! G[alkemm g[al [afna affarijiet o[ra sabar ma kellux, meta kien ikollu bi//a ;ebla f’idu missieri kien jin[all! Dik kalma li kienet ti;i fuqu! L-istess b[an-nannu Pupol. Missieri kien imkabbar bina s-sitt uliedu. Lili u lil [ija kemm kien i[obbna! Kien jog[xa jara lil [ija Silvio jirba[ kompetizzjoni wara l-o[ra fl-isparar trap. Kemm kien fera[ meta [ija kien mar jirrappre]enta lil Malta filCommonwealth Games tal-1990 fi New Zealand. Imbag[ad kemm kien beka bil-fer[ meta rani nie[u l-quddiesa daqs [dax-il sena ilu! G[alkemm kien qasam qalbu meta o[ti Josephine [allietna seba’ snin ilu! {uti l-bniet kienu lmimmi t’g[ajnejh ukoll. G[adni niftakar qisu issa li meta konna nkunu mistiedna g[al xi tie; arah i]effinhom wa[da wa[da! Nitbissem! :anni kien jaf jiddeverti mnella[! Madankollu, minn mindu d[alt il-kunvent missieri beda jersaq aktar lejn il-Mulej. Jum wara ie[or id-do]a tat-talb bdiet tikber aktar fih. Mhux l-ewwel darba li kont insibu fuq is-sufan tal-k/ina, bilqieg[da n-na[a tax-xellug, biswit il[nejja, jitlob ma’ ommi r-ru]arju u jg[id tat-tlieta, ilKurunella tal-{niena Divina. U, qabel ma kien jo[ro; lil Brakku u lill-Iskipie, il-klieb, arah imurlek il-quddiesa tassitta ta’ filg[odu kuljum. U mal-;urnata kien jaqbi]lek naqra sal-Kappella tal-Adorazzjoni [a jinvista. E[ :anni! Il-[ajja g[arafha! G[ax twa[[ad ma’ :esù u Ommu Marija! Pà in[ebbek! G[ax ent tg[allimni ng[ix!

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Kur]itajiet

Rekord dinji: kisser 155 ;ew]a b’rasu

Mohammad Rashid g[addej ikisser il-;ew] b’rasu. }gur ma jistax jg[id li m’g[andux rasu iebsa!

Aqbad ;urdien u [u birra

Studenti fi New Zealand qed ikunu m[e;;a biex jaqbdu l-;rieden g[ax g[al kull wie[ed li jaqbdu, mejjet jew [aj, se jing[ataw flixkun birra. In-negozjant Gareth Morgan [are; bl-idea tal-kampanja Birra g[al :urdien. Dan hu l-istess wie[ed li g[amel kampanja biex jinqerdu l-qtates filpajji] g[ax, skont hu, dawn kienu qed joqtlu l-g[asafar. Morgan ing[aqad mal-Università Victoria f’Wellington bit-tama li l[sieb tieg[u jwassal biex ikun im[ares aktar l-ambjent. Skont hu kien hemm rispons qawwi g[all-kampanja tieg[u u kellu twe;ibiet anki minn bliet o[ra li xtaqu jag[tuh daqqa t’id. L-idea tieg[u ;iet wara li l-kunsill

}raben qishom tal-[elu

Il-koppja Amerikana minn Florida Chris u Aiesha Campbell qed jag[mlu ]raben bittakkuna g[olja li ma jintg[arfux li mhumiex mag[mulin mill-[elu u bi//iet tal-kejkijiet. Dawn i]-]raben tant intg[o;bu li l-koppja r/evew bosta ittri jistaqsuhom minn fejn jistg[u jixtruhom g[ax [asbuhom li huma tal-ikel.

ta’ Wellington nieda pro;ett biex jag[mel il-belt [ielsa minn kull [lejqa li t[amme; lill-ambjent. Hu deherlu li l-istudenti setg[u jag[tu [afna g[ajnuna. Jonathan Musther, il-president tasso/jetà tax-xjenza fl-Università Victoria, qal li qed jittama li mill-inqas iqassmu aktar minn 100 nassa tal;rieden g[al dan il-g[an.

Espert tal-arti marzjali waqqaf rekord dinji meta f’minuta kisser 155 ;ew]a b’daqqa ta’ ras. Mohammad Rashid g[amel din il-bravura waqt il-festival ta]-]g[a]ag[ li sar f’Lahore fil-Pakistan. Ir-rekord ta’ qabel kien f’idejn Amerikan b’44 ;ew]a. Il-;ew] kienu mpo;;ija fuq mejda twila f’ringieli ta’ tnejn. Mal-kelma “Itlaq” i]-]ag[]ug[ telaq sparat, jag[ti b’rasu fuq il-;ew], ikisser dak kollu li jaqa’ ta[t rasu. Baqa’ sejjer hekk sakemm qalulu biex jieqaf. Meta waqaf kellu girfa ]g[ira fuq mo[[u u tbissima kbira fuq wi//u. Waqt dan il-festival inkiser rekord ie[or. Mohammad Arbab waqqaf rekord mondjali meta g[amel 65 push-up meta kien mg[obbi b’pi] ta’ 18-il kilo.

Justin Bieber u]at g[at-tortura

Skola Amerikana qed tu]a diska ta’ Justin Bieber f’forma ta’ tortura billi ddoqqha l-[in kollu fuq loudspeakers b[ala parti minn skema g[al ;bir ta’ fondi g[all-karità. Id-diska ‘Baby’ damet g[addejja aktar minn ;img[a fit-Tenino High School. It-tir kien li d-diska titwaqqaf tindaqq meta jkunu n;abru $500 biex jintbag[tu lill-orfni fil-Ghana fl-Afrika. Imma kien hemm bosta studenti li ma kinux impressjonati wisq b’dan la;ir. Wa[da minnhom qalet li hu vera li Bieber jog[;obha imma ]]ejjed kollu ]ejjed. L-iskola fl-Istat ta’ Washington tag[mel parti minn g[aqda li tie[u [sieb l-edukazzjoni ta’ madwar 250 orfni fl-Afrika.

Justin Bieber

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Passatemp

Mimdudin> 1. Fjurit b’xi mod g[al xi /a[da? (6) 3. Dan joqtol (6) 7. Isiru t-ti;rijiet tag[hom fil-korsa tal-Marsa (7) 8. Fl-istorja naqraw li Aladdin kellu wa[da ma;ika (5) 9. Mitluq u skartat (5) 10. Karozza li tie[dok dritt l-isptar (9) 11. Mar g[an-na[a l-o[ra tat-triq (5) 13. Mog[mi wara xi [a;a jew xi [add (6) 15. Ma ]]ommux il-kelma tal-ir;ulija (6) 21. Kanuni, munizzjon, e//. g[all-gwerra (9) 23. :awhar prezzju] (5) 24. Ine[[i [wej;u minn fuqu (5) 25. Pinu dar dawra ma’ dawn is-sidien? (6) 26. Familjari ma’ xulxin (6) 27. Temtem (6)

Weqfin> 1. Xog[ol sabi[ li jista’ jin[adem bil-gan/ jew bil-magni (6) 2. Mag[qudin b[all-Istati tal-Amerika (5) 3. Dak li g[amel b’devozzjoni kbira fi knisja (5) 4. I]g[ar mill-imqadef, imma xorta taqdef bihom (7) 5. Naddaf int b’/arruta wi// il-mejda (5) 6. F’Amman, Anna tiltaqa’ ma’ mara mir-ra[al! (6) 7. {att kulma kien rama qabel (5) 12. G[afas il-gass u l-karozza mxiet (3) 14. Il-bajjad i[alltu mal-ilma qabel jag[ti xi passata (3) 15. Tinfirex fuq il-mejda tal-ikel (6) 16. G[andu l-kulur tal-;ilda skura, ladarba mhux bjond (7) 18. Fortuna (5) 19. Ma tiswiex daqs id-deheb (5) 20. Jaqbel g[ax je[illu fi gri]mejh? (6) 22. Belt Taljana (5) 23. Frotta sewdinija (5)

6 8

Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret il-{add li g[adda Mimdudin> 1. Nemusa; 3. E]ilju; 7. Barbara; 8. Silla; 9. Fa[am; 10. Antikwati; 11. Kitla; 13. {afifa; 15. Puntal; 17. Kosta; 21. Appetitu]; 23. Tqerr; 24. Ta;en; 25. Vatikan; 26. {asira; 27. Ravjul. Weqfin>- 1. Nadifa; 2. Saram; 3. E]att; 4. Issokta; 5. Sabar; 6. Marisa; 7. Ba[ri; 12. Tut; 14. Fus; 15. Pjanti; 16. Attenti; 18. T[enn; 19. E]itu; 20. Bramel; 22. Tavla; 23. Tikka.

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

IRBA{… voucher ta’ 15-il ewro li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tat-telefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Ir-rebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[ tat-Tisliba tal-{add 30 ta’ Marzu 2014 hu: F. Chircop, 18, Sammat Street,

Paola PLA 1053.

Soluzzjonijiet A (g[andu l-pipa ta’ N); B (g[andha l-kullar ta’ O u r-romblu ta’ L); ? (g[andu t-ta;en ta’ F); F (g[andu l-kaxxa talvjolin ta’ M); G (g[andu l-vjolin ta’ M); H (g[andu t-tavlozza ta’ P); I (g[andu s-sellum ta’ L); L (g[andu rixa tal-kappell ta’ A u l-lembuba ta’ ?); M (g[andu l-basket ta’ :); P (g[andu l-pinzell ta’ L). L-o;;etti mitlufin

Fil-konfu]joni li qed tirrenja f’din il-folla fi triq mimlija nies, u[ud minnhom (indikati bl-ittri) tilfu o;;ett jew i]jed. F’din ix-xena, dawn l-o;;etti jidhru momentanjament fil-pussess ta’ min sabhom. Ara tindikax g[and min qeg[din dawn l-o;;etti li ma jappartjenux lilhom?

Fin-Nru. 4 jonqos: Strixxa skura tal-lampa; Sieq is-sufan; Parti mit-tendina; Manilja tal-armarju.

L-o;;etti mitlufin

Fin-Nru. 3 jonqos: Part ta’ fuq tal-lampa; Werqa; L-g[onq tal-flokk; Sieq it-tfajjel. X’jonqos^

Kull wa[da mill-istampi 2, 3 u 4 jonqosha erba’ partikularitajiet differenti biex tkun identika g[al dik bin-numru 1 Ara ssibhomx kollha?

Fin-Nru. 2 jonqos: L-ovali fl-inkwatru; {alq it-tfajjel; Il-fetqa fl-im[adda; Ba]i skura tal-armarju.

X’jonqos^

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Televi]joni # Radju

NET TELEVISION Illum 07:00 08:30 09:30 11:30 12:00 12:45

FESTA FRAWLI Wa[da mill-aktar festi popolari mag[na l-Maltin, organizzata mill-Kunsilli Lokali, hi dik ta’ Festa Frawli li ori;inat bl-idea tag[ha l-Kunsill Lokali tal-Im;arr Malta. Festa li ta’ kull sena tattira eluf ta’ Maltin lejn il-lokalità /kejkna i]da pittoreska tal-Im;arr. Matul din il-festa, il-frawla

13:30 14:00 14:05 14:30 17:00 18:00 18:05 18:40 19:30 20:15 20:30 21:30 21:35 23:15

ting[ata importanza kbira mhux biss b[ala prodott agrikolu i]da wkoll f’liema ikel tista’ tintu]a u wie[ed jista’ jduq it-tjubija tag[ha. NET Television kien pre]enti waqt din il-festa u se jkun qieg[ed iwassal xandira mill-Im;arr.

TVM ........................ 07:00 L-G[odwa t-Tajba 07:30 Planets 08:30 Dot EU 09:00 G[awdex illum 09:30 Tuffi[at Migduma 10:00 Ta[t l-Art 10:30 Malta u lil hinn minnha 12:00 A[barijiet 12:10 {add G[alik 15:30 Gadgets 16:00 A[barijiet 16:05 The Wedding Battle 17:10 Malta u lil hinn minnha 17:30 Pellikola 18:00 A[barijiet 18:10 Madwarna 18:40 Mr Fisherman 19:15 Mixage 20:00 L-A[barijiet 20:45 American Idol 21:45 Morning News Loop 21:50 – American Idol 23:15 – L-A[barijiet 23:30 - Malta u lil hinn minnha (r)

TVM ..........2.............. 08:30 09:00 09:45 10:30 11:00 11:30 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 18:00 19:00 19:30 20:00 20:30 20:40 20:40 21:40 21:50 23:00 23:00

Grow your own vegetables Quddiesa tal-{add Kurrenti Madwarna Pellikola Ta[t l-Art The Wedding Battle Animal Diaries Luxdesign Bijografija Balzan vs Hibs Tuffi[at Migduma Dot EU MEA World Cup Magazine A[barijiet g[al Dawk Neqsin mis-Smig[ Madwarna Kontrattakk A[barijiet Kontrattakk A[barijiet bl-Ingli]. Gadgets

ONE ........................ 08:00 08:30 10:05 11:25 12:30 12:45 14:00 14:40 16:15 17:30 17:30 17:40 18:40 19:30 20:25 21:35 21:35 23:30

Teleshopping Breakfast News Aroma Kitchen (r) Triq Wa[da ONE News Dak li jg[odd (r) Pink Panther Saturday Xpress (r) Telebejg[ L-Argument ONE News L-Argument (ikompli) PL Attività Politika ONE News It-Tfal {al Far Airfeld On D Road (r) ONE News.

Almeno tu nell’Universo – Raidue, 02>00

RAIUNO ........................

06:05 06:30 09:20 09:25

12:15 13:30 14:00 16:28 16:35 18:50 20:00 20:35 20:40 21:30 23:33

00:40 01:03 02:05

Parlamento Punto Europa Unomattina in famiglia # Tg 1 Tg 1 L.I.S Santa Messa celebrata da Papa Francesco e Recita dell’Angelus Linea verde Telegiornale L’Arena Tg 1 # Che tempo fa Dominica in L’Eredita’ Telegiornale Tg sport Flavio Insinna Affari tuoi Un medico in famiglia Tg 1 60 secondi # Speciale Tg 1 Tg 1 Notte Che tempo fa Sette note

Rapimento e Riscatto – Rete 4, 23>17

CANALE ................5........ 06:00 07:58 08:46 08:50 10:05 10:40 11:30 13:00 13:40 14:00 18:50 20:00 20:40 21:11 23:15 00:25 00:55 01:40

Prima pagina # Traffico Meteo.It # Tg 5 TGCOM24 Le frontiere dello spirito Belli Dentro I Supercinema Le storie di Melaverde Tg 5 # Meteo.It L’Arca Di Noè Domenica Live Avanti un altro Tg 5 # Meteo.It Paperissima Sprint Matrimonio alle Bahamas Grande Fratello Tg 5 # Rassegna # Meteo.It Paperissima Sprint Voglio stare sotto il letto

RETE ..........4 ..............

06:35 Tg 4 Night news 06:55 Televendita media shopping 07:25 Super partes Elezione amministrative Amministrative e Europee 08:25 Zorro I 08:25 Magnifica Italia 09:25 I Santi Lo spledore del divino nel Quotidiano 10:00 Santa Messa 10:50 Pianeta Mare 11:30 Tg 4 # Meteo.It 12:00 Pianeta Mare 13:00 Ricette all’Italiana 13:55 Donnavventura 14:55 Catastrofe a catena 18:55 Tg 4 # Meteo.It 19:35 Il segreto 20:30 Tempesta d’amore 21:15 La Bibbia .Film 23:17 Rapimento e riscatto .Film 02:00 Tg 4 Night news

il-{add NET News Telebejg[ Iswed fuq l-Abjad Nis;a Maltija Tour du Ron Il-Karnival Malti fit-Tune]ija Premier (r) NET News Premier Mitqlu Deheb (r) Tour du Ron (r) NET News Flusek (r) Wheelspin (r) NET News G[alik fl-Ewropa Festa Frawli NET News Replay NET News

RAIDUE ........................ 06:30 07:00 07:25 08:20

09:05 10:30 11:30 13:00 13:45 15:40 17:05 17:10 18:10 19:35 20:30 21:00 21:45 22:40 01:00 01:50 02:00

Real School Il Divertinglese Incinta per caso Lassie Voyager factory inside the world Il Nostro amico Charly Cronache animali Mezzogiorno in famiglia Tg 2 giorno#Motori # Meteo 2 Quelli che aspettano Quelli che calcio Tg 2 LIS # Meteo 2 Stadio Sprint 90* minuto Countdown Una brutta storia Tg 2 N.C.S.I Hawaii Five -O La Domenica Sportiva Tg 2 01:20 Protestantesimo Meteo 2 Almeno tu nell’Universo. Film

ITALIA .............1........... 06:00 07:00 07:55 08:20 10:00

11:05 12:25 12:45 14:10 14:35 16:30 18:30 19:00 19:15

21:30 00:30 02:55

Life Bites Pillole di vita Super Partes Till death -pet tutta la vita Scooby -Doo Campionato Mondiale Superbike 2014 Fuori giri- SBK Studio aperto # Meteo.It Campionato Mondiale Superbike Grande fratello Paulie-Il Pappagallo che parlava troppo White Lion Studio aperto # Meteo.It Cosi’ fan tutte Dante’s Peak - La furia della montagna Lucignolo 30 Giorni di buio Grande fratello.

30 Giorni di buio – Italia 1, 00>30

RAITRE ....................... 07:15 07:50 09:50 10:45 11:10 11:30 12:00 12:25 12:55 13:25

14:00 14:15 15:05 17:10 18:55 19:00 19:30 20:00 20:10 22:45 23:45 01:00

La grande vallatta Arriva Joe e Margherito. Film Correva l’anno TeleCamere TGR Estovest TGR RegionEuropa Tg 3 # Fuori Linea# persone TGR Mediterraneo 12 Idee per la crescita Fuori Quadro il bello del quotidiano Tg regione # Regione Meteo Tg 3 Roubaix(Francia) Ciclismo: parigi Roubaix 18 anno dopo .Film Meteo 3 Tg 3 Tg regione # Regione Meteo Blob Che tempo fa Glob Diversamente italiani Tg 3 # Regione # Meteo 3 Fuori Orario

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Televi]joni # Radju

X’tista’ tara llum...

................................................................................................................................................................................ REPLAY – NET Television, 21:35 Illejla l-programm Replay, b[al kull ;img[a jer;a’ jkun mag[kom id-dilettanti tal-futbol Malti, biex jag[tikom l-a[[ar ri]ultati ta’ x’;ara fil-log[ob li ntlag[ab matul dan it-tmiem il-;img[a. Id-diskussjoni

ma tonqosx flimkien mad-diversi mistednin li fosthom f’dan il-programm se jkun hemm Adrian Casha, id-direttur tar-referees f’Malta fi [dan l-MFA (ritratt). Ma jonqosx ukoll it-Top 5 ta’ din il-;img[a li se jkun interessanti g[ax se jkun qieg[ed janalizza l-aktar [ames pajji]i barranin li minnhom insibu plejers jilag[bu f’Maltin fil-kampjonat Malti. Dan u aktar illejla flimkien ma’ Christian Micallef u Sarah Agius fuq Replay, il-programm favorit ma’ kull persuna li g[andha g[al qalbha l-log[ob tal-ballun.

Adrian Cachia

... u matul il-;img[a

..............................................................................................................................

IT-TLIETA Miss World Malta (NET Television 22>00)

Minn nhar it-Tlieta 15 ta’ April 2014, se jibda jixxandar g[all-ewwel darba f’dan l-ista;un il-programm Miss World Malta. B[al kull sena jlaqqag[na ma’ grupp ta’ kontestanti femminili fejn wa[da minnhom tirba[ id-dritt li tirrappre]enta lil Malta fl-akbar konkors tas-sbu[ija Miss World. Fil-programm tat-Tlieta se niltaqg[u mal-ewwel ]ew; parte/ipanti, Martine Vella u Melanie Sammut li se jkunu qed jag[mlu t-trattamenti me[tie;a permezz tat-tim.

IL-:IMG{A Funzjonijiet tal-:img[a l-Kbira (NET Television 14>00)

MIT-TNEJN SAL-:IMG{A Wirja tal-:img[a Mqaddsa (NET Television 16.55 u 20.30)

NET Television se jkun qieg[ed isegwi mill-qrib il-funzjonijiet marbuta mal-:img[a Mqaddsa mill-g]ira ta’ G[awdex f’xandira diretta bil-Via Sagra mmexxija mill-Isqof ta’ G[awdex u wara nkunu nistg[u nsegwu l-funzjonijiet tas-Salib mix-Xag[ra G[awdex. Programm li se jkun interessanti u dettaljat spe/jalment g[al dawk li huma morda u ma jistg[ux jattendu dawn il-funzjonijiet.

Illum fuq Radio 101

..............................................

06:00 07:55 08:00 08:30 09:30 11:00 11:55 12:00 12:30 15:00 15:05 16:00 16:05 17:00 17:55 18:00 18:30 20:30 22:30 23:30 01:00

Fidi u {ajja Avvi]i tal-Mejtin u l-An;elus Bulettin tal-A[barijiet Mar/i u Bandalori - Joe Chetcuti Focus 101 # Anali]i talGazzetti Djalogu # Intervista Avvi]i tal-Mejtin u l-An;elus Bulettin tal-A[barijiet Skor (Pt 1) - Joe Vella A[barijiet fil-qosor Skor (Pt 2) - Sergio Carbonaro A[barijiet fil-qosor Skor (ikompli) A[barijiet fil-qosor Avvi]i tal-Mejtin Bulettin tal-A[barijiet Slow Down - Mark Garrett Allegro Andante - Joe Fenech Djalogu # Intervista (r) Italomix - Michael Treeby (r) Mu]ika mis-Server.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Klassifikati

PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{

Birkirkara

MAISONETTE l-ewwel sular bi tliet kmamar tassodda, bl-arja kollha tieg[ek. Permessi ma[ru;a g[at-tieni sular. Prezz €135,000. ?emplu 77475958 jew 79707481.

G[alqa

TOMNA u nofs. Fiha kamra ]g[ira bil-bir u g[addej lilma ta’ Sant’Antnin. Ti;i wara l-[anut Chef Choice. ?emplu 79892137.

Is-Si;;iewi

APPARTAMENT ta’ 140

metru kwadru bi tliet kmamar tas-sodda, open plan enormi u terrazzin kbir fuq quddiem. ?emplu lis-sid 79272465.

G{AT-TWELLIJA

Santa Venera

L-Imsida

MAISONETTE Duplex ta’ 240 metru kwadru bil-bejt u bl-arja tieg[u bi tliet kmamar tas-sodda, open plan enormi u k/ina separata. Prezz €128,000. ?emplu lis-sid 79272465. G{ALL-BEJG{ JEW KIRI

Il-{amrun

GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’,

bil-bit[a, dawl, ilma u toilet. Bil-permess Class B. ?emplu 77200983.

{ANUT lejn l-Università bil-permessi. Kera ta’ €6 kuljum. Bla rigal. ?emplu 99898254

G{ALL-KIRI

Ra[al :did

{ANUT qrib is-suq. €7 kuljum. ?emplu 79220559 jew 21673828.

San Pawl il-Ba[ar

APPARTAMENT b’kamra

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Klassifikati

tas-sodda wa[da, g[all-kiri minn Marzu sa Lulju. ?emplu 79538559. AVVI}I

Ftu[ ta’ drena;;

BIL-jet power wash (bil-bowser). Prezz minn €25. ?emplu 99282014.

Ni]barazzaw – trasport – kull xog[ol

ALL CLEARANCE TRANSPORT innaddfu djar, fabbriki e// minn kull tip ta’ skart anke materjal talkostruzzjoni. Innaddf u ;onna. Nag[mlu qlug[ ta’ madum tal-art u tal-kmamar tal-banju. Tindif u tiswijiet ta’ bjar, tik[il u tibjid, gypsum, xog[ol ta’ alterazzjonijiet fuq l-antik, bdil ta’ soqfa, e//. Servizzi bil-high-up. Xog[ol b’esperjenza kbira. ?emplu 79081719 jew 21433352. www.allclearancemalta.com.

Tiswijiet fil-pront u fil-post TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.

Tiswijiet

Toilet seats

NAG{MEL xog[ol ta’ toilet seats ;odda li jkunu maqsumin jew li ma ssibux tixtru b[alhom, ta’ kull tip bilkuluri li jaqblu u kif tixtiquhom intom, g[all-kamra tal-banju kompluti bil-fittings. G[al aktar informazzjoni /emplu 21675053 jew 79675053.

Vari tal-:img[a l-Kbira

MA{DUMIN bl-idejn skont it-tradizzjoni Maltija. Settijiet bi prezz baxx. ?emplu 21495253.

TA’ magni tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront. ?emplu 99422268 jew 21416705.

JIN{TIE:U

G{ALL-BEJG{

Nies

G[amara antika

TINKLUDI twaletta bilmera, lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// talir[am u gwardarobba kbira. Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.

ME{TIE:A g[al kisi fuq basi full-time b’[ames snin esperjenza. ?emplu 21470988.

AVVI}I SO?JALI

STEFANO MALLIA. Il{bieb ta’ Stefano Mallia se jorganizzaw ikla llum il-{add, 13 ta’ April fil-Lukanda Grand Hotel Excelsior, filFurjana fis-1 pm. Prezz 20 ewro kbar u 10 ewro tfal ta[t it-tnax-il sena. G[al booking /emplu 79999222.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Avvi]i PN

DAVID CASA. Il-{bieb ta’ David Casa se jorganizzaw Coffee Morning nhar it-Tlieta, 22 ta’ April fil-lukanda Qawra Palace, il-Mellie[a fid-9am. Trasport provdut. Prezz 6 ewro. G[all-biljetti /emplu fuq 25965316, 99839958 jew 79903090. ROBERT ARRIGO. Il-

{bieb ta’ Robert Arrigo se jorganizzaw [ar;a kulturali nhar il-{amis, 24 ta’ April fejn in]uru l-Mu]ew talParro//a ta]-}ejtun. Trasport fid-9am. Prezz 5 ewro. G[al aktar informazzjoni /empel fuq 23285000.

THERESE COMODINI CACHIA. Il-{bieb ta’

Therese Comodini Cachia se jorganizzaw Coffee Morning nhar il-{amis, 24 ta’ April filLukanda Imperial, f’TasSliema. Press 7 ewro bittrasport inklu]. G[all-biljetti /empel 79425907.

STEFANO MALLIA. Il{bieb ta’ Stefano Mallia se jorganizzaw Fenkata nhar il{amis, 24 ta’ April fil-Ka]in tal-PN fl-Im;arr fit-8pm. Prezz 12-il ewro. G[all-booking /emplu 99470136 jew 99829896. CENSU GALEA U GRAZIELLA GALEA. Il-

{bieb ta’ Censu Galea u Graziella Galea se jorganizzaw ikla majjalata nhar il{add, 27 t’April fil-Ka]in talPartit ta’ San Pawl il-Ba[ar f’nofsinhar. Prezz 13-il ewro. Il-flus li jin;abru se jmorru b’risq il-maratona ta’ ;bir ta’

fondi tal-Partit. G[all-booking /empel 99825086 jew 99470538. AVVI}I O{RA

{AL BALZAN. IlKumitat Sezzjonali PN jav]a li qed jilqa’ tesseri ;odda kif ukoll ti;did ta’ tesseri ta’ kuljum fil-Ka]in PN {alBalzan bejn il-5pm u t-8pm. G[al aktar informazzjoni /empel fuq 99848644 IL-BIRGU. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li qed tkun imtella’ wirja ta’ vari tal:img[a l-Kbira minn Roderick Spacey bil-kollabrazzjoni tal-Kumitat PN sal-:img[a 18 t’April u l[inijiet tal-ftu[ huma: fost il;img[a mis-6pm sad-9pm waqt li Sibtijiet u {dud bejn l10am u nofsinhar u bejn is6pm u d-9pm. F’{amis ixXirka bejn is-6pm u l-11pm u fil-:img[a l-Kbira bejn id9am u s-1pm u bejn l-4pm u l10pm. L-ISLA. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Bar tal-Uffi//ju PN qed jitmexxa minn management ;did. Qed ikun miftu[ kuljum sa tard filg[axija, u s-Sibt u l-{add

jifta[ fid-9 a.m. Qed ikunu servuti wkoll appetizers.

IL-G}IRA. Il-barman talka]in tal-partit fil-G]ira, kull nhar ta’ {add bejn l-10am u nofs in-nhar qed joffri lill-klijenti tieg[u xorb b’nofs prezz li jinkludi varjeta ta’ appetizers. Il-barman jixtieq jfakkar li qed jilqa’ bookings g[al kull tip ta’ ikliet. G[al aktar informazzjoni wie[ed jista’ j/empel 79948484. {AL TARXIEN.

Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Bar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità issa hu miftu[ ta[t Management ;did. Il-Bar qed jifta[ mit-Tnejn sas-Sibt mis-7 p.m. ’il quddiem, kif ukoll il{add filg[odu. Ji;u servuti appetizers.

TA’ XBIEX. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Bar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità qed jitmexxa minn Management ;did u b’esperjenza. B[alissa qed ikun miftu[ kuljum bejn il-5 p.m. u l-10 p.m. mit-Tnejn sas-Sibt u l-{add bejn id-9 a.m. u t-3 p.m. Qed jitqassmu wkoll appetizers. Min jixtieq jorganizza xi fenkata jew ikla, jista’ j/empel 79813505.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Lokali

GO Stars tniedi s-serje ‘The Blacklist’

Id-drama Amerikana dwar il-kriminalità ‘The Blacklist’ issa qed tixxandar ukoll fuq GO Stars. Din it-teleserje, li kellha su//ess kbir fl-Istati Uniti, tinkludi lil James Spader b[ala eks a;ent governattiv Raymond ‘Red’ Reddington li g[al snin s[a[ evita li jinqabad, imma f’daqqa wa[da ta ru[u b’idejh lill-FBI u offra li jg[in jaqbad terrorist b’kundizzjoni li jitkellem biss ma’ Elizabeth Keen, li hi FBI profiler, karattru interpretat mill-attri/i Megan Boone. The Blacklist qed jintwera kull nhar ta’ {add filg[axija fuq GO Stars fid-9 p.m. G[al aktar tag[rif dwar is-servizz tatTV ta’ GO u GO Stars wie[ed jista’ j]ur il-[wienet kollha ta’ GO u r-resellers esklussivi, permezz tal-Freephone 8007 2121 jew billi j]ur is-sit www.go.com.mt.

Emirates tistieden Maltin biex jissie[bu mat-tim tal-Cabin Crew Open Day g[ar-Rekluta;; fis-27 ta’ April Emirates, konnettur globali tan-nies u destinazzjonijiet, qed torganizza Open Day f’Malta g[ar-Rekluta;; talCabin Crew nhar il-{add, 27 ta’ April fid-9am, filCorinthia Hotel, il-Bajja ta’ San :or;, San :iljan. L-Open Day g[arRekluta;; tal-Cabin Crew toffri l-opportunità ideali lil applikanti li g[andhom interess li jesploraw ix-xog[ol tal-[olm tag[hom u kif jg[ixu fil-belt kosmopolitana ta’ Dubaj. Metropoli li dejjem qed tikber, Dubaj toffri stil ta’ [ajja e//ezzjonali, u medda wiesa’ ta’ attrazzjonijiet ta’ divertiment apparti li t-temp tul is-sena kollha dejjem ikun xemxi. Matul l-Open Day, ilkandidati r;iel u nisa se jkollhom l-opportunità li jitkellmu mat-tim tarrekluta;; tal-Emirates bl-g[an li jie[du idea aktar /ara dwar il-kumpannija u x-xog[ol li jsir abbord l-ajruplani. L-Emirates b[alissa ttir lejn 142 belt fi 80 pajji] differenti madwar id-dinja bi flotta ta’ 217-il ajruplan wide-bodied, mg[ammra bl-a[[ar teknolo;ija u bl-aqwa kumditajiet fis-suq tal-avjazzjoni.

F’Malta l-linja tal-ajru Emirates ]viluppat b’su//ess sezzjoni tas-suq g[al kull min jivvja;;a lejn il-Lvant, l-Asja u l-Awstralja. Ibbazata f’Dubaj il-linja tal-ajru ilha tkun ta’ ispirazzjoni g[assafar u tiffa/ilizza l-kummer/ bejn Malta u l-kumplament tad-dinja mill-1998. Emirates qed tfittex li timpjega nies dedikati, d[ulin, b’attitudni po]ittiva u li lesti jag[tu l-g[ajnuna u s-servizz lill-klijent. L-applikanti jrid ikollhom 21 sena jew i]jed meta jkunu impjegati. Dawn huma mitlubin jippre]entaw il-curriculum vitae (CV) bl-In;li] flimkien ma’ ritratt tal-passaport. Hu essenzjali li l-kandidati jkunu fluwenti bl-Ingli] (bil-kitba u mitkellem) u g[andhom talinqas i/-/ertifikat mog[ti fla[[ar tal-iskola sekondarja. Il-kandidati jridu jil[qu g[oli ta’ 212cm meta jog[lew fuq subg[ajhom ta’ saqajhom. L-applikanti qed ikunu m[e;;a jirre;istraw g[al Open Day bil-quddiem permezz tal-websajt, filwaqt li jsibu aktar tag[rif dwar lopportunitajiet ta’ karrieri mal-Emirates fis-sit www.emirates.com#careers.

Inglot iniedu kampanja ;dida ‘Candylicious’

Hekk kif bdiet ir-rebbieg[a, INGLOT Malta nidew il-kampanja ;dida tag[hom bl-isem Candylicious, ispirat mill-kuluri viva/i u l-[ajja frivola ta’ dan l-ista;un fis-sena. Wara xhur ta’ koperazzjoni bejn INGLOT u l-programm televi]iv Venere, Katryona Calleja kienet ir-rebbie[a li ng[atat ukoll ir-rwol prin/ipali ta’ mudella waqt il-photoshoot ta’ din il-kampanja ta’ INGLOT. It-tema ta’ din ilkampanja hi l-kuluri viva/i u luminu]i li huma l-moda g[al dan i]-]mien tar-rebbieg[a. Din il-kampanja hi r-ri]ultat tax-xog[ol impekkabbli ta’ w[ud mill-aqwa artisti f’Malta fosthom id-direttur artistiku ta’ INGLOT u l-makeup artist bravu Justin Brincat, il-hairstylists Robert Laiviera u Clint Abela Wadge, u nail technician Myra Abdilla. Il-klijenti li jixtiequ jesperimentaw huma mistednin i]uru l[anut ta’ INGLOT f’Tas-Sliema biex it-team professjonali jie[du [siebhom u joffrulhom l-aqwa dehra ta’ dan l-ista;un. Barra minn hekk, ma tistax tonqos l-offerta e//ezzjonali fejn kull min jonfoq aktar minn €50 jie[u rigal.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Sport

Illum jibdew il-finali g[all-a[[ar unur BASKETBALL- KAMPJONAT BOV FINALI

Illum Athleta A to Z Electronics u Bupa Luxol jiltaqg[u fl-ewwel log[ba minn [amsa g[ar-reb[ tal-unur prin/ipali, il-kampjonat BOV. Athleta kellhom b]onn ittielet log[ba biex g[elbu lil

Si;;iewi fis-semifinali. It-tliet log[biet kienu kumbattuti u kien biss fl-a[[ar minuti li ;ew de/i]i. G[al Athleta jinsabu f’forma tajba l-captain M. Naudi u l-Kanadiz C. Patus waqt li l-plejers l-o[ra

mhux qed ikunu konsistenti u donnhom qed ji;u affettwati mill-importanza tal-log[ba. Li hu ]gur i]da hu li Athleta jistg[u jibba]aw fuq difiza aggressiva. Il-kow/ J. Galea j[obb id-dixxiplina u jrid li

l-plejers i]ommu mal-istruzzjonijiet li jtihom. Dan l-atte;;jament rebba[hom log[biet bilan/jati. Biss wara li kaxkru erba’ unuri, dan l-a[[ar Athleta naqqsu xi ftit mill-forma. Luxol wara li fl-ewwel parti tal-ista;un kellhom problemi, fil-bidu ta’ Jannar irre;istraw lit-twil S. Degaura li kien qed jilg[ab fl-Italja. Minn hemm Luxol ]iedu fil-log[ob u lprestazzjoni tjiebet g[aliex ta[t il-boards kien l-aktar punt li kellhom debboli Luxol. Huma waqqfu lil Athleta milli jirb[u l-[ames unur finKnock-Out tal-BOV. Minn hemm Luxol ma [arsux lura u fis-semifinali g[elbu lil Depiro ming[ajr ma kellhom b]onn it-tielet log[ba. Qabel dan, Luxol ma kienux reb[u log[ba kontra Depiro. Forsi n-nuqqas ta’ Luxol hu li xi plejers ma jilag[bux g[at-tim u jfittxu biss l-individwali]mu meta jaraw il-basket.

Log[ba imprevedibbli Il-kampjonat St James Hospital tan-nisa ukoll se jkun kontestat minn dawn i]-]ewg klabbs, Honey Athleta u Caffe Moak Luxol. It-tnejn g[addew g[all-finali b’aggregate ta’ 2-0. Luxol g[elbu l-isfida tad-Depiro li reb[u tlett unuri, bil-Luxol jirb[u t-tnejn l-o[ra.

Forsi Luxol g[andhom aktar sa[[a imma [afna se jiddependi mill-kundizzjoni tal-Amerikan P. Bright li dehret imwe;;a’ fl-a[[ar log[biet. Luxol g[andhom aktar potenzjal fix-xuttijiet mill-bog[od biss jistg[u jkunu kundizzjonati mill-emmozzjoni. Il-kow/ S. Farrugia jispera li d-difi]a tkun aktar aggressiva u S. DeMartino tkun f’forma a[jar. Athleta kisbu post fil-finali wara [afna snin. Il-barranija I. Ofamata qed tkun determinanti u fl-a[[ar log[biet u L. Calleja qed tkun aktar pre/i]a fix-xuttsijiet.

Sport lokali g[al-lum FOOTBALL

MFA Ta’ Qali – 4 pm. BOV Pemier.

Championship Pool. Balzan v Hibs., 6 pm. BOV Premier. Championship Pool. Birkirkara v Sliema W. Centenary Std – 4 pm. I Div. St George’s v {amrun S., 6 pm. I Div. Birzebbuga SP v Pietà H. Victor Tedesco Std – 4 pm. I Div. }ebbu; R v Melita., 6.15 pm. Gudja Utd v St Andrews Charles Abela Std – 4 pm. II Div. Dingli S v Senglea A., 6.15 pm. II Div. Mqabba v Fgura Utd Luxol Std – 4 pm. II Div. Marsaskala v Pembroke A., 6.15 pm. Si;;iewi v Kirkop Utd Sirens Std – 4 pm. II Div. Mdina K v Marsa., 6.15 pm. }abbar SP v Mellie[a

GFA Gozo Std – 1 pm. I Div.

Xewkija T v S.K Victoria W., 3.30 pm. I Div. Nadur Y v Victoria H.

MAFA Kulle;; St Margerita – 9.30

am. Semifinali KO. Marsa WS v

}ejtun RS., 11.15 am. Semifinali KO. Marsa SM v Valletta SP

IASC Msida Grd- 8.30 am. Semi

Finali KO. {amrun L v Msida RS., 10 am. Semifinali KO. Cospicua ST v Floriana A. SPARAR

Bidnija – 10 am. Bonnici Bros Trophy. Sparatura Double Trap. B’Bugia – 10 am. Azzopardi Trophy. Sparatura Trap. ASMK

Barriera ta’ Tar;iet G[omor – 9 am. Attività tat-Trials tal-muturi. BASKETBALL Ta’ Qali – 2.45 pm. Play-Offs. Finali tan-nisa. Athleta v Luxol., 4.30 pm. Play-Offs. Finali Ir;iel

Athleta v Luxol

TI:RIJIET TA}-}WIEMEL Marsa – 1.45 pm. Issir l-15-il laqg[a tas-sena fuq disa’ ti;rijiet tat-trott u jkunu mag[rufa 12-il ]iemel finalisti fit-Tazza l-Kbira

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Sport

Pineau De Re jnaqqax ismu fuq in-National Kenneth Vella

Misjuq minn Leighton Aspell u m[arre; minn Dr Richard Newland, Pineau De Re reba[ l-edizzjoni 2014 tat-ti;rija famu]a u strapazzanti blostakli, il-Grand National. B[as-snin li g[addew, din it-ti;rija saret fuq distanza maratona ta’ erba’ mili u nofs u kellha 40 ostaklu. Dik ta’ din is-sena, kienet il-167 edizzjoni li saret fil-korsa ta’ Aintree fl-Ingilterra. Pineau De Re kien kwotat 25-1. Dan i]-]iemel g[andu 11-il sena u qasam il-linja finali l-ewwel b’vanta;; ta’ [ames tulijiet qauddiem Balthazar King, b’wie[ed mill-favoriti, Double Seven da[al fit-tielet po]izzjoni. Alvarado u Rocky Creek temmew warajhom f’din l-ordni. }iemel ie[or favorit, Teaforthree, kellu wirja di]appuntanti meta ]balja u waqa’ waqt li kien qieg[ed jaffronta t-18-il ostaklu. Min-na[a l-o[ra, l-jockey rebbie[, Leighton Aspell, ta’ 37 sena, kien spi//a fit-tieni post fl-edizzjoni 2003 ta’ din it-ti;rija meta kien qieg[ed isuq lil Supreme Glory. Fortunatament, g[at-tieni sena nfila, ma kien hemm l-ebda imwiet ta’ ]wiemel u l-ebda jockey ma we;;a’ jew kellu jkun rikoverat. Madanakollu, 39 jockey li [adu sehem f’din it-ti;rija, irrifjutaw li jidhru quddiem il-;urija fi tmiem it-ti;rija biex jag[tu l-ver]joni taghhom waqt inkjesta li kienet g[addejja min[abba tluq [a]in ka;unat minn Battle Group. Dan i]-]iemel lewwel kien ka;un ta’ tluq [a]in u wara meta ng[ata l-bidu uffi/jali baqa’ fuq it-tluq. Pineau De Re kien ;ej minn pjazzament fit-tielet post f’ti;rija o[ra blostakli waqt il-festival ta’ Cheltenham li sar ix-xahar li g[adda. Ta’ min i]id ukoll li l-jockey Leighton Aspell kien irtira minn dan l-isport fl-2007 i]da kien re;a’ rritorna jipparte/ipa fi ftit ti;rijiet sentejn wara. “Segwejt din it-ti;rija sa minn /kuniti u qatt ma kont nistenna li kont

Pineau De Re r-rebbie[ tal-edizzjoni 2014 tal-Grand National fil-korsa ta’ Aintree f’Liverpool fl-Ingilterra

se nirba[ in-National propju llum,” tenna dan il-jockey bravu. Min-na[a tieg[u, Dr Newland i[arre; ftit ]wiemel stazzjonati flistalel tieg[u f’Claines vi/in Worcester u rtira milli jkompli ja[dem ta’ tabib aktar kmieni din is-sena. Pineau De Re kien l-ewwel ]iemel im[arre; minn Newland li [a sehem f’din it-ti;rija. Maharajah g[all-Istati Uniti F’intervista li ta dan l-a[[ar Stefan Hultman, it-trainer tal-I]vedi] Maharajah, rebbie[ tal-edizzjoni ta’ din is-sena tal-Gran Prix d’Amerique fil-korsa ta’ Vincennes f’Pari;i fi Franza, [abbar li matul is-Sajf i]]iemel mistenni ji;i trasferit lejn lIstati Uniti biex jie[u sehem f’xi ti;rijiet ewlenin hemmhekk. Qieg[ed jissemma li dan i]-]iemel jista’ jie[u sehem fil-John Cashman Memorial li se ssir fil-korsa ta’ The Meadowlands f’Awwissu li ;ej.

Maharajah flimkien mat-trainer tieg[u Stefan Hultman. Hemm possibiltà li fis-Sajf li ;ej dan i]-]iemel ji;ri wkoll fl-Istati Uniti

Ikunu mag[rufa l-finalisti tat-Tazza l-Kbira LOKALI

Fil-korsa tal-Marsa llum wara nofsinhar ikunu mag[rufa t-12-il ]iemel finalisti tat- Tazza l-Kbira meta se jsiru t-tliet ti;rijiet semifinali ta’ din il-kompetizzjoni fuq distanza twila ta’ 2640m. Dawn it-ti;rijiet se jag[mlu parti mill-15-il laqg[a sta;jonali fuq disa’ ti;rijiet kollha g[al ]wiemel tat-trott. Din is-sena l-kompetizzjoni presti;ju]a tat-Tazza l-Kbira qed tigi organizzata bl-g[ajnuna tal-Bank of Valletta. L-ewwel semifinali se tkun ir-raba’ ti;rija u tibda fit-3pm. Wara l-karozza tat-tluq se nsibu lil Perceval, Made In Hof, Totti T Dream, Pacha De La Frette, Chiara Sisu, Vanmaker Limburgia, Arnie Sensation, Quiet Way, Nabab Du Chatelet u Pouloud Keroc’H. F’din is-semi finali ser jibdew l-aktar kwotati Perceval (Frencu

Cassar) u Pacha De La Frette (Claudio Refalo), ]ew’ ]wiemel li ;ejjin minn su//ess fil-fa]i tal-heats. Disa’ ]wiemel seji;ru fit-tieni semifinali li tibda fl-3.50pm. Dawn ikunu Ourasi Diams, The Bad Rock, Ego Sanna, Poppes Fighter, Sultan November, Tap Dance, Absolut Spender, Madam Di Poggio u Shakira Trot. Din it-ti;rija hija wa[da miftu[a g[al kull ri]ultat b’attenzjoni spe/jali ting[ata lil The Bad Rock (Rodney Gatt), Tap Dance (Michael Ellul) u Madam Di Poggio (Julian Farrugia). L-a[[ar semifinali se tkun it-tmien ti;rija u tibda fil-4.40pm. Hawn jipparte/ipaw Papy De La Potel, Cloria Victis, Prieure, Midnight Passion, Original Blue, Oran, Pat De Fontaine, Oltedo De Rieux, Quirio Charm u

Vejby Boom. Misjuq minn Noel Baldacchino, Pat De Fontaine jibda laktar favorit li jie[u t-tieni reb[a konsekuttiva f’Malta minn Papy De La Potel (Brian Hili) u Vejby Boom (Charles Camilleri). L-ewwel ti;rija, li tkun wa[da tal-klassi Copper, tibda fis-1.45pm.

Tbassir

I Ti;rija. Klassi Copper. Dist – 2640m. Win – Dreamed Victory. Place – Claude Carnevale, Uranium Des Arkads. II Ti;rija. Klassi Silver. Dist – 2640m. Win – November Oaks. Place – Orio De Marancourt, Pactolgo. III Ti;rija. Klassi Bronze. Dist – 2640m. Win – Seigneur Du Dropt. Place – Miskos Abies, Titus Du Rib. IV Ti;rija. Semi Finali BOV Tazza

l-Kbira. Klassi Open. Dist – 2640m. Win – Pacha De La Frette. Place – Perceval, Poloud Keroc’H. V Ti;rija. Klassi Bronze. Dist – 2640m. Win – Mystic River. Place – Pacha De Sassy, Grace Party. VI Ti;rija. Semi Finali BOV Tazza l-Kbira. Klassi Open. Dist – 2640m. Win – The Bad Rock. Place – Tap Dance, Madam Di Poggio. VII Ti;rija. Klassi Gold. Dist – 2640m. Win – Quarborandum Place – Quazoumax, Rocky De Jervi. VIII Ti;rija. Semi Finali BOV Tazza l-Kbira. Klassi Open. Dist – 2640m. Win – Pat De Fontaine. Place – Papy De La Potel, Vejby Boom. IX Ti;rija. Klassi Silver. Dist – 2640m. Win – Quo Vadis Phedo. Place – Reveal Champ Blanc, Purple Hall.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Sport

ATLETIKA

Illum issir il-maratona ta’ Londra Kebede u Kipsang fost l-akbar favoriti. Jiddebutta Mo Farah

I/-champion Olimpiku Mo Farah li se jag[mel id-debutt tieg[u fil-maratona ta’ Londra

Illum se ssir l-34 edizzjoni tal-Maratona ta’ Londra, maratona li ssir fuq distanza ta’ 26.2 mil u hi meqjusa b[ala wa[da mill-aktar avvenimenti sportivi importanti fl-atletika u li fiha se jkunu qed jie[du sehem 30 elf atleta. Fost il-favoriti g[ar-reb[ ta’ din l-edizzjoni hemm ilholder mill-Etjopja Tsegaye Kebede u Wilson Kipsang tal-Kenja li g[andu f’idu rrekord mondjali tal-maratona. Mo Farah, l-atleta mirRenju Unit, minkejja se jkun qed jie[u sehem g[all-ewwel darba hu /-champion Olimpiku fil-5,000 u fl10,000 metru. Sena ilu Kebede kien reba[ il-maratona f’[in impressjonanti ta’ sag[tejn, sitt minuti u erba’ sekondi. Mo Farah se jag[mel iddebutt tieg[u fil-maratona u se jkun qed jittama li j]id mal-kullana ta’ su//essi li g[andu fil-karriera tieg[u wara li sentejn ilu reba[ ]ew; medalji tad-deheb waqt l-Olimpjadi ta’ Londra. Biex i[ejji g[al din ilmaratona, Mo Farah, is-sena li g[addiet, kien [a sehem fin-nofs maratona ta’ Londra. “Sena ilu ;rejt nofs id-distanza u ksibt esperjenza li se nsiba utli nhar il{add li ;ej. Tellieqa fit-track u fit-triq huma ]ew; affarijiet kompletament differenti,” qal Farah. Ta min jiftakar li tliet ;img[at ilu, waqt il-maratona ta’ New York Mo Farah storda u waqa` u kellu jkun mg[ejjun biex iqum. Minkejja dan, Farah qal li m’huwiex inkwetat u irkupra tajjeb. Farah qal li minkejja li lmaratona se tkun xi [a;a ;dida g[alih fakkar li ;img[a ilu, Kenenisa Bekele

reba[ il-maratona ta’ Pari;i fl-ewwel dehra tieg[u f’maratona. Bekele kien latleta li qabel Mo Farah kellu f’idu t-titli tal-10,000 u l-5,000. F’Settembru li g[adda Kipsang waqqaf rekord mondjali waqt il-martona ta’ Berlin u biex wie[ed millatleti jikser ir-rekord ta’ Kipsang iridu jag[mlu medja ta’ a[jar minn erba’ minuti u 43 sekonda kull mil. Minbarra Farah, Kipsang u Tsegaye se jie[du sehem atleti o[ra ta’ fama mondjali b[al ma huma Marilson dos Santos tal-Bra]il, rebbie[ tal-maratona ta’ New York u Stephen Kiprotch tal-Uganda li hu wkoll champion Olimpiku. Atleta promettenti li se jikkompeti g[ada se jkun lEtjopjan Tsegaye Mekonne li g[ad g[andu 18-il sena u aktar kmieni tul dan ix-xahar [a sehem fl-ewwel maratona tieg[u, dik ta’ Dubaj fejn irreistra [in ta’ sag[tejn, erba’ minuti u 32 sekonda. Jeptoo tipprova tiddefendi t-titlu Fil-kategorija tan-nisa

I/champion Priscah Jeptoo talKenja se tkun qed tipprova tiddefendi t-titli li reb[et sena ilu. Jeptoo kellha wirja mill-aqwa sena ilu fejn irre;istrat it-tieni l-aqwa [in fl-istorja tal-maraona u g[ada se tkun qed tipprova tirba[ is-sitt maratona filkarriera. L-akbar sfidanti ta’ Jeptoo se jkunu l-Etjopjana Tiki Gelana, champion Olimpika fl-2012, Edna Kiplagat, champion mondjali millKenja u l-Etjopjana Tirunesh Dibaba, atleta li reb[et darbtejn il-medalja tad-deheb fl-10,000 metru waqt lOlimpjadi.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Sport

Msida salvi u Zejtun ikkundannati FUTBOL – L-EWWEL DIVI}JONI

MSIDA SJ ….................................... 2 ZEJTUN C. ….................................. 2 Msida SJ riedu punt minn dan ilkonfront kontra Lija u dan irnexxielhom jiksbu[ grazzi g[al gowl ta’ Banzio disa’ minuti minn tmiem illog[ba, biex bis-sa[[a ta’ dan irri]ultat Msida a//ertaw minn posthom f’din il-kategorija u xe[tu lil Zejtun Corinthians flimkien ma’ {amrun Spartans g[at-Tieni Divi]joni sta;un ie[or. Ir-ri]ultat kien wie[ed ;ust fejn minkejja li Lija ma kellhomx interess g[al klassifika xorta wa[da kellhom prestazzjoni tajba. Lija fil-fatt kellhom bidu tajjeb u kienu dominanti fl-ewwel minuti tal-log[ba anki jekk ftit li xejn kienu effettivi quddiem il-lasta avversarja. Kienu Msida li wara bidu n/ert [ar;u tajjeb u kellhom l-ewwel azzjoni b’xutt ta’ Azzopardi salvat minn Calleja b’diffikulta. Il-log[ba issa saret ferm iktar bilan/jata u nteressanti u fil-31 minuta Lija ferm vi/in il-gowl tal-vanta;; meta xutt ta’ Beppe Antignolo wara ta[wida quddiem il-lasta kien salvat minn fuq illinja mil-veteran difensur ta’ Msida Mario Caruana. {ames minuti wara finalment infeta[ l-iskor meta ]]ag[]ug[ Ayrton azzopardi, li re;a’ kellu log[ba mill-aqwa, qassam lejn ARIEL LAUDISI li da[al tajjeb filkaxxa u qabad lill-avversarji fuq sieq wa[da u g[eleb lil Calleja. Fit-tieni taqsima kif kien mistenni Lija wettqu reazzjoni tajba u din [alliet il-frott mixtieq g[aliex Lija dawwru r-ri]ultat favur tag[hom. Huma kienu sfortunati mal-ftu[ meta msida g[attieni darba tajjru ballun minn fuq illinja fejn din id-darba kien Dylan Attard li salva gowl /ert fuq xutt ta’ Jean Paul Scerri. I]da fil-51 minuta Lija kienu ppremjati tal-isforzi tag[hom meta BEPPE ANTIGNOLO skorja ;miel ta’ gowl b’xutt bid-dawra minn tarf il-kaxxa li spi//a fir-rokna tax-xibka. Lija komplew jinsistu fl-attakk u g[axar minuti wara marru g[all-ewwel darba filvanta;;. L-azzjoni kienet velo/i u ntemmet b’xutt simili g[al dak talewwel gowl fejn re;a’ kien BEPPE ANTIGNOLO li skorja b’xutt sabi[ biex g[aqqad id-doppjetta personali.

KIF JINSABU Pieta H Zebbug R Melita Lija A Gzira U St Andrews Gudja U St Georges Birzebbuga Zurrieq Msida SJ Zejtun C {amrun S

L R D T F K Pti

21 22 21 22 22 21 21 21 22 22 22 22 21

15 13

9 9 9 9 9 8 8 7 7 4 4

4 3 6 6 5 4 4 7 5 3 3 2 6

2 6 6 7 8 8 8 6 9 12 12 16 11

51 47 34 41 34 46 34 32 35 30 31 23 24

18 34 25 36 27 40 33 34 36 34 39 62 40

49 42 33 33 32 31 31 31 29 24 24 14 10

I]da meta kollox deher fa/li g[al Lija, huma [adu daqqa lura minuta wara meta Ryan Sell kien muri karta [amra diretta wara da[la kerha fuq Laudisi. Msida g[amlu kura;; u xe[tu kollox fuq l-attakk bit-tama li jiksbu lgowel li bih i]ommu posthom flewwel Divi]joni. Kellhom jistennew sa disa’ minuti mit-tmiem biex g[amlu dan meta s-sostitut STEPHANE BANZIO kompla l-ballun g[al ;ewwa mill-vi/in wara azzjoni ta’ korner mog[ti minn Ayrton Azzopardi biex Msida la[qu l-mira tag[hom u ]ammew posthom fit-tieni kategorija tal-football Malti Msida - J. M. Vella, G. Gesualdi, M. Borda, S. Vella, L. Cassar, M. Caruana (D. Cachia), D. Attard, A. Azzopardi, R. Assio’o, S. Magro (S. Banzio), A. Laudisi Lija A - K. Calleja, T. Fleri Soler (E. Briffa), C. Giordmaina, D. Scerri, R. Sell, M. Potezika, P. Babic, L. Micallef, B. Antignolo (B. Chetcuti), A. Ige, J.P. Scerri Referee - Jude Ameen Utulu

Fa/li g[al Gzira

GZIRA U. ….................................... 5 ZEJTUN C. ….................................. 0

Qabel bdiet din il-log[ba Zejtun Corinthians di;a’ kienu r/evew il-kundanna tag[hom u kienu di;a’ jafu li sta;un ie[or kienu se jilag[bu fit-Tieni Divi]joni. Mhux g[ax kien baqa’ [afna tama, g[aliex Zejtun kellhom tieni rawnd verament di]astru] fejn ittelfa tal-biera[ kienet id-disa’ wa[da konsekuttiva. Bit-tim ta’ Zejtun di;a’ kkundannat g[al Gzira kien iktar fa/li li bi prestazzjoni tajba I;ib fix-xejn lil Zejtun, fejn il-Maroons skorjaw [ames darbiet u

Mario Caruana jikkontrolla l-ballun f’azzjoni mil-log[ba kontra Lija (Ritratt> Alex Degabriele)

setg[u anki skorjaw iktar gowls li [adu /-/ansijiet kollha li ;ewhom. G[al Gzira b’hekk xi ftit ta’ sodisfazzjon fi sta;un li seta’ rahom b[ala protagonisti fejn kienu meqjusa fost l-isfidanti g[all-promozzjoni, i]da nqatg[u kmieni mit-tellieqa u kien biss filU*BET FA Trophy li kellhom sodisfazzjon meta waslu sas-semi finali fejn kellhom ibaxxu rashom quddiem ilqawwa ta’ Valletta. Il-log[ba kienet bla storja, Gzira mill-ewwel iddominaw il-log[ba kontra avversarji demotivati u rassenjati g[ad-destin tag[hom. Wara g[axar minuti xutt ta’ Christian Cassar imur ftit barra u fid-19-il minuta l-gowlkeeper ta’ Zejtun Debattista wettaq ]ew; saves mirakolu]i, l-ewwel fuq daqqa ta’ ras ta’ Yanis Tonna u millkorner ta’ wara re;a’ salva b’mod brillanti d-daqqa ta’ ras ta’ Avila Perez. Fil-25 minuta Gzira marru sa fla[[ar fil-vanta;; meta AVILA PEREZ skorja b’lob pre/i] wara pass ta’ Bondin. Ftit wara xutt ta’ Kotyza g[adda ftit barra u fit-33 minuta wasal

it-tieni gowl meta xutt ta’ Tonna kien salvat u mir-rebound l-istess YANIS TONNA xe[et fix-xibka. Fil-41 minuta Gzira skorjaw it-tielet gowl meta AVILA PEREZ skorja b’daqqa ta’ ras fuq kross pre/i] ta;’ Meilak. Fit-tieni taqsima l-log[ba kienet iktar bla storja fejn Gzira ikkontrollaw u ]iedu wkoll ]ew; gowls o[ra li setg[u anki kienu iktar. Fis-70 minuta MARTIN KOTYZA skorja mill-vi/in wara azzjoni tajba ta’ Avila Perez u seba’ minuti mit-tmiem re;a’ kien Avila perez li g[amel lazzjoni fejn qabe] anki lill-gowlkeeper avversarju qabel qassam lejn SHAWN BONELLO li fa/ilment kompla g[al ;ewwa. Gzira U - K. Gerada, R. Deguara, S. Meilak, A. White, J. Camilleri, J. Chetcuti, Y. Tonna (S. Bonello), B. Bondin, M. Avila Perez (L. Camilleri), M. Kotuza, C. Cassar(S. Vella) Zejtun C - R. Debattista, C. Magro, A. Cekulajevs, S. Aquilina, J. Spiteri, M. Scicluna, A. Farrugia, G. Delia, A. Abela (R. Previ), A. Carabott, I. Briffa Referee - Alan Mario Sant

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Sport

Bayern umiljati FUTBOL :ERMANI}

It-tim Malti bil-midalja tal-fidda miksuba l-biera[.

WATERPOLO

I/-champions Bayern Munich wara lkwalifikazzjoni g[as-semi finali fi/Champions League, kienu umiljati filBundesliga meta fl-Allianz Arena kienu meg[luba 3-0 minn Borussia Dortmund. Ri]ultat presti;ju] g[al Borussia Dortmund li fost il-;img[a g[al ftit ma wettqux wa[da mill-ikbar sorpri]i fi/Champions League meta kienu kwa]i rkupraw ]vanta;; ta’ tliet gowls kontra Real Madrid. Il-biera[ kien l-Armen Mikhitaryan li

feta[ l-iskor fl-20 minuta u fit-tieni taqsima Borussia a//ertaw b’gowls ta’ Marco Reus u Jonas Hofmann. Fid-90 minuta Bayern kellhom ukoll lil Rafinha mke//i.

Ri]ultati

B.M’bach v Stuttgart Freiburg v B’schweig Hanover v Hamburg Mains v Werder Wolfsburg v Nurenberg Bayern v Dortmund

1-1

2-0 2-1 3-0 4-1 0-3

Malta tbaxxi rasha fil-final Roma jkomplu g[addejjin

Malta tilfet g[at-tieni darba fi 48 sieg[a kontra l-Ingilterra biex kellha tikkuntenta bit-tieni po]izzjoni filkampjonat tal-Commonwealth talwaterpolo. Fil-final tal-biera[ kontra lIngilterra, Malta kienet meg[luba 169 biex b’hekk kisbet il-midalja talfidda. Wara t-telfa 10-3 tal-;img[a kontra l-Ingilterra, l-Ingli]i kkonfer-

FUTBOL TALJAN

maw il-qawwa tag[hom u reb[u meritatament dan it-tournament. I]da g[al darb’o[ra t-tim immexxi minn Karl Izzo ta sodisfazzjon kbir lid-dilettanti Maltin b’serje ta’ prestazzjonijiet mill-aqwa, fejn ilMaltin reb[u kontra kul[add g[ajr kontra l-Ingli]i biex kisbu ri]ultat ie[or presti;ju] g[all-waterpolo Malti.

Reb[a g[al Malta fl-I]vizzera

}vizzera…...................................…..14 skor ta’ 33-10. Malta……....................................…..29 Fl-ewwel log[ba kontra l-I]vizzera

It-tim Nazzjonali Malti tar-Rugby imexxi minn Damien Neil irnexxielu ja//erta minn post f’Divi?joni 2A fitTazza tan-Nazzjonijiet Ewropej g[assentejn li ;ejjin grazzi g[al reb[a barra minn daru kontra l-I]vizzera. Il-Maltin reb[u 29-14 biex b’hekk spi//aw fittielet post fil-klassifika wara l-Olanda u wara l-istess }vizzera. Din kienet it-tieni lo[ba f’temp ta’ ;img[a wara li s-Sibt li g[adda lMaltin tilfu f’Kordin kontra l-Olanda bi

minn dan il-grupp Malta kienet tilfet 19-10 i]da l-biera[ kienet storja o[ra fejn il-Maltin g[arfu jiskorjaw tliet tries matul it-80 minuta. Sa tmiem lewwel taqsima il-Maltin kienu qed jitilfu 14-9 i]da dawwru r-ri]ultat fit-tieni taqsima. G[al Malta skorjaw try kull wie[ed James Morris, Daniel Apsy u Toby Quarendon bl-14-il punt l-ie[or jaslu mill-kicks minn penalties u conversions ta’ James O’Brien.

Roma komplew bl-isfida diffi/li tag[hom fuq Juventus meta g[elbu fa/ilment lil Atalanta fl-Olimpico. Roma bnew vanta;; ta’ ]ew; gowls fl-ewwel taqsima permezz ta’ Taddei u Ljajic u fit-tieni taqsima kien Gervinho li skorja t-tielet gowl ta’ Roma. Tnax-il minuta minn tmiem il-log[ba Atalanta skorjaw gowl ta’ konsolazzjoni permezz ta’ Migliaccio. Fil-log[ba l-o[ra draw ta’ 1-1 bejn Sassuolo u Cagliari fejn Ibraimi salva lil Cagliari mill-11-il metru kmieni fittieni taqsima wara li Zaza kien feta[ liskor g[al Sassuolo fis-36 minuta.

Ri]ultati Serie A

Sassuolo v Cagliari Roma v Atalanta

Serie B

Cesena v Spezia Avellino v Brescia Crotone v Carpi Empoli v Ternana Latina v Novara Modena v Juve Stabia Pescara v Cittadella Siena v Lanciano Trapani v Palermo Varese v Bari

1-1

3-1

0-2 0-1 0-0 1-0 4-1 4-2 1-1 1-0 0-1 0-1

SNOOKER

Alex Borg eliminat L-avventura ta’ Alex Borg fil-kampjonati mondjali tas-snooker li qed isiru f’Sheffield intemmet il-biera[ meta l-plejer Malti kien meg[lub minn Jamie Cope g[axar frames kontra sebg[a. Minkejja l-wirja qalbiena ta’ Alex Borg li baqa’ jissielet g[al kull punt, hu finalment kellu j/edi u kien eliminat. Sa tmiem l-ewwel sessjoni tal-biera[ filg[odu Alex Borg kien minn ta[t 5-4,

u kif bdiet it-tieni sessjoni reba[ lg[axar frame biex g[amel l-iskor 5-5. Hawn Cope reba[ i]-]ew; frames ta’ wara fejn fit-12-il frame g[amel break ta’ 90 punt g[al skor ta’ 7-5. I]da Alex Borg baqa’ fil-log[ba u reba[ il-frames ta’ wara 71-67 u 79-36, biex l-iskor sa 7-7. I]da Cope ]amm iktar ilkon/entrazzjoni fejn reba[ tliet frames ming[ajr risposta biex il-plejer malti kien eliminat 10-7.

Denis Law f’Malta Kompliet i]-]jara ta’ Denis Law f’Malta, b[ala parti mi//elebrazzjonijiet biex jitfakkar il-55 anniversarju mit-twaqqif ta’ Manchester United Supporters Club f’Malta. Denis Law ;ab mieg[u it-tazza tar-reb[ talkampjonat Ingli] li Manchester United reb[u s-sena l-o[ra fejn dan kien l-20 titlu mirbu[ mir-Red Devils. Denis Law kellu karriera ta’ 11-il sta;un ma’ Manchester United u temm il-karriera ma’ Manchester City, u qabel ing[aqad ma’ Manchester United fl-1962, kien g[amel sta;un l-Italja jilg[ab ma’ Torino.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Sport

Arsenal jeg[lbu lil Wigan bil-penalties SEMI-FINALI TAL-FA CUP

Arsenal ibbukkjaw posthom fil-finali tal-FA Cup meta g[elbu lill-holders, Wigan Athletic, ta’ The Championship, wara l-g[oti tal-penalties u wara li l-iskor kien baqa’ 1-1, anki wara l-[in supplimentari. Intant, il-Gunners kellhom jit[abtu mhux [a]in biex jissuperaw lil-Latics, li s-sena l-o[ra rnexxielhom jirb[u dan l-unur presti;ju] minkejja li spi//aw jitilfu posthom fil-Premiership. B’hekk ukoll Arsenal ( li jiltaqg[u mar-rebbie[ tas-semi-finali tallum bejn Hull City u Sheffield United) g[andhom /ans li jtemmu s-sekwenza ta’ disa’ snin konsekuttivi ming[ajr unur u bl-eroj tag[hom, ilbiera[, ikun ilgoalkeeper Lukasz Fabianski li wettaq saves kru/jali fuq l-ewwel ]ew; penalties ta’ Wigan. L-ewwel taqsima tas-semi-finali

kienet pjuttost nieqsa mill-azzjonijiet, i]da ]-]ew; teams [ar;u jfittxu l-goal fit-tieni 45 minuta, b’Wigan jing[ataw penalty fit-62 minuta meta Per Mertesacker waqqa’ lil Callum McManaman fil-kaxxa u b’Jordi Gomez ma ji]baljax mill-[dax-il metru. Il-Gunners, imbag[ad, xe[tu kollox fuq l-attakk u Mertesacker patta g[alli]ball meta skorja bir-ras mill-vi/in, tmien minuti mit-tmiem, u g[al skor ta’ 1-1 li ma nbidilx anki wara nofssieg[a tal-[in supplimentari. Meta wasal il-[in g[all-penalties, Fabianski laqa’ t-tentattivi ta’ Gary Caldwell u Jack Collison, b’Mikel Arteta, Kim Kallstrom, Olivier Giroud u Santi Cazorla kollha jikkonvertu g[al Arsenal, fost il-fer[ tas-supporters talGunners.

Arsenal v Wigan> Id-difensur tal-Gunners, Per Mertesacker (mal-art, xellug) iwaqqa lil Callum McManaman g[all-penalty tal-Latics (ritratt> EPA)

Ti[rax il-;lieda lejn in-na[at t’isfel IL-LOG{OB TAL-PREMIERSHIP

Il-programm talbiera[ irriserva diversi taqtig[iet interessanti lejn in-na[a t’isfel tal-Premiership, fejn seba’ teams qed jistinkaw biex i]idu l-punte;; f’din il-fa]i delikata tal-ista;un u b’erba’ minnhom anki jkunu involuti f’konfronti diretti mag[rufa b[ala ‘basement battles’. Forsi l-aktar log[ba inkredibbli ]vol;iet t’The Hawthorns, fejn West Bromwich Albion raw vanta;; ta’ tlett goals jisfuma ma’ Tottenham Hotspur, bl-inkwiet ikompli g[al Sunderland, li tilfu f’darhom ma’ Everton. Sadanittant, Aston Villa wkoll huma involuti fil-;lieda [arxa lejn in-na[a t’isfel tal-klassifika wara t-telfa ma’ Crystal Palace, b’Fulham jie[du r-ra;un mis-’six-pointer’ e//itanti ma’ Norwich City, fi Craven Cottage. Madankollu, l-g[ajnejn kollha se jkunu fuq il-log[ba importanti li tintlag[ab illum f’Anfield bejn Liverpool, il-leaders tal-Premiership, u Manchester City li jinsabu erba’ punti wara r-Reds, i]da b’]ew; log[biet anqas. Filwaqt li Liverpool g[andhom /ans li jirb[u l-ewwel league mill-ista;un 1989-90, dan ma jtellifx mill-attenzjoni fuq anniversarju kommoventi – bilkonfronti kollha fl-Ingilterra jibdew seba’ minuti tard fl-okka]joni tal-25 sena mid-di]astru ta’ Hillsborough, fejn 96 supporter tar-Reds kienu mietu waqt rassa qabel is-semi-finali tal-FA Cup bejn Liverpool u Notts Forest. Id-dawmien b’rispett g[all-vittmi kien osservat fl-og[la tmien divi]jonijiet tal-Ingilterra, u waqt is-semi-finali talbiera[ fl-FA Cup. Il-;est sinifikanti jirrepeti ru[u llum waqt il-konfronti talleague u t-tieni semi-finali tat-Tazza. Sadanittant, Crystal Palace g[elbu lil Aston Villa 1-0 f’Selhurst Park biex komplew jitbieg[du miz-zona l-[amra u fejn il-Villains, issa, jridu jxammru lkmiem biex ma jispi//awx l-ista;un fuq nota di]astru]a. Palace [olqu l-a[jar /ansijiet tul il-log[ba, bil-goal ta’ Jason Puncheon, li wasal kwarta mit-tmiem u

wara li hu r/ieva ming[and Yannick Bolasie, jidde/iedi r-ri]ultat. Reb[a importanti o[ra – li wkoll spi//at 1-0 – kienet ta’ Fulham li [ar;u bit-tlett punti mill-konfront iebes ma’ Norwich City u meta l-Canaries g[amlu kollox [lief jiskurjaw fl-ewwel 45 minuta. Il-goal kru/jali wasal kontra x-xejra tal-log[ob, u wara azzjoni ta’ freekick, b’Hugo Rodallega ikun pront biex jeg[leb lil John Ruddy fil-lasta ta’ Norwich. Intant, Cardiff City stimolaw i//ansijiet li jsalvaw b’reb[a sorpri]a fuq Southampton f’St Mary’s Stadium. IsSaints kellhom il-parti kbira tal-pussess i]da ma setg[ux isarrfu s-superjorita tag[hom f’goals, u bil-Bluebirds imorru fil-vanta;; f’nofs it-tieni taqsima, grazzi g[ad-difensur Juan Cala, li x-xutt b’sa[[tu tieg[u sewa tlett punti imprezzabbli. Stoke City kisbu r-raba’ reb[a milla[[ar [ames konfronti tal-league g[allispejje] ta’ Newcastle United, biddifensur Olandi], Erik Pieters, isib ixxibka bi cross-shot li spi//a jeg[leb lillgoalkeeper tal-Geordies Tim Krul. Awtogol ta’ Wes Brown ikkundanna lil Sunderland g[al telfa o[ra f’The Stadium of Light, b’Everton ji//elebraw it-tlett punti li jtellg[uhom firraba’ post tal-Premiership. Din kienet is-seba’ reb[a konsekuttiva g[atToffees, i]da l-Black Cats kienu sfortunati li [ar;u b’idejhom vojta, bid-difensur ta’ Everton, John Stones, jaqla’ xxutt ta’ Fabio Borini minn fuq il-linja fatali. West Bromwich Albion kellhom ftuh qawwi ma’ Tottenham Hotspurs b’Matej Vydra, Chris Brunt u Stephane Sessegnon kollha jsibu x-xibka sal-31 minuta u b’Emmanuel Adebayor ifalli penalty g[al Spurs. I]da minn dak il[in, il-log[ba kienet kollha tal-marka Tottenham, b’awtogol ta’ Jonas Olsson u ]ew; goals o[ra ta’ Harry Kane (70) u Christian Eriksen (90) jirristawraw ilparita sorprendenti.

Ri]ultati u klassifiki

Premiership

Crystal Palace v Aston Villa Fulham v Norwich Southampton v Cardiff Stoke v Newcastle Sunderland v Everton West Brom v Tottenham

1-0 1-0 0-1 1-0 0-1 3-3

Illum

Liverpool v Man City Swansea v Chelsea

(14.37) (17.07)

FA Cup - Semi Finali Wigan v Arsenal 1-1* (Arsenal 4-2 wara l-g[oti tal-penalties) Illum Hull v Sheff Utd Kif Jinsabu Premiership Liverpool Chelsea Man City Everton Arsenal Tottenham Man Utd Southampton Newcastle Stoke West Ham Utd Crystal P Hull Aston Villa Swansea West Brom Norwich Fulham Cardiff Sunderland

(1707)

L R D T F K Pti

33 33 31 33 33 34 33 34 34 34 33 33 33 33 33 33 34 34 34 32

League One

Crewe v Wolves Leyton O v Gillingham MK Dons v Crawley Notts Co v Port Vale Peterborough v Coventry Preston v Carlisle Stevenage v Colchester Swindon v Brentford Tranmere v Shrewsbury Walsall v Bristol City

League Two

Bristol Rov v Torquay Dag & Red v Portsmouth Exeter v Cheltenham Fleetwood v Morecambe Hartlepool v Chesterfield Mansfield v Rochdale Newport v Wycombe Northampton v Burton Plymouth v Oxford U Scunthorpe v Bury Southend v Wimbledon York v Accrington

23 22 22 19 19 18 17 13 14

11 10 11 10

9 8 6 8 9 7 6

5 6 4 9 7 6 6 9 4 10 7 4 6 7 9 15 8 3 8 7

5 5 5 5 7 10 10 12 16 13 16 18 17 17 16 12 18 22 19 19

90 65 84 53 56 48 56 50 38 38 37 24 34 35 45 40 26 34 30 29

40 24 29 31 40 48 38 45 52 48 44 39 40 49 49 51 53 74 64 54

74 72 70 66 64 60 57 48 46 43 37 37 36 34 33 33 32 30 29 25

0-2 5-1 0-2 4-2 1-0 6-1 2-3 1-0 2-1 0-1 1-2 1-4 1-1 2-2 1-2 3-0 2-0 1-0 0-2 2-2 0-1 1-1

The Championship

QPR v Nottm Forest Bolton v Barnsley Brighton v Charlton Burnley v M’boro Derby v Huddersfield Ipswich v Doncaster Leeds v Blackpool Millwall v Watford Sheff Wed v Blackburn Yeovil v Bournemouth

5-2 1-0 3-0 0-1 3-1 2-1 2-0 2-2 3-3

1-1

G[ada

Reading v Leicester The Championship Leicester Burnley Derby County QPR Wigan Brighton Ipswich Reading Bournemouth Blackburn Watford Nottingham F Middlesbrough Bolton Sheffield W Leeds Utd Huddersfield Birmingham Doncaster Blackpool Charlton A Millwall Yeovil T Barnsley

L 41 42 42 42 41 42 42 41 42 42 41 42 42 42 42 42 42 41 42 42 40 42 42 41

R 27 23 22 21 19 17 17 17 17 15 15 14 14 13 12 14 12

Alloa v Morton Dundee v Cowdenbeath Livingston v Hamilton Queen of Sth v Falkirk Raith Rovers v Dumbarton

I Div

Arbroath v Stranraer Brechin v Airdrie Dunfermline v Forfar East Fife v Stenhousemuir Albion v Stirling Clyde v Peterhead East Stirling v Annan Elgin v Berwick Queen’s Park v Montrose

Tazza Sko//i]a

Rangers v Dundee Utd

11 15 14 17 16 15 14

10 11 10 11 10 10 12 10 11 9 12 8 12 8 12

Championship Sko//i]

II Div

D 8 14 9 10 10 13 13 12

T F K Pti 6 77 42 89 5 66 35 83 11 75 48 75 11 54 39 73 12 54 40 67 12 49 37 64 12 55 47 64 12 62 49 63 14 59 58 62 12 59 56 60 12 66 49 59 11 62 58 59 12 54 44 58 14 54 56 54 16 55 55 50 20 54 63 50 20 51 60 46 20 53 63 43 21 38 64 43 20 35 61 42 19 30 53 41 21 41 72 39 22 42 67 36 21 38 67 36

2-0 4-0

1-1 1-2 1-3

4-2 1-1 0-0 1-2 0-2 0-2 2-1 1-3

1-1 1-3

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Sport

Qormi kwa]i salvi b’reb[a drammatika RELEGATION POOL

Roderick Vella

NAXXAR L. ...................................... 0 QORMI ........................................ (0) 1 NAXXAR L. - J. Azzopardi, R.

Bakare, V. Bellia, A. Buhagiar, Gilmar, A. Decesare, D. Falzon, T. Lopes De Souza, D. Reano, T. Scerri, F. Stojanovic Sost - 82min M.Vignjevic flok T. Scerri QORMI – M. Farrugia, D. Pisani, O. Bugeja, A. Effiong, T. Caruana, G. Gianola, J. Bondin, E. Vella, L. Grech, J. Pereira Da Silva, Gabriel Da Silva Sost - 41min R. Bajada flok G. Gianola, 82min L. Cantoro flok Gabriel Da Silva Imwissija - Stojanovic, Gilmar, A.Decesare (N) Gabriel Da Silva, J.Bondin, T.Caruana, Jorge Pereira, L.Grech (Q) Tke//ija - Gilmar (N) Skurjaw - 93min A.Effiong Referee - Marco Borg

Il-Mument Plejer tal-Log[ba -

Gabriel Da Silva

Gowl wie[ed, drammatiku, fl-a[[ar azzjoni tal-log[ba, fissret reb[a importantissima g[al Qormi li tqarribhom vi/in is-salvazzjoni. It-tim ta’ Zeman matul il-partita kien l-iktar wie[ed li fittex ir-reb[a u f’[afna mill-[in kien a[jar minn Naxxar, spe/jalment flewwel taqsima u fil-minuti finali meta kienu b’ra;el aktar. Il-Lions /edew biss fil-minuti finali. Biddla wa[da kull

Azzjoni mil-log[ba mirbu[a minn Qormi fl-a[[ar minuti.

wie[ed mi]-]ew; kow/is, irritornaw ]ew; Bra]iljani, Gilmar g[an-Naxxar u Gabriel Da Silva g[all-Qriema. Wara lewwel xutt insidju] fir-raba’ minuta ta’ Bellia li qasam il-kaxxa kollha imma ma sab lil [add, bdiet il-partita ta’ Qormi li fl-ewwel taqsima kien l-i]jed tim li ppressa u l-aktar li kellu azzjonijiet fl-attakk. Beda Gabriel b’xutt fit-tmien minuta li g[adda barra. }ew; minuti wara, g[ajtu g[all-gowl is-suporters Qormi g[al daqqa ta’ ras ta’ Jorginho fuq kross ta’

Grech, possibiliment miss il-ballun Azzopardi qabel [abat mal-lasta u mar barra. Fl-14-il minuta re;a’ Gabriel Da Silva u Azzopardi tefa’ f’korner. Fil-25 minuta /ans ie[or g[all-Qriema, Jorginho dar u xxuttja debolment u g[al ftit ma [adux Gabriel li ma laqatx. Lions resqu vi/in il-gowlkiper avversarju Farrugia fil-35 minuta wara xog[ol tajjeb ta’ Bellia li krossja lejn Scerri li ]markat ma laqatx sew bir-ras u tefa’ g[oli. Finalment l-ewwel taqsima g[alqet b’konklu]joni o[ra ta’ Naxxar fil-[in

mi]jud b’azzjoni tajba ta’ Stojanovic li ma sabx il-lasta. Fit-tieni taqsima re;g[u bdew Qormi fuq l-attakk u Effiong f’po]izzjoni regolari seta’ g[amel a[jar milli prova x-xutt li ;ie devjat. Fil-71 minuta /ans ie[or tajjeb g[allQriema, b’Efffiong li qassam lil Grech li quddiem Azzopardi xxuttja barra. Kwarta mit-tmiem l-azzjoni li biddlet ilpartita il-log[ba meta Naxxar spi//aw jilg[abu b’g[axar plejers. Gilmar waqa’ fil-kaxxa f’kuntrast ma Bugeja. G[ar-referee Borg ma kien hemm lebda kuntatt imma kienet simulazzjoni li fissret t-tieni karta safra u [amra g[all-Braziljan. Qormi fl-a[[ar minuti ]iedu l-pressjoni biex jie[du t-tliet punti. Fit-88 minuta is-sostitut Cantoro ni]]el lil Effiong bix-xutt fil-pront tieg[u g[adda barra bi ftit. Kompla lassedju tal-Qriema li minn freekick ta’ Jorginho salva b’diffikulta Azzopardi, d-difensuri Naxxarin salvaw fuq il-linja. Ballun ;ie g[and Cantoro li spara malmimduda. Fit-92 minuta Naxxar b’sorpri]a g[al ftit ma kienux huma li [adu t-tliet punti, b’kontrattakk mibdi minn Vignjevic, li Falzon xxuttja u b’diffikulta’ salva Farrugia. L-Emozzjonijiet finali ma waqfux, anzi proprju fl-a[[ar sekondi tal-partita wasal il-gowl li jista jfisser sta;un. Grech qassam lil Effiong li bil[arba qabe] il-gowler u tefa’ f’xibka vojta g[all-gowl li tefa’ f’fer[ indeskrivibli il-bank ta’ Qormi. IlYellows b’hekk fet[u vanta;; ta’ [ames punti fuq Vittoriosa meta fadal ]ew; log[biet g[at-tmiem.

Pereira j[alli lil Vittoriosa jittamaw George Cassar

Rabat A. ....................................... 1 (1) Vittoriosa S. ................................. 2 (2) Rabat A. - P. Velimirovic, S. Gauci,

Z. Tanti, I. Carapic, D. Azzopardi, J. Caruana, J. Bajada, S. Oproiescu, D. Carrillo, M. Licari, R. Micallef Sostituti - A. Azzopardi flok R. Micallef (52 min), C. Vella flok M. Licari (78 min), P. Borg flok S. Oproiescu (80 min) Vittoriosa S. - M. Muscat, Sam. Arab, C. Brincat, O. Sidibe, C. Spiteri, M. Buttigieg, C. Sammut, F. Mella Arriagada, M. Pereira, O. Guerrero, Sir. Arab Sostituti - M. Camilleri flok Sir. Arab (61 min), L. Vella Critien flok C. Sammut (66 min), M. Barbara flok F. Mella Arriagada (83 min) Skorjaw - R. Micallef – pen (7 min), M. Pereira (32, 43 min) Ammoniti - C. Brincat, Sir. Arab (V), S. Oproiescu, D. Carrillo, M. Licari (R) Referee - Philip Farrugia Plejer tal-log[ba - Marcelo Pereira (V) Vittoriosa Stars g[amlu dak li kienu mistennija u obbligati li jag[mlu u kisbu r-raba’ reb[a minn erbg[a fuq

Il-gowlkeeper ta’ Rabat Velimirovic janti/ipa lil Marcelo Pereira ta’ Vittoriosa (Ritratt> Joseph Galea)

Rabat Ajax dan l-ista;un biex baqg[u jittamaw li jsalvaw posthom filPremier. Kien il-captain Marcelo Pereira li salva s-sitwazzjoni g[all:irbin b’]ew; gowls f’temp ta’ tnax-il minuta fl-ewwel taqsima wara li sabu ru[hom minn ta[t kmieni fil-partita. Il-kow/ Oliver Spiteri kellu li]-]ew; barranin Leonardo Torri u Felipe

Aguiar sospi]i, i]da bba]a t-tattika fuq il-velo/ita tal-attakkanti Oscar Guerrero, Siraj Arab u Marcelo Pereira li bdew isibu diversi spazji fid-difi]a Rabtija. G[all-kuntrarju, ir-Rantin ftit li xejn fadlilhom motivazzjoni biex jilag[bu f’dawn l-a[[ar partiti qabel isellmu lillPremier. Il-kow/ Steve D’Amato kellu

lura lil Joseph Caruana li kien bil-faxxa tal-captain fin-nuqqas ta’ Dylan Falzon li g[adu mwe;;a’. Wara sitt minuti, l-ex plejer ta’ Rabat, Brincat ;ibed lill-attakkant Micallef fil-kaxxa bir-referi Farrugia jindika l-penalty favur Rabat u jammonixxi lid-difensur. L-istess RYAN MICALLEF tefa’ n-na[a l-o[ra ta’ fejn qabe] Muscat u feta[ l-iskor. Man-nofs sieg[a log[ob, minn freekick tal-Kolombjan Guerrero, Brincat laqat bir-ras i]da kien sfortunat li l-ballun in]amm mil-lasta. }ew; minuti wara, l-iskor ;ie ndaqs meta MARCELO PEREIRA r/ieva ming[and Sidibe, bena azzjoni personali mal-lemin u b’xutt angolat [asad lil Velimirovic li ma ]ammx. G[axar minuti wara, MARCELO PEREIRA dawwar il-log[ba favur Vittoriosa, meta dar b’eleganza ma’ Tanti u skorja l-gowl tar-reb[a. It-tieni taqsima kienet xotta [afna mill-azzjonijiet, bl-a[jar wa[da tkun ta’ Rabat. Fl-64 minuta cross-shot ta’ Bajada wara li r/ieva ming[and Carrillo, ma qarraqx b’Muscat li dawwar f’korner. Vittoriosa baqg[u j]ommu l-vanta;; sal-a[[ar ming[ajr wisq theddid biex probabbilmet it-taqtieg[a g[ar-relegazzjoni [a tibqa’ mdendla sal-a[[ar ;urnata tal-kampjonat.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Sport

Valletta stradominanti fuq Mosta

CHAMPIONSHIP POOL

Roderick Vella

MOSTA............................................. 0 VALLETTA................................(3) 5 MOSTA – O. Borg, T.Farrugia,

R.Ekani, M.Brincat, I.Grech, R.Grech, M.Micallef, C.Martines, I.Zammit, B.Kaljevic, G.Piccioni Sost - 53min A.Carrozza flok C.Martines, 55min K.Zammit flok I.Grech, 57min D.Pereira flok B.Kaljevic VALLETTA -N.Revishvili, I.Azzopardi, S.Borg, R.Fenech, R.Briffa, L.Montebello, A.Da Silva Souza, S.Bajada, D.Rocha Dos Santos, I.Maisuradze, A.Nafti Sost - 67min L.Cremona flok L.Montebello, 67min A.Owonikoko flok A.Da Silva Souza, 81min J.Mifsud Triganza flok Denni Rocha Imwissija - B.Kaljevic, M.Brincat, I.Zammit (M) I.Azzopardi (V) Skurjaw - 13min, 30min Denni Rocha, 45min R. Fenech, 53min L.Montebello, 77min Owonikoko Referee - F.Zammit

Il-Mument Plejer tal-Log?ba -

A.Da Silva Souza F’wa[da mill-a[jar log[biet tag[hom dan l-ista;un, Valletta ftit sabu diffikulta biex g[elbu lill-Mosta u komplew jitfg[u pressjoni fuq Birkirkara. G[asCity irritorna Denni Dos Santos u lpre]enza tieg[u fil-grawnd spikkat u kien proprju hu li witta t-triq g[al reb[a

Kif Jinsabu Championship Pool L R D T F K Pti Valletta Birkirkara Hibernians Mosta Sliema W. Balzan

Relegation Pool Qormi Floriana Naxxar L. Tarxien R. Vittoriosa S. Rabat A.

30 22 5 3 71 21 45 29 23 3 3 66 22 44 29 18 3 8 71 39 34 30 14 5 11 55 56 28 29 13 9 7 51 34 27 29 9 4 16 31 50 17

L R D T F K Pti

30 30 30 30 30 30

10 12 10

4 5 6 8 6 8 6 1 4

16 13 14 17 16

49 46 37 40 38 25 21

56 47 52 52 63 82

26 24 23 22 21 4

komda. G[all-Mosta irritornaw Omar Borg bejn il-lasti, Martines u Kaljevic. G[all-Belt nieqsa Dimech, Caruana u Barry. Valletta ma damux ma fet[u liskor, fit-13-il minuta kross-xutt ta’ Da Silva Souza, Borg salva imma ma ]ammx u mir-rebound DENNI, milllkaxxa ]-]g[ira ma ]baljax. Tliet minuti wara Mosta kellhom minnufih i/-/ans g[ad-draw, b’Piccioni li ]markat, birras minn kross ta’ Kaljevic tefa’ g[oli. Fin-nofsieg[a log[ob Valletta g[amluhom tnejn. Minn kross ta’ Nafti, re;a’ r/ieva DENNI, li skurja ddoppjetta personali. Kaljevic fl-azzjoni li segwiet prova jda[[al lill-Blues filpartita b’xutt bid dawra u fis-36 minuta daqqa ta’ ras ta’ Micallef g[addiet barra bi ftit. Fil-41 minuta daqqa ta’ ras fuq in-na[a l-o[ra ta’ Nafti g[all- Valletta, g[addiet barra wkoll. Qabel ir-referee Zammit saffar tmiem l-ewwel taqsima kien fadal il-kapolavur ta’ FENECH li

Azzjoni mil-log[ba mirbu[a fa/ilment minn Valletta

wara li seraq il-ballun, avanza u llobja fuq il-gowlkiper Borg g[at-tielet gowl Belti. Fit-tieni taqsima g[alkemm Mosta [ar;u i]jed fuq l-offensiva millewwel sofrew ir-raba’ gowl. Alan Da Souza, rebbie[ tal-unur tal-BOV Plejer tal-log[ba, qassam lil Luke MONTEBELLO li skurja. It-tielet gowl g[alih minn tliet log[biet li fihom beda millbidu. Bil-log[ba mag[luqa Kaljevic u Ian Zammit pruvaw isibu l-glorja personali, imma d-darbtejn salvalhom Revishvili. Fil-65 minuta, Alan da Souza, fl-a[[ar azzjoni personali qabel

;ie mibdul, dribbling fuq ]ew; difensuri Mostin u pass lejn Nafti li tefg[u g[oli. Fl-74 minuta Piccioni ta’ Mosta prova minn freekick li g[adda g[oli. Ilkow/ Belti Paus kellu /-/ans ida[[al jilg[ab lil Cremona u OWONIKOKO u propju Ni;erjan wara li r/ieva ming[and Nafti ma ]baljax fl-ewwel xutt tieg[u tal-partita. Valletta reb[u u din id-darba ikkonvin/ew ukoll u ;abu fix-xejn l-isfida ta’ Mosta. Issa tasCity fadlilhom jilg[abu biss kontra Balzan qabel il-partitissima, li tiswa kampjonat, kontra Birkirkara.

Debutt rebbie[ g[all-kow/ Tedesco RELEGATION POOL

George Cassar

Tarxien Rainbows ........................... 0 Floriana ...................................... 2 (1) Tarxien R. - N. Vella, C. Mamo, M.

Caruana, J. Mifsud, F. Alcantara, S. Bonnici, L. Martinelli, C. Hevia, J. Silva, D. Toure, D. Bueno Sostituti - L. Conglaves flok F. Alcantara (46 min); K. Pulo flok L. Martinelli (73 min); R. Sammut flok C. Hevia (81 min) Floriana - S. Mintoff, A. Scicluna, I. Edet, R. Aguiar, S. Borg, J. Borg, G. Muir, B. Farrugia, I. Coronado, S. Pisani, D. Pinheiro Sostituti - E. Briffa flok B. Farrugia (73 min); D. Baldacchino flok S. Pisani (89 min) Skorjaw - G. Muir – pen (38 min); D. Pinheiro (80 min) Ammoniti - F. Alcantara, L. Martinelli (T); A. Scicluna, G. Muir, I. Coronado, B. Farrugia, I. Edet, S. Mintoff (F) Imke//ija - M. Caruana (36 min); L. Conglaves (53 min) (T) Referee - Glenn Tonna Plejer tal-log?ba - Gary Muir (F) Floriana wie;bu g[ar-reb[a ta’ Vittoriosa fl-ewwel partita u re;g[u bnew vanta;; ta’ tliet punti fuqhom. Il-Furjani]i kienu mmexxija g[all-

Igor Coronado ta’ Floriana jipprova jg[addi minn bejn g[add ta’ plejers ta’

ewwel darba mill-ex-plejer tas-Serie A Giovanni Tedesco li n;ieb mill-konnazzjonal tieg[u l-president Riccardo Gaucci biex imexxi lil Floriana g[alla[[ar tliet log[biet tal-ista;un bit-tama li jsalvaw posthom fil-Premier. Tedesco ma setax jutilizza lil Clyde Borg li kien sospi] filwaqt li re;a’ nkluda fil-formazzjoni inizjali wara

[afna partiti lil Rodrigo Aguiar f’koppja fid-difi]a ma’ Ibok Edet. Tarxien kisbu t-tieni telfa konsekuttiva u issa re;g[u sabu ru[hom filperiklu hekk kif jinsabu punt biss fuq Vittoriosa. Qabel il-partita l-plejers [ar;u b’karta [amra kull wie[ed bil-kliem ‘Show racism the red card.’ Madankollu l-

karti [omor ing[ataw ukoll waqt partita li kienet prin/alment ikkundizzjonata mi]-]ew; tke//ijiet, wa[da kull taqsima, fost protesti kbar mitTarxini]i. Apparti minn hekk, matul ilpartita ntwerew ukoll tmien karti sofor. Kien fit-35 minuta li Manuel Caruana ;ie ;;udikat li ;ibed lil Pisani fil-kaxxa, bir-referi Tonna jitlob ilpenalty u jke//i lill-captain Tarxini]. Mill-penalty, il-captain tan-na[a l-o[ra GARY MUIR, g[eleb lil Vella biex bag[at lil Floriana jistrie[u fil-vanta;;. Malli bdiet it-tieni taqsima, Tarxien spi//aw jilag[bu b’disa’ plejers meta f’azzjoni bejn Aguiar u Gonclaves, irreferi Tonna wera l-karta l-[amra diretta lil tal-a[[ar fuq ritaljazzjoni meta dan kien ilu biss tmin minuti filgrawnd. G[axar minuti mit-tmiem, Floriana g[alqu l-log[ba bit-tieni gowl. Coronado ta kross pre/i] lil DIOGO PINHEIRO li kkontrolla tajjeb u tefa’ wara Vella. Ftit wara Coronado seta’ ]ied ie[or hu stess, i]da wa[du wi// imb’wi// ma’ Vella ra lill-gowler Tarxini] isalvalu. Dan ir-ri]ultat ;ab entu]ja]mu kbir fost il-partitarji numeru]i ta’ Floriana li, minkejja l-wirja mhux konvin/enti, qed jaraw is-salvazzjoni fil-qrib u lbidu ta’ era ;dida tant mixtieqa g[attim tag[hom.

Il-{add, 13 ta’ April, 2014

Lokali

}ew; sewwieqa tal-muturi kellhom jittie[du l-Isptar Mater Dei wara li kienu involuti f’]ew; in/identi tat-traffiku separati, b’wie[ed minnhom jinsab fil-periklu tal-mewt. L-in/identi se[[ew ftit minuti bog[od minn xulxin, g[alkemm f’lokalitajiet differenti. Fl-ewwel in/ident ]ag[]ug[ ta’ 24 sena li joqg[od il-Fgura jinsab fil-periklu tal-mewt wara li tilef il-kontroll tal-mutur tal-g[amla Suzuki GSX-R600 u skiddja g[al fuq traffic island. L-in/ident se[[ fi Triq il-Kunsill tal-Ewropa f’{al Luqa g[all-[abta tal-3.45 p.m. F’in/ident li se[[ ftit iktar wara f’St. Andrews g[all-[abta tal-3.50 p.m. ra;el ta’ 33 sena minn San :wann kellu jidda[[al l-ispar g[all-kura min[abba l-;rie[i gravi li ;arrab wara li [abat bil-mutur tieg[u Kawasaki Z 1000. Il-[abta se[[et ma’ karozza tat-tip Volkswagen Golf misjuqa minn ]ag[]ug[ ta’ 19-il sena. (Ritratt> Korp tal-Pulizija)

Taqlib f’Monte Carmeli b’aktar tmexxija parti;jana

It-tmexxija parti;jana flIsptar Monte Carmeli qed tkompli twassal g[al pratti/i li jmorru ferm ‘il bog[od mill-kontabilità. il-mument g[andu informazzjoni li Paul Attard li jwie;eb direttament g[all-Uffi//ju ta/-Chief Operations Officer Cliffton Grima, kandidat Laburista flelezzjoni ;enerali, qieg[ed igawdi minn kundizzjonijiet u [lasijiet li mhumiex konformi mal-kariga li g[andu. Paul Attard da[al flimpjieg mal-Gvern b’kuntratt ta’ sena g[all-[abta ta’ Ottubru tal-2013, minkejja li kien irtira bl-età. Il-kariga li

dda[[al fiha hija dik ta’ Enrolled Nurse, u g[aldaqstant qieg[ed igawdi minn salarju u benefi//ji marbuta ma’ din il-kariga, anki jekk skont l-informazzjoni li ksibna mhux qieg[ed jag[mel ixxog[ol li jirrifletti l-imsemmija kariga. Ma’ dan il-kuntratt hemm marbut mill-inqas [las ta’ € 20,379, li jinkludu €19,161 f’salarju, mal-€489 f’allowance g[all-{dud u mas€ 728 fi [lasijiet g[al xog[ol bil-lejl. Ma’ dawn wie[ed irid i]id il-[las g[al sahra. I]da x-xog[ol li Paul Attard qieg[ed jag[mel diret-

tament fl-Uffi//ju ta’ Cliffton Grima m’g[andu x’jaqsam xejn mal-kariga ta’ Enrolled Nurse fejn infermiera li jag[mlu dan ix-xog[ol igawdu direttament minn dawn ilbenefi//ji li minnhom qieg[ed igawdi wkoll Paul Attard, anki jekk ma jag[milx dan ix-xog[ol kliniku u ma ja[dimx bil-lejl. Intant, il-mument hu mg[arraf li Clifton Grima, li g[andu kariga ta’ Chief Operations Officer qieg[ed jimmira g[all-kariga ta’ Kap E]ekuttiv, hekk kif g[addejjin manuvri kbar biex titqa//at Dolores Gauci minn

Chief Operations Officer responsabbli mis-servizzi filkomunità. Huma ka]i b[al dawn li qed jurtaw g[add kbir ta’ partitarji Laburisti li jinsabu rrabjati sew g[at-tmexxija tal-Partit Laburista, hekk kif waqt li huma mhux qeg[din ji;u mismug[a, hemm o[rajn li qeg[din igawdu. Sorsi li tkellmu ma’ ilmument qalu li din is-sitwazzjoni tant hi gravi li t-tmexxija tal-Partit Laburista tinsab assedjata b’g[add kbir ta’ talbiet minn Laburisti li jridu jiltaqg[u mal-og[la uffi/jali tal-partit min[abba li jinsabu

urtati g[al mod kif mhu jing[ataw widen ta’ xejn. Filmira ta’ din il-kritika hemm il-Prim Ministru u Mexxej Laburista Joseph Muscat kif ukoll Toni Abela, id-Deputat Mexxej tal-Partit.

media•link COMMUNICATIONS