2014 05 18 by maltarightnow dotcom

www.maltarightnow.com

Nru 2215 €1

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

UFFI?JALI TAL-GVERN JA{DMU MI?-?NL Uffi/jali tal-Customer Care tal-Gvern qeg[din ja[dmu mi/-?entru Nazzjonali Laburista hekk kif ir-rabja tal-Laburisti g[al Muscat tant kibret min[abba li ma ;ewx onorati l-weg[diet ta’ qabel l-elezzjoni waqt li ‘tal-qalba’ qeg[din jiffangaw. Ara pa;ni 4-5

Konferma li Muscat jigdeb pazjenti mietu fuq kuntratti fil-kurituri ta’ €600 miljun

… pazjenti jmorru g[and Ministri min[abba medi/ini out-of-stock

Is-Segretarju Parlamentari g[as-Sa[[a Chris Fearne talab lit-tmexxija tal-Isptar Mater Dei biex ida[[lu pratti/i ;odda f’ka]i ta’ mwiet ta’ pazjenti fil-kurituri. Il-kri]i fis-servizzi tas-sa[[a qed tissokta wkoll b’aktar medi/ini out-of-stock, b’pazjenti jmorru g[and Ministri bit-tama li jinqdew waqt li pazjenti qeg[din jing[ataw appuntamenti sa[ansitra g[al sentejn o[ra. Ara pa;ni 3 u 56

Ara pa;ni 2-3

IMSIE{BA SO?JALI U EKONOMISTI JWISSU>

It-tkabbir ekonomiku mhux qed jissarraf f’[olqien ta’ impjiegi Ara pa;na 7

Lejn ir-ri]enja tal-Kummissarju tal-Pulizija

Il-Gvern ta’ Muscat qieg[ed ja[bi dak li qieg[ed jin[ema li se jwassal biex fil-;img[at li ;ejjin tit[abbar ir-ri]enja ta’ Peter Paul Zammit minn Kummissarju tal-Pulizija u minfloku mistenni jin[atar l-Assistent Kummissarju Ray Zammit. Sorsi li tkellmu ma’ il-mument qalu li l-Kummissarju Peter Paul Zammit kien qieg[ed jilmenta b’ind[il u ordnijiet diretti mill-Ministeru tal-Intern filwaqt li rapporti o[ra jsemmu li l-Gvern mhux sodisfatt bil-[idma tal-Kummissarju. Dan la[[ar Peter Paul Zammit ma deherx f’impenji ewlenin li jikkon/ernaw lill-Korp tal-Pulizija, b’rapporti li waslulna li l-Kummissarju di;à ressaq l-ittra tar-ri]enja i]da din in]ammet mistura mill-Gvern.

2 VALLETTA: Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika; IL-{AMRUN: Darwin Pharmacy, 152, Triq il-Kbira San :u]epp; SANTA VENERA: Lantern Pharmacy, Misra[ il-Kebbies; BIRKIRKARA: St. Paul’s, Triq Brared; L-IMSIDA: Mayer Pharmacy, 33, Ix-Xatt ta’ Xbiex; SAN :ILJAN: Balluta Pharmacy, 30,Triq il-Kbira; TAS-SLIEMA: Drug Store: Anglo Maltese Dispensary Ltd. 382, Triq Manwel Dimech; IKLIN: Iklin Pharmacy, Triq :eronimo abos; IL-MOSTA: Sag[jtar Pharmacy, Triq is-Sag[jtar; IL-QAWRA: El Medina Chemist, Triq il-Maskli; PAOLA: Distinction Pharmacy, 32, Pjazza Antoine De Paola; L-ISLA: Victory Pharmacy, 32, Triq il-Vitorja; IL-FGURA: ?ilia’s Pharmacy, 303, Triq {a]}abbar; MARSAXLOKK: Pompei Pharmacy, Xatt is-Sajjieda; I}}URRIEQ: Kristianne Pharmacy, Triq Pietru Pawl Saydon; {A}}EBBU:: Santa Marija Pharmacy, 40, Triq l-G[asfura; IL-BA{RIJA: Ba[rija Pharmacy, Triq Raddet irRoti k#m Triq l-Iskola; FONTANA: Fontana Pharmacy, Triq il-G[ajn; XEWKIJA: Gozo Chemists, M;arr Road.

It-temp It-Temp> Imsa[[ab u b’xi ftit xita g[all-ewwel. Il-Vi]ibbiltà> Tajba. Ir-Ri[> Ftit qawwi mil-Lvant. Il-Ba[ar> {afif g[al moderat li jsir moderat g[al qawwi lokalment qawwi. L-imbatt> Ftit li xejn. Temperatura tal-Ba[ar> 18º.

Il-[amest ijiem li ;ejjin

IL-{ADD L-og[la 22˚C L-inqas 15˚C

Prim Ministru li jin

INTERVISTA MAL-KAP TAL-PARTIT NAZZJONALISTA SIMON BUSU

Spi]eriji li se jift[u llum

IT-TNEJN L-og[la 22˚C L-inqas 17˚C

IT-TLIETA L-og[la 25˚C L-inqas 17˚C

L-ERBG{A L-og[la 25˚C L-inqas 17˚C

IL-{AMIS L-og[la 26˚C L-inqas 17˚C

Il-Kap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busuttil meta lbiera[ kien intervistat waqt il-programm Il-Fatti Kollha fuq Radio 101 fisser kif il-Gvern Laburista hu di]onest politikament u jag[mel bil-maqblub ta’ dak li jg[id. “Dan il-Gvern hu mibni fuq falsità, fuq iddi]onestà politika u fuq innuqqas ta’ valuri. Simon Busuttil semma kif dil-;img[a, l-og[la esponti talGvern fosthom il-Prim Ministru Joseph Muscat inqabdu fi tliet gidbiet. “Dan mhux e]empju tajjeb mill-Gvern”, waqt li kompla li l-maskra li po;;a quddiemu Joseph Muscat qabel l-elezzjoni, illum qed taqa’. “Jg[idilna Malta tag[na lkoll imma qed issir diskriminazzjoni g[ax tal-qalba qed ikunu preferuti.” Il-Kap tal-PN qal li dan mhux Gvern mibni fuq il-valuri. F’pajji] ie[or Prim Ministru li jinqabad f’gibda jkollu jirri]enja. Hu semma kif fil-Parlament nhar l-Erbg[a, il-Ministru Owen Bonnici qal li mhux se ji;i ppubblikat il-kuntratt ma’ Henley and Partners min[abba ka] fil-Qorti. Imma l-kuntratt ta’ Henley & Partners mhux veru qieg[ed il-Qorti. L-istess gidba irrepetiha l-Prim Ministru Joseph Muscat. Din il-kumpanija li se tbig[ i/-/ittadinanza Maltija bi d[ul ta’ €200miljun imma l-Gvern ma jridx jippubblika l-kuntratt. F’pajji]i o[ra saru allegazzjonijiet li din

il-kumpanija iffinazjat kampanji elettorali ta’ xi partiti. Hu qal li fin-nofs hemm [abi kbir u fuq kollox il-gidba tal-Prim Ministru u ta’ Ministru. Simon Busuttil qal li lOppo]izzjoni qed tinsisti li dan il-kuntratt ikun ippubblikat mill-iktar fis u talbet ruling talIspeaker u qal li jittama li firruling l-Ispeaker jag[ti e]empju tal-importanza tal-og[la istituzzjoni tal-pajji].

Simon Busuttil qal li hu di;à g[amel erba’ kaw]i ta’ libell fuq spots tal-Partit Laburista b’attakki personali fuqu li jinkludu gideb.

Il-ka] Cyrus Engerer Il-ka] ta’ Cyrus Engerer li ng[ata sentenza ta’ sentejn [abs sospi]a wara li nstab [ati millQorti tal-Appell, immarka liktar punt baxx li waqa’ fih ilGvern ta’ Joseph Muscat.

Simon Busuttil> Il-PN qed jara min qed jag[mel il-vendikazzjonijiet fi/-/ivil u se jie[u [sieb il-vittmi ta’ dawn il-vendikazzjonijiet Simon Busuttil semma wkoll il-gidba tal-Prim Ministru waqt il-programm Reporter fejn lewwel qal li l-kuntratt talpower station tal-gass se jkun iffirmat u wara qal li se jkun ippubblikat, g[ax kien iffirmat. Dan il-kuntratt g[andu valur ta’ €400 miljun.

“Dan hu [a]in g[ax il-Prim

Ministru qed i[amme;; lil politika. Il-politika qieg[da hemm biex Malta tkun a[jar. Is-sentenza wriet li /-champion tal-Prim Ministru fuq il-persuni gay instab li hu stess rikeb fuq il-pre;udizzju ta’ persuna gay.”

12-il sena

Lottu

[abs

12 – 39 – 60 – 51 – 4 # 31 – 68 – 18

Super 5 11 – 5 – 35 – 27 – 22

Ringrazzjament

Is-Sinjura Philippa Ciantar minn {al Luqa flimkien ma’ wliedha jixtiequ jirringrazzjaw lil bosta qraba, [bieb u persuni distinti li attendew g[all-funeral u lil dawk kollha li bag[tu kartolini, messa;;i u fjuri jew li b’xi mod jew ie[or urew sog[ba g[at-telfa tal-g[a]i] tag[hom

Carmel Ciantar

li mar jiltaqa’ mal-Mulej nhar is-Sibt 3 ta’ Mejju, 2014 Ringrazzjament spe/jali jmur lill-Kappillan u l-Kleru tal-Parro//a ta’ {al Luqa li kkon/elebra l-quddiesa u lill-istaff tal-Emer;enza fl-Isptar Mater Dei.

Ag[tih, Mulej, il-mistrie[ ta’ dejjem

Kenneth Ellul ta’ 39 sena mill-Furjana u residenti Wied il-G[ajn ilbiera[ instab [ati li flimkien ma’ ]ew; persuni o[ra wettaq hold-up fuq il-Professur Anthony Zammit f’Awwissu ta’ sitt snin ilu. Hu ng[ata piena ta’ 12-il sena [abs. Ellul instab [ati 7-2 ta’ tmien Kapi ta’ akku]a li kien qed ji;i mixli fuqhom, fosthom li bejn il-11 u t-12 ta’ Awwissu tal2008 flimkien ma’ ]ew; persuni o[ra wettqu serqa ta’ aktar minn €2,329.37 f’o;;etti u flus kontanti mir-residenza talProfessur Zammit, f’{a]}ebbu;. Il-[allelin da[lu fuqu mg[ammda u armati b’senter u pistola, u]aw il-vjolenza u Ellul kellu arma u munizzjon bla li/enzja tal-Pulizija. Il-Prosekuzzjoni tmexxiet mill-Avukat Lara Lanfranco u Kevin Valletta f’isem l-Avukat :enerali, filwaqt li g[allakku]at dehret l-Avukat Josette Sultana.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Lokali

nqabad f’gidba jkollu jirri]enja

TTIL FUQ RADIO 101

Simon Busuttil qal li dan il-ka] juri wkoll l-ipokresija tal-Prim Ministru li fil-ka] tal-eks deputat mexxej Laburista Anglu Farrugia, talbu jirri]enja wara li kkritika l-;udika-tura, i]da l-Prim Ministru stess ikkritika lill-Im[allef u lill-Qorti tal-Appell g[ax ma qabilx mas-sentenza ta’ Cyrus Engerer. Hu fakkar li kwa]i 80% tan-nies ma jaqblux ma’ kif Muscat tratta lil Cyrus Engerer b[ala eroj u g[amlu suldat talazzar u dak li kien kriminal g[amlu eroj. Simon Busuttil qal li nhar is-Sibt li ;ej il-poplu g[andu /-/ans li jsemma le[nu anke dwar il-mod kif mexa l-Prim Ministru fil-ka] ta’ Cyrus Engerer. Proposti mill-PN Il-Kap tal-PN qal li l-Oppo]izzjoni qed to[ro; bl-ideat u qed tkun kostruttiva u tipproponi li;ijiet biex Malta tkun a[jar. Fost dawn hemm l-emenda g[all-Cross Border Health Directive. Din il-li;i tg[id

li meta xi [add ikun fuq waiting list u jkun ilu jistenna g[al operazzjoni b’detriment g[al sa[[tu, minflok imur fl-Isptar f’Malta, ikun jista’ jmur fi sptar ie[or flUE u dan hu dritt li tag[ti l-UE. “Il-PN qed jg[id li issa meta bniedem ikun stenna [afna u jkun intitolat li jmur f’pajji] ie[or tal-UE, ikun jista’ jag[mel operazzjoni fi sptar privat f’Malta stess.”

Simon Busuttil fisser kif il-mozzjoni li ressaq il-PN tnaqqas l-iskari;; g[al pazjenti billi jag[mlu l-operazzjoni fil-privat f’Malta. “Din il-proposta intlaqg[et tajjeb mill-pubbliku u dan juri kemm il-PN millOppo]izzjoni hu pro-attiv u qed iressaq la[jar proposti f’din il-kampanja elettorali.” Proposta o[ra tal-PN hu li filKostituzzjoni tidda[[al emenda biex ma jkunx hemm diskriminazzjoni kontra persuni b’di]abbiltà li l-NGOs laqg[u tajjeb [afna. Hu semma l-ka] tal-permess g[alli]vilupp fiz-zona Ta’ {a;rat fl-Im;arr li [ar;et il-MEPA u kellha tkun l-Oppo]izzjoni li ressqet mozzjoni fil-Parlament biex waqqaf il-permess u issa l-art mhix se tinbena u se tkun esproprijata.

Din il-;img[a l-og[la esponenti tal-Gvern fosthom il-Prim Ministru Joseph Muscat inqabdu fi tliet gidbiet

Gvern qed jipprivatizza minkejja li qabel l-elezzjoni weg[dhom li mhux se jipprivatizza l-Korporazzjoni. Hu wissa li jekk l-Air Malta tikkrolla, l-ekonomija tie[u daqqa kbira. Il-Kap tal-PN semma wkoll i]-]ieda ta’ kwa]i ¤400 miljun fid-dejn tal-pajji] u staqsa jekk il-pagamenti tal-Enemalta g[addewx g[and il-Gvern.

Hu qal li l-uni/i ]ew; ideat ;odda talGvern kienu l-bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija u l-a[bar li l-petrol kien qed jor[os b’2/ meta xahar qabel kien g[ollieh b’2/. Hu semma wkoll i]-]ieda fil-qg[ad u ttnaqqis fl-investiment mis-settur tal-manifattura li juru n-nuqqas ta’ ideat talGvern Laburista. Simon Busuttil tkellem ukoll kif ilGvern g[alaq g[ajnej[ g[all-korruzzjoni dwar il-ka] tas-serq tal-elettriku millismart meteres waqt li fakkar li l-Gvern g[olla l-li/enzji tal-karozzi, l-aktar talkarozzi kummer/jali u issa qed jie[u minn dawk il-flus biex i[allas g[al weg[da li g[amel. Dan hu ka] ie[or ta’ kif ja[dem dan il-Gvern. Simon Busuttil akku]a lill-Gvern li qed jipprova jibdel i/-?ivil f’ka]in Laburista. Dak li qed ji;ri fi/-?ivil hu tal-mist[ija u l-PN qed jara min qed jag[mel il-vendikazzjonijiet u anke se

Chris Fearne, is-Segretarju Parlamentari fi [dan il-Ministeru g[asSa[[a u l-Ener;ija ta direttiva lill-management tal-isptar biex ja[dem fuq policy ;dida [alli jinbidlu l-pratti/i ta’ tkeffin ta’ pazjenti li jmutu fil-kurituti talIsptar Mater Dei. Sorsi li tkellmu ma’ il-mument tennew li fil-ka] ta’ mewt ta’ pazjenti filkurituri kien ikun segwit l-istess pro/ess li kien isir fis-swali ji;ifieri li ttkeffin tal-pazjent isir mill-qraba tieg[u jew tag[ha bl-g[ajnuna tal-infermiera, u wara l-katavru jitni]]el fil-kamra mortwarja. Hekk kif beda ji]died l-iffullar fl-Isptar Mater Dei, b’konsegwenza li l-

pazjenti tilfu g[al kollox il-privatezza tag[hom, l-infermiera o;;ezzjonaw g[al din il-prattika, tant li kif ]velajna tliet ;img[at ilu, il-Union tal-Infermiera u l-Qwiebel, l-MUMN [ar;et direttiva biex l-infermiera ma jkeffnux pazjenti li jkunu mietu fil-kurituri. Minkejja din id-direttiva, jidher li ma kienx hemm pratti/i /ari dwar il-pro/ess li kellu jintu]a fl-isptar hekk kif pazjent imut fil-kuritur. Tant hu hekk, li hekk kif il-mument ]vela l-istorja li l-Gvern [eba mwiet ta’ pazjenti fil-kurituri, is-Segretarju Parlamentari Chris Fearne ikkomunika mal-management tal-isptar biex jinbidlu

In/ertezza g[all-[addiema Il-Kap tal-PN wera solidarjetà mal[addiema tal-Air Malta li jinsabu f’in/ertezza kbira dwar il-futur tag[hom u anke mal-[addiema tal-Enemalta li l-

jie[u [sieb il-vittmi ta’ dawn il-vendikazzjonijiet. Il-vot tas-Sibt li ;ej

Simon Busuttil tkellem dwar l-elezzjoni tas-Sibt li ;ej u qal li l-Parlament Ewropew jie[u de/i]jonijiet li jaffettwaw lil poplu u g[alhekk ikun a[jar li dde/i]joni tittie[ed minn nies li tkun g[a]ilt int stess u g[alhekk hu importanti li kul[add jo[ro; jivvota. Hu qal li din hi elezzjoni importanti u wie[ed jista’ jibg[at messa;; ukoll lil Gvern permezz tal-vot tieg[u. Il-Kap tal-PN qal li l-poplu jmur a[jar jekk il-PN itella’ tliet si;;ijiet g[ax idDeputati Nazzjonalisti dejjem [admu favur il-pajji] u kienu l-vu/i u t-tarka tal-poplu kollu. Dwar il-kandidatura ta’ Jean Claude Juncker g[all-Presidenza talKummissjoni Ewropea qal li dan jaf sewwa lil Malta u hu stess ;ej minn pajji] ]g[ir daqs Malta u jifhem l-issues ta’ pajji] ]g[ir. “Hu bniedem konvint favur l-Ewropa. L-ist[arri; juri li b[alissa l-PPE u s-So/jalisti huma ras imb’ras u dan juri li anke si;;u wie[ed jista’ j[oll u jorbot min ikun il-President talKummissjoni Ewropea u g[alhekk hu importanti li l-PN itella’ t-tielet si;;u fil-Parlament Ewropew”.

Bidla fil-pratti/i meta jmutu pazjenti fil-kurituri L-istorja li ]vela il-mument tliet ;img[at ilu dwar kif il-Gvern kien [eba mwiet ta’ pazjenti fil-kurituri tal-Isptar Mater Dei waslet biex il-Gvern stess jitlob lit-tmexxija tal-isptar tfassal pratti/i ;odda f’ka]i ta’ pazjenti li jkunu mietu fil-kurituri ta’ Mater Dei fejn g[adha tippersisti l-problema taliffullar tal-pazjenti. Il-konferma li fil-kurituri tal-Isptar mietu pazjenti taha l-Gvern Laburista stess b’de/i]joni li kienet ikkomunikata lill-management tal-Isptar Mater Dei, minnufih li il-mument ]vela li l-Gvern [eba mwiet ta’ pazjenti fil-kurituri fil-[ar;a tas-27 ta’ April li g[adda.

l-pratti/i f’ka]i b[al dawn. Dan kollu jikkontradixxi dak li qal l-istess Segretarju Parlamentari kif ikkwotat mill-istazzjon nazzjonali tat-televi]joni meta qal li ma kienx hemm imwiet ta’ pazjenti fil-kurituri tal-isptar. il-mument g[andu informazzjoni li l-prattika li se tintu]a hija l-istess meta pazjenti jmutu fis-swali tal-emer;enza jew fit-teatri tal-operazzjonijiet. Sorsi li tkellmu ma’ il-mument qalu li f’dawn il-ka]i, hekk kif imut pazjent, dan ji;i /ertifikat mit-tabib, il-katavru tal-pazjent jitg[atta, u jintni]]el fil-kamra mortwarja, fejn imbag[ad isir it-tkeffin.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Uffi/jali tal-Ministeri ja[dmu mill-kwartieri tal-Labour

Lokali

Hekk kif fadal ;img[a biss g[all-elezzjoni tas-Sibt li ;ej, it-tmexxija tal-Partit Laburista tinsab ta[t pressjoni kbira ka;unata minn rabja li ;ejja ming[and g[add ta’ partitarji Laburisti min[abba li baqg[u ming[ajr dak li kienu mwieg[da qabel l-elezzjoni. Tim ta’ uffi/jali li l-impjieg tag[hom mal-gvern huwa ta’customer care filMinisteri, qeg[din ja[dmu mi/-?entru Nazzjonali Laburista. Dawn l-uffi/jali tal-customer care impjegati filMinisteri ilhom g[al dawn l-a[[ar tliet ;img[at ja[dmu mi/-?entru Nazzjonali Laburista min[abba li g[add ;mielu ta’ partitarji Laburisti huma di]ullu]i bit-tmexxija tal-Gvern Laburista wara li qeg[din jaraw li dawk li “huma l-aktar fil-qalba talPartit” ing[ataw xog[ol u konsulenzi b’eluf ta’ ewro waqt li huma baqg[u ma nqdewx minkejja l-weg[diet li sarulhom qabel l-elezzjoni tal-2013. Dan ix-xog[ol qieg[ed isir mit-tieni sular ta/-?entru Nazzjonali Laburista, g[alkemm xog[ol ie[or qed isir ukoll mir-raba’ sular fejn minn dan is-sular, fost il-[idma qeg[din isiru sforzi kbar biex jinsabu postijiet tax-xog[ol g[al partitarji Laburisti li kienu mwieg[da impjieg qabel l-elezzjoni ;enerali. Id-de/i]joni li uffi/jal minn kwa]i kull Ministeru, impjegat fit-Taqsima tal-Customer Care jintbag[at ja[dem mi/-?entru Nazzjonali Laburista ttie[det hekk kif g[add ta’ partitarji Laburisti mhux biss kienu qeg[din jirritornaw it-tessera, i]da wkoll id-dokument tal-vot. il-mument jista’ ji]vela ka]i fejn partitarji Laburisti rritornaw g[add ;mielu ta’ dokumenti tal-voti. Dawn

Id-Deputat Mexxej Laburista Toni Abela u Daniel Micallef, il-President Laburista, jafu li uffi/jali ta’ Ministeri qeg[din ja[dmu mi/-?entru Nazzjonali Laburista id-dokumenti g[addew minnufih lil ]ew; uffi/jali g[olja tal-Partit Laburista li min-na[a tag[hom taw struzzjonijiet biex id-dokumenti talvoti jin;abru mill-persuni rispettivi. il-mument g[andu informazzjoni li kemm Toni Abela, id-Deputat Mexxej tal-Partit Laburista g[all-Affarijiet talPartit kif ukoll Daniel Micallef, ilPresident tal-Partit Laburista jafu sew bix-xog[ol li qeg[din jag[mlu uffi/jali tal-customer care tal-Ministeri mi/-?entru Nazzjonali Laburista. Dawn l-uffi/jali tal-gvern li ja[dmu

Eks kunsillier Laburista jer;a’ jidda[[al mal-Pulizija

…u jaqbe] ]ew; Ma;;uri u jintbag[at G[awdex Wie[ed minn dawk il-Pulizija li re;g[u dda[[lu fil-Korp tal-Pulizija aktar kmieni din il-;img[a huwa eks kunsillier tal-Partit Laburista, li malli dda[[al lura fil-Korp qabe] ]ew; Ma;;uri G[awdxin li ilhom numru ta’ snin Malta, u ntbag[at G[awdex. Dan l-istess Ma;;ur, ta’ sikwit, ikun fuq il-bank tas-sostituti tal-tim tal-futbol ta’ Sannat Lions b[ala uffi/jal ta’ dan listess klabb. Dwar din l-informazzjoni u jekk jistax membru fil-Korp tal-Pulizija jokkupa dawn ir-rwoli fi klabbs tal-futbol, din il-gazzetta bag[tet il-mistoqsijiet lill-Kummissarju tal-Pulizija Peter Paul Zammit. il-mument g[amlet b’kollox [ames mistoqsijiet differenti lillKummissarju tal-Pulizija, i]da l-uniku twe;iba kienet li l-esi;enzi tas-servizz kienu jin[tie;u li jsir dan l-arran;ament. Din il-gazzetta staqsiet min hu responsabbli u ta’ min tkun l-a[[ar kelma biex uffi/jal tal-Pulizija ji;i trasferit minn post g[all-ie[or i]da ma ng[atat ebda twe;iba g[al dawn. Fl-a[[ar jiem, il-Korp tal-Pulizija g[adda minn taqlib kbir, hekk kif minbarra li dda[[lu fil-Korp numru ta’ Pulizija antiki, fid-dawl tal-kri]i tarri]orsi umani li te]isti, ;ew ordnati

numru ta’ transfers ftit jiem biss qabel l-elezzjoni tal-Parlament Ewropew. Madanakollu, filwaqt li xi persuni marru tajjeb b’dawn it-transfers, o[rajn spi//aw ;ew trasferiti aktar minn darba. Fost l-o[rajn, kien hemm Ma;;ur li ng[ata ]ew; transfers f’inqas minn tmien sig[at; l-ewwel wie[ed minn Malta lejn G[awdex, u ftit wara, minn G[awdex lura lejn Malta. il-mument staqsa lillKummissarju tal-Pulizija min ta l-ordni g[al dawn it-transfers u x’kienet ir-ra;uni, i]da bqajna bla twe;iba. Fost l-o[rajn, f’dawn it-transfers ma ntu]atx il-pro/edura tas-soltu, fejn ilMa;;uri li jintbag[tu G[awdex, jintbag[tu skont kif imisshom, i]da kien hemm ]ew; Ma;;uri li ma kienux isseniors u ntbag[tu huma f’G[awdex. Ka] ie[or kien jinvolvi pulizija li ng[ata erba’ transfers f’anqas minn ;img[a. Din il-Ma;;ur l-ewwel ing[atat transfer mis-sezzjoni tat-traffiku g[allG[assa ta]-}ejtun. Nofs sieg[a wara ;iet infurmata li t-transfer tag[ha ;ie mi]mum. Fil-jumejn ta’ wara, re;g[et irrappurtat g[ax-xog[ol fis-sezzjoni tattraffiku. I]da mbag[ad ng[atat transfer g[all-g[assa ta’ San :iljan, u l-g[ada ntbag[tet l-g[assa tal-{amrun.

b[alacustomer care spi//aw ja[dmu mi/-?entru Nazzjonali Laburista hekk kif partitarji Laburisti rrifjutaw li jmorru l-Ministeri kif kienu ng[ataw listruzzjonijiet ori;inarjament meta kienu qed iressqu l-ilmenti u r-rabja tag[hom mal-Partit Laburista. Sorsi li tkellmu ma’ din il-gazzetta staqsew dwar min qieg[ed i[allas lil dawn l-uffi/jali tal-customer care g[all-;ranet xog[ol li qeg[din jag[mlu fil-kwartieri tal-Partit Laburista; ilgvern mit-taxxi tal-poplu jew il-Partit Laburista?

Il-Partit Laburista g[addej minn ]mien ta’ pressjoni kbira hekk kif g[adu ma onorox g[add kbir ta’ weg[diet li g[amel. Din il-presssjoni qed tikber aktar ma toqrob l-elezzjoni tas-Sibt li ;ej g[all-Parlament Ewropew. Partitarji Laburisti jinsabu rrabbjati, di]illu]i u mdejjqa min[abba fuq na[a qed jaraw “nies tal-qalba” li qed jinqdew u jing[ataw xog[ol u karigi li j;orru mag[hom eluf ta’ flus, filwaqt li lilhom il-partit li dejjem [admu g[alih [allihom “lampa stampa”. Quddiem din is-sitwazzjoni, waqt ilmaratona ;bir ta’ fondi li organizza lPartit Laburista aktar kmieni dan ix-xahar, il-messa;; g[al dawn ilLaburisti kien “[udu pa/enzja”. Lil dawn il-Laburisti, il-Prim Ministru Joseph Muscat sej[ilhom “suldati tal-azzar” waqt mass meeting f’Bormla nhar l-1 ta’ Mejju, u [e;;i;hom biex jo[or;u jivvutaw u biex jikkonvin/u lill-o[rajn biex jag[mlu l-istess. I]da dan l-appell mal-ewwel sab lewwel attakk. F’ittra fil-gazzetta The Malta Independent on Sunday, /ertu Raymond Sammut mill-Mellie[a li fisser lilu nnifsu “suldat tal-azzar” iddikjara li mhux talli se jobdi lill-Prim Ministru, imma se jag[mel e]att l-oppost – ji;ifieri jinkora;;ixxi lil kull min hu verament suldat tal-azzar biex fl-elezzjoni tas-Sibt li ;ej ma jmurx jivvota.

Irregolaritajiet fil-Protezzjoni ?ivili

Solidarjetà {addiema Partit Nazzjonalista fi stqarrija ]velat li qed tir/ievi regolarment ilmenti mis-Sezzjoni tal-Protezzjoni ?ivili fejn qed isiru irregolaritajiet biex jinqdew nies tal-qalba. Dawn sa[qu li fejn fi ]mien Gvern Nazzjonalista l-promozzjonijiet kienu jing[ataw wara li to[ro; sej[a g[all-applikazzjonijiet u wara jsiru l-intervisti, issa l-promozzjonijiet qed jing[ataw bla sej[a u bla trasparenza. Il-[addiema tal-Protezzjoni ?ivili li tkellmu mas-SHPN qalu wkoll li wara l-elezzjoni ;enerali n[olqu po]izzjonijiet li qatt qabel ma e]istew. Po]izzjoni partikolari hi ta’ senior manager li mtliet minn persuna li qatt ma kienet ta[dem b’mod permanenti mal-Protezzjoni ?ivili u g[alhekk qab]et numru ta’ [addiema b’ferm aktar esperjenza. Persuna o[ra kienet akkomodata minn Awtorità tal-Gvern u qed ta[dem f’uffi//ju fuq ba]i ta’ roster. Hemm min in[atar konsulent l-g[ada li [are; bil-pensjoni u qed jing[ata madwar €1,400 fix-xahar apparti l-pensjoni. Ing[ataw promozzjonijiet f’livell mani;erjali lil min fl-elezzjoni kien bis-sick leave g[al xahrejn s[a[, filwaqt li voluntiera ng[ataw promozzjonijiet g[al station officers u qab]u lil min sa[ansitra tahom it-ta[ri;. Dan waqt li gew inga;;ati wkoll eks pulizija. Il-[addiema jinsabu m[assba wkoll peress li l-applikazzjonijiet li fet[u dan l-a[[ar biex ji;u inga;;ati iktar nies bejn it-18 u l-55 sena, fejn l-esperjenza mhux me[tie;a u jekk persuna tkun kwalifikata tkun promossa minnufih. B’hekk se jing[ata lok g[all-abbu] peress li dawk li ilhom voluntiera malProtezzjoni ?ivili jistg[u fa/ilment jinqab]u minn min m’g[andux esperjenza. S{PN saqsiet kif dawn l-applikazzjonjiet ma [ar;ux internament i]da [ar;u g[all-pubbliku in;enerali u li g[alihom applikaw mas-600 persuna meta hemm b]onn 30. S{PN talbet spjegazzjoni x’sar minnha il-wieg[da ta’ qabel l-elezzjoni dwar il-[las tas-sahra.

Il-{add, 18 taâ&#x20AC;&#x2122; Mejju, 2014 Lokali

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Lokali

IL-KA} TA’ TIXRID TA’ MATERJAL BI TPATTIJA U BLA PERMESS MINN CYRUS ENGERER

Muscat jiddefendi filwaqt li gvernijiet barranin jie[du azzjoni [arxa Ri/erka li saret minn il-mument turi li filwaqt li f’Malta, il-Prim Ministru Joseph Muscat u Ministri Laburisti qeg[din jibqg[u jiddefendu lil Cyrus Engerer wara li nstab [ati mill-Qorti tal-Appell li xerred bi tpattija materjal pornografiku u ritratti kompromettenti tal-eks sie[eb tieg[u ma’ r;iel o[rajn, f’diversi pajji]i fosthom fl-Istati Uniti, fir-Renju Unit u fil-:appun, gvernijiet, kapijiet ta’ gvern, politi/i u g[aqdiet volontarji g[addejjin b’kampanja u b’inizjattivi biex atti b[al dawn kif g[amel Cyrus Engerer li jikkonsistu “f’tixrid ta’ materjal pornografiku ta’ eks sie[eb jew eks sie[ba bi tpattija u bla permess tag[hom” mhux biss ikunu kundannati i]da j;orru piena [orox ta’ [abs kif ukoll multi. L-im;iba tal-Prim Ministru Joseph Muscat f’dan il-ka] tikkuntrasta bil-qawwa u to[ro; ukoll id-differenza filpoliti/i li jag[rfu bejn it-tajjeb u l-[a]in. Bil-kontra ta’ dak li se[[ mill-Prim Ministru fla[[ar ;img[a, f’numru ta’ pajji]i fosthom l-Istati Uniti, irRenju Unit u l-:appun – ilgvernijiet, membri tal;udikatura u g[aqdiet volontarji huma m[assba serjament dwar ka]i dejjem ji]diedu ta’ “tixrid ta’ ritratti ta’ tpattija li juru nies jew eks ma[bubin f’atti sesswali” b[alma huwa lka] ta’ Cyrus Engerer.

Civil Rights Initiative qed t[e;;e; lill-vittmi ta’ ka]i b[al dawn biex jitkellmu u jfittxu lg[ajnuna, [alli li;ijiet b[al dawn jidda[[lu fis-se[[ u jkunu mill-aktar effettivi f’dawk li huma pieni kriminali.

Reat omofobiku Kieku l-vittma kien straight, ]gur kien ikun reat omofobiku, a[seb u ara meta l-vittma fil-fatt hu gay. Il-[ati bag[at l-emails biex jurihom li l-

T[assib serju fir-Renju Unit It-tixrid ta’ materjal b’kon-

tenut pornografiku bi tpattija – li skont g[aqdiet volontarji u ta’ appo;; fir-Renju Unit – jinvolvu persuni li jxerrdu kontenut sesswali tal-eks sie[eb jew sie[ba tag[hom fuq l-internet ming[ajr il-permess tag[hom, qieg[ed ji]died. Il-UK Safer Internet Centre, Li;ijiet [orox in-National Stalking Helpline u fl-Istati Uniti l-Women’s Aid, kollha kemm Fl-Istati Uniti mill-inqas huma qeg[din jiddikajraw li g[axar stati g[addew li;ijiet din il-problema qieg[da spe/ifi/i u [orox [afna f’dik li tinfirex u tikber. hija piena f’ka]i ta’ tixrid ta’ Laura Higgins, helpline mankontenut b[al dan ming[ajr il- ager tal-UK Safer Internet permess tal-individwu li skont Centre qalet lill-BBC li fll-esperti fil-ma;;or parti tala[[ar 12-il xahar dawn il-ka]i ka]i jaslu sa dan l-istadju wara ]diedu, “i]da l-ka]i li qeg[din li r-relazzjoni bejn il-partijiet jid[lu huma biss it-tarf talkon/ernati tispi//a [a]in. problema .” “Wisq huma l-vittE]attament b[alma se[[ fil-ka] mi li j[ossuhom imbarazzati u ta’ relazzjoni li kellu Cyrus umiljati biex jitkellmu [alli Engerer mal-eks sie[eb tieg[u. jfittxu l-g[ajnuna jew parir.” Aktar Stati Amerikani Gruppi volontarji qeg[din qeg[din jikkunsidraw serjajag[mlu pressjoni biex irment li jda[[lu li;ijiet spe/ifi/i Renju Unit jinforza li;ijiet g[al reati b[al dawn, u[ud b[alma hemm f’diversi Stati minnhom minn din is-sena Amerikani. stess. L-Avukat :enerali fl-Iskozja Holly Jacobs, Fundatri/i tal- wkoll qed isejja[ biex ikun kampanja End Revenge Porn hemm le;i]lazzjoni spe/ifika. u tal-g[aqda volontarja Cyber Frank Mulholland irrefera

Il-Prim Ministru Muscat qal li hu u l-[ati (Cyrus Engerer) f’dan il-ka] g[andhom e]att l-istess valuri wkoll g[al numru ta’ ka]i li fosthom kien hemm ritratti b’kontenut ta’ atti sesswali li ntbag[tu lill-[bieb jew qraba bl-iskop li jimbarazzaw lillvittma. Hu qal li li;i spe/ifika li tikkumbatti dawn il-ka]i tibg[at messa;; li “din hija prattika illegali”. Id-Deputat Sko//i]a Christina McKelvie stqarret li azzjonijiet b[al dawn huma atti ta’ kattiverja, ma[suba biex jeqirdu l-[ajja tal-vittma billi jitilfu r-rispett u f’xi drabi sa[ansitra jispi//aw biex jitilfu l-impjieg. Tanya Rhodes mill-ferg[a Sko//i]a ta’ Women’s Aid iddikjarat: “it-tixrid ta’ materjal pornografu bi tpattija huwa att ta’ tradiment u qieg[ed jin-

ferex b’ritmu qawwi b[ala laktar att kriminali li qed isir b’[a]en u biex iwe;;a’ fil;enerazzjoni on-line.” Il-politi/i fil-:appun jie[du azzjoni Fil-:appun, politi/i qeg[din jiddiskutu mi]uri legali biex ittixrid ta’ materjal pornografiku bi tpattija jsir illegali – li liskop ta’ att b[al dawn huwa biex l-eks sie[eb/a ji;u umiljati inkella b[ala mezz ta’ theddida biex il-vittma jkompli jew tkompli fir-relazzjoni. Fi Frar li g[adda, twaqqaf kumitat

apposta li beda jiddiskuti mezzi [alli titfassal li;i apposta li tikkriminalizza b’penali [orox minn iwettaq offi]a b[al din.

vittma hu gay u j]ebil[u mag[hom b’ritratti f’atti sesswali ma’ r;iel o[rajn. Il-ka] mhuwiex biss reat gravi (sentejn [abs, anke jekk sospi]i, sentejn [abs jibqg[u) imma hu wkoll reat omofobiku, ji;ifieri li fih dak li suppost kien i/-champion tad-drittijiet tal-persuni gay u]a l-pre;udizzju kontra l-gays biex jivvendika ru[u mill-eks sie[eb u jwe;;g[u billi javvelih. Vendikazzjoni

Dan kien reat b’vendikazzjoni ma[suba sew. Min wettaq ir-reat, seraq mhux biss ir-ritratti tal-vittma jurih fis-sess ma’ nies o[rajn, imma wkoll l-e-mails interni tal-impjegati kollha tal-post fejn ja[dem . L-Ewwel tas-Sena 2010 Il-;urnalist Noel Grima f’The Malta Independent tal-{add [a l-punto di vista ta’ min ir/ieva l-emails. Huma jirrakkuntaw kif ir/evewhom ripetutament, darba minnhom ftit minuti biss wara nofsillejl talEwwel tas-Sena 2010. Ebda ri]enja

Muscat wieg[ed li kul[add jerfa’ r-responsabbiltà t’g[emilu. Imma f’dan il-ka] mhux talli ma se[[itx ir-ri]enja tal[ati mill-Kunsill u millMinisteri li suppost ja[dmu kontra lpre;udizzju anti-gay u kontra r-reati omofobi/i, talli Muscat lill-[ati po;;ieh fuq pedestall u fa[[ru.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Lokali

Jopponu g[all-bini ta’ rziezet tat-ti;ie;

Il-Kunsill Lokali tas-Si;;iewi flimkien mad-Dar tal-Providenza, u lg[aqdiet ambjentali Flimkien g[al Ambjent A[jar, ir-Ramblers’ Association u l-Friends of the Earth sa[qu li l-MEPA m’g[andhiex tapprova l-permess g[all-bini ta’ razzett b’erba’ tined kbar u g[olja g[at-trobbija tat-ti;ie; fi]-]ona Tad-Dikkiena fil-limiti tas-Si;;iewi. Is-Sindku tas-Si;;iewi Karol Aquilina spjega kif l-o;;ezzjoni g[al din l-applikazzjoni saret min[abba li jekk il-pro;ett jit[alla jsir dan se jikkaw]a rwejja[ mill-ammonti konsidervoli ta’ ti;ie;, impatt vi]wali negattiv min[abba l-bini tal-erba’ tined u l-bini ta’ razzett u fa/ilitajiet o[ra, impatt negattiv fuq id-Dar talProvidenza, ir-residenti u l-[addiema tag[ha g[ax tinsab ftit ’il bog[od milkonfini tas-sit propost, riskju ta’ kontaminazzjoni fl-ilma minn tnixxija u tixrid ta’ sustanzi fl-ambjent talin[awi u partikolarment fil-wied mag[ruf b[ala Tal-Lew]a u impatt negattiv fuq il-binja rurali antika li tinsab vi/in ferm tas-sit indikat fl-applikazzjoni. Fr Martin Micallef, Direttur tad-Dar tal-Providenza spjega l-effettivi negattivi fuq ir-residenti u l-[addiema tadDar tal-Providenza. Tkellmu wkoll rappre]entanti tal-g[aqdiet ambjentali li kkonfermaw l-appo;; lill-Kunsill Lokali tas-Si;;iewi u lill-bdiewa li g[andhom ir-raba fiz-zona tadDikkiena. Id-de/i]joni se tittie[ed mill-Bord tal-MEPA f’seduta li nhar il-{amis li ;ej. Is-Sindku tas-Si;;iewi Karol Aquilina spjega wkoll kif il-Kunsill Lokali u l-bdiewa li g[andhom irraba’ f’din i]-]ona jkunu sodisfatti biss mhux meta l-MEPA tirrifjuta li to[ro; il-permess i]da meta anke lBord tal-Appell u l-Qorti tal-Appell ji/[du din it-talba jekk il-ka] jispi//a quddiemhom.

Jostor [idmet Gvern Nazzjonalista

Il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[atTrasport u l-Infrastruttura Toni Bezzina fi stqarrija qal li l-Ministru Joe Mizzi ma qalx li l-istudji dwar ilpro;ett ta’ Triq il-Kosta f’Ba[ar i/?ag[aq kif ukoll l-ippjanar, l-applikazzjoni mal-MEPA, il-finanzjament u t-tender saru minn Gvern Nazzjonalista. Toni Bezzina kkritika lill-Gvern Laburista li dam aktar minn sena biex ja;;udika t-tender, bir-riskju li flus mill-UE jintilfu u li l-Ministru Mizzi l-ewwel qal li t-triq se tiswa’ €49 miljun u issa ]ied i/-/ifra g[al €53 miljun. Il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni qal li dan hu e]empju /ar tal-inkonistenza u inkompetenza tal-Gvern Laburista.

It-tkabbir ekonomiku mhux qed jissarraf f’[olqien ta’ impjiegi Il-Kummissjoni Ewropea ppubblikat it-tbassir ekonomiku dwar Malta li fih jing[ad li t-tkabbir ekonomiku mbassar mhux se jissarraf f’]ieda fil-[olqien tal-impjiegi. Ir-rapport isemmi li r-rata ta’ [olqien ta’ postijiet ta’ xog[ol ;odda mistennija tonqos minn 3.1% is-sena li g[addiet g[al 2.1%. Statistika o[ra mill-Eurostat turi li l-kummer/ f’Malta naqas bi 2% bejn Marzu 2013 u Marzu2014. Dan kien l-ikbar tnaqqis irre;istrat fost it-28 Stat Membru tal-UE. Kenneth Xuereb

kenneth.xuereb@media.link.com.mt Postijiet tax-xog[ol mhux qed ifittxu li jkabbru Kevin Borg, id-Direttur Generali talKamra tal-Kummer/, l-Intrapri]a u lIndustrija qal li l-[olqien ta’ impjiegi hi wa[da mill-ikbar sfidi li g[andu b[alissa l-pajji]. Hu qal li filwaqt li lKamra tal-Kummer/ hi kuntenta li qed jitbassar tkabbir ekonomiku, “it-tkab-

bir ekonomiku mhux qed ikun rifless f’[olqien ta’ iktar impjiegi g[aliex linvestiment li qed jid[ol fil-pajji] mhux qed jasal fil-[iliet li qed joffri ssuq tax-xog[ol fil-pajji]. Barraminhekk, [afna postijiet taxxog[ol e]istenti mhux qed ifittxu li jkabbru min[abba problemi ta’ kompetittività u li l-Kamra tal-Kummer/ ilha titkellem fuqhom.” Kevin Borg jittama li t-tkabbir ekonomiku jwassal biex tikber ilfidu/ja fl-ekonomija Maltija u maghha ti]died il-possibiltà ta’ investiment. Id-Direttur :enerali tal-Kamra talKummer/ kompla li t-tkabbir ekonomiku jidher li se jkun i;;enerat minn konsum domestiku u l-Kamra tal-Kummer/ temmen li t-tkabbir ekonomiku g[andu jkun xprunat minn domanda minn barra l-pajji] g[allprodotti u s-servizzi tag[na u dan se jwassal g[al tnaqqis fl-esportazzjoni. “G[alhekk qed ner;g[u ntennu lpo]izzjoni tag[na li l-pajji] g[andu j[ares lejn il-kompetittività tieg[u b’/ertu serjetà.”

B]onn ta’ sforz biex jin[olqu postijiet tax-xog[ol ta’ kwalità Fuq l-istess linja kienu l-kummenti tal-ekonomista Stephanie Cutajar dwar il-[tie;a li t-tkabbir ekonomiku ikun diversifikat u li t-tnaqqis fil-[olqien talimpjiegi u l-esportazzjoni huma sors ta’ t[assib. “It-tkabbir ekonomiku jasal minn diversi fatturi fosthom il-konsum, lesportazzjoni, l-investiment u n-nefqa tal-Gvern. Biex ikollna ekonomija bilan/jata u sostenibbli, hemm b]onn li dawn il-fatturi ji]diedu kollha flimkien.” Dwar ir-rapport tal-Kummissjoni Ewropea, Stephanie Cutajar qalet li ttkabbir ekonomiku qed ikun attribwit liktar g[a]-]ieda fil-konsum u sa[qet dwar l-importanza li dan il-konsum ma jkunx ikbar minn dak li qed jifla[ il-pajji] g[aliex ikun hemm problemi fil-futur. “G[al dak li g[andu x’jaqsam malimpjiegi, il-Kummissjoni Ewropea qed

{afna postijiet tax-xog[ol e]istenti mhux qed ifittxu li jkabbru min[abba problemi ta’ kompetittività tbassar li se jin[olqu inqas impjiegi, ji;ifieri jekk b[ala e]empju is-sena li g[addiet Malta [olqot 1,000 impjieg, din is-sena hi mistennija li to[loq inqas.” “Il-[olqien tax-xog[ol hu lqofol ta’ kull ekonomija u g[aldaqstant g[andu jsir kull sforz biex jin[olqu postijiet tax-xog[ol li jkunu ta’ kwalità”. Stephanie Cutajar sa[qet fuq l-importanza li jin[oloq ix-xog[ol billi jkun attirat investiment ta’ kwalità. Il-pro;etti ta’ darba hu tajbin i]da dawn jag[tu sa[[a lill-ekonomija g[al ]mien qasir u g[aldaqstant hu importanti li tkabbir ekonomiku ikun ibba]at “fuq investiment u esportazzjoni”. Dwar il-kuntrast bejn it-tkabbir ekonomiku u t-tnaqqis fil-kummer/, Stephanie Cutajar qalet li dan jo[ro; min[abba li hemm konsum ferm ikbar ta’ servizzi milli ta’ prodotti. Frott ta’ dan il-kuntrast ukoll hu l-fenomenu tal-ecommerce li hi ta’ sfida g[as-sidien ta’ [wienet lokali. Hi qalet li intrapri]i lokali g[andhom jinvestu iktar biex ila[[qu ma’ pajji]i o[ra u jkunu mg[ejjuna biex jid[lu fi swieq internazzjonali. {tie;a ta’ azzjoni u mi]uri konkreti G[as-Segretarju :enerali tal-Union {addiema Mag[qudin Josef Vella, li t-

tkabbir ekonomiku ma jissarrafx f’[olqien ta’ i]jed impjiegi, jista’ jkun l-produttività mhux qed tkun i;;enerata hawn Malta. Hu qal li l-ekonomija Maltija hi miftu[a g[all-kompetizzjoni u l[wienet qed i[ossu dan min[abba lbejg[ permezz tal-internet. “Dan hu xog[ol li mhux qed jin[oloq hawn Malta i]da f’pajji]i o[rajn”. Mistoqsi jekk il-Gvern hux qed jirnexxielu jo[loq bi]]ejjed impjiegi, Josef Vella qal li l-[olqien tal-impjiegi hi missjoni kontinwa li ma tispi//a qatt. “Jekk in[arsu lejn din l-istatistika, jidher li mhux qed jirnexxielna no[olqu bi]]ejjed impjiegi,” qal Josef Vella. “Meta kienet imnedija l-politika nazzjonali dwar l-impjiegi, a[na xprunajna lill-Gvern biex jattira l-investiment me[tie; biex il-pjani g[all-[olqien talimpjiegi jirnexxu.”

Is-Segretarju :enerali tal-U{M appella biex id-diskussjonijiet li qed isiru mill-imsie[ba so/jali jie[du l[ajja u jissarfu f’azzjoni u mi]uri konkreti.

Kevin Borg Dir. Gen. Kamra tal-Kummer/

“It-tkabbir ekonomiku mhux qed ikun rifless f’[olqien ta’ iktar impjiegi g[aliex l-investiment li qed jid[ol filpajji] mhux qed jasal fil-[iliet li qed joffri s-suq tax-xog[ol fil-pajji].”

Stephanie Cutajar Ekonomista

“Te]i]ti l-[tie;a li t-tkabbir ekonomiku ikun diversifikat u li t-tnaqqis fil[olqien tal-impjiegi u l-esportazzjoni huma sors ta’ t[assib.”

Josef Vella Seg. :en. U{M

“Jekk in[arsu lejn din l-istatistika, jid-

her li mhux qed jirnexxielna no[olqu bi]]ejjed impjiegi.”

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Lokali

“Grazzi talli qed tkunu

Oppo]izzjoni kostruttiva”

G[add ta’ nies li ltaqg[u ma’ Simon Bususttil, il-Kap tal-Partit Nazzjonalista li kien akkumpanjat minn u[ud mill-kandidati talPN g[all-elezzjoni tal-Parlament Ewropew waqt ]jara fil-kumpless The Point urew l-gratitudni g[all-[idma kostruttiva tal-PN mill-Oppo]izzjoni. I]-]jara serviet ta’ opportunità biex il-Kap tal-PN iltaqa’ ma’ w[ud mis-sidien tal-[wienet u mal-[addiema, u tkellem mag[hom dwar il-qasam tan-negozju. Busuttil tkellem wkoll ma’ u[ud li dak il-[in kienu qed jag[mlu l-qadi tag[hom, li rringrazzjaw lilu u lit-tmexxija tal-Partit talli qed ikunu oppo]izzjoni kostruttiva. Id-delegazzjoni tal-PN ltaqg[et wkoll ma’ Edwin Borg, il-Kap E]ekuttiv tal-kumpless The Point u Ilona Debattista l-Marketing Executive, li spjegaw kif l-a[[ar erba’ snin kienu sfida g[alihom i]da b’koperazzjoni mas-sidien tal-[wienet, il-kumpless qed ikompli jirrijafferma ru[u b[ala su//ess.

Waqt i]-]jara fil-kumpless The Point f’Tas-Sliema, il-Kap tal-PN Simon Busuttil kien akkumpanjat minn u[ud mill-kandidati tal-PN g[all-elezzjoni tas-Sibt li ;ej Therese Comodini Cachia, Stefano Mallia, Francis Zammit Dimech u Norman Vella

Proposta biex jin[olqu 49% jsegwu L-APPELL TAL-ISQFIJIET M’hemmx log[ob t-tag[lim mal-150 impjieg Il kandidata tal PN g[all elezzjoni tal Parlament Ewropew tal-Knisja mal-prin/ipji fundamentali Helga Ellul g[amlet proposta msej[a Freeport for Luxury F messa;; bi t[ejjija g[all i] ]wie; bejn ra;el u mara id Goods in Malta li tista to[loq bejn 00 u 50 impjieg fl dwar elezzjonijiet tal Parlament dritt tal bniedem g[al xog[ol industrija tal lo;istika l Isqfijiet Maltin dinjitu] u li jkollu paga ;usta F konferenza tal a[barijiet Helga Ellul spjegat li l pro;ett il-kontroll Ewropew sa[qu li l progress veru tal u t t[addim meqjus tal li jista jsir b investiment ta 20 miljun jinkludi il bini ta bniedem u tas so/jetà jkun prin/ipji tas solidarjetà u s fa/ilità g[all [a]na tal prodotti ta valur g[oli u jkunu [ielsa assigurat jekk jit[arsu dawk il sussidjarjetà fin nis;a tal qafas tat-twelid mit taxxi jew mit tariffi tad Dwana Dawn il prodotti jin prin/ipji fundamentali li ma tar relazzjonijiet so/jali kludu o;;etti prezzju]i tal arti ;ojjellerija affarijiet antiki ta -

’

, -

;

nistg[ux nilag[bu mag[hom. Fi stqarrija, l-Ar/isqof Pawl Cremona, l-Isqof Aw]iljarju u Vigarju :enerali Charles Scicluna u l-Isqof ta’ G[awdex Mario Grech indikaw u[ud minn dawn il-prin/ipji ewlenin. Dawn huma d-dritt g[all[ajja umana li g[andha tit[ares sa mill-mument tat-tnissil sa dak tal-mewt naturali, it-tis[i[ tal-familja naturali mibnija fuq

Saret ukoll referenza g[asso/jetà biex tkompli toffri trattament uman lill-immigranti u tg[inhom jintegraw kif ukoll sa[qu dwar ir-rispett lejn lambjent. L-Isqfijiet fakkru fid-dritt u d-dmir ta’ kull /ittadin Nisrani biex jivvota fl-elezzjoni tasSibt li ;ej g[ax b’hekk jag[ti s-sehem tieg[u biex il-pro;ett Ewropew ikun verament b’risq il-bniedem.

Fl-okka]joni tal-Jum Dinji kontra l-Omofobija u tTransfobija li kien imfakkar ilbiera[, il-Kelliema g[adDjalogu So/jali u l-Libertajiet ?ivili Claudette Buttigieg fakkret fl-emenda Kostituzzjonali mressqa millOppo]izzjoni Nazzjonalista biex jipprote;i persuni LGBTI minn kull forma ta’ diskriminazzjoni li hija l-li;i li qed tag[ti sa[[a u vu/i lill-persuni LGBTI u rimedju f’ka] ta’ diskriminazzjoni. Dan l-avvanz storiku ;ie rikonoxxut mill-kelliema li [adu sehem fil-konferenza IDAHO 2014 li saret f’Malta. Michael Cashman, MEP u

attivist kbir f’dan il-qasam, iddeskriva din l-emenda b[ala “kura;;ju]a u ta’ e]empju g[al bosta stati o[rajn ferm ikbar minn Malta”. Il-le;i]lazzjoni wa[edha mhix bi]]ejjed, tenniet Claudette Buttigieg li kompliet kif b[ala so/jetà rridu na[dmu biex l-omofobija, it-transfobija u kull forma ta’ diskriminazzjoni ji;u eradikati. Sadattant, il-Forum Opportunitajiet Indaqs tal-PN ikkundanna kwalunkwe att ta’ vjolenza, diskrimazzjoni jew abbu] fuq ba]i ta’ intolleranza lejn id-diversità sesswali, ilForum tenna l-[tie;a ta’ aktar edukazzjoni.

Impenn kontra l-omofobija u t-transfobija

’

, 1

’

Skont ri]ultati li [ar;u minn kwestjonarju mibg[ut kmieni dis-sena mill-Knisja bi t[ejjija g[as-Sinodu Straordinarju ta’ Ottubru 2014, 49% qalu li dwar ilkontroll responsabbli tattwelid, jg[ixu skont ittag[lim tal-Knisja, i]da jsibuha diffi/li biex isegwu. 25.3% ma jaqblux malKnisja dwar din il-kwistjoni waqt li 81.1% qalu li l-Knisja g[andha tid[ol fil-fond dwar din il-kwistjoni. Aktar minn 7,000 kwestjonarju ntbag[tu mill-pubbliku i]da l-Kurja lbiera[ [ar;et l-ewwel ri]ultati minn 1,590 kwstjonarju. 26.6% qalu li l-Knisja g[andha attitudni negattiva jew qed topponi direttament il-le;i]lazzjoni dwar l-unjoni /ivili bejn persuni tal-istess sess, filwaqt li 8.2% qalu li l-Knisja qed to;;ezzjona g[al-li;i li tpo;;i fl-istess keffa unjonijiet /ivili ma]-]wie; u l-adozzjoni tat-tfal minn koppji omosesswali. 30.9% ja[sbu li persuni li qed jg[ixu fi ]wie; irregolari jistennew li lKnisja tittratta ’l uliedhom b[at-tfal ta’ koppji mi]]ew;in bil-Knisja u 19.2% jistennew lill-Knisja biex ta[frilhom u t[allihom jir/ievu s-Sagramenti.

’ -

, ’€

’

valur, djamati, karozzi antiki u anke dokumenti. Il-fa/ilità li tista’ tinbena fl-in[awi ta’ {al Safi vi/in l-ajruport u l-Park tal-Avjazzjoni, tista’ tinkludi showrooms fejn wie[ed jista’ jbig[ jew jixtri prodotti. Helga Ellul qalet li Malta g[andha l-ingredjenti kollha biex inizjattiva b[al din tirnexxi min[abba l-po]izzjoni strate;ika, settur tas-servizzi finanzjarji b’sa[[tu u servizzi tal-ajru mill-aqwa. Hi qalet li pro;ett b[al dan je[tie; sigurtà massima u g[alhekk jista’ jo[loq impjiegi ta’ valur mi]jud. Helga Ellul qalet li hi di;à ltaqg[et ma’ investituri interessati fil-pro;ett, fosthom mil-Lvant Nofsani, imma l-Gvern jista jo[rog sej[a g[al offerti biex investituri Maltin iressqu lproposti tag[hom. Hi spjegat li l-Gvern ikun irid biss jipprovdi l-art fejn issir din il-fa/ilità u di;à kitbet lill-Prim Ministru u lill-Ministru g[all-Ekonomija. Din il-proposta turi kemm anke millOppo]izzjoni, il-PN qed ikun pro-attiv u jo[ro; b’ideat innovattivi biex jin[olqu aktar impjiegi u tissa[[a[ l-ekonomija.

Rikonoxximent lill-NGOs

L-g[aqdiet mhux governattivi g[andhom jiksbu rikonoxximent ta[t kull amministrazzjoni u g[andhom jing[ataw i]jed g[ajnuna biex ja[dmu aktar b’mod strutturat. Il-kandidata f’isem il-PN g[all-elezzjoni tal-Parlament Ewropew Therese Comodini Cachia sa[qet dwar dan f’laqg[a li kellha ma’ rappre]entanti minn erba’ organizzazzjonijiet mhux governattivi. Therese Comodini Cachia sa[qet li l-NGOs g[andhom ikunu elevati g[al-livell semi-professjonali. Hi sostniet li g[andu jimbena kuntatt bejn l-NGOs u l-Ewroparlamentari Maltin biex ir-realtajiet so/jali jkunu mag[rufa i]jed u jing[ataw l-g[ajnuna me[tie;a anki fuq livell Ewropew. Therese Comodini Cachia ]iedet li ilha g[al dawn l-a[[ar snin ta[dem dwar id-drittijiet tal-bniedem u sostniet li trid tifhem aktar l-aspettattivi u l-we;g[at tal-NGOs biex, jekk tkun eletta, tkun tista’ tirrapre]entahom fl-Ewropa. Philip Chircop, g[an-nom tal-g[aqda Nanniet Malta, stqarr fost o[rajn li jkun g[aqli li l-NGOs ikunu affiljati ma’ xi qafas Ewropew. Hu qal li x-xewqa ta’ min hu mid[la tal-volontarjat hi li l-Ewro Parlamentari Maltin ikunu eqreb tag[hom. Marica Mizzi, f’isem Caritas Malta, irreferiet g[ad-dibattitu li tqajjem dwar id-dekriminalizzazzjoni tad-droga u fissret kif il-Caritas qed tara madwar 700 klijent li kien jabbu]a middroga kull sena. Hi qalet li g[andu jkun hemm iktar g[arfien dwar is-sabi[ tal-[ajja. John Fenech, min-Noise Abatement Society of Malta, sa[aq li ghandu jkun hemm i]jed g[arfien dwar il-problema tal-istorbju u l-[sejjes ]ejda fil-[ajja ta’ kuljum. Marquita Mangiafico, mill-G[aqda :enituri Persuni b’Di]abbiltà qalet li g[andu jkunu hemm mekkani]mu jew linji gwida dwar kif jimxu l-g[aqdiet volontarji. Hi sa[qet dwar l-importanza tat-ta[ri; lill-voluntieri u l-appo;; finanzjarju biex l-NGOs jimxu ’l quddiem.

Il-{add, 18 taâ&#x20AC;&#x2122; Mejju, 2014

Elezzjoni tal-Parlament Ewropew

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Elezzjoni tal-Parlament Ewropew

Il-PN hu Oppo]izzjoni kostruttiva anki fil-qasam tas-sa[[a Jerome Caruana Cilia jcaruanacilia@gmail.com

Il-Partit Nazzjonalista jemmen li lisptarijiet privati li joffru servizzi tassa[[a g[andhom jitqiesu b[ala s[ab fis-sistema tas-sa[[a u jkollhom rwol ewlieni kemm fit-tfassil kif ukoll fittwettiq tal-politika tas-sa[[a ta’ pajji]na. Illum id-Direttiva dwar idDrittijiet tal-Pazjenti fi Cross Border Healthcare tistabbilixxi d-dritt li /ittadini tal-Unjoni Ewropea jirrikorru g[al pajji] ie[or Ewropew u jing[ataw rifu]joni fuq il-[las li jkunu g[amlu jekk il-pajji] tag[hom ma jistax ji]gura li l-intervent me[tie; minnhom jing[atalhom fil-[in u bl-aktar mod dinjitu]. Nhar it-Tliea li g[adda l-Partit Nazzjonalista ressaq mozzjoni filParlament biex jidda[[al il-prin/ipju li pazjent li jkun intitolat li jibbenefika mill-provvedimenti tal-Cross Border Healthcare Regulations ikun jista’ jag[]el bejn jekk jag[milx l-intervent barra minn Malta jew fil-privat lokalment. Fl-ewwel sena ta’ Gvern Laburista lproblema tal-waiting lists re;g[et bdiet tikber minkejja li Joseph Muscat kien wieg[ed pubblikament li kellu roadmap /ara g[al din l-isfida. Pere]empju g[all-ewwel darba mill2008 ’l hawn, il-waiting list g[alloperazzjonijiet tal-katarretti re;a’ beda ji]died flok jonqos. Il-Gvern ta’ Muscat g[andu wkoll problema ta’ ffullar fl-Isptar Mater Dei, tant li laktar statistika re/enti turi li minn Novembru 2013 sa Frar 2014, 1,600 pazjent t[alla fil-kuritur tal-Isptar. Parti mit-tort ta’ dan hu l-fatt li lGvern waqqaf kull forma ta’ inizjattiva

Il-Vi/i Kap tal-PN g[all-{idma fil-Parlament Mario de Marco, flimkien mad-deputati parlamentari Claudio Grech, Kelliem tal-PN dwar is-Sa[[a, u David Agius, il-Whip tal-Grupp Parlamentari Nazzjonalista, jippre]entaw mozzjoni lill-Ispeaker tal-Kamra An;lu Farrugia. Permezz ta’ din il-mozzjoni l-pazjent ikun intitolat jag[]el jekk jag[milx intervent mediku barra l-pajji] jew f’Malta stess fil-privat.

mal-privat fl-ewwel sena tieg[u, u hu biss ftit ;ranet ilu li l-Gvern re;a’ beda jipprova jarma dak li ]arma. Il-kura u d-dinjità tal-pazjent g[andhom ikunu l-ewwel kunsiderazzjoni tag[na u hu g[alhekk li l-Partit Nazzjonalista ippre]enta mozzjoni filParlament biex pazjenti li ma je[dux il-kura fil-[in ikunu jistg[u jibbenefikaw mill-provvedimenti tal-Cross Border Healthcare Regulations u jag[]lu jekk jag[mlux l-intervent tag[hom barra minn Malta jew b’mod privat lokalment. Il-Partit Nazzjonalista se jipproponi li dan isir billi ji;i emendat l-Avvi] Legali 389 tal-2013, li sal-lum jeskludi g[alkollox lis-settur privat lokali. Il-Partit Nazzjonalista ppropona wkoll li jsir qafas ta’ ftehim fit-tul mas-settur privat biex jintla[aq ftehim g[al prezzijiet [afna aktar kompetittivi

u jkun hemm vi]ibbiltà /ara taxxog[ol u l-pipeline tal-attività li se jkollhom a//ess g[alih l-operaturi privati lokali. L-isptarijiet privati lokali g[andhom jing[ataw a//ess g[al investment aid biex ikunu jistg[u jag[mlu l-investiment ne/essarju biex jil[qu l-optimal capacity tag[hom f’dan l-operat. Dawn il-proposti se jippermettu li lpazjenti jgawdu minn servizz tas-sa[[a [afna aktar konvenjenti u b’[afna iktar dinjità. Teknikament din il-mi]ura m’g[andhiex titqies b[ala spi]a ;dida fuq il-Gvern g[aliex se jibbenefikaw minnha biss dawk il-pazjenti li xorta kienu se jibbenefikaw minn trattament barra minn Malta. Il-Partit Nazzjonalista jemmen li din il-mi]ura se to[loq benefi//ji kbar g[all-pazjenti f’pajji]na u tista’ tkun game changer g[all-operat tal-qasam

tas-sa[[a. Dan mhux biss g[ax se tikkontribwixxi biex jitnaqqas drastikament i]-]mien ta’ stennija g[all-pazjenti i]da wkoll li tintu]a lcapacity fis-settur privat li b[alissa tinsab wieqfa, titnaqqas il-pressjoni fuq l-Isptar Mater Dei u b’hekk tittaffa l-problema tal-iffullar, u tippermetti wkoll li ri]orsi li b[alissa huma u]ati g[al dawn l-interventi issa jibdew jintu]aw biex ji;u indirizzati oqsma spe/jalizzati. Din hi proposta o[ra li turi kemm ilPartit Nazzjonalista hu Oppo]izzjoni kostruttiva u innovattiva, u hi ba]ata fuq it-twemmin tal-Partit Nazzjonalista li pajji]na jista’ jimxi [afna ’l quddiem jekk is-settur privat jitqies b[ala sie[eb ewlieni f’dan is-settur. Din hi [olqa o[ra fil-politika ta’ kunsens li biha lPartit Nazzjonalista qed jindirizza lqasam tas-sa[[a, g[al Malta A[jar.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Elezzjoni tal-Parlament Ewropew

Il-kampanja tal-Partit Laburista hi mtappna bil-gideb u l-qerq

Il-Partit Nazzjonalista dejjem hu po]ittiv u anki millOppo]izzjoni qed ja[dem qatig[ biex ikollna Malta A[jar. Matul il-kampanja elettorali, il-Partit Nazzjonalista ressaq numru ta’ proposti po]ittivi g[al Malta A[jar. Din il-;img[a kien imiss li l-Partit Nazzjonalista jressaq mozzjoni fil-Parlament biex jidda[[al il-prin/ipju li pazjent li jkun intitolat li jibbenefika mill-provvedimenti tal-Cross Border Healthcare Regulations jkun jista’ jag[]el bejn jekk jag[milx l-intervent barra minn Malta jew fil-privat lokalment. G[all-kuntrarju, il-kampanja tal-Partit Laburista hija mtappna bil-ka] xokkanti ta’ Cyrus Engerer. Il-mod kif il-Prim Ministru qeleb il-verità rasha ’l isfel u qed jiddefendi dak li huwa [a]in fil-ka] ta’ Cyrus Engerer jikxef kemm il-Prim Ministru hu ma[tuf minn grupp ]g[ir ta’ nies tal-qalba. Il-Prim Ministru qed jag[]el li jiddefendi lil min instab [ati li kkommetta reat kriminali u li ng[ata sentejn [abs sospi]i. Qieg[ed jiddefendi lil min iridha ta/-champion tad-drittijiet LGBT i]da li nstab [ati fil-Qorti tal-Appell Kriminali li u]a pre;udizzju so/jali kontra l-persuni gay biex ipattiha lill-eks partner tieg[u u javvelih. Joseph Muscat g[andu jerfa’ r-responsabbiltà politika talli qed jankra lilu nnifsu ma’ Cyrus Engerer. Fil-fatt, bl-insistenza tag[ha li ]]omm lil Cyrus Engerer b[ala konsulent ewlieni dwar id-drittijiet civili u persuni LGBT filMinisteru tag[ha, il-Ministru

Helena Dalli qed turi li, b[allPrim Ministru Muscat, m’g[andhiex il-kura;; morali li tie[u de/i]joni bba]ata fuq is-sewwa meta dan ikun jinvolvi wie[ed minn tal-qalba. B[all-Prim Ministru Muscat, il-Ministru Helena Dalli mhix qieg[da tifhem li bis-sentenza tal-Qorti tal-Appell Kriminali, Cyrus Engerer issa g[andu kunflitt dirett bejn ir-reat kriminali li wettaq u l-konsulenza li qed jag[ti lill-Gvern. Dan hu nuqqas politiku gravi li jixhed li l-Gvern tilef il-boxxla morali tieg[u u qed jippersisti li jag[]el il-[a]in minflok issewwa. Cyrus Engerer, i/-champion ta’ Joseph Muscat g[ad-drittijiet ta’ persuni gay, hu l-istess persuna li nstab [ati mill-Qorti ta’ reat kriminali fil-konfront ta’ persuna gay u g[alhekk ilpo]izzjoni tieg[u ta’ konsulent tal-Gvern, proprju dwar id-drittijiet /ivili u persuni LGBT, mhix aktar tenibbli. Cyrus Engerer la hu eroj, wisq anqas huwa vittma, u wisq u wisq anqas hu konsulent idonju biex jag[ti pariri dwar id-drittijiet /ivili, wara li hu stess instab [ati li wettaq atti kriminali fil-konfront ta’ persuna omosesswali. Cyrus Engerer seraq ritratti personali u kompromettenti taleks partner tieg[u, mill-kompjuter tad-dar li kien jg[ix mieg[u fiha, u wara bag[at l-istess ritratti lill-kollegi tax-xog[ol tal-partner tieg[u, inklu] lil min impjegah, minn email li [oloq g[al dan il-g[an biss, biex javvelih mag[hom.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

A[barijiet mill-UE

L-Ewropa f’idejk Fost l-aktar ottimisti g[all-UE

Ingrid Brownrigg Opinjonista

Il-Maltin g[andhom xejriet li jafdaw aktar fl-istituzzjonijiet tal-UE milli dawk Maltin

Hekk kif ninsabu ;img[a biss mill-elezzjonijiet talParlament Ewropew li se jsiru fit-28 pajji] membru tal-UE, il-fidu/ja u l-ottimi]mu g[all-Unjoni Ewropea qed ji]died. Skont st[arri; tal-Eurobarometer ippublikat din il-;img[a, 34% tal-Ewropej j[arsu lejn l-Ewropa b’mod po]ittiv. Din hi ]ieda ta’ 3% minn Novembru li g[adda. L-ottimi]mu ta//ittadini Ewropej ukoll qed ji]died f’dak li g[andu x’jaqsam mal-ekonomija f’pajji]hom. F’20 minn 28 Stat Membru, ilma;;oranza jg[idu li l-ekonomija qed jistennewha li titjieb fix-xhur li ;ejjin. 53% tal-Ewropej huma po]ittivi fuq il-futur tal-UE. IlMaltin huma t-tieni l-aktar po]ittivi. 71% tal-Maltin jg[idu li huma po]ittivi fl-UE, dan ipo;;ina wara r-Rumanija fejn 76% qalu li huma ottimisti fuq il-futur tal-UE. Ir-ri]ultat f’Malta hu ferm akbar mill-medja tal-UE, xhieda li l-Maltin jemmnu fl-Ewropa. Minkejja li kien hemm din i]-]ieda favorevoli, xorta jibqa’ l-fatt li l-ewroxetti]mu, ji;ifieri dawk li ma jemmnux fl-Ewropa qed ji]died u g[alhekk diversi politi/i huma im[asba fuq kif se jivvota l-elettorat Ewropew il-;img[a d-die[la. L-aktar pajji] pessimist fuq il-futur talUE hu l-Gre/ja fejn 60% urew il-pessimi]mu tag[hom, segwit minn ?ipru b’54%. In/identalment dawn huma l-pajji]i li soffrew mill-kri]i finanzjarja u ekonomika u kienu anke su;;etti g[all-bailout mill-UE.

I/-/aqliq [ieles 58% tal-Maltin iqisu li /-/aqliq [ieles tal-persuni, prodotti u servizzi b[ala l-akbar ri]ultat po]ittiv tal-UE. Forsi dan hu dak l-aktar li jesperjenzaw il-Maltin min[abba li l-Maltin

j[obbu jivvja;;aw u minbarra dan bosta kienu dawk li marru ja[dmu f’pajji] ie[or tal-UE jew inkella investew f’pajji] ie[or. Il-fatt li l-medja tal-Maltin jitkellmu ]ew; lingwi, dan hu ta’ vanta;; biex dan i/-/aqliq ise[[. It-tieni l-akbar ri]ultat po]ittiv tal-UE skont il-Maltin hu lpa/i fost il-pajji]i membri tal-UE. 53% jesprimu dan. Filwaqt it-tielet l-akbar ri]ultat po]ittiv g[all-Maltin hu lewro, il-munita unika Ewropea, b’ 27% juru dan il-[sieb. Fit-tliet punti hawn fuq imsemmija, l-istatistika f’Malta hi og[la mill-medja ta’ l-Ewropa. Il-pa/i, id-drittijiet umani u d-demokrazija huma l-aktar valuri importanti g[all-Maltin. Il-Maltin jafdaw aktar l-Istituzzjonijiet tal-UE Punt ie[or interessanti li jo[ro; minn dan l-ist[arri; hu li lMaltin g[andhom xejriet li jafdaw aktar fl-istituzzjonijiet tal-

UE milli dawk Maltin. 49% tal-Maltin jafdaw lill-istituzzjonijiet tal-UE, filwaqt li 44% g[andhom fidu/ja filParlament Malti. G[all-Maltin, l-akbar tliet sfidi li pajji]na qed jaffa/ja huma: il-qg[ad, is-sitwazzjoni ekonomika u l-inflazjoni. Filwaqt li l-Maltin jemmnu li l-akbar tliet sfidi tal-UE huma: l-ekonomija, il-qg[ad u l-finanzi publi/i tal-pajji]i membri. Aktar u aktar Ewropej jemmnu li l-vu/i tag[hom fl-UE hi sinjifikanti. B’]ieda ta’ 8% minn Novemru g[adda, 37% talEwropej jemmnu dan. Din hi l-akbar ]ieda f’g[axar snin. Fla[[ar sena il-Kummissjoni Ewropea intensifikat id-djalogi tag[ha ma/-/ittadini Ewropej. Minn Settembru 2012 ‘l hawn saru aktar minn 50 djalogi fil-pajji]i membri kollha, li fihom [adu sehem 22 Kummissarju Ewropew u deputati talParlament Ewropew. Il-Partit Popolari Ewropew fuq quddiem :img[a qabel l-elezzjonijiet Ewropew jidher li l-Grupp tal-Partit Popolari Ewropew, li tieg[u l-PN hu membru, jidher qieg[ed fuq quddiem nett, qabel is-So/jalisti bi tlett si;;ijiet ta’ vanta;;. PollWatch2014 ippublika dan ir-ri]ultat din il-;img[a. Bla dubju tliet si;;ijiet minn Parlament ta’ 751 membru, kollox hu possibli. I]da l-PPE kien beda bi]]vanta;; fil-bidu tal-kampanja elettorali u jidher li qed jirkupra issa. G[all-ewwel darba f’dawn l-elezzjonijiet, ilpoplu se jkun qed jivvota indirettament g[all-President talKummissjoni Ewropea, l-aktar kariga importanti. Hawnhekk jidher bi/-/ar li t-tellieqa qed tintensifika ru[ha bejn l-eks Prim Ministru tal-Lussemburgu Jean-Claude Junker, il-kandidat tal-PPE u l-President tal-Parlament Ewropew Martin Schulz, il-kandidat tas-So/jalisti. }g[a]ag[ jiddiskutu l-Ewropa ta’ g[ada Tmiem il-;img[a li g[addiet madwar 5,000 ]ag[a]ug[ minn madwar l-Ewropa kollha, fl-età ta’ 16-30 sena attendew g[all-avveniment ta]-]g[a]ag[ fi Strasburgu, fi Franza. Dawn i]-]g[a]ag[ kellhom skop wie[ed komuni – dak li jikkontribwixxu fil-bini tal-Ewropa, l-Ewropa ta’ g[ada li huma se jkunu qed jg[ixu. Huma ddiskutew su;;etti b[al: drittijiet talbniedem, il-qg[ad fost i]-]g[a]ag[, ir-rivoluzzjoni di;itali u ssostenibiltà u fuq kollox esprimew l-ideat fuq il-futur talEwropa ma’ politi/i, ;urnalisti u persuni influwenti o[ra. Dawn i]-]g[a]ag[ minn madwar l-Ewropa kollha, inklu] grupp minn Malta [adu sehem g[ax jemmnu fl-Ewropa u jridu jag[tu s-sehem tag[hom g[all-Ewropa ta’ g[ada.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Internazzjonali

Arrestati ]ew; avukati ?ini]i o[ra Sar mag[ruf li matul il;img[a li g[addiet, il-Pulizija ?ini]a arrestat ]ew; avukati ?ini]i prominenti. Tul dawn l-a[[ar ;ranet [afna attivisti u avukati li ja[dmu favur id-drittijiet talbniedem kienu arrestati madwar i/-?ina hekk kif qed joqrob il-25 anniversarju fl-4 ta’ :unju mill-protesti favur id-demokrazija fi Pjazza Tienanmen. Wie[ed mill-avukati arrestati hu Tang Jingling li kien arrestat f’Guangzhou u ja[dem kontra l-korruzzjoni. Hu kien akku]at mill-Pulizija ?ini]a li qed jaqla’ l-inkwiet. Sal-biera[ [add mill-familja tieg[u ma kellu informazzjoni dwar fejn jinsab. L-avukat l-

ie[or arrestat hu Liu Zhengging li hu ba]at f’Shanghai. Filwaqt li kull sena hekk kif jibda joqrob l-4 ta’ :unju, l-awtoritajiet Komunisti ?ini]i jidbew jarrestaw nies li g[andhom rabta ma’ dak li ;ara fi Pjazza Tienanmen, din is-sena peress li hu l-25 anniversarju, l-arresti u kontrolli f’Beijing huma akbar min[abba bi]a’ li tista’ ssir xi [a;a spettakolari. Sadattant mira wkoll talPulizija f’dawn l-a[[ar ;ranet kienu mudelli barranin li qed ja[dmu fi/-?ina. Din il-;img[a 60 mudella mill-Ewropa, l-Istati Uniti u pajji]i o[ra kienu arrestati g[aliex ma kellhomx il-karti me[tie;a biex ja[dmu fi/-?ina.

IS-SERBJA> Ra;el i[ares lejn triq mg[arrqa mis-saqaf ta’ dar f’Pozega, 200 kilometru minn Belgrad. Fis-Serbja kien dikjarat stat ta’ emer;enza min[abba x-xita li qed tin]el u l-g[arg[ar li qed tikkaw]a. Is-Serbja u r-re;jun tal-Balkani qed jin[akmu mill-akbar ammont ta’ xita u g[arg[ar f’dawn l-a[[ar 120 sena. (ritratt EPA)

Il-kri]i Ukrajna tinfirex g[al fuq l-Internet

L-ostilitajiet bejn l-Ukrajna u r-Russja qed jinfirxu wkoll g[al fuq l-Internet. Apparti li fl-Ukrajna qed jit[arbat [afna s-servizz fuq lInternet, hemm suspetti li diversi pajji]i tal-Punent jistg[u jispi//aw fil-mira ta’ attakki minn fuq l-Internet

li j[arbtu l-[idma tal-Gvernijiet. Il-Gvern Bel;jan di;à wissa li ;img[a ilu kien mira ta’ attakk minn fuq l-Internet u ttir jidher li kien li jinsterqu dokumenti marbuta ma’ dak li qed ji;ri fl-Ukrajna. Didier Reynders, il-Ministru tal-

Affarijiet Barranin Bel;jan, qal li ma kienx hemm dubju li l-attakk li safa vittma tieg[u lMinisteru kien marbut ma’ dak li qed ji;ri fl-Ukrajna u linvestigazzjoni kienet qed tkompli u mhux esklu] li aktar Gvernijiet Ewropej ikunu filmira jekk mhux di;à kienu.

T[abbar li nhar il-:img[a 23 ta’ Mejju kien se jsir ilfuneral statali tal-eks Prim Ministru Bel;jan Jean Luc Dehaene, il-politiku Demokristjan Bel;jan li miet ta’ 73 sena nhar il-{amis. Hu miet wara li [assu [a]in

waqt ]jara li kien qed jag[mel fi Franza. Il-funeral ta’ Dehaene se jsir fil-belt ta’ Vilvoorde, fejn trabba. Dehaene kien Prim Ministru tal-Bel;ju darbtejn bejn l1991 u l-1999. L-a[[ar funeral statali fil-Bel;ju kien seba’ xhur ilu u dan kien ta’ eks

Prim Ministru u wkoll mexxej tal-Partit Demokristjan Bel;jan, Wilfred Martens. Dehaene kien mag[ruf g[allkapa/ità li jil[aq kompromessi fl-ambjent politiku kumplikat Bel;jan kif ukoll g[aliex witta t-triq biex il-Bel;ju jadotta l-ewro.

:lied li nqala’ f’Benga]i l:img[a kompla jikxef kemm hemm di]gwid fit-tmexxija Libjana, partikolarment il-militar. Il-:img[a nqala’ ;lied f’Benga]i meta grupp ta’ militanti attakka l-grupp ewlieni ta’ militanti I]lami/i f’din ilbelt. Fl-attakk kontra l-militanti I]lami/i ng[aqdu truppi tal-Gvern Libjani u saru wkoll attakki mill-ajru. I]da l-Prim Ministru Libjan Abdullah alThinni kkundanna l-a;ir

mill-militar u insista li ebda ordni ma kienet ing[atat biex il-militar tal-Gvern jid[ol flazzjoni f’Benga]i u l-attakki mill-ajru kienu illegali. L-attakk kontra l-militanti I]lami/i tmexxa mill-eks Kurunell tal-Armata Libjana Khalifa Haftar li kien mexxa forzi ribelli kontra d-ditattura ta’ Muammar Gaddafi fl-2011 u issa jmexxi grupp bl-isem “L-Armata Nazzjonali”. Fi Frar kien hemm t[assib li Haftar kien se jmexxi kolp ta’

stat. Ilbiera[ kien hemm rapporti li Benga]i kienet kalma i]da hemm bi]a’ li minn [in g[all-ie[or jista’ jer;a’ jisplodi l-;lied fit-tieni l-akbar belt Libjana. Din il-;img[a sar mag[ruf li l-Istati Uniti bag[tet 200 Marine lejn Sqallija min[abba s-sitwazzjoni in/erta fitTramuntana tal-Afrika u l:img[a l-Al;erija [abbret li kienet g[alqet l-Ambaxxata fi Tripli g[al ra;unijiet ta’ sigurtà.

Ilestu g[all-funeral tal-eks PM Bel;jan

:lied qalil f’Benga]i

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Internazzjonali

Fil-qosor...

Il-banana mhedda

L-AFRIKA T’ISFEL: Marda li qed tinfirex madwar id-dinja u li qed teffettwa l-banana, qed thedded li jkun hawn skarsezza ta’ din il-frotta. Min[abba f’hekk saret laqg[a ta’ esperti internazzjonali fl-Afrika t’Isfel biex jippruvaw jikkontrollaw din il-marda li fe;;et filMozambique. Il-marda, ilPanama Disease jew Foc-TR4, fe;;et fl-Asja fl-2005 u l-marda tista’ tkun ‘rieqda fil-frotta jew il-[amrija, g[al madwar tliet snin. S’issa m’hemmx kura g[all-marda u hemm bi]a’ li tasal fl-Amerika Latina fejn titkabbar il-ma;;oranza talbanana li ti;i esportata madwar id-dinja.

L-ikbar dinosawru

L-AR:ENTINA: F’La Flecha fil-Patagonia, instab lg[adam ta’ dinosawru li hu ma[sub li hu l-ikbar li qatt kien hawn. Skont l-g[adam li nstabu, ix-xjentisti kkalkulaw li dan iddinosawru kien twil 40 metru, g[oli 20 metru u kien ji]en 77 tunellata. Ix-xjentisti jemmnu li dawn il-fdalijiet huma ta’ spe/i ;dida ta’ titanosaur. B’kollox instabu amdwar 150 g[adma ta’ sebg[a minn dawn id-dinosawri li hu ma[sub li kienu jg[ixu 95 u 100 miljun sena ilu.

Inva]joni ta’ na[al

IR-RENJU UNIT: kien hemm b]onn li jissej[u lesperti wara li eluf kbar ta’ na[al in;abru fost l-o[rajn mal-vetrina ta’ [anut ewlieni f’Victoria Street, f’Londra, kif ukoll f’karozza f’Hampshire u fi skola f’Sussex. Esperti jemmnu li dan qed isse[[ min[abba rebbieg[a s[una aktar mis-soltu. Kien hemm ukoll rapporti simili minn bnadi o[ra fir-Renju Unit. IlPulizija rrappurtat ukoll li qed ikun hemm [afna serq ta’ ;arar tan-na[al min[abba l-prezz g[oli tal-g[asel.

Is-Segretarju :enerali tal-Kunsill tal-Ewropa, Thorbjorn Jagland, jie[u [sieb il-monitera;; tal-missjonijiet li ja//ertaw ir-rispett g[ad-drittijiet tal-bniedem (ritratt> EPA)

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Internazzjonali

Is-sitwazzjoni tad-drittijiet umani qalbet g[all-ag[ar fl-Azerbaijan Il-Gvern tal-Azerbaijan, illum, qed jie[u l-mi]uri aktar [orox u drasti/i fil-konfront tas-so/jetà /ivili, b’din is-sitwazzjoni qed tallarma lillattivisti favur id-drittijiet umani madwar id-dinja. Fil-fatt, is-sitwazzjoni taddrittijiet umani tibqa’ problematika f’din l-eksRepubblika Sovjetika li proprju din il-;img[a assumiet ilPresidenza (temporanja) talKumitat tal-Ministri malKunsill tal-Ewropa, g[as-sitt xhur li ;ejjin. L-element ironiku ta’ dan ma jonqosx, meta din lIstituzzjoni ewlenija li, fuq kollox, inkarigata mill[arsien tad-drittijiet umani filpajji]i Ewropea. Hu minnu wkoll li l-osservatur internazzjonali, Human Rights Watch, [e;;e; lisSegretarju :enerali tal-Kunsill tal-Ewropa, Thorbjorn Jagland, biex jesprimi b’ur;enza t-t[assib ‘;enerali’ dwar it-trattament [a]in talattivisti f’Azerbaijan. Lattivisti fil-mira jinkludu anki ;urnalisti u difensuri tad-drittijiet /ivili li fl-a[[ar xhur sfaw vittmi tar-re;im ta’ Baku. Sadanittant, numru kbir ta’ attivisti A]eri qeg[din ibatu ta[t kampanja ‘uffi/jali’ talGvern tag[hom, bl-awtoritajiet f’Baku huma determinati li jillimitaw id-dissens. Dan meta l-inkwiet ma jonqosx rigward il-pressjoni u ‘l-a;ir ina//ettabbli’ li qed ikunu su;;etti g[alih id-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem f’din l-eks-repubblika Sovjetika. Kelliema g[al Human Rights Watch, fil-jiem ri/enti, insistew biex it-Tmexxija ta’ Azerbaijan ma tkomplix bittatti/i ‘ta’ oppressjoni’ kontra l-attivista prominenti Leyla

Yunus, u ]ew;ha, Arif Yunusov. Fil-fatt, [ar;u wkoll l-appelli biex il-komunita internazzjonali (fosthom is-sie[ba internazzjonali ta’ Azerbaijan u l-pajji]i tal-Kunsill talEwropa) ]]id il-pressjoni fuq il-Gvern A]eri. G[aldaqstant, g[andu jasal messa;; /ar li lpersekuzzjoni kontinwa taddifensuri tad-drittijiet umani se taffettwa direttament lirrelazzjonijiet tal-pajji]i ma’ Baku. Hemm ukoll it-t[assib dwar is-sitwazzjoni ta’ Rauf Mirgadirov, ;urnalist A]eri li hu akku]at b[ala spun g[allArmenja. Mirgadirov ilu mi]mum il-[abs g[al dawn la[[ar ;img[at u meta mistenni jitressaq dalwaqt quddiem qorti biex iwie;eb g[all-a;ir tieg[u. Rachel Denber, il-Vi/iDirettur g[ar-re;juni talEwropa u l-Asja ?entrali ma’ Human Rights Watch, fissret l-akku]i mi;juba kontra Mirgadirov b[ala ‘foloz’ u qalet li dan ir-ra;el ilu s-snin mag[ruf b[ala kritiku kbir talGvern u l-awtoritajiet ta’ Azerbaijan. Hi kompliet li dawn lawtoritajiet g[andhom ‘sistema’ li tippermettilhom biex jo[or;u bl-allegazzjonijiet foloz jew ivvintati kontra lindividwi ‘u fejn b[alissa qeg[din ja[sbu biss biex jitfg[u lil Mirgadirov ;o /ella ta’ [abs’. Id-difensuri tad-drittijiet talbniedem jinsistu li l-Gvern A]eri ma jridx li jinstemg[u lopinjonijiet ‘u l-vu/ijiet’ ta’ persuni b[al Leyla Yunus, Arif Yunusov u Rauf Mirgadirov. Madankollu, huma jag[mluha /ara ‘li lpubbliku g[andu jkun jaf dwar it-trattament skandalu]

ta’ dawn l-attivisti u li g[andu jkun indirizzat minnufih’. Fil-fatt, Rachel Denber qed tg[id li l-ebda Gvern m’g[andu jg[addiha lixxa f’ka] li jippersegwita liddifensuri tad-drittijiet tal-bniedem fuq ba]i regolari u waqt li jipprova jistimola l-presti;ju internazzjonali ta’ pajji]u. Jidher anki li ]diedet il-kritika g[all-a;ir tal-awtoritajiet A]eri, bl-Ambaxxatur talIstati Uniti g[al Azerbaijan, Richard Morningstar, ifisser larrest ta’ Leyla Yunus u Arif Yunusov b[ala ‘]ball’ u bluffi/jali tad-Dipartiment talIstat Amerikan jesprimu lpreokkupazzjoni dwar is-sitwazzjoni tad-drittijiet umani fl-eks-Stat Sovjetiku. L-Ambaxxata Amerikana f’Baku anki kellha ‘l-kuntatti diretti’ ma’ Yunus u Yunusov u qed tg[id li l-azzjonijiet talGvern A]eri fil-konfront talkoppja jidhru relatati g[allisforzi tag[hom biex jiffa/ilitaw ri]oluzzjoni pa/ifika g[all-konflitt ta’ Nagorno-Karabakh. It-territorju ta’ NagornoKarabakh hu Stat indipendenti i]da mhux rikonoxxut. Filwaqt li l-komunita internazzjonali tqis dan it-territorju b[ala parti minn Azerbaijan, hu minnu li hemm l-ammonti sinifikanti ta’ residenti Armeni-etni/i fl-in[awi partikolari. L-arrest ta’ Yunus u Yunusov se[[ fl-istess ]mien tal-US-Azerbaijan Convention li kien organizzat f’Washington u meta [afna j[arsu lejn dan l-avveniment b[ala e]er/izzju tar-relazzjonijiet pubbli/i g[allAzerbaijan li hu sinjuri firri]orsi tal-ener;ija. g[al pa;na 17

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Internazzjonali

Kritika g[all-awtoritajiet A]eri, fost il-klima ta’oppressjoni minn pa;na 16

Dan meta fl-avveniment ipparte/ipaw il-protagonisti tal-industriji ta]-]ejt u tal-gass mill-istess pajji]. Intant, Ramis Yunus, membru tal-familja ta’ Leyla Yunus (li ji;i [uha tar-rispett) ilu ]mien residenti f’Washington u g[alkemm ja[dem b[ala artikolista g[al sezzjonijiet tal-istampa A]eri u Russi, hu ma t[alliex jattendi din il-Konvenzjoni, wara li w[ud fost qrabatu spi//aw arrestati fl-Azerbaijan. Ramis kien ikkwotat li hu /ittadin A]eri u daqstant ie[or Amerikan ‘u meta kien qed jittama li jista’ jistaqsi lille;islaturi Amerikani jekk huma jag[tux priorita li]-]ejt inkella lir-rispett g[ad-drittijiet tal-bniedem’. Hu xtaq jistaqsi wkoll ‘g[alfejn spi//a trattat daqslikieku g[adu’ fl-Istati Uniti u wara li ;ie pprojbit mill-USAzerbaijan Convention ; avveniment li din is-sena //elebra l-g[oxrin sena tarrelazzjonijiet bilaterali, wara l-indipendenza tal-Azerbaijan mill-eks Unjoni Sovjetika. Leyla Yunus hi d-direttur tal-Istitut g[all-Pa/i u dDemokrazija; grupp li kien iffurmat fl-1995 u li jikkon/entra fuq il-mi]uri li, fost o[rajn, jikkumbattu lpersekuzzjoni fuq ba]i politika minbarra d-diskriminazzjoni tal-mara. L-istess grupp anki spi//a involut fil-pro;etti inti]i biex ikattru mill-;did irrelazzjonijiet bejn lAzerbaijan u l-Armenja, b’konnessjoni mal-konflitt ta’ Nagorno-Karabakh li g[adu mhux solvut. Leyla u Arif Yunusov spi//aw arrestati (fuq id-direttivi tal-Gvern A]erri) waqt li kienu qed jaqbdu titjira g[al Doha biex jattendu konferenza internazzjonali. Intant, ftit hemm dubju li l-arrest ta’ Leyla Yunus hu konness direttament mal-inizjattivi tag[ha lejn djalogu malArmeni, kif ukoll g[all-fatt li hi [abiba tal-;urnalista Mirgadirov. Dan meta Mirgadirov kien involut sew fid-diplomazija bejn l-Armenja u l-Azerbaijan rigward Nagorno-Karabkh, minbarra li kien [a sehem f’laqg[at (organizzati flArmenja) biex jitjiebu l-kuntatti bilaterali. Fl-istess [in, Leyla Yunus u l-Istitut g[allPa/i u d-Demokrazija kellhom sehem fl-organizzazzjoni ta’ w[ud minn dawn ilpro;etti. Kelliema g[al Human Rights Watch, intant, ikkwotaw rapporti tal-istampa fejn l-Uffi/jali tal-Azerbaijan

jistqarru li Yunus u ]ew;ha huma kkunsidrata b[ala xhud g[al investigazzjoni kriminali. L-Uffi/jali qalu wkoll li din il-koppja, qabel, kienet injorat it-tentattiv tal-awtoritajiet biex jippre]entaw ru[hom g[al interrogazzjoni ‘u minbarra li

rrifjutaw li jwie;bu g[al telefonati spe/ifi/i’. Filwaqt li l-avukat ta’ Yunus ikkonferma li Uffi/jal tal-Gvern A]eri kien wassal id-direttiva tal-awtoritajiet fl24 ta’ April, Leyla Yunus qed tirrifjuta g[al dan filwaqt li

tinsisti li (l-awtoritajiet) naqsu milli jinnotifikawha fi ]mien xieraq. L-a[[ar kelma, fi//irkostanzi, tibqa tal-grupp Human Rights Watch, li fakkar li l-Azerbaijan ‘g[andu storja twila ta’ ka]i fejn

intu]aw l-akku]i foloz u fittizji fil-konfront tal-kriti/i talGvern, u bl-iskop li dawn innies jispi//aw il-[abs’. Sadanittant, numru ta’ dawn il-ka]i tipi/i jinkludu akku]i dwar ka]i ta’ tradiment fuq livell nazzjonali.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Editorjal

Xi ntqal dil-;img[a

“Engerer’s crime was homophobic.” Simon Busuttil, Kap tal-PN, The Malta Independent, 12 ta’ Mejju “Jekk verament in[obbu lil pajji]na, kull wie[ed u wa[da minnha, fl-elezzjoni g[all-Parlament Ewropew, g[andna mmorru nivvuaw biex nag[tu messa;; favur tmexxija sostenibbli, nadifa u onesta. Vot f’dan is-sens fl-24 ta’ Mejju, hu kru/jali g[al Malta daqs kemm hu g[all-Ewropa kollha.”

Marlene Farrugia, Deputat Laburista, The Malta Independent, 12 ta’ Mejju

“18-strong Maltese delegation basks at Eurovision on taxpayers’ money… yet another waste of time and money.”

The Malta Independent, 12 ta’ Mejju

“It was introduced in the most disgusting way possible. Surreptitiously is not a good-enough term to use.” Ivan Grech Mintoff, Chairman tal-Bord

dwar l-Adozzjonijiet dwar kif da[let illi;i dwar l-unjoni /ivili li tag[ti dritt lillkoppji gay jadottaw it-tfal, The Times of Malta, 12 ta’ Mejju “Patients who call at the Health Ministry get free medicines before other patients.”

L-ispi]jera Denise Ellul, The Times of Malta, 13 ta’ Mejju “Sakemm il-li;i tibqa’ fis-se[[ lOmbudsman hu obbligat li jibqa’ jestendi l-protezzjoni tieg[u lil dawk luffi/jali tal-Armata li jilmentaw mieg[u li sofrew in;ustizzja.”

L-Ombudsman il-Prim Im[allef Emeritus Joseph Said Pullicino, InNazzjon, 13 ta’ Mejju

“2,700 subcontracted workers with government in precarious employment.”

Joseph Muscat, Prim Ministru, MaltaToday, 14 ta’ Mejju

“The deal entered into over the sale of Arriva’s 81 bendy-buses clearly violates the conditions of the expression of interest originally issued by Malta Public Transport Limited.”

The Times of Malta tikkwota kumpaniji li joperaw fil-qasam tat-trasport dwar ilbejg[ tal-bendy-buses mill-Gvern, 14 ta’ Mejju “Il-Gvern qed jirrifjuta li permezz tal-Kumitat dwar il-Kontijiet Pubbli/i, jiddiskuti l-kuntratt ta’ Henley and Partners.”

In-Nazzjon, 15 ta’ Mejju

“Elderly and children most at risk of poverty in Malta.”

The Malta Business Weekly tikkwota statistika tal-Eurostat, 15 ta’ Mejju

“Issa hu ]-]mien li l-20,000 (switchers) li ja[sbu qabel jivvutaw, jibg[atu messa;; lill-Gvern Laburista u lill-PM Muscat li l-elettorat ma jistax jittie[ed for granted.”

Martin Scicluna, Opinjonista, The Times of Malta, 15 ta’ Mejju

Ibg[at messa;; bil-vot tieg[ek! Qabel l-elezzjoni ;enerali li g[addiet, il-Partit Laburista wieg[ed Malta Tag[na Lkoll. F’sena wa[da biss bil-Partit Laburista fil-Gvern, Malta saret g[al tal-qalba biss. Dan min[abba li sena u xahrejn wara li l-Partit Laburista ng[ata l-fidu/ja mill-ma;;oranza tal-poplu biex imexxi lpajji], titkellem ma’ min titkellem, jg[idlek u j[oss li fi 18-il xahar ta’ Gvern Laburista l-pajji] mhux qed igawdi minn dak li kien imwieg[ed minn Joseph Muscat fil-kampanja elettorali tal-2013. G[alhekk qed tin[ass il-[tie;a ta’ Malta a[jar, fejn lopportunitajiet ikunu a[jar g[al kul[add, u f’kull settur, indipendentament mill-kulur politiku, jew jekk intix talqalba jew le. Il-messa;; li qieg[ed itenni l-PN f’din ilkampanja elettorali hu rifless fil-[sibijiet u fix-xewqat talma;;oranza kbira tal-poplu, inklu] ta’ dawk il-Laburisti ;enwini, li b’g[ajnejhom qed jaraw li ‘dawk tal-qalba’ qed ikunu vanta;;jati u a;evolati.

Il-Partit Laburista jivvinta l-opportunitajiet g[al tal-qalba G[addew 18-il xahar minn din il-le;i]latura, u l-Gvern Laburista g[adu ma waqafx jo[loq xog[ol g[al tal-qalba biss b’pakketti finanzjarji li j;orru mag[hom g[exieren ta’ eluf ta’ ewro. Dan waqt li l-qg[ad ]died xahar wara l-ie[or, biex kwa]i 8,000 persuna jinsabu bla xog[ol. Anki l-G[awdxin intlaqtu [a]in, hekk kif il-qg[ad ]died b’6%, u dan minkejja weg[diet ta’ Muscat qabel l-elezzjoni li kienu se ji]diedu lopportunitajiet ta’ xog[ol g[al G[awdxin. Mill-elezzjoni ‘l hawn, i]-]g[a]ag[ bla xog[ol ]diedu minn 4,600 g[al 5,800, minkejja li qabel l-elezzjoni Muscat wieg[ed xog[ol, ta[ri; u edukazzjoni g[al kull ]ag[]ug[/a ta[t il-25 sena. Jidher ukoll li s-sitwazzjoni g[all-kumplament tas-sena mhux se titjib, anzi tista’ tmur g[all-ag[ar g[ax ilKummissjoni Ewropea f’rapport li [ar;et dil-;img[a qed tbassar li fil-pajji] se jin[oloq anqas xog[ol. Dan ifisser se jkun hemm aktar persuni jirre;istraw g[ax-xog[ol u aktar fuq il-benefi//ji so/jali. I]da waqt li l-qg[ad ji]died, ]diedu wkoll il-jobs malgvern g[al tal-qalba. F’sena wa[da ]diedu 1,400 job minn dawn. I]da waqt ‘tal-qalba’ sejrin tajjeb [afna bit-tmexxija ta’ Joseph Muscat, g[adhom jo[or;u kuntratti ta’ servizz fis-settur pubbliku li huma g[al perijodu qasir u b’offerti li jitressqu jkunu inqas milli me[tie; biex ikopru l-paga minima nazzjonali.

L-opportunitajiet g[al tal-qalba je]i]tu wkoll fil-qasam tas-sa[[a, hekk kif dil-;img[a stess re;g[et iddikjarat li esperjenzat id-diskriminazzjoni fit-tqassim tal-medi/ini b’xejn.

Il-PN ja[dem biex kul[add ikollu l-aqwa opportunità Ir-ri]ultati tal-le;i]latura l-o[ra huma prova /ara li l-PN ja[dem biex jag[ti l-aqwa opportunità lil kul[add. Malta ]ammet il-qg[ad stabbli (kien ir-raba’ l-inqas fl-Ewropa) fl-eqqel ta’ kri]i ekonomika internazzjonali. Kontra dak li qed ise[[ illum fejn Malta ni]let g[as-sitt post f’dak li hu qg[ad, meta l-Ewropa qed to[ro; mill-kri]i. L-g[ajuna finanzjarja li l-PN fil-Gvern dejjem ;ab millEwropa dejjem ra kif isarrafha f’inizjattivi u pro;etti mifruxa f’diversi oqsma; li minnhom gawdew l-istudenti f’kull livell minn dak primarju sa terzjarju, il-familji, il[addiema, is-sidien tan-negozji u ta’ intrapri]i ]g[ar jew medji, persuni b’di]abiltà. {idma li dejjem kienet imnebb[a kif dawn il-flus setg[u jissraffu biex il-poplu Malti u G[awdxi, bla ebda distinzjoni, jing[ata l-opportunità li jimra[ fil-qasam li jopera. Sa[ansitra, sena u nofs ilu, Gvern Nazzjonalista kiseb somma rekord ta’ fondi mill-UE ta’ 1,128 miljun ewro, biex b’kollox, Gvernijiet Nazzjonalisti kisbu aktar minn 2 biljun ewro f’fondi mill-UE li ssarrfu f’opportunitajiet a[jar minkejja li l-Partit Laburista kien jg[id lid an ]gur ma kienx se jkun possibbli. I]da l-Gvern Laburista li hu fdat jamminstra dak li kiseb Gvern Nazzjonalista fl-a[[ar negozjati li g[alaq b’su//ess mal-Kummissjoni Ewropea, [a aktar minn sena biex jibg[at il-pjani tieg[u lill-Kummissjoni Ewropea , waqt li [alla fl-g[ama lill-poplu Malti u G[awdxi dwar dawn ilpjani b’detriment g[all-familji u n-negozji Maltin u G[awdxin. Huwa g[alhekk li fl-24 ta’ Mejju li ;ej, il-PN u l-kandidati tieg[u g[andhom ikunu l-aqwa g[a]la biex anki millParlament Ewropew, tkompli ssir [idma isir aktar investiment fl-edukazzjoni, ri/erka u t-teknolo;ija, tinbena mill;did ekonomija bba]ata fuq il-prin/ipji tas-suq [ieles b’impenn so/jali, jissa[[a[ id-dritt tal-privatezza ta/-/ittadini, isir investiment fi pro;etti ta’ ri/erka favur l-ambjent u l-ener;ija rinovabbli u aktar opportunitajiet g[all-mobbiltà biex il-Maltin u l-G[awdxin jistudjaw jew ja[dmu f’pajji]I tal-UE.

media.link communications, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà 1450 Korrispondenza> mument@media.link.com.mt Editur> Roderick Agius, tel. 25965263 • email> roderick.agius@media.link.com.mt Reklamar> advertising@media.link.com.mt Stampata> Progress Press, l-Imrie[el

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Opinjoni

Jannar 1977 – Borg Olivier jo[ro; mix-xena RI{ TA’ SIEG{A

Kampanja intensa g[all-elezzjoni tal-Kap Il-kampanja g[all-elezzjoni ta’ kap ;did kienet wa[da intensa, anki jekk saret b’mod /ivili [afna. Niftakar f’dak i]]mien qalli li ried ikellimni il-Perit Italo Raniolo, [abib kbir

Michael Falzon Opinjonist

Ma kontx fil-qaqo//a li torganizza l-attivitajiet li fihom Eddie kien jiltaqa’ mal-Kunsilliera fil-ka]ini tal-partit. Dak ix-xog[ol kienu jag[mluh Louis Galea, John Camilleri u Karmenu Schembri. I]da li jien kont qed nappo ;;ja il-kandidatura ta’ Eddie ma kienx xi sigriet, anzi ridt li kul[add ikun jaf g[ax l-ir;ulija hekk kienet titlob.

tieg[i li minn g[andu kont tg[allimt [afna professjonalment u li lejh kelli rispett kbir. Italo kien il-prim ku;in ta’ Guido. Omm Guido kienet xebba Raniolo, proprju g[ax kient o[t missier Italo. Meta ltqajt ma’ Italo fl-uffi//ju tieg[u, millewwel u beda jitkellem fuq l-elezzjoni g[al Kap ;did talPN, mill-ewwel fhimt li kien se jitlobni nappo ;;ja l-kandidatura ta’ De Marco. Ng[id is-sew [assejtni ftit f’diffikultà, i]da jien qatt ma ppruvajt nid[ak b’[add g[ax dak ma kienx l-istil tieg[i. Mill-ewwel g[edtlu li filwaqt li kelli rispett kbir lejn Guido li kien l-avukat tieg[i f’[afna mil-libelli li kont qlajt b[ala editur ta’ The Democrat, jien kont di ;à dde/idejt li nappo ;;ja l-kandidatura ta’ Eddie. Ma kontx fil-qaqo//a li torganizza lattivitajiet li fihom Eddie kien jiltaqa’ mal-Kunsilliera filka]ini tal-partit. Dak ix-xog[ol kienu jag[mluh Louis Galea, John Camilleri u Karmenu Schembri. I]da li jien kont qed nappo ;;ja il-kandidatura ta’ Eddie ma kienx xi sigriet, anzi ridt li kul[add ikun jaf g[ax l-ir ;ulija hekk kienet titlob. Ir-ri]ultat tal-votazzjoni Fl-elezzjoni tat-2 ta’ Jannar il-kontestanti kienu ;abu dan ir-ri]ultat: Eddie Fenech Adami – 274 vot, Guido de Marco – 213-il vot u ?ensu Tabone – 48 vot. Saret elezzjoni o[ra l-{add ta’ wara, 9 ta’ Jannar u din iddarba t-tellieqa kienet bejn Fenech Adami u De Marco biss bir-ri]ultat ikun hekk: Eddie Fenech Adami – 313-il vot u Guido de Marco – 228 vot. Billi l-ebda kandidat ma kiseb l-ma;;oranza ta’ ]ew; terzi kif jitlob l-istatut, l-e]ekuttiv tal-PN idde/ieda li jsejja[ elezzjoni li fiha setg[u jkun hemm nominazzjonijiet o[ra. Din tidher daqsxejn stramba, i]da l-idea kienet li jekk ikun hemm stalemate bejn ]ew ; kandidati g[andu jkun hemm il-possibiltà li jinstab kandidat ie[or – spe/i ta’ kompromess bejn ]ew; kurrenti. Minn dan kollu ma ;ara xejn g[ax meta saret it-tieni sej[a kien hemm nomina wa[da biss – dik ta’ Fenech Adami li, madankollu, xorta ried jikseb ]ew; terzi tal-voti biex ikun dikjarat elett. In-nomina ta’ Fenech Adami kienet iffirmata minn numru kbir ta’ Membri Parlamentari u uffi/jali tal-PN inklu] l-istess Guido de Marco u ?ensu Tabone… u s’intendi jien. Il-{add 16 ta’ Jannar, Fenech Adami kiseb 379 vot li kienu 90% tal-423 vot mitfug[. Dan kien ifisser li g[al dik il-votazzjoni, li kien ovvju li kienet biss formalità, marru jivvotaw xi 100 kunsillier milli marru fl-elezzjonijiet meta kien hemm aktar minn kandidat wie[ed.

(2)

Il-[ar;a ta’ In-Nazzjon Tag[na tal-g[ada t-Tnejn 17 ta’ Jannar kienet ippubblikata b[ala [ar;a spe/jali ddedikata g[all-elezzjoni tal-Kap Su//essur Eddie li kien g[adu ma sarx Kap, anki jekk l-editorjal ta’ dik il-[ar;a tal-gazzetta kien jismu ‘U issa Eddie’ – editorjal miktub minn Ugo Mifsud Bonnici li g[amilha fatta li l-PN dalwaqt kien se jibdel il-Kap tieg[u. L-editorjal ta’ Ugo kien spekula li Fenech Adami quddiemu ‘g[andu [ames snin ta’ telg[a. Telg[a iebsa.’ It-telg[a kellha tkun anki itwal u aktar iebsa, i]da l-futur dejjem kaxxa mag[luqa. Impekkabbli, madankollu, il-konklu]joni tal-editorjal: ‘B[al kotra, a[na na[ilfu bih. Il-barka t’Alla fuqu u fuq pajji]na.’ Guido de Marco jsir Vi/i Kap Filwaqt li mexa’ b’ir ;ulija liema b[ala, Guido de Marco, naturalment, ma kien kuntent xejn b’dan ir-ri]ultat u meta qalulu biex jo[ro ; g[al kariga ta’ Vi/i Kap, beda jittutiba. Kien hemm min [aseb li Guido kien qed jilg[ab tal-‘hard to get’. Jien ma [sibthix hekk u rajt kif g[amilt biex immur inkellmu biex ng[idlu li l-partit lilu kellu b]onnu u bih b[ala Vi/i Kap nassiguraw l-g[aqda li g[andna b]onn biex ni ;;ieldu l-avversarju politiku tag[na, avversarju li kien tassew diffi/li biex teg[lbu. Jidher li Guido [a d-de/i]joni li jikkontesta g[all-kariga ta’ Vi/i Kap f ‘elezzjoni li kella ssir waqt il-Kunsill :enerali tal-20 ta’ Frar. Din id-darba ma kienx hemm taqtieg[a g[ax g[al dik l-elezzjoni kien hemm biss in-nomina ta’ Guido de Marco. Ivvutaw 363 kunsilliera u Guido ;ab 325 vot waqt li l-o[rajn kienu invalidi.

Kienet ironija li Guido sar Vi/i Kap dakinhar stess meta Eddie kien g[adu ma sarx Kap… jistenna lil Borg Olivier i/edi l-armi u formalment jirri]enja minn Kap tal-PN. Din is-sitwazzjoni damet tkaxkar ftit ;img[at mhux [a]in – sal-;img[a tal-Passjoni g[ax kien proprju nhar is-7 ta’ April, li kien {amis ix-Xirka, li Borg Olivier bag[at irri]enja tieg[u minn Kap tal-Oppo]izzjoni lill-President Anton Buttigieg li xi [in wara bag[at g[al Eddie Fenech Adami biex jag[tih il-[atra ta’ Kap tal-Oppo]izzjoni. Kien Borg Olivier li g[a]el dak il-jum. Ma nafx g[aliex. Naf biss li l-g[ada ta’ wara {amis ix-Xirka ma kinux jo[or;u gazzetti. Il-[ar;a ta’ In-Nazzjon Tag[na tas-Sibt 9 ta’ April [abbret li Borg Olivier kien se j[alli l-kariga ta’ Kap tal-PN mitTnejn 11 ta’ Jannar u fl-ewwel pa;na ppubblikat messa;; tieg[u lill-poplu, messa;; li fih irringrazzja lil dawk kollha li appo;;jawh tul il-karriera politika twila tieg[u li kienet bdiet meta tela’ fil-Kunsill tal-Gvern fl-1939 u ssa[[et meta issu//ieda lil Nerik Mizzi f’Di/embru 1950.

Kien proprju nhar is-7 ta’ April li kien {amis ix-Xirka li Borg Olivier bag[at ir-ri]enja tieg[u minn Kap tal-Oppo]izzjoni lil Presidemt Anton Buttigieg li xi [in wara bag[at g[al Eddie Fenech Adami biex jag[tih il-[atra ta’ Kap tal-Oppo]izzjoni.

Il-{add, 18 ta’ Mejju 2014

Opinjoni

Minn Milan g[al Malta A[barijiet u kummenti mill-Italja u l-Vatikan

Mons. Charles G. Vella Opinjonist

Min se jivvota g[andu wkoll jqis li l-kandidati jkunu nies li mhux se jfittxu l-flus jew l-interessi parti;jani, imma l-;id komuni

L-Isqfijiet tal-Ewropa jg[idulna kif nivvutaw Ma jistax ikun li l-Isqfijiet tal-Ewropa jibqg[u siekta dwar l-elezzjoni tal-UE nhar l-24 ta’ Mejju li ;ej. G[alhekk [ar;u Dikjarazzjoni nhar il-20 ta’ Marzu li g[adda f’isem ilCOMECE (il-Kummissjoni tal-Konferenza tal-Isqfijiet talEwropa). Dak li kitbu jg[odd g[all-konferenzi tal-Isqfijiet tal-Ewropa, li Malta minn meta g[axar snin ilu d[alna fl-UE tag[mel parti. Hu g[alhekk li f’kull djo/esi twasslet u ;iet mxandra din id-Dikjarazzjoni, li hi indirizzata “li/-/ittadini kattoli/i tal-UE, u lill-bnedmin kollha ta’ rieda tajba”. “L-Isqfijiet Kattoli/i”, kif qal Romano Prodi lill-]ew; ;urnalisti :i]witi, “ma jistg[ux ma jitkellmux, g[aliex ilKnisja Kattolika kellha rwol importanti fit-twelid talEwropa. “Hu fakkar is-sehem ta’ De Gasperi, Adenauer u Schuman, “lkoll bnedmin ta’ spiritwalità profonda.” Minkejja dan u l-istorja tal-Ewropa sa mill-qedem, kif ukoll l-insistenza tal-Papa :wann Pawlu II, il-kliem “lg[eruq nsara tal-Ewropa” ma da[lux fil-karta tal-Ewropa. L-isqfijiet iridu j[e;;u li/-/ittadini biex jag[rfu “id-dritt u d-dover li jie[du sehem f’dan il-pro/ess demokratiku billi jag[tu l-vot tag[hom. Persenta;; g[oli fl-Italja, 32 fil-mija ta/-/ittadini flimg[oddi g[a]lu l-astenzjoni, li nittama ma jkunx il-ka] ta’ Malta din id-darba. Qabel kollox il-;id komuni F’din id-Dikjarazzjoni importanti l-isqfijiet ]ammew fuq il-prin/ipji ;enerali, imma kull /ittadin meta jifforma il-kuxjenza dwar il-vot, g[andu jist[arre; bir-reqqa dawn ilprin/ipji. Dawn japplikaw mhux biss g[all-votanti, imma anki g[al kull kandidat li g[andu “jfittex il-;id komuni”. Hu g[alhekk li l-isqfijiet jag[tu “messa;; ta’ tama”, kif spiss jag[mel il-Papa Fran;isku. Huma qalulna “kull /ittadin, kull komunità u kull stat nazzjonali g[andhom jwarrbu l-interessi partikulari g[all-;id komuni”. B’dan il-mod biss l-UE tista’ ssir “unjoni ta’ bnedmin”, mibija fuq “il-valuri umani u spiritwali tal-Ewropa. Huma jag[tu b[ala “valur it-temperanza” jew moderazzjoni, “valur naturali fil-qalb tal-ispiritwalità nisranija”. Huma jsostnu li “l-kultura Ewropea” m’g[andiex tinbena fuq il-;id, il-flus, l-ewro u l-materjali, “imma fuq l-ekonomija so/jali tas-suq u fuq il-politika tal-ambjent”. Hemm proposta biex “nitg[allmu ng[ixu b’inqas u b’ekonomija, filwaqt li nfittxu li dawk li huma f’kundizzjoni ta’ faqar, jgawdu b’mod ugwali mill-;id”. Nistaqsi kemm mill-kandidati Maltin qed jikkunsidraw b’kuxjenza safja, dawn il-prin/ipji tal-isqfijiet. Min se jivvota g[andu ukoll jqis li l-kandidati jkunu nies li mhux se jfittxu lflus jew l-interessi parti;jani, imma l-;id komuni. Fil-ka] talmijiet ta’ kandidati hawn fl-Italja fejn hawn babilonja ta’ partiti, hawn [afna b]onn li l-kandidati jwarrbu l-interrssi parti;jani u personali, billi jfittxu “il-;id komuni” u l-valuri. Id-dmir tal-kandidati L-isqfijiet g[alhekk jindirizzaw lill-kandidati, biex “jag[rfu l-kri]i ekonomika, li bdiet fil-2008”. Hu g[alhekk li f’din il-qag[da diffi/li g[andhom j[arsu lejn il-foqra u lejn id-dg[ajfa, lejn i]-]g[a]ag[ u d-di]abbli, li lejn dawk li waqg[u fil-faqar min[abba l-kri]i ri/enti”.

Biex iwie;bu g[al dawn il-[ti;iet l-isqfijiet jag[tu sensiela ta’ prin/ipji li jolqtu l-politika so/jali tal-UE. Huma prin/ipji fundamentali u kull partit g[andu jda[[al fil-programmi tieg[u. L-istess dwar kull kandidat. Jibdew “bil-prin/ipju tas-sussidjarjetà”, li hu “il-pilastru tas-sisien bies l-Istati membri jkunu familja wa[da li jiffurmaw l-UE”. Biex dan jse[[ l-isqfijiet isemmu “il-prin/ipju tas-solidarjetà”, li “hu pilastru tal-Unjoni u skont id-duttrina so/jali talKnisja”. Biex nibnu UE je[tie; “fi/-/entru jkun hemm issolidarjetà”. Id-Dikjarazzjoni tirrakomanda li “kull politika so/joekonomika g[andha t[ares il-vi]joni tal-bniedem billi jkun hemm rispett profond fid-dinjità tal-bniedem. Il-[ajja tal-bniedem g[andha ti;i m[arsa sa mill-bidu talkon/epiment sal-mewt naturali”. Hu g[alhekk li l-isqfijiet jistqarru li “l-familja, hi s-sisien fundamentali tas-so/jetà, li g[andha ti;i m[arsa f’kull b]onn”. Insa[[u l-familja Maltija Hawn ta’ min jikkunsidra li wara l-le;i]lazzjoni tal-Unjoni ?ivili, il-gvern Malti, il-partiti u anki l-Knisja, kif kitbu lisqfijiet Maltin, hemm b]onn li jag[tu kull sapport biex n[arsu lill-familji, permezz ta’ politika so/jali integrata mal[ti;iet tal-familji. Dan m’g[andux isir biss bil-kliem u bixshows, imma kemm il-Gvern u anki l-Oppo]izzjoni jfittxu bla telf ta’ ]mien jressqu proposti ta’ politika dwar il-familja, l-iktar biex jg[inu lill-familji fil-b]onn, bla xog[ol, bla g[ajnuna so/jali, bla dar di/enti e//. Dan hu dak li jistennew il-votanti. Parti li tolqot lil Malta f’din id-Dikjarazzjoni hi l-kwistjoni “tal-immigrazzjoni, li tolqot il-[ajja tal-individwi u tasso/jetà”. G[amlu tajjeb l-isqfijiet li jfakkru “fir-responsabbiltà li nilqg[u u nintegraw l-immigranti u r-refu;jati li jfittxu kenn”. Huma jinsistu li “din ir-responsabbiltà g[andha tinqasam b’mod proporzjonat bejn l-istati membri”. Dan hu dak li tinsisti fuqu Malta sa mill-bidu u li nistennew li tkun fuq nett tal-a;enda tal-kandidati ;odda, kif kienet fl-img[oddi. Fit-tmun hemm tlett [ti;iet importanti fid-Dikjarazzjoni tal-isqfijiet tal-Ewropa, inklu]i l-isqfijiet ta’ Malta. L-ewwel li jsemmu hi “l-libertà reli;ju]a”, kif f’pajji]na hi m[arsa bla ebda diskriminazzjoni. It-tieni hu “r-rispett g[al-jum il-mistrie[“, (il-{add), li bosta gvernijiet qed iwarrbu. It-tielet hi “l-kwistjoni demografika, li se jkollha impatt kbir fil-futur tal-UE, spe/jalment il-kura ta’ l-anzjani u l[olqien ta’ xog[ol ;did g[a]-]g[a]ag[, li [afna minnhom huma bla impjieg u li se jivvutaw g[all-ewwel darba”. L-Ewropa bla valuri Minn din id-Dikjarazzjoni g[andu jo[ro; ;id biex nivvutaw u li npo;;u fuq mi]ien il-personalità ta’ kull kandidat, biex naraw jekk qed ifittex il-valuri nsara u l-;id komuni”. Hawn min f’Malta tkellem fuq “il-valuri tal-Ewropa”. Nistaqsu liema valuri g[andha l-Ewropa: l-abort, id-divorzju, l-ewtanasja, i]-]wie; /ivili, l-adozzjoni minn koppji gay e//? “Il-vera valuri”, kif qal il-Papa Fran;isku” huma talVan;elu”.

L-Isqfijiet Ewropej qeg[din jis[qu li l-vot fl-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew g[andu jsa[[a[ “il-kultura Ewropea” li m’g[andhiex tkun mibnija fuq il-;id, il-flus, l-ewro u l-materjali, “imma fuq l-ekonomija so/jali tas-suq u fuq il-politika tal-ambjent”

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Insellimilek George… [abib ta’ veru

Beppe Fenech Adami Vi/i Kap PN {idma fil-Partit

- Erbg[a

li g[adda filg[axija mort l-isptar nara lil George Cutajar. Hekk kont ilni qed nag[mel g[al diversi ;ranet. Kont /ert li din kienet l-a[[ar ]jara. Mort l-isptar biex ng[id sa[[a lill-[abib kbir tieg[i George. Sag[tejn wara li mort in]uru ir/ievejt it- telfonata li kont qed nistenna. George kien tilef il-battalja malmarda li kellu. George mar jiltaqa’ mal-{allieq. Lil George kont ilni nafu g[al aktar minn 30 sena . Niftakar lil George fis - snin 80 . }minijiet diffi/li [afna . }minijiet meta [afna g[a]lu li jibqg[u pass lura . }mini jiet meta George , dakinhar avukat ]g[a]ug[ , g[a]el li jag[mel il - parti tieg[u b ’ sogru kbir . George kien l avukat li ddefenda persuni li fil - konfront tag[hom kienu saru frame - ups . George ma be]g[ax u [allas prezz g[oli . Niftakrni n]ur lil George wara li kienet splodiet bomba mal - karozza tieg[u li nqerdet g[al kol lox . Niftakarni nkellem lil :eorge ferut bid - demm ma ’ wi//u però determinat li ma j/edix . Determinat li ma j/edi qatt . George huwa perusna li kien vi/in tieg[i fidde/i]jonijiet li g[amilt fil-karriera politika tieg[i. George kien vi/in in-nies u kien kapa/i jifhem x’qed i[ossu n-nies. Kien kapa/i jag[mel anali]i tajba ta’ sit-

Il-punt hu… “The

hearts of the two parties beat differently; they play altogether different strings. The dividing line between the two is called decency, political standards and values. The cultural divide is as wide as it was in 1958.” Dan qrajtu fl-artiklu ta’ Ivan Fenech jismu Different heartstrings (The Times of Malta 13 ta’ Mejju). Huwa

Richard Muscat Opinjonist

Kummenti dwar kwotazzjonijiet li laqtuni

sostna l-argument li tezisti differenza kbira bejn i]-]ew; partiti, u din id-differenza nsibuha fuq il-livell ta’ di/enza, etika politika u valuri. L-im;iba mimlija ]balji tal-Prim Ministru Muscat tul lewwel sena tal-gvern tieg[u mhix kwistjoni ta’ nuqqas ta’ maturità, i]da fondamentalment hija kwistjoni ta’ m;iba bla boxxla morali, ta’ vanità u pompa esa;erata, ta’ opportuni]mu politiku b[ala skop fih innifsu. Jekk kien hem prova ta’ din l-im;iba rajniha fil-mod kif ittratta l-ka] ta’ Engerer. 78% tal-opinjoni pubblika hija kontra tieg[u. Il-PN immexxi minn Simon Busuttil qed jindika triq differenti minn dik ta’ Muscat. L-intervisti u d-diskorsi tal-Kap Nazzjonalista huma konsistenti ma’ g[o]]a ta’ valuri u ta’ m;iba etika differenti. Simon jinsisti li lg[a]liet tieg[u huma ispirati fuq il-;id komuni u kuxjenza politika li issegwi dak li hu sewwa, korrett u ;ust. Laqtuni editorjali b[al “Muscat’s soldier of ‘steal’” (The Sunday Times of Malta , 11 ta’ Mejju), “Soldier of Steel” (The Malta Independent on Sunday, 11 ta’ Mejju) u artikli b[al “It’s not just Cyrus” ta’ Noel Grima, “Bricks in the wall” ta’ Marlene Farrugia, “Time to send a message” ta’ Martin Scicluna; /ertament ma laqtitnix it-tip ta’ kitba ta’ Lino Spiteri. Dawn kollha sostnew li Muscat qed ji]loq fin-nasba tal-poter: kiber fl-arroganza, i]da spe/jalment jidher qawwi n-nuqqas ta’ valuri u di/enza li [ar;u fil-bera[ fl-ewwel sena tal-gvern tieg[u. Wie[ed jista’ jsemmi diversi e]empji u ka]i biex juri kif u fejn Muscat qed jinjora s-sewwa biex jag[]el li jag[mel proprju dak li mhux sewwa. Muscat qed juri li m’g[andux kumpass morali biex iqis id-de/i]jonijiet li jie[u spe/jalment fejn jid[ol l-interess politiku tal-poter, liema poter hu biss misluf lilu millpoplu Malti u G[awdxi fl-a[[ar elezzjoni. Huwa ]ball kbir jekk ja;ixxi b[allikieku Muscat sar il-poter innifsu. Il-poplu qed jinnota kollox, u mhux se jimpressjonah il-b]ar f’g[ajnejh li qed jitfa’ Muscat biex jirba[ il-voti. “Tal-familja u tal-qalba jiffangaw” B’dan it-titlu fl-ewwel pa;na ta’ il-mument kellna servizz grafiku impressjonanti. Mhux g[ax ma konniex nafu kif Muscat qassam il-;id b’mod in;ust u esa;erat lil

Opinjoni

wazzjoni. Lil George stajt tafdah b’bi//a xog[ol u sserra[ rasek li se ssir. {afna drabi kien xog[ol li jsir wara l-kwinti, fejn il-‘grazzi’ hija rari. George fuq kollox kien [abib kbir tal-familja. George li kien i[obb il-[ajja u ried igawdi l-[ajja. George li b[ali j[obb il-politika, id-dibattittu, il-kontroversja. Kellna tant affarijiet komuni. George kien il-;gant ;entili b’qalb kbira. Jien missier ta’ tliet subien ta’ 1 7 ,1 5 u 1 2 - il sena . George kien [abib tag[hom daqs kemm kien [abib tieghi. George kien jikkomunika mag[hom fa/ilment. Kien kapa/i jitkellem il-lingwa tag[hom u jifhimhom. Fuq kollox George kien il-persuna li ffa//ja l-marda tieg[u b’dinjità, kura;; u b’fidi kbira. Quddiem issaram, George qatt ma gerger. Min kejja li kien jaf li ma baqalux wisq fostna baqa’ ottimist tal-a[[ar. Kull meta staqsejtu “kif inti? ” dejjem wie;eb “a[jar”. M’g[andix dubju li George llum qieg[ed f’post a[jar. George qieg[ed fil-post li jist[oqqqlu vi/in Alla l-{allieq li sabbru tul il-marda li kellu. Minn fejn qieg[ed George jista’ jibqa’ [sieb lill-familja tieg[u. Lil martu Rowena u uliedu Sean u Karl. Issa tista’ tistrieh George. Grazzi talli qsamt [ajtek mieg[i wkoll. Insellimlek [abib u sakemm ner;g[u niltaqg[u nitolbok tie[u [siebna.

dawk tal-familja, tal-qalba u tal-klikka tul l-ewwel sena li ilu Kap tal-Gvern; mhux g[ax ma rajnix kif Muscat ra kif g[amel billi tahom po]izzjonijiet biex jissodisfa lego tag[hom, basta jsikkithom u jag[lqilhom [alqhom. I]da dan is-servizz ;abar il-balieni l-kbar li belg[u u g[adhom jibilg[u sakemm jiffangaw bla mist[ija ta’ xejn. Hekk b[alma rajna servizz ie[or “Labour’s backbenchers share € 1m pay bonanza” (The Sunday Times of Malta 11 ta’ Mejju) li iddokumenta b’/ifri tassew skandalu]i dak li qed jibilg[u l-backbenchers Laburisti, qishom qabda mejtin bil-;u[. Muscat qed jaddotta politika ta’ kontroll assolut billi jitma’ lil kull min lest ibig[ ru[u u billi ja[tar nies bluniku kriterju dak li huma yes men/yes women, minkejja li huma inkompetenti. Bis-sa[[a ta’ hekk jikkontrolla l-grupp parlametari tieg[u – minbarra lil Marlene Farrugia – u g[andu ta[t kontroll numru ta’ istituzzjonijiet demokrati/i fil-pajji]. Naraw x’se ji;ri mill-;udikatura li tinsab ukoll fil-mira tieg[u. Ma ninsewx il-ka] tal-Im[allef Farrugia Sacco u fl-attakk indirett li wettaq kontra s-sentenza li kkundannat lil Engerer g[al sentejn [abs sospi]i. Bir-ra;un li Simon Busuttil, b[ala Kap talOppo]izzjoni qed ikun spiss ji;bed l-attenzjoni fuq listat tad-demokrazija u tal-libertà li jinsabu fir-riskju. “Confrontation isn’t my style…I will not change” F’intervista li kellu Simon Busuttil minn Herman Grech (The Sunday Times of Malta 11 ta’ Mejju) laqatni [afna dan il-messa;; dwar l-istil ta’ tmexxija tal-Kap Nazzjonalista. Simon i[obb imexxi b[ala l-ewwel fost l-indaqs. Jemmen fuq stil ta’ team work. I]omm livell ta’ dibattitu bba]at fuq is-sa[[a tal-argument, mhux fuq l-argument tas-sa[[a. Jag[mel confront fuq ideat aktar milli jaffronta bix-xabla tal-insulti. Irid ikun sod fl-argument u korrett u rispettu] lejn l-avversarju; mhux biex jumiljah, i]da biex jikkonvin/i u jipperswadi. U dan l-istil mhux qieg[ed biss g[alissa. Huwa l-istil tieg[u dejjem; konsistenti f’kull okka]joni, kull fejn isib ru[u. G[alhekk isostni li ma jitbiddilx. Huwa mexxej ;enwin. Id-differenza bejnu u bejn Muscat qed tiddi daqs ix-xemx. Huwa a//ettat minn dawk kollha li jg[o]]u u jammiraw din it tip ta’ tmexxija b[al ta’ Simon Busuttil li mexxej ;enwin mhux dak li jfittex il-kunsens a kwalunkwe kost i]da huwa kapa/i jifforma u jo[loq kunsens bil-perswa]joni.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Opinjoni

Poter u arroganza

. Il-pajji] qieg[ed ma’ kull ;urnata j[oss li l-livell ta’ dak li fil-politika jissejja[ arroganza qieg[ed ji]died. Sfortunatament g[ad hawn wisq persuni li ja[sbu li l-poter biex tkun denju tieg[u trid te]er/itah bis-sa[[a. Trid tu]ah kontra l-li;i u kontra r-rieda ta’ [addie[or. G[ad hawn min g[adu ma fehemx li l-poter demokratiku m’g[andu xejn minn dak dittatorjali. Li anzi l-ispirtu u l-bidliet fundamentali li ji;u ma’ kull demokrazija huma proprju li l-poter ji;i amministrat f’isem [addie[or. Ji;i amministrat mhux biex wie[ed jivvanta;;ja ftit kontra [afna imma biex kull persuna hi minn hi, g[andha liema opinjoni politika g[andha tibbenefika. 1

Carm Mifsud Bonnici Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Affarijiet Barranin

Sibt ie[or nivvutaw. G[andna d-dritt li nibag[tu l-messa;; li rridu Gvern li jg[id il-verità, wie[ed li ma jkomplix ikun arroganti.

. Dan il-Gvern g[andu [afna elementi prin/ipali fi [danu li ma g[arfux li l-poter huwa demokratiku. F’din il-;img[a stajna naraw b’mod iktar qawwi kemm l-poter tela’ g[al ras diversi ministri. Id-diskors li qed jing[ad telaq biex millewwel jibda billi jissagrifika l-b]onn assolut li jing[ad ilverità. Fid-dittaturi nafu li l-ewwel valur li jsofri l-iktar huwa proprju dan. Il-mexxejja ta’ dawn ir-re;imi jibdew ma jg[idux il-verita u jibdew jivvintaw dak li ma huwiex minnu. Jivvintaw dak li ma huwiex u jibdew wara jesi;u mill-poplu li dak li qed jg[idu jibda jg[idu l-pajji] kollu. 2

. Il-verità bdiet [ier;a barra mit-tieqa fuq ]ew; konsiderazzjonijiet. L-ewwel billi jing[ad il-kontra, it-tieni billi ma ting[adx. Is-so/jeta demokratika, Ewropea u progressiva tag[na tista’ tavvanza jekk kemm-il darba jkun hemm ilpedament tal-fatti. I]-]minijiet ta[t l-a[[ar 25 sena tal-Partit Nazzjonalista biddlu r-regoli. Illum il-politiku m’g[andu ebda li/enzja li jigdeb jew li ja[bi l-affarijiet. La darba g[andu f’idejh ir-responsabbilta tal-poter allura bilfors irid i]omm ru[u mag[hom. Jekk le, jifta[ it-triq tat-tmiem tieg[u u tal-avvanzi so/jo-politi/i tal-pajji]. 3

. Ng[id iktar dan g[ax fil-Parlament tul din il-;img[a rajna direttament l-effett tal-ma;;oranza tant qawwija li g[andu l-Gvern fuq l-Oppo]izzjoni. Huwa minnu li l-Gvern g[andu [afna voti warajh u g[andu ma;;oranza kbira ta’ si;;ijiet i]da dan ma jag[ti qatt li/enzja biex tikber ras innies u tikber l-arroganza. Iktar poter jitlob iktar umilta u trasparenza. I]da f’dawn il-;img[at qed naraw minflok li lministri varji qeg[din ja[arbu mid-domandi sempli/i imma diretti tal-Oppo]izzjoni. Il-kwantita ta’ domandi parlamentari li ma ;ewx imwie;ba jew imwie;ba [a]in kien verament qawwi. Il-Gvern qieg[ed issa ja[rab u ji/[ad il-verita flok jiffa//jaha. Jaf li jekk iwie;eb g[ad-domandi tag[na, allura jaf li jkun qed jammetti li ]balja. 4

. {adet l-iktar importanza domanda parlamentari li saret nhar l-Erbg[a dwar kuntratti varji li l-Gvern iffirma. Lewwel dak dwar il-provvista tal-gass u l-o[ra dwar dik taliskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza. Huwa mill-iktar /ar li hemm xi punti u partijiet mill-istess kuntratti li l-Gvern ma jridx jifta[ g[ajnejn il-poplu dwarhom. B’a;ir politiku milliktar arroganti, il-pajji] qieg[ed jara li lil dawk li g[andhom il-poter f’idejhom qed ja[arbu mill-verita. Qed ja[arbu millverita li g[ada pitg[ada l-pajji] se jsir jaf dak li huma qed ja[bu g[ax mhux se jibqa’ jkollna l-istess gvern g[all-dejjem. I]da b[alissa g[ax ;ejja elezzjoni Ewropea li g[andha /erta importanza, kull min qieg[ed fil-poter irid ja[bi l-verità. 5

. Sibt ie[or nivvutaw. G[andna l-opportunita li nibag[tu messa;; kontra dan l-a;ir ]baljat. G[andna d-dritt li nibag[tu l-messa;; li rridu Gvern li jg[id il-verità, wie[ed li ma jkomplix ikun arroganti. Kollox jiddependi minna. Nag[mlu u]u tajjeb minn dan il-poter bil-vot tag[na. Biex ilGvern jifhem li jrid jibdel triqtu. 6

Opportunitajiet a[jar g[al kul[add

Jerome Caruana Cilia Kunsillier PN

Fl-ewwel sena ta’ Gvern Laburista, ix-xog[ol in[oloq g[al tal-qalba biss waqt li l-qg[ad ]died xahar wara l-ie[or.

l-Partit Nazzjonalista jemmen fil-kapa/itajiet u l[iliet tal-poplu Malti u G[awdxi u dejjem [adem, kemm mill-Gvern u issa anke mill-Oppo]izzjoni, biex ji]diedu l-opportunitajiet g[a]-]g[a]ag[, il[addiema u l-familji Maltin u G[awdxin. MillOppo]izzjoni, il-PN qieg[ed ja[dem bil-fatti favur a//ess ugwali g[all-opportunitajiet billi ressaq emendi Kostituzzjonali li jipprojbixxu g[al kollox id-diskriminazzjoni kontra persuni abba]i tal-orjentazzjoni sesswali tag[hom jew g[ax g[andhom xi di]abbilità. Il-PN se jibqa’ jkun il-partit li jag[ti l-ener;ija kollha tieg[u biex ji]diedu lopportunajiet g[al kul[add u mhux g[al tal-qalba biss. Gvern Laburista raqad fuq il-fondi tal-UE u ma wettaqx ilGaranzija g[a]-}g[a]ag[. Il-¤1,128 miljun li ksibna b[ala pajji] sena u nofs ilu g[adhom fuq l-ixkaffa u m’hemm lebda pro;ett ;did li qed isir g[an-negozji u l-familji Maltin u G[awdxin. Filwaqt li l-opportunitajiet in[olqu g[al talqalba biss, Gvern Laburista g[adu qed jag[ti kuntratti ta’ servizzi lil kumpaniji li j[addmu lin-nies b’mod prekarju.

Partit po]ittiv li qed ja[dem g[al Malta A[jar Il-PN fl-Oppo]izzjoni g[amel pass storiku biex is-settur tas-sa[[a ji;i trattat fuq livell strate;iku u mhux b[ala ballun politiku. Fil-Parlament Malti, fuq proposta tal-PN, ;ie ffurmat Kumitat dwar is-Sa[[a biex ji;u diskussi issues strate;i/i b[at-tis[i[ tal-kura primarja u t-tis[i[ tal-kura fil-komunità, il-management tal-Isptar Mater Dei u l-problema tal-medi/ini out-of-stock. F’kull opportunità li kellu, il-PN [are; l-id tal-[biberija u offra l-appo;; s[i[ tieg[u biex il-Gvern ifassal strate;ija dwar ix-xog[ol. Fil-[ames snin li g[addew, il-PN ]gur li kiseb ri]ultati po]ittivi fil-qasam tal-[olqien tax-xog[ol, u mill-Oppo]izzjoni wkoll offra l-g[ajnuna tieg[u minflok ipprova jie[u kapital politiku mill-problema li kulma jmur qed ti]died tas-sitwazzjoni tal-qg[ad. F’din l-ewwel sena l-PN wera kemm hu Oppo]izzjoni effettiva. Kienet bl-insistenza tal-PN li Joseph Muscat kien kostrett ibiddel il-li;i dwar il-bejg[ ta/-/ittadinanza biex

ma tibqax sigrieta g[alkollox, li jidda[[al element ta’ investiment u rabta bejn /ittadin ;did u l-pajji] permezz ta’ perijodu ta’ residenza.

Il-Partit Laburista jo[loq l-opportunitajiet g[al tal-qalba biss Fl-ewwel sena ta’ Gvern Laburista, ix-xog[ol in[oloq g[al tal-qalba biss. Il-qg[ad ]died xahar wara l-ie[or meta mqabbel mal-istess perijodu tas-sena ta’ qabel. Illum, kwa]i 8,000 persuna jinsabu ming[ajr xog[ol. I]da filwaqt li l-qg[ad kompla ji]died, ]diedu wkoll il-jobs mal-Gvern g[al tal-qalba. F’sena wa[da, ]diedu 1,400 job mal-Gvern g[al tal-qalba; sa Novembru 2013, kien hemm 42,345 persuna ja[dmu mal-Gvern meta mqabbla mal-40,893 filmedja tal-2012. U l-Kummissjoni Ewropea qed tbassar li fl-2014, pajji]na se ji;;enera inqas xog[ol minn din issena. Joseph Muscat ma ]ammx il-weg[da tieg[u ma]]g[a]ag[ Maltin u G[awdxin. Fil-kampanja tieg[u sena ilu, Joseph Muscat ta li]-]g[a]ag[ garanzija /ara li kull ]ag[]ug[ ta[t il-25 sena se ji;i garantit opportunità ta’ xog[ol, ta[ri; jew edukazzjoni. I]da mill-elezzjoni ’l hawn in-numru ta’ ]g[a]ag[ li jinsabu ming[ajr xog[ol, ta[ri; jew edukazzjoni ]died minn 4,600 sa 5,800. Il-Gvern ta’ Muscat dam sena biex jibg[at il-pjan tieg[u ta’ kif se jimplimenta l-Garanzija g[a]-}g[a]ag[ u qala’ /anfira millKummissjoni Ewropea. U s’issa l-unika opportunità li ta li]-]g[a]ag[ hi servizz ta’ privat fis-sajf. Il-Prim Ministru ma offriex opportunitajiet ;odda li]-]g[a]ag[. Il-PN ja[dem biex int tkun tista’ ti]viluppa t-talenti tieg[ek Il-PN dejjem [adem biex kul[add ikollu l-aqwa opportunità li jirnexxi. Dik hija d-differenza bejn i]-]ew; partiti: filwaqt li l-PN ja[dem biex int tkun tista’ ti]viluppa t-talenti tieg[ek u til[aq l-aspirazzjonijiet tieg[ek ming[ajr ma jkollok b]onn l-ebda parrinu, il-PL jag[mel lin-nies dipendenti fuq l-Istat u jekk intix tal-qalba.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Opinjoni

Nhar is-Sibt ivvota wkoll fl-elezzjonijiet tal-Kumitati Amministrattivi Ing. Stanley Zammit Membru fl-E]ekuttiv KKLPN

Il-fatt li l-PN ressaq din il-kandidatura juri l-impenn ta’ dan il-partit li jrid ikun Partit tan-Nies

Dawk id-de/i]jonijiet li jistg[u jittie[du liberament u b’mod i]jed effi/jenti minn komunitajiet ]g[ar, m’g[andhomx g[aliex jittie[du f’livell g[oli. Mill-banda l-o[ra l-Istat g[andu r-responsabbiltà a[[arija li jidderie;i s-so/jetà u jag[tiha direzzjoni. Dan huwa il- prin/ipju tas-sussidjarjetà. Il-Kunsilli Lokali u l-Kumitati Amministrattivi, mag[rufa b[ala hamlets, huma t-t[addim ta’ dan il-prin/ipju fil-[ajja ta’ kuljum. Huma espressjoni tad-de/entralizzazzjoni talpoter e]ekuttiv. L-ideat, is-su;;erimenti u l-[ti;iet tan-nies, li jo[or;u mill-kuntatt kontinwu mar-residenti huma l-ba]i tal-[idma tal-Kunsilli u l-Kumitati Amministrattivi.

Elezzjonijiet g[all-Kumitati Amministrattivi G[al dawn l-elezzjonijiet, il-Partit Nazzjonalista qed iressaq 52 kandidat waqt li l-Partit Laburista qed iressaq biss 24 kandidat. Dan il-fattur wassal biex fi 11 minn 16-il lokalita ma ssirx elezzjoni. Dan kollu juri n-nuqqas ta’ rispett talPartit Laburista lejn dawn il-Kumitati Amministrattivi. L-elezzjonijiet g[all-Kumitati Amministrattivi, se jsiru flimkien ma’ dawk tal-Parlament Ewropew, nhar l-24 ta’ Mejju. Se jsiru elezzjonijiet fil-Hamlets ta’ Gwardamangia, Kappara, Madliena, Swatar u tal-Virtu`. Gwardamangia Il-Membri eletti f’isem il-PN fil-Kumitat Amministrattiv ta’ Gwardamangia se ja[dmu biex ji;i esplorat il-potenzjal g[al fondi addizzjonali g[all-Kumitat Amministrattiv inklu] fondi tal-UE. Waqt li ji;i studjajt immani;;jar a[jar tal-pjazza quddiem l-isptar San Luqa u pro;etti potenzjali g[az-zona, jikkollabora mal-komunità kummer/jali fil-lokalità g[al [idma b’risq l-istess lokalit`a. Wara li l-[idma ta’ Kumitat Amministrattiv b’ma;;oranza tal-PN, infet[et mill-;did l-g[assa tal-pulizija, li g[andha tkompli l-[idma biex tisa[[a[ is-sigurtà fil-lokalità. Kappara Fil-Kappara, Kumitat Amministrattiv b’ma;;oranza Nazzjonalista, hu kommess li jikkonsulta aktar mar-residenti, u se jara li ji;i kkonsultat aktar mill-Gvern ?entrali. Se ja[dem g[all-immani;;jar a[jar tat-traffiku u talparke;; fil-lokal, fuq il-manutenzjoni fejn me[tie; u fuq ittisbi[ tal-aspett estetiku ta’ /ertu toroq. Il-preservazzjoni tal-ambjent u tal-Kappara b[ala zona residenzjali, huma ta’ importanza kbira g[al dan il-Hamlet. Madliena

Min[abba n-numru ta’ postijiet stori/i fil-Madliena, ilKumitat Amministrattiv b’ma;;oranza Nazzjonalista se ja[dem fuq Heritage Trail madwar Forti tal-Madliena, fuq ittisbi[ tal-in[awi b’aktar si;ar u pjanti u se jara li jsir irrestawr tal-kappella tal-Madliena fuq Forti tal-Madliena kif ukoll ta’ [itan tas-sejjieg[ permezz ta’ fondi miksuba apposta.

Tin[ass il-[tie;a li tkompli titjib is-sistema talimmani;;jar tat-traffiku u sigurtà u li tkompli l-[idma ta’ manutenzjoni tat-toroq. L-identità ta’ din il-lokalità tista` tkompli tissa[[a[ permezz ta’ aktar attivitajiet so/jo-multi-kulturali.

Swatar Il-kandidati g[all-elezzjoni tal-Kumitat Amministrattiv f’isem il-PN fis-Swatar i[ossu li huwa importanti li jsir sit elettroniku g[al-lokal biex titjieb il-komunikazzjoni mar-residenti u l-informazzjoni titqassam b’mod aktar fa/li. Dan issit ikun jinkludi direttorju tas-servizzi provduti lokalment. Huma se jaraw li /-Chairperson tal-Kumitat Amministrattiv jimpenja ru[u li jattendi l-laqg[at talKunsilli Lokali tal-Imsida u Birkirkara biex hemm iwassal il-[ti;iet tar-residenti tas-Swatar, u li ssir [idma biex ikun hemm tindif a[jar taz-zoni fejn hemm is-siti ta’ ri/ikla;;. Fis-Swatar g[andu jsir studju dwar inizjattivi li jistg[u jwasslu g[al titjib fis-sitwazzjoni tal-parke;; u traffiku fillokal. Il-membri eletti f’isem il-PN se jfasslu programmi edukattivi u so/jali biex il-komunità tas-Swatar tintegra aktar b[ala komunità wa[da u se ja[dmu fuq kollaborazzjoni malg[aqdiet reli;ju]i u so/jali fil-lokal. Fejn jid[lu l-g[aqdiet kummer/jali se ssir [idma fuq ftehim ta’ Corporate Social Responsibility b’risq il-lokal. Tal-Virtù F’Tal-Virtù, il-membri eletti f’isem il-PN se ja[dmu biex isir xog[ol ta’ manutenzjoni fuq il-bankini e]istenti filwaqt li ssir [idma fuq bankini ;odda. Din il-[idma tkun tinkludi sforz biex is-servizzi essenzjali jg[addu minn ta[t l-art. Se ssir ukoll kampanja edukattiva dwar l-importanza ta’ a//ess liberu fuq il-bankini. Kumitat Amministrattiv b’ma;;oranza Nazzjonalista f’Tal-Virtù jara li titjieb l-indafa fil-madwar u jisbie[u t-traffic island u s-central strip fi Triq Francesco Azzopardi. L-istess Kumitat jara li jin]amm kuntatt kontinwu malawtoritajiet tal-iskola tas-Seminarju sabiex bl-akbar kooperazzjoni jitnaqqsu l-inkonvenjenzi g[ar-residenzi De/i]jonijiet qrib tan-nies Il-PN minn dejjem [addan il-prin/ipju tas-sussidjarjetà fejn id-de/i]jonijiet jittie[du fl-iktar livell qrib tan-nies. Ilfatt li l-PN ressaq din il-kandidatura juri l-impenn ta’ dan ilpartit li jrid ikun Partit tan-Nies. Il-prin/ipju tas-sussidjarjetà ma jit[addimx f’vakuum! Biex jit[addem dan il-prin/ipju, il-membri eletti f’isem ilPN se jkomplu j[addmu politika ta’ inklu]joni biex kull persuna t[ossha tag[mel parti mill-komunità. Huma se jaraw li l-Kumitati Amministrattivi jkunu aktar effettivi b’risq ilfamilji f’lokalitajiet aktar siguri, u f’ambjent fejn l-ulied, i]]g[a]ag[, il-;enituri u l-anzjani jil[qu l-milja tag[hom u j[ossuhom parti mill-istess komunitajiet.

Il-PN qed iressaq 52 kandidat waqt li l-Partit Laburista qed iressaq biss 24 kandidat. Dan il-fattur wassal biex fi 11 minn 16-il lokalità ma ssirx elezzjoni. Dan kollu juri n-nuqqas ta’ rispett tal-Partit Laburista lejn il-Kumitati Amministrattivi.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Opinjoni

Is-sej[a tal-Parlament Ewropew

Therese Comodini Cachia Kandidata PN Elezzjonijiet Parlament Ewropew

Nifhem li s-sigriet tas-su//ess tad-Deputat Ewropew hu l-qrubija man-nies. Ma tistax ma tifta[x widnejk, u ma ]]ommhomx il-[in kollu miftu[in. Biex tisma’ l-aspirazzjonijiet tan-nies, u, fuq kollox, dak li n-nies ikollhom b]onn.

[al bosta l-Parlament Ewropew jista’ jidher imbieg[ed. Brussell, fejn il-Parlament jiltaqa’ l-aktar spiss, u Strasburgu, fejn il-Parlament jiltaqa’ anqas drabi, huma ttnejn bliet ’il bog[od minn xtutna. B’danakollu, ma jfissirx li dak li jag[mel il-Parlament Ewropew ma jolqotniex mill-qrib. Anzi, aktar ma ti]viluppa l-UE, aktar [idmet il-Parlament Ewropew qed toqrob lejn kull wie[ed u wa[da minna. Fl-a[[ar snin, il-Parlament Ewropew kiseb aktar s etg[at , u s ar jipparte/ipa bi s-s [i[ meta jkunu qed i s iru l-li;ijiet li jolqtu lill-Ewropej kollha. Il-li;ijiet li jsiru fil-Parlament Ewropew huma ta’ kull bixra, u l-effetti tag[hom jin[assu f’kull aspett tal-[ajja ta’ kuljum, ibda mil-li;ijiet dwar il-finanzi u spi//a bil-li;ijiet dwar iddrittijiet tal-[addiema u tal-konsumatur. Naturalment, ilkoll naqblu li mhux il-pajji]i kollha tal-Unjoni g[andhom l-istess kundizzjonijiet jew l-istess b]onnijiet. Kull meta jkun hemm xi li;i dwar l-u]u talener;ija, ng[idu a[na, hu importanti li ma jinstemax biss il-le[en ta’ dawk li jg[ixu fil-klima ta’ fuq, imma jinstema’ wkoll le[en dawk li jg[ixu fi klima t’isfel. Dan hu biss e]empju wie[ed. Hemm [afna e]empji o[rajn. Ji;ifieri li filwaqt li bosta mil-li;ijiet tal-UE huma mnebbhin mill-[sieb li f’kull pajji] membru talUnjoni jkun hemm l-istess li;ijiet, xorta wa[da jirba[ is-sens komun u dawk il-li;ijiet li jg[oddu g[al kul[add ikunu wkoll jie[du [sieb il-kundizzjonijiet differenti ta’ kull pajji] membru tal-Unjoni. B’danakollu, xorta wa[da ssib lil min jg[idlek, Malta kulma g[andha huma sitt deputati. U x’jistg[u jag[mlu s itt deputati f ’ Parlament b ’ aktar minn 700 Deputat ? Fil verità, jekk ja[dmu bil-g[aqal u ja[dmu [afna, le[en Malta u le[en il-Maltin u G[awdxin jista’ jitwassal u jinstema’. Il-Maltin jag[mlu parti minn gruppi Ewropej, b[alma huma l-Popolari. A[na aktar minn 70 partit minn pajji]i differenti li flimkien niffurmaw il-grupp tal-Popolari Ewropew. Ji;ifieri, meta l-Membri Parlamentari Ewropej Maltin jibdew ja[dmu fi [dan dan il-grupp ikunu qed jins;u kuntatti ma’ Membri Parlamentari o[rajn, u le[en Malta jikber g[ax flok ma jkunu l-Maltin biss li jitkellmu, ikun il-grupp s[i[ tal-Popolari Ewropej li jitkellem.

Imma mhux bi ss il - ka] li jitwa ss al dak li ja s piraw g[alih il - Maltin u l - G[awdxin permezz tal - [idma g[alenija tal - Popolari Ewropew . Il - Membri Parlamentari Ewropej ji s wew ukoll biex iwa ss lu lura lejn il - pajji] , fil - ka] ta ’ Malta , dak li jkun g[addej fil Parlament Ewropew . B ’ [iliet ir - relazzjoni li tkun inbni et bejn il - votant u l - Membru Parlamentari , il - votant i]omm ru[u a;;ornat . Mhux bi ss dwar ir - regoli l - ;odda li jidda[[lu u li japplikaw fl - UE kollha , inklu]a Malta , imma wkoll dwar l - opportunitajiet li wie[ed ikun ji s ta ’ jgawdi minnhom . Huwa dan ir - rwol doppju tal - Membru Parlamentari Ewropew li hu b]onnju] g[all - Maltin u l G[awdxin . Nifhem li s-s igriet ta s-s u//e ss tad - Deputat Ewropew hu l - qrubija man - nie s. Ma ti s tax ma tifta[x widnejk , u ma ]]ommhomx il - [in kollu miftu[in . Biex ti s ma ’ l a s pirazzjonijiet tan - nie s, u , fuq kollox , dak li n - nie s ikollhom b]onn . Jekk il - Parlament Ewropew ikun s e jiddi s kuti l li;ijiet dwar il - qbid tal - [ut , hu importanti li s-s ajjieda Maltin i s ibu ma ’ min iferrg[u g[ommthom . Jekk il Parlament Ewropew ikun s e jiddi s kuti l - li;ijiet dwar il biedja , widnejn il - Membru Parlamentari Malti jridu jkunu miftu[in g[al dak li g[andhom xi jg[idu l bdiewa u r - ra[[ala . L - i s te ss, fil - qa s am tal - edukazzjoni – l - i s tudenti u l - ;enituri tag[hom iridu j s ibu fil Membru Parlamentari Ewropew tal - fidu/ja tag[hom il per s una li mag[ha jift[u qalbhom u flimkien jibnu l futur . L - g[a]la li tirrappre]enta n- nie s fil - Parlament Ewropew mhix fa/li . G[ax irid ikollok l - ener;ija u l vi]joni biex ta[dem fuq in - na[a Ewropea , u l - ener;ija u l - vi]joni biex ta[dem fuq in - na[a Maltija . Trid tkun taf torganizza l - [in u tag[raf i]]omm f ’ mo[[ok dak li jridu l - Maltin u l - G[awdxin u kif iddawru f ’ opportuni tajiet meta tkun Bru ss ell jew Stra s burgu . Minkejja li l - g[a]la mhix fa/li , jiena qalbi qawwija . L - e s perjenza li ;emmajt fil - profe ss joni tieg[i li ili nip prattika g[al 1 7 - il s ena , g[allmitni ni s ma ’ b ’ attenzjoni kbira dak li jkollhom xi jg[iduli n - nie s u mbag[ad na[dem fuqu biex nipprova nik s eb dak li jkunu qed ja s piraw g[alih . L - i s te ss g[andi l - [ s ieb inkompli nag[mel fil - futur .

Jekk tib]a’ titkellem, ivvota

Ryan Callus Kelliem tal-Oppo]izzjoni dwar l-Ippjanar u s-Simplikazzjoni tal-Pro/essi Amministrattivi

Il-bi]a’ li te]isti fost minn mhux qed jaqbel mal-mod li bih il-Gvern qed imexxi hija /ertifikat li l-[olma ta’ Malta Tag[na Lkoll ma rnexxietx.

’din l-a[[ar sena kemm ilni Membru Parlamentari, irrejalizzajt li te]isti bi]a’ fost innies. Spiss niltaqa’ ma’ nies li jib]g[u jitkellmu, jib]g[u juru l-opinjoni tag[hom, jib]g[u jesprimu ru[hom kontra azzjoni jew de/i]joni li tittie[ed mill-Gvern. Min jib]a’ jitkellem g[aliex jaqla’ transfer, min g[aliex jib]a’ li t-tfal tieg[u ji;u diskriminati meta ji;u biex japplikaw g[al xi xog[ol mal-gvern – min [a;a u min o[ra. Dan l-a[[ar waqt wie[ed mid-djalogi f’{al Qormi organizzat mill-Partit Nazzjonalista, tkellem dwar dan ilfenomenu l-kandidat g[all-Parlament Ewropew Kevin Plumpton. Kevin tkellem fuq persuna li qaltilha li qed i]]omm lura milli tapplika g[al sej[iet ta’ promozzjonijiet g[aliex f’kull ka] qed tinduna li qed jintag[]lu tal-qalba. G[alfejn g[andek tapplika jekk t[oss li l-g[a]la qed issir fuq l-lealtà tieg[ek lejn il-Gvern Laburista, milli fuq il-kredenzjali u l-[iliet tieg[ek? Bdejt ng[id bejni u bejn ru[i, li dak li kont qed nisma’ jien huwa fil-fatt l-istess li kienu qed jesperjenzaw s[abi l-kandidati u membri parlamentari kollegi. Minn fejn hi ;ejja din il-bi]a’? Il-bi]a’ li te]isti fost minn mhux qed jaqbel mal-mod li bih il-Gvern qed imexxi hija /ertifikat li l-[olma ta’ Malta Tag[na Lkoll ma rnexxietx. Malta Tag[na Lkoll falliet u mietet. Li kieku Malta Tag[na Lkoll kienet su//ess, kieku [add ma jib]a’ jitkellem kif i[oss. Kieku Malta Tag[na Lkoll irnexxiet, kieku int min int, t[addan liema politika t[addan, kieku inti liberu titkellem kif t[oss u meta t[oss. Din mhix is-sitwazzjoni li ninsabu fiha. Qeg[din bil-wisq ‘il bog[od min dak li ;ejna mweg[da.

G[aldqastant, f’din is-sitwazzjoni li ninsabu fiha, se jkollok il-possibilità g[all-ewwel darba mill-elezzjoni ;enerali l’hawn li tesprimi l-opinjoni tieg[ek ming[ajr bi]a’ li xi [add jag[mel g[alik, ming[ajr il-bi]a’ li titlef xog[lok jew jonqsulek l-ammont ta’ sig[at, jew sa[ansitra taqla’ transfer. F’kull elezzjoni inti se tkun wa[dek tivvota. F’dak ilmument li int tinsab quddiem il-polza tal-vot, tista’ titkellem u tesprimi ru[ek, jekk g[al dawn l-a[[ar xhur b]ajt jew [sibtha darbtejn. F’dak il-mument tista’ t[ossok liberu titkellem permezz tal-vot tieg[ek. Jekk t[ossok diskriminat g[ax g[a]lu lil min kien fuq billboard minflok g[a]lu lilek, tista’ ssemma le[nek. It-tama tieg[i hi, li bl-g[a]la tieg[ek tista’ ;;ib lill-Gvern Laburista f’sensih. Jekk dak li ktibt f’dan l-artiklu jirrifletti [ajtek f’dawn l-a[[ar xhur, huwa fl-interess tieghek li twassal dan il-messa;;. Jekk dan il-messa;; jasal, allura, hemm it-tama li int tkun a[jar. Matul din is-sena, il-PN g[amel [iltu kollha biex jifhem irra;uni tat-telfa. Itqajna man-nies li ma [assewhomx iktar parti mill-PN. Minix se ninsa’ telefonata partikolari, wahda mill-[afna li rrispondejt waqt il-maratona li organizza l-PN. Meta we;ibt, kellimni sinjur li qalli “jiena wie[ed minn dawk li ;ejt lura”. Ma fla[tx ma nsaqsihx g[aliex [assu li kellu jer;a’ ji;i lura fi [dan il-partit naturali tieg[u. Kien ilmod li bih kienet qed titmexxa awtorità li hu kien [addiem tag[ha, li ;iet ma[kuma minn dawk li huma tal-qalba. Din it-telefonata g[amliltli kura;; g[aliex tatni t-tama li lPN qed jer;a’ ji;i fuq saqsajh. Fuq kollox tatni t-tama li pajji] jista’ jkun a[jar, g[aliex il-poplu qed jifhem li Malta Tag[na Lkoll kienet [olma li ma se[[itx.

Log[ba politika li tag[mel [sara lill-istudenti L-artiklu dwar l-MCAST fil-[ar;a ta’ il-mument tal-4 ta’ Mejju, 2014 huwa mimli skorrettezzi li jag[tu isem [a]in lill-MCAST b’mod in;ust g[all-a[[ar. Huwa ta’ g[ajb li jidher li hemm min qed jag[]el li ju]a istituzzjoni edukattiva ewlenija b[ala ballun politiku f’log[ba perikolu]a li qed tirriskja ixxog[ol siewi li sar matul numru ta’ snin, minn amministrazzjonijiet differenti, sabiex inbena l-MCAST li nsibu illum. Kieku il-mument staqsa g[all-kummenti tal-MCAST konna nag[tu ftit fatti /ari li juru bil-maqlub ta’ dak li intqal fl-artiklu: Il-vakanzi li qed jimtlew huma marbutin mal-b]onn li jissa[[u l-istrutturi talMCAST hekk kif tkompla bix-xog[ol kbir li qed isir biex ji;;edded il-kurrikulu kollu tal-kulle;; kif ukoll biex ikompli x-xog[ol fil-bini talkampus il-;did. Il-vakanzi

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Ittri lill-Editur

kollha li [ar;u, [afna minnhom g[all-postijiet di;à e]istenti u o[rajn g[all-postijiet ;odda, saru kollu b’sej[a interna miftu[a u bi pro/ess tal-g[a]la /ar u trasparenti. Fil-fatt, [arsa [afifa lejn ilpersuni mag[]ula turi b’mod /ar li ma kien hemmx ind[il politiku fl-g[a]la. Ix-xog[ol kbir li l-MCAST qed jag[mel biex jifta[ iktar korsijiet fi [dan Istituti e]istenti, i;edded il-kurrikulu tieg[u u jtejjeb il-fa/ilitajiet, jorganizza istituti u /entri ;odda kif ukoll il-[idma kbira li qed tag[mel biex tifrex ledukazzjoni vokazzjonali fissistema edukattiva, ovvjament qed i]id pressjoni fuq il-ba;it pre]enti tal-MCAST. Madankollu, l-MCAST qed ta[dem bi s[i[ biex il-ba;it jibqa’ sostenibbli fit-tul. Tant hu hekk, li l-MCAST qed ikun proattiv biex jikkontrolla iktar minn qatt qabel l-ispi]a operazzjonali tieg[u u rendikont komplut jg[addi lill-awtoritajiet kon/ernati minn ]mien g[al ]mien. Huwa skorrett g[al kollox li tg[id li l-operat tal-MCAST qed isir fuq numru inqas ta’ sig[at g[aliex l-g[alliema qed

jit[allew ji;;estixxu huma l[inijiet tal-lezzjonijiet. Dan mhuwiex minnu. Il-lezzjonijiet isiru skont time-tables imfasslin mid-diretturi tal-istituti. Dawn isiru skont il-parametri tal-ftehim kollettiv li kien ;ie iffirmat bejn lMCAST u l-MUT fi ]mien lamministazzjoni pre/edenti, u konsegwentament wie[ed ikollu bilfors jaderixxi malftehim li sar. G[aldaqstant il[inijiet ta’ core hour li ssemmew fl-artiklu hija sistema liintirtet minn ftehim kollettiv iffirmat fl-2012. Ta’ min jg[id wkoll li kuntrarjament g[al dak li hemm fl-artiklu, irrelazzjonijiet industrjali malMUT u mal-UHM huma tajbin [afna u ]-]ew; na[at jiltaqg[u minn ]mien g[al ]mien kif titlob il-prassi ta’ governanza tajba. Huwa kompletament skorrett li l-g[alliema qed ikunu m[e;;a jg[inu lill-istudenti jg[addu mill-e]amijiet. LMCAST tinsisti li jin]ammu liktar standards g[olja ta’ kwalita’ u fl-ebda [in ma ta//etta lil xi [add jg[in lil xi student jg[addi mill-e]amijiet. Dawn l-istandards ji;i verifikati kemm mis-sistema ta’

quality assurance interna talMCAST kif ukoll minn e]minaturi u verifikaturi barranin li j]uru l-MCAST kull sena. Din hija allegazzjoni serja li g[andha ti;i sostanzjata jew irtirata g[aliex qed titfa tajn in;ust u skorrett fuq lintegrita’ akkademika talMCAST u fuq is-sistema taledukazzjoni vokazzjonali. Flistess [in, huwa /ara g[al MCAST li g[andna nag[mlu sforz biex inkomplu nnaqqsu in-numru ta’ studenti li ma jkomplux korsijiet fl-MCAST u jsiru drop outs fis-sistema edukattiva billi nsa[[u is-sistemi ta’ sapport lill-istudenti. Huwa ta’ g[ajb li il-mument ma jistax jiddistingwi bejn sforz ;enwin biex innaqqsu rrati ta’ studenti li jieqfu millkorsijiet fl-MCAST u allegazzjoni skorretta li qed ji;u mg[ejjuna l-istudenti waqt le]amijiet. Li nkomplu ng[inu l-istudenti jirnexxu hija parti mill-missjoni tal-MCAST. Huwa kompletament skorrett li jing[ad li impjegati talMCAST jit[allew ji;u seconded ma’ ministeri skont idde/i]joni tal-President talBord tal-Gvernaturi. Dawn idde/i]jonijiet isiru mis-senior management tal-MCAST u jittie[du skont il-possibilitajiet u /-/irkostanzi tal-impjegat kon/ernat u l-b]onnijiet talMCAST u fid-dawl tad-direzzjoni li ting[ata mill-awtoritajiet tas-servizz pubbliku. Huwa kompletament skorrett li jing[ad li Silvio De Bono qed jie[u salarju millMCAST. De Bono, e]att b[all-Presidenti l-o[ra kollha fil-passat tal-Bord talGvernaturi, jie[u onorarja li huwa ferm inqas minn salarju u li ]gur ma jirreflettix issig[at twal ta’ [idma li jag[mel fl-MCAST. Huwa kompletament skorrett li tikkritika konferenza li saret f’Jannar biex jissa[[a[ il-komunikazzjoni bejn lMCAST u l-industrija lokali meta din il-konferenza kienet su//ess kbir b’madwar 200 intraprenditur u msie[ba so/jali jipparte/ipaw. Il-feedback li ng[ata kien wie[ed po]ittiv [afna u l-industrija lokali [asset li din kienet okka]joni mportanti biex lMCAST tibqa’ t[oss il-polz tal-b]onnijiet edukattivi talindustrija lokali. B’ri]ultat ta’ din il-konferenza twaqqfet wkoll struttura permanenti bejn l-MCAST u diversi msie[ba so/jali biex il-kuntatt bejn il-partijiet kollha jkun wie[ed kontinwu, l-istess kif hemm f’pajji]i o[ra flEwropa. G[aldaqstant huwa diffi/li wie[ed jifhem b’liema argument jista’ ji;i ikkritikat e]er/izzju po]ittiv b[al dan. Finalment, fl-a[[ar e]empju tal-iskorettezza tal-artiklu huwa meta jing[ad li l-

Ministeru tal-Edukazzjoni mhuwiex kuntent bl-andament tal-affarijiet fl-MCAST. Dan huwa g[al kollox skorrett. LMCAST ta[dem id f’id malMinisteru tal-Edukazzjoni u lfeedback li dejjem ing[atajna mill-Ministeru kien dejjem po]ittiv ferm, frott il-[idma, limpenn u d-dedikazzjoni talma;;oranza kbira tal-istaff tal-kulle;;, il-management kif wkoll il-Bord tal-Gvernaturi mmexxi minn Silvio De Bono. Ir-relazzjoni bejn il-management u l-Bord tal-Gvernaturi hija tajba [afna tant li kull membru tal-Bord jag[ti sapport kbir. L-MCAST hija dejjem miftu[a li twie;eb kull mistoqsija li l-media lokali tixtieq tag[mel dwar l-operat tag[ha. Madankollu mhuwiex ;ust li artiklu mimli skorrettezzi ji;i ippublikat ming[ajr ma ji;i verifikat g[all-verità tal-fatti. Nittamaw li l-MCAST ma jispi//ax il-vittma ta’ log[ba politika li ma tag[mel ;id lil [add u, fl-a[[ar mill-a[[ar, tag[mel [sara kbira lill-istudenti.

Stephen Cachia Prin/ipal u CEO MCAST Ra[al :did

Nota editorjali:

Din l-ittra mibg[uta lil ilmument, kienet /irkolata fost l-istaff tal-MCAST. Dawn fissru dan latte;;jament b[ala intimidatorju anki fil-konfront tag[hom biex jieqfu juru tt[assib dwar dak li qed ise[[ fl-MCAST. Stephen Cachia, ilPrin/ipal tal-MCAST, ikkonferma li fl-a[[ar xhur l-MCAST [olqot g[add ta’ vakanzi ;odda. Min qieg[ed imexxi l-MCAST g[andu jippubblika lista tal-[atriet ;odda kollha li saru jew li saret sej[a g[alihom fla[[ar sena. Tajjeb li l-pubbliku jkun infurmat ukoll x’kien iddefi/it tal-MCAST g[all2013 u x’inhu previst fi tmiem din is-sena. Tajjeb li wie[ed jistaqsi lill-Prin/ipal biex jitlob investigazzjoni mill-BTEC (l-organizzazzjoni li to[ro; il-kwalifiki tal-MCAST) biex tinvestiga kif saru tthird sits is-sena li g[addiet. Il-Prin/ipal tal-MCAST ikkonferma li kien hemm impjegati fejn it-talba tag[hom g[al secondment kienet milqug[a. Tajjeb li lPrin/ipal jg[id min jinforma s-Senior Management li qed jie[du dawn id-de/i]jonijiet. Dwar l-onorarja ta/Chairman, li ma qalx ilPrincipal hu kemm hi din lonorarja!

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Ittri lill-Editur

An;lu u Marlene Farrugia Qabel l-elezzjoni wara li An;lu Farrugia kien tne[[a kiesa[ u biered minn deputat mexxej tal-Partit Laburista, f’intervista f’The Sunday Times tat-3 ta’ Frar 2013 kien qal (fost rivelazzjonijiet o[ra) li “kuntratturi kbar illum jinsabu qrib tal-Partit Laburista… u huma involuti fil-finanzjament tal-partit”. Na[seb li deputat mexxej xi [a;a dwar dak li jkun g[addej fil-partit tieg[u jkun jaf! Issa ni;u g[all-artiklu ie[or f’gazzetta o[ra, din iddarba mid-deputata Laburista Marlene Farrugia f’The Malta independent ta’ nhar it-Tnejn 28 ta’ April 2014. Marlene kitbet li limpressjoni ;enerali, sena biss wara r-reb[a elettorali Laburista hija li pajji]na qed jitmexxa minn grupp ta’ nies tal-qalba li m’humiex eletti u li l-Prim Ministru qed jin]amm osta;; mill-i]viluppaturi u n-negozjanti. Dan id-diskors ta’ Marlene isegwi u huwa l-konklu]joni lo;ika ta’ dak li kien qal sena ilu An;lu. Dak li qed ji;ri huwa [a]in [afna u jfisser li f’pajji]na mhux qed tit[addem id-demokrazija vera.

Joe Borg Il-Mosta

Muscat u l-MEPA Joseph Muscat nhar il{add 16 ta’ Mejju 2010 skont l-orizzont kien tkellem dwar il-MEPA u l-approvazzjoni tal-impjant tal-power station tal-BWSC. Wara li qal li kien sploda impjant simili fil-Mauritius, kien esprima t-tama li t-tekni/i tal-Enemalta kienu vverifikaw x’kien li g[al dik lisplu]joni u li n-nies tal-

MEPA kienu se jindenjaw ru[hom jistaqsu dawn ilmistoqsijiet meta nhar il{amis 20 ta’ Mejju kienu se jippruvaw jg[a;;lu biex jag[tu permess g[all-power station. Erba’ snin wara dak iddiskors xewwiexi u negattiv saret laqg[a o[ra tal-MEPA nhar it-Tnejn 24 ta’ Merzu 2014 biex tiddiskuti l-[a]na ta’ gass f’tanker ;gant ankrat fil-bajja ta’ Marsaxlokk. Fil-bidu tal-laqg[a /Chairman Vince Cassar qara ittra tal-Prim Ministru Joseph Muscat fejn il-Prim Ministru ddikjara li anke jekk jitressaq appell ilGvern kien xorta se jibda lpro;ett. Daqshekk jibdel ilpo]izzjoni tieg[u Joseph Muscat u daqshekk hu arroganti. Bil-[aqq il-power station tal-BWSC hemm g[adha, qed tiffrankalna miljun ewro fil-;img[a fi fuel u issa Muscat bieg[u li/-?ini]i.

Joe Farrugia Birkirkara

Muscat midjun Dan l-a[[ar Joseph Muscat qed jitkellem donnu li hu xi paladin tal-Unjoni Ewropea. Kif jg[idu il-bniedem jevolvi. Jien ng[id li jkun skrun jew qarrieq. I]da n[oss li din l-attitudni ;dida ta’ Joseph Muscat lejn l-UE g[andha ti;i mg[oddija ukoll lillI]landi]i. G[ax Joseph Muscat barra li ried itellef il-futur lilna lMaltin, kien mar jippriedka ukoll lill-I]landi]i u jikteb fil-gazzetti tag[hom biex ma jissie[bux fl-UE. Na[seb li ta’ min jmur hemm biex jurihom kif qed ja[sibha issa dwar l-UE. Perswa] li din irrivelazzjoni tiswa ta’ ;id g[all-I]landi]i.

J. Camilleri

San Pawl il-Ba[ar

Muscat, Mintoff u l-libertà tal-espressjoni

F’diskors dan l-a[[ar Joseph Muscat inkluda lil Mintoff fost dawk li “..... nfa[[arhom g[ax i;;ieldu favur id-dritt talespressjoni.” Jien li kont na[dem mal-gvern lura fis-sebg[inijiet doqt personalment xi jfisser id-dritt talespressjoni ta[t Mintoff, Gvern Laburista u l-GWU. G[ax konna obdejna direttiva

tal-UHM, [addiema kienu ;ew sospi]i mix-xog[ol. Dwar dan kienet [ar;et /irkulari li turi kif Mintoff Prim Ministru /a[[ad d-dritt ta’ azzjoni industrjali parzjali u ried ikisser u jikkastiga lil min jie[u sehem fiha. Inutli li Joseph Muscat illum jipprova jba]war l-istorja ta’ pajji]na. Dik di;à nkitbet u l-Partit Laburista se jibqa’ j;orr g[al dejjem id-dnubiet kbar li kkommetta kontra l-libertà tal-espressjoni.

Privat

Il-Proletarju

John Borg

Il-{amrun

Il-gvern biex itaffi d-di]astru ta’ nuqqas ta’ xog[ol fost i]]g[a]ag[ qal li se jag[ti privat lill-elfejn student. Kif, fejn u minn min se jsir dan? Jaqaw ;ej xi g[oti ta’ kuntratt lil tal-qalba? Jaqaw din se jkun fiha xi bi//a qlig[ tajba fl-istil ta’ Malta Tag[na Lkoll? In-Naxxar

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Safar

Il-Ba]ilika ddedikata lill-Qalb Imqaddsa ta’ Marija hija mfittxija [afna u kienet ispirata mill-Ba]ilika ta’ Sacra Cuor f’Pari;i. IL-bini tal-Ba]ilika tlesta fl-1969 wara li kien hemm ]ew; waqfiet fi ]mien i]-]ew; gwerer dinjija.

Il-Grand Place jing[ata l-[ajja fl-ista;un sajfi hekk kif ta’ kull sena jsir il-festival tal-fjuri li jiksi /-/entru tal-kapitali Bel;jana

Brussell… attrazzjoni fil qalba tal Ewropa Euchar Mizzi

mizzieuchar@gmail.com

Parc du Cinquantenaire jkopri 30 ettaru ta’ art meqjus b[ala pulmun g[all-belt kapitali Bel;jana.

It-teatri fi Brussell ma jonqsux, u t-Teatru Rjali la Monnaie huwa fost l-aktar imfittxija g[al rappre]entazzjonijiet mu]ikali, operisiti/i u teatrali. Il-foyer ta’ dan it-teatru huwa xhiedata’ rikkezza li biha hu mog[ni dan it-teatru.

Brussell hija l-kapitali tal-Bel;ju, il-komunità Fran/i]a tal-Bel;ju, lkomunità mag[mula minn nies ta’ Flanders, re;jun maqsum bejn ilBel;ju, Franza u l-Olanda, u kapitali tal-Unjoni Ewropea. Brussell hija belt fi/-/entru talBel;ju kif ukoll il-belt kapitali, imma hija wkoll mag[rufa b[ala l-aktar muni/ipalità tar-Re;jun Kapitali ta’ Brussell. Din il-muni/ipalità hija korrettament imsej[a l-Belt ta’ Brussell, li hija wa[da mid-19-il muni/ipalità li jiffurmaw dan ir-re;jun. Ir-Re;jun Kapitali ta’ Brussell huwa re;jun bid-drittijiet kollha tieg[u, flimkien ma’ Wallonia u rre;jun ta’ Flanders (Flemish). :eografikament u lingwistikament, huwa //irkundat minn dan il-re;jun ta’ Flanders. G[al dak li g[andu x’jaqsam mal-kultura u l-edukazzjoni, l-abitanti ta’ Brussell iridu jitrattaw jew mal-komunità li titkellem bil-Fran/i], jew mal-komunità l-o[ra li titkellem bil-Flemish. Brussell hija wkoll il-kapitali talkomunità Fran/i]a tal-Bel;ju u talFlanders. Tnejn mit-tliet instituzzjonijiet prin/ipali tal-UE – il-Kummissjoni

Ewropea u l-Kunsill tal-Ministri, g[andhom il-Kwartier :enerali fi Brussell – il-Kummissjoni fil-bini mag[ruf b[ala Berlaymont, u lKunsill fil-bini mag[ruf b[ala Justus Lipsius, fa//ata ta’ xulxin. It-tielet istituzzjoni prin/ipali tal-UE, ilParlament Ewropew, jinsab fi Brussell, fejn jiltaqg[u l-kumitati tieg[u u jsiru w[ud mis-sessjonijiet plenarji tieg[u. L-istess b[al bliet o[ra Ewropej, Brussell g[andha storja li tmur lura sas-sena 977 Wara Kristu, fi ]mien lImperatur :ermani]. Lejn tmiem isseklu g[axra, il-belt ta’ Brussell ;iet ta[t idejn Lambert I ta’ Leuven. Ta[t Lambert II ta’ Leuven, inbnew lewwel [itan tal-belt. Fis-seklu 12, din il-belt ]g[ira saret ‘waqfa’ importanti fi triq ta’ kummer/ minn Brugge lejn Cologne. F’dan i]-]mien il-Konti ta’ Leuven ;ie elevat g[al titlu ta’ Duka ta’ Brabant. Mill-1357 sal-1379 inbnew forma ta’ swar ;odda li jdawru lill-belt peress li l-o[rajn kienu mibnija fi/-/okon wisq u l-belt bdiet tikber. Fl-1695 Brussell kienet attakkata mill-:eneral Villeroy tar-Re Louis XIV ta’ Franza. Bumbardament qered il-qalba tal-belt; aktar minn 4,000 dar in[arqu, inklu] il-bini medjevali fil-‘Grote Markt’ jew ‘Grand Place’, b’e//ezzjoni tas-City Hall, li

Fi Brussell hemm g[add ta’ mu]ewijiet li fost dawk li jispikkaw hemm tal-mu]ika li wie[ed isib fost o[rajn strumenti mu]ikali ta’ kull g[amla u epoka.

b’miraklu ;iet salvata. Mill-10 ta’ Mejju 1940, iz-zona ta’ Brussell kienet ibbombardjata millarmata :ermani]a. Madanakollu, lakbar [sara saret fl-1944 u l-1945. IrRe;jun Kapitali ta’ Brussell kien imwaqqaf fit-18 ta’ :unju 1989. Brussell g[andha diversi universitajiet, kif ukoll l-Akkademja Irjali tal-Militar, u kampus tal-Università Kattolika ta’ Louvain. Ta’ interess partikolari hu li l-istazzjon ewlieni tal-ferrovija li jg[aqqad lil Brussell mar-Renju Unit permezz tal-Eurostar, u ma’ bliet o[ra Ewropej b’linji ‘high speed’ tar-rails. U[ud mill-postijiet ta’ interess>> ■ Il-Katidral iddedikat lil St. Michael u St. Gudula ■ Atomium mibni minn iron crystal g[all-Expo ’58. ■ Grand-Place ■ Il-Ba]ilika tal-Qalb Imqaddsa ta’ Marija ■ Jeanneke Pis. ■ Il-Jubilee Arch ■ Manneken Pis. ■ De Munt ■ The Floral Carpet (mhux permanenti) ■ Palais Stoclet ■ Maison Horta

Il-famu]a statwa tal-Manneken Pis tmur lura g[as-seklu 15 meta kienet imfittxija minn [afna nies biex jixorbu. Lejn tmiem is-seklu 17, l-istatwa saret ta’ importanza kbira g[all-belt ta’ Brussell sakemm sal-lum saret parti ewlenija mit-tradizzjoni ta’ Brussell.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Arti

70 artist f’wirja ta’ arti kollettiva ART DISCUSSION GROUP

L-Art Discussion Group organizzat Wirja ta’ Arti Kollettiva Mejju – :unju 2014 fuq skala nazzjonali, avveniment li jikkommemora u ji//elebra 27 sena ta’ [idma (1987-2014) fl-isfera tal-arti b[ala g[ajnuna lill-artisti u l-120 ‘Laqg[a mal-Artist’ f’April ta’ din issena. Paul Asciak, il-fundatur tal-G[aqda u president onorarju g[al [ajtu, inawgura din il-wirja fil-Cavalieri Art Hotel, f’San :iljan, il-{amis 2 ta’ Mejju waqt li E.V. Borg, i/-Chairman tal-G[aqda, introdu/a l-avveniment. Il-wirja hi miftu[a g[all-pubbliku sal-25 ta’ :unju. B’kollox qed jie[du sehem 70 artist f’erba’ taqsimijiet, pittura, skultura, /eramika u fotografija: 140 xog[ol f’diversi materjali. 40 pittur huma pre]entati bil-grafika: fa[am, inka u pinna; akwarell, soft pastel, ]ejt, akrilika u ‘media im[allta’. G[axar skulturi qed juru xog[ol imnaqqax fl-injam, bron], terracotta, u ;ebel tal-franka. Tmien /eramisti juru stoneware, por/ellana u terracotta waqt li artista turi xog[ol fil-[;ieg fus (imdewweb) u ie[or mu]ajk. Il-wirja tinkludi g[axar fotografi wkoll. Il-wirja tirrappre]enta spektru wiesg[a tal-arti vi]wali f’Malta llum minn Maltin, G[awdxin u artisti

barranin li jg[ixu fostna. Il-livell g[oli hu sostnut fil-wirja kollha. L-artisti kienu liberi fl-g[a]la tassu;;ett u fil-materjal u]at. Hekk issu;;ett ikopri l-figurattiv u l-astratt, lakkademiku u l-espressjoni [ielsa i]da s-su;;ett l-i]jed komuni hu l-paesa;; lokali: il-kampanja, il-belt jew ra[al, ilbjut, xatt il-ba[ar u /-/entru storiku. Artisti ]g[a]ag[ qeg[din jie[du sehem ma’ dawk stabbiliti u maturi u l-aqwa talent hu rappre]entat fit-taqsimiet kollha. Hi turija ta’ solidarjetà u g[aqda g[ax wirja kollettiva fiha riskju komparattiv. G[all-okka]joni l-ADG ippubblikat katalgu ta’ 152 pa;na illustrat li jiddokumenta l-140 xog[ol, b’]ew; pa;ni dedikati lil kull artist. Barra l-introduzzjoni l-ktieb jinkludi storja fil-qosor talG[aqda u dokument bl-istampi millarkivji tal-ADG. Din il-pubblikazzjoni g[andha sservi b[ala Melitensia u tag[ti stampa /ara u spektru tal-arti vi]wali f’Malta llum. Numru limitat u numerat tal-edizzjoni illegata (150) tal-ktieb#katalgu#direttorju, volum bil-kulur u numru sabi[ ta’ soft copies jistg[u jkunu akkwistati millADG: artdiscussiongroup96@gmail.com. Il-websajt tal-G[aqda hi www.adgmalta.webs.com.

Skultura mnaqqxa fl-injam u xog[ol figurattiv u astratt

Taqsima bill-mistednin qeg[din jammiraw xog[ol fil-[;ie; fus (imdewweb) u skultura fil-;ebla tal-franka

MIPP. Il-lukanda Le Meridien f’San :iljan ;iet mag[]ula b[ala l-post g[al-laqg[at u ta[ri; talIstitut Malti tal-Fotografija Professjonali (MIPP). L-a[bar ng[atat mill-President tal-MIPP Kevin Casha, hekk kif l-Istitut g[adu kemm g[alaq sena jopera minn din il-lukanda. Matul pre]entazzjoni tal-plakka kommemorattiva g[al din l-okka]joni lil-lukanda Le Meridien, is-Sur Casha ]ied jg[id li l-kollaborazzjoni bejn l-MIPP u Le Meridien matul din l-ewwel sena kienet wa[da ferm intensa u ta’ su//ess. L-MIPP baqg[et sodisfatta ferm bisservizz li l-impjegati tag[ha joffru. T[abbar ukoll mill-MIPP li l-lukanda Le Meridien se tkun anki tospita kors tal-fotografija akkreditat mill-Malta Qualifications Council, li se jilqa’ lil dawk ilfotografi li jridu jitg[allmu dwar il-fotografija flog[la livell, hekk kif l-MIPP g[adha kif ;iet mog[tija li/enzja ta’ skola g[at-tag[lim. Fir-ritratt tax-xellug, Kevin Casha, il-President tal-MIPP, jidher qed jippre]enta plakka komemorativa lillGeneral Manager tal-lukanda Le Meridien, Franco Vella u w[ud mill-impjegati fit-tmexxija.

Il-{add, 18 ta’Mejju, 2014

Kultura

‘Double’ g[all-kamra tan-nar Sant’Andrija ta’ {al Luqa

Il-kamra tan-nar Sant’Andrija tas-So/jetà Filarmonika L-Unjoni ta’ {al Luqa huma r-rebbie[a tat-8 edizzjoni tal-Malta Mechanical Ground Fireworks Festival organizzat millKunsill Lokali tal-Furjana fl-ewwel weekend ta’ dan ix-xahar. Din hi t-tieni darba li din il-kamra tan-nar reb[et dan il-festival, bl-ewwel su//ess ikun fledizzjoni tal-2007. Din l-g[aqda tie[u sehem f’numru ta’ esibizzjonijiet madwar Malta u G[awdex, u x-xog[ol tag[ha jil[aq il-qofol tieg[u matul il-festa ta’ Sant’Andrija li

tin]amm fl-ewwel {add ta’ Lulju. Ir-ritratti f’din il-pa;na juru w[ud mixxog[lijiet li ;ew esibiti fl-edizzjoni ta’ din issena. L-2014 tibqa’ mni]]la b[ala sena storika g[al din is-So/jetà g[ax minbarra dan is-su//ess, aktar kmieni din is-sena l-istess kamra tan-nar reb[et ukoll il-Festival Nazzjonali tal-Log[ob tan-Nar li sar f’Bu;ibba. B’hekk s’issa l-kamra tan-nar tas-So/jetà Filarmonika L-Unjoni hi lunika wa[da li rnexxielha tag[mel dan id-double f’sena wa[da.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Letteratura

9 Jidher sewwa li l-[sieb ta’ Vassalli j[ares lejn in-nazzjon kollu, u jara nnuqqasijiet kulturali, so/jali u politi/i tieg[u mnisslin min-nuqqas ta’ edukazzjoni tal-kotra, sa[ansitra filqasam reli;ju], fejn ma kienx g[ad hemm imqar ktieb miktub tajjeb dwar il-rnorali u d-dmirijiet tanNisrani u l-[wejje; l-o[ra me[tie;a, b[alma hu kateki]mu jew ktieb taddevozzjoni. Dawn il-kotba, jissokta jikteb, jistg[u jin[olqu biss meta llingwa tkun ikkultivata (u hawn isemmi ktieb wie[ed li kien mimli ]balji, u diffi/li biex jiftiehem). Il-;id tan-nazzjon jitlob ukoll li lli;ijiet ikunu miktuba bil-Malti; ilkodi/i li jg[aqqadhom flimkien g[andu jkun b[al kateki]mu. Jekk i//ittadin, jissokta Vassalli, m’g[andux il-[ila jag[raf il-konsegwenzi koroh li jo[or;u minn azzjonijiet []iena li jsiru kontrih jew kontra l-libertà tieg[u nnifsu, hu jsir ilsir ta’ g[add ta’ nies, li j[arsu l-li;ijiet u li jispjegawhom kif jidhrilhom huma. G[al Vassalli, mela, id-demokrazija moderna tinbena fuq i/-/ittadin li jaf sewwa d-dmirijiet u l-jeddijiet tieg[u. Nazzjon li jkollu /ittadini li jag[rfu l-qag[da tag[hom fl-istat jista’ jimxi sewwa u ming[ajr tfixkil ]ejjed: ‘Più che sarà il numero delle persone che leggeranno ed intenderanno le leggi, minor sarà quello degli uomini che le violano.’ G[alhekk ittfal g[andhom jitg[allmu fl-iskejjel kif jaqraw, kemm il-kotba tarreli;jon, u kemm il-kotba tal-li;i. Vassalli jemmen li hemm kuxjenza popolari dwar din il-[tie;a (‘la nazione maltese è da per se convinta che la lingua popolare è molto necessaria, e che perciò debbasi coltivare’); g[alhekk minn hawn ’il quddiem huwa jg[addi biex jist[arre; ilmod kif dan jista’ jsir. Vassalli jtemm id-‘Discorso preliminare’ b’konklu]joni li tixhed, fuq

na[a, i/-/arezza u d-determinazzjoni tal-[sieb tieg[u u, fuq in-na[a l-o[ra, ir-responsabbiltà li issa g[andu lpajji] li jfittex is-soluzzjoni g[al din il-problema. Hi problema nazzjonali li hu j[ares lejha min-na[a kulturali, fis-sens wiesa’ tal-kelma, biex jasal g[al interpretazzjoni s[i[a u wa[da ta’ nazzjon, anzi ta’ repubblika, fejn id-dawl tal-mo[[ iwassal g[al kull g[amla ta’ eman/ipazzjoni. Huwa jikteb: ‘L’avere un male e non poterlo conoscere è un gran danno; il conoscerlo e non saper il rimedio è una pena, che mette l’uomo nell’ansietà di saperlo: ma il conoscere il rimedio al male, e non proccurarlo è un male maggiore del male stesso. Che si dirà poi di chi conosce il male, sa, ed ha fra le mani il rimedio; e frattanto trascura di apponerlo?’ Il-[sara ta’ Malta hi l-injoranza, innuqqas ta’ kuxjenza nazzjonali; hi [sara li titne[[a bit-tag[lim tal-kotra, li ma tistax isse[[ jekk mhux bissa[[a tal-kultivazzjoni tal-lingwa Maltija. Fuq dan is-sies jinbena mbag[ad in-nazzjon modern li qieg[ed jara Vassalli, nazzjon li jg[aqqad il-;id so/jali mad-dawl talmo[[. Hi vi]joni integrali li tbiddel lill-istudju] tal-lingwa f’[assieb li qieg[ed ifassal il-pjan kif Malta tista’ tqieg[ed is-sisien g[all-bini ta’ dik li hu qieg[ed isej[ilha di;à repubblika. F’dan id-daw1 is-sehem ta’ Vassalli ma jolqotx biss l-istorja tallingwa Maltija, i]da wkoll l-istorja politika, li fiha hu g[andu l-post ta’ protagonista bikri li qanqal moviment li kellu jasal g[all-wetqa tieg[u ]mien twil wara. Is-sigriet tal-moderni]mu tal-[sieb u tal-azzjoni ta’ Vassalli jinsab fil-fatt li hu ddakkar mill-fehmiet ewlenin tal-Ewropa ta’ ]mienu u [addanhom biex applikahom, b’anali]i storika, g[al pajji]u. Il-[arsa tieg[u hi mix[uta lejn Malta kolonja li hi nazzjon u li

g[andha madwarha l-punti tar-riferiment g[all-qawmien, i]da li g[andha ssib ;ewwa fiha stess is-sa[[a li tqajjimha wara li tkun g[arfet il-kredenzjali li jag[tuha l-jedd politiku u kulturali g[al dan il-qawmien. Tqabbil tal-fehmiet tieg[u f’dan il-qasam mal-fehmiet ta’ protagonisti politi/i li ;ew warajh, minn Mitrovich ’il quddiem, jista’ jseddaq a[jar dan kollu. Fehmiet importanti o[rajn dwar innazzjonalità Maltija huma mfissra fil‘Prefazione’ g[al Motti, aforismi e proverbii maltesi (1828). Vassalli jistqarr li kien ilu sa mill-1783 ifittex li jag[raf dan il-wirt popolari bil[sieb li tinstab it-triq it-tajba g[allkoltivazzjoni tal-ilsien Malti.7 Matul i]-]mien, aktar ma mexa ’l quddiem f’dan l-istudju, sab li l-g[add ta’ dawn il-qwiel beda jikber, g[aliex list[arri; tal-prin/ipji ortografi/i u etimolo;i/i tal-lingwa kien l-a[jar okka]joni g[alih biex jiltaqa’ mag[hom. U[ud minnhom idda[[lu fil-vokabularju, meta huwa deherlu li kellu jseddaq xi tifsira spe/jali ta’ kliem oskur jew g[ajdut b’aktar minn tifsira wa[da. B’hekk seta’ wkoll juri d-differenza li hemm bejn terminu u ie[or skont il-kuntest li jsibu ru[hom fih. L-g[an ewlieni fit-tiftix tal-qwiel Maltin, jistqarr Vassalli, hu li jsib fihom is-safa tal-espressjoni u talmorali. Jidher minnufih li mqar fittiftix lingwistiku Vassalli hu mmexxi mill-prin/ipji tal-[sieb Ewropew ewlieni tal-epoka. Hu jintegra minnufih l-g[arfien tal-g[ajdut mat-ti;rib u mal-identità tal-poplu, [allieq u kelliem. Fil-fehma tieg[u, aktar ma wie[ed imur lura fi]-]mien, aktar tixref is-safa msemmija; b[al drabi o[rajn, huwa qieg[ed ifittex l-g[eruq tan-nazzjonalità, u mhux biss ix xejriet evidenti tag[ha. Il-;ustifikazzjoni g[ad-drittijiet politi/i ta’ Malta moderna tinsab fl-antikità kulturali tag[ha.

Oliver Friggieri

Fi kliem ie[or, il-wirt idjomatiku hu xhieda tal-img[oddi mbieg[ed, fdal ta’ fehmiet u esperjenzi li waslu mill-qedem. Is-sens tal-qedem talMalti hu fundamentali fil-[sieb ta’ Vassalli, u r-rabta li hu jsib bejn ilqedem tat-ta[dit u l-qedem tal-istorja ma ddumx ma titbiddel f’;ustifikazzjoni g[ad-definizzjoni nnifisha tieg[u ta’ Malta b[ala nazzjon u talMalti b[ala lsien nazzjonali. St[arri; komparat ta’ dan il-punt importanti jqieg[ed lil Vassalli spalla ma’ spalla mal-[assieba u mal-istudju]i kontinentali tal-epoka. F’dawn l-espressjonijiet, mo[bija ta[t suriet differenti, xi drabi enimmati/i u drabi o[ra figurati, hemm issentimenti ma[susa mill-Maltin img[oddija, dawk li hu sej[ilhom ‘i nostri antichi’. Mhux l-espressjonijiet kollha g[andhom l-istess fejda u siwi, i]da lkoll g[andhom sehemhom filfunzjoni ewlenija li jroddu sentimenti morali u edukattivi li jiswew ta’ ;id g[as-so/jetà: ‘Noi osserviamo, è vero, che non tutte le massime siano di egual carato; poiché si rinvengono di quei detti e motti d’usi, d’abitudini, di arti, ed altri, il cui valore è indifferente a parecchi; però questi non lasciano ancora d’esser parzialmente utili. Ma, generalmente parlando, si vede come i nostri avi sapevano, per via di forme e similitudini fisiche, passare grado grado ed insensibilmente ad insinuare alla società, e tramandare ai lor posteri, sentimenti morali ed istruttivi, i più savii, sani, ed eccellenti pel commun vivere de’ loro concittadini.’ Noti

7. Motti, aforismi e proverbii maltesi, Malta, 1828, p. VI. Il-‘Prefazione’, li minnha huma me[udin il-fehmiet ta’ Vassalli u huma mqeg[din fil-kwadru tal[sieb ;enerali tieg[u, tinsab fil-pp. V-VII.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Kotba

‘?ikku, il-Bidwi Malti’ Rumanz ie[or ta’ Paul P. Borg Dan hu rumanz ;did ta’ Paul P. Borg, kitba mi]juda u riveduta tal-pubblikazzjoni ori;inali li kienet reb[et l-ewwel post b[ala l-a[jar rumanz fl-1999 fil-Premju Letteraju tal-Ktieb. Filg[odu tal-{amis 13 ta’ :unju 1963 il-festa ta’ Corpus Cristi, waqt li l-qniepen ixandru lfesta tal-:isem u d-Demm Imqaddes ta’ Kristu, Alla l-{aj, bidwi jbattal xkubetta mimlija /omb ja[raq fil-;isem ta’ bidwi ie[or. Bidwi joqtol bidwi ie[or fis-sa[na tad-demm fit-toroq qodma tal-Mosta. Waqt li l-qattiel ]ag[]ug[ jara ’l sie[bu mg[arg[ar f’demmu, taqbi]lu bl-ikrah, jibqa’ jisparalu u jkisser il-kanna fuq ras il-moribond u fuq il-[ajt. Fran;isku Fenech imlaqqam Ta’ Van;iela, li [alla dan il-wied tad-dmug[ xi xhur ilu, kien qatel bidwi ie[or min[abba tilwim li nqala’ bejniethom fuq bejg[ tal-art. Il-qattiel imbag[ad ja[rab lejn l-irdumijiet im/appas kollu demm. Malta kollha tqum bi [;arha b’dak li ;ara. Kemm il-qattiel kif ukoll il-maqtul kienu vittma ta’ dak it-tilwim bejn il-bdiewa. Paul P. Borg jislet minn dan kollu, minn dak li rrakkonta l-qattiel stess kif ukoll minn dak kollu li rrakkuntawlu [afna bdiewa o[rajn, ;rajja mimlija intri//i fir-rumanz li g[adu kif ;ie ppubblikat fi ktieb, ?ikku, il-bidwi malti. Dan hu rumanz dwar il-[ajja tal-bidwi qadim Malti u rrabta tieg[u mal-art li ja[dem. Din hi edizzjoni ;dida u riveduta tar-rumanz ori;inali ?ikku Fenech, il-qtil, il-[arba il-bidwi tal-1998. Minkejja li l-ktieb mhux bijografija tal-protagonist, l-awtur ji;bor il-;rajjiet tieg[u kif ukoll ;rajjiet ta’ bdiewa o[rajn biex jo[loq ;rajja

mexxejja mimlija avventuri msejsin fuq ilfehmiet tal-bidwi qadim Malti. L-awtur isostni li g[alkemm hu kiteb dwar delitt, qtil, tixrid ta’ demm, ;lied u kriminalità, ma jfissirx li l-kitba qed tigglorifika l-vjolenza. Ir-realtà hi li hi u dik li jag[milha l-bniedem. Il;rajja tal-;lied u l-qtil bejn il-bniedem hi qadima daqs l-istess bniedem u l-awtur ju]aha wkoll biex jillustra l-karattru tal-bidwi arketip tal-;ens Malti. Bidwi twajjeb u ;wejjed, imma jaf ikun sod u qawwi. Bniedem li j[obb l-art u l-ambjent, imma jaf jeqred il-[olqien u jsarrfu wkoll fi flus meta jrid. G[alhekk lil ?ikku narawh joqtol, ja[rab qalb l-irdumijiet u x-xag[ri, ja[rab mill-qilla tal;ustizzja, qawwi imma be]g[an mill-forka. Lawtur jirrakkonta kif ?ikku jsir i[obb mara u jixtieq mara, i]da wkoll mg[addas sewwa f’[ajja ta’ perikli kemm Malta kif ukoll meta kien lAwstralja. Naraw ukoll il-bidwi Malti, li jaf ikun kemm be]]ieg[ kif ukoll qattiel bla skrupli li meta taqbi]lu xejn ma jkun jista’ j]ommu. Paul P. Borg jissellef il-;rajjiet tal-bdiewa, lg[ajdut qadim Malti biex ikun jista’ jimra[ sewwa fil-fond tal-[ajja u tal-karattru tal-bidwi qadim Malti. Il-;rajja li jo[loq hi g[alhekk xhieda tar-rabta intima tal-bniedem mal-[amrija. Ir-rumanz ?ikku, il-bidwi malti, jirrakkonta ;rajja ta’ avventura, intri//i u tweg[ir li turi lqawwa tal-bidwi qadim Malti. Matul il-;rajja Borg jimra[ ukoll fit-trobbija tal-bidwi u j]ejjen ir-rakkont b’avventuri attribwiti lill-[ajja tal-protagonisti, ?ikku Fenech Ta’ Van;iela, b[ala lbidwi tfajjel kampanjol.

(Fuq)> Il-qoxra tar-rumanz ;did ‘ ?ikku, il-Bidwi Malti’. (Xellug)> Paul P. Borg, l-awtur tal-ktieb

Godzilla

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

?inema

(KRS – PG)

Godzilla g[adu l-ikbar [lejqa ta/-/inema li rajna s’issa minn meta tfa//a l-ewwel darba l-ewwel fil:appun, u wara fil-Punent mas-sittin sena ilu. G[al u[ud huwa wie[ed mill-a[jar, u hawn dan jer;a’ jkompli jg[affe; skyscraper wara ie[or, f’dan irremake divertenti li g[andu bi]]ejjed intri//i u storja, apparti l-effetti spe/jali, biex jikkuntenta ddilettanti tal-films u ’l dawk li jog[xew jaraw qirda ta’ belt wara o[ra, ferm kuntenti. L-a[[ar tentattiv biex ji;i rxuxtat fl-1998 kien falla, x’aktarx min[abba li ntwera b[ala sempli/i [leqa o[ra tajba biss biex teqred kulma ssib quddiemha. Fil-fatt il-mit ta’ Godzilla hu aktar minn hekk: [lejqa li veru g[ad g[andha dik it-twer]iqa b[al, i]da aktar qawwija minn dik ta’ ljunfant, imma filfatt hawn aktar hu salvatur tal-umanità milli mostru. Id-dehra (il-bi//a l-kbira fid-dlam) tal-mostru hawnhekk ter;a’ tie[u s-sura ori;inali ta’ [lejqa ;ganteska b’saqajn wiesg[a u b’ponot irqaq jew ]bul tul darhom milli ta’ xi gremxul ;gantesk kif kienu bidluh fl-1998. Nistg[u ng[idu li hawn ir-rakkont jg[addi minn tliet ;enerazzjonijiet sakemm naslu fi ]mienna, fejn ix-xjenzjat Joe (Bryan Cranston) ma jistax jirkupra mit-telfa ta’ martu fi splu]joni ta’ /entrali nukleari kaw]ata minn mostru radjuattiv suppost mejjet. Sadattant ibnu Ford (Aaron Taylor-Johnson) jasal fil-:appun biex jiltaqa’ ma’ martu u ibnu. Imma jidher li hu kien kalamita g[all-mostri.

La Grande Bellezza

Jekk ma jdejqukomx is-subtitles blIngli] u ma kontux rajtu dan il-film Taljan meta ntwera fuq stazzjon talMediaset, allura na[seb li tit[ajru tmorru tarawh, anki g[ax id-direttur Paolo Sorentino rnexxielu jirba[ lOscar din is-sena b[ala l-a[jar film mhux bil-lingwa Ingli]a. Mill-banda l-o[ra jekk intom ta’ /erta età u dilettanti ta/-/inema Taljan, ]gur li se jfakkarkom f’film klassiku ta’ Fellini, La Dolce Vita. Dak kien jittratta l-[ajja artifi/jali u monotona tal-klassi lg[olja Taljana, spe/ifikament f’Ruma tas-Snin Sittin. Sorentino jag[mel l-istess, i]da jambjentah fi ]mienna. Minflok Marcello Mastroianni hawn g[andna lil Toni Servillo b[ala Jep

(KRS – 15)

Gambardella, ;urnalist u kittieb eleganti u kunfidenti, li malli jag[laq 65 sena jibda jag[mel ‘rendikont’ ta’ [ajtu u tal-klassi sinjura li kien jag[mel parti minnha. Ir-ri]ultat ta’ dak l-‘inventarju’ jkun stampa mill-aktar pessimistika u tedjanti tal-klassi tieg[u medhija u aljenata f’parties u okka]jonijiet so/jali li fihom jattendu dejjem l-istess nies u karattri artifi/jali, kollox fl-isfond talbelt ta’ Ruma, l-aktar l-ikoni Kolossew u Via Veneto. Sorrentino jwassal din is-satira li tant hu kapa/i g[aliha, u minbarra Servillo, jikkonvin/u wkoll il-komiku Carlo Verdone u Sabrina Ferilli b[ala stripper li m’g[adhiex tant ]ag[]ug[a.

Brick Mansions

Din il-ver]joni Amerikana tal-film Fran/i] District 13 hi l-a[[ar film li la[aq [adem Paul Walker qabel miet f’in/ident tra;iku tat-traffiku proprju hu li tant rajnieh ji;ri b’karozzi armati, u li dan l-in/ident se[[ fl-istess ]mien li kien qed jiffilmja s-sitt sequel tassensiela Fast & Furious! Dan Brick Mansions hu wkoll film tipiku ta’ Walker u l-istess kittieb ta’ dik is-sensiela Fast & Furious Luc Besson – azzjoni bla sens u ming[ajr limiti, ;iri sfrenat bil-karrozzi, tfajlet attraenti … u storja li kif qed niktbu mhix originali, g[ajr li hawn g[andna tfajliet Suwed b’ilbies issikkat tal-;ilda sewda …u lill-Fran/i] David Belle ikompli jg[a;;ibna bil-qbi] minn bejt

(KRS – 15)

g[al ie[or. Ninsabu f’Detroit xi ]mien fil;ejjieni. Is-sindku jkun de/i] li jnaddaf il-belt mill-kriminalità u je[les millkwartier Brick Mansions mag[luq b’[ajt g[oli mill-awtoritajiet u mg[asses, dominat mill-baruni taddrogi Tremaine (r-rapper RZA) li jkollu missila Russa armata b’bomba qawwija, immirata lejn i/-/entru talbelt. Il-pulizija paj]an Damien (Walker) jintbag[at biex jipprova j]arma lbomba, u mieg[u jing[aqad il-kriminal Lino (Belle) li Tremaine kien [ataf littfajla tieg[u. B’hekk tibda sensiela ta’ sekwenzi ta’ qbi], ;iri, sewqan bladdo// u sparar bla [niena.

Il-{add, 18 a’ Mejju, 2014

Mu]ika

Spettaklu u kontroversji

Noel D’Anastas – ndanastas@gmail.com Spettaklu u kontroversji kienu laktar li spikkaw fl-a[[ar edizzjoni talEurovision Song Contest li saret fidDanimarka bil-gran final issir is-Sibt, 10 ta’ Mejju fejn l-aspettattivi g[allkanzunetta Maltija, Coming Home ta’ Firelight ma kinux daqshekk kbar u [afna ddubitaw kemm stajna nag[mluha g[all-finali. Il-medjokrità ta’ kanzunetti fit-tieni semifinali fejn Malta fet[et is-serata, g[enitna naqtg[u passa;; g[all-finali, g[alkemm xorta kont nemmen li dan jista’ jsir kif emmen ukoll il-membru Parlamentari Ingli], Ed. Balls. B’kartolina li tirrappre]enta l-log[ob tan-nar, dik li tikkaratterizza parti millfesta Maltija, Firelight taw interpretazzjoni brillanti fil-finali, forsi mhux daqshekk fis-semifinali li fl-ewwel battuti l-[oss ma tantx g[enhom. Spi//ajna fit-23 post minn fost 26 pajji], ri]ultat li kien ftit kiefer u kien jixirqilna ftit a[jar. Biex intaffu l-pjaga, jumejn wara [ri;na nippontifikaw li ;ejna s-sitt post bil-voti tal-;urija propju wara lAwstrija, l-Olanda, l-I]vezja u lUngerija. Tajba din! Mela meta konna mmorru [a]in bil-;urija ridna ttelevoting u issa g[ax drajna sew inneputi]mu tat-televoting – dejjem meta Malta tmur ]mer/ – irridu ner;g[u mmorru lura g[all-polz tal-;urija! Barra Firelight, din is-sena lbandiera Maltija wkoll kienet rappre]entata indirettament filkanzunetta tar-Russja Shine kantata minn Tolmachevy Sisters. Gerald James Borg kiteb il-kliem tag[ha. Spettaklu tal-lussu L-ispettaklu televi]iv segwit minn 180 miljun ru[ f’madwar 45 pajji], kien wie[ed tal-[olm, lussu fil-kwalità tieg[u. B[ala ingredjent mu]ikali, il-

Eurovision qatt ma kien xi vetrina illustrata ta’ klassi mu]ikali, anzi jispikka fih min l-aktar se jimpressjona b’xi /u/ata bit-tama li jisraq xi punt jew tnejn. Taqbel jew ma taqbilx, ilEurovision kien mill-bidu tieg[u xenarju ta’ gayi]mu. Din is-sena kien evidenti sew! Intreba[ minn Rise Like a Phoenix tal-Awstrija b’290 vot, ippre]entata minn Thomas Neuwirth, ra;el travestit

f’Conchita Wurst li spikka fiha dak ilwi// bil-le[ja, dehra li fakkritni flinkwadru tal-Qalb ta’ :esù li kellha nannti mwa[[al fil-kamra tas-sodda. G[all-Awstrija, din kienet it-tieni reb[a wara dik tal-1966 meta kienet intreb[et minn Udo Juergens bilkanzunetta Merci, Cherie. Conchita tqis li din reb[et fuq lintolleranza, fosthom dik ta’ Vladimir Putin tar-Russja, reb[a g[all-futur talpoplu li ja[dem ming[ajr diskriminazzjoni u jibba]a fuq it-tolleranza u rrispett. Mhux se nid[ol fil-kriterji, ma rridx na[lilkom wisq [in fuq dan il-manifest, i]da minn fost il-[afna kummenti li spikkaw fuq is-siti tas-social networks, g[a]ilt wa[da partikolari, dik ta’ Joe Grima li fis-sebg[inijiet fil-Parlament kien tkellem sew g[al waqfien talparte/ipazzjoni Maltija fil-Eurovision bil-g[an li l-flus mitlufa f’dan ilkonkors imorru biex jg[inu l-livell taxxandir Malti u l-produzzjonijiet lokali. Fuq Conchita, Joe Grima jg[id hekk: “Sa mill-ibg[ad ]minijiet, il-bniedem g[araf li jfittex id-diversità imma diversità li tmur oltre mill-komun, iddiversità mill-medjokrità g[al dak li hu propju splendidu! Illum, sfortunatament, l-g[orrief intellettwali li kkontrollaw il-media ta’ Hollywood u dik mondjali f’isem il-liberali]mu jriduna napprezzaw id-diversità billi na//ettaw l-assurd, l-ikrah u dak li hu de;enerat. Li tkun konservattiv ma hux vera li inti mo[[ok mag[luq kif immanipulawha l-liberalisti, imma l-konservattivi]mu j;ag[lek tag[]el il-kwalità minn dak li huwa abborrenti g[al dak li huwa sabi[ fir-ru[, fl-ispirtu u lestetika. ‘Beauty is a joy for ever’.” B’dan kollu, Conchita Wurst tat interpretazzjoni kbira b’vu/i sabi[a. Kellha kanzunetta tajba fost l-a[jar li kien hemm, g[alkemm songs b[al dik tal-Olanda, l-I]vezja, u Armenja ]gur li kienu fost l-aqwa wkoll. G[o;buni wkoll dik ta’ Spanja, l-Ungerija u talItalja. Bla dubju spikkat ukoll id-dehra tal-Pollakki Donatan & Cleo li fuq ilpalk dehru b’nofs sidirhom barra ja[slu l-[wejje;! Fit-tieni u t-tielet post ;ew l-Olanda u l-I]vezja b’238 u 218-il punt rispettivament.

Conchita Wurst> tqis ir-reb[a tag[ha b[ala wa[da favur l-intolleranza u r-rispett

Il-punti mog[tija lil Malta

G[all-kronaka, fis-semifinali lpubbliku ta lil Malta 28 punt biss u kklassifikajna fit-12-il post, i]da bil;urija li tatna 113-il punt u nikklassifikaw fit-tieni post, g[en lil Malta biex taqta’ passa;; g[all-finali birri]ultat finalment ikun 63 punt filpo]izzjoni tad-9 post. Dawn waslu ming[and il-Ma/edonja (12-il punt), Georgia (8), Renju Unit (7), Finlandja, Italja u }vizzera (5), Polonja u Belarussja (4), :ermanja, Irlanda u Rumanija (3), Norve;ja (2), Awstrija u Litwanja (1). Fil-gran final, Malta ;iet fl-24 post bi 17-il punt mog[tija mill-pubbliku filwaqt li minn na[a tal-;urija li tatna 119-il punt wasalna fis-6 post. B’kollox, ir-ri]ultat qara 32 punt b’Malta tikklassifika fit-23 post, [ajr lir-Renju Unit (10 punti), A]erbaj;an u l-Olanda (5), San Marino (4), Finlandja u Irlanda (3), Albanija u Italja (1). Min-na[a l-o[ra, fis-semifinali Malta tat il-punti hekk: Rumanija (12), Awstrija (10), Grecja (8), Norvegja (7), Belarussja (6), }vizzera (5), Irlanda (4), Ma/edonja (3), Georgia (2) u l-Polonja (1). Filfinali, il-punti tal-;urija flimkien mat-televoting marru g[all-Italja (12), Awstrija (10), Rumanija (8),

Firelight> fit-tieni post bil-punti tal-;urija fil-finali tas-Sibt

}vezja (7), Armenja (6), Russja (5), Renju Unit (4), }vizzera (3), Norve;ja (2), u Gre/ja (1). Jidher li l-Israel, il-Finlandja u lIrlanda ni]lu tajjeb mal-;urija Maltija li kienet mag[mula minn Mro Paul Abela, chairperson tal;urija, Monalito Galea, Elton Zarb, Corazon Mizzi u Pamela Bezzina fittieni semifinali filwaqt li l-anqas li ntg[o;bot kienet il-kanzunetta tarRumanija. Fil-finali, l-I]landa, Franza, il-Finlandja u l-Olanda kienu l-aktar li laqtu lill-;urija Maltija, blItalja u l-Armenja jmorru ]mer/. L-Awstrija ;abet 58 punt.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Moda

Joanne Galea u Bjorn Demicoli, Miss u Mr World Malta 2014 rispettivament, kuntenti ftit mumenti wara li t[abbar is-su//ess tag[hom fi Pjazza Teatru Rjal

Mag[]ula Miss u Mr World 20

Joanne Galea u Bjorn Demicoli huma r-rebbie[a ta’ Miss World Malta 2014 u Mr World Malta 2014 rispettivament. Huma kienu klassifikati fl-ewwel post tal-kategorija rispettiva tag[hom waqt is-serata finali tal-konkors, li saret fi Pjazza Teatru Rjal. Il-konkors kien organizzat b[as-soltu minn Modelle International ta[t id-direzzjoni ta’ Sue Rossi u Claudia Calleja, li/enzjati minn Miss World Jersey Ltd. Fit-tieni post ikklassifikaw Nicole Saliba u Brian Bonnici u fittielet post Katrina Pavia u Alain Fava. Fl-attività, li kienet imxandra live fuq Net Television, [adu sehem 20 finalista. Is-serata finali, li kienet pre]entata minn Owen Bonnici u Sarah Agius, kienet tinkludi wkoll sfilati ta’ moda minn diversi kumpaniji kif ukoll wirjiet minn stilisti tax-xag[ar. Il-finali ta’ Miss World se ssir f’Novembru li ;ej f’Londra waqt li l-finali tal-konkors Mr World se sssir f’:unju f’Torbay English Riviera. F’dawn il-finali mistennija jie[du sehem 130 pajji] minn madwar id-dinja kollha, u s-serata finali mistennija tkun segwita minn ]ew; biljuni u nofs telespettatur.

Il-mument tat-t[abbir tar-rebbie[a fil-konkors Miss & Mr World Malta 2014

Il-{add, 18 ta’ Mejjux, 2014

Media

Albert Spiteri

Il-waqt tar-riflessjoni

af.spiteri@gmail.com It-tfal imqarbin jirriflettu lilna Laqatni din il-;img[a l-argument dwar id-dixxiplina fl-iskejjel tag[na. Min hu mbieg[ed mill-ambjent tal-iskola ma nimma;inax li ja[seb wisq dwar jekk lg[alliema g[adhomx, b[al qabel, isibu diffikultà biex jikkontrollaw l-istudenti fil-klassi. Imma naturalment, dawn issitwazzjonijiet huma antiki daqs il-bnie-

dem u jibqg[u je]istu appuntu sakemm ikun hawn il-bniedem fid-dinja. Il-mistednin kienu l-President talMUT, Kevin Bonello, u uffi/jal tadDixxiplina fl-iskejjel, Julian Xuereb. Ilprogramm, TVAM. Jolqotni sew dan ilprogramm g[aliex hu ma[sub u mqassam tassew bil-g[aqal. Hu interessanti tul il-[in kollu tieg[u. Hu ‘sempli/ement’ sensiela ta’ intervisti dwar numru ta’ su;;etti li jolqtu lil kul[add, wa[da g[aliex ikunu topi/i, u tnejn, g[aliex ikunu dejjem interessanti, (u naturalment, il-[arsa, le;;era imma informattiva, lejn il-gazzetti tal-;urnata). Ma nistax ma ni[ux l-okka]joni biex infa[[ar minn qalbi li]-]ew; pre]entaturi, Norma Saliba u Pablo Micallef. Jiena narahom jaqblu [afna bejniethom b[ala koppja ta’ pre]entaturi, u n[oss li jmexxu l-programm tag[hom f’armonija e//ezzjonali – [a;a li ma hix bi//a xog[ol fa/li g[aliex il-programm g[andu ritmu x’aktarx img[a;;el, kif ikun kul[add f’dak il-[in tal-;urnata, jipprepara biex jibda l-;urnata tieg[u. Nifra[ lill-Produzzjoni ta’ dan il-programm, u lil TVM, g[al programm sabi[, informattiv, pja/evoli u mexxej.

Jiena mmarkajt kumment li g[adda sSur Xuereb waqt l-intervista tieg[u u tas-Sur Bonello. Hu kien qed jitkellem dwar ir-responsabbiltà ta’ kull wie[ed minna fil-[ajja tag[na u kif a[na dejjem responsabbli g[all-azzjonijiet tag[na. Hu semma l-ekwazzjoni mid-dinja talpsikolo;ija: R = C + C (Responsibility = Choices + Consequences) – ir-responsabbiltà tfisser l-g[a]liet li nag[mlu u lkonsegwenzi li dawn i;ibu mag[hom. Jiena nistqarr li din il-;img[a ma waqaftx na[seb fuq il-ka] ta’ Cyrus Engerer. Irrid ng[id li jiena g[andi kull simpatija g[as-sitwazzjoni tieg[u g[aliex a[na lkoll f’dg[ajsa wa[da qeg[din u lkoll a[na su;;etti g[alli]ball. Imma hu fatt li meta nwettqu ]ball se tin[oloq skumdità jew tbatija g[al [addie[or. Biex insewwu rridu nisku]aw ru[na u na[dmu biex nag[mlu tajjeb g[al xi diffikultajiet jew [sara li nistg[u nkunu kka;unajna. Is-Sur Engerer hu persuna pubblika. Dan il-fatt fih innifsu jqieg[ed fuqu responsabbiltà ferm ikbar u itqal minn persuni o[rajn li ma jkunux fil-[arsa tan-nies. Bniedem pubbliku g[andu kontinwament ir-responsabbiltà li jidher ibbilan/jat, li jkun iggwidat mill-morali u li jqis qabel jaqta’. Il-vi jew il-va^ Is-Sur Engerer qieg[ed fis-sitwazzjoni unika li jista’ jaqdi ta’ tag[lima e//ezzjonali g[all-poplu kollu Malti, ming[ajr distinzjonijiet ta’ kuluri, orjentazzjonijiet jew età. G[adu ]g[ir fl-età, imma jista’ jkun

mudell g[al dawk fostna ]g[a]ag[ b[alu u i]g[ar minnu, u ta’ tra]]ina g[al min hu {idma bla nifs

Salvu Felice Pace

Cyberspace

Kollox irid [inu – is-sempli/ità u l-umiltà biss huma l-ingredjenti tas-su//ess dejjiemi u armonju]

sfelicep@go.net.mt

Kummenti dwar websajts li ]ort

Ma na[sibx li l-amministrazzjoni ;dida tal-Partit Nazzjonalista ta[t ilKap tag[na Simon Busuttil kellha jum wie[ed biss mistrie[ s’issa. Dawk li din l-a[[ar sena osservaw dak li da[let g[alih din l-amministrazzjoni, na[seb li nnutaw li xxog[ol ma qata’ xejn, jum wara jum, ;img[a wara ;img[a, xahar wara xahar. Jekk konna kapa/i li f’daqshekk ]mien relattivament qasir ni;bru tim ta’ [dax-il kandidat g[all-elezzjonijiet g[all-Parlament Ewropej li bejniethom joffru esperjenza, integrità, ]g[o]ija, entu]ja]mu, serjetà u kura;;, dan hu kollu mertu g[allfidu/ja li [oloq Simon Busuttil biddirezzjoni li ta lill-partit sa minn meta kien g[amel id-diskors tieg[u meta kien mag[]ul Kap tal-PN. Lil Simon rajnieh fostna l-G[awdxin kemm-il darba f’din l-a[[ar sena, ilqajnieh fi djarna, bkejna mieg[u u fra[na mieg[u. Dar mijiet ta’ familji G[awdxin u g[adda sig[at s[a[ jisma’ u jer;a’ jisma’. Innutajt li l-kandidati tag[na jie[du l-ener;ija po]ittiva mis-sens ta’ dover li juri Simon fit-tmexxija

ikbar minnu fi]-]mien. Dan hu punt importantissmu f’[ajtu, jiena n[oss. Imma hu kif se ju]ah? Minn dak li hu g[amel u qal sa issa, jiena nara li qed jag[]el it-triq l-i]baljata. Fil-fehma tieg[i, ]ew; toroq biss hemm x’jie[u, u jrid jag[]el bejniethom – issuppervja jew l-umiltà. Daqshekk huma mbeg[din minn xulxin it-truf tadde/i]joni li dan i]-]ag[]ug[ fl-g[ajn pubblika jrid jie[u. Sa issa g[a]el is-suppervja. Jiena lis-Sur Engerer rajtu telaq fuq issieq il-[a]ina sa mill-bidu nett tal-karriera pubblika tieg[u. Mar mal-Partit Laburista g[aliex qal li Lawrence Gonzi – dakinhar il-Prim Ministru – ma kienx demokratiku fil-vot personali tieg[u filParlament fil-Li;i dwar id-Divorzju. Ilverità, naturalment, hi li huwa jsibu komdu fil-PL u kien skomdu fil-PN. Imma din it-tendenza qed jibqa’ juriha issa li ;ie f’din is-sitwazzjoni tas-sentenza li qatg[et dwaru l-Qorti tal-Appell Kriminali f’dawn l-a[[ar ;img[at. Hu irrelevanti jekk kienx ‘xi [add’ li ‘imbotta’ lill-Pulizija biex tmexxi kontra tieg[u, g[aliex il-fatt li eventwalment instab [ati juri fih innifsu li l-Pulizija kellha ra;uni valida g[aliex g[a]let li tippro/edi kontrih. G[andu issa jirrispetta u ja//etta dde/i]joni tal-Qorti. Ner;a’ nfakkru li hu persuna pubblika u li fuq kollox g[alhekk g[andu jag[ti e]empju tajjeb. Cyrus Engerer ma g[andux biss jirtira mit-tellieqa g[al MEP, imma g[andu jo[ro; minn kull po]izzjoni pubblika u wkoll minn kull rabta mal-partiti politi/i. tieg[u b’dedikazzjoni totali. Id-dover tag[na f’dawn l-elezzjonijiet huwa li no[or;u l-vot nazzjonalista b[ala rrigal tag[na lill-Kap tal-Partit Simon Busuttil. Wasalna fl-a[[ar

Kont qed nattendi attività informali f’G[awdex meta wasal kemxejn tard is-Segretarju :enerali tal-PN Chris Said. Kif rajtu g[arraftu bi problema u dlonk /empel biex jara kif tista’ ti;i solvuta mill-aktar fis. Mort inkompli nie[u kikkra kafè meta wa[da mill-kandidati tag[na g[al dawn l-elezzjonijiet qaltli: “Kemm a[na xxurtjati li g[andha lil Chris b[ala Segretarju :enerali,ma jieqaf qatt”. Mhux fa/li li tg[ix G[awdex u ta[dem Malta f’po]izzjoni pivotali f’partit politiku tal-massa. Bil-problemi li sab fil-partit, [addie[or seta’qata’qalbu. I]da, mhux Chris. Jekk Simon wera dedikazzjoni kompleta, nista’ ng[id l-istess g[al Chris. Mhux wie[ed li jaqta’ qalbu. I]da dan ma jfissirx li xog[lu ma jitlobx sagrifi//ju suprem li hu jag[mel biex kemm jista’ jkun malajr il-partit jer;a’ jqum fuq saqajh minn kull lat, kemm jista’ jkun malajr.

Jiena nemmen – u dan qed ng[idu b’sens ta’ [biberija minkejja li a[na t-tnejn ma nafux lil xulxin – li Cyrus g[andu jieqaf, jirrifletti sew fuq din il-qag[da tieg[u, jifhem is-serjetà tag[ha u kemm potenzjalment jista’ jag[mel ;id lill-poplu tag[na, jie[u l-parir tal-;enituri tieg[u (g[aliex il-;enituri jfittxu biss u dejjem il-;id ta’ wliedhom) u ta’ persuni o[rajn li hu jemmen li jridulu l-;id, u jag[mel dawn is-sentejn irtirat. Jiena /ert li kieku huwa jinqata’ minn kollox g[al dan il-perijodu, jidde/iedi dwar attività fil-komunità li jista’ jag[mel, jiddokumentaha, eventwalment forsi wkoll jikteb din l-esperjenza tieg[u... fi ftit kliem, jekk jirnexxilu juri s-sog[ba ;enwina tieg[u (g[aliex g[andu jkun sog[bien g[al dak li g[amel) u ja[dem bl-umiltà g[all-;id ta’ min g[andu b]onn l-g[ajnuna, jiena ma g[andi l-ebda dubju li jista’ jo[ro; g[allelezzjoni ;enerali u jitla’ bil-voti mhux biss tal-Laburisti g[aliex ikun ;ibed lejh, kif ikun jixraqlu, l-ammirazzjoni ta’ kul[add. Jiena l-ewwel wie[ed nag[tih is-sapport morali kollu tieg[i g[aliex de/i]joni ta’ din ix-xorta titlob kura;; kbir. Imma Cyrus, b’hekk ikun [are; ta’ ra;el, malMaltin, imma fuq kollox mieg[u nnifsu. Umilment nixtieqek, g[a]i] Cyrus, ta[seb ftit fuq dan is-su;;eriment /kejken tieg[i. Nawguralek. * ASTERISKA, g[aliex hawn jitressqu punti lill-qarrejja biex flimkien nag[rfu iktar kemm dak li ji;ri madwarna hu parti s[i[a minn [ajjitna.

Wasalna fi tmiem din il-kampanja elettorali, li g[alina ;iet kmieni wisq, i]da dawwarna problema f’opportunità li nsa[[u hawn f’G[awdex l-attivisti tag[na u nag[mlulhom kura;;. Bil-[idma ta’ Chris, ta’ Euchar Mizzi u [afna u [afna o[rajn, konna organizzati u rrispondejna b’mod xieraq g[assej[at li g[amlilna l-partit. Nhar isSibt 24 ta’ Mejju nistg[u ng[idu grazzi lil Chris u l-kollegi tieg[u bil-vot tag[na lill-[dax-il kandidati tag[na, kollha kemm huma. Insegwu l-media tag[na Importanti [afna li f’dawn il;ranet nibqg[u nsegwu ta’ kuljum il-gazzetti tag[na u l-media elettronika tag[na. Ilmaltarightnow.com u lmaltaahjar.com qeg[din hemm

g[alina biex nibqg[u nsegwu din ilkampanja elettorali sal-a[[ar u n]ommu ru[na a;;ornati. {addie[or g[andu flus x’ja[raq, a[na g[andna biss id-determinazzjoni li nil[qu l-g[an tag[na li ntellg[u tliet kandidati. G[andna g[a]la diffi/li fost tim formiddabli. Kollox jiddependi fuqek.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Reli;jon

Il-pjan tal-fidwa fil-[idma umana

Il-pjan tar-redenzjoni ji;i inkonsiderazzjoni fir-relazzjoni tieg[u mal[idma umana. Dan mhux biss jikkon/erna l-[idma ta’ Alla imma wkoll il-[idma ta’ :esù, ta’ :u]eppi u ta’ Marija flimkien mal-[idma ta’ dawk li daqu g[all-ewwel darba lesperjenza tar-redenzjoni. Din hi l-[idma kbira li g[andna quddiemna, [idma li sa mill-bidu kienet importanti [afna g[all-miljuni ta’ nies fid-dinja li [addnuha bil-moviment kbir tal-[addiema li t[addan in-nies kollha ta’ rieda tajba; hija ;;ib il[idma tag[ha eqreb lejn il-pjan ta’ Alla u eqreb lejn il-persuna tieg[u. I;;ibu eqreb lejn l-espressjoni talumanità tag[hom f’dak il-mod li fih hi tinbidel f’xi [a;a li wie[ed ikun jista’ jgawdi u jie[u minnha sodisfazzjon kbir. Din tista’ tidher qisha [olma, imma aktar minn hekk, hija triq twila u diffi/li li wie[ed g[andu jimxi. Hija spe/jalment diffi/li g[aliex minn ]mien g[al ]mien, a[na na[sbu li nkunu l[aqna wie[ed mill-o;;ettivi, imma mbag[ad jin[olqu barrikati ;odda b[al meta naqg[u fil-monotoni-

ja u r-ripetizzjoni. Huwa mbag[ad li a[na n;eddu lentu]ja]mu tag[na biex na[dmu a[jar – biex nag[mlu x-xog[ol tag[na aktar espressjoni tal-libertà u tad-dinjità ta’ kull persuna – li no[olqu xi [a;a ;dida u tajba. Kif ;a g[edt, dan hu vja;; twil b’xi stadji li huma ’l quddiem u o[rajn lura [afna. Dak li jag[mel diffi/li dan il-vja;; hu li matul it-triq a[na rridu ner;g[u na[sbu l-mod ta’ [ajja li ng[ixu. A[na qeg[din nitkellmu dwar li npo;;u l-valuri umani fl-ewwel post – li npo;;uhom qabel is-sodisfazzjon, ilprofitt u l-unur. A[na g[andna npo;;u dawn il-valuri umani quddiem kull [a;a o[ra li tisfidana u f’/ertu punt, a[na g[andna nkissru l-mekkani]mi li qeg[din jitfg[una lura fis-so/jetà. A[na ma nistg[ux nag[mlu l-vja;; tag[na fid-dwejjaq b[allikieku l-affarijiet m’huma se jinfirdu qatt. Lanqas nistg[u nid[ku bina nfusna u noqog[du na[sbu li xi miraklu se ji;ri f’daqqa u jpo;;i fis-se[[ ix-xewqat tag[na. Dan il-vja;; huwa afdat lilna – g[all-kura;; tag[na, g[at-tama tag[na u g[all-fidi tag[na.

ILLUM IL-{ADD Il-{ames {add tal-G[id

Tit[awdux!

Atti 6>1-7< Salm 32< 1 Pietru 2,4-9< :wanni 14>1-12 Fr Charles Fenech, OP Il-{sieb

Alla tag[na Alla li ja[dem

Il-Bibbja fil-:enesi titkellem dwar il[idma ta’ Alla; “Fis-seba’ jum, Alla lesta x-xog[ol li kien qed jag[mel” (:en 2;2). Meta titkellem dwar din il[idma ta’ Alla, anke jekk tu]a’ lmetafora, il-Bibbja turina li ma tib]ax tpitter lil Alla b[ala “Alla li ja[dem”. U jekk a[na naqraw l-ewwel pa;ni tal:enesi – dan il-ktieb li jitkellem dwar il-bidu ta’ [afna [wejje; – a[na nkunu nistg[u naraw l-o;;ett tal-[idmiet ta’ Alla; id-dinja, il-[olqien, il-[xejjex, il[ajja. A[na stess a[na l-o;;etti ta’ din il-[idma meravilju]a. A[na l-frott tal[idma tieg[u. Nistg[u mbag[ad ner;g[u nistaqsu: Kif ja[dem Alla? X’inhuma l-karatteristi/i tal-[idma tieg[u? L-Iskrittura tista’ tipprovdilna t-twe;ibiet g[al dawn il-mistoqsijiet. Il-[idmiet ta’ Alla jsiru g[ax irid Hu. Huma l-metodu ta’ kif Alla jista’ jesprimi lilu nnifsu. {idmietu huma kreattivi

u dejjem g[onja u mimlija sodisfazzjon. Wara kull xog[ol, Alla jieqaf u jg[id lilu nnifsu; “Dan hu tajjeb! Alla ra kull ma kien g[amel, u ra li kollox kien sewwa” (:en. 1;31). L-iskrittura mbag[ad fil-kliem limitat tag[ha tipprova ti;bor il-misteru kbir ta’ Alla, issej[a ta’ Alla g[all-[olqien; xi [a;a li tag[ti sodisfazzjon kbir. Min-na[a tag[na, a[na li mag[mulin fuq ix-xbieha ta’ Alla, g[andna nwettqu l-[idma tag[na fl-imma;ni li tixbah il[idma ta’ Alla. Din il-[idma hi destinata biex tkun libera, spontanja u kreattiva. G[andha tissodisfa lill-[addiem u tkun mezz ta’ espressjoni g[alih innifsu. Hawn hi r-realtà tal-pjan ta’Alla; Hu [adem g[alina u jkompli jag[mel dan. A[na min-na[a tag[na ninsabu f’po]izzjoni responsabbli biex na[dmu. Il-[idma tag[na tixbah lil tieg[u; mag[mula fl-im[abba u l-fer[.

{SIEB

{obb ’l Alla u servih. F’dawn il-ftit kelmiet g[andek il-qofol ta’ kollox. – Santa Kjara t’Assisi

Qatt [sibt li tista’ tit[awwad min[abba f’:esù? Meta tara diversi g[emejjel min-nies li suppost jispiraw fik il-fidu/ja u tara l-kuntrarju, bla ma trid tit[awwad anki millaspett spiritwali. :esù, fil-Van;elu tal-lum, irid iwasslilna messa;; qawwi ta’ kura;; u tama, i]da wkoll ta’ impenn. Hemm b]onn li n]ommu s[i[ u nemmnu fih. Is-silta li nsibu fil-Van;elu tallum tasal wara t-tradiment ta’ :uda, i/-/a[da ta’ Pietru u :esù li wasal biex jitlaq. :esù jqawwi lqlub meta juri d-destinazzjoni talbniedem ’il fejn hi, hi d-dar tag[na… fis-sema. Il-Mulej :esù jtenni li se j[ejjilna l-post g[and ilMissier. Mhijiex biss weg[da, i]da fuq kollox stedina. Hu minn hawn li trid issir fina l-bidla biex inkunu denji li nirrispondu g[al din ilweg[da. Il-Kelma Fl-Ewwel Qari tal-lum, me[ud mill-Atti tal-Appostli, insibu limportanza li l-ewwel insara kienu jag[tu mhux biss lill-kelma u t-talb i]da wkoll lill-problemi so/jali. Hu muri bi/-/ar li l-Knisja, mill-ewwel ]minijiet tag[ha, dejjem [asbet filbatut, fil-fqir u fl-emar;inat. Is-Salm Responsorjali li ntennu hu g[anja ta’ tif[ir lill-Mulej g[aliex fil-Kelma tieg[u, li to[loq kollox, jag[tina m[abbtu.

It-Tieni Qari tal-lum, me[ud millEwwel Ittra ta’ San Pietru, juri li lKnisja hi mag[mula mhux minn :EBEL MEJJET i]da minn :EBEL {AJ li hu komunità li tfittex il-[in kollu li tag[ti xhieda tal-qawmien ta’ Kristu fis-so/jetà tag[ha. Fil-Van;elu tal-lum, me[ud minn San :wann, insibu lil :esù jqawwi l-qlub tal-appostli li kienu m[awda u jfisser g[aliex sejjer g[and ilMissier. Il-Mulej i[e;;e; lillAppostli biex jemmnu fih. Il-{ajja 1. Il-Mulej ma jridx li nit[awdu. Hemm b]onn li nemmnu aktar fittag[lim tieg[u. Hi stedina biex inkunu nies ta’ talb u fl-istess [in li jkollna fidu/ja s[i[a fi Kristu, minkejja t-tfixkil tal-[ajja ta’ kuljum. 2. San Pietru jistedinna llum nifhmu li a[na l-Knisja. Il-Knisja li hi komunità, li hi ;ebel [aj, u jekk [aj allura jag[ti l-[ajja. 3. Ma tistax tkun veru nisrani u ma tag[tix kas ta’ dak li qed ji;ri fis-so/jetà tieg[ek. Hu g[al dan ilg[an li fl-Ewwel Qari tal-lum insibu li l-Knisja mill-ewwel ]minijiet tag[ha kienet impenjata fl-g[ajnuna g[all-fqir u l-batut, g[ajnuna li dejjem ]ammet b[ala l-prin/ipju ewlieni tag[ha sal-;urnata tal-lum. Id-Djalogu Mulej :esù, qawwi fina l-fidi, biex xejn u [add ma jbeg[idni minnek.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

{sibijiet

Il-Marki] De Lafayette Sfond Storiku

Dun Pawl Camilleri Opinjonista pauca43@gmail.com

Lafayette (06.09.1757 – 20.05.1834) baqa’ mag[ruf flIstorja b[ala “L-Eroj ta]-}ew; Dinjiet”, min[abba s-sehem li kellu fil-[ajja pubblika kemm fl-Amerika u kemm fl-Ewropa. Twieled f’Chavaniac, fi Franza, imma fl-1777 kien ;a ng[aqad mar-Rivoluzzjoni Amerikana – li tat b[ala r-ri]ultat l-indipendenza mill-Ingilterra – u kien [abib kbir ta’ George Washington. Anke serva ta[tu. U la[aq :eneral. Aktar tard irritorna Franza u g[en biex ;iet imwaqqfa l-Assemblea Nazzjonali. Fl-1792 kellu ja[rab lejn l-Awstrija fejn baqa’ pri;unier, sakemm Napuljun insista li jintbag[at lura (1799). Fl-1830 kien mexxa l-Gwardja Nazzjonali biex Louis Philippe seta’ jsir Re ta’ Franza. Kellu influwenza kbira. Aneddotu. Fl-1783, il-[sad fl-g[elieqi Fran/i]i kien fjakk [afna, imma l-[addiema tal-familja Lafayette irnexxielhom ikollhom [afna qam[. Is-Supretendent tag[hom bag[at jg[idlu: “min[abba l-[sad batut, il-prezz tal-qam[ g[ola sew. Fl-interess tieg[ek li ma nitilfux l-okka]joni, u nbig[u kemm nifil[u”. Imma l-Marki] [aseb fil-[afna bdiewa bil-;u[ flir[ula tal-vi/in, wie;eb: “Le! Issa hi l-okka]joni li nqassmu u nag[tu”.

Kummenti

• Int xi t[obb l-iktar, tiggwadanja jew tqassam? Naf nies – u ]gur li intom tafu wkoll – li j[obbu jag[tu, u [afna. Imma ttendenza naturali ta’ [afna hi l-egoi]mu. U /ertu egoi]mu kwa]i hu inevitabbli. Jekk narahom jirfsulek il-kallu tieg[ek, nimma;ina x’qed t[oss. Imma jekk jirfsu l-kallu tieg[i, mhux nimma;ina: in[oss. G[alija, jien ni;i qabel l-o[rajn. Imma lfilantropija, u iktar u iktar il-fidi nisranija, g[andhom jimmotivawna biex inressqu l-proxxmu ’l quddiem kemm jista’ jkun. San Pawl jg[idilna li :esù, li kellu n-natura t’Alla, ma qag[adx iqis li hu Alla, imma [a n-natura ta’ lsir, u sar xejn g[alina. Is-sa/erdot, waqt li ja[sel idejh fil-Quddiesa, jg[id: “bil-misteru ta’ dan l-ilma u nbid ikollna sehem fin-natura tieg[u ta’ Kristu, kif hu jissie[eb fin-natura tag[na l-bnedmin”. Dak e]empju!

Dik x’soru hi?! Patri Mario Attard OFM Cap Opinjonista

Nibdew nid[lu fil-festivals mhux biex nikkompetu imma biex inwasslu lill-Mulej. G[alina l-ewwel u l-a[[ar xorta

“Rajt ]arbun pjuttost kbir iswed. Tights skur. Libsa twila u ’l isfel sewwa minn ta[t l-irkoppa. {arist ’il fuq! Oh Mulej! Din soru!” Dawn kienu l-kummenti li [alliet Raffella Carrà, wa[da mill-membri tal-;urija tal-programm The Voice, f’intervista li [alliet fil-programm ta’ diskussjoni tar-RAI UNO L’Arena. G[idli llum min ma semax bil-famu]a Soru Si/iljana, Swor Cristina Scuccia! Din ir-rapper tal-;enn li [abblet il-wajers ta’ [afna nies. Ibda mill-erba’ ;urati li kienu qeg[din ji;;udikaw il-wirja tag[ha f’The Voice! U ;urati mhux /ajt tafux! Raffaella Carrà, J-Ax, Piero Pelu u Noemi. B[alma qal il;urnalist famu] Taljan li kkonverta, Paola D’Ambrosio, waqt il-programm L’Arena, il-persuni kkonsagrati lil Alla huma nies b[ali u b[alek! Tad-demm u l-la[am! U, g[aliex b[ali u b[alek, il-Mulej ]ejjinhom ukoll bit-talenti! Ming[ajr dubju li Swor Cristina, is-soru li ;ennet l-Italja u d-dinja kollha, g[andha talent mill-isba[ tal-kant. U anki ta]]fin. Fejn taf kemm bdiet taqbe] u tag[laq g[ajnejha! Lanqas jien, il-patri, meta ttini s-sieg[a, ma ni]fen u nkanta daqsha! G[andha t-talent man! Il-mu]ika t[ossha. Tkanta minn qalbha. U tferr[ek g[ax naturali. Ommi ma kemm bdiet ittiha! B[alissa ma nistax ma nid[akx meta n;ib quddiem g[ajnejja lespressjoni ta’ stag[;ib ta’ Raffaella Carrà. Imma sku]ani sinjorina Raffaella, anki a[na, il-patrijiet u s-sorijiet, jekk ittuna lopportunità kapa/i nkantaw daqs l-aqwa kantanti! Imma b’differenza! {a n[alli lil Swor Cristina te[odli lkliem minn [alqi. “Il-Papa Fran;isku [e;;i;na biex no[or;u ’l barra [a nevan;elizzaw. {a ng[idu li Alla ma je[odilniex imma jag[tina aktar”. Il-patri u s-soru meta jkantaw, ipittru, jiktbu, insomma l-kumplament tad-doni li l-Mulej g[o;bu j]ejjinna bihom, dawn i[addmuhom mhux biex jaqilg[u l-flus. Lanqas g[all-popolarità! {eqq il-kelma ta’ :esù tvenven u ti;ri warajhom! “Mhux kull min jg[idli, ‘Mulej, Mulej’, jid[ol fis-Saltna tas-Smewwiet, i]da min jag[mel ir-rieda ta’ Missieri li hu fis-smewwiet!” (Mt:7:21). Xi jfisser dan il-kliem jekk mhux li l-kari]ma li tani l-Mulej biex nikteb, inkanta, inpitter u l-kumplament, qeg[din hemm biex bihom inwasslu lil :esù ma’ kul[add u ma’ kullimkien!

• Smajt x’qalu fuq il-;enero]ità? {a ng[idlek ftit jien. Frank Clark: “;enero]ità vera hi meta tag[mel xi [a;a sabi[a g[al xi [add bla ma jkun jaf”. Albert Camus: “;enero]ità mal-futur hi impenn fil-pre]ent”. Jean Paul Sartre: “il-fqar ma jafux li lmissjoni tag[hom fil-[ajja hi li je]er/itaw il-;enero]ità talo[rajn”. “Wisq nies abbandunaw il-;enero]ità u jag[mlu biss karità”. Mignon Mc Laughlin: “kul[add irid fama ta’ ;eneru], imma jrid jixtriha b’ir[is”. San Fran;isk: “meta nag[tu a[na naqilg[u”. Debbie Macomber: “ma tistax tg[ix ;urnata perfetta jekk fiha ma tag[milx xi [a;a g[al xi [add li ma jistax i[allsek!” Albert Pike: “dak li nag[mlu g[alina nfusna jmut mag[na, dak li nag[mlu g[ad-dinja jibqa’ warajna wkoll.” • Nistg[u nsej[ulek “eroj” kif sej[u lil Lafayette? Ma na[sibx li kul[add eroj. Imma fil-mo[bi hawn ferm iktar milli na[sbu. Nixtieq nie[u din l-okka]joni biex insellem lil xi w[ud minnhom; lill-koppji mi]]ew;in li qed jg[ixu b’fedeltà l-impenji tag[hom ta’ koppja u ta’ ;enituri; lill-koppji li jrabbu b’tant im[abba u sagrifi//ju lil uliedhom bi b]onnijiet spe/jali; lil persuni li ;ew traduti, u baqg[u sodi; lil tant sa/erdoti li ma narawhom qatt fuq televixins jew ;urnali, imma jaqdu l-missjoni tag[hom b’;enero]ità u perseveranza; lil tant li romlu ]g[ar, u rabbew familji b’tant g[o]]a; lil xebbiet u ;uvintur li baqg[u ma ]]ew;ux biex [adu [sieb il-;enituri tag[hom. U tant o[rajn. Bravi u grazzi.

Tbissima

Jack kien ilu jfittex impjieg, u fl-a[[ar sab wie[ed g[al qalbu. Ftit ;ranet wara li beda, i]da, mar g[and il-manager, u talbu ;urnata off, biex ikun jista’ jmur il-funeral tan-nanna. U mar. L-g[ada, il-manager bag[at g[alih u bi skantament ta’ Jack, staqsieh jekk jemminx fil-[ajja wara l-mewt. Jack wie;bu li jemmen. Qallu: “mela kollox sew, g[ax ilbiera[ filg[odu waqt li int kont il-funeral tan-nanna, in-nanna ;iet tistaqsi g[alik!” – Kemm int kapa/i tigdeb u tqarraq?

{sieb Finali. “Ma rridx immur il-:enna.... [add minn [biebi mhu hemm” (Oscar Wilde). Fejn ta[seb se jwassluk [biebek?

Swor Cristina kienet wa[da minn dawk ir-reli;ju]i li wie;bet b’kura;; u b’;enero]ità g[ax-xewqa tal-Papa-Patri, Fran;isku, li jrid lilna l-patrijiet u s-sorijiet li nit[alltu man-nies [a nwasslu l-a[bar tas-salvazzjoni. Kemm jixtieqna mmorru niltaqg[u malfqar tal-lum! Xi w[ud ja[sbu li l-fqar huma dawk biss li huma m/er/rin, qeg[din fil-[abs, fl-isptarijiet jew fid-djar tax-xju[. Imma l-fqir hu dak il-bniedem li g[andu b]onn lill-Mulej! Ja[asra! Kemm hawn nies li jilbsu l-aqwa tibdila u kollox tad-ditta, jag[mlu l-blow-dry u d-dwiefer, g[andhom l-aqwa tibdila u huma tant fqar g[aliex lil Alla ma jafuhx! L-istess jg[odd g[all-persuni fil-qasam tal-ispettaklu! Je]istu pre]entaturi, producers, atturi, ;urnalisti, u l-bqija fejn i[ossu vojt kbir f’[ajjithom! G[aliex il-fama, il-karriera, tant telg[etilhom g[al rashom li ;arrithom mag[ha! G[andna l-gazz a[na, l-ikkonsagrati tal-Mulej, li lil dawn in-nies in[alluhom jeg[rqu fis-solitudni u d-disprament tag[hom? Ara x’nag[mlu! Jekk in-nies tal-ispettaklu ma ji;ux il-knisja [a nobdu lil Papa Fran;isku u mmorru a[na! Nibdew nid[lu filfestivals mhux biex nikkompetu imma biex inwasslu lill-Mulej. G[alina l-ewwel u l-a[[ar xorta. Basta imma li fuq dak il-palk :esù jixxandar! G[alhekk, misjuq mill-kliem tal-Papa-Patri Fran;isku u le]empju musta//un ta’ Swor Cristina, nistieden pubblikament lill-Kunsill tas-Superjuri Ma;;uri tal-Patrijiet u s-Sorijiet Maltin. {uti, f’wa[da mil-laqg[at tag[kom, aqbdu dan l-artiklu, itolbu fuqu u studjawh sewwa. Imbag[ad ag[mlu lista tal-membri tal-kongregazzjonijiet tag[kom li jafu jdoqqu u jkantaw. B[al Swor Cristina Malta g[andna wkoll! Imbag[ad, meta ji;i xi festival, [allu lill-patrijiet u s-sorijiet jid[lu g[alih [alli jwasslu lil :esù minn fuq il-palk tal-ispettaklu. Jekk ta[sbu li l-Knisja uffi/jali [a turikom il-karta s-safra inserr[ilkom raskom b’dak li kiteb fuq Twitter il-ministru talkultura tal-Vatikan, il-Kardinal Gianfranco Ravasi, ftit wara li Swor Cristina g[amlet wirja mill-aqwa: “Kull wie[ed minnkom jg[ix skont id-don li r/ieva u jinqeda bih g[all-;id tal-o[rajn.” X’qeg[din tistennew? Il-Knisja urietkom il-karta l-[adra! Issapportjaw lill-patrijiet u s-sorijiet li se jkollna g[all-Festival tal-Eurovision li jmiss!

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Kur]itajiet

Il-magna li kellha tbiddel l-ilma f’inbid tidher fin-nofs tar-ritratt. Jidhru wkoll Kevin Boyer (xellug), Philip James (lemin) u Doc Henley li ilu mill-2003 jinstalla sistemi g[all-ilma tax-xorb fis-Sudan, li hu wkoll il-fundatur tal-g[aqda Wine to Water

Invenzjoni li kellha tbiddel l-ilma f’inbid

}ew; Ingli]i li qalu li vvintaw magna li kapa/i tbiddel l-ilma f’inbid ]velaw li dan ma kienx vera u xandru l-a[bar biex ji;bdu lin-nies. Il-[sieb tag[hom hu li ji;bru l-flus g[allg[aqda Wine to Water li tipprovdi ilma tax-xorb lil min ma jsibx f’artijiet tat-Tielet Dinja. Philip James, li qabel kellu f’idejh is-sit fuq l-internet Lot 18, u l-[abib tieg[u Kevin Boyer, kienu qalu li lMiracle Machine to[loq flixkun inbid fi tlett ijiem, fosthom il-Cabernet

Sauvignon u x-Chardonnay. Il-koppja sostnew li bil-magna tag[hom jag[mlu nbid li minflok t[allas £12 g[alih ji;ik biss £1.20. “Il-magna,” fta[ru huma, “g[andha smartphone app li tiggwida lil dak li jkun kif ikun g[addej il-pro/ess waqt it-tibdil minn ilma g[al inbid.” L-g[ajta tag[hom kienet li rri]ultati li kisbu jfisser li l-inbid tag[hom i[abbatha mal-aqwa nbejjed fid-dinja u li se jbiddel il-mod ta’ kif isir inbid.

Biex jag[mluha aktar attraenti kienu qalu li kulma jkollok b]onn hu lg[eneb u l-ilma. Is-sigriet hu li lpro/ess isir b’pass aktar mg[a;;el u f’anqas s[ana. Il-prezz ta’ magna li qatt ma e]istiet kellu jkun ta’ £300 li, skont James u Boyer, kien prezz li seta’ jil[qu kul[add. Biex jag[mlu l-a[bar aktar kredibbli kienu qali li jekk ji;bru somma flus b[ala kapital, kienu se jibdew ja[dmu fuq l-ewwel 2,000 magna.

Burger ja[raq li bag[at [ames persuni l-isptar L-iktar burger ja[raq bil-b]ar hu lXXX Hot Chili Burger li qed jinbieg[ bil-gzuz b[alissa mill-[anut Burger Off f’Sussex fl-Ingilterra. Meta mqabbel mal-iskala ta’ kemm ja[raq min[abba l-b]ar li fih il-burger jil[aq id-9.2 miljun. B]aru a[mar normali ja[raq 500. L-isprej tal-b]ar li ju]aw il-Pulizija jla[[aq il-5 miljun. Ilb]ar li jintu]a fil-burger hu wie[ed kon/entrat [afna li 3,000 ru[ ippruvaw jikluh kollu imma s’issa 59 ru[ biss spi//awh. L-XXX tant kapa/i jag[mel [sara lill-;isem li s-sid tal-[anut i;ieg[el lil dak li jkun je[ilsu minn kull [tija jekk ji;rilu xi [a;a. S’issa kien hemm [amsa min-nies li ttie[du l-isptar wara li kkunsmawh. Wie[ed minnhom ittaqqbitlu musrana. L-isptar tal-post laqqa’ lill-istaff biex jaraw x’passi jie[du meta ji;i xi [add vittma tal-burgers. L-ewwel pass jidher li hu li l-pazjent jing[ata d-drip.

Il-burger li ja[raq aktar min-nar

It-takeaway Burger Off li jag[mel burgers ja[arqu infern

Liam Johnson

Ra;el li ji]en 420kg, miet b’attakk tal-qalb

Wie[ed mill-aktar ir;iel [oxnin firRenju Unit miet dan l-a[[ar fl-età ta’ 22 sena b’attakk tal-qalb. Liam Johnson kien jg[ix f’Livingstone fl-Iskozja u sakemm waslu fil-post il-paramedi/i biex jaraw x’kellu r-ra;el kien miet. Biex [ar;u l-katavru mid-dar ilPulizija kellha ssejja[ l-g[ajnuna biex jaqilg[u l-bieb ta’ barra g[ax ma setg[ux jo[or;uh. Il-pi] ta’ Johnson sploda minn meta kellu 18-il sena. Ta’ dik l-età kien ji]en 133 kg waqt li tliet snin wara l-pi] tieg[u kien tela’ g[al 254kg. Johnston kien jist[i [afna biex jo[ro; mid-dar min[abba l-[xuna tieg[u u kien jg[id li wa[da millkaw]a g[all-pi] tieg[u kienet li ma kienx ja[dem. Meta miet ir-ra;el kellu ka]i pendenti l-qorti fejn kien akku]at li ordna erba’ pizez u [allas b’dettalji ta’ credit cards misruqa minn fuq linternet. Jing[ad li kwart tal-popolazzjoni kollha fil-pajji] huma obe]i, /ifra kbira meta mqabbla mas-sena 1980 meta tmienja fil-mija biss kienu meqjusa b[ala [oxnin i]]ejjed. Hu stmat li sas-sena 2050 nofs ilpopolazzjoni tkun smina ]]ejjed u tkun tiswa mal-£50 biljun lillekonomija min[abba kura medika.

Il-{add, 18 ta’ Mejjuj, 2014

Passatemp

Mimdudin> 1. Ma tolqotx meta tispara jew tonqos li tkun pre]enti xi mkien (6) 3. Ikollok is-sa[[a! (6) 7. Jekk ]g[ir, faqqus, u jxommu biss min g[andu mnie[ru twil? 8. Il-kapitali Griega (5) 9. {a;a maqtug[a minn o[ra akbar (5) 10. B[al xbieha imma;inarja u mist[ajla fil-[sieb ta’ xi [add (9) 11. Jindaqqu [afna minnhom fuq irradju (5) 13. Ma [allejtux s[i[ (6) 15. Telaq bl-ajruplan (6) 17. Timla ]aqq xi [add (5) 21. Irran;aw l-img[awwe; (9) 23. Djar lussu]i (5) 24. Sensiela ta’ episodji li g[andhom rabta ma’ xulxin (5) 25. Ma jag[milx ]raben tajba? (7) 26. Tne[[i l-[ajja ta’ xi [add (6) 27. Gruppi ta’ suldati (6)

Weqfin> 1. Fuqu tin[adem il-bizzilla bl-idejn (6) 2. :lieda bl-idejn li t[arbat kull total? (5) 3. G[amel fi trab minn xi [a;a soda (5) 4. Storbju kbir bejn [afna, bit-tkissir tal-affarijiet (7) 5. ?aqliqa [elwa tar-ri[ (5) 6. Lil :esù bag[tuh ming[and Qajfas g[al g[andu? (6) 7. Fil-log[ba tag[hom, min igara u min ifendi (5) 12. Ja[dmuh in-nisa bil-labar (3) 14. Tirfes fuqha u ssibha wkoll f’kamarti! (3) 15. Li jsiru ta’ sikwit (6) 16. Regola tal-im;iba tajba fis-so/jetà (7) 18. Belt industrijali fl-Italja (5) 19. {ut imrobbi fil-fishfarms! (5) 20. Fondi u /atti waqt il-[in tal-ikel (6) 22. Ti;i biex tkisser il-lasta? (5) 23. Bastiment (5)

6 8

Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret il-{add li g[adda Mimdudin> 1. ?entru; 3. Friski; 7. Akkanit; 8. Qadja; 9. Pompa; 10. Irrifjuta; 11. Xadin; 13. Alaska; 15. Stinka; 17. Sakra; 21. Irdoppjat; 23. Tigri; 24. Landa; 25. Katalgi; 26. Rivali; 27. Rikatt. Weqfin> 1. ?ap/pu; 2. Rokna; 3. Futur; 4. Inqafel; 5. Antik; 6. Patata; 7. Armla; 12. Don; 14. Ajk; 15. Stilla; 16. Kappara; 18. Ra;;i; 19. Stuta; 20. Rifset; 22. Jiksi; 23. Tilwi.

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

IRBA{… voucher ta’ 15-il ewro li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tat-telefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument,

Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Ir-rebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[a tat-Tisliba tal-{add 4 ta’ Mejju 2014 hi: Monica Micallef, 24, Triq Carini,

Sta Venera SVR 1402.

Kemm jiswew^ F’kull xkaffa g[andek it-total ta’ kemm jiswew l-erba’ o;;etti. Mill-ammonti mog[tija ara ssibx kemm jiswa magg, buqar tal-[alib, bieqja g[az-zokkor u mg[arfa.

Soluzzjonijiet Tisliba bin-numri

In-numru 444 jinsab ittikkjat mil-lista ta’ numri bi tliet figuri u mni]]el fejn suppost f’din il-gradilja. Dan se jg[inek mhux ftit biex issib fejn g[andhom jitni]]lu n-numri l-o[ra kollha li hawn f’dawn l-erba’ listi.

Tisliba bin-numri

Magg: €4; Buqar tal[alib: €3; Bieqja taz-zokkor: €2; Mg[arfa: 50/ Kemm jiswew^

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Televi]joni # Radju

TVM ........................

NET TELEVISION

.................................................................

Illum il-{add 07:00 08:30 11:30 12:00 12:30 14:00 14:05 16:00 17:00 18:00 18:05 18:40 19:30 20:30 21:30 21:35 23:15

NET News Telebejg[ Nis;a Maltija Rafiki (r) Malta A[jar - Djalogu NET News Mitqlu Deheb (r) Malta A[jar - Djalogu M Fashions Malta NET News Flusek (r) Wheelspin (r) NET News Iswed fuq l-Abjad NET News Replay NET News

07:30 08:30 09:00 09:30 10:00 10:30 12:00 12:10 14:00 14:05 15:30 16:00 16:05 17:10

17:30 18:00 18:10 18:40 19:15 20:00 20:45 21:45 21:50 23:15 23:30

06:00

07:58 08:46 08:50 10:05 10:35 11:10 12:00 13:00 13:40 14:00 16:01 16:10 18:50 20:00 20:40 21:10 21:11

Peima pagina Tg5 # Taffico Meteo.It # Tg5 Tgcom Le frontiere dello spirito CIak junio Belli dentro Suoercinema Melaverde Tg5 # Meteo.It L’arca di noe Fuori il vento della speran za Dietro le quinte Non smetter di sognare Avanti un altro Tg5 # Meteo.It Paerissima sprint Riassunto Il segreto

06:55 08:20 09:25 10:00 10:50 11:30 12:00 13:00 13:55 14:47 16:47

18:55 19:35 20:30 21:15 23:35 23:37 01:30 01:54

Super partes Mondo sommerso Magnifica Italia Santa Messa Pianeta mare Tg4 # Meteo.It Pianeta mare Ricette all’Italiana Blue beach paradyse story L’isola del tesoro Hudson Hawk - il magio del furto Tg4 # Meteo.It Il segreto Tempesta d’amore Debito di sangue Cinefestival Mediterraneo Tg4 night news Topaz.

20:45 22:45 23:15 23:20

10:00

09:05

12:10 12:20 13:30 14:00 16:28 16:30 16:35 18:50 20:00 20:35 20:40 21:25 21:30 23:17 23:20 00:25

RETE ..........4 ..............

19:45 20:15 20:30

Extreme Animals Quddiesa tal-{add Kurrenti Madwarna Pellikola Ta[t l-art Planets Animal Diaries Luxdesign Bijografiji Extreme Animals Mixja ta’ Poplu Madwarna UEFA Under 17 Tournament G[awdex illum Madwarna News for the hearing impaired UEFA Under 17 Tournament World Cup Magazine programme News in English Gadgets

RAIDUE ........................

10:30 10:55 11:50 12:00

CANALE ................5........

08:30 09:00 09:45 10:30 11:00 11:30 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 16:30 17:30 17:45

RAIUNO ........................ 07:05

Debito di Sangue – Rete 4, 21>15

Planets DOT EU G[awdex illum Tuffihat Migduma Ta[t l-art Malta u lil hinn minnha News {add G[alik News {add G[alik...ikompli Gadgets News S[ubija fl-UE Malta u lill hinn minnha feature Pellikola News Madwarna Mr Fisherman Mixage News American Idol Headline News American Idol News Malta u lil hinn minnha

TVM ..........2..............

UnoMattina in famiglia (Jinkludi t-Tg 1 fit-8am u fid-9:30am) Buongiorno benessere Tutti i colori della salute A sua immagine Santa Messa A sua immagine Recita Regina Coeli da Piazza San Pietro A sua immagine Linea verde Telegiornale L’Arena Che tempo fa Tg 1 Domenica in L’Eredità Telegiornale Tg Sport Affari Tuoi Carosello Reloaded La leggenda delle Gru Tg1 60 Secondi Speciale Tg1 Tg1 notte # Che tempo fa

07:00 07:30

09:45 10:30 11:30 13:00 13:30 13:45 15:40 17:05 18:00 18:05 18:50

20:30 21:00 21:45 22:40 01:00 01:20 01:50 01:55

Zorro Scambio di persona Spaghetti Western In The Water Il nostro amico Charly Azione azzardata Una brutta avventura Cronache animali Mezzogiorno In Famiglia Tg2 giorno Tg 2 Motori # Meteo 2 Quelli che aspettano Quelli che il calcio Il commissario Herzog L’amore di una madre TG2 L.I.S.# Meteo 2 90* minuto Countdown - Il giorno dopo Tg2 20.30 N.C.I.S. Test d’ingresso Hawaii Five - 0 Il favore La Domenica Sportiva Tg 2 Sorgente di vita Meteo 2 Appuntamento al cinema

ONE ........................ 08:35 10:00 11:00 11:45 13:00 14:00 14:45 16:30 17:00 17:30 17:35 18:45 19:30 20:15 20:30

22:45 23:30

Aroma Kitchen Breakfast News Weekend Diskors Dr.Joseph Muscat Breakfast News Weekend (ikompli) Mad-Daqqa t’g[ajn Pink Panther Saturday Xpress  Telebejg[ L-Argument One news L-Argument (ikompli) Diskors Dr.Joseph Muscat One news Energija Pozittiva PL - Attivita’ Politika  On D Road  One news.

RAITRE ........................ 08:45

11:10 11:30 12:00 12:10 12:55 13:10 14:00 14:09 14:30 15:00 15:05 18:10 19:00 19:30 20:00 20:10 22:45 23:00

00:00

Tgr Speciale Ambiente Italia Oasi WWF Tgr Estovest Tgr RegionEuropa Tg3 Tg3 Fuori linea Ciclismo: Giro d’Italia Giro Mattina La Signora del West Tg Regione Tg Regione Meteo In 1/2 ora Tg3 LIS Ciclismo: Giro d’Italia Giro Diretta 9a tappa: Lugo - Sestola ( 174 km ) Squadra Speciale Vienna Il lavoro del capo Tg3 # Meteo 3 Tg Regione Blob Che tempo che fa Tg3 Glob - Diversamente ital iani Tg3 # Meteo 3

ITALIA .............1........... 07:00 08:00 09:00 10:35 12:25 13:00 14:00 14:25 16:50 18:30 19:00 19:50 21:30 23:55 01:15 02:25

Super partes Til death - per tutta la vita Scooby-Doo Fratello scout Studio aperto # Meteo.It Sport mediaset Grande fratello Virus letale Z la formica Stuio aperto # Meteo.It Come mi vorrei Streetdance Il principe cerca moglie Confessione reporter Chiambretti supermarket Grande fratello.

Il principe cerca moglie – Italia 1, 21>15

Il-{add, 18ta’ Mejju, 2014

Televi]joni # Radju

Xandira Spe/jali: Elezzjoni Parlament Ewropew

– Net Television, 8:30 a.m. Nhar is-Sibt waqt l-elezzjoni tal-Parlament Ewropew Net

Television se jkun qieg[ed iwassal xandira spe/jali flimkien ma’ Radio 101. L-a[barijiet matul il-;urnata se jkunu kull sieg[a u jibdew mis-7 a.m. fejn fit-8:30 a.m., jibda programm spe/jali mmexxi minn Robert Cremona, fejn fih se jkun hemm diversi kollegamenti live minn diversi postijiet talvotazzjoni madwar Malta u

X’tista’ tara llum...

.....................................................................

Replay

– Net Television 21:30

Illum il-programm Replay bi pre]entazzjoni ta’ Christian Micallef, se jkun qieg[ed jag[ti l-a[[ar ]villuppi li ;raw fix-xena lokali tal-futbol Malti. Matul il-programm se jkun hemm diversi kelliema biex ilkoll jag[tu l-opinjoni tag[hom u informazzjoni dettaljata li bihom jag[mlu l-programm Replay uniku fil-

;eneru tieg[u. Fost il-mistiedna tal-programm tal-lum se jkun hemm is-Segretarju tal-Floriana F.C. Dione Borg (ritratt). Replay g[adu kemm reba[ g[al darb’o[ra l-unur g[alla[jar programm sportiv fixxandir lokali fil-Malta Journalism Awards, avveniment annwali organizzat millIstitut tal-:urnalisti Maltin.

Illum fuq Radio 101

..............................................

05:30 06:00 07:55 08:00 08:30 09:30 11:00 11:55 12:00 12:30 15:00 15:05 16:00 16:05 17:00 17:55 18:00 18:30 20:30 22:30 23:30 01:00

Ru]arju Fidi u [ajja Avvi]i tal-Mejtin u An;elus Bulettin tal-A[barijiet Mar/i u Bandalori - Joe Chetcuti Focus 101u Anali]i tal-;azzetti Djalogu u Intervista Avvi]i tal-Mejtin u An;elus Bulettin tal-A[barijiet Skor (Pt 1) - Joe Vella A[barijiet fil-qosor Skor (Pt 2) - Sergio Carbonaro A[barijiet fil-qosor Skor Pt2 (ikompli) A[barijiet fil-qosor Avvizi tal-Mejtin Bulettin tal-A[barijiet Slow Down - Mark Garrett Allegro Andante - Joe Fenech Djalogu u Intervista (r) Italomix (r) - Michael Treeby Mu]ika mis-Server

G[awdex. Imbag[ad aktar tard filg[axija, wara l-10 p.m., ikun hemm kollegamenti diretti mill-G[add tal-Voti finNaxxar fejn ji;u murija lewwel kaxxi li jibdew de[lin. Diversi kelliema se jing[aqdu mal-pre]entatur fejn ilkoll se jag[tu l-kontribut tag[hom. Dan il-programm jista’ wkoll ji;i segwit permezz ta’ Radio 101.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Klassifikati

PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{

{a]-}ebbu;

GARAXX ta’ karozza wa[da livell mat-triq fi Triq Paris. ?emplu 79285987.

L-G[arb G[awdex

BI??A art 110sqm tul x 26 sqm wisa’, bi//a minnha g[all-bini. Tliet bi//iet green area wa[da San Lawrenz u tnejn Ker/em. ?emplu 79538559.

{al Qormi

APPARTAMENT kbir u arju] bejn tnejn, b’nofs il-bejt tieg[ek, bl-g[amara b’kollox. Prezz €137,000 negozjabbli. G{ALL-BEJG{ JEW KIRI

Il-{amrun

GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’, bilbit[a, dawl, ilma u toilet. Bilpermess Class B. ?emplu 77200983. G{ALL-KIRI

Marsalforn

APPARTAMENTI moderni

g[al ville;;atura bil-veduta tal-ba[ar u bit-television. Prezzijiet moderati. ?emplu 21896768, 27896768 jew 21558861. G{AT-TWELLIJA

{a]-}ebbug

DAR fi/-/entru bi tnejn tassodda, tnejn tal-banju, k/ina, salott, airconditions u bejt. Bl-g[amara b’kollox. €15,000 (Lm6439) u kera €580 (Lm249) fis-sena. ?emplu 79005509 jew 77484205.

Supermarket

FI?-/entru tar-ra[al. ?emplu 79634271. AVVI}I

Ftu[ ta’ drena;;

BIL-power wash (bowser). Prezz minn €25. ?emplu 99282014.

G[al kull xog[ol

TA’ madum tal-art u tal-[ajt, qlug[ ta’ kmamar tal-banju, plumbing, kisi normali, kisi bil-;ibs, ]ebg[a u gypsum boards, e//. Stima b’xejn u xog[ol bl-esperjenza.

?emplu 79091057.

Kiri ta’ Bar

IL-KUMITAT ta’ Santa Venera Lightnings F.C. jilqa’ offerti g[all-kiri tal-bar. }mien sal-24 ta’ Mejju 2014. Regolamenti mill-ka]in. ?emplu 99882588.

House Sale

HIGH RIDGE – g[amara, kristall, bone china, injam, frames, affarijiet tal-fidda, pitturi, ram, etc. Jibda millum il-{add. ?emplu 21372092 jew 99801094.

Ni]barazzaw – trasport – kull xog[ol

ALL CLEARANCE TRANSPORT innaddfu djar, fabbriki e// minn kull tip ta’ skart anke materjal talkostruzzjoni. Innaddfu ;onna. Nag[mlu qlug[ ta’ madum tal-art u tal-kmamar tal-banju. Tindif u tiswijiet ta’ bjar, tik[il u tibjid, gypsum, xog[ol ta’ alterazzjonijiet fuq l-antik, bdil ta’ soqfa, e//. Servizzi bil-high-up. Xog[ol b’esperjenza kbira. ?emplu 79081719 jew 21433352. www.allclearancemalta.com

SEJ{A G{AL XUFIERA Xufiera

John’s Garage Ltd., je[tie;u xufiera ta’ taxis u mini buses, ir;iel u nisa, sabiex ja[dmu matul-lejl. Min japplika g[andu jkollu fil-pussess tieg[u t-Tag ma[ru;a minn Transport Malta sabiex ikun jista’ ja[dem f’dan is-settur. Kull min huwa interessat g[andu, jie[u personalment fl-Uffi/ini ta’ Johns Group, Triq Concetta Borg Calleja, Qormi, CV, kopji tat-Tag ma[ru;a minn Transport Malta u tal-ID Card, flimkien ma’ /ertifikat ori;inal tal-kondotta tal-puli]ija.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Klassifikati

Tiswijiet fil-pront u fil-post TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.

Tiswijiet

TA’ magni tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront. ?emplu 99422268 jew 21416705. G{ALL-BEJG{

G[amara antika

TINKLUDI twaletta bil -

mera , lavaman , komodina , gradenza bil - mera u wi// tal - ir[am u gwardarobba kbira . Jistg[u jinbieg[u separati . ?emplu 99800607 .

Sufan

CORNER tal - cane , bil - wal lunit kbira u l - inkwatri kol lox pari;; , f ’ kundizzjoni tajba [afna . Prezz € 450 . ?emplu 79220368 .

Toilet seats

NAG{MEL xog[ol ta ’ toi let seats ;odda li jkunu maqsumin jew li ma ssibux tixtru b[alhom , ta ’ kull tip bil - kuluri li jaqblu u kif tixtiquhom intom , g[all kamra tal - banju kompluti bil - fittings . G[al aktar

informazzjoni /emplu 2 1 675053 jew 79675053 . PRIVAT

Lezzjonijiet

TAL - pjanu u teorija . Lezzjonijiet individwali . ?emplu 99885857 . JIN{TIE:U

Technician

PART - TIME , g[al impjieg immedjat biex isewwi power tools , brown goods etc . B ’ minimu ta ’ sentejn esperjenza . Ibag[tu CV fuq john.ellul@ialmalta.com

jew /empel lil John Ellul fuq 2 1 49704 1 g[al appun tament . Ignazio Anastasi Ltd , L - Imrie[el .

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Avvi]i PN

AVVI}I SO?JALI

RAY BUGEJA. Il-{bieb ta’ Ray Bugeja se jorganizzaw Coffee Morning g[ada t-Tnejn, 19 ta’ Mejju f’Crystal Palace, G[awdex fl-10am. G[al aktar informazzjoni /emplu 21 444404 jew 99011122. DAVID CASA. Il-{bieb ta’ David Casa se jorganizzaw ri/eviment b’xejn g[al kul[add g[ada tTnejn, 19 ta’ Mejju fil-:nien ta’ Hastings fil-Belt Valletta fit-8pm. Jattendi l-Kap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busuttil. G[al aktar informazzjoni /empel 25965316. RAY BUGEJA. Il-{bieb ta’ Ray Bugeja se jorganizzaw Coffee Morning nhar it-Tlieta, 20 ta’ Mejju f’The Diamond & The Landmark, Qormi fid-9am. Prezz 5 ewro. Mistiedna spe/jali Benny u Tonia. G[al aktar informazzjoni /emplu 21 444404 jew 99011122. NORMAN VELLA. Il-{bieb ta’ Norman Vella se jorganizzaw laqg[a fil-ka]in tal-Partit ta’ {a]}ebbu; nhar it-Tlieta 20 ta’ Mejju fit-8pm. Wara l-laqg[a jkun hemm bibita. Kul[add mistieden jattendi. RAY BUGEJA. Il-{bieb ta’ Ray Bugeja se jorganizzaw Coffee Morning nhar il-Erbg[a, 21 ta’ Mejju f’The Diamond & The Landmark, Qormi fid-9am. Prezz 5 ewro. Mistiedna spe/jali Benny u Tonia. G[al aktar informazzjoni /emplu 21 444404 jew 99011122. JASON AZZOPARDI. Il{bieb ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw Coffee Morning nhar itTlieta, 27 ta’ Mejju fil-Lukanda Suncrest, il-Qawra. Prezz 6 ewro. Trasport fit-8.30am. Biljetti ming[and il-helpers jew /empel 21 666736 / 99841333. IS-SI::IEWI. Il-Kumitat Sezzjonali tas-Si;;iewi se jorganizza ikla fil-Ka]in tal-Partit b’risq il-pro;ett ta’ dan l-istess ka]in, nhar il-:img[a, 30 ta’ Mejju fis7pm. Prezz 10 ewro. G[al aktar informazzjoni /emplu 27461207.

KRISTY DEBONO. Il-{bieb ta’ Kristy Debono se jorganizzaw Coffee Morning nhar l-Erbg[a 4 ta’ :unju fil-Lukanda Imperial, Tas-Sliema fid-9.30am. Prezz 6 ewro bit-trasport inklu]. G[al aktar informazzjoni /empel 99473932 jew 79692626 jew email info@kristydebono.com. AVVI}I O{RA

{AL BALZAN. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li qed jilqa’ tesseri ;odda kif ukoll ti;did ta’ tesseri ta’ kuljum fil-Ka]in PN {al-Balzan bejn il-5pm u t-8pm. G[al aktar informazzjoni /empel fuq 99848644 L-ISLA. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Bar tal-Uffi//ju PN qed jitmexxa minn Management ;did. Qed ikun miftu[ kuljum sa tard filg[axija, u s-Sibt u l-{add jifta[ fid-9 a.m. Qed ikunu servuti wkoll appetizers. IL-G}IRA. Il-barman tal-ka]in tal-partit fil-G]ira, kull nhar ta’ {add bejn l-10am u nofs in-nhar qed joffri lill-klijenti tieg[u xorb b’nofs prezz li jinkludi varjeta ta’ appetizers. Il-barman jixtieq jfakkar li qed jilqa’ bookings g[al kull tip ta’ ikliet. G[al aktar informazzjoni wie[ed jista’ j/empel 79948484. {AL TARXIEN. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Bar talUffi//ju PN tal-lokalità issa hu miftu[ ta[t Management ;did. IlBar qed jifta[ mit-Tnejn sas-Sibt mis-7 p.m. ’il quddiem, kif ukoll il-{add filg[odu. Ji;u servuti appetizers. TA’ XBIEX. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Bar talUffi//ju PN tal-lokalità qed jitmexxa minn Management ;did u b’esperjenza. B[alissa qed ikun miftu[ kuljum bejn il-5 p.m. u l-10 p.m. mit-Tnejn sas-Sibt u l-{add bejn id-9 a.m. u t-3 p.m. Qed jitqassmu wkoll appetizers. Min jixtieq jorganizza xi fenkata jew ikla, jista’ j/empel 79813505.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Lokali

Spettaklu ta’ arti u snajja’ f’Marsaskala

Permezz ta’ din il-fiera, barra li se tkun qed tag[ti l-appo;; tag[ha lill-arti;janati lokali u barranin li se jipparte/ipaw, Frank Salt Real Estate se torganizza wkoll open house f’dan il-kumpless, fejn persuni interessati se jkollhom l-opportunità j]uru numru ta’ appartamenti residenzjali lussu]i f’Ta’ Monita li jinsabu g[all-bejg[. Wie[ed se jkun jista’ wkoll jibbenefika minn offerti attraenti, fost o[rajn assigurazzjoni b’xejn u aktar minn €900 f’cash vouchers g[al dawk li jkunu qed jixtru l-ewwel proprjetà tag[hom, kif ukoll offerti spe/ifi/i g[al-second time buyers offruta minn Frank Salt Real Estate b[alissa. Il-{add 25 Mejju, Ta’ Monita Spring Fair ser tkun miftu[a il-;urnata kollha, mill10 a.m. sat-8 p.m. Kull[add mistieden u d-d[ul bla [las.

Artisti u disinjaturi minn madwar Malta kollha se jkunu qed jezibixxu l-kreazzjonijiet tag[hom f’Marsaskala waqt Ta’ Monita Spring Fair li se ssir nhar il-{add 25 ta’ Mejju , fil-:onna u l-pjazza ;dida Ta’ Monita. L-ambjent uniku ta din il-pjazza, fil-qalba ta’ Marsaskala, se jservi b[ala pajsa;; g[al dan l-avveniment, li ser jara, fost l-o[rajn, aktar minn [amsin arti;jan jesponu u jbig[u x-xog[ol tag[hom. Il-Pjazza ta’ Monita hi wa[da mill-pro;etti ta’ tisbi[ recenti, imwettqa minn Tumas Group, u tag[mel parti mill-kumpless Ta’ Monita Residence, li joffri wkoll g[a]la vasta ta’ residenzi lussu]i, kif ukoll pixxina u ;onna komunali. Miftu[a wkoll g[all-pubbliku ;enerali, il-pjazza tinsab biss ftit passi ’l boghod mill-promenade ta’ Marsaskala.

L-istudenti li offrew donazzjoni tal-‘caution money’ tag[hom jie[du ritratt ‘selfie’ flimkien ma’ Mario Cachia u Wilfred Kenely (fin-nofs), l-uffi/jal g[all-kampanji u l-Kap E]ekuttiv rispettivament tal-RIDT matul is-serata ta’ KSU Kokka Night

Il-KSU u l-Fond tar-Ri/erka tal-Università j[abbru inizjattiva mill-istudenti

G[axar studenti Universitarji mill-fakultajiet tal-In;inerija, Xjenza u l-ICT se jkunu qed jag[tu bidu g[al inizjattiva ;dida u jag[mlu g[otja permezz tal-caution money (depo]itu ta’ flus g[allu]u ta’ apparat) tag[hom. Dawn il-fondi se jmorru b’risq aktar ri/erka fil-fakultà rispettiva tag[hom. L-iskema l-;dida, li tnediet matul i/-/erimonja tal-g[oti tal-premjijiet tal-istudenti mag[rufa b[ala l-KSU Kokka Night, se twassal biex l-istudenti fl-a[[ar sena tag[hom iwieg[du li jag[tu dan iddepo]itu fuq l-u]u ta’ apparat fil-laboratorji lill-fakultà respettiva tag[hom. Din l-

iskema se tkun iffa/ilitata mirResearch, Innovation and Development Trust (RIDT) tal-Università ta’ Malta. Malcolm Zammit, Niki Brincat, Josmar Azzopardi, James Attard, Shaun Maniscalco, Jonathan Camilleri (mill-Fakultà talIn;inerija), Katrina Grech, Rachelle Zammit (mill-Fakultà tax-Xjenza), Tamara Caligari u Shaun Cassar (mill-Fakultà tal-ICT) huma l-istudenti pijonieri li se jag[tu bidu g[al din l-inizjattiva. Fil-;img[at li ;ejjin l-RIDT u l-KSU se j[e;;u aktar studenti biex joffru d-depo]iti tag[hom g[al aktar ri/erka fil-fakultà rispettiva tag[hom.

IlIl-Kunsill Premju Nazzjonali tal-Ktieb Nazzjonali tal Ktieb jixtieq jav]a li d data tal g[eluq -

g[as-sottomissjonijiet g[all-Premju Nazzjonali tal-Ktieb ta’ din is-sena tal-kotba li ;ew ippubblikati fis-sena 2013 issa ;iet esti]a fuq talba ;enerali u se tag[laq il-:img[a, 30 ta’ Mejju, 2014 f’nofsinhar. Hu fi [sieb il-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb li f’dan il-konkors Nazzjonali presti;ju] jipparte/ipaw kemm jista’ jkun awturi u pubblikaturi li taw sehemhom fil-kitba. Min ikun jixtieq kopja tar-regolamenti u applikazzjoni permezz ta’ email jista’ jag[mel dan billi jikteb lis-Segretarju tal-Kunsill fuq: joe.debattista@gov.mt jew i/empel 21222654.

BANIF BANK. F’;urnata mimlija log[ob, da[q u divertiment, [ames timijiet minn Banif Bank mag[mula minn impjegati u lfamilji u l-[bieb tag[hom [adu sehem fl-avveniment ta’ kull sena ‘It’s a Knockout’, b’risq l-Inspire. Numru ta’ log[ob mag[mul minn ostakli fl-ilma u f’inflatables taw lill-parte/ipanti /-/ans juru l-[iliet tag[hom f’dak li hu bilan/, velo/ità u l-aktar importanti, li ta[dem f’tim! It-tim The Special Ones g[elbu l-impenn tat-timijiet l-o[ra biex [ar;u rebbie[a. Fil-verità ma kien hemm ebda tellief hekk kif Banif Bank, b[alma g[amlu numru ta’ kumpaniji o[ra, taw donazzjoni lill-Inspire – il-fondazzjoni li toffri servizzi ta’ terapija, edukazzjoni u divertiment lill-persuni b’di]abbiltà.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Sport

Reb[a Olandi]a fil-kampjonat internazzjonali TI:RIJIET TA}-}WIEMEL

Minn Kenneth Vella

L-Olandi]a Samantha Stolker reb[et l-edizzjoni 2014 tal-kampjonat internazzjonali g[al sewwieqa nisa li saret il-:img[a fil-g[axija filkorsa tal-Marsa. Dan il-kampjonat kien organizzat fuq ]ew; heats fuq distanza ta’ 2140m. Fih [adu sehem tnaxil sewwieq minn diversi pajji]i Ewropej b’Malta tkun rappre]entata minn Lorraine Cunningham. Il-programm tal-:imgha kien jikkonsisti minn g[axar ti;rijiet tat-trott. Is-sewwieqa li pparte/ipaw f’din il-kompetizzjoni nternazzjonali saqu f’]ew; ti;rijiet miftu[a g[al ]wiemel talklassi Copper u Silver. Flewwel wa[da tal-klassi Copper, Lorraine Cunningham po;;iet lil Monte Cinto Mag quddiem sa mill-bidu nett tat-ti;rija u matul l-ewwel metri dan i]]iemel Fran/i] feta[ vanta;; ]g[ir minn Stormy Sand (Monica Sahlgren Frommel – Svezja) u Fuoco Nel Fuoco (Pamela Westgeest – Olanda). I]da t-ti;rija bidlet l-andament tag[ha hekk kif i]-]wiemel qabdu d-dritta finali tag[hom. Monte Cinto Mag beda jnaqqas mill-;iri u dlonk

inqabe] minn Hotchemin (Samantha Stolker – Olanda) li qasam il-linja finali l-ewwel minn Nympheta De Bisoir (Ilaria Vecchi – Italja). Stormy Sand u Monte Cinto Mag kellhom jikkuntentaw bit-tielet u r-raba’ po]izzjoni. G[al Hotchemin dan kien lewwel su//ess tas-sena. It-tieni heat, riservata g[al ]wiemel tal-klassi Silver, ]viluppat f’wa[da e//itanti u interessanti sat-tmiem. Hawnhekk kien hemm taqtieg[a kontinwa bejn [ames ]wiemel fid-dritta finali bl-Estonjana Natalia Abdalla twassal lill-kwotata Darling Sjohammar biex tie[u t-tieni su//ess f’Malta bi ftit minn Love Heart (Sophie Blancheterie – Franza). Iddebuttant Fran/i] Roc Magister, f’idejn l-Olandi]a Samantha Stolker, kellu wkoll debutt feli/i meta temm fittielet po]izzjoni minn Lucas Ness (Lorraine Cunningham). Fi tmiem din it-tieni heat, Samantha Stolker tal-Olanda ;iet iddikjarata r-rebbie[a finali ta’ dan il-kampjonat bi 32 punt. Fil-klassifika ;enerali, il-Fran/i]a Sophie Blancheterie temmet it-tieni b’24 punt quddiem it-Taljana

L-Olandi]a Samantha Stolker tidher tirba[ l-ewwel heat internazzjonali permezz ta’ Hotchemin (Ritratt - Tonio Buhagiar)

Ilaria Vecchi bi 23 punt. Dawn is-sewwieqa ;ew premjati mis-Segretarju Parlamentari g[all-Isport Chris Agius fil-pre]enza fost l-o[rajn tac-chairman talMRC Matthew Brincat. Ta’ min wie[ed jinnota li r-rappre]entanta Maltija temmet fil-[ames post b’g[oxrin punt. Pre]enti wkoll g[allokka]joni kien hemm il-kelliem tal-Partit Nazzjonalista dwar l-isport Robert Cutajar.

Ir-ri]ultati kollha I Ti;rija. Heat Prix De Cagnes Sur Mer. Klassi Bronze. Dist – 2140m. 1. Pacha

De Sassy (H. McKay) {in – 2.44.2” (1.16.7”) 2. Roff Gy (N. Baldacchino) 3. Pactolgo (A. Farrugia) 4. Ogor (A. Cassar)

II Ti;rija. Heat Prix De Cabourg. Klassi Silver. Dist – 2140m. 1. Rubis d’Olivier (C.

Vassallo) {in - 2.45.3” (1.17.2”) Rocky De Jervi (J. Said) 3. Pilote De Nganda (S. Blanchetiere) 4. Locton (J. Bartolo)

III Ti;rija. Heat Prix De Cabourg. Klassi Silver. Dist – 2140m. 1. Quoly (N.

Baldacchino) {in – 2.45.4” (1.17.3”) 2. Quazoumax (A. Farrugia) 3. Quim Itou (Y. Briand) 4. Recif Du Layon (I.

Bilocca)

IV Ti;rija. Heat Prix De Cagnes Sur Mer. Klassi Bronze. Dist – 2140m. 1. Titus

Du Rib (A. Farrugia) {in – 2.45.6” (1.17.4”) 2. Obscur De Busset (S. Portelli) 3. Lys De L’Oasis (J. Farrugia) 4. Quero Des Erablais (S. Galea)

V Ti;rija. Heat Kampjonat Internazzjonali Sewwieqa Nisa. Klassi Copper. Dist – 2140m. 1. Hotchemin (S. Stolker – Olanda) {in – 2.48.4” (1.18.7”) 2. Nympheta De Bisoir (I. Vecchi – Italja) 3. Stormy Sand (M. Sahlgren-Fromell – Svezja) 4. Monte Cinto Mag (L. Cunningham - Malta)

Il-pre]entazzjoni lir-rebbie[a wara l-programm tal-:img[a (Ritratt – Patrick Gatt)

VI Ti;rija. Heat Prix De

Cabourg. Klassi Silver. Dist – 2140m. 1. Quipson (R. Gatt) {in

– 2.45.1” (1.17.1”) 2. Quick Et Rare (J. Pace) 3. Rocking Gwen (C. Camilleri) 4. Rhodes Fortuna (Y. Briand – Franza)

VII Ti;rija. Heat Kampjonat Internazzjonali Sewwieqa Nisa. Klassi Silver. Dist – 2140m. 1. Darling

Sjohammar (N. Abdalla – Estonja) {in – 2.46” (1.17.5”) 2. Love Heart (S. Blanchetiere – Franza) 3. Roc Magister (S. Stolker – Olanda) 4. Lucas Ness (L. Cunningham – Malta)

VIII Ti;rija. Heat Prix d’Enghien. Klassi Gold. Dist – 2140m. 1. Pan Des Couperies (C.

Camilleri) {in – 2.43.5” (1.16.4”) 2. Quozak Prior (Y. Briand – Franza) 3. Quintet (B. Zammit) 4 Niky Du Donjon (J.

Vella)

IX Ti;rija. Heat Prix De Cagnes Sur Mer. Klassi Bronze. Dist – 2140m. 1. Quid

De Bellevue (N. Baldacchino) {in – 2.44.4” (1.16.8”) 2. Seigneur Du Dropt (M. Sultana) 3. Notre Joyeaux (C. Camilleri) 4. Novak (T. Demanuele) X Ti;rija. Heat Prix d’Enghien. Klassi Gold. Dist – 2140m. 1. Pile Ou Face (J.

Schembri) {in – 2.43.6” (1.16.5”) 2. Ollico Pellois (L. Ghigo) 3. Quelino d’Amour (C.

Degiorgio) 4 Quito De Femisson (B. Zammit)

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Sport

Sebastian K jirritorna b’rekord mondjali TROTT U GALOPP

Kenneth Vella

Wara assenza ta’ tmien xhur mitti;rijiet kompetittivi, ftit tal-jiem ilu rritorna l-popolari }vedi] Sebastian K li [a sehem f’ti;rija fil-korsa ta’ The Meadowlands fl-Istati Uniti u ma setax ikollu ritorn aktar feli/i. Dan i]-]iemel mhux biss reba[ ti;rija b[ala heat g[al Cutler Memorial, i]da [are; rebbie[ f’rekord mondjali ta’ 1.08.5” fil-kilometru. Sebastian K, iben il-Fran/i] Korean, kiser ir-rekord ta’ Misterizi mwaqqaf fl-2008. Huwa beda l-attakk tieg[u matul l-a[[ar 500m. Illum dan i]]iemel g[andu tmien snin u hu m[arre; mill-I]vedi] Ake Svanstedt li ftit tax-xhur ilu [alla pajji]u u feta[ /entru tat-ta[ri; fl-Istati Uniti. Mitlub jikkummenta dwar il-prestazzjoni ta]-]iemel fi tmiem it-ti;rija, Svanstedt, li wkoll saq lill-istess Sebastian K, ]ied jg[id li ]-]iemel seta’ mar a[jar u jemmen li fil;img[at li ;ejjin jista’ anki jtejjeb dan ir-rekord mondjali. Intant il-finali ta’ din il-kompetizzjoni kellha ssir matul il-lejl li g[adda u ftit tas-sieg[at ilu. L-isfidant ewlieni ta’ Sebastian K f’din it-ti;rija kellu jkun Market Share misjuq minn Tim Tetrick. Reb[a }vediza fid-Danimarka

Ti;rija o[ra mistennija li saret dan la[[ar kienet il-finali tal-Copenhagen Cup fil-korsa ta’ Charlottenlund fidDanimarka. Din intreb[et mill-I]vedi] Caballion ta[t il-gwida tal-popolari Bjorn Goop. Dan ]ied fil-pass fid-dritta finali u f’din it-ti;rija fuq distanza ta’ 2011m xejjen l-ifida tal-Amerikan Uncle Peter u ta’ Oriali li lil Caballion tawh sfida denja. Caballion, iben ilFran/i] Kesaco Phedo, kellu medja ta’ 1.08.7” fil-kilometru. Univers De Pan jibbrilla fil-Fillandja Anki fil-Finlandja saret ti;rija o[ra ewlenija, il-Fillandia Ajo fuq distanza

Sebastian K (Ake Svanstedt) li ftit tal-jiem ilu kiser rekord mondjali fl-Istati Uniti

ta’ mil. Temm rebbie[ il-Fran/i] Univers De Pan li f’idejn Philippe Daugeard kellu medja ta’ 1.10.7” filkilometru. Dan il-[in hu ftit biss iboghod mir-rekord tat-ti;rija, dak ta’ 1.10.6” imwaqqaf minn Quarcio Du Chene fl-2010. Is-su//ess ta’ Univers De Pan wasal quddiem it-Taljani Oasis Bi u Prussia. B’hekk Univers De Pan, wara li ftit ilu reba[ il-Gran Criterium De Vitesse fil-korsa ta’ Cagnes Sur Mer fi Franza, re;a’ reba[ ti;rija o[ra ewlenija fuq l-istess distanza ta’ mil. Sal-lum Univers De Pan [a sehem f’54 ti;rija fil-karriera u reba[ 18 minnhom waqt li kellu wkoll 19-il pjazzament. F’dak li hu reb[ sal-lum dan i]-]iemel reba[ 1.087,530 miljun ewro fi premjijiet.

LOKALI

Aktar heats mill-kampjonati tal-Fran/i]i

G[axra mill-11-il ti;rija tat-trott li se jsiru llum wara nofsinhar fil-korsa talMarsa se jkunu heats minn diversi kampjonati g[al ]wiemel Fran/i]i fuq distanza ta’ 2140m. Dawn se jkunu heats mill-Prix d’Enghien tal-klassi Gold, mill-Prix de Cabourg tal-klassi Silver u mill-Prix De Cagnes Sur Mer tal-klassi Bronze. Flimkien ma’ ti;rija o[ra normali tal-klassi Premier se jiffurmaw it-23 laqg[a tas-sena. L-uniku ti;rija tal-klassi Premier se tkun l-g[axar wa[da u tibda fil-5.20pm. Wara l-karozza tat-tluq se nsibu lil Jos Cortina, debuttant Fran/i] ta’ g[axar snin Quito De L’Ormeau, Lage, Vanmaker Limburgia, Isalus, Precieux Perrine, Gently Di Poggio, ]iemel ie[or ;did Fran/i] ta’ 11-il sena Pronostic De Neige, Nabab Du Chatelet, Oltedo De Rieux, debuttant ie[or Fran/i] bl-isem ta’ Quoky Jet, il-;did }vedi] Yanantin Boko, Zalgado Transs R u Prieure. Misjuq minn Charles Camilleri, Prieure jibda l-aktar favorit li jie[u ttieni reb[a konsekuttiva. Dan minn Zalgado Transs R (Nicholas Bonello) u Isalus (Charles Magro). Fl-a[[ar [ar;a tieg[u, Prieure rnexxilu anki jikser irrekord nazzjonali fuq distanza ta’ mil. L-ewwel ti;rija, li tkun heat millPrix De Cagnes Sur Mer tibda fis1.45pm. Tbassir

Univers De Pan (Philippe Daugeard) impressjona ferm fil-Fillandja Ajo

I Ti;rija. Heat Prix De Cagnes Sur Mer. Klassi Bronze. Dist – 2140m. Win – Norfolk De Gouerie. Place – Uranus Du Cours, Quitus Beauregard.

II Ti;rija. Heat Prix De Cabourg. Klassi Silver. Dist – 2140m. Win – Rocky Mati. Place – Paolin De Bannes, Rex Speed. III Ti;rija. Heat Prix De Cagnes Sur Mer. Klassi Bronze. Dist – 2140m. Win – Prince Du Moutier. Place – Nobel Pasmarick, Quingen De Bussy. IV Ti;rija. Heat Prix De Cabourg. Klassi Silver. Dist – 2140m. Win – Poete De La Sarthe. Place – Ouragan d’Any, Ringo Flower. V Ti;rija. Heat Prix d’Enghien. Klassi Gold. Dist – 2140m. Win – Milord Barbes. Place – Perdreau Rapide, Partner Blue. VI Ti;rija. Heat Prix De Cabourg. Klassi Silver. Dist – 2140m. Win – Reveal Champ Blanc. Place – Take Out Blue, Nasdaq Du Closet. VII Ti;rija. Heat Prix d’Enghien. Klassi Gold. Dist – 2140m. Win – Qadjar Turgot. Place – Quirinus Vrie, Quel Noir. VIII Ti;rija. Heat Prix De Cabourg. Klassi Silver. Dist – 2140m. Win – Ravageur De Payre. Place – Querido Censerie, Neo De Mira. IX Ti;rija. Heat Prix d’Enghien. Klassi Gold. Dist – 2140m. Win – Oolong. Place – Oeillet De Phens, Quio De Nappes. X Ti;rija. Klassi Premier. Dist – 2140m. Win – Prieure. Place – Zalgado Transs R, Isalus. XI Ti;rija. Heat Prix De Cabourg. Klassi Silver. Dist – 2140m. Win – Quid Pierre. Place – Petit Pierricais, Rocktailo.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Sport

Spiteri vvutat l-a[jar gowlkiper f’turnament fl-Italja

Dan l-a[[ar f’Castelnuovo Magra fir-re;jun tal-Liguria flItalja saret is-27 edizzjoni tatturnament ta]-]g[a]ag[ tal-futbol riservat g[al dawk imwielda fl-2001 mag[ruf b[ala t’Trofeo Internazionale Irio Chiodo’. Ta’ interess partikolari kien il-fatt li l-gowlkiper Malti ta’ Luxol St. Andrews Andrea Spiteri, ;ie vvutat l-a[jar gowlkiper tat-turnament. Il-log[ob sar fil-grounds ta’ Castelnuovo Magra u Fosdinovo u kien organizzat

minn A.p.d. Colli di Luni bilkollaborazzjoni tas-Sezzjoni A.I.A. u delegazzjoni provin/jali tal-FIGC minn Spezia. Fl-ewwel log[ba Luxol spi//aw fi draw ming[ajr gowls kontra Atletico Carrara u mbag[ad tilfu 1-0 kontra Colli u 1-0 ukoll kontra Carrarese. Luxol g[elbu lil E. Viareggio 1-0 biex lag[bu g[ad-9 u l-10 post fost 16-il parte/ipant. F’din il-log[ba Luxol iltaqg[u kontra Figempa

u wara draw 0-0 t-tim Malti spi//a tilef 5-4 bil-penalties. Matul dawn il-partiti lgowlkiper Andrea Spiteri iddistingwa ru[u b’g[add ta’ saves brillanti u ;ustament ;ie vvutat b[ala l-a[jar gowlkiper tat-turnament. Ir-reb[a finali kienet g[attim immexxi minn Paolo Braida mag[rufa b[ala ‘marmiferi’ li kisbu [ames reb[iet konvin/enti, wa[da minnhom bil-penalties. Fil-finali g[elbu lill-;irien San Marco Avenza 3-1

Andrea Spiteri ppremjat b[alal-aqwa gowlkiper

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Sport

Sodisfazzjon mill-MFA g[al dak li se[[ s’issa FUTBOL – KAMPJONAT UEFA U-17

Lejlet i]-]ew; semifinali tal-kampjonat ewropew ta ta[t is-17-il sena li qed isiru f’Malta, l-MFA tat-l-a[[ar konferenza tal-a[barijiet dwar dawn il-kampjonati li issa waslu lejn it-tmiem tag[hom. Il-Kap E]ekuttiv tal-MFA Bjorn Vassallo qal li l-MFA hi ferm sodisfatta dwar lattendenza li kien hemm s’issa g[all-ewwel 12-il log[ba tal-fa]i tal-gruppi u sodisfatt iktar g[all-kuntatt tajjeb li nbena bejn i]]g[a]ag[ f’pajji]na u l-futbol lokali, spe/jalment l-im[abba lejn it-tim nazzjonali. Tkellem ukoll Joe Cassar direttur tat-tournament li qal li l-UEFA kienet ferm sodisfatta s’issa dwar l-organizzazzjoni ta’ dan ittournament. Cassar qal li l{add se tkun imfakkra lGrassrouts Day b’g[add ta’ attivitajiet li jie[du sehem fihom it-tfal bl-ewwel attivita qabel l-ewwel semifinali f’Ta’ Qali. Joe Cassar kellu wkoll kliem ta’ tif[ir g[at-tim tal-volontiera. Tkellem ukoll Norman Saliba kap tat-taqsima tal-Marketing tal-MFA li qal li s-issa din il-manifestazzjoni kienet su//ess fejn sa issa’ attendew iktar minn 30 elf spettatur g[al dawn il-log[biet, fejn madwar 24 elf minn dawn ibbenefikaw mill-kampanja Reach Out. Hu qal li l-iktar log[ba li g[aliha attendew spettaturi kienet il-log[ba Malta v Turkija li rawha ftit iktar minn tmint elef spettatur, filwaqt li kontra l-Ingilterra attendew sebat elef spettatur. Hu stmat li wara ]-]ew; semi finali u l-finalissima nnumru ta’ spettaturi se jkun qabe] l-40 elf. Norman Saliba temm jg[id li

r-ri]ultati miksuba qab]u anki l-istess asspettativi talorganizzaturi. Hu qal li madwar 82 skola, 46 nursery tal-futbol u 25 kunsill lokali li organizzaw gruppi ta’ spettaturi g[al dawn il-partiti. Il-partiti minn dan ilKampjonat Ewropej ikompli llum bi]-]ew; semifinali li ttnejn se jintlag[bu f’Ta’ Qali. Fis-5.45pm ikollna lpartita bejn il-Portugall u lIngilterra filwaqt lifid8.45pm ikollna l-partita bejn l-Iskozja u l-Olanda. Il-finali tintlag[ab l-Erbg[a 21 ta’ Mejju fl-Istadium Nazzjonali u tibda fis-7.00pm.

Bjorn Vassallo, Kap E]ekuttiv tal-MFA jitkellem waqt il-konferenza tal-a[barijiet tal-biera[ (Ritratt Joe Borg-MFA)

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Sport

MOTO GP

Marquez jikseb il-pole f’Le Mans Marc Marquez kiseb il-pole position g[all-Grand Prix fit-track ta’ Le Mans, meta waqqaf ukoll rekord tat-track. I/-champion tad-dinja kiseb [in ta’ minuta u 32.042 sekondi biex kiser ir-rekord pre/edenti ta’ 1.575 imwaqqaf minn Dani Pedrosa. Is-sewwieqa l-o[ra fuq l-ewwel filliera se jkunu l-Ispanjol Pol Espargaro u tTaljan Andrea Dovizioso. Marc Marquez kellu bidu

mill-aqwa s’issa fil-bidu talista;un meta reba[ l-erba’ Grand Prixs li saru s’issa. Valentino Rossi u Jorge Lorenzo se jibdew mit-tieni filliera, filwaqt li Dani Pedrosa li jinsab fit-tieni post fil-klassifika ;enerali, se jibda biss mid-disa’ post. Fil-kategorija Moto2 l-iktar velo/i kien il-:ermani] Jonas Folger u fil-kategorija Moto3, l-iktar velo/i kien l-Ispanjol Efren Vazquez.

TENNIS

Errani fil-final

Sara Errani saret l-ewwel Taljana li tasal sal-final talOpen tal-Italja wara 30 sena meta fis-semifinali g[elbet lil Jelena Jankovic 6-3, 7-5, wara li kienet 1-4 minn ta[t fit-tieni set. L-a[[ar Taljana li waslet u reb[et l-Open tal-Italja kienet Raffaella Reggi fl-1985, meta t-tournament intlag[ab f’Taranto. Fil-kompetizzjoni tal-ir;iel l-a[[ar Taljan li reba[ l-open Taljan kien Adriano Panatta fl-1976. L-avversarja ta’ Errani fil-final tal-lum tkun ir-rebbie[a tat-tieni semifinali bejn Ana Ivanovic u Serena Williams. Fl-ewwel semifinali tal-ir;iel ilbiera[, Novak Djokovic g[adda g[all-final meta g[eleb fi tliet sets kumbattuti 6-7, 7-6, 6-3, lil Milos Raonic. It-tieni semifinali tal-ir;iel hi bejn Grigor Dimitrov u Rafael Nadal.

?IKLI}MU

Ulissi jirba[ it-tmien tappa

It-Taljan Diego Ulissi reba[ it-tmien tappa tal-Giro d’Italia tal-biera[, tappa diffi/li blewwel tmiem fuq il-muntanji. Cadel Evans [a l-flokk ro]a ta’ leader tal-Giro. Ulissi g[amel l-attakk de/i]iv fl-a[[ar 300 metru meta nqala minn mal-grupp biex g[adda lil Robert Kiserlovski u kiseb it-tieni reb[a tieg[u fil-Giro ta’ din is-sena. Wilco Kelderman da[al fit-tielet post f’din it-tappa bejn Foligno u Montecopiolo fuq distanza ta’ 179 km. Cadel Evans li spi//a fil[ames post fit-tappa tal-biera[, kiseb il-flokk ro]a ta’ leader ming[and l-Awstraljan Michael Matthews li kien leader tal-Giro fl-a[[ar sitt ijiem. Evans g[andu vanta;; ta’ 57 sekonda fuq ilKolombjan Rigoberto Uran Uran.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Sport

Il-captain ta’ Arsenal, Thomas Vermaelen, jg[olli l-FA Cup wara l-pre]entazzjoni, fost i/-/elebrazzjonijiet ta’ s[abu u s-supporters (ritratt> EPA)

Arsenal jeg[lbu lil Hull City fil-[in barrani FINALI TAL-FA CUP

Aaron Ramsey spi//a l-eroj ta’ Arsenal li lbiera[ g[elbu l-isfida denja ta’ Hull City (3-2) fil-finali tal-FA Cup li ntlag[bet f’Wembley Stadium u meta l-unur hu anki l-ewwel wie[ed g[all-Gunners wara nixfa ta’ disa’ sta;uni. Il-goal ta’ Ramsey, li wasal fit-tieni taqsima tal-[in barrani, ikkonkluda rimonta impressjonanti ta’ Arsenal li kienu sabu ru[hom fi ]vanta;; doppju wara biss tmien minuti tal-konfront ma’ Hull, li min-na[a tag[hom kienu qed jilg[abu g[all-ewwel darba fil-finali ta’ din il-kompetizzjoni. Qabel dan is-su//ess, l-a[[ar unur li reb[u Arsenal kien proprju l-FA Cup, fl-ista;un 2005, u fejn huma kienu g[elbu lil Manchester United wara l-g[oti tal-penalties. Intant, il-Gunners, din is-sena, eliminaw lill-holders tat-tazza, Wigan Athletic, fis-semi-finali u g[alkemm huma onoraw il-pronostiku tal-bookmakers b[ala l-favoriti netti, hu minnu li Hull (li kienu eliminaw lil Sheffield United fit-tieni semi-finali) ]ammew il-kolp mal-avversarji ferm aktar ikkwotati u waslu qrib ta’ sorpri]a storika – anki jekk fl-a[[arnett kellhom i[allsu l-prezz g[an-nuqqas ta’ esperjenza f’dan il-livell. Hull City kienu jilg[abu fir-raba’ divi]joni antika daqs g[axar snin ilu u f’dan l-ista;un huma spi//aw fis-sittax-il post tal-Premier League, proprju 42 punt ta[t il-Gunners li ;ew ir-raba’ fil-klassifika. Madankollu, d-distakk bejn i]-]ew; klabbs xejn ma deher evidenti flewwel g[axar minuti, bit-Tigers jo[or;u bi grinta kbira g[al goal kmieni u li wasal wara biss tliet minuti, meta James Chester sab ir-rokna tax-xibka fuq assist ta’ Tom Huddlestone u wara azzjoni ta’ korner. Il-goal [asad lil Arsenal, i]da

l-inkredibbli kien g[adu ;ej, b’Hull jinsistu fuq l-attakk u b’Alex Bruce jolqot sieq il-lasta b’daqqa ta’ ras, fejn Curtis Davis kien fil-post e]att biex ifajjar xutt fil-baxx li re;a ma tax /ans lill-goalkeeper Lukasz Fabianski. Il-Gunners ippruvaw iwettqu reazzjoni u da[lu fil-log[ba g[axar minuti wara, meta Bruce ikkommetta foul fuq Mesut Osil u Santi Cazorla skorja ;miel ta’ freekick minn barra l-kaxxa biex inaqqas l-i]vanta;;; bl-iskor jibqa’ 1-2 sal-mistrie[. Fit-tieni taqsima, Arsenal bdew jie[du r-riedni tal-log[ba i]da sabu ddifi]a tat-Tigers ferm kompatta u fejn l-E;izzjan Ahmed Elmohamady kien qed ikollu log[ba e//ellenti. Madankollu, l-isforzi tal-Gunners g[all-parita kienu ppremjati fil-71 minuta, meta sfurzaw corner u mill-azzjoni sussegwenti Bacary Sagna kompla bir-ras g[al ;ol-kaxxa u fejn Laurent Koscielny kien pront biex jeg[leb lil Allan McGregor mill-vi/in. Arsenal, imbag[ad, fallew il-vanta;; meta Kieran Gibbs spara banalment g[oli wara li spi//a wa[du quddiem McGregor waqt azzjoni konfu]a filkaxxa ta’ Hull u bis-sostitut Yaya Sanogo jer;a’ jmur qrib g[all-Gunners fl-a[[ar sekondi tal-[in regolamentari. Intant, il-mument tad-destin g[al Arsenal kellu jasal fl-extra-time, fejn huma ddominaw g[al kollox lil Hull, li l-players tag[hom dehru wisq g[ajjenin u [siebhom biss li jix[tu kollox fuq id-difi]a bl-iskop li jippruvaw g[al-lotterija tal-penalties. Dan il-pjan, fil-fatt, sfuma meta fil109 minuta – u wara pressjoni kontinwa fuq il-lasta ta’ McGregor – Olivier Giroud qarraq bid-difi]a ta’ Hull u g[adda l-ballun lil Ramsey li skorja ttielet goal de/i]iv b’first timer pre/i] u fost il-fer[ tal-Gunners u l-manager, Arsene Wenger.

Aaron Ramsey (fin-nofs) jisplodi bil-fer[ wara l-goal de/i]iv tieg[u li wasal fit-tieni taqsima tal-[in barrani (ritratt> EPA)

IT-TAZZA SKO??I}A

St Johnstone jirb[u l-ewwel unur fl-istorja tag[hom

St Johnstone kitbu isimhom fuq itTazza Sko//i]a g[all-ewwel darba, wara li g[elbu lil Dundee United 2-0 fil-finali li ntlag[bet f’Celtic Park, biex i]ommu l-appuntament mal-istorja. Dan kien anki l-ewwel unur g[all-klabb li g[andu l-ba]i tieg[u f’Perth tul il-130 sena li ilu mwaqqaf; bil-konfront mat-’Tangerines’ ji]vol;i f’wie[ed kumbattut, u fejn St Johnstone ikunu xi ftit aktar aggressivi – bi Steven Maclean ikun ta’ u;ig[ ta’ ras kontinwa g[ad-difensuri ta’ United. G[alkemm Dundee United kienu temmew l-impenji tal-Premiership Sko//i] fir-raba’ post u b’[ames punti aktar minn St Johnstone, tala[[ar kienu determinati li jkomplu bis-sekwenza tar-ri]ultati po]ittivi li kisbu

fil-league mal-istess avversarji . Fil-fatt, St Johnstone marru filvanta;; e]att qabel il-mistrie[ meta Steven Anderson da[al tajjeb g[allcorner ta’ David Wotherspoon biex isib ix-xibka bir-ras minkejja t-tentattiv tal-goalkeeper Radoslaw Cierznak biex isalva. Fit-tieni taqsima, Dundee United xe[tu kollox fuq l-attakk i]da sabu lid-difi]a ta’ St Johnstone dejjem attenta u bis-Saints joperaw il-kontraattakki perikolu]i. Intant, it-tieni goal g[al St Johnstone wasal [ames minuti mit-tmiem, meta Steven Maclean u Cierznak da[lu g[all-ballun fil-kaxxa u b’talewwel japprofitta mit-ta[wida biex jitfa ;ewwa minkejja li kien spi//a mal-art waqt l-istess azzjoni.

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Sport

Atletico Madrid /ampjins FUTBOL SPANJOL

Atletico Madrid reb[u l-kampjonat Spanjol meta fl-a[[ar log[ba de/i]iva [adu l-punt li kellhom b]onn fil-Camp Nou kontra Barcelona. Bis-sa[[a ta’ dan il-punt, it-tim immexxi minn Diego Simeone reba[ it titlu ta’ /ampjins ta’ Spanja g[all-g[axar darba fl-istorja, u g[all-ewwel darba wara nuqqas ta’ tmintax-il sena bl-a[[ar titlu mirbu[ minn Atletico jkun fl-1996. Dan kien ukoll l-ewwel

titlu mhux mirbu[ minn Barcelona jew Real Madrid fl-a[[ar g[axar snin bl-a[[ar su//ess ikun ta’ Valencia fl-2004. Il-bidu ma kienx fa/li g[al Atletico, li fl-ewwel 22 minuta tilfu lil Diego Costa u Arda Turan li kellhom jinbidlu, u fl-34 minuta Barcelona fet[u l-iskor meta l-eks plejer ta’ Udinese Alexis Sanchez spara fix-xibka minn qag[da angolata.

Minkejja dan Atletico kisbu l-gowl tad-draw erba’ minuti mill-ftu[ tat-tieni taqsima meta Diego Godin skorja b’daqqa ta’ ras stupenda wara azzjoni ta’ korner. Atletico Madrid ikkontrollaw il-log[ba sat-tmiem biex a//ertaw mit-titlu, sebat ijiem qabel appuntament ie[or ferm importanti, meta f’Lisbona jiltaqg[u kontra Real Madrid fil-finali tal-UEFA Champions League. Dante jidher jikklerja l-ballun minn wara l-linja, i]da l-gowl ta’ Hummels ma kienx konvalidat

FUTBOL :ERMANI}

Bayern Munich jag[mlu double

Plejers u uffi/jali ta’ Atletico ji//elebraw wara l-punt determinanti miksub kontra Barcelona

Bayern Munich g[amlu double meta fil-final tat-Tazza tal-:ermanja f’Berlin g[elbu lil Borussia Dortmund 2-0 wara l-[in barrani, b’]ew; gowls fit-tieni taqsima tal-[in barrani. B’hekk wara r-reb[ tal-Bundesliga b’serje ta’ rekords, it-tim immexxi minn Pep Guardiola reba[ ukoll itTazza biex wettaq id-double, bl-uniku di]appunt ikun leliminazzjoni min-na[a ta’ Real Madrid fis-semifinali tal-UEFA Champions League. I]da r-reb[a ta’ Bayern kienet xi ftit imtappna mhux biss g[aliex Borussia Dortmund kellhom iktar millog[ob, i]da kellhom ukoll dak li deher gowl regolari ma jkunx konvalidat mir-referee

tal-log[ba. L-azzjoni se[[et fit-tieni taqsima meta daqqa ta’ ras ta’ Hummels g[elbet lil Neuer bil-ballun jidher jaqbe] il-linja qabel dan kien imtajjar minn Dante bir-referee j[alli l-log[ob sejjer. Fit-tieni taqsima tal-[in barrani kien Arjen Robben li feta[ l-iskor b’xutt angolat mill-vi/in wara kross tajjeb ta’ Boateng, biex fl-a[[ar minuti Dortmund assedjaw il-lasta ta’ Bayern. I]da fit-123 minuta Dortmund inqabdu fuq sieq wa[da fid-difi]a biex f’azzjoni ta’ kontrattak Bayern g[alqu l-log[ba bit-tieni gowl skorjat minn Thomas Mueller li anki dara mal-gowlkeeper avversarju qabel xe[et fix-xibka.

FUTBOL TALJAN

Udinese u Sampdoria jaqsmu sitt gowls

Udinese u Sampdoria temmew l-impenji tag[hom fisSerie A bi draw spettakolari ta’ 3-3 fejn l-attakkant veteran ta’ Udinese Di Natale spi//a l-ista;un bil-kbir meta skorja t-tliet gowls tal-Friulani. Kienu Sampdoria li marru fil-vanta;; b’gowl ta’ Okaka wara g[axar minuti log[ob, i]da Udinese dawwru l-iskor favur tag[hom b’doppjetta ta’ Di Natale f’temp ta’ [ames minuti bejn is-27 u t-32 minuta. I]da kif bdiet it-tieni taqsima Sampdoria skorjaw darbtejn fi spazju ta’ ]ew; minuti permezz ta’ Eder u Soriano biex marru minn fuq 3-2. Udinese attakkaw bla heda biex isalvaw il-log[ba u

rnexxielhom fit-88 minuta permezz ta’ xutt ie[or stupend ta’ Di Natale. Il-kumplament tal-log[biet jintlag[bu llejla fejn Juventus ji//elebraw ir-reb[ tat-tielet Scudetto konsekuttiv wara l-a[[ar log[ba tag[hom kontra Cagliari. Ri]ultati

Serie A

Udinese v Sampdoria

3-3

Empoli v Novara Juve Stabia v Crotone Lanciano v Spezia Modena v Avellino Padova v Pescara Palermo v Carpi Reggina v Cesena Trapani v Ternana Varese v Brescia

3-1 2-2 2-2 1-0 2-1 1-2 1-2 2-1 1-2

Serie B

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Sport

Sliema Champions tax-Xitwa g[at-tmien darba WATERPOLO

Stewart Said Sliema Frank Salt..............................9 Neptunes Emirates............................7 (2-2),(2-1),(3-1),(2-3) Sliema Frank Salt reb[u t-tmien kampjonat tax-Xitwa b’punti massimi meta fil-partita li g[alqet il-kampjonat g[elbu lil Neptunes Emirates 9-7 biex reb[u t-tmien kampjonat u la[qu lillistess Neptunes. Qabel din il-partita ]]ew; timijiet kienu reb[u l-log[biet tag[hom u kellhom l-istess differenza ta’ gowls u dan hu sinjal /ar li dawn i]-]ew; timijiet g[adhom l-aqwa filwaterpolo lokali. G[al Neptunes irritorna Steve Camilleri li i]da kellu partita ftit kwieta spe/jalment wara li kellu sta;un iebes fl-Italja. Fuq il-bank ukoll kien hemm il-kow/ Russu Sergei Markoch. L-ewwel sessjoni wriet l-importanza tal-partita meta spi//at 2-2. Timmy Agius po;;a lil Neptunes fil-vanta;; i]da ]ew; gowls malajr ta’ Brownrigg u Lubrano dawru l-iskor sakemm Clint Mercieca g[amel l-iskor indaqs lejn tmiem is-sessjoni. Sliema [adu vanta;; ta’ gowl fit-tieni sessjoni meta Brownrigg skorja t-tieni gowl personali. Neptunes [adu vanta;; minn sitwazzjoni ta’ man-up biex g[amlu l-iskor indaqs minn Jordan Camilleri i]da ftit wara Meli po;;a lit-tim tieg[u fil-vanta;; sal-mistrie[. Sliema [ar;u tajjeb fit-tielet sessjoni u kabbru l-vanta;; fl-ewwel attakk tag[hom minn Jurgen Borg. Zarb Cousin naqqas il-mar;ni i]da Sliema skorjaw tnejn ming[ajr risposta f’temp ta’ minuta biex g[amlu l-iskor 7-4. Fl-a[[ar sessjoni Neptunes pruvaw jirkupraw u sa[ansitra naqqsu l-mar;ni g[al ]ew; gowls sa nofs is-sessjoni. I]da Brownrigg g[alaq il-partita biex sa tmiem kien biss gowl ta’ Lanzon li naqqas il-mar;ni biex Sliema reb[u l-partita 9-7. Fi tmiem il-partita il-keptin John Soler ;ie pre]entat bi trofew ta’ Champions. Neptunes: A. Borg Cole, N. Lanzon (2),

G. Mizzi,M. Stellini (1), T. Agius (1), M. Lanzon, S. Camilleri, J. Camilleri (1), A. Zarb Cousin (1), L. Gialanze, K. Debattista, S. Xerri de Caro, C. Mercieca (1), B. Dougall.

Plejers ta’ Sliema ji//elebraw wara r-reb[ tal-kampjonat (Ritratt Alex Degabriele)

Sliema: R. Coleiro, J. Gabarretta (1), N. Lubrano (2), T. Sullivan, M. Meli (1), J. Soler, J. Borg (1), C. Cluett (1), J. Brownrigg (3), A. Attard, A. Agius, N. Bugelli, K. Schembri. Referees: Massimo Angileri, Peter Balzan. Jirb[u u jiddominaw San :iljan Allcare...........................15 Valletta United..................................3 (4-1),(6-0),(3-1),(2-1) San :iljan spi//aw il-kampjonat fuq nota po]ittiva meta b’wirja tajba ;abu fix-xejn lil Valletta u g[elbuhom 15-3.

San :iljan kellhom kampjonat xi ftit di]appuntanti wara li tilfu ]-]ew; konfronti diretti i]da din ir-reb[a tag[ti ftit kura;; g[al kampjonat tas-Sajf, B’din ir-reb[a San :iljan spi//aw fit-tielet post b’9 punti tlieta iktar mill-Beltin. Min-na[a tag[hom Valletta wara li rritornaw mal-kbar la[qu l-g[an tag[hom li ji;u fir-raba’ post i]da llum [ar;et

id-differenza kemm irid jaqdef it-tim Belti biex ikun kompettiv bi]]ejjed biex jer;a’ ji;;ieled g[all-unuri wara [afna snin. San :iljan urew l-intenzjonijiet tag[hom minn kmieni u reb[u l-ewwel sessjoni 4-1 b’gowls minn Dowling, Matthew Zammit u doppjetta ta’ Dino Zammit bl-uniku gowl g[al Valletta ikun id-dro momentarju ta’ Paolella. Il-:iljani]i g[alqu l-partita fit-tieni sessjoni b’sitt gowls ming[ajr risposta biex da[lu jistrie[u 10-1 minn fuq. Bir-ri]ultat de/i] il-kow/ Afric ta iktar spazju li]-]g[a]ag[ b’Valletta jippruvaw jag[mlu l-iskor iktar rispettabli. San :iljan reb[u wkoll l-a[[ar ]ew; sessjonijiet filwaqt li Valletta sa tmiem il-partita tilfu lil Michael Spiteri Staines, Clint Debono u Michael Rizzo fl-ewwel, fit-tieni u t-tielet sessjoni rispettivament.

Premier Sliema Neptunes San :iljan Valletta Sirens Exiles

I Divi]joni Marsascala Marsaxlokk Otters Ta’ Xbiex

Kif Jinsabu L R D T F K Pt 5 5 5 5 5 5

5 4 3 2 0 0

0 0 57 32 15 0 1 58 37 12 0 2 48 30 9 0 3 31 46 6 1 4 32 52 1 1 4 26 55 1

L R D T F K Pt 6 6 6 6

6 2 0 0

0 2 4 2

0 2 2 4

68 58 39 30

34 42 50 69

San :iljan: D. Camilleri, C. Spiteri Debarro (1), A. Galea (1), K. Galea (3), K. Dowling (2), M. Zammit (2), K. Galea (1), A. Bianchi (1), P. Fava, Di. Zammit (4), J. Sammut, Da. Zammit, K. Mock. Valletta: R. Sciortino, R. Mock (1), M. Spiteri Staines, M. Rizzo, N. Bonello Ghio, S. Cahia, M. Cordina, C. Zammit, C. Debono (1), R. Scerri, D. Paolella, J.C. Farrugia, D. Abela. Referees: Ronnie Spiteri, Alex DeRaffaele.

8 4 2

Il-{add, 18 ta’ Mejju, 2014

Lokali

Medi/ini g[all-pazjenti bir-razzjon IL-GVERN TA’ MUSCAT B{ALL-GVERN TA’ MINTOFF

Pazjenti u l-qraba tag[hom qeg[din jinkwetaw fuq is-sitwazzjoni ta’ nuqqasijiet fis-servizzi tas-sa[[a jew inkella kif qeg[din jing[ataw /ertu servizzi. It-ta[wid li je]i]ti fis-servizzi tas-sa[[a qed ibatu minnu l-aktar dawk li huma morda fl-ag[ar mumenti ta’ [ajjithom, dawk li jiddependu fuq is-servizzi pubbli/i tas-sa[[a u fuq il-medi/ini b’xejn, u l-[addiema li jridu jikkurawhom u li qed ibatu transfers politi/i. F’kummenti lil il-mument, itTabib Mario Rizzo Naudi qal li qieg[ed jiltaqa’ ma’ bosta problemi, imma fl-a[[ar jiem iltaqa’ ma’ ka] li xxukjah. “Pazjenta bi problemi newrolo;i/i, li biex tkun tista’ tibqa’ timxi g[andha b]onn ta’ injezzjoni f’kull sieq kull tliet xhur u li ilha tiddependi fuq dawn l-injezzjonijiet mill-2007, u ta[t gvern Nazzjonalista dejjem [adithom b’xejn, [abta u sabta, dawn ;ew imwaqqfa.” It-Tabib Rizzo Naudi qal li dan ifisser li pazjenti b[al din il-mara li jafha personalment, issa g[andhom spi]a ta’ ¤540 kull tliet xhur. “Min m’g[andux minn fejn i[allas, g[a]la wa[da g[andu ; jag[mel id-dejn fuq sa[[tu, g[ax inkella jispi//a ma jimxix!” Medi/ini out-of-stock

Pazjenta o[ra li tkellmet ma’ il-mument qalet li /emplet ilPOYC (l-Ispi]erija tal-G[a]la Tieg[ek) biex tistaqsi g[al xi medi/ini u infurmawha li se jibg[atuhomlha fl-ispi]erija. Meta marret g[alihom, lispi]jara qaltilha li dawk kienu waslulha imma ordnawlha biex tag[tihom lil [addie[or. Sadattant, problema o[ra g[all-pazjenti hi li fl-ispi]eriji privati ma jsibux il-medi/ini li jkunu intitolati g[alihom b’xejn ming[and il-gvern, ji;ifieri dawk li jkunu out-of-stock. Dawn l-imsejkin pazjenti jmorru f’daqqa g[all-medi/ini, biex jippruvaw jixtruhom. Ovvjament l-a;ent ma jistokjax [afna minn dawn il-medi/ini peress li jing[ataw b’xejn millber;a. Jekk ikollu stock kbir u jibqa’ g[andu mhux mibjug[, jiskadi u jitlef il-flus. Din talout-of-stock hija problema g[all pazjenti, imma ukoll problema g[all-importatur tal-

medi/ini li ma jistax jipprepara kemm g[andu jordna. Spi]jara ta[t pressjoni L-ispi]jara jinsabu wkoll imdejqin [afna g[aliex in-nies

qeg[din je[duha mag[hom g[aliex tal-POYC qeg[din jg[idu li fl-ispi]eriji hemm ]gur, u fil-fatt dan ma jkunx minnu. Spi]jar li tkellem ma’ din il-gazzetta qal li ;ieli tawhom medi/ini imma innumru ikun xi erba’ kaxxi, meta hu b[ala spi]jar jkun irid jaqdi g[exieren ta’ pazjenti. Min[abba f’hekk ikollu jqassamhom strippa, strippa lil kulhadd u jservu biss g[al xi sebat ijiem biss u mhux g[al 60 ;urnata kif suppost. “Qisna bilkartuna tar-razzjon tas-snin 70 meta konna immoru g[allg[a;in, iz-zokkor jew it-dqiq” qal dan l-ispi]jar. Pazjenti jmorru g[and il-Ministru L-ispi]jara jinsabu wkoll demotivati fix-xog[ol tag[hom. Dejjem sejrin in-nies ji;;ieldu mag[hom. Kollha mimlijin b’nervi. Spi]jara o[ra li tkellmet ma’ din il-gazzetta qalet li pazjent talabha kopja tal-kartuna tieg[u fejn jinkitbu l-medi/ini li jing[ataw lill-pazjent biex jag[tiha lill-Ministru [alli jg[idlu kemm ilu ma jie[u lmedi/ina u forsi j;ibilu. F’dan il-ka] kienet il-medi/ina

amlodipine li ilha xaharejn nieqsa. L-istess pazjent qal lillispi]jara “ara fhix wasalna… tallaba g[all-medi/ini biex nibqg[u ng[ixu,” waqt li ]ied li “l-Gvern Laburista hekk iridna, li mmorru g[and il-Ministru nittalbu g[al dak li hu dritt tag[na jew biex jidher super hero inkella biex jo[rog ta’ [anin.”

U{UD MILL-MEDI?INI OUT-OF STOCK Dil-;img[a :

Azathioprin 50mg (g[al min jbati mill-ugig[ u nef[a tal-artrite, jew biex jitbaxxielu l-immunità wara li jkun sarlu xi trapjant, e]empju tal-kliewi) Allopurinol 100 (biex jitne[[a l-a/tu tal-gotta minn ;od-demm jew mill-;ogi) Bendrofluozide 2.5mg (tittie[ed minn pazjenti li jbatu bil-qalb jew pressjoni g[olja fid-demm fejn ikollhom ilma ]ejjed) Donepezil 10 and 5 mg (g[al min ibati bid-dimensja) Ferrous sulphate (vitamini g[al min isofri bl-anemija) Gaba pentin 100mg (tintu]a minn pazjenti morda b’kan/er u li jkollhom u;ig[ fin-nervituri) Mycophenolate Mofetil syrup (jintu]a g[al pazjenti li jbatu mill-Lupus, artrite rewmatika, g[all-marda tal-Crohn’s li hija marda li tikkaw]a u;ig[ enormi fl-imsaren u fi]-]aqq in;enerali, u wkoll f’xi infezzjoniijiet fl-g[ajnejn) Spirononlactone 25mg (g[all-pazjenti li jbatu bil-qalb jew bi pressjoni g[olja) Topiramate 100mg (tintu]a biex pazjent jevita jew jikkontrolla l-epilesija) Warfarin 3 mg (medi/ina biex traqqaq id-demm) Omeprazole 20mg (tintu]a g[al min ibati bl-a/tu) Il-;img[a d-die[la>>

Allopurinol 100mg (biex jitne[[a l-a/tu tal-gotta minn ;od-demm jew mill-;ogi) Simvastattin (g[al kontra l-kolesterol) Warfarin 1 and 3 mg (medi/ina biex traqqaq id-demm) Omeprazole (tintu]a g[al min ibati bl-a/tu) Mezalasine (importanti [afna g[al pazjenti li jbatu bl-infjammazjoni tal-imsaren) Mycophenolate Mofetil syrup (jintu]a g[al pazjenti li jbatu mill-Lupus, artrite rewmatika,

g[all-marda tal-Crohn’s li hija marda li tikkaw]a u;ig[ enormi fl-imsaren u fi]-]aqq in;enerali, u wkoll f’xi infezzjoniijiet fl-g[ajnejn) Hydroxizine 25mg (jintu]a g[all-ansjetà jew aller;ija tal-;ild). Bumetanide (pillola li ting[ata biex jitne[[a l-ilma ]ejjed fil-pulmuni jew fil-gisem g[ax konsegwenza ta’ dak l-ilma ti]died il-pressjoni fid-demm jew tg[ejja l-qalb)

Appuntament ta’ pazjenta li saritilha referenza biex tibda ting[ata l-medi/ini min[abba li tbati mill-fits u biex tibda tie[u l-kalmanti. L-ittra datata 5 ta’ Mejju 2014, bl-appuntament jing[ata g[as-26 ta’ Mejju 2016.

media•link COMMUNICATIONS