In-Nazzjon 28 ta' Lulju 2014

Nru 13,806

It-Tnejn, 28 ta‘ Lulju, 2014 €0.80 www.maltarightnow.com

MUMN

L-infermiera mhumiex Superman

L-MUMN iddikjarat li Malta ma tifla[x pazjenti Libjani hekk kif l-Isptar Mater Dei mhux biss g[andu problema ta’ nuqqas ta’ sodod i]da li hemm nuqqas qawwi ta’ infermiera. Iddikjarat ukoll li l-infermiera mhumiex Superman.

Ara pa;na 32

Il-Costa Concordia

Jasal f’Genoa

Il-vapur ‘Costa Concordia’, ilbiera[, in;ibed g[al ;ol-port ta’ Genoa, xi sentejn u nofs wara li hu kien inkalja u g[ereq barra l-G]ira ta’ Giglio. L-a[[ar vja;; ta’ dan il-cruise liner tra;iku ing[ata attenzjoni kbira mill-istampa Taljana u dik internazzjonali u wara li l-pro;ett tas-salvata;; uniku [alla l-frott mixtieq.

Ara pa;na 17

Log[ob tal-Commonwealth Matul il-;urnata tal-biera[ kompla l-;lied madwar il-Libja, fost il-battalji ;odda bejn qawwiet tal-Gvern u l-militanti I]lami/i f’Benghazi, li [allew l-g[exieren tal-mejtin. Kien hemm anki numru sostanzjali ta’ nies maqtula min[abba l-;lied konsistenti bejn il-milizzji rivali qrib l-ajruport ta’ Tripli.

Ag[raf l-interess nazzjonali fid-dawl tal-kri]i fil-Libja ta l-Gvern ilbiera[ filg[odu, liema konferenza ma kinitx indirizzata mill-Ministru talAffarijiet Barranin George Vella, i]da mill-Kap ta/-?ivil Mario

Nathan Lee Xuereb kien ferm vi/in li jikseb midalja tal-bron] g[al Malta waqt il-Log[ob talCommonwealth li qed isiru fi Glasgow. Xuereb g[adda g[assemi finali u fil-log[ba g[allmidalja tal-bron] tilef kontra Mohd tal-Indja 26-24. Il-kompetitur l-i[or Malti fil-kompetizzjoni double trap, William Chetcuti, spi//a fis-seba po]izzjoni.

ikompli f’pa;na 2

Ara pa;na 31

Appell lill-Gvern mill-Kap tal-PN Simon Busuttil Il-Kap tal-Oppo]izzjoni u talPartit Nazzjonalista Simon Busuttil ilbiera[ re;a’ appella lill-Gvern biex jag[raf l-interess nazzjonali u jerfa’ r-responsabbiltà li jiggverna fis-sitwazzjoni

li sab ru[u fiha wara de/i]jonijiet ]baljati li [a fil-kri]i tal-Libja li aggravat bil-[tif tal-Malti fi Tripli u li l-Prim Ministru Joseph Muscat ]amm mo[bi g[al sitt ijiem s[a[, bil-ka] ji;i ]velat

mill-media u mhux mill-awtoritajiet Maltin.

L-uniku ]vilupp matul il;urnata tal-biera[ dwar il-ka] serju tal-Malti ma[tuf fil-Libja kien konferenza tal-a[barijiet li

Xuereb vi/in il-midalja tal-bron]

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

2

LOKALI

Is-sitwazzjoni tal-Malti ma[tuf fil-Libja g[adha kritika Il-Gvern sieket jekk hemmx pajji]i barranin li qed jg[inu biex jin[eles il-Malti u jekk hawnx politi/i Libjani jing[ataw kenn f’Malta Il-Kap ta/-?ivil Mario Cutajar kkonferma mal-;urnalisti lbiera[ filg[odu li l-qag[da ta’ Martin Galea, il-Malti ma[tuf fil-Libja, hi wa[da kritika.

Din id-dikjarazzjoni Mario Cutajar g[amilha waqt konferenza tal-a[barijiet f’Kastilja, li fiha tkellem dwar i/-?entru ta’ Kri]i li waqqaf il-Gvern biex jittratta s-sitwazzjoni tal-Libja jekk din tiggrava.

Mistoqsi mill-;urnalisti dwar is-sitwazzjoni tal-Malti ma[tuf fil-Libja, il-Kap ta/-?ivili qal biss ‘ejja n[alluhom ja[dmu’ u ma spe/fikax jekk il-Malti g[adux [aj g[alkemm sostna li qed isiru diskussjonijiet.

Mistoqsi jekk hemmx pajji]i barranin li qed jg[inu lil Malta f’din is-sitwazzjoni, Mario Cutjar ma we;ibx kif ma we;ibx ukoll jekk b[alissa hawnx politi/i Libjani li qed jing[ataw kenn mill-kri]i tal-Libja.

Mario Cutajar, il-Kap ta/-?ivil, ilbiera[ f’konferenza tal-a[barijiet naqas li jwie;eb g[add ta’ mistoqsijiet tal-;urnalisti

L-Isptar Mater Dei se jkun jista’ jilqa’ pazjenti li jistg[u jin;iebu mil-Libja u ;ew identifikati postijiet fejn jintramaw tined g[al persuni li jin;iebu mil-Libja G[al mistoqsija g[aliex ilGvern g[amel konferenza tala[barijiet il-{add filg[odu ming[ajr avvi] minn qabel biex jitkellem dwar i/-?entru ta’ Kri]i meta din setg[et saret il;img[a li g[addiet, Mario Cutajar /a[ad li din il-konferenza saret g[aliex fl-a[[ar sig[at

se[[u xi avvenimenti importanti u kkummenta biss li huma ja[dmu wkoll il-{add.

Dwar i/-?entru ta’ Kri]i, Mario Cutajar qal li dan hu kompost mill-Uffi//ju tal-Prim Ministru, mill-Ministeri g[allIntern, tas-Sa[[a, tal-Affarijiet Barranin u tal-Familja, mill-

AFM u mill-Pulizija. Dan i/?entru qed jiltaq kuljum biex jara kif qed tevolvi s-sitwazzjoni fil-Libja u biex ikompli ja;;usta l-pjan li t[ejja f’ka] li l-kri]i teskala.

Mario Cutajar qal li kienu identifikati postijiet fejn jin]ammu l-persuni li ji;u milLibja jekk teskala l-kri]i u anki postijiet fejn jistg[u jitpo;;ew tined apposta. Dan filwaqt li di;à saru arran;amenti fl-Isptar Mater Dei biex jintlaqg[u l-midruba li jistg[u ji;u waqt li l-awtoritajiet tal-post g[amlu wkoll pjan fejn jittrakkaw il-vapuri f’ka] li ji;u mil-Libja.

Mario Cutajar tkellem dwar lAmbaxxata Maltija fil-Libja u qal li din b[alissa g[ad hemm fiha l-Ambaxxatur u ]ew; konsli.

Fil-Libja b[alissa hemm 100 Malti li jinsabu hemm fuq g[a]la tag[hom, g[alkemm il-Gvern Malti jaf min huma, u anki fejn jinsabu. Dwar l-evakwazzjoni, il-Kap ta/-?ivil sostna li l-ebda pajji] tal-UE g[adu ma evakwa n-nies u de/i]joni dwar l-evakwazzjoni tittie[ed kolletivament mill-membri kollha tal-UE. Mario Cutajar sostna li t-titjiriet mil-Libja lejn Malta huma kummer/jali u g[alhekk ilMaltin iridu j[allsu kif isir normali.

Mistoqsi dwar i]-]ew; Libjani li walsu l-lejl li g[adda milLibja, Mario Cutajar qal li wie[ed minnhom hu f’qag[da kritika.

Il-Gvern mhux qed juri trasparenza minn pa;na 1

Cutajar, li matulha l-;urnalisti staqsew dwar l-a[[ar ]viluppi dwar il-[tif ta’ Martin Galea, bilKap ta/-?ivil jikkonferma li ssitwazzjoni tal-Malti ma[tuf filLibja g[adha kritika, filwaqt li ma we;ibx g[add ta’ mistoqsijiet importanti tal-;urnalisti dwar dan il-ka] serju li dwaru l-Gvern qed jibqa’ sieket u jg[id millanqas possibbli.

Quddiem din l-im;iba talGvern fid-dawl tal-kri]i filLibja, il-Kap tal-Partit Nazzjoanlista appella lill-Prim

L-istess Gvern li [ass li kellu jag[mel konferenza tal-a[barijiet g[al ro[s ta’ 2/ fil-petrol ma [assx li g[andu jag[mel l-istess fuq il-ka] tal-Malti ma[tuf Ministru Joseph Muscat biex jerfa’ r-responsabbiltà li jiggverna dan il-pajji].

Waqt intervent fil-programm ‘Focus 101’ li xxandar ilbiera[ filg[odu fuq Radio 101, Simon Busuttil sa[aq li l-Gvern mhux qed jinforma lill-poplu Malti b’xejn, u staqsa g[alfejn fl-istess nifs li l-Ministru George Vella kien qed jg[id li m’g[andniex inkabbru l-affarijiet, pajji]i o[ra kienu qed jevakwaw lin-nies tag[hom.

Il-Kap tal-Partit Nazzjonalista rrefera g[all-ka] ta’ Martin Galea – il-persuna Maltija ma[tufa fil-Libja – u sa[aq li anke f’dan il-ka] il-Gvern ma weriex trasparenza tant li lOppo]izzjoni saret taf biss millmezzi tax-xandir.

L-Imam jesprimi t[assib dwar il-[tif tal-Malti fil-Libja

L-Imam tal-Komunità Musulmana f’Malta Mohammed Elsadi esprima t-t[assib u d-dispja/ir tieg[u g[all-[tif ta’ Martin Galea u kkundanna dan l-att b[ala wie[ed irresponsabbli u mhux ;ustifikat.

Hu sejja[ g[al min qed i]omm lil Galea biex je[ilsuh immedjatament

Il-Kap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busuttil

sabiex ikun jista’ jing[aqad mill;did mal-qraba tieg[u.

L-Imam kompla li l-Maltin u lLibjani dejjem g[enu lil xulxin u lLibjani huma grati tal-g[ajnuna ta’ Malta. Hu /ert li dan kien in/ident i]olat li mhux se jtappan ir-relazzjonijiet tajbin bejn i]-]ewg popli.

“L-istess Gvern li [ass li kellu jag[mel konferenza tal-a[barijiet g[al ro[s ta’ 2/ fil-petrol ma [assx li g[andu jag[mel konferenza tal-a[barijiet fuq il-ka] tal-persuna ma[tufa. G[all-kuntrarju l-Prim Ministru kien imsiefer u g[a]el li ma ji;ix lura”, qal Simon Busuttil.

Il-Kap tal-PN elenka d-differenza bejn il-mod kif mexa lGvern ta[t amministrazzjoni Nazzjonalista u kif qed jimxi dan il-Gvern. Spjega kif fl-eqqel talkri]i tal-Libja fl-2011, il-Prim Ministru ta’ dak i]-]mien Lawrence Gonzi kien jikkomunika u jinforma lil Joseph Muscat kwa]i kuljum b’dak li qed ji;ri, meta llum dan mhux isir.

Simon Busuttil qal li jittama li l-Ministru tal-Affarijiet Barranin George Vella jmur il-Libja milliktar fis possibbli biex ju]a lkuntatti diplomati/i kollha fi sforz biex tin[eles il-persuna ma[tufa u biex pajji]na jkun vi/in il-poplu Libjan.

Il-Kap tal-Oppo]izzjoni Simon Busuttil wieg[ed l-appo;; talOppo]izzjoni lill-Gvern u sa[aq li huwa fl-interess tag[na wkoll li l-Libja ter;a’ tqum fuq saqajha mill-iktar fis possibbli.

}ag[]ug[ jittajjar

}ag[]ug[ ta’ 21 sena minn Birkirkara lbiera[ sofra ;rie[i f’rasu, meta ttajjar minn karozza tal-linja g[all-[abta tas-2.30pm, fi Triq Mannarino.

L-in/ident se[[ meta ]]ag[]ug[ ni]el minn karozza sewda u ntlaqat mix-xarabank.

Omm i]-]ag[]ug[ ukoll kellha titie[ed l-isptar bix-xokk li sofriet.

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

3

LOKALI

Tmien Fran/i]i l-isptar wara li nkaljaw b’cabin cruiser Matthew Mamo

Tmien Fran/i]i ;ew salvati mill-Forzi Armati ta’ Malta tard nhar s-Sibt filg[axija wara li lcabin cruiser ‘Bertie S’ li kienu fuqu nkalja wara li laqat sikka fil-Merkanti Reef – sit popolari [afna mal-g[addasa ‘l barra mid-Dragonara f’San :iljan.

L-in/ident se[[ g[all-[abta tad-9.30pma. Ftit tal-[in wara, dg[ajsa o[ra li kienet fil-qrib rat il-cabin cruiser li kien qed jag[mel l-ilma u mmedjatament Jeannot Kuinzel, instructor talg[ads :ermani] li jg[ix f’Malta, u t-tfajla tieg[u Patricia Camilleri, marru jag[tu l-ewwel g[ajnuna sakemm waslet lg[ajnuna tal-Forzi Armati.

Fuq il-post waslu l-Melita I u l-Patrol Boat P21 tal-Forzi Armati li wasslu lill-Fran/i]i lejn il-bajja ta’ Spinola fejn kien hemm ambulanza li [adet lillpersuni lejn l-Isptar Mater Dei g[all-kura.

Dwar dan l-in/ident, InNazzjon tkellem ma’ Jean u Patricia, li lbiera[ waranofsinhar re;g[u [ar;u fejn il-cabin cruiser wara li tqabbdu mis-sidien biex jirkupraw xi affarijiet personali tal-Fran/i]i.

“Ma rajniex l-in/ident ise[[ imma rajna xi [a;a bajda [dejn il-Merkanti Reef. Indunajna li kien dan il-cabin cruiser li kien g[adu kif [abat fis-sikka. Dorna

dawra mat-tifrik, daqqejna l[orn imma ma kellna l-ebda risposta. Kien abbandunat, f’dak il-[in il-ba[ar kemmxejn imqalleb,” ikkummenta Jean.

Madankollu f’[in minnhom, semg[u [oss [afif qalb il-[oss tal-magna. “Kien g[ajjat tal-persuni li kienu qed jin;arru bilkurrent lejn id-Dragonara.

Morna u ;barnihom malajr kemm jista’ jkun, imma blattenzjoni kollha possibbli.

U[ud minnhom kienu mu;ug[a [afna, o[rajn mimlija demm.”

Abbord il-cabin cruiser ilFran/i]i [allew numru ta’ o;;etti personali b[al /wievet, dokumenti kif ukoll flus fost o[rajn. It-tama ta’ Jean kienet li xejn minn dawn l-o;;etti ma nsterqu hekk kif matul il-;urnata kienu diversi d-dg[ajjes privati li dehru jduru mal-cabin cruiser.

“Meta g[idtilhom li jien diver instructor, sid id-dg[ajsa staqsieni nistax nirkupralhom xi o;;etti li [allew warajhom.

Nisperaw li nsibu kollox g[aliex mal-;urnata rajt [afna persuni qrib it-tifrik, u possibbilment biex jie[du kwalunkwe [a;a possibbli,” kompla Jean.

Jean u t-tfajla tieg[u kellhom kliem ta’ tif[ir g[all-[idma professjonali u g[ajnuna immedjata li sabu ming[and il-Forzi Armati biex il-Fran/i]i setg[u ji;u salvati.

Ir-ritratt fuq nett juri d-dehra taz-zona fejn se[[ l-in/ident tal-cabin cruiser f’wi// l-ilma, b’g[add ta’ dg[ajjes u cabin cruisers o[rajn i]uru z-zona fejn se[[ l-in/ident. Fir-ritratt l-ie[or mibg[ut mill-Forzi Armati ta’ Malta, jidher il-cabin cruiser kwa]i ta[t l-ilma ftit wara li se[[ l-in/ident tard is-Sibt filg[axija

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

4

LOKALI

Tinda kbira fil-bajja tal-:nejna Dawk li ta’ sikwit f’dawn iljiem sbie[ tas-sajf jiffrekwentaw il-bajja pittoreska tal:nejna, fl-Im;arr, qed ikollhom jaffa//jaw quddiem wi//hom tinda enormi li ntramat propju fuq il-bajja.

Dan minbarra li parti millbajja qed tintu]a b[ala estensjoni tal-parke;; ewlieni li mhux jifla[ l-influss ta’ Maltin u turisti li jag[]lu propju din ilbajja g[all-g[awm.

Kienu [afna li fl-a[[ar jiem ikkuntattjaw lil In-Nazzjon jilmentaw dwar il-fatt li diversi persuni okkupaw parti minn din il-bajja b’tined kbar b’tali mod li l-pubbliku ma jistax igawdi dan il-post pubbliku.

Il-Kunsill Lokali tal-Im;arr u l-Pulizija g[addejjin b’[idma biex tinda li ntramat dan l-a[[ar fil-bajja tal-:nejna titne[[a u l-bajja ter;a’ tibda titgawda bl-ambjent naturali tag[ha

Il-bajja tal-:nejna, kif ukoll ilwied naturali li jdawwarha, huma mni]]la b[ala siti ta’ protezzjoni naturali. G[alhekk dak li qed ji;ri f’din il-bajja jmur kontra lli;ijiet ambjentali f’pajji]na.

Fid-dawl ta’ dan, dan il-;urnal hu infurmat li l-Kunsill Lokali u l-Korp tal-Pulizija g[addejjin b’[idma biex din it-tinda enormi titne[[a mill-bajja.

Jirri]ulta li fil-jiem li ;ejjin mistennija jsiru laqg[at mas-sidien ta’ din it-tinda biex jinstabu soluzzjonijiet ulterjuri u din ittinda titne[[a mill-bajja biex b’hekk dan il-post pubbliku jkun jista’ jibda jitgawda mill-Maltin u t-turisti li jqattg[u s-sajf propju f’dan il-post.

Ingli] mixli bi frodi u [asil ta’ flus li jla[[qu €7 miljun Kien ilu ji;i mfittex mill-Pulizija g[al diversi snin Ingli] ta’ 57 sena, accountant u li kien estradit minn Cipru, tressaq b’ur;enza l-Qorti lbiera[, mixli li flimkien ma’ tliet Ingli]i o[ra li jg[ixu f’pajji]jom kien involut fi frodi u [asil ta’ flus li jla[[aq is-seba’ miljun ewro.

James Brian Mackenzie Hawden, residenti Tas-Sliema, ;ie mixli quddiem il-Ma;istrat Audrey Demicoli, li fl-1 ta’ Novembru tas-sena 2008 u fissnin ta’ qabel kien jittrasferixxi flus minn u lejn l-Ingilterra li kienu g[addejjin permezz ta’ attività kriminali.

L-Avukati ta’ Hawden, Franco Debono u Marion Camilleri, ma g[amlux talba g[al-libertà provi]orja, anke wara li [are; li l-akku]at kien ilu ji;i mfittex mill-Pulizija g[al diversi snin fuq dan il-ka].

Tliet Ingli]i, missier u ]-]ew;t uliedu, kienu g[addew ;uri f’pajji]hom u kienu kkundannati

numru ta’ snin il-[abs wara li nstabu [atja tal-akku]i mi;jubin kontrihom.

Hemm il-probabbilità kbira li Mackenzie Hawden jg[addi wkoll ;uri f’Malta. Huwa ;ie mixli li kien jikkontrolla jew jittrasferixxi proprjetà meta kien jaf li din ;ejja minn attività kriminali, u li g[en persuni li huma mid[la ta’ din l-attività ille/ita, u li anke kellhom x’jaqsmu ma’ trasferimenti illegali ta’ is[ma, bejn Malta u l-Ingilterra, u li akkwista proprjetà illegali li kienet ;ejja minn [asil ta’ flus.

Fil-kumpilazzjoni l-Pulizia mistennija tippre]enta emails u dokumentazzjoni biex tissostanzja l-akku]i tag[ha, filwaqt li hu mifhum li l-akku]at g[en ukoll lill-Pulizija dwar dan il-ka].

Il-Prosekuzzjoni qed titmexxa mis-Supretendent Paul Vassallo u l-Ispettur Ray Aquilina.

Ag[ti d-demm… u tkun qed tag[ti tama lil [addie[or

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

5

LOKALI

Bejjieg[a tal-monti qed jilmentaw li minn Triq it-Ti;rija fir-Rabat, fejn ittie[det id-de/i]joni li jibdew jarmaw sakemm isiru xog[lijiet fit-triq fejn jarma tradizzjonalment il-monti fir-Rabat, hekk kif tag[mel ix-xita jin]lu [afna ilmijiet li ji;i mir-Rabat u {ad-Dingli u li jg[addu b[al wied minn din it-triq (Ritratt> Martin Agius)

Rabja mill-bejjieg[a tal-monti fir-Rabat Sindku je[odha kontra l-bejjieg[a li esprimew ir-rabja tag[hom fuq Facebook Matthew Mamo

Ir-rabja tal-bejjieg[a tal-monti tar-Rabat u dawk li jiffrekwentaw Triq Santa Rita biex jag[mlu l-qadi tag[hom, qieg[da dejjem ti]died wara li lKunsill Lokali b’ma;;oranza Laburista fir-Rabat g[a]el li sakemm isir pro;ett tal-bini ta’ din it-triq, il-monti jimxi g[al ta[t is-Saqqajja, e]attament fi Triq it-Ti;rija.

Dan wassal biex ilbiera[ filg[odu, is-Sindku Charles Azzopardi mar jitkellem malbejjieg[a tal-monti, bi skorta talPulizija. Fost l-o[rajn instema’ jg[id lill-bejjieg[a li l-ilmenti

G[at-ti;rijiet ta]-]wiemel fi Triq it-Ti;rija, il-Kunsill Lokali jag[laq it-toroq, imma g[all-bejjieg[a tal-Monti ma kienx lest jag[laq triq alternattiva g[al Triq Santa Rita tag[hom mhux posthom fuq Facebook.

Dan wara li fil-grupp fuq Facebook ‘People who like or live in Rabat Malta’, kienu bosta dawk li kkritikaw bl-a[rax din id-de/i]joni – u mhux biss residenti li lmentaw mill-bog[od u d-diffikultà biex jitilg[u t-Telg[a tas-Saqqajja, imma wkoll

bejjieg[a li sa[ansitra qalu li lanqas kienu jafu li ttie[det din idde/i]joni.

In-Nazzjon ilbiera[ filg[odu kien fuq il-post u tkellem masSindku tar-Rabat li spjega li lpro;ett ta’ Triq Sant’Anna jrid isir, fi kliemu “a must li jsir.” Hu qal li din it-triq hi wa[da /entrali u g[alhekk li ssir se twassal g[al

benefi//ji kemm g[ar-residenti, dawk li jiffrekwentaw il-post kif ukoll g[all-bejjieg[a stess.

Fakkar kif il-bejjieg[a qed ji;u offruti post mill-Kunsill li g[a]el li j[allihom joperaw f’din it-triq.

In-Nazzjon tkellem ukoll malbejjieg[a tal-monti li filma;;oranza tag[hom qalu li jew mhux se jarmaw fi Triq itTi;rija, jew inkella se jarmaw lewwel darba, u jekk il-bejg[ ikun [a]in ma jersqux iktar ‘l hemm.

Huma lmentaw ukoll min[abba l-elementi hekk kif meta tag[mel ix-xita, l-ilmijiet tar-Rabat u {ad-Dingli jg[addu b[al wied minn din it-triq.

O[rajn urew id-dubju tag[hom

ukoll kemm se jkunu jistg[u jer;g[u lura f’din it-triq meta lpro;ett ikun komplut.

Tal-istess fehma kienu dawk li lbiera[, il-{add filg[odu, kienu l-monti. Huma fissru li minkejja li se jsir shuttle service, jirri]ulta li fil-ma;;oranza tag[hom mhux se jiffrekwentaw il-monti ta[t isSaqqajja.

Fost il-kummenti li r/ieva dan il-;urnal, [afna qalu li g[atti;rijiet ta]-]wiemel li jsiru propju fi Triq it-Ti;rija, ilKunsill Lokali jag[laq it-toroq, imma g[all-bejjieg[a, biex jaqilg[u l-g[ajxien ta’ kuljum, ma kienx lest jag[laq triq alternattiva g[al Triq Santa Rita.

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

6

PARLAMENT

Awgurju ta’ [idma ;dida fil-Parlament il-;did Il - Gvern u l - Oppo]izzjoni esprimew l-awgurju tag[hom li fil-Parlament il-;did, i]-]ew; na[at tal-Kamra jkunu jistg[u ikomplu b ’ aktar impenn il [idma politika biex il-pajji] jibqa’ ji]viluppa kif g[amel bix-xog[ol li twettaq mill-bini tal-Palazz.

Fl - a;;ornament tas - seduta ta ’ nhar il - :img[a , il - Vi/i Prim Ministru Louis Grech, ilVi/i Kap tal-PN g[all-{idma fil-Parlament, Mario de Marco, flimkien mal-whips Carmelo Abela f’isem il-Gvern u David Agius f’isem l-Oppo]izzjoni, ing[aqdu fix-xewqat lil xulxin u lill-poplu g[all-vaganzi tassajf b’mod li jkunu vaganzi ta’ mistrie[.

Kemm Louis Grech kif ukoll Mario de Marco fakkru l-istorja tal-Parlament Malti li dejjem iltaqa ’ fil - bini tal - Palazz l ewwel fis - Sala tal - Arazzi u sussegwentement fis-Sala talArmerija . F ’ dawn i] - ]ew; swali ntis;et l-istorja politika parlamentari ta’ pajji]na.

Mario de Marco awgura li lbidla tal-bini tal-Parlament ma tkunx wa[da sempli/iment

simbolika i]da ssa[[a[ ukoll it-twemmin veru ta’ indipendenza tal - Parlament u ma tibqax marbuta ma’ dik talPresidenza.

Id - Deputat Speaker ?ensu Galea qal li fl-a[[ar sitt xhur minn wara l-waqfa tal-Milied u l-Ewwel tas-Sena, il-Parlament iltaqa’ g[al 79 seduta, b’90 laqg[a ta ’ Kumitati tal Parlament.

Saru disa’ stqarrijiet ministerjali u ;ew ippre]entati ]ew; petizzjonijiet. :ew ippre]entati 65 mozzjoni u g[axar mozzjonijiet privati. Tressqu 33 abbozz ta’ li;i u ;ew approvati 33 li;i li g[al tlieta minnhom biss intalbet votazzjoni.

Dan juri , qal id - Deputat Speaker, li fil-parti kbira taxxog[ol tal-Kamra jkun hemm kollaborazzjoni u qbil bejn i]]ew; na[at tal-Kamra u mhix ;usta l-impressjoni li ting[ata li l-Parlament hu post ta’ konfront bejn Gvern u Oppo]izzjoni.

Mill-bidu tal-le;i]latura, saru 11,000 mistoqsija parlamentari li 4,000 minnhom saru fl-a[[ar sitt xhur . Ittie[du wkoll 68

Il-Vi/i Kap tal-PN g[all-{idma fil-Parlament, Mario de Marco, awgura li l-bidla tal-bini tal-Parlament ma tkunx wa[da sempli/iment simbolika i]da ssa[[a[ ukoll it-twemmin veru ta’ indipendenza tal-Parlament u ma tibqax marbuta ma’ dik tal-Presidenza

a;;ornament u kien hemm ukoll 13-il de/i]joni tas-Sedja. ?ensu Galea qal li dan juri lvolum tax-xog[ol li jsir filParlament . Flimkien mal -

Membri ta]-]ew; na[at li tkellmu f ’ dan l - a;;ornament , irringrazzjaw lil dawk kollha li b’xi mod jew ie[or ikollhom sehem fil-[idma tal-Parlament

u lkoll awguraw lil xulxin u lillpoplu Malti u G[awdxi vaganzi ta’ mistrie[.

Il-Parlament jer;a ’ jiltaqa ’ fit-13 ta’ Ottubru li ;ej.

Regoli stretti g[a]-zoos li g[andhom ikunu osservati Elenkata d-differenza bejn /irkli bl-annimali u zoos jew stabbilimenti bid-dniefel L-Oppo]izzjoni appellat filParlamernt li filwaqt li ]-zoos jitqiesu differenti mi/-/irklu fejn jid[ol il-[arsien tal-annimali, g[andu jkun hemm regoli /ari u jkun assikurat li kull min hu li/enzjat biex ikollu zoo jkun qed josserva dawk ir-regoli biex lannimali ma jsofrux tbatija.

Meta tkellem dwar l-Abbozz

ta’ Li;i li jemenda l-Att dwar itTrattament Xieraq tal-Annimali, id-Deputat Nazzjonalista Charlò Bonnici qal li kien inevitabbli li Malta tasal g[al dak li qed jipproponi l-abbozz illum biex ikun hemm [arsien akbar lejn id-drittijiet tal-annimali. Mal-inizjattivi li ttie[du fil-passat, qed ji]diedu inizjattivi o[ra inkora;;anti.

Charlò Bonnici qal li hemm differenza bejn /irkli bl-annimali u zoos jew stabbilimenti biddniefel. Filwaqt li fil-ka] ta//irkli hemm tbatija kontinwa fi]]amma u fit-t[ari; tal-annimali g[ad-divertiment tan-nies, il-ka] ta]-zoos u dolfinarji hi differenti.

Madankollu l-awtoritajiet g[andhom jaraw li jkun hemm

regoli /ari dwar kif jistg[u jin]ammu fi]-zoos u jaraw li kull min ikun li/enzjat biex i]omm zoo ikun qieg[ed josserva dawk ir-regolamenti [alli ma jkunx hemm tbatija tal-annimali mi]muma.

Charlò Bonnici qal li lOppo]izzjoni taqbel mal-abbozz, i]da g[andha diversi emendi

x’tiddiskuti dwar l-abbozz fosthom dwar id-definizzjoni ta’ dak li jistabbilixxi l-abbozz b[ala /irklu, kif ukoll il-formazzjoni tal-Kunsill dwar il-{arsien talAnnimali kif stabbilit bl-abbozz.

L-abbozz g[adda mill-istadju tal-kumitat wara li s-Segretarju Parlamentari Roderick Galdes g[amel id-diskors ta’ g[eluq.

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

7

FINANZI

Tensjoni politika kontra ri]ultati ekonomi/i tajbin Rapport minn MPM Capital Investments Ltd

Dik li kienet meqjusa b[ala ;img[a po]ittiva fejn jid[lu ri]ultati ekonomi/i f’diversi pajji]i, sfat imtappna minn [afna nkwiet politiku madwar id-dinja.

Is-swieq finanzjarji madwar id-dinja raw ]idiet li immedjatament intilfu hekk kif [ar;u a[barijiet ta’ kunflitti [arxa filLvant Nofsani, fil-Libja u iktar inkwiet fl-Ukrajna. Ir-ri]enja talPrim Ministru Ukrajn ukoll ma [allietx effett po]ittiv fuq isswieq.

L-ekonomija fir-Renju Unit qed tkompli tirre;istra progress.

I/-/ifri juru li ntla[qu l-livelli ta’ qabel ir-ri/essjoni finanzjarja.

Dan jawgura tajjeb g[ar-Renju Unit u wassal biex l-isterlina ssa[[et ma’ bosta muniti fla[[ar jiem.

Iktar sanzjonijiet fuq ir-Russja jistg[u jwasslu biex diversi pajji]i Ewropej li jesportaw lejn dan il-pajji] ;gant jintlaqtu [a]in.

Fil-fatt, il-:ermanja li huwa lpajji] Ewropew li l-iktar jesporta lejn ir-Russja, ra l-kunfidenza flindustrija tonqos fl-a[[ar jiem, bis-suq finanzjarju :ermani], DAX, jitlef fil-valur.

Ir-Royal Bank of Scotland li kien prattikament falla ftit snin ilu u ttie[ed mill-Gvern, qed jirpilja u [abbar profitti sostanzjali.

L-ishma tieg[u raw ]ieda ta’ 14% fl-a[[ar ;img[at.

G[al kuntrarju ta’ bosta linji tal-ajru, Air France KLM rat titjib fil-profitti li wassal sabiex l-ishma kienu iktar popolari u raw ]ieda ta’ 5% din il-;img[a.

Kienet ;img[a tajba ferm g[addollaru Awstraljan li ra ]ieda kontra diversi muniti internazzjonali.

Il-kumpanija internazzjonali li tamministra s-sit popolari amazon.com irre;istrat inqas profitt minn kemm mistenni fl-ewwel xhur tal-2014. Minkejja li huwa mbassar li jkollha d[ul ta’ 20 biljun dollaru Amerikan fit-tieni kwart tas-sena, diversi analisti stennew li l-bejg[ ikun xi ftit a[jar. S’issa, din is-sena, il-valur tal-ishma nie]el b’iktar minn 10%.

British Sky Broadcasting Group kompla jara n-numru ta’ klijenti tieg[u jikber. Il-bejg[ ]died b’5.5% s’issa din is-sena.

Jidher li hemm interess biex din il-kumpanija tixtri Fox Sky Italia

u Sky Deutschland. BSkyB li hija bba]ata fl-Ingilterra kellha ]ieda ta’ kwa]i 10% s’issa filvalur tal-ishma matul din issena. Huwa stmat li din ilkumpanija g[andha valur ta’ kwa]i 16-il biljun Sterlina.

L-informazzjoni u [sibijiet inklu]i fl-artiklu huma provduti g[al skop ta’ edukazzjoni u informazzjoni biss u m’g[andhomx ji;u kunsidrati b[ala parir ta’ investiment

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

8

OPINJONI

Bla triq u bla mappa

(44)

Mil-lenti ta’ analista

Studju xjentifiku ippubblikat f’;urnal internazzjonali tax-xjenza politika, juri kif xi politi/i ju]aw xi forom ta’ bi]a’, inklu] tg[ajjir, biex il-poplu jew ir-rappre]entanti tieg[u ji;u m;ieg[la ja//ettaw affarijiet li, f’/irkostanzi normali, ma kinux ja//ettaw. Jidher li hekk qed ji;ri f’pajji]na. {afna drabi Joseph Muscat jg[ajjar lill-Oppo]izzjoni b’negattività meta din tippronunzja ru[ha kontra xi de/i]joni jew a;ir talGvern. Il-poter tela’ g[al rasu.

Forsi Muscat jippretendi li kul[add g[andu jbaxxi rasu g[al dak li jg[id jew jag[mel hu u [add ma g[andu jikkritikah?

It-tg[ajjir ta’ Joseph Muscat ma g[andux ibe]]a’ u, wisq inqas, ma g[andux iwaqqaf lillOppo]izzjoni milli tkompli ssemma’ le[inha fejn t[oss il-[tie;a.

Lanqas il-kitbiet ta’ eks-Ministru Laburista li “n-negattivi]mu hu [aj u qed jiffjorixxi l-aktar filkwartieri tal-PN” ma g[andu jwaqqaf lill-Oppo]izzjoni milli tkompli b’[idmitha fl-interess talpoplu u tal-pajji].

LE g[at-tnaqqir tad-demokrazija F’diskors imqanqal filParlament ftit ilu, il-Kap

Nazzjonalista Simon Busuttil appella g[ar-rispett lejn ilprin/ipji ba]i/i f’demokrazija moderna. Hu g[amel dan g[aliex, partikolarment fl-a[[ar ;ranet, ilGvern mexa b’a;ir li jmur kontra l-prin/ipji tad-demokrazija u llibertà li g[andu j[addan pajji]na.

Simon Busuttil spjega li din hi attitudni riskju]a u perikolu]a li ddardar l-atmosfera politika.

Semma kif fl-a[[ar jiem kellna gideb, [abi ta’ kuntratti pubbli/i, intolleranza g[all-kritika u tg[ajjir li mhux xieraq f’pajji] /ivilizzat … u dan kollu fi ]mien ;img[a.

Dan hu tnaqqir bil-mod il-mod tad-demokrazija u tal-libertà.

L-informazzjoni u l-konsultazzjoni huma ]ew; elementi essenzjali f’kull demokrazija. F’dawn l-a[[ar sittax-il xahar li ilu filpoter Joseph Muscat, l-informazzjoni min-na[a tal-Gvern kienet skarsa [afna filwaqt li l-konsultazzjoni kienet kwa]i ine]istenti.

MALTA TAG{NA LKOLL Manifest Elettorali PL 2013

Kif tista’ temmen il-weg[diet ta’ kontabbiltà ta’ Joseph Muscat li qabel l-elezzjoni ;enerali kif ukoll fil-Manifest Laburista ddikjara “Nemmnu f’politika u politi/i ta’ responsabbiltà u kontabbiltà”^ Aktar ma jg[addi ]-]mien, aktar qed inkunu xhieda ta’ dan.

Meta l-libertà tibda titnaqqar ftit ftit u d-drittijiet jitnawru naqra naqra, filwaqt li l-poplu jkun qed ji;i aljenat mill-gvern b’affarijiet o[ra, il-poplu ma tantx ikun qed jirrealizza xi jkun qed ji;ri.

B’dan il-mod malinn nistg[u naslu f’sitwazzjoni meta l-libertà u d-drittijiet li jkun akkwista u gawda l-poplu ma jkunux jistg[u jitre;;g[u lura g[al dak li kienu.

It-tellief ikun il-poplu.

Dan hu mod kif titnaqqar iddemokrazija u g[alhekk impor-

tanti li l-Oppo]izzjoni ]]omm g[ajnejha miftu[in filwaqt li ]]omm il-poplu infurmat b’dak li jkun qed ji;ri. It-tg[ajjir ta’ negattivi]mu minn Joseph Muscat, sostnut bil-kitbiet fil-;urnali milleks-Ministru Laburista, m’g[andux iwaqqaf lillOppo]izzjoni milli tkompli bil[idma siewja tag[ha fl-interess tal-poplu, tad-demokrazija u tallibertà f’pajji]na. Il-passat hu garanzija g[all-futur. Dejjem kien il-PN li [adem biex f’pajji]na jirrenjaw il-;ustizzja, il-libertà u ddemokrazija.

Demokrazija u trasparenza “Intejbu l-Kodi/i ta’ Etika g[a/-Chairpersons ta’ awtoritajiet pubbli/i sabiex ji;u identifikati u evitati kunflitti ta’ interess”. Din il-weg[da nsibuha filManifest Laburista (taqsima 18, artiklu 7, pa;na 160).

B[al [afna weg[diet o[ra ta’ Joseph Muscat, din il-weg[da ma

tkun tiswa xejn jekk Muscat ma jistqarrx x’passi se jittie[du kontra Joe Cordina, i/-Chairman talGozo Channel. Cordina ammetta ma’ ;urnal lokali li hu ma infurmax lill-Pulizija b’ka] kriminali ta’ serq ta’ flus mill-kumpanija li jmexxi hu. Fil-fatt, Cordina talab lill-Pulizija tinvestiga l-ka] wara li dan ;ie ]velat mill-media online, minkejja li hu kien jaf b’dan il-ka] fil-;urnata li se[[.

Kif tista’ temmen il-weg[diet ta’ kontabbiltà ta’ Joseph Muscat li qabel l-elezzjoni ;enerali kif ukoll fil-Manifest Laburista ddikjara “Nemmnu f’politika u politi/i ta’ responsabbiltà u kontabbiltà”?

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

9

EDITORJAL U ITTRI LILL-EDITUR L-EDITORJAL

I/-/entinarju mill-bidu tal-Gwerra l-Kbira B[al-lum mitt sena bdiet il-Gwerra l-Kbira li wie[ed jista’ jaraha fuq livell storiku u militari dinji, kif ]gur se jag[mlu [afna, spe/jament l-effetti li [alliet.

Gwerra b’effetti kbar...

Kienet gwerra li biddlet id-dinja kif kienet mag[rufa sa dak i]]mien, [ar;et lill-Amerika b[ala potenza dinjija, temmet limperi qodma Awstro-Ungariku u Ottoman, tat spinta kbira litteknolo;ija tal-gwerra, u ]erg[et gwerra akbar, it-tieni wa[da dinjija, li daqt inkunu qed infakkru l-75 sena mill-bidu tag[ha. ...anke fuq Malta

Effetti fuq Malta kellha wkoll il-Gwerra l-Kbira, anke qawwijin. Konna ta[t wa[da mill-qawwiet ewlenin ;ellieda u g[alkemm ma konniex attakkati a[na, Malta saret sptar g[as-suldati tal-alleati – infermiera tal-Mediterran, kif qalg[uhielha.

}vilupp politiku ma’ tmiemha L-attakki tas-submarines :ermani]i fil-Mediterran ;abu skarsezzi u g[oli fil-prezzijiet tal-ikel li baqa’ sa wara li ntemmet il-Gwerra l-Kbira. Ix-xog[ol fuq il-Qawwa Navali Ingli]a li filgwerra kien ittrippla l-[addiema fit-tarzna, naqas u ;ab qg[ad kbir wara li ntemmet. L-irvellijiet tas-Sette Giugno kienu ri]ultat ta’ dan kollu, u kienu l-bidu wkoll tal-politika moderna f’Malta bis-self government li ksibna fl-1921.

Il-livell uman

Irridu naraw ukoll il-Gwerra l-Kbira fuq livell uman. Miljuni ta’ ]g[a]ag[, [afna anke ta[t l-età, in[akmu minn patrijotti]mu li malajr inbidel f’massakri kbar fit-trun/ieri, fil-;lied sider ma’ sider, mitmug[in b[ala vittmi lill-kanuni, maqtulin bl-armi kimi/i ;odda li kienu ntu]aw fil-Gwerra l-Kbira. ‘}g[o]ija kkundannata’ Fil-letteratura Ingli]a li [afna minna studjajna, il-poe]iji talGwerra l-Kbira, l-aktar ta’ Wilfred Owen, jag[tuna stampa talGwerra l-Kbira fil-livell tal-bniedem. Wilfred Owen inqatel fittrun/ieri ;img[a biss qabel l-armistizju imma [alla poe]iji kbar, fosthom Dulce et Decorum Est u Anthem for Doomed Youth, li jiddeskrivu s-suldati ]g[a]ag[ jinqatlu b[al bhejjem bil-gass u larmi ;odda li ntu]aw f’dik il-gwerra.

Minn Ewropew joqtol Ewropew... }g[a]ag[ Ewropej – :ermani]i, Ingli]i, Fran/i]i – joqtlu lil xulxin; il-gwerra fratri/ida li rrepetiet ru[ha 25 sena wara b’qerda akbar. Imbag[ad it-tag[limiet mi]-]ew; gwerer dinjin li fissnin [amsin ;abu flimkien mexxejja Ewropej biex qatt aktar i]]g[o]ija Ewropea ma tkun ikkundannata. ...g[all-itwal ]mien ta’ pa/i bl-UE U f’dad-dawl ukoll irridu naraw i/-/entinarju tal-lum: l-effett tal-bini tal-Ewropa li minn ]ew; gwerer li xerrdet mad-dinja, illum hi kontinent dejjem aktar mag[qud. U l-idea tal-Ewropa, il-pro;ett kbir li fisser l-itwal ]mien ta’ pa/i li qatt ra dal-kontinent.

Iva, xokkanti Il-Kap tal-Oppo]izzjoni Simon Busuttil ma setax iddeskriva a[jar, u f’kelma wa[da, “xokkanti” l-a[bar li [ar;et dwar il-[tif ta’ Malti fil-Libja.

Hi xokkanti mhix biss l-a[bar fiha nnifisha, i]da g[all-mod kif il-gvern ]amm mistur din l-a[bar g[al xejn anqas minn sitt ijiem s[a[ u li kienet ]velata biss ftit sig[at qabel ma bdiet iddiskussjoni fil-Parlament dwar is-sitwazzjoni fil-Libja.

Is-suspett tieg[i hu li din la[bar setg[et ;iet illijkjata millGvern stess biex ma jkunx daqshekk vili li jibda dibattitu importanti fil-Parlament, fuq talba tal-Oppo]izzjoni u mhux b’inizjattiva tal-Gvern ta’ Muscat, dwar is-sitwazzjoni filLibja meta f’’dan il-pajji] qrib tag[na hemm persuna Maltija li hu ma[tuf.

Forsi l-Prim Ministru [aseb, jew kien qed jittama li sal-[in tad-dibattitu fil-Parlament ta’ nhar il-:img[a, kien se jmur i[abbar li l-ka] solvih hu, u li lMalti in[eles, u jipprova jie[u xi vanta;; politiku minn din ittra;edja ta’ wie[ed minn [utna lMaltin?

Possibbli l-Gvern hu daqshekk insensittiv g[al a[bar b[al din li

Il-Prim Ministru Joseph Muscat [eba g[al sitt ijiem s[a[ l-a[bar li Malti hu ma[tuf fil-Lilbja

ma jaqsamhiex mal-poplu kollu?

Possibbli dan il-gvern kapa/i ja[bi a[bar daqshekk importanti u ta[raq lill-poplu tieg[u?

Il-gvern ma kkonvin/inix li dan g[amlu biex ma jfixkilx innegozjati. Dan meta wara sitt ijiem s[a[, il-Gvern ma kien wettaq ebda inzijattiva b’su//ess li setg[et titfa’ tama biex il-Malti ma[tuf jin[eles. Anzi, filParlament il-Prim Ministru kien kawt [afna u qag[ad attent [afna xi jg[id dwar dan il-ka] ta’ [tif ta’ xi [add minn [utna Maltin.

Sur Prim Ministru, b[ala poplu g[andna nkunu nafu bi dritt li Malti b[alna jinsab ma[tuf.

G[andna kull dritt u dan m’g[andniex g[alfejn nitolbuh.

Hu dritt tag[na u hu fl-obbligu tieg[ek b[ala Prim Ministru li ma ta[bi xejn mill-poplu fejn jid[ol il-[ajja tal-Maltin u tasso/jeta tag[na.

L-im;iba tieg[ek b[ala Prim Ministru ta’ Malta re;g[et iddi]appuntat u g[ad irrid nisma’ spjegazzjoni li tag[tik ra;un g[aliex in]ammet mo[bija la[bar tal-Malti ma[tuf. Minn dak li g[idt s’issa, ninsab konvint li ma kkonvi/ejt lil [add.

Nittama li dan il-Gvern jitg[allem mill-i]balji tieg[u, ma jkunx supperv u dan biex pajji]na jer;a’ jo[ro; bl-unuri kollha fl-g[ajnuna u l-kontribut li jista’ jag[ti lill-pajji] ;ar tag[na l-Libja,. U lil kull min b’xi mod ikun je[tie; l-g[ajnuna ta’ pajji]na, kif g[amilna tant tajjeb u ;ejna mfa[[ra minn kul[add fil-kri]i tal-Libja tal2011.

A Borg Birkirkara

L-ittri f’din il-pa;na L-ittri f’din il-pa;na jistg[u jintbag[tu fl-indirizz elettroniku alex.attard@media.link.com.mt jew fl-indirizz ta’ Media.Link Communications li jidher aktar ‘l isfel fil-pa;na

25 sena ilu f’In-Nazzjon Il-Prim Ministru Eddie Fenech Adami f’diskors fl-g[eluq tad-dibattitu parlamentari dwar emendi g[al-li;i tat-Tarzna, wera b’fatti u b’figuri kif mill-istorja jidher li l[addiema tat-Tarzna gawdew biss meta filpajji] kien hawn Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista.

Ajruplan tal-Korea t’Isfel li kellu fuqu mitejn passi;;ier, ikkraxxja waqt li kien qed jipprova jillandja fl-ajruport ta’ Tripli, fil-Libja, liema in/ident seta’ kien evitat kieku l-pilota [a l-parir tal-awtoritajiet biex flok fil-Libja jin]el Malta min[abba l-kundizzjonijiet tat-temp.

Editur> Alex Attard Media.Link Communications Co. Ltd 2, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 P.O. Box 37, il-{amrun {MR 1000 e-mail> news@media.link.com.mt • Tel> 21243641 Dipartiment tal-Avvi]i> Tel> 25965-317#318 E-mail> adverts@media.link.com.mt

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

10

INTERVISTA Anki kif qed in[arsu llum lejn i]-]wie; hu ferm differenti minn dari.

Naturalment, illum min ji]]ewwe; bi/-/ivil g[andu wkoll l-opportunità li j[assar dak i]-]wie; b’separazzjoni jew b’divorzju, kemm-il darba jkun il-ka].

Oliver Friggieri

Fl-isfond tat-trilo;ija ‘Hekk T[abbat il-Qalb Maltija’ (111)

Insiru nafu a[jar min a[na Joe Mikallef

Fil-[ar;a tal-lum ta’ In-Nazzjon qed nippubblikaw il-mija u l-[dax-il parti fissensiela ta’ konversazzjonijiet ma’ Oliver Friggieri li fihom qed nittrattaw temi u realtajiet differenti.

Illum se nitkellmu aktar dwar il-liberali]mu (it-tieni parti). Dan bl-iskop pre/i] li nkomplu nittrattaw temi attwali. Temi li bosta drabi niddiskutu u ng[arblu bl-aktar mod akkanit, i]da li bosta drabi wkoll nag[]lu li ninjorawhom.

Imma tajjeb li fil-[ajja mg[a;;la li qed ng[ixu nieqfu ftit u nirriflettu fuq temi attwali u li huma ta’ rilevanza. Bla dubju ta’ xejn, Oliver Friggieri, bis-sa[[a tal-kapa/itajiet indiskussi tieg[u, kapa/i janalizza u jid[ol fil-fond ta’ dawn it-temi li g[andhom jg[inuna aktar biex niskopru a[jar min a[na, fejn a[na u fejn tissokta triqitna.

Ma’ Oliver Friggieri qed niltaqa’ b’mod regolari biex niddiskuti g[add ta’ temi, sitwazzjonijiet u mistoqsijiet. Ilqarrejja huma mistiedna jipparte/ipaw billi huma wkoll jibag[tulna l-[sibijiet tag[hom. Kull korrispondenemail g[al dan lza u iskop g[andha tintbag[at f’dan l-indirizz elettroniku hawn imni]]el: joe . mikallef@media . link .com.mt.

Din ma hix bidla essenzjali g[al Malta. Hi bidla fis-sens ta’ opportunità ta’ g[a]la li l-Maltin ma kellhomx f’Malta, imma kellhom f’diversi pajji]i barranin.

Qabel ma ]-]wie; /ivili u ddivorzju da[lu f’Malta, dawn kienu je]istu f’pajji]i o[rajn. LIstat Malti kien jag[raf dawn illi;ijiet fil-ka] ta’ Maltin li g[amlu dan il-pass f’pajji] ie[or.

G[alhekk matul id-dibattitu nazzjonali dwar id-divorzju kien qam l-argument li d-divorzju kien di;à da[al f’Malta... imma mit-tieqa. Kien je]isti de facto u mhux de iure: Fil-prattika, imma mhux b’li;i. Diversi bidliet o[rajn fil-kultura Maltija se[[ew b’dan il-mod: mhux easier said than done, imma easier done than said.

F’dawn il-bidliet hemm il-verità li tg[aqqad kollox f’daqqa: Malta ma setg[etx tibqa’ tg[ix f’/ertu i]olament. Mill-bqija, isSud Ewropew g[andu pass aktar kajman mill-pass tan-na[iet lo[ra.

Hu x’inhu l-mertu tal-bidliet, in-Nord Ewropew, kalm, Protestant, inqas iffullat, inqas emottiv, g[andu ritmu aktar mg[a;;el.

Hemm ukoll ra;unijiet o[rajn, marbutin mal-kontinent u mhux biss man-Nord, li jistg[u jispjegaw g[ala l-pajji]i Ewropej bdew isiru b[al xulxin: ittixrid tal-Ingli], is-safar aktar fa/li, il-mezzi tal-komunikazzjoni, l-internet, l-iskambji kulturali.

U fuq kollox – l-Unjoni Ewropea, mibnija mhux biss fuq il-prin/ipju tal-unità fid-diversità, imma wkoll fuq il-prin/ipju li g[andhom jitwaqqg[u l-fruntieri ;eografi/i u mag[hom ukoll il-fruntieri kulturali.

B[al dejjem, fil-qofol tat-tibdil hemm l-influwenza ta’ kultura fuq o[ra. Min-na[a l-o[ra, l-Ewropa kienet ilha li bdiet t[oll l-g[oqda li kienet twa[[ad lill-Istat u lill-Knisja, sakemm id-distinzjoni bejn Stat u Knisja saret fatt kompjut.

Fejn tvarja Malta mill-Ewropa f’dan kollu? F’xejn [lief firritmu. It-Taljani ji;bru dan kollu fil-fra]i tardare si, scappare no.

Immur pass lil hinn... qabel konna nitkellmu dwar i]-]wie; bejn ir-ra;el

Il-futur ta’ Malta hu l-pre]ent tad-dinja barranija. Ifta[ is-sett tat-televi]joni, ix[tu fuq stazzjon Ewropew, u mbag[ad id[ol fuq stazzjon Malti. Id-differenza bejniethom hi d-distanza bejn il-pre]ent Ewropew u l-pre]ent Malti

u l-mara, illum nitkellmu wkoll dwar ]wi;ijiet bejn ra;el u ra;el, u bejn mara u mara... anzi l-Istat illum ille;i]la f’dan ir-rigward ukoll... u g[andna dik li hi mag[rufa b[ala unjoni /ivili.

Fid-dawl ta’ kulma g[edna di;à, l-g[aqda Ewropea hi ta’ bilfors g[aqda kulturali, le;i]lattiva, u mhux biss g[aqda ekonomika.

Ma hawn xejn li hu ekonomiku biss, min[abba li lflus ma humiex skop fihom infushom, imma huma mezz g[al skop. Bihom tixtri u tbig[.

U kulma tixtri u tbig[ bihom huwa kulturali. F’kelma wa[da, l-unifikazzjoni Ewropea hi pro/ess li jwassal g[al sett ta’ valuri u li;ijiet komuni g[allkontinent kollu. Kull stat hu [ieles li jkun parti minn ‘nazzjon’ wie[ed.

F’termini stori/i, din hi s-se[[ tal-[olma Illuminista Fran/i]a, u mhux tal-[olma Romantika :ermani]a. Aktar minn qatt qabel minn tmiem it-Tieni Gwerra Dinjija ’l hawn, lIllumini]mu huwa importanti biex jing[araf il-pre]ent.

Fil-pro/ess tal-bidla fil-ka] ta’ Malta hemm ironija storika, impressjonanti, li forsi t-tifsira tag[ha tinsab fis-saff tal-qieg[ nett tal-mo[[ politiku Malti: hemm kuntrast fil-po]izzjoni li [adu dwar is-s[ubija l-Partit Nazzjonalista u l-Partit Laburista, b[alma mbag[ad kien hemm kuntrast oppost fil-ka] tad-d[ul ta’ li;ijiet tipikament Ewropej.

Il-kuntrast daqskemm il-qbil bejn l-Ewropa u Malta kienu espressi mi]-]ew; partiti.

Kemm iva u kemm le... I]-]ew; partiti, dejjem [orox kontra xulxin, fl-a[[ar mill-a[[ar g[andhom punt xi mkien li, bla ma jammettu, huma jaqblu fuqu.

Forsi f’dak il-punt jinstab ilqofol li juri li huma lkoll poplu wie[ed.

Ma rridx ninstema’ kontroversjali, imma lil fejn sejrin^ L-era postmoderna li ninsabu fiha, g[all-inqas fl-Ewropa u flIstati Uniti, hi sewwasew din, era li tilfet is-sens ta’ kulma hu assolut u kostanti u permanenti, u rrendiet kollox relattiv, varjabbli.

Huma liema huma l-mi]uri li bihom i]-]mien tag[na hu tant differenti minn ftit ilu, il-qofol hu dan. Fuq dan il-pedament inbniet kultura ta’ sekli s[a[, u meta dan il-pedament i//aqlaq, kellu ji//aqlaq kollox.

Imma fejn sejrin^ Il-futur ta’ Malta hu l-pre]ent tad-dinja barranija. Ifta[ is-sett tat-televi]joni, ix[tu fuq stazzjon Ewropew, u mbag[ad id[ol fuq stazzjon Malti. Id-differenza bejniethom hi d-distanza bejn ilpre]ent Ewropew u l-pre]ent Malti.

Ma ta[sibx li qeg[din insiru [afna egoisti^ Lewwel jien, it-tieni jien, ittielet jien... u jekk jifdal... jien ukoll!

Jekk naqset l-importanza

tal-vi]joni Nisranija, allura dan kellu jwassal biex tonqos limportanza tas-sens tas-sagrifi//ju, li hu l-qofol ta’ din ilvi]joni.

L-effett tal-pre]enza ta’ vi]joni reli;ju]a hu minnu nnifsu po]ittiv, u hu politiku. Meta ma hemmx din il-konvinzjoni ta’ sabar, pa/enzja u tolleranza, ma hemm xejn li juri li persuna ma g[andhiex tkun egoista. Ilkri]i fir-relazzjonijiet, riflessa fis-separazzjonijiet u fiddivorzji, hi l-akbar e]empju ta’ dan il-kollass. {alli mmur pass lura ... qed nirreferi g[all-unjoni /ivili ... jien m’g[andi ebda diffikultà dwar unjoni bejn persuni tal-istess sess.

Assolutament ebda problema. Kul[add jie[u dde/i]jonijiet li jixtieq. Imma ma ta[sibx li l-kun/ett dwar l-importanza tat-tfal ma ng[atax l-importanza li [aqqu^ {sibna fl-interessi tag[na, i]da f’tat-tfal ftit li xejn!

Il-kwistjoni tat-tfal hi differenti mill-kwistjoni tal-adulti, u hi kwistjoni li jist[arr;uha lesperti f’diversi oqsma differenti tal-psikolo;ija.

Hemm ]ew; livelli tal-problema: il-problema ta’ ]ew; adulti li g[andhom id-dritt ji]]ew;u, u l-problema tat-tfal li g[andhom id-dritt li jitrabbew fi [dan familja bil-komponenti s[a[ tag[ha, ji;ifieri b’missier u b’omm naturali.

Persuni differenti g[andhom drittijiet differenti.

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

11

INTERVISTA

Fl-isfond tat-trilo;ija ‘Hekk T[abbat il-Qalb Maltija’

Insiru nafu a[jar min a[na

Sfortunatament g[andna Knisja li hi wkoll hi medhija fit-tlellix... Knisja li kulma jmur qed tkompli ssir irrelevanti. In-nies g[all-quddies tal-{add dejjem jonqsu. Il-quddies diversi drabi hu mwassal bl-aktar mod sfurzat u mhux ippreparat. L-aqwa li ninsabu fl-eqqel tal-ista;un tal-festi fejn jiddominaw il-kuluri, l-esa;erazzjonijiet, l-istorbju lejl u nhar... Aljenazzjoni pprogrammata

Qed ng[ixu wkoll f’era liberali tant li koppji mi]]ew;a bi tfal ]g[ar jo[or;u u jag[mlu ljieli barra u t-tfal i]ommuhom in-nanniet, il[bieb jew o[rajn. Mhux qisna qeg[din inpo;;u lkarettun qabel id-debba^ U nara problema o[ra li tinkwetani [afna... Il-[ajja donnha saret tfisser biss karriera, lussu u flus, lifestyle vanitu], sess f’kull okka]joni, xorb, [ru;...

B’simplifikazzjoni kbira nikkonkludu li l-influwenza talEdukazzjoni (l-iskola, u l-aktar fis-snin formattivi tat-tifel jew tat-tifla) spi//a biex [a [afna minnha x-Xandir, l-aktar televi]iv.

I]-]ew; istituzzjonijiet ivarjaw fuq kollox fl-importanza li g[andu l-motiv kummer/jali. LEdukazzjoni twarrab dan ilmotiv g[alkollox, waqt li xXandir jistrie[ fuqu. Parti kbira mill-kri]i fl-Edukazzjoni tinsab fil-fatt li l-Iskola g[andha wisq kompetituri madwarha.

U r-relazzjoni bejn il-;enituri u l-ulied fil-programm ta’ kull ;urnata: f’xi ka]ijiet din saret relazzjoni mg[a;;la, immexxija mill-fatt li l-;enituri jridu jla[[qu anki mal-impenji li jbeg[duhom mill-ulied.

Kollox jista’ jiftiehem b[ala varjazzjoni ta’ tema wa[da: hi lepoka tal-impjiegi part-time, u hekk ukoll saret sikwit it-trobbija mill-missier u mill-omm.

Missier part-time, u omm parttime.

Nie[du b[ala e]empju lkwistjoni tal-impjieg tal-maraomm. Il-fatt li llum il-mara kisbet id-dritt ovvju li ta[dem wassal g[al fatt ie[or, li hu kwa]i ddmir li tmur t[addem. Hi [ielsa li tobdi l-mentalità ta]-]mien.

Mela mara li tie[u [sieb id-dar ma ta[dimx? Ma hix produttiva

billi trawwem /ittadini tajbin?

Id-distinzjoni bejn min ja[dem u min ma ja[dimx fil-ka] tal-mara teskludi l-fatt li hemm ommijiet li ja[dmu ‘full-time’ fl-g[eluq sieket ta’ djarhom.

Il-mara hi mistiedna tie[u sehem fil-produzzjoni, fit-tkattir tal-;id. Omm li ta[dem fid-dar hi produttiva u qieg[da tkattar il-;id. Biex jinqered il-pre;udizzju kontra ‘l-mara-tad-dar-ilmara-li-ma-ta[dimx’, irid jitfassal pjan li jxandar ideat /ari mibnijin fuq il-konvinzjoni li d-dar hi fabbrika, u hi uffi//ju u hi post tax-xog[ol ukoll. Fuq il[idma tal-mara tad-dar inbnew tradizzjonalment is-su//essi ta’ tant persuni.

Fl-isfond ta’ dan ix-xenarju kollu g[andna Knisja li hi wkoll hi medhija fit-tlellix. {alli ma ni;;eneralizzax ...

Imma g[andna Knisja li kulma jmur qed tkompli ssir irrelevanti. In-nies g[all-quddies tal-{add dejjem jonqsu. Il-quddies diversi drabi hu mwassal bl-aktar mod sfurzat u mhux ippreparat. L-aqwa li ninsabu fl-eqqel tal-ista;un tal-festi fejn jiddominaw ilkuluri, l-esa;erazzjonijiet, listorbju lejl u nhar... Aljenazzjoni pprogrammata.

Il-Knisja f’Malta hi wkoll parti mill-kultura ta]-]mien, anki jekk g[andha d-dmir li tmur lil hinn minn dan, u

sewwasew biex ma tkunx xirka jew g[aqda umana o[ra.

It-tibdil mill-qieg[ li qieg[ed ise[[ g[adu ma nftihemx millKnisja. Hemm /ertu bi]a’ mill[sieb, hemm apatija quddiem ilfenomenu tal-atei]mu, hemm b[allikieku l-konvinzjoni li laqwa mezz biex jitwassal ilmessa;; hu finanzjarju, u mhux intellettwali.

Nitkellmu dwar finanzi li ne[tie;u, bla ma niftakru li lkonvinzjoni ma tinxtrax – imma tin[aseb. {sieb ma[dum tajjeb jiswa flus wisq aktar minn kollox, g[all-inqas f’g[ajnejn min g[adu konvint li l-Knisja g[andha tkun orjentata lejn leternità li riesqa, u mhux lejn ilpre]ent li qieg[ed jin[ela.

Back to basics? Kulma g[andha b]onn il-Knisja hu pjan pastorali li, madankollu, jiswa [afna flus: konvinzjoni li //aqlaq lil [addie[or, u konvinzjoni li tispi//a biex i;;orr lil [addie[or.

Ir-restawr tal-kelma. Anki listess [idma kontra kull forma ta’ tbatija trid tmur [afna lil hinn minn servizz so/jali.

‘Qum u imxi’ tfisser qabelxejn ‘emmen’. Ma hix sorpri]a li lkri]i e]istenzjali ta’ ]mienna tolqot lill-Knisja wkoll. Bi Knisja nifhmu dawk li g[andhom il-poter daqskemm dawk li ma g[andhomx poter.

Imma, kollox ma’ kollox, f’kelma wa[da, liema hi lakbar problema li g[andha l-Knisja f’Malta^

Bi Knisja hawn se nifhem a[na lkoll li a[na parti minnha, li fil-ka] ta’ Malta jfisser per/entwali g[olja [afna talpopolazzjoni.

G[andha b]onn tifhem li l-isfida ewlenija tag[ha hi intellettwali. Tolqot lil kul[add, millkindergarten ’il fuq. Dan biss hu pjan pastorali, pjan li j/aqlaq lirra;uni, it-tapit tal-qalb, biex imbag[ad il-qalb tg[addi minn fuqu.

Impenn razzjonali, argumentattiv, ma hux fa/li, imma impenn li mbag[ad irid imiss lill-qalb hu vja;; lejn pjaneta o[ra...

Il-komunità Kattolika g[andha r-ri]orsi umani biex

twassal dan il-messa;;, waqt li l-awtoritajiet g[andhom ilmezzi pratti/i biex dan id-dmir ta’ kul[add – awtoritajiet u poplu – jitwettaq.

G[ad hemm ]mien biex dan ise[[ f’Malta^ Intilef di;à [afna ]mien.

Intilfu ;enerazzjonijiet s[a[.

Liema hu l-akbar ]ball tag[na f’dan kollu^ L-apatija.

L-a[[ar argument. A[jar illum jew a[jar ilbiera[^ U g[ada kif tanti/ipa li se ji]viluppaw l-affarijiet^ Jekk illum wasalna sa hawn, g[ada fejn nistg[u naslu aktar^ Ilbiera[ il-bniedem kien kapa/i jifra[ bil-ftit, jew bix-xejn.

Pere]empju, kien jistag[;eb b’carbon paper u sa[ansitra jsej[ilha ‘karta sa[[ara’.

Illum il-bniedem jilg[ab bitteknolo;ija, ma jistag[;ibx, u jinsab fi kri]i ta’ kuntentizza. Limg[oddi ma kienx komdu imma kien jaf jifra[, il-pre]ent hu komdu, effi/jenti, meravilju], imma ma nafx jekk jafx jifra[.

A[jar illum jew a[jar ilbiera[? Kull epoka g[andha [a;a u ma g[andhiex [a;a o[ra. Kull [a;a g[andha prezz. U l-prezz ewlieni li kellha t[allas id-dinja ta’ issa hu t-telf tas-sens tal-misteru.

Kull invenzjoni teknolo;ika hi bravura umana, u hi sempli/ement sejba ta’ xi [add li g[al tant u tant ]mien, mill-Eden ’l hawn, ma indunax li madwaru ma hemmx [lief misteri ta’ Alla mo[bijin u jmissu, fitti fitti, mieg[u. Sewwasew b[an-nemus tas-sajf, qeg[din hemm u ma jidhrux, joqorsu bl-ikrah u huma ]g[ar, tant ]g[ar u qarsa kbira...

Il-Knisja f’Malta hi wkoll parti mill-kultura ta]-]mien, anki jekk g[andha d-dmir li tmur lil hinn minn dan, u sewwasew biex ma tkunx xirka jew g[aqda umana o[ra.

It-tibdil mill-qieg[ li qieg[ed ise[[ g[adu ma nftihemx mill-Knisja.

Hemm /ertu bi]a’ mill-[sieb, hemm apatija quddiem il-fenomenu tal-atei]mu, hemm b[allikieku l-konvinzjoni li l-aqwa mezz biex jitwassal il-messa;; hu finanzjarju, u mhux intellettwali

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

12

ATTWALITÁ

In-nar> Parti integrali mill-festi Maltin Euchar Mizzi mizzieuchar@gmail.com

huwa bla dubju l-log[ob tan-nar kemm tal-art kif ukoll tal-ajru.

Il-festi bla log[ob tan-nar Imma;ina festa ta’ ;img[a jew kwa]i, ming[ajr ma tag[mel [oss ta’ festa. {oss li ng[iduha kif inhi, isir sabiex lil ta’ madwarna u anke dawk ’il bog[od minna, nuruhom li a[na g[andna l-festa, u nistednuhom ji;u jinvi]taw lill-

Jekk kollox isir bil-galbu, bil-qies u bil-moderazzjoni, allura hemm lok g[al kollox, dment li jaqbel mal-prin/ipju tal-im[abba Nisranija u mal-fer[ tal-Van;elu

Ninsabu fl-aqwa tal-ista;un tal-festi u kull parro//a f’Malta u G[awdex tkun tistenna bil-[erqa kollha dik il-;img[a spe/jali li fiha ti//elebra bl-akbar pompa u solennità l-festa tal-patrun jew patruna tag[ha.

Dan hu avveniment annwali g[a]i] u spe/jali li matulu jsaltnu l-g[aqda u l-fer[ b’mod li b[alu qatt ma ji;ri matul is-sena kollha,

fuq livell komunitarju, solidali u kollaborattiv.

Huma [afna l-ingredjenti li bihom issir festa tajba, sabi[a, popolari u po]ittiva, li jekk tnaqqas parti minnhom din ma tkunx kompluta.

Wie[ed minn dawn l-ingredjenti so/jali u festivi, u rrid ng[id wie[ed mill-ingredjenti l-aktar importanti fil-kultura tag[na,

qaddis#a tag[na u jifir[u mag[na matul din il-festa tar-ra[al tag[na.

Festa ming[ajr nar g[alija hija festa sekondarja, b[al [afna festi li ji;u //elebrati fil-knisja tag[na matul is-sena.

Tant hu minnu li meta ti;ri xi di]grazzja, il-festa ssir xorta, imma ming[ajr [ruq tan-nar u naturalment anke ming[ajr issehem tal-banda, ingredjent ie[or obbligatorju g[all-organizzazzjoni ta’ festa titulari kif imdorrijin biha a[na l-Maltin.

Ma ninsewx li primarjament liskop tal-festa huwa wie[ed reli;ju] imbag[ad warajh ji;u liskopijiet l-o[rajn, ta’ xalar, daqq ta’ banda, attrazzjoni turistika, e//.

Ejjew ilkoll napprezzaw u naqblu li l-log[ob tan-nar hu [ila artistika kbira minn g[add ta’ artisti li [afna drabi jag[mlu x-xog[ol tag[hom fil-kwiet u ming[ajr daqq ta’ trombi

g[al pa;na 13

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

13

ATTWALITÁ

Festa bla nar hi festa sekondarja minn pa;na 12 Favur u kontra

Kwalunkwe [a;a g[andha lpo]ittiv kif ukoll in-negattiv tag[ha, u fil-ka] tan-nar tal-festi, fost is-so/jetà tag[na hemm opinjonijiet konfli;;enti meta ni;u biex niddiskutu l-futur ta’ din larti, g[ax jien il-log[ob tan-nar narah ukoll arti u tradizzjoni tag[na.

Sfortunatament, in/ident waqt il-manifattura jew waqt il-[ruq tan-nar, bosta drabi jispi//a fi tra;edja fatali. Xi [a;a li ]gur [add ma jixtieqha u li allura ;;ieg[el lil [afna, l-aktar lil dawk li jsofru minn dawn id-di]grazzji, li jibdew jaborru dan it-tip ta’ log[ob tan-nar, l-aktar meta l-vittmi jkunu ta’ eta’ ]g[ira, li qed irabbu familja u li jinsabu fl-a[jar tag[hom.

Dan hu kollu veru. Imma mhux in-nar biss, anzi forsi n-nar hu wie[ed mill-inqas li jikkaw]aw imwiet. Xi ng[idu pere]empju g[all-imwiet ikka;unati missewqan tal-karozzi u l-muturi, li minnhom nisimg[u b’ka] kwa]i kuljum?

Xi ng[idu g[all-gwerer li g[addejjin ma jaqtg[u xejn fiddinja madwarna? Ma tg[addix ;img[a li ma nisimg[ux bi qtil ta’ inno/enti, kultant anke tal-massa.

Mela n-nar mhux il-kaw]a prin/ipali tal-imwiet, la f’pajji]na u lanqas fid-dinja.

Sabiex nippruvaw intaffu u nimmeljoraw din il-problema, li minkejja dak kollu li g[edna xorta tibqa’ problema, hemm diversi mi]uri li g[andna nie[du, fosthom pere]empju, g[andu jkun hawn aktar kmamar tan-nar li/enzjati u mibnija bl-a[[ar teknolo;ija piroteknika f’area ’l bog[od millbini.

B’hekk il-log[ob tan-nar jinqasam bejn aktar kmamar u allura l-pressjoni kbira li pre]entement qed tin[oloq matul l-ista;un talfesti, min[abba n-numru ]g[ir ta’ kmamar e]istenti, l-aktar f’G[awdex, tonqos severament, fejn ix-xog[ol isir b’aktar galbu u pa/enzja u mhux b’g[a;la sfrenata jew minn nies dilettanti li mhumiex kwalifikati fis-seng[a.

Hemm b]onn li jkun hemm aktar sorveljanza mill-awtoritajiet pirotekni/i, biex jaraw li kollox qed isir kif suppost u fil-[arsien s[i[ tar-regolamenti mitluba mis-settur.

Hemm b]onn ukoll li ji;i stabbilit b’li;i l-massimu tal-qawwa talbomba fiha nnifisha u mhux kul[add jag[mel akbar u aktar qawwija biex jinstemg[u aktar, u addijo morda, anzjani u tfal.

L-istess, g[andu ji;i stipulat il[inijiet li fihom jistg[u ji;u sparati dawn il-bombi, u ji;u esklu]i kompletament [inijiet ta’ mistrie[.

Piki kompetittivi Imma n-nar g[andu g[adu ie[or

li jinsab fostna u li kulma jmur qieg[ed jikber u jiggrava. Qed nirreferi g[all-pika bla ra]an li di]grazzjatament te]isti bejn partit u ie[or fl-istess belt jew ra[al kif ukoll bejn ra[al u ie[or. Jekk ta’ ma;enbna g[amlu kaxxa ta’ 1,500 fil-[ru; tal-istatwa, a[na nag[mlu wa[da ta’ 2,000.

U jekk kellhom bomba tal;elatina (li jien nemmen li m’g[andhomx ji;u sparati filfesti) tag[na nordnawhom ta’ sa[[a doppja biex ikunu aqwa minn tag[hom. Anke murtali talkulur, li joffru spettaklu verament sabi[ u attraenti, m’hemmx g[alfejn nag[mlu numru rekord biex inkunu a[na /-champions.

Ma ninsewx li l-log[ob tan-nar illum jiswa immens u dan qed jog[la kuljum. Dan apparti lassigurazzjoni li wkoll qed tog[la minn sena g[al sena u llum qab]et it-tlett elef ewro g[al kull festa.

Fil-[ajja, il-moderazzjoni dejjem kienet il-linja li wie[ed g[andu jie[u. Meta na[dmu bilmoderazzjoni mmorru ferm a[jar, g[ax filwaqt li jkollna minn kollox u kul[add jitpaxxa bl-ispettaklu, il-[ruq isir aktar ordinat u bilmod ming[ajr g[a;la u tfexfix.

X’inhu ji;ri llum?

Il-kumitati jew gruppi li jie[du [sieb in-nar, li minn hawn irrid nirringrazzjahom tal-[idma tag[hom u tas-sehem tag[hom g[as-su//ess tal-festa, jippjanaw u jordnaw bil-kalma u bil-g[aqal kollu. Jaraw kemm jifil[u jordnaw u jieqfu hemm.

Prosit! Imma mbag[ad aktar ma jaslu qrib il-festa, aktar i]idu flordni, biex ikollhom “b[al [addie[or” u jekk jista’ jkun aktar minnhom ukoll. Dan hu [a]in.

Imbag[ad [afna drabi din i]-]ieda fl-ordni g[al aktar nar issir ming[ajr m’hemm il-flus g[aliha.

Il-piki parrokkjali jistg[u jwasslu g[al djun kbar….

Spejje] esa;erati Jien naf b’kappillani u ar/iprieti li min[abba din il-pika u esa;erazzjoni, jibqg[u s-sena kollha, kwa]i sa festa o[ra, ji;bru biex i[allsu d-dejn tal-ispi]a kbira tannar.

Ener;ija u spejje] li setg[u ntu]aw b’mod aktar g[aqli fuq pro;etti o[ra ta’ aktar fejda, b[al

Fil-jiem tal-festa – li [afna jkunu qed jistennew b’[erqa kbira – g[add kbir ta’ voluntieri ja[dmu id f’id biex il-festa tirnexxi minn kull aspett... it-ti]jin, l-armar tal-knisja minn ;ewwa u minn barra u anki l-log[ob tan-nar li jkunu tal-og[la livell

Ma ninsewx li primarjament l-iskop tal-festa huwa wie[ed reli;ju] imbag[ad warajh ji;u l-iskopijiet l-o[rajn, ta’ xalar, daqq ta’ banda, attrazzjoni turistika, e//... pere]empju manutenzjoni talknisja jew ta’ te]ori li g[andhom b]onn min idurhom dawra sewwa.

Wara kollox, in-nar hu sabi[, di;à qbilna fuq hekk, imma mhuwiex kollox.

U tag[mel kemm tag[mel, lg[ada spi//a kollox du[[an, mentri opra jew manutenzjoni hemm aktar il-b]onn tag[ha u tibqa’ g[al bosta snin titgawda mill-poplu kollu. Ma ninsewx “il-;erarkija tal-valuri”!

I/-/ifri li jissemmew fix-xiri tan-nar g[all-festi llum huma fenomenali. Tisma’ somom ta’ 60,000 ewro, 90,000 ewro u f’xi ka]i anke ’l fuq minn 100,000 ewro. Jekk hemm offerti g[alihom, b’xi mod wie[ed jag[laq g[ajn wa[da, g[alkemm xorta jibqg[u [afna.

Imma fejn lanqas hemm il-fondi mi;bura, dan huwa skandalu] u g[aruka]a kbira li tg[abbi lparro//a b’pi] b[al dan.

Imbag[ad jintefqu daqshekk flej-

jes fi ftit sig[at u tant nies qed ibatu l-faqar, forsi anke fostna stess, fl-istess ir[ula tag[na, u g[al dawn, il-festa ti;i g[ad-dwejjaq!

Min jaf kemm jie[du pja/ir bina l-patruni tag[na b’a;ir b[al dan!

X’jg[all imna l-Papa Fran;isku Allura x’qed ng[idu, li n-nar g[andu jinqata’ mill-festi tag[na? Assolutament li le.

Anke l-Papa pre]enti f’wa[da mill-kitbiet tieg[u fejn tkellem dwar il-kultura u d-drawwiet tradizzjonali tal-poplu, (flE]ortazzjoni Appostolika ‘IlFer[ tal-Van;elu’, f’paragrafi 43, 69, 90, 115, 122 u 167), qal li dawn huma tajbin u g[and-

hom ikomplu jsiru g[ax huma affarijiet sbie[ u b’sinifikat po]ittiv.

Imma, kompla jg[id, hemm b]onn isiru kif g[andhom isiru, bil-qies, bil-moderazzjoni u blispirtu li bih ;ew imwaqqfa u

mhux nimmaterjalizzaw kollox u nesa;eraw f’g[emilna b’tali mod li finalment l-attività, ilfesta fil-ka] tag[na, to[loq aktar pika, mibeg[da, tg[ajjir u insulti milli frott spiritwali, [biberija u m[abba re/iproka bejnietna u mal-o[rajn ;irien tag[na.

U hawn il-qofol ta’ kollox, jekk jin]amm il-bilan/ mistenni, ir-ri]ultat ikun wie[ed po]ittiv u li j[alli l-;id kemm spiritwalment, so/jalment u materjalment, filwaqt li jekk immorru oltre, l-effett li j[alli jkun wie[ed negattiv u di]astru], kemm g[all-komunità li fiha ng[ixu kif ukoll fir-relazzjoni tag[na mal-ir[ula ;irien tag[na u anke mal-istess knisja tallokal tag[na, li ng[abbuha b’pi] li ma g[andhiex terfa’ u li ma jag[mlilhiex ;id la pastoralment u lanqas materjalment.

Ma ninsewx l-appelli tal-Papa Fran;isku, sabiex ma ninsew qatt lill-fqir u lill-batut, spe/jalment f’okka]jonijiet ta’ festa, ta’ divertiment u ta’ fer[.

Jekk kollox isir bil-galbu, bilqies u bil-moderazzjoni, allura hemm lok g[al kollox, dment li jaqbel mal-prin/ipju talim[abba Nisranija u mal-fer[ tal-Van;elu fid-drawwiet talkultura so/jo-reli;ju]a ta’ pajji]na.

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju 2014

14

ANNIVERSARJU

Illum Jum l-Indipendenza fil-Perù B[al-lum, kull sena, fil-Perù jsiru festi kbar – jieqaf kollox... jumejn festa pubblika, skejjel u kulle;;i mag[luqin, [afna mixxog[lijiet ta’ kuljum jieqfu, ivvja;;ar minn belt g[all-o[ra u flistess ;urnata tara l-knejjes mimlija awtoritajiet, tfal u g[alliema biex jie[du sehem fil-quddiesa ta’ Te Deum li jsir kif tispi//a /-/erimonja. {afna mill-awtoritajiet militari, pulizija, politi/i u tal-edukazzjoni ]gur li jid[lu l-knisja biss f’din lokka]joni tal-Indipendenza.

Filwaqt li qed jitkanta l-Innu Nazzjonali Somos libres, Lo siempre seamos (A[na liberi, kif dejjem nixtiequ nkunu) fil-pjazza prin/ipali ta’ kull belt u ra[al titla’ l-bandiera nazzjonali tal-Perù.

Imbag[ad kul[add – kapijiet militari politi/i, ekklesjasti/i e//. – jaqbdu bandiera kbira tal-Perù u j]ommuha mit-tarf u jimxu biha fit-toroq prin/ipali tar-ra[al jew belt tal-post.

Kollox jispi//a b’[afna diskorsi tal-okka]joni kif in-nies tal-Perù wara 300 sena ta’ skjavitù Spanjola jistg[u jakkwistaw l-awtonomija tal-pajji] tag[hom, il-Perù fost [afna battalji li swew tant [ajjiet g[all-povri nies tal-post.

Naturalment wara, nies, kbarat, ]g[a]ag[ u kul[add ji//elebra mill-a[jar li jista’.

Dakinhar il-birra, l-inbid, ilpisco, il-kanjazo u x-xorb kollu jkun is-su;;ett tal-;urnata. G[ax kul[add jisker, ir;iel u nisa.

Il-[wienet tax-xorb jie[du pja/ir g[ax idabbru sold ;mielu dakinhar.

Xi ;lieda ’l hawn u ’l hemm tinqala’ wkoll.

Kif ;iet l-Indipendenza^ L-Indios qatt ma setg[u ja//ettaw il-[akma Spanjola li Fran;isku Pizarro (1541) ;abilhom

meta [ataf ;ewwa Cajamarca lil Inca Atahualpa u qatlu biex je[odlu kemm deheb u fidda kellu.

Dan kien fis-sena 1533. L-Indios ta’ Cuzco damu ji;;ieldu tliet snin s[a[ biex jitfg[u ’l barra lillIspanjoli imma ma rrnexxilhomx g[ax l-armi ta’ Pizarro kien wisq aqwa minnn tag[hom.

Matul i]-]mien saru [afna tentattivi biex je[ilsu mill-madmad Spanjol imma kollu kien ta’ xejn.

Fl-1780 Tupac Amaru Condorcanqui II – kien mexxej tajjeb [afna u reba[ [afna battalji

Fr. Vincent Magro

kontra l-Vi/irè ta’ Spanja li kellu ssede prin/ipali tieg[u Lima.

Ikkundannat g[all-mewt

Peress li ;ie ttradut minn wie[ed ta’ ;ewwa stess ;ie kkundannat g[all-mewt marbut minn saqajh u dirg[ajh bejn erba’ ]wiemel. Ilmara tieg[u qalg[ulha lsienha barra b’vendikazzjoni.

Kellhom jg[addu 41 sena o[ra sakemm il-kolonji kollha talAmerika t’Isfel iqumu en masse kontra Spanja fil-bidu tas-seklu XIX meta Napuljun xejjen ilmonarkija assoluta u tirannika ta’ Karlu IV u Ferdinandu VII u Spanja ;iet mirbu[a mir-rivoluzzjonarji Fran/i]i. Sadanittant, flAr;entija, i/-Chile, il-Kolombja, ilVenezwela u f’postijiet o[ra dehru nies kbar u m[arr;in fl-arti militari.

Jose de San Martin, Bernard O’Higgins, Simon Bolivar Miller, Thomas Cochrane, J. Antonio Sucre ecc. U flimkien taw xebg[a kbira lill-Ispanjoli spe/jalment fi]]ew; battalji stori/i ta’ Junin u Ayucucho fl-1824.

Is-sovranità ta’ poplu ;did Fl-28 ta’ Lulju fl-1821, fost ilfer[ tal-poplu Peruvjan u l-awtoritajiet kon/ernati, ing[ata bidu g[as-sovranità ta’ poplu ;did bi

gvern proprju tieg[u u mmexxi mill-istess Peruvjani. {olqu lbandiera ;dida – [amra u bajda finnofs b’arma bit-tliet simboli.

Dan ;ara fil-pjazza prin/ipali ta’ Lima, il-belt kapitali tal-Perù. {ar;et dak il-famu]a sentenza ta’ Jose de San Martin - :eneral Ar;entin li ma’ o[rajn i;;ieled u ssielet g[all-indipendenza ta’ dan il-pajji] – Mil-lum ’il quddiem bilvolontà ta’ Alla u tal-poplu, il-Perù hu liberu.

Viva l-Perù!

Fit-28 ta’ Lulju fl-1821, fost il-fer[ tal-poplu Peruvjan u l-awtoritajiet kon/ernati, ing[ata bidu g[as-sovranità ta’ poplu ;did bi gvern proprju tieg[u u mmexxi mill-istess Peruvjani

U/u[ u waqtiet diversi waqt i/-/elebrazzjonijiet kbar li jsiru b[al-lum fil-Perù meta [afna jinsew il-firdiet u jo[or;u ji//elebraw u jifir[u, fosthom bil-kostumi tradizzjonali ta’ pajji]hom

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

15

A{BARIJIET TA’ BARRA

Theddida min-nirien f’California L-ISTATI UNITI }ew; nirien kbar li qabdu fizzoni spe/ifi/i ta’ California jistg[u jirri]ultaw fl-evakwazzjoni ta’ mijiet ta’ residenti millin[awi.

Nar minnhom, li qabad firre;jun ta’ Sacramento, la[aq avvanza b’mod straordinarju u sal-punt fejn kien qed jhedded zona residenzjali s[i[a. Intant, in-nar l-ie[or qed jaqbad flin[awi tad-djar li jinsabu madwar il-famu] Yosemite National Park.

L-UNGERIJA> It-trumbettier Ungeri], Aron Koos-Hutas, idoqq ‘Il Silenzio’ fuq it-Terrazzin ta’ Savoya tal-Kastell ta’ Buda, fil-belt ta’ Budapest u waqt li qed tidher ix-Xmara tad-Danubju fl-isfond tar-ritratt. Il-Gvern tal-Italja [a l-inizjattiva biex ‘Il Silenzio’ jindaqq f’numru ta’ pajji]i b[ala radd ta’ ;ieh lill-eroj li tilfu [ajjithom waqt l-Ewwel Gwerra Dinjija u kif, fil-fatt, se[[ ilbiera[< lejliet il-100 anniversarju mill-bidu tal-hekk-imsej[a ‘Gwerra l-Kbira’. Fl-Ewwel Gwerra Dinjija, li damet mill-1914 sal-1918, spi//aw tilfu [ajjithom ‘il fuq minn 37 miljun militar u /ivili (ritratt> EPA)

Il-Hamas i[abbar waqfien mill-;lied ta’ 24 sieg[a IL-MEDDA TA’ GAZA Il-grupp Hamas tal-militanti I]lami/i Palestinjani, lbiera[, [abbar waqfien mill-;lied ta’ 24 sieg[a u wara li I]rael kien xolja g[al impenn simili, fost l-isparar kontinwu tal-missili minn Gaza lejn l-ibliet tal-I]raeljani manna[a l-o[ra tal-fruntiera.

Kelliema g[all-Hamas iddikjaraw li l-waqfien mill-;lied kellu jsir effettiv mill-biera[ fissieg[a ta’ wara nofsinar ( [in ta’ Malta) i]da l-I]raeljani kienu determinati ‘li jag[mlu dak kollu ne/essarju biex jiddefendu lillpoplu tag[hom’.

Il-Prim Ministru I]raeljan, Benjamin Netanyahu, sostna li tal-Hamas kienu ‘di;a’ abbu]aw

il-kriterji tal-waqfien mill-;lied li [abbru huma stess’ u b’sorsi qrib il-Gvern tieg[u isostnu li I]rael ‘ma ja//ettax’ din l-inizjattiva tal-militanti I]lami/i.

‘Il fuq minn 1,060 Palestinjani ( l-aktar /ivili) tilfu [ajjithom waqt il-battalji li ilhom g[addejjin il-jiem bejn il-qawwiet I]raeljani u l-militanti fl-artijiet ta’ Gaza. Mietu wkoll 43 suldat u ]ew; /ittadini I]raeljani waqt l-offensiva li qed tmexxi lArmata ta’ I]rael bl-iskop li twaqqaf il-bumbardamenti bla heda mill-Hamas fuq l-ibliet tag[ha.

Nhar is-Sibt, I]rael kien a//etta t-talba tan-Nazzjonijiet

Uniti biex jibda waqfien mill;lied ta’ 24 sieg[a u li kellu jdum ‘sa tmiem il-jum tal{add’. Dan bl-iskop li r-residenti ta’ Gaza jkunu jistg[u ja[sbu g[all-provvisti waqt li jirkupraw il-katavri tal- vittmi li ntradmu ta[t il-bini mwaqqa’.

Madankollu l-militar I]raeljan, ilbiera[, sostna li hu idde/ieda li jkompli bl-offensiva ‘mill-art, mill-ajru u mill-ba[ar’ fuq Gaza b[ala twe;iba g[allisparaturi tal-militanti.

Fil-fatt, kien biss ftit wara li re;g[et bdiet l-offensiva li lgrupp Hamas ikkonferma l-inizjattiva tieg[u g[al waqfien mill;lied ‘bi skop umanitarju’.

I[assru ]jara fis-sit fejn ni]el l-ajruplan Malasjan L-UKRAJNA Esperti mill-Olanda li jinsabu fl-Ukrajna tal-Lvant [assru lpjani li kellhom biex jivvja;;aw lejn is-sit fejn i;;arraf l-ajruplan tal-passi;;ieri tal-Malaysia Airlines, fis-17 ta’ Lulju li g[adda.

Ma salva [add fost il-298 persuna fuq ‘Titjira MH17’ u luffi/jali internazzjonali sostnew li l-a//ess lejn dan is-sit sar ‘kwa]i impossibbli’ min[abba l;lied kontinwu li g[addej, fl-arti-

jiet, bejn it-truppi tal-Gvern Ukren u r-ribelli separatisti li jridu l-g[aqda mar-Russja. Linvestigaturi, salbiera[, kienu f’Donetsk u ammettew li huma kienu qed isibuha ferm diffi/li li jing[ataw l-a//ess g[as-sit li hu kkontrollat minn dawn ir-ribelli.

Intant, il-Malasja, aktar kmieni lbiera[, qalet li la[qet ftehim mas-separatisti fl-Ukrajna biex huma jippermettu g[all-pre]enza ta’ pulizija internazzjonali fis-sit

tat-ti;rif.

L-istess ribelli huma akku]ati b[ala ‘l-elementi responsabbli’ g[at-twaqqig[ tal-ajruplan u fejn qed jing[ad li huma kienu sparaw direttament g[al fuqu.

Min-na[a tag[ha, r-Russja ssu;;eriet li l-ajruplan tat-tip Boeing 777 seta, fil-fatt, twaqqa’ mill-qawwiet tal-Ukrajna – bilGvern fi Kiev qed ji/[ad din lallegazzjoni bl-aktar mod kategoriku.

L-iskwadri g[all-emer;enzi, salbiera[, kienu la[qu kkontrollaw ‘mal-g[oxrin fil-mija biss’ tan-nar f’Sacramento li sar ‘jer;a’ aktar fero/i’ mindu qabad f’dawn l-in[awi matul il-;urnata tal-:img[a.

Fil-pre]ent, l-Istat ta’ California qed i;arrab spinta kbira ta’ nirien wara xhur s[a[ ta’ nixfa u fejn, s’issa, kienu rrappurtati mal-1,400 ‘in/ident’ – id-doppju tas-soltu g[al dawn i]-]menijiet.

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

16

A{BARIJIET TA’ BARRA

G[exieren ta’ mejtin f’Benghazi u fi Tripli IL-LIBJA

Il-Libjani j[arsu lejn il-karozzi li nqerdu waqt l-a[[ar battalji bejn il-milizzji rivali qrib l-ajruport ewlieni ta’ Tripli (ritratt> EPA)

Talanqas 36 persuna inqatlu fi ;lied li re;a’ ]broffa bejn ittruppi tal-Gvern Libjan u militanti I]lami/i fl - in[awi ta ’ Benghazi u wara li dawn ilmilitanti kienu fet[u offensiva fuq is - suldati fi/ - /entru tal belt.

Ir - rapporti qalu wkoll li mietu 23 persuni o[ra waqt battalji qrib l-ajruport ta’ Tripli.

Il - milizzji li qed jikkon trollaw bnadi s[a[ tal - Libja huma responsabbli g[all-ag[ar vjolenza fil-pajji] mi]-]menijiet tar-rewwixta li ;abet fix-xejn ir-re;im tal-eks-dittatur Libjan, Muammar Gaddafi.

L-Istati Uniti u r-Renju Unit wissew li/-/ittadini tag[hom biex ma jivvja;;awx lejn ilLibja. Dan wara li l-Istati Uniti, fi tmiem il-;img[a, evakwat lill - istaff mill - Ambaxxata fi Tripli, bit-Turkija wkoll to[ro;

mas - 700 membru tal - istaff tag[ha mil - Libja .

In Nazzjonijiet Uniti, intant, qed tirtira ‘lin-nies tag[ha kollha’ mill-pajji] Afrikan.

Il - Gvern /entrali tal - Libja qed jitlef dejjem aktar kontroll ta’ pajji]u waqt li l-gruppi talmilizjani armati, flimkien malmilitanti I]lami/i, qed ji;;ieldu g[al kull nitfa art.

L-a[[ar battalji li ilhom iljiem g[addejjin fl-in[awi ta’ Tripli u Benghazi [allew ‘wied ta’ qerda’ u bil-kelliema g[allGvern Libjan qed iwissu dwar il - possibbilta li l - Libja tin qasam f ’ entitajiet separati , f’ka] li l-battalji jkomplu madwar l-ajruport ta’ Tripli.

Il-gruppi tal-milizzji Libjani rivali ilhom jikkumbattu lil xulxin g[all-kontroll tat-terminal u fejn wasslu g[al g[eluq tal-ajruport.

Iwieg[ed li j;ib lura l-katavri mit-tra;edja ta’ Air Algerie FRANZA Il-President Fran/i], Francois Hollande, wieg[ed li ‘se jin;iebu lura Franza’ l-katavri tal-118-il passi;;iera li tilfu [ajjithom fitti;rif tal-ajruplan tal-linja Air Algerie li, nhar il-{amis, ni]el fit-territorju tal-Mali.

Hollande [are; b’din ilwieg[da meta ltaqa’ mal-qraba tal-vittmi f’Pari;i u wara li ntilfu 54 /ittadini Fran/i]i fit-tra;edja.

Ma salva [add minn fost innies li kienu fuq l-ajruplan li, nhar il-{amis filg[odu, kien beda l-vja;; fatali minn Ouagadougou, il-belt kapitali ta’ Burkina Faso, lejn Al;eri.

Intant, skwadri tanNazzjonijiet Uniti li kienu qed iduru fl-artijiet remoti fejn se[[et it-tra;edja rkupraw ittieni data recorder mill-ajruplan, li kien tat-tip McDonnell Douglas MD-83. L-Air Algerie kienet kriet dan l-ajruplan ming[and il-linja tal-ajru Spanjola, Swiftair, u bl-iskop li ja[dem fuq l-iskeda ta’ vja;;i lejn dawn ir-re;juni tal-Afrika.

Il-kontrolluri tat-traffiku talajru, nhar il-{amis, kienu tilfu lkuntatt mal-ajruplan wara li lpiloti tieg[u kkuntattjaw it-torri tal-kontroll fl-ajruport ta’

Niamey, fin-Ni;er, biex jirrappurtaw li huma kienu qed itiru minn zona ddominata mill-maltempati tar-ramel.

L-Uffi//ju tal-President Fran/i] ikkonferma li mil-lum stess jibdew ikunu osservati tliet ;ranet ta’ luttu nazzjonali fi Franza. L-istess pass [aditu l-Al;erija li wkoll iddikjarat tliet ijiem ta’ niket nazzjonali g[all-vittmi mitlufa ta’ ‘Titjira AH5017’.

Sadanittant, Francois Hollande [abbar li l-in[awi fejn i;;arraf lajruplan ta’ Air Algerie se jinbidlu f’sit ta’ memorja li jistg[u j]uru l-qraba u l-[bieb tal-vittmi.

Suldati jduru fiz-zona tal-Mali fejn i;;arraf l-ajruplan tal-linja Air Algerie (ritratt> EPA)

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

17

A{BARIJIET TA’ BARRA

Il-Costa Concordia jidher fil-port ta’ Genoa, ilbiera[, ftit wara li kkonkluda l-a[[ar fa]i tal-vja;;. Fir-ritratt inkwadrat (xellug, isfel) jidhru t-turisti bil-qieg[da fuq il-moll waqt li josservaw l-i]viluppi fid-drama tal-cruise liner (ritratt> EPA)

Il-’Costa Concordia’ jikkonkludi l-a[[ar vja;; f’Genoa L-ITALJA Il-vapur tal-cruises tra;iku ‘Costa Concordia’, sa fl-a[[ar, idda[[al fil-port ta’ Genoa fejn irid jin[att u b[ala l-fa]i finali tal-pro;ett tas-salvata;; li dam g[addej g[al sentejn.

Il-’Concordia’ kien inkalja mal-blat, fl-in[awi tal-G]ira ta’ Giglio, waqt vja;; li kien qed jag[mel fit-13 ta’ Jannar tal2012 u fejn spi//a maqlub fuq il;enb, nofsu-mg[arraq, u birri]ultat li tilfu [ajjithom 32 persuni li kienu abbord.

Il-Kaptan tal-vapur, Francesco Schettino, fil-pre]ent qed iwie;eb g[all-akku]i ta’ qtil

involontarju u talli hu kien abbanduna l-vapur fl-eqqel talkri]i. Jekk jinstab [ati tal-akku]i mi;juba kontra tieg[u, hu jista’ je[el massimu ta’ g[oxrin sena pri;unerija.

Intant, il-[idma biex il-vapur jiddritta u jitwassal lejn il-port ta’ Genoa tibqa’ msemmija b[ala wa[da mill-akbar pro;etti ta’ salvata;; marittimu fl-istorja. Dan wara li l-’Concordia’, li ji]en mal-114,500 tunnellata, g[adda minn pro/ess ta’ refloating u fejn seta’ j]omm fuq ilwi// tal-ba[ar grazzi g[allkaxxi kbar tal-metall mimlijin

bl-arja (sponsons) li kienu twa[[lu mal-buq tal-vapur.

Intant, numru sostanzjali ta’ opri tal-ba[ar g[enu biex il’Concordia’ jin;ibed lejn Genoa f’dan il-programm ta’ salvata;; li dam g[al diversi jiem u li – skont l-estimi tal-Costa Crociere ( il-proprjetarja tal-vapur) – g[andu jiswa total ta’ 1.5 biljun ewro.

Il-fatt li l-vapur kellu jitwassal f’Genoa – u wara l-a[[ar vja;; ‘storiku’ – g[andu relevanza partikolari, peress li l’Concordia’ kien inbena proprju f’din il-belt.

Tifel jidher fuq bajja fl-in[awi ta’ Genoa u waqt li l-’Costa Concordia’ qed jin;ibed lejn il-port (ritratt> EPA)

Numru kbir ta’ nies, sadanittant, in;emg[u tul l-artijiet talkosta u madwar il-bajjiet ta’ Genoa biex jaraw il-wasla tal’Concordia’ u fejn ma naqsux ix-xeni kommoventi.

Il-Prim Ministru Taljan, Matteo Renzi, ukoll mar flin[awi ta’ Genoa biex jara ttmiem tal-pro/edura inti]a biex il-’Concordia’ jidda[al fil-port u wara li l-irwiefen li kienu telg[u fiz-zona kkumplikaw xi ftit dan il-pro/ess.

Min-na[a tieg[u, Renzi qal li l-a[[ar vja;; tal-Concordia ma kienx wie[ed fa/li, i]da hu enfa-

sizza li ‘l-Italja kapa/i tissorpendi lil kul[add ladarba hi tid[ol g[al dawn l-isfidi’.

Ma jidhirx li hemm xi ‘programm pre/i]’ g[al kwalunkwe fa]i tal-[idma li tinvolvi l’Concordia’ minn issa ‘l quddiem u meta mistenni li l-[att tal-Concordia se jdum madwar sentejn. Ir-rapporti, l-biera[, sostnew li kellhom isiru l-provi li ja//ertaw jekk je]istux ilproblemi potenzjali fejn jid[ol it-tni;;i] tal-ambjent u qabel tibda l-fa]i tax-xog[ol [alli jitnaqqas mill-pi] tal-vapur bliskop li jkun jista’ jintrefa’.

Il-’Concordia’ javvi/ina tmiem il-vja;; wara programm ta’ salvata;; li g[andu jiswa total ta’ 1.5 biljun ewro. Mistenni li l-[att ta’ dan il-vapur se jdum madwar sentejn.(ritratt> EPA)

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju 2014

18

A{BARIJIET TA’ BARRA

Il-mara ma[ruba titlef il-;lieda mal-Ebola SIERRA LEONE

SPANJA> Il-matador Fran/i], Sebastian Castella, jevita l-assalt ta’ barri waqt il-programm tal-;lied mal-barrin li kien organizzat g[all-Fiera ta’ Lulju tradizzjonali, fil-belt ta’ Valencia (ritratt> EPA)

Mara minn Sierra Leone li [arbet mill-isptar wara li kkonfermawlha li hi kienet infettata bil-virus tal-Ebola mietet b’ka;un tal-marda qattiela u wara li hi idde/idiet li tmur lura.

Qabel, il-qraba ta’ Saudatu Koroma kienu [ar;uha ‘bilforza’ mill-isptar ta’ Freetown fejn hi kienet qed tin]amm u fejn ma je]istux il-fa/ilitajiet g[attrattament tal-virus.

Minn Frar sallum mietu ‘l fuq minn 660 persuna b’konsegwenza tal-Ebola fl-in[awi tal-Punent tal-Afrika.

Intant, in-Ni;erja ddikjarat stat ta’ alert fiz-zoni minfejn wie[ed jista’ jaqsam lejn artha minn barra u wara l-mewt (f’dan ilpajji]) ta’ ra;el mil-Liberja li wkoll kien infettat bl-Ebola. Ilvittma kien wasal fl-ajruport ta’ Lagos, nhar it-Tlieta u l-ka] tieg[u jidher li feta[ ‘orizzonti ;odda’ g[all-Ebola mindu l-epi-

demija faqqg[et fin-Nofsinar talGuinea u infirxet lejn il-Liberja u Sierra Leone.

Skont ir-rapporti, l-awtoritajiet tas-Sa[[a fin-Ni;erja jinsabu g[addejjin ‘bi ;lieda kontra l[in’ biex jevitaw il-firxa talEbola. Dan fost l-inkwiet li lpassi;;ieri l-o[ra li kienu qed jivvja;;aw mar-ra;el Liberjan jistg[u j;orru l-virus ‘il hinn mill-Afrika permezz tat- titjiriet internazzjonali. Fl-istess [in, lispezzjonijiet tal-passi;;ieri m’humiex meqjusin li huma ta’ livell xieraq u meta s-sintomi talEbola huma simili g[al tipi ta’ mard o[ra.

Filwaqt li l-esperti jg[idu li lpro/essi ta’ screening g[allpassi;;iera li jid[lu fil-pajji]i kapa/i jnaqqsu l-firxa tal-Ebola, ma te]isti l-ebda garanzija ‘li lvirus ma jistax jin;arr minn post g[all-ie[or, permezz tattitjiriet’.

Immigranti salvati L-ITALJA Il-gwardjani tal-kosta Taljani, fi tmiem il-;img[a, salvaw 53 immigranti o[ra li kienu qed jaqsmu l-ba[ar b’dinghy u li rnexxielhom jaslu sa ftit ‘il barra minn Sqallija.

L-immigranti intlem[u minn ajruplani tal-I]landa li qed jie[du sehem fil-programm Frontex g[all-monitera;; tal-fruntieri u bil-bdoti fiz-zona, imbag[ad,

jg[addu l-informazzjoni relatata lill-kwartieri-;enerali tal-gwardjani tal-kosta, f’Ruma.

L-immigranti, mal-[in, kienu ttrasferiti g[al fuq vapur talgwardjani tal-kosta u twasslu lejn l-Italja. Mifhum li lma;;oranza ta’ dawn il-barranin, li kienu jinkludu tliet nisa, ;ejjin mill-pajji]i Afrikani ta’ ta[t isSahara.

IL-FILIPPINI> Mara Filippina tu]a /attra biex tavvi/ina residenza ta’ komunita mg[arrqa fil-belt ta’ Valenzuela, lejn il-Lvant ta’ Manila. Il-Filippini g[adha kemm intlaqtet b’maltemp li rri]ulta f’diversi in/idenza ta’ g[arg[ar u meta l-Uffi//ju Meteorolo;iku lokali qed isegwi l-elementi li jindikaw /iklun ;did potenzjali fl-in[awi. Intant, il-poplu Filippin hu mwissi dwar ‘aktar in]ul ta’ xita u g[arg[ar g[allg[arrieda’ matul il-;ranet li ;ejjin (ritratt> EPA)

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

19

A{BARIJIET TA’ BARRA

1

2 3

4 1. Lan/a waqt kompetitzzjoni tradizzjonali li ssir f’Eernewoude flOlanda mag[rufa b[ala ‘Skutsjesile’, li tikkonsisti fi tlielaq b’lane/ tradizzjonali tar-re;jun bejn id-19 ta’ Lulju u l-1 ta’ Awwissu.

2. Il-Papa Fran;isku fil-canteen tal-Vatikan meta nhar il-:img[a mar jiekol mal-impjegati tas-Santa Sede.

3. Tfal waqt l-Ani-Com & Games Exhibition f’Hong Kong, wirja dedikata lil dak kollu li g[andu x’jaqsam mad-dinja tal-komiks u li ilha ssir g[al dawn l-a[[ar 16-il sena 4. F-22 Raptor tal-Qawwa tal-Ajru Amerikana waqt refuelling ma’ KC-135 Stratotanker [dejn il-g]ejjer ta’ Hawaii waqt ta[ri; militari mag[ruf b[ala RIMPAC 2014.(ritratti EPA)

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

20

TV#RADJU

Kull darba li konsumatur ji;i biex jixtri xi tip ta’ o;;ett, hu x’inhu, g[andu jifli sew il-garanzija li jing[ata mieg[u u l-kundizzjonijiet li tkun toffri

Garanziji kummer/jali u xiri ta’ garanziji esti]i Hekk kif stipulat fl-Att dwar lAffarijiet tal-Konsumatur, il-konsumaturi g[andhom sentejn protezzjoni f’ka] li l-prodott mixtri ma jkunx konformi mal-kuntratt tax-xiri.

Dawn id-drittijiet legali la jistg[u jitnaqqsu u lanqas jistg[u ji;u effettwati b’mod negattiv mill-garanzija kummer/jali li jista’ jag[ti l-bejjieg[ jew manifattur. Dawn it-tip ta’ garanziji jistg[u biss jag[tu aktar benefi//ji minn dawk li tipprovdi l-li;i.

Obbligi tal-bejjieg[

Bejjieg[ g[andu l-obbligu legali li jassigura li l-prodotti li jbig[: • huma konformi mad-deskrizzjoni u l-ispe/ifikazzjoni pprovduti fil-kuntratt tax-xiri, • huma adattati g[all-u]u li suppost jag[mlu, • huma adattati g[all-u]u li lkonsumaturi g[andhom b]onnhom u li infurmaw lillbejjieg[a waqt ix-xiri, • g[andhom juru l-kwalità u lkapa/ità li huma normali f’o;;etti tal-istess tip.

Meta dawn il-kriterji ma jkunux osservati, il-konsumaturi g[andhom dritt jitolbu rimedju.

L-ewwel talba g[andha tkun li lprodott jissewwa jew jinbidel

ming[ajr [las addizzjonali. Meta dawn ma jkunux possibbli, ilkonsumatur g[andu jitlob tnaqqis fil-prezz jew li j[assar il-kuntratt tax-xiri. Il-limitu ta’ ]mien sakemm il-konsumatur jista’ jitlob dawn ir-rimedji huwa ta’ sentejn mid-data tal-kunsinna talo;;ett mixtri.

Aktar ma toffri vanta;;i l-garanzija esti]a, aktar ikollhom benefi//ji l-konsumaturi li jidde/iedu li jinvestu flushom f’dan it-tip ta’ xiri

Drittijiet legali

Dawn huma d-drittijiet legali tal-konsumatur u skont irRegolamenti dwar id-Drittijiet tal-Konsumatur li da[lu fis-se[[ fit-13 ta’ :unju 2014, il-bejjieg[ g[andu l-obbligu legali li jinforma lill-konsumaturi tieg[u b’din il-protezzjoni legali.

Meta negozjant joffri g[allbejg[ garanzija esti]a, din g[andha tipprovdi aktar benefi//ji mill-garanzija li tag[ti lli;i. Hija meqjusa b[ala prattika kummer/jali in;usta meta kummer/jant jipprova jbig[ id-drittijiet li l-konsumatur di;à g[andu permezz tal-li;i.

Qabel konsumatur jixtri garanzija esti]a g[andu jqis /erti fatturi, fosthom kemm tiswa lgaranzija u l-probabbiltà li ji;i b]onnha. Wie[ed g[andu wkoll iqis l-ammont ta’ flus li se jonfoq fuq l-o;;ett u kemm tista’ tiswa tiswija jekk ikun hemm b]onn.

Odette Vella odette.vella@mccaa.org.

Huwa importanti wkoll li lkonsumatur idur u jara x’qed joffri s-suq rigward garanziji kummer/jali li ji;u mal-prodott ming[ajr [las addizzjonali.

Hemm il-possibbiltà li wie[ed isib l-istess tip ta’ prodott u blistess prezz u jkollu wkoll ilgaranzija kummer/jali ming[ajr [las addizzjonali.

Garanzija esti]a

Qabel ma jixtri garanzija esti]a, il-konsumatur g[andu jaqra t-termini u l-kundizzjonijiet marbuta mag[ha. Il-konsumatur g[andu jiftakar li lgaranziji normalment ma jkoprux kull problema li jista’ jkollu prodott. Il-ma;;or parti talgaranziji [afna drabi ma jkoprux difetti li jo[or;u minn u]u frek-

wenti jew minn u]u [a]in.

G[aldaqstant, avolja konsumatur jixtri garanzija esti]a, jista’ jkun li xorta wa[da jkollu j[allas g[al bdil ta’ /erti parts.

Garanzija esti]a li toffri benefi//ji konkreti g[all-konsumaturi g[andha tkopri l-prodott mixtri g[al numru ta’ snin li jkun aktar minn sentejn u idealment g[andha wkoll tkopri difetti u danni li jo[or;u minn u]u frekwenti.

Huwa wkoll importanti li din it-tip ta’ garanzija tkopri l-parts u x-xog[ol biex issir it-tiswija. Ilkonsumatur g[andu wkoll ji//ekkja jekk il-garanzija esti]a tippermettix li l-prodott difettu] jinbidel jew meta dan ma jkunx possibbli, li jing[ataw il-flus lura. Naturalment aktar ma toffri vanta;;i l-garanzija esti]a, aktar ikollhom benefi//ji l-konsumaturi li jidde/iedu li jinvestu flushom f’dan it-tip ta’ xiri.

It-termini u kundizzjonijiet tal-

garanzija kummer/jali u talgaranzija esti]a g[andhom ikunu /ari u jing[ataw bil-miktub. Meta dawn il-kundizzjonijiet ma ji;ux onorati mill-garanti, il-konsumaturi jistg[u jift[u lment malUffi//ju g[all-Affarijiet talKonsumatur.

L-iskop ta’ dan l-artiklu huwa biss li jipprovdi informazzjoni u mhux li jag[ti parir legali. F’ka] ta’ lment jew b]onn ta’ aktar informazzjoni tista’ tikkuntattja lill-Uffi//ju g[all-Affarijiet talKonsumatur fi [dan l-Awtorità ta’ Malta g[all-Kompetizzjoni u l-Affarijiet tal-Konsumatur fuq il-freephone 8007 4400 jew innumru tat-telefown 2395 2000.

(Odette Vella hi Senior Information Officer fl-Uffi//ju g[all-Affarijiet tal-Konsumatur fi [dan l-Awtorità ta’ Malta g[allKompetizzjoni u l-Affarijiet talKonsumatur.)

www.maltarightnow.com

SA{{A

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

21

Illum il-Jum Dinji tal-Epatite Illum, it-28 ta’ Lulju, huwa ljum li fih ti;i mfakkra l-marda infettiva tal-epatite.

Dan bl-g[an li tin[oloq aktar kuxjenza dwar l-effetti []iena li tista’ to[loq din il-marda. Il-prevenzjoni, id-djanjosi u t-trattament huma importanti li jsiru, biex jitnaqqsu l-kumplikazzjonijiet li jistg[u jikkaw]aw kan/er u l-insuffi/jenza fil-fwied.

G[alhekk huwa importanti [afna li l-pubbliku, inklu]i l-professjonisti tas-sa[[a, ikunu jafu aktar fuq din il-marda. E]ami mediku huwa importanti, biex f’ka] li dan jirri]ulta fil-po]ittiv, ji;i avvi/inat spe/jalista biex tinbeda l-kura.

Marda qattiela

Persuna minn kull tnax madwar id-dinja hi infettata bil-marda tal-epatite, u dan jammonta g[al madwar 130–170 miljun ru[.

L-Epatite B u ? huma meqjusa b[ala “il-qattiela siekta” (silent killers) peress li l-persuna infettata ma jkollha l-ebda tip ta’ sintomi, sakemm jibdew jidhru xi sinjali serji. Persuni infettati jkunu qed jirriskjaw li jinfettaw persuni o[ra li huma qrib tag[hom jew li liku jkun konxju u jie[u dan iljkunu attivi mag[hom sesswal- va//in. Pre]entement il-gvern di;à joffri din it-tilqima ming[ajr ment! [las fil-klinika ;enito-urinarja (GU Clinic) g[all-individwi A[siba sew!

It-tema ta’ din is-sena hija LGBTI. Ting[ata wkoll lit-tfal, “A[siba sew. Ipprevjeni l- professjonisti tas-sa[[a, il-memEpatite” (Think again. Prevent bri tal-Forzi Armati ta’ Malta u Hepatitis). Il-prevenzjoni tista’ tal-Pulizija, dawk li ja[dmu malssir billi tastjeni milli tie[u drogi, immigranti u individwi LGBTI. tu]a labar u affarijiet o[ra li jintu]aw g[at-te[id tad-droga Fuljett bl-informazzjoni Id-Direttorat g[allwara persuna o[ra, u]a condoms b’mod tajjeb u konsistenti u hu t- Promozzjoni tas-Sa[[a u tilqim disponibbli u skont l-iske- Prevenzjoni tal-Mard fassal fuljetti spe/ifikament fuq l-Epatite da!

Madankollu importanti li dawk A, B u ? li huma a//essibbli li ja[sbu li huma infettati, jikkon- mi/-?entri tas-Sa[[a, sptarijiet, Persuna minn kull tnax madwar sultaw spe/jalista biex f’ka] ta’ /entri ta’ detenzjoni u tal-komuid-dinja hi infettata bl-epatite ri]ultat po]ittiv isiru t-trattamenti nità u kif ukoll fuq postijiet taxme[tie;a biex ti;i evitata aktar xog[ol sabiex tkompli ti]died ilkuxjenza dwar dan il-mard jew i/empel lid-direttorat fuq jikkonsulta mat-tabib tieg[u jew [sara.

G[all-kuntratju tal-Epatite ?, infettiv. G[al aktar informaz- 23266000. i/empel lill-klinika ;enito-urije]isti va//in g[all-Epatite B. zjoni wie[ed jista’ wkoll i]ur isBiex wie[ed ikun jista’ narja (GU Clinic) fuq G[alhekk importanti li l-pubb- sit www.sexualhealth.gov.mt jag[mel xi testijiet medi/i jista’ 21227981.

Il-marda tal-epatite hi wa[da komuni [afna madwar iddinja u g[alhekk hu importanti li dak li jkun isir jaf aktar x’jikkaw]a din il-marda qattiela. Persuni infettati b’din ilmarda jkunu qed jirriskjaw li jinfettaw persuni o[ra li huma qrib tag[hom jew li jkunu attivi mag[hom sesswalment

Aktar g[arfien Illum it-Tnejn, 28 ta’ Lulju se ssir out-reach f’The Point, TasSliema, mill-11 a.m. sas-2 p.m. fejn il-pubbliku jista’ jkun jaf aktar dwar l-epatite u kif ukoll se jitqassmu l-fuljetti informattivi.

Posters uffi/jali g[al din ilkampanija se jitqassmu fl-isptarijiet ewlenin ma’ Malta u G[awdex, polikliniki, Ministeri, i/-?entru DETOX, Sedqa, ilBank tad-Demm, il-kunsilli lokali u f’diversi postijiet taxxog[ol.

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

22

TV#RADJU

06>00

Radio 101 Breakfast Club b’waqfiet g[al Sports News fis-06>45, A[barijiet fis-07>00 u fit-08>00< 0740 Anali]i tal-:urnali< Avvi]i tal-Mejtin u Angelus fit-07>55)

08>00 08>05 09>00 09>05

A[barijiet fil-Qosor (ikompli) 101 Breakfast Club A[barijiet fil-Qosor Magazine 101 (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-10>00)

11>00 11>55 12>00 12>30 14>30 15>00 15>05

Wavelength Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet The Big Show Hitsteria A[barijiet fil-Qosor (ikompli) Hitsteria (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-16>00)

16>30 17>55 18>00 18>30 20>00 22>00 23>00 00>25

Newsdesk Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Lura d-Dar Fuzzbox - Michael Bugeja Talk Time Newsdesk (r) Wavelength(r).

G[at-tfal fuq il-Cable Disney Channel

06:10 - Liv & Maddie 06:35 - Austin & Ally 06:55 - Austin & Ally 07:20 - Jessie 07:45 - Dog With a Blog 08:05 - Dog With a Blog 08:30 Good Luck Charlie 08:55 - Good Luck Charlie 09:15 - The Suite Life on Deck 09:40 - The Suite Life on Deck 10:05 - That’s So Raven 10:25 - That’s So Raven 10:50 - A.N.T. Farm 11:15 - A.N.T. Farm 11:35 Good Luck Charlie 12:00 - Good Luck Charlie 12:25 - Jessie 12:45 Jessie 13:10 - Dog With a Blog 13:35 - Austin & Ally 14:00 - Austin & Ally 14:25 - Liv & Maddie 14:45 - Mako Mermaids: An H2O Adventure 15:10 - Mako Mermaids: An H2O Adventure 15:35 - Austin & Ally 16:00 - Austin & Ally 16:20 - Jessie 16:45 - Dog With a Blog 17:10 - Liv & Maddie 17:30 - Mako Mermaids: An H2O Adventure 17:55 - Mako Mermaids: An H2O Adventure 18:20 – Violetta 19:05 - Liv & Maddie 19:30 - Jessie 19:50 - Dog With a Blog 20:15 - Mako Mermaids: An H2O Adventure 20:40 - Austin & Ally 21:00 - Good Luck Charlie 21:25 - A.N.T. Farm 21:50 - Shake It Up! 22:10 - Wolfblood 22:35 Wolfblood 23:00 - Violetta 23:45 The Hive 23:50 - Art Attack Nickelodeon

06:15 - The Fairly OddParents 06:40 - The Fairly OddParents 07:05 - The Penguins of Madagascar 07:30 SpongeBob SquarePants 07:55 SpongeBob SquarePants 08:20 Dora the Explorer 08:45 Umizoomis 09:10 - Tickety Toc 09:28 - Little Kingdom 09:35 - PAW Patrol 10:00 - Zack and Quack 10:25 - Olive the Ostrich 10:50 - Bubble Guppies 11:15 - Winx Club 11:40 Totally Spies! 12:05 - T.U.F.F. Puppy 12:30 - iCarly 12:55 Victorious 13:20 - Big Time Rush 13:45 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 14:10 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 14:40 - The Penguins of Madagascar 15:05 - The Penguins of Madagascar 15:30 - Rocket Monkeys 15:55 Rabbids Invasion 16:20 - Marvin Marvin 16:45 - iCarly 17:10 - Big Time Rush 17:35 - Totally Spies!

18:00 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 18:25 - The Penguins of Madagascar 18:50 - The Fairly OddParents 19:15 - SpongeBob SquarePants 19:40 - Victorious 20:05 - iCarly 20:30 - SpongeBob SquarePants 20:55 - Avatar: The Legend of Aang 21:20 - Avatar: The Legend of Aang 21:45 - Big Time Rush 22:10 - The Penguins of Madagascar 22:35 - The Penguins of Madagascar 23:00 - iCarly 23:25 iCarly 23:50 Victorious

Jim Jam

06:05 - Monkey See, Monkey Do 06:15 - Barney & Friends 06:45 Angelina Ballerina 07:00 - Nouky & Friends 07:05 - Rubbadubbers 07:15 – Oswald 07:30 - Fluffy Gardens 07:40 – Noksu 07:45 - Jarmies 08:00 - Kipper 08:10 - Shapes 08:20 What’s The Big Idea? 08:25 - What’s The Big Idea? 08:30 - Gazoon 08:35 Snapatoonies 09:00 - Heroes of the City 09:15 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 09:40 - Benjamin’s Farm 09:45 - My Animal Friends 10:00 - See the Sea 10:05 - Lots & Lots Of... 10:20 - Bob the Builder 10:30 - Fireman Sam 10:40 - Thomas and Friends 10:50 - See the Sea 10:55 - Nouky & Friends 11:00 Rubbadubbers 11:10 - Pingu 11:15 Tiny Planets 11:20 - Pingu 11:25 Woody Buddies - 11:30 Monkey See, Monkey Do 11:40 - Barney & Friends 12:10 - Fluffy Gardens 12:20 - Noksu 12:25 - Jarmies 12:40 - What’s The Big Idea? 12:45 - What’s The Big Idea? 12:50 - Heroes of the City 13:05 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 13:30 - Shapes 13:40 - Kipper 13:50 - Gazoon 13:55 - Woody Buddies - 14:00 - Snapatoonies 14:25 - My Animal Friends 14:40 - See the Sea 14:45 - Lots & Lots Of... 15:00 Fluffy Gardens 15:10 - Noksu 15:15 - Jarmies 15:30 - Angelina Ballerina 15:45 - Monkey See, Monkey Do 15 : 55 - Barney & Friends 1 6 : 25 Pingu 16:30 - Tiny Planets 16:35 Pingu 16:40 - Tiny Planets 16:45 Igloo - Gloo 1 7 : 00 - Bob the Builder 1 7 :1 0 - Fireman Sam 1 7 : 20 - Thomas and Friends 1 7 : 30 - See the Sea 1 7 : 35 - Monkey See , Monkey Do 17:45 - Connie the Cow 17:55 - Slim Pig 18:05 Heroes of the City 18:20 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 1 8 : 45 - What ’ s The Big Idea ? 1 8 : 50 - What ’ s The Big Idea ? 1 8 : 55 - My Animal Friends 19:10 - See the Sea 1 9 :1 5 - Noksu 1 9 : 20 - Shapes 1 9 : 30 - Monkey See , Monkey Do 1 9 : 40 - Barney & Friends 20 :1 0 Woody Buddies 20:15 - Kipper 20:25 - Slim Pig 20:35 - Connie the Cow 20 : 45 - Angelina Ballerina 2 1: 00 - Jakers : The Adventures of Piggley Winks 21:25 - Heroes of the City 21:40 What ’ s The Big Idea ? 2 1: 45 What’s The Big Idea? 21:50 - Tiny Planets 21:55 - Pingu 22:00 - Bob the Builder 22:10 - Fireman Sam 22:20 - Thomas and Friends 22:30 - See the Sea 22 : 35 - Rubbadubbers 22:45 - Slim Pig 22:55 - Connie the Cow 23:05 - Kipper 23:15 Benjamin ’ s Farm 23 : 20 - My Animal Friends 23:35 - Woody Buddies 23:40 - What’s The Big Idea? 23:45 - What’s The Big Idea?

23:50 - Barney & Friends

Chill

– Net Television, 18:05

Ing[aqdu mal-programm Chill kuljum mit-Tnejn sal-:img[a g[al rkejjen varji li jolqtu l-gosti ta’ kul[add. Matul il-programm jkun hemm ukoll diversi intervisti ma’ persuni differenti fosthom kantanti talKonkors Indipendenza 2014 u kunsilliera tal-Partit Nazzjonalista fid-diversi kunsilli lokali imxerdin ma’ pajji]na. Programm li ]gur se jolqot l-interess tal-familja kollha.

TVM

07:00 – TVAM 08:00 – History hunters 09:30 - Gadgets 10:00 – Paq paq lifestyles 10:30 - Mattia 11:00 Teleshopping 12:00 - A[barijiet# rapport tat-temp 12:10 –Madwarna 12:40 - Merlin 14:40 – Zafira 15:20 – It-triq 15:30 – History hunters 16:00 – A[barijiet 16:05 – Xplahhmalhajt 16:20 – Labrats 16:45 – Xplahhmalhajt 17:00 – Teleshopping 18:00 – A[barijiet 18:40 – Merlin 20:00 - A[barijiet# sports# rapport tattemp# rapport finanzjarju 20:45 – Reporter 21:45 - A[barijiet fil qosor 21:50 – Mr. Fisherman 22:35 – Millim[a]en tal-festi 23:05 – A[barijiet.

TVM 2

07:00 – News 08:00 - Newsloop 11:00 – Commonwealth games 12:00 – Puree 13:30 – Maresciallo Rocca 15:15 – Kurrenti 16:00 Servizz minn Malta u Lil Hinn Minnha 16:15 – Tuff[at migduma 17:15 – Clikk17:45 – Valletta 18:15 – Gadgets 18:45 – Rajt ma rajtx 19:30 – Commonwealth games 20:30 - A[barijiet g[al dawk neqsin mis-smig[ 20:40 – My boss’s daughter. Film 23:00 - A[barijiet bl-Ingli] 23:45 – Culpurina One

07:30 - One News 07:45 – Indigo 09:45 – Teleshopping 11:00 - Sajf 12:30 - ONE News 12:40 – Telebejg[ 13:40 – It-tfal 14:40 – Marvin 15:30 – Fil-k/ina ma’ Malcolm 16:20 – Teleshopping 17:30 - ONE News 17:40 – Indigo 19:30 - ONE News 20:15 - Ieqaf 20 minuta 20:45 – Issues 22:30 Imsa[[ra 23:30 - ONE News.

Smash

07:00 – A[barijiet 07:40 - Er;a’ Lura 08:40 – A[barijiet 09:00 – {abbejtek 10:00 - Fil-K/ina ma’ Farah (r) 10:50 - TSN Teleshopping 13:10 - AtoZ Teleshopping 14:20 - Ma’ Majsi 16:10 - Fil-K/ina ma’ Farah (r) 17:10 - Er;a’ Lura 18:00 - A[barijiet ta’

Barra 18:15 - Bingo 75 18:40 – Teleshopping 19:00 – A[barijiet 19:30 – {abbejtek 20:30 – Forum 21:30 – Dokumentarju 22:00 – A[barijiet 22:30 - Poker.

Raiuno

06:45– UnoMattina Estate (Jinkludi tTg 1 07:30am, 8am, 9am, 9:30am, 11:00am) 07:35 – Parlamento telegiornale 09:55 - Che tempo fa 10:30 – Sapore di sole 11:25 – Don Matteo 5 13:30 – Telegiornale 14:00 – Tg 1 economia 14:05 – Legami 15:00 - Capri 1 16:50 – Parlamento telegiornale 17:00 – Tg 1 17:10 Che tempo fa 17:15 – Estate in diretta 18:50 – Reazione a catena 20:00 – Telegiornale 20:30 – Techetechete 21:20 – Questa nostro amore. Fiction 23:35 – Le vie dell’amicizia 01:30 – Tg 1 notte 02:00 - Che tempo fa 02:05 – Sottovoce 02:35 – Rai cultura Raidue

06:10 – Dance! 07:30 – Buona Fortuna Charlie 07:50 – Protestantesimo 08:20 – Le sorelle McLeod 09:45 – Pasion prohibida 10:30 – Tg 2 Insieme Estate # Meteo 2 # Tg 2 Insieme 11:20 – Il nostro amico Charly 12:10 – La nostra amica Robbie 13:00 – Tg 2 giorno # Tg 2 Costume e societa 13:50 – Medicina 33 14:00 – Detto fatto mix 15:30 – Army wives 17:00 – Guardia costiera (TF) 17:50 – Tg 2 flash L.I.S. 18:45 – Rex 20:30 – Tg 2 21:00 – LOL :-) 21:10 – Voyager – ai confini della cnsoscenza 23:15 – Tg 2 23:30 – Event 15. Film 2013 01:05 – Rai Parlamento 01:15 – Sorgente di vitaA 01.45 –Hawaii five-o.

Raitre

06:00 – RAI news morning 08:00 – Agora Estate 10:00 – Sordi a studio uno 1966 12:00 – Tg 3 # Tg 3 Fuori tg 12:15 – La signora del west 13:10 – Rai Educational 14:00 – Tg regione # Regione meteo 14:50 – Tgr Piazza affari 15:00 – Terra nostra 2 15:45 – Mr. & Mrs. Bridge. Film 1990 17:45

Geo magazine 2014 20:00 – Blob 20:10 – Ai confini della realta 20:35 – Un posto al sole 21:05 – Sconosciuti collection 23:05 – Tg 3 Linea notte 23:40 – Gli archivi del 900.

–

Canale 5

06:00 – Prima pagina 07:54 – Traffico # Borse e monete 07:58 – Meteo.It # Tg 5 08:45 – Ecco a voi Lola!|. Film 2007 11:00 – Forum 13:00 – Tg 5 # meteo.It 13:40 – Beautiful 14:40 – Uomini e donne 16:10 – C’e sempre un’altra possibbilta. Film 18:20 – TG5 minuti 19:00 – Il segreto 20:00 – Tg 5 # Meteo.It 20:40 – Paperissima sprint 21:10 – Coca-cola summer festival 00:20 – Maurizio costanzo show 01:30 – TG5 notte 02:00 – Paperisima sprint 02:35 – Uomini e donne.

Rete 4

06:50 – Zorro 07:20 – Miami vice 08:15 – Distretto di polizia 9 10:45 – Ricette all’Italiana 11:30 – Tg 4 # Meteo.It 12:00 – Renegade 12:55 – Il segreto 14:00 – Lo sportello di forum 15:30 – Hamburg distretto 21 16:55 – Il comandante Florent: Ritratto di un assassino. Film 2001 18:55 – Tg 4 # Meteo.It 19:35 – Il segreto 19:55 – Tempesta d’amore 20:30 – Walker texas rangers 21:15 – Michael Collins. Film 1996 00:10 – Lo squalo 4. Film 1987 01:55 – Tg 4 Night news 02:15 – Target 1993.

Italia 1

06:35 – Hercules 07:30 – Xena – principessa guerriera 08:25 – ATeam 11:10 – Gator boy 12:25 – Studio apert # Meteo.It 13:00 – Sport mediaset 14:10 – I simpson 15:00 – Pretty little liars 16:40 – The O.C. (tf) 18:30 – Studio aperto # Meteo.It 19:20 – C.S.I. - Scena del crimine 21:10 – Person of interest (TF) 23:00 – Chicago fire (TF) 23:55 – La casa degli assi - weekly 01:30 – Studio aperto # Meteo.It 02:25 – Passion Reality.

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

23

TV#RADJU F Living 07:00 – Teleshopping 08:00 – Drama 10:00 – Fil-;nien ma’ Melo 10:30 – Madagascar 12:00 – Teleshopping 13:00 – F Living magazine 16:00 – Teleshopping 20:30 – Summer hit song contest 22:30 – F Living show 01:30 –

Teleshopping Xejk 07:30 –

Just for Laughs 07:45 – Total request show 09:45 – Football daily 09:50 – Shout out 10:00 – Love & Romance 10:45 – Tele Market 11:45 – Just for laughs 12:00 – Frux kontra r-ri[ 13:30The 80’s 14:00 – Xi [lomt 15:00 – The 90’s 15:30 – Telemarket deals 16:30 – Hits 16:50 – Shout out 17:00 – Local issues 18:00 – Total request show 20:00Just for laughs 20:30 – Frux 21:55 – Football faily 22:00 – Golden oldies 23:45 – Telemarket deals.

GO Stars 07:40 – My boy Jack 09:15 – One Day 11:05 – Running wilde 11:50 – War Horse 14:15 – John Grisham’s: The rainmaker 16:25 – My boy Jack 18:00 – Birdsong Pt. 1 19:30 – Birgsong Pt.2 21:00 Breaking Bad 22:40 – The wipers times 00:15 – War horse 02:40 – Birdsong pt. 1 04:00 – Birdsong pt. 2 05:40 – John Grisham’s: The rainmaker 07:50 – Close.

Melita More 09:00 – Grey’s Anatomy 09:45 – Private practice 10:30 – Criminal Minds 11:15:Glee 12:00 – Smash 13:00 – Days of our lives 13:45 – Grey’s Anatomy 14:30 – Whitney 15:00 – Privte Practice 15.45 – Criminal minds 16:30 – Chicago fire 17:50 – Psych 18:15 – Days of our lives 19:00 – Amazing race 19:45 – Supernatural 20:30 – The Mentalist 21:15 – Person of interest 22:00 – So you think you can dance 23:00 – Games of thrones 00:00 – Suburgatory 00:30 – SMASH 01:15 - Glee Mediaset Italia 06:20 – Professione

Vacanza 07:50 Dietro le quinte di 08:00 - Elisa di Rivombrosa 09:30 - Fornelli d’Italia 10:10 - Melaverde 11:01 - La sai l’ulti-

ma? 11:15 - Centovetrine 11:40 Uomini e donne 12:30 - Avanti un altro 13:20 - Vivere III 13:45 - I Cesaroni II 14:40 - Casa Vianello 15:10 - Casa Vianello 15:40 – Carabinieri 16:30 Fornelli d’Italia 17:10 - Forum 18:35 Centovetrine 19:00 - TG5 19:35 - I Cesaroni II 20:35 - Caro maestro 21:45 Uomini e donne 22:50 - Colorado 23:45 - Vite In Apnea BBC Entertainment 06:00 - Show Me Show Me 06:25 CBeebies Stories 06:30 - Charlie and Lola 06:40 - Teletubbies 07:05 - Little Prairie Dogs 07:15 - Show Me Show Me 07:40 - Charlie and Lola 07:50 – Teletubbies 08:20 - The Weakest Link 09:05 - Jam and Jerusalem 09:35 Keeping Up Appearances 10:05 - Gavin and Stacey 10:35 - Doctors 11:05 Casualty 11:55 - The Weakest Link 12:40 - Gavin and Stacey 13:10 - Jam and Jerusalem 13:40 - Fawlty Towers 14:10 - Keeping Up Appearances 14:40 - Doctors 15:10 - Casualty 16:00 Elephant Diaries: Update 16:55 - Jam and Jerusalem 17:25 - The Weakest Link 18:10 - EastEnders 18:40 - Doctors 19:10 - Face Facts: The Truth about Botox 20:00 - Roger and Val Have Just Got In 20:30 - The Stephen K Amos Show 21:00 - Spooks 21:50 - Silent Witness 22:40 - Little Dorrit 23:35 - A Young Doctor’s Notebook.

TCM 06:00 - Rio Bravo 08:20 - Grand Prix 11:05 - Clash by Night 12:55 - Julius Caesar 15:00 - Designing Woman 17:00 - Tea and Sympathy 19:05 - The Rounders 21:00 - Where Were You When the Lights Went Out? 22:35 - The

Wrath of God

MGM Channel 06:10 - A Family Thing 07:55 - Miracle Beach 09:20 - Strictly Business 10:40 Beat Street 12:25 - Timerider: The Adventure of Lyle Swann 14:00 Vamping 15:30 - True Heart 17:00 Shag 18:40 - Electric Dreams 20:15 The Terminator 22:00 - Flight From Ashiya 23:40 - MGM’s Big Screen 23:55 - Dillinger

Diva Universal 06:00 - Ironside 06:55 - Wolff’s Turf 07:55 - Jane Doe: The Harder They Fall 09:27 - Kilokalorie 09:50 - Ironside 10:50 - Quincy, M.E. 11:55 - Jane Doe: Yes, I Remember It Well 13:30 - Great Women 13:50 - ER 14:50 - JAG 15:50 - Quincy, M.E. 16:55 - Jane Doe: How to Fire Your Boss 18:30 - Screwdriver 18:50 - JAG 19:50 - Quincy, M.E. 20:50 - Great Women 21:00 - McBride: Fallen Idol 22:35 - L’ amante Sjorgren 23:00 Wolff’s Turf 23:55 - Wolff’s Turf Discovery Channel 06:00 - How It’s Made 06:25 - Auction Kings: Cigar Boy Lighter; Einstein Letter 06:50 - Auction Hunters: Ton Voyage 07:15 - Born Survivor: Bear Grylls: Alabama 08:10 - Yukon Men: Hell Freezes Over 09:05 - Gold Rush: Bedrock Gold 09:55 - Extreme Engineering: Rebuilding New York City’s Subway 10:50 - How Do They Do It?: Weather Forecasting; Hovercrafts 11:15 - How Do They Do It?: Roads and Coins 11:40 - Wheeler Dealers: Citroen 2CV 12:35 - Rides: Bad Check 13:30 - Outback Truckers 14:25 - Ultimate Survival: Shooting Survival 15:20 Ultimate Survival: North Africa 16:15 Ultimate Survival: Bear’s Top 25 Man Moments 17:10 - Storage Wars Canada: Big Cow Trouble in Little Ajax 17:40 Storage Hunters: Hot Air 18:05 - Flip Men: Bee House 18:35 Baggage Battles: World War Score 19:00 - How It’s Made 19:30 How It’s Made 20:00 - Abalone Wars 21:00 - Dual Survival: Castaways 22:00 Manhunt: South Africa 23:00 - Manhunt:

Arizona

Discovery World 06:00 - Against the

Tide 06:50 American Car Prospector 07:45 - The True Story 08:35 - Breaking Ice 09:00 Hero Factor 09:30 - Greatest Tank Battles 10:20 - Out of the Wild: Venezuela 11:10 - Extreme Machines 12:05 - Alone Against the Tasman 12:55 - American Car Prospector 13:50 - Solving History With Olly Steeds 14:45 - The True Story 15:40 - Greatest Tank Battles 16:35 - Out of the Wild: Venezuela 17:25 - Extreme Machines 18:20 - Welcome to Rio 19:10 - The World’s Toughest Tribes.

07>00 09>00 10>00 12>00 13>00 14>00 15>00 15>05 16<30 16>45 17>45 18>00 18>05 19>30 20.10 20>40 21>30 21>35 22>30 23>00

Sport fuq il-Cable Eurosport 10:30 10:45 -

Motorsports Weekend FIFA Under 17 World Cup Football 12:00 - ISU Grand Prix, Figure Skating 14:00 UEFA Women’s Champions League Football 15:00 - UEFA Women’s Champions League Football 16:00 - Live: Scottish International Open, Bowls 20:15 - Eurogoals 21:00 - ISU Grand Prix, Figure Skating 22:45 WATTS 23:00 - This Week on World Wrestling Entertainment 23:30 - Pro Wrestling Eurosport 2

06:00 - FIS World Cup Alpine Skiing 07:00 - Summer Grand Prix Ski Jumping 09:00 Motorsports Weekend 09:15 FIFA Under 17 World Cup Football 10:45 - UEFA Women’s Champions League Football 12:15 - UEFA Women’s Champions League Football 13:45 - ISU Grand Prix, Figure Skating 15:15 - Freestyle Skiing 16:00 - UEFA Women’s Champions League Football 17:30 - UEFA Women’s Champions League Football 19:00 - FIFA Under 17 World Cup Football 20:30 - College Football 22:30 - Superkombat Fox Sports Europe

4 Given

– Net Television, 21:35

G[aliex, u kif, g[andi naqraha l-Bibbja?

F’dan il-programm [a niddiskutu r-relevanza li g[ad g[andhom il-kotba tat-Testment l-Antik u tatTestment il-;did. Il-Bibbja g[adha tag[mel sens fil-[ajja tal-lum? Il-mistiedna li g[andna, Fr Paul Sciberras, Dominic Lewis u Kirsen Pulis, se jaqsmu mag[na l-esperjenzi u l-[sibijiet tag[hom dwar dan is-su;;ett.

In-nies kif ja[sbuha? Jaqraw il-Bibbja? Se naraw x’qalulna dawk li morna nitkellmu mag[hom lUniversità. It-tema tal-programm se titwassal ukoll permezz ta’ re/ta dwar il-b]onn li naqraw il-Kelma t’Alla, kif ukoll permezz ta’ feature ie[or li jwassal il-messa;; ta’ kemm g[andna b]onn lil Alla fil-[ajja tag[na.

NET News Chit Chat Iswed fuq l-Abjad Telebejg[ Simpati/i Telebejg[ NET News Simpati/i Telebejg[ F’Ba[ar Wie[ed Telebejg[ NET News Chill NET News Replay - Tazza tad-Dinja Msn Up + NET News 4 Given Flusek NET News

06:00 - Major League Baseball 08:30 - MLB 162 09:00 Speedmakers 10:00 Speedmakers 11:00 - MLB 162 11:30 - World Championship Ping Pong 12:30 - World Championship Ping Pong 13:30 World Championship Ping Pong 14:30 World Championship Ping Pong 15:30 - Major League Baseball 18:00 - Speedmakers 19:00 - Live: Major League Baseball 22:00 - PGA EuroPro Tour Golf GO sports 1

07:00 - Best of Football 2013#2014 09:00 - Best of Football 2013#2014 11:00 Best of Rugby 2013#2014 13:00 - Best of Football 2013#2014 15:00 - Best of Football 2013#2014 17:00 -

Best of Football 2013#2014 19:00 - Best of Football 2013#2014 21:00 - Malta National Badminton Championships 2014 - Men’s Singles Final LIVE 22:00 ATP World Tour 500 - Citi Open, Washington - Day 1 04:00 Vincennes Horseracing GO sports 7

07:00 - Vincennes Horseracing 10:00 - PGA European Tour M2M Russian Open - Day 1 13:00 Best of Football 2013#2014 15:00 - Best of Football 2013#2014 17:00 - Best of Football 2013#2014 19:00 Best of Rugby 2013#2014 21:00 - Best of Football 2013#2014 23:00 - Best of Football 2013#2014 01:00 Best of Football 2013#2014 03:00 - Best of Football 2013#2014 05:00 - Best of Football 2013#2014 GO sports 8

09:00 12:00 -

Vincennes Horseracing PGA European Tour M2M Russian Open - Day 1 15:00 - Best of Football 2013#2014 17:00 Best of Football 2013#2014 19:00 Best of Football 2013#2014 21:00 - Best of Rugby 2013#2014 23:00 - Best of Football 2013#2014 01:00 - Best of Football 2013#2014 03:00 Best of Football 2013#2014 05:00 - Best of Football 2013#2014 07:00 - Best of Football 2013#2014

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

24

www.maltarightnow.com

MU}IKA

Il-membri tas-So/jetà Mu]ikali Santa Katarina ta]-}urrieq li g[addew minn esperjenza [elwa [afna fil-:ermanja

Il-Banda Santa Katarina ta]-}urrieq fil-Black Forest, il-:ermanja Il - Banda Santa Katarina ta] - }urrieq re;g[et lura Malta wara esperjenza sabi[a li kellha fil - Black Forest , il - :ermanja , fejn [adet sehem f ’ laqg[a inter nazzjonali g[all - baned .

Dan l - appuntament inter nazzjonali wasal f ’ mument importanti g[as - So/jetà Mu]ikali Santa Katarina ta] - }urrieq li qed tfakkar il -1 50 sena mit - twaqqif tag[ha .

Fil - :ermanja , il - banda kienet akkumpanjata minn grupp ta ’ 1 68 ammiratur .

Fil - :ermanja , fost attivi tajiet o[rajn , il - banda Maltija kienet il - mistiedna spe/jali f ’ festival tal - baned li sar fir - re;jun tal - Black Forest . Hi kienet il - mist iedna spe/jali wkoll ta ’ dan il - festival li sar f ’ Schopfheim li kien qieg[ed ifakkar il - mitejn sena mit - twaqqif tal - banda :ermani]a Stadtmusik Shopfheim .

Ta[t it - tmexxija tas Surmast Direttur Joseph Grech , il - Banda Santa Katarina g[alqet dan il - fes tival b ’ kun/ert gala ma ’ ]ew; baned :ermani]i .

Il - banda Maltija [adet sehem ukoll f ’ kun/ert ie[or f ’ Herrischried u daqqet ukoll mar/i briju]i fir - ra[al pittoresk ta ’ Todtmoos .

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

25

TISLIBA

TA{BIL IL-MO{{ U TAG{RIF 1

2

5

3

4

Rapport tat-temp

6

7

UV INDEX

8

9

9

10

IT-TEMP Xemxi b’xi ftit s[ab f’xi waqtiet VI}IBBILTÀ Tajba IR-RI{ {afif g[al moderat mill-Majjistral it-Tramuntana li jdur mill-Punent Majjistru u jsir moderat, lokalment moderat g[al ftit qawwi kultan BA{AR Moderat IMBATT Baxx mill-Punent g[all-Majjistral TEMPERATURA L-og[la 31˚C XITA F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a: xejn Xita mill-1 ta’ Settembru 508.9 mm IX-XEMX titla’ fis-06.05 u tin]el fit-20.12

11

Il-[amest ijiem li ;ejjin 12

13

14

15

16

17

Mimdudin>5. u 6. Idejh mag[luqa, x[i[ (10) 6. Ara 5 7. Skontru, travers (5) 10 u 11. Mer[ba (10) 11. Ara 10 12. u 14. Sinjuri minn darhom (10) 14. Ara 12 16. Ktieb g[ar-ritratti (5) 17. u 18. Skorta, wassal (10) 18. Ara 17

18

Weqfin>1. Bdot (6) 2. Re/ipjenti g[all-;arr tal-likwidi (6) 3. Indi/i (6) 4. {ass rasu ddur bih (6) 8. Persenta;; imnaqqas g[al [las fil-pront (5) 9. Ta’ tog[ma tajba u ;enwina (5) 12. Balalu (6) 13. Ikel [ami ppriservat fil-mel[ (6) 14. :emg[at kbar ta’ suldati fi gwerra (6) 15. Maqtug[ g[alih wa[du (6)

Soluzzjoni tat-Tisliba tal-:img[a Mimdudin>- 5. u 6. Elementari; 7. O[lom; 10. u 11. Frattarija; 12. u 14. Ekwilibrat; 16.

Ibidu; 17. u 18. Moderni]mu.

Weqfin>- 1. Sefsef; 2. Fer[et; 3. Innota; 4. }ingla; 8. Ba]wa; 9. Bixra; 12. Enormi; 13.

Sudoku Kulma trid tag[mel hu li timla l-kaxxi vojta binnumri mill-1 sad-9 ta’ kull ringiela, ta’ kull kolonna u ta’ kull kwadru ]g[ir ta’ 3 kaxxi bi 3.

Soluzzjoni Sudoku

IT-TNEJN L-og[la 31˚C L-inqas 23˚C

IT-TLIETA L-og[la 32˚C L-inqas 22˚C

L-ERBG{A L-og[la 31˚C L-inqas 23˚C

IL-{AMIS L-og[la 30˚C L-inqas 23˚C

IL-:IMG{A L-og[la 30˚C L-inqas 22˚C

UV

UV

UV

UV

UV

9

9

9

9

9

Temperaturi fi bliet barranin It-temperatura u t-temp f’dawn l-ibliet kapitali (f’nofsinhar [in ta’ Malta) lbiera[ kienet: {al Luqa 30˚C xemxi, Al;eri 32˚C xemxi, Amsterdam 23˚C xemxi, Ateni 33˚C xemxi, Li]bona 24˚C xemxi, Berlin 30˚ ftit imsa[[ab, Brussell 26˚C ftit imsa[[ab, il-Kajr 34˚C xemxi, Dublin 19˚C ftit imsa[[ab, Kopen[agen 25˚C imsa[[ab, Frankfurt 28˚C xemxi, Milan 26˚C xemxi, Istanbul 31˚C ftit imsa[[ab, Londra 23˚C ftit imsa[[ab, Madrid 34˚C ftit imsa[[ab, Moska 28˚C xemxi, Pari;i 27˚C ftit imsa[[ab, Bar/ellona 28˚C xemxi, Ruma 26˚C ftit imsa[[ab, Tel Aviv 32˚C xemxi, Tripli (mhux mag[ruf), Tune] 34˚C xemxi, Vjenna 22˚C bir-rag[ad, Zurich 19˚C imsa[[ab, Munich 22˚C imsa[[ab, St. Petersburg 31˚C xemxi, Stokkolma 18˚C imsa[[ab

Tag[rif Id-Djarju tal-President ta’ Malta g[al-lum it-Tnejn, 28 ta’ Lulju 2014

08.00: Il-President tippresiedi laqg[a tal-management filPalazz ta’ San Anton 09.30: Il-President tniedi lattività tar-Rockestra 2014 filPalazz ta’ San Anton 12.30: Il-President tilqa’ lil Souad Gueblaoui , lAmbaxxatri/i tar-Repubblika tat - Tune]ija g[al ]jara fi tmiem il - kariga tag[ha fil Palazz, il-Belt Valletta 13.00: Il-President tilqa’ lillMembri tal - International Council of Museums Committee (ICOM) g[al ]jara ta’ korte]ija fil-Palazz, il-Belt Valletta 1 4 . 30 : Il - President tiltaqa ’ ma’ Richard Cumbo fil-Palazz ta’ San Anton 1 5 .1 5 : Il - President tiltaqa ’ mal - Membri tal - Emergency Fire and Rescue Unit fil Palazz ta’ San Anton 1 6 . 00 : Il - President tiltaqa ’ ma’ Paul Camilleri, Chairman Golden Daffodil Foundation fil-Palazz ta’ San Anton 1 7 . 00 : Il - President tiltaqa ’ ma ’ Sylvana Brannon , Direttri/i Stem Cell Malta Ltd fil-Palazz ta’ San Anton 17.30: Il-President tilqa’ lillMembri tas - So/jetà Dun

Filippu Borgia g[al ]jara ta’ korte]ija fil - Palazz ta ’ San Anton Serata ta’ divertiment Is - So/jetà Filarmonika King’s Own u l-G[aqda Festa Esterni San Duminku se jorganizzaw serata ta’ divertiment fis-Sala San Duminku g[ada tTlieta , 29 ta ’ Lulju fl okka]joni tal-a[[ar Tlieta ta’ Missierna San Duminku. Waqt is-serata se jie[du sehem Julie James Trio, kif ukoll il-kan-

tanti Dominic Cini u Justine Bezzina li se jkantaw is-CD l;dida li [ar;et il-Kummissjoni }g[a]ag[. Prezz ta’ 10 ewro jinkludi selezzjoni ta’ finger food . Booking isir fuq 99872124 jew 99451909.

Laqg[a tal-Kunsill Lokali tal-Munxar Il-laqg[a li jmiss tal-Kunsill Lokali tal - Munxar se ssir g[ada t-Tlieta fil-5.30 p.m. flUffi//ju Amministrattiv talKunsill.

Laqg[a tal-Kunsill Lokali ta’ Bir]ebbu;a Il-laqg[a li jmiss tal-Kunsill Lokali ta’ Bir]ebbu;a se ssir g[ada t-Tlieta fl-Uffi//ju talKunsill , ‘ Dar Bir]ebbu;a ’, Triq Santa Marija , Bir]ebbu;a.

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

26 PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{ JEW KIRI Il-{amrun

GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’, bil-bit[a, dawl, ilma u toilet. Bil-permess Class B. ?emplu 77200983.

KLASSIFIKATI Limiti tar-Rabat

}EW: tomniet art bil - veduta tal - ba[ar u tal - kampanja . ?emplu 99428000 .

Paola

MAISONETTE arju] [afna f ’ area kwieta b ’ ]ew; kmamar tas - sodda , salott , k/ina , kamra

tal - banju u bit[a . ?emplu g[all - [abta tal -11 a . m . Min 99428000 . isibha hu mitlub imur fl - eqreb g[assa tal - Pulizija jew AVVI}I i/empel 99439260 , 99493 1 65 jew 2 1 #27443282 . Min isibha Intilfet kelba jing[ata rigal ta ’ € 500 .

YORKSHIRE TERRIER f ’ Birkirkara fl - area tal - Iskola Nag[mel xog[ol Primarja l - Erbg[a 23 ta ’ Lulju TA ’ electrodes , toqob fil konkos jew planki minn 50mm sa 300mm , katusi , manutenzjoni u installazzjoni ta ’ dawl u ilma . ?emplu 79494827 .

Tiswijiet fil-pront u fil-post

TA ’ fridges , freezers , washing machines , tumble dryers u dehumidifiers , e// . B ’ sitt xhur garanzija fuq il - parts u labour .

Bl - ir[as prezzijiet . Stima b ’ x -

ejn minn qabel . Spare parts g[al kull tip ta ’ appliances . ?emplu 2 1 37 1 559 , 2737 1 559 , 2 1 493285 , 79884497 jew 99472570 . Servizz fil - pront .

Tiswijiet

TA ’ magni tal - [jata . G[al service u tiswijiet fil - pront . ?emplu 99422268 jew 2 1 4 1 6705 .

G{ALL - BEJG{ G[amara antika

TINKLUDI twaletta bil - mera , lavaman , komodina , gradenza bil - mera u wi// tal - ir[am u gwardarobba kbira . Jistg[u jinbieg[u separati . ?emplu 99800607 .

L-g[oti tad-demm m’g[andux vaganzi.

Ag[ti d-demm illum

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

27

SPORT MALTA SUMMER CUP

Balzan b’punti massimi

Balzan temmew l-impenji tag[hom fi Grupp A tal-Malta Summer Cup b’punti massimi wara li s-Sibt reb[u t-tielet u la[[ar log[ba kontra Qormi. Bissa[[a ta’ din ir-reb[a Balzan a//ertaw ukoll mir-reb[ talgrupp u issa fis-semi finali tal[amis li ;ej jiltaqg[u mat-tim ittieni klassifikat minn Grupp B. F’log[ba o[ra li ntlag[bet isSibt Pieta Hotspur a//ertaw mittieni post fil-grupp b’reb[a ta’ 20 kontra Naxxar Lions f’log[ba diretta g[al min se jikkwalifika flimkien mar-rebbie[a Balzan.

Naxxar u Pieta kellhom tliet punti kull wie[ed qabel din illog[ba de/i]iva ta’ bejniethom u kienet de/i]a b’]ew; gowls fittieni taqsima. Pieta Hotspur fet[u l-iskor mas-sieg[a log[ob permezz ta’ Rafael Xavier u sitt minuti wara Pieta g[alqu llog[ba bit-tieni gowl li kien skorjat minn Frances Claudio Daniel.

Il-log[ba kienet ikkontrollata mir-referee Andre Arciola, li wera l-karta l-[amra lill-plejer ta’ Naxxar ex-Birkirkara Terence Vella. Intwerew ukoll erba’ karti

sofor fil-konfront ta’ Quilin Refalo ta’ Pieta, u fil-konfront ta’ Ryan Cassar, David Reano u Victor Bellia ta’ Naxxar Lions.

Fit-tieni log[ba Balzan g[elbu lil Qormi 2-1 wara li kienu gowl minn ta[t. Dan g[aliex wara biss erba’ minuti Qormi marru filvanta;; permezz ta’ Bruce Albert, i]da Justin Grioli kiseb ilgowl tad-draw fil-25 minuta.

Il-gowl rebbie[ ta’ Balzan wasal kwarta mit-tmiem permezz tal-ex attakkant ta’ Valletta Jean Pierre Mifsud Triganza.

Ikkontroll din il-log[ba r-referee Glen Tonna.

Fil-klassifika finali ta’ Grupp A, Balzan temmew fl-ewwel post b’disa’ punti, segwiti minn Pieta Hotspur b’sitta, Naxxar Lions bi tlieta u Qormi ming[ajr ebda punt.

Il-{add filg[axija kellhom jintlag[ba l-a[[ar log[biet ta’ Grupp B, fejn Zebbug Rangers se jiltaqg[u kontra Floriana u Mosta jilag[bu kontra Vittoriosa Stars.

Is-semi finali ta’ din il-kompetizzjoni jintlag[bu l-{amis bilfinali tintlag[ab il-{add, dejjen fil-Luxol Stadium fejn intlag[bu llog[biet kollha ta’ din l-edizzjoni.

IBBURDJAR – AMERICA’S CUP

Erba’ klabbs Ewropej se jie[du sehem Erba’ timijiet Ewropej wieg[du li se jkunu qed jie[du sehem fl-America’s Cup li jmiss biex a//ertaw li l-avveniment ikun vijabbli wara li l-isfidant uffi/jali, Team Australia rtira min[abba l-ispejje] kbar.

Ir-rivali Ewropej mill-Italja, lI]vezja, r-Renju Unit u Franza qalu li se jikkoperaw ma’ Team Oracle USA li huma l-holders biex ja//ertaw li l-25 edizzjoni tal-America’s Cup fl-2017 tkun wa[da ta’ su//ess sportiv u kummer/jali.

“It-timijiet ta’ Luna Rossa Challenge, Artemis Racing, Ben Ainslie Racing u Team France – flimkien mal-klabbs li jirrappre]entaw - ikkonfermaw li se jappo;;jaw dan l-avveniment, immaterjali minn fejn se tkun qed issir it-ti;rija, post li g[ad irid ikun im[abbar,” qalu fi stqarrija kon;unta.

Il-;img[a l-o[ra l-ippjanar g[all-2017 tpo;;a fid-dubju meta l-isfidant mill-Awstralja, Challenger of Record, irtira millavveniment. L-America’s Cup li jmiss se ssir f’San Diego jew fil-

Bermuda imma l-post se jkun konfermat f’Ottubru.

Normalment isiru serje ta’ regatta li jwasslu g[allAmerica’s Cup u r-rebbie[ ta’ dawn ir-regattas jirba[ id-dritt li jisfida li/-Champions renjanti.

L-edizzjoni tal-2013 talAmerica’s Cup kienet attirat lattenzjoni tad-dinja sportiva meta t-tim Amerikan appo;;jat mill-biljunarju tas-software Larry Ellison, irkupra minn 8-1 minn ta[t biex g[eleb lil New Zealand 9-8 f’San Francisco.

L-erba’ darbiet champion Olimpiku, Ainslie, kien parti mit-tim rebbie[ ta’ Oracle imma issa qed jimmira li jirba[ leqdem trofew tal-ibburdjar g[arRenju Unit g[all-ewwel darba sa minn meta bdiet il-kompetizzjoni fl-1851.

Il-kompetizzjoni se tkun qed issir b[all-2013 b’dg[ajjes simili (katamarani) imma i]g[ar minn 72 pied. Id-dg[ajjes il-;odda ta’ 62 pied imsej[a AC62’s se jkunu mmexxija minn tmien membri tal-ekwipa;;, tlieta anqas missena l-o[ra.

It-tim ta’ Pieta` H. waqt il-pre]entazzjoni

DANA CUP

Pieta H. fit-tielet post PR Academy tal - I?vezja huma r-rebbie[a tad-Dana Cup 2014wara li fil-finali g[elbu lil Skibsby Hojene IF 1 tad Danimarka bl-iskor ta’ 4-1.

Pieta Hotspurs ikklassifikaw fit-tielet post wara li s-Sibt tilfu bil - penalties kontra Skibsby Hojene IF 1. Fil-[in regolamentari Pieta kienu qed

jirb[u 2-1 b’gowls ta’ Leon Borg u Ryan Gatt imma penalty fl-a[[ar minuti wassal biex il-log[ba tmur g[all-[in barrani.

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

28

SPORT TENNIS

Isner fil-final f’Atlanta Is-seed numru wie[ed talOpen ta’ Atlanta John Isner g[adda g[all-final g[ar-raba’ sena konsekuttiva meta fis-semi finali g[eleb lil Jack Sock 7-5, 64. Sock hu l-plejer li normalment l-istess John Isner jit[arre; mieg[u.

Fil-final John Isner se jiltaqa’ kontra l-I]raeljan Dudi Sela li fittieni semi finali ferm iktar kumbattuta g[eleb lill-:ermani]

Benjamin becker 6-3, 3-6, 6-3.

Fil-finali tal-lum John Isner se jkun qed ifittex id-disa’ titlu tieg[u filwaqt li Sela li jokkupa l-94 post fir-rankings mondjali, se jkun qed ifittex l-ewwel titlu tieg[u.

G[al Sela din se tkun biss ittieni finali tieg[u f’tournament ATP, bl-unika finali tieg[u tkun dik kontra Andy Roddick flOpen ta’ Beijing fis-sena 2008.

TENNIS

Andujar jirba[ l-Open tal-I]vizzera Wayne Rooney awtur ta’ doppjetta fl-azzjoni ma’ Benatia ta’ Roma

FUTBOL

Reb[iet g[al Inter u Manchester United Inter g[elbu lil Real Madrid wara l-g[oti tal-penalties, filwaqt li f’log[ba o[ra Manchester United g[elbu lil Roma 3-2.

Real Madrid kellhom bidu tajjeb kontra Inter u wara li Gareth Bale laqat il-lasta b’daqqa ta’ ras wara biss tliet minuti, kien l-istess Gareth Bale li feta[ l-iskor g[al Real Madrid.

Inter kisbu d-draw fit-tieni taqsima permezz ta’ penalty skorjat minn Icardi. L-iskor baqa’ ma nbidilx biex il-log[ba kellha tmur g[all-g[oti tal-penalties. Lewwel penalty ta’ Real mog[ti minn Izco kien salvat minn Carrizo ta’ Inter li tajjar il-ballun g[al mal-lasta. Vidic skorja lpenalty tieg[u l-istess kif g[amel

Vasquez. Nagatomo falla g[al Inter biex l-iskor sar 1-1 wara ]ew; penalties kull wie[ed.

Real fil-vanta;; permezz ta’ Nacho Fernandez li skorja ttielet penalty u M’Vila falla lpenalty tieg[u li [abat mal-lasta.

Illarramendi ra r-raba’ penalty salvat mill-gowlkeeper ta’ Inter, u Juan Jesus g[amel l-iskor 2-2 wara -raba’ penalty. Mascarel fall l-a[[ar penalty ta’m Real meta xe[et il-ballun barra, biex lattakkant Icardi issi;illa r-reb[a ta’ Inter meta skorja l-[ames u la[[ar penalty.

F’log[ba o[ra Manchester United g[elbu lil Roma 3-2 wara li r-red Devils bnew vanta;; ta’ 3-0 sa tmiem l-ewwel taqsima.

Wara bidu tajjeb minn Roma kien Manchester United li marru fil-vanta;; b’gowl tajjeb ta’ Wayne Rooney wara azzjoni personali. Juan Mata skorja ttieni gowl fid-39 minuta u qabel intemmet l-ewwel taqsima lakkwist il-;did ta’ Roma Emanuelson ikkometta fawl fuq Welbeck u mill-11-il metru kien Rooney li skorja t-tieni gowl personali tieg[u.

Fit-tieni taqsima ]-]ew; kow/is g[amlu g[add ta’ tibdiliet bit-tim ta’ Roma jag[mel l-iskor iktar rispettabbli lewwel b’gowl mill-isba[ ta’ Pjanic u wara minn penalty skorjat mill-captain Francesco Totti.

L-Ispanjol Pablo Andujar reba[ l-ewwel titlu tieg[u wara nuqqas ta’ sentejn meta fil-final tal-Open tal-I]vizzera f’ Gstaad g[eleb l-isfida tal-Ar;entin Juan Monaco 6-3, 7-5.

G[al Andujar li jokkupa l-71 post fir-rankings mondjali dan kien it-tielet su//ess fil-karriera tieg[u, tliet titli kollha mirbu[a fuq courts tat-tafal. It-titli l-o[ra mirbu[a minn Pablo Andujar kienu l-Open ta’ Casablanca filMarokk fis-sena 2011, u sena wara fl-2012.

Andujar g[amel break flewwel set biex mar fil-vanta;; 5-3 u wara ma falliex is-service biex reba[ is-set 6-3. Juan Monaco li b[alissa jinsab fil-105 fir-rankings, wara li sa sentejn ilu kien mal-ewwel g[axra, mar filvanta;; 3-0 fit-tieni set u kellu sservice f’idejh fejn seta’ g[alaq is-set meta kien 5-3 minn fuq.

I]da hawn bdiet ir-rimonta ta’ Andujar li reba[ erba’ games konsekuttivi biex reba[ is-set 7-5 u b’hekk kiseb l-ewwel titlu g[alih f’din is-sena.

FUTBOL

Kandidat im[e;;e; iwarrab Kandidat ewlieni g[all-kariga ta’ President tal-FIGC qed ikollu kritika [arxa u sej[iet biex jirtira l-kandidatura tieg[u wara li allegatament g[adda kumment razzist.

Il-president tal-league taddilettanti Carlo Tavecchio [oloq din il-polemika nhar il-:img[a wara l-kummenti tieg[u.

Tavecchio qal hekk: “FlIngilterra jag[]lu l-plejers fuq ilprofessjonali]mu tag[om, mentri hawn ng[idu Opti Poba jinsab hawn, qabel kien jiekol il-banana u issa qieg[ed ma’ Lazio”.

Tavecchio qal li u]a l-kliem b[ala e]empji u ma kien qed jirreferi g[al [add u qal li l-kummenti tieg[u ma kienux razzisti u jekk instemg[u hekk jisku]a ru[u.

I]da l-asso/jazzjoni tal-plejers u l-kow/is qalu li dawn il-kliem mhux a//ettabbli minn min irid imexxi l-federazzjoni Taljana wara r-ri]enja ta’ Abete. Anki leditorjal tal-biera[ tal-Gazzetta dello Sport kellu kliem iebes filkonfront ta’ Tavecchio fejn f’dan l-editorjal intalab li Tavecchio jirtira l-kandidatura tieg[u

b’mod immedjat.

Il-kandidat l-ie[or huwa l-ex plejer ta’ AC Milan Demetrio Albertini li b[alissa g[andu lkariga ta’ Vi/i President talFIGC. L-elezzjoni g[all-[atra ta’ President ;did se ssir fil-11 ta’ Awwissu.

Giancarlo Abete u Cesare Prandelli kienu rri]enjaw minn President u kow/ rispettivament wara l-eliminazzjoni tal-Italja mit-Tazza tad-Dinja fil-Bra]il.

L-ewwel bi//a xog[ol g[allPresident elett se tkun il-[atra ta’ kow/ g[at-tim nazzjonali.

Pablo Andujar jg[oli t-trofew mirbu[ fl-I]vizzera.

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

29

SPORT FUTBOL LOKALI

Bouba mistenni jing[aqad ma’ }ejtun }ejtun Corinthians FC mistennija jakkwistaw lill-attakkant ta’ 22 sena Stephane Manasse Aboubacar, mag[ruf a[jar b[ala Bouba, l-isem li j;orr fuq ilflokk.

Bouba, li kapa/i jilg[ab ukoll b[ala plejer fuq il-;enb, beda lkarriera tieg[u fil-Kambodja ma’ Phnom Penh FC qabel mexa’ lejn it-Tajlandja fejn lag[ab g[al Sukhothai FC, Mukdahan FC, Khonkaen FC, Patthalung FC u l-ista;un li g[adda ma’ Krabi FC fejn kien ukoll il-captain tat-tim.

Bouba lag?ab seba’ log[biet g[at-tim nazzjonali ta’ ta[t is17-il sena tal-Kosta tal-Avorju fejn skurja ]ew; gowls, u lag[ab seba’ log[biet g[at-tim nazzjonali ta’ ta[t l-20 sena fejn skorja tliet gowls.

Fl-2011 hu ntag[]el fit-tim talaqwa [dax fil-kampjonat D1 filwaqt li fl-2012 ;ie t-tieni fil-lista tal-aqwa skorers b’19-il gowl fi 33 log?ba.

Gerald Micallef jaf jitlef l-ista;un li ;ej Il-goalkeeper ta’

Qrendi Gerald Micallef jista’ jkun li jitlef l-ista;un li ;ej wara li sSibt kellu in/ident fuq il-post tax-xog[ol.

Micallef sofra xi ksur u di;a’ ;ie operat darbtejn filwaqt li llum se jer;a’ ji;i operat. Kienu Qrendi stess li taw din l-a[bar kerha fuq Facebook.

Anderson Ribeiro g[adu bla klabb L-attakkant Bra]iljan

ta’ 33

sena, Anderson Mendes Ribeiro li f’dawn l-a[[ar snin lag[ab ma’ diversi klabbs f’pajji]na g[adu qed ifittex klabb g[all-ista;un il;did 2014-15.

L-ista;un li g[adda Ribeiro lag[ab ma’ }ebbu; Rangers flEwwel Divi]joni u g[enhom jiksbu l-promozzjoni g[allKampjonat Premier. F’Malta Ribeiro lag[ab ma’ Tarxien Rainbows, Hibernians, {amrun Spartans, Naxxar Lions u }ebbu; Rangers.

Renato Conceicao Anke’ l-eks difensur ta’ Sliema Wanderers, Marsaxlokk, Dingli Swallows, Lija Athletics, Balzan Youths u St. George’s F.C. Renato Conceicao hu bar-

rani ie[or li wara karriera twila f’pajji]na b[alissa qed ifittex klabb.Conceicao, li llum g[andu 33 sena, lag[ab ukoll f’G[awdex ma’ G[ajnsielem F.C. Andre Schembri L-internazzjonali Malti Andre Schembri l-biera[ skorja wie[ed mill-erba’ goals li t-tim FSV Frankfurt skorja fil-log[ba ta’ [biberija kontra FC Eschborm.

Andre Schembri skorja t-tielet fil-51 minuta meta mattar siequ

biex kompla g[al ;ewwa kross fil-baxx mil-lemin. Schembri kien mibdul fil-71 minuta.

L-ewwel impenn ta’ FSV Franfurt fil-kampjonat Bundesliga 2 Div. se jkun nhar il-{add barra minn darhom kontra FC Heienheim.

It-Taljan Vincenzo Nibali

?IKLI}MU

Vincenzo Nibali jirba[ it-Tour It-Taljan Vincenzo Nibali kif kien mistenni reba[ it-Tour de France ta’ din is-sena wara li fil21 u l-a[[ar stadju tat-Tour ]amm il-vanta;; impressjonanti ta’ ‘l fuq minn tmien minuti li kellu.

L-a[[ar stadju b[as-soltu kien fix-Champs-Elysees fil-qalba ta’ Pari;i fejn din it-tappa intreb[et minn Marcel Kittel wara sprint.

Nibali li g[andu 29 sena twieled fi Sqallija fil-belt ta’ Messina. Hu sar l-ewwel Taljan

wara nuqqas ta’ 16-il sena li reba[ it-Tour de France, bla[[ar wie[ed ikun il-mibki Marco Pantani. Sar ukoll is-sitt /iklist li reba[ l-iktar tliet tlielaq importanti, ji;ifieri it-Tour de France, il-Giro d’Italia u lVuelta Spanjola.

Ir-reb[a ta’ Nibali g[alkemm wa[da meritata tista’ titqies b[ala wa[da sorprendenti, fejn il-favoriti kienu r-rebbie[ tassena l-o[ra Chris Froome u lispanjol Alberto Contador rebbie[ darbtejn tat-Tour. I]da

dawn it-tnejn kellhom jirtiraw wara li kienu nvoluti f’in/identi fl-ewwel stadi tat-Tour u ma setg[ux ikomplu.

Nibali kien dejjem protagonista fejn minbarra li reba[ erba’ stadji minn dan it-Tour, kien dejjem fost il-protagonisti kemm fit-tlielaq il-fa/li riservati g[all-velo/isti kif ukoll g[al dawk diffi/li u massakranti fuq il-muntanji.

Vincenzo Nibali reba[ it-tieni stadju, l-g[axar stadju, it-tlettax-il stadju u t-18-il stadju.

FUTBOL

Clegg irid li t-Tazza tad-Dinja tittie[ed lir-Russja

Stephane Manasse Aboubacar, mag[ruf a[jar b[ala Bouba

Il-vi/i Prim Ministru Ingli] Nick Clegg irid li r-Russja jittie[dilha d-dritt li torganizza tTazza tad-Dinja ta’ erba’ snin o[ra, b[ala kastig lil Vladimir Putin.

F’intervista li ta lis-Sunday Times ta’ Londra Clegg qal li ma jridx jara lil Putin jag[mel kapital politiku mill-organiz-

zjoni ta’ din il-festa ta’ futbol.

It-talba ta’ Clegg qed issir wara li grupp ta’ deputati fil:ermanja ressqu l-proposta biex it-Tazza tad-Dinja ma ssirx fir-Russja.

Dan wara l-involviment tarRussja b’mod mhux definit g[alissa, fit-twaqqih tal-ajruplan Malasjan fuq l-ispazju tal-

ajru tal-Ukrajna.

Nick Clegg kap tal-Partit Liberali Demokratiku fir-Renju Unit, qal li Putin di;a’ g[amel gwadan politiku kbir bl-organizzajoni tal-Olimpjadi taxxitwa f’Sochi, u t-Tazza tadDinja erba’ snin o[ra tkun trijonf ie[or personali g[al Vladimir Putin.

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

30

SPORT

FORMULA 1

Daniel Ricciardo jirba[ il-Grand Prix tal-Ungerija Daniel Ricciardo fuq Red Bull qabe] lil Fernando Alonso fuq Ferrari fl-a[[ar dawriet talGrand Prix tal-Ungerija biex kiseb it-tieni reb[a f’dan lista;un u t-tieni wa[da mill-karriera tieg[u, fi Grand Prix milliktar interessanti u emozzjonanti.

Il-Brittaniku Lewis Hamilton li kellu jibda mill-pit lane min[abba li kkraxxja fil-provi finali ta’ kwalifikazzjoni tasSibt, kellu tellieqa mill-aqwa fejn irnexxielu jitla fuq il-podium u jikseb it-tielet post. Illeader tal-klassifika il-:ermani] Nico Rosberg minkejja li telaq mill-pole u kien mistenni li jiddomina dan il-Grand Prix kellu jikkuntenta biss bir-raba’ po]izzjoni anki jekk hu xorta wa[da ]amm l-ewwel post filklassifika.

L-Awstraljan Ricciardo firraba’ sena fil-Formula 1, g[amel tliet pit stops, kontra t-tnejn li g[amel kemm Fernando Alonso kif ukoll Lewis Hamilton. Ilmossa tat-tielet pit stop [alliet ilfrott mixtieq mir-Red Bull ta’ Ricciardo g[aliex b’tyres ;odda seta’ jag[mel id-differenza u tliet dawriet mit-tmeim irnexxielu jitla’ fl-ewwel post biex kiseb reb[a mill-aqwa.

“It-tyres kienu determinanti” qal Ricciardo fl-ewwel kummenti tieg[u. “L-a[[ar dawriet kienu verament emozzjonanti.

Issa se ni//elebra bil-kbir mhux biss illejla, i]da se nie[u ftit ;ranet ta’ mistrie[.”

Ricciardo reba[ l-ewwel Grand prix f’Montreal il-Kanada f’:unju li g[adda. Fil-klassifika issa Nico Rosberg g[andu 202 punt kontra l-191 punt ta’ Lewis Hamilton, filwaqt li l-istess Daniel Ricciardo issa g[andu 131 punt u jinsab fit-tielet post.

Minkejja l-prestazzjoni millaqwa ta’ Hamilton, il-polemika fi [dan it-tim ta’ Mercedes ma naqsitx. Dan g[aliex it-tim Mercedes qal lil Hamilton biex i[alli lil Rosberg jaqb]u, xi [a;a li s-sewwieq Brittaniku m’g[amilx. “Kont veramnent ixxukjat kif smajt l-ordni tat-tim biex in[alli lil Rosberg jaqbi]ni.

Veru li Rosberg resaq qrib tieg[i i]da jien ma ridtx nitlef millmira tieg[i lil Ricciardo u Alonso”. Hamilton temm jg[id li l-ordni biex i[alli lil Rosberg jaqb]u kienet xi ftit stramba.

G[al Lewis Hamilton din kienet it-tieni darba din is-sena li hu beda mill-pit lane i]da xorta wa[da spi//a fuq il-podium. FilGrand Prix tal-:ermanja l;img[a l-o[ra Hamilton ukoll

Daniel Ricciardo ji//elebra s-su//ess tieg[u fl-Ungerija l-biera[

beda mill-pit lane i]da wkoll kiseb it-tielet post.

Hamilton qal li l-wirjiet tieg[u fl-a[[ar ]ew; Grand Prixs taw sodisfazzjon iktar milli kieku reba[ il-Grand Prix.

Xi ftit tas-sodisfazzjon g[al Ferrari wkoll fejn it-tieni post ta’ Fernando Alonso kien ifisser li s-

sewwieq Spanjol hu l-uniku sewwieq din is-sena li dejjem kiseb punti. G[al Alonso dan kien it-tieni podium din is-sena wara t-tielet post miksub f’Shanghai fi/-?ina. “Ninsab fer[an bil-prestazzjoni tieg[i u tal-vettura. Probabli li din tkun wa[da mill-ftit podiums din is-

sena g[alina” temm jg[id b’awto kritika Fernando Alonso.

Qabel il-grand prix tal-biera[ g[amlet [alba xita li g[amlet din it-tellieqa ferm iktar e//itanti u spettakolari fejn g[add ta’ sewwieqa tilfu l-kontroll tal-vettura tag[hom wara [abtiet, fejn fost l-o[rajn Sebastien Grosjaen

u Kamui Kobayashi kellhom jirtiraw u kellha wkoll tid[ol issfety car.

Issa l-kampjonat tal-formula 1 ikollu l-waqfa tradizjonali tassajf fejn il-grand prix li jmiss ikun dak tal-Bel;ju fis Spa Francorchamps fl-24 ta’ Awwissu.

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

31

SPORT LOG{OB TAL-COMMONWEALTH

Nathan Lee Xuereb vi/in il-bron] Fil-Log[ob tal-Commonwealth, it-tiratur ]ag[]ug[ Malti Nathan Lee Xuereb resaq ferm vi/in li jirba[ il-midalja tal-bron] meta tilef il-final g[at-tielet u r-raba’ post kontra l-Indjan Mohd filkompetizzjoni double trap.

William Chetcuti naqas milli jg[addi g[as-semi finali meta spi//a fis-seba’ post meta laqat total ta’ 125 plattina. Is-sitt tiraturi li g[addew g[as-semi finali kienu Mohd tal-Indja li laqat 135 flewwel fa]i, fejn kien segwit minn Indjan ie[or Mittar li laqat 132, listess kif laqtu l-Ingli]i French u Scott. Nathan Lee Xuereb kiseb il[ames post fl-ewwel fa]i meta laqat 131, u fis-sitt post spi//a lAwstraljan Turner li laqat 128.

Warajhom William Chetcuti li b’125 plattina kien eliminat.

Fis-semi finali fuq 30 plattina, Mohd, French u Scott laqtu 27 plattina kull wie[ed, segwiti minn Nathan Lee Xuereb li laqat 26.

Mittar u Turner kienu eliminati fil-

waqt li kien jin[tie; shoot off bejn l-ewwel tlieta biex ikunu mag[rufa i]-]ew; finalisti.

Wara x-shoot off kienu l-Ingli]i French u Scott li kkwalifikaw g[all-finali g[ad-deheb u l-fidda filwaqt li Mohd kellu jilg[ab g[allbron] ma’ Nathan Lee Xuereb. LIndjan kien iktar pre/i] minn Xuereb fil-log[ba g[al bron] meta laqat 26 kontra l-24 plattina milquta minn Xuereb, li xorta wa[da kellu prestazzjoni mill-aqwa.

Il-midalja tad-deheb intreb[et minn Steve Scott li f’final kollha Ingli]a g[eleb lil Matthew French 30 g[al 29.

Intant f’Hampden Park fl-ewwel ;urnata tal-atletika kienet flazzjoni Diane Borg. Fil-heat numru 1 tal-100 metru Diane Borg g[amlet id-distanza fi 12.12 sekondi sabiex spi//at fis-sitt post qabel Ndoro tal-Kenja. Il-heat kif kien mistenni intreb[et minn Veronica Campbell Brown tal:amajka fi 11.29 sekondi.

It-tim Malti tad-double trap

ATLETIKA

DOPING

L-Awstraljan Shelley jirba[ il-maratona

It-testijiet qed jiffukaw fuq il-kwalita mhux kwantita

L-Awstraljan Michael Shelley reba[ il-maratona tal-Log[ob talCommonwealth fl-ewwel ;urnata riservata g[all-atletika fi Glasgow.

L-Awstraljan li g[andu 30 sena, u rebbie[ tal-midalja talfidda erba’ snin ilu fi New Delhi, kiseb l-a[jar [in personali tieg[u fir reb[a tal-biera[ fi Glasgow.

F’maratona kondizjonata mixxita Shelley temm f’[in ta’ sag[tejn, 11-il minuta u 15-il sekonda.

Bis-sa[[a ta’ din ir-reb[a

L-Awstraljan Michael Shelley

Shelley da[al fil-kategorija ta’ ]ew; atleti kbar Awstarljani flistorja tal-Log[ob talCommonwealth.

Rob de Castella u Steve Moneghetti. De Castella reba[ ilmaratona fil-lLog[ob talCommonwealth fl-1982 u l1986, filwaqt li Moneghetti, li llum hu chef de mission tat-tim Awstraljan, kien reba[ il-maratona tal-1994.

Il-Kenjan Stephen Chemlany kiseb it-tieni post f’[in ta’ sag[tejn, 11-il minuta u 58

sekonda, filwaqt li Abraham Kiplimo tal-Uganda kiseb ittielet post f’[in ta’ sag[tejn, 12-il minuta u 23 sekonda.

Fil-maratona tan-nisa ir-reb[a marret g[and il-Kenjana Flomena Daniel li reb[et b’[in ta’ sag[tejn, 26 minuta u 45 sekonda. Fit-tieni post atleta o[ra mill-kenja, Caroline Kilel li da[let 25 sekonda wara r-rebbie[a.

It-tielet post u midalja talbron] intreb[et minn Jess Trenglove tal-Awstralja.

Il - kap tal - Log[ob tal Commonwealth li qed isiru fi Glasgow qal li l-attenzjoni tattestijiet tad-dioping qed tkun iktar fuq il-kwalita milli fuq ilkwantitta.

Il-Kap E]ekuttiv tal-Log[ob tal - Commonwealth Mike Hooper qal li testijiet kompluti kontra d-doping qed isiru fuq kampjuni tal-urina, id-demm u l-EPO. Ir-rebbie[a tal-midalji li normalment ikunu kollha ittestjati f’avvenimenti kbar b[al ma huma l-Olimpjadi, mhux bilfors li se jkunu ittestjati kollha.

Hooper qal li madwar 1500 test se jsiru b’kollox sa tmiem il-Log[ob fit-3 ta’ Awwissu.

Madwar ]ew; terzi minn dawn it-testijiet se jsiru waqt dawn ilLog[ob filwaqt li l-kumplament saru g[al g[arrieda qabel bdew il - kompetizzjonijiet fi Glasgow.

Hooper qal li l-metodu tattestijiet fi Glasgow u l-metodu ta’ kullimkien u kull [in. Dan hu metodu differenti minn dak ta ’ kwantita . Hooper qal li di;a’ nstab ka] wie[ed fejn atleta minn Wales instab po]ittiv u kien skwalifikat milli jikkompeti fi Glasgow.

I/-champion tal-400m hur-

dles Rhys Williams kien sospi] wara li nstab po]ittiv biex sar it-tieni atleta minn Wales li kien sospi]. Hu kien sospi] minn kull attivita wara li [a sehem fil-Glasgow Grand Prix tal - atletika fejn kiseb is - sitt post fil-400m hurdles.

L - atleta l - ie[or Gareth Warbuton ukoll kien sospi] wara li kellu jie[u sehem fit800m fil - Log[ob tal Commonwealth. Hu kien kiseb ir-raba’ po]izzjoni erba’ snin ilu fi New Delhi dejjem fuq iddistanza tat-800m.

S’issa mill-bidu tal-Log[ob fi Glasgow g[ad ma kien hemm ka]. Erba’ snin ilu fi New Delhi kienu saru 1482 test tad-doping fejn kien hemm 4 ka]i po]ittivi, tlieta minnhom atleti Ni;erjani.

Folashade Abugun kienet itti[ditilha l-midalja tal-fidda li reb[et fl - 400m u fir - relay 4x400m, filwaqt li Osayomi Oludamola itte[ditilha l-midalja tad-deheb mirbu[a fil-100m.

In - Ni;erjan l - ie[or kien Samuel Okon li nstab po]ittiv minkejja li ma kien reba[ lebda midalja.

Il-ka] l-ie[or kien ta’ atleta Indjan Rani Yadav li [a sehem fil-mixi 20km.

www.maltarightnow.com

It-Tnejn, 28 ta’ Lulju, 2014

LOKALI

32

Envelopes ukoll out-of-stock f’Mater Dei Pazjenti mhux qed jir/ievu l-kotba bir-ri/etta tal-medi/ina d-dar min[abba li m’hemmx envelopes Pazjenti li jmorru l-Isptar Mater Dei b[alissa qed jiffa//jaw problemi ;odda g[al sa[[ithom mhux biss g[aliex hemm medicini out-of-stock, i]da propju g[aliex issa hemm lenvelopes li fuqhom jintbag[tu rri/etti tal-medicini out-of-stock.

In-Nazzjon tkellem ma’ numru ta’ pazjenti li qed jiffa//jaw din is-sitwazzjoni fosthom il-pazjenta li kellha trombo]i u li g[aliha hu vitali li jkollha l-informazzjoni dwar x’tip ta’ medi/ni trid tie[u min[abba l-kundizzjoni tad-demm tag[ha li fuqha jiddependi d-do]a li g[andha ting[ata ta’ medi/ina.

Kif dejjem kien isir, lil dawn il-pazjenti jintbag[tilhom bilposta l-ktieb li fuqu jkunu stipulati l-medi/ini li jridu jittie[du – fosthom id-do]a tal-warfarin li tvarja minn ]mien g[al ie[or skont il-kundizzjoni tad-demm tal-persuna.

“Ming[ajr il-ktieb li fuqha tkun miktuba mit-tobba d-do]a talwarfarin li nkun irrid nie[u, ma nistax immur ni;bor il-medi/ina.

Fin-nuqqas li jintbag[at dan ilktieb bir-ri/etta tad-do]a li rrid nie[u g[all-kundizzjoni taddemm tieg[i, nibqa’ ming[ajr medikazzjoni li hi essenzjali g[al sa[[ti u li jekk ma ni[ux id-do]a me[tie;a, hewmm riskji kbar g[al sa[[ti”, qalet pazjenta lil InNazzjon li tkellmet ukoll dwar nuqqasijiet ba]i/i u ta’ telqa li tesperjenza fl-Isptar Mater Dei. Il-;img[a li g[addiet l-awtoritajiet tas-sa[[a naqsu milli

jibag[tu dawn il-kotba ta’ preskrizzjoni lill-pazjenti.

Numru ta’ pazjenti /emplu l-isptar biex jaraw x’inhi d-diffikultà, g[aliex g[alihom dan in-nuqqas jista’ jkollu konsegwenzi gravi.

Dan g[aliex g[al dawn ilpajzenti l-kwistjoni tat-te[id ta’ din il-medi/ina hi kwistjoni ta’ [ajja jew mewt g[aliex jekk ma ji[dux il-medi/ini skont kif mitluba li jag[mlu mit-tobba u konsulenti, jista’ jkollhhom effetti negattivi fuq sa[[ithom.

Quddiem din is-sitwazzjoni, lawtoritajiet tas-sa[[a nfurmaw lill-pazjenti jew rappre]entati tag[hom, li mhumiex f’po]izzjoni li jibag[tulhom ilkotba d-dar g[aliex hemm anki lenvelopes out-of-stock.

Jirri]ulta li persuni vi/in ilpazjenti milquta minn din ilproblema waslu biex marru anki huma personlament l-isptar biex jippruvaw jiksbu l-kotba me[tie;a biex il-pazjenti jkunu jistg[u jie[du l-medi/ini.

Minkejja li l-persuni marru filpost fejn jin]ammu l-kotba, dawn ma rnexxilhomx jie[du linformazzjoni me[tie;a bil-konsegwenza li l-pazjenti g[adhom qed jistennew l-informazjzoni tant importanti g[alihom dwar lammont ta’ medi/ina li g[andhom jie[du.

Xi pazjenti lmentaw ukoll kif jesperjenzaw diversi drabi li lmedi/ina warfarin tkun out-ofstock mill-Gvern, i]da jkunu infurmati li jekk iridu jistg[u jixtruha mill-ispi]eriji privati.

Fl-Isptar Mater Dei il-pazjenti qed jesperjenzaw mhux biss medi/ini out-of-stock i]da wkoll nuqqas ta’ envelopes li qed ifisser li preskrizzjoni ta’ medi/ina ma tintbag[atx lill-pazjenti g[aliex m’hemmx envelopes

Minbarra nuqqas ta’ sodod hemm ukoll nuqqas kbir ta’ infermiera Malta ma tifla[x pazjenti Libjani u l-Gvern g[andu jirrikonoxxi l-limitazzjonijiet b[ala pajji] ]g[ir Il-Union tal-Infermiera u lQwiebel (MUMN) qed tappella lill-Gvern biex ma j;ibx pazjenti mil-Libja g[aliex is-servizzi fidDipartiment tal-ITU ma jifla[x g[al iktar minn 20 pazjent u g[aliex m’hemmx infermiera bi]]ejjed biex jassistu lil dawn ilpazjenti li ji]diedu mal-pazjenti Maltin l-o[rajn.

Il-union iddikjara dan fi stqarija ffirmata mill-President tal-

MUMN, Paul Pace, wara li lgvern ilbiera[ g[amel konferenza tal-a[barijiet dwar i/-?entru ta’ Kri]i li twaqqaf quddiem l-eskalzzjoni tas-siwtazzjoni fil-Libja.

L-MUMN qalet li l-problema fl-Isptar Mater Dei mhix biss innuqqas ta’ sodod i]da hemm ukoll nuqqas kbir ta’ infermiera. Li jin;iebu pazjenti Libjani f’Malta fl-ITU, li takkomoda biss 20 soddda, mhix de/i]joni g[aqlija

g[aliex il-livelli internzzjonali tassa[[a jistabbilixxu li g[andu jkun hemm infermier ma’ kull pazjent.

Din ir-regola ftit tkun imwettqa fl-Isptar Mater Dei u g[alhekk jekk jitpo;;ew iktar sodod flITU jkun hemm effetti negattiv fuq is-sitwazzjoni tal-pazjenti, sostniet l-MUMN. Il-union qed tappella wkoll lillGvern biex ma ti;rix sitwazzjoni li fiha Malta jkollha spi]a kbira

f’g[ajnuna lil-Libjani, kif di;a ;ara fil-passat u biex jinstabu pajji]i ikbar minn Malta u b’ri]orsi ikbar biex jassistu lillpazjenti Libjani.

Il-Gvern, sostniet l-MUMN, minkejja l-intenzjonijiet tajbin tieg[u b’rabta mal-kri]i fil-Libja, g[andu jirrikonoxxi l-limitazzjonijiet ta’ pajji] ]g[ir b[al Malta u kompliet li l-infermiera mhumiex Superman.

media•link COMMUNICATIONS