Nru 13,832
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014 €0.80 www.maltarightnow.com
14-il investitur fi protest fil-Qorti wara li flushom sparixxew 14-il investitur ippre]entaw protest fil-Prim Awla tal-Qorti ?ivili kontra d-Diretturi talkumpanija Maltese Cross Financial Services Ltd. fejn qeg[din jitolbu li jing[ataw lura l-kapital investit bl-interessi b’kollox. Il-kumpanija qieg[da ti;i nvestigata mill-MFSA bl-operazzjonijiet tag[ha ji;u sospi]i. Il-protest sar kontra d-Diretturi Jean-Claude Bugeja, Robert Cutajar u Stephen Spiteri. Linvestituri qalu li huma kienu nfurmati mill-Awtorita’ g[asServizzi Finanzjarji, l-MFSA li l-operazzjonijiet tal-kumpanija ;ew sospi]i i]da ma semg[u xejn aktar u dan minkejja li huma ppruvaw ji;bdu lura linvestimenti tag[hom Huwa mifhum li l-flus allegatament mitlufa jammontaw g[al miljuni ta’ ewro. Fil-protest tag[hom huma talbu lura flushom bl-interessi b’kollox u li jing[ataw id-dettalji kollha dwar l-investimenti li saru jew suppost li saru. L-investituri qalu li huma kollha klassifikati b[ala “retail client” g[all-iskop tad-Direttiva tal-Unjoni Ewropea MiFID. Ilprotest jg[id ukoll li fis-7 ta’ Awwissu li g[adda, l-MFSA [ar;et avvi] fejn infurmat lillpubbliku, li l-operazzjonijiet ta’ Maltese Cross Financial Services Ltd ;ew sospi]i b’effett immedjat. Kien indikat li kien qed ji;i nvestigat l-operat tal-kumpanija bil-g[an li tissalvagwardja linteressi tal-investituri. Fit-12
L-investituri qalu li huma kienu nfurmati mill-Awtorita’ g[as-Servizzi Finanzjarji, l-MFSA li l-operazzjonijiet tal-kumpanija ;ew sospi]i i]da ma semg[u xejn aktar
ta’ Awwissu l-MFSA [ar;et avvi] pubbliku u stqarret li ;urnata qabel kienet irrevokat lapprovazzjonijiet mog[tija lil Jean Claude Bugeja biex ja;ixxi b[ala Direttur, Compliance Officer u Money Laundering Reporting Officer tal-kumpanija u li jipprovdi servizzi ta’ investiment. Ing[ad ukoll li l-MFSA kienet [ar;et direttiva skont il-li;i fejn idderi;iet li Jean Claude Bugeha biex jirre]enja minn Direttur talkumpanija, jieqaf mill-jipprovdi kull tip ta’ servizz finanzjarju, inklu] pariri ta’ investment, li jieqaf milli jwettaq kull tip ta’
funzjoni fi [dan il-kumpanija u li ma ja//essax ir-rekords, is-sistemi tal-I.T. u l-uffi//ji talkumpanija sakemm mhux awtori]]ati mill-MFSA. Huwa ;ie ordnat ukoll biex i]omm u ma jeqridx, ma jag[milx [sara u ma jalterax kull dokumentazzjoni, li jista’ jkollu fil-pusses tieg[u b’rabta malkumpanija u l-klijenti tag[ha. Il-protest jg[id ukoll li fit-22 ta’ Awwissu li g[adda l-MFSA [ar;et it-tielet avvi] pubbliku fejn ing[ad li l-kumpanija g[andha nuqqas materjali fl-assi tal-klijenti, liem nuqqas jidher li rri]ulta mill-possibilta’ ta’ u]u
[a]in u manipulazzjoni ta’ tali assi, u li b[ala konsegwenza ta’ dan, /ertu nvestimenti li kienu jappartjenu g[all-klijenti, i]da li kienu mi]muma mill-kumpanija, jista’ jkun li ntilfu. L-investituri fid-dawl ta’ dan kollu bag[tu ittra lill-kumpanija u qeg[din jesi;u li fi ]mien jumejn mill-protest jg[addu l-informazzjoni kollha u jroddu lura linvestimenti bl-interessi b’kollox. Fin-nuqqas ta’ dan huwa qeg[din j]ommu d-dritt li jibdew pro/eduri legali skont il-li;i. L-Avukati Adrian Delia u Kris Scicluna ippre]entaw il-protest f’isem l-investituri.
Il-Libja
Jirranka l-kaos politiku
}died it-t[assib dwar attakki tal - ajru fuq il - milizzji I]lami/i f’dan il-pajji] u li setg[u fet[u front ta’ gwerra ie[or waqt it-taqbida g[allpoter fir-re;jun delikat. L - Istati Uniti ma kenitx ikkonsultata dwar dawn l attakki li saru l - ;img[a l o[ra, u fost ir-rapporti li lE;ittu u l - Emirati G[arab Uniti (UAE) kienu l-ixprun wara l - azzjonijiet fuq il po]izzjonijiet tal - milizzji madwar l - ajruport internaz zjonali ta’ Tripli. Illum, il-belt ta’ Tripli hi kwa]i g[al kollox ikkontrollata mill-Alleanza ta’ Misrata li tinkludi l-;ellieda I]lami/i u wara li l - gruppi tal - armati rivali [ar;u minn din iz-zona. It-taqlib u l-kaos fil-Libja huma anki riflessi f’sitwazzjoni fejn il - pajji] , issa , spi//a maqsum bejn Mexxejja u Assemblej rivali, bl-entitajiet armati rispettivi. Ara pa;na 12 Futbol lokali
L-ewwel reb[a I/-champions Valletta jiksbu l-ewwel reb[a fil-Kampjonat BOV Premier meta g[elbu lirrivali Floriana 2-0. Birkirkara jirb[u 1-0 fl-a[[ar kontra Naxxar u jsa[[u posthom filqu//ata. Ara pa;na 27
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
2
LOKALI
Appell lill-Gvern biex ikun sostenibbli meta jimpjega n-nies ma/-/ivil Il-Kamra tal-Kummer/, lIntrapri]a u l-Industrija appellat biex il-Gvern i]omm f’mo[[u s-sostenibbiltà meta jimpjega nnies ma/-/ivil. Impjiegi malGvern li ma jkunux ;ustifikati g[andhom ji;u skora;;uti, qalet il-Kamra. Fi stqarrija l-Kamra talKummer/ irrikonoxxiet limportanza li jkun hemm demm ;did mas-settur pubbliku sabiex ikun hemm ideat friski. B’hekk is-settur pubbliku jkun dinamiku u jikkumplimenta lissettur privat. I]da l-Kamra rrakkomandat li jsir dak li sej[itlu “manpower survey” sabiex jin;abar tag[rif dwar
il-[iliet tal-impjegati ma/-/ivil. B’dan il-mod il-Gvern ikun jista’ ju]a b’mod effi/jenti irri]orsi tal-entitajiet pubbli/i sabiex isa[[a[ il-produttività u l-kapa/ità tas-settur pubbliku. Il-Kamra rrikonoxxiet ukoll il[tie;a li jimtlew /erti rwoli kru/jali fis-settur pubbliku imma wissiet li g[andu jintla[aq bilan/ bejn l-impatt fuq il-finanzi pubbli/i u l-effett fuq il-kompetittività tal-pajji] li ;;ib mag[ha ]ieda fil-[addiema mal-Gvern. L-a[[ar statistika tal-NSO uriet li fis-sena u [ames xhur li ilu fil-Gvern, il-Partit Laburista ]ied l-impjiegi ma/-/ivil b’madwar 2,000.
}ag[]ug[ isofri ;rie[i gravi wara li waqa’ f’xaft }ag[]ug[ Slovakk ta’ 19-il sena sofra ;rie[i gravi wara li lbiera[ filg[odu waqa’ f’xaft g[oli madwar erba’ sulari f’San ;iljan. L-in/ident se[[ f’sit ta’ kostruzzjoni, fil-lukanda San Raffaello li tinsab fi Triq Luigi Apap, fi Spinola. Il-Pulizija kienu infurmati b’dan il-ka] fil-5.30 ta’
26
filg[odu u marru fuq il-post fejn marru wkoll membri tadDipartiment tal-Protezzjoni /ivili. Il-[idma ta’ salvata;; biex i]-]ag[]ug[ jittella’ mix-xaft [adet madwar sieg[a u nofs. I]-]ag[]ug[ ittie[ed g[allkura l-Isptar Mater Dei fejn kien /ertifikat li qed isofri minn ;rie[i serji.
}vilupp kbir fl-edukazzjoni bikrija biex it-tfal jirnexxu lkoll Fl-i]vilupp qawwi fledukazzjoni millIndipendenza, sehem importanti ng[ata lill-edukazzjoni bikrija biex [add ma jibqa’ lura. Fost it-tibdil qawwi bilLi;i tal-Edukazzjoni tal-1988 kien hemm li l-edukazzjoni obbligatorja tibda minn sena aktar kmieni, ta’ [ames snin, u l-kindergarten beda jibda minn tliet snin. ]diedu l-g[alliema b’mod qawwi biex il-klassijiet ikollhom anqas tfal [alli ting[ata aktar attenzjoni lil kull tifel u tifla. L-g[alliema kisbu l-istatus professjonali b’titjib qawwi fil-kundizzjonijiet u fil-pagi, u beda programm ta’ a;;ornament kontinwu talg[alliema b’ta[ri; regolari tul il-professjoni tag[hom. }diedu l-kindergarten assistants u saru aktar im[arr;in. Bdiet enfasi qawwija fuq apparat ;did tat-tag[lim, u
tag[lim tat-teknolo;ija u computers g[all-g[alliema u t-tfal sa mill-aktar snin bikrin. Beda programm spe/jalizzat biex iqanqal interess sa mill-primarja fixxjenza u t-teknolo;ija li bdew jitqiesu b[ala [iliet ba]i/i anke fil-primarja. Da[lu l-kunsilli skolasti/i g[al koperazzjoni akbar bejn il-;enituri u l-g[alliema u saret de/entralizzazzjoni biex kull skola titmexxa a[jar b’amministrazzjoni aktar awtonoma u effi/jenti u bi pjan u ri]orsi g[all-manutenzjoni u l-attivitajiet. Bdiet sistema li te]amina lil kull tifel u tifla skont il-[iliet tag[hom tul is-sena kollha u tara xi b]onnijiet g[andhom biex il-problemi jinqabdu minn kmieni f’kull su;;ett. Idda[[lu professjonijiet ;odda b[all-LSA s g[al edukazzjoni aktar inklussiva li tag[ti attenzjoni lil kull student. Bdew programmi wara l-[in tal-iskola g[at-tfal li
jkollhom diffikultà f’xi su;;ett u anke g[all-;enituri tag[hom. L-iskejjel saru a//essibbli. Beda jing[ata tag[lim lil tfal b’mard serju fid-djar tag[hom stess. Sar ]vilupp kbir ta’ Child Care Centres ;odda millGvern li n/entiva wkoll li]vilupp ta’ /entri privati wkoll g[all-kura tat-tfal ]g[ar. Bdew il-Klabbs 3–16 li jag[tu tag[lim u programmi ta’ ]vilupp personali lil tfal bejn dawk l-etajiet wara l-[in tal-iskola. Inbnew [afna skejjel primarji, kindergartens u child care centres bi pro;etti kontinwi ta’ tkabbir u modernizzar u ]ieda fil-fa/ilitajiet u li kollha juru, imqar fi]ikament, il-bidla kbira li se[[et fledukazzjoni bikrija li twessg[et ferm, saret aktar professjonali, u tag[ti attenzjoni partikolari lil kull tifel u tifla [alli t-tfal jirnexxu lkoll.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
3
LOKALI
Ritratt mill-isba[ li juri parti mid-Dwejra ta’ G[awdex u li ntbag[at minn Luana Vella li bih qed tipparte/ipa fil-kompetizzjoni tar-ritratti li In-Nazzjon g[amel matul dan is-saf. Dawk kollha li jridu jipparte/ipaw jistg[u jibag[tu r-ritratti tag[hom fuq ritratti@media.link.com.mt
Ma jwe;ibx jekk humiex se jsiru l-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali Il - Ministru responsabbli mill - Gvern Lokali , Owen Bonnici, ma we;ibx b’mod /ar jekk l-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali ta’ Marzu tas-sena ddie[la humiex se jsiru jew le. Minflok, iddikjara li l-Gvern bi [siebu jifta[ pro/ess ta ’ konsultazzjoni sabiex ikun stabbilit jekk l - elezzjonijiet tal-kunsilli lokali g[andhomx ikunu posposti biex imbag[ad jibdew isiru mal-elezzjonijiet tal - Parlament Ewropew kull
[ames snin. F ’ kummenti lil dan il ;urnal, il-Ministru Bonnici qal li jidher li hemm qbil li l-elezzjonijiet lokali jsiru kull [ames snin. Li donnu m’hemmx qbil, sostna Owen Bonnici, hu kif wie[ed jasal g[al de/i]joni. Hu qal li l-gvern se jkun qed jisma ’ l - partijiet kollha mbag[ad tittie[ed de/i]joni li m ’ g[andhiex tie[u fit - tul [afna.
Mistoqsi jispe/ifika ma’ min se tkun qed issir din il-konsultazzjoni , il - Ministru Bonnici ma we;ibx lanqas, u qal li lGvern se jkun qed i[abbar ma’ min se jkun qed jikkonsulta. Hu sostna li l-Gvern, fil-jiem li ;ejjin se j[abbar b’mod /ar ma’ min se jkun qed jikkonsultaw u tenna, “li hu ]gur hu li se nikkonsultaw mal-partiti ewlenin f’pajji]na”. Din tkompli mas - saga ta ’ dikjarazzjonijiet li saru fl -
a[[ar ;img[at fejn il - gvern kien sa[aq li l - elezzjonijiet tal-Kunsilli Lokali g[andhom jibdew isiru mal - Elezzjoniet tal-Parlament Ewropew, f’dan il-ka] ifisser [ames snin o[ra. Din id-de/i]joni tkun tfisser li Kunsilliera Lokali minnhom se jkunu g[amlu snin twal fit tmexxija meta dawn kienu eletti g[al terminu iqsar ta’ ]mien. Il-Partit Nazzjonalista kien esprima t-t?assib tieg[u dwar
l - istrate[ija li l - Gvern qed iwettaq fil - konfront tal Kunsilli Lokali u li tista ’ twasssal biex dawn jinqerdu. Il-PN kien qal li t-tnaqqis filfondi u l-posponiment tal-elezzjonijiet tal - Kunsilli Lokali jag[mlu [sara lil dawn l-entitajiet . Il - PN jmemen li l Kunsilli Lokali g?andhom ikunu msa[[a billi jing[ataw aktar ri]orsi u billi jsiru aktar bidliet [alli l-operat tag[hom ikun imsa[[a[.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
4
LOKALI
Liberta’ bil-kundizzjoni g[al ]ew; Taljani li nsulentaw lill-Pulizija }ew; Taljani kienu mog[tija lliberta’ kundizzjonata wara li ammettew li nhar il-{add li g[adda nsulentaw numru ta’ uffi/jali tal-Pulizija li kienu stazzjonati ;ewwa Paceville. Francesco Nanni ta’ 32 residenti tas-Sliema u Michele Stefanelli ta’ 26 sena li joqg[od il-G]ira, ammettew li wettqu dan ir-reat u li kisru l-pa/i pubblika g[all-[abta tas-sag[tejn ta’ filg[odu sbie[ it-Tnejn li g[adda. Id-difi]a argumentat li tTaljani ma kienux Paceville biex ji;;ieldu, i]da kienu hemm jie[du xi “drinks” ma’ ]ew; tfa-
jliet. Il-Pulizija marru fuq il-post min[abba li storbju li kien hemm fl-in[awi. Ing[ad ukoll li kien hemm [afna nies fuq il-post jag[mlu li storbju u g[al xi ra;uni kienu tTaljani li ;ew arrestati, u li sitwazzjoni setg[et ma waslitx sa hawn li kieku l-Pulizija kienu aktar professjonali fil-qadi ta’ dmirijiethom. Il-Ma;istrat Aaron Bugeja illibera lit-Taljani bil-kundizzjoni li ma jwettqux reat ie[or sa ]mien tliet snin. Huma ;ew immultati wkoll is-somma ta’ 50 ewro kull wie[ed.
Il-[ut maqbud kien ji]en 50 u 31 kilo rispettivament
Sajjied mixli li qabad tonn “akbar minn normal” Sajjied “part-time” ta’ 45 sena mill-Fgura ;ie mixli li qabad ]ew; [utiet barra mill-ista;un u li ji]nu aktar minn normal barra l-ista;un u ming[ajr ma kellu li/enzja. Alfred Previ li ja[dem b[ala “watchman” kien mixli quddiem il-Ma;istrat Ian Farrugia b’pusess illegali ta’ tonn u li stad
ming[ajr ma kellu li/enzju barra l-ib[ra territorjali. Il-[ut maqbud kien ji]en 50 u 31 kilo rispettivament u hu kien arrestat meta wasal lura fil-bajja ta’ San Tumas nahr l-Erbg[a, 13 ta’ Awwissu li g[adda. Huwa wie;eb mhux [ati talakku]i mi;jubin kontrieh u ng[ata l-liberta’ provi]orja fuq
garanzija personali ta’ elf ewro u li jiffirma kull nhar ta’ :img[a fl-G[assa tal-Pulizija tal-Fgura. Aktar kmieni dan ix-xahar, Andrew Azzopardi sajjied G[awdxi mix-Xewkija kien immultat 7,800 ewro fuq sajd illegali, u dan wara li kien qabad b’kemm jiswew 700 ewro lampuki.
Libjan mixli li fera’ Libjan ie[or Ka[[al Libjan ta’ 33 sena ;ie mixli quddiem il-Qorti ta’ G[awdex li fera gravament ra;el ie?or b’sikkina waqt ;lieda barra n-“nightclub” La Grotta fix-Xlendi, G[awdex. Samir Werfali ;ie mixli quddiem il-Ma;istrat Joanne Vella Cuschieri li fera lil Libjan ie[or
g[all-[abta tas-1.15 am ta’ nhar il-{add li g[adda. Il-ferut kellu b]onn li jsirulu 10 punti f’idu. Wefali tressaq il-Qorti millIspettur Frank Tabone, u wie;eb li mhux [ati. Anke l-vittma huwa ka[[al. L-akku]at ;ie mixli wkoll li u]a arma rregolari, li hedded lil Libjan, kiser
il-pa/i pubblika u kien fil-pusses ta’ arma ming[ajr li/enzja. Minkejja l-o;;ezzjoni talProsekuzzjoni Werfali ing[ata l-[elsien mill-arrest fuq depo]itu ta’ 1,500 ewro u garanzija personali ta’ 5,000 ewro, kif ukoll diversi kundizzjonijiet o[rajn.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
5
LOKALI
L-Att dwar il-Protezzjoni tad-Data ma jistax jo[noq il-[idma tal-;urnalisti
Din L-Art [elwa qalet li l-Att dwar il-Protezzjoni tad-Data ma jistax jostakola d-dritt tal-libertà tal-espressjoni. Fi stqarrija Din L-Art [elwa qalet li tinsab im[assba g[allfatt li l-Bird Life Malta dan la[[ar ;iet akku]ata li kisret ilprotezzjoni tal-informazzjoni b’rabta ma’ filmati li ;urnalist Ingli] kien ;ibed f’Malta dwar il-ka//a fir-rebbieg[a.
Ma taqbel xejn li Birdlife Malta kellha terfa’ hi l-akku]i Din L-Art [elwa qed tg[id li l;urnalist ma kiser ebda li;i g[ax kien qed jag[mel xog[lu u kien qed jaderixxi mad-dritt tal-libertà tal-espressjoni. L-g[aqda mhux governattiva qed issostni li l-Att dwar ilProtezzjoni tad-Data ma tistax tintu]a biex tra]]an il-libertà talespressjoni. Sa[qet li ma taqbel xejn li Birdlife Malta kellha terfa’ hi lakku]i g[ax il-;bid tal-filmati sar bl-g[ajnuna ta’ Birdlife. Fid-dawl ta’ dan kollu, Din LArt [elwa qed tg[id li din titfa’ dawl ikrah fuq is-so/jetà Maltija u qed tappella lill-Gvern biex jekk hemm b]onn, jirrevedi din il-li;i sabiex tibqa’ m[arsa l-libertà tal-espressjoni. L-G[aqda appellat ukoll lillGvern biex jiffoka aktar [idmietu fuq kif jista’ jwaqqaf ilka//a illegali.
It-Torri ta’ Wignacourt huwa l-eqdem torri ta’ ]mien il-Kavalieri li je]isti fil-G]ejjer Maltin
Se jibdew x-xog[olijiet fuq il-fa//ata tat-Torri ta’ Wignacourt Fl-a[[ar jiem, l-Awtorita’ Maltija tat-Turizmu, l-MTA [abbret li fi tmiem dan is-Sajf se jibda x-xog[ol ta’ restawr fuq ilfa//ata tat-Torri ta’ Wignacourt, f’San Pawl il-Ba[ar b’fondi mill-Unjoni Ewropea. Dan linvestiment jammonta g[al 100,000 ewro. Ix-xog[lijiet jinkludu restawr tal-fa//ata tatTorri bil-fondi kienu ;ew allokati mill-MTA lil din l-Art Helwa fl-2012. Dawn huma fondi li kienu parti minn pro;ett akbar li twettaq fille;i]latura li g[addiet mmexxija minn Gvern Nazzjonalista. Ilpro;ett kien jinkludi l-promenade ta’ San Pawl il-Bahar b’investiment ta’ 1.4 miljun ewro u li kien sar mill-Awtorita’ Maltija
tat-Turi]mu b’kollaborazzjoni mal-Kunsill Lokali ta’ San Pawl il-Bahar li dak iz-zmien kien mmexxi minn maggoranza Nazzjonalista. Dan il-pro;ett mmirat li jtejjeb il-prodott turistiku fin-na[a ta’ fuq ta’ Malta kien jinkludi wkoll il-ftu[ tal-Aquarium fil-Qawra b’investiment ta’ aktar minn 15il miljun ewro, il-Gonna ta’ Pembroke b’investiment ta’ aktar minn ?2miljun kif ukoll walking/cycling trail u r-restawr tatTorri tal-Madliena. B[ala parti minn dan il-pro;ett kienu gew inklu]i fondi g[arrestawr tal-fa//ata tat-Torri ta’ Wignacourt biex ikompli jitjieb il-prodott turistiku fin-na[a ta’ fuq ta’ Malta. Dan ix-xog[ol kien
;ie fdat lill-g[aqda Din l-Art Helwa li hija l-Gwardjan tatTorri. Fil-fatt dan it-Torri ilu f’idejn Din l-Art Helwa sa mill1970. Fl-1994, Din l-Art Helwa kienet bdiet ir-restawr tal-[itan ta’ barra tat-Torri, xog[ol li kien tkompla fl-1997 permezz ta’ fondi tal-MTA. Imbghad fil-legi]latura li g[addiet, permezz tal-MTA, Din l-Art Helwa giet fdata b’fondi tal-Unjoni Ewropea li jammontaw g[al 100,000 ewro biex jitwettaq xog[ol ta’ restawr fuq il-fa//ata tat-Torri li qed tiddeterjora. It-Torri ta’ Wignacourt huwa leqdem torri ta’ ]mien ilKavalieri li je]isti fil-G]ejjer Maltin. It-torri [a l-isem tal-Gran
Mastru Alof de Wignacourt li kien bena minn butu numru ta’ torrijiet biex isa[[a[ id-difi]a ta’ pajji]na. L-ewwel li bena kien propju dan it-Torri f’San Pawl ilBahar. Jing[ad li d-disinn ta’ dan it-torri huwa xog[ol l-arkitett Malti Vittorio Cassar. Fl-1614, erba’ snin wara li nbena dan it-torri, it-Torok attakkaw lil Malta mill-ba[ar. Huma kellhom il-[sieb li jinzlu San Pawl il-Bahar i]da biddlu l[sieb meta raw dan it-Torri. G[al diversi snin it-Torri ta’ Wignacourt kien l-uniku mezz ta’ difi]a li kienet te]isti fitTramuntana ta’ Malta sakemm inbena it-Torri ta’ Sant Agata filMelli[ea mag[ruf b[ala it-Torri l-Ahmar fl-1649.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
6
LOKALI
Wa[da mill-attivitajiet organizzati is-sena li g[addiet biex tippromwovi l-e]er/izzju fi]iku
Il-PN b’inizjattivi li jippromwovu stil ta’ [ajja b’sa[[tu
Il-Partit Nazzjonalista se jorganizza rokna immirata li to[loq g[arfien fuq stil ta’ [ajja b’sa[[itha waqt l-attivitajiet fuq il-Fosos tal-Furjana. Il-PN qed jag[mel dan biex jo[loq kuxjenza dwar stil ta’ [ajja b’sa[[tu b’inizjattivi li jikkumplimentaw il-Private Member’s Bill li kien ressaq f’;unju li g[adda ilKelliem tal-Oppo]izzjoni g[al ]g[a]ag[ u Sport, Robert Cutajar, fuq kif se nikkumbattu lobe]ità. Robert Cutajar spjega li il-PN irid jo[loq aktar g[arfien fuq ilkonsegwenzi tal-obe]ità li qed twassal g[al [afna kundizzjonijiet ta’ sa[[a u li tiswa’ lill-finanzi tal-pajji] madwar 19-il miljun ewro. “G[alhekk f’okka]joni b[al Festi tal-Indipendenza li huma attivitajiet g[all-familja kollha, riedna li din tkun inizjattiva ewlenija li permezz tag[ha in-nies jifhmu aktar x’inhuma la[jar de/i]jonijiet u mi]uri g[all-;id ta’ sa[[ithom,” sostna Robert Cutajar. Il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni spjega li l-Private Member’s Bill huwa inizjattiva pro-attiva talOppo]izzjoni li fih mi]uri favur stil ta’ [ajja b’sa[[itha minn qabel it-twelid sal-anzjanità. Robert Cutajar qal li “hemm mi]uri konkreti li se nkunu qed nispjegawhom fuq il-Fosos talFurjana fosthom inizjattivi g[allommijiet li se jkollhom tarbija biex ikunu jafu x’inhu l-a[jar ikel u e]er/izzju li g[andhom i[e;;u lil uliedhom jag[mlu tul il-[ajja kif ukoll mi]uri impor-
L-obe]ità qed twassal g[al [afna kundizzjonijiet ta’ sa[[a u tiswa’ lill-finanzi tal-pajji] madwar 19-il miljun ewro tanti fl-iskejjel. Jinkludi wkoll mi]uri g[all-Kunsilli Lokali kif ukoll mi]uri g[ad-Djar talAnzjani u Day Centres. Din illi;i tinkorpora kollox fiha. Wie[ed jittama li meta jifta[ ilParlament f’Ottubru din tkun fost l-ewwel li;ijiet li l-Parlament jibda jiddiskuti g[aliex b’dispja/ir sa meta waqafna g[allvaganzi tas-Sajf, il-Gvern ma sabx il-[in, minkejja [afna kliem, li l-obe]ità nittrattawha llum qabel g[ada. Din hija kontinwazzjoni ta’ dak li sar flamministrazzjonin pre/edenti meta kienet tfasslet strate;ija. Mhux biss, kien ing[ata bidu wkoll g[all-bini ta’ Dar Kenn g[al Sa[[tek fejn qed jing[ataw programmi spe/jali kemm min[abba l-obe]ità kif ukoll fuq eating disorders.” Hu spjega li f’din ir-rokna se jkun hemm testimonanjanzi ta’ persuni li kienu obe]i, informazzjoni minn nutritionists u tobba, fost professjonisti o[ra, kif ukoll fa/ilitajiet sportivi b[ar-rota u treadmills li se jkunu jistg[u jintu]aw mill-pubbliku b’osservazzjoni minn instructors apposta. Din ir-rokna se tinkludi wkoll ikel li hu tajjeb g[as-sa[[a b[allfrott u attivitajiet sportivi fosthom arti marzjali. “L-isport
huwa ingredjent importanti fil[ajja tag[na ta’ kuljum biex ni;;ieldu l-obe]ita”, tenna Robert Cutajar. In-Nazzjon tkellem ukoll ma’ Alan Abela Wedge li se jkun qed jipparte/ipa f’din ir-rokna fuq ilFosos tal-Furjana u li kkumbatta l-isfidi tal-obe]ità. Hu spjega li fit-18 ta’ Settembru se jkun hemm diskussjoni fuq l-obe]ità. Abela Wedge qal li fl-a[[ar sentejn g[adda minn perjodu fejn tilef pi] zejjed u jixtieq jaqsam lesperjenza tieg[u fl-attività fuq il-Fosos tal-Furjana biex jag[mel kura;; lil persuni li jixtiequ jag[mlu dan il-vja;;. Alan Abela Wedge qal li partit politiku g[andu wkoll rwol li jispira lin-nies biex jg[ixu [ajja a[jar. Hu qal li “meta wie[ed jikkunsidra li llum l-;urnata g[andna [afna nies f’pajji]na li jaqg[u fil-kategorija tal-obe]ità, huwa importanti li b[ala partit jipparte/ipa f’dan il-vja;; li jwassal biex inkunu iktar b’sa[[itna u fl-a[[arnett kul[add jkun qed jg[ix [ajja tajba. Dan jirrifletti wkoll fuq il-finanzi li jintefqu mill-pajji] biex jikkumbatti l-obe]ità allura importanti li partit politiku jie[u in/entiv li jg[in lil min jixtieq jibda dan ilvja;;.”
Alan Abela Wedge li se jkun qed jipparte/ipa f’din ir-rokna fuq il-Fosos tal-Furjana u li kkumbatta l-isfidi tal-obe]ità
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
7
LOKALI
L-attività se ssir nhar il-{add li ;ej
:est nobbli mi]-]g[a]ag[ Gudjani Il-Grupp }g[a]ag[ Gudja qed jie[u inizjattiva biex jg[in lidDar tal-Providenza billi nhar il{add 28 ta’ Settembru jorganizza l-ewwel edizzjoni tal-‘Mixja, Qadfa, :irja’. Dettalji dwar din l-attività ng[ataw waqt konferenza tala[barijiet fid-Dar tal-Providenza mill-President tal-Grupp }g[a]ag[ Gudja Stefan Caruana u Fr. Martin Micallef, id-Direttur tad-Dar tal-Providenza. L-attività se tinkludi flimkien tliet attivitajiet sportivi – il-;iri, qdif birroti u l-mixi. Il-parte/ipanti jistg[u jag[]lu huma liema attività jie[du sehem fiha. Il-mixja se tibda mill-pjazza tas-Si;;iewi fid-8.45 a.m. Ilqadfa bir-roti se tibda mill-pjazza tal-Katidral fl-Imdina fid-9.15 a.m. u l-;irja se tibda minn quddiem il-knisja taz-}urrieq fid9.15 a.m. Dawn it-tliet attivitajiet se
jkollhom direzzjoni wa[da – idDar tal-Providenza, fejn se jkun hemm l-g[eluq tal-attività. B[alissa fid-Dar talProvidenza u d-djar o[ra li tamministra jg[ixu 107 residenti waqt li numru ie[or jing[ataw servizzi skont il-[ti;iet tag[hom. Minbarra dan hemm ukoll numru ta’ persuni b’di]abbiltà li qed jistennew biex ikunu akkomodati fid-Dar tal-Providenza i]da g[alissa g[ad m’hemmx spazju bi]]ejjed. Il-Grupp }g[a]ag[ Gudja qed jappella lill-personalitajiet Maltin biex jag[tu l-e]empju u jipparte/ipaw f’din l-attività billi jipproponu persuni o[ra biex jimitawhom u jie[du sehem. Fost il-personalitajiet li di;à kkonfermaw il-parte/ipazzjoni tag[hom g[al din l-attività hemm il-President ta’ Malta Marie Lousie Coleiro Preca u lIsqof Aw]iljarju Monsinjur Charles Scicluna.
Il-Kap tat-Taqsima tal-A[barijiet ta’ media.link communications, Nathaniel Attard, laqa’ l-isfida li saritlu mill-istation manager tal-RTK, Karl Wright, u g[amel l-Ice Bucket Challenge b’risq l-ALS Assocation. Kif inhi t-tradizzjoni, g[addieha wkoll fuq [addie[or billi nnomina lill-President talKumitat E]ekuttiv tal-PN Ann Fenech, u lil ]ew; MEPs mi]-]ew; na[at, lil Roberta Metsola, Ewroparlamentari Nazzjonalista, u lil Alfred Sant, MEP tal-Partit Laburista.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
8
OPINJONI
Tal-qalba huma ‘l fuq mil-li;i Nhar il-:img[a li g[adda kienet ;urnata kerha g[al min tassew g[andu g[al qalbu u jemmen fil-;udikatura u li l-li;i hi ugwali g[al kul[add. Fuq kollox, nhar il-:img[a li g[adda kienet ;urnata ta’ /elebrazzjoni u reb[a g[al min ma jemminx li uffi/jal pubbliku g[andu jkun responsabbli g[al g[emilu. Nhar il-:img[a li g[adda lIm[allef Lino Farrugia Sacco g[alaq 65 sena u g[alhekk flistess jum irtira mix-xog[ol bilpensjoni. Kien il-jum li l-Partit Laburista [adem g[alih biex jassigura li l-Im[allef Farrugia Sacco ma jkunx i;;udikat ta’ dak li allegatament g[amel meta kien President tal-Kumitat Olimpiku Malti.
Tilfet il-poter Il-ka] ta’ Farrugia Sacco hu wie[ed mill-iktar ka]i oxxeni, li juri bl-aktar mod /ar u dirett li lGvern ta’ Joseph Muscat irnexxielu jirredikola lParlament u r-rappre]entanti talpoplu, bil-konsegwenza li l-
og[la istituzzjoni demokratika tal-pajji] tilfet il-poter tag[ha. Fuq kollox, dan il-ka] juri bi//ar li pajji]na g[andu Gvern li mhuwiex accountable u mhux veru jmexxi b’good governance kif jg[id u jifta[ar li jag[mel. G[al dan il-Gvern kollox jg[addi u lest li jmexxi b’mod skorrett basta ja;evola lin-nies ta’ madwaru. Veru ka] li dan hu Gvern talmist[ija, jifta[ar li jrid li pajji]na jkun l-aqwa fl-Ewropa
Il-ka] ta’ Farrugia Sacco hu wie[ed mill-iktar ka]i oxxeni, li juri bl-aktar mod /ar u dirett li l-Gvern ta’ Joseph Muscat irnexxielu jirredikola l-Parlament u r-rappre]entanti tal-poplu
G[al dan il-Gvern kollox jg[addi u lest li jmexxi b’mod skorrett basta ja;evola lin-nies ta’ madwaru Il-kuntrast Il-ka] tal-Im[allef
David Casa david.casa@europarl.europa.eu
imma mbag[ad jag[]el li jpo;;i lilu nnifsu ’l fuq mil-li;i g[aliex dan hu Gvern ta’ xejn mhu xejn. Dan mhuwiex il-pajji] li jien irrid ng[ix fih u flimkien ma’ s[abi fil-Partit Nazzjonalista se nag[mlu l-almu kollu tag[na biex ner;g[u nag[tu fidu/ja filParlament li fil-verità g[andu jkun rappre]entanza denja li t[ares lejn is-sewwa u mhux tiddefendi l-[a]in, u g[aldaqstant, il-poplu bir-ra;un jippretendi li l-;ustizzja tkun ugwali g[al kul[add.
Farrugia Sacco jkompli juri li g[all-Prim Ministru Joseph Muscat u lMinistru responsabbli mill:ustizzja Owen Bonnici, il;ustizzja hija log[ba g[aliex ilGvern kaxkar saqajh sal-a[[ar, g[adda bi]-]mien lill-poplu basta ma jmexxix b’mozzjoni ta’ impeachment kontra M[allef li g[andu ibnu kandidat talPartit Laburista. Ma’ Farrugia Sacco ma saritx ;ustizzja u l-poplu jrid li ta[t il;udikatura kul[add ikun l-istess ming[ajr kuluri politi/i. Dan hu ka] li jikkonferma li ta[t dan il-Gvern, il-;udikatura saret untouchable u li jekk tkun tal-qalba tista’ tag[mel li trid. Dan m’g[andux ikun u juri blaktar mod /ar li dan hu Gvern li qed imexxi b’dittatorjat modern
u skont kif jaqbel lilu. Pajji]na jixraqlu a[jar minn hekk u je[tie; li flimkien na[dmu biex ner;g[u naraw id-demokrazija tie[u r-ru[ f’dan il-pajji]. Dan mhuwiex il-mod kif pajji] ikun l-aqwa fl-Ewropa g[aliex il-mod kif qed jimxi Muscat fit-tmexxija jirrifletti kollox g[ajr prin/ipji Ewropej. Fl-isfond ta’ dan kollu wie[ed jistaqsi fuq il-kredibbiltà talMinistru Owen Bonnici li kontinwament jitkellem dwar riforma fil-;ustizzja i]da fl-istess waqt hu stess qed jikser ilprin/ipju tal-;ustizzja. Dan mhuwiex dak li pajji]na kien imwieg[ed qabel l-a[[ar elezzjoni ;enerali. Il-ka] ta’ Farrugia Sacco hu prova talmod kif dan il-Gvern qed imexxi skont il-kuluri politi/i li wie[ed i[addan. Fuq kollox, dan hu ka] tal-mist[ija!
L-intolleranza u l-arroganza L-intolleranza u l-arroganza huma b[al ]ew; a[wa. Ma tistax tikkundanna l-intolleranza ming[ajr ma tikkundanna l-arroganza, u bil-kontra. Sfortunatament g[andna Gvern li dde/ieda li jissostitwixxi lkelmiet tant sbie[ li kellu fiddizzjunarju tieg[u qabel l-elezzjoni, b[al ‘meritokrazija’ u ‘kontabbiltà’ b’kelmiet differenti b[al ‘intolleranza’ u ‘arroganza’. Sena u nofs
Ilna di;à sena u nofs, nisimg[u l-istess kantaliena mill-Gvern li l-Oppo]izzjoni qed tkun negattiva. Trid tkun intolleranti mhux ftit biex minflok tisma’ u tara x’qed tg[id lOppo]izzjoni, tg[affe; u tkompli tg[affe; u minn fuq tg[ajjar lil [addie[or negattiv. Trid tkun arroganti mhux ftit biex minflok tifta[ widnejk bera[ biex tisma’ dak li g[andhom xi jg[idu l-;enituri u l-
asso/jazzjonijiet tal-iskejjel, tibqa’ g[addej u tg[addi Avvi] Legali li jag[ti setg[a assoluta lill-Ministru tal-Edukazzjoni biex ikun jaf kollox fuq l-istudenti u l-familji tag[hom minn meta dawn jid[lu f’childcare sakemm jo[or;u millUniversità. Possibbli li g[ax il-Prim Ministru Joseph Muscat g[andu aktar minn nofs l-elettorat jappo;;jah, jemmen li hu infallibbli? Sfortunatament, er;ajna lura g[all-era tar-re;imi fejn ma ja//ettawx li jistg[u ji]baljaw u ma ja//ettawx li [addie[or jista’ jkollu ra;un. Avvi] Legali li jikser il-privatezza Meta l-Gvern ippubblika lAvvi] Legali 76, l-
Oppo]izzjoni g[amlet dmirha u kkritikat dan l-avvi] mhux biex tkun negattiva jew tmaqdar ixxog[ol tal-Gvern imma g[aliex [asset li dan l-Avvi] kien qed
Nasal nikkonkludi li dan il-Gvern strate;ikament qieg[ed jipponta subg[ajh lejn l-Oppo]izzjoni u jg[ajjarha negattiva biex jg[atti d-difetti u d-dilettanti]mu fil-mod kif qieg[ed imexxi
Paula Mifsud Bonnici mifbon@maltanet.net
jikser il-privatezza tal-istudenti kollha. U meta l-Oppo]izzjoni ressqet mozzjoni fil-Parlament biex jit[assar dan l-Avvi] Legali, ilGvern [are; jg[ajjar lillOppo]izzjoni bl-aktar mod intolleranti li l-Oppo]izzjoni qed tkun negattiva u fil-fatt blaktar mod arroganti l-Gvern ivvota kontra l-mozzjoni talOppo]izzjoni. U issa^
U wara erba’ xhur s[a[, ilGvern inteba[ li l-Oppo]izzjoni, wara kollox, kellha ra;un. U trid tkun arroganti mhux ftit u ma jkollokx ebda qatra ]ejt f’wi//ek biex issa to[ro; tg[id li dan l-Avvi] Legali se jinbidel. Dawn x’kummiedji huma?
Trid tkun arroganti mhux ftit biex minflok tifta[ widnejk bera[ biex tisma’ dak li g[andhom xi jg[idu l-;enituri u l-asso/jazzjonijiet tal-iskejjel, tibqa’ g[addej u tg[addi Avvi] Legali li jag[ti setg[a assoluta lill-Ministru tal-Edukazzjoni biex ikun jaf kollox fuq l-istudenti u l-familji tag[hom Liema gvern serju jag[mel dawn il-gabirjoli u dan biex ming[alih jinki lillOppo]izzjoni? L-Oppo]izzjoni hi sodisfatta li permezz tag[ha dan l-Avvi] Legali se jinbidel. Nittama u nispera li din id-darba l-Gvern se jkun qed ipo;;i lkarti kollha fuq il-mejda u jag[ti /ans lill-Oppo]izzjoni u lillistakeholders kollha jag[tu ssehem tag[hom sabiex din iddarba l-li;i tkun wa[da perfetta u dan il-Gvern ma jkollux jer;a’ jibdilha wara xi erba xhur o[ra! Nasal nikkonkludi li dan ilGvern strate;ikament qieg[ed jipponta subg[ajh lejn lOppo]izzjoni u jg[ajjarha negattiva biex jg[atti d-difetti u d-dilettanti]mu fil-mod kif qieg[ed imexxi. Possibbli dan
il-Gvern g[adu qed jippretendi li l-Oppo]izzjoni tista’ toqg[od i//ap/aplu minflok tikkritikah meta g[andha dover li tikkritikah? Dan il-Gvern donnu j[obb min joqg[od i/ap/aplu b[alma tag[mel il-media tieg[u u talIstat. Xog[ol l-Oppo]izzjoni f’demokrazija serja mhux li toqg[od i//ap/ap lill-Gvern i]da li tg[id lill-Gvern x’qed jag[mel [a]in u kif jista’ jtejjeb il-prodott u s-servizz tieg[u. Tkun negattiva lOppo]izzjoni kieku toqg[od b’idejha fuq ]aqqha bla ma tikkritika lill-Gvern meta hija fi dmir li tkun po]ittiva u tikkritika lill-Gvern sabiex ma jkunx aktar intolleranti u arroganti.
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
www.maltarightnow.com
9
EDITORJAL U ITTRI LILL-EDITUR L-EDITORJAL
L-azzjoni volontarja u l-qawwa tal-media l-;odda Wasal, fl-a[[ar, hawn Malta l-fenomenu li beda fl-Amerika aktar minn xahar ilu ta’ nies li jisfidaw lil xi [add mag[ruf jitfa’ barmil sil; fuq rasu inkella jag[ti donazzjoni ta’ mitt dollaru lil g[aqda volontarja li ta[dem favur dawk li tolqothom il-marda ALS. Il-media ;odda
Fenomenu li juri l-qawwa tal-media l-;odda li g[andhom [abta jmexxu b’[effa kbira m;ibiet jew ;rajjiet ;odda jew strambi, kultant g[al skop [a]in – g[adu kemm kellna l-filmat xokkanti tal-;urnalist Amerikan James Foley j[anxrulu rasu fl-Istat I]lamiku – u f’dal-ka], u jalla f’[afna ka]i, g[al skop tajjeb. L-iskop veru
Li tie[u do//a kies[a u tiffilmjaha hu sewwa sakemm jibqa’ liskop ori;inali u l-iskop ma jsirx biss li wie[ed jidher. U l-iskop ori;inali hu li nsiru nafu aktar dwar il-motor neurone disease, mag[rufa wkoll b[ala ALS, marda li teffettwa n-nervituri, li min taqbdu jnin bil-mod sakemm imut ftit snin wara bit-tmermir talmuskoli kollha tieg[u – marda kiefra u li g[aliha m’hemmx fejqan. Flus g[ar-ri/erka G[alhekk il-b]onn tar-ri/erka dwarha u allura tad-donazzjonijiet li n;abru bil-kbir fl-Amerika u issa madwar id-dinja, anke jekk f’pajji]i barra l-Amerika l-flus aktarx qed jing[ataw lil g[aqdiet volontarji lokali u anke marbutin ma’ mard ie[or. Il-volontarjat Dak hu l-iskop. Li j;ibna effettiva l-azzjoni volontarja
g[all-[sieb fuq kemm hi tajba u tal-[afna. F’Malta f’dawn l-a[[ar 25 sena kellna moviment s[i[ lejn so/jetà tas-solidarjetà – mhux il-Gvern wa[du jag[mel is-solidarjetà imma mieg[u l-impenn tal-[afna spe/jalment permezz tal-g[aqdiet volontarji li ja[dmu b’tant qalb.
’Il bog[od mill-kameras U g[alhekk il-[sieb dwar il-volontarjat
kollu. U wkoll dwar kemm hawn g[aqdiet u individwi li ja[dmu fis-skiet bla ma [add jaf kemm qed jag[mlu ;id ’il bog[od mill-kameras u ’l bog[od mill-bramel tas-sil; mhux f’xi ;urnata tas-sajf biss meta tin[amel do//a kies[a, imma kuljum, imqar fl-aktar jum iffri]at tax-xitwa. Ebda gvern L-azzjoni volontarja mlaqqg[a mal-qawwa tal-media l-;odda xerrdet dal-fenomenu li ebda gvern b’ebda propaganda ma[suba u ppjanata b’reqqa ma kien ikun kapa/i jag[mel. Dinja ;dida ta’ media ;odda li jalla jintu]aw g[al skopijiet tajbin b[al dawn.
Trasport pubbliku li j[ammrilna wi//na Ma nafx il-kemm-il ilment hu dan imma ma fla[tx ma niktbilkomx biex nuri kemm ninsab iddi]appuntata g[as-servizz li qed nie[du llum mit-trasport pubbliku. Is-sitwazzjoni, mill[a]in marret g[all-ag[ar. Imma
qabel kien kollox [a]in u issa dak li konna ngergru fuqu sar tajjeb. Mhux talli hekk, talli almenu qabel kien hemm karozzi b’arja kundizzjonata i]da llum dik saret lussu u meta tinzerta karozza li t[addmu, g[andek g[alfejn tifra[. Infakkar lill-Gvern kemm-il kampanja g[amel kontra sservizz tal-karozzi tal-linja meta kien immexxi mill-Arriva, u nistaqsih g[ala ma jipprattikax dak li kien jipprietka u jag[tina verament servizz li jixraq lilna l-Maltin. Niftakru
wkoll kif is-sitwazzjoni ma teffettwax lilna l-Maltin biss imma wkoll lit-turisti u tista’ timma;ina x’impressjoni qed jie[du ta’ pajji]na. }gur li g[andna b]onn titjib ur;enti ma rridux inkomplu nda[[ku nies minn pajji]i barranin bina... g[aliex ir-reputazzjoni li bnejna fis-settur turistiku fl-a[[ar snin malajr ittir mar-ri[ u nibdew naraw settur wara l-ie[or jitkisser. M. Borg San Pawl il-Ba[ar
25 sena ilu f’il-Mument Fil-[ar;a ta’ Il-Mument tas-27 ta’ Awwissu tal-1989, kien rappurtat bi prominenza l-meeting distrettwali li kien sar f’Tas-Sliema. F’dan il-mass meeting il-Prim Ministru Eddie Fenech Adami kien qal li l-vi]joni li adotta l-Partit Nazzjonalista fil-Gvern kienet qed t[alli l-;id u l-pajji] kien qam fuq saqajh. F’rapport ie[or intqal li l-postijiet fil-marina l-;dida fl-Imsida kienu bbukkjati kollha. Dan ifisser li kienu ]diedu 274 jott fl-Imsida.
Fit-tul
Li jkomplu jirnexxu jekk meta jintfew il-kameras u l-moda tal-bramel tas-sil; tg[addi, l-azzjoni tibqa’. L-azzjoni volontarja li fiha nag[tu anke l-impenn u l-[in mal-flus, u l-azzjoni volontarja li ttul, regolari, fuq sena s[i[a, u tul is-snin bis-sodisfazzjon li wie[ed ikollu li g[en lil u[ud jew [afna minn s[abu lbnedmin. Editur> Alex Attard Media.Link Communications Co. Ltd 2, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 P.O. Box 37, il-{amrun {MR 1000 e-mail> news@media.link.com.mt • Tel> 21243641 Dipartiment tal-Avvi]i> Tel> 25965-317#318 E-mail> adverts@media.link.com.mt
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
10
A{BARIJIET TA’ BARRA
Ftehim ie[or g[al waqfien mill-;lied IL-MEDDA TA’ GAZA
Xena ta’ qerda tipika wara splu]joni ta’ bomba f’Hila, fin-Nofsinar tal-Iraq. Il-qawwiet tal-ajru Amerikani di;a ilhom il-;img[at g[addejjin b’offensiva kontra l-jihadisti tal-IS f’dawn iz-zoni u bl-impenn qed ikompli kontra l-militanti fis-Sirja (ritratt> EPA)
Approvati titjiriet ta’ sorveljanza kontra l-IS IS-SIRJA-IRAQ L-Istati Uniti kompliet blimpenji fil-konfront tal-militanti mal-grupp Stat I]lamiku (IS), bil-President Amerikan, Barack Obama, jawtorizza t-titjiriet ta’ sorveljanza fuq is-Sirja bl-iskop li tinkiseb informazzjoni xierqa dwar l-attivitjiet tat-terroristi li jridu jestendu l-Kalifat li huma ]viluppaw fl-artijiet Sirjani u tal-Iraq. Il-qawwiet tal-ajru Amerikani di;a ilhom il-;img[at g[addejjin b’offensiva kontra l-militanti tal-IS fl-Iraq u l-a[[ar inizjattiva g[al sorveljanza tista’ tifta[ g[all-ewwel attakki millajru tal-Amerikani fuq iz-zoni Sirjani li waqg[u f’idejn il;ellieda I]lami/i. Il-Gvern tas-Sirja di;a qal li lest biex ja[dem mal-komunita
internazzjonali fil-;lieda kontra l-militanti tal-IS, i]da lGvernijiet tal-Punent /a[du g[as-su;;erimenti li huma g[andhom ‘jikkollaboraw’, f’dan is-sens, mal-President Sirjan, Bashar al-Assad. Il-Punent ilu j[e;;e; biex Assad iwarrab mill-poter wara gwerra /ivili (fis-Sirja) ta’ aktar minn tliet snin u fejn inqatlu ‘il fuq minn 191,000. Intant, kompliet ir-rewwixta kontra ttmexxija ta’ Assad anki waqt li qed ]diedet it-theddida tal-IS g[ar-re;jun tal-Lvant Nofsani. Il-President Obama approva t-titjiriet fuq is-Sirja li jinvolvu l-fighter-jets u d-drones u bluffi/jali Amerikani itennu li ttitjiriet ‘di;a bdew’. Il-militar tal-Istati Uniti ilu x-
xhur jissorvelja lill-militanti talIS u fejn beda l-offensiva tal-ajru fuq it-terroristi fl-Iraq, fit-8 ta’ Awwissu. Intant, [arbu l-mijiet tal-eluf ta’ /ivili Iraqqin mindu lmilitanti tal-grupp IS u r-ribelli Sunni alleati mag[hom [atfu lkontroll tal-ibliet u l-villa;;i fitTramuntana tal-Iraq, fejn wettqu massakru wara l-ie[or. G[alkemm Obama ]amm lura minn azzjoni militari fis-Sirja, mifhum li l-Uffi/jali malPentagon infurmawh li l-uniku mezz biex hu jelimina lit-terroristi tal-IS hu b’li jmexxi offensiva fuqhom fl-artijiet Sirjani. Dan fost ir-rapporti li lPentagon qed i[ejji ‘l-g[a]liet quddiemu’ bl-iskop li jolqot lillmilitanti tal-IS fis-Sirja, kif ukoll fl-Iraq.
Uffi/jali Palestinjani qalu li lE;ittu irnexxielu jisponsorja ftehim g[al waqfien mill-;lied g[at-tul ta]-]mien bejn I]rael u l-militanti (Palestinjani) filMedda ta’ Gaza. Minkejja li l-Gvern I]raeljan ma kkummentax, negozjaturi talgrupp militanti Hamas sostnew li kellu jit[abbar ‘dalwaqt’ il-ftehim biex jintemmu l-;img[at tal-battalji li swew il-[ajja ta’ l fuq minn 2,200 persuna. Ing[ad ukoll li I]rael g[andu jnaqqas lassedju fuq Gaza biex jippermetti g[at-trasport tal-provvisti talg[ajnuna lir-residenti. L-i]vilupp se[[ anki waqt li komplew l-isparaturi bejn ilqawwiet avversarji – bl-ajruplani tal-gwerra I]raeljani jibbum-
bardjaw bini prominenti f’Gaza. F’dawn l-attakki inqerdet itTorri ta’ Basha ( li kienet tinkludi l-appartamenti u l-uffi/ini) filwaqt li l-Kumpless Taljan, li kien jinkorpra numru ta’ djar u [wienet ;arrab il-[sarat kbar. Il-Palestinjani qalu li inqatlu mal-g[oxrin persuna waqt lattakk fuq il-Kumpless Taljan, bil-Hamas jixli lill-I]raeljani dwar ‘azzjonijiet ta’ tpattija bla pre/edent’ fuq /ivili. Min-na[a tag[hom, il-militanti f’Gaza sparaw il-missili lejn ilbelt I]raeljana ta’ Ashkelon, man-na[a l-o[ra tal-fruntiera u b’missila o[ra tkun inter/ettata fiz-zona ta’ Tel Aviv. Mifhum li g[oxrin persuna we;;g[u [afif fl-attakk fuq Ashkelon.
Testijiet ta’ prekawzjoni fl-Indja IL-KRI}I TAL-EBOLA Sitt persuni li waslu fl-ajruport ta’ Delhi, fl-Indja, wara ]mien fil-Liberja in]ammu fi kwarantina u fejn sarulhom it-testijiet li jiddeterminaw jekk huma setg[ux spi//aw infettati bilvirus tal-Ebola. L-ajruporti ta’ Delhi u Mumbai huma mg[ammrin g[all-iscreening ta’ persuni li jaslu hemmhekk permezz ta’ titjiriet partikolari u bl-awtoritajiet tas-sa[[a Indjani qed jenfasizzaw li l-mi]uri li ttie[du s’issa (fi]-]ew; ajruporti) saru biss b[ala prekawzjoni.
Din is-sena mietu ‘l fuq minn persuna bl-Ebola filGuinea, il-Liberja, in-Ni;erja u Sierra Leone. Min-na[a tieg[u, il-:appun jinsab lest biex jipprovdi medi/ina g[al kontra l-influwenza b[ala mezz li jikkumbatti lEbola. Is-Segretarju tal-Kabinett Ewlieni, Yoshihide Suga, spjega li l-medi/ina – li jisimha Avignan – ‘g[ad trid tkun approvata’ bil-kooperazzjoni mal-manifattur u f’ka] ta’ talba spe/ifika mill-Organizzazzjoni Dinjija tas-Sa[[a (WHO). 1,400
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
11
A{BARIJIET TA’ BARRA
SPANJA> Dilettant tas-surfing jistenna l-mew; tiela’ fil-Bajja ta’ Zurriola, li tinsab fil-belt ta’ San Sebastian, fir-re;jun tal-Baski (ritratt> EPA)
L-ISTATI UNITI> Ir-residenti ta’ St Louis (f’Missouri) jimxu qrib il-graffiti fuq [ajt iddedikat lil Michael Brown, l-adolexxenti iswed li ;imag[tejn ilu nqatel ta[t idejn il-pulizija, fis-subborg ta’ Ferguson. Ilka] ta’ Brown kien qanqal protesti kbar mimlija g[adab i]da t-tensjoni fit-toroq tidher li kkalmat fla[[ar jumejn. Intant, mijiet ta’ nies attendew g[all-funeral ta’ Brown li sar fil-Friendly Temple Baptist Church ta’ St Louis (ritratt> EPA)
L-INDJA> Artist jag[ti l-a[[ar irtokki lil mudell ta’ Lord Ganesha f’workshop fil-belt ta’ Bangalore. Lord Ganesha, li g[andu ras ta’ ljunfant, hu ikona tal-{indu li se jkun meqjum bi prominenza waqt il-festival ta’ Ganesha Chaturthi ddedikat lilu, li jibda proprju nhar il-:img[a (ritratt> EPA)
L-AWSTRALJA> Ajruplan tat-tip F-15 tal-qawwiet tal-ajru ta’ Singapore jidher waqt l-in]ul fil-ba]i tal-RAAF f’Darwin, waqt le]er/izzju mlaqqam ‘Pitch Black’. Dan l-e]er/izzju hu l-aktar wie[ed kumplikat g[all-qawwiet tal-ajru u jsir kull sentejn firre;jun Awstraljan ta’ Northern Territory (ritratt> EPA)
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
12
A{BARIJIET TA’ BARRA
}ew; gvernijiet fost il-kaos IL-LIBJA
Ra;el fl-in[awi tal-Golf isegwi ajruplan F-16 tal-qawwiet tal-ajru tal-Emirati G[arab Mag[quda waqt id-Dubai Air Show. Intant, l-a[[ar rapporti qalu li l-E;ittu u l-Emirati wettqu l-attakki mill-ajru fuq il-milizzji li qed jappo;;jaw il-movimenti tal-I]lami/i. Dan wara li l-E;ittu kien /a[ad l-akku]i tal-milizzji mal-grupp ‘}erniq tal-Libja’ fis-sens li l-ajruplani tal-gwerra tieg[u [adu sehem fl-offensivi ta’ jiem ilu kontra l-elementi I]lami/i fi Tripli. Fir-ritratt ]g[ir inkwadrat (fuq, xellug) jidher ajruplan tal-gwerra ie[or tat-tip Mirage 2000-9 li jservi malqawwiet tal-Emirati G[arab Mag[quda (EPA)
Attakki li ‘ssorprendew’ lill-Istati Uniti IL-LIBJA
Uffi/jali ewlenin tal-Istati Uniti qed jg[idu li Washington ma kienx ikkonsultat dwar lattakki tal-ajru li saru, il;img[a l-o[ra, fuq miri filLibja u din l-azzjoni kienet qabdet lill-Amerikani fuq sieq wa[da. L-istess uffi/jali sostnew li lE;ittu u l-Emirati G[arab Mag[quda (UAE) kienu wara dawn l-attakki, bil-mira inkwistjoni jkunu l-milizzji I]lami/i li qed jie[du kontroll ta’ aktar territorji fil-Libja. Qed jing[ad li l-attakki fuq ilpo]izzjonijiet tal-milizzji madwar l-ajruport internazzjonali ta’ Tripli twettqu minn fighter jets tal-Emirati li u]aw ilba]ijiet fl-E;ittu. Min-na[a tag[hom, l-awtori-
tajiet E;izzjani /a[du dwar dan u l-UAE ma tikkummentax rigward i/-/irkostanzi. L-attakki naqsu milli jwaqqfu l-milizzji ta’ Misurata u bliet o[ra li ng[aqdu ta[t l-isem ‘}erniq tal-Libja’ (li jinkludu lmilitanti I]lami/i) milli ja[tfu lajruport minn idejn il-milizzja ta’ Zintan li kienet ilha tikkontrolla dan it-terminal mill-2011. Is-sorsi infurmati qed jg[idu li llum, il-belt kapitali Tripli effettivament tinsab f’idejn lAlleanza ta’ Misrata g[aliex ilmilizzji rivali tag[ha rtiraw kollha mill-in[awi. Hu mifhum li l[ajja fi Tripli spi//at paralizzata u mhumiex jift[u n-negozji u luffi/ini. Fl-istess [in, g[adha tirrenja arja ta’ paniku kbir fost ir-residenti tal-kapitali Libjana.
Mietu mijiet ta’ nies waqt ;img[at ta’ ;lied fi Tripli u lmadwar fejn inqerdu partijiet sostanzjali tal-ajruport internazzjonali fost il-battalji bejn ilgruppi ta’ milizzji rivali. Min-na[a tag[hom, l-Uffi/jali Amerikani huma wkoll inkwetati dwar il-possibbiltà li ntu]aw l-armamenti manifatturati flIstati Uniti waqt l-a[[ar attakki mill-ajru fuq il-milizzji fi Tripli. L-u]u tal-armi inkwistjoni – jekk ji;i ppruvat – jammonta g[al abbu] tal-ftehim li ppermetta g[all-bejg[ tat-tag[mir militari inkwistjoni. Rapport f’The New York Times qal li l-UAE pprovdiet lajruplani militari u l-ekwipa;;i (minbarra s-sorsi g[al refuelling) u l-E;ittu ggaran-
tixxa a//ess g[all-ba]ijiet talajru tieg[u. Il-miri fil-Libja li spi//aw attakkati jinkludu vetturi militari, rocket launchers u ma[]en tal-milizzji tal-Alleanza ta’ Misrata, u rri]ultaw numru ta’ maqtula. Intant, l-Istati Uniti, Franza, il-:ermanja, ir-Renju Unit u lItalja [ar;u stqarrija kon;unta biex jikkundannaw ‘l-ind[il minn barra l-Libja’ u li skont huma jservi biex jitfa’ lura lisforzi ta’ dan il-pajji] lejn iddemokrazija. L-osservaturi jemmnu li lattakki tal-ajru anki fet[u front ta’ gwerra ie[or waqt it-taqbida re;jonali g[all-poter bejn lawtokrati/i G[arab u l-movimenti I]lami/i.
Il-Kunsill :enerali Nazzjonali tal-Libja li kien tqa//at fl-elezzjoni ta’ :unju ltaqa’ mill-;did biex jag[]el Prim Ministru li jkollu l-appo;; tal-I]lami/i. Din is-sitwazzjoni tfisser li l-Libja, issa, spi//at maqsuma bejn ]ew; Mexxejja u Assembleji rivali – bil-gruppi armati rispettivi tag[hom – waqt li l-kaos filpajji] qed jirranka. Il-Kunsill li jag[ti le[en qawwi lill-I]lami/i ma jridx jirrikonoxxi lill-Kamra tar-Rappre]entanti – lAssemblea li la[qet warajh, fejn jiddominaw il-liberali u l-federalisti – b[ala entità le;ittima. Sadanittant, l-ispinta fiddi]gwid politiku hi wkoll ri]ultat tal-a[[ar battalji fi Tripli, fejn lAlleanza ta’ Misrata u l-milizzji I]lami/i alleati [atfu l-kontroll tal-ajruport fost il-;lied li jissimbolizza l-firda kbira fost ilLibjani. {afna residenti f’Misrata jemmnu li ‘l-a[[ar’ Kamra tarRappre]entanti ma rrappre]entatx il-ma;;oranza talLibjani; bil-Kunsill :enerali Nazzjonali tal-Libja jele;;i lil Omar al-Hassi b[ala l-Mexxej il;did tieg[u wara li ltaqa’ fi Tripli. Hassi hu lecturer fix-xjenza politika fl-Università ta’ Benga]i u f’:unju kien spi//a b[ala l-kandidat tellief waqt lelezzjoni tal-Kunsill g[al Prim Ministru ;did. Sadanittant, il-milizzji I]lami/i fil-Libja qed jiddi]asso/jaw ru[hom mill-;ellieda tal-jihad li huma determinati biex iwaqqfu lli;i I]lamika ta’ Sharia f’dan ilpajji]. Il-milizzji [ar;u stqarrija biex jag[mluha /ara li huma jirrispettaw il-Kostituzzjoni talLibja u t-trasferiment tal-poter pa/ifiku fil-pajji].
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
13
A{BARIJIET TA’ BARRA
I[arrku lill-Gvern dwar kura tas-sa[[a ‘inadegwata’ L-AWSTRALJA
L-immigranti li qed jippruvaw jiksbu kenn politiku u li qed jin]ammu fuq Christmas Island, [arrku lill-Gvern tal-Awstralja rigward is-servizzi g[all-kura tassa[[a li huma fissru b[ala ‘inadegwati’. Ir-rikors tressaq lill-Qorti Suprema ta’ Victoria g[an-nom ta’ diversi immigranti li jinkludu tifla ta’ tliet snin li ilha tg[ix f’detenzjoni g[al sena. Il-ka] legali g[andu jallega, intant, li l-Gvern Awstraljan qed jonqos mid-dover tieg[u b’risq dan il-grupp ta’ nies. Avukat li qed jirrappre]enta lill-immigranti spjega li s-sa[[a ta’ dawn in-nies ‘qed tkun kompromessa bil-kbir’ min[abba li huma jinsabu fi stat ta’ detenzjoni. Ir-rikors hu sinifikanti wkoll fi ]mien meta ]died id-
dibattitu rigward il-politika talAwstralja rigward l-immigrazzjoni; bid-detenzjoni tat-tfal tissemma fost l-aktar fatturi delikati. L-immigranti kollha li jaslu lAwstralja bid-dg[ajjes biex jippruvaw g[all-kenn politiku qed jin]ammu f’numru ta’ kampijiet ta’ detenzjoni fuq Christmas Island (territorju tal-Awstralja) u fl-artijiet ta’ Papua New Guinea u Nauru, fir-re;jun tal-Pa/ifiku. Sadanittant, in-Nazzjonijiet Uniti kkundannat il-kundizzjonijiet tal-g[ajxien f’dawn il-kampijiet, minbarra l-perjodi tar-residenza fit-tul li huma imposti fuq l-immigranti. Fl-istess [in, qed tkompli inkjesta nazzjonali dwar it-trattament tat-tfal immigranti li qed jg[ixu ta[t din id-detenzjoni.
The]]i] allarmanti fl-in[awi ta’ vulkan L-I}LANDA L-in[awi madwar il-vulkan ta’ Bardarbunga the]]ew wara li ntlaqtu minn terremot li kien jimmarka 5.7 fuq l-Iskala Richter. It-the]]i]a tal-biera[ kienet ukoll l-akbar wa[da mindu beda ttreg[id tal-art fiz-zona, matul il;img[a li g[addiet. Filwaqt li l-awtoritajiet meteorolo;i/i qeg[din isegwu li]viluppi b’ansjetà, huma qalu li t-terremot, minkejja l-qawwa tieg[u, ma wassalx g[al xi ]broff vulkaniku. Fl-2011, vulkan ie[or fl-
I]landa – l-Eyjafjallajokull – kien ]broffa fost id-d[a[en talirmied li [arbtu l-ivvja;;ar blajru madwar l-Ewropa. Filwaqt li l-vulkan ta’ Bardarbunga g[andu ‘d-differenzi’ minn dak ta’ Eyjafjallajokull, l-attività sismika intensiva flin[awi ]iedet mal-inkwiet li kwalunkwe ]broff g[andu jikka;una kaos simili. Dan minkejja li l-I]landa, xi jiem ilu, kienet naqqset l-element ta’ sogru g[all-ajruplani li qed jg[addu minn fuq l-in[awi.
IL-KOREA T’ISFEL> }ew; ]g[a]ag[ jiddevertu bil-water jet packs waqt kompetizzjoni ta’ flyboarding li qed issir fl-in[awi tax-Xmara Han, fl-in[awi ta’ Seoul (ritratt> EPA)
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
14
A{BARIJIET TA’ BARRA
Jinsistu li suldati Russi qasmu l-fruntiera bi ]ball L-UKRAJNA
Suldat Ukren jidher bilwieqfa fuq tank qrib il-belt ta’ Rassypnoe, fil-Lvant tal-Ukrajna (ritratt> EPA)
Il-militar tar-Russja qed ikun ikkwotat fis-sens li grupp ta’ suldati Russi – ilkoll paratruppi – li nqabdu fl-Ukrajna tal-Lvant spi//aw jaqsmu mill-fruntiera ‘bi ]ball’ u dan meta t-tensjoni bejn il-;irien tinsab g[olja iktar minn qatt qabel. L-Ukrajna, intant, qalet li lparatruppi kienu jinsabu f’idejn il-qawwiet tag[ha filwaqt li [ar;et filmat tal-intervisti li saru ma’ w[ud minnhom fejn suldat partikulari jinstema’ jg[id li din ma kinitx il-gwerra tag[hom. Fl-istess [in, is-sorsi f’Moska taw ver]joni differenti u sostnew li l-paratruppi kienu [adu sehem f’e]er/izzju fl-artijiet mal-fruntiera tal-Ukrajna u huma qasmu bi ]ball lejn territorju Ukren minn zona li ma kinitx immarkata. Ir-Russi insistew ukoll li lparatruppi ma offrew l-ebda re]istenza lill-qawwiet Ukreni li qabduhom qrib il-villa;; ta’ Dzerkalne, lejn ix-Xlokk ta’ Donetsk. L-istqarrija kompliet li Moska qatt ma tat pubbli/ità liddiversi drabi meta s-servizzi militari tal-Ukrajna kienu qasmu g[an-na[at opposti tal-fruntiera. Madankollu, kelliema militari fl-Ukrajna qalu li l-ka] tal-paratruppi ma se[[x bi ]ball u li lparatruppi kienu g[addejjin b’missjoni spe/jali fiz-zoni Ukreni tal-Lvant. Qed jing[ad li l-paratruppi inkwistjoni huma membri tat-331 ri;ment tat-98 Divi]joni ta’ Svirsk. L-in/ident se[[ qabel kellha
ssir laqg[a importanti bejn ilPresident Ukren, Petro Poroshenko, u l-President Russu, Vladimir Putin, waqt summit f’Minsk, fil-Belarus. Dan ukoll wara li l-President Poroshenko xolja l-Parlament tal-Ukrajna (matul il-lejl tatTnejn) u [abbar elezzjoni g[allAssemblea ;dida li g[andha ssir fis-26 ta’ Ottubru. It-ta[ditiet f’Minsk kienu organizzati ta[t l-awspi/i talUnjoni Doganali tal-Ewro-Asja (ta[t it-tmexxija ta’ Moska) li tinkludi wkoll il-Belarus u lKazakhstan. Intant, id-di]gwid bejn Moska u Kiev g[adu qed jitqies b[ala sostanzjali, bir-Russja tinsisti dwar ftehim g[al waqfien mill;lied ‘ming[ajr kundizzjonijiet’ fl-Ukrajna tal-Lvant, u l-Gvern Ukren ma jridx iwaqqaf l-offensiva attwali fuq is-separatisti li jridu l-g[aqda ma’ Moska [alli ma jag[tihomx i/-/ans li jorganizzaw ru[hom a[jar. Fl-a[[ar xhur, mietu aktar minn 2,000 persuna waqt il-battalji bejn il-qawwiet Ukreni u sseparatisti li huma bba]ati filre;juni ta’ Donetsk u Luhansk. Intant, waqt li r-Russja /a[det lakku]i li hi qed tappo;;ja lirribelli separatisti, l-Ukrajna insistiet li s-separatisti huma ‘estensjoni’ tal-politika aggressiva ta’ Moska u trid li l-Gvern Russu jipperswadi lil dawn irribelli biex ma jkomplux ji;;ieldu.
Dibattitu ja[raq qabel il-vot kru/jali L-ISKOZJA Il-Ministru Ewlieni talIskozja, Alex Salmond, u Alistair Darling, li qed imexxi lkampanja ‘Better Together’ favur Renju Unit mag[qud, ikkonfrontaw lil xulxin f’dibattitu ja[raq fi Glasgow. Id-dibattitu ta’ sieg[a u nofs li xxandar g[all-poplu Britanniku kollu kien ukoll l-a[[ar wie[ed qabel ir-referendum dwar il-futur talIskozja b[ala pajji] indipendenti, li se jsir fit-18 ta’ Settembru. L-introjtu mi]-]ejt, il-kambju u l-futur tal-armamenti nukleari kienu fost is-su;;etti li spikkaw l-aktar waqt id-dibattitu. Sadanittant, Darling, l-eks Kan/illier (Ministru) tal-Finanzi fil-Gvern Laburista pre/edenti, wissa li Salmond kien qed jie[u
‘pass fid-dlam’ g[all-indipendenza
bl-impenn u wissa li lpoplu Sko//i] jaqbillu li tin]amm is-sistema pre]enti tassigurtà spe/jali g[ar-Renju Unit kollu. Salmond akku]a lil Darling li qed jappo;;ja politika li titfa’ lit-tfal Sko//i]i fil-faqar, i]da lavversarju tieg[u /a[ad dan u sfida lil Salmond biex ji]vela lpjan tieg[u, f’ka] li Londra tirrifjuta li taqsam il-lira Sterlina ma’ pajji] tal-Iskozja indipendenti. Wara d-dibattitu, st[arri; g[all-gazzetta The Guardian indika vanta;; sostanzjali g[al Salmond li kellu l-appo;; ta’ 71 fil-mija kontra d-29 fil-mija g[al Alistair Darling.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
15
MU}IKA
Illum> Cantata organizzata mill-G[aqda Mu]ikali Marija Bambina Banda Vittorja fil-parro//a tan-Naxxar fejn d[alna, f’ka]in jew palazz?’. U bir-ra;un, g[ax ixIl-ka]ini tal-banda fil-lokalita- xog[ol li jkun fih ikun imprezzjiet tag[na saru istituzzjonijiet abbli. so/jali b’valur mi]jud. }gur li ma nistg[ux ng[idu aktar li r- G[aqda Mu]ikali Marija rwol tag[hom hu biss dak so/jali Bambina – Banda Vittorja f’ambitu fejn in-nies jiltaqg[u Naxxar Din is-sena l-ka]in Vittorja mal-bar tal-ka]in u jie[du tnejn Naxxar qieg[ed ji//elebra lbirra. Ma]-]mien rajna kif il-ka]ini g[eluq il-25 sena mit-twaqqif tag[na spi//aw il-mutur intern tal-banda tieg[u u dawn i/-/elefit-tis[i[ u t-tkattir tal-kultura brazzjonijiet [adu numru ta’ lokali, tant li ]gur li g[al [afna forom. L-aktar wa[da li spikkat minna, l-ewwel mu]ika li qatt fi [dan il-ka]in kienet esibizsmajna ;ejja mill-istrumenti zjoni tal-istorja tal-istess banda. L-istoriku Mark Mangani kien kienet fit-toroq tag[na permezz tal-banda u mhux fit-teatri li mog[ti l-inkarigu biex jirri/erka dwar l-i]vilupp tal-banda mitg[andna f’pajji]na. Barra minn hekk, il-bini tal- twaqqif tag[ha sal-lum u dak ma;;oranza tal-ka]ini, sar vetri- kollu importanti fosthom ritratti, na ta’ kultura u arti i]da fuq kol- karti u dokumentazzjoni, korlox, tal-abbiltajiet li je]istu f’dik rispondenzi, strumenti u diversi il-lokalità fosthom fil-qasam tal- o;;etti o[ra li ;ew esibiti fis-sala ka]in. iskultura, arkitettura u finalment tal-istess Wirja li kienet deskritta b[ala induratura, tpin;ija u twa[[il u wa[da ta’ su//ess i]da fuq kol[idma fil-madum. Mhux l-ewwel darba li tid[ol lox, ferm edukattiva g[ax finalf’ka]in u tisma’ xi kumment b[al ment din hi parti integrali mill-
Clinton Sammut
‘hawn
istorja tal-lokalità tan-Naxxar. Fil-fatt, din il-wirja ]aruha numru ta’ nies mhux biss minNaxxar, i]da wkoll barranin fosthom Ambaxxatur li kien fuq ]jara ta’ korte]ija fin-Naxxar. Biex ikomplu ji//elebraw dan l-anniversarju u jesponu t-talent li je]isti fuq skala lokali, il-kumitat /entrali [are; bl-idea li g[al din l-okka]joni tassew importanti ssir cantata fil-Knisja Parrokkjali u Ar/imatri/i Marija Bambina tan-Naxxar. Din se tkun l-ewwel cantata li qatt ;iet organizzata fil-knisja parrokkjali minn banda tal-lokal u allura l-interess lokali beda ji]died iktar ma bdiet toqrob il;urnata tal-avveniment. Din il-cantata se sir illum lErbg[a 27 ta’ Awwissu 2014 fit8:15p.m.
banda, fosthom: ‘Zodak the Priest – Coronation Anthem’ ta’ George Frederic Handel, fuq arran;ament ta’ Ken Garfield; ‘Magnificat’ ta’ Mons. Marco Frisina fuq arran;ament ta’ Charles Abela; cantata ‘Bi {arsa lejn il-programm Fil-kun/ert sinfoniku se jin- Twelidek Rebba[tna’ ta’ Ray daqqu diversi siltiet klassi/i mill- Sciberras; u l-antifona ‘Gloriosae bandisti u l-alljievi tal-istess Virginis Marie’ ta’ Paolo Nani.
Jakkumpanjaw dan il-kun/ert sinfoniku se jkun hemm il-Coro Bel Canto, is-sopran Claire Caruana, it-tenur Charles Vincenti u l-baritonu Ivan Vella. L-G[aqda Mu]ikali Marija Bambina –Banda Vittorja Naxxar tistieden lir-residenti Naxxarin u dawk interessati biex jattendu, u d-d[ul hu b’xejn.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwiss, 2014
16
INDIPENDENZA 2014
50 sena nazzjon (1)
Il-ma;;oranza emmnet li bl-Indipendenza Malta kienet se tag[mel su//ess 50 sena ilu kien hemm min lakkwist tal-Indipendenza rah b[ala di]astru g[al pajji]na. Niftakar il-karikaturi f’‘IlBerqa’, ;urnal ta’ kuljum li kien jo[ro; mill-Progress Press. F’wa[da minnhom Borg Olivier kien impin;i id f’id ma’ Mintoff flimkien ji;bdu folla ta’ nies mg[ammdin u marbutin bil-ktajjen f’tarf ta’ pre/ipizju. Ta[t b’ittri kbar, “TFERR{UX LISSO?JALISTI, {ALLU LINNAZZJONALISTI G{ALLA{{AR”, ta[t din il-karikatura kien hemm il-kliem “Is-So/jalisti u n-Nazzjonalisti jridu li lIndipendenza, g[alhekk, meta tivvutaw, [allu lin-Nazzjonalisti g[all-a[[ar. In-Nazzjonalisti – b’g[ajnejhom mag[luqa – qeg[din fuq l-istess triq kostituzzjonali tas-So/jalisti.” Karikatura o[ra kienet tirrappre]enta lil Malta fuq /attra b’arblu b’]ew; bnadar, wa[da bilkliem “MLP – Indipendenza”, u lo[ra “PN – Indipendenza filCommonwealth”. Fil-;enb tliet klieb il-ba[ar bil-kliem “G[aks, Rvina u :u[” jattakkaw i/-/attra. Fuq il-kliem: “G{ANDEK {ILA TITFA’ ’L MALTA F’{ALQ ILKLIEB IL-BA{AR?” U mbag[ad il-kliem li kien jidher ta[t ilkarikaturi. Dik dwar il-lira Maltija kienet tg[id: “Dik il-lira Maltija li g[andek f’idejk tiswa lira g[ax warajha hemm lira Ingli]a. Jekk illira Maltija tie[u l-Indipendenza mil-lira Ingli]a u nsiru ‘Dominion’ kif irid Borg Olivier, jew Repubblika, kif irid Mintoff, taf x’jibqag[lek f’idejk – bi//a karta! IB}A’ G{AL FLUSEK – IVVOTA KONTRA L-INDIPENDENZA U D-DOMINION STATUS.” U ... “Wara dawk il-liri Maltin hemm il-lira Ingli]a. Jekk tispi//a l-Union Jack minn Malta, il-lira Maltija ssir bi//a karta. IsSo/jalisti u n-Nazzjonalisti jridu lIndipendenza. G[alhekk meta tivvutaw, [allu lin-Nazzjonalisti g[all-a[[ar .... In-Nazzjonalisti – b’g[ajnejhom mag[luqa, qeg[din fuq l-istess triq kostituzzjonali tasSo/jalisti.” Il-ma;;oranza m’emmnitx din il-propaganda. Il-ma;;oranza emmnet kliem :or; Borg Olivier li bl-Indipendenza Malta kienet se tag[mel su//ess. :or; Borg Olivier kiseb l-Indipendenza g[al Malta b’kostituzzjoni li kienet t[ares id-drittijiet tal-Maltin kollha u b’]ew; trattati: il-ftehim finanzjarju li ta[tu pajji]na kiseb 51 miljun lira, li dak i]-]mien kienu [afna flus, u ftehim ta’ difi]a
Joe M. Zahra joe.zahra@live.co.uk
Il-Kostituzzjoni stabbiliet ukoll kif g[andha tkun il-bandiera Maltija> bajda u [amra bil-George Cross fil-;enb fuq l-abjad< l-Innu Malti li jkun dak li kiteb Dun Karm< u li l-Lingwa tal-Istat g[andha tkun il-lingwa Maltija
Il-poplu Malti hu kburi b’dak kollu li kiseb fl-a[[ar 50 sena ta’ Indipendenza. Hu wkoll [erqan li jkompli fuq dak li wettaq biex pajji]na, minkejja li hu ]g[ir, jibqa’ jgawdi ekonomikament, finanzjarjament u politikament f’ambjent demokratiku u ta’ libertà s[i[a g[al kul[add re/iproka. Il-gvern tieg[u beda ja[dem bla ser[an u fl-ewwel seba’ snin ta’ Indipendenza kien di;à bidel wi// Malta. Mhux kollox ward u ]ahar F’50 sena ta’ Indipendenza ma
kienx kollox ward u ]ahar i]da m’hemmx dubju li l-mi]ien jaqleb ferm aktar lejn il-po]ittiv milli lejn in-negattiv. Il-Kostituzzjoni, blemendi li sarulha tul dawn is-snin re;iet u baqg[et soda minkejja l[alel li [abbtuha. Politikament pajji]na baqa’ liberu u indipendenti, anke jekk kien hemm snin meta l-libertajiet tal-poplu kien waslu verament fittarf. Pajji]na kiseb ukoll rispett fost l-organizzazzjonijiet internazzjonali u re;jonali u fost il-pajji]i tad-dinja. Malta waqqfet relazzjonijiet diplomati/i u kummer/jali ma’ g[exieren ta’ nazzjonijiet. Isse[ibna flOrganizazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti, fil-Commonwealth, flUnjoni Ewropea, fiz-zona ewro u fiz-zona Shengen. F’Malta indipendenti kien hawn ukoll qawmien kulturali u artistiku li ;ibet lejh mijiet ta’ ]g[a]ag[ li komplew st[arr;u l-g[eruq ta’ pajji]na u dak kollu li jag[milna Maltin. Il-poplu Malti hu kburi b’dak kollu li kiseb fl-a[[ar 50 sena ta’ Indipendenza. Hu wkoll [erqan li jkompli fuq dak li wettaq biex pajji]na, minkejja li hu ]g[ir,
jibqa’ jgawdi ekonomikament, finanzjarjament u politikament f’ambjent demokratiku u ta’ libertà s[i[a g[al kul[add. Fl-a[[ar 50 sena l-ekonomija g[amlet passi ta’ ;gant. Minn ekonomija mibnija fuq in-nefqa tad-Dipartimenti tas-Servizzi Ingli]i din ;iet ristrutturata b’tali mod li ssejset fuq l-industrija, itturi]mu u s-servizzi finanzjarji. Ittis[i[ ekonomiku wassal ukoll biex f’pajji]na tjiebu l-oqsma taledukazzjoni, is-sa[[a u s-servizzi so/jali, kiber in-numru ta’ dawk ja[dmu u naqas il-qg[ad. Fuq kollox, g[ola l-livell tal-g[ajxien ta’ kul[add. }viluppi politi/i u kostituzzjonali Mal-Indipendenza
Malta kisbet kostituzzjoni moderna bba]ata fuq il-mudell ta’ Westminister, fejn lawtorità e]ekuttiva hija e]er/itata f’isem il-Kap tal-Istat, bil-Prim Ministru u l-E]ekuttiv jirrappre]entaw lill-poplu permezz tal-vot popolari. IlKostituzzjoni tal-Indipendenza hi maqsuma fi 11-il kapitlu u 126 sezzjoni li jittrattaw dwar l-Istat; dikjarazzjoni ta’ Prin/ipji; i/?ittadinanza; id-Drittijiet Fundamentali u l-Libertajiet talIndividwu; il-Gvernatur :enerali; il-Parlament; l-E]ekuttiv; il:udizzjarju; il-Finanzi u sServizz Pubbliku. Il-Kostituzzjoni tistabbilixxi
wkoll kif g[andha tkun ilbandiera Maltija: bajda u [amra bil-George Cross fil-;enb fuq labjad; l-Innu Malti li jkun dak li kiteb Dun Karm; u li l-Lingwa talIstat g[andha tkun il-lingwa Maltija. Il-Kostituzzjoni b[ala l-Li;i Suprema tal-pajji]> • Iffissat ir-reli;jon Kattolika Appostolika Rumana b[ala rReli;jon Uffi/jali ta’ Malta u ggarantiet lill-istess Knisja d-dritt li te]er/ita ming[ajr ind[il il-funzjonijiet u d-doveri spiritwali u ekkle]jasti/i tag[ha; • T[ares id-dritt ta’ kull /ittadin g[ax-xog[ol; • Tiggarantixxi t-tag[lim tarreli;jon Kattolika f’kull skola talIstat; • Tafferma li l-edukazzjoni pri-
marja g[andha tkun obbligatorja u bla ebda [las fl-iskejjel tal-Istat; • Tipprote;i x-xog[ol u tipprovdi g[al ta[ri; professjonali u#jew ta’ vokazzjoni, u l-avvanz tal[addiema, • Tiffissa bil-li;ijiet is-sig[at tax-xog[ol u d-dritt li ma jistax ji;i rinunzjat ta’ vaganza fil;img[a u ta’ btajjel ta’ kull sena bi [las; • T[ares li l-[addiema nisa jgawdu l-istess drittijiet u l-istess pagi g[all-istess xog[ol; • Tiffisa bil-li;i l-inqas paga li jistg[u jing[ataw il-[addiema; • Tissalvagwardja x-xog[ol tal-
minorenni u tassigura d-dritt ta’ paga l-istess g[all-istess xog[ol; • Tipprovdi g[a]-]amma u assistenza so/jali g[al /ittadini inkapa/itati; • Tinkora;;ixxi l-impri]i privati u l-koprattivi. Fil-kapitlu ddedikat g[adDrittijiet Fundamentali u Libertajiet tal-Individwu l-Kostituzzjoni t[ares> • Id-drittijiet g[al kull persuna hu ta’ liema razza hu; hu x’inhu lori;ini tieg[u u huma x’inhuma lopinjonijiet politi/i tieg[u, kulur, twemmin u sess; • Id-dritt tal-individwu g[allg[ajxien, li jkun [ieles, is-sigurtà tal-persuna, il-proprjetà u l-protezzjoni tal-li;i; • Il-libertà tal-kuxjenza, talespressjoni u tal-asso/jazzjoni. Il-mixja lejn il-Kostituzzjoni Il-mixja biex kienet approvata din il-Kostituzzjoni ma kinitx wa[da fa/li. L-abbozzar talKostituzzjoni beda jsir minn J.J. Cremona li kien l-Attorney General. Dan kien jiltaqa’ minn ]mien g[al ]mien mal-Prim
Ministru :or; Borg Olivier biex fis-27 u t-28 ta’ Mejju tal-1963 dan l-istess abbozz ;ie diskuss mill-Kabinett. Fit-12 ta’ :unju tal-istess sena l-Prim Ministru [abbar fil-Parlament li kienet se ti;i organizzata konferenza f’Londra biex tiddiskuti l-abbozz tal-Kostituzzjoni. Fl-20 ta’ :unju l-Prim Ministru g[adda kopja talabbozz tal-Kostituzzjoni talIndipendenza lill-mexxejja politi/i biex wara seta’ jiltaqa’ mag[hom u jikkonsultahom. Fis16 ta’ Lulju fet[et f’Marlborough House f’Londra l-Konferenza li fiha [adu sehem rappre]entanti g[oljin tal-Gvern Ingli] u l-Gvern Malti u tal-partiti politi/i kollha rappre]entati fil-Parlament Malti. It-ta[ditiet tul din il-konferenza ntemmew ming[ajr ebda ftehim. g[al pa;na 17
www.maltarightnow.com
INDIPENDENZA 2014
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
17
Fl-a[[ar 50 sena l-ekonomija g[amlet passi ta’ ;gant minn pa;na 16
Minkejja li t-ta[ditiet fallew, ilPrim Ministru baqa’ g[addej binnegozjati mal-Gvern Ingli] u wara ]jara o[ra li :or; Borg Olivier g[amel f’Londra fl-1 ta’ Marzu 1964 [abbar li kien g[amel proposta biex isir referendum dwar il-kostituzzjoni talIndipendenza. Sadattant ilParlament Malti ddiskuta u approva l-abbozz talKostituzzjoni u l-li;i dwar ir-referendum li kellu jsir bejn it-2 u l4 ta’ Mejju bil-mistoqsija: “Inti tapprova l-Kostituzzjoni talIndipendenza, proposta millGvern ta’ Malta, approvata millAssemblea Le;i]lattiva u ppubblikata fil-Gazzetta tal-Gvern Malti tad-9 ta’ April, 1964?” 79.57 fil-mija ta’ dawk bi dritt }vilupp importanti ie[or fl-i]vilupp demokratiku ta’ pajji]na kien it-twaqqif tal-Kunsilli Lokali g[all-vot tefg[u l-vot tag[hom. fl-1993. Il-Kunsilli huma forma ta’ gvern lokali li qed iwettqu [idma importanti fil-lokalitajiet Minn dawn 65,714 ivvutaw ‘Iva’, Il-Kunsilli Lokali ]vilupp g[all-fatti billi Malta sabet minquxa fil-Karta tan54,919 ivvutaw ‘Le’ filwaqt li demokratiku importanti postha fost l-organizzazzjonijiet Nazzjonijiet Uniti,” sa[aq :or; 9,016-il vot ;ew iddikjarati inva- ie[or internazzjonali li g[arfu l-impor- Borg Olivier. Hu qal li ming[ajr lidi. Hekk il-Kostituzzjoni ;iet }vilupp importanti ie[or fl- tanza ta’ pajji]na. Fit-30 ta’ s[ubija fil-komunità tan-nazapprovata mill-poplu. i]vilupp demokratiku ta’ pajji]na Ottubru 1964 il-Kunsill tas- zjonijiet rappre]entata minn din kien it-twaqqif tal-Kunsilli Sigurtà tan-Nazzjonijiet Uniti l-Organizzazzjoni kbira, lIl-Kostituzzjoni emendata Lokali fl-1993. Dawn huma unanimament irrakkomanda lill- indipendenza titlef [afna misdiversi drabi forma ta’ gvern lokali li qed iwet- Assemblea :enerali s-s[ubija ta’ sinifikat tag[ha. Matul dawn l-a[[ar 50 sena, il- tqu [idma importanti fit-68 Malta fi [dan in-NU. Il-proposta Il-Prim Ministru qal li lKostituzzjoni ta’ pajji]na ;iet lokalità fejn twaqqfu u fejn ji;u saret mid-delegat Ingli] li kien i]vilupp li qed nimmiraw g[alih emendata diversi drabi. eletti mill-eletturi tal-lokal. Minn issekondat mir-rappre]entanti jirrikjedi pa/i, pa/i reali bba]ata F’Di/embru 1974 il- Lulju 2010, dan il-kun/ett kom- tan-Norve;ja u l-Marokk. fuq li nifhmu lil xulxin, fuq ilKostituzzjoni, b’vot ta’ pla twessa’ meta, permezz ta’ Fl-1 ta’ Di/embru Malta ;iet ;ustizzja, it-tolleranza, li nkunu ma;;oranza assoluta tal-Kamra elezzjonijiet, bdew joperaw il- a//ettata b’akklamazzjoni b[ala a[wa fost il-popli kollha tadtad-Deputati, inbidlet minn kumitati tal-komunità. l-114-il membru tan-Nazzjonijiet dinja. Hu qal li konna se na[dmu wa[da monarkika g[al wa[da Matul l-a[[ar snin komplew Uniti. L-g[ada, it-2 ta’ g[al din it-tip ta’ pa/i u li kellna presidenzjali. Wara r-ri]ultat per- ukoll ittie[du mi]uri li jipprovdu Novembru, il-bandiera Maltija fidu/ja kbira fin-Nazzjonijiet vers tal-elezzjoni ;enerali tal- checks and balances g[all- ttellg[et /erimonjalment fil- Uniti, bil-prospetti ta’ iktar [in 1981, meta l-Partit Nazzjonalista amministrazzjoni :enerali tan- dedikat g[all-problemi tal-pa/i. tal-pajji]. Kwartier b’ma;;oranza ta’ voti ma kellux Dawn jinkludu l-Uffi//ju tal- Nazzjonijiet Uniti. Qabel i/-/eriFit-3 ta’ Mejju 1965, il-Prim il-ma;;oranza tas-si;;ijiet u Awditur u l-Uffi//ju tal- monja s-Segretarju :enerali tan- Ministru :or; Borg Olivier hekk il-Partit Laburista ggverna Ombudsman li huma responsab- Nazzjonijiet Uniti U Thant attenda l-Laqg[a tal-Kunsill talg[al aktar minn [ames snin kon- bli direttament lill-Parlament; il- g[amel diskors ta’ mer[ba li kien Ministri tal-Kunsill tal-Ewropa fi tra r-rieda tal-poplu, fl-1987 Public Accounts Committee li jit- segwit minn diskorsi ta’ mer[ba Strasburgu wara li Malta saret itda[let emenda g[all-kostituz- mexxa minn deputat tal-partit fl- o[ra fl-Assemblea :enerali mir- 18-il membru tal-Kunsill. Fl-istzjoni li permezz tag[ha min jik- Oppo]izzjoni, il-Kummissjoni rappre]entanti tar-Renju Unit, l- ess jum il-bandiera Maltija seb ma;;oranza ta’ voti fil-pajji] g[all-Amministrazzjoni tal- Istati Uniti tal-Amerika, l- telg[et quddiem il-Bini taljing[ata si;;ijiet bi]]ejjed biex :ustizzja. Dawn ing[aqdu ma’ Ungerija, il-Malasja, il- Kunsill flimkien mas-17-il ikun fil-gvern. Iktar re/enti saret kummissjonijiet b[all- Kambodja, l-Italja, l-Unjoni bandiera tal-membri l-o[ra. Lemenda o[ra fis-sens li f’ka] li Kummissjoni g[as-Servizz Sovjetika, id-Danimarka, I]rael, g[ada, l-4 ta’ Mejju l-Prim jkun hemm ]ew; partiti biss li Pubbliku; il-Kummissjoni dwar il-Kosta tal-Avorju, il-:appun, Ministru indirizza l-Assemblea jele;;u deputati, jie[u l-gvern l-Impjiegi u l-Awtorità dwar ix- il-Marokk, il-Perù, il-Venezwela Konsultattiva tal-Kunsill talmin ikollu l-iktar voti u mhux Xandir. u Haiti. Ir-rappre]entanti kollha Ewropa, diskors li baqa’ ji;i min ikollu l-ikbar numru ta’ Tul l-a[[ar 50 sena pajji]na sa[qu dwar il-qag[da spe/jali ta’ kkwotat min[abba s-sinifikat si;;ijiet. Permezz ta’ dawn i]- sab postu fost in-nazzjonijiet tad- Malta fil-Mediterran, l-istorja, i/- qawwi tieg[u u li po;;a s-sisien ]ew; emendi tne[[iet [afna ten- dinja. Meta fil-21 ta’ Settembru /ivilizzazzjoni, il-maturità ta’ tal-politika barranija ta’ pajji] sjoni minn fost il-poplu. 1964 il-Prim Ministru :or; Borg pajji]na u s-sehem ta’ Malta fl- b[ala pajji] Ewropew f’nofs ilEmenda o[ra li se[[et fil- Olivier indirizza l-folol fl-Arena a[[ar gwerra dinjija. Mediterran li [adem biex inaqqas Kostituzzjoni fl-1987 kienet dik tal-Indipendenza, stqarr li “lIl-Prim Ministru :or; Borg it-tensjonijiet bejn il-pajji]i taldwar in-newtralità ta’ Malta li Indipendenza tfisser li g[andna Olivier indirizza l-Assemblea Afrika ta’ Fuq u dawk tal-Ewropa kienet marbuta ma’ dik tal- na[dmu aktar iebes u b’rieda :enerali u stqarr li kien jinsab tan-Nofsinhar. ma;;oranza tal-voti biex partit ikbar g[aliex irridu nag[tu prova grat [afna g[all-id ta’ [biberija :or; Bor; Olivier sa[aq li jiggverna. re/enti tallid-dinja li a[na verament internazzjonali li din l- “bil-kisba Illum jidher li hemm qbil li tixirqilna l-Indipendenza li Assemblea hekk kordjalment Indipendenza, Malta reb[et lura wasal i]-]mien li l-Kostituzzjoni akkwistajna; li nistg[u na[dmu estendiet lil Malta. “Na//etta din s-sovranità antika tag[ha u ti;i e]aminata mill-;did biex isir demokratikament, u mmexxu l- l-id ta’ [biberija b’umiltà u kburi- wie[ed mill-eqdem nazzjonijiet it-tibdil me[tie; biex din tkun poplu tag[na fit-triq tal-li;i u l- ja, u hawnhekk, u issa rrid tal-Ewropa rritorna biex jie[u dejjem aktar strument legali u ordni lejn prosperità ekonomika inwieg[ed id-determinazzjoni postu fost il-pajji]i [ielsa taleffettiv li jkompli jassigura l- g[alina u wliedna.” tal-Gvern u l-poplu tieg[i biex kontinent. Hu g[alhekk li g[edt li istabbiltà fil-pajji]. Mill-kliem g[adda mill-ewwel ja[dmu biex jintla[qu l-ideat meta ;ejna f’din l-istituzzjoni hi
b’[afna modi r-ritorn tag[na wara ]mien ta’ assenza. Hawhekk in[ossuna verament f’darna mal-membri l-o[ra talfamilja li tissottoskrivi g[all-istess kun/etti ba]i/i u filosofija u li huma ppreparati li jibnu fuq dan il-wirt, l-Ewropa tag[na.” Il-Prim Ministru stqarr li filKunsill tal-Ewropa s-s[ubija ta’ Malta kienet qed tie[u ]ew; fatturi li jinfluwenzaw id-dehra tag[ha. “Wie[ed hu l-qag[da tag[na f’nofs il-Mediterran u lie[or hu s-s[ubija tag[na filCommonwealth. Il-qag[da tag[na fil-ba[ar tan-nofs twassalna biex nie[du interess naturali fil-kosta tal-Afrika tatTramuntana u fil-;rajjiet u ]viluppi hemmhekk. Is-s[ubija fil-Commonwealth hi maqsuma ma’ ]ew; stati membri ta’ dan ilKunsill. Dawn il-konnessjonijiet mal-Afrika tat-Tramuntana u lCommonwealth huma ta’ importanza g[alina u bl-ebda mod mhuma inkompatibbli maliskopijiet ta’ dan il-Kunsill. Mhux talli hekk, talli g[andhom jinkora;;ixxu l-interess ta’ dan il-Kunsill fi]-]ew; oqsma.” “Jekk b[ala pajji] Ewropew naqsmu kultura, storja u mod ta’ [ajja komuni, a[na naturalment nin;ibdu lejn l-Ewropa, ilqag[da ;eografika tag[na tag[milna konxji mill-importanza tal-Afrika tat-Tramuntana li taqsam ma’ sitt membri o[ra talKunsill, ba[ar komuni, u li g[andha [afna x’tikkontribwixxi g[all-prosperità ta’ dawn lin[awi. A[na na[sbu li dan laspett tal-politika barranija Ewropea jista’ jing[ata ftit aktar [sieb.” F’:unju l-Prim Ministru :or; Borg Olivier attenda l-14-il Laqg[a tal-Prim Ministri talCommonwealth f’Malborough House, Londra, l-istess post fejn saret il-konferenza dwar lIndipendenza ta’ Malta. Din kienet l-ewwel laqg[a li attenda :or; Borg Olivier b[ala Prim Ministru ta’ stat sovran. Waqt issessjonijiet tal-Konferenza, ilPrim Ministru kellu okka]joni li jesprimi kif ja[sibha l-Gvern Malti dwar id-diversi punti li tqajmu fil-Konferenza, partikolarment dwar in-natura tasSegretarjat tal-Commonwealth, g[ajnuna ekonomika u lkwistjoni ta[raq tar-Rodesja. Matul i]-]jara tieg[u f’Londra lPrim Ministru kellu laqg[a marRe;ina Eli]abetta u ma’ diversi mexxejja tal-Commonwealth. Dan hu l-ewwel minn sensiela ta’ artikli li ‘In-Nazzjon’ se jkun qieg[ed jippubblika fil-;img[at li ;ejjin b’rabta mal-50 sena ta’ storja b[ala poplu indipendenti.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
TISLIBA
18
TA{BIL IL-MO{{ U TAG{RIF 1
2
5
3
4
Rapport tat-temp
6
7
UV INDEX
8
9
9
10
IT-TEMP Xemxi VI}IBBILTÀ Tajba IR-RI{ [afif mill-Punent il-Lbi/, kultant isir [afif g[al moderat BA{AR {afif IMBATT Ftit li xejn TEMPERATURA L-og[la 33˚C XITA F’dawn l-a[[ar 24 sieg[a: xejn Xita mill-1 ta’ Settembru 509.2 mm IX-XEMX titla’ fis-06.29 u tin]el fit-19.39
11
Il-[amest ijiem li ;ejjin 12
13
14
15
16
17
18
(Qawl) (5) Mimdudin>5. Rawwem mi/-/okon g[and Barabba? (5) Weqfin>6. Tom jinsab fil-qalba tal-i]g[ar b/ejje/ li 1. Taqlag[ha meta jifir[ulek (6) ma jistg[ux jinqasmu aktar (5) 2. Tferfira li taqbdek min[abba xi inkwiet (6) 7. Log[ob atletiku li ssegwi mill-isportelli? (5) 3. G[oti ta’ /itazzjonijiet (6) 4. Mittiefes (6) 10. Fil-kamra tista’ tara wie[ed jekk t[ares 8. Ippurifika (5) ’il fuq (5) 11. Storbju, plejtu g[alxejn (5) 9. Na[a wa[da ta’ karta minn ktieb (5) 12. Rxiex (6) 12. Tajn samrani u]at mill-mudellaturi (5) 13. Fedeltà (6) 14. G[andha l-g[amla ta’ /irku (5) 14. I;;ieg[el lil xi [add i/edi g[at-tentaz16. Ne[[a frieg[i niexfa (5) zjoni (6) 17. Ag[laq [alqek fid-diskoteka (5) 15. Ismu ssibu mo[bi fil-malva ro]a? (6) 18. Ix-xog[ol u s-sabar sa ;ewwa l …… Soluzzjoni tat-Tisliba tal-biera[ Mimdudin>- 5. u 6. Parru//ani; 7. u 11. Essenzjali; 10. A[mar; 12. u 14. Disinjatur; 16. Smina; 17. Tnejn; 18. Laqat. Weqfin>- 1. Spalla; 2. Kursar; 3. u 14. E//ezzjonali; 4. Mixtri; 8. ?moss; 9. Samta; 12. Difett; 13. Nomina; 15. Ridott.
Sudoku Kulma trid tag[mel hu li timla l-kaxxi vojta bin-numri mill-1 sad-9 ta’ kull ringiela, ta’ kull kolonna u ta’ kull kwadru ]g[ir ta’ 3 kaxxi bi 3.
Soluzzjoni Sudoku
L-ERBG{A L-og[la 29˚C L-inqas 18˚C
IL-{AMIS L-og[la 29˚C L-inqas 19˚C
IL-:IMG{A L-og[la 30˚C L-inqas 19˚C
IS-SIBT L-og[la 30˚C L-inqas 19˚C
IL-{ADD L-og[la 29˚C L-inqas 19˚C
UV
UV
UV
UV
UV
9
9
9
8
8
Temperaturi fi bliet barranin It-temperatura u t-temp f’dawn l-ibliet kapitali (f’nofsinhar [in ta’ Malta) lbiera[ kienet: {al Luqa 30˚C xemxi, Al;eri 32˚C xemxi, Amsterdam 16˚C xita, Ateni 33˚C xemxi, Li]bona 27˚C xemxi, Berlin 17˚ xemxi, Brussell 16˚C xita, il-Kajr 38˚C xemxi, Dublin 15˚C imsa[[ab, Kopen[agen 17˚C [albiet tax-xita, Frankfurt 17˚C imsa[[ab, Milan 19˚C imsa[[ab, Istanbul 28˚C ftit imsa[[ab, Londra 17˚C xita, Madrid 33˚C xemxi, Moska 18˚C imsa[[ab, Pari;i 17˚C xita, Bar/ellona 28˚C ftit imsa[[ab, Ruma 27˚C ftit imsa[[ab, Tel Aviv 34˚C xemxi, Tripli (mhux mag[ruf), Tune] 31˚C ftit imsa[[ab, Vjenna 20˚C ftit imsa[[ab, Zurich 17˚C imsa[[ab, Munich 17˚C imsa[[ab, St. Petersburg 17˚C xita, Stokkolma 19˚C ftit imsa[[ab
Tag[rif {ar;a f’G[awdex billejl
Konferenza Valletta 2018
Wara s - su//ess li kellha fis - snin li g[addew din l attività , il - Kummissjoni Kultura fi [dan l - G[aqda Ka]in Banda San Filep se ter;a ’ torganizza l - [ar;a Gozo by Night . Tluq bil - kow/ fit - 3 p . m . nhar is - Sibt 30 ta ’ Awwissu minn {a] - }ebbu; . Dawk pre]enti se jmorru G[awdex u mal - wasla j]uru x - Xlendi , Marsalforn , il - Qbajjar u G[ajnsielem . F ’ Marsalforn jintrikeb il Calypso Train g[al dawra pittoreska , jieqaf l - Qbajjar g[al ikla u wara kul[add g[all - festa tal - Madonna ta ’ Loretu f ’ G[ajnsielem . Ir ritorn lejn Malta jsir wara li jkun spi//a n - nar tal - art . Dawk kollha interessati li jattendu jistg[u jag[mlu dawn billi jaqtg[u l - biljetti bi prezz ta ’ € 20 li jinkludi t trasport f ’ Malta u f ’ G[awdex kif ukoll l - ikla kompluta bl inbid u r - rikba fuq il - ferrovi ja . It - tfal li g[andhom inqas minn tnax - il sena j[allsu €1 3 . Biljetti jinkisbu mill bar tal - Ka]in San Filep u ming[and John Scerri .
Il-Fondazzjoni Valletta 2018 se ttella’ l-ewwel wa[da minn serje ta’ konferenzi annwali bit-titlu ‘Djalogu fil-Mediterran: Nesploraw l-identità permezz tannetwerks’, fl-4 u l-5 ta’ Settembru, fil-Kampus tal-Università tal-Belt Valletta. Din il-konferenza g[andha lg[an li tinkora;;ixxi dibattitu dwar l-istorja komuni u r-realtajiet ;eo-politi/i Ewropej u talMediterran, fl-isfera ta’ relazzjonijiet internazzjonali u diplomazija kulturali. Diversi akkademi/i u professjonisti mill-qasam tal-arti, il-kultura u d-diplomazija, kemm Maltin kif ukoll internazzjonali, se jindirizzaw il-konferenza. Henry Frendo u Mostafa Hassani Idrissi huma l-kelliema ewlenin. It-temi tal-konferenza huma dwar l-i]vilupp ta’ kapa/itajiet permezz tan-netwerks; kif jing[elbu sfidi g[all-mobbiltà; irridefinizzjoni tal-identità kulturali fil-Mediterran; u d-diplomazija permezz tad-djalogu. Aktar informazzjoni, inklu] ilprogramm s[i[ tal-konferenza u informazzjoni dwar il-kelliema u x-xog[ol tag[hom, tinkiseb missit tal-Fondazzjoni Valletta 2018 www.valletta2018.org.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
19
FINANZI
Bank of Valletta jag[ti sapport lil The Today Public Policy Institute
Rapport finanzjarju tal-;img[a
L-indi/i Stoxx Europe 600 jissa[[a[
Il-ftehim li sar bejn Bank of Valletta u The Today Public Policy Institute se jwassal g[al aktar ri/erka f’diversi oqsma politi/i
Bank of Valletta u The Today Public Policy Institute ffirmaw ftehim fuq sentejn b[ala ftehim ta’ kollaborazzjoni bil-g[an li ja[dmu flimkien fuq numru ta’ programmi ta’ ri/erka, bil-g[an li jitjieb it-tfassil tal-politika pubblika. Permezz ta’ dan il-ftehim, Bank of Valletta sar is-Sie[eb Uffi/jali ta’ The Today Public Policy Institute. Il-ftehim ;ie ffirmat fl-Uffi//ji :enerali ta’ Bank of Valletta f’Santa Venera, bejn Michael Officer Galea, i/-Chief Operations ta’ Bank of Valletta, u Martin Scicluna, id-Direttur :enerali ta’ The Today Public Policy Institute. “Bank of Valletta sodisfatt li jag[ti s-sapport tieg[u lil The
Today Public Policy Insititue bilg[an li jipprovdu pjattaforma kontinwa g[ar-ri/erka u ddiskussjoni fuq g[a]liet ta’ politika pubblika, liema ri/erka u diskussjonijiet isiru b’mod o;;ettiv u po]ittiv sabiex iwasslu g[al dibattitu fuq il-politika f’dan il-pajji],” qal Michael Galea. S[ubija li se ssarraf f’;id kbir
Filwaqt li rringrazzja lil Bank of Valletta g[as-sapport tieg[u, Martin Scicluna qal, “A[na kuntenti li se nkomplu bis-s[ubija tag[na ma’ Bank of Valletta. Permezz ta’ din is-s[ubija ]]ew; organizzazzjonijiet se jkunu qed jikkollaboraw flimkien mill-vi/in g[al dawn is-
sentejn li ;ejjin. “Dan il-ftehim jipprovdi opportunità ideali sabiex tissa[[a[ ir-relazzjoni tajba li di;à tes]isti bejn i]-]ew; organizzazzjonijiet, filwaqt li n[arsu ’l quddiem sabiex na[dmu millqirb ma’ BOV fuq numru ta’ inizjattivi ta’ ri/erka.” The Today Public Policy Institute huwa grupp indipendenti u imparzjali li joffri numru ta’ ideat li jiffukaw b’mod spe/ifiku fuq il-politika pubblika bil-g[an li titjieb din il-politika. L-Istitut jiffoka fuq [ames punti tal-politika: Il-Governanza u lAmministrazzjoni Pubblika, lI]vilupp Ekonomiku Sostenibbli, l-I]vilupp So/jali, l-Ambjent Sostenibbli u r-Relazzjonijiet Internazzjonali.
L-indi/i Stoxx Europe 600 issa[[a[ bi 2.1 fil-mija fl-a[[ar [amest ijiem g[at-tieni ;img[a konsekuttiva fost ottimi]mu li l-Bank ?entrali Ewropew se jag[mel aktar biex jappo;;ja lirkuprar ekonomiku. Wara li s-suq Ewropew g[alaq g[al din il-;img[a, ilPresident tal-ECB Mario Draghi sejja[ waqt diskors f’Jackson Hole lill-gvernijiet biex jag[mlu aktar biex jg[inu lill-ekonomija taz-zona ewro. Dan se[[ hekk kif qed ti]died il-pressjoni fuq l-ECB g[al mi]uri radikali b[alma huma lillaxkar kwantitattiv. Sena wara li ntemmet l-itwal re/essjoni fil-blokk li j[addan l-istess munita, l-ekonomija sta;nat, il-qg[ad g[adu vi/in livell rekord u l-inflazzjoni tinsab fl-aktar livell dg[ajjef f’[amest ijiem. L-Ewropa g[adha ta[t il-lenti ;eopolitika hekk kif it-tensjonijiet ]diedu fl-Ukrajna fl-a[[ar ;urnata tal-;img[a. In-NATO qalet li rat numru kbir ta’ armi ji;u trasferiti u ]ieda allarmanti ta’ forza Russa vi/in l-Ukrajna. Stokks fl-Istati Uniti kellhom l-a[jar ;img[a f’erba’ xhur bliStandard & Poor’s 500 Index jil[aq l-og[la livell li qatt kien fih fuq spekulazzjoni li r-Riserva Federali se tappo;;ja l-ekonomija anke jekk qed turi sinjali ta’ tis[i[. L-S&P 500 issa[[a[ b’1.7 fil-mija g[al 1,988.40 g[al dawn il-[amest ijiem, l-aktar minn April u fit-tielet ;img[a konsekuttiva po]ittiva.
Fl-Asja l-indi/i kellu [mistax po]ittivi wara li rapporti millqasam tad-djar u l-manifattura fl-Istati Uniti wrew li l-akbar ekonomija dinjija qed tissa[[a[. L-MSCI Asia Pacific Index issa[[a[ b’0.5 fil-mija matul din il-;img[a. Stokks tas-swieq emer;enti kellhom it-tieni ;img[a po]ittiva fost spekulazzjoni li tis[i[ fl-ekonomija Amerikana se ttejjeb id-domanda g[allesportazzjoni minn pajji]i ]viluppati, li patta g[at-t[assib li t-tensjoni politika qed teskala. L-MSCI Emerging Markets Index issa[[a[ b’0.8 fil-mija matul din il-;img[a. I]-]ejt mhux ma[dum West Texas Intermediate kellu tnaqqis g[all-[ames ;img[a konsekuttiva fl-itwal sensiela ta’ ;img[at negattivi f’disa’ xhur fuq t[assib li r-raffineriji se jnaqqsu d-domanda g[a]]ejt mhux ma[dum hekk kif qed joqrob it-tmiem tal-ista;un tas-sewqan fis-sajf. Dan ir-rapport inkiteb minn Valletta Fund Management Limited, kumpanija sussidjarja tal-BOV Group. L-uffi//ji talkumpanija jinsabu f’TG Complex, Suite 2, Level 3, Brewery Str., l-Imrie[el BKR 3000. Valletta Fund Management Limited hi li/enzjata mill-MFSA. Tista’ wkoll tikkuntattja lill-VFM permezz tal-email infovfm@bov.com, billi //empel Freephone 80072344 jew ]ur il-website www.vfm.com.mt.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
20
TV#RADJU
05>30 06>00
Ru]arju Radio 101 Breakfast Club b’waqfiet g[al Sports News fis-6>45, A[barijiet fis-07>00 u fit-08>00< 0740 Anali]i tal-:urnali< Avvi]i tal-Mejtin u Angelus fit-07>55)
08>00 08>05 09>00 09>05
A[barijiet fil-Qosor (ikompli) 101 Breakfast Club A[barijiet fil-Qosor Magazine 101 (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-10>00)
11>00 11>55 12>00 12>30 14>30 15>00 15>05
Mu]ika bla Kummenti Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet The Big Show Hitsteria A[barijiet fil-Qosor (ikompli) Hitsteria (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-16>00)
16>30 17>55 18>00 18>30 20>30 22>30 23>00
Newsdesk Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Il-Kelma u l-Mu]ika Fuzzbox Newsdesk (r) Mu]ika tul il-lejl www.radio101.com.mt
Iswed fuq l-Abjad – Net Television, 20:30
G[at-tfal fuq il-Cable Disney Channel
08:30 - Good Luck Charlie 08:55 Good Luck Charlie 09:15 - The Suite Life on Deck 09:40 - The Suite Life on Deck 10:05 - That’s So Raven 10:25 - That’s So Raven 10:50 - A.N.T. Farm 11:15 - A.N.T. Farm 11:35 - Good Luck Charlie 12:00 - Good Luck Charlie 12:25 – Jessie 12:45 – Jessie 13:10 - Austin & Ally 13:35 - Win, Lose or Draw 14:00 - Gravity Falls 14:25 - Gravity Falls 14:45 - Mako Mermaids: An H2O Adventure 15:10 - Violetta 16:00 - Radio Rebel 17:30 - Mako Mermaids: An H2O Adventure 17:55 - Mako Mermaids: An H2O Adventure 18:20 - Violetta 19:05 - Liv & Maddie 19:30 - Jessie 19:50 - Dog With a Blog 20:15 Mako Mermaids: An H2O Adventure 20:40 - Austin & Ally 21:00 - Good Luck Charlie 21:25 - A.N.T. Farm 21:50 - Shake It Up! 22:10 – Wolfblood 22:35 Wolfblood 23:00 - Violetta 23:45 - The Hive 23:50 - Art Attack -
Nickelodeon
08:20 - Dora the Explorer 08:45 Umizoomis 09:10 - Tickety Toc 09:28 - Little Kingdom 09:35 PAW Patrol 10:00 - Zack and Quack 10:25 - Olive the Ostrich 10:50 - Bubble Guppies 11:15 Winx Club 11:40 - Totally Spies! 12:05 - T.U.F.F. Puppy 12:30 – iCarly 12:55 – Victorious 13:20 Big Time Rush 13:45 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 14:10 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 14:40 - The Penguins of Madagascar 15:05 The Penguins of Madagascar 15:30 - Rocket Monkeys 15:55 Rabbids Invasion 16:20 - Marvin Marvin 16:45 - iCarly 17:10 - Big Time Rush 17:35 - Totally Spies! 18:00 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 18:25 - The Penguins of Madagascar 18:50 The Fairly OddParents 19:15 SpongeBob SquarePants 19:40 Victorious 20:05 – iCarly 20:30 SpongeBob SquarePants 20:55 Avatar: The Legend of Aang 21:20 - Big Time Rush 21:45 Big Time Rush 22:10 - The Penguins of Madagascar 22:35 The Penguins of Madagascar 23:00 – iCarly 23:25 - iCarly 23:50 - Victorious
Jim Jam 08:10 - Shapes 08:20 - What’s The Big Idea? 08:25 - What’s The Big Idea? 08:30 - Gazoon 08:35 Snapatoonies 09:00 - Heroes of the City 09:15 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 09:40 - Benjamin’s Farm 09:45 - My Animal Friends 10:00 - See the Sea 10:05 - Lots & Lots Of... 10:20 - Bob the Builder 10:30 - Fireman Sam 10:40 - Thomas and Friends 10:50 - See the Sea 10:55 - Nouky & Friends 11:00 Rubbadubbers 11:10 – Pingu 11:15 - Tiny Planets 11:20 - Pingu 11:25 Woody Buddies 11:30 - Monkey See, Monkey Do 11:40 - Barney & Friends 12:10 - Fluffy Gardens 12:20 - Noksu 12:25 - Jarmies 12:40 - What’s The Big Idea? 12:45 What’s The Big Idea? 12:50 - Heroes of the City 13:05 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 13:30 – Shapes 13:40 - Kipper 13:50 Gazoon 13:55 - Woody Buddies 14:00 - Snapatoonies 14:25 - My Animal Friends 14:40 - See the Sea 14:45 - Lots & Lots Of... 15:00 Fluffy Gardens 15:10 - Noksu 15:15 - Jarmies 15:30 - Angelina Ballerina 15:45 - Monkey See, Monkey Do 15:55 Barney & Friends 16:25 Pingu 16:30 - Tiny Planets 16:35 Pingu 16:40 - Tiny Planets 16:45 – Igloo-Gloo 17:00 - Bob the Builder 17:10 - Fireman Sam 17:20 - Thomas and Friends 17:30 - See the Sea 17:35 - Monkey See, Monkey Do 17:45 - Connie the Cow 17:55 - Slim Pig 18:05 - Heroes of the City 18:20 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 18:45 - What’s The Big Idea? 18:50 - What’s The Big Idea? 18:55 My Animal Friends 19:10 - See the Sea 19:15 - Noksu 19:20 – Shapes 19:30 - Monkey See, Monkey Do 19:40 - Barney & Friends 20:10 Woody Buddies 20:15 - Kipper 20:25 - Slim Pig 20:35 - Connie the Cow 20:45 - Angelina Ballerina 21:00 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 21:25 - Heroes of the City 21:40 - What’s The Big Idea? 21:45 - What’s The Big Idea? 21:50 - Tiny Planets 21:55 - Pingu 22:00 Bob the Builder 22:10 - Fireman Sam 22:20 - Thomas and Friends 22:30 - See the Sea 22:35 Rubbadubbers 22:45 - Slim Pig 22:55 - Connie the Cow 23:05 Kipper 23:15 - Benjamin’s Farm 23:20 - My Animal Friends 23:35 Woody Buddies 23:40 - What’s The Big Idea? 23:45 - What’s The Big Idea? 23:50 - Barney & Friends
Fl-ewwel parti tal-programm Iswed fuq l-Abjad, ippre]entat mill-avukat Frank Psaila, se niltaqg[u ma’ Ann Fenech, il-President E]ekuttiv tal-Partit Nazzjonalista, li se tiddiskuti dwar il-[idma tal-Partit Nazzjonalista matul ix-xhur tas-sajf u t-twaqqif ta’ g[axar policy fora. Fit-tieni parti James Debono, ;urnalist tal-Malta Today, u Kurt Sansone, ;urnalist ta’ The Times of Malta, se jiddiskutu dwar it-tmexxija fil-Knisja lokali u l-[idma tal-Gvern u l-Oppo]izzjoni fl-a[[ar ;img[at. TVM
07:00 - News 08:00 - Sandokan 08:30 - Xpla[[mal[ajt 08:45 Labrats 09:15 – Xpla[[mal[ajt 09:30 - Gadgets 10:00 - Paq Paq lifestyles 10:30 - Il-[arsa ta’ Ru]ann 11:00 Teleshopping 12:00 - News 12:10 Madwarna 12:40 - Merlin 13:30 Teleshopping 14:40 - }afira 15:20 It-triq 15:30 - Sandokan 16:00 – News 16:05 - Xpla[[mal[ajt 16:20 – Labrats 16:50 - Xpla[[mal[ajt 17:05 - Teleshopping 18:00 - News 18:10 – Madwarna 19:45 – Super 5 20:00 News 21:00 – De/eduti 22:05 Headline News 22:00 –Dracula 200. Film 2000 23:40 – A[barijiet. TVM 2
07:00 - Euronews 08:00 – News loop 09:00 – Paq paq lifestyles 09:30 – Malta u lil hinn minnha 11:00 – Bijografija 12:00 – Puree 13:30 – Mareciallo Rocca 15:15 Kurrenti 16:00 - Malta u lil hinn minnha 16:15 - Tuffi[at Migduma 16:45 - PaqPaq Lifestyle 17:15 – PaqPaq Motor Sports 17:45 G[awdex illum 18:15 - Gadgets 18:45 - Rajt ma Rajtx 19:30 - Merlin 20:30 - News for the hearing impaired 20:45 – UEFA Champions league 22:25 – News in English 22:50 – Malta short film festival 23:30 - G[awdex illum 24:00 – Int min int. One
07:30 - One news 07:45 - Indigo 09:30 – One News 09:45 - Telebejg[ 11:00 – Sajf 12:30 - One news 12:40 - Telebejg[ 13:40 – It-tfal 14:40 – Marvin 15:30 – Fil-k/ina ma’ Malcolm 16:00 - Aqrali Storja 16:20 - Telebejg[ 17:30 - One news 17:40 - Indigo 19:30 - One news 20:15 – Ieqaf 20 minuta 20:45 – Mad-Daqqa t’g[ajn 21:45 - Popcorn 22:30 Mirjana Coljero 23:30 - One news.
Raiuno
06:45 - Unomattina Estate (Jinkludi t-TG1 u r-rapport tat-temp) 11:25 – Un passo dal cielo 13:30 Telegiornale 14:00 - Tg1 Economia 14:05 - Soap Legàmi 15:00 – Capri 17:00 - Telegiornale 17:15 – Amare con umorismo. Film 2012 18:50 Reazione a catena 20:00 Telegiornale 20:30 – Techetechete – viva la gente (varjeta ) 21:20 – Velvet 22:55 – Miss fisher – delitti e misteri 23:50 - Tradimenti 00:40 – Obiettivo castrocaro 01:00 - TG1 Notte # Che tempo fa. Raidue
Tg Regione 23:30 - TG3 23:40 Doc 3 00:30 – Rai cultura 01:25 – Fuori orario 02:00 – Rai News. Canale 5
07:55 - Meteo.It # T:5 08:45 – Mogli a pezzi 11:00 - Forum 13:00 - T:5 # Meteo.It 13:41 - Beautiful 14:40 – Pure country: il dono. Film 2010 16:30 – Rosemunde Pilcher: Un amore all’orizzonte Film 20109 18:30 Cuore ribelle 19:00 – Il segreto 20:00 - TG5 # Meteo.it 20:20 Paperissima sprint 20:45 – Athletic bilbao – Napoli Championship 22:50 – Speciale champions league 24:00 – Tg5 00:30 – Paperissima sprint 01:05 – Forum.
06:10 – Dance! 07:35 – Heartland 08:20 - Le Sorelle McLeod 09:45 – Pasión Prohibida 10:30 - TG2 Insieme Estate 11:20 - Il nostro amico Charly 12:10 - La nostra amica Robbie 13:00 - TG2 giorno 13:30 - E...state con Costume 13:50 Medicina 33 14:00 – Nora roberts – La palude della morte. Film 2008 15:40 – Senza traccia |(TF) 16:20 – Guardia costiera 18:00 - TG Sport 18:15 – TG2 Notizie 18:45 Rex 2 (TF) 20:30 - TG2 21:00 - LOL :-) 21:10 - NCIS: Los Angeles 22:45 – Under the dome (TF) 23:30 - TG 2 23:45 – I ricordi di eve. Film 2009 01:20 – Hawaii five-o 03:40 – Videocomic.
06:50 - Zorro 07:20 - Miami vice 08:15 - Distretto di polizia 8 10:45 Ricette all’italiana 11:30 - TG4 # Meteo.It 12:00 - Renegade 13:00 La signora in giallo 15:30 Hamburg distretto 21 16:35 – Ieri e oggi in tv speciale 16:50 – I due vigili. Film 18:55 - Tg4 # Meteo.it 19:35 - Ieri e oggi in tv 19:55 Tempesta d’amore 20:30 – Il segreto 21:15 – Destini incrociati. Film 1999 24:00 - The dreamers – I sognatori. Film 2003 02:05 - Tg4 night news 02:25 – La notte della disco music 1 – music line.
Raitre
Italia 1
06:00 – Rai news 08:00 – Agorà Estate 10:00 – Cinema oggi 10:10 – Toto sceicco. Film 1951 12:00 TG3 12:15 - La Signora del West 13:10 – Rai kultura 14:00 – Tg Regione 15:00 – Terra nostra 2 15:45 – Viaggio d’estate. Film 2009 17:30 - Geo Magazine 2014 19:00 TG3 20:00 – Blob a Venezia 2014 20:10 – Ai confini della realta (TF) 20:35 – Un posto al sole 21:05 – Belle ma povere. Film 1957 23:00 -
06:45 - Xena la principessa guerriera 07:40 – Super car 09:35 –A team 11:30 – Human target 12:25 - Studio aperto # Meteo.It 13:00 - Sport mediaset 14:05- I simpson 14:35 Futurama 15:00 – Pretty Little liars 16:40 – Dawson’s creek 18:30 – Studio aperto # Meteo.It 19:20 – CSI: Scena del crimine 21:10 – L’isola delle coppie. Film 2009 23:30 – La ragazza del mio migliore amico. Film 2008 01:30 – Sport mediaset.
Rete 4
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
21
TV#RADJU F Living
07:00 – Teleshopping 08:00 - Drama 09:00 – Drama 10:00 – {in g[al kollox 12:00 – Teleshopping 13:00 – F Living Magazine 16:00 – Teleshopping 20:30 – Bejnietna l-[bieb 22:30 – F Living show 01:30 – Teleshopping Xejk
07:30 – Just for laughs 07:45 – Total request show 09:45 – Football Daily 09:50 – Shout out 10:00 – Love & Romance 11:45 – Just for laughs 12:00 – Frux- kontra r-ri[ 13.30 – The 80’s 14:00 – Idoli italiani 15:00 – The 90’s 15:30 – Telemarket deals 16:30 – Hits 16.50 – Shout out 17:00 – Local issues 17:45 – Maltese Music 18:00 – Total request 20:00 – Just for laughs 20:15 – Shout out 20:30 – Kontra r-ri[ 21:55 – Football daily 22:00 – Local angle 23:00 – Local issues 23:45 – Telemarket deals Go Stars
06:45 - Nebraska 08:40 - The Hurricane 11:00 - Parks & Recreation 11:45 - The Great Gatsby 14:05 - The Heat 16:00 Charlie Bartlett 17:35 - The Pirates! Band of Misfits 19:00 - Downton Abbey 20:15 - Two and a Half Men 21:00 Blue Jasmine 22:40 - Vicky Cristina Barcelona 00:15 - The Campaign 01:40 - The Great Gatsby 04:00 - Two and a Half Men 04:25 - Charlie Bartlett 06:00 - Blue Jasmine 07:45 - CLOSE Melita More
09:00 - Grey’s Anatomy 09:45 - Private Practice 10:30 - Criminal Minds 11:15 Chicago Fire 12:00 – SMASH 13:00 Days Of Our Lives 13:45 - Grey’s Anatomy 14:30 - 2 Broke Girls 15:00 Private Practice 15:45 - Criminal Minds 16:30 - Person Of Interest 17:15 – Psych 18:15 - Days Of Our Lives 19:00 - Suits 19:45 - The Mentalist 20:30 - How I Met Your Mother 21:00 - Whitney 21:25 - 2 Broke Girls 22:00 - Mike & Molly 22:30 – VEEP 23:00 - 30 Rock 23:30 – Dallas 00:15 - True Blood 01:15 - SMASH Mediaset Italia
06:35 - Caro maestro 07:20 - Casa Vianello 07:50 - Casa Vianello 08:20 - Non e la Rai 09:45 - Nonno Felice 10:10 - Dietro le
quinte di 10:20 - I Cesaroni IV 11:01 - La sai l’ultima? 11:15 - Centovetrine 11:40 Uomini e donne 12:45 - Avanti un altro 13:35 - Vivere III 14:00 - I Cesaroni IV 14:40 - Casa Vianello 15:10 - Casa Vianello 15:40 - Carabinieri 16:30 Fornelli d’Italia 17:10 - Forum 18:35 – Centovetrine 19:00 - TG5 19:35 - I Cesaroni IV 20:15 - Caro maestro 20:35 Le tre rose di Eva 21:00 - La sai l’ultima? 21:10 - Uomini e donne 22:15 – Colorado 23:10 - Torte d’Autore 23:35 - Sarabanda BBC Entertainment
06:00 – Teletubbies 06:25 - 3rd & Bird 06:35 - Green Balloon Club 07:00 - Nina and the Neurons: In the Lab 07:15 Teletubbies 07:40 - 3rd & Bird 07:50 Green Balloon Club 08:15 - The Weakest Link 09:00 - My Family 09:30 - My Family 10:00 - EastEnders 10:30 Doctors 11:00 - Hustle 11:50 - Call the Midwife 12:40 - My Family 13:10 - My Family 13:40 - Gavin and Stacey 14:10 EastEnders 14:40 - Doctors 15:10 Hustle 16:00 - Call the Midwife 16:55 My Family 17:25 - The Weakest Link 18:10 – EastEnders 18:40 - Doctors 19:10 - Hustle 20:05 - Silk 21:00 Starlings 21:50 - My Family 22:20 - My Family 22:50 - Little Britain 23:20 Little Britain 23:50 - Live at the Apollo TCM
06:00 - The Outriders 08:00 - The Toast of New Orleans 09:35 - House of Wax 11:05 - Speedway 12:40 - The Hill 15:00 - San Antonio 17:10 - Show Boat 19:00 - East of Eden 21:00 - Where the Spies Are 22:55 - Sweet Bird of Youth
Great Women 09:50 - Ironside 10:50 Quincy, M.E. 11:50 - Agatha Christie’s Poirot 13:45 - Parole d’Amore 13:50 ER 14:50 - JAG 15:50 - Quincy, M.E. 16:50 - Agatha Christie’s Poirot 18:48 SMS 18:55 - JAG 19:50 - Quincy, M.E. 20:50 - Great Women 21:05 - Movie 22:46 - Great Women 23:00 - Agatha Christie’s Poirot Discovery Channel
06:00 - How It’s Made 06:25 - Auction Kings: Signed Drumstick Collection; Trans Am GTA 06:50 - Auction Hunters: The Chicago Grand Slam 07:15 Ultimate Survival: Norway: Edge of Survival 08:10 - Dual Survival: Stuck in the Muck 09:05 - Gold Rush: The Motherlode 09:55 - Mega Builders: World’s Biggest Container Ship 10:50 How Do They Do It?: Space Shuttle; Binocular Lenses; Windshield Wiper Blades 11:15 - How Do They Do It? : Paper 11:40 - Wheeler Dealers: Karmann Ghia 12:35 - Fast N’ Loud: Gas Monkey Bandit Car, Part 2 13:30 - The Car Chasers: American Muscle Madness 14:25 - American Loggers: Closing the Golden Road 15:20 - American Loggers: The Tough Get Going 16:15 - American Loggers: Trauma on the Golden Road 17:10 - The Liquidator: Up In Smoke 17:40 - Auction Kings: Signed Drumstick Collection; Trans Am GTA 18:05 Auction Hunters: Beantown Bidders 18:35 - Baggage Battles: Scotland 19:00 - How It’s Made 19:30 - How It’s Made 20:00 - World’s Biggest Ship: Command and Control : The Ship’s Brain 21:00 Gold Divers: Paydirt 22:00 - Jaws Strikes Back 23:00 - Monster Hammerhead Discovery World
MGM Channel
06:30 - Invasion of the Body Snatchers 08:25 - Strictly Business 09:45 - Frankie and Johnny 11:10 - Billy Two Hats 12:50 - Pieces of April 14:10 - The Happy Ending 16:00 - Mosquito Squadron 17:30 - The Great Escape 20:15 - The File of the Golden Goose 22:00 - Unmasking the Idol 23:30 - A Small Circle of Friends Diva Universal
06:00 - Ironside 06:55 - Wolff’s Turf 07:50 - Agatha Christie’s Poirot 09:42 -
07>00 09>00 10>00 11>30 13>00 14>00 15>00 15>05 16>30 16>45 17>45 18>00 18>05 19>10 19>30 20>150 20>30 21>30 21>35 22>00 23>00
06:00 - World’s Lost Tribes 06:50 Victory by Design 07:45 - Treasures Decoded 08:35 - Bizarre Foods 09:30 Showdown: Air Combat 10:20 - I Shouldn’t Be Alive 11:10 - Extreme Engineering 12:05 - World’s Lost Tribes 12:55 Victory by Design 13:50 - Greatest Tank Battles 14:45 - Treasures Decoded 15:40 - Dambusters: The Bouncing Bomb 16:35 - I’m Alive 17:25 - Extreme Engineering 18:20 - Don’t Drive Here 19:10 - Daredevils 20:05 - Victory by Design 21:00 - Don’t Drive Here 21:55 - Final 24 22:50 - Serial Killers 23:45 Victory by Design
Dejjem Tieg[ek Becky – Net Television, 22:00
Pass pass Doris u Wi;i qed jer;g[u lura g[an-normal u b’hekk Doris tidde/iedi li ter;a’ tmur is-serra u kul[add jie[u r-ru[. Doris tirrealizza li kemm ilha nieqsa hi, Gejtu u Becky ma baqg[ux jitkellmu. Sabrina g[adha ma tistax temmen kif spi//at [ajjitha u g[andha [afna dilemmi filwaqt li dejjem tiskopri xi [a;a ;dida dwar il-gonorrea. Becky tinjora t-telefonati ta’ Sean i]da hu ma jaqtax qalbu. Qed imorru n-nies ifittxu lil Louis i]da Carol m’g[andhiex idea kemm hi gravi s-sitwazzjoni li jinsabu fiha. Vince jipprova ja[rab lil Edmea, i]da wara [afna, ma jkunx jista’ jag[mel mod ie[or [lief jiffa//jaha. Edmea s-soltu t[alli lsienha ji;ri biha meta fil-verità l-inqas wa[da li jkollha g[alfejn titkellem.
NET News Chit Chat Chill (r) Telebejg[ Simpati/i Telebejg[ NET NEWS Simpati/i Telebejg[ F’Ba[ar Wie[ed Telebejg[ NET News Chill Super 5 Net News Chill Iswed fuq l-Abjad NET News Nis;a Maltija Dejjem Tieg[ek Becky NET News
Sport fuq il-Cable Fox Sports Europe
06 : 00 - NASCAR Race Hub 07:00 - Bass Fishing 08:00 Bass Fishing 09 : 00 - Bass Fishing 10:00 - Major League Baseball 1 2 : 30 - MLB Whiparound 13:30 - NASCAR Race Hub 1 4 : 30 - Major League Baseball 17:00 - MLB Whiparound 18:00 - NASCAR Race Hub 1 9 : 00 - World Championship Ping Pong 20:00 - World Championship Ping Pong 2 1: 00 - World Championship Ping Pong 22 : 00 - MLB Whiparound 23:00 - NASCAR Race Hub GO sports 1
07 : 00 - UEFA Champions League - Play-Offs - 2nd Leg APOEL FC v Aalborg BK 09:00 - FIFA Futbol Mundial #48 09:30 - UEFA Champions League - Play-Offs - 2nd Leg FC Porto v LOSC Lille 11:30 Premier League Monday Review - Week 2 12:30 - UEFA Champions League - Play-Offs - 2nd Leg - Celtic v NK Maribor- 14:30 Best of Football 20 1 3#20 1 4 1 6 : 30 - UEFA Champions League -Play-Offs 2nd Leg - Matchnight Review 1 7 : 00 - Barclays Premier League - Week 2 - Sunderland v Manchester Utd 1 9 : 00 Trans World Sport #1426 20:00 - Premier League World #2 20:45 - Live: UEFA Champions League - Play-Offs - 2nd Leg Arsenal v Besiktas JK 22:45 UEFA Champions League Play - Offs - 2nd Leg Matchnight Review 23 : 30 Vincennes Horseracing 01:00 Best of Rugby 2013#2014 03:00 - Ligue 1 - Round 3 - Nantes v AS Monaco 05:00 - Barclays Premier League - Week 2 - Hull City v Stoke City GO sports 2
20:45 - Live: UEFA Champions League - Play-Offs - 2nd Leg Athletic Club v Napoli 22:45 Milan Channel
GO sports 3
20:45 - Live: UEFA Champions League - Play-Offs - 2nd Leg Bayer 04 Leverkusen v FC Kobenhavn 22:45 - Inter Channel GO sports 4
20:45 - Live: UEFA Champions League - Play-Offs - 2nd Leg PFC Ludogorets 1945 v Steaua Bucuresti 22:45 - Juve Channel GO sports 5
20:45 - Live: UEFA Champions League - Play-Offs - 2nd Leg Malmo FF v FC Salzburg 22:45 LFC TV GO sports 7
07:00 - Vincennes Horseracing 08:30 - PGA European Tour D+D Real Czech Masters - Day 3 12:30 - UEFA Champions League - Play-Offs - 2nd Leg - FC Zenit v Standard de Liege 14:30 - Best of Football 2013#2014 16:30 - Best of Rugby 2013#2014 18:30 - PGA European Tour - D+D Real Czech Masters - Day 4 23:00 - Premier League World #2 23:30 - Best of Football 2013#2014 01:30 Ligue 1 - Round 3 – Highlights 02:30 - FIFA Futbol Mundial #484 03:00 - Best of Football 2013#2014 05:00 - Barclays Premier League - Week 2 Manchester City v Liverpool GO sports 8
09:00 10:30 -
Vincennes Horseracing PGA European Tour D+D Real Czech Masters - Day 3 14:30 - UEFA Champions League - Play-Offs - 2nd Leg - FC Zenit v Standard de Liege 16:30 - Best of Football 2013#2014 18:30 - Best of Rugby 2013#2014 20:30 PGA European Tour - D+D Real Czech Masters - Day 4 01:00 Premier League World #2 01:30 Best of Football 2013#2014 03:30 - Ligue 1 - Round 3 – Highlights 04:30 - FIFA Futbol Mundial #484 05:00 - Best of Football 2013#2014 07:00 - Barclays Premier League - Week 2 Manchester City v Liverpool
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
22 PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{
KLASSIFIKATI Il-{amrun
ba[ar u tal-kampanja. ?emplu GARAXX jew store, 115-il pied 99428000. tul u 24 pied wisa’, bil-bit[a, {ad-Dingli dawl, ilma u toilet. Bil-permess L-Imta[leb }EW: tomniet art bil-veduta Class B. ?emplu 77200983. }EW: tomniet art bil-veduta sabi[a a//essibbli mit-triq. G[al sabi[a a//essibbli mit-triq. G[al aktar informazzjoni /emplu Limiti tar-Rabat aktar informazzjoni /emplu 99992152. }EW: tomniet art bil-veduta tal- 99992152.
Paola
MAISONETTE arju] [afna f’area kwieta b’]ew; kmamar tas-sodda, salott, k/ina, kamra tal - banju u bit[a . ?emplu 99428000.
Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 2 1 37 1 559 , 2737 1 559 , 2 1 493285 , 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.
Paola
Tiswijiet
TERRAN b’]ew; kmamar tas- TA ’ magni tal - [jata . G[al sodda komplut b’kollox, tista’ service u tiswijiet fil - pront . tabita fih. ?emplu 99992152. ?emplu 99422268 jew 21416705.
AVVI}I
Tiswijiet fil-pront u fil-post
TA’ fridges, freezers, washing machines , tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour.
G{ALL-BEJG{ Cooker
U warmer industrijali 3 phase f’kundizzjoni perfetta. ?emplu 99992152.
Jekk se ssuq... Tixrobx Ma tridx tkun sinjur biex tag[ti d-demm... trid biss ftit kura;;
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
29
SPORT TENNIS
L-Ispanjoli jiddominaw turnament tal-VLTC Dan l-a[[ar il-Vittoriosa Lawn Tennis Club organizza turnament Ewropew g[al ]ag[]ag[ ta’ t[at is-16-il sena, turnament li kien iddominat mill-Ispanjoli. Il-finali tas-subien kienet karaterizzata minn log[ob ta’ livel g[oli bejn i]-]ew; kompetituri, Francisco Hoborquez minn Spanja u /-?iprijot Eftherios Neos. Eftherios beda tajjeb u rebah l-ewwel set 7-5. Fit-tieni set rajna Hoborquez wettaq reazzjoni u irnexxielu jirba[ is-set 75. Fit-tielet set i]-]ew; plejers
komplew bil-log[ob tajjeb u finalment kien Francisco Bohorquez li reba[ bl-iskor ta’ 57, 7-5, 6-4. Il-finali tal-bniet bejn Helena Jansen Figueras minn Spanja u Kateryna Zadorozhna millUkrajna. It-tnejn li huma bdew fuq nota tajba i]da Zadorozhna dehret issofri kemmxejn miss[ana qawwija u tilfet l-ewwel set 6-1. Hekk kif beda t-tieni set Zadorozhna irtirat min[abba u;ieg[ f’darha. B’hekk, Figueras kienet dikkjarata rebbie[a.
Ir-rebbie[ Eftherios Neos (xellug) u r-runner-up Francisco Bohorquez tas-Singles tal-ir;iel
FUTBOL F’G{AWDEX – KO TAL-I DIVI}JONI – K#F
Bidu tajjeb g[all-holders Ker/em Ajax KER?EM AJAX....................4 SK VICTORIA W..................0
cross ta’ John Paul Mizzi biex prattikament g[alaq il-partita.
Il - holders Ker/em Ajax g[addew g[as - semi finali meta g[elbu lil SK Victoria Wanderers . Huma iddominaw dan il - konfront fejn il - protag onist tag[hom kien id - debut tant Bra]iljan Anderson Ribiero li skorja tliet gowls . Fis - semi finali huma jaf frontaw lil Nadur Youngsters . Wara ]ew; minuti kien hemm l-ewwel azzjoni denja ta’ nota meta xutt angulat ta’ Ribiero kien salvat g[al corner minn Xiberras. Fit-18 il-minuta kienu SK Victoria li marru vi/in li jift[u l-iskor b’azzjoni personali ta ’ Pablo Alors Navas li spi//at ftit barra. Ker/em wie;bu minuta wara b‘xutt angulat ta’ Ribiero li g[adda j[akkek minn ma’ sieq il-lasta. Fit-33 minuta kienu Ker/em li fet[u l-iskor meta minn cross mix-xellug ta’ Ian Xuereb , ANDERSON RIBIERO b’daqqa ta’ ras perfetta xe[et fl-anglu. Wara l - mistrie[ Ker/em re;g[u bdew tajjeb fejn wara sitt minuti RIBIERO approfitta minn inde/i]joni fid-difi]a biex b’lob pre/i] qabbe] minn fuq Xiberras biex irdoppja . Mal - kwarta log[ob l - istess ANDERSON RIBIERO kiseb trippletta b’xutt wara azzjoni personali . Fit - 23 minuta Ker/em g[amluhom erbg[a b ’ xutt tajjeb fl - anglu ta ’ MALCOLM VELLA wara
Ker/em Ajax FC : D . Spiteri, P. Kyumyurdzhiev, J. Azzopardi , M . Mifsud , O . Spiteri, J.P. Mizzi (L. Meilak), K. Mifsud, I. Xuereb, A. Mizzi ( J . Said) , M . Vella , A . Ribiero . SK Victoria Wanderers: J. Xiberras, E. Bugeja (S. Gatt), D. Monday, J.P. Grima, S.F. Bajada (N. Vella), A. Adesina, C. Sciortino, M. Zammit, P. Alors Navas , P . Tarancon Anton, O. Farrugia. Referee: Elvio Degabriele Reb[a minima g[al Nadur VICTORIA H..........................1 NADUR Y................................2
F’partita bejn ]ew; timijiet li jistg[u jitqiesu li ser ikunu protagonisti f ’ dan l - ista;un , spi//at f’rebha minima g[al Nadur Youngsters. Kienet partita interessanti bir - ri]ultat jibqa’ in/ert sal-a[[ar. Nadur [ar;u b’iktar inizzjattiva fejn kellhom freekick ta’ Antunes li spi//a g[oli. Fit-22 minuta l-istess Bello Osagie, ]markat minn Bezina ra x - xutt angulat tieg[u jispi//a ftit barra. Fis-37 minuta Nadur fet[u l-iskor meta lcross mil - lemin ta ’ Joseph Vella ma kienx mi]mum minn Matthew Vella biex approfitta JOSEPH GRIMA li xe[et fllasti vojta g[al vanta;; Naduri. Fit - 42 minuta l - Youngsters irduppjaw meta CLAUDIO ANTUNES [arab wa[du fejn
wara li evita l-[ar;a ta’ Vella xe[et f’lasti vojta. Hotspurs re;g[u da[lu filpartita b’xutt sabi[ ta’ RODNEY BUTTIGIEG. Fl-43 minuta kien Grima li /a[[ad lil Hotspurs mid-draw meta wettaq save diffi/li fuq xutt filbaxx mill-vi/in ta’ Ferdinando Apap. }ew; minuti fuq il-[in, minn cross ta ’ Buttigieg , Antunes ]markat wa[du quddiem Vella ]balja l - mira b’/entimetri.
Victoria Hotspurs FC: M. Vella, J. Pace, J. Farrugia, F. Apap, M. Bezzina, D. Farrugia, M . Bamba , J . Bajada , R . Buttigieg, A. Bello Osagie, M. Buhagiar (D. Bellotti). Nadur Youngsters FC: M. Grima, S. Attard, J. Buttigieg, F. Camilleri, C. Debono, L. R. Dos Santos , J . Grima ( R . Meilak), C. Hili, C. Antunes, M. Stojanovic, J. Vella. Referee: Ishmael Barbara Il-Youths jikkwalifikaw fil-[in barrani SANNAT L.........................0 ORATORY Y......................1
B ’ gowl fil - [in barrani , Oratory Youths kisbu passa;; meritat meta eliminaw lil Sannat Lions . Huma kienu a[jar mill-avversarji minkejja li Sannat, f’]ewg okka]jonijiet laqtu l-lasti opposti kif fil-fatt kienu anke g[amlu r-Rabtin. Oratory [argu a[jar i]da mal[in Sannat bdew jaqsmu l log[ob. Fit-12 il-minuta Mark
Camilleri ma la[aqx bi ftit ilcross insidju] ta ’ Johann Attard. G[al perjodu twil illog[ob kien kollu f ’ nofs il grawnd bil - Youths b ’ iktar pusses ta ’ ballun fejn madankollu spikkaw i]-]ew; difi]i li ikkontrollaw tajjeb lillattakkanti. Kien fit-tieni taqsima tal-[in barrani meta l-Youths skurjaw il-gowl de/i]iv wara li l-log[ba kienet intemmet 0 - 0 . Wara seba’ minuti log[ob SHAUN ATTARD kiseb il-gowl kwalifikazzjoni g[ar-Rabtin b’xutt angulat.
wie;bu fit-13 il-minuta b’azzjoni personali ta ’ Barbosa konklu]a g[oli i]da minuta wara l-istess WILLIAM BARBOSA b’xutt angulat mix-xellug issorprenda lil Parnis g[al gowl tad-draw. Fit - tieni taqsima wara erba ’ minuti kien hemm xutt tas sostitut Chris Camilleri li ma kienx mi]mum mill - gowlkiper Grima i]da Lawrence Grima ikklirja minn quddiem lasti vojta biex evita gowl /ert . Fl - 20 minuta Xewkija re;g[u marru fil - vanta;; meta minn cross ta ’ Gennaro Hili , HIROSLAV GEGIC Sannat Lions FC : A . b ’ daqqa ta ’ ras tajba g[eleb lil Brignoli , J . Buttigieg ( K . Grima . Bonnici) , M . Muscat , A . Fit - 28 minuta t - Tigers Debono, J. Agius, P. Camilleri, a//ertaw meta minn cross ie[or N . Micallef ( L . Attard) , E . ta’ Hili, kien CHRIS CAMILNkwocha, E. Nwankwo, F. De LERI li wara li ikkontrolla lAndrade, D. Borg. ballun b’xutt fil-baxx minn tarf Oratory Youths FC : F . il - kaxxa xe[et fir - rokna . Vella, K. Borg, K. Farrugia, D. Minuta fuq il - [in Xewkija Stojanovic , C . Cardona ( G . issi;illaw il-kwalifikazzjoni bi Grech), J. Attard, L. Blanco De freekick dirett ta ’ CHRIS Castro (K. Grima), S. Attard, CAMILLERI. A . Debrincat ( F . Cini) , J . Attard, M. Camilleri. St Lawrence Spurs FC: J. Referee: Dusan Petrovic Grima, L. Grima, D. Micallef, L . Buttigieg , F . Grima , C . Cauchi , M . Cutajar ( K . Jirb[u b’gowls fit-tieni Caruana) , J . Thewma , W . taqsima ST LAWRENCE S..................1 Barbos, D. Da Silva, S. Cauchi. Xewkija Tigers FC : A . XEWKIJA T...........................4 Parnis, P. Buttigieg, J. Vella, Xewkija Tigers kisbu kwali- H. Gegic, G. Hili (J.M. Vella), fikazzjioni fa/li meta g[elbu lil C. Farrugia (C. Camilleri), P. Rapa, C. Bugeja, K. Mercieca, St Lawrence Spurs 4-1. Xewkija li fet[u l-iskor wara J . Camilleri , D . Shields ( L . 12 il-minuta bi freekick dirett Portellli). Referee: Darrly Agius ta ’ DENE SHIELDS . Spurs
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
24
SPORT
TENNIS
Reb[iet fa/li g[al Sharapova u Djokovic Tard it-Tnejn filg[axija Maria Sharapova u Novak Djokovic kisbu reb[iet fa/li fl-ewwel rawnd tal-US Open met ag[elbu lil Maria Kirilenko u lil Diego Schwartzman rispettivament. Sharapova, li qed tipprova tirba[ dan il-Grand Slam g[at-tieni darba fil-karriera tag[ha bdiet b’reb[a ta’ 6-4, 6-0 kontra tennista o[ra mir-Russja, Kirilenko. Sharapova kienet qed titlef 4-2 fl-ewwel set imma irkuprat tajjeb biex reb[et f’[in ta’ sieg[a u nofs. Minn na[a l-o[ra Djokovic reba[ 6-1, 6-2, 6-4 kontra Schwartzman. F’kummenti li ttennista mis-Serbja qal li din kienet l-ewwel darba f’dan la[[ar xahar u nofs li [assu f’’forma tajba. Djokovic dan l-
a[[ar i]]ewwe; u sar anke missier g[all-ewwel darba. “B’dak kollu li se[[ fl-a[[ar ;img[at ma tantx kelli /ans niffoka fuq it-tennis. Minkejja li [adt sehem fit-turnaments ta’ Toronto u Cincinnati ma [assejtnix komdu nilg[ab. Illum ninsab lest mentalment biex nikkompeti f’dan l-a[[ar Grand Slam tassena,” qal Djokovic. I]-]ag[]ug[ Awstraljan Nick Kygois, it-tennista li kien elimina lil Rafael Nadal waqt l-Open ta’ Wimbledon, g[eleb linnumru 21 fid-dinja Mikhail Youzhny 7-5 7-6 (7-4) 2-6 7-6 (7-1). Ta min jiftakar li l-holder Nadal mhux qed jie[u sehem min[abba li ma irkuprax minn injury fil-polz.
FUTBOL Novak Djokovic sabha fa/li biex reba[ kontra Diego Schwartzman
Lampard jirtira minn mal-Ingilterra Il-midfielder Ingli] ta’ 36 sena, Frank Lampard [abbar li se jirtira minn mat-tim nazzjonali. B’kollox Lampard lag[ab 106 partiti mat-tim nazzjonali Ingli] u l-a[[ar dehra tieg[u waslet filpartita kontra l-Costa Rica fitTazza tad-Dinja li saret fil-Bra]il matul dan is-sajf. L-ewwel darba li Lampard libes il-flokk tat-tim nazzjonali Ingli] kien fl-1999 u minn dakinhar ‘l hawn skurja 29 gowl u hu s-sitt l-aqwa skorer flistorja tal-pajji]. F’dawn l-a[[ar xhur Lampard [alla lil Chelsea u ing[aqad ma’ New York City. Ma’ Chelsea kien ilu jilg[ab mag[hom 13-il sena wara li kien ing[aqad mag[hom ming[and West Ham Utd. B[alissa Lampard hu misluf lil Manchester City sakemm jing[ata bidu g[all-kampjonat fl-
Istati Uniti. Ri/entament, plejer ie[or Ingli] li [abbar li irtira minn man-nazzjonal kien Steven Gerrard. “Kienet de/i]joni iebsa u kont ilni na[seb dwarha sa minn meta intemmet it-Tazza tad-Dinja. Minn dejjem kont kburi u onorat li irrappre]entajt lil pajji]i u kull minuta li lbist il-flokk Ingli] hu mument li m’hu se ninsa qatt,” qal Lampard fl-ewwel kummenti li ta hekk kif [abbar li kien se jirtira. Lampard qal li l-fatt li issa se jibda jilg[ab fl-Istati Uniti kien fattur importanti li wassal biex ma jibqax jilg[ab mal-Ingilterra. Illum il-kow/ nazzjonali talIngilterra Roy Hodgson hu mistenni j[abbar min se jkun il-captain il-;did tat-tim la darba irtiraw Gerrard u Lampard.
Frank Lampard fi tmiem l-a[[ar log[ba tieg[u mal-Ingilterra, kontra l-Costa Rica fit-Tazza tad-Dinja
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 27 ta’ Awwissu, 2014
25
SPORT FUTBOL
Kien ]ball li tlaqt mill-Ingilterra – Balotelli L-akkwist il-;did ta’ Liverpool Mario Balotelli qal li g[amel ]ball meta telaq millIngilterra u re;a’ mar jilg[ab flItalja. Balotelli, li g[andu 24 sena kien [alla lil Manchester City biex imur jilg[ab ma’ Milan imma f’kummenti li ta qal li dan kien ]ball. “Kuntent li er;ajt ;ejt lIngilterra g[ax g[amilt ]ball meta tlaq. Dak i]-]mien ridt immur nilg[ab l-Italja imma indunajt li kien ]ball. Il-futbol flIngilterra hu a[jar,” qal Balotelli. Dan tal-a[[ar ra lit-tim il-;did tieg[u isofri telfa ta’ 3-1 nahr it-Tnejn filg[axija propjru kontra Man City. Liverpool akkwistaw lil Balotelli biex dan jie[u post Luis Suarez, plejer li ing[aqad ma’ Barcelona wara li ;ie skwalifikat g[al erba’ xhur. Dan wara li waqt it-Tazza tad-Dinja gidem lit-Taljan Chiellini u kien g[alhekk li Liverpool g[a]lu li jbieg[u lil dan il-plejer li sta;un ilu spi//a b[ala l-aqwa skorer
tal-Premiership. {afna huma xetti/i dwar idde/i]joni ta’ Liverpool g[ax dawn g[a]lu li jbieg[u plejer min[abba ra;unijiet dixxiplinarji u xtraw plejer li hu mag[ruf g[al im;ieba kontroversjali. F’kummenti li ta l-kow/ Brandon Rodgers qal, “Nafu li lakkwist ta’ Balotelli hu riskju. Madankollu Balotelli jaf kif g[andu j;ib ru[u mag[na. A[na ikkwalifikajna g[a/-Champions League u i;;ilidna biex nirb[u lkampjonat grazzi g[al grupp ta’ plejer li dejjem obdew ir-regoli. Nafu li b[ala klabb nistg[u nkomplu ntejjbu lil Balotelli.” Balotelli jista’ jiddebutta ma’ Liverpool nhar is-Sibt li ;ej kontra Tottenham. Mascherano j;edded il-kuntratt Il-midfielder ta’ Barcelona Javier Mascherano ;edded ilkuntratt tieg[u b’erba’ snin. Mascherano issa hu marbut malklabb Katalan sal-2018.
Din il-;img[a Balotelli iffirma ma’ Liverpool
It-tensjoni bejn i]-]ew; sewwieqa tal-Mercedes, Lewis Hamilton u Nico Rosberg qed tkompli tikber
FORMULA 1
Rosberg ma jaqbilx ma’ Hamilton Is-sewwieq tal-Mercedes Nico Rosberg qal li ma jaqbilx ma’ dak li qal Lewis Hamilton rigward l-in/ident li se[[ fi tmiem il-;img[a waqt il-Grand Prix talBel;ju. Rosberg laqat lil Hamilton minn wara u waqt li kkaw]alu puncture temmlu tti;rija. Rosberg ikrupra u temm it-tieni biex kabbar il-vanta;; g[al 29 punt fuq l-istess Hamilton meta fadal seba’ ti;rijiet. Wara t-tellieqa Lewis Hamilton sostna li l-:ermani] ammetta li da[al fih apposta. Ittellieqa intreb[et minn Daniel Ricciardo tar-Red Bull. Il-biera[ [ar;et l-a[abr ukoll li l-FIA mhux se tikkastiga lil Rosberg ta’ dak li g[amel. “Jien smajt il-ver]joni ta’ Hamilton u l-uniku [a;a li nista’ ng[id hu li ma naqbilx mal-mod ta’ kif [ares lejn is-sitwazzjoni.
Red Bull Daniel Ricciardo m’g[andux /ans jirba[ it-titlu g[ax il-vanta;; li g[andu Nico Rosberg fuqu hu wie[ed wisq kbir. B[alissa Rosberg g[andu vanta;; ta’ 64 punt fuq Ricciardo, sewwieq li s’issa reba[ tliet GP dan l-ista;un. Issewwieq Awstraljan hu l-uniku sewwieq minbarra t-tnejn talMercedes li dan l-ista;un reba[ xi tlielaq. “Il-wirjiet li qed ikollu Alonso huma mill-aqwa u m’g[andix dubju li qed jissorprendi lil kul[add imma l-vanta;; li g[andhom il-Mercedes hu kbir wisq. Nemmen li Ricciardo m’g[andux /ans jirba[ it-titlu, anke jekk wie[ed irid jg[id, li jekk hemm xi sewwieq minbarra M’g[andux /ans Hamilton jew Rosberg li jista’ jirba[ it-titlu Is-sewwieq tal-Ferrari jirba[ it-titlu hu proprju Fernando Alonso qal li dak tar- Ricciardo,” qal Alonso.
Ma rridx inkompli nitkellem dwar dan l-in/ident fil-pubbliku. Dawn l-affarijiet insolvuhom internament. Kul[add g[andu opinjoni dwar dak li ;ara u issa limportanti hu li ninsew kollox u nimxu ‘ quddiem,” qal Rosberg f’kummenti li ta ftit jiem wara ttellieqa. Minn na[a tieg[u Hamilton qal ukoll li issa ma jafx g[andux jafda aktar lil Rosberg fit-tlielaq li fadal g[al tmiem il-kampjonat. “Jien se npo;;i lit-tim l-ewwel u ]gur li mhux se nirritalja. Ma nafx kif se nirkupra l-i]vanta;; li g[andi imma ]gur li mhux se nag[mel affarijiet li mhux suppost nag[mel biex npatti g[addisfatta tal-{add,” qal Hamilton.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a 27 ta’ Awwissu, 2014
28
LOKALI
Tfal Indjani lebsin ta’ Madre Tere]a hekk kif qed ikun imfakkar il-104 snin mit-twelid ta ‘din il-mara qaddisa li tant g[amlet ;id b’mod partikolari fl-Indja. Hi twieldet fis-26 t’Awwissu tal-1910 fl-Albanija fi Skopje. (Ritratt> EPA)
Fl-Area Secondary Schools mhux se jintbag[tu Assistenti Kapijiet Il-Union tal-G[alliema kitbet lill - Ministru tal Edukazzjoni Evarist Bartolo biex turi t-t[assib tag[ha dwar dawk li huma mag[rufin b[ala l-Area Secondary Schools li, min[abba r - riformi li qed isiru, is-sena skolastika li ;ejja se tkun l-a[[ar sena tag[hom. L-MUT qalet li jidher li tul is - sena skolastika li jmiss dawn l-iskejjel se jitmexxew biss minn Kap ta’ Skola wa[du ming[ajr l-g[ajnuna ta’ assis-
tenti kapijiet. L-MUT qed tis[aq li dan se jfisser li, jekk il-Kap tal-Iskola jkun marid jew jekk ikun mistenni li jattendi g[al xi laqg[a li jissejja[ g[aliha mid Direttorat tal - Edukazzjoni , [add mhu se jkun responsabbli mit - tmexxija tal - iskola anki jekk tinqala’ xi emer;enza. IlUnion, fl-ittra tag[ha, fakkret li dawn l-iskejjel jilqg[u fihom studenti li [afna drabi juru im;ieba difficli u g[aldaqstant
huwa iktar importanti li jkun hemm sigurtà fl-iskola. Il - Union tal - G[alliema esprimiet it - t[assib tag[ha wkoll g[all-fatt li f’dawn liskejjel se tit[alla biss skrivana part-time u g[alhekk lappo;; klerikali f’dawn l-iskejjel se jkun wie[ed limitat [afna. Fid - dawl ta ’ dan kollu l Union talbet lill-Ministeru talEdukazzjoni biex b ’ mod ur;enti jid[ol fid - dettall ta ’
din il-kwistjoni u jsib soluz- ka] tat-tifel li spi//a f’nofs ta’ zjoni g[al dawn l-iskejjel. Din triq fil - Fgura meta suppost kienet it-tielet korrispondenza kien qed jattendi skolasajf. tal - MUT indirizzata lill Ministru b ’ ilmenti fuq kwistjonijiet differenti fl a[[ar ;img[at. Wara l-ka] talCOMMUNICATIONS e]ami orali tal - librara g[alliema fl - iskejjel fejn inbidel ir-ri]ultat darbtejn bilkonsegwenza li studenti qab]u o[rajn fl-ordni tal-mertu, dak tal - laptops tal - g[alliema li g[andhom bzonn jinbidlu, u l-
media•link