Nru 13,868
l-Erbgħa, 8 ta‘ Ottubru, 2014 €0.80
www.maltarightnow.com
Xhieda jirrakkontaw l-mumenti drammatiċi tal-hold-up
Ara paġna 5
Infermiera Spanjola l-ewwel infettata bl-Ebola barra mill-Afrika
Attivist tal-Partit Laburista joħloq inċident fuq vapur tal-Gozo Channel
Ara paġna 11
Il-Kap tal-Oppożizzjoni u tal-PN Simon Busuttil ilbieraħ żar il-Junior College u l-MCAST fl-ewwel ġimgħa tas-sena akkademika l-ġdida f’dawn l-istituzzjonijiet edukattivi. Hu ltaqa’ mal-istudenti u tkellem magħhom dwar l-istudji tagħhom. Ara l-istorja f’paġna 3 (Ritratt: Martin Agius)
Joe Mikallef
Dak li kellu jkun vjaġġ normali lura lejn Għawdex, fil-lejl ta’ bejn nhar is-Sibt u l-Ħadd li għadda, wara n-Notte Bianca, spiċċa biex inbidel fi vjaġġ li ħoloq inkonvenjent bla bżonn għall-passiġġieri kollha fuq ilvapur tal-Gozo Channel. Dan kollu minħabba li wieħed mill-passiġġieri, inċidentalment attivist kbir talPartit Laburista, li llum il-ġurnata mhux biss kibritlu rasu, iżda jaħseb li ħadd ma jista’
għalih, ma riedx jobdi l-ordnijiet tal-baħrin li talbuh jipparkja l-karozza tiegħu fl-ewwel sular tal-basiment. Dan wassal biex it-tluq talbastiment miċ-Ċirkewwa – oriġinarjament skedat għallħabta tal-kwarta ta’ filgħodu, sbieħ il-Ħadd – spiċċa biex ittardja aktar minn nofs siegħa, bil-passiġġieri abbord, li ma kinux jafu x’qed jiġri, jibdew igergru għal dan id-dewmien. Sorsi abbord il-vapur talGozo Channel qalu lill-ġurnal ‘In-Nazzjon’ li fuq dan il-vjaġġ
kienu qed jirritornaw lejn Għawdex mijiet ta’ passiġġieri u karozzi li kienu qasmu lejn Malta biex igawdu l-lejl tanNotte Bianca fil-Belt Valletta. Għalhekk fit-Terminal taċĊirkewwa kien hemm volum kbir ta’ karozzi jistennew biex jilħqu dan l-ewwel vjaġġ ta’ sbieħ is-Sibt, f’nofsillejl u għoxrin minuta. Kollox kien miexi b’ordni u l-karozzi kienu telgħin fuq ilvapur. F’mument minnhom tniżżlet ir-rampa li tagħti għallparkeġġ fl-ewwel sular, u bdew
jittellgħu l-karozzi hemmhekk ukoll. Madankollu, f’ħin minnhom inqala’ inċident bla bżonn meta sewwieq partikulari, attivist Laburista li sorsi qalulna li llum jaħseb li laħaq is-sema b’idu, beda joġġezzjona u ma riedx jobdi l-ordnijiet tal-baħrin. Hawnhekk qam mument ta’ tensjoni, bis-sewwieq u l-passiġġieri l-oħra li kellu miegħu, jinżlu mill-karozza pparkjata filgaraxx tal-bastiment u jitilgħu fuq, fil-kafetterija. għal paġna 3
EURO 2016 : stennija kbira għall-partiti kontra n-Norveġja u l-Italja Ara paġna 31
www.maltarightnow.com
2
L-Erbgħa, 1 ta’ Ottubru, 2014
LOKALI
Ġejt sospiż intortament
– Richard Pisani, ix-xufier tal-karozza tal-linja li nqalgħalha l-isteering
“Ġejt sospiż għaliex il-vettura li kont qed insuq ġratilha l-ħsara, minkejja li malli nqala’ l-isteering, tfajt mill-ewwel mal-ġenb, biex ma nipperikolax il-ħajja talpassiġġieri li kelli abbord.” Dan qalu Richard Pisani, ixxufier li ġie sospiż mix-xogħol tiegħu fit-trasport pubbliku, f’intervista esklussiva li saritlu filprogramm ġdid tat-taqsima talaħbarijiet ta’ Media.Link
Communications ‘Newsfeed’, fuq NET TV. Richard spjega kif hu, qabel ilvjaġġ, għamel dak kollu li seta’ biex jiżgura li l-karozza kienet tajba għas-sewqan. “Ħriġt għax-xogħol normali, u t-trakk kien kollox sew għaliex qabel ħriġt, bħas-soltu ċċekkjajtu għaż-żejt u l-ilma.” Hu spjega wkoll kif il-filmat iqarraq, għaliex hu kien wieqaf.
“Tant hu hekk li fil-filmat jidher li waqaf wieħed b’coach oħra maġenbi, u peress li jien kont wieqaf bl-air conditioner mixgħul, qalli biex nitfgħu filġenb. Kien f’dan il-ħin li jien għollejt l-isteering u għedtlu li ma stajtx għax kellu l-ħsara.” Hu rrakkonta li fil-ħin li fih jidher jgħolli l-isteering, hu kien diġà ilu għaxar minuti wieqaf bil-vettura mitfija biex il-passiġġieri ma jkunux fis-sħana talmagna. Il-ħsarat tal-karozza tal-linja ssewwew fuq il-post, u x-xufier tħalla jkompli bil-vjaġġ tiegħu. Madankollu, tliet xhur wara li deher il-filmat għall-ewwel darba, hu qal li ġie skwalifikat għal għomru milli jsuq mattrasport pubbliku. “Inħossni rrabjat għax dak kien xogħli, u jien dejjem ħdimt fuq dak ix-xogħol bla problemi, u dak biss naf nagħmel,” saħaq b’diqa Richard, filwaqt li kompla
li għandu familja, mara u tarbija li jiddependu fuqu imma jinsab bla paga. Dwar dan il-każ, tkellimna wkoll mal-Ministru responsabbli mit-Trasport Joe Mizzi, li madankollu qalilna li hu ma joqgħodx jidħol f’dawn l-affarijiet, imma jimpurtah biss li l-affarijiet isiru kif suppost, kemm millaspett ta’ karozza li tkun sigura, kif ukoll jekk ikun hemm nuqqas minn xi xufier. Staqsejnieh jekk qattx tkellem max-xufier li tkeċċa tliet xhur wara li ġara dan il-każ, hekk kif il-filmat ħareġ fuq l-internet. “Jien kont imsiefer meta ġara l-inċident, jiġifieri ma naf xejn. Emminni, għax kemm ilu li ġara l-inċident, jien komplejt bixxogħol u mhux se noqgħod nidħol f’dawn l-affarijiet. Għal dak, hemm il-management talkumpanija.” B’hekk, minkejja li l-Ministru Mizzi hu responsabbli mis-
Richard Pisani, fl-intervista ma’ ‘Newsfeed’
servizz tat-trasport pubbliku, li minnu, skont ix-xufier stess jinsab sospiż għal għomru, ilMinistru ħasel idejh u jsostni li ma jidħolx f’dawn l-affarijiet.
Blitz mill-Pulizija kontra l-prostituzzjoni
Arrestati disa’ nisa, li waħda minnhom xellfet difrejha mal-ġustizzja 47 darba Joe Mikallef
Jiem ta’ osservazzjoni millPulizija fi nħawi magħrufin għall-prostituzzjoni, toroq filGżira, f’Ta’ Xbiex u fil-Marsa, wasslu biex il-Pulizija tatTaqsima ta’ Kontra l-Vizzji nhar il-Ħadd wettqu blitz dirett u arrestaw għadd ta’ tfajliet li kienu qed jitlajjaw għal skop ta’ prostituzzjoni. Uħud mill-arrestati huma wċuħ familjari mal-Pulizija u mhux l-ewwel darba li nġabru għall-istħarriġ jew ġew imwissija serjament. Id-disa’ nisa arrestati, li tressqu l-Qorti lbieraħ, kienu mixlijin bi tlajjar għal skop ta’ prostituzzjoni, u waħda minnhom spiċċat ġiet ikkun-
dannata xahrejn ħabs minħabba li kienet reċidiva, u diġà kienet instabet ħatja ta’ 47 reat, kollha marbutin ma’ każi li għandhom x’jaqsmu ma’ prostituzzjoni. Huma tressqu l-Qorti millIspetturi Joseph Busuttil u Sylvana Briffa. Il-prostituti mressqa l-Qorti huma April Farrugia ta’ 25 sena u Mary Louise Magro ta’ 28 sena mill-Gżira, Ritienne Cardona ta’ 42 sena u Josette Galea ta’ 24 sena mill-Furjana, Anna Maria Bonello ta’ 39 sena u Judith Bakoush ta’ 23 sena mill-Belt, Joyce Bugeja ta’ 45 sena minn San Ġwann, Gianella Okeakpci ta’ 26 sena minn San Pawl il-Baħar, u Diane Celeste ta’ 42 sena millĦamrun. Minbarra tlajjar, in-nisa ġew
mixlijin li ma obdewx l-ordnijiet leġittimi tal-Pulizija. Waħda minnhom, Anna Maria Bonello, instabet ħatja li tlajjat fil-Marsa nhar il-Ħadd li għadda u fix-xhur ta’ qabel, li kisret ordni ta’ probation u li saret reċidiva. Meta l-Qorti rat il-kondotta tagħha, hi kienet ikkundannata xahrejn ħabs effettivi. Oħra, Gianella Okeakpci, inżammet taħt arrest preventiv, minħabba li rreżistiet ukoll larrest. Fil-każ tal-oħrajn, li wħud minnhom ammettaw l-akkużi, ilQorti tathom il-libertà b’numru ta’ kundizzjonijiet, jew poġġiethom taħt probation. Waħda kienet illiberata minħabba nuqqas ta’ provi u oħra, li hija tqila, ġiet meħlusa minn kull akkuża.
www.maltarightnow.com
3
L-Erbgħa, 1 ta’ Ottubru, 2014
LOKALI
Ma kkommetta ruħu, kważi fuq xejn
Vella kien ikkritikat li kien vag u evażiv f’uħud mit-tweġibiet, imma l-Kumitati ddeċidew li japprovaw in-nomina tiegħu minn paġna 1
Il-Kumitati enfasizzaw fuq ilħtieġa li jkun hemm impenn ċar dwar dan, qabel ma jittieħed il-vot fil-plenarja fuq il-Kummissjoni Ewropea l-ġdida, fit-22 t’Ottubru. Wieħed irid jiftakar li f’dan ilproċess ma jitteħidx vot fuq kull Kummissarju b’mod individwali, imma l-ewroparlamentari jivvutaw biex japprovaw ilKummissjoni sħiħa ladarba jitlestew il-grillings kollha. Wara l-eżami ta’ Vella, isSoċjalisti Ewropej u l-Partit Popolari Ewropew (PPE) li bejniethom għandhom il-maġġoranza, faħħru l-wirja tiegħu, għalkemm kien hemm riservi fuq l-ambjent.
Min-naħa tagħhom il-Ħodor kienu kritiċi. Minkejja f’dan, il-Ħodor, u magħhom il-Komunisti li wkoll m’għoġbithomx il-prestazzjoni ta’ Karmenu Vella, ma talbux vot fillaqgħa tal-Kumitati li saret wara li ntemmu t-tliet sigħat tas-smigħ tal-Kummissarju Malti, kif setgħu jagħmlu. Skont is-sorsi tagħhna fi Brussell, dan sar għax probabbilment kien jafu li l-vot ma setgħux jirbħuh. Pero’ hu kważi ċert li filvot tal-aħħar ta’ dan ix-xahar fuq il-Kummissjoni sħiħa, dawn se jivvutaw kontra l-Kummissjoni Juncker, anke jekk dan mhu se jservi għal xejn għax bejniethom
is-Soċjalisti u l-Popolari għandhom bizzejjed saħħa biex ilKummissjoni l-ġdida tkun approvata. Minkejja f’dan, dawn l-akbar żewġ gruppi fil-Parlament Ewropew, li hu sigriet magħruf li laħqu ftehim bejniethom, mhuma jieħdu xejn for granted, anke minħabba ż-żieda qawwija talMEPs ewro-xettiċi li ġew eletti fil-Parlament fl-aħħar elezzjoni li saret madwar l-UE. F’din ilħidma qed jinkludu lil-Liberali, biex jiżguraw li mhux biss fil-vot fuq il-Kummissjoni l-ġdida, imma tul din il-leġiżlatura sħiħa, dejjem ikollhom maġġoranza soda.
Il-ftuħ ta’ Skolasajf ġimgħa tard Konkluża l-investigazzjoni
Fit-tħejjijiet amministrattivi għal Skolasajf u Klabb 3-16 kien hemm kaos, u l-pożizzjoni talKap Eżekuttiv tal-Fondazzjoni għas-Servizzi Edukattivi m’għadhiex tenibbli. Dawn huma l-konklużjonijiet li wasal għalihom il-Bord li kien inħatar biex jinvestiga għaliex dawn iż-żewġ Summer Schools, f’Lulju li għadda, kellhom jibdew ġimgħa tard. Dan is-sajf kienu kważi 12,000 it-tfal li attendew għal dawn il-programmi edukattivi. Ir-rapport finali ta’ dan il-Bord kien pubblikat mill-Gvern ilbieraħ filgħaxija, bil-Ministeru jgħid fi stqarrija li se jkun qed jevalwa r-rakkomandazzjonijiet fiż-żmien li ġej, biex episodju bħal dan ma jirrepetix ruħu. Mir-rapport, ħareġ li dDipartiment tas-Servizzi Edukattivi (DES) u l-Fondazzjoni
għas-Servizzi Edukattivi (FES), ma kinux qed jaħdmu flimkien u saret enfasi fuq il-Kap Eżekuttiv tal-FES Roderick Agius, li ntqal li l-pożizzjoni tiegħu mhix tenibbli, u għalhekk it-talba tiegħu biex ikun trasferit, għandha tiġi aċċettata. Ir-rapport jispjega kif l-applikazzjonijiet ħarġu f’Mejju, bi Skolasajf u Klabb 3-16 kellhom jibdew it-Tnejn 7 ta’ Lulju. Iżda sal-ġurnata li suppost fetħu, iċċentri ma kinux ippreparati. In-numru tat-tfal li kienu se jattendu kien magħruf sat-28 ta’ Mejju, iżda sal-aħħar ta’ Ġunju kienu proċessati l-applikazzjonijiet ta’ 19-il ċentru biss minn total ta’ 63. Waqt li sa lejliet li kellhom jiftħu l-iskejjel, kienu ġew proċessati biss applikazzjonijiet għal 30 ċentru, jiġifieri kien għad baqa’ 36 ċentru li ma kinux jafu kemm se jirċievu tfal, u kemm
għandhom bżonn Playworkers u Learning Support Assistants. Ir-rapport jgħid li minħabba lkonfużjoni li nqalgħet, in-numru ta’ dawk li kienu se jkunu responsabbli mit-tfal beda jonqos u spiċċaw inħolqu aktar problemi. Jgħid ukoll li sa nofs Ġunju, kien hemm biżżejjed indikazzjonijiet li hemm problemi serji, iżda kulħadd serraħ moħħu li se jmur kollox sew, biex imbagħad kellhom ikunu l-Unions li nnotifikaw lill-Ministru responsabbli, Evarist Bartolo u lill-pubbliku. Jingħad ukoll li sa tmiem dik ilġimgħa li fiha suppost bdew Skolasajf u Klabb 3-16, isSegretarju Permanenti fi ħdan ilMinisteru tal-Edukazzjoni informa lill-Ministru bin-nuqqasijiet, u tah il-parir biex jissospendi lftuħ, minħabba li ma kienx se jkun hemm biżżejjed staff biex ilaħħaq mal-ammont ta’ tfal.
Uħud mir-reazzjonijiet li bdew jittellgħu fuq Twitter waqt li kien għaddej il-grilling ta’ Karmenu Vella, u li jixhdu x-xettiċiżmu għall-mod kif kien vag u evażiv fit-tweġibiet tiegħu
4
L-Erbgħa, 8 ta’Ottubru, 2014
Tliet snin ħabs għal prostituta li serqet kartiera ta’ klijent
Tfajla ta’ 27 sena minn Santa Luċija ntbagħtet tliet snin ħabs, wara li nstabet ħatja li serqet kartiera minn fuq klijent regolari tagħha. Hi nstabet ħatja wkoll bi tlajjar għal skop ta’ prostituzzjoni fil-Marsa, u li saret reċidiva. Donna Camilleri nstabet ħatja li serqet il-kartiera ta’ Robert Spiteri li kien fiha €80. Il-każ seħħ fis-7 ta’ Settembru tal2013. Il-vittma qal fil-Qorti li huwa ftiehem ma’ Camilleri l-prezz ta’ €20 u mar magħha fil-karozza tiegħu, fejn il-fabbriki tal-Marsa. Għall-ewwel kien se jkollu x’jaqsam magħha, iżda wara qal li reġa’ bdielu. Camilleri qal li din talbitu aktar flus. Tenna li f’ħin minnhom tfaċċa raġel, li qabdu minn għonqu u talbu aktar flus, u Camilleri, li dak il-ħin kienet fil-karozza tiegħu, ħaditlu l-kartiera. Hu qal li ma jafx min seraqlu l-kartiera u lanqas għaraf lil Kyle Mifsud, li allegatament huwa s-sieħeb ta’ Donna Camilleri, u li kien mixli wkoll b’kompliċità f’serq u aggressjoni. Mifsud ġie lliberat minn kull akkuża, minħabba nuqqas ta’ provi. Camilleri, min-naħa tagħha, qalet li kien Kyle Mifsud li seraq il-flus, u li hi u Robert Spiteri kellhom x’jaqsmu sesswalment.
Ordnat iħallas €34,000 fuq serq mill-fabbrika fejn kien jaħdem
www.maltarightnow.com
QORTI
Il-Prim’Awla tal-Qorti Ċivili ordnat lil Daniel Mercieca, inġinier minn Ħ’Attard, iħallas issomma ta’ €34,161.88, ekwivalenti għal tliet kilogrammi deheb, li hu kien seraq minn żewġ linji ta’ produzzjoni meta kien jaħdem f’fabbrika bħala Manager. L-Imħallef Anthony Ellul ma laqax talba tal-kumpanija SGS, illum ST Microelectronics, biex tingħata rifużjoni ferm akbar, li kienet tammonta għal €120,164. Mercieca ammetta li kien seraq ammont ta’ deheb, imma mhux flammont li kienet qed tgħid ilkumpanija. Il-Qorti qalet li millprovi rriżulta li r-rapport li sar mill-kumpanija barranija KPMG AG Zurich ma kienx wieħed li juri li din tifhem f’dawn it-tipi ta’ linji
tal-produzzjoni. Il-kumpanija, li tinsab f’Ħal Kirkop, kienet qed tikkontendi li lammont ta’ deheb misruq kien dak ta’ 10.58 kilogrammi, u dan wara li qagħdet fuq ir-rapporti talimsemmija kumpanija li hija qabbdet. Mill-provi, irriżulta li l-materjal ta’ deheb pur, li jkun qisu roll ħajt, jintuża fix-xogħol li tagħmel ilkumpanija. Dan jintuża għall-elettronika u jiġi maħdum fil-forma ta’ ballun, bid-dijametru tiegħu jkun kbir daqs munita tal-ewro. Mir-roll u mix-xogħol, kien jibqa’ xi deheb żejjed, magħruf bħala “scrap gold”, li jkun irid jittieħed lura flimħażen tal-kumpanija. Mill-provi, imma, irriżulta li
dan kien jittieħed id-dar minn Mercieca. Biex waslet għall-konklużjoni tagħha, il-Qorti qagħdet fuq diversi xhieda, mill-fabbrika, fosthom Ivan Ellul u Duncan Bondin. Kien meta semgħet lil dawn ix-xhieda u oħrajn, u fliet irrapport tal-kumpanija mqabbda, li
l-Qorti skopriet li r-rapport li sar ma kienx wieħed tekniku. Mill-provi rriżulta li s-serq kien beda fl-2002 u dam għaddej 78 ġimgħa, jiġifieri minn Jannar 2002 sa Settembru 2004. Id-deheb kien jintuża bħala materja prima fil-linji tal-produzzjoni tal-fabbrika.
L-eks-Kummissarju Ewropew John Dalli, għal darba oħra, sostna li wara li kkontesta lil Lawrence Gonzi għat-tmexxija tal-PN, kien beda attakk feroċi fuqu. Dalli kien qed jixhed fil-kawża ta’ libell li Richard Cachia Caruana fetaħ kontra l-editur maniġerjali ta’ MediaToday, Saviour Balzan. Skont John Dalli, dan l-attakk kien ġej mill-media kkontrollata mill-Partit Nazzjonalista, li skont hu, huma l-ġurnali The Times, The Malta Independent, u dak iżżmien, il-PBS. Dalli qal li sal-2004 kien għadu Ministru tal-Gvern u kkontesta t-tmexxija tal-PN ma’ Lawrence Gonzi. Meta dan talaħħar sar Kap tal-Partit u Prim
Ministru, hu sar Ministru talAffarijiet Barranin. Dalli xehed li kif inbidel il-Prim Ministru, bdew l-attakki fuqu. Fil-Qorti, John Dalli kompla jixhed li hu kien irriżenja għax ħassu attakkat minn quddiem u minn wara. “Dan għedtu f’ittra li tajt lillPrim Ministru, li fiha spjegajtlu għaliex qed nirriżenja. Dan kien f’Lulju tal-2004. Bqajt Membru Parlamentari. Imbagħad f’Awwissu tal-2004 rriżulta li lattakki fuqi kienu fuq frodi, u min wettaq ir-reat ingħata sentenza ta’ sentejn ħabs,” tenna Dalli. Dalli qal li xi ħaġa li mmeraviljatu kienet li l-Pulizija ma investigawx min kien wara dan il-frodi. Imbagħad, fl-2008 kien hemm dikjarazzjoni minn Lawrence Gonzi li dak kollu li ngħad fuqu ma kienx hemm provi dwaru. John Dalli kompla li wara lelezzjoni tal-2008, kien ingħata
d-dekasteru tas-Servizzi Soċjali, anke jekk inizjalment kien ingħata l-Ministeru tat-Turiżmu, li hu iżda, ma aċċettax. Qal li wara, ilPrim Ministru offrielu l-kariga ta’ Kummissarju Ewropew, u li għall-ewwel m’aċċettax, iżda wara diskussjoni mal-Prim Ministru, aċċetta. Hu qal ukoll li għandu informazzjoni li l-ġurnalist Steve Mallia kien qed jiġi użat minn Richard Cachia Caruana. Dalli qal li Mallia kien iċempillu waqt li kien għaddej dan il-każ tal2004. “Lawrence Gonzi kien qalli hu stess, waqt li konna qed nitkellmu, li għandu pressjoni minn Steve Mallia u Lou Bondi biex jittieħdu passi kontra tiegħi,” kompla Dalli. L-Avukat ta’ Richard Cachia Caruana, Joe Zammit Maempel, wieġeb li minn riċerka li għamel, jidher li fuq it-Times deher artiklu wieħed biss qabel ir-riżenja ta’ Dalli. John Dalli qal ukoll li Lou
Bondi mar jiftaħar li l-programm tiegħu kien il-kawża għaliex tkeċċa. Dwar l-artikolista Daphne Caruana Galizia, Dalli qal li ma jafx x’kitbet. Qal li jaf x’qed tikteb illum, peress li jgħidulu n-nies. Tenna li sema’ ħafna attakki li saru u għadhom isiru fuqu. Qal li dak li kien hemm ftit tal-jiem ilu kien ukoll orkestrat. Hu qal ukoll li lewwel li interrogawh l-OLAF kien f’Lulju tal-2012. Dalli qal li dakinhar li mar Kessler fluffiċċju tiegħu, qabel kien mar Richard Cachia Caruana. Dakinhar Cachia Caruana kien ipperswadieh biex jikteb stqarrija. Tenna li lil Richard Cachia Caruana kien jafu bħala raġel, u li ma kienx qabel ma’ dak li kien qiegħed jagħmel Jeffrey Pullicino Orlando fil-konfront tiegħu. Fuq dan, qal li għandu email. Dalli spjega li dak iż-żmien kien għadu kif ittieħed vot dwar Cachia Caruana fil-Parlament.
Somalu ta’ 30 sena ammetta quddiem il-Maġistrat Gabriella Vella li nhar il-Ħadd li għadda, wara li seraq laptop minn residenza fiż-Żurrieq għad-dannu ta’ Roelof Henk Meinders, Olandiż, saq saċ-Ċentru Miftuħ tal-Marsa u baqa’ dieħel fil-grada tal-istess ċentru. Abdiwahab Ahmed Ali, residenti l-Ħamrun, ammetta li wettaq dan ir-reat meta kien fis-
sakra, u li wettaq ħsara għaddannu tal-Gvern ta’ Malta li tlaħħaq €600. L-inċident filMarsa seħħ għall-ħabta tad9.30am, meta l-akkużat kien qed isuq karozza Hyundai b’mod perikoluż. Is-Somalu ammetta wkoll li ma kienx f’kundizzjoni li jsuq karozza, wara li kkonsma ammont konsiderevoli ta’ alkoħol, u prova ta’ dan ingħatat
wara li sarlu test tal-breathalyser. Ammetta wkoll li naqas milli jħares il-kundizzjonijiet imposti fuqu mill-Qorti, b’digriet talMaġistrat Tonio Micallef Trigona tat-23 ta’ Lulju tal-2013. Il-Qorti qalet li kienet se tħalli s-sentenza għal għada. Għas-Somalu deher l-Avukat Frank Cassar, filwaqt li lProsekuzzjoni tmexxiet millIspettur Priscilla Caruana.
John Dalli jixhed f’kawża ta’ libell
Baqa’ dieħel fil-grada taċ-Ċentru Miftuħ tal-Marsa wara li wettaq serqa
www.maltarightnow.com
5
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
QORTI
“Alla ħabbni dakinhar, darbtejn”
- eks membru tal-iskwadra tal-mobile fil-Qorti Ikompli l-ġuri tal-attentat ta’ hold-up fuq il-Mid-Med Bank fl-1996 Wieħed miż-żewġ Pulizija li waslu fil-post waqt li kien għaddej l-attentat ta’ hold-up fuq ilMid-Med Bank fl-1996, ilbieraħ spjega fil-Qorti kif dakinhar Alla ħabbu darbtejn. L-ewwel meta wieħed mill-ħallelin infixel u waqgħetlu l-arma mal-art, u ttieni meta sparalu imma ma laqtux. L-eks Kuntistabbli Edward Falzon, li dak iż-żmien kien stazzjonat mal-iskwadra tal-mobile tal-Pulizija, kien qed jixhed filġuri ta’ George Xuereb ta’ 49 sena mill-Marsa, li quddiem lImħallef Michael Mallia, jinsab mixli li f’Marzu ta’ 18-il sena ilu, ipprova joqtol żewġ membri talKorp tal-Pulizija wara hold-up li kien sar minn tlett irġiel fuq ilfergħa tal-Mid-Med Bank, illum HSBC, f’St Andrews, illum magħruf bħala s-Swieqi. Falzon spjega li hu ma kienx qed jispara biex joqtol, waqt li kienu qegħdin jiġu skambjati tiri bejn il-Pulizija u t-tliet ħallelin. B’kollox kienu sparati tnax-il tir mill-pulizija.
‘l isfel biex jippożizzjona ruħu faċċata tal-bank. Huma nnutaw vann abjad, li ma kien hemm ħadd fih. Il-ħġieġ tiegħu kienu magħluqin u waħda mill-bibien tal-ġenb kienet miftuħa. F’daqqa waħda ħarġu tliet persuni mgħammdin mill-bank, wieħed minnhom irqiq, li ġera lejn il-vann u daħal fis-siġġu taxxufier. Ix-xhud qal li hu baqa’ konċentrat iħares lejn il-bank u wieħed mill-ħallelin rah u sparalu tir. Qal li ra l-bullet ħierġa mill-pistola, u qal li jirringrazzja ‘l Alla li t-tir kien ġej minn revolver, u mhux minn xi senter. Hu kompla jgħid li dak il-ħin ta ordni lill-ħallelin biex jiefqu mill-ewwel. Iżda huma sparaw u l-Pulizija għamlet l-istess. Mattielet tir, wieħed mill-ħallelin instema’ jibki bl-uġigħ. Ix-xhud qal li l-persuna li hu kien laqat, fl-opinjoni tiegħu kien mibni sew. Wieħed mill-ħallelin beda jiġbdu lejn il-vann u filfrattemp, intlaqat ħalliel ieħor. Ilvann ħarab mill-post fid-direzzjoni ta’San Ġiljan.
L-eks kuntistabbli Edward Falzon jispjega kif ħelisha mill-mewt darbtejn - wieħed mill-ħallelin waqgħetlu l-arma mal-art, u ieħor sparalu tir “point blank”
George Xuereb qed jiġi akkużat b’ħames Kapi ta’ akkuża, bl-aktar gravi huma dawk ta’ attentat ta’ qtil, u attentat ta’ serq bi vjolenza mill-istess bank. Akkużi oħra huma dik ta’ serq ta’ vann u pistola, liema pistola kienet bla liċenzja talKummissarju tal-Pulizija. Falzon iddeskriva l-mument meta ħares fiss f’għajnejn wieħed mill-ħallelin, u ra bullet ħierġa minn pistola ta’ wieħed minnhom. Falzon qal li kien fortunat darbtejn dakinhar. Lewwel meta wieħed mill-ħallelin ippanikkja u waqqa’ s-senter isserrat li kellu, u imbagħad meta ħalliel ieħor li kellu pistola, spara fid-direzzjoni tiegħu, imma ma laqtux bi żbrixx, meta kien tir “point blank”. Falzon xehed li hu u l-kollega tiegħu kienu fil-karozza wara li marru f’pompa tal-petrol viċin ilbank biex jonfħu tyre tal-karozza, u hu ħareġ minnha. Dak ilħin indunaw li kienet qed tiġri xi ħaġa fil-bank. Il-kollega tiegħu kien mannaħa l-oħra tal-bank u qallu biex joqgħod fejn kien, u Falzon mexa
Il-Kuntistabbli qal li l-Pulizija spiċċalhom il-munizzjon, u ħlew il-bullets kollha li kellhom disponibbli, għax dakinhar kienu jingħataw sitta kull wieħed. Kompla jgħid li huma daħlu fil-karozza u ġrew wara l-vann. Madanakollu, qal ix-xhud, huma tilfu lill-ħallelin u reġgħu marru mill-ewwel fil-post fejn seħħ irreat. Kuntistabbli ieħor, Emanuel Cilia, ikkorabora l-verżjoni talfatti ta’ Falzon u qal ukoll li ra impjegat tal-bank jagħmel ilmossi mill-ewwel sular tal-bank, biex jindika li kien qed iseħħ hold-up. L-Ispettur Mario Tonna, li mar fuq il-post wara l-attentat, qal li wħud mill-ħaddiema tal-bank raw żewġ ħallelin u kien hemm min ra tlieta. Huwa kkonferma li l-Kuntistabbli Maurice Laferla, li kien għassa mal-bank, ukoll ra tliet ħallelin. Wieħed minnhom żammu, u l-oħrajn daħlu ġewwa. L-eks Spettur Mario Bonnici qal li fejn il-bank instabu żewġt isnieter, u l-Ispettur Carmelo Magri semma kif hu kien ingħata l-inkarigu li jinvestiga l-każ fl-
1997, sena wara li seħħ ir-reat. Is-superjur tiegħu, dak iżżmien is-Superintendent John Rizzo, li sa ftit ilu kien Kummissarju tal-Pulizija, kien qallu biex ikellem lill-akkużat George Xuereb, li pero’ baqa’ sieket meta ġie interrogat. Pero’ l-Pulizija kienu konvinti li Xuereb kellu x’jaqsam mal-
Dan hu s-siġġu li fuqu, Joseph Polidano, li diġà ġie kundannat 10 snin ħabs fuq dan il-każ, ġie mdewwi minn żewġ turisti Franċiżi wara l-attentat tal-hold-up. Huma kienu dewwewh qabel kien arrestat mill-Pulizija, wara li qalilhom li kien involut f’inċident tat-traffiku.
każ, u wara ħarġu l-akkużi filkonfront tiegħu. Wara, inqrat l-istqarrija li kien ta l-Pulizija li kien għassa malbank, Maurice Laferla, illum mejjet. Hu kien iddeskriva xxena meta daħlu l-ħallelin filbank. “Tifel kien għadu kemm jitlaq mill-bank fl-10.30am. F’daqqa
waħda, ħassejt pressjoni kbira mal-bieb. Żewġ ħallelin daħlu jiġru u mbuttawni. Dawn kienu lebsin boiler suits blu, bit-tikketta tal-Gvern ta’ Malta u kienu lebsin il-balaklavi. Bdew jgħajjtu hold-up, holdup, tiċċaqalqux.” Laferla kien qal li wieħed millħallelin kien qed ixejjer senter
joqtlu. Talbu wkoll iċ-ċwievet tal-vault, imma hu qallu li ma kinux għandu. Meta sejjaħ lillpersuna mill-istaff li ssoltu jkollha ċ-ċwievet, u din ma tfaċċatx, wara li beda jkellmu ħażin, ilħalliel tefgħu mal-art. F’dan ilmument, Sapiano spjega li ħassu ħażin, u meta reġa’ ġie f’tiegħu lhold-up kien spiċċa.
isserrat, u ordnalu biex jagħtih ilpistola tas-servizz li kellu, iżda dan qallu li ma kienx armat. Tliet minuti wara, il-ħalliel li kellu ssenter isserrat ra lill-Pulizija barra u f’dan il-ħin lemaħ il-pistola tiegħu. Dan tah daqqa fuq rasu u ħarab mill-post ma’ tnejn oħra. Laferla kien qal li sema’ xi tiri barra l-bank u vann jaħrab minn fuq il-post. Wara x-xehed it-Tabib Ramon Tonna, li mar jara lill-ħaddiema tal-bank wara l-attentat ta’ serqa, u li qal li fil-bank kien hemm xeni ta’ kommossjoni. Qal li kien beda jinvista numru ta’ persuni, fosthom il-Manager tal-bank, li ma kienx qed iħossu f’sikktu. Dan kien eċitat ħafna u kellu pressjoni għolja ħafna. Ħafna mill-ħaddiema kellhom xokk qawwi fuqhom. Fil-Qorti nqrat stqarrija ta’ Joseph Sapiano, li kien ilManager tal-fergħa, u li fiha Sapiano jgħid li wieħed mill-ħallelin kien daħal fl-uffiċċju tiegħu, b’pistola f’idu, u heddu li
Xehdu wkoll diversi impjegati li spjegaw kif staħbew fit-toilets u ssakkru ġewwa. Ħareġ ukoll mix-xhieda ta’ espert tal-Qorti li filmat tasCCTV li ttieħed mill-bank ma jistax jintuża iżjed, minħabba li ttape ta’ dak iż-żmien m’għadux tajjeb. Xhud ieħor kien Paul Azzopardi, deliveryman, li qal li l-vann li ntuża fil-hold-up insteraq lilu minn Raħal Ġdid, meta hu kien fil-kumpanija li kien jaħdem magħha. Qal li hu ħalla ċċwievet fil-karozza peress li kien se joħroġ bil-karozza fi ftit talħin. Imma lanqas laħqet għaddiet minuta li ma semax il-vann jistartja u dan insteraq. Qal li kien ipparkjat faċċata tal-maħżen talkumpanija. Meta l-vann eventwalment instab, dan ma kellux iżjed illogo tal-kumpanija fuqu. Meta ntwera ritratt tal-vann, hu kkonferma li kien hu, iżda qal ukoll li l-pjanċi ma kinux tal-vann. Ilġuri jkompli dalgħodu.
Ħalliel minnhom ipponta pistola lejn il-Manager tal-fergħa tal-bank u heddu li joqtlu
6
L-Erbgħa, 8 ta’Ottubru, 2014
Dikjarazzjonijiet kontradittorji mill-Gvern
Il-Kamra tal-Kummerċ imħassba dwar pożizzjonijiet differenti li ħadu l-PM u l-Ministru tal-Finanzi fuq l-importazzjoni minn Sqallija Fi stqarrija, il-Kamra talKummerċ, l-Industrija u lIntrapriża qalet li tinsab sorpriża bi stqarrija li għamel il-Ministru tal-Finanzi Edward Scicluna dwar in-nuqqas ta’ kompetizzjoni ġusta, meta l-ġimgħa l-oħra lMinistru ddikjara li “jekk din tkun ġejja minn Sqallija, f’għajnejn l-Unjoni Ewropea, qisha tidher ġejja minn Għawdex”. Il-Kamra tal-Kummerċ qalet li, bħala organizzazzjoni li dejjem emmnet bis-sħiħ li post Malta hu fl-Unjoni Ewropea, hija dejjem tkellmet kontra kontrolli mhux meħtieġa fuq iċ-ċaqliq tal-prodotti u s-servizzi bejn pajjiż u ieħor. Madankollu, min-naħa l-oħra, dejjem saħqet li għandu jkun hemm ambjent kompetittiv u liberalizzat li għandu jkun regolat b’mod ġust permezz ta’ sorveljanza tas-suq.
li jitwettqu abbużi. Fid-dawl ta’ dan, fl-istqarrija, il-Kamra elenkat numru ta’ anomaliji fil-liġi li qed iwasslu biex ma jkunx hemm “level playing field” kompetittiv, u tkellmet ukoll dwar il-proċeduri differenti li qed jiġu applikati fil-Port ilKbir, f’mollijiet differenti, skont it-tip ta’ merkanzija li tidħol. IlKamra qalet li f’ċerti każi, ilmerkanzija qed titħalla tidħol mingħajr l-ebda tip ta’ kontrolli biex ikun żgurat li kollox qed isir skont ir-regolamenti u l-istandards Ewropej. Il-Kamra tal-Kummerċ qalet ukoll li l-kummenti tal-Ministru tal-Finanzi jistonaw mad-dikjarazzjoni tal-Prim Ministru li fit3 ta’ Lulju qal li l-importazzjoni minn Sqallija m’għandhiex tkun trattata b’mod differenti millimportazzjoni ta’ prodotti minn
Il-Kamra qalet li dejjem argumentat ukoll favur li ċ-ċittadini Maltin ikunu jistgħu jivvjaġġaw liberament bil-mezzi tagħhom, lejn fejn iridu, u jirritornaw bi prodotti għal użu personali. Imma fl-istess mhux aċċettabbli
pajjiżi oħrajn permezz ta’ rotot oħra, u għandha tkun konformi mar-regoli Ewropej. Fid-dawl ta’ din il-kontradizzjoni, il-Kamra tal-Kummerċ qed titlob lillGvern biex jieħu pożizzjoni formali dwar din il-kwistjoni.
Jerġa’ jqum id-dibattitu dwar in-nuqqas ta’ kompetizzjoni ġusta u l-importazzjoni ta’ prodotti mhux dikjarati minn Sqallija
Ħatriet fid-Djoċesi ta’ Għawdex
www.maltarightnow.com
LOKALI
Il-Kurja ta’ Għawdex ħabbret fi stqarrija li l-Isqof ta’ Għawdex Monsinjur Mario Grech għamel tliet ħatriet ġodda fid-Djoċesi. Tliet saċerdoti
żgħażagħ inħatru kollaboraturi parrokkjali fi tliet Parroċċi differenti - f’Ta’ Sannat, fil-Qala u fl-Għarb. Wieħed minnhom, dak li ngħata l-mandat li jservi
bħala kollaboratur fil-Parroċċa tal-Għarb, ingħata wkoll linkarigu li jgħin lir-Rettur tasSantwarju tal-Madonna Ta’ Pinu.
Dun Michael Curmi ngħata lmandat bħala kollaboratur parrokkjali fil-Parroċċa ta’ Santa Margerita, Ta’ Sannat. Dun Michael twieled fid-9 ta’ Mejju 1982 u huwa mix-Xagħra. Kien ordnat saċerdot fit-30 ta’ Ġunju 2007. Fl-2009 ġie maħtur Viċi Rettur tas-Seminarju ta’ Għawdex. Huwa wkoll għalliem fl-Iskola Sekondarja talKonservatorju tal-Isqof, il-Belt Victoria.
Dun Noel Debono nħatar kollaboratur parrokkjali filParroċċa tal-Immakulata Kunċizzjoni u San Ġużepp, ilQala. Huwa twieled fil-11 ta’ Frar 1985 u huwa mill-Parroċċa tan-Nadur. Wara li rċieva l-ordinazzjoni saċerdotali fit-13 ta’ Ġunju 2010, f’dawn l-aħħar erba’ snin huwa kien kollaboratur parrokkjali fil-Parroċċa tan-Natività, f’Ruma.
It-tielet saċerdot huwa Dun Dominic Sultana, li nħatar kollaboratur parrokkjali fil-Parroċċa tal-Viżitazzjoni, l-Għarb. Hu se jkun qed jgħin ukoll lir-Rettur tas-Santwarju tal-Madonna Ta’ Pinu. Dun Dominic twieled fid19 ta’ Frar 1980 u huwa millParroċċa tax-Xagħra. Fl-24 ta’ Ġunju 2005 kien ordnat saċerdot. Hu kellu diversi esperjenzi pastorali fl-Italja, fl-Irlanda u f’Għawdex.
L-Enemalta wieġbet għal aktar minn 400 talba għall-għajnuna mingħand il-pubbliku biex tirranġa ħsarat ikkawżati mill-maltemp ta’ tmiem il-ġimgħa. Stqarrija tal-Korporazzjoni qalet li l-maltemp għamel ħsara f’cables tal-elettriku, f’arbli u f’għadd ta’ dwal tat-toroq. L-Enemalta daħħlet għaxxogħol tekniċi tad-distribuzzjoni żejda biex ikunu jistgħu jgħinu lill-kollegi tagħhom iwiegbu għat-talbiet li daħlu. Il-ħidma baqgħet għaddejja lejl u nhar satTnejn filgħodu. Rapporti ta’ ħsarat li ħallew klijenti mingħajr provvista, jew fejn kien hemm sitwazzjonijiet perikolużi, ingħataw prijorità.
Iċ-Chairman tal-Enemalta Fredrick Azzopardi rringrazzja lill-ħaddiema li ħadmu matul dawn il-jiem. Il-kumpanija rringrazzjat ukoll lil dawk kollha li rrappurtaw ilħsarat jew li għenu lill-impjegati biex isiru l-ħidmiet meħtieġa.
L-Enemalta qalet li se tkompli ssostni l-investiment meħtieġ għal titjib kontinwu fis-sistemi tal-ġenerazzjoni u d-distribuzzjoni tal-elettriku tagħha. B’hekk tkun tista’ tibqa’ ttejjeb l-affidabbiltà u s-sigurtà tal-provvista lillklijenti tagħha.
400 talba għall-għajnuna
www.maltarightnow.com
7
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
LOKALI
Delegazzjoni Parlamentari f’konferenza fil-Cameroon Proposta biex l-Ispeaker Anġlu Farrugia jinħatar Chairperson tal-pajjiżi żgħar Delegazzjoni Parlamentari Maltija mmexxija mill-Ispeaker Anġlu Farrugia, qed tattendi Konferenza tas-Small Branches organizzata mill-Commonwealth Parliamentary Association (CPA), u li qed tiltaqa’ f’Yaoundè, fil-Cameroon. Il-Konferenza nfetħet millIspeaker tal-Maldives, bħala ċChairperson tas-Small Branches, u fost dawk li indirizzaw lid-delegati kien hemm Sir Alan Haselhurst, iċ-Chairman talKumitat Eżekuttiv tas-CPA. Fid-diskors tiegħu, Sir Alan irrefera għaż-żjara li hu għamel f’Malta aktar kmieni din is-sena u faħħar ħafna s-sehem ta’ Malta fis-CPA, b’mod partikolari fejn jidħlu l-pajjiżi ż-żgħar. Huwa semma wkoll il-fatt li s-sena ddieħla Malta se tospita ċCHOGM, is-Summit tal-Kapijiet tal-Gvern tal-pajjiżi talCommonwealth. Matul din il-konferenza ġew diskussi, bl-aktar mod speċjalizzat, temi u suġġetti li jirrigwardaw l-isfidi li jiffaċċjaw il-pajjiżi
żgħar fejn jidħol l-iżvilupp soċjali u ekonomiku u r-rwol talParlament fejn jidħlu l-persuni laktar vulnerabbli tas-soċjetà. Fl-intervent tiegħu fuq issuġġett tal-vulnerabbilità, lIspeaker tal-Parlament Malti qal li jridu jkunu l-partiti li jirbħu lelezzjonijiet li jaraw li malli jkunu fil-Gvern, iwettqu lwegħdiet li jkunu għamlu filmanifest elettorali tagħhom. Huwa semma l-liġi li għadda lParlament Malti aktar kmieni din is-sena, li tat drittijiet lil ċerti minoranzi. L-Ispeaker Anġlu Farrugia intervjena wkoll fid-diskussjoni li saret dwar il-proposta li jinħatar Chairperson tal-pajjiżi żżgħar fejn qal li kemm hu kif ukoll id-delegazzjoni Maltija, li tinkludi wkoll lid-Deputati Laburisti Carmelo Abela u Anthony Agius Decelis, u lidDeputat Nazzjonalista David Agius, kienu favur din il-proposta. Din il-proposta għaddiet b’mod unanimu mill-Konferenza
Numru ta’ ħaddiema li għal snin twal ħadmu fil-PN u filkumpaniji tiegħu, u li issa temmew il-karriera tagħhom, ingħataw rikonoxximent għallimpenn li wrew tul is-snin twal li damu jaħdmu mal-Partit. F’diskors tal-okkażjoni, il-Kap tal-PN Simon Busuttil qal li l-PN japprezza ħafna l-ħidma li jwettqu l-impjegati tiegħu, u sostna li l-ħaddiema li fil-passat ħadmu fil-PN u l-gazzetti tiegħu, kienu ħaddiema determinati li mhux biss taw kontribut lill-partit, iżda wkoll lill-pajjiż. Il-Kap tal-PN qal li l-ħidma li dawn il-ħaddiema wettqu, ġabet bidla fil-partit u fil-pajjiż, u f’ħafna okkażjonijiet twettqet f‘ċirkostanzi diffiċli sew għallpajjiż, u wkoll għall-partit.
Simon Busuttil fakkar kif flaħħar xhur il-PN ħa deċiżjonijiet iebsin, iżda importanti, bl-iskop li l-partit u l-kumpaniji tiegħu jkunu sostenibbli u b’saħħithom biżżejjed biex jilqgħu l-isfidi talfutur. “Din hi grazzi genwina millPartit Nazzjonalista għall-hidma li wettaqtu”, sostna Simon Busuttil, waqt li ppreżenta tifkira lil kull impjegat. Għall-attività attenda s-Segretarju Ġenerali talPN Chris Said. Il-ħaddiema li ngħataw rikonoxximent kienu Dione Montfort, Berta Sullivan, Vince Attard, Charles Zammit Moore, Henri Darmanin, Philip Mangion, Michael Schiavone, Victor Camilleri, Tessa Ballucci, Michael Ellul u Felix Vassallo (ma kienx preżenti).
L-Ispeaker Anġlu Farrugia, u d-delegazzjoni Parlamentari Maltija, fil-laqgħa tal-Commonwealth Parliamentary Association fil-Cameroon (Ritratt: DOI)
u issa qiegħda għall-kunsiderazzjoni tal-Kumitat Eżekuttiv. Sadanittant, fil-Cameroon, Anġlu Farrugia ltaqa’ wkoll malProfessur Ken Coghill, millUniversità ta’ Monash, flAwstralja, u ddiskutew fost affarijiet oħra, il-Kodiċi ta’ Etika
għall-membri parlamentari, u lAbbozz ta’ Liġi dwar lIstandards fil-Ħajja Pubblika li jinsab fuq l-aġenda tal-Parlament Malti. Fl-aħħar tal-laqgħa, lIspeaker ippreżenta lill-Professur Coghill kopja tal-Abbozz ta’ Liġi kif ukoll kopja tal-Kodiċi ta’
Etika għad-deputati. Anġlu Farrugia esprima wkoll is-sogħba tal-Parlament Malti għallmewt tas-Segretarju Ġenerali talCommonwealth Parliamentary Assocation, William F. Shija, li ġrat fl-aħħar jiem f’Londra. Shija żar Malta fl-2010.
Apprezzament mill-PN għall-ħaddiema tiegħu
8
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
Tkabbir artifiċjali mill-Gvern Laburista
Hu fatt magħruf li l-Gvern ta’ Joseph Muscat qed joħloq dipendenza soċjali fuqu nnifsu u dan qed jagħmlu billi qed iżid id-dipendenza ekonomika fuqu biż-żieda ta’ impjiegi mal-Gvern u bin-nefqa bla rażan. B’konsegwenza ta’ hekk, għalkemm l-ewwel figuri qed jindikaw tkabbir ekonomiku, meta wieħed jidħol fid-dettall ta’ dak li qed jiġri, jara li pajjiżna mhux qed ikollu tkabbir sostenibbli iżda tkabbir artifiċjali. Min għandu għarfien bażiku tal-ekonomija, malajr jintebaħ li dan mhuwiex tkabbir vijabbli u qed iwassal biex jinħoloq żbilanċ fil-pajjiż li filfutur jaf joħloq problemi serji lill-Gvern tagħna b’konsegwenza li l-pajjiż kollu jkun qed ibati. Fil-verità, il-Gvern Laburista qed joħloq it-tkabbir ekonomiku li qed jitkellem dwaru iżda meta wieħed iħares lejn iċ-ċifri talUffiċċju Nazzjonali talIstatistika, hemm tħassib serju dwar kif qed isir dan it-tkabbir. Il-Partit Laburista fil-Gvern qed
jidħak u jinsulta l-intelliġenza tal-poplu Malti għaliex effettivament it-tkabbir li qed jitkellem dwaru mhu xejn għajr tkabbir artifiċjali għaliex hu riflessjoni tan-nefqa bla rażan u żieda kbira ta’ nies li daħlu jaħdmu mal-Gvern f’din il-leġiżlatura. Il-fatti huma fatti u ma jista’ jmerihom ħadd; fl-ewwel tlettax-il xahar ta’ Gvern Laburista, il-Gvern daħħal 3,700 persuna ġdida fis-settur pubbliku. Dan lammont hu ekwivalenti għal għaxar impjiegi ġodda kuljum mill-Gvern mal-Gvern. Għaldaqstant, nofs il-ġid li qed jinħoloq f’pajjiżna qed jinħoloq mill-Gvern u dan għaliex iżżieda ta’ aktar ħaddiema malGvern qed tagħmel l-ekonomija ikbar. Dan hu dak li qed jagħmel il-Partit Laburista fil-Gvern bittama li jagħti l-impressjoni li f’pajjiżna l-affarijiet sejrin fiddirezzjoni t-tajba meta effettivament din mhix il-verità. Jekk iridu nkunu sinċieri magħna nfusna, is-sitwazzjoni hi inkwetanti għaliex biex
Darba fost l-oħrajn, ħlomt li lGvern kien ħallasli d-dejn kollu li kelli fuq il-post, il-kontijiet kollha tad-dawl u tal-ilma u kull ħlas ta’ taxxa. Meta qomt, indunajt li kienet biss ferħa bla temma għaliex mill-ewwel intbaħt li ħadd ma kien ħallasli lkontijiet tiegħi. Sewwa jgħidu li waqt l-irqad, toħlom minn kollox. Imma ftit ilu, intbaħt ukoll li dan il-ħolm stramb xi kultant jista’ jsir realtà. Ġara fil-każ tal-Café Premier. Il-Gvern ħass li juża €4.2 miljun minn flusna biex iħallas id-dejn mal-bank, lill-kredituri, larretrati ta’ kera u VAT, il-kontijiet tad-dawl u tal-ilma li
kumpanija privata kellha fuq ilCafé Premier. L-iskuża li ġab ilGvern kienet li l-Gvern ried lura din il-proprjetà biex jipproteġi lBiblijoteka. Ma setax iġib skuża aktar banali minn hekk meta wieħed jikkunsidra li din l-istess proprjetà kienet diġà proprjetà tal-Gvern u li l-kumpanija privata li kienet tmexxi l-Café Premier kienet ilha li waqfet tħallas il-kera relattiva. Possibbli dan il-Gvern ma jindunax li qed ikun diskriminatorju ma’ dawk li jħallsu t-taxxa u lkontijiet regolarment? Possibbli dan il-Gvern ma jindunax li qed ikun diskriminatorju ma’ kumpaniji privati oħra li jridu
OPINJONI
Is-sitwazzjoni hi inkwetanti għaliex biex nikbru qed nieklu minn ġewwa u allura qed inkabbru d-dejn tagħna stess
David Casa
david.casa@europarl.europa.eu
nikbru qed nieklu minn ġewwa u allura qed inkabbru d-dejn tagħna stess. Tkabbir reali hu dak meta għandek sitwazzjoni fejn is-settur privat qed joħloq biżżejjed xogħol għad-domanda li għandu bżonn il-pajjiż u mhux tispiċċa tiddependi miż-żieda ta’ impjiegi li qed ikun hemm fissettur pubbliku. Agħar minn hekk, iċ-ċifri juru bl-aktar mod ċar li l-importazzjoni u lesportazzjoni f’pajjiżna qed jonqsu u din hija konferma li l-
affarijiet mhumiex sejrin tajbin. Il-bejgħ fil-ħwienet m’għadux li kien u meta titkellem ma’ min għandu ħanut malajr tintebaħ li s-sitwazzjoni qed tinkwieta lil ħafna, speċjalment dawk li lgħajxien tagħhom jiddependi min-negozju. Il-Gvern ma jistax jibqa’ insensittiv quddiem sitwazzjonijiet bħal dawn u għandu jkun proattiv u jindirizza dawn is-sitwazzjonijiet fil-baġit li se jkun ippreżentat dalwaqt. Il-poplu Malti u Għawdxi jixraqlu aħjar għaliex kien imwiegħed aħjar. Ma jistax ikun li aħna jkollna ċifri artifiċjali biex inħallu laffarijiet għaddejjin daqslikieku mhu qed jiġri xejn. B’dan ilmod, il-Gvern tal-ġurnata
Juża flusek biex iħallas id-dejn tiegħu
Dan il-Gvern aġixxa ‘ultra vires’ għaliex ħadd qatt ma tah il-mandat li juża l-flus li jiġbor mingħandi u mingħandek biex iħallas id-djun ta’ min jidhirlu li ħaqqu dan it-trattament tant speċjali
www.maltarightnow.com
qiegħed jipposponi l-problemi li pajjiżna għandu kawża ta’ tmexxija ħażina u bla direzzjoni tal-Partit Laburista fil-Gvern. Mingħajr ma noħloq allarm, ir-realtà hi li taħt dan il-Gvern id-dejn żdied b’400 miljun. Dan il-Gvern irid ikun onest miegħu nnifsu u jindirizza din il-problema u jwettaq dak li wiegħed qabel l-elezzjoni. Dan il-Gvern m’għandux dritt jilgħab bil-figuri ta’ pajjiżna u għandu jżomm mal-miri finanzjarji skont il-figuri oriġinali li tkellem dwarhom qabel. Wasal iż-żmien li dan il-Gvern jieqaf jidħak bilpoplu tagħna u jaġixxi ta’ Gvern serju. The honeymoon is over Dr Muscat!
Se nkun minn tal-ewwel biex nitlob lill-Gvern jagħti rendikont sħiħ ta’ x’ta hu stess lill-Partit Laburista biex jistagħna
Paula Mifsud Bonnici mifbon@maltanet.net
jagħmlu sagrifiċċji mhux ftit biex ikunu jistgħu jħallsu l-kontijiet? Possibbli dan il-Gvern ma jirrealizzax li qiegħed jkun diskriminatorju bl-aktar mod sfaċċat ma’ nies li ma jiffurmawx parti mill-klikka tiegħu? Dan il-Gvern aġixxa ‘ultra vires’ għaliex ħadd qatt ma tah il-mandat li juża l-flus li jiġbor mingħandi u mingħandek biex iħallas id-djun ta’ min jidhirlu li ħaqqu dan it-trattament tant speċjali. Fejn hu l-Kummissarju tal-Pulizija jew aħjar l-Aġent Kummissarju tal-Pulizija f’dan kollu? F’demokrazija kwalunkwe, dawn l-affarijiet jiġu investigati minnufih u saħansitra min hu politikament responsabbli jirriżenja ftit wara. Imma jidher li kulħadd diġà dara li Malta ma għadhiex daqstant demokratika għaliex donnu diġà sirna poplu li jaċċetta dan u aktar minn dan il-Gvern.
Bla dubju, jiġikom f’moħħkom każ ieħor fejn dan il-Gvern juża flusek biex iħallas id-dejn tiegħu stess – il-każ talAustralia Hall. Kulħadd jaf li lPartit Laburista biegħ l-Australia Hall b’farka tal-valur tagħha. Skandlu wieħed agħar mill-ieħor fejn għandek Partit Laburista li akkwista proprjetà pubblika billi l-Gvern ċeda kawża kontra lPartit Laburista stess minflok ħalla lill-Qorti tiddeċiedi. Mhux hekk biss, imma li Joseph Muscat biegħ din il-proprjetà b’valur ‘peanuts’ minkejja li hija proprjetà pubblika u minkejja li daħħal kemxa flus sew għallPartit Laburista u ħallas id-djun li kellu mal-kumpanija kkonċernata. Dan kollu seħħ meta l-Gvern qiegħed iressaq liġi filParlament dwar il-finanzjament tal-partiti li titkellem fuq kollox minbarra li l-partiti jkunu ffinanzjati. Meta f’pajjiżna bdejna nitkellmu fuq finanzjament pubbliku tal-partiti bl-iskop li ma jkunx hemm korruzzjoni, Joseph Muscat – dak iż-żmien flOppożizzjoni – kien qal li jaq-
bel. Illum dawwar il-ħsieb. Dawwar il-ħsieb għall-konvenjenza u għaliex fil-verità diġà jeżisti l-finanzjament pubbliku tal-partit tiegħu biss. Dażgur! Għaliex meta kien filGvern, il-Partit Laburista ħataf ħafna proprjetajiet pubbliċi u privati biex tahom lilu nnifsu – proprjetajiet tal-Gvern li gvernijiet Laburisti taw lill-Partit Laburista, inkella proprjetajiet privati rekwiżizzjonati minn gvernijiet Laburisti b’abbuż talligi. L-Oppożizzjoni se tkun qed tieħu sehem fid-dibattitu li se jsir fil-Parlament dwar din il-liġi. Se nkun minn tal-ewwel biex nitlob lill-Gvern jagħti rendikont sħiħ ta’ x’ta hu stess lill-Partit Laburista biex jistagħna, ikkomparat mal-proprjetajiet li għandu l-Partit Nazzjonalista li qegħdin għandu bis-saħħa tiegħu stess u mhux għax gvern jew ieħor għaddihomlu fuq platt. Fl-ambitu ta’ dan kollu, irid ikollok wiċċek tost mhux ftit li tgħajjar lill-avversarju tiegħek midjun meta inti stagħnajt minn fuq dahar il-poplu!
www.maltarightnow.com
EDITORJAL U ITTRI LILL-EDITUR
Il-kompromessi Laburisti fid-demokrazija L-EDITORJAL
Meta ngħidu li xi ħaġa għandha ssir ‘bla kompromessi’, infissru li dik il-ħaġa hi ta’ valur tant għoli li għandha titwettaq bis-sħiħ. Jekk ngħidu li, pereżempju, il-ġlieda kontra l-kriminalità organizzata trid issir ‘bla kompromessi’, inkunu qed infissru li dik ilħidma rridu nagħmluha bla tnaqqis ta’ xejn, bla ma nċedu xejn.
Twessigħ tad-demokrazija mill-Partit Nazzjonalista Il-Partit Nazzjonalista wera f’diversi ġrajjiet importanti u żminijiet, li t-twemmin tiegħu fid-demokrazija hu bla kompromessi. Għamel l-ewwel trasferiment ta’ poter wara l-Indipendenza fl-1971 u kull darba wara b’mod ineċċepibbli. Irrestawra ddemokrazija nazzjonali fl-1987 wara li din kienet ilha nieqsa ħames snin u nofs.
Twemmin fid-demokrazija bla kompromessi Il-Partit Nazzjonalista wessa’ d-demokrazija bl-elezzjonijiet għall-Kunsilli Lokali u għall-Parlament Ewropew. Introduċa anke r-referendum abrogattiv biex in-nies ikunu jistgħu jneħħu liġijiet li l-politiċi ma jkunux iridu jneħħu. Dan hu t-twemmin tal-Partit Nazzjonalista fid-demokrazija; twemmin bla kompromessi.
L-istorja mtebbgħa ħafna tal-Labour fid-demokrazija Min-naħa l-oħra, għall-Partit Laburista, id-demokrazija trid issir bil-kompromessi, bit-tnaqqis, billi d-demokrazija jkollha ċċedi. It-tebgħa kbira fuq il-Partit Laburista tan-nuqqas ta’ demokrazija bejn l-1981 u l-1987 ma jħassarha ħadd. Il-vjolenza fiżika u psikoloġika fuq kull min ma jaqbilx mal-Labour hi magħrufa bil-qawwi. Għal Muscat, id-demokrazija lokali hi inkonvenjent Il-mod kif Joseph Muscat u Alfred Sant fl-2003 interpretaw bilmaqlub ir-riżultat tar-referendum dwar is-sħubija fl-Unjoni Ewropea hu notorju. U issa Joseph Muscat ilu erba’ xhur jgħid li jrid iħassar l-elezzjonijiet tal-Kunsilli Lokali għal ħames snin; intenzjoni li turi ċar li għal Joseph Muscat id-demokrazija lokali hi inkonvenjent.
Gvern fallut li ma jiflaħx jagħmel elezzjonijiet lokali Naturalment, Joseph Muscat ma qalx hekk. Qal li l-Gvern Laburista m’għandux flus biex jagħmel elezzjonijiet tal-Kunsilli. Ammissjoni ta’ Gvern fallut jekk m’għandux flus imqar biex jagħmel l-aktar ħaġa bażika fid-demokrazija. Qal li n-nies għajjew jivvutaw meta f’Malta jmorru l-aktar nies jivvutaw fl-Ewropa kollha f’kull livell.
Kompromess: id-demokrazija lokali trid iċċedi Issa, il-Prim Ministru Joseph Muscat ħabbar li d-demokrazija lokali trid iċċedi biċċa – dak hu li jfisser il-kompromess li qal li se jilħaq fid-demokrazija lokali. Dan hu fejn wasal il-Prim Ministru Muscat li għalih – fl-istess linja tal-passat ikrah tal-Partit Laburista – id-demokrazija lokali hi inkonvenjent u trid iċċedi.
9
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
Mozzjoni fil-Kunsill f’Ta’ Sannat
Nhar it-Tnejn 22 ta’ Settembru, it-tliet kunsillieri Laburisti f’Ta’ Sannat ressqu mozzjoni quddiem is-Segretarju biex jaraw jekk isSindku għadux igawdi l-fiduċja tal-maġġoranza. Malajr bagħtu għal dawn ilkunsillieri, biex jiltaqgħu filkażin Laburista tar-Rabat, dwar din il-mozzjoni, fejn intqal lilhom biex jirtiraw il-mozzjoni millaktar fis, għax din hi l-ordni minn fuq. Hekk intqal fl-aħbarijiet. Jien ma nistax nifhem din x’tip ta’ demokrazija hi, meta għandek erba’ kunsillieri, tlieta tal-PL, u wieħed tal-PN, li jridu li sSindku jitneħħa, illum qabel għada, u dan għal raġunijiet validi ħafna, li diġà ġew spjegati f’dan l-istess ġurnal, minbarra li jinsabu fil-mozzjoni stess. Kulħadd jiftakar kif l-eksSegretarju Amministrattiv ta’ dan l-istess kunsill, Arthur Bajada, tneħħa għax is-Sindku kien qal li ma setax jaħdem iktar miegħu. Mela, kemm hi iktar gravi meta erba’ kunsillieri qegħdin jgħidu li ma jistgħux jafdaw iktar lis-Sindku, għalhekk ma jistgħux, u mhux possibbli jaħdmu iktar miegħu, għax jagħmel kollox minn wara daharhom, bħalma għamel fuq laffari tal-film fi Mġarr ix-Xini.
Naf li jistgħu jintrifsu xi kallijiet, ta’ xi ħadd prominenti, iżda l-Prim Ministru għandu jintervjeni, mhux biss għax il-maġġoranza hi suprema, iżda wkoll għax l-opinjoni pubblika f’Ta’ Sannat hija favur il-kunsillieri u l-mozzjoni għandha titressaq mill-iktar fis possibbli biex jitwarrab is-Sindku. Ma nistax nifhem għaliex dan it-tkaxkir tas-saqajn min-naħa tal-amministrazzjoni, li hija fiddover li tgħidlu biex jirriżenja, jew tkeċċih. Nhar l-1 ta’ Ottubru, reġgħu għamlu laqgħa oħra mat-tliet kunsillieri u mas-Sindku, fejn kien preżenti Dr Toni Abela, dejjem kif qaluli l-għasafar tal-bejt li hemm fis-siġar tat-Tokk. Tant kienet sħuna l-laqgħa, li anke l-għasafar tal-bejt qamu mir-raqda, bit-tmasħin u bl-għajjat, fost ħafna aġġettivi li nstemgħu minn barra l-każin Laburista. Aġġettivi maskili, li bilfors kienu indirizzati lejn is-Sindku. Iktar ma ttul din il-kwistjoni, iktar se jkun hemm tgergir u kliem xejn pjaċevoli kontra lpartit mill-poplu ta’ Ta’ Sannat. Is-Sannatin iridu li s-Sindku jwarrab jew jitwarrab, illum qabel għada. Il-Kunsill ma jistax jaħdem la m’hemmx fiduċja fisSindku. Resident Ta’ Sannat
25 sena ilu f’il-mument
Il-Jum Nazzjonali
Minn dak li smajna dan laħħar, ftit li xejn hemm ċans li jintlaħaq ftehim bejn il-partiti dwar il-Jum Nazzjonali. Kif jaf kulħadd, aħna Kattoliċi, u din għandha tiġi l-ewwel u qabel kollox. U bħala Kattoliċi, l-aqwa jum għalina għandu jkun l-10 ta’ Frar, meta San Pawl tana ċittadinanza Nisranija minn dik pagana, meta dan il-qaddis tana togħma vera għalxiex qed ngħixu fuq din l-art, meta rajna l-veru dawl ta’ Kristu, li jimla l-qalb tagħna bil-veru ferħ u paċi. Għalhekk, jien inħoss u nemmen li dan il-jum għandu jkun ilJum Nazzjonali tagħna, l-10 ta’ Frar, meta ħadna l-magħmudija fi Kristu. Jalla dawn il-valuri li semmejt jirbħu fuq kull għamad politiku, li jista’ jkollna, kif suppost li għandu jkun, u nkunu verament kburin b’dan il-jum billi tassew ngħixu l-fidi tagħna. Carmel Caruana San Ġwann L-ittri f’din il-paġna jistgħu jintbagħtu fl-indirizz elettroniku nathaniel.attard@media.link.co m.mt jew fl-indirizz ta’ Media.Link Communications li jidher aktar ’l isfel fil-paġna
F’Palazzo Spinola, f’San Ġiljan, kien inawgurat il-kwartier tal-Malta International Business Authority (MIBA), bil-mira li Malta tkompli tistabbilixxi lilha nnifisha bħala ċentru internazzjonali finanzjarju u tal-attivitajiet offshore. F’diskors tal-okkażjoni, il-Prim Ministru Eddie Fenech Adami qal li Malta għandha sehem importanti x’tagħti f’dan il-qasam, u dan grazzi għal diversi fatturi, fosthom l-istorja u lpożizzjoni ġeografika tagħha. Issewwa żball kbir li kien sar mill-Gvern Soċjalista, meta wara li saret il-Bypass ta’ Birkirkara nstab li din it-triq kienet saret mingħajr ippjanar serju u kienet qed toħloq perikli kbar għal min jużaha minħabba d-diversi liwjiet li kien fiha. Dan sar billi fis-Swatar infetħet triq oħra li permezz tagħha, it-triq eżistenti tnaqqset b’mitejn metru, u magħhom tnaqqsu wkoll il-perikli li kien hemm.
Editur: Nathaniel Attard Media.Link Communications Co. Ltd 2, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 P.O. Box 37, il-Ħamrun ĦMR 1000 e-mail: news@media.link.com.mt • Tel: 21243641 Dipartiment tal-Avviżi: Tel: 25965-317/318 E-mail: adverts@media.link.com.mt
10
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
LIL HINN MINN XTUTNA
Il-Bolivja: Mhux jekk jirbaħx iżda b’kemm
Din il-ġimgħa se mmorru filkontinent Amerikan, fejn għattielet darba f’disa’ snin ilBolivjani nhar il-Ħadd li ġej se jmorru jivvutaw biex jaħtru President tar-Repubblika, isSenat u l-Kungress, u, għallinqas skont is-soltu sħarriġ talopinjoni pubblika, l-unika kurżità mhix jekk il-President attwali Evo Morales huwiex se jikseb it-tielet mandat, imma jekk il-partit tiegħu, ilMovimiento al Socialismo (MAS) jiksibx maġġoranza biżżejjed biex jiggverna waħdu, u jkun jista’ jkompli fit-triq tasSoċjaliżmu li hu jsejjaħlu “Komunitarju”, u li l-Viċi tiegħu Alvaro Garcia Linera sejjaħlu “Marxiżmu Indjanizzat”. Qed nikteb dan għax hija ħaġa ċerta li Morales se jgħaddi bil-kif lill-kandidati rivali għall-ogħla kariga fil-pajjiż, wara li l-Qorti Kostituzzjonali Bolivjana m’aċċettatx l-argumenti talOppożizzjoni li hu ma setax jikkontesta għat-tielet darba minħabba li l-kostituzzjoni tippermetti li dan isir biss darbtejn. Imma l-Qorti Kostituzzjonali aċċettat ir-raġunament ta’ Morales li hu ma kienx serva lewwel mandat tiegħu b’mod sħiħ, għax wara li kienet ġiet approvata kostituzzjoni ġdida, hu kien irriżenja sentejn qabel.
Maġġoranza komda F’dik it-tieni elezzjoni li saret fl-2009 Morales kien kiseb maġġoranza komda ta’ voti, 64.22%, u l-MAS 88 mill-130 fil-Kungress, u, bħalma kien iddikjara hu wara r-rebħa, dik kienet tfisser mandat ċar biex hu jkompli jattwa dak it-tip ta’ Soċjaliżmu, jew biex insejjaħlu hekk, “Evoiżmu”. Din suppost kellha tkun sistema ta’ ekonomija mħallta. Qed ngħid suppost għax lewwel miżuri li wettaq Morales malli sab ruħu President kienu li jinnazzjonalizza ż-żejt, il-gass (il-Bolivja għandha t-tieni l-ikbar riserva ta’ gass naturali flAmerika t’Isfel – komponent ewlieni tal-ekonomija) u l-mezzi ta’ komunikazzjoni. Aktar tard wera l-ħsieb li jinnazzjonalizza l-minjieri, it-telefowns u s-servizz tal-ferrovija, imma sadanittant kienu aktar importanti għalih l-emendi kostituzzjonali, bl-iskop li jkabbar ilpoter tiegħu u tal-partit. Għalhekk ma riedx ‘iqażżiżha’ żżejjed, u jkabbar l-għadab ta’ dawk ‘setgħana’ ġewwa u barra l-pajjiż. Kien għalhekk li, minkejja linsistenza tal-federazzjoni talħaddiema tal-minjieri li jkompli
www.maltarightnow.com
Joe Calleja
jocal@me.com bin-nazzjonalizzazzjoni, il-gvern minflok kien ħabbar li dawk ilkorporazzjonijiet transnazzjonali li kienu qed joperaw legalment fil-Bolivja ma kinux se jiġu esproprjati. Permezz ta’ aktar dħul finanzjarju minn aktar indħil tal-gvern fl-ekonomija l-gvern seta’ jtejjeb il-livell tal-ħajja ta’ dawk l-aktar batuti u fil-bżonn permezz talmiżuri soċjali li beda jimplimenta bħal pensjoni mhux kontributorja, children allowances, għajnuna lill-bdiewa, speċjalment dawk fil-qasam tal-cocoa li saret industrija ewlenija Bolivjana, filwaqt li twaqqfet entità ġdida biex tqassam ikel bi prezz sussidjat. Sar titjib ukoll fil-qasam taledukazzjoni u tas-saħħa. Dan kollu kien possibbli grazzi għal tkabbir ekonomiku, u l-Ministru tal-Finanzi qed iwiegħed li jkompli bl-istess politika ekonomika jekk il-gvern jingħata mandat ieħor ta’ ħames snin. Il-Bolivja għandha sistema politika ta’ aktar minn partit wieħed, forsi żżejjed. Infatti minn meta l-pajjiż irritorna għaddemokrazija sħiħa fl-1982, għal 23 sena l-ebda partit ma kien jirnexxilu jikseb maġġoranza ta’ siġġijiet biżżejjed biex jiggverna waħdu bir-riżultat ta’ koalizzjonijiet instabbli.
Stabbiltà ekonomika Imma mill-2005 l-MAS dejjem irnexxielu jikseb siġġijiet biżżejjed, bir-riżultat ta’ stabbiltà ekonomika fil-pajjiż, li ssarrfet fi progress ekonomiku u tnaqqis fid-dejn Il-Prodott Gross Domestiku kiber b’medja ta’ 5% mill-2006 ’l hawn grazzi l-aktar għas-setturi tal-gass u minerarji. Dan kollu ġie rikonoxxut minn aġenziji tal-kreditu, bħal Standard & Poor’s, li iżda, innutat li l-investiment privat baqa’ dgħajjef hekk kif il-gvern baqa’ jkabbar l-indħil tiegħu flekonomija. Il-Maplecroft Global Risk Analysis tal-Ingilterra tqis li rebħa oħra għal Morales tkab-
Evo Morales fi żminijiet aħjar …illum l-etniċi Indjani fil-Bolivja jistgħu jheddu l-maġġoranza assoluta tal-partit tiegħu fil-Parlament
bar ir-riskji għall-investituri, speċjalment fl-industriji taż-żejt u l-gass. “L-impenn, il-wegħda ta’ Morales favur il-pussess millgvern tar-riżorsi naturali se jkompli jimmina l-attrazzjoni tal-Bolivja bħala destinazzjoni għall-investiment barrani, l-istess bħan-nazzjonalizzazzjoni perjodika ta’ assi privati biex jikkuntenta lill-partitarji l-aktar radikali tiegħu,” kompliet tgħid l-aġenzija. “L-insistenza tal-gvern li listat għandu jkollu rwol ewlieni fl-esplojtazzjoni tar-riżorsi nazzjonali se tkompli timmina wkoll il-prospetti ta’ investiment fl-industrija Bolivjana talminjieri li qed tiġġieled għallgħajxien tagħha,” kompliet tgħid il-Maplecroft. Standard & Poor’s jinnutaw li dan kollu jiddependi minn jekk il-partit ta’ Morales jiksibx maġġoranza kbira jew jirbaħx bi ftit siġġijiet. Dan għax filwaqt li r-ritorn ta’ Morales innifsu fil-kariga presidenzjali hu ħaġa ċerta, mill-banda l-oħra
Permezz ta’ aktar dħul finanzjarju minn aktar indħil tal-gvern fl-ekonomija, il-gvern seta’ jtejjeb il-livell tal-ħajja ta’ dawk l-aktar batuti u fil-bżonn permezz tal-miżuri soċjali li beda jimplimenta
l-MAS fl-2012 tilef il-maġġoranza assoluta ta’ żewġ terzi li kellu, wara li tmien deputati indiġeni telqu mill-MAS, bi protesta talli l-gvern reġa’ beda l-bini ta’ autostrada kontroversjali li kienet se tgħaddi minn nofs it-TIPNIS, riserva fejn jgħixu mat-63 komunità indiġena. Dan għax waħda mill-wegħdiet ewlenin ta’ Morales biex kien rebaħ b’maġġoranza hekk kbira kienet li jħares id-drittijiet taddiversi gruppi indiġeni filBolivja, li hu stess ġej minnhom, u li jikkonsultahom kontinwament – ħaġa li ma saritx meta, pereżempju, ittieħdet iddeċiżjoni li tinbena t-triq f’nofs ir-riserva TIPNIS.
Problemi mal-indiġeni In-nuqqas ta’ żamma ta’ din ilwegħda kemm-il darba ħoloq tilwim u problemi mas-36 grupp indiġenu jew etniku ieħor (li jagħmlu 62% tal-popolazzjoni) tul it-tmien snin li fihom Morales ilu president. Minkejja dan, Morales u l-partit tiegħu jħossuhom żguri mirrebħa minħabba li l-partiti flOppożizzjoni ma rnexxilhomx jiftiehmu fuq kandidat wieħed li jisfida lil Morales, u l-Ħadd se jkun hemm erbgħa. Fl-aħħar elezzjoni tal-2009 minn erba’ miljun u nofs vot validu, Morales kien kiseb kważi tliet miljuni, u l-miljun u nofs l-oħra nħlew fuq seba’ kandidati!
www.maltarightnow.com
11
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
AĦBARIJIET TA’ BARRA
L-Istat Iżlamiku jistinka biex jaħtaf belt strateġika IS-SIRJA
Il-ġlied baqa’ jiħrax fil-belt ta’ Kobane, li tinsab mal-fruntiera bejn is-Sirja u t-Turkija, u l-militanti tal-Istat Iżlamiku qed javvanzaw f’distrett fin-Nofsinhar tal-belt. Il-koalizzjoni mmexxija millIstati Uniti żiedet l-azzjonijiet militari tagħha sabiex id-difensuri Sirjani-Kurdi jingħataw lappoġġ meħtieġ. Madankollu, il-President tatTurkija Recep Tayyip Erdogan avża li l-attakki mill-ajru mhux qed ikunu biżżejjed u Kobane waslet biex taqa’ f’idejn il-militanti. Mill-inqas 400 persuna nqatlu fi tliet ġimgħat ta’ ġlied qalil biex Kobane ma taqax f’idejn lestremisti, u l-osservaturi qalu li madwar 160,000 ċittadin Sirjan ħarbu biex isibu l-kenn. Jekk l-Istat Iżlamiku jaħtaf din il-belt, allura l-militanti jkollhom il-kontroll ta’ medda twila mal-fruntiera bejn is-Sirja u tTurkija. Fl-aħħar taqbid, il-grupp osservatur ibbażat fir-Renju Unit – l-Osservatorju Sirjan dwar idDrittijiet tal-Bniedem – qal li lIstat Iżlamiku rnexxielu jippenetra distrett fin-Nofsinhar ta’ Kobane, u okkupa diversi binjiet. Madankollu, l-Osservatorju qal li ġlied qalil sforza lill-ġellieda Iżlamiċi biex jirtiraw minn distrett fil-Lvant li kienu okkupaw nhar it-Tnejn filgħaxija. LOsservatorju qed jgħid ukoll li ħafna militanti nqatlu f’attakk minn ġellieda Sirjani-Kurdi. Il-belt ta’ Kobane issa hi assedjata minn tliet naħat. Missjoni umanitarja qed tissokta
bil-ħidma tagħha sabiex ikunu evakwati l-ftit eluf ta’ nies ċivili li għadhom maqbudin f’Kobane. Idriss Nassan, uffiċjal Kurd f’Kobane qal li l-vjolenza eskalat b’rata kbira ħafna u lġellieda Kurdi kienu waqqfu lavvanz tal-Istat Iżlamiku filLvant. Iżda l-militanti Iżlamiċi qed jagħmlu l-almu tagħhom biex jaħtfu l-belt bil-forza. Idriss Nassan irrepeta l-appell tas-Sirjani-Kurdi biex il-pajjiżi tal-Punent jissuplixxu l-armi, u talab lil ajruplani tal-koalizzjoni biex “jattakkaw bl-aktar mod effettiv”. Hu qal li l-Kurdi għadhom ma rċivew “ebda tweġiba adegwata”. Barra minn hekk, militanti talIstat Iżlamiku komplew bloffensiva tagħhom fuq il-minoranza reliġjuża Yazidi fitTramuntana tal-Iraq, tant li ħatfu 5,000 mara u tifla. Sadattant, it-Turkija għadha qed tibqa’ lura milli tintervjeni minkejja wegħda mill-gvern biex isir dak kollu possibbli sabiex il-belt ta’ Kobane taqa’ taħt il-kontroll tal-militanti. Iżda t-Turkija trid lill-koalizzjoni mmexxija mill-Istati Uniti biex taqbel fuq numru ta’ affarijiet, l-ewwel li titwaqqaf zona biex ma jtirux ajruplani minn fuqha, zona tas-sigurtà fitTramuntana tas-Sirja, u l-aktar importanti biex il-President Bashar al-Assad jitneħħa millpoter – l-objettiv prinċipali tatTurkija. Ironikament it-Turkija ma tridx li l-belt Kurda taqa’ f’idejn il-militanti u dan meta t-Turkija kienet iġġieldet gwerra mdemmija kontra l-ġellieda tal-PKK.
IL-BELĠJU: Dimostranti Kurdi jżommu l-bnadar waqt li pulizija kontra l-irvellijiet jgħassu d-dħul prinċipali għall-Parlament Ewropew waqt protesta li fiha talbu għall-appoġġ għal Ain al-Arab, magħrufa aħjar bħala Kobane, li tinsab assedjata minn militanti tal-Istat Iżlamiku (Ritratt: EPA)
Qbil dwar taħditiet Infermiera infettata bl-Ebola HONG KONG
Rappreżentanti middimostranti favur id-demokrazija f’Hong Kong qablu li jieħdu sehem f’taħditiet mal-gvern. Ebda data ma xxandret iżda listudenti għamluha ċara li ttaħditiet jistgħu jiġu kkanċellati jekk il-kumplament taddimostranti jitneħħew mit-toroq bil-forza. Hekk kif il-protesti ssoktaw għat-tieni ġimgħa, il-folol bdew jonqsu. L-attivisti favur iddemokrazija qed jipprotestaw
kontra l-pjani taċ-Ċina biex tagħżel il-kandidati qabel ma jsiru l-elezzjonijiet f’Hong Kong sentejn oħra. Id-dimostranti qed jisħqu li lgvern ċentrali f’Beijing jippermetti li jsiru elezzjonijiet ħielsa sabiex jinħatar mexxej ġdid f’Hong Kong. Sadattant il-konġestjoni tattraffiku baqgħet tippersisti f’rotot prinċipali fuq Hong Kong Island u tul il-Port Victoria f’Kowloon.
SPANJA
Diversi investigaturi jinsabu f’Madrid wara li infermiera Spanjola saret l-ewwel persuna li nstabet pożittiva għall-marda tal-Ebola ’l barra mill-Afrika. L-infermiera Spanjola ta’ 40 sena, kienet waħda minn 30 ħaddiem fi sptar f’Madrid li kienu qed jieħdu ħsieb lis-saċerdoti Miguel Pajares u Manuel Garcia Viejo li mietu f’Awwissu u f’Settembru rispettivament kawża tal-marda tal-Ebola. Il-Kummissjoni Ewropea talbet lil Spanja biex tispjega kif l-
infermiera ġiet infettata. Ir-raġel tal-infermiera, u membri oħrajn ta’ tim mediku, ukoll qed ikunu osservati. L-infermiera kienet daħlet darbtejn fil-kamra fejn Garcia Viejo kien qed jiġi kkurat. U fiżżewġ okkażjonijiet kienet liebsa lbies protettiv – ilbies li iżda, qajjem tħassib peress li qed jingħad li ma kienx adattat biżżejjed. Antonia Alemany, id-direttur għall-kura tas-saħħa f’Madrid qalet li skont tagħrif li rnexxiel-
ha tikseb, l-infermiera daħlet fissala liebsa lbies protettiv u m’hemm ebda għarfien li l-infermiera kienet esposta għal xi riskju. Barra minn hekk, kien rappurtat li l-isptar kien qed japplika miżuri stretti ta’ protezzjoni, fosthom żewġ settijiet ta’ ġagagi, ingwanti u nuċċalijiet apposta. Madankollu, ħaddiema tassaħħa qalu lill-ġurnal El Pais li lġagagi ma ppermettewx il-ventilazzjoni, l-ingwanti kienu tallatex u marbuta bit-tejp.
www.maltarightnow.com
12
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
AĦBARIJIET TA’ BARRA
Tissokta t-tensjoni IL-KOREA TA’ FUQ
Bastimenti navali mill-Korea ta’ Fuq u mill-Korea t’Isfel sparaw fuq xulxin mingħajr ma ħolqu danni jew inċidenti. Ilkonflitt seħħ wara li vapur mill-Korea ta’ Fuq qasam u daħal fl-ibħra tal-Korea t’Isfel. Skont il-Ministeru tadDifiża tal-Korea t’Isfel, patrol boat tal-Korea ta’ Fuq baħħret nofs mil nawtiku fit-territorju tal-Korea t’Isfel. L-ewwel rapporti ma ċċarawx liema bastiment spara l-ewwel u l-bastiment talKorea ta’ Fuq irtira fid-direzzjoni tal-ibħra territorjali ta’
pajjiżu fi żmien għaxar minuti. Il-fruntiera marittima talBaħar l-Isfar kienet tfasslet min-Nazzjonijiet Uniti fi tmiem il-gwerra tal-Korea filbidu tas-snin 50, mingħajr ebda kunsens mill-Korea ta’ Fuq. It-tmexxija dittatorjali fi Pyongyang għadha tirrifjuta lvalidità ta’ din il-fruntiera marittima. It-tensjonijiet komplew matul din l-aħħar sena bejn Pyongyang u Seoul fid-dawl ta’ theddid b’attakki mid-dittatur tal-Korea ta’ Fuq Kim Jong Un.
IL-ĠERMANJA: Il-qargħa ħamra li rebħet kompetizzjoni u li tiżen 699 kilo tidher imqiegħda fl-art wara li ntemm il-Kampjonat fl-Użin tal-Qargħa Aħmar f’Ludwigsburg (Ritratt: EPA)
Jgħid li kien fi stat ta’ konfużjoni IL-KOREA T’ISFEL
IT-TAJLANDJA: Fjuri lotus mitfugħin minn Buddisti Tajlandiżi jiffurmaw munzell madwar statwa tad-deheb tal-Budda hekk kif qed ikun iċċelebrat il-Festival Rap Bua, f’Bang Phli, fil-provinċja ta’ Samut Prakan, fil-viċinanzi ta’ Bangkok (Ritratt: EPA)
Se jgħaddi ġuri mill-ġdid FRANZA
Carlos “The Jackal”, it-terrorista magħruf, li wettaq diversi attakki fis-sebgħinijiet u fittmeninijiet, se jgħaddi ġuri millġdid fi Franza għall-qtil ta’ żewġ persuni fl-1974.
Rivoluzzjonarju millVenezwela, li kellu stil uniku biex iwettaq attakki terroristiċi, qed ikun akkużat li tefa’ bomba tal-idejn f’Pariġi li wkoll ħalliet 34 persuna midruba.
L-isem veru ta’ Carlos “The Jackal” hu Ilich Ramirez Sanchez. Wara snin jaħrab ilġustizzja, hu nqabad fl-1994 u ntbagħat il-ħabs għal għomru. Imħallef li jispeċjalizza f’każijiet kontra t-terroriżmu ordna li Sanchez jerġa’ jittella’ l-qorti. It-terrorista famuż ta’ 64 sena ammetta li kien wettaq lattakk fi spiżerija fil-15 ta’ Settembru tal-1974, f’gazzetta Alġerina ħames snin wara. Francoise Rudetzki, il-kap tal-federazzjoni għal vittmi nazzjonali ta’ reati kriminali fi Franza qalet li din l-aħbar kienet “rebħa għall-ġustizzja u għall-vittmi” filwaqt li tat messaġġ lit-terroristi – li jkun xi jkun il-perjodu taż-żmien, wieħed ma jistax jaħrab il-ġustizzja.
Hekk kif beda jixhed fil-ġuri tiegħu, il-kaptan tal-vapur talKorea t’Isfel li għereq f’April qal li hu kien fi stat ta’ konfużjoni kbira matul l-inċident. Aktar minn 300 persuna kienu mietu, il-maġġoranza tagħhom tfal tal-iskola, meta l-bastiment tal-passiġġieri Sewol, inqaleb u għereq. Lee Joon-seok ta’ 69 sena qed ikun mixli li kkommetta qtil bi traskuraġni – reat li l-piena tiegħu hi l-mewt fil-Korea t’Isfel. Il-ġuri, li qed isir fil-belt ta’
Gwangju, beda f’Ġunju. IlKaptan Lee rrepeta għal aktar minn darba fil-Qorti li hu kien konfuż u ma kienx qed jaġixxi b’mod normali meta beda dieħel l-ilma fil-vapur. Il-Kaptan Lee qal li hu kien ordna biex il-bastiment ikun abbandunat iżda dik lordni ma kinitx obduta. Il-prosekuturi qalu li dan jikkontradixxi dak li kien qal qabel lill-Pulizija. L-investigaturi kienu qalu li piż żejjed fit-tagħbija, modifikazzjoni illegali tal-vapur u ħaddiema bla esperjenza kienu wasslu għat-traġedja.
IT-TAJLANDJA: Ġerrejja Tajlandiżi jikkontrollaw il-buffaloes tagħhom f’kompetizzjoni fil-ġirjiet annwali tal-water buffaloes fil-provinċja ta’ Chonburi (Ritratt: EPA)
www.maltarightnow.com
AĦBARIJIET TA’ BARRA
Jirrifjuta lil Navracsics b’responsabbiltà mill-kultura
13
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
IL-PARLAMENT EWROPEW
Il-Parlament Ewropew irrifjuta lill-Kummissarju Ewropew millUngerija għax mhux kompetenti biżżejjed biex jingħata r-responsabbiltà tal-edukazzjoni u tal-kultura. Tibor Navracsics xorta jista’ jingħata rwol differenti fit-tim ilġdid tal-Kummissjoni Ewropea. Navracsics hu l-ewwel kandidat li ma ġiex aċċettat fis-smigħ talkandidati fil-Parlament Ewropew, għalkemm l-Ewroparlamentari kienu blukkaw il-karigi fil-passat. Hu kien ukoll fi gvern tal-Lemin li kien ikkritikat fl-Unjoni Ewropea talli allegatament dgħajjef il-libertajiet ċivili. Fil-kumitat dwar l-edukazzjoni u l-kultura fil-Parlament Ewropew, ir-riżultat tal-votazzjoni kien 14-il vot kontra u 12-il vot favur Navracsics. Il-Prim Ministru tal-Ungerija Viktor Orban emenda r-riformi
kostituzzjonali wara kritika ħarxa mill-Kummissjoni Ewropea li issa spiċċat, u mill-Ewroparlamentari. Kien hemm biżgħat li bidliet filġudikatura, fil-media, u fid-drittijiet tal-minoranzi, jistgħu jitfgħu ħafna iżjed poter lill-partit tiegħu Fidesz. Jean-Claude Juncker, ilPresident il-ġdid tal-Kummissjoni Ewropea, jista’ jbiddel it-tim ilġdid tiegħu sabiex jingħata approvazzjoni millEwroparlamentari. Il-parlament mistenni jivvota dwar it-tim sħiħ fit-22 ta’ Ottubru. Pierre Moscovici ta’ Franza, Jonathan Hill tar-Renju Unit u Miguel Arias Canete ta’ Spanja wkoll ġew ‘grilled’ millEwroparlamentari li jiddubitaw ilkompetenza tagħhom għall-karigi dwar l-affarijiet ekonomiċi, isservizzi finanzjarji kif ukoll ilklima u l-ambjent rispettivament.
Sajjetti joqtlu 11-il membru ta’ tribù indiġenu IL-KOLOMBJA
Ħdax-il membru minn komunità Kolombjana indiġena nqatlu mis-sajjetti waqt ċerimonja reliġjuża f’zona remota filmuntanji fit-Tramuntana talpajjiż. Mexxejja mill-grupp etniku Wiwa kienu qed jagħmlu dak li hu deskritt bħala armonizzazzjoni spiritwali meta ntlaqtu mis-sajjetti. Fl-inċident weġġgħu wkoll 15-il persuna oħra.
Membri oħrajn tat-tribù li rnexxielhom jeħilsuha millmewt kienu salvati mill-armata u trasportati permezz talħelikopters lejn sptarijiet fil-belt ta’ Santa Maria li tinsab filKaribew. Il-maġġoranza tal-vittmi qed jingħataw il-kura minħabba xi ħruq li ġarrbu kawża ta’ dan linċident sfortunat. Il-binja li kienu fiha nqerdet għalkollox min-nirien.
Taħdita dwar ċajt fuq ir-radju IR-RENJU UNIT
Mel Greig, waħda mid-DJs Awstraljani li kienet responsabbli minn telefonata b’ċajta u li kienet segwita bis-suwiċidju ta’ infermiera fi sptar li kien qed jagħti kura lid-Dukessa ta’ Cambridge, se tieħu sehem
f’diskussjoni dwar ċajt li jsir fuq ir-radju. Mel Greig, li talbet skuża għall-parti tagħha fl-inċident, se tipparteċipa f’Radio Festival 2014 f’Salford il-ġimgħa ddieħla.
HONG KONG: Fir-ritratt ta’ fuq, statwa tal-Umbrella Man titqiegħed barra mill-uffiċċji tal-gvern matul ilprotesti li għadhom għaddejjin. Sadattant fir-ritratt tan-nofs, sinjal tat-traffiku jiġi emendat b’messaġġ favur id-demokrazija, filwaqt li dak ta’ taħt juri dimostranta favur id-demokrazija tinżel it-taraġ maġenb ħajt mimli b’messaġġi ta’ tama (Ritratti: EPA)
www.maltarightnow.com
14
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
AĦBARIJIET TA’ BARRA
Ktieb ġdid minn Helmut Kohl IL-ĠERMANJA
Angela Merkel bilkemm hi kapaċi żżomm sikkina u furketta, filwaqt li Mikhail Gorbachev ħalla warajh legat li jintesa malajr. Dawn huma wħud minn ħafna aneddoti mniżżlin fi ktieb ġdid ta’ Helmut Kohl, li juri wkoll lilleks-Kanċillier Ġermaniż formidabbli jiddeskrivi bi kliem xejn fieragħ l-attivisti dwar id-drittijiet ċivili tal-Ġermanja tal-Lvant li għenu biex il-Ħajt ta’ Berlin waqa’ 25 sena ilu. Fil-ktieb ‘Legacy: The Kohl Transcripts’, serje ta’ kitbiet li se jkunu pubblikati mingħajr ilkunsens ta’ Kohl, l-iktar kanċillier Ġermaniż li dam fit-tmexxija esprima l-kawtela tiegħu kontra li wieħed jisħaq dwar ir-rwol talmoviment tad-drittijiet ċivili, li ppredomina fi bliet bħal Dresden u Leipzig fl-aħħar tat-tmeninijiet, li mbagħad wassal għar-riunifikazzjoni tal-Ġermanja.
Il-verdett tal-eks-Kanċillier Ġermaniż fuq l-eks-Mexxej Sovjetiku Mikhail Gorbachev hu wieħed kemxejn riservat. “Illegat ta’ Gorbachev hu li temm il-Komuniżmu, parzjalment kontra r-rieda tiegħu, iżda fil-fatt waqqa’ din l-ideoloġija – mingħajr vjolenza u mingħajr tixrid ta’ demm.” Dwar il-Kanċillier preżenti Angela Merkel, li Kohl kien ħatar iżda dar kontriha wara skandlu fl-infiq fl-1999, hemm inqas kliem favorevoli. Willy Brandt u Helmut Schmidt, ilpredeċessuri SoċjalDemokratiċi, gawdew reputazzjonijiet bħala statisti kożmopoliti. Skont ir-rivista der Spiegel, li stampat siltiet mill-ktieb, l-aneddoti ta’ Kohl juru raġel jitfantas talli ma ngħatax rikonoxximent sħiħ li tant kien jistħoqqlu f’art twelidu.
Is-soundtrack tal-film ‘Frozen’ tikseb suċċess kbir IR-RENJU UNIT
F’xi żmien matul din issena, wieħed sema’ bilkanzunetta ‘Let It Go’, kantata minn Idina Menzel. Din ilkanzunetta meħuda mill-film animat ‘Frozen’, għenet lissoundtrack tal-film biex issib ruħha fil-quċċata tal-klassifika tal-aktar albums mużikali li nbiegħu matul din is-sena. L-album jinkludi wkoll firxa ta’ kanzunetti differenti, interpretati minn membri tal-kast. Jinkludi l-verżjoni strumentali miktuba għall-film mill-kompożitur Christophe Beck. S’issa ċ-ċifri minn The Official Chart Company
jgħidu li l-album biegħ 708,000 kopja fir-Renju Unit din is-sena. F’Marzu ta’ din is-sena, ilfilm ‘Frozen’ għeleb lil ‘Toy Story 3’ biex sar l-aktar film animat li daħħal flus fil-box office. Aktar kmieni din is-sena, ‘Frozen’ rebaħ żewġ premjijiet Oscar għall-aħjar film animat u għall-aħjar kanzunetta oriġinali, jiġifieri ‘Let It Go’. Iċ-ċifri miġburin flimkien minn The Official Chart Company wrew ukoll li l-film ta’ Disney laħaq il-quċċata filbejgħ ta’ DVDs u Blu-ray.
IL-JEMEN: Tifel jiżfen żifna tradizzjonali b’sejf f’idejh waqt it-tifkira ta’ Eid al-Adha f’Dar al-Hajar, f’wied fil-viċinanzi ta’ Sana’a. (Ritratt: EPA)
Il-Kaptan ried jaħrab mill-vapur L-ITALJA
Skont il-maħbuba tiegħu millMoldova, il-Kaptan tal-Costa Concordia Francesco Schettino rranġa li jaħrab permezz ta’ ħelikopter u jabbanduna lill-passiġġieri u l-ekwipaġġ, fil-lejl li fih seħħ in-nawfraġju. Il-vapur lussuż ħabat mal-blat u għereq ’il barra mill-gżira ta’ Giglio fil-Mediterran fit-13 ta’ Jannar 2012, meta mietu 32 persuna fl-agħar katastrofi marittima tal-Italja mit-Tieni Gwerra Dinjija ’l hawn. Il-Kaptan Francesco Schettino jinsab mixli bi qtil involontarju, li naqas minn dmirijietu u li abbanduna l-vapur. Hu qed jiffaċċja sa 20 sena ħabs jekk jinstab ħati.
Domnica Cemortan, iżżeffiena li kienet akkużata li tellfet lill-kaptan fil-lejl tal-inċident, tat din l-aħbar wara li tat lill-eksmaħbub tagħha sitt ijiem ċans “biex jgħid il-verità”. Iżda meta kien qed joqgħod lura milli jagħmel hekk, it-tfajla bjonda stqarret li hi kienet parti minn pjan biex tħalli l-vapur u lil dawk abbord. Hi qalet lir-rivista ta’ kull ġimgħa ‘Oggi’ li Schettino qalilha biex issegwih fuq il-gverta. Hi qalet, “Aħna morna fuq gverta 11. Schettino qal li hu kien se jmur lura biex jara l-kundizzjoni tal-vapur, iżda fil-verità konna hemm biex nistennew ħelikopter sabiex jeħodna minn hemm”.
Domnica Cemortan żiedet li “waqt li konna abbord, inqala’ infern sħiħ u ħafna nies tilfu ħajjithom, għalkemm kien hemm aċċess ta’ malajr li ġie rranġat għall-privileġġjati”. Iż-żeffiena mill-Moldova, li ammettiet li kellha x’taqsam ma’ Schettino ta’ 52 sena, tat ultimatum lill-eksmaħbub tagħha, il-ġimgħa d-dieħla fuq Facebook. Fl-intervista hi qalet li ma tistax tifhem għaliex hu qalilha biex takkumpanjah fi gverta 11 ħalli jispezzjona l-vapur minflok qal lil xi wieħed mill-kollegi tiegħu. Iżda meta sabu ruħhom fl-ogħla gverta, hi ssuspettat x’kien se jiġri.
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
www.maltarightnow.com
15
AĦBARIJIET TA’ BARRA
1 1) FRANZA: John John Florence mill-Istati Uniti waqt il-finali li rebaħ tal-Quiksilver Pro France f’Hossegor 2) L-UKRAJNA: Mara waqt festival tal-kultura Ġorġjana fi Kiev tlesti biex tiekol ‘khinkali’, kapuljat imdawwar b’tip ta’ għaġina 3) L-UKRAJNA: Mara b’kostum magħmul mill-fjuri waqt wirja talkrisantemi fil-ġnien ta’ Pechersk fil-kapitali Kiev 4) Dak li qed jitqies bħala l-ikbar ‘Raeuchermaennchen’, pupazz tradizzjonali tal-Milied fil-Ġermanja, li jinsab għall-wiri f’Seiffen. Michael Piesnack u Ehrenfried Kluge damu erba’ snin b’kollox jaħdmu fuq dan il-pupazz li jiżen erba’ tunnellati u li hu għoli 5.12 metri (Ritratti: EPA)
2
4
3
www.maltarightnow.com
16
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
Il-Proġett EU LIFE+MIGRATE favur il-ħarsien tal-fekruna tal-baħar u d-denfil ta’ geddumu qasir fl-ibħra Maltin
Bl-iskop li wieħed jifhem aħjar il-popolazzjoni tad-denfil ta’ geddumu qasir, magħruf bħala ‘bottlenose’ u tal-fekruna talbaħar, magħrufa bħala ‘loggerhead turtle’ fl-ibħra Maltin, kif ukoll biex wieħed jagħraf it-tip ta’ abitat lokali essenzjali għallħajja ta’ dawn l-ispeċi, l-Awtorità Maltija dwar l-Ambjent u lIppjanar (MEPA) qed issejjaħ voluntiera biex jgħinu fil-ġbir ta’ informazzjoni bħala parti millProġett EU LIFE+MIGRATE. B’baġit ta’ kważi €1 miljun, li 50 fil-mija minnhom huma kofinanzjati mil-Life Fund talUnjoni Ewropea, dan il-proġett beda fl-1 ta’ Ottubru 2012 u se jibqa’ sejjer sa April tal-2016. Fil-jiem li għaddew il-MEPA flimkien mal-Kunsill Lokali talImġarr organizzat attività filbajja tal-Ġnejna bl-iskop li t-tfal li qed jattendu Skola Sajf flImġarr isiru aktar konxji dwar limportanza li jitħarsu l-popolazzjonijiet tal-fekruna tal-baħar u tad-denfil ta’ geddumu qasir. It-tfal li attendew ingħataw informazzjoni dwar l-importanza ta’ dawn l-ispeċi fil-baħar tagħna kif ukoll dettalji dwar il-proġett u x-xogħol ta’ konservazzjoni li qed isir permezz tal-Proġett talUnjoni Ewropea, LIFE. It-tfal ħadu interess jisimgħu dwar l-importanza ta’ dawn iżżewġ speċi u affaxxinaw ruħhom meta semgħu kemm dawn lispeċi, kif ukoll il-baleni, sikwit jidhru fl-ibħra Maltin. It-tfal se jkunu qed jipparteċipaw ukoll f’kompetizzjoni li fiha se jkunu qed jippreżentaw tpinġijiet ta’ dawn l-ispeċi. It-tfal, lgħalliema u anke l-Kunsill Lokali tal-Imġarr ingħataw ukoll materjal promozzjonali bħala parti mill-Proġett EU LIFE+MIGRATE b’tifkira talparteċipazzjoni tagħhom. Il-Proġett LIFE+MIGRATE li 50 fil-mija hu finanzjat millKummissjoni Ewropea u kofinanzjat mill-Bank of Valletta, qed ikun koordinat mill-MEPA flimkien mal-organizzazzjoni Spanjola, KAI Marine Services Limited u l-Ministeru għallIżvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima. KAI Marine Services hi esperta fuq dawn loqsma u ħadmet fl-ibħra Spanjoli fejn għenet biex kienu identifikati zoni kruċjali għal speċi bħal dawn. Din il-kumpanija għandha tim interdixxiplinarju internazzjonali b’aktar minn 10 snin esperjenza fl-iżvilupp ta’
proġetti LIFE Nature u tistabbilixxi protokolli u standards għallmoniteraġġ u l-istat ta’ konservazzjoni ta’ speċi protetti. Il-proġett jaħseb biex isiru studji biex isir magħruf l-istat tal-popolazzjoni ta’ dawn iżżewġ speċi fl-ibħra Maltin. Dawn l-ispeċi huma protetti milliġi tal-Unjoni Ewropea kif ukoll permezz ta’ diversi ftehimiet multilaterali li Malta hi firmatarja tagħhom. Matul it-twettiq tal-proġett, ilMEPA qed taħseb biex iżżid lgħarfien dwar il-konservazzjoni ta’ dawn l-ispeċi fost il-pubbliku, inkluż fost it-tfal. Dawn kollha li jiffrekwentaw il-baħar diġà qed ikunu involuti bħala voluntiera f’dan il-proġett, madankollu hu kruċjali wkoll li anke l-ġenerazzjoni żagħżugħa tkun taf dwar ilproġett. L-effett tat-tagħlim minn età żgħira jinfirex f’ħafna direzzjonijiet, fosthom billi permezz tat-tfal jitwassal ukoll għand ladulti. Il-Kunsill Lokali tal-Imġarr minn dejjem appoġġja proġetti maħsuba biex jippromwovu laffarijiet marbuta mal-ambjent. Il-Kunsill Lokali jemmen bissħiħ li l-aħjar mod kif tippromwovi dan hu permezz tal-ġenerazzjoni żagħżugħa biex wieħed ikun qed jinvesti f’ġenerazzjoni aktar edukata u sensibbli filfutur. Għalhekk, il-Kunsill Lokali tal-Imġarr ingħaqad malKlabb 3-16 fl-Imġarr, taħt ilkoordinazzjoni ta’ Maria Cipriott biex jippromwovi l-valuri u lideali tal-Proġett LIFE+MIGRATE mat-tfal li qed jattendu l-Klabb. Il-Kunsill Lokali mmexxi mis-Sindku Paul Vella li wkoll attenda għal attività tat-tfal fil-Ġnejna, jinsab ċert li din l-attività mhux biss kienet ta’ divertiment għat-tfal, imma se ddaħħal fihom kburija ta’ sens ċiviku. Bl-iskop li jitħarsu l-fekruna tal-baħar u d-denfil ta’ geddumu qasir, wieħed għandu l-ewwel jifhem l-istat tagħhom u jiġbor tagħrif dwar it-tip ta’ abitat meħtieġ għalihom biex aħna nkunu nistgħu nħarsu dan l-abitat. Bħalissa hemm nuqqas ta’ informazzjoni komprensiva dwar dawn l-ispeċi u dwar l-abitat meħtieġ għalihom f’Malta u għalhekk il-proġett jaħseb biex kemm jista’ jkun jiġbor l-informazzjoni dwar l-istat ta’ konservazzjoni tagħhom u oqsma oħra importanti biex tkompli l-ġenerazzjoni ta’ dawn l-ispeċi. Il-
AMBJENT
Il-fekruna tal-baħar, magħrufa bħala ‘loggerhead turtle’
proġett għandu jwassal biex ikunu identifikati oqsma bħalma huma z-zoni tal-ikel tagħhom, irrotot tal-migrazzjoni u l-ħarsien ta’ dawn is-siti importanti. Speċifikament, il-miri talproġett huma li jsiru studji biex ikunu identifikati s-siti permezz tal-GIS, isiru mapep tal-abitat ta’ dawn l-ispeċi, it-temperatura talbaħar, is-salinità, il-kurrenti, ilfond tal-baħar u informazzjoni oħra. L-informazzjoni tkun analizzata biex ikunu identifikati zoni għall-konsiderazzjoni. Mira oħra hi li dawn iz-zoni jkunu verifikati b’osservazzjonijiet minn fuq dgħajjes u jsiru perjodikament. Il-proġett jaħseb biex jinvolvi lil dawk kollha interessati bħalma huma sajjieda, sidien ta’ dgħajjes għal skop ta’ divertiment u oħrajn, b’mod volontarju. Il-voluntieri jingħataw it-taħriġ biex ikunu jistgħu jirrappurtaw b’mod effiċjenti dehriet ta’ dawn l-ispeċi.
Il-Kunsill Lokali tal-Imġarr minn dejjem appoġġja proġetti maħsuba biex jippromwovu l-affarijiet marbuta mal-ambjent Jekk jinstabu s-siti adegwati, dawn ikunu analizzati u proposti għal protezzjoni. Il-proġett jaħseb ukoll li jżid l-għarfien dwar dawn l-ispeċi permezz talwebsajt u newsletter elettronika kif ukoll bi tqassim ta’ materjal informattiv bħal brouchers u videos. Il-websajt tal-proġett tkun aġġornata b’mod regolari biex ikun żgurat li dawk kollha interessati jkunu infurmati blaħħar żviluppi. Għalkemm il-mira ewlenija taħseb biex tiġbor informazzjoni dwar il-fkieren tal-baħar u ddniefel ta’ geddumhom qasir, kull speċi oħra importanti li wieħed jiltaqa’ magħha matul il-
perjodu tal-proġett, u tkun ukoll inkluża fl-informazzjoni miġbura. Iz-zona ta’ studju għal dan ilproġett hi z-Zona talManagement tas-Sajd li oriġinarjament kienet stabbilta bħala Zona Esklussiva tas-Sajf ta’ 25 mil nawtiku fl-1971. Fis-sena 2004, din iz-zona saret iz-Zona tal-Management tas-Sajd permezz tar-regoli tal-Kunsill talUnjoni Ewropea u tinkludi zoni iżgħar protetti bħal skolli artifiċjali, zoni ta’ konservazzjoni madwar bastimenti mgħarrqa u zoni fejn is-sajd mhux permess minħabba raġunijiet ta’ saħħa pubblika.
www.maltarightnow.com
INTERVISTA
Il-liġi li 2 fil-mija tal-impjegati jkunu persuni b’diżabbiltà qed tinkiser minn 900 employer Charles Muscat
Skont Oliver Scicluna, iċChairman tal-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b’Diżabbiltà (KNPD), il-liġi tax-xogħol li tobbliga li f’kull post tax-xogħol ikun hemm tal-inqas 2 fil-mija tal-impjegati li jkunu persuni b’diżabbiltà, qed tinkiser minn madwar 900 employer privat. F’intervista ma’ ‘In-Nazzjon’, Oliver Scicluna jagħti l-viżjoni tiegħu dwar il-futur tal-persuni b’diżabbiltà, l-importanza taledukazzjoni, l-aċċessibbiltà, u jelenka l-kisbiet u l-progress f’pajjiżna fil-qasam tal-persuni b’diżabbiltà fis-snin li għaddew. Hu jitkellem ukoll dwar x’tistenna l-KNPD mis-servizz il-ġdid tat-trasport pubbliku. Wara snin twal li Joe Camilleri mexxa lillKummissjoni Nazzjonali Persuni b’Diżabbiltà (KNPD), issa jmiss lilek li tmexxi lil din il-Kummissjoni. Bħala żagħżugħ, x’inhi l-viżjoni tiegħek għall-futur tal-persuni b’diżabbiltà f’pajjiżna? L-ewwel punt li kont nagħmlu qabel u qed nagħmlu issa bħala ċChairman tal-KNPD hu li nindirizza s-sitwazzjoni fejn il-persuni b’diżabbiltà sfortunatament għadhom sal-lum ikunu ġġudikati b’mod ħażin. Meta persuna b’diżabbiltà marret tfittex xogħol, inħarsu lejn id-diżabbiltà tagħha u mhux lejn l-abbiltà, li hi problema, għax qed narawha sallum il-ġurnata meta persuni b’diżabbiltà qed isibu problema għal impjieg. Hemm ħafna affarijiet li qed naħdem fuqhom, nixtieq iżjed żgħażagħ li jkunu attivisti fis-settur, żgħażagħ li huma persuni b’diżabbiltà għax nemmen ħafna li l-leħen dirett tal-persuni b’diżabbiltà għandu jsaħħaħ u jservi bħala ‘pressure point’ tas-settur tad-diżabbiltà. Nemmen ukoll li jrid ikollna direzzjoni u biex ikollna direzzjoni u stampa iżjed ċara, nemmen li r-riċerki li saru u li għad iridu jsiru fis-settur, iridu jkunu aktar ‘highlighted’. Permezz tagħhom ikollna dak ilmekkaniżmu li jkun qed jipproponi lill-gvernijiet stampa aktar ċara ta’ dak li rnexxa, ta’ dak li fadal biex jirnexxi u x’għandna li hu problematiku. Mal-KNPD qed naħdem viċin ħafna tan-nies u qed inservi bħala spalla mat-tim tiegħi wkoll u ngħinu lil persuni b’diżabbiltà u lill-familji tagħhom biex ikollhom fuq min
17
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
iduru u jsibu l-għajnuna. Nemmen ħafna wkoll li rridu nedukaw lil persuni b’diżabbiltà, lill-familji tagħhom u lill-bqija tas-soċjetà. Nedukawhom biex ikunu jafu d-drittijiet tagħhom. Sfortunatament, sal-lum il-ġurnata, għadna nsibu persuni b’diżabbiltà u familji tagħhom li ma jafux x’inhuma d-drittijiet tagħhom. Għalhekk qed naħdem fuq inizjattivi differenti, fuq ilmedia, fuq is-social media kif ukoll permezz ta’ seminars u korsijiet li se jsiru fix-xhur li ġejjin biex nindirizzaw din il-problema. Minn meta twaqqfet ilKummissjoni Nazzjonali Persuni b’Diżabbiltà fl-1987 mill-Ministru Louis Galea, sar progress kbir f’pajjiżna filqasam tad-diżabbiltà. Kif tispjega dan il-progress fi ftit kliem?
– Oliver Scicluna, iċ-Chairman tal-KNPD
Oliver Scicluna, iċ-Chairman tal-KNPD
Nisperaw li t-trasport pubbliku li ġej issa jkun aċċessibbli għal kulħadd
Li twaqqfet il-Kummissjoni kien pass importanti ħafna u sar ħafna avvanz fis-servizzi għax ma kienx hawn servizzi, sar ħafna avvanz fl-aċċessibbiltà, għalkemm xorta għadna nsibu problemi u nemmem li dejjem se nibqgħu nsibu problemi, sar ħafna avvanz fl-edukazzjoni u fis-snin disgħin rajna l-inklużjoni tidħol fis-sistema edukattiva. Sar iżjed avvanz meta saret il-Liġi Opportunitajiet Indaqs li daħlet fis-seħħ fis-sena 2000 u sar iżjed avvanz meta rajna l-Konvenzjoni tiġi ratifikata f’pajjiżna. Rajna ħafna affarijiet isiru u ngħid li allaħares ma sarux, imma għad fadal ħafna aktar xi jsir. Kemm hawn persuni b’diżabbiltà f’pajjiżna li llum huma fid-dinja tax-xogħol u x’tip ta’ xogħol jagħmlu? Sfortunatament persuni b’diżabbiltà li qegħdin fid-dinja tax-xogħol hawn ftit. Nafu li hemm il-liġi tax-xogħol fejn hemm imsemmi l-persentaġġ ta’ 2 fil-mija ta’ persuni b’diżabbiltà f’kull post tax-xogħol, imma din il-liġi qed tinkiser minn madwar 900 employer privat. Il-gvern preċedenti u dak ta’ issa huma lmudell għax huma l-iżjed employer li jħaddem persuni b’diżabbiltà għalkemm xorta ma jilħaqx it-2 fil-mija, imma hemm ħafna persuni b’diżabbiltà jaħdmu maċ-Ċivil. Hemm persuni b’diżabbiltà li jaħdmu fil-lukandi
u li jagħmlu xogħol ta’ waiters u cleaners, hemm persuni b’diżabbiltà li jagħmlu xogħol klerikali u llum qed naraw li l-persentaġġ ta’ persuni b’diżabbiltà li qed jidħlu fl-Università qed jikber b’mod qawwi. Din hi xi ħaġa pożittiva ħafna għax qed naraw persuni b’diżabbiltà jidħlu fil-professjonijiet, u din hi xi ħaġa sodisfaċenti. Kemm kien strumentali ċĊentru għall-Ħajja Indipendenti f’Ħal Far biex jgħin lil persuni b’diżabbiltà jgħixu ħajja aktar indipendenti? Iċ-Ċentru msejjaħ Sonia Tanti Independent Living Centre f’Ħal Far għen u qed jgħin lil min kellu bżonnu. Hemm lok fejn jista’ jagħmel aktar effett, imma min għamel użu miċ-Ċentru, ingħata lgħajnuna kollha. Ma nistgħux ngħidu li kull persuna b’diżabbiltà għandha bżonn l-għajnuna tasSonia Tanti Independent Living Centre, imma min għamel użu minn dan il-post, inqeda tajjeb u llum il-ġurnata qed jgħix ħajja iżjed indipendenti. Hekk rajna li dan il-post sewa, imma l-potenzjal tiegħu għad irridu nkomplu naħdmu fuqu biex insaħħuh. Waħda mill-problemi li jiltaqgħu magħhom il-persuni b’diżabbiltà fiżika hi dik talaċċessibbiltà. Kemm sar progress f’dan ir-rigward? Xi kultant, li neħodha bħala sinjal tajjeb jien, ma napprezza-
wx kemm sar progress flaċċessibbiltà għax għandna tendenza li naraw in-nuqqas ta’ aċċessibbiltà li hawn f’pajjiżna, imma ninsew x’sar tajjeb. Jien naħseb li sar progress u dan kemm permezz tal-liġi nnifisha u permezz tal-linji gwida li kienet ħarġet il-Kummissjoni Nazzjonali Persuni b’Diżabbiltà. Tajjeb li nsemmu li dawn il-linji gwida se jkunu standard, jiġifieri se jissaħħu u se jiġu obbligu fuq min jibni, u din hi xi ħaġa pożittiva għal persuni b’diżabbiltà u lfamilji tagħhom. Permezz talKummissjoni li sservi ta’ advisor tal-MEPA, naraw li l-bini pubbliku u l-bini tal-housing tal-Gvern jew bini residenzjali privat li fih aktar minn 30 appartament, ikun ivvettjat mill-periti tal-KNPD u din għenet ukoll. Issa li rridu naraw aktar ’il quddiem hu x’kien qiegħed ibiegħed lilliżviluppaturi mill-Kummissjoni, x’kien qiegħed ibiegħed lil ċerti periti mill-Kummissjoni u naraw kif se nilħqu ftehim bejnietna. Naħseb li għandu jkun hemm aktar medjazzjoni bejnietna fejn aħna ma niġbdux biss lejna, għax hemm affarijiet impossibbli u dawn jibqgħu impossibbli, imma nippruvaw inġibu lill-iżviluppaturi u lill-periti fuq in-naħa tagħna. Fl-aħħar mill-aħħar, aħna rriduhom jifhmu li l-aċċessibbiltà se ttejjeb kollox. Minbarra li se ttejjeb il-ħajja tal-persuni b’diżabbiltà, se ttejjeb ukoll iċċiklu finanzjarju u ekonomiku tal-pajjiż. Il-KNPD qed ikollha lmenti mill-membri dwar żieda fin-
nuqqas ta’ aċċessibbiltà filkarozzi tal-linja wara li sservizz ma baqax jitħaddem mill-kumpanija Arriva Malta? Jien bħala ‘user’ tas-servizz ta’ Arriva Malta kont insib problemi. Dak iż-żmien ma kontx naħdem fil-KNPD u qed nitkellem biss bħala ‘user’. Kont insib problemi mhux għax is-servizz ta’ Arriva Malta ma kienx tajjeb, imma għax kont insib xufiera li ma kinux iniżżlu r-rampa tal-karozza tal-linja, jew għax ma kinitx taħdem jew għax ma kinux iridu jniżżluha. Jiġifieri hemm kellna lproblemi. Illum il-ġurnta – imma mhux daqskemm meta waqfet lArriva – bdejna nsibu problemi għalkemm mhux ħafna, talcoaches li mhumiex aċċessibbli. Din hi l-problema u permezz ta’ konsultazzjonijiet u komunikazzjoni diretta ma’ Transport Malta, għenuna nnaqqsu ħafna minn dawn il-problemi. Ma għenuniex neħilsu minnhom, imma għenuna nnaqqsuhom. X’tistenna l-KNPD milloperatur il-ġdid tas-servizz pubbliku li mistenni jitħabbar mill-Gvern fix-xhur li ġejjin? Waħda mill-klawsoli biex operatur seta’ jitfa’ l-applikazzjoni tiegħu għas-servizz tat-trasport pubbliku kienet li l-karozzi tallinja jridu jkunu aċċessibbli. Aħna nistennew – għax nafu li dik kienet klawsola tal-Arriva stess – li mhux jerġa’ jiġri l-istess, bħalma kien ġara fl-Arriva, li jkollok rampi ma jaħdmux – nisperaw li t-trasport pubbliku li ġej issa jkun aċċessibbli għal kulħadd.
www.maltarightnow.com
18
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
MADWARNA
Proġett edukattiv E-Biz imniedi fi SmartCity Malta
Il-Palazz tas-Soċjetà Mużikali San Lawrenz miftuħ għall-wiri
Il-bibien tal-Palazz tas-Soċjetà li jinsab fil-qalba tal-Pjazza tal-Belt Vittoriosa se jkunu miftuħin għall-pubbliku, u minbarra li wieħed jista’ jammira d-diversi swali li jiffurmaw lil dan il-palazz uniku, jista’ wkoll jara diversi esibizzjonijiet li se jkun hemm
Bejn il-Ġimgħa 10 u l-Ħadd 12 ta’ Ottubru, il-Belt Vittoriosa se terġa’ torganizza l-BirguFest. Bħalma jsir ta’ kull sena, isSoċjetà Mużikali San Lawrenz se jkollha sehem attiv matul dawn il-ġranet li fihom il-Birgu jilqa’ eluf ta’ Maltin u turisti fi ħdanu biex jammiraw il-ġmiel ta’ din ilbelt marittima. Il-bibien tal-Palazz tas-Soċjetà
li jinsab fil-qalba tal-Pjazza talBelt Vittoriosa se jkunu miftuħin għall-pubbliku, u minbarra li wieħed jista’ jammira d-diversi swali li jiffurmaw lil dan ilpalazz uniku, jista’ wkoll jara diversi esibizzjonijiet li se jkun hemm. Fil-fatt, il-ġmiel tas-Sala tal-Arkivju kif ukoll tas-Sala Prinċipali se jkunu miftuħin għall-pubbliku.
Minbarra dan, fis-Sala talKunċerti se jkun hemm wirja ta’ pitturi xogħol Frank Ancilleri, Raymond Domnic Agius u Marika Borg. Il-Collective Art Exhibition se tkun miftuħa lĠimgħa u s-Sibt mis-7 ta’ filgħaxija ’l quddiem. F’sala oħra f’dan il-Palazz se jkun hemm esibizzjoni ta’ mudelli ta’ dgħajjes u tradizzjonijiet Maltin. L-
esibituri se jkunu Charles Brincat, John Pisani u l-familja Ciantar. Ta’ min jinnota wkoll li matul il-ġranet tal-BirguFest ikun hemm diversi stands bl-ikel u xxorb u l-Kumitat tas-Soċjetà Mużikali San Lawrenz se jkollu l-istands tiegħu armati quddiem il-Każin b’ikel tradizzjonali Malti.
N har it-Tnejn, is-6 ta’ Ottubru, il-Ministru għallEkonomija, Investiment u Intrapriżi Żgħar, Chris Cardona, flimkien ma’ Ray Abela, il-mentor tal-E-Biz, u Anthony P. Tabone, isCEO ta’ SmartCity Malta, nieda l-proġett edukattiv EBiz fi SmartCity Malta. EBiz huwa wieħed millproġetti ta’ taħriġ li jmiss għall-komunità, maħsub għall-Intrapriżi Żgħar u Medji (IŻM), għal dawk li jaħdmu għal rashom, dawk li jaħdmu f ’ negozji talfamilja u studenti bilprospett tal-immaniġġjar tan-negozju. Il-korsijiet tal-E-Biz se jiffukaw fuq sitt pilastri tal-ekonomija elettronika ta’ Malta u l-ħtiġiet sabiex in-negozji jevolvu fid-dinja moderna diġitali tal-lum. Is-suġġetti se jinkludu: kummerċ elettroniku, marketing elettroniku, servizzi governattivi elettroniċi, applikazzjonijiet għallIŻM, excel spreadsheets u outlook bħala għodod tannegozju, kif ukoll Ingliż effettiv għan-negozju u soft skills. Il-kors huwa bla ħlas u se jsir f ’diversi ċentri ta’ taħriġ reġjonali tal-E-Biz madwar Malta u Għawdex, inkluż SmartCity Malta. Fi tmiem il-kors tal-E-Biz f ’Mejju tal-2015, l-istudenti se jkollhom test bażiku ta’ multiple choice permezz ta’ pjattaforma onlajn għal tagħlim elettroniku fejn se jirċievu r-riżultati minnufih. Wara li l-kors jitlesta b’suċċess, jingħata ċertifikat tal-E-Biz lill-parteċipanti kollha. L-isponsors ewlenin talproġett E-Biz huma TCTC, SmartCity Malta, GO, Malta Enterprise u Bank of Valletta. Biex tapplika għall-kors tal-E-biz żur www. ebiz.com.mt salĦadd, id-9 ta’ Novembru, 2014.
www.maltarightnow.com
19
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
FINANZI
Rapport finanzjarju tal-ġimgħa
L-ishma madwar id-dinja b’andament negattiv
BOV Club mal-istudenti fuq il-kampus Il-BOV offra diversi benefiċċji għall-istudenti li għażlu li jissieħbu miegħu
BOV Club qed jiltaqa’ malistudenti li se jkomplu blistudji tagħhom jew li se jibdew jistudjaw fl-Univeristà ta’ Malta. Waqt il-Fresher’s Week, li saret bejn l-1 u t-8 ta’ Ottubru, l-istudenti kienu mistiedna jiltaqgħu mat-tim ta’ BOV Club fuq il-kampus, sabiex isiru jafu aktar fuq lofferti interessanti li hemm lesti għalihom meta jingħaqdu ma’ BOV Club. Studenti li qed isegwu kors fuq bażi full-time f’livell post-
sekondarju, u li għandhom bejn is-16 u t-30 sena, jistgħu japplikaw għal eAccount tal-istudenti u b’hekk igawdu minn rata ogħla ta’ interessi, self mhux garantit għall-istudenti li jista’ jammonta sa €5,000 mingħajr l-ebda ħlas talipproċessar u rati ta’ interess kompetittivi, kif ukoll BOV Visa Classic jew BOV MasterCard b’xejn b’limitu ta’ kreditu ta’ €500. Studenti li japplikaw biex jissieħbu ma’ BOV Club u
jagħżlu li l-istipendju tagħhom jidħol f’kont ta’ Bank of Valletta jingħataw ukoll rigal minn għażla esklussiva ta’ rigali. Dawn ir-rigali japplikaw ukoll għal dawk l-istudenti fulltime li jagħżlu li jġeddu s-sħubija tagħhom meta javvanzaw minn istituzzjoni postsekondarja għall-Università ta’ Malta. Aktar informazzjoni fuq BOV Club u r-rigali li hemm abbinati tinstab fuq is-sit www.bov.com/bovclub jew fuq il-paġna tal-Club fuq Facebook.
L-ishma madwar id-dinja kienu negattivi. L-MSCI AllCountry World Index tilef 2 fil-mija u mess l-aktar livell baxx f’aktar minn ħames xhur. L-iStoxx 600 kellu t-tieni ġimgħa neattiva u kompla jitlef mill-ogħla livell f’sitt snin li kien laħqu f’Ġunju bi tnaqqis ta’ 4.2 fil-mija. LiStoxx 600 kellu l-agħar ġimgħa mit-8 ta’ Awwissu minkejja tisħiħ ta’ 1 fil-mija fl-aħħar ġurnata ta’ negozju. Il-kejl tilef l-aktar fi 15-il xahar fit-2 ta’ Ottubru fost tħassib li l-isforzi ta’ stimolu mhux se jkunu biżżejjed biex iqajmu l-ekonomija tar-reġjun fuq saqajha. Il-President talECB Mario Draghi fassal ilpjan ta’ xiri ta’ assi għal talanqas sentejn biex iżid linflazzjoni u t-tkabbir ekonomiku fiz-zona ewro. Il-Vstoxx Index, kejl li jkejjel l-istennija tal-volatilità fizzona ewro tilef 6.6 il-mija nhar il-Ġimgħa wara li nhar ilĦamis issaħħaħ bi 11 fil-mija, l-aktar f’ġurnata ta’ aħbarijiet tal-ECB minn tal-anqas Jannar 2013. L-indiċi kien negattiv seba’ darbiet minn għaxra minn dawn il-ġranet. L-isfidi ffaċċjati minn dawk li jfasslu l-politika ġew taħt illenti hekk kif l-Italja naqqset it-tkabbir mistenni, filwaqt li dejta wriet li l-manifattura filĠermanja naqset u fabbriki
taz-zona ewro baxxew ilprezzijiet f’Settembru bl-aktar minn aktar minn sena. Stokks fl-Asja kienu negattivi għar-raba’ ġimgħa, blMSCI Asia Pacific Index jitlef 2.8 fil-mija, l-aktar minn Marzu. L-indiċi Topix tilef 3.7 fil-mija hekk kif il-yenn niżel fl-aktar livell baxx f’sitt snin kontra d-dollaru. L-MSCI Emerging Markets Index tilef 2.6 fil-mija firraba’ ġimgħa negattiva, l-itwal sensiela ta’ ġimgħat negattivi minn Ġunju 2013. Id-deheb ħassar il-qligħ li għamel din il-ġimgħa wara li dawk li jħaddmu fl-Istati Uniti żiedu aktar impjiegi f’Settembru minn mistenni u wasslu għal spekulazzjoni li rRiserva Federali se timxi aktar viċin li żżid ir-rati tal-interessi. Il-fidda niżel fl-aktar livell baxx mill-2010. Dan ir-rapport inkiteb minn Valletta Fund Management Limited, kumpanija sussidjarja tal-BOV Group. L-uffiċċji talkumpanija jinsabu f’TG Complex, Suite 2, Level 3, Brewery Str., l-Imrieħel BKR 3000. Valletta Fund Management Limited hi liċenzjata mill-MFSA. Tista’ wkoll tikkuntattja lill-VFM permezz tal-email infovfm@bov.com, billi ċċempel Freephone 80072344 jew żur il-websajt www.vfm.com.mt.
20
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
Uħud mill-protagonisti ta’ ‘Sebaħ Jum’ Neville Refalo
Aidan Jay Drakard
Aidan għandu għaxar snin u ilu għal dawn l-aħħar sitt snin fix-xena mużikali. Ta’ erba’ snin beda jitgħallem ukoll ilpjanu u sena wara għamel lewwel eżami tal-pjanu u rnexxielu jġib l-ogħla riżultat minn fost il-Maltin kollha. Ħa sehem fil-konkors Ilwien Mużikali u kien rebaħ trofew għall-aqwa preżentazzjoni bilkanzunetta Il-Kaptan. Hu baqa’ dejjem iħares ’il quddiem u ħa sehem f ’diversi konkorsi li fihom dejjem irnexxielu jikseb l-ewwel postijiet, kif ukoll rebaħ it-trofew tal-Grand Prix u dak tal-
overall winner f’bosta konkorsi oħra. F’Diċembru tal-2012 kellu lopportunità li jirrappreżenta lil Malta fir-Rumanija filkonkors Carpathian Star Festival u ġie fit-tielet post fost 18-il kantant. Irnexxielu wkoll jikseb l-ewwel post flistess konkors, flimkien ma’ Anhelica Pace meta kantaw ilkanzunetta ‘Save Rock’n Roll’. Sitt xhur wara għal darb’oħra ħareġ barra minn xtutna u mar jikkompeti l-Italja fil-konkors Euro Kids International Song Festival u
Il-karriera ta’ Neville bdiet 13 snin ilu taħt il-Maestro Bryan Cefai. Hu ħa sehem f’diversi festivals lokali fosthom il-Festival Kanzunetta għallEwropa, Festival Indipendenza, Festival Kanzunetta Maltija u l-Għanja tal-Poplu. Kien rebbieħ ukoll tal-festival Malta Hit Song Festival bil-kanzunetta ’One Day’ fl-2010 li biha wkoll irrappreżenta lil Malta filUniversong Festival li sar fi Spanja fl-istess sena meta hu kiseb il-premju prestiġjuż talAħjar Artist Internazzjonali. Ħa sehem b’suċċess ukoll f’ak-
ġie fit-tieni post. F’Novembru tal-2013 kellu x-xorti jikkompeti fil-konkors Singer Stage International u reġa’ kkompeta ma’ kantanti barranin u ġie kklassifikat fit-tieni post. F’Marzu tal-2014 Aidan applika fil-konkors Musica Eventi In Tour Napli u f’Ġunju tela’ jieħu sehem fissemifinali biex għal darb’oħra rnexxielu jgħaddi għall-finali li saret f’Settembru tal-2014 meta kanta l-kanzunetta ‘Who’s Loving You’ u kklassifika fit-tieni post. Fl-istess xahar Aidan kien wieħed millfinalisti wkoll tal-KKI Junior.
tar festivals internazzjonali fosthom La Vela d’Oro u l’Anziano della Società flItalja, kif ukoll il-Golden Melody International Song Festival f’Ċipru u l-festival prestiġjuż The Song of the Mediterrenean li sar filMontenegro. Ħa sehem ukoll fl-ewwel żewġ edizzjonijiet tarRockestra fl-2009 u l-2010. Huwa wkoll attur li ħa sehem f’diversi produzzjonijiet. Fitteatru ta’ min isemmi partijiet prinċipali bħal Macbeth, Van Gogh, Lucrezia Borgia, We Will Rock You, Żeża tal-
www.maltarightnow.com
MUSICAL
Flagship, Jekyll and Hyde kif ukoll Jesus Christ Superstar. Fuq it-televiżjoni nsemmu wkoll Id-Dar tas-Soru, Solitaire, Amen, Xablott, Salib it-Toroq, Iżd’imma Mentriperò kif ukoll Miriana Coljerò fejn ukoll ġie nnominat bħala Best Supporting Actor fil-Malta Television Awards tal-2008. Huwa wkoll parti miż-żewġ sensiliet li għaddejjin bħalissa fuq it-televiżjoni, Riflessi u Vittmi. Ġie wkoll nominat għal Best Original Song fid-drama Is-Siġill tal-Qrar fl-aħħar edizzjoni tal-Malta Television Awards.
www.maltarightnow.com
MUSICAL
Uħud mill-protagonisti ta’ ‘Sebaħ Jum’ Gaia Cauchi Bdiet tkanta ta’ sentejn u nofs u wara ħadet il-kant bisserjetà flimkien ma’ Gillian Attard ta’ La Voix Academy. Ir-rabta bejn dawn it-tnejn mhux biss hi ta’ għalliema u studenta imma ta’ ħbieb. Mil-bidu nett Gaia impenjat ruħha kemm f ’Malta u aktar u aktar barra minn xtutna. F’Lulju ta’ sentejn ilu ntgħażlet biex tieħu sehem f ’Ti Lascio Una Canzone meta l-Maestro De Amicis impressjona ruħu bil-vuċi tagħha u pparteċipat flimkien ma’ Alex Britti, Alessandra Amoroso u Little Tony, f ’es-
KAYA Il-kantawtriċi stabbilita Priscilla Psaila magħrufa bħala KAYA studjat mar-Royal, Trinity u l-Victoria School f’Londra. Ta’ 14-il sena ġiet mistiedna bħal kantanta residenti fil-programm Ħadd wara Ħadd fuq ilPBS. Sena wara, Kaya għaddiet għall-finali tal-Konkors Kanzunetta għall-Ewropa u ġiet fit-tielet post bil-kanzunetta ‘Our Love’. Dan wassalha biex tikkompeti fil-Litwanja, irRumanija, il-Polonja, ilBulgarija, l-Italja, Spanja, Teneriffe, il-Ġermanja u tTuneżija, u fil-biċċa l-kbira dejjem kisbet it-trofew tal-ewwel post. Ta’ 17-il sena KAYA kellha lunur li tkanta mal-mibki Frans Baldacchino l-Budaj. ‘Tisimgħu
Tissaħħar’ rebħet il-festival talGħanja tal-Poplu. Waqt dawn is-suċċessi fetħet l-skola Listen To Our Voices. Kaya hija waħda mill-aqwa kompożituri fejn jidħlu l-kanzunetti tat-tfal, f’dawn l-aħħar snin hi kkomponiet madwar 350 kanzunetta u barra minn pajjiżna kisbu bosta drabi l-ewwel post filwaqt li fl-2009 rnexxielha wkoll tikseb it-titlu tal-aqwa kompożitriċi fl-Italja bil-kanzunetta ‘Ku ku’. KAYA kienet ukoll rebbieħa tliet darbiet fil-Konkors Kanzunetta Indipendenza. Fl2006 ġiet fit-tielet post bilkanzunetta ‘Se nkun viċin’ miktuba minn Ray Agius u Godwin Sant. Fl-2007 ġiet fl-ewwel post bil-kanzunetta ‘Dan hu lmument’ miktuba minn Mark
Spiteri Lucas u Joe Chircop, u fl-2009 fit-tieni post bilkanzunetta ‘Lilek Biss’ miktuba minn Mark Spiteri Lucas u Joe Chircop. Ħadmet ukoll ma’ bosta kompożituri barranin fosthom William Camilleri, iben Charles Camilleri, u bdew jaħdmu flimkien fuq il-kanzunetta ‘Timeless’. Din il-kanzunetta wasslet lil producers ta’ Couture Fashion Week fi New York, l-Amerka, biex jistednuha għal tliet serati. Minn hemm ingħatat l-istagename KAYA. KAYA din is-sena kienet finalista għat-tielet darba filKonkors Kanzunetta għallEwropa bil-kanzunetta ‘First Time’ miktuba mill-kompożitur Grieg Gorgi Kalpakidis.
perjenzi li tgħożżhom f ’qalbha. L-interpretazzjoni ta’ ‘Proud Mary’ ġibdet l-attenzjoni ta’ Joseph Calleja, u wkoll kien taha ħafna pariri siewja. Fl-istess sena, Gaia kisbet l-opportunità biex tirrappreżenta lil Malta f ’Sanremo Junior, u ġiet flewwel post bil-kanzunetta ‘One Night Only’ mill-musical Dreamgirls. Fl-istess żmien, hi ipparteċipat fil-Lab Talent f ’Lecce u Una Stella Sta Nascendo meta rebħet lewwel titli. Fl-2013 wara dawn is-
21
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
suċċessi ngħatat lInternational Achievement Award u l-PBS għażilha biex tirrappreżenta lil Malta filJunior Eurovision Song Contest, Fl-Ukrajna interpretat il-kanzunetta ‘The Start’ miktuba minn Gillian Attard, Elton Zarb u Matt Mercieca. Għall-ewwel darba Gaia rebbħet lil Malta premju mill-EBU u t-tim kollu ngħata Ġieħ ir-Repubblika. Din is-sena ġiet mistiedna fil-Eurovision Song Contest fid-Danimarka u ntgħażlet bħala l-first runner-up f ’Next Star Competition firRumanija.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Ottubru, 2014
22
TV#RADJU
06>00
Radio 101 Breakfast Club b’waqfiet g[al Sports News fis-06>45, A[barijiet fis-07>00 u fit-08>00< 0740 Anali]i tal-:urnali< Avvi]i tal-Mejtin u Angelus fit-07>55)
08>00 08>05 09>00 09>05
A[barijiet fil-Qosor (ikompli) 101 Breakfast Club A[barijiet fil-Qosor Magazine 101 (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-10>00)
11>00 11>03 11>55 12>00 12>15 14>30 15>00 15>05
Editorjal Club 101 Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet The Big Show Hitsteria A[barijiet fil-Qosor (ikompli) Hitsteria (b’waqfa g[all-A[barijiet fil-Qosor fl-16>00)
17>00 17>55 18>00 18>20 20>00 21>30 22>30 22<40
Newsdesk Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Il-Kelma u l-Mu]ika Fuzzbox - Lito Talktime G[ada fl-Istampa Editorjal
G[at-tfal fuq il-Cable Disney Channel 07:30 - Good Luck Charlie 07:55 Good Luck Charlie 08:20 - Sonny With a Chance 08:45 - Sonny With a Chance 09:10 - The Suite Life on Deck 09:35 - The Suite Life on Deck 10:00 - That’s So Raven 10:25 That’s So Raven 10:50 - A.N.T. Farm 11:15 - A.N.T. Farm 11:40 - Good Luck Charlie 12:05 - Good Luck Charlie 12:30 - Jessie 12:55 - Jessie 13:20 - Win, Lose or Draw 13:55 -
Sabrina Secrets of a Teenage Witch 14:20 - Gravity Falls 14:45 - Dog With a Blog 15:10 - Violetta 16:00 – Zapped 17:30 - Wolfblood 18:00 Mako Mermaids: An H2O Adventure 18:30 – Violetta 19:20 - Sabrina Secrets of a Teenage Witch 19:45 Sabrina Secrets of a Teenage Witch 20:10 - Sabrina Secrets of a Teenage Witch 20:35 - Sabrina Secrets of a Teenage Witch 21:00 Good Luck Charlie 21:25 - A.N.T. Farm 21:50 - Shake It Up! 22:10 Wolfblood 22:35 - Wolfblood 23:00 Violetta 23:45 - The Hive 23:50 - Art Attack. Nickelodeon 07:30 - SpongeBob SquarePants 07:55 - SpongeBob SquarePants 08:20 - Dora the Explorer 08:45 Umizoomis 09:10 - Tickety Toc 09:28 - Little Kingdom 09:35 - PAW Patrol 10:00 - Zack and Quack 10:25 - Olive the Ostrich 10:50 - Bubble Guppies 11:15 - Winx Club 11:40 Totally Spies! 12:05 - T.U.F.F. Puppy 12:30 - iCarly 12:55 - Victorious 13:20 - Big Time Rush 13:45 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 14:10 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 14:40 - The Penguins of Madagascar 15:05 - The Penguins of Madagascar 15:30 - Rocket Monkeys 15:55 - Rabbids Invasion 16:20 - Marvin Marvin 16:45 - iCarly 17:10 - Big Time Rush 17:35 - Totally Spies! 18:00 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 18:25 - The Penguins of Madagascar 18:50 - The Fairly OddParents 19:15 - SpongeBob SquarePants 19:40 – Victorious 20:05 - iCarly 20:30 - SpongeBob SquarePants 20:55 - Avatar: The Legend of Aang 21:20 - Big Time Rush 21:45 - Big Time Rush 22:10 The Penguins of Madagascar 22:35 The Penguins of Madagascar 23:00 – iCarly 23:25 – iCarly 23:50 – Victorious. Jim Jam 07:30 - Fluffy Gardens 07:40 Noksu 07:45 – Jarmies 08:00 - Kipper
08:10 – Shapes 08:20 - What’s The Big Idea? 08:25 - What’s The Big Idea? 08:30 - Gazoon 08:35 Snapatoonies 09:00 - Heroes of the City 09:15 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 09:40 Hip Hip Hurray 09:55 - Benjamin’s Farm 10:00 - See the Sea 10:05 - Lots & Lots Of... 10:20 - Bob the Builder 10:30 Fireman Sam 10:40 - Thomas and Friends 10:50 - See the Sea 10:55 Nouky & Friends 11:00 Rubbadubbers 11:10 – Pingu 11:15 Tiny Planets 11:20 - Woody Buddies 11:25 - Woody Buddies 11:30 Monkey See, Monkey Do 11:40 Barney & Friends 12:10 - Fluffy Gardens 12:20 - Noksu 12:25 Jarmies 12:40 - What’s The Big Idea? 12:45 - What’s The Big Idea? 12:50 Hip Hip Hurray 13:05 - Heroes of the City 13:20 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 13:45 - Gombby’s Green Island 14:00 - Woody Buddies 14:05 - Woody Buddies 14:10 Snapatoonies 14:35 - My Animal Family 14:50 – Gazoon 14:55 - See the Sea 15:00 - Fluffy Gardens 15:10 - Noksu 15:15 - Jarmies 15:30 Angelina Ballerina 15:45 - Monkey See, Monkey Do 15:55 - Barney & Friends 16:25 - Pingu 16:30 - Tiny Planets 16:35 - Pingu 16:40 - Tiny Planets 16:45 - Gombby’s Green Island 17:00 - Bob the Builder 17:10 - Fireman Sam 17:20 - Thomas and Friends 17:30 - See the Sea 17:35 Monkey See, Monkey Do 17:45 Dougie in Disguise 17:55 - Heroes of the City 18:10 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 18:35 Hip Hip Hurray 18:50 - What’s The Big Idea? 18:55 - What’s The Big Idea? 19:00 - My Animal Family 19:15 - Noksu 19:20 - Shapes 19:30 Monkey See, Monkey Do 19:40 Barney & Friends 20:10 - Woody Buddies 20:15 - Woody Buddies 20:20 - Gombby’s Green Island 20:35 - Connie the Cow 20:45 - Hip Hip Hurray 21:00 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 21:25 Heroes of the City 21:40 - What’s The Big Idea? 21:45 - What’s The Big Idea? 21:50 - Tiny Planets 21:55 - Pingu 22:00 Bob the Builder 22:10 - Fireman Sam 22:20 Thomas and Friends 22:30 - See the Sea 22:35 - Dougie in Disguise 22:45 - Slim Pig 22:55 - Connie the Cow 23:05 - Kipper 23:15 - My Animal Family 23:30 - Woody Buddies 23:35 - Woody Buddies 23:40 - What’s The Big Idea? 23:45 What’s The Big Idea? 23:50 - Barney & Friends.
Klinika – NET Television, 18:30
M’hemmx aqwa milli wie[ed ikun infurmat x’g[andu jag[mel biex i]omm ru[u f’sa[[tu u fejn ikun hemm xi [a;a, jinduna biha meta tkun g[adha fil-bidu biex bil-kura jkun jista’ jfieq. Dan il-programm ta’ kuljum, bi produzzjoni u pre]entazzjoni ta’ Marica Mizzi, jaqbad tema kuljum g[al ;img[a ;img[a biex je]amina, bi kliem li jinftiehem minn kul[add, su;;ett relatat mas-sa[[a. Din il-;img[a se jkunu ttrattati l-aller;iji. Diversi spe/jalisti fil-qasam se jiddiskutu l-aller;iji li jikkaw]aw diversi fatturi li b[all-ikel, l-ambjent, prodotti u [afna affarijiet ohra jaffetwaw is-sistema di;estiva, is-sistema respiratorja u anki problemi fil-;ilda. Kull programm ikollu ripetizzjoni l-g[ada fit-08:30. TVM 07:00 - TVAM 08:30 – Times talk 09:30 – The Final Prophecy 10:30 – G[awdex illum 11:00 – Gadgets 11:30 Teleshopping 12:00 - News 12:10 TVPM 15:00 – A[barijiet 15:05 – {bieb u G[edewwa 15:45 – Teleshopping 16:20 – Kids TV 17:50 – Pap paq on test 18:00 - News 18:15 – Teleshopping 18:45 Realtà 20:00 - News 20:50 – Merlin 21:50 - A[barijiet 21:55 - Mrs Brown’s Boys 22:30 – Mixage 23:00 – A[barijiet 23:20 – {bieb u G[edewwa. TVM 2 08:30 – TVAM 10:00 – Secrets of Deep 11:00 – Il-Gwerra l-Kbira 11:30 – Valletta 12:00 – Kurrenti 13:00 – Times Talk 14:00 - Secrets of the Deep 15:00 – It-triq #Twelid 15:10 - TVPM 18:00 Gadgets 18:30 – 3 Pointer 19:00 Valletta 19:30 – Secrets of the Deep 20:30 - News for the hearing impaired 20:40 – Champions League Arsenal vs Galatasaray 21:30 – Sports news 22:30 - High lights programme 23:15 – News in English. One
07:30 - One news 07:00 – One breakfast 08:45 - Telebejg[ 09:00 – Sieg[a }mien 10:00 – Telebejg[ 11:00 Aroma Mattina 12:30 - One news 12:40 Kalamita 16:15 – Sal-:ister 16:55 Telebejg[ 17:30 - One news 17:40 – Telebejg[ 18:00 - Better Living 19:00 – Snajja’ Maltin 19:30 - One news 20:30 – Samsara 20:30 – Talk To Me 21:30 – S41 22:50 - {ilithom 23:30 - One News. Raiuno 06:45 -
Unomattina (Jinkludi t-TG1 u
r-rapport tat-temp) 10:00 – Storie vere 11:10 – A conti fatti 12:00 – La prova del cuoco 13:30 - Telegiornale 14:00 - Tg1 Economia 14:05 -Dolci dopo il tiggi 14:40 – Torto o ragione? Il verdetto finale 16:00 – La vita in diretta 16:40 Telegiornale 18:50 - L’eredita 20:00 Telegiornale 20:30 – Affari tuo 21:15 – Velvet 22:45 – Aspettando ballando con le stelle 23:35 – Porta a porta 01:10 – Tg1 01:45 – Sottovoce 02:15 – Magazzini Einstein. Raidue 06:15 –Supermax TV 07:00 – Heartland 07:40 - Le Sorelle McLeod 09:05 – Pasión Prohibida 10:00 - TG2 Insieme 11:00 – I fatti vostri 13:00 TG2 giorno 13:30 - E...state con Costume 13:50 - Medicina 33 14:00 – Detto fatto 16:15 – Castle (TF) 17:00 – Supermax TV 17:45 – TG Rai Parlamento 18:00 TG Sport 18:20 – TG2 Notizie 18:50 NCIS Loc Angeles (TF) 19:35 – NCIS Unita anticrimine (TF) 20:30 - TG2 21:10 – Operazione Spy Sitter. Film 2010 22:55 - TG 2 Notizie 23:10 – World Express – Messico all’ultimo respiro. Film 2011 00:40 – Hawaii Five-O 01:30 – Amiche fiction. Raitre 06:00 – Rai news 08:00 – Agorà 10:00 – Mi manda raitre 11:00 - Elisir 12:00 - TG3 12:25 – TG3 fuori tg 13:10 – Rai cultura 14:00 – Tg Regione 15:00 – TGR premio italia 15:40 – Terra nostra 2 16:40 - Geo 19:00 - TG3 20:00 – Blob 20:15 – Sconosciuti 20:35 – Un posto al sole 21:05 – Chi l’ha visto? 00:10 - Tg Regione 01:05 – Rai Parlamento 01:15 – Rai Cultura.
Canale 5 06:00 - Traffico # Borse e monete 07:55 - Meteo.It # T:5 08:45 – Mattino cinque (attwalita) 11:00 - Forum 13:00 TG5 # Meteo.It 13:41 - Beautiful 14:15 – Centrovetrine 14:45 – Uomini e donne 16:15 – Segreti 18:00 – TG5 minuti 18:45 – Avanti un altro 20:00 - TG5 # Meteo.it 20:20 – Stricina la notizina 20:40 – Football. Champions League. Atletico Madrid v Juventus 00:30 – TG5 notte 00:55 – Striscia la notizia 01:30 – Uomini e donne. Rete 4 06:50 -
Zorro 07:20 - Hunter 08:15 – Cuore ribelle 2 09:40 – Carabinieri 5 10:45 - Ricette all’italiana 11:30 - TG4 # Meteo.It 12:00 – Un detective in corsia 13:00 - La signora in giallo 14:00 – Lo sportello di forum 15:30 Hamburg Distretto 21 7 16:35 – Aquile d’attacco. Film 1988 18:55 - Tg4 # 19:35 Tempesta d’amore 20:30 – Il segreto 21:15 – The Mentalist 23:05 Bones (TF) 01:10 - Tg4 night news 01:30 – Stasera Beatles 02:45 – Festivalbar 1993. Italia 1 06:40 – Summer crush 07:05 – La vita secondo Jim 07:30 – Mike & Molly 08:25 – The Closer (TF) 10:25 – Person of interest 12:25 - Studio aperto # Meteo.It 13:00 - Sport mediaset 14:05- I simpson 14:35 - Futurama 15:00 – 2 broke girls 15:50 – Big bang theory 16:45 – Chuck 18:30 – Studio aperto # Meteo.It 19:20 – CSI: NY 21:10 – Le iene show 24:00 – Invincibili 02:00 – Studio aperto 02:35 – Top one.
www.maltarightnow.com
L-Erbg[a, 1 ta’ Ottubru, 2014
23
TV#RADJU F Living 07:00 – Teleshopping 08:30 – Living Stars 10:00 – {in g[al Kul[add 12:00 Teleshopping 13:00 - F Living Magazine 16:00 - Teleshopping 20:30 – Madagascar 22:30 - Nintrefa ’il Fuq 24:00 - F Living Show. Xejk 07:30 –
Just for laughs 07:45 – Total request 09:45 – Football daily 09:50 – Shout out 10:00 – Love & Romance 10:45 -Telemarket deals 11:45 – Just for laughs 13:30 – The 80’s 14:00 – Idoli Italiani 15:00 – The 90’s 16:30 – Hits 16:50 – Shout Out 17:00 – Local Issues 17:45 – Maltese Music 18:00 – Total reques 20:15 – Shout out 21:55 – Football daily 22:00 – Local angle 23:00 – Local issues 23:45 – Telemarket deals Melita More 09:00 - Grey’s Anatomy 09:45 Private Practice 10:30 - Criminal Minds 11:15 - Chicago Fire 12:00 – SMASH 13:00 - Days Of Our Lives 13:45 Grey’s Anatomy 14:30 - 2 Broke Girls 15:00 - Private Practice 15:45 Criminal Minds 16:30 - Person Of Interest 17:15 - Psych 18:15 - Days Of Our Lives 19:00 - Suits 19:45 - The Mentalist 20:30 - How I Met Your Mother 21:00 – Whitney 21:25 - 2 Broke Girls 22:00 - Mike & Molly 22:30 – VEEP 23:00 - 30 Rock 23:30 Dallas 00:15 - True Blood 01:15 -
SMASH
Vivere III 14:00 - I Cesaroni IV 14:40 - Casa Vianello 15:10 - Casa Vianello 15:40 - Carabinieri 16:30 - Fornelli d’Italia 17:10 - Forum 18:35 – Centovetrine 19:00 - Tg5 19:35 - I Cesaroni IV 20:15 - Caro maestro 20:35 - Le tre rose di Eva 21:00 - La sai l’ultima? 21:10 - Uomini e donne 22:15 - Colorado 23:10 – Torte d’Autore 23:35 – Sarabanda. BBC Entertainment 06:00 - Me Too! 06:20 - Boogie Beebies 06:35 – Teletubbies 07:00 Nina and the Neurons 07:15 - Me Too! 07:35 - Boogie Beebies 07:50 – Teletubbies 08:15 - The Weakest Link 09:00 - As Time Goes By 09:30 - One Foot in the Grave 10:00 – EastEnders 10:30 – Doctors 11:00 - The Inspector Lynley Mysteries 11:45 - Call the Midwife 12:40 - As Time Goes By 13:10 - One Foot in the Grave 13:40 Walk on the Wild Side 14:10 – EastEnders 14:40 - Doctors 15:10 - The Inspector Lynley Mysteries 16:00 - Call the Midwife 16:55 - As Time Goes By 17:25 - The Weakest Link 18:10 EastEnders 18:40 - Doctors 19:10 - The Inspector Lynley Mysteries 20:00 Dead Boss 20:30 - Big School 21:00 Last Tango in Halifax 21:55 - Afterlife 22:40 - Absolutely Fabulous 23:10 The Suspicions of Mr Whicher. TCM 06:00 -
Lassie Come Home 07:30 Doctor Zhivago 10:40 - The King’s Thief 12:00 - The Law and Jake Wade 13:25 - Never Let Me Go 15:00 - The Yearling 17:05 - Challenge to Lassie 18:20 - Raintree County 21:00 - Sweet Bird of Youth 23:00 - The Outrage.
Go Stars 07:30 - Home Run 09:20 - Baggage Claim 11:00 - Parks & Recreation 11:45 - Sammy’s Great Escape 13:20 - The Bone Collector 15:15 - The Social Network 17:20 - Along Came a Spider 19:00 - Downton Abbey Season Finale 20:35 - Two and a Half Men 21:00 Runner Runner 22:35 - The Man with the Iron Fists 00:10 - Hatfields & McCoys Pt. 1 01:50 - Parks & Recreation 02:40 - Baggage Claim 04:15 - The Man with the Iron Fists 05:55 - Downton Abbey 07:30 - CLOSE
and Pepper 11:35 Frankie and Johnny 13:00 - Hannah and Her Sisters 14:45 - Popi 16:35 - Cold Heaven 18:15 - The Happy Ending 20:05 - MGM’s Big Screen 20:20 American Dragons 22:00 Exterminator 2 23:35 - Diamond Skulls.
Mediaset Italia 06:35 - Caro maestro 07:20 - Casa Vianello 07:50 - Casa Vianello 08:20 Non e la Rai 09:45 - Nonno Felice 10:10 - Dietro le quinte di 10:20 - I Cesaroni IV 11:01 - La sai l’ultima? 11:15 - Centovetrine 11:40 - Uomini e donne 12:45 - Avanti un altro 13:35 -
Diva Universal 06:00 – Ironside 06:55 - Wolff’s Turf 07:50 - Agatha Christie’s Poirot 09:35 Great Women 09:50 - Ironside 10:45 Quincy, M.E. 11:40 - Agatha Christie’s Poirot 13:25 - Great Women 13:40 - ER 14:30 - JAG 15:25 - Quincy, M.E. 16:25 - Agatha Christie’s Poirot 18:13 -
MGM Movie 09:55 - Salt
Great Women 18:25 - JAG 19:20 Quincy, M.E. 20:20 - Alfred Hitchcock Presents 20:50 - Great Women 21:00 Miss Fisher’s Murder Mysteries 22:05 Miss Fisher’s Murder Mysteries 23:10 Agatha Christie’s Poirot.
07>00 08>30 09>00 09>30 12>00 12>45 14>00 14>05 15>45 16>00 16>05 16>45 18>00 18>05 18>30 19>00 19>30 19>50 20>40 21>40 21>45 22>15 23>00
Discovery Channel 06:00 - How It’s Made:
Dream Cars: Bentley Continental GT speed 06:25 Auction Kings: Elvis Bracelet; Silver Columbus Ships 06:50 - Auction Hunters: Hula Moola 07:15 - Extreme Fishing with Robson Green 08:10 Dual Survival: Into the Frying Pan 09:05 - Gold Rush: South America Guyanese Gold 09:55 - Outback Truckers 10:50 - Mega Builders: Mega Bridge 11:40 - Wheeler Dealers: Morris Minor Traveller 12:35 - Fast N’ Loud: Model A Madness 13:30 - Rods N’ Wheels: Falcon Flip 14:25 - Bear Grylls: Extreme Survival Caught on Camera: Thrill Seekers 14:55 - Bear Grylls: Extreme Survival Caught on Camera: Work 15:20 - Bear Grylls: Extreme Survival Caught on Camera: Snow 15:50 - Bear Grylls: Extreme Survival Caught on Camera: Roads 16:15 - Bear Grylls: Extreme Survival Caught on Camera: Animals 16:45 Bear Grylls: Extreme Survival Caught on Camera: Air 17:10 - Container Wars: Four-Wheeled Fortunes 17:40 - Storage Hunters: Bloody Battle 18:05 - Auction Hunters: Mr. Haff Goes to Washington 18:35 - Auction Kings: Dino Poo; Ancient Head Pipe 19:00 - How It’s Made: Dream Cars: Bentley Continental GT speed 19:30 - How It’s Made 20:00 - Siberian Cut: Age Old Enemies 21:00 - Gold Divers: Eureka! 22:00 - Outback Truckers 23:00 - Swamp Loggers: Blame Game. Discovery World 06:00 - Everest: Beyond the Limit 06:50 - Mystery Cars 07:15 - Mystery Cars 07:45 - Dead Men’s Tales 08:35 Bizarre Foods 09:30 - Great Planes 10:20 - I Shouldn’t Be Alive 11:10 How We Invented the World 12:05 World’s Toughest Expeditions with James Cracknell 12:55 - Mystery Cars 13:20 - Mystery Cars 13:50 - The True Story 14:45 - Dead Men’s Tales 15:40 - Great Planes 16:35 - I Shouldn’t Be Alive 17:25 - How We Invented the World 18:15 - North America 19:10 World’s Toughest Expeditions with James Cracknell 20:05 - Mystery Cars
Sport fuq il-Cable Fox Sports Europe 06:00 - NASCAR Race Hub 07:00 - Bass Fishing 08:00 - Bass Fishing 09:00 - Bass Fishing 10:00 - Major League Baseball 12:30 - MLB Whiparound 13:30 - Nascar Race Hub 14:30 - Major League Baseball 17:00 - MLB Whiparound 18:00 - NASCAR Race Hub 19:00 - World Championship Ping Pong 20:00 -
World Championship Ping Pong 21:00 - World Championship Ping Pong 22:00 - MLB Whiparound 23:00 - Nascar Race Hub.
GO sports 1 06:30 - ATP World Tour 500 China Open, Beijing - Day 3 (Live) 12:30 - Serie A - Round 5 - Atalanta v Juventus 14:30 - UEFA Champions League - Group Stage - Matchday 2 Matchnight Review 15:00 - ATP World Tour 500 - China Open, Beijing - Day 3 (Live) 17:00 - Barclays Premier League - Week 7 -
Manchester Utd v West Ham Utd 19:00 - Trans World Sport #1430 20:00 - Premier League World #07 20:45 - UEFA Champions League Group Stage - Matchday 2 - Club Atletico de Madrid v Juventus (live) 22:45 - UEFA Champions League Group Stage - Matchday 2 Matchnight Review 23:30 Vincennes Horseracing 02:00 Barclays Premier League - Week 7 Stoke City v Newcastle Utd GO sports 2 04:00 - ATP
World Tour 500 Rakuten Japan Open Tennis Championships - Day 3 (Live) 12:00 - Milan Channel 18:00 - UEFA Champions League - Group Stage Matchday 2 - FC Zenit v AS Monaco (Live) 20:00 - Milan Channel 20:45 - UEFA Champions League - Group Stage - Matchday 2 - FC Basel 1893 v Liverpool (Live) 22:45 - Milan Channel GO sports 3 20:45 - UEFA Champions League Group Stage - Matchday 2 - Arsenal v Galatasaray A.S. (Live) 22:45 - Inter
Channel
World Express - Messico all’ultimo respiro – Raidue, 23:10
Film :ermani] tal-201. }ew; impjegati tal-World Express jintbag[tu l-Messiku b’somma flus b[ala riskatt g[al tfajla li tkun in[atfet b[ala osta;;...
NET News Klinika Telebejg[ Eli & I Telebejg[ Xift NET News (ikompii) Xift Telebejg[ NET News Big Time Malta Llejla NET News (ikompli) Malta Llejla Klinika News Feed NET News (ikompli) News Feed Iswed fuq l-Abjad NET News Distinti Style Watch NET News
GO sports 4 20:45 - UEFA Champions League Group Stage - Matchday 2 - PFC Ludogorets 1945 v Real Madrid (live) 22:45 - Juve Channel GO sports 5 20:45 - UEFA Champions League Group Stage - Matchday 2 - RSC
Anderlecht v Borussia Dortmund (live) 22:45 - LFC TV GO sports 6 20:45 - UEFA Champions League Group Stage - Matchday 2 - Bayer 04 Leverkusen v SL Benfica (Live) 22:45 - MUTV GO sports 7 07:00 - Vincennes Horseracing 09:30 - UEFA Champions League Group Stage - Matchday 2 - CSKA Moskva v Bayern Munchen 11:30 FIFA Futbol Mundial #489 12:00 UEFA Champions League -Group Stage - Matchday 2 - Manchester City v Roma 14:00 - Barclays Premier League - Week 7 – Netbusters 14:30 - UEFA Champions League - Group Stage - Matchday 2 - Paris SaintGermain v Barcelona 16:30 - Ligue 1 - Round 8 - AS Monaco v OGC Nice 18:30 - Barclays Premier League Week 7 - Hull City v Manchester City 20:45 - UEFA Champions League Group Stage - Matchday 2 - Malmo FF v Olympiacos (Live) 23:00 - Premier League World #07 23:30 - Serie A Round 5 - Chievo Verona v Empoli 01:30 - Football’s Greatest 02:00 Aviva Premiership - Round 4 -
London Welsh v Gloucester Rugby 04:00 - Premier League Monday Review - Week 7 05:00 - Ligue 1 Round 8 - Toulouse v Paris SaintGermain GO sports 8 09:00 - Vincennes Horseracing 11:30 - UEFA Champions League Group Stage - Matchday 2 - CSKA Moskva v Bayern Munchen 13:30 FIFA Futbol Mundial #489 14:00 UEFA Champions League -Group Stage - Matchday 2 - Manchester City v Roma 16:00 - Barclays Premier League - Week 7 – Netbusters 16:30 - UEFA Champions League - Group Stage - Matchday 2 - Paris SaintGermain v Barcelona 18:30 - Ligue 1 - Round 8 - AS Monaco v OGC Nice 20:30 - Barclays Premier League Week 7 - Hull City v Manchester City 22:30 - FIFA Futbol Mundial #489 23:00 - Barclays Premier League Week 7 - Chelsea v Aston Villa 01:00 - Premier League World #07 01:30 Serie A -Round 5 - Chievo Verona v Empoli 03:30 - Football’s Greatest 04:00 - Aviva Premiership - Round 4 -
London Welsh v Gloucester Rugby 06:00 - Premier League Monday Review – Week 7 07:00 - Ligue 1 Round 8 - Toulouse v Paris SaintGermain
www.maltarightnow.com
25
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
MADWARNA
Single ġdida għal Rikki Lee
Rikki Lee hu pjuttost kantant u awtur frisk għax-xena lokali iżda diġà qed jipproduċi u jikteb ilmużika tiegħu stess. Dan il-kantant jiffoka fuq kitba ta’ lirika mużikali li donnhom in-nies ifittxu l-aktar biex ikantaw, jiżfnu u anke sabiex jagħmlu assoċjazzjoni ma’ ismu stess. Ġej minn familja bi sfond Malti, u anke għex u trabba lMellieħa. Aktar tard, Rikki Lee emigra lejn Londra fejn beda jrawwem ruħu sew mużikalment, fejn kien jikteb il-mużika u anke kien frontman ta’ band partikulari. Permezz tal-band li kien jifforma parti minnha f’Londra
(51/50s), kienu daru l-Ewropa u anke kienu akkwistaw record deal, kif ukoll irnexxielhom ipoġġu xi kanzunetti minn tagħhom fost charts fl-Ingilterra u pajjiżi Ewropej oħra. Din is-sena, Rikki Lee għażel li jaqbad triq ġdida, bħala kantant solista. Fil-fatt, minn dak iżżmien ’l hawn ipproduċa żewġ kanzunetti popolari tiegħu ‘Lies’ u t-track tas-sajf li għadda li niżlet għasel ma’ kulħadd ‘Smile’. ‘Smile’ bħalissa qed timxi tajjeb u tindaqq fuq stazzjonijiet tar-radju madwar l-Ewropa, inkluż il-Ġermanja, l-Awstrija, l-
Italja u l-Belġju bi club remixes internazzjonali li mistennija jibdew minn Ottubru li ġej. Rikki Lee għadu kif ħareġ single ġdida ‘Feel Alive’ b’kollaborazzjoni ma’ Mr M li huwa DJ Malti, kif ukoll fiha kollaborazzjoni ta’ xogħol bil-kitarra ma’ David Torreggiani. Din is-single mistennija tkun inkluża malaqwa kanzunetti fic-charts lokali, kif ukoll se jespandi x-xogħol fuqha f’Londra u l-Ġermanja. Is-single l-ġdida tiegħu ‘Feel Alive’ ħarġet lejn l-aħħar ta’ Settembru 2014, u wieħed jista’ jakkwistaha minn fuq iTunes worldwide.
www.maltarightnow.com
26
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
KLASSIFIKATI
PROPRJETÀ GĦALL-BEJGĦ Il-Ħamrun GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’, bil-bitħa, dawl, ilma u toilet. Bil-permess Class B. Ċemplu 77200983. Iż-Żurrieq – In-Nigret TERRACED HOUSE bil-possibbiltà ta’ garaxx fi greenarea, b’veduti sbieħ u f’area kwieta. Prezz bargain €199,950 (Lm86,000) biss. Ċemplu 99802499 jew 21642990.
jem iggaraxxjata. 99928362.
Ċemplu
AVVIŻI Tiswijiet fil-pront u fil-post TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, eċċ. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour. Bl-irħas prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts għal kull tip ta’ appliances. Ċemplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.
Paola MAISONETTE arjuż ħafna f’area kwieta b’żewġ kmamar tas-sodda, salott, kċina, kamra tal-banju u bitħa. Ċemplu 99428000.
Tiswijiet TA’ magni tal-ħjata. Għal service u tiswijiet fil-pront. Ċemplu 99422268 jew 21416705.
Ta’ Sannat, Għawdex €5,000 skont u żewġ passaġġi b’xejn fuq kull bejgħ ta’ penthouses, maisonettes, flats u plots. Ċemplu 79891819. Termini u kundizzjonijiet japplikaw.
Xufiera BIL-liċenzja tal-minibuses 16 seater. Importanti li min japplika jkun jitkellem bl-Ingliż. Ċemplu 21580688/9 jew 99499803.
VETTURI BMW 320 DIESEL tal-2009, mileage ta’ 73,000, 184bhp model, full extras, kundizzjoni perfetta, dej-
JINĦTIEĠU
Delivery Person PART-TIME għal filgħodu u filgħaxija. Min hu interessat iċempel Ir-Rokna Restaurant fuq 21384060 bejn id-9am u l11.30am u bejn il-5.30pm u s7pm.
www.maltarightnow.com
27
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
SPORT
Valletta St. Pauli jibdew jiddefendu t-titlu b’rebħa SWAN
Nhar is-Sibt beda l-kampjonat tal-Ewwel Diviżjoni Joseph Sammut Co Ltd tasSWAN b’erba’ logħbiet, fejn flewwel partita ċ-Champions renjanti Valletta St. Pauli bdew iddifiża tal-kampjonat b’rebħa konvinċenti 6-1 kontra t-tim modest ta’ Għargħur Bushwackers. It-tliet timijiet promossi Ta’ Giorni Wolves, Cospicua Dynamos u Mrieħel Juventude kollha sfaw megħluba. Valletta St. Pauli bdew iddifiża tat-titlu fuq nota pożittiva, fejn jidher li nsew it-telfa li sofrew il-ġimgħa l-oħra filfinali ta’ Super Cup kontra Senglea Gunners. Għargħur Bushwackers sofrew telfa kbira u jekk mhux ser jirranġaw is-sitwazzjoni ser ikollhom staġun diffiċli għax diġà sfaw eliminati mit-Tazza tal-Milied u f’żewġ logħbiet sofrew 12-gowl hekk kif in-nuqqas tal-plejers barranin li kellhom l-istaġun l-ieħor
ħalla impatt kbir fuq it-tim kollu. Valletta ħarġu aggressivi u fis27 minuta marru fil-vantaġġ permezz tad-debuttant Ronnie Celeste. L-istess plejer fil-31 kabbar l-iskor u kiseb doppjetta personali biex qabel intemmet it-taqsima Glenn Barry kabbar għamilhom 3-0. Fit-tieni taqsima Valletta St. Pauli komplew superjuri u laqtu l-lasti f’żewġ okkażjonijiet waqt li skorjaw tliet gowls oħra permezz ta’ Glenn Barry fil-51 minuta u doppjetta oħra ta’ Antonio Camilleri fis-60 u 66 minuta. Fid-69minuta fl-aħħar azzjoni tal-partita Għargħur Bushwackers skurjaw il-gowl ta’ konsolazzjoni permezz ta’ Benjamin Darmanin għal skor finali ta’ 6-1. Fit-tieni partita Lija/Iklin AFC għelbu lit-tim promoss u Champions tat-Tieni Diviżjoni Ta’ Giorni Wolves 3-2 u kisbu lewwel tliet punti staġjonali.
Partita movinentata sakemm fl-10 minuti Lija/Iklin marru filvantaġġ permezz ta’ David Mamo, imma l-Wolves għamlu reazzjoni u fis-16-il minuta kisbu d-draw permezz ta’ Clive Gauci. Fit-22 minuta Lija/Iklin reġgħu marru fil-vantaġġ permezz ta’ Mark Cremona. Fit-tieni taqsima Lija/Iklin komplew fejn ħallew fl-ewwel taqsima u fis-56 minuta kabbru l-iskor permezz ta’ David Mamo. Imma Ta‘ Giorni Wolves wettqu reazzjoni u fil-65 minuta naqsu l-iskor permezz ta’ Alessandro Certelli. Senglea Gunners friski mirrebħ tas-Super Cup bdew limpenji fil-kampjonat b’rebħa kontra t-tim promoss ta’ Mrieħel Juventude 3-1. Fl-ewwel taqsima ż-żewġ difiżi dejjem għarfu jikkontrollaw il-furja avversarja, imma l-Gunners kienu aktar avventurużi u fit-23 żblukkaw ir-riżultat permezz ta’ Jovil Abela.
It-Tlieta rebbieħa tal-midalji Paul Vella, Bozidar Dimitrov u Joe Muscat flimkien mar-referee Horace Agius (lemin)
Bozidar Dimitrov jirbaħ l-MSSF Skeet Trophy SPARAR
Bozidar Dimitrov kien irrebbieħ overall tal-komopetizzjoni Skeet tal-Federazzjoni Maltija tal-Isparar organizzata fir-ranges tal-Federazzjoni filBidnija l-Ħadd. L-isparatura kienet fuq 50 plattina bl-ewwel sitta jgħaddu għas-semifinali u mbagħad għall-midalji fuq 16-il plattina. Bozidar Dimitrov temm lewwel meta laqat 44, 11 u 12, Paul Vella temm it-tieni bi 43,
10 u 8 waqt li Joe Muscat spiċċa fit-tielet post b’44, 8 u 12 wara sfida ma’ Noel Scilcuna li laqat 41, 10 u 10. Jason Agius temm il-ħames bi 43 u 8 u Edwin Zammit fissitt post bi 42 u 8. Vella jirbaħ fit-Trap Intant Alvin Vella kiebn irrebbieħ overall ta’ kompetizzjoni Trap organizzata misSouthern Shooting Club fi tmiem il-ġimgħa wkoll. Din kienet fuq 50 plattina bl-aħjar
sitta jgħaddu għas-semifinali u l-finali tal-midalji Alvin Vella temm fl-ewwel post meta laqat 41 minn 50, 11 u 13 biex għeleb l-isfida ta’ Frank Scorfna li laqat 36, 12 u 10. Il-midalja tal-bronż intrebħet minn Paul Formosa li temm it-tielet b’39 12 u 10. Mir-raba’ sas-sitt post spiċċaw George Mifsud b’44, 9 u 11, Raymond Micallef b’37 u 9 u Peter Borg b’41 u 8.
Fit-tieni taqsima l-Gunners iddominaw u fit-48 u 55 minuta Carmel Formosa skorja doppjetta sakemm Mrieħel għamlu reazzjoni u fl-64 minuta skorjaw il-gowl tal-bandiera permezz ta’ Ryan Fenech għal skor finali ta’ 3-1. Dingli Eagles fl-ewwel dehra tagħhom tal-istaġun għelbu littim promoss l-ieħor ta’ Cospicua Dynamos 3-1 u b’ħafna plejers ġodda jidhru li ser ikunu avversarji denji għal kull oppożizzjoni u għandhom ikunu sfidanti għar-rebħ tal-kampjonat. Cospicua Dynamos, fl-ewwel esperjenza tagħhom fl-ewwel divizjoni taw daqs kemm qalgħu imma d-difensuri wettqu bosta żbalji u bi ftit aktar attenzjoni setgħu evitaw ċertu żbalji banali. Fl-ewwel taqsima l-logħob kien bilanċjat bil-ballun tiela’ u nieżel fejn iż-żewġ difiżi dejjem għarfu jikkontrollaw il-furja talattakkanti avversarji.
Fit-tieni taqsima Dingli Eagles ħarġu aggressivi u wara biss żewġ minuti marru fil-vantaġġ meta fis-37 minuta Mark Dalton Wingfield ħataf żball fid-difiża u mill-viċin ma żbaljax. Dingli komplew jippressaw u fis-56 minuta Mariolino Bugeja kabbar il-vantaġġ wara żball ieħor fid-difiża. Imma fis60 minuta Cospicua Dynamos naqqsu l-iskor permezz ta’ Jason Cassar minn free-kick dirett sakemm Dingli ssiġillaw irrebħa minn Mariolino Bugeja li kiseb doppjetta personali għal skor finali ta’ 3-1. Mill-Kampjonat tat-Tieni Diviżjoni saru żewġ partiti oħra fejn San Gwann Knights għelbu lil Tarxien AFC 2-0 u kisbu ttieni rebħa konsekuttiva biex jinsabu f’ras il-klassifika b’punti massimi. Ħamrun Titans kisbu l-ewwel rebħa staġjonali meta għelbu lil Tal-Qroqq Versity 5-2 u ħallew lil Versity ankrati flaħħar post.
Matul tmiem il-ġimgħa li għaddiet il-Gozo Sports Board flimkien mal-KMS Malta organizzaw il-European Move Week f’Għawdex. Għall-ewwel darba f’Għawdex din kienet ta’ suċċess kbir fejn diversi għaqdiet li llum jinsabu magħqudin taħt il-Gozo Sports Board organizzaw madwar Għawdex avvenimenti biex lGħawdxin jiċċaqalqu. Lokalitajiet bħal Qala, Xagħra, Xewkija, Ta’ Kerċem, Nadur, Ta’ Sannat u Victoria kienu kollha mimlija attività sportiva biex b’hekk Għawdex iċċaqlaq malkumplament ta’ Malta u talEwropa. Fost id-dixxiplini li ħajru tfal u persuni mill-pubbliku jagħmlu eżerċizzju matul tmiem il-ġimgħa
kien hemm il-Greyhounds li organizzaw Duathlon, irRedcoats bis-Softball u Baseball, l-Atletika mmexxija mill-atleta Malti Mario Bonello u diversi kowċis tal-atletika, Horse riding fejn diversi tfal rikbu żwiemel u ngħataw karrotti u tuffieħ biex jitimgħu liż-żwiemel, Arti Marzjali, Football min-nurseries Għawdxin, Rugby, Ġinnastika u anke Żfin folkloristiku u żfin kontemporanju fejn diversi tfal fil-pjazez dehru jiżfnu u jagħmlu eżerċizzju fiżiku flimkien malgħalliema volontarji li ħadu sehem. Wara dan is-suċċess il-Gozo Sports Board qed jaħseb biex jorganizza tmiem il-ġimgħa ieħor fuq livell akbar fil-gżira Għawdxija.
Għawdex iċċaqlaq kollu MOVE WEEK
28
www.maltarightnow.com
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
Di Matteo maħtur kowċ ta’ Schalke FUTBOL
L-għawwiem Amerikan Michael Phelps ġie sospiż minn kull kompetizzjoni għal sitt xhur wara li kien arrestat minħabba li kien qed isuq taħt l-influwenza tal-alkoħol. Fit-30 ta’ Settembru Phelps kien twaqqaf mill-pulizija meta kien xurban u qed isuq b’veloċità eċċessiva ta’ 84 mil fis-siegħa. Hu kien ġie arrestat u fi stqarrija pubblika kien talab apoloġija. Din kienet it-tieni darba li Phelps inqabad isuq xurban. Is-sospensjoni ta’ Phelps tintemm fis-6 ta’ April tal-2015 imma xorta waħda mhux se jkun magħżul biex jifforma parti mittim Amerikan li se jikkompeti fil-Kampjonati Mondjali talGħawm li se jsiru sena oħra filbelt ta’ Kazan fir-Russja. Dawn il-kampjonati jibdew fl-24 ta’ Lulju u jintemmu fid-9 ta’ Awwissu. Bejn l-2004 u l-2012 Phelps rebaħ total ta’ 22 midalja Olimpika, 18 minnhom taddeheb. Phelps kien irtira wara lOlimpjadi ta’ Londra fl-2012 imma kien irritorna fl-azzjoni f’April li għadda.
L-eks kowċ ta’ Chelsea u West Browmich Albion Roberto Di Matteo inħatar bħala l-kowċ ilġdid ta’ Schalke. Di Matteo, li għandu 44 sena se jkun qed jieħu post Jens Keller. Di Matteo iffirma kuntratt ta’ tliet snin malklabb Ġermaniż. Bħalissa Schalke jinsabu fil11-il post tal-kampjonat bi tmien punti minn seba’ partiti. Fil-25 ta’ Novembru Di Matteo se jkun qed jilgħab kontra l-eks tim tiegħu Chelsea fil-fażi tal-gruppi taċChampions League. Fl-ewwel logħba kienu ġew draw 1-1. Keller kien tkeċċa wara l-bidu diżappuntanti fl-istaġun li kien anke eliminat mit-tazza domestika Ġermaniża kontra SG Dynamo Dresden tat-Tielet Diviżjoni. Għal Di Matteo se jkun l-ewwel klabb li se jkun qed imexxi sa minn meta tkeċċa minn ma’ Chelsea f’Novembru tal-2012. Di Matteo kien ħa post Andre Villas-Boas f’Marzu tal2012 u magħhom rebaħ iċChampions League u l-FA Cup. RAMOS - Id-difensur Spanjol Sergio Ramos jista’ jitlef iż-żewġ partiti li għandha Spanja mirrawnd ta’ kwalifikazzjoni għallEuro 2016 minħabba injury li sofra fi tmiem il-ġimgħa ma’ Real Madrid kontra Athletic Bilbao. Fid-9 ta’ Ottubru Spanja tilgħab kontra s-Slovakkja filwaqt li fit-12 ta’ Ottubru tilgħab kontra l-Lussemburgu. Jekk Ramos ma jkunx f’kundizzjoni tajba għal-logħob, il-kowċ Vicente Del Bosque ikollu biss
L-Istati Uniti għelbu lil Spanja 77-64 biex rebħu t-titlu mondjali tal-Basketball tan-nisa fitTurkija. L-Amerikani li kienu favoriti assoluti marru 13-il punt vantaġġ fl-ewwel erba’ minuti u minn hemm dejjem kienu millanqas seba’ punti vantaġġ. Il-forward Maya Moore kisbet 18-il punt u kienet ivvutata laħjar plejer tat-turnament. L-Istati Uniti rebħu kull titlu Olimpiku u Mondjali sa mill1996 ħlief telfa fis-semifinali filkampjonati tad-dinja tal-2006. L-Awstralja rebħu l-midalja tal-bronż b’rebħa 74-44 fuq lorganizzaturi t-Turkija waqt li lKanada għelbet liċ-Ċina 61-53 biex temmet il-ħames u Franza spċċaw is-seba’ b’rebħa 88-74 fuq is-Serbja.
It-tim tal-Basketball tan-nisa rebbieħ tat-titlu mondjali fi Spanja
GĦAWM
Phelps sospiż sitt xhur
żewġ difensuri ċentrali għad-dispożizzjoni tiegħu. Intant, l-attakkant Spanjol Diego Costa qal li se jikkonċentra biss fuq it-tim nazzjonali u mhux fuq il-kwistjoni li hemm bejn il-kowċ nazzjonali Del Bosque u l-manager ta’ Chelsea Jose Mourinho. Skont Mourinho Costa qed ikun dejjem muġugħ fil-hamstring u talab lil Del Bosque ma jsejjaħlux għal logħob iżda l-kowċ Spanjol injora t-talba ta’ Mourinho. “Mhux qed nieħu gost niżżeffen fin-nofs u l-uniku ħaġa li għandi f’moħħi hi li niskurja lewwel gowl tiegħi ma’ Spanja. Del Bosque jaf bil-problemi li għandi fil-hamstring imma jaf li jien plejer li nagħmel kollox biex inkun għad-dispożizzjoni tat-tim nazzjonali,” qal Costa. KLOPP – Il-Kap Eżekuttiv ta’ Borussia Dortmund JoachimWatzke qal l-kowċ Jurgen Klopp mhux se jitlef postu, anke jekk ittim ma tantx kellu bidu tajjeb dan l-istaġun. Nhar is-Sibt Dortmund sofrew ir-raba’ telfa fil-kampjonat kontra Hamburg. Matul is-sajf Dortmund nefqu madwar €50 miljun fi plejers ġodda iżda tilfu lil Robert Lewandowski li ingħaqad ma’ Bayern Munich. JoachimWatzke serraħ ras il-partitarji u qal li Klopp mhux se jitkeċċa għax hu l-persuna ġusta biex imexxi lit-tim. VIDAL – Juventus immultaw lill-midfielder Arturo Vidal issomma ta’ €100,000 minħabba li mar tard għat-taħriġ wara li nhar
Roberto Di Matteo se jmexxi lil Schalke fil-Ġermanja
il-Ġimgħa għamel lejl barra. Minbarra li ġie immultat din issomma, il-Ħadd Vidal ma bediex mal-ewwel 11 proprju minħabba din ir-raġuni. Bla dubju din laħbar se tkompli żżid malispekulazzjonijiet li Vidal se jitlaq lill-Bianconeri. Fis-sajf dan kien segwit minn Manchester Utd imma għażel li jibqa’ maċChampions Taljani. REINA – Il-gowlkiper ta’ Bayern Munich Pepe Reina se jdum diversi ġimgħat barra minħabba injury fil-pexxul.
Reina, li għandu 32 sena weġġa’ f’logħba ta’ ħbiberija li intlagħbet tard it-Tnejn filgħaxija. Reina għadu ma għamilx id-debutt kompetittiv tiegħu ma’ Bayern minn meta ngħaqad magħhom mingħand Liverpool. Din l-aħbar tfisser li Tom Starke, it-tielet gowlkiper se jkun is-sostitut ta’ Manuel Neuer għal ġimgħat li ġejjin. L-impenn li jmiss għal Bayern Munich hu fit-18 ta’ Ottubru meta dakinhar jilagħbu kontra Werder Bremen fil-kampjonat.
L-Istati Uniti jerġgħu Champions tad-dinja BASKETBALL
SPORT
www.maltarightnow.com
29
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
SPORT
L-FIA tiftaħ ‘investigazzjoni urġenti’ dwar l-inċident ta’ Bianchi FORMULA 1
L-FIA fetħet ‘investigazzjoni urġenti’ biex tara eżatt x’wassal għall-inċident li kellu s-sewwieq tal-Marussia Jules Bianchi waqt il-Grand Prix ta’ nhar il-Ħadd filĠappun. Il-Franċiż Bianchi ġarrab ġrieħi gravi meta spiċċa għadda min taħt it-tractor li kien qed ineħħi s-Sauber ta’ Adrian Sutil maħbuta fl-istess post sekondi qabel u dan wassal biex it-tiġrija twaqqfet wara 44 dawra. Il-President tal-FIA Jean Todt ordna personalment lid-direttur tat-tiġrija Charlie Whiting, sabiex jippubblika rapport dwar iċ-ċirkustanzi li wasslu għallinċident, qabel il-Grand Prix li jmiss nhar il-Ħadd f’Sochi firRussja. Il-Kommunità tal-Formula 1 tinsab ħerqana li r-rapport ikun lest fil-jiem li ġejjin qabel ittiġrija tal-Ħadd. Jingħad li Whiting mar Sochi biex jipprepara għal din it-tiġrija l-ġdida u hu mifhum li se jkun qed jistudja t-telemetrija tal-inċident kif ukoll dak kollu li ngħad millistewards u l-marshalls. Bħal Todt, il-Kap tal-Formula 1 Bernie Ecclestone wkoll talab biex issir inkjesta. “Diffiċli li ngħid x’seta’ ġara. Għamilna ħafna għas-sigurtà u llum tara aċċident fuq it-track, is-sewwieq ineħħi ċ-ċinturin u li steering u joħroġ mill-karozza. Dejjem għidt li jekk kellu jkolli aċċident, ikun f’karozza talFormula 1 għaliex huma l-aktar karozzi sikuri fid-dinja. Imma laffarijiet jiġru u rridu nsiru nafu
Imissha tressqet L-eks sewwieq tal-Formula 1 Derek Warwick li kultant ikun steward tat-tiġrija jemmen li lFIA kien imissha ressqet aktar kmieni t-tiġrija fil-Ġappun. Ħafna jemmnu li t-tiġrija kien imissha bdiet qabel minħabba l-kundizzjonijiet ħżiena kaġunati mit-tifun
L-attakkant Spanjol David Villa ngħaqad ma’ Melbourne City mingħand il-klabb omm ta’ New York City u qal li jħossu tajjeb u lest biex jilgħab anke fi tmiem il-ġimgħa. “Wara t-Tazza tad-Dinja ħadt il-mistrieħ tiegħi bħal kull plejer ieħor imma wara l-vaganzi bdejt naħdem iebes għaliex irrid inkun lest biex nilgħab. Din mhix xi ħaġa li bdejt il-ġimgħa l-oħra. Ilni xhur għaddej bilpreparazzjoni u issa għandi ġimgħa biex nidra l-ambjent,” qal Villa li għandu biss 10 partiti misluf fl-Awstralja. Il-captain ta’ Melbourne City, Patrick Kisnorbo, qal li jista’ diġà jifhem għalfejn David Villa hu meqjus fost l-aqwa plejers. Villa tħarreġ ma’ City għallewwel darba din il-ġimgħa u
Kisnorbo qal lill-eks plejer ta’ Barcelona u Atletico Madrid mill-ewwel wera l-kwalitajiet tiegħu. “L-ewwel daqqa tiegħu fuq ilballun hi tal-għaġeb. Joħloq lispazju għalih u għalkemm ma rridx niżvela ħafna nista’ nifhem għalfejn hu meqjus fost l-aqwa fid-dinja. Naħseb li anke aħna ħassejna ruħna qisna partitarji meta rajnih magħna. Fostna hawn plejer li rebaħ itTazza tad-Dinja, it-titlu Ewropew u hu l-aqwa skorer ta’ kull żmien ta’ Spanja. Inħossuna fortunati li għandna lilu magħna,” qal Kisnorba. Kemm van’t Schip kif ukoll id-direttur tal-operazzjonijiet ta’ New York City Claudio Reyna qalu li jekk Villa juri li jrid jilgħab se jklun inkluż kontra Sydney FC is-Sibt.
Jules Bianchi
Il-ġenituri ta’ Jules Bianchi, missieru Phillippe u ommu Christine fl-isptar tal-Università ta’ Mie fejn qed jingħata l-kura mill-istess professur li kkura lil Schumacher
għalfejn ġraw. Dan ġara lil żagħżugħ li hu ferm għal qalbna u dan hu xokk għal kulħadd,” qal Ecclestone. Jidher li l-enfażi qed issir biex ikun magħruf għalfejn mill-inċident ta’ Sutil fuq Sauber sakemm ħarġet is-safety car u lambulanza laħqu għaddew tliet minuti u dan meta mill-inċident ta’ Sutil għal dak ta’ Bianchi kien hemm anqas minn minuta.
Phanfone u rapporti qalu li lFIA talbet lill-promuturi biex it-tiġrija tibda qabel imma ttalba kienet rifjutata għaliex ma riedux iħarbtu l-pjani tal-partitarji li kienu qed jivvjaġġaw għat-tiġrija. Warwick qal li kienu jafu bilkundizzjoni tat-temp u sa misSibt setgħu talbu tibdil fil-ħin. Hu qal li għal dawk li qed isostnu li wara l-inċident ta’ Sutil messa ħarġet is-safety car, qal li ma jistax ikun li kull darba li jkun hemm tractor ineħħi karozza mit-track toħroġ is-safety car għaliex it-timijiet ma jaċċettawx dan u għalkemm seħħ, kien sempliċiment inċident sfortunat. Silenzju mis-sewwieqa Sadanittant iċ-Chairman talAssoċjazzjoni tas-sewwieqa tal-
Villa jrid jilgħab is-Sibt
David Villa bil-flokk ta’ Melbourne City
Grand Prix (GPDA), Alex Wurz talab lis-sewwieqa biex ma jiddiskutux l-aċċident ta’ Jules Bianchi fil-pubbliku. Sutil ta xhieda ta’ dak li seħħ wara t-tiġrija meta qal li Bianchi ħabat mat-tractor u filmat minn xi spettaturi preżenti ħareġ filpubbliku. Jenson Button kien wieħed mill-ftit sewwieqa li kkummentaw fuq il-każ u qal li l-FIA għamlet l-aħjar biċċa xogħol possibli imma sfortunatament inċidenti jseħħu. Wurz iżda qal li sakemm ikollhom l-informazzjoni kollha dettaljata, jkun aħjar għas-sewwieqa kollha li ma jikkummentawx fuq l-inċident. “Lesti nagħtu l-appoġġ sħiħ tagħna lill-investigaturi u lesperti f’dan il-proċess imma
qabel kollox irridu nirrispettaw il-familja u l-ħbieb ta’ Jules,” qal Wurz.
Schumacher jirkupra Intant, Jean Todt qal li l-eks sewwieq leġġendarju Michael Schumacher jista’ jgħix ‘ħajja normali’ wara l-inċident li kellu waqt vaganza f’Diċembru tassena l-oħra. Schumacher, eks champion tad-dinja kien tpoġġa f’koma wara li sofra ġrieħi gravi f’rasu meta ħabat ma’ blata waqt li kien qed jiskijja fl-Alpi. Fil-ġimgħat u xhur ta’ wara l-inċident, ħafna qalu li Schumacher ma kienx se jirkupra iżda l-eks sewwieq Ġermaniż ħareġ mill-koma u bħalissa qed jgħix fir-residenza tiegħu fl-Iżvizzera. “Mill-mod ta’ kif qed jirkupra Schumacher jidher li se jgħix ħajja normali. Li hu żgur hu li qatt ma jista’ jerġa’ jsuq karozza tal-Formula 1,” qal Todt.
Iressqu l-Olimpjadi għat-Tazza tad-Dinja Rapporti fil-midja Ingliża qed isostnu li l-Olimpjadi tax-Xitwa tal-2022 jistgħu jsiru f’data oħra biex ma jaħbtux mat-Tazza tadDinja tal-futbol li se ssir filQatar. Il-Qatar għadu ma rebaħx iddritt li jorganizza l-Olimpjadi tax-Xitwa imma jekk dan iseħħ, jista’ jagħti l-każ li l-logħob ma jsirx fid-data li jsir is-soltu, jiġifieri fi Frar. It-Tazza tad-Dinja ssir fis-Sajf imma minħabba temperaturi għoljin fil-Qatar il-FIFA qed tikkunsidra li din issir fix-Xitwa, x’aktarx bejn Jannar u Frar. L-Olimpjadi tax-Xitwa tal2022 se jsiru f’Beijing jew f’Almaty wara li l-belt ta’ Oslo irtirat il-kandidatura tagħha.
Il-Viċi Kap Eżekuttiv talEuropean Club Association (ECA) Umberto Gandini, qal li lklabbs Ewropej iridu li t-Tazza tad-Dinja ssir f’Jannar u Frar biex b’hekk il-kampjonati domestiċi ma jkollhomx għalfejn jieqfu għal żmien twil minħabba li wħud minnhom ikunu waqt ilwaqfa tal-Milied u l-ewwel tassena. Jekk it-Tazza tad-Dinja ssir fix-xhur ta’ Novembru u Diċembru tal-2022, it-Tazza tanNazzjonijiet Afrikani tal-2023 ikollha ssir f’xhur differenti minn dawk li ssir fihom is-soltu. It-Tazza tan-Nazzjonijiet Afrikani tal-2023 hi skedata li tintlagħab bejn Jannar u Frar filGuinea.
www.maltarightnow.com
30
L-Erbgħa, 8 ta’Ottubru, 2014
SPORT
Brian Clough kien aqwa minn Alex Ferguson – Roy Keane L-AWTOBIJOGRAFIJA
L-eks captain ta’ Manchester Utd Roy Keane qal li Brian Clough kien kowċ aħjar minn Alex Ferguson. Keane qal dan fit-tieni bijografija tiegħu blisem ta’ ‘The Second Half’, ktieb li se jkun ippubblikat din il-ġimgħa. “Kelli l-privileġġ li ħdimt ma’ żewġ kowċis tal-ogħla kwalità, Brian Clough u Alex Ferguson. Għalija Clough kien aktar importanti fil-karriera tiegħi għax kien il-kowċ li offrieli lewwel kuntratt professjonali. Clough kien jaf imur man-nies filwaqt li Ferguson kien stramb. Ferguson kien bniedem li ma juri ħniena ma’ ħadd u għalhekk kiseb suċċess għax kien strett ma’ kulħadd u kien jaf eżatt x’irid. Nippreferi lil Clough għax dejjem irrispetta lili u lillfamilti,” qal Keane. Dan tal-aħħar kien ħalla lil Man Utd fl-2005 wara li r-relazzjoni bejnu u bejn Ferguson ħadet daqqa ta’ ħarta meta Keane ikkritika l-wirja tat-tim li tilef 41 kontra Middlesborough. “Meta ġiet ippubblikata l-bijografija ta’ Ferugson ma kontx sorpriż bilfatt li qal li jien kont qed nipprova mmexxi lit-tim minn wara dahru. Jien qatt ma ħsibt li kont akbar mill-klabb, dejjem mexxejt lit-tim bħala captain u mhux bħala kowċ. Ferguson hu bniedem li dejjem irid il-poter u minkejja li irtira mill-futbol għadu jridu fi ħdan il-klabb,” kompla jgħid Keane. Jikkritika lill-midja Fl-istess ktieb Keane tkellem dwar l-eks kollegi tiegħu fos-
thom Ryan Giggs, David Beckham, Paul Scholes, Nicky Butt, Gary Neville u Phil Neville u filwaqt li qal li dawn kienu plejers mill-aqwa, il-midja dejjem eseġerat dwar l-importanza li kellhom fil-futbol Ingliż. “Scholes kien plejer ta’ klassi mondjali imma wieħed ikun żbaljat jekk jaħseb li kien xi plejer kwiet u innoċenti. Il-klassi tan-92’ kienet klassi li tant ingħatat importanza li saret qisha ditta. Il-plejers tan-92’ kienu qishom tim f’tim. Madankollu kellna kollha listess għatx għar-rebħ u kien għalhekk li ksibna dak li ksibna,” qal Keane. Fl-1999 Man Utd sar l-ewwel tim Ingliż li qatt rebaħ it-‘Treble’ meta b’mod mill-aktar drammatiku rebaħ iċChampions League kontra Bayern Munich b’rimonta flaħħar sekondi.
Diżgwid ma’ Schmeichel Roy Keane tkellem dwar inċident li kellu mal-gowlkiper Peter Schmeichel meta t-tnejn spiċċaw fl-idejn. Dan seħħ fis-sajf tal1998 meta Man Utd kienu fuq tour tal-preseason fl-Asja. Keane qal li kien xurban u meta Schmeichel qallu li kien qed idejqu spiċċaw jiġġieldu u kien biss l-għada li Keane tkellem ma’ Nicky Butt u ftakar li kien involut fi ġlieda.
Irrifjuta lil Real Madrid Keane, li hu attwalment assistant kowċ ta’ Aston Villa u talIrlanda żvela li fl-2005 irrifjuta offerta mingħand Real Madrid għax beża’ jmur jilgħab f’kam-
pjonat u f’pajjiż li ma tantx kien jaf dwaru. Eventwalment, Keane ingħaqad ma’ Celtic. “Ċempilli Emilio Butragueno u qalli li Real Madrid huma lesti biex jakkwistawni imma irrifjutajt. Illum ngħid li kelli napprezza aktar l-offerta ta’ Real. Messni aċċettajt u kont immur nilgħab għal sena jew tnejn u nitgħallem lingwa ġdida. Nemmen li kieku mort kont nilgħab għal sentejn oħra imma m’għamiltx dan għax kont beżgħan,” spjega Keane. Keane qal li iddispjaċih ħafna l-mod li Man Utd ‘ħelsu minnu’ f’nofs l-istaġun. “Ferguson u David Gill sejħuli fl-uffiċċju u Ferguson qalli li kien wasal iż-żmien biex nitlaq u David Gill qalli li kien diġà ipprepara stqarrija. Kellhom kollox lest minn qabel biex jeħilsu minni,” qal Keane. Keane mhux l-uniku plejer li ħalla lill-klabb fuq nota ħażina ma’ Ferguson, “Mhux jien biss spiċċajt fuq nota ħażina ma’ Ferguson. Possibbli li l-problema dejjem kienu l-plejers u mhux Ferguson?” Keane żvela li meta kien ma’ Man Utd kien irrifjuta li jilbes il-flokk bin-numru 7. Qal li wara li rtira Eric Cantona fl1997, Alex Ferguson sejjaħlu fl-uffiċċju tiegħu u qallu li riedu jilbes in-numru 7. “Ferguson qalli li kien jaf li David Beckham se jkun irid jilbes il-flokk bin-numru 7 minflok Cantona imma hu ma riedux u ried lili minflok. Jien m’aċċettajtx għax għalija ma
Il-qoxra tal-Awtobijografija ta’ Roy Keane li jkun pubblikat il-Ħamis
kinitx xi ħaġa daqshekk importanti li nilbes in-numru 7 u għidt lil Ferguson biex itih lil Beckham għax kien jixraqlu,” qal Keane.
Bale ivvutat l-aqwa plejer ta’ Wales
Wara li Beckham ħalla lil Man Utd, kien Cristiano Ronaldo li wiret in-numru 7 filwaqt li bħalissa hu Angel Di Maria li qed jilbes in-numru 7.
FUTBOL
Il-winger ta’ Real Madrid Gareth Bale ġie ivvutat bħala lAqwa Plejer tas-Sena ta’ Wales għar-raba’ darba konsekuttiva. Dan hu rekord fl-istorja tal-futbol f’Wales fejn Bale issa rebaħ l-unur darba aktar minn Mark Hughes u John Hartson. Matul din is-sena Bale, li għandu 25, sena rebaħ iċChampions League, il-UEFA Super Cup u t-Tazza tar-Re. S’issa, din is-sena l-eks plejer ta’ Tottenham skurja 21 gowl ma’ pajjiżu u mal-klabb. Fl-10 u fit13 tax-xahar Bale se jkun impenjat f’żewġ partiti mir-rawnd ta’ kwalifikazzjoni għall-Euro 2016 kontra l-Bożnija u Ċipru rispettivament.
Intant, id-difensur ta’ Tottenham Ben Davies ġie ivvutat bħala l-Aħjar Plejer żagħżugħ tas-sena. CASILLAS – Il-captain u gowlkiper ta’ Real Madrid Iker Casillas żvela li kien hemm mumenti fil-karriera tiegħu fejn ikkunsidra jitlaq lil Real. L-aħħar żewġ staġuni kienu kemmxejn diffiċli għal Casillas li mhux dejjem kien qed jibda mal-ewwel 11. F’kummenti li ta Casillas qal, “Dawn l-aħħar sentejn kienu diffiċli għalija. Kien hemm mumenti fejn ridt nitlaq biex ma nkunx ta’ piż fuq it-tim imma wara li qadt naħseb iddeċidejt li nibqa’ niġġieled biex nirbaħ posti lura mal-ewwel 11.”
Bale rebaħ l-unur tal-aqwa plejer f’Wales għar-raba’ darba konsekuttiva
Intant, gowlkiper ieħor li wkoll qal li kien se jitlaq lillklabb tiegħu fil-passat hu dak ta’ Manchester Utd David De Gea li
ngħaqad mar-Red Devils fl-2011 u l-ewwel snin tiegħu mat-tim kienu diffiċli. “Kien hemm drabi fejn ġejt ikkritikat bl-aħrax u kien hemm mumenti fejn ħsibt biex nitlaq imma dejjem ippruvajt nibqa’ pożittiv. Aktar ma beda jgħaddi żmien aktar bdejt nadatta ruħi fil-Premiership u llum ngħid li l-kritika għamlitli l-ġid,” qal De Gea. CARDIFF – Cardiff ħabbru li ħatru lil Russell Slade bħala lkowċ il-ġdid tagħhom. Slade se jkun qed jieħu post l-eks kowċ Ole Gunnar Solksjaer. Slade kien irreżenja mill-kariga ta’ kowċ ta’ Leyton Orient fl-24 ta’ Settembru. Cardiff ma tantx kellhom bidu tajjeb dan l-istaġun
f’The Championship fejn ħadu biss 13-il punt minn 11-il partita. Id-debutt ta’ Slade bħala kowċ ta’ Cardiff se jkun fit-18 ta’ Ottubru meta dawn jilagħbu kontra Nottingham Forest. WATFORD – Watford ħatru lil Slavisa Jokanovic bħala manager li qed jieħu post Billy McKinlay li kien ilu biss fil-kariga tmint ijiem. L-aħħar klabb li mexxa Jokanovic hu dak ta’ Hercules fi Spanja. Jokanovic, li għandu 46 sena hu r-raba’ kowċ maħtur f’The Championship f’dawn l-aħħar 37 jum. McKinlay mexxa lill-klabb għal żewġ partiti biss wara li kien ħa post Oscar Garcia li telaq minħabba raġunijiet ta’ saħħa.
www.maltarightnow.com
32
L-Erbgħa, 8 ta’ Ottubru, 2014
LOKALI
PROSPETTIVA. Fil-Foss ta’ San Ġakbu, fil-Belt Valletta, fil-kantuniera bejn il-venda tal-linja u Vjal Ġlormu Cassar, kienet inawgurata Installazzjoni ta’ Arti Kontemporanja biex tiċċelebra t-titlu tal-Belt Valletta bħala Kapitali Ewropea tal-Kultura fl-2018. L-inawgurazzjoni saret mill-Prim Ministru Joseph Muscat, u matulha tkellmu wkoll iċ-Chairman tal-Fondazzjoni V18 Jason Micallef u l-Professur Richard England. Il-biċċa xogħol għandha disinn tal-arkitett Chris Briffa, u tinkorpora l-ħames bibien differenti li kellha l-belt kapitali Maltija tul is-snin. (Ritratt: Martin Agius)
Il-Partit Laburista għandu proprjetà pubblika li tiswa l-miljuni
Tul is-snin, il-Partit Laburista rnexxielu jwettaq strateġija li permezz tagħha jakkwista ammont ta’ proprjetajiet biex jużahom bħala każini jew ċentri amministrattivi minn fejn jopera. Kuntrarjament għall-PN, il-PL għażel li jmexxi l-ħidma politika tiegħu billi jidħol f’kirjiet malGvern Laburista biex jakkwista proprjetà ċentrali f’diversi lokalitajiet madwar il-pajjiż. Permezz ta’ dawn il-proprjetajiet, il-Partit Laburista ffranka mijiet ta’ eluf ta’ ewro, f’xiri tal-każini. B’kollox, mis-sebgħinijiet, ilPartit Laburista akkwista 22 proprjetà pubblika li kienu konvertiti f’każini jew ċentri amministrattivi. Il-maġġoranza assoluta ta’ din il-proprjetà kienet akkwistata mill-partit mingħand il-gvern Laburista stess, waqt li numru minnhom kienu saħansitra rekwiżizzjonati mingħand il-privat. Dan bil-konsegwenza li l-privat li kellu dik il-proprjetà tilifha, biex din spiċċat għand il-Labour. Bħal fil-każ ta’ djar oħra li nkrew mingħand il-Gvern Laburista, fil-każ tal-proprjetà rekwiżizzjonata mingħand il-privat, il-Partit Laburista kiseb laqwa djar. Il-proprjetà li l-Partit Laburista kiseb mingħand il-Gvern hi mifruxa madwar Malta kollha u tinkludi żewġ proprjetajiet fil-
Il-Partit Laburista għandu 22 proprjetà pubblika li akkwista biex jużahom bħala każini jew ċentri amministrattivi, b’kera redikola li tvarja minn 3ċ għal 33ċ kuljum
Furjana, il-Birgu, il-Gudja, l-Isla, Ħal Qormi, ir-Rabat, l-Imsida, isSiġġiewi, Ħal Kirkop, Santa Luċija u Ta’ Xbiex. Il-proprjetà rekwiżizzjonata mingħand il-privat tinsab fin-Naxxar, Raħal Ġdid, Tal-Pietà, San Ġiljan, Santa Venera u l-Kalkara. Il-każini rekwiżizzjonati mingħand il-privat f’dawn illokalitajiet huma fost l-aktar proprjetajiet ta’ valur li hemm fillokal. Bħala eżempju, hemm il-każin Laburista ta’ San Ġiljan, li jinsab fl-iktar post prominenti u ċentrali tal-lokal, u li għandu valur enormi. Bħall-każin ta’ San Ġiljan, hemm ukoll diversi siti oħrajn, fosthom dak ta’ Santa Venera li
jinsab fi Triq il-Kbira San Ġużepp, u li hu proprjetà li tiswa ammont kbir ta’ ewro. Tul is-snin, il-Partit Laburista kien iffaċċjat bi kritika qawwija biex jirritorna l-proprjetà li hu għandu, iżda quddiem din il-kritika, il-Labour dejjem għażel li jew jibqa’ sieket, inkella jipprova jiġġustifika l-pożizzjoni tiegħu billi jikkwota liġijiet ta’ snin twal ilu, u li kienu saru fi żminijiet soċjali totalment differenti, u li kellhom skopijiet totalment loppost u differenti minn dawk li entità, f’dan il-każ partit politiku, jakkwista u jiskeb proprjetà mingħand il-privat. Irid ikun ikkunsidrat ukoll li f’diversi okkażjonijiet, il-Partit
Laburista kiseb każini li l-iskop oriġinali tagħhom kien li jservu bħala ċentri soċjali, fosthom ċentri mediċi u libreriji. Minflok intużaw għal dan liskop, il-Partit Laburista ħa dawn il-proprjetajiet f’idejh biex jużahom għal skop partiġjan. Mhux biss ħa f’idejh dawn ilproprjetajiet, iżda ħadhom ukoll b’kirjiet redikoli li ma jirriflettux il-valur tal-proprjetà fiha nnifisha. Fil-maġġoranza tal-każi, dawn il-proprjetajiet huma l-aqwa djar jew saħansitra palazzi fil-lokalitajiet iżda l-kirjiet huma redikoli. Fil-każ tal-każin Laburista tarRabat, pereżempju, il-Labour qed iħalls 16ċ kuljum, waqt li l-
kirja għall-każin Laburista tanNaxxar hi ta’ 3ċ kuljum. Il-kirja għall-każin Laburista fir-Rabat, Għawdex, hi ta’ 33ċ kuljum waqt li għall-każin Laburista ta’ Santa Venera, il-PL qed iħallas 12ċ biss kuljum lis-sid tal-każin. Minkejja li sarulu diversi appelli biex jirritorna dawn ilproprjetajiet lill-pubbliku u lissidien privati tagħhom, il-PL baqa’ jżomm il-pożizzjoni li jinjora dawn l-appelli u jibqa’ jokkupa dawn il-proprjetajiet. Dan il-fatt qed ipoġġi lill-PL f’sitwazzjoni vantaġġjata fuq ilPN u l-AD, għall-fatt li dawn ilpartiti m’għandhomx proprjetà tal-gvern li kienet meħuda biex huma jamministraw minnha. Quddiem il-proposti li l-Gvern se jressaq quddiem il-Parlament dwar il-finanzjament tal-partiti, il-Partit Laburista se jkollu l-vantaġġ qawwi li ma jridx jagħmel investiment hu għall-każini tiegħu, għaliex dawn inkisbu mingħand il-privat jew mingħand l-istess Gvern.