2014 12 31

Nru 13,938

l-Erbgħa, 31 ta‘ Diċembru, 2014 €0.80

www.maltarightnow.com

Milied kiesaħ

17-il jum mill-għajbien ta’ tfajla ta’ 14-il sena

għal tfajla mċaħħda mill-imħabba Joe Mikallef

Isem u wiċċ ix-xbejba Merilyn Cernigliaro issa huma familjari ma’ kulħadd wara li l-Pulizija, għal darba, darbtejn ħarġuhom minħabba li ilha rappurtata nieqsa sa mit-Tnejn, 15 ta’ Diċembru li għadda.

Il-Pulizija qed titlob, u tkompli titlob, l-għajnuna tal-pubbliku b’mod inġenerali biex kulmin għandu tagħrif dwar din it-tfajla jgħaddihomlha ħalli tinstab millġdid u tingħata l-attenzjoni li għandha bżonn.

Skont il-Pulizija din ix-xbejba ta’ erbatax-il sena hi twila ħames piedi u erba’ pulzieri. Għandha figura rqiqa u għandha xagħar twil u skur.

Dehret l-aħħar liesba hoody roża u qalziet u trainers suwed nhar il-15 ta’ Diċembru. Dan kien għall-ħabta tal-10.30 a.m. u l-lokalità kienet Birkirkara.

Il-Pulizija, fl-istqarrijiet tagħha, talbet lill-pubbliku biex min għandu xi informazzjoni li tista’ tkun ta’ għajnuna ġentilment jgħaddiha, anki b’mod kunfidenzjali, fuq in-numri 119 jew 21224001 jew fl-eqreb Għassa tal-Pulizija.

Invista ta’ dan kollu l-ġurnal In-Nazzjon matul is-sigħat li għaddew ħa l-inizjattiva biex jinvestiga dan il-każ ta’ għajbien ta‘ din ix-xbejba u, fost l-oħrajn, tkellem mal-Assistent Kummissarju tal-Pulizija Norbert Ciappara li hu responsabbli mit-tiftix ta’ din ix-xbejba.

Filwaqt li tenna l-appell talPulizija għal kull informazzjoni li tista’ twassal biex din it-tfajla tinstab, Norbert Ciappara qal li lPulizija qed tagħmel dak kollu possibbli biex din ix-xbejba ta’ erbatax-il sena tinstab fl-iqsar żmien possibbli. għal paġna 3

Marilyn Cernigliaro: tfajla ta’ 14-il sena li sal-lum għadu ħadd ma jaf fejn tinsab

Tmiem is-sena b’xita, silġ Ara paġna 32 u kesħa kbira

Sajjetta tolqot ajruplan tal-Air Malta

Ara paġna 3

www.maltarightnow.com

2

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

Vjetnamiża tgħid li ta’ 14-il siegħa sahra kienet ingħatat ħlas ta’ €10 Il-każ dwar traffikar u sfruttament ta’ ħaddiema ta’ Leisure Clothing

Vjetnamiża li għamlet 20 xahar taħdem mal-kumpanija Leisure Clothing ibbażata Bulebel xehdet fit-tul dwar ilkundizzjonijiet tagħha malkumpanija fejn qalet li kienet qed tiġi sfruttata b’mod li ta’ 14-il siegħa sahra kienet tiegħu €10 fi ħlas. Hija qalet li ma setgħetx tirrifjuta s-sahra meta mitluba u li meta kienet taħdem din l-istess sahra mis-5.45 p.m. sad-9.30 p.m. kienet tingħata ewro u 70 ċenteżmu bħala overtime.

L-eks impjegata tal-fabbrika qalet li ma kienx ikollha ħin liberu u qattgħet ħafna minn ħajjitha kemm damet taħdem filfabbrika mix-xogħol għal Ħal Far fejn kienet tgħix u li kienu żammewlha €3,000 li baqgħu għand is-sidien, u li l-pay-slips li kienet tingħata ma jirriflettux ixxogħol bla rażan li kienet tagħmel.

Dan ħareġ mix-xhieda ta’ Nguyen Thi Hien, tfajla millVjetnam li xehdet fil-kumpilazzjoni fil-konfront tad-Direttur Maniġerjali tal-kumpanija Leisure Clothing Bin Han, li għandu 46 sena u hu ta’ nazzjonalità Ċiniża, u Liu Jia ta’ 31 sena, Marketing Manager tal-istess kumpanija. Huma qegħdin jiġu akkużati bi traffikar uman, miżapproprjazzjoni u esplojtazzjoni ta’ persuni Ċiniżi u

Vjetnamiżi li kienu jaħdmu filfabbrika f’Bulebel.

Ix-xhud, li damet tixhed kważi tliet sigħat sħaħ u li se tkompli meta l-każ jitkompla nhar lErbgħa 7 ta’ Jannar fid-9 a.m., qalet li l-aġenzija tatha kampjun tal-kuntratt biex hi taqrah. Dan ilkuntratt kien esibit mix-xhud filQorti. Kienu qalulha li wara li taqra l-kuntratt, jekk taċċettah, tibda fl-impjieg u jekk isibuha tajba, iżżommuha. Wara kellha intervista permezz tal-internet u fiha tkellmet ma’ żewġ irġiel li ddeskrivewlha l-kundizzjonijiet tax-xogħol f’Malta u tal-fabbrika.

Hija ngħatat ukoll test bil-miktub u wara test prattiku. Meta kienet fil-fabbrika tawha borża biex issewwiha. Dan kollu sar f’Hanoi, il-belt kapitali talVjetnam. Hemm offrewlha limpjieg, u dan wara li sewwiet ilborża u qalulha li kienet għaddiet mill-eżami. Fuq il-kompjuter urewha wkoll il-pajjiż u fiex jikkonsisti x-xogħol, il-post filfabbrika u l-post fejn kellha toqgħod f’Malta u s-salarji talħaddiema, dwar kif jirċievu lpaga, u li din kienet ta’ bejn €500 u €600 fix-xahar. Qalulha wkoll li din hija l-paga tal-ħaddiema li kienu jaħdmu mal-kumpanija, u li iżda hi setgħet ukoll taqla’ aktar minn €700.

Wara li għaddiet mit-test, hija marret l-aġenzija u tathom 500 dollaru Amerikan, filwaqt li fi żmien tliet xhur riedet tagħtihom il-kumplament. Hija qalet li ma rċievet l-ebda informazzjoni f’dawk it-tliet xhur fuq l-impjieg tagħha, u f’perjodu minnhom riedet lura d-depożitu biex tmur taħdem xi mkien ieħor.

Qalet li kienet bidlet il-ħsieb tagħha li tiġi Malta u ddeċidiet li tmur taħdem it-Tajwan, hekk kif għaddiet minn eżami ieħor biex taħdem ma’ kumpanija oħra f’dan

kumpanija Leisure Clothing. Laġent kien qalilha biex ma toqgħodx tinkwieta fuq dak li kienet iffirmat u li meta kienet se tasal Malta kollox se jkun aħjar, u li l-kuntratt u s-salarju kienu se jkunu aħjar minn dak miftiehem.

Qisu kien reġa’ bdielha u kienet iddeċidiet li ma taħdmix malkumpanija f’Malta, imma qalulha li jekk tibdel il-ħsieb kienet se terġa’ tispiċċa tħallas għall-vjaġġ u l-ħlas għall-aġenti. Dwar il€150 salarju, qalet li l-aġenti kienu qalulha li dan kien ifisser li

il-pajjiż. F’Jannar l-aġent li ried jirranġalha għal Malta bagħat għaliha u qalilha li d-dokumenti kienu kważi kollha lesti u qalilha li x-xogħol f’Malta huwa tajjeb ħafna u li minflok 4,000 dollaru Amerikan, setgħet tħallas 3,000 dollaru. Kien għalhekk li reġgħet bidlet il-ħsieb u tatu lura ddepożitu. Hu qalilha biex tmur tagħmel test mediku.

Il-Vjetnamiża qalet li wara dan kollu stenniet ġimgħa oħra, u kienet qed tistenna biex tinħareġ il-visa.

L-ewwel tawha kuntratt li kien bil-lingwa tagħha, bħal dak ilkuntratt kampjun li tawha filbidu, u kuntratt ieħor bil-lingwa Vjetnamiża u Ċiniża. Mistoqsija jekk il-kuntratti kinux l-istess, hija qalet li kienu differenti minn xulxin. L-ewwel kuntratt kien tajjeb, bl-akkomodazzjoni, ikel u skont il-liġi Maltija. It-tieni kuntratt kien wieħed totalment differenti, u staqsiet lill-aġent għaliex kien hemm din id-differenza.

Kulma qalilha kien li l-liġi kienet se tiġi osservata. L-ewwel kuntratt kien ta’ €680 fix-xahar u t-tieni kien ta’ €140 fix-xahar flimkien ma’ salarju għal kull prodott li kienet se taħdem. Hija esibiet ukoll dan id-dokument filQorti. Qalet li ż-żewġ kuntratti kienu ffirmati mill-istess aġent.

Id-differenza kienet li t-tieni kuntratt kien iffirmat ukoll mill-

jekk fil-fabbrika ma jkunx hemm xogħol, xorta kienet se tieħu dan l-ammont, u għalhekk kien jaqblilha. Hija qalet li t-tieni kuntratt li ffirmat kien jgħajjat ukoll lill-akkużat Bin Han. Hija qalet li ffirmat żewġ kuntratt f’temp ta’ nofs siegħa, u li ma tafx taqra biċ-Ċiniż. Dwar it3,500 dollaru Amerikan, qalulha li dan huwa l-prezz biex tiġi Malta. Qalet li dawn il-flus tathom lill-aġent u li dawn jinkludu ħlas tal-aġenti, biljett tal-ajru u lfatt li kienu qegħdin jgħallmuha ċ-Ċiniż.

Biex tħallas dawn il-flus qalet li kienet issellfet mingħand membri tal-familja tagħha. Fil-Vjetnam meta kienet taħdem kienet taqla’ €110 fix-xahar. Wara li ffirmat ilkuntratt f’pajjiżha marret l-ajruport u telqet biex tiġi Malta. Meta waslet Malta kien hemm koppja li ġabritha mill-ajruport u l-ewwel ħaġa li għamlulha kienet li ħadulha l-passaport u ħaduha fejn kellha toqgħod f’Malta.

Hija qalet li ħaduha Ħal Far u tawha kamra ma’ Vjetnamiża oħra fejn kien hemm televiżjoni u kamra tal-banju mingħajr toilet, u li dan kellu jinqasam f’kamra oħra ma’ ħaddieħor. Qalet li hemm ukoll kċina fejn kienu jieklu. Kienu tawha wkoll xi affarijiet biex tinħasel bihom bħal sapun u toothpaste.

Mistoqsija x’kienet tagħmel fil-

Kienet titħallas bejn is-5.45 p.m. u d-9.30 p.m. bir-rata ta’ ewro u 70 ċenteżmu ta’ tliet sigħat u tliet kwarti xogħol

LOKALI

ħin liberu tagħha, qalet li ma kellha ebda ħin liberu, għax kulma kienet tagħmel kien li taħdem.

Hija qalet li meta rarament kien ikollha ġurnata li fiha ma kellhiex xogħol, kienet tmur sas-suq, u dan kien il-Ħadd, daqqa kull ġimgħa u ġieli kull 15-il ġurnata. Qalet li kienet taħsel ħwejjiġha b’idejha.

Kompliet tgħid li x-xogħol tagħha kien ta’ ħajjata u kienet taħdem mis-7 a.m. sat-7.45 p.m.

Dan għal nhar ta’ Tnejn, l-Erbgħa, il-Ħamis u l-Ġimgħa u t-Tlieta u s-Sibt mis-7 a.m. sas-5.45 p.m. u l-Ħadd mit-8 a.m. sas-6 p.m.

Kienet taħdem hekk fl-ewwel ġimagħtejn.

Wara bdiet taħdem is-sahra sad9.30 p.m. Meta ma kienx hemm overtime, suppost sas-5.45 p.m.

Dwar ħin għall-mistrieħ kellha kwarta filgħodu, nofs siegħa f’nofsinhar u 20 minuta oħra waranofsinhar, u dan biex tiekol.

Dwar is-sahra, qalet li ma setgħetx tirrifjutaha. Qalet li kienet titħallas bejn is-5.45 p.m. u d-9.30 p.m. bir-rata ta’ ewro u 70 ċenteżmu ta’ tliet sigħat u tliet kwarti xogħol.

Hija telqet mix-xogħol fis-27 ta’ Ottubru li għadda. Fil-bidu qalet li ma ħadet l-ebda flus, u dan għaliex l-ewwel €2,000 ma jistgħux jintmessu hekk kif iżżommuhomlha f’każ li titlaq minn Malta. Ma kinitx taf jekk il-biljett tal-ajru kienx bir-ritorn.

Fix-xhieda tagħha qalet li f’sena u tmien xhur taħdem fil-fabbrika Leisure Clothing hija bagħtet €5,565 lill-qraba tagħha f’pajjiżha. Qalet li żammet xi flus għaliha u li l-kumpanija żammitilha €3,000. Dwar dawn il-flus li għandha tieħu qalet li s-sidien talfabbrika dejjem iġibulha xi skuża meta riedet tibgħathom, bħal pereżempju li l-imgħallem mhux qiegħed hemm. Qalet li f’idejha kienet tieħu €150 kull xahrejn.

Qalet li kienu jagħtuha pay-slips kull xahar dwar l-ammonti li għalihom kienet taħdem, u li dawn iżda ma kinux konformi mas-sigħat li kienet taħdem, tant li mhux l-ewwel darba li kienet tieħu €10 għal 14-il siegħa xogħol u minkejja li kien hemm ftehim li s-sahra titħallas skont il-liġi Maltija.

www.maltarightnow.com

3

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

LOKALI

Fil-Belt Valletta u r-Rabat Għawdex…

Ajruplan tal-AirMalta jintlaqat b’sajjetta L-ajruplan tal-Air Malta f’Pariġi ftit wara li ntlaqat b’sajjetta

Jinżamm f’Pariġi għal spezzjoni teknika qabel it-titjira lura lejn pajjiżna

Ilbieraħ filgħodu, waqt il-maltempata li ħakmet il-gżejjer Maltin, grupp ta’ turisti, fosthom Maltin, kienu qed jerħulha minn pajjiżna għall-ajruport Charles de Gaulle ta’ Pariġi.

Vjaġġ normali bħall-oħrajn, iżda minħabba l-maltempata, ilvjaġġ ħa xejra kemxejn differenti hekk kif, hu u tielaq minn Malta, l-ajruplan tal-AirMalta, bin-numru KM478, intlaqat b’sajjetta.

Fortunatament ħadd ma weġġa’ f’dan l-inċident u l-vjaġġ kompla fi triqtu b’mod normali.

Inbidel biss il-ħin ta’ ritorn tiegħu lura lejn Malta, minħabba

spezzjonijiet ta’ rutina li kellhom isiru wara li wasal Pariġi.

Joseph Borg, li kien fuq l-ajruplan ma’ martu, huma u sejrin lejn btala fil-kapitali Franċiża, jirrakkuntalna dak li għadda minnu. Jgħid li żewġ minuti biss wara li l-ajruplan inqata’ mill-art, il-passiġġieri raw dawl kbir u semgħu ħoss b’saħħtu jirbombja mal-ajruplan kollu.

Biss, wara l-inċident, Joseph Borg jgħid li l-vjaġġ kompla b’mod normali, bl-ekwipaġġ jgħin biex iżomm il-kalma fost il-passiġġieri.

In-Nazzjon għamel ukoll kuntatt ma’ persuna li kellha tistenna

minn paġna 1

fil-ġlieda kontra d-droga fejn dan l-aħħar kienu reġistrati numru ta’ suċċessi importanti – kompla li laħħar li din it-tfajla ntlemħet filpubbliku kien f’Birkirkara. Hu appella lil min jista’ qiegħed jgħin lil din ix-xbejba biex tinħeba biex illum qabel għada jgħin lill-Pulizija u ma jitgħabbiex b’responsabbiltajiet li mhumiex tiegħu biex hekk Marilyn Cernigliaro terġa’ lura f’ambjent sigur.

In-Nazzjon tkellem ukoll ma’ sorsi oħra infurmati tajjeb ħafna dwar din ix-xbejba li fissru lil Marilyn Cernigliaro bħala xbejba intelliġenti ħafna u li għandha qalb kbira. “Hi moħħha ħafna fiż-żewġ ħutha iżgħar minnha u trid li ma jgħaddux huma wkoll mit-trawmiet li għaddiet minnhom meta kienet għadha żgħira fejn, fost l-oħrajn, ma ngħatatx l-imħabba li kull bint tistenna u anki li kienet suġġetta għal swat.”

Dawn is-sorsi qalu li din it-tfajla, li forsi l-istatura tagħha tinganna għaliex mad-daqqa t’għajn wieħed jista’ faċilment jaħseb li għandha età ferm aktar milli filfatt għandha, bħalma juri r-ritratt

għal sigħat sħaħ minħabba ddewmien f’Pariġi. Dan il-passiġġier jiddeskrivilna d-dewmien kollu bħala wieħed li ħassu żejjed, speċjalment fid-dawl tal-fatt li għal iktar minn siegħa l-passiġġieri ma kinux jafu għaliex ittitjira ġiet posposta. Saru jafu biss permezz tal-ġurnali u s-siti tax-xandir lokali. L-istess passiġġieri iktar tard ngħataw voucher ta’ €20 tal-inkonvenjent.

Fi stqarrija l-AirMalta qalet li dan id-dewmien kien neċessarju biex tassigura li l-ajruplan ma ġarrabx ħsarat tekniċi li jafu jipperikolaw il-vjaġġ lura lejn pajjiżna.

Attivitajiet mill-Kunsilli Lokali biex insellmu l-2014 u nilqgħu l-2015

Hekk kif f’dawn il-jiem kulħadd ikun qed jippjana kif se jqatta’ l-lejl li jsellem l2014, għal sena oħra l-Belt Valletta reġgħet se tkun il-qalba tal-attivitajiet biex nilqgħu ssena l-ġdida.

L-attivitajiet jilħqu l-qofol tagħhom fi Pjazza San Ġorġ, fejn se jittella’ palk għallokkażjoni, filwaqt li l-faċċata tal-Palazz tal-President se tkun imżejna bi spettaklu ta’ 3D Projections minn studenti talMCAST. Se jkun hemm ukoll logħob tan-nar, li flimkien mal-projections se jkun qed jikkumplimenta l-countdown ta’ nofsillejl.

Bħas-snin l-imgħoddija, lattività hi organizzata millKunsill Lokali tal-Belt, bissehem tal-Fondazzjoni Ċelebrazzjonijiet Nazzjonali, bl-attivitajiet se jkunu bla ħlas.

Attività oħra bla ħlas se tittel-

la’ fir-Rabat Għawdex, fejn ilKunsill Lokali se jkun qed itella’ edizzjoni oħra tal-festi li jilqgħu l-2015.

F’dan il-każ, l-attivitajiet firRabat Għawdex ilhom jittellgħu għal dawn l-aħħar tmien snin. Minħabba xogħlijiet li qed isiru fil-Pjazza tat-Tokk, din is-sena l-attivitajiet se jsiru fi Pjazza Santu Wistin, bilKunsill Lokali se jtella’ kunċert, li se jibda fl-10 p.m. u li se jwassal ukoll għat-tokki ta’ nofsillejl.

Sadanittant, biex jikkumplimenta l-attivitajiet fil-Belt Valletta, fl-aħħar lejl tas-sena se jkun hemm is-servizz tal-Lift tal-Barrakka sal-4am, kif ukoll skeda speċjali tat-trasport pubbliku lejn diversi lokalitajiet sas-2.30 a.m.

Barra minn hekk, is-servizz ta’ Park and Ride fil-Furjana mistenni wkoll jibqa’ għaddej sas-2.30 a.m.

hom iċ-ċans li jirriabilitaw lilhom infushom f’post sigur. Sa issa dan il-post – filwaqt li jeżisti għal żgħażagħ ġuvintur – ma jeżistix għal tfajliet ta’ età żgħira bħal Merilyn.

Jirriżulta li din it-tfajla eventwalment iddaħħlet fix-Shelter tan-nisa, li hu magħruf bħala lCaritas Female Rehabilitation Centre li jinsab f’Birkirkara.

F’dan iċ-Ċentru hemm għadd ta’ nisa adulti, uħud minnhom bittfal, li għandhom problema taddroga u li qed isegwu programm biex joħorġu minn din il-problema.

Temporanjament Marilyn Cernigliaro kienet qed tinżamm ma’ dawn it-tfajliet, iżda minn żmien għal żmien kienet qed tintbagħat fl-Isptar Monte Carmeli fejn kienet qed tinżamm f’sala li ma kinetx adatta għaliha.

Fil-passat tagħha Marilyn Cernigliaro mhux l-ewwel darba li stqarret li kellha problemi ta’ droga u anki li kien hemm min involviha fil-prostituzzjoni.

Għalhekk din ix-xbejba kellha bżonn ta’ ħafna għajnuna.

Għalkemm l-akbar problema tagħha baqgħet dik li fi tfulitha

ma sabitx l-imħabba li kull bint tixtieq li ssib.

Is-sorsi li tkellmu ma’ InNazzjon komplew li kien nhar itTnejn, 15 ta’ Diċembru meta Marilyn Cernigliaro ħarbet millCaritas Female Rehabilitation Centre wara li saret taf li kienet se terġa’ tittieħed fl-Isptar Monte Carmeli.

Dakinhar filgħodu appena hi kienet se tittieħed fl-Isptar Monte Carmeli ħarbet tiġri u minn dakinhar ’l hawn l-għajbien tagħha għadu misteru kbir.

Dawn is-sorsi awguraw li lPulizija tkun kapaċi ssolvi dan ilkaż fl-iqsar żmien possibbli biex hekk din ix-xbejba terġa’ lura f‘ambjent sigur... żgur mhux flIsptar Monte Carmeli li mhuwiex l-ambjent adattat għaliha, imma f’ambjent aktar san għaliha biex hekk din ix-xbejba tingħata ċans ieħor ġdid li tibda ħajjitha millġdid.

L-istess sorsi wissew li hu ta’ dannu u ħsara kbira għal min qiegħed jipprova – kemm-il darba hu l-każ – jisfrutta l-vulnerabbiltà ta’ din ix-xbejba li għandha bżonn min jgħinha u mhux min jisfruttaha.

Biża’ li xi ħadd qed jużaha għal skop ta’ prostituzzjoni

Madankollu l-Pulizija hi ffaċċjata min-numru ta’ diffikultajiet, fosthom il-fatt li milli jidher li din ix-xbejba ma kienet qed tikkomunika bl-ebda telefon ċellulari. Invista tal-fatt li Marilyn Cernigliaro kienet residenti f’shelter immexxi mill-Caritas, jirriżulta wkoll li ma kellhiex ħbieb fissi u għalhekk l-operazzjoni tal-Pulizija hi aktar diffiċli.

Fil-fatt il-Pulizija qed tagħmel dak kollu li tista’ u tkellmet b’mod ripetut ma’ bosta millħbieb tagħha li iżda jidher li qajla huma f’pożizzjoni li jgħinu biex din tinstab qawwija u sħiħa.

Hu kompla li l-Pulizja taf tajjeb li din ix-xbejba kellha trobbija diffiċli ħafna, madankollu temmen li din ix-xbejba għandha tingħata ċans ieħor biex terġa’ tgħix it-tfulija tagħha u l-Pulizija huma determinati li jgħinu lil Marilyn Cernigliaro biex titbiegħed minn problemi li setgħet iltaqgħet magħhom f’ħajjitha sa issa.

L-Assistent Kummissarju Norbert Ciappara – li qed jagħmel biċċa xogħol tajba ħafna

Marilyn Cernigliaro

li qed nippubblikaw f’din ilpaġna, ilha għaddejja minn baħar ta’ mrar tant li sa minn età ferm iżgħar iddaħħlet fl-Isptar Monte Carmeli, li żgur li mhux il-post adattat għaliha.

Dawn is-sorsi appellaw lillawtoritajiet biex isibu soluzzjoni dwar każijiet bħal dawn fejn tfajliet bi problemi diversi, fosthom għax ma jkollhomx min jieħu ħsiebhom, inkluż bi problemi ta’ prostituzzjoni jew droga, ikoll-

4

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

Akkużat li seraq emails ta’ martu Raġel ta’ 51 sena minn TasSliema, li ismu ma jistax jixxandar biex tiġi protetta l-identità tal-mara tiegħu, wieġeb mhux ħati li seraq emails personali tagħha. Ir-raġel wieġeb mhux ħati tal-akkużi kollha miġjubin kontrih, u kien mixli wkoll li għamel rapport falz mal-Pulizija fil-konfront ta’ martu. Il-koppja bħalissa għaddejja minn proċess ta’ separazzjoni, Quddiem il-Maġistrat Audrey Demicoli, is-Slimiż ġie mixli li f’Ġunju li għadda u fix-xhur u ssnin ta’ qabel, ħoloq ċikrkostanzi li jistgħu jinġiebu bħala prova kontra xi ħadd innoċenti, li għamel rapport b’mod li jibdew proċeduri kriminali, u li kkommetta serq ta’ dokument personali, f’dan il-każ emails.

Ir-raġel ġie mixli wkoll li uża software biex tittella’ informaz-

zjoni minn kompjuter, u li daħal mingħajr awtorizzazzjoni biex jiġbor informazzjoni li ma kinetx aċċessibbli għalih.

Ir-raġel, li kien mixli bi 12-il akkuża, ġie akkużat ukoll li wettaq dawn ir-reati bi ħsara għal ħaddieħor, li ġab ruħu b’mod li ta fastidju lil diversi persuni, fosthom lil martu, u beżża’ wkoll li se tintuża vjolenza kontriha, jew kontra persuni li jiġu minnha.

Kien mixli wkoll li għamel offiża fuq diversi persuni fosthom pulizija. Il-Qorti laqgħet ittalba tal-Prosekuzzjoni biex tinħatar psikjatra biex teżamina lill-akkużat.

Ir-raġel ingħata l-pleġġ fuq garanzija personali ta’ €3,000 u li jrid jiffirma darba fil-ġimgħa fl-Għassa tal-Pulizija ta’ TasSliema.

www.maltarightnow.com

Seraq l-ilma minn latrina

Pierre Darmanin ta’ 38 sena minn San Ġiljan, residenti żŻurrieq, instab ħati li fil-21 ta’ Awwissu, 2013, minn latrina magħluqa li tinsab maġenb ilMoll f`Xatt il-Braken fil-Marsa, seraq kwantità ta’ ilma għaddannu tal-Korporazzjoni għasServizzi tal-ilma. L-ilma kien qed jinsteraq min-naħa ta’ wara tal-latrina li tinsab imbarrata bil-ġebel u dan meta kien qed jinqala’ “stop cock” u malkanna jitqabbad pajp u jittieħed l-ilma.

Il-Prosekuzzjoni temmen li lilma kien qed jintuża biex jissuplixxi l-bastiment proprjetà ta’ Darmanin. Minkejja li ma ammettiex, il-Qorti ma emmnitux, anzi qalet li huwa għadda kumment mhux floku. Dan meta mistoqsi kemm jaħseb li kien jiswa l-ilma li kien hemm fil-vann tiegħu, huwa qal, “Jekk tikkalkula bowser naħseb jiġi jiswa xi 25 ċenteżmu.”

Il-każ instema’ quddiem ilMaġistrat Aaron Bugeja, fejn irriżulta li Pierre Darmanin kien ta żewġ stqarrijiet lill-Pulizija.

L-Ispettur Godwin Scerri qal li x’hin wasal eżatt fuq il-post Pierre niżel jiġri mill-karozza u daħal fil-vann fejn għalaq ilkomunikazzjonijiet min-naħa t’isfel u min-naħa ta’ fuq minhabba li dan it-tank kien imtela u beda jfur xi ftit ukoll.

Jgħid ukoll li l-imputat qallu li ma kinux serquhulu l-vann u li jekk serquh ma kienx jaf li kienu serquhulu. L-Ispettur Scerri tenna wkoll li l-imputat beda jistqarr miegħu li l-Pulizija kienet qegħda taqbad miegħu għal żewġ ewro ilma. Itenni wkoll li mill-investigazzjonijiet li għamel huwa ma rriżultalux li l-vann kien ġie misruq.

Mix-xiehda ta’ Charles Abdilla, rappreżentant talKorporazzjoni Għas-Servizzi talIlma jirriżulta li li “stop cock” li

QORTI

kien hemm imwaħħal mal-ħajt tal-latrina, li jidher li huwa talplastik u jixbah dak li jirreferu għalihom bħala tal-marka “Acorn”, ma kienx proprjetà talKorporazzjoni għaliex din ma tużax fittings ta’ din il-marka.

Il-Korporazzjoni ma kinetx taf bl-installazzjoni ta’ dan l-“istop cock” u saret taf bih biss wara li sar lilha r-rapport mill-Ispettur Scerri. Jirriżulta li l-vann ien parkeġġat faċċata tal-baħar biswit din il-latrina, li illum jidher li ma għadhiex tintuża aktar għaliex għandha l-aperturi tagħha imbarrati.

Fil-vann ġew fotografati wkoll diversi “spanners” u pajp ieħor ta’ lewn trasparenti b’no return valve. Il-Qorti illiberat lil Darmanin bil-kundizzjoni li ma jwettaqx reat ieħor fi żmien sentejn. Għalih deher l-Avukat Edward Gatt.

Il-Prosekuzzjoni tmexxiet mill-Ispettur Godwin Scerri.

www.maltarightnow.com

LOKALI

Illejla niċċelebraw bidu ta’ sena ġdida

5

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

Amy Borg

Mingħajr dubju ċ-ċelebrazzjonijiet illejla ma jonqsux.

Min jiċċelebra s-sena l-ġdida mal-familja jew mal-ħbieb id-dar, anki minħabba lkesħa ta’ dawn il-jiem, min imur jiekol f’xi restorant, min imur jiżfen, min isiefer jew hemm min għadu ma ppjana xejn għal-lejla!

Wieħed jittama li kulħadd jiċċelebra bi prudenza, speċjalment fejn jidħol xorb u sewqan, biex għada ma jkollniex naqraw fil-gazzetti rapporti ta’ inċidenti, li sfortunatament jistgħu jkunu anki fatali, bħalma ġieli ġara f’dan il-lejl partikolari tassena.

Insomma kulħadd jiċċelebra bil-mod kif jixtieq hu fi tmiem sena u bidu ta’ oħra ġdida li kulħadd jittama li tkun aħjar minn dik li se tintemm ftit sigħat oħra.

Naraw x’qalulna n-nies li ltqajna magħhom il-Belt Valletta fil-jiem li għaddew…

“Din is-sena se nkun imsiefer.”

“Mhux mal-familja!”

“Se mmur Dinner Dance.”

“Mal-familja.”

“Jien indoqq, jiġifieri nkun f’parties ’l hemm u ’l hawn.”

“Għadni ma nafx!”

“Naħseb se niġi l-Belt Valletta.”

“Hopefully with the man in my life.”

U x’jaħsbu n-nies dwar ir-riżoluzzjonijiet li suppost jibdew minn għada?

“Inkun iktar paċenzjuża.”

“Qatt ma nżommhom, qatt ma jirnexxili nżommhom.”

“Nieħdu l-ħajja kif tiġi, ġurnata b’ġurnata.”

“Li nibqa’ kif jien u li ma nikolx ħafna.”

“Le ma nagħmilhomx.”

Dawn imorru lura għal mijiet ta’ snin fosthom fi żmien ilBabilonjani – dawn kienu jwiegħdu lill-allat tagħhom li filbidu ta’ kull sena jkunu se jirri-

tornaw dak kollu li ssellfu u li jħallsu d-dejn tagħhom. ’Il bogħod miċ-ċelebrazzjonijiet u r-riżoluzzjonijiet, fil-verità għal ħafna nies sena ġdida tista’

tfisser tama ġdida. Iżda qalb iċċelebrazzjonijiet tal-lejla, wieħed irid iżomm f’moħħu biex jekk se jsuq ma jixrobx! F’każ ta’ gruppi, l-appell tagħna hu li jkun

miftiehem minn qabel min se jsuq, biex dan jibqa’ lura mixxorb alkoħoliku li jpoġġi ħajtu u ħajjet ħaddieħor f’periklu.

Tajjeb ukoll jekk forsi mar-

riżoluzzjonijiet wieħed iżid ittnaqqis ta’ vizzjijiet koroh bħattipjip u x-xorb żejjeb, biex b’hekk itejjeb il-livell ta’ saħħa tiegħu u jgħix aħjar.

Imma r-riżoluzzjonijiet kif oriġinaw?

Flimkien kollox possibbli… www.maltarightnow.com

6

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

OPINJONI

Xejriet ġodda ta’ sena qadima

Is-sena 2014 kienet fażi li matulha l-mexxejja taż-żewġ partiti ewlenin kellhom jissoktaw iseddqu l-preżenza tagħhom bħala lvuċi moderna ta’ żewġ folol antiki kbar li jħaddnu kważi lill-elettorat kollu.

Kienet sena li matulha l-politika kienet preżenti wisq aktar milli wieħed seta’ jinduna.

Elezzjoni eċċezzjonali hi bħal tidwira storika ta’ arloġġ li jista’ jinqara kemm tajjeb u kemm ħażin. Forsi hemm Malta ġdida li qiegħda titla’ fil-wiċċ, u dan ikun proċess pożittiv jekk ikun imdawwal mit-tagħlimiet talIstorja (tan-nies tal-bieraħ) u mill-esperjenza (tan-nies tallum).Ninsabu f’tidwira li titlob lgħaqal ta’ kulħadd.

It-tmexxija Laburista ġdida Joseph Muscat kellu juri li lmandat qawwi li ngħata fl-elezzjoni ġenerali kien se jitħaddem b’mod li mhux biss isaħħaħ lill‘moviment’ imniedi minnu għal din l-okkażjoni, iżda wkoll li jintroduċi stil politiku ġdid. Fid-dell fond ta’ Mintoff, persuna u mit, Muscat ried juri li l-familja tħaddan aktar minn tip wieħed. Fixxebh tidher id-differenza fl-aqwa tagħha. Ma hix għażla mingħajr sogru għaliex il-partiġġjaniżmu tradizzjonali hu samm daqs ilblat.

Kollox jista’ juri li r-rebħa storika tal-Partit Laburista ma kinitx miraklu iżda fatt li jista’ jkun spjegat: kien il-frott ta’ ħsieb konvint u ta’ ħidma kollettiva. Kienet qabelxejn ħidma fillivell parrokkjali, distrettwali.

Kollox wera li l-Partit Laburista, imwieled fil-benniena tattagħlim soċjali tal-Knisja, kien

fehem li Malta għandha struttura ta’ parroċċa, u fi ħdan din il-parroċċa jintlaqa’ jew jintrema kull proġett politiku. Il-fidwa ta’ Malta f’kull sfida sseħħ jew tfalli jekk tinħadem f’dan il-livell.

Il-Partit Laburista, wara għadd ta’ snin fl-Oppożizzjoni, kien iġġedded minn fuq sa isfel. U b’din l-idea l-mexxej ġdid Joseph Muscat seta’ jwiegħed ċaqliqa mis-sisien. Dik iċċaqliqa seħħet fi ħdan il-partit, waqt li ċ-ċaqliqa wisq itqal tolqot lill-forzi l-oħra tal-pajjiż li huma lesti, jew ma humiex lesti, li jaraw it-tiġdid meħtieġ.

Hawn issalpa jew tegħreq ilmodernizzazzjoni Maltija, li trid tkun dejjem fergħa ġdida f’siġra qadima. Hi liġi tan-Natura. ‘You cannot reinvent the wheel’, jiġifieri L-għeruq huma għeruq dejjem.

It-tmexxija Nazzjonalista ġdida Min-naħal-oħra, il-Partit Nazzjonalista mmexxi bil-għaqal minn Lawrence Gonzi, kien f’qagħda li talbet minnu li jiġġustifika l-imgħoddi reċenti tiegħu fit-tmun tal-pajjiż. Kellu jbigħ ir-rekord ta’ kulma għamel fis-snin twal fis-setgħa.

Għall-kuntrarju tal-Partit Laburista, il-Partit immexxi minn Gonzi kellu jidher bħala lPartit ta’ Gonzi, GonziPN, espressjoni li nifhem li riedet tfisser li l-mexxej kien għamel suċċess b’mod li kellu jerġa’ jrebbaħ lill-Partit Nazzjonalista.

Id-dħul ta’ Simon Busuttil fixxena introduċa bidla li hi wisq akbar milli tidher. Kellu jinserixxi lilu nnifsu f’katina li, tipikament Nazzjonalista, kienet sensiela ta’ personalitajiet konsisten-

minn Oliver Friggieri

Laburista kellu f’Joseph Muscat mexxej ġdid li kien jaf iżomm iddistanza mit-tmexxija ta’ qablu bla ma joftoq il-katina. Dik iddistanza kienet spazju vojt li jimtela – u jrebbaħ. Hi lezzjoni li ż-żewġ partiti ewlenin tgħallmuha sewwa: il-PL qabel l-elezzjoni, u l-PN wara l-elezzjoni.

Tiġdid u kontinwazzjoni Muscat u Busuttil: tiġdid meħtieġ fuq naħa, u kontinwazzjoni meħtieġa fuq in-naħa loħra. Il-PL seħaq fuq il-futur, u lPN kellu jisħaq fuq il-passat. Irriżultat storiku miksub minn Joseph Mucat seta’ wera li issa kien riesaq staġun politiku ġdid, imnissel mit-tibdil mill-qiegħ li

Nawgura li kemm il-Prim Ministru u kemm il-Kap tal-Oppożizzjoni jgħinuna nagħmlu għażliet li jsaħħu u jġeddu, jinkludu u jgħaqqdu ti, b’sens tal-imgħoddi, u prudenti ħafna quddiem kull tibdil.

Huwa fehem mill-ewwel li kellu jkun mexxej differenti, mhux biss għaliex ‘ir-riħ tal-bidla’ (qawl Nazzjonalista) kien daqsxejn kapriċċuż u mqareb, imma wkoll għaliex ir-riħ kellu regoli fissi, preċiżi wkoll. Simon Busuttil jidher li qiegħed jibni lħsieb tiegħu fuq din il-bażi. Fiddawl tagħha jiftiehem kulma qiegħed jgħid.

Ir-regola Maltija tal-alternanza elettorali kienet qiegħda taħdem u tibgħat sinjali li setgħu jinqraw. Fuq kollox, il-Partit

seħħ b’għaġla kbira fi ftit snin, minn meta Malta ssieħbet flUnjoni Ewropea.

Il-PN fil-Gvern kien mexxa lill-poplu sal-punt li mbagħad ilpoplu mexa aktar minnu. Tnikkir ta’ sekli sħaħ, tiġdid ta’ ftit snin.

Malta kienet saret qisha karozza li kienet ilha pparkjata għal bosta snin, u issa sidha sab il-gass… u ma jistax isib il-brejkijiet. Hu proċess li ilu li beda, forsi sa missnin tmenin.

Sfidi kulturali aktar milli ekonomiċi Hemm vantaġġi storiċi kbar li

ż-żewġ partiti ewlenin, immexxijin minn żewġ mexxejja eżemplari, b’għeruq Insara sodi, jistgħu jutilizzaw biex kull tibdil isaħħaħ lill-komunità kollha. L-isfidi ġodda ta’ Malta huma aktar kulturali milli ekonomiċi. Ma jidhirx li dan hu pajjiż li falla ekonomikament.

Hu pajjiż li ħoloq lilu nnifsu bis-saħħa ta’ politiċi kompetenti f’kull partit. Il-kriżijiet tiegħu jitolbu li l-politiċi u lpoplu jiġbdu ħabel wieħed għall-ġid ta’ kull taqsima tassoċjetà.

Hemm diversi perikli f’dan il-proċess ta’ ħsieb, u qabelxejn hemm is-semplifikazzjoni, ilpreġudizzju, il-personalizzazzjoni tal-argument, l-użu ta’ kliem li jweġġa’, u fuq kollox il-qasma tal-aġenda fi tnejn: aħna u huma. It-tielet triq qiegħda hemm ukoll: il-kompromess.

L-għarfien tas-sens ta’ ‘moviment’ popolari, fuq naħa, u lgħarfien tal-bżonn li partit jisma’ aktar lin-nies, fuq innaħa l-oħra: iż-żewġ pożizzjonjiet, waħda Laburista u l-oħra Nazzjonalista, jistgħu jkunu varjazzjonijiet tal-istess tema.

Is-sena l-qadima kienet sena speċjali fid-dawl ta’ dawn ilpunti u oħrajn. Elezzjoni storika ċaqalqet is-sigħat bilqawwa, u kulħadd seta’ jara lħin. Imma l-arloġġi jvarjaw.

Nawgura li kemm il-Prim Ministru Joseph Muscat u kemm il-Kap tal-Oppożizzjoni Simon Busuttil jgħinuna biex naqraw sewwa l-ħin tas-seklu u nagħmlu għażliet li jsaħħu u jġeddu, jinkludu u jgħaqqdu.

Flimkien Kollox Possibbli… għax Malta Tagħna Lkoll.

Il-Pre

għax Malta tagħna lkoll www.maltarightnow.com

7

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

OPINJONI

esident, il-Prim Ministru u l-Kap tal-Oppożizzjoni flimkien għal għan wieħed lejn tmiem l-Istrina ta’ din is-sena li matulha nġabret somma kbira ta’ flus għal dawk fil-bżonn

Żewġ avversarji li jixxiebhu Is-sena 2014 uriet li ż-żewġ mexxejja ewlenin qegħdin jillustraw relazzjoni li hi marbuta ħafna max-xejriet komuni bejniethom: fl-età u fl-edukazzjoni, u fl-esperjenza ta’ Brussell. Madankollu, il-kuntrast bejniethom ma huwiex żgħir, u lanqas ma huwa inċidentali. L-atmosfera politika ġenerali, skont il-forma stabbli tagħha, hi riżultat ta’ dan il-konfront li jidher li jmur lil hinn mill-ħatra ta’ Prim Ministru u ta’ Kap tal-Oppożizzjoni.

Il-partiġġjaniżmu jikkmanda anki lill-mexxejja. L-eleganza fil-kelma u fit-tmexxija ma hix garanzija ta’ appoġġ. Iċċaqliq tal-argumenti mil-livell ad rem għal-livell ad hominem – mill-argument skont il-kontenut għall-argument skont ilpersuna – jista’ jkollu effetti fuq il-kuxjenza politika tal-pajjiż wisq aktar milli jidher.

L-akbar effett jista’ jkun li fil-kwistjonijiet l-iżjed serji ma jkunx faċli li jinkiseb il-kunsens

meħtieġ. Problemi gravi bħal dawk li jolqtu l-ambjent u ledukazzjoni jistgħu jispiċċaw art ta’ konfront li ma jkollu x’jaqsam xejn magħhom. Sfidi ġodda bħalma huma t-tibdil filKostituzzjoni u l-għarfien taxxejriet essenzjali li lil Malta tawha sa issa s-saħħa u d-dritt li teżisti bħala nazzjon (millqedem) u wkoll bħala stat (minn ftit snin ilu): dawn huma sfidi li jintilfu, b’dannu għallġejjieni, jekk ma jintlaqgħux bil-għaqal ta’ kulħadd flimkien.

Ir-ritmu tat-tibdil jitlob salvagwardji ġodda jekk il-pajjiż ma jixtieqx li jissokta jkollu nies li jaqgħu matul it-triq, li hi dejjem telgħa, l-aktar għal bosta Maltin li qegħdin jgħixu dan ilmument ta’ transizzjoni bil-passat u bil-preżent marsusin filkuxjenza tagħhom.

Demokrazija akbar hi dejjem demokrazija li tinkludi u mhux teskludi. Hi kompromess bejn il-preżent ambigwu u l-imgħoddi ċert.

www.maltarightnow.com

8

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

FINANZI

Stokks Ewropej bl-aħjar andament f’sitt ijiem fi tliet snin Il-prezzijiet tal-gass niżlu b’35 fil-mija f’xahar fuq dejta diżappuntanti fuq l-ikkunsmar tal-fjuwil f’ġimgħa

Stokks Ewropej kellhom laħjar andament f’sitt snin fi tliet snin fost ħin ta’ negozju qasir f’lejlet il-Milied.

L-indiċi Ewropew issaħħaħ b’6.4 fil-mija fl-aħħar sitt ijiem fl-aħjar tisħiħ minn Diċembru 2011 hekk kif produtturi taż-żejt u tal-gass irkupraw, ir-Riserva Federali qal li se jkun kawt fuq meta jżid irrati tal-interessi u l-ekonomija flIstati Uniti espandiet b’aktar minn mistenni.

L-iStoxx 600 irkupra madwar żewġ terzi tat-telf li kellu aktar kmieni dan ix-xahar. L-indiċi jinsab 2.1 fil-mija anqas minn

kważi l-ogħla livell f’seba’ snin milħuq fil-5 ta’ Diċembru u jinsab bi tnaqqis ta’ 1.1 fil-mija għal Diċembru li naqqas l-avvanz ta’ din is-sena għal 4.7 fil-mija.

Fir-Renju Unit il-FTSE 100 Index kellu sebat ijiem pożittivi sa lejlet il-Milied fl-itwal sensiela ta’ sessjonijiet pożittivi minn Frar.

L-istokks fl-Istati Uniti kellhom andament pożittiv nhar ilĠimgħa hekk kif l-indiċi ewlenin laħqu livelli ġodda rekord filwaqt li ż-żejt u l-gass naturali kienu negattivi fuq tħassib ta’ provvista żejda u fuq temp mod-

erat fl-Istati Uniti. It-tliet indiċi ewlenin fl-Istati Uniti jinsabu fi triqthom għat-tieni ġimgħa pożittiva u l-gruppi industrijali kollha kienu pożittivi minkejja li nnegozju kien ħafif.

L-Ewropa, il-Kanada, lAmerika Latina u numru ta’ swieq fl-Asja kienu magħluqin minħabba vaganza l-għada tal-Milied.

Il-prezzijiet taż-żejt kienu negattivi hekk kif kellhom pressjoni minħabba provvista żejda fl-Istati Uniti. Rapport tadDipartiment tal-Enerġija li ħareġ nhar l-Erbgħa wera li l-inventarji taż-żejt mhux maħdum matul il-

ġimgħa li għaddiet żdiedu għallaktar livell għoli f’Diċembru. Ilprezzijiet tal-gass niżlu b’35 filmija f’xahar fuq dejta diżappuntanti fuq l-ikkunsmar tal-fjuwil f’ġimgħa.

Stokks tas-swieq emerġenti kellhom it-tieni ġimgħa pożittiva hekk kif spekulazzjoni li ċ-Ċina se tadotta miżuri li jtejbu lillekonomija appoġġjat l-ishma filpajjiż.

L-MSCI Emerging Markets Index issaħħaħ b’0.8 filmija matul l-aħħar ħamest ijiem.

L-MSCI all-country world index l-aħħar li kien hemm negozju kellu tisħiħ ta’ 0.29 fil-

mija megħjun minn tisħiħ fost lishma fl-Istati Uniti.

Dan ir-rapport inkiteb minn Valletta Fund Management Limited, kumpanija sussidjarja tal-BOV Group. L-uffiċċji talkumpanija jinsabu f ’TG Complex, Suite 2, Level 3, Brewery Str., l-Imrieħel BKR 3000.

Valletta Fund Management Limited hi liċenzjata mill-MFSA. Tista’ wkoll tikkuntattja lill-VFM permezz tal-email infovfm@bov.com, billi ċċempel Freephone 80072344 jew żur il-websajt www.vfm.com.mt.

www.maltarightnow.com

EDITORJAL U ITTRI LILL-EDITUR

Xewqa klassika għal sena ġdida L-EDITORJAL

Iż-żmien mhuwiex tal-bniedem, imma l-bniedem tgħallem jaqsmu: 24 siegħa, 60 minuta, sebat ijiem, 12-il xahar: dawn kollha ġejjin mill-bniedem; setgħu kienu numri oħrajn. Imma l-ġurnata u s-sena huma tan-natura; tal-Ħallieq. Id-dawra li d-dinja ddur fuqha nnifisha u dik li tagħmel madwar ix-xemx tul 365 dawra u kwart fuqha nnifisha, dawk ma ddeċidihomx il-bniedem. Il-bniedem primittiv ma kellux biex ikejjel il-ħin imma nduna xorta waħda li n-natura torqod u tqum tul perjodu li sejjaħlu sena. U fi nħawi diversi tad-dinja bena tempji li huma wkoll kalendarji għax il-mod kif tolqothom ix-xemx kien juri lill-bniedem tal-qedem – u għadu juri lill-bniedem tal-lum – meta tkun għaddiet sena. Anke t-tempju tal-Imnajdra, hekk għamluh, biex jurihom il-bidu tar-rebbiegħa u tal-ħarifa.

Ħsibijiet dwar dak li kien u xewqat għal dak li ġej Illum għandna mezzi sofistikati ħafna biex inkejlu ż-żmien u blastronomija nafu sewwa meta tkun għaddiet sena. U għall-ħabta tal-iqsar jum fin-naħa ta’ fuq tad-dinja, nagħtu bidu għal sena ġdida. U aħna u nistennew li niftħu dal-kapitlu ġdid taż-żmien, naħsbu fuq is-sena li għaddiet u nagħmlu xewqat għall-ġdida.

Nirriflettu fuq is-sena li qed tintemm. L-2014 hi kapitlu mimli issa b’dak li għadda mingħalina matul dis-sena; kapitlu li aħna u nerġgħu nagħtuh l-aħħar daqqa t’għajn, nistgħu nsibu x’nitgħallmu minnu biex il-ħażin li ġralna nevitawh għal li ġej u biex it-tajjeb li żarna nirrepetuh għal li ġej.

Il-qawwa tal-bidla għall-aħjar U llejla u għada ħarsitna tmur fuq il-kapitlu l-ġdid ta’ sena ġdida bit-titlu biss tiegħu għadu miktub: 2015. Nixtiequ lil kulħadd xorti tajba. Imma nafu wkoll li din tidħqilna jekk nagħtuha s-sehem tagħna. Għalhekk nagħmlu riżoluzzjonijiet biex intejbu ħajjitna, għax ix-xorti tiffavorixxi lil min jieħu l-inizjattiva, lill-kuraġġuż; kif kien jgħid il-qawl Ruman: ‘Fortuna audaces iuvat’, ikkwotat minn Virġilju fl-Enejde.

Is-serenità tal-moħħ fis-saħħa tal-ġisem Poeta ieħor Ruman li ħallielna ħafna qwiel ikkwotati ta’ spiss hu Juvenalis. U wieħed minnhom hu ‘mens sana in corpore sano’, moħħ hieni f’ġisem b’saħħtu: dak li ħafna llejla jwiegħdu li jwettqu s-sena d-dieħla b’xi riżoluzzjoni biex itejbu saħħithom.

Xewqat klassiċi u dejjiema Dan il-qawl ta’ Juvenalis hu biss parti minn kitba sħiħa tiegħu li hi awgurju li bih irrid inwassal lilek li qed tisma’ xewqat sbieħ għas-sena l-ġdida 2015. Jgħid Juvenalis: “Itlob għal moħħ hieni f’ġisem b’saħħtu; għal qalb qawwija li tiflaħ kull xogħol, qalb li ma toqgħodx tagħdab għal dak li seta’ kien, jew tixxennaq għal dak li jista’ jkun, imma qalb li temmen li l-ħidma hi l-aqwa pjaċir.

Dan li qed inħeġġek titlob, tista’ tagħtih inti stess lilek innifsek, għax waħda hi t-triq li twassal għal ħajja hienja, it-triq tal-qawwa u tal-kuraġġ.”

X’jgħidilna Juvenalis hu proprju li r-risq ma jiġix bix-xewqat biss imma jiġi aktar meta naħdmu għalih u niltaqgħu miegħu bilkuraġġ. B’dan il-ħsieb mill-qedem klassiku, nixtieq lilek u lil dawk kollha għeżiez għalik: is-Sena t-Tajba.

9

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

Ħmieġ fit-toroq f’jiem ta’ festi

F’dawn il-ġranet ta’ festi kont għaddejja minn Ħ‘Attard u fittoroq prinċipali nnutajt kwantità kbira ta’ karti mitfugħa mal-art bħal qisu għadda xi marċ talfesta. Meta staqsejt x’kienu dawk il-kwantitajiet ta’ karti, li damu jiġri fit-toroq sakemm għamlet ix-xita u kaxkrithom, xi ħadd qalli li kien qed jgħaddi Father Christmas u jwaddab minn dawn il-karti fit-toroq.

Għalkemm hija dehra tassew ħelwa li joħloq Father Christmas f’dawn iż-żminijiet u wkoll iżomm mat-tradizzjoni, ma nħossx li huwa f’loku li ħammeġ it-toroq kollha li għadda minnhom, terġa’ u tgħid mhux b’karti sbieħ kuluriti, imma b’cuttings minn magazins. Żgur ma kienx eżempju tajjeb għat-tfal.

Ma rridx naħseb li dan il-ħmieġ sar bil-barka tal-Kunsill Lokali li f’dan ir-raħal tant jirsisti f’kampanji ta’ edukazzjoni għat-tindif.

Naħseb, imma, li kellha tinġibed l-attenzjoni lil min ħammeġ biex inaddaf warajh.

Mary Mangion Ħal Balzan

25 sena ilu f’Il-mument

B’titlu kbir fil-paġna ta’ quddiem, InNazzjon tikkwota lill-Prim Ministru Eddie Fenech Adami jgħid li l-Gvern hu deċiż li jwettaq il-pluraliżmu fix-xandir. “Matul is-sena li ġejja l-Gvern se jimpenja ruħu bis-sħiħ biex isib soluzzjoni għall-problema tax-xandir biex il-pajjiż ikollu l-pluraliżmu li l-poplu jemmen fih. Xandir li jkun il-mezz mhux ta’ firda iżda ta’ komunikazzjoni oġġettiva għall-poplu Malti kif fil-fatt hemm imwiegħed fil-Programm Elettorali tal-PN.” Il-Prim Ministru qal li pajjiżna għadu ’l bogħod milli jkollu xandir aċċettabbli f’pajjiż demokratiku. Fenech Adami wiegħed li l-Gvern se jaħdem ħalli lpajjiż jistabbilixxi xandir ħieles u demokratiku.

Rapport ieħor fl-istess ħarġa jgħid li l-PN kien se jagħti għotja ta’ Lm500 għall-Fond tarRumanija mniedi mill-Caritas biex ikun megħjun il-poplu tar-Rumanija fiż-żmien diffiċli li kien għaddej minnu wara li rnexxielu jirbaħ il-ġlieda għal-libertà u d-demokrazija.

Editur: Nathaniel Attard Media.Link Communications Co. Ltd 2, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA 1450 P.O. Box 37, il-Ħamrun ĦMR 1000 e-mail: news@media.link.com.mt • Tel: 21243641 Dipartiment tal-Avviżi: Tel: 25965-317/318 E-mail: adverts@media.link.com.mt

www.maltarightnow.com

10

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

OPINJONI

Infittxu dak li jgħaqqadna u mhux dak li jifred Lil hinn minn kollox, ix-xewqa tiegħi hi li matul l-2015 nara pajjiż aktar magħqud anke fejn ma naqblux

Hekk kif ninsabu ftit sigħat biss ’il bogħod mit-tokki ta’ sena ġdida, ħafna huma dawk li diġà bdew jaħsbu fit-tragwardi li jridu jilħqu u/jew ir-riżoluzzjonijiet il-ġodda għas-sena lġdida. Probabbilment l-iktar riżoluzzjoni popolari li tingħad minn kulħadd f’dan iż-żmien tas-sena hi li wieħed inaqqas likel, speċjalment jekk tkun kilt ħafna f’dan il-perjodu ta’ festi.

Ilkoll nafu li kultant hu diffiċli ħafna sabiex wieħed iżomm ma’ dawn ir-riżoluzzjonijiet, għaldaqstant jien se mmur għal dawk li huma fattibbli u li jistgħu jseħħu verament.

Lil hinn minn kollox, ixxewqa tiegħi hi li matul l-2015 nara pajjiż aktar magħqud anke fejn ma naqblux. Nixtieq nara pajjiż aktar tolleranti lejn ħaddieħor u mhux dejjem lesti biex nikkundannaw jew ngħajru lil min ma jaqbilx magħna. Kull sena niftakarni nikteb jew ngħid l-istess kliem iżda din is-sena nħoss li għandi nkun aktar ċar u dirett. Nifhem li l-għaqda u ttolleranza ma tistax tkun dejjem,

iżda fid-dinja li qed ngħixu fiha llum, kuljum u kważi kulħadd ikun preżenti fl-ikbar dinja virtwali li teżisti; Facebook.

Kontinwament naraw kummenti negattivi lejn xulxin, ħafna middrabi anke insulti diretti li lanqas biss jintqalu wiċċ imb wiċċ iżda qed jinkitbu b’konsegwenza li qed issir ħsara kbira lis-soċjetà.

Dawn qed ikunu l-kaġun ta’ ħafna problemi li qed iwasslu sabiex tikber ir-rivalità fil-politika, fl-isport u fil-festi tal-bliet u l-irħula tagħna.

Facebook, jew aħjar l-internet, qed iwassal sabiex ir-rivalità floqsma li nimmilitaw fihom qed tkompli tikber u kultant ngħid li qed tikber b’rata ferm aktar għolja għaliex dak li jkun, fejn qabel kien joqgħod lura milli jgħid xi ħaġa wiċċ imb wiċċ, illum qed iħossu komdu jgħid dak li jħoss b’insult lejn ħaddieħor mill-kumdità ta’ daru jew tal-mowbajl tiegħu.

Għaldaqstant matul l-2015 nixtieq nara pajjiż aktar magħqud u tolleranti fl-imġiba tiegħu fuq is-social media; b’in-

David Casa

dcasa@pn.org.mt

qas kliem ta’ konfrontazzjoni u li jwassal għal ġlied bla bżonn u inkwiet mhux mixtieq.

Reċentement smajt b’ħafna stejjer ta’ inkwiet u ġlied li bdew jew intensifikaw fuq Facebook.

Għaliex? Ejjew inżommu lura minn dan it-tip ta’ ġlied. Kultant inħoss li kull min ikun qed jikteb fuq Facebook għal mument jinsa li dak li jkun qed jinkiteb tkun qed taqrah il-bqija tad-dinja.

Matul is-sena l-ġdida nixtieq nara pajjiż aktar responsabbli filmod kif nikkomunikaw bejnietna fuq l-internet. Dak li ħad-

Matul is-sena l-ġdida nixtieq nara pajjiż aktar responsabbli fil-mod kif nikkomunikaw bejnietna fuq l-internet. Dak li ħaddieħor ma jixtieqx li xi ħadd jgħidlu, m’għandux jgħidu hu lil ħaddieħor. Fuq kollox, jekk wieħed irid jiddiskuti fuq l-internet, m’għandux imur fuq l-offensiva

dieħor ma jixtieqx li xi ħadd jgħidlu, m’għandux jgħidu hu lil ħaddieħor. Fuq kollox, jekk wieħed irid jiddiskuti fuq l-internet m’għandux imur fuq l-offensiva u ninsew li qed nitkellmu daqslikieku ninsabu fuq it-televiżjoni jew f’xi pjazza mimlija nies. Wisq nemmen li kultant linternet qed jintuża ħażin u minn xi ħaġa tajba qed inġibuh xi ħaġa negattiva fejn wieħed jinfexx f’insulti u tgħajjir fil-konfront ta’ ħaddieħor. Dak li m’għandekx tgħid fuq it-televiżjoni jew fi pjazza mimlija nies, m’għandekx tgħidu fuq Facebook u f’ebda sit ieħor fuq l-internet.

Kultant tara ċerti kummenti fuq gruppi jew paġni fuq

Facebook, li mingħajr ma trid tispiċċa tistagħġeb bl-odju li ċerti nies ikollhom lejn oħrajn.

Għaliex? Ejjew inħallu lil ħaddieħor jgħix fil-paċi mingħajr inkwiet. Ejjew infittxu dak li jgħaqqadna aktar milli dak li jifridna. Ejjew nibdew is-sena lġdida b’awguri pożittivi li jdumu sena sħiħa u mhux ġurnata biss.

Ejjew inkunu aħna stess li nikkundannaw lil min jagħmel hekk u nippromwovu l-għaqda bejnietna. Fuq kollox, ejjew inżommu l-Istrina ħajja f’qalbna kuljum matul l-2015. Nagħlaq billi nawgura s-sena t-tajba lil kulħadd, speċjalment lill-qarrejja ta’ dan il-ġurnal.

www.maltarightnow.com

11

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

OPINJONI

“Camminare, camminare”

Xi xhur ilu r-RAI uriena l-fabbli Papa Ġwanni XXXIII (issa qaddis) jaqra diskors. Fost kollox dal-‘Papa buono’ semma dawn iż-żewġ kelmiet li qed taqraw fuq li jfissru: imxu...imxu.

Naħseb li kienu l-qalba taddiskors kollu. Naħseb ukoll li dal-kliem il-Papa ħassu jinfidlu qalbu. Ibda biex kien fih biċċa ta’ bniedem mhux ħażin. Milli jidher ma tantx kien jiċċaqlaq.

X’tistenna minn Papa magħluq il-Vatikan, jilqa’ n-nies, jiddiskuti u jitlob? Barra milli dan kollu u ħafna aktar ma tantx kien iħallih jimxi wisq, ukoll jekk ried.

Għalkemm bħala Nunzju kien ġera biżżejjed u ra biżżejjed ma’ wiċċu f’pajjiżi differenti.

Imma jien ukoll ħassejthom dawk iż-żewġ kelmiet. Ħassejthom deħlin ġo qalbi.

Għax jien ukoll, żmieni ma tantx iħallini nimxi wisq. Meta nara ħafna joħorġulek jimxu ħalli jirqaqu u jeħilsu mix-xaħam, inħossni ngħir. Ifhmuni mhux ngħir biex ngħir, imma għax nibda niftakar kemm kont niġri u issa ġejt fixxa. Imma ma nistax nagħmel mod ieħor. Hemm araw, is-sena waslet biex tispiċċa biex

terġa’ tibda wara l-31, biex ma tkunx l-istess sena.

Kollox jinbidel, in-natura kollha. Xejn ma jibqa’ l-istess. Din kienu fehmuha wkoll il-Griegi biex ma ngħidx il-popli kollha.

It-tibdil isir il-ħin kollu. Tqum filgħodu u tinduna li lbieraħ għadda u mar u minnufih kien beda l-ġdid. Dan kollu, min hu kbir bħali, iħossu.

Il-Milied għalija għandu ġibda speċjali. Għax għalkemm is-sena tkun se tintemm, it-Twelid ta’ Ġesù jixprunana nkomplu naqdfu: camminare, camminare, imxu, imxu, se jibda l-ġdid, ilħajja ma tiqafx. Għalhekk dalferħ tal-Milied għandu tifsira doppja. Riesaq it-tmiem imma riesaq ukoll il-bidu. In-natura dejjem sejra, tiġġenera lilha nfisha: mill-ġamar tiegħu stess titwieled il-feniċi.

Eħe, issa aħna lkoll. Għax lisfineġ jien jagħmlu bija. Billi m’għandix dak li l-Ingliżi jsejħu: “a sweet tooth”! Il-ħelu kont inħobbu imma llum naqqast ħafna... mhux tajjeb għal saħħitna. Il-ftit ma jagħmilx ħażin, imma l-ħafna jeqirdek. U fejn hu l-ftit u fejn hu l-ħafna? Imma

Karmenu Mallia

carmelmallia3@gmail.com

stenna, stenna... fejn sejjer b’rasek. ‘feniċi’ mhix sfinġa, x’inti tgħid? U iva, għandek raġun, ħadtli rasi.

Mela: meditate, gente, meditate..., kien qal xi ħadd, ma niftakarx min. Fi ċkuniti ma tantx konna nedhew fil-ħlewwiet, ma konniex imdorrija nixtru u niffangaw. Forsi għalhekk meta kbirt kont ninħall quddiem ilvetrini. Imma kien ikolli kontra qalbi ndawwar wiċċi banda oħra.

Mela: ħallih jiġi l-Milied/flok bil-ħelu ninfatru bil-ftiet. Dik kienet l-aħjar triq, għalkemm ma tantx konna ninkwetaw wisq.

U mela pprova ċċaqlaq, Karm, ukoll ftit, jagħmillek tajjeb għal

Kollox jinbidel, in-natura kollha.

Xejn ma jibqa’ l-istess. Din kienu fehmuha wkoll il-Griegi biex ma ngħidx il-popli kollha. It-tibdil isir il-ħin kollu. Tqum filgħodu u tinduna li lbieraħ għadda u mar u minnufih kien beda l-ġdid

saħħtek. Jekk tieqaf, jieqaf kollox. Magna ma tħaddimhiex tissaddad. Mela obdi mill-Papa: camminare, camminare. Itlaqha għalkollox il-‘via negativa’ tatTeologi, biex ma ngħidx ukoll tal-Upanixad, meta dawn jitkellmu fuq il-moħħ li jaf u fl-istess ħin ma jaf xejn.

Hawn lanqas se mmiss lil Meister Eckhard, lil San Bennard u lil Santu Wistin meta jibdew iħawdu fuq meta u kemm nistgħu nifhmu u ngħarfu ’l Alla. Qed ngħid ‘iħawdu’ mhux biex immaqdarhom jew inbaxxihom, imma nies bħal dawn iridu jgħallmu meta huma stess ma setgħux ifiehmu dak li fuqu kienu qed jitkellmu. Proża poetika, tfittex u ma ssib xejn. Robert Browning tefagħhom kollha ’lbaħar meta kiteb: “Truth is with-

in ourselves.”

Madankollu m’hemmx għalfejn immorru ’l bogħod wisq.

Tiftakruh ’il Kristu jkellimna fuq ‘Is-Saltna tas-Sema’? Is-Saltna tas-Sema tfixxuha mkien, qalilna, ħlief fikom infuskom. Imxu, tiqfux, fittxu dejjem u ssibu sserħan. Dak li ried ifisser, għallinqas kif narahom jien, b’dawk iż-żewġ kelmiet il-Papa twajjeb: camminare...camminare... U xi mkien tasal, bħalma tasal is-sena l-ġdida hekk kif tispiċċa ta’ qabilha, jew hekk kif jitwieled ilMessija biex iġegħilna nagħtu l‘bye-bye’ lil dak kollu li jagħmlilna d-deni u nibdew ngħumu f’baħar li jagħtina ssaħħa, kemm tal-ġisem kif ukoll tar-ruħ. U mela imxi mmorru erba’ passi. Basta ma tgħaġġillix.

www.maltarightnow.com

12

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

OPINJONI

LIL HINN MINN XTUTNA: ID-DINJA

Tbassir u beżgħat għall-2015

Bħal dan iż-żmien kull sena nagħti ħarsa lejn dak li qed jiġi mbassar (mhux minni!) li se jseħħ, jew jista’ jseħħ matul issena l-ġdida, li se tibda proprju għada, fix-xena politika internazzjonali. Dan it-tbassir żgur li ma jinkludix ir-riżultati talmadwar 55 elezzjoni li hemm ippjanati, s’issa, matul l-2015 f’daqstant pajjiżi, u għalhekk kull previżjoni aktar tista’ tkun ibbażata fuq xejriet ekonomiċifinanzjarji u avvenimenti, jiġifieri kriżijiet internazzjonali, li ħafna drabi, inevitabbilment, ikollhom konsegwenzi fuq elezzjonijiet nazzjonali.

Fi żmien meta Franza kienet nazzjon b’saħħtu ekonomikament u militarment, Wilhelm Metternich kien ħareġ bil-frażi famuża “Meta Franza tagħtas, id-dinja kollha tieħu riħ”. Fi żmienna din il-metafora nbidlet u saret “Meta l-Amerika tagħtas, il-bqija tad-dinja timbokka riħ”.

Għal għexieren ta’ snin din kienet verità innegabbli, anki fi żmien meta l-Unjoni Sovjetika kienet tissejjaħ ukoll superpotenza. Imma dak kien minħabba l-ħażna tagħha ta’ armi nukleari, l-Armata kbira lĦamra, u attitudni bombastika.

F’dik li hija ekonomija, madankollu, minn wara t-Tieni Gwerra Dinjija, kien hemm superpotenza waħda – l-Istati Uniti.

Meta din tkun sejra tajjeb, issuċċess tagħha aġevola, ħeġġeġ lill-bqija tad-dinja. Jekk tintlaqat minn riċessjoni, id-dinja kollha tbati. Hekk ġara fl-2008 meta l-Amerika aktar milli għatset. Din kellha l-ikbar biċċa tat‘torta’ (ekonomika) globali u jekk l-Amerikani ma jixtrux, allura ħadd ma kien qed ibigħ.

U hekk kien ġara.

L-Amerika rkuprat B’xorti tajba, mhux għallAmerikani biss, matul din issena li tintemm illum, lekonomija u l-finanzi tal-Istati Uniti rkupraw, u l-Fond Monetarju Internazzjonali bassar li allura dan il-fejqan għandu jirrifletti globalment ukoll.

Imma din il-metafora veru għadha valida, l-aktar għal matul l-2015?

Il-konsulent, investitur u stratega veteran Byron Wien u lekonomista David A. Levy huma fost l-aqwa ismijiet fissettur, u t-tnejn qed jaqblu li hemm diversi indikazzjonijjet, jew ‘bozoz ħomor’ iteptpu, li juru li din il-metafora se tin-

qaleb għall-ewwel darba: tista’ tkun il-kumplament tad-dinja li se tagħtas u tagħti riħ lill-Istati Uniti!

Hekk kif l-ekonomija Amerikana qed tissaħħaħ, pajjiżi oħra qed jheddu li jġebbduha ’l isfel, hekk kif lekonomiji ta’ Franza, l-Italja, irRussja, il-Brażil u ċ-Ċina se jkomplu jistaġnaw.

Levy – li għaxar snin ilu kien wissa li l-bużżieqa tal-housing fl-Amerika kienet se tinfaqa’ u tikkawża dik li fil-fatt irriżultat fl-aktar riċessjoni ħarxa fl-istorja tal-pajjiż – qed ibassar li matul is-sena d-dieħla probabbli l-Istati Uniti se terġa’ taqa’ f’riċessjoni, ikkawżata għallewwel darba fl-istorja minn tnaqqis fl-iżvilupp ekonomiku ta’ pajjiżi oħra.

Għall-kumplament tad-dinja r-riċessjoni tista’ tkun agħar mill-aħħar waħda, u analisti qed jikkummentaw li t-tbassir ta’ Levy forsi jista’ jkun estrem wisq, iżda jħossu li ta’ min wieħed jagħti kasu, fid-dawl talfatt li ħafna qed jippjanaw ħidmiethom u l-investimenti mħajra minn ċertu ottimiżmu żejjed dominanti ta’ fejqan ekonomiku f’dawk il-pajjiżi.

Aktar stimolu milli awsterità Hija opinjoni, anzi għajta li dejjem qed tikber minn diversi kwartieri, li fl-Ewropa li hemm bżonn huwa aktar stimolu lill-

Hekk kif l-ekonomija Amerikana qed tissaħħaħ, pajjiżi oħra qed jheddu li jġebbduha ’l isfel, hekk kif l-ekonomiji ta’ Franza, l-Italja, ir-Russja, il-Brażil u ċ-Ċina se jkomplu jistaġnaw Joe Calleja jocal@me.com

ekonomiji biex tikber il-produzzjoni u l-infiq, u mhux awsterità. Anki l-Ġappun jeħtieġ aktar stimolu biex jevita r-riċessjoni, filwaqt li ċ-Ċina għadha mhix qed tirribilanċja l-ekonomija favur il-konsumatur, ħaġa meħtieġa biex l-ekonomija tkompli tikber. Mill-banda loħra t-tkabbir ekonomiku flIndja mexa bl-inqas ritmu f’dan l-aħħar kwart ta’ seklu, bilBrażil f’xifer riċessjoni wkoll.

Hemm inċertezzi oħra li huma aktar ġeopolitiċi milli ekonomiċi, iżda fl-aħħar millaħħar dawn se jkollhom konsegwenzi fuq l-ekonomija.

Ewlenija fost dawn hemm ilkunflitt bejn ir-Russja u lUkrajna – wara li Putin ħataf ilKrimea u beda jappoġġja u jgħin lis-separatisti fil-Lvant tal-Ukrajna u provokazzjonijiet mill-qawwa tal-ajru – għadu bla soluzzjoni minkejja d-diversi waqfien mill-ġlied Is-sitwaz-

zjoni Iżrael/Gaza għadha fjakka.

Għad m’hemmx ftehim definittiv mal-Iran dwar l-armi nukleari. Hemm ukoll il-kunflitt bejn iċ-Ċina, il-Ġappun u pajjiżi oħra dwar il-baħar finNofsinhar taċ-Ċina, fejn però, bħalissa l-affarijiet jidher li kkalmaw.

Kull waħda minn dawn tista’ tiżbroffa f’kundizzjoni li tiddestabbilizza kemm l-ekonomija dinjija u s-swieq finanzjarji, imma oħra li tinkwieta l-aktar hija dik tal-kunflitt tasSirja/ISIS/l-Iraq, hekk kif ilmoviment terroristiku ISIS ispirat mill-al Qaeda, ta bidu għallgwerra li fiha qed jikser kull regola internazzjonali fid-determinazzjoni tiegħu li joħloq stat Sunnita, kalifat Iżlamiku filLvant Nofsani.

Diġà wrew il-kapaċità militari tagħhom u biex jirreklutaw mid-dinja kollha żgħażagħ diżillużi. L-għan aħħari, fit-tul, tagħhom huwa ċar u l-implikazzjonijiet lil hinn mir-reġjun jistgħu jkunu sinifikanti.

L-Iran waħdu kontra l-ISIS? L-ebda pajjiz fil-Lvant Nofsani jew xi mkien ieħor ma jidher ħerqan li jibgħat truppi tiegħu fl-art għajr iż-żewġ pajjiżi involuti direttament, u mhux daqstant ċar jekk l-ISIS jistgħux jitwaqqfu jew jitreġġgħu lura bis-Sirja u l-Iraq jiġġildulhom waħedhom. Xi wħud jemmnu li eventwalment jista’ jkun l-Iran Xi’ita li jkollu jagħmel dan.

Tistgħu timmaġinaw sitwazzjoni ġeopolitika simili, bl-Iran tal-Ajatollah Kamejni jkabbar linfluwenza tiegħu fuq is-Sirja u l-Iraq, possibbilment armat b’armi nukleari? Dak Kamejni li sa ftit aktar minn xahar ilu biss fit-Twitter tiegħu spjega f’sitt punti l-pjan biex jelimina lil Iżrael!

Bħalma qed taraw, m’hemmx biss it-tbassir ta’ Leby u Wien biex nirrealizzaw li matul l2015 id-dinja tista’ ssib ruħha f’salib it-toroq. Minkejja dan kollu, xorta nixtieq nawgura lilkom il-qarrejja, l-isbaħ xewqat għas-Sena l-Ġdida.

www.maltarightnow.com

AĦBARIJIET TA’ BARRA

Jinstabu katavri u fdalijiet mill-ajruplan L-INDONEŻJA

Uffiċjali Indoneżjani kkonfermaw li l-katavri u l-fdalijiet li ntsbau fil-Baħar Java ‘l barra minn Borneo, ġew mit-titjira QZ8501 tal-AirAsia li kien rappurtat nieqes nhar il-Ħadd.

Tony Fernandes, il-Kap Eżekuttiv ta’ AirAsia, qal li jinsab “maħsud” bl-aħbar.

Il-President Joko Widodo qal lill-media li hu ordna lit-timijiet kollha tat-tiftix sabiex jiffokaw biex isibu l-passiġġieri u lekwipaġġ.

L-Airbus A320-200 li kien qed iġorr 162 passiġġier minn Surabaya fl-Indoneżja sa Singapore, sparixxa nhar ilĦadd.

Il-kap tal-ħidma ta’ tfittxija tal-Indoneżja, Bambang Soelistyo, qal li tliet katavri ġew irkuprati, u mhux 40 kif kien rappurtat minn uffiċjali talQawwa Navali.

L-iskoperta seħħett fit-tielet jum tat-tfittxija. Kelliem għallQawwa Navali qal li l-ħaddiema

13

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

tas-salvataġġ jinsabu mħabbtin ħafna bil-ħidma tagħhom.

Stqarrija ta’ AirAsia qalet li lfdalijiet instabu fil-Karimata Strait, fil-Lbiċ ta’ Pangkalan Bun fil-provinċja tal-Borneo filKalimantan Ċentrali.

L-istqarrija tal-AirAsia qal li membri tal-familja se jkunu assenjati persuni li se jkunu qed jieħdu ħsiebhom filwaqt li call centre għall-emerġenza se jitwaqqaf għal dawk li jkunu qed ifittxu l-informazzjoni.

F’konferenza tal-aħbarijiet ftit wara s-sejba ta’ katavri u fdalijiet, il-President Widodo appella lill-qraba biex ikunu b’saħħithom huma u jiffaċċjaw “il-mument diffiċli”.

L-ewwel fdalijiet mill-ajruplan ġew lokalizzati kmieni l-bieraħ.

Ritratti tal-fdalijiet u tal-katavri ntwerew fuq it-televiżjoni Indoneżjana. Qraba tal-passiġġieri fuq l-ajruplan li raw irritratti kienu viżibilment emozzjonati.

Imutu żewġ baħrin Albaniżi waqt il-ħidma ta’ emerġenza IL-KAŻ ‘NORMAN ATLANTIC’

Żewġ baħrin Albaniżi nqatlu fuq lanċa tas-salvataġġ waqt li kienu qed jirmunkaw il-ferry Norman Atlantic li kien inħakem min-nar.

Iż-żewġt irġiel mietu wara li ntlaqtu minn cable li kien qed jgħaqqad iż-żewġ bastimenti lbieraħ.

Mill-inqas għaxar persuni nqatlu u aktar minn 400 ġew salvati, wara li nar żviluppa fuq ilferry f’baħar imqalleb.

Għadu mhux ċar kemm hemm passiġġieri li għadhom rappurtati nieqsa. Ħelikopters tas-salvataġġ bidlu d-direzzjoni wara li bastiment ieħor bagħat sinjal għall-

emerġenza fil-qrib.

Bastiment kummerċjali li kien qed jgħabbi diversi persuni qrib il-gżira Griega ta’ Korfu, appella għall-għajnuna tard ilbieraħ filgħodu. Ħelikopters tas-salvataġġ u frigata navali marru fuq il-bastiment Blue Sky M, reġistrat ilMoldova, li kien maħsub li qed jilqa’ l-immigranti fin-Nofsinhar tal-gżira ta’ Othonoi, filMajjistral ta’ Korfu.

Rapporti mhux konfermati ssuġġerew li nies armati kienu abbord il-bastiment li kien qed ibaħħar fid-direzzjoni talKroazja.

Jaħtfu belt mill-ISIS L-IRAQ

Forzi tal-gvern Iraqini u milizzji alleati Xija ħatfu mill-ġdid ilbelt ta’ Dhuluiya, fit-Tramuntana ta’ Bagdad, mill-estremisti talISIS. Sors mill-Operations Command tal-Armata f’Samarra qal li kważi 300 ġellied tal-ISIS

inqatlu fil-battalja. Ma kien hemm ebda konferma indipendenti tar-rapporti. Ġellieda tal-ISIS ħatfu nofs ilbelt ta’ Dhuluiya f’Ġunju u dawru l-parti fin-Nofsinhar wara li tribu’ lokali Sunni rrifjuta li jaħlef lealta’ assoluta lill-ISIS.

L-INDONEŻJA: Qraba jirreaġixxu hekk kif tim Indoneżjan dwar it-Tiftix u s-Salvataġġ ħabbar li nstabu fdalijiet tal-ajruplan il-mitluf AirAsia fl-Ajruport ta’ Juanda f’Surabaya (Ritratt: EPA)

www.maltarightnow.com

14

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

AĦBARIJIET TA’ BARRA

Iż-żejt ikompli jorħos IR-RENJU UNIT

L-AFRIKA T’ISFEL: Turisti jilagħbu fuq installazzjoni artistika fl-għamla ta’ nuċċali, ispirata mill-eks President Nelson Mandela fi Three Anchor Bay f’Cape Town (Ritratt: EPA)

Ineħħu kurċifiss minn sptar Kristjan IĊ-ĊINA

L-awtoritajiet Ċiniżi neħħew kurċifiss minn sptar Kristjan talanzjani ġimgħa qabel il-Milied fl-aħħar eżempju ta’ ġlieda kontra l-Kristjanità.

Irġiel lebsin pajżana neħħew il-kurċifiss li kien fuq ir-residenza f’Hangzhou fid-19 ta’ Diċembru.

Attivisti qalu li l-inċident kien parti minn kampanja mmirata kontra l-knejjes madwar il-provinċja ta’ Zhejiang, li hi magħrufa għall-popolazzjoni Kristjana dejjem tikber. Gao Huifang, ħaddiem fl-isptar qal li t-tneħħija talkurċifiss ħasdet lir-residenti, u tliet anzjani ħassewhom ħażin

dak il-ħin li tneħħa.

L-irġiel ma taw ebda raġuni talli neħħew il-kurċifiss u qalu biss li “l-ordnijiet kienu ġejjin minn fuq”.

Uffiċjal minn uffiċċju ta’ distrett etniku u dwar affarijiet reliġjużi, li jħares id-dar tal-anzjani, qal li “l-kurċifiss ma tneħħiex, iżda se jitqiegħed xi mkien ieħor”.

Ingħad ukoll li d-dar tal-anzjani Kristjana mhix post għal attivitajiet reliġjużi.

Mit-12 ta’ Diċembru, millinqas 426 knisja rċivew ordnijiet għall-qerda jew it-tneħħija ta’ kurċifissi f’Zhejiang.

Iż-żejt mhux maħdum Brent niżel fl-aktar prezz baxx f’dawn l-aħħar ħames snin u nofs għallprezz ta’ $57 il-barmil ilbieraħ hekk kif minn naħa l-provvista dinjija hi waħda kbira u minnaħa l-oħra, provvisti mitlufin mil-Libja, fejn il-milizzji qed jitqatlu kull ħin, qed iqajmu tħassib.

Is-swieq taż-żejt kellhom żieda fil-provvisti din is-sena minħabba ż-żieda fil-produzzjoni tal-ogħla kwalità, żejt ħafif mix-shale tal-Istati Uniti u konsum li kien inqas minn kemm mistenni, b’riżultat ta’ tkabbir ekonomiku baxx u kom-

petizzjoni minn fjuwils alternattivi.

Diversi membri millOrganizzazzjoni tal-Pajjiżi li Jesportaw iż-Żejt (OPEC) ġarrbu interruzzjonijiet fil-provvista f’dawn l-aħħar xhur, iżda dan kellu impatt żgħir fuq il-prezzijiet.

Fil-Libja, il-ġlied bejn fazzjonijiet rivali wassal għallgħeluq ta’ portijiet u terminals taż-żejt dan ix-xahar, u kawża ta’ hekk tnaqqsu l-esportazzjonijiet mill-produttur tal-OPEC, li kien ibigħ aktar minn miljun barmil żejt mhux maħdum kuljum lil swieq dinjija.

IŻRAEL: Lhudi Ultra-Ortodoss jimxi tul il-ħajt fil-Belt il-Qadima ta’ Ġerusalemm (Ritratt: EPA)

Id-dar li kienet tal-poeta Wilfred Owen tiġi skedata IR-RENJU UNIT

IL-BANGLADESH: Dgħajjes bin-nies qed jinqadfu tul ix-Xmara Buriganga matul strajk nazzjonali f’Dhaka (Ritratt: EPA)

Id-dar li kienet tal-poeta talgwerra Wilfred Owen se tiġi skedata fil-Grad II bħala parti millkommemorazzjonijiet tal-bidu talEwwel Gwerra Dinjija.

Owen għex f’69 Monkmoor Road fi Shrewesbury bħala tifel adolexxenti u din kienet l-aħħar dar tal-familja fejn kien għex Owen. Hu kien qatta’ jumejn meta kien ħa l-leave fid-dar qabel ma rritorna fiz-zona tal-gwerra fi Franza fejn kien miet fl-4 ta’ Novembru 1918 – jiem qabel ma ntemmet il-gwerra.

Id-dar fejn twieled Owen f’Oswestry kienet ġiet skedata fl2012. Il-versi ta’ Owen, fosthom ‘Dulce Et Decorum Est’ u ‘Strange Meeting’, iddefinew l-orrur tal-

gwerra mit-trunċieri. Dakinhar li miet, hu ftit li xejn kien magħruf bħala poeta – kienu biss erba’ poeżiji li ġew pubblikati matul ħajtu – iżda xogħlu ġiet studjat fliskejjel mhux biss fir-Renju Unit imma f’pajjiżi oħrajn talCommonwealth, fosthom Malta.

Peter Owen, in-neputi tal-poeta u president tal-Wilfred Owen Association, qal li zijuh kien ikun “kuntent ħafna” b’dan l-unur.

Kien f’din id-dar, li nbniet fl1910, li l-ġenituri tal-poeta semgħu bl-aħbar tal-mewt ta’ binhom. Ommu Susan irċeviet l-aħbar fil-11 ta’ Novembru 1918, filwaqt li l-qniepen ta’ Shrewesbury daqqew b’ċelebrazzjoni ta’ ferħ għax kien iffirmat l-Armistizju.

www.maltarightnow.com

AĦBARIJIET TA’ BARRA

Militanti jagħtu n-nar lil żewġ skejjel IL-PAKISTAN

Il-militanti taw in-nar lil żewġ skejjel fil-Majjistral tal-Pakistan. Ħadd ma assuma responsabbiltà, iżda t-Taliban tal-Pakistan hu magħruf li jpoġġi lill-iskejjel filmira tiegħu hekk kif jopponi ledukazzjoni sekulari u t-tagħlim li jingħata lill-bniet.

L-awtoritajiet estendew waqfien mill-iskola matul ix-xitwa fost theddid ta’ attakki oħrajn, u diversi universitajiet u kulleġġi baqgħu magħluqin.

L-attakki li seħħew qabel tlugħ ix-xemx qerdu dokumenti fliskejjel kif ukoll il-binjiet

infushom.

Amjad Ali Khan, l-ogħla uffiċjal tad-distrett, qal lill-media li lmilitanti vandali xerrdu l-petrol fuq l-għamara tal-iskola qabel ma tawha n-nar. Ebda grupp ma refa’ r-responsabbiltà għal dan lattakk, għalkemm Khan naqas milli jsemmi xi suspettat speċifiku. Hu qal biss li “l-militanti” kellhom jaħtu għal dan l-attakk kodard.

It-Taliban, kif ukoll diversi gruppi estremisti, jopponu bi vjolenza kbira l-edukazzjoni u tagħlim formali ieħor li jingħata

lil tfal u adolexxenti bniet, filwaqt li ġieli attakkaw lill-iskejjel permezz ta’ bombi u nirien filMajjistral tal-Pakistan. Ħadd ma weġġa’ f’din l-aħħar mewġa ta’ vjolenza, li ssegwi lmassakru ta’ aktar minn 130 tifel fi skola militari f’Peshawar ġimagħtejn ilu. Il-massakru bla preċedent, it-tieni l-aktar imdemmi fl-istorja tal-Pakistan, twettaq mit-Taliban tal-Pakistan stess b’ritaljazzjoni għall-offenisva militari fir-reġjun tribali talpajjiż, li lilha għaddejja minn Ġunju u li matulha nqatlu mill-

15

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

L-attakki qerdu dokumenti fl-iskejjel kif ukoll il-binjiet infushom

inqas 1,200 persuna, skont ċifra miġbura mill-Armata.

Il-massakru wassal lill-Gvern Pakistani biex jerġa’ jdaħħal ilpiena kapitali f’każi ta’ terroriżmu, u jibqa’ sejjer b’500 eżekuzzjoni ta’ estremisti li qed iservu sentenza ta’ ħabs.

Sadattant qorti Pakistana bagħtet il-ħabs lill-moħħ wara lattakki f’Mumbaj li twettqu fl-

2008 – jum wara li qorti oħra kienet approvat il-ħelsien tiegħu.

Dan kien l-aħħar rawnd f’konflitt ta’ ġimagħtejn dwar iddetenzjoni ta’ Zaki-ur-Rehman Lakhvi, akkużat dwar l-assedju terroristiku fil-kapitali kummerċjali Indjana.

L-attakki li ħallew 166 persuna mejta, twettqu mill-grupp militanti Lashkar-e-Taiba.

IR-REPUBBLIKA ĊEKA: Membri mill-komunità Taize jieħdu sehem f’quddiesa fir-Rotunda San Nikola fiċ-ċentru ta’ Praga. Aktar minn 30,000 pellegrin żagħżugħ minn madwar id-dinja mistennija jiltaqgħu fil-belt kapitali Ċeka għal laqgħa ekumenika ta’ ħamest ijiem sat-2 ta’ Jannar (Ritratt: EPA)

Twissija dwar riformi ekonomiċi

Konnessjoni bejn it-tifel li xpruna l-Ebola u l-friefet il-lejl

Il-Greċja kienet avżata biex timxi mar-riforma ekonomika wara li membri parlamentari rrifjutaw in-nominat presidenzjali tal-gvern, tant li ssejħet elezzjoni bikrija.

Wolfgang Schaeuble, ilMinistru tal-Finanzi Ġermaniż, qal li ma kien hemm ebda alternattiva għal bidliet strutturali. Wara snin ta’ baġits ibsin, l-ekonomija tal-Greċja qed toħroġ minn reċessjoni iżda l-partit Syriza tax-Xellug radikali qed imexxi fl-aħħar stħarriġ tal-opinjoni pubblika.

Il-mexxej tiegħu qal li “l-

It-tifel mill-Guinea li jaħsbu li kien il-kaġun tal-epidemija talEbola attwali seta’ spiċċa infettat wara li kien qed jilgħab fl-inħawi ta’ siġra mimlija b’ammont kbir ta’ friefet il-lejl li hu maħsub li qed iġorru dan il-virus.

L-esperti sabu konnessjoni bejn it-tifel ta’ sentejn, li jismu Emile Ouamouno, u l-villaġġ żgħir ta’ Meliandou (ta’ Ouamouno stess) fejn hemm 31 residenza biss. Dan ġara hekk kif ittieħdu l-kampjuni, u l-esperti ddiskutew man-nies biex isiru jafu aktar dwar is-sors tal-Ebola.

Ir-riżultati tal-investigazzjoni dehru fl-EMBO Molecular

IL-GREĊJA

awsterità se tkun xi ħaġa talpassat” jekk Syriza jirbaħ fil25 ta’ Jannar.

Alexis Tsipras qal li nhar itTnejn kien “jum storiku għaddemokrazija Griega”, hekk kif il-parlament irrifjuta l-kandidat presidenzjali nominat millPrim Ministru Antonis Samaras.

Stavros Dimas, li kien kummissarju Ewropew, assigura lvoti ta’ 169 deputat parlamentari, l-istess numru li hu kien rebaħ matul it-tieni rawnd talvotazzjoni l-ġimgħa li għaddiet.

IL-GUINEA

Medicine.

Il-villaġġ ta’ Meliandou jinsab fil-qalba tal-foresta tal-Guinea fejn jikkultivaw siġar tal-palm li hu maħsub li ‘attiraw’ l-ispeċi ta’ farfett il-lejl li hu ‘carrier’ talvirus tal-Ebola. Hemm, intant, possibbiltà kbira li l-friefet il-lejl għaddew il-virus liċ-ċkejken Emile, bil-konsegwenza li hu spiċċa s-sors għall-firxa tal-Ebola.

Ir-residenti tal-villaġġ qalu li Emile u tfal oħra kienu jilagħbu ta’ spiss fl-inħawi qrib is-siġra indikata li saret ‘refuġju għallfriefet il-lejl’ wara li partijiet sħaħ tagħha kienu nqerdu minnirien, ftit tax-xhur ilu.

Ix-xjenzjati qed isiru aktar konvinti li s-sitwazzjoni fejn ittifel spiċċa espost għall-friefet illejl waqt li kien qed jilgħab flinħawi tas-siġra serviet bħala fattur kruċjali fil-fixra tal-virus.

Numru ta’ provi preċedenti urew ukoll li din l-ispeċi ta’ farfett illejl – magħrufa bħala free-tailed bat li jikkonsma l-insetti – qed iġġorr il-virus tal-Ebola.

Madankollu, x-xjenzjat Fabian Leendertz, li qed imexxi listudju, jinsisti li dan jista’ jkun ukoll każ rari ħafna, waqt li insista dwar l-importanza li jsiru jafu aktar dwar il-friefet il-lejl inkwistjoni.

www.maltarightnow.com

16

IL-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

AĦBARIJIET TA’ BARRA

1 1) L-IŻVIZZERA: Il-borra tgħatti s-soqfa tad-djar fil-belt ta’ Bern

2) SPANJA: Ċiklista taqdef tul triq iffriżata qrib Urbasa f’Navarra

3) IL-ĠERMANJA: Ir-ritratt juri n-numru 2015 miktub bi sparklers fl-ajru quddiem in-Neues Schloss (Il-Palazz il-Ġdid) fi Stuttgart, matul il-preparamenti għaċ-ċelebrazzjonijiet ta’ Lejlet l-Ewwel tas-Sena

4) IL-MOLDOVA: L-istatwa tal-attur, direttur, poeta u kittieb Rumen, Emil Loteanu, mgħottija bil-borra f’Chisinau (Ritratti: EPA)

2

3

4

www.maltarightnow.com

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

AĦBARIJIET TA’ BARRA

17

1 1) L-UNGERIJA: Is-silġ jgħatti bank fuq ix-xatt ta’ Lag Balaton f’Balatonfenyves, 155 kilometru fil-Lbiċ ta’ Budapest 2) L-ISTATI UNITI: L-Istatwa tal-Libertà tidher f’silhouette fl-isfond ta’ nżul ix-xemx fil-Port ta’ New York f’Lower Manhattan, New York

3) IL-ĠORĠJA: In-nies timxi tul pjazza mżejna għall-Milied fiċ-ċentru ta’ Tbilisi

4) IL-MOLDOVA: Żewġ persuni jimxu waqt li nieżla l-borra fil-park ċentrali f’Chisinau (Ritratti: EPA)

2

4

3

www.maltarightnow.com

18

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

L-ewwel żjara lis-sottomarin MHS Olympus mgħarraq f’fond ta’ 120 metru

U-Boat Malta Explorers u larkeologu marittimu, Timothy Gambin, niżlu f'fond ta' madwar 120 metru fis-submersible C Explorer 5.8 biex għall-ewwel darba jeżaminaw il-fdalijiet tassottomarin Ingliż, HMS Olympus li kien intlaqat u għereq matul it-Tieni Gwerra Dinjija ’l barra mill-Port il-Kbir fis-sena 1942.

HMS Olympus kien waħda mill-aħħar biċċiet tal-gwerra tat-Tieni Gwerra Dinjija li qatt qabel ma kienu esplorati u issa qed jipprovdi aktar provi talkonflitt li seħħ ’il barra millkosta Maltija.

Timothy Gambin millUniversità ta' Malta qal li żżjara li għamlu lill-fdalijiet tassottomarin għenet biex tinġabar informazzjoni importanti dwar il-ħsarat li ġarrab l-HMS Olympus u b'hekk wieħed ikun jista' jifhem aħjar iċ-ċirkostanzi li wasslu għat-telfien tiegħu.

Hu kien mexxa tim ta' riċerkaturi fis-sena 2011 meta kienu nstabu l-fdalijiet tas-sottomarin bl-użu ta' side scan sonar. Bl-iskop li tkun ikkonfermata l-identità tal-fdalijiet f'fond ta' 283 pied, esploraturi reġgħu marru fiz-zona b'remotely operated vehicle (ROV) biex ħadu xi ritratti. Minnhom ħareġ li l-fdalijiet kienu talHMS Olympus.

Madankollu kien baqa' ħafna iktar x'wieħed jiskopri. Fost loħrajn, fuq il-bażi ta' eżami sistematiku viżwali, l-esperti kellhom il-ħsieb jikkonfermaw jew jiċħdu l-verżjoni li s-sottomarin intilef wara li ntlaqat minn mina.

FEATURE

L-HMS Olympus kien waħda mill-aħħar biċċiet tal-gwerra tat-Tieni Gwerra Dinjija li qatt qabel ma kienu esplorati u issa qed jipprovdi aktar provi tal-konflitt li seħħ ’il barra mill-kosta Maltija

Il-missjoni ta’ U-Boat Malta Il-missjoni ta' U-Boat Malta għalhekk kienet il-pass importanti li jmiss fl-investigazzjoni ta' qiegħ il-baħar ta' HMS Olympus fejn ir-riċerkaturi setgħu josservaw l-oġġett, jieħu nnoti u jivverifikaw evidenza teoretika f'informazzjoni fattwali.

L-esploraturi anke ffilmjaw video ta' kwalità għolja għal iktar studji dettaljati. Matul loperazzjonijiet kollha bis-sottomarin C Explorer 5.8 il-metodi tal-istħarriġ li ntużaw ma missew xejn mill-fdalijiet. Il-membri tat-tim ta' esplorazzjoni żguraw li permezz ta' din il-

metodoloġija bil-prinċipju li josservaw biss u ma jmissu xejn, is-sit ikun trattat b'rispett sħiħ skont il-liġijiet tal-pajjiż u l-konvenzjonijiet internazzjonali.

Il-core group tal-proġett se jkompli bir-riċerka tiegħu u bħalissa qed jippjana aktar żjarat fis-sit ta' HMS Olympus f'qiegħ il-baħar.

L-isfond storiku Matul it-Tieni Gwerra Dinjija, minħabba d-diffikultajiet għal konvojs lejn Malta, kienu jintużaw sottomarini biex idaħħlu f'Malta l-provvisti essenzjali.

Fost dawk li kkontribwew għal din il-biċċa xogħol perikoluża

L-HMS Olympus, li hu sottomarin magħruf bħala Odin-Class, kien ikkummissjonat fl-1930

kien hemm l-HMS Olympus (N35) li sfortunatament fissigħat bikrin tat-8 ta' Mejju 1942, ftit kilometri ’l barra millkosta Maltija, jingħad li laqat mina u għereq.

L-HMS Olympus li hu sottomarin magħruf bħala OdinClass kien ikkummissjonat fl1930. Dan is-sottomarin kellu tul ta' 86.5 metru, kien wiesa’ 6.1 metri u kellu draft ta' 4.9 metri. Issottomarin kellu displacement ta' 1,781 tunnellata f'wiċċ l-ilma u 2,038 tunnellata meta mgħaddas.

Bejn l-1931 u l-1939, l-HMS Olympus kien jifforma parti mirRaba' Flotilla li kienet topera ’l barra minn Hong Kong. Wara ssottomarin kien mat-Tmien Flotilla f'Colombo f’Ceylon, illum magħrufa bħala Sri Lanka.

Fis-sena 1940 is-sottomarin kien assenjat għall-Baħar Mediterran.

L-HMS Olympus kellu rwol importanti f'dak li sar magħruf bħala Magic Carpet Service, billi kien iġorr passiġġieri, fuel, munizzjon u ikel minn Ġibiltà lejn Malta.

Salvaw 11-il baħri biss F'dak il-lejl sfortunat tat-8 ta' Mejju 1942, madwar 100 baħri kienu abbord l-HMS Olympus fosthom l-ekwipaġġ tiegħu u baħrin oħra li kienu salvaw minn fuq sottomarini oħra mgħarrqa waqt li kienu fi triqithom lejn Ġibiltà. Kienu biss 11-il baħri li rnexxielhom isalvaw u jaslu saxxatt. Din kienet traġedja tal-gwerra ta' proporzjonijiet kbar.

Għalkemm fis-sena 2008

għaddasa tekniċi mir-Renju Unit u minn Malta ħasbu li kienu sabu l-fdalijiet tal-HMS Olympus, wara kien irriżulta li fil-fatt ma kinux ta' dak is-sottomarin.

Aktar tard fl-2012, kien tħabbar li l-fdalijiet ta' dan is-sottomarin kienu identifikati fejn jinsabu.

Issa fl-2014, U-Boat Malta Limited flimkien mal-arkeologu marittimu Timmy Gambin għallewwel darba niżlu fuq il-fdalijiet tal-HMS Olympus bis-submersible C Explorer 5.8. U-Boat Malta, hi taqsima tal-kumpanija Maltija, U-Group li tispeċjalizza fl-arkeoloġija marittima u riċerka xjentifika u storika.

Il-kumpanija tesplora r-rikkezza tal-gżejjer Maltin u tniedi esibizzjonijiet lejn diversi postijiet interessanti barra minn Malta.

Fost l-aħħar missjonijiet talkumpanija hemm spedizzjoni lejn il-Greċja fejn ir-riċerkaturi investigaw fdalijiet f'qiegħ ilbaħar tat-Tieni Gwerra Dinjija ta' HMHS Britannis u S/S Burdigala. U-Group qed jinvesti f'dokumentarju biex jippromwovi l-wirt kulturali f'qiegħ ilbaħar tal-gżejjer Maltin.

Il-bastiment U-Boat Navigator, is-C Explorer 5.8 u Triton 3300/3 submersibles, ilwet diving bell, l-ROV u teknoloġiji oħra moderni jassiguraw esperjenza mill-aqwa f'qiegħ il-baħar b'riżultati millaqwa f'kull missjoni. U-Boat Navigator hu mgħammar ukoll b'decompression chamber, b'sistema medika u faċilitajiet oħra mill-aqwa.

www.maltarightnow.com

FEATURE

Siti ta’ wirt storiku mmaniġġjati minn Din l-Art Ħelwa: Santa Marija ta’ Bir Miftuħ Stanley Farrugia Randon – Din l-Art Ħelwa

Il-kappella ta’ Bir Miftuħ filGudja hija kappella parrokkjali tas-seklu 15. Saret parroċċa qabel l-1436 kif stqarr l-Isqof Senatore de Mello u baqgħet sal-1676 meta nbniet il-knisja tal-Gudja.

Fil-kappella hemm fdalijiet ta’ affreski li kienu saru fuq il-ħajt tal-Punent. Dawn instabu bejn l1978 u l-1980 taħt sitt passati ta’ ġir. Wara li l-ħajt kien jitkaħħal biex jiġi lixx, il-pittura kienet issir direttament fuq il-ħajt, bissinopia, li hija taħlita ta’ trab aħmar imħallat bl-ilma u kolla.

Wara dan, il-pittur kien jipprepara l-arriccio li fuqu kien jitpinga lkulur okra safra. Wara kien jingħata l-intonaco b’kuluri qawwija, għaliex meta l-pittura tinxef il-kuluri jintfew xi ftit. Flaħħar kien jingħata l-intonachino li fuqu kien jitpinga l-kulur kaħlani. Wara dan kienet tingħata t-tempra (kuluri li kienu jitħalltu flimkien ma’ kolla minn annimali jew mill-abjad tal-bajd, jew inkella kaseina u ħalib) biex jitpinġew xi rqaqat bħal raġġieri u perli fuq l-ilbiesi tal-qaddisin.

L-affresk, li juri l-Aħħar Ġudizzju, huwa mqassam fi tliet saffi, iżda l-pittura tat-tieni u ttielet saff intilfet kważi għalkollox. L-ewwel saff juri l-Appostli u l-Madonna. Fin-nofs hemm tieqa tonda fejn f’affreski oħra barra minn Malta kien ikun hemm ilfigura ta’ Kristu. Il-figuri finNofsinhar tal-ewwel saff tal-pittura juru lil Marija, figura ta’ id iżżomm xabla li tirrappreżenta lil San Pawl, San Ġakbu u Sant’Andrija, San Lawrenz, San Benedittu li qiegħed iżomm mudell ta’ knisja, San Pietru lMartri u x’aktarx Santa Katerina li qiegħda żżomm palma bħala simbolu tal-martirju.

Il-figuri li jidhru fitTramuntana tal-ewwel saff tal-pittura jirrappreżentaw lil San Ġwann il-Battista li qiegħed għarkupptejh, erba’ qaddisin nisa, Sant’Ursula li qiegħda żżomm lanza bil-manku tal-injam u Santa Barbara li qiegħda żżomm mudell ta’ torri tond bit-turretti. It-tieni saff kien juri figuri ta’ anġli. Lanġli li kienu jkunu fuq il-lemin ta’ Kristu kienu jmorru l-ġenna, waqt li dawk fuq ix-xellug kienu jmorru l-infern. It-tielet u l-aħħar saff x’aktarx kien juri t-tkeċċija ta’ Adam u Eva mill-ġnien talEden iżda kulma jidher minn dan hu ftit weraq li juru li kien hemm xi tpinġija ta’ ġnien.

Fuq il-ħajt tat-Tramuntana,

19

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

viċin it-tpinġija tal-Aħħar Ġudizzju, hemm tpingija ta’ mara li qiegħda żżomm ġilju f’id waħda waqt li tipponta subgħajha lejn l-Aħħar Ġudizzju bl-id loħra. Mill-ilbiesi li qiegħda tilbes, jidher li kienet saret fil-bidu tasseklu 16. Dan għandu jgħinna biex nagħtu data lill-pittura. Ilmara tista’ tirrappreżenta xi benefatriċi.

Il-pittura fuq l-artal hija tasseklu 16. Il-pittur juri lil Alla bilqiegħda u jżomm il-kurċifiss, waqt li l-anġli jtiru fuqu. Taħtu hemm għoljiet u l-Verġni u lBambin bilqiegħda fuq sħaba. Ilpittur pinġa lil San Pietru fuq naħa u lil San Pawl fuq l-oħra.

L-arkitettura tal-knisja turi li kien hemm aktar kunfidenza fissengħa tal-bini. Il-knisja twila xi 14.5-il metru u wiesgħa 11-il metru. Is-saqaf magħmul minn ċangaturi li jistrieħu bejn arkata u oħra. Biex wieħed jidħol fil-kappella ta’ Ħal Millieri, irid jinżel tliet tarġiet, iżda fil-każ tal-kappella ta’ Bir Miftuħ, l-ebda parti minnha mhi taħt l-art. Dan juri li l-arkitett kien kunfidenti li listruttura tiegħu hija soda biżżejjed. L-arkati huma mbegħdin xi 2 metri minn xulxin. Il-faċċata talkappella hija sempliċi u għandha torri tal-qanpiena. Fuq il-bejt hemm minn fejn jiskula l-ilma għal barra. Dawn jeżistu biss fuq knejjes u bini pubbliku għaliex iddjar kellhom jiġbru l-ilma tax-xita li jaqa’ fuq il-bejt, ġewwa bjar.

Ir-rapport ta’ Monsinjur Dusina, li sar fl-1575, jgħid li minbarra l-artal maġġuri, kien hemm sitt artali oħra fuq il-ġnub.

Madwar il-knisja kien hemm ħames kappelli oħra. FitTramuntana kien hemm dawk talLunzjata u oħra ta’ San Bastjan.

Fin-Nofsinhar kien hemm dawk iddedikati lin-Natività talMadonna, lil Santa Katerina u lil San Ġorġ. Illum jeżistu biss ilpedamenti ta’ dawn il-knejjes.

Fl-1942 il-kappella ġarrbet xi ħsarat minħabba l-gwerra. Il-kappillan tal-Gudja ħa ħsieb irrestawr tagħha u twaħħal madum ġdid.

Il-knisja ġiet fdata lil Din l-Art Ħelwa fl-1970 permezz ta’Att tanNutar R. Frendo Randon. Sar inventarju tal-post u l-affreski ġew protetti mill-vandali. Tpoġġiet membrana fuq il-bejt biex ma jidħolx ilma u ż-Żgħażagħ ta’ Din l-Art Ħelwa bdew inaddfu l-post.

Il-parti ta’ fuq biss tal-affresk ġiet salvata għaliex laħqet saret ħafna ħsara minħabba l-umdità u l-vandaliżmu. Iffurmaw konsenturi fil-ħajt u l-arriccio beda jin-

qala’ minn mal-ħajt kif ukoll millintonaco u dan tal-aħħar beda jinqala’ mill-intonachino. L-imluħa li bdew jiffurmaw fuq l-affreski żdiedu minħabba tibdiliet fit-temperatura u l-umdità. Dawn limluħa ħargu mill-ġibs, mit-tafal u mill-ġir. L-affreski tgħattew biżżebgħa kkulurita u f’xi postijiet kienu migrufa. Dawn ġarrbu aktar ħsara meta nbena taraġ għal fuq ilbejt.

George Farrugia li kien diplomat mill-Istituto del Restauro f’Ruma u Assoċjat tal-Istitut Internazzjonali ta’ Konservazzjoni, offra li jirrestawra l-pittura. Il-ġir fuq l-affreski kellu jitneħħa u l-pittura twaħħlet mal-ħajt b’kolla talvinil. Meta l-kolla nixfet, sar trattament lil pittura bl-użu ta’ bikarbonat Solvay, Idranel 3, kolla Leim u ilma biex l-imluħa jinħallu.

Wara ġurnata, dan it-trattament tneħħa bl-ilma u diżinfettant biex ma jikbirx il-fungu. Postijiet li kienu neqsin mill-ġibs imtlew b’taħlita ta’ żewġ partijiet ramel

fin u parti ġir. Il-pittura ġiet irrestawrata bir-reqqa bil-kuluri adattati. Fl-aħħar ingħatat patina fuq il-pittura oriġinali u dik irrestawrata. Ingħatat ukoll kisja ta’ verniċ sintetiku.

L-aħħar fażi tar-restawr saret bl-għajnuna tal-Malta International Airport. L-art li kienet saret wara l-gwerra nbidlet u tqiegħdu ċangaturi tal-franka.

Il-kappella kellha ħafna umdità minħabba l-ilma li kien jinżel viċin il-ħitan minn fuq il-bejt.

Meta kienu għadhom jeżistu lkappelli ż-żgħar maġenb il-knisja, l-ilma kien jaqa’ ’l bogħod millħitan tal-knisja. Għalhekk il-perit iddeċieda li jitqiegħdu ċangaturi fuq l-art fejn kien hemm il-kappelli ż-żgħar biex b’hekk l-ilma li jinżel minn fuq il-bejt ma jinxtorobx mill-ewwel. Il-pedament tal-ħitan tal-kappelli oriġinali baqgħu mikxufa u t-torri talqniepen tkaħħal. Saret sistema ġdida ta’ dawl u ħarġet aktar issbuħija tal-knisja minn gewwa.

Matul is-snin il-pittura nżebgħet ħafna drabi bl-isfar, aħmar, kannella, blu u abjad. Din l-Art Ħelwa ddeċidiet li tiżbogħ il-ħitan isfar ċar u tħalli l-arkati fuq ilġebla. Minn ħin għal ieħor esperti fir-restawr iżuru l-post biex ikunu żguri li l-pittura għadha fi stat tajjeb.

Il-pittura hija suġġetta ħafna għall-elementi u għalhekk isuri testijiet regolari biex ninnutaw jekk hemmx xi ħsarat fiha. Fl2008 sar restawr tal-pittur tal-artal maġġuri permezz ta' fondi millMalta International Airport. Irrestawr sar mit-Taljani Sante Guido e Giuseppe Mantella Opera d'Arte. Fl-2010 sar ukoll restawr ieħor tal-affreski mill-istess kumpanija.

Mill-1997 beda jsir kunċert annwali fil-kappella. Fir-Randan tiġi armata l-Mejda tal-Aħħar Ċena u jsiru żjarat kulturali u quddies. Bl-għajnuna ta’ Din l-Art Ħelwa din il-knisja tista’ tgawdi lfama li kellha qabel.

www.maltarightnow.com

20

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

It-tieni rumanz dwar il-furban Malti El Sakr

Dan huwa t-tieni rumanz dwar l-avventuri tal-furban Malti, pubblikazzjoni Horizon. Flewwel rumanz, ‘Il-Furban Malti El Sakr’ l-awtur Sebastian Debono jintroduċi lil Pietru, żagħżugħ mimli enerġija u ħeġġa għall-ħajja. Lejla waħda ħajtu tinbidel ta’ taħt fuq tort ta’ intriċċi żienja ta’ kavallier imqarqaċ. Huwa jsib ruħu ltim kif ukoll skjav tal-Ordni talKavallieri ta’ San Ġwann fi żmien il-Gran Mastru Juan d’Omedes.

Wara ħafna tiġrib, Pietru jikseb il-laqam ta' El Sakr (IsSeqer) għal qlubitu u saħansitra jsir ħakem ta’ Lahar, saltna ċkejkna fl-Afrika ta’ Fuq. Huwa jintefa’ b’ruħu u b’ġismu għal ħajja ta’ furban li ma jafx x’inhu biża’, la waqt tempesti qliel u lanqas waqt attakki ħorox minn xwieni mgħammrin sa snienhom blaqwa kanuni.

Meta jasallu ħjiel li l-kavallier li sqieh tant imrar kien laħaq kommendatur ta’ biċċa art fi Spanja, Pietru jħabrek ifaqqas pjan biex jiżbranah, għalkemm lgħadu għandu fortizza mdaqqsa

mħarsa minn bosta suldati.

Dan l-ewwel rumanz hu mimli avventuri. Fih issib ukoll waqtiet drammatiċi, romantiċi u umoris-

tiċi.

L-avventuri jkomplu fit-tieni ktieb li jibda b’Sinan, il-Paxà tal-Alġerija u bi Dragut,

magħruf bħala t-terrur tal-Insara, iħajru lill-Aga El Sakr u lill-Aga Murad jingħaqdu magħhom ħalli jattakkaw lill-Kavallieri talOrdni ta’ San Ġwann f’Malta u fi Tripli. Stednuhom billi El Sakr kien Malti waqt li Murad kien ilħakem ta’ Tajura, provinċja qrib Tripli. Mijiet ta’ pirati ħorox ta’ Barbarija flimkien ma’ eluf ta’ gwerrieri gwappi Torok jeqirdu l-port ta’ Messina u wara jbaħħru lejn Malta u jassedjawha bla ħniena. Ħaġa tal-iskantament, dan limblokk, magħruf bħala lAssedju tal-1551, intemm ħabta u sabta wara ftit jiem biss.

Imma għaliex l-għedewwa telqu kuti kuti meta din l-irtirata kienet tfisser għajb kbir għalihom u aktar u aktar għal Dragut li l-Imperatur Tork, Suleyman il-Kbir, kien għadu kif laħħqu kapudan bil-patt li jeħilsu darba għal dejjem millkavallieri kemm f’Malta kif ukoll fi Tripli? Imma wkoll għaliex ġie sparat kanun f’San Pawl il-Baħar? Jew għaliex Dragut ordna lil sħabu jbewġu biex imbagħad telaq maċ-

MADWARNA

ċorma pirati tiegħu biss jeħodha kontra l-Għawdxin?

Pietru, il-furban Malti, jittituba fih innifsu bejn il-ġibda lejn sħabu l-pirati u dik lejn ħutu l-Maltin u l-Għawdxin, bejn l-imħabba għal pajjiżu u lmibegħda għall-kavallieri.

Mill-ġdid l-avventuri ma jonqsux, waqt li El Sakr ma jħallix lill-għedewwa ta’ pajjiżu jagħmlu li jfettlilhom. Mhux ta’ b’xejn li Karlu Ħamsa, lImperatur Spanjol - li kien għadda l-gżejjer Maltin lillOrdni tal-Kavallieri - jibgħat għalih biex jaħtru Konti bilħsieb li forsi jħajru jieħu l-kariga ta’ ammirall tal-flotta Spanjola, minflok il-magħruf Andrea Doria li issa xjaħ u ħsiebu iżjed kien li jfittex jirtira f’Genova, art twelidu.

L-awtur tal-ktieb appella biex il-Kummissjoni tal-Films tinkariga xi uffiċjal jaqra dawn iżżewġ rumanzi dwar il-furban Malti, El Sakr bil-għan li jikkunsidra jekk hux vijabbli li jinġibed film spettakolari dwar l-Assedju tal-1551, ibbażat fuq dawn iż-żewġ kotba.

www.maltarightnow.com

21

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

MADWARNA

MEDAC tiċċelebra 25 sena ta’ taħriġ lid-diplomatiċi

Fil-ġimgħat li għaddew lAkkademja tal-Mediterran għall-Istudji Diplomatiċi flUniversità ta' Malta (MEDAC) iċċelebrat il-25 sena ta' taħriġ lid-diplomatiċi.

L-Akkademja twaqqfet fl1990 b'kollaborazzjoni bejn ilGvern Malti, il-Gvern talIżvizzera u l-Università ta' Malta.

Matul is-snin lAkkademja kellha wkoll lappoġġ tal-Italja, tal-Unjoni Ewropea u tas-Segretarjat tal-

Commonwealth, fost l-oħrajn.

Il-Ġermanja bħalissa qed tiffinanzja kors fl-istudji dwar ilpaċi u l-prevenzjoni tal-konflitti.

Matul il-25 sena li għaddew il-MEDAC kellha rwol vitali f'dak li jirrigwarda l-promozzjon ta' miżuri ta' fiduċja filMediterran.

L-Akkademja żviluppat f'ċentru ta' eċċellenza li jiffoka fuq l-affarijiet talMediterran. Madwar 700 gradwat tal-Akkademja llum huma

diplomatiċi li jirrappreżentaw lil pajjiżhom f'pajjiżi oħra u f'organizzazzjonijiet internazzjonali.

L-istudenti ġew minn aktar minn 40 pajjiż, l-aktar millAfrika ta' Fuq, il-Lvant Nofsani u anke mill-Ewropa tal-Lvant, mill-Kawkasu u mill-Afrika.

Bl-iskop li tiċċelebra l-25 sena mit-twaqqif tagħha, ilMEDAC organizzat konferenza internazzjonali bit-tema ‘ItTransizzjoni fil-Mediterran’, bil-kelliem ewlieni jkun il-

Ministru tal-Affarijiet Barranin, George Vella. Hu tkellem dwar l-impenn ta' Malta favur ilMediterran u qal li ma jistax ikun hemm stabbiltà fl-Ewropa jekk ma jkunx hemm stabbiltà fil-Mediterran.

Hekk kif is-sitwazzjoni preżenti fil-Mediterran tkompli tkun waħda fluwida bil-konflitti fil-Libja u fis-Sirja u anke b'aktar tensjoni fil-konflitt bejn Iżrael u l-Palestina, ilMediterran qed juri kemm hu

sinifikanti fl-Ewropa u lil hinn minnha.

Aktar minn 100 delegat attendew għall-konferenza fosthom mill-Korp Diplomatiku, kontributuri tal-MEDAC matul il25 sena li għaddew, studenti talAkkademja kif ukoll numru ta' alumni. Dr Joe Borg, l-eks Kummissarju Ewropew u ċChairman preżenti tal-MEDAC u l-Professur Stephen Calleya, id-Direttur tal-MEDAC laqgħu lid-delegati.

www.maltarightnow.com

22

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

06:02 07:55 08:00 09:00 09:02 10:00 10:02 11:00 11:03 11:55 12:00 12:15 14:30 15:00 15:02 16:00 16:02 17:55 18:00 19:20 20:00

TV/RADJU

Radio 101 breakfast club Obituaries/angelus Radio 101 breakfast club (cont) News update Magazine 101 News update Magazine 101 (cont) Editorjal Club 101 Obituaries/angelus News bulletin The big show Hitsteria News update Hitsteria (cont) News update Hitsteria (cont) Obituaries News bulletin Lura d-dar News update

Għat-tfal fuq il-Cable Disney Channel 06:05 - Austin & Ally 06:30 - Jessie 06:55 - Dog With a Blog 07:20 Gravity Falls 07:45 - Girl Meets World 08:10 - Austin & Ally 08:35 Cars 10:40 – Jessie 11:05 - I Didn’t Do It 11:30 - So Random! 12:00 - Girl Meets World 12:20 – Jessie 12:45 Mickey Mouse 12:55 - Liv & Maddie 13:20 - Binny and the Ghost 13:45 Mako Mermaids: An H2O Adventure 14:10 - Austin & Ally 14:35 - Gravity Falls 15:00 - I Didn’t Do It 15:25 – Jessie 15:50 - PrankStars 16:15 - How to Build a Better Boy 18:00 – Jessie 18:20 - Dog With a Blog 18:45 Gravity Falls 19:10 - Girl Meets World 19:35 - Austin & Ally 20:00 Girl Meets World 20:25 – Jessie 20:50 - Liv & Maddie 21:10 - Binny and the Ghost 21:35 - Mako Mermaids: An H2O Adventure 22:00 Violetta 22:45 - The Hive 22:50 - Art Attack 23:15 - Art Attack 23:40 Jungle Junction 23:50 - Jungle Junction Nickelodeon 06:15 - The Penguins of Madagascar 06:40 - SpongeBob SquarePants 07:05 - SpongeBob SquarePants 07:30 - The Fairly OddParents 07:55 - The Fairly OddParents 08:20 - Dora the Explorer 08:45 - Umizoomis 09:10 - Tickety Toc 09:28 - Little Kingdom 09:35 PAW Patrol 10:00 - Zack and Quack 10:25 - Olive the Ostrich 10:50 Bubble Guppies 11:15 - Winx Club 11:40 - Totally Spies! 12:05 - Totally Spies! 12:30 - iCarly 12:55 – Victorious 13:20 - Big Time Rush 13:45 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 14:10 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 14:40 - The Penguins of Madagascar 15:05 - The Penguins of Madagascar 15:30 Rocket Monkeys 15:55 - Rabbids Invasion 16:20 - Marvin Marvin 16:45 – iCarly 17:10 - Big Time Rush 17:35 - T.U.F.F. Puppy 18:00 - Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 18:25 - The Penguins of Madagascar 18:50 - The Fairly OddParents 19:15 SpongeBob SquarePants 19:40 – Victorious 20:05 - iCarly 20:30 SpongeBob SquarePants 20:55 Avatar: The Legend of Aang 21:20 Big Time Rush 21:45 - Big Time Rush 22:10 - The Penguins of Madagascar 22:35 - The Penguins of Madagascar 23:00 - iCarly 23:25 – iCarly 23:50 Victorious Jim Jam

06:05 - Monkey See, Monkey Do 06:15 - Barney and Friends 06:45 Angelina Ballerina 07:00 - Nouky & Friends 07:05 - Rubbadubbers 07:15 - Gombby’s Green Island 07:30 Fluffy Gardens 07:40 – Noksu 07:45 - Jarmies 08:00 – Kipper 08:10 – Shapes 08:20 - What’s The Big Idea?

08:25 - What’s The Big Idea? 08:30 Gazoon 08:35 - Snapatoonies 09:00 Heroes of the City 09:15 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 09:40 Hip Hip Hurray 09:55 - Benjamin’s Farm 10:00 - See the Sea 10:05 Igloo-Gloo 10:20 - Bob the Builder 10:30 - Fireman Sam 10:40 - Thomas and Friends 10:50 - See the Sea 10:55 - Nouky & Friends 11:00 Rubbadubbers 11:10 – Pingu 11:15 Tiny Planets 11:20 - Woody Buddies 11:25 - Woody Buddies 11:30 Monkey See, Monkey Do 11:40 Barney and Friends 12:10 - Fluffy Gardens 12:20 - Noksu 12:25 Jarmies 12:40 - What’s The Big Idea?

12:45 - What’s The Big Idea? 12:50 Hip Hip Hurray 13:05 - Heroes of the City 13:20 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 13:45 - Gombby’s Green Island 14:00 - Woody Buddies 14:05 - Woody Buddies 14:10 Snapatoonies 14:35 - My Animal Family 14:50 - Gazoon 14:55 - See the Sea 15:00 - Fluffy Gardens 15:10 - Noksu 15:15 - Jarmies 15:30 Angelina Ballerina 15:45 - Monkey See, Monkey Do 15:55 - Barney and Friends 16:25 - Pingu 16:30 - Tiny Planets 16:35 – Pingu 16:40 - Tiny Planets 16:45 - Gombby’s Green Island 17:00 - Bob the Builder 17:10 - Fireman Sam 17:20 - Thomas and Friends 17:30 - See the Sea 17:35 Monkey See, Monkey Do 17:45 Dougie in Disguise 17:55 - Heroes of the City 18:10 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 18:35 Hip Hip Hurray 18:50 - What’s The Big Idea? 18:55 - What’s The Big Idea? 19:00 - My Animal Family 19:15 – Noksu 19:20 – Shapes 19:30 - Monkey See, Monkey Do 19:40 Barney and Friends 20:10 - Woody Buddies 20:15 - Woody Buddies 20:20 - Gombby’s Green Island 20:35 - Connie the Cow 20:45 - Hip Hip Hurray 21:00 - Jakers: The Adventures of Piggley Winks 21:25 - Heroes of the City 21:40 - What’s The Big Idea?

21:45 - What’s The Big Idea? 21:50 Tiny Planets 21:55 – Pingu 22:00 Bob the Builder 22:10 - Fireman Sam 22:20 - Thomas and Friends 22:30 See the Sea 22:35 - Dougie in Disguise 22:45 - Slim Pig 2

Malta Llejla - Net Television

Lejlet l-Ewwel tas-Sena u Stephanie tilqa’ lil Claudette Buttigieg, Pierre Cordina, Mireille Bonello u Malcolm Pisani biex jagħtu tislima lis-sena li għaddiet u jiddiskutu x’qed jistennew mill-2015. Ħafna mistednin, suġġetti interessanti u kompetizzjonijiet kuljum fuq Malta Llejla, bejn il-16:45 u s-18:30 fuq Net Television.

TVM 06:00 – Shadows of elves 06:30 – Ħbieb u Għedewwa 07:00 - TVAM 08:30 – Venere 09:00 – Madwarna 09:30 – L-irkant 10:30 – Għawdex illum 11:00 – Gadgets 11:30 Teleshopping 12:00 - News 12:10 TVPM 15:00 – Aħbarijiet 15:05 – Hbieb u għedewwa 15:45 – Teleshopping 16:15 – Sandokan 16:45 – The wannabees 17:15 – Shadows of elves 17:45 – Pap paq on test 18:00 - News 18:15 – Mixage 18:55 – Merlin 19:45 – Super 5 20:00 - News 20:45 – Ġrajjiet 2014 21:15 – Ċelebrazzjonijiet tal-ewwel tas-sena TVM 2 07:00 – News Loop 08:30 – TVAM 10:00 – The unknown universe 11:00 – Animal diaries 12:00 – Kurrenti 13:00 – Venere 14:00 – The unknown universe 15:00 – It-triq /twelid 15:10 - TVPM 18:00 Gadgets 18:30 – 3 Pointer 19:00 – Valletta 19:30 – The unknown universe 20:30 - News for the hearing impaired 20:40 – The magic flute 21:40 – Int min int New Year's Special 22:40 –Madwarna 23:00 Sports news 23:40 – News in English One 06:30 - One news 07:00 – One breakfast 09:00 – Siegħa żmien 10:00 – Telebejgħ 11:00 Aroma Mattina 12:30 - One news 12:40 – ItTfal 14:45 - Midinbin 16:25 – Better Living 16:55 - Telebejgħ 17:30 One news 18:00 - Better living 19:30 - One news 20:15 – Talk to me 21:00 – Xandiriet speciali 23:30 One news

Raiuno 06:45 - Unomattina (Jinkludi tTG1 u r-rapport tat-temp) 09:30 – Linea verde 10:00 – Storie vere 11:10 – A conti fatti 12:00 –I menu delle feste de La rpvoa del cuoco

13:30 - Telegiornale 14:00 - Tg1 Economia 14:05 - Legami 14:55 – Continua a ballare. Film 2012 16:30 – TG1 Mattina 16:45 – Rosamunde Pilcher: Nancherrow. Film 17:30 –Una notte per Caruso – premio caruso 2014 20:00 - Telegiornale 20:30 – Messaggio di fine anno del Presidente della Repubblica Giorgio Napolitano 21:00 – L'anno che verre 01:05 – Sottovoce 01:35 –Magazzini Einstein 02:05 – Senze rete.

Raidue 07:10 – Army wives 08:30 –Il tocco di un angelo 10:05 – TG2 costume e società 11:00 – I fatti vostri 13:00 - TG2 giorno 13:30 – Costume e socjetà 13:50 - TG Medicina 33 14:00 – Detto fatto 16:15 – Un angeolo un amore. Film 2012 18:05- TG sport 18:50 – NCIS: Los Angeles 19:40 – NCIS – Unità Anticrimine 20:30 – Messaggio di fine anno del President della Repubblica Giorgio Napolitano 21:00 – TG2 21:10 – Ihugo Cabret. Film 2011 23:20 – Robin Hood. Film 1973 00:45 – Tarzan. Film 1973 02:10 – Tarzan 2.

Film 2005 03:15 – Aracnofobia. Fim 1990 Raitre 06:00 – Rai news 08:00 –Sandogat 08:15 – Sandokan. Film 1976 10:50 – Sandogat 11:15 – La cura miracolosa / Charlot alle corse 12:00 TG3 12:25 – TG3 12:25 – La Signora del West 13:10 – Rai cultura 14:00 – Tg Regione 14:50 – TGR Leonardo 15:05 – Terra nostra 15:50 – Aspettando geo 16:40 – Geo 19:00 TG3 20:00 – Blob 20:15 – Disney Classic cartoons 20:30 – Messaggio di fine anno del presidente della Repubblica Giorgio Napolitano 21:00 – 38 Festival del Circo di Montecarlo 23:25 – Blob 2014 – L'ora di blob 01:35 – Furoi orario 01:45 – Eterno ritorno. Film .

Canale 5

06:00 - Traffico / Borse e monete 07:55 - Meteo.It / T:5 08:45 – Un ciclone in famiglia 11:00 - Forum 13:00 - TG5 / Meteo.It 13:40 – La sacra famiglia 16:00 – Quando meno te lo aspetti. Film 2004 18:45 – I segreti di avanti un altro! 20:00 TG5 / Meteo.it 20:30 – Messaggio di fine anno del Presidente della repubblica Giorgio Napolitano 21:10 – Capodanno con Gigi D'Allessio 01:00 Contract. Film 2004 03:15 – Un amore sotto l'abero. Film 2004 04:45 – Mediashopping.

Rete 4 06:50 - Zorro 07:10 – Hunter 08:05 – Cuore ribelle 3 09:30 – Carabinieri 7 10:45 - Ricette all'italiana 11:30 TG4 / Meteo.It 12:00 – Un detective in corsia 13:00 – La signora in giallo 14:00 – Lo sportello di forum 15:30 – Ieri e oggi in tv speciale 16:00 – Victor Victoria. Film 1982 19:35 Centrovetrine 20:20 – Messaggio di fine anno Del Presidente Della Repubblica Giorgio Napolitano 20:50 – Speciale Tg4 21:30 – Terra presenta: 2014 il racconto di retequattro 23:35 – Cantando sotto la pioggia.

Film 1952 01:30 – Tg4 01:50 – La notte della disco music 4.

Italia 1 06:45 – I Puffi 07:10 – Heidi 07:35 – L'incantevole creamy 08:00 – Sailor Moon 08:30 – Le avventure del topino desperaux. Film 2008 10:20 – Dragonheart – il destino di un cavaliere. Film 2000 12:25 - Studio aperto / Meteo.It 13:00 - Sport mediaset 13:40 - I simpson 14:35 – Step up 3d.

Film 2010 16:40 – La banda dei coccodrilli, tutti per uno. Film 2011 18:30 – Studio aperto/Meteo.It 19:25 – La sposa cadavere. Film 2005 21:10 – Dark shadows. Film 2011 23:30 – Il mistero di sleepy hollow.

Film 1999 01:30 – Beetlejuice – spiritello porcello. Film 1988 02:55 – Studio aperto 03:20 – Trasformat 05:10 – True Jackson, VP.

www.maltarightnow.com

23

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

TV/RADJU

Melita More 08:30 - Rude Tube 09:00 - Grey's Anatomy 09:45 - Private Practice 10:30 Criminal Minds 11:15 - Chicago Fire 12:00 - The Mentalist 13:00 - Days Of Our Lives 13:45 - Rude Tube 14:15 Grey's Anatomy 15:00 - Private Practice 15:45 - Criminal Minds 16:30 - Person Of Interest 17:15 – Psych 18:15 - Days Of Our Lives 19:00 - Person Of Interest 19:45 - The Mentalist 20:30 - Devious Maids 21:15 - 2 Broke Girls 21:45 Psych 22:30 - Mike & Molly 23:00 VEEP 23:30 - So You Think You Can Dance 00:30 – Dallas 01:15 - Rude Tube 01:45 - SMASH

Go Stars 07:25 - To Rome with Love 09:15 - The Lego Movie 11:00 - Man of Steel 13:30 The Devil Wears Prada 15:25 - Premium Rush 17:00 - A New York Winter's Tale 19:00 - Safe Haven 21:00 - The Grand Budapest Hotel 22:40 - The Wolf of Wall Street 01:40 - This is the End 03:30 - The Lego Movie 05:15 - Safe Haven 07:10 CLOSE

Mediaset Italia 07:20 - Movie 08:50 - Sarabanda 09:35 - Pomeriggio cinque 11:01 Centovetrine 11:25 - Mattino cinque 13:05 - Uomini e donne 14:10 - Vivere IV 14:35 - Avanti un altro! 15:25 - Sarabanda 16:15 - Due Per Tre I 16:40 - Forum 18:05 – Centovetrine 18:30 - A cuccia di cuori 19:00 – TG5 19:35 - Sai cosa mangi? 19:45 – Carabinieri 20:30 Mattino cinque 22:10 - Uomini e donne 23:15 - Avanti un altro!

BBC Entertainment 06:00 - Nina and the Neurons 06:15 3rd & Bird 06:25 - Charlie and Lola 06:35 - Boogie Beebies 06:50 - Show Me Show Me 07:15 - Nina and the Neurons 07:30 - 3rd & Bird 07:40 - Charlie and Lola 07:55 - Boogie Beebies 08:10 - The Weakest Link 08:55 - Born To Royalty 10:10 - EastEnders 10:40 – Doctors 11:10 - Only Fools and Horses... 12:15 - Carrie’s War 13:45 - The Weakest Link 14:30 EastEnders 15:00 – Doctors 15:30 - Mr. Stink 16:25 - BBC Proms 20:10 Rodgers & Hammerstein 18:05 EastEnders 18:35 - Michael McIntyre’s Comedy Roadshow 19:30 - The Lady

Vanishes 21:00 - The Turn of the Screw 22:30 - Edinburgh Military Tattoo 2010 23:30- The Royal Variety Performance 201 TCM 06:00 - Hotel Paradiso 07:40 - North by Northwest 09:55 - Passage to Marseille 11:45 - Ride the High Country 13:20 From the Earth to the Moon 15:00 - The Law and Jake Wade 16:30 - TCM Presents Under the Influence 17:00 - The Omega Man 18:40 - 2001: A Space Odyssey 21:00 – Westworld 22:30 - The Haunting

MGM Channel 06:00 - The Magnificent Seven 08:05 Frankie and Johnny 09:30 - Good Boy! 11:00 - Mystery Date 12:35 - Nutcracker: The Motion Picture 14:00 - Mr. Wonderful 15:40 - The Dust Factory 17:20 - The Meteor Man 19:00 - The Terminator 20:45 - Death Wish V: The Face of Death 22:20 - Dark Angel 23:50 - Stone Cold Diva Universal 06:00 - Agatha Christie’s Poirot 06:55 Law & Order 07:50 - Agatha Christie’s Poirot 09:33 - Great Women 09:50 - JAG 10:50 - Agatha Christie’s Poirot 11:50 Agatha Christie’s Poirot 13:35 - Great Women 13:50 - JAG 14:50 - Quincy, M.E. 15:50 - Agatha Christie’s Poirot 16:50 - Agatha Christie’s Poirot 18:35 Fede Cieca 18:50 - Quincy, M.E. 19:50 Agatha Christie’s Poirot 20:50 - Great Women 21:35 - And God Created Woman 23:17 - Great Women 23:30 - Being Poirot

Discovery Channel 06:00 - How It’s Made 06:25 - Auction Kings: Mountain Man Slot Machine; Wild West BMW Motorcyle 06:50 - Storage Hunters: Surfs Up in Canyon Country 07:15 - You Have Been Warned: Homemade Heroes 08:10 - You Have Been Warned: Human Guinea Pigs 09:05 - You Have Been Warned: Natural Born Thrillers 09:55 - You Have Been Warned: Epic Stunts 10:50 - You Have Been Warned: Youtube Power Junkies 11:40 Wheeler Dealers: Morris Minor Traveller 12:35 - Fast N’ Loud: Dale Jr.’s Sick Nomad 13:30 - Bike Battles: Rust Belt 14:25 - Survive That!: Proper Grim 15:20

- Survive That!: Green Hell 16:15 Survive That!: Embrace the Suck 17:10 The Liquidator: The Smell of Money 17:40 - Storage Hunters: Big Money, No Whammies 18:05 - Auction Hunters: Hula Moola 18:35 - Auction Kings: MassageA-Belt; Oversized Haberdashery 19:00 How It’s Made 19:30 - How Do They Do It?: Hats; Longest Road Tunnel; Snake Catcher 20:00 - Game of Stones: City of Emeralds 21:00 - Jungle Gold: Bailed Out 22:00 - The Unexplained Files: Curse of Flannan Lighthouse and Aleshenka: Russian Mummy 23:00 - The Unexplained Files: Siberian Lake Serpent and Mystery of the Bosnian Pyramid

Discovery World 06:00 - Buena Vista Fishing Club 06:25 - Don’t Drive Here 07:15 - Don’t Drive Here 08:05 - Don’t Drive Here 08:55 Chef Gone Wild 09:45 - Prophets of Science Fiction 10:35 - Prophets of Science Fiction 11:25 - Prophets of Science Fiction 12:15 - Prophets of Science Fiction 13:55 - Against the Odds 14:45 - Prophets of Science Fiction 15:35 - Prophets of Science Fiction 16:25 Prophets of Science Fiction 17:20 Mystery Cars 17:45 - Mystery Cars 18:15 - Welcome to Rio 19:10 - Welcome to Rio 20:05 - Welcome to Rio 21:00 - Mystery Cars 21:25 - Mystery Cars 21:55 - Royal Inquest 22:50 - LA: City of Demons 23:45 - Revealed...

National Geographic 06:00 - Wicked Tuna: North vs. South: Southern Discomfort 07:00 - Wicked Tuna: North vs. South: Yankee Invasion 08:00 - Nordic Wild: At the Edge 09:00 The Last Lions 11:00 - Nordic Wild: Reborn 12:00 - Warzone Gone Wild 13:00 - Crowd Control 13:30 - Crowd Control 14:00 - Science of Stupid: Poolside Fails 14:30 - Science of Stupid: Don’t Lose Your Lunch 15:00 - Science of Stupid: Rooftop Drops 15:30 - Science of Stupid 16:00 - Danube: Europe’s Amazon: From the Black Forest to the Black Sea 17:00 - Survive the Tribe: Eagle Assassins 18:00 - Nordic Wild: Ultimate Survivors 19:00 - Filthy Riches: High Stakes, High Reward 20:00 - Filthy Riches: No Guts, No Glory 21:00 - Breakout: Escape From Supermax 22:00 Lockdown: Blood on the Border 23:00 - Scam City: Mexico City

07:00 08:30 09:00 09:30 12:00 12:45 14:00 14:05 15:45 16:00 16:05 16:45 18:00 18:05 18:30 19:00 19:30 19:50 20:30 22:15

Sport fuq il-Cable

Fox Sports Europe 06:00 - NFL Football 08:30 - NFL Football 11:00 - Sports Unlimited 12:00 - NHL Hockey 14:30 Pumped 15:00 - Pumped 15:30 NFL Football 18:00 - NFL Football 20:30 - NHL Hockey 23:00 - Live: NHL Hockey: New York Islanders at Winnipeg Jets [Live] [N] GO sports 1 07:00 - 2014 Formula 1 - Abu Dhabi Grand Prix, Yas Marina – Race 09:25 - Barclays Premier League 2013/2014 - Week 39 - Manchester City v West Ham Utd 11:35 - The Six Nations 2014 - France v Ireland 14:00 - FIFA Futbol Mundial/502 14:30 - ATP World Tour Finals - 2014 - Semi Final - R. Federer v S. Wawrinka 17:55 Netbusters - Week 20 18:30 Premier League Match Pack - Week 21 19:00 - Trans World Sport/1444 20:00 - Premier League World /20 20:30 - Serie A 2013/2014 - Round 38 - Juventus v Cagliari 22:35 - Premier League Preview - Week 21 23:05 - 2014 Ryder Cup - Day 3 06:00 Barclays Premier League 2013/2014 - Review of the Season

Klinika, NET Television

F’dan il-programm se jkun hemm mistiedna studenti universitarji li se jistaqsu mistoqsijiet lil professjonisti mistiedna. Se nistaqsu wkoll mistoqsijiet tat-telespettaturi li kitbulna fuq facebook u permezz ta’ email. Mal-istudenti se nitkellmu dwar għaliex għażlu li jibdew jistudjaw ghal karriera fil-mediċina u oqsma oħra relatati.

News feed (ripetizzjoni) Klinika (ripetizzjoni) Telebejgħ Eli & I Telebejgħ Xift NET News Xift Telebejgħ NET News Big Time Malta Llejla NET News Malta Llejla Klinika News feed NET News News feed World Music Awards 2014 Bla Kondixin 2014

GO sports 7 07:00 - ATP World Tour Finals – 2014 - Semi Final - N. Djokovic v K. Nishikori 08:50 - RaboDirect Pro12 2013/2014 – Final - Leinster v Glasgow Warriors 10:00 - The Championship - Wimbledon 2014 Ladies Doubles Final - T. Babos & K. Mladenovic v S. Errani & R. Vinci 11:17 - Ligue 1 2013/2014 - Round 38 - Paris Saint-Germain v Montpellier Herault SC 14:25 143rd Open Championship - 2014 Day 4 22:25 - Heineken Cup 2013/2014 – Final - Toulon v

Saracens 00:47 - The Championships - Wimbledon 2014 Men's Doubles Final - B. Bryan & M. Bryan v V. Pospisil & J. Sock 04:12 - Aviva Premiership 2013/2014 – Final - Saracens v Northampton Saints

GO sports 8 09:00 - ATP World Tour Finals – 2014 - Semi Final - N. Djokovic v K. Nishikori 10:50 - RaboDirect Pro12 2013/2014 – Final - Leinster v Glasgow Warriors 12:00 - The Championship - Wimbledon 2014 Ladies Doubles Final - T. Babos & K. Mladenovic v S. Errani & R. Vinci 13:17 - Ligue 1 2013/2014 - Round 38 - Paris Saint-Germain v Montpellier Herault SC 16:25 143rd Open Championship – 2014 Day 4 00:25 - Heineken Cup 2013/2014 – Final - Toulon v Saracens 02:47 - The Championships - Wimbledon 2014 Men's Doubles Final - B. Bryan & M. Bryan v V. Pospisil & J. Sock 06:12 - Aviva Premiership 2013/2014 – Final - Saracens v Northampton Saints

www.maltarightnow.com

24

TAĦBIL IL-MOĦĦ U TAGĦRIF

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

TISLIBA

Rapport tat-temp

UV INDEX

1

IT-TEMP Ftit jew wisq imsaħħab b’ħalbiet tax-xita lokalment bir-ragħad u bis-silġ kultant VIŻIBBILTÀ Tajba minbarra fix-xita IR-RIĦ Ftit qawwi għal qawwi mit-Tramuntana għall-Majjistral, kultant isir moderat għal ftit qawwi.

Bil-buffuri tar-riħ qrib il-maltempati bir-ragħad BAĦAR Qawwi IMBATT Baxx għal moderat mill-Majjistral TEMPERATURA L-ogħla 18˚C XITA Mill-1 ta’ Settembru 275.5mm IX-XEMX titla’ fis-07.12 u tinżel fil-16.57

Il-ħamest ijiem li ġejjin

L-ERBGĦA L-ogħla 8˚C L-inqas 4˚C

1

UV

IL-ĦAMIS L-ogħla 11˚C L-inqas 5˚C

1

UV

IL-ĠIMGĦA L-ogħla 11˚C L-inqas 7˚C

2

UV

IS-SIBT L-ogħla 13˚C L-inqas 8˚C

2

UV

Temperaturi fi bliet barranin

Mimdudin:5. u 6. Pinġa bil-kliem (10) 6. Ara 5 7. Naqqas mill-qilla l-baħar (5) 10. Hawn insibu s-Saqqajja (5) 11. Iżjed tajjeb (5) 12. Ġieli jitlagħlek San …… (5) 14. Trejqa mwarrba (5) 16. Balalu (5) 17. Mhux belti (5) 18. Kittieb (5)

Weqfin:1. Mhux nej (6) 2. Attakk (6) 3. Xpakka, inqasam bil-piż (6) 4. Għalaq minn kullimkien (6) 8. Kunjom (5) 9. Strument mużikali (5) 12. Sustanza bajda li tarmi dawl ħadrani ċar fid-dlam (6) 13. Gost u hena (6) 14. Waqqa’ baxx (6) 15. Tislimiet ta’ xewqat tajba (6)

Soluzzjoni tat-Tisliba tal-bieraħ

Mimdudin:- 5. Qadja; 6. Raspa; 7. Mqass; 10. Brodu; 11. Telaq; 12. Dazju; 14. Miksi; 16. Darra; 17. Razez; 18. Dbiel.

Weqfin:- 1. Nqaleb; 2. Laqqmu; 3. Prosit; 4. Laqlaq; 8. Polza; 9. ġlekk; 12. Doveri; 13. Użanza; 14. Marida; 15. Inħall.

Sudoku

Qiegħed fil-kaxxi vojta n-numri mill-1 sad-9 f’kull linja orizzontali u vertikali tal-kwadru lkbir. Kull numru għandu jidher darba biss f’kull linja u f’kull kwadru żgħir ta’ tliet kaxxi bi tlieta.

Soluzzjoni Sudoku

IL-ĦADD L-ogħla 14˚C L-inqas 10˚C

2

UV

It-temperatura u t-temp f’dawn il-bliet kapitali (f’nofsinhar ħin ta’ Malta) lbieraħ kienu: Malta 8˚C xita, Alġeri 10˚C ftit imsaħħab, Amsterdam 7˚C imsaħħab, Ateni 4˚C xita, Liżbona 8˚C xemxi, Berlin -2˚ borra, Brussell 4˚C ftit imsaħħab, il-Kajr 20˚C xemxi, Dublin 8˚C ftit imsaħħab, Kopenħagen 3˚C imċajpar, Frankfurt 2˚C imsaħħab, Milan 5˚C xemxi, Istanbul 1˚C ħalbiet tax-xita, Londra 3˚C imsaħħab, Madrid 7˚C xemxi, Moska -4˚C ftit imsaħħab, Pariġi 5˚C ftit imsaħħab, Barċellona 11˚C xemxi, Ruma 5˚C xemxi, Tel Aviv 20˚C xemxi, Tripli NA, Tuneż 6˚C xita, Vjenna -3˚C imsaħħab, Zurich -2˚C borra, Munich -2˚C borra, St. Petersburg -8˚C imsaħħab

Tagħrif

Presepju għall-wiri Se jkun għall-wiri presepju kbir maħdum mill-jablo u lġibs, bil-pasturi magħmulin fuq stil bibliku u bit-terrakotta. Il-presepju fih effetti ta' dawl u ta' ilma. Il-wirja se tkun miftuħa għall-pubbliku f'134, Garage Redentur, Triq Ġilormu Cassar, ilMosta, sal-4 ta' Jannar 2015.

Il-ħinijiet huma: ġranet taxxogħol bejn il-5.30 p.m. u t8.30 p.m., is-Sibtijiet mill10.30 a.m. sa 12 p.m. u mill5.30 p.m. sat-8.30 p.m. FilĦdud u l-festi mill-10.30 a.m. sa 12 p.m. u mit-3.30 p.m. sat-8.30 p.m.

Servizzi bankarji f’dawn il-jiem L-Assoċjazzjoni tal-Bankiera Maltin tixtieq tavża lill-pubbliku li lejlet l-Ewwel tas-Sena (illum l-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru 2014) il-banek se jkunu miftuħin f’dawn il-ħinijiet:

APS Bank - mit-08.15 sas-13.30; Banif Bank - mit-08.30 sas-14.30; Bank of Valletta - mit-08.30 sas14.00; HSBC Bank - mit-08.30 sas13.30; Lombard Bank - mit-08.30 sas13.00; Mediterranean Corporate Bank mit-08.30 sa 12.00.

Spiżeriji li se jiftħu għada

Il-Belt: Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika; Il-Ħamrun: The Cross Pharmacy, 859, Triq il-Kbira San Ġużepp; Ħal Qormi: Brown's Pharmacy, 278, Triq il-Vitorja; Birkirkara: St. Jude Pharmacy, 213, Triq il-Wied; Tal-Pietà: St. Anthony Pharmacy, 56, Triq San Ġużepp; Pembroke: Pembroke Pharmacy, 87, Triq Giuseppe Malfeggiani; Tas-Sliema: Edward's Pharmacy, 115, Triq Manwel Dimech; Ħ'Attard: St.Mary Pharmacy, 2, Triq Antonio Schembri; InNaxxar: Pillbox Pharmacy, 63, Triq il-Bjad; Il-Qawra: Qawra Pharmacy, Earl's Court/1, Triq l-Imħar; Raħal Ġdid: De Paola Pharmacy, 36, Pjazza Antione De Paule; Il-Birgu: Vittoriosa Pharmacy, 9, Triq il-Mina l-Kbira; Marsaskala: San Tumas Pharmacy, Triq il-Qaliet k/m Triq il-Lampuka; Il-Gudja: Gudja Pharmacy, 9, Triq San Ċiru; Iż-Żurrieq: Kristianne Pharmacy, Triq Pietru Pawl Saydon; Is-Siġġiewi: St. Nicholas Pharmacy, 1, Triq il-Parroċċa; Ir-Rabat: Ideal Pharmacy, 63, Triq ilKbira; Għawdex: Azzopardi Pharmacy, Triq il-Kappuċċini, Victoria u Pisani Pharmacy, Bini Ġdid, Triq Sannat, Ta’ Sannat.

www.maltarightnow.com

25

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

MUŻIKA

‘Hawn Jien’ - Il-Kunċert

Wara s-suċċess tal-album ‘Hawn Jien’, b’kanzunetti oriġinali bil-Malti li lkantawtriċi Corazón nediet ftit tax-xhur ilu, issa ġew imħabbra d-dettalji ta’ kunċert live ta’ kanżunetti mill-pinna ta’ din ilkantawtriċi. “Kont sorpriża immens meta f’temp ta’ ftit xhur, il-kopji tal-album kważi nħatfu kollha u dan juri biċ-ċar l-għatx li hawn għal mużika kwalitattiva bi lsienna,” tikkummenta Corazón. It-temi

fl-album ta’ Corazón huma diversi, iżda lkoll jirriflettu rrealtajiet soċjali u l-ħsus talħajja llum. Corazón ma tiddejjaqx titkellem dwar dak li ssoltu ma jingħadx, tagħti vuċi lill-prostituta (f’‘Illejla B’Xejn’), lill-tarbija mhux imwielda (f ’‘Hawn Jien’) u saħansitra lill-mara ttraduta minn żewġha (f’‘Marì’) fost oħrajn. Huwa għalhekk li lkanzunetti li tikteb hi stess jolqtu fil-laħam il-ħaj u xi kul-

tant idarrsu. Fil-kunċert se jindaqqu wkoll kanzunetti popolari bħal ngħidu aħna ‘MillGħajnejn ta’ Tifla’ u ‘Fid-Dar tan-Nanna’.

Dawn il-kanzunetti, flimkien ma’ żewġ kanzunetti ġodda fjamanti li se jiġu mnedija dakinhar, se jiġu mdaqqa live bi grupp ta’ mużiċisti mill-aqwa mmexxija minn Dominic Galea. Il-kanzunetti kollha se jingħaqdu flimkien permezz ta’ stejjer żgħar b’direzzjoni ta’

Mario Micallef u fuq skript ta’ Trevor Żahra. Il-kunċert se jinvolvi wkoll is-sehem ta’ bosta personalitajiet magħrufa, fosthom Peppi Azzopardi, Hermann Bonaci, Frida Cauchi, Louise Doneo, Mark Doneo, Joe Galea, Antonella Galea Loffreda, Lilian Vassallo, Clive Piscopo u Nathalie Micallef. “Żgur li din se tkun okkażjoni speċjali għal min għandu għal qalbu l-lingwa

tagħna,” tgħidilna Corazón, “Fit-tnedija ssorprendejt ruħi bl-attendenza ta’ aktar minn 800 ruħ. Din id-darba, ilkunċert se jkun aktar intimu u l-postijiet se jkunu limitati għal 200 ruħ biss.”

‘Hawn Jien – Il-Kunċert’ se jittella’ fil-Każin Malti, Triq irRepubblika, il-Belt Valletta nhar is-Sibt 10 ta’ Jannar fit8.30pm. Biljetti jinkisbu minn www.ticketline.com.mt jew 79320718.

www.maltarightnow.com

26

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

PROPRJETÀ GĦALL-BEJGĦ

Il-Ħamrun G A R A X X j e w s t o r e , 11 5 il pied tul u 24 pied wisa’, bil-bitħa, dawl, ilma u toilet. Bil-permess Class B. Ċemplu 77200983.

Paola MAISONETTE arjuż ħafna f ’area kwieta b’żewġ kmamar tas-sodda, salott, kċina, kamra talbanju u bitħa. Ċemplu 99428000.

NIKRI

Boathouse FIL-Bajja tal-Ġnejna għal perjodu ta’ 4 snin. Ċemplu lil Alex fuq 77016655.

KLASSIFIKATI

AVVIŻI

Tiswijiet fil-pront u fil-post TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, eċċ. B’sitt xhur garanzija fuq ilparts u labour. Bl-irħas prezzijiet.

Stima b’xejn minn qabel. Spare parts għal kull tip ta’ appliances. Ċemplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz filpront.

Xogħlijiet GĦAL kull xogħol ta’ kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini, ftuħ ta’ ħitan bi travi tal-ħadid, ftuħ ta’ bibien, twieqi, ħnejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos, xorok, nirranġaw, induru fejn ikun hemm ħsara fis-soqfa, gallarijiet, travi u xibka b’materjal apposta, qlugħ ta’ madum, kmamar tal-banju, tibjid, kisi, żebgħa, tikħil.

Xogħol b’esperjenza kbira u xogħol fil-pront. Ċemplu 99602436.

www.maltarightnow.com

27

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

SPORT

Ġemellaġġ bejn il-YFA u l-Millennium Chapel Fl-okkażjoni ta’ għeluq it-80 sena ta’ Fr. Hilary Tagliaferro, it-Tnejn ġie ffirmat ftehim ta’ ġemellaġġ bejn il-Youth Football Association u lMillennium Chapel.

Ftehim li Tagliaferro ddeskrivih bħala l-ħolma tiegħu, hekk kif iż-żewġ għaqdiet twaqqfu minnu stess, tul is-snin kollha ta’ xogħol attiv li wettaq fis-soċjetà Maltija.

Il-ġemellaġġ ifissser li ż-żewġ għaqdiet jaħdmu iktar id f’id.

Għal dan il-ftehim saret ukoll quddiesa li għaliha attendew tfal min-nurseries affiljati fil-YFA li kienu lebsin it-tracksuits talklabb tagħhom.

Wara l-quddiesa li fiha t-tfal reġgu tennew l-impenn tagħhom lejn il-fair play fl-isport, imxew lejn il-milennium Chapel fejn ilPresident Emeritus George Abela għamel diskors qasir talokkażjoni u nawgura plakka

kommemorattiva ta’ dna ilġemellaġġ. Il-Youth Football Association tinkorpora fiha mal50 nursery, b’taħriġ fil-futbol għat-tfal bejn is-7 u s-17-il sena.

Il-Millennium Chapel, minnaħa l-oħra tipprovdi għajnuna spiritwali u soċjali lil dawk iżżgħażagħ li jinsabu fil-bżonn, flimkien ma’ numru ta’ programmi edukattivi li jgħinu lindividwu jifforma l-karattru tiegħu.

Fl-aħħar snin, permezz talMillennium Chapel, kien hemm tliet nurseries li gawdew millħidma volontarja ta’ studenti Taljani li żaru Malta bħala parti mill-proġett Leonardo, mħaddem mill-Unjoni Ewropeja.

Dan il-ġemellaġġ għandu jwassal għal iktar opportunitajiet simili għat-tfal u ż-żgħażagħ Maltin involuti fil-qasam u jamalgaw l-isport ma’ attivitajiet oħra.

Bozidar Dimitrov (it-tieni mix-xellug) flimkien mar-rebbieħa l-oħra u uffiċjali tal-Federazzjoni

SPARAR

Dimitrov jirbaħ sparatura Skeet Bozidar Dimitrov kien ir-rebbieħ overall tal-Float Glass Skeet Trophy organizzata millFederazzjoni Maltija tal-Isparar fi tmiem il-ġimgħa fil-Bidnija.

Il-kompetizzjoni kienet fuq 50 plattina skeet bis-semifinali u l-rround tal-midalji jsiru fuq żewġ rounds oħra ta’ 16-il plattina.

Bozidar Dimitrov spiċċa rebbieħ meta laqat 45 minn 50 u mbagħad kellu rounds oħra ta’ 15 u 13.

Joe Muscat temm fit-tieni post b’40/50, 12/16 u 11/16 waqt li Noel Scicluna rebaħ il-bronż bi 38/50, 10/16+2 u 11/16.

Mir-raba’ sas-sitt post spiċċaw

rispettivament Jason Agius bi 32/50, 10/16+2 u 9/16, Edwin Zammit bi 38/50 u 10/16+1 u Ian Grima bi 33/50 u 7/16.

Dimitrov b’45/50 kien l-aħjar fi Klassi A quddiem Joe Muscat b’40/50 waqt li fi Klassi B laħjar kienu Edwin Zammit bi 38/50 u Ian Grima bi 33/50

tivament.

Aktar informazzjoni dwar lattivitajiet tal-klabb jinkisbu min fuq il-paġna ta’ Facebook Attard Subbuteo Club.

Il-Ferrari u l-McLaren mistennija jitilfu miljuni kbar ta’ dollari b’riżultat tal-kollass tat-tim talMarussia. Dan kien rappurtat f’ġurnal Ingliż.

Intqal li dokumenti mill-amministraturi tal-FRP Advisory, datati fit-18 ta’ Diċembru, juru li lFerrari, l-eqdem tim fil-Formula 1 u l-aktar tim ta’ suċċess fl-istorja għandhom jieħdu 16.6 miljun sterlina talli pprovdew il-makni.

McLaren li kellhom ftehim tekniku mal-Marussia għandhom jieħdu 7.1 miljun sterlina.

Il-ġurnal Telegraph qal li Lloyds Development Capital (LDC) li hi lparti li tiġbor it-taxxi ta’ Lloyds Banking Group, għandu jieħu 13.2 miljuni li ġew aċċertati mill-assi kollha tal-Marussia, kuntrarju għallflus li għandhom jieħdu aktar minn 200 kredituri oħra. Il-manager ta’ FRP Geoff Rowley kien kwotat li qal li LDC għandhom prijorità fuq il-kredituri imma s-somma li mistenni titħallas mhux mistenni taqbeż il-1.6 miljun sterlina.

Il-Marussia waqfu joperaw kmieni f’Novembru fejn tkeċċew

madwar 200 impjegat u t-tim tilef l-aħħar tliet tiġrijiet tal-istaġun 2014. Ħafna mill-affarijiet tat-tim diġà nbiegħu b’irkant imma issa se jsir irkant ieħor skadat fil-21 ta’ Jannar fejn it-tliet karozzi tal-2014 – apparti l-makni – se jkunu qed jinbiegħu. It-tim kiseb biss żewġ punti f’ħames snin li waslu f’Monaco din is-sena bis-saħħa talFranċiż Jules Bianchi li sussegwentement sofra injuries f’rasu filGP tal-Ġappun.

Bħalissa l-mexxejja tal-F1 qed ikomplu jiddibattu dwar diversi modi kif jistgħu jippriservaw ilfutur tat-timijiet iż-żgħar fl-isport imma ma jidhirx li huma lesti li jċedu żżejjed biex jassikuraw linvolviment tagħhom. Timijiet oħra fosthom is-Sauber u l-Lotus ukoll għandhom f’sitwazzjoni finanzjarja ħażna fejn il-Lotus saħansitra rreġistraw bħala “suġġett għal konferma’ fuq il-lista aġġornata qabel il-Milied tat-timijiet li se jieħdu sehem. Iż-żewġ timijiet iffirmaw magħhom sewwieqa għall-2015.

Ebejer jirbaħ it-Tazza tal-Milied tal-WASPA SUBBUTEO

George Ebejer hu r-rebbieħ taledizzjoni 2014 tat-Tazza talMilied, organizzata mill-Attard Subbuteo Club u li ntlagħbet filKażin FX Dingli. Din is-sena, ilkompetizzjoni ntlagħbet bħala parti mit-turnaments approvati mill-Assoċjazzjoni Internazzjonali tas-Subbuteo, ilWASPA u għalhekk kienet miftuħa għal plejers minn klabbs oħra.

Fil-finali, George Ebejer, ta’ Bormla SC, għeleb lil Hector Scerri (Attard SC) bl-iskor ta’ 21. It-trofej lir-rebbieħa tqassmu waqt l-ikla tradizzjonali talMilied li saret immedjatament wara fl-istess Każin.

Intant, matul il-ġimgħat li għaddew, l-attività fi ħdan Attard Subbuteo Club kompliet għaddejja ġmielha. Fi tmiem din ilġimgħa ntemm l-ewwel round tal-kampjonat, li għal sena oħra jidher li se jerġa’ jkun mill-aktar missielet. Fil-fatt, iċ-Champion renjanti, Daniele Spadaro temm l-ewwel round b’vantaġġ żewġ punti fuq tliet plejers oħra, Hector Scerri, Nicholas Sciberras u Keith Zahra.

Kompetizzjoni oħra li ntlagħbet fil-ġranet tal-Milied kienet it-

George Ebejer bit-Tazza tal-Milied

Tazza Profumeria La Piazzetta, li ntrebħet minn Darren Bezzina b’Joseph Debono u, l-plejer ilġdid tal-klabb, Nicolai Bugeja jispiċċaw it-tieni u t-tielet rispet-

Il-Ferrari u l-McLaren milquta mill-falliment tal-Marussia FORMULA 1

www.maltarightnow.com

28

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

SPORT

West Brom ikeċċu lil Alan Irvine PREMIERSHIP

Alan Irvine tkeċċa minn manager ta’ West Brom wara seba’ xhur fil-kariga f’The Hawthorns.

L-Iskoċċiż ta’ 56 sena inħatar manager f’Ġunju wara t-tluq ta’ Pepe Mel u kellu kuntratt ta’ 12il xahar.

Albion jinsabu fis-16-il post tal-Premier League, punt biss fuq iż-żona relegation wara t-telfa 20 tal-Ħadd għand Stoke City li kienet is-seba’ telfa f’disa’ partiti.

Irvine li rebaħ biss erbgħa mid19-il logħba fit-tmexxija, tpoġġa fuq leave sfurzat.

West Brom imorru għand West Ham fl-ewwel tas-sena b’Rob Kelly assistit mill-assisternt kowċ l-ieħor Keith Downing bħala caretaker managers.

Il-klabb mill-Midlands qal li qed jistenna li sa tmiem ilġimgħa jħabbar is-suċċessur ta’ Irvine.

Fost dawk li qed jissemmew għal din il-kariga hemm l-eks manager ta’ Spurs Tim Sherwood li għandu 45 sena u li kien anke ntervistat għal dan ir-rwol f’Ġunju wara li telaq minn White Hart Lane. Madankollu l-ftehim sfaxxa wara li kien talab li jieħu miegħu l-istaff tekniku personali tiegħu.

Disponibbli wkoll hu l-eks manager ta’ Stoke u Crystal

Alan Irvine

Palace Tony Pulis li wkoll qed jissemma li jista’ jkun manager ta’ Newcastle jekk Alan Pardew jsieħeb lil Crystal Palace.

Id-direttur Tekniku ta’ West Brom, Terry Burton qal, “Ħtarna lil Alan fis-sajf konvinti li konna ħadna wieħed mill-aħjar managers fir-Renju Unit u xejn minn dak li ġara minn dakinhar ma biddel il-fehma tagħna.

Madankollu b’dispjaċir ninnotaw li dan kollu ma kienx rifless firriżultati. Li naċċertaw is-sitt staġun fil-Premier hi l-mira talklabb u kultant ikollok tiegħu deċiżjonijiet mhux daqstant sbieħ biex tilħaq l-għan tiegħek.

“Alan impressjona lil kulħadd bid-dedikazzjoni u l-ħidma metikoluża tiegħu, imma jaf ukoll li r-riżultati ma kienux tajbin biżżejjed.”

Is-senatur tal-Intern ta’ Hamburg, Michael Neumann (SPD) jidher f’nofs mudell ta’ stadium li qed ikun propost għall-Olimpjadi tal-2024 f’Hamburg. Fil-21 ta’ Marzu tal-2015, il-Konfederazzjoni Olimpika Sportiva ta’ Hamburg (DOSB) se tkun qed tħabbar id-deċiżjoni tagħha dwar min bejn Hamburg u Berlin se jkun qed jikkompeti biex jirbaħ d-dritt li jorganizza l-Olimpjadi tas-Sajf tal-2024. Dawk kollha li jkunu għaddejjin mit-triq popolari magħrufa bħala Europe-Passage Hamburg, li tpoġġa fiha dan il-mudell, jistgħu jpoġġu figurini żgħar tal-plastik li jirrappreżentaw l-ispettaturi.

Rooney jrid bidla fl-iskeda ta’ partiti fil-jiem tal-festi Wayne Rooney talab sabiex ikun hemm bidla fl-iskeda ppakkajata ta’ logħob fi żmien il-Milied qabel l-għejja tal-plejers twassal għal xi injury serja.

Il-captain ta’ Manchester

IBBURDJAR Il-maxi jott Wild Oats XI rebaħ it-tiġrija Sydney sa Hobart għal rekord ta’ tmien darbiet wara li rritorna fil-Constitution Dock fil-port ta’ Hobart. Is-super maxi kellu sfida kbira mal-jott internazzjonali Comache tul il-kosta Awstraljana u lejn id-Derwent River. Imma Wild Oats XI li kellu bħala skipper lil Mark Richards, wera l-kapaċitajiet tiegħu meta baħħar lejn il-port imdawwar b’għadd kbir ta’ dgħajjes.

United u l-Ingilterra skorja darbtejn fir-rebħa 3-1 l-għada tal-Milied kontra Newcastle u anqas minn 48 siegħa wara reġa’ kien fl-azzjoni meta Louis Van Gaal għażel l-ewwel ħdax fiddraw 0-0 kontra Tottenham ilĦadd.

Il-manager tar-Red Devils sejjaħ il-logħba f’White Hart Lane bħala ‘kerha’ u ‘ġlieda malħajja’ u issa li qed ikun hemm aktar sejħiet minn qatt qabel biex dan il-programm iffullat jiġi ndirizzat, anke l-captain tiegħu qed jaqbel.

“Mhux faċli li tilgħab żewġ partiti f’jumejn u tispiċċa titlef ħafna kwalità miż-żewġ timijiet,” qal Rooney.

“Diffiċli. Bdejna tajjeb ħafna fl-ewwel taqsima imma fit-tieni taqsima keinet diffiċli u nittama li fil-futur dan jinbidel.

“Madankollu biex dan iseħħ probabbilmemnt li xi ħadd irid iweġġa;’ serjament meta jkun qed jilgħab żewġ partiti f’jumejn. Xi ħaġa li ħadd ma jrid jara imma naħseb li dan hu impenn impenjattiv ħafna u xi ħadd irid jara l-konsegwenzi.

“Anke bit-temp, bil-partitarji jridu jivvjaħħaw minn Londra jew mimn Manchester, kien diffiċli. Barra dan ifisser ħafna flus minfuqa fi żmien il-Milied ukoll. Imma l-affarijiet hekk huma u rridu nilagħbu,” qal

Rooney.

Van Gaal iddeskirva dan ilperjodu fl-Ingilterra bħala ‘lkultura tal-pajjiż’ imma wara ddraw kontra Tottenham qal li dan ma jippermettix lill-plejers biex jistrieħu biżżejjed.

Howard xahar barra Intant il-gowlkiper ta’ Everton Tim Howard se jkun barra millazzjoni għal madwar sitt ġimgħat minħabba injury filpexxul. Il-gowlkiper Amerikan ta’ 35 sena kien mibdul fit-tieni taqsima fit-telfa tat-Toffees 1-0 kontra Stoke u l-Ispanjol Joel Robles lagħab fit-telfa 3-2 kontra Newcastle.

Il-manager Roberto Martinez qal li anke l-midfielder James McCarthy jrid ikun eżaminat qabel il-logħba kontra Hull għada.

Anke l-winger internazzjonali tal-Ekwador ta’ Swansea City, Jefferson Montero qed jiffaċċja xahar barra minħabba injury filhamstring li sofra l-għada talMilied fir-rebħa fuq Aston Villa fejn kellu jiġi mibdul wara biss 22 minuta.

Huwa kien nieqes kontra Liverpool it-Tnejn, issa se jitlef ukoll partiti importanti kontra QPR u t-tielet round mill-FA Cup kontra Tranmere Rovers, kif ukoll fil-kampjonat kontra West Ham u Chelsea.

www.maltarightnow.com

29

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

SPORT

Neuer u Williams l-aħjar atleti tal-AIPS Serena Williams l-aħjar mara tas-sena u l-gowlkiper Manuel Neuer fl-azzjoni mal-Ġermanja fil-final tat-Tazza tad-Dinja fil-Brażil

Il-gowlkiper tal-Ġermanja u ta’ Bayern Munich Manuel Neuer u t-tennista Amerikana Serena Williams ġew ivvutati laħjar atleti tas-sena tal-AIPS (lgħaqda internazzjonali tal-ġurnalisti sportivi) għall-2014. Ġurnalisti minn 91 pajjiż differenti vvutaw fl-elezzjoni ta’ din is-sena.

Iċ-Champion tad-Dinja u rebbieħ tal-aqwa gowlkiper filBrażil, Manuel Neuer rebaħ ukoll il-Bundesliga u t-tazza Ġermaniża ma’ Bayern Munich u skont ħafna, ta sinfikat ġdid irrwol tal-gowlkiper fil-fubtol modern. Il-Ġermaniż li hu wkoll

finalista gġħll-Ballun tadDeheb, irċieva 601 voti segwit mit-tennista Żvizzeru Roger Federer li kiseb 537 u lattakkant ta’ Real Madrid, ilPortugiż Cristiano Ronaldo b’518-il punt.

Fil-kategorija tan-nisa, nnumru 1 fid-dinja Serena Williams kompliet bir-renju tagħha matul l-2014 b’seba’ titli inkluż il-US Open u rebħet ukoll għall-ħames darba l-WTA Finals biex laħqet lil-leġġendarja Steffi Graf.

Ir-reġina tat-tennis Amerikana rċeviet 843 vot u spiċċat quddiem il-biatleta tal-Belarus u

rebbieħa ta’ tliet midalji flOlimpjadi ta’ Sochi, Darya Domarcheva b’483 waqt li liskier tal-cross-country minNorveġja, Marit Bjorgen kisbet 473 vot.

Fil-kategorija tat-timijiet, ingħażel it-tim nazzjonali talfutbol tal-Ġermanja li rebaħ itTazza tad-Dinja. Dan it-tim kiseb numru mpressjonanti ta’ 1562 voti, 1073 vot aktar minn Real Madrid li spiċċaw it-tieni.

It-tim Spanjol rebaħ i1Champions League u dan laħħar rebaħ ukoll it-tazza tadDinja tal-klabbs. Real kisbu 489 vot. Fit-tielet post spiċċa t-tim

nazzjonali Żvizzeru tat-Tennis, rebbieħ tat-Tazza Davis b’310 voti.

Ir-rebbieħ overall għall-aħjar faċilitajiet għall-istampa marru għand il-Brażil għat-Tazza tadDinja tal-FIFA b’757 vot quddiem dawk ta’ Sochi għallOlimpjadi u l-Grand Slam klassiku ta’ Wimbledon.

Unuri għal Berki u Hosszu Intant il-ġinnasta Krisztian Berki u l-għawwiema Katinka Hosszu kienu magħżula bħala laħjar atleti Ungeriżi tal-2014.

Berkli, Champion Olimpiku,

rebaħ tliet darbiet it-titlu ta’ Champion tad-dinja fuq il-pommel horse waqt li Hosszu ftit talġimgħat ili kienet magħżula bħħala l-aqwa għawwiema mara tas-sena mill-FINA. Din is-sena rebħet midalji tad-deheb filkampjonati Ewropej, waqqfet ħames rekords tad-dinja u kisbet 51 rebħa fit-tazza tad-Dinja.

Din kienet it-tielet darba li żżewġ atleti kienu magħżula bħala atleti tas-sena flUingerija.

It-tim tan-nisa tal-Handball rebbieħ taċ-Champions League, Gyori Audi Kckien magħżul bħala t-tim tas-sena.

www.maltarightnow.com

31

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

SPORT

Jisfaxxa r-ritorn ta’ Denni ma’ Valletta TRASFERIMENTI LOKALI

Matthew Mamo Id-diskuzzjonijiet li kienu għaddejjin bihom Valletta maleks Denni Rocha dos Santos biex jirritorna jilbes il-flokk Belti sfaxxaw. Denni kien ta garanzija lil Valletta li għadu jżomm ruħu fil-forma, imma l-MFA rċeviet talba għat-TMS (Transfer Matching System) ta’ dan il-plejer sabiex jiffirma ma’ klabb mill-Iraq, Zakho FC. It-TMS kienet approvata millMFA ladarba l-plejer għandu rrelease minn Valletta u dan ifisser li issa Denni mhux se jirritorna Malta. Dan ħareġ waqt il-programm Replay Ikompli fuq Radio 101.

Bħala barranin Valletta issa fadlilhom biss lil Hamza Barry, Adelkarim Nafti, Lateef Alliyu u Hamdan Al Kamali.

Intant Valletta għaddejjin ukoll b’kuntatti ma’ Alan da Silva Souza li l-Beltin lesti li joffrulu kuntratt imma qed jistennew biex il-plejer jara x’talbiet ikollu u jieħu deċiżjoni. Madankollu lklabb ta data lill-plejer sakemm se jistenna.

Plejer ieħor li nteressa lil Valletta hu David Molly,

attakkant Ingliż ta’ 19-il sena li ġie mistieden għal prova ta’ ħamest’ijiem. Molly tela’ millakkademja ta’ Liverpool u lagħab ukoll ma’ Braunton Wanderers imma spiċċa bla kuntratt.

Intant iċ-Champions qed jistennew li fil-jiem li ġejjin jasal gowlkiper barrani, li fil-passat kien fuq il-kotba ta’ Novara Calcio fl-Italja, bi prova. Dan ukoll fid-dawl li Yenz Cini mistenni jingħaqad ma’ Gudja Utd fl-Ewwel Diviżjoni, waqt li Manuel Bartolo se jkun qed jingħaqad ma’ Żebbuġ Rangers.

Il-Viċi President ta’ Valletta Alex Fenech ħabbar li ddeċiżjoni jekk Yenz Cini jmurx ma’ Gudja United issa tinsab f’idejn l-istess gowlkiper. ItTnejn filgħaxija Cini amke tħarreġ ma’ Gudja.

Manuel Bartolo min-naħa loħra se jkun qed jiċċaqlaq, hekk kif intlaħaq qbil bejn Valletta u Żebbuġ Rangers. It-Tnejn anke’ Bartolo niżel għat-taħriġ ma’ dak li se jkun il-klabb ġdid tiegħu.

Ritorn għal Costa Teżisti l-possibilità li f’pa-

Dennis Dos Santos mhux se jkun qed jirritorna Malta

jjiżna jirritorna ma’ Pietà l-midfielder Brażiljan Ricardo Costa. il-President ta’ Pietà Hotspurs Joe Sammut, ikkonferma li lklabb għaddej bid-diskussjoni-

Yussuff il-barrani l-ġdid ta’ Żebbuġ Rangers

Żebbuġ Rangers prattikament għalqu t-trasferiment tal-eks plejer internazzjonali Ingliż taħt is16, 17 u 18-il sena, Rashid Olatokunbo Oladobe Alao Yussuff.

Yussuff hu midfielder ta’ 24 sena li lagħab għal Charlton Athletic, Northwich Victoria, Ebbsfleet United, Gillingham, AFC Wimbledon, Margate u Hayes & Yeading Utd. Joe Pace, President ta’ Żebbuġ Rangers ħabbar li Yussuff diġà kien pajjiżna u telaq fl-aħħar jiem biex jittrasferixxi l-affarijiet tiegħu lejn Malta.

Hu kkonferma wkoll li kienu temmew il-kuntratt ta’ erba’ barranin; il-gowlkiper Fabricio Rapchan Dos Santos Morales, lattakkant Serb Bojan Mamic, iddifensur Serb Ratko Mandic kif ukoll id-difensur Messikan Luis Pena Marquez.

Bueno xahrejn barra Wara li Bojan Kaljevic, ingħqad ma’ Balzan, Mosta issa tilfu wkoll lil Daniel Mariano Bueno li ħalla pajjiżna minħabba li injury. Bueno mistenni jirritor-

Yussuff fl-azzjoni ma’ Wimbledon

na madwar xahrejn oħra, wara li jkun ħa tl-kura u rkupra.

Mosta issa għaddejjin b’diskussjonijiet avanzati maleks playmaker ta’ Floriana Gary Roberts li jista’ jkun wieħed millplejers ġodda li jtaffu n-nuqqasijiet fl-attakk.

Joselito ma’ Gudja Gudja United akkwistaw ukoll lill-attakkant Brażiljan Joselito

Dos Reis. Joselito, li għandu 23 sena, beda l-karriera ma’ Portuguese Santos SP u kompla ma’ Bonsudesso qabel wasal f’pajjiżna u ffirma ma’ Birkirkara.

Hu ddebutta fil-UEFA Europa League kontra Metalurg Skopje imma sofra injury fit-tul fl-għaksa u wasslet biex kellu jinħall mill-kuntratt tiegħu u iktar tard issieħeb ma’ Balzan.

jiet mal-plejer biex jirritorna.

Costa kien talab u ngħata permess mill-klabb biex jirritorna l-Brażil minħabba kwistjoni familjari.

F’Settembru tħabbar li l-midfielder kien informa lil Pietà Hotspurs li l-problema familjari li kellu issa qalbet għallaħjar.

Qormi FC huma nteressati lijieħdu b’self lil Jonathan Pearson mingħand Hibernians.

Il-President ta’ Qormi Redino Apap ħabbar li għaddejjin kuntatti bejn il-klabbs.

Hu kkonferma wkoll li Clifford Gauci, li ħa r-release mingħand Żebbuġ Rangers, mistenni jiffirma kuntratt magħhom.

Bħalissa Qormi qed jitkellmu wkoll ma’ Ian Zammit, li ngħata r-release minn Valletta. Qormi jinsabu fiduċjużi li jaslu biex jagħlqu dan it-trasferiment anke għaliex dan hu plejer li ilu mfittex minnhom.

Kien hemm interess ukoll li Qormi jakkwistaw lil Leighton Grech, l-attakkant ta’ 24 sena fuq il-kotba ta’ Birkirkara.

Madankollu Grech jista’ jitlaq biss għal offerta ta’ akkwist permanenti, xi ħaġa li Qormi ma jistgħux jagħmlu.

Qormi, li diġà taw ir-release lil Anderson Michael Quatrochi Santos minħabba li kien ‘home sick’, qed jevalwaw ukoll ilpossibilità li jħalli l-klabb anke Albert Bruce u mistennija

jitkellmu mal-plejer mill-Ghana fil-jiem li ġejjin.

Apap qal ukoll li kien hemm interess minn żewġ klabbs għal Mauri. Madankollu l-klabb mistenni jżommu sakemm l-offerta ma tkunx waħda interessanti.

Wieħed mill-klabbs interessati f’dan il-plejer hu Floriana.

Frank Temile mistenni jibqa’ ma’ Qormi minkejja li fl-aħħar jiem kien hemm interess minn żewġ klabbs oħra lokali.

Qormi jridu lil Grech u Pearson

Fenech se jġedded ma’ Birkirkara Birkirkara ingħataw kelma minn Paul Fenech li se jġedded il-kuntratt mal-klabb għal tliet snin oħra. Ħabbar dan il-President ta’ Birkirkara Joe Zammit li qal li lfirma hi sempliċiment kwistjoni ta’ “putting pen to papers” u li lplejer stess xtaq li jġedded ilkuntratt.

Intant Birkirkara mistennija jitterminaw il-kuntratt tal-attakkant Ukren Vyacheslav Schevchenko, li fl-1 ta’ Settembru iffirma għal sentejn. Il-plejer naqas li jilħaq laspettattivi tal-klabb.

www.maltarightnow.com

32

L-Erbgħa, 31 ta’ Diċembru, 2014

LOKALI

Xita, silġ u kesħa kbira jsellmu lis-sena 2014 L-aktar tmiem is-sena kiesaħ f’26 sena

Ritratti ta’ Martin Agius u mill-qarrejja tagħna

Il-Malti jgħid li ‘Qabel ilMilied la bard u lanqas ksieħ. U sewwa jgħidu li kliem l-antenati tagħna kien kollu għerf u verità.

Għax tabilħaqq din is-sena ġara proprju hekk. It-temp ‘tar-rebbiegħa’ li gawdejna fil-jiem talMilied matul il-ġimgħa li għaddiet inbidel f’temp tabilħaqq xitwi karatterizzat minn xita, silġ u kesħa kbira f’dawn l-aħħar jumejn tas-sena 2014.

Bosta postijiet ilbieraħ, partikolarment f’Għawdex, qamu b’xeni li xejn m’aħna mdorrijin

bihom, ta’ toroq u karozzi miksijin bis-silġ. L-ammont ta’ silġ li niżel f’ċerti rħula ta’ Għawdex kien ta’ ispirazzjoni għal bosta biex iressqu lejn il-gżejjer tagħna tradizzjoni li s’issa konna mdorrijin narawha biss fuq kartolini tal-Milied u ritratti minn pajjiżi oħra, il-famuż Snowman.

Fil-fatt bosta tfal – imma mhux biss – kellhom xalata sħiħa jiġbru ammont ta’ silġ u jiffurmaw il-figura ta’ Snowman. Uħud minn dawn bagħtulna r-ritratti kemm għallgazzetta kif ukoll għas-sit maltarightnow.

Sadattant it-tbassir tal-

Uffiċċju Meterjoloġiku għallum, l-aħħar jum tas-sena 2014 u għal għada, l-ewwel jum tassena l-ġdida 2015, jindika aktar temp xitwi bl-inqas temperatura tinżel sa 4 gradi celsius matul illejl li ġej u riħ qawwi li jilħaq sa Forza 7. L-ogħla grad għada mistennija tasal sa 11-il grad celsius u l-inqas matul il-lejl 5 gradi celsius.

Is-sewwieqa huma mħeġġa biex għal-lejl li ġej ikunu aktar prudenti mis-soltu biex ikunu evitati l-inċidenti kawżati partikolarment bl-abbuż ta’ xorb alkoħoliku żejjed imma anki b’toroq jiżolqu minħabba x-xita.