Il-Mument 29 ta' Ġunju by maltarightnow dotcom

www.maltarightnow.com

Nru 2221 €1

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Tazza tad-Dinja Il-Bra]il tkaxkar biex sar l-ewwel tim li g[adda g[all-kwarti tal-finali

Id-dekriminilazzazzjoni tal-[axixa> Sedqa u g[aqdiet non-governattivi mhux konsultati mill-Gvern

Ara pa;ni 51-56

Ara pa;ni 6-7

ID-DEPUTAT LABURISTA MARLENE FARRUGIA:

“Nixtieq Gvern iktar trasparenti u demokratiku” …tg[id ukoll li l-[iliet tal-Kap tal-PN Simon Busuttil huma kru/jali biex il-PN jer;a’ jkun l-g[a]la naturali tal-poplu Malti “Nixtieq li l-Gvern ikun iktar trasparenti, demokratiku u ma jibqax ji;;ustifika ru[u bl-i]balji tal-passat.” Dan kien kliem id-deputat Laburista Marlene Farrugia, fil-programm Iswed fuq lAbjad li xxandar ilbiera[ filg[axija fuq Net Television. Bi twe;iba g[al mistoqsijiet talpre]entatur Frank Psaila, Marlene Farrugia qalet li hi tinkwieta kull meta tara li l-moviment Laburista, li hi tifforma parti minnu, qed iwettaq affarijiet li kien jikkritika meta kien g[adu flOppo]izzjoni. Id-deputat Laburista qalet li Joseph Muscat irnexxielu jg[aqqad numru kbir

ta’ nies, b’opinjonijiet differenti, ta[t moviment wie[ed. Din to[loq ukoll sfida, spjegat Marlene Farrugia. “Ilmoviment Laburista g[andu fih fierxa wiesg[a ta’ opinjonijiet differenti. Din hija [a;a tajba i]da l-Partit Laburista g[andu jara li qed jimxi fit-triq li ppjana g[all-[ames snin li ;ejjin.” Fi kliem iddeputat Laburista, il-Gvern g[andu jwettaq dak li wieg[ed qabel l-elezzjoni u jippromwovi l-istess valuri li jifta[ar bihom. Fost diversi temi li kienu diskussi tul il-programm, Marlene Farrugia tkellmet dwar il-b]onn tat-trasparenza. g[al pa;na 5

“G[aliex il-Gvern Laburista mhux qed jippubblika numru ta’ kuntratti, wara l-weg[da tieg[u li jkun akkontibbli u trasparenti^”

Negozjanti Maltin kellhom jitilqu mil-Libja wara li ;ew mhedda

Waqt li negozjanti Maltin qed isibu ru[hom mhedda fil-Libja tant li kellhom bilfors ji;u lura Malta, il-Gvern Malti abbanduna l-isforzi, bil-Ministru George Vella ddikjara ma’ il-mument li l-Gvern Malti mhux f’po]izzjoni li jassigura s-sigurtà s[i[a tal-interessi Maltin fil-Libja f’xenarju mill-aktar ikkomplikat. Ara pa;na 3

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Lokali

Spi]eriji li se jift[u llum VALLETTA: Empire Pharmacy, 77, Triq it-Teatru l-Antik; IL-{AMRUN: Cosmed Pharmacy, Soccors, Triq Villambrosa; {AL QORMI: Tal{las Pharmacy, Triq il-{elsien; BIRKIRKARA: Pharmaplus, Triq Ganu; TAL-PIETÀ: St. Anthony Pharmacy, 56, Triq San :u]epp; SAN :ILJAN: Balluta Pharmacy, 30, Triq il-Kbira; TAS-SLIEMA: Stella Maris Pharmacy, 34, Millner Street; LIKLIN: Il-Mehrie] Pharmacy, 31, Triq Giovanni Curmi; {AL G{ARG{UR: St. Albert Pharmacy, Triq l-Oratorju; SAN PAWL ILBA{AR: Parkes Pharmacy, 582, Triq San Pawl; PAOLA: Fleming Pharmacy, 61, Triq {a]-}abbar; BORMLA: White Cross Pharmacy, Shop A, Block 1, Fuq San Pawl; MARSASKALA: St. Anne Pharmacy, Triq il-Qaliet; {AL G{AXAQ: Beta Pharmacy, 50#52, Triq Santa Marija; {AL KIRKOP: Prestige Pharmacy, 16, Triq San :u]epp; {A}-}EBBU:: Santa Marija Pharmacy, 40, Triq l-G[asfura; IR-RABAT: Ideal Pharmacy, 63, Triq il-Kbira; VICTORIA: Azzopardi Pharmacy, Triq ilKapu//ini; IX-XAG{RA: Joyce’s Pharmacy, Vjal it-8 ta’ Settembru.

{inijiet tal-vapur t’G[awdex mit-23 ta’ :unju 2014 sat-28 ta’ Settembru 2014

Tluq mill-Im;arr, G[awdex: 00.45, 02.00,

03.30, 05.00, 06.00, 06.30 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 6.45 (Tlieta sal{add inklu]i vaganzi pubbli/i), 7.00 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 7.30, 8.15, 9.00, 9.45, 10.30, 11.15, 12.00, 12.45, 13.30, 14.15, 15.00, 15.45, 16.30, 17.15, 18.00, 18.45, 19.30, 20.15, 21.00, 21.45, 23.00. Tluq mi/-?irkewwa, Malta: 01.20, 2.30, 4.00, 05.45, 6.30 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 6.45 (Tlieta sal-{add inklu]i vaganzi pubbli/i), 7.00 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 7.30, 8.15, 9.00, 09.45, 10.30, 11.15, 12.00, 12.45, 13.30, 14.15, 15.00, 15.45, 16.30, 17.15, 18.00, 18.45, 19.30, 20.15, 21.00, 21.45, 22.20, 23.45.

It-temp It-Temp> Xemxi. Il-Vi]ibbiltà> Tajba. Ir-Ri[> {afif minNofsinhar li jsir [afif g[al moderat. Il-Ba[ar> {afif li jsir [afif g[al moderat. L-imbatt> Ftit li xejn. Temperatura talBa[ar> 24º.

Il-[amest ijiem li ;ejjin

IL-{ADD L-og[la 30˚C L-inqas 21˚C

IT-TNEJN L-og[la 31˚C L-inqas 22˚C

IT-TLIETA L-og[la 29˚C L-inqas 20˚C

L-ERBG{A L-og[la 31˚C L-inqas 21˚C

IL-{AMIS L-og[la 32˚C L-inqas 22˚C

Lottu 63 – 51 – 31 – 90 – 33 # 9 – 37 – 54

Super 5 28 – 25 – 14 – 5 – 13

Numri importanti Servizz ta’ Emer;enza> 112 Sptar ta’ Malta> 25450000 — Sptar ta’ G[awdex> 21561600 Servizz ta’ direttorju> 1182 — GO> 1187 — Vodafone> 1189

Simon Busuttil> Bil-Kumitat Re;jonali ta’ G[awdex, il-PN mhux qed i[ares lejn G[awdex sempli/iment b[ala distrett elettorali, i]da b[ala re;jun

{idma mill-PN biex ikun l-g[a]la naturali tal-G[awdxin “Il-Partit Nazzjonalista g[andu jer;a’ jkun l-g[a]la naturali tal-G[awdxin.” Hekk qal il-Kap tal-PN Simon Busuttil, f’laqg[a li kellu ilbiera[ f’Ta’ Sannat malmembri eletti fil-Kumitat Re;jonali ta’ G[awdex. Hu spjega li b’dan il-kumitat, li twaqqaf wara l-a[[ar bidliet fl-istatut, il-PN mhux qed i[ares lejn G[awdex sempli/iment b[ala distrett elettorali, i]da b[ala re;jun. Il-Kumitat Re;jonali ta’ G[awdex se jkun qed ja[dem mal-14-il kumitat sezzjonali f’G[awdex, bl-iskop li l-PN ja[dem bis-s[i[ b’risq lG[awdxin u jkun qrib il-poplu. Simon Busuttil qal li din l-istess ideja kienet issemmiet filprogramm elettorali tal-PN g[all-elezzjoni ;enerali li g[addiet. Dan, kompla jispjega l-Kap tal-PN, huwa sinjal talimportanza li l-partit jag[ti lil

G[awdex, waqt li appella lillmembri kollha biex ja[dmu [alli flimkien il-partit jeg[leb l-isfidi kbar g[andu. Simon Busuttil qal li xxog[ol fuq dan il-kumitat re;jonali se jimxi id f’id ma’ bidliet o[ra, fosthom fl-istruttura tal-Partit, ir-riforma filmedja u t-twettiq ta’ pjan biex jindirizza l-isfida finanzjarja. “L-g[an hu li b’dawn il-bidliet, il-PN jer;a’ jitqies partit b’politika relevanti u b’hekk ikompli jikkontribwixxi g[all;id tal-poplu kollu.” Is-Segretarju :enerali talPN Chris Said semma kif dan il-Kumitat Re;jonali se ja[dem fuq pjan ta’ [idma. Hu fakkar fl-elezzjonijiet g[al membri li issa jiffurmaw parti mill-kumitat, eletti bil-vot ta’ 300 tesserat G[awdxi, waqt li awgura lill-President Joe Chircop u l-membri ;odda kollha eletti. Hu awgura wkoll

lil dawk li kkontestaw imma li ma ;ewx eletti u fakkarhom flimportanza tal-kontribut tag[hom biex il-partit jil[aq lg[an tieg[u. Chris Said [abbar ukoll li se jkun hemm persuna li ta[dem fuq ba]i part-time fil-Kumitat biex jintla[qu lmiri. Intant, il-:img[a filg[axija, il-Kap tal-PN indirizza laqg[a mal-membri tal-Kumitati Sezzjonali kollha tal-partit f’Malta. Waqt li sa[aq li l-PN la[aq il-mira tat-tielet si;;u flelezzjonijiet Ewropej, issa je[tie; li jiffa/ja l-isfida tarri]ultat f’termini ta’ voti. Simon Busuttil tenna l-[tie;a li l-partit ikompli bi stil ;did ta’ politika u semma d-de/i]joni li [a l-partit li jieqaf jag[mel ddjalogu ta’ nhar ta’ {add u li lpartit i/aqlaq i/-/elebrazzjonijiet tal-Indipendenza biex din il-festa tkun i//elebrata b[ala pajji] wie[ed.

Il-Partit Nazzjonalista fi stqarrija wera t[assib wara li qieg[ed jo[ro; bi/-/ar li lGvern bi [siebu jitnikker biex jippubblika l-li;i dwar lIstandards fil-{ajja Pubblika u [alli jg[addi l-li;i millParlament b[ala prijorità biex ikun hemm [arsien tal-a;ir korrett u etiku fil-[ajja pubblika, b’mod partikolari millMembri Parlamentari kollha, inklu]i l-Ministri u s-Segretarji Parlamentari. Il-PN qal li f’laqg[a li saret f’Malta ma’ rappre]entanti tal-GRECO, li hija l-organizzazzjoni li ta[dem biex ti]gura l-[arsien tal-istandards fil-[ajja pubblika, ilMinistru tal-:ustizzja Owen Bonnici, fil-pre]enza tadDeputati Nazzjonalisti Francis Zammit Dimech u Ryan Callus, qal li l-Gvern hu impenjat li jda[[al din il-li;i tul il-le;i]latura. Dan ifisser li l-Gvern jista’ jdum sa erba’ snin o[ra biex ida[[al din illi;i fis-se[[!

Il-PN fakkar li l-Kumitat tal-Parlament kien in[atar biex ja[dem fuq l-abbozz ta’ li;i wara li fit-30 ta’ Settembru 2013, il-Kap talOppo]izzjoni kien ressaq

mozzjoni fil-Parlament fejn elenka ka]i ta’ ksur ta’ etika u a;ir skorrett mill-membri talGvern, u li kien talab li jkun hemm strutturi adekwati biex tit[ares l-im;iba pubblika.

Il-li;i dwar l-Istandards fil-{ajja Pubblika g[andha tkun approvata

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Lokali

Negozjanti Maltin sfurzati jitilqu mil-Libja

In-nuqqas ta’ sigurtà fil-Libja qed ikompli jhedded l-operat ta’ negozjanti Maltin u barranin, inklu] ukoll il-[idma ta’ diplomati/i, b’ka]i li jinvolvu [tif. L-uni/i g[a]liet quddiem sitwazzjoni b[al din hija li ja[arbu mit-theddid jew inkella j[allsu biex isa[[u s-sigurtà ta’ madwarhom.

Hekk kif is-sitwazzjoni fil-Libja qed tkompli ssir aktar instabbli, skont sorsi ta’ min joqg[od fuqhom sew il-mument jikkonferma li fl-a[[ar xhur u ;img[at numru ta’ negozjanti Maltin li kienu ilhom joperaw mal-Libja quddiem sensiela ta’ theddid gravi sabu ru[hom tant abbandunati mill-awtoritajiet li ma kellhomx triq o[ra g[ajr dik li jitilqu mill-pajji] u ji;u lura kmieni f’pajji]na. Sorsi qrib kumpaniji li joffru servizzi tas-sigurtà qalu li filwaqt l-akkomodazzjoni fil-Libja hija sigura u t-theddid ta’ attakki fuq djar jew fa/ilitajiet immexxija minn sidien barranin jew immexxija minn entitajiet barranin mhix b[alissa daqstant sinfikanti, hemm indikazzjonijiet li s-sitwazzjoni f’dan ir-rigward tista’ tkompli tinbidel u taqleb g[all-ag[ar. Min[abba sitwazzjoni tant instabbli fil-Libja, fejn is-sehem diplomatiku tal-Istat Malti kien nieqes minn dak li jkun is-soltu, il-mument g[andu informazzjoni soda li kumpaniji privati li w[ud minnhom qeg[din ukoll joperaw minn Malta waslu biex jibdew joffru servizzi spe/jali lil numru ta’ kumpaniji ta’ sidien Maltin. Servizzi ta’ sigurtà biex dawn ikunu f’po]izzjoni li jkomplu bl-operazzjonijiet kummer/jali tag[hom fil-Libja g[ax ikunu qeg[din jing[ataw dawn is-servizzi ta’ sigurtà b[ala

prekawzjoni essenzjali u professjonali. Minkejja din is-sitwazzjoni /ara meta ;ie mistoqsi minn din il-gazzetta, George Vella, il-Ministru tal-Affarijiet Barranin qal li s’issa ma kienux rrappurtati ebda in/identi jew attakki f’postijiet fejn hemm interessi Maltin. Il-Ministru Vella ]ied li l-Gvern Malti qatt ma jista’ jassigura s-sigurtà mija fil-mija tal-interessi Maltin fil-Libja fix-xenarju diffi/li li jitbiddel minn [in g[all-ie[or. Dan kif komplew dawn is-sorsi li tkellmu ma’ din il-gazzetta, jikkuntrasta mal-politika li kienet addottat lamministrazzjoni pre/edenti Nazzjonalista meta fl-eqqel krizi malwaqa’ tar-re;im ta’ Gaddafi, dak i]]mien il-Ministeru tal-Affarijiet Barranin u l-Uffi//ju tal-Prim Ministru u l-Ministeru tal-Gustizzja u l-Intern kienu da[lu fis-se[[ pjan biex ikunu evakwati l-Maltin kollha kif ukoll mag[hom l-eluf ta’ [addiema barranin.

Min-na[a l-o[ra, b’kuntrast, ilMinistru George Vella qal li l-gvern Malti jag[mel dak kollu possibbli, fuq il-ba]i ta’ informazzjoni u konsultazzjonijiet minn u ma’ sorsi li jistg[u jag[tuh l-a[jar u l-aqwa stampa ta’ kif ikunu g[addejjin l-affarijiet fil-Libja. “Il-Gvern Malti ilu li [are; twissijiet dwar safar lejn il-Libja u l-a;ir talMaltin fil-Libja kif ukoll i]omm ta[t g[ajnejh u jimxi ma’ pjani ta’ konti;enza li g[andu u li jistg[u ji;u u]ati f’ka] li jkun hemm b]onn biex ti;i assigurata s-sigurtà u l-interessi Maltin u tal-Maltin fil-Libja.” Il-Ministru tal-Affarijiet Barranin qal li fix-xenarju li qed ji]vol;i fil-Libja, il-Gvern Malti jikkunsidra kull possibiltà li jirtira l-istaff jew parti minnu jew li ma jirtirax, skont i/-/irkostanzi u l-livell ta’ periklu jew nuqqas ta’ periklu li jkun hemm. I]da il-mument g[andu tag[rif konfermat li s-sitwazzjoni fl-ambaxxata

Maltija wara l-bidliet li saru marret lura f’[idmietha, u hemm rapporti kontinwi li l-ambaxxatur ;ie di;à lura, hekk kif ukoll kien hemm theddid filkonfront ta’ diplomati/i barranin, tant li erba’ pajji]i di;à rtiraw l-istaff millambaxxati tag[hom. Min-na[a l-o[ra, il-Gvern Amerikan ]ied ukoll it-t[ejjijiet g[all-evakwazzjoni ta’ /ittadini Amerikani mil-Libja. Fuq dan, min-na[a l-o[ra l-Ministeru tal-Affarijiet Barranin Malti ddikjara li l-kuntatt ma’ awtoritajiet mhux biss Libjani imma ma’ pajji]i o[ra, qieg[ed jin]amm fuq ba]i regolari. Il-Ministru Vella qal ukoll li l-Ministeru tieg[u qieg[ed i]omm ukoll kuntatt kontinwu mal-Ministeru tal-Intern u Difi]a f’Malta. Dan minbarra ir-rapporti regolari li jaslu minn a;enziji barranin fosthom Ewropej li qeg[din jag[mlu xog[olhom fil-Libja fosthom ilEUBAM li tie[u [sieb il-problema talfruntieri Libjani.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Lokali

A[bar tajba g[al Malta

IN-NOMINA TA’ JEAN CLAUDE JUNCKER G{AL PRESIDENT :DID TAL-KUMMISSJONI EWROPEA

“G[al stat ]g[ir b[al Malta, in-nomina ta’ JeanClaude Juncker b[ala President tal-Kummissjoni Ewropea hija a[bar tajba. G[al 19-il sena Jean-Claude Juncker kien Prim Ministru tal-Lussemburgu, pajji] ]g[ir fl-Ewropa, u g[alhekk jista’ jifhem il-b]onnijiet tag[na a[jar.” Dan stqarru Simon Busuttil, il-Kap tal-PN f’kummenti lil il-mument lg[ada li Juncker kien nominat g[al din il-kariga millmexxejja Ewropej fi tmiem laqg[a g[olja fi Brussel.

Jean-Claude Juncker huwa l-kanditat tal-Partit Popolari Ewropew g[al kariga ta’ President talKummissjoni Ewropea u g[aldaqstant, min[abba li lPartit Popolari Ewropew kiseb l-ikbar numru ta’ voti fil-Parlament Ewropew, kien l-g[a]la demokratika talpoplu Ewropew. Hu kien kru/jali flg[ajnuna li ta biex Malta ssie[bet fl-UE kif ukoll permezz tal-pariri tieg[u filmixja ta’ Malta fl-a[[ar g[axar snin ta’ s[ubija.

Biss, in-nomina tieg[u sabet oppo]izzjoni qawwija mill-Ungerija u fuq kollox irRenju Unit. Il-Kap tal-PN qal li din is-sitwazzjoni po;;iet lil Malta f’po]izzjoni partikolari, min[abba l-[biberija spe/jali li g[andna mar-Renju Unit. Hu qal li wie[ed ma jistax jeskludi jekk Cameron hux qed jopponi n-nomina ta’ Juncker min[abba li qed toqrob l-elezzjoni ;enerali f’pajji]u. Jekk dan hu minnu, Simon Busuttil qal li hija [asra jekk ir-Renju Unit jwarrab mill-UE min[abba

interessi elettorali. Dan jg[odd iktar u iktar g[al pajji]na, li matul is-snin bena koperazzjoni mill-aqwa mar-Renju Unit. G[aldaqstant, b[ala pajji], Malta g[andha tirrispetta l-po]izzjoni tar-Renju Unit, minkejja l-apprezzament g[an-nomina ta’ Juncker, spjega l-Kap tal-PN. Issa jonqos biss il-vot talParlament Ewropew, li f’nofs Lulju g[andu j[oll jew jorbot din in-nomina tal-Kunsill Ewropew. Ara wkoll pa;na 12

Maryam Rajavi, il-PresidentEletta tal-Kunsill Nazzjonali tar-Re]istenza fl-Iran

Il-PN b’appo;; g[al-libertà fl-Iran

Il-Partit Nazzjonalista ffirma u ppre]enta dikjarazzjoni ta’ appo;; g[all-poplu Iranjan u esprima t[assib g[an-nuqqas ta’ [arsien tad-drittijiet umani fl-Iran. L-iffirmar tad-dikjarazzjoni saret nhar il-:img[a waqt il-konferenza “All for Freedom” li ;iet organizzata f’Pari;i mill-Kunsill Nazzjonali tar-Re]istenza flIran. Dan il-Kunsill Nazzjonali ja[dem fl-e]ilju u jwettaq il[idma tieg[u favur id-drittijiet umani u l-ugwaljanza fl-Iran minn Franza. Il-konferenza organizzata f’Pari;i ;abet flimkien aktar minn 100,000 persuna, inklu] g[add kbir ta’ delegazzjonijiet barranin minn pajji]i membri tal-UE u tal-Istati Uniti. Il-PN kien rappre]entat mid-Deputati Mario Galea u Robert Cutajar. Il-laqg[a ffukat fuq l-abbu]i kontinwi tad-drittijiet tal-bniedem fuq il-poplu Iranjan, u f’kamp ta’ refu;jati Iranjani flIraq. Id-delegazzjoni tal-PN iltaqg[et fost o[rajn malPresident-Eletta tal-Kunsill Nazzjonali tar-Re]istenza flIran Maryam Rajavi u ffirmat u ppre]entat dikjarazzjoni ta’ appo;;. F’din id-dikarazzjoni lPN ikkundanna l-abbu]i u lattro/itajiet l fl-Iran u f’Camp Liberty fl-Iraq. Il-PN esprima t[assib g[all-fatt li fl-a[[ar xhur fl-Iran xejn inqas minn 700 Iranjan inqatlu filwaqt li eluf ta’ pri;unieri politi/i qed jintbag[tu l-[abs jew ji;u ttorturati min[abba t-twemmin tag[hom. Fid-dikjarazzjoni li ffirma, ilPN appella biex il-komunità internazzjonali tag[ti aktar ka] tal-abbu] ma jaqta’ xejn taddrittijiet tal-bniedem fl-Iran. Il-President-Eletta talKunsill Nazzjonali tarRe]istenza fl-Iran Maryam Rajavi rringrazzjat lill-PN g[all-appo;; favur il-kaw]a tal-poplu Iranjan. Hi qalet li lpoplu Iranjan ]gur mhux se jinsa l-appo;; u s-solidarjetà mill-PN favur id-drittijiet talbniedem fl-Iran f’dawn i]]minijiet diffi/li.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Lokali

“Ir-ri]enja m;ieg[la ta’ Godfrey Farrugia… stampa kerha kif ja[dem il-Gvern ta’ Muscat” minn pa;na 1

DIKJARAZZJONIJIET FUQ IL-GVERN TA’ MUSCAT “Ninkwieta kull meta nara li l-moviment Laburista, li nifforma parti minnu, qed

iwettaq affarijiet li kien jikkritika meta kien g[adu fl-Oppo]izzjoni.”

“Il-Gvern g[andu jwettaq dak li wieg[ed qabel l-elezzjoni u jippromwovi l-istess valuri li jifta[ar bihom.” “Ikollna Malta a[jar biss

meta jkollna tmexxija a[jar, meta l-poplu jsemma’ le[nu u meta kull persuna tie[u [sieb li pajji]na jimxi fiddirezzjoni t-tajba.” “Ir-ri]enja m;ieg[la ta’

Godfrey Farrugia twassal stampa kerha tal-mod kif ja[dem il-Gvern ta’ Muscat.” “Il-pubbliku ji;;udika lil kull politiku, inklu] lillPrim Ministru, skont il-mod li bih jittratta lin-nies ta’ madwaru.”

DIKJARAZZJONIJIET FUQ IL-KAP TAL-PN “Persuna ta’ kapa/itajiet kbar, tant li f’elezzjoni wa[da ;abar kwa]i 70,000 vot mill-elettorat Malti. “Persuna li rnexxielu jdawwar il-fehma ta’ bosta

Maltin biex Malta saret parti mill-UE.”

“Id-de/i]joni ta’ Simon Busuttil, li ma jirri]enjax wara r-ri]ultat tal-a[[ar elezzjoni, kienet tajba u f’waqtha.” “Simon Busuttil sar kap talPN fl-ag[ar mumenti talpartit u l-[iliet tieg[u huma kru/jali biex il-PN jer;a’ jkun l-g[a]la naturali talpoplu Malti, jissawwar f’oppo]izzjoni b’sa[[itha u

eventwalment jifforma Gvern bi tmexxija b’sa[[itha.”

Hi fakkret kif il-Partit Laburista kien oppona bla[rax meta l-kuntratt talBWSC ma kienx ;ie ppublikat fi ]mien gvern Nazzjonalista. “G[alhekk il-mistoqsija hi wa[da naturali”, qalet Marlene Farrugia, “g[aliex il-Gvern Laburista mhux qed jippublika numru ta’ kuntratti, wara lweg[da tieg[u li jkun akkontibbli u trasparenti?” Id-deputat Laburista g[addiet ukoll rimarki g[all-Uffi//ju tal-Ombudsman, li fi kliemha, “g[andu jing[ata iktar rispett u iktar u]u.” Malta a[jar bi tmexxija a[jar

Marlene Farrugia ]idiet li huwa permezz ta’ dawn il-valuri li lesti li nuru li qed na[dmu g[al Malta a[jar, waqt li spjegat kif dawn ilkelmiet, g[alkemm kienu parti mis-slogan tal-PN g[all-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew, xorta g[andhom sinifikat spe/jali. Id-deputat Laburista qalet li jkollna Malta a[jar biss meta jkollna tmexxija a[jar, meta l-poplu jsemma’ le[nu u meta kull persuna tie[u [sieb li pajji]na jimxi fid-direzzjoni t-tajba. Hi rabtet dan l-ispirtu malkritika li tag[mel b[ala persuna attivà fil-politika, u qalet li tag[mel dan g[ax t[oss li kul[add g[andu d-dritt jesprimi l-opinjoni tieg[u. Filwaqt li qalet li Joseph Muscat japprezza l-kritika tag[ha, fil-programm hi spjegat ukoll li bosta drabi tiltaqa’ ma’ nies li ja[sbu li qed ta[dem biex tag[mel il-[sara flok toffri opinjoni kostruttiva. Il-[iliet ta’ Simon Busuttil huma kru/jali g[all-PN

Marlene Farrugia tkellmet ukoll dwar il-Kap tal-PN Simon Busuttil, u ddeskrivietu b[ala persuna ta’ kapa/itajiet kbar, tant li f’elezzjoni wa[da ;abar kwa]i 70,000 vot mill-elettorat Malti. Persuna li, fi kliem Marlene Farrugia, irnexxielu jdawwar il-fehma ta’ bosta Maltin biex Malta saret parti mill-UE. G[alhekk g[al darb’o[ra sostniet li d-de/i]joni ta’ Simon Busuttil, li ma jirri]enjax wara r-ri]ultat tala[[ar elezzjoni, kienet tajba u f’waqtha. Simon Busuttil sar kap tal-PN fl-ag[ar mumenti tal-partit u l-[iliet tieg[u huma kru/jali biex il-PN jer;a’ jkun l-g[a]la naturali tal-poplu Malti, jissawwar f’oppo]izzjoni b’sa[[itha u

eventwalment jifforma Gvern bi tmexxija b’sa[[itha. Il-karriera politika

Marlene Farrugia tkellmet dwar i]-]mien meta kienet attivà fil-PN, meta fi kliemha, kienet t[abbat bieb, bieb biex ti;bor fondi g[all-istazzjon tat-televi]joni tal-PN. G[all-mistoqsija dwar g[aliex kienet temmen fil-PN, hi fakkret fil-[idma tal-partit biex i;ib l-g[aqda fil-pajji], spe/jalment wara l-gvernijiet Laburisti tas-snin 70 u 80. F’rakkont li fih spjegat ilmixja tag[ha fil-politika Maltija, Marlene Farrugia semmiet ukoll ir-reb[a tal2004 b[ala storika, li waslet lill-poplu Malti jsir membru s[i[ tal-UE. Marlene Farrugia ddeskriviet it-tmexxija Laburista ta’ dak i]-]mien li ma rnexxiliex tag[mel il-bidliet me[tie;a biex tqajjem lill-partit milloppo]izzjoni filwaqt li qalet kif il-bidliet ta[t it-tmexxija ta’ Alfred Sant kienu fjakki. Kritika g[ar-ri]enja sfurzata ta’ Godfrey Farrugia

Marlene Farrugia tkellmet ukoll dwar ir-ri]enja sfurzata tas-sie[eb tag[ha, l-eks Ministru tas-Sa[[a Godfrey Farrugia. Filwaqt li sa[qet li lPrim Ministru g[andu kull dritt li jwettaq re-shuffle filKabinett, hi kkritikat b’sa[[a l-mod kif din saret. Hi qanqlet diversi mistoqsijiet fir-rigward ta’ stqarrija li l-Prim Ministru Muscat qal filkonfront ta’ Godfrey Farrugia meta dan kien im;ieg[el jirri]enja, meta qallu li hu rnexxielu jpo;;i s-settur tassa[[a fuq sisien sodi. “Wie[ed jistaqsi kif persuna li rnexxielha ssa[[a[ is-settur tas-sa[[a kellha titwarrab mill-Ministeru li ng[atat biex tmexxi?”, staqsiet id-deputat Laburista, waqt li kompliet tirrimarka li sa fejn taf hi, ra;uni valida g[ar-ri]enja s’issa g[adha ma ng[atatx. Ir-ri]enja m;ieg[la ta’ Godfrey Farrugia twassal ukoll stampa kerha tal-mod kif ja[dem il-Gvern ta’ Muscat, spjegat id-deputat Laburista. Hi qalet li l-pubbliku ji;;udika lil kull politiku, inklu] lill-Prim Ministru, skont il-mod li bih jittratta linnies ta’ madwaru. L-attitudni tal-Prim Ministru ma’ Godfrey Farrugia, il-mod kif mexa mieg[u, tirrifletti wkoll il-mod kif Joseph Muscat lest li jimxi ma’ kul[add, fit-tajjeb u fil[a]in.

Il-[atra ta’ John Dalli b[ala konsulent

Marlene Farrugia tkellmet ukoll dwar il-[atra ta’ John Dalli b[ala konsulent fis-settur tas-sa[[a. Filwaqt li fissret din id-de/i]joni b[ala g[aqlija, min[abba l-esperjenza li Dalli kiseb f’dan il-qasam, ikkritikat il-mod kif saru l-affarijiet. Fost o[rajn semmiet il-konferenza stampa li fiha t[abbret il-kariga ;dida ta’ John Dalli u li fiha l-Ministru Farrugia ma kienx pre]enti. Dan, qalet Marlene Farrugia, wassal biex ting[ata impressjoni [a]ina dwar min qed imexxi lMinisteru tas-Sa[[a, minkejja li John Dalli kien qed ja[dem ta[t it-tmexxija ta’ Godfrey Farrugia. Il-kwistjoni tat-tined barra l-Isptar Mater Dei Id-deputata Laburista kellha wkoll kliem ta’ dispja/ir g[al mod kif il-medja trattat littabib Farrugia tul it-terminu qasir tieg[u b[ala Ministru. Hi qalet li tul dawn ix-xhur, ilmezzi tax-xandir kienu qed iwittu t-triq g[ar-ri]enja tieg[u. Hi fakkret ukoll fidde/i]joni tal-Ministru Farrugia

biex ipo;;i numru ta’ tined barra /-/entru tad-Day Care tal-Isptar Mater Dei; de/i]joni li fi kliem Marlene Farrugia ttie[det fuq parir tal-esperti u kellha l-iskop li tifred pazjenti morda b’mard li jittie[ed minn o[rajn. I]da g[al darb’o[ra, ilmedja [admet kontra Godfrey Farrugia u l-Prim Ministru Muscat g[a]el li jag[ti kashom. F’sitwazzjoni b[al din, Godfrey Farrugia ma kellu l-ebda alternattiva [lief li jobdi l-ordnijiet tal-Prim Ministru u jer;a’ lura mixxog[ol li kien beda. L-u]u tal-kannabis b[ala medi/ina Lejn tmiem il-programm,

Marlene Farrugia tkellmet ukoll dwar l-u]u tal-kannabis b[ala medi/ina, biex itaffi lu;ig[ tal-pazjenti. Proposta li ssemmiet mis-sie[eb tag[ha u li ntlaqg[et b’dubju misSegretarju Parlamentari g[asSa[[a Chris Fearne, li minna[a tieg[u qal li din g[andha titqajjem minn espert. Fi kliemha, hi /erta li bil-professjoni tieg[u ta’ tabib, u lesperjenza tieg[u ta’ politiku, Godfrey Farrugia huwa espert relevanti [afna f’dan il-qasam.

Id-dekriminalizzazzjoni tal-[axixa… ilmal-parti l-kbira tal-g[aqdiet li ja[dmu Filwaqt li l-Prim Ministru Joseph Muscat tkellem pubblikament dwar dekriminalizzazzjoni tad-droga, u kollox jindika li ]-]mien mhux daqstant ‘il bog[od li tkun ippubblikata White Paper li g[andha tindirizza kwistjonijiet marbuta ma’ pussess u traffikar tad-droga, minn st[arri; li g[amel il-mument jirri]ulta li l-ma;;oranza kbira tal-a;enziji inklu] dik u g[aqdiet non-governattivi ma ;ewx ikkonsultati mill-Gvern. Amy Borg

amy.borg@media.link.com.mt Sedqa ma ;ietx konsultata mill-Gvern L-a;enzija Sedqa ddikjarat li s’issa g[adha ma ;ietx ikkonsultata millGvern jew mill-awtoritajiet ikkon/ernati biex tag[ti l-

fehmiet tag[ha wara li [ar;et il-proposta ta’ dekriminalizzazzjoni tal-[axixa. Madankollu kelliem uffi/jali g[all-a;enzija Sedqa ]iedet li qeg[din jistennew li ti;i ppubblikata l-White Paper biex ting[ata reazzjoni dwar jekk is-Sedqa taqbilx maddekriminalizzazzjoni tal[axixa.

Il-kastig g[andu jing[ata biex persuna tirriforma il-mument staqsa dwar kif

g[andha ta;ixxi l-Qorti meta persuna tkun irriformat u xorta tispi//a ting[ata piena l[abs wara /ertu snin. Il-kelliema tal-A;enzija Sedqa qalet li “filwaqt kul[add g[andu j[allas ta’ g[emilu, il-kastig li jing[ata g[andu jkun tali li

jg[in lill-persuna biex tirriforma u mhux titlef dak li tkun la[qet iggwadanjat. G[aldastant il-kastig g[andu jing[ata fl-iqsar ]mien possibli wara li tkun saret l-offi]a u ji;u kkunsidrati /-/irkustanzi kollha tal-persuna, spe/jalment l-integrazzjoni tag[ha lura fis-so/jetà.” {tie;a ta’ riforma ur;enti b’konsultazzjoni ta’ vera Dun Manwel Cordina, Direttur :enerali talFondazzjoni OASI qal li l[ajja hija f’moviment kontinwu ta’ bidla u ]vilupp so/jali.

G[aldaqastant huwa me[tie; ukoll li l-li;ijiet u l-ordni li tirregola l-[ajja so/jali ta’ pajji] jkunu a;;ornati minn ]mien g[al ]mien. Fil-kuntest tat-t[ejjijiet lejn riforma tal-Qrati u :ustizzja, il-Fondazzjoni OASI awgurat li l-materja tkun diskussa u trattata ming[ajr g[a;;la imma b’ur;enza u b’mod verament konsultattiv. IlFondazzjoni ssostni wkoll li mhux kompitu tag[ha li tipproponi xi emendi jew su;;erimenti qabel ikollha ddokument ba]iku m[ejji apposta mill-konsulenti

G[alkemm te]i]i oppo]izzjo hu favur li din tintu]a f’ka]i ma[tura apposta millMinisteru tal-:ustizzja.

Il-[abs mhux qieg[ed jirriabilità lil min ji]balja

Dun Manwel Cordina qal li l-Fondazzjoni OASI temmen li l-[abs ma jirriabilitax nies li jkunu ]baljaw imma pjuttost

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Lokali

Gvern g[adu ma kkonsultax u ma’ min g[andu problema tad-droga

oni g[ad-dekriminalizzazzjoni tad-drogi, inklu] il-[axixa, hemm min i ta’ kura medika jikkastigahom u jieqaf hemm, jekk ma jg[arraqx aktar il[ajja tal-individwu. Hu spjega ukoll kif il-piena tal-[abs hija azzjoni vedikattiva aktar milli rijabilitattiva. “Allura ma naqblux li bniedem li waqa’ dipendenti fuq xi sustanza g[andu jintbag[at il-[abs. G[as-sempli/i ra;uni li bniedem f’qag[da b[al din aktar g[andu b]onn kura terapewtika mill-i]olament.” Dun Manwel fisser ukoll li l-[abs mhux risposta so/jali u umanitarja g[all-ebda azzjoni umana li hija ]marrita ji;ifieri anti-so/jali. “Allura biex irriforma tal-:ustizzja tkun verament rivoluzzjonarja g[andha toffri mhux li;ijiet li jmorru kontra id-dritt u g[aldaqtant kontra l-obbligu tal-[arsien tal-[ajja personali, familjari, so/jali u ordni /ivili, imma toffri strutturi serji, effettivi li jag[tu opportunità lil min irid verament ibiddel u jtejjeb [ajtu jkun jista’ jag[mel dan ming[ajr bi]a’ jew diffikultà.

Il-Gvern ma kkonsultax mal-Fondazzjoni OASI Sadattant dwar il-White Paper li qieg[ed i[ejji l-

Gvern, u li g[andha tkompri wkoll id-dekriminalizzazzjoni

tal-[axixa, il-Fondazzjoni Oasi g[adha ma ;ietx ikkonsultata. ...I]da jikkonsulta mal-Caritas Marica Mizzi, l-uffi/jal responsabbli mir-

Relazzjonijiet Pubbli/i talCaritas Malta qalet ma’ ilmument li l-organizzazzjoni

;iet avvi/inata mill-Gvern biex tag[ti l-fehmiet tag[ha dwar il-White Paper. Madankollu l-Caritas mhix lesta li tikkummenta f’dan listadju, u se tag[mel dan wara l-pubblikazzjoni tal-White Paper dwar l-a;;ornament talli;ijiet fuq pussess u traffikar tad-droga. B]onn ta’ a;;ornament tal-li;ijiet Il-Kappillan tal-{abs Fr Franco Fenech, li hu wkoll kelliem g[all-

Fondazzjoni RISE li tg[in lill[absin biex jirriabilitaw u jer;g[u jintegraw fis-so/jetà qal li assolutament jaqbel li dawn il-li;ijiet ji;u a;;ornati u ja[seb li kellhom ikunu a;;ornati ]mien ilu. “Min hu akkuzat fuq traffikar ta’ droga u jinstab li g[andu l-vizzju, dan je[tie; jing[ata aktar g[ajnuna milli jintbaghat il-

[abs b[ala punizzjoni g[aliex b’hekk ma nkunu qed insolvu xejn.” Fr. Franco Fenech qal li j[oss li g[andna nkunu millaktar severi ma’ dawk li jitraf-

fikaw id-droga biex i[axxnu bwiethom u jkissru persuni u familji minn kull aspett. Imma min jitraffika d-droga biex i]omm il-vizzju hu stess, dan hu vittma huwa stess u ]gur li xi [add ikun qed jinqeda bih biex ju]ah waqt li jin[eba u jkompli jistag[na. “Il-;lieda trid issir kontra l-kriminalità u mhux mal-vittmi,” sa[aq ilKappillan tal-{abs li jiltaqa’ ma’ dawn is-sitwazzjonijiet ta’ kuljum. Fr. Franco Fenech kompla li f’dawn it-tip ta’ ka]i, mhix gustizzja meta tikkundanna persuna g[all-pri;unerija, imma f’dak il-ka] tkun qieg[da ssir in;ustizzja malpersuna, mal-familja tieg[u jew tag[ha u mas-so/jetà. Isso/jetà mhi se tiehu xejn lura bil-[abs b[ala punizzjon biss. “Billi xi [add jintbag[at il-[abs, ma jfissirx li s-so/jetà qed tie[u ;ustizzja. Mela l-enfasi tag[na g[andha tkun i]jed fuq riforma ming[ajr ma nwarrbu laspett punittiv.” Fr. Franco Fenech. Hu tenna li f’ka]i meta persuna tirriforma ru[ha, isso/jetà tkun di;à [adet likbar [a;a lura, ji;ifieri li lperusna tkun qed tg[ix il[ajja normali u dinjitu]a tag[ha, ma to[loqx aktar u;ieg[ u vittmi fis-so/jetà u tag[ti l-kontribut tag[ha g[al so/jetà a[jar.

Il-ma;;or parti tal-entitajiet i[ossu li kellhom ikunu kkonsultati mill-Gvern fuq il-White Paper dwar l-a;;ornament fil-li;ijiet fuq pussess u traffikar tad-droga

Ebda konsultazzjoni diretta mill-Gvern

Il-Kappillan tal-{abs qal li ma jaqbilx mad-dekriminalizazzjoni tal-[axixa biss jemmen li jekk il-[axixa g[andha fiha xi aspett li jista’ jg[in issa[[a tal-persuni u m’hemmx alternattiva g[aliha, ma jarax g[aliex ma tintu]ax. Hu qal li wara kollox je]istu diversi medi/ini, jekk mhux kwa]i kollha, li jekk isir abbu] minnhom is-sa[[a tal-persuna tkun qed titpo;;a f’riskju. Dwar jekk kienx ikkonsultat mill-Gvern jew l-awtoritajiet Fr. Franco Fenech qal li s’issa ma kienx hemm konsultazzjoni diretta g[aliex kellu diskorsi informali ma’ diversi rappre]entanti tal-Gvern u o[rajn fejn qasmu l-idejat tag[hom dwar dawn ilkwistjonijiet.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Lokali

Minn Malta g[all-Istati Uniti biex iltaqg[et m’o[tha t-tewmija wara 78 sena Tewmin nisa Ingli]i, li wa[da minnhom g[exet g[al ]mien twil Malta, iltaqg[u g[all-ewwel darba wara 78 sena mifrudin minn xulxin. L-a[[ar li dehru flimkien kien meta kellhom [ames xhur, hekk kif l-omm kienet sfurzata tag[ti wa[da minnhom g[all-adozzjoni. Kien mument opportun g[al Ann Hunt u Elisabeth Hamel li jiltaqg[u g[all-ewwel darba f’Los Angeles. Listorja tag[hom qisha film ma[dum mill-istudios ta’ Hollywood. Elisabeth Ann Lamb u Patricia Ann Lamb, twieldu fit-28 ta’ Frar, 1936 f’Aldershot, ir-Renju Unit. Fl-età ta’ [ames xhur, l-a[wa tewmin infirdu biex kellhom jing[aqdu mill-;did meta kellhom 78 sena. Wara 77 sena u 289 jum ’il bog[od minn xulxin, dawn huma t-tewmin li laktar kienu mbieg[da minn xulxin u li ng[aqdu mill-;did. “Kont fis-seba’ sema, ma stajtx nitkellem,” qalet Ann meta kellmet lil Elisabeth g[all-ewwel darba. “Hi xi [a;a meravilju]a, m’iniex aktar wa[di. M’g[andix kliem xi ng[id. Ninsab kuntenta [afna, g[andi lil Elisabeth.” Wara li missierhom – li kien reklutat fl-Armata – ma kienx pre]enti waqt ittwelid u t-trobbija tag[hom, ommhom Alice, kontra qalbha, ippruvat tfittex familji a[jar g[a]-]ew;t ibniet tag[ha permezz tal-adozzjoni. Kienet sabet kenn g[al Ann, li kellha [ames xhur, g[and familja lokali li rabbietha f’Aldershot. Ann spi//at biex i]]ew;et u kellha tliet ulied bniet. Elisabeth, sadattant, baqg[et ma’ ommha g[ax ma setg[etx issib ;enituri adottivi g[al bintha li kienet marida blisklero]i. Imrobbija f’Hemel Hempstead, Elisabeth ing[aqdet malQawwa Navali u ltaqg[et ma’ ]ew;ha li kien qed iservi fil-Qawwa Navali Amerikana waqt li t-tnejn kienu stazzjonati f’Malta. Il-koppja mbag[ad marret tg[ix fl-Istat ta’ Oregon fejn

Elisabeth (xellug) li g[amlet ]mien stazzjonata Malta, u Ann (lemin) fl-ewwel tg[anniqa wara 78 sena laqg[u lil xulxin billi lissnu l-istess fra]i> “Xi ;miel!”

rabbiet ]ew; ulied subien. Elisabeth dejjem kienet taf li kellha o[tha tewmija. I]da Ann ma kellha ebda [sieb ta’ dan. Fit-22 ta’ April tas-sena li g[addiet, Elisabeth ir/eviet ittra, li kienet ittimbrata f’Aldershot, minn wa[da mill-ulied ta’ Ann. Hi kienet qed tag[mel ri/erka fuq il-familja tag[ha u sabet tag[rif dwar Elisabeth. Kwa]i mill-ewwel, i]]ew; na[at irrealizzaw li dawn i]-]ew;

a[wa tewmin – separati minn o/ean, kontinent u ]mien li ;;ib [ajja ta’ bniedem – sa fl-a[[ar sabu lil xulxin. “Kont ili nitlob g[alik g[al [afna snin,” qalet Elisabeth lil Ann meta tkellmu g[all-ewwel darba. “{sibt li g[ax kienet adottata setg[et kienet xi mkien fid-dinja,” ]iedet Elisabeth. “Kienet sorpri]a g[alija li Ann kienet g[adha qed toqg[od f’Aldershot.” Il-vja;; impressjonanti ta’ Elisabeth

Separati mit-twelid, l-a[wa Elisabeth u Ann jiksru r-rekord tal-aktar tewmin li damu mifrudin fl-istorja

u Ann kien dokumentat mill-BBC. Lewwel kliem li lissnu meta ltaqg[u hekk kif kienu se jg[annqu lil xulxin wara 78 sena, kien ukoll identiku: “Xi ;miel! mill-;did flimkien!” L-a[[ar rekord ta’ tewmin li kienu separati kwa]i mit-twelid kien ;urnata wa[da biss qabel 70 sena. Dawn kienu Philip u Barbara McAuley, ukoll mirRenju Unit, li ltaqg[u fid-29 ta’ :unju, 1987.

Ann (fuq) u Elisabeth f’jum it-tie; mar-ra;el rispettiv tag[hom, li t-tnejn li huma jisimhom Jim

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Paul Attard… fittex dejjem is-sabi[ u l-a[bar it-tajba

Lokali

Louis Galea jag[ti tislima lil Paul Attard ta’ 72 sena li miet g[al g[arrieda f’in/ident li se[[ nhar it-Tnejn li g[adda. {abib personali u kollega professjonali, g[all-eks Ministru tal-Edukazzjoni u llum ir-rappre]entant Malti fil-Qorti Ewropea tal-Awdituri, Paul Attard kien bniedem ta’ fidi u tama li g[enuh jeg[leb id-diffikultajiet li ;;ib il-[ajja biex ja[dem favur il-[olqien tal-;id fis-so/jetà partikolarment fil-qasam tal-edukazzjoni. Minn meta waslitli l-a[bar, b[al sajjetta fil-bnazzi, li Paul Attard tilef [ajtu f’in/ident tra;iku, waqajt f’sog[ba, niket u diqa. Nhewden... fuq martu Margaret, u wliedu David u Christine, in-neputijiet u l-familji tag[hom. I]da issa, meta qed na[seb kif se nibda dan il-[sieb dwaru, donnu Paul tar g[al fuqi u qalli: “ Il-[ajja sabi[a! Jien g[extha sal-milja tag[ha kif xtaqni l-{allieq!” U mill-ewwel ;ieni f’mo[[i l-ftu[ tal-poe]ija ta’ John Keats ‘Endymion’ – “A thing of

beauty is a joy for ever.”

Nemmen li dan hu l-ispirtu li bih Paul iridna ni//elebraw il-[ajja tieg[u – [ajja sabi[a, daqs djamant brillanti. Kollox fil-[ajja ta’ Paul iqanqal issbu[ija, il-;ojja. U meta n[ares lejn i]]mien sabi[ li qattajna na[dmu flimkien insib li din is-sbu[ija ta’ [ajja li hu jippersonifika tittrasforma ru[ha f’valur etern. B[al Keats f’’Endymion’, Paul dejjem fittex issabi[, l-a[bar it-tajba, fil-[ajja, anke meta ltaqa’ mal-ikrah. Paul ma kienx naive... kien jaf li l-[ajja hi ‘wied taddmug[‘. Dejjem se jkun hemm ilmi]erja u l-u;ig[, l-inkwiet, l-ostakli, u bnedmin bla qalb u bla sens li jdellu l-[ajja bil-[a]en u l-g[aw;. I]da Paul kellu fidi, tama u fibra qawwija li tawh il-[ila jog[la ’l fuq minn dan it-toqol biex jg[ix, jo[loq u jkattar il-;id fisso/jetà tag[na, kull fejn kien, u filfamilja tieg[u. Minbarra familtu, l-akbar kontribut ta’ Paul Attard hu fl-edukazzjoni talpoplu u wliedu. Huwa l-edukatur, lg[alliem, per e//ellenza. Paul xettel, [addan u g[ex il-vokazzjoni ta’ g[alliem sal-milja tag[ha. Hu mudell mill-isba[ g[al min irid isegwi u jg[ix din il-vokazzjoni hekk nobbli. Tela’ ssellum minn isfel sa fuq, skaluna skaluna. G[allem f’kull tip ta’ skola tal-gvern, klassijiet differenti, studenti minn kull saff tas-so/jetà, subien u bniet, b[ala g[alliem, assistent kap u

Louis Galea flimkien ma’ Paul Attard u uffi/jali o[ra fl-2007 fl-MCAST, li ta’ din l-istituzzjoni edukattiva Paul Attard kien Chairman

kap ta’ skola. Mit-trun/ieri tal-klassi u l-iskejjel sarraf l-esperjenza fuq livell nazzjonali b[ala Direttur u Segretarju Permanenti fil-Ministeru talEdukazzjoni. U b[ala chairman talMCAST u membru fil-Kunsill talUniversità. Jien kelli x-xorti li b[ala Ministru tal-Edukazzjoni na[dem ma’ boton ta’ edukaturi tal-og[la livell. Kuntrarjament g[all-qasam tal-politika so/jali, qatt ma kont innamrajt malqasam tal-edukazzjoni. I]da meta ;ejt imsejja[ biex inservi f’din il-kariga, intfajt fiha b’ru[i u ;ismi. U Paul kien hemm... g[al darb’o[ra g[alliem... din id-darba tal-Ministru. U g[enni nifhem, flimkien ma’ [afna o[rajn fosthom, Fredrick Fearne, Charlie Mizzi, Cecilia Borg, Micheline Sciberras, Jacques Sciberras, Frans Borg, :or; Borg, Grace Grima u tant u tant o[rajn, kif stajt nittrasforma l-azzjoni politika fi strate;ija, riforma u programmi edukattivi li setg[u jie[du l[idma edukattiva ta’ pajji]na pass ie[or ’il quddiem.

144 parte/ipant jie[du sehem fis-Citadel Ragusa Regatta Kmieni nhar il-:img[a li g[adda, 27 ta’ :unju, tim ta’ ba[[ara telaq minn Malta lejn Marina di Ragusa, fi Sqallija, biex jie[u sehem fis-Citadel Ragusa Regatta. Din is-sena firRegatta qeg[din jikkompetu 24 jott, b’total ta’ 144 parte/ipant. Is-Citadel Ragusa Regatta hi organizzata mir-Royal Malta Yacht Club u, g[at-tieni sena, hi sponsorjata minn Citadel Insurance plc. Is-sapport kontinwu li Citadel tag[ti lil din ir-regatta hu parti mill-impenn tal-kumpanija li tippromwovi l-avvenimenti sportivi. Is-Citadel Ragusa Regatta tinkludi serje ta’ ti;rijiet qrib ix-xatt, is-Sibt 28

u l-{add 29 tax-xahar, li fihom ilparte/ipanti kollha jikkompetu fl-isfida g[at-Trofeo Achille Boroli u g[attazza Iblea, organizzati mi/-Circoli Velici Iblei. Citadel tipprovdi polza tal-assigurazzjoni komprensiva tal-jott, li tinkludi g[add ta’ benefi//ji mi]juda u innovattivi ming[ajr [las. Citadel hi regolata mill-MFSA u toffri firxa s[i[a ta’ prodotti tal-assigurazzjoni, fosthom tad-dar, tal-vettura, fuq il-[ajja, tan-negozju u talivvja;;ar. G[al aktar informazzjoni ]ur is-sit www.citadelplc.com.

L-ewwel u qabel kollox Paul kellu umanità mill-aktar nobbli. Kellu lfehma tieg[u soda. I]da daqstant sod kien it-twemmin tieg[u fir-rispett g[all-[sieb u l-opinjoni ta’ [addie[or. Kien persuna li kellha boxxla fina ta’ prin/ipji u valuri, i]da li kienet tapprezza l-mo[[ miftu[, b’vi]joni wiesg[a tal-messa;; Kristjan. Il-punt kien jibqa’ jargumentah sala[[ar, kwa]i dejjem b’kitba ri/erkata u ma[suba. I]da mbag[ad kien b’saqajh mal-art u jfittex il-ba]i l-aktar wiesg[a ta’ kunsens fuq proposta jew o[ra, filMinisteru, fid-Dipartiment, malunions. Il-Gvern kellu f’Paul uffi/jal pubbliku mudell ta’ effi/jenza, serjetà, korrettezza, u fl-istess [in uffi/jal prattiku, [abrieki, ta’ azzjoni u li jmidd idejh flok jippontifika. Nuqqas ta’ qbil kien ikollu, mieg[i u ma’ s[abu. I]da dejjem mexa bir-ra;uni u fittex l-a[jar ;id f’kull /irkostanza. Paul kien wie[ed mill-ftit li jista’ jkun li fadal li g[andhom il-memorja /ara tal-i]viluppi edukattivi f’Malta fl-a[[ar sittin sena. Memorja tal-og[la valur g[aliex

l-esperjenza li Malta g[addiet minnha f’dan il-qasam fiha [afna x’tg[allem. Paul kellu wkoll id-don li ma jixba’ qatt jitg[allem u j;edded il-[sieb; jikber fl-età, l-esperjenza u l-g[erf, imma jibqa’ frisk fl-ideat u dejjem miftu[ g[al ideat ;odda. Mhux biss ma sta;nax u sar dommatiku, talli baqa’ jevolvi u jipparte/ipa fit-trasformazzjoni ta’ kuljum tas-sistema edukattiva, anke jekk dejjem imnebba[ minn prin/ipji u valuri fundamentali. G[al Paul ir-ri/erka u r-riflessjoni fil-fond kienu g[odda l-[in kollu f’idejh. Paul kien bniedem s[i[. I[obb l-arti, il-mu]ika, l-g[erf, il-kultura. Kellu bokka bil-wirt g[ani ta’ pajji]na li seta’ jsarrafha fil-[idma li wettaq b[ala President u Membru fil-Fondazzjoni tal-Konkatidral ta’ San :wann. Kien i[obb il-[ajja – jie[u gost jo[ro; malfamilja, il-[bieb, festa ’l hawn u o[ra ’l hinn. Kien i[obb lil Malta u lillMaltin bla qies u kburi bla tarf, blikrah u s-sabi[ tag[na! U g[aldaqstant ma’ Keats inkanta... “A thing of beauty is a joy for ever: Its lovliness increases; it will never Pass into nothingness;.................... ....................................in spite of all, Some shape of beauty moves away the pall From our dark spirits..................... An endless fountain of immortal drink Pouring unto us from the heaven’s brink.”

Il-memorja f’mo[[na ta’ Paul tibqa’ dejjem friska, g[ajn ta’ ispirazzjoni g[as-sabi[ u l-;id li lkoll nistg[u nwettqu bil-[idma tag[na. Paul kien ukoll /ert li l-mewt qatt mhi t-tmiem tal-[ajja, i]da l-bidu ta’ [ajja ;dida li ma tintemm qatt. Grazzi Mulej tal-;id kbir li wettaqt permezz ta’ [una Paul. U grazzi lil martu u lil uliedu g[at-tis[ib tag[hom fit-twettiq tal-missjoni tieg[u. Grazzi Paul.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

A[barijiet mill-UE

L-Ewropa f’idejk Ingrid Brownrigg Opinjonista

Jekk g[andna suq komuni, b’munita unika, g[aliex m’g[andux ikollna settur tat-telekomunikazzjoni uniku? Kienet il-Kummissjoni Ewropea u l-Parlament Ewropew li sa[qu fuq dan. Il-Parlament Ewropew g[amel il-parti tieg[u, issa l-Istati Membri jridu jattwaw il-ftehim!

It-titjira tieg[ek ;iet t[assret jew ittardjat^ X’inhuma d-drittijiet tieg[ek^ Beda s-sajf u f’dan l-ista;un huma bosta dawk li jag[mlu xi btala barra minn Malta. Filwaqt li aktar u aktar nies saru jivvja;aw min[abba ra;uni ta’ xog[ol. Jiena ukoll fost dawk li nivvja;;a [afna fl-Ewropa u din il-;img[a ltqajt ma’ sitwazzjoni li ispiratni biex nikteb dwar id-drittijiet tieg[ek ta’ passi;;ier tal-ajru g[ax irrealizzajt li huma bosta dawk li b[ala /ittadini Ewropej ma jafux d-drittijiet tag[hom meta jivvja;;aw bl-ajru. Din il-;img[a waqt vja;; tieg[i kont imblukkata f’ajruport barra minn Malta min[abba strajk. It-tluq tat-titjira bdiet tkun esti]a kull ftit [in u g[alhekk bdejt nie[u nota tal-[in, hekk kif rajt li se nittardja aktar minn tliet sig[at, hemmhekk fhimt li rrid nirrikorri g[all-protezzjoni tad-drittijiet tieg[i, hekk kif stabbiliti mill-Unjoni Ewropea. L-UE stabbilit id-drittijiet tal-passi;ieri tal-ajru g[al dawk li jivvja;;aw fl-Ewropa. L-ewwelnett inti ma tistax tkun mitlub t[allas aktar min[abba n-nazzjonalità tieg[ek. Jekk it-titjira tieg[ek tit[assar jew ma tit[alliex titla’ fuq l-ajruplan min[abba overbooking, int g[andek id-dritt li tit[allas tal-biljett f’ka] li l-linja tal-ajru ma toffrilekx mezz ta’ trasport alternattiv g[ad-destinazzjoni finali tieg[ek. F’ka] li t-titjira tieg[ek tittardja b’aktar minn [ames sig[at, int ukoll intitolat g[al rifu]joni tal-biljett. Normalment il-linja tal-ajru g[andha tinfurmak fuq id-drittijiet tieg[ek mill-ewwel, hekk kif ikun mag[ruf li t-titjira se tittardja di;à b’sag[tejn, i]da dan sfortunament mhux dejjem issir. F’ka]i ta’ dewmien twil, int g[andek id-dritt ta’ snack jew ikla u fejn ne/essarju anke lejl im[allas f’lukanda. It-titjira tal-ajru tieg[ek hi obbligata li tfornik b’dan. F’ka] li t-titjira se tasal aktar minn tliet sig[at tard fid-destinazzjoni tieg[ek, int g[andek id-dritt g[all-kumpens finanzjarju. Jekk qed tivvja;;a minn u lejn pajji] membru tal-UE u d-distanza hi ta’ 1,500 km jew anqas, g[andek dritt ta’ kumpens ta’ 250 ewro. Jekk id-distanza hi ta’ 1,500 km u aktar, g[andek dritt ta’ kumpens ta’ 400 ewro. Jekk qed tivvja;;a bejn ajruporti f’pajji] membru tal-UE u ie[or barra mill-UE, ukoll g[andek dritt ta’ kumpens. G[allvja;;i ta’ 1,500 km u anqas, il-kumpens hu ta’ 250 ewro, g[all-vja;;i ta’ 1,500 km u aktar, il-kumpens hu ta’ 400 ewro, filwaqt li g[all-vja;;i ta’ aktar minn 3,500 km, ilkumpens hu ta’ 600 ewro. Ta’ min wie[ed jg[id li lkumpens ma jit[allasx jekk i/-/irkostanzi ikunu straordinarji, b[al problemi klimati/i, jew jekk tkun av]at almenu ;img[atejn qabel it-titjira jew inkella jekk tkun offrut alternattiva o[ra bi skeda simili g[al dik ori;inali. Niftakar li meta ftit ta’ snin ilu kien ]broffa il-vulkan talI]landa u numru ta’ titjiriet kienu ;ew im[assra g[al ;ranet s[a[, minkejja li wie[ed seta’ jikkunsidra din b[ala /irkostanza straordinarja, xorta wa[da kont ;ejt im[allsa ta’

titjira li kienet ;iet im[assra. Niftakar li kien hemm xi linji tal-ajru li kienu ppruvaw ju]aw l-argument li din kienet sitwazzjoni straordinarja, i]da kien de/i] li l-passi;ieri g[andhom id-dritt tal-kumpens. Filwaqt li nawguralek li ma jkollokx b]onn tirrikori g[al dan is-servizz, kollox jista’ ji;ri u tajjeb tkun taf x’g[andek tag[mel f’dawk i/-/irkostanzi. F’ka] li s-sitwazzjoni hi wa[da kif deskritta hawn fuq, nistiednek li tmur fuq is-sit elettroniku tal-UE u fittex il-pa;na tad-drittijiet tieg[ek b[ala /ittadin Ewropew. Hemmhekk g[andek issib il-formula li inti tista’ timla u tibg[ata lill-linja ta’ l-ajru tieg[ek. Il-linja tal-ajru tieg[ek hi obbligata li toffrilek kull tip ta’ assistenza li g[andek b]onn. Il-vja;; it-tajjeb! Tnaqqis enormi fil-limiti tal-prezz tar-roaming! Minn nhar it-Tlieta 1 ta’ Lulju, se jkun hemm tnaqqis filprezz ta’ roaming fil-pajji]i tal-UE. Dan hu tnaqqis rekord, aktar minn 50% mis-sajf li g[adda. Ba]ikament il-prezz tarroaming se jkun 25 darba anqas mill-prezz kif kien fl-2010! L-UE se tnaqqas il-limiti tal-prezz tat-tni]]il tad-data b’aktar min-nofs, minn 45 /ente]mu g[al kull megabyte g[al 20 /ente]mu l-megabyte. Dak li jkun se j[allas sa[ansitra anqas biex ju]a l-mapep, jara filmati, ji//ekkja l-e-mails u ja;;orna n-networks so/jali waqt li jkun qed jivvja;;a fl-UE. It-telefonati u l-messa;;i se jor[su wkoll. Din a[bar tajba, peress li tista’ tivvja;;a madwar l-Ewropa u tibqa’ f’kuntatt malfamilja u ma’ [biebek id-dar. Minbarra dan, xi fornituri tat-telefonija mobbli fl-Ewropa jistg[u joffrulek kuntratt tar-roaming spe/ifiku qabel ma tivvja;;a u, fejn ikun disponibbli, jippermettulek tag[]el fornitur lokali g[as-servizzi tad-data b[all-posta elettronika, l-a[barijiet on-line, biex ittella’ r-ritratti u biex tara filmati on-line, fil-pajji] li tkun qed i]]ur. Lejn tne[[ija tat-tariffi tar-roaming Din mhux xi fantaxjenza, din hi l-Ewropa ta[dem g[alik, ti;;ieled g[ad-drittijiet tieg[ek. L-UE ilha tnaqqas gradwalment it-tariffi tar-roaming mill-2007. Dak i]-]mien it-tariffi kienu fl-aqwa tag[hom. Dawk it-tariffi naqsu b’80-90%! I]da dan mhux kollox: l-UE qed ta[dem fuq regoli ;odda biex telimina g[al kollox it-tariffi tar-roaming. IrRegolament tal-Kummissjoni dwar il-Kontinent Konness se jwassal g[at-tmiem tat-tariffi tar-roaming, u se jkun garanzija ta’ internet miftu[ u newtrali, u protezzjoni a[jar tal-konsumatur g[all-utenti tas-servizzi mobbli u broadband. Fi]]mien ta’ aktar minn sena, dawn it-tariffi se jispi//aw filpajji]i tal-UE. U hekk g[andu jkun! Jekk g[andna suq komuni, b’munita unika, g[aliex m’g[andux ikollna settur tat-telekomunikazzjoni uniku? Kienet il-Kummissjoni Ewropea u l-Parlament Ewropew li sa[qu fuq dan. IlParlament Ewropew g[amel il-parti tieg[u, issa l-Istati Membri jridu jattwaw il-ftehim!

Minn nhar it-Tlieta 1 ta’ Lulju, se jkun hemm tnaqqis fil-prezz ta’ roaming fil-pajji]i tal-UE. Dan hu tnaqqis rekord, aktar minn 50% mis-sajf li g[adda. B’hekk il-prezz tar-roaming se jkun 25 darba anqas mill-prezz kif kien fl-2010!

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Internazzjonali

Tirranka l-[idma biex jimtlew il-karigi l-o[ra fl-UE T[assib li l-:ordan jinsab fil-mira Mix-xellug g[al-lemin> Helle Thorning-Schmidt, Dalia Grybauskaite, Federica Mogherini u Kristalina Georgieva

Wara li nhar il-:img[a Jean Claude Juncker kien nominat mill-mexxejja tal-Unjoni Ewropea biex ikun il-President li jmiss tal-Kummissjoni Ewropea, issa l-attenzjoni se tkun fuq min se jimla l-karigi l-o[ra. Dan hekk kif issir bidla fl-istituzzjonijiet tal-UE g[all-[ames snin li ;ejjin. Il-mexxejja tal-UE mistennija jkollhom summit ie[or fis-16 ta’ Lulju biex jaqblu dwar ilkarigi l-o[ra li jvarjaw minn kap tal-politika barranija tal-UE g[al dik ta’ Kummissarju g[allEkonomija, bit-tir li dawn ikunu approvati qabel ma jintemm il-mandat talKummissjoni pre]enti fil-31 ta’ Ottubru. Il-Kummissjoni Ewropea,

fejn jin[atar kummissarju g[al kull wie[ed mit-28 pajji] talUE, hi responsabbli li ji;u osservati r-regoli tal-g[aqda. L-akbar ekonomiji tal-UE – Franza, ir-Renju Unit, il:ermanja, Spanja, l-Italja u lPolonja – jissieltu [afna g[allaktar karigi importanti filKummissjoni, li jinkludu wkoll il-kummer/ u l-ener;ija. Apparti l-Kummissjoni, iridu jimtlew karigi o[ra fosthom dik ta’ President tal-Kunsill Ewropew minflok Herman Van Rompuy kif ukoll hemm possibbiltà li jinbidel il-kap taleurogroup, il-grupp ta’ pajji]i li ju]aw l-ewro. Minflok Van Rompuy qed tissemma [afna l-Prim Ministru Dani]a Helle ThorningSchmidt. Hemm xewqa li aktar

karigi importanti jing[ataw linnisa u Thorning-Schmidt hi lfavorita g[al din il-kariga g[alkemm hi s’issa uffi/jalment mhix qed turi xi [ajra g[al kariga fl-UE. G[al din ilkariga qed jissemma wkoll leks Prim Ministru Taljan Enrico Letta u l-President talLitwanja Dalia Grybauskaite. Minflok Catherine Ashton b[ala kap tal-politika barranija tal-UE hemm possibbiltà kbira li til[aq mara o[ra. Il-favoriti huma jew il-Ministru talAffarijiet Barranin Taljana Federica Mogherini jew ilBulgara Kristalina Georgieva li kienet imfa[[ra [afna g[axxog[ol b[ala Kummissarju g[all-Affarijiet Umanitarji. Kien hemm il-Ministru talAffarijiet Barranin Pollakk

Radoslaw Sikorski li kien qed jitqies favorit imma min[abba kummenti varji matul il-kri]i Ukrena, i/-/ansijiet tieg[u battew. B[ala kariga ta’ Kummissarju, l-aktar wa[da mfittxija hi dik ta’ Kummissarju g[all-Ekonomija u Affarijiet Monetarji. L-eks Ministru tal-Finanzi Fran/i] Pierre Moscovici qal li jixtieq li jing[ata din il-kariga imma hemm ukoll possibbiltà li jil[aq Jeroen Dijsselbleom millOlanda u li b[alissa jmexxi l-ewrogrup. Spanja hi determinata li ting[ata kariga importanti filqasam ekonomiku u l-Ministru tal-Ekonomija Spanjol Luis de Guindos qed jitqies favorit biex jil[aq flok Dijsselbleom.

Hekk kif il-militanti Islami/i fl-Iraq qed ikomplu javvanzaw, hemm t[assib li issa se jkun imiss lill-:ordan. Tul dawn l-a[[ar ;img[at ]diedu r-rapporti ta’ estremisti Islami/i tal-ISIS, l-istess grupp li [a [afna bliet ta[t ilkontroll tieg[u fl-Iraq, isiru dejjem aktar vi]ibbli fittoroq tal-kapitali Amman u bliet o[ra. Diplomati/i barranin u uffi/jali tal-Gvern tal-:ordan esprimew it-t[assib tag[hom dwar kemm dan il-pajji], alleat ewlieni fil-Lvant Nofsani tal-Punent, se jirnexxilu jibqa’ stabbli hekk kif militanti Islami/i huma attivi [afna f’]ew; pajji]i tul il-fruntieri tieg[u – l-Iraq u s-Sirja. Fil-bidu ta’ din il-;img[a truppi tal-:ordan in;abru tul il-fruntiera mal-Iraq hekk kif il-militanti Islami/i [adu lkontroll ta’ qsim tal-fruntiera bejn l-Iraq u l-:ordan. Imma l-akbar problema g[at-tmexxija tal-:ordan aktar milli tul il-fruntieri ;ejja minn ;ewwa. Dan g[aliex diversi gruppi radikali fil-:ordan qed jie[du ispirazzjoni minn dak li qed ji;ri fl-Iraq, partikolarment peress li t-tmexxija flIraq hi Xiita u l-ma;;oranza fil-:ordan hi Sunnita, l-istess b[all-militanti tal-ISIS. Hu stmat li hemm talanqas 1,200 persuna mill:ordan li qed ti;;ieled malISIS fl-Iraq jew fis-Sirja. Sadattant f’Tikrit fitTramuntana tal-Iraq, matul il-;urnata tal-biera[ il-Gvern Iraqi wettaq diversi attakki fuq il-militanti permezz ta’ [elikopters. Fil-mira kienu gruppi ta’ militanti li stabbilew ru[hom madwar l-università ta’ Tikrit. Din il-belt, fejn kien trabba d-ditattur Saddam Hussein, g[andha ma;;oranza Sunnita u spi//at f’idejn il-militanti ftit ;img[at ilu. Dan sar mag[ruf fl-istess [in li l-Istati Uniti [abbret li kienet qed ittajjar diversi drones fl-Iraq biex tipprote;i truppi Amerikani li ntbag[tu hemm biex jg[inu l-Gvern Iraqi. Il-Gvern Iraqi qed jistenna wkoll li fil-;ranet li ;ejjin jaslu ajruplani militari mirRussja u l-Belarussja biex ikunu jistg[u jintu]aw kontra l-militanti.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Internazzjonali

Eluf qed ja[arbu l-;lied fl-Ukrajna

In-Nazzjonijiet Uniti qalet li l-;lied fl-Ukrajna wassal biex madwar 54,400 persuna ja[arbu u jsibu kenn f’parti o[ra tal-Ukrajna u tul il;img[a li g[addiet biss kien hemm 16,400 persuna li kellhom ja[arbu. Apparti dawn, kien hemm 110,000 persuna li [arbu millUkrajna lejn ir-Russja u dawn fil-ma;;oranza kienu mirre;juni fil-Lvant fejn hemm lakbar inkwiet. Minn dik i//ifra i]da kienu biss 9,500 li talbu status ta’ refu;jat. Dawn i/-/ifri jg[oddu kemm g[al dawk in-nies li [arbu min[abba l-g[aqda talKrimea mar-Russja f’Marzu kif ukoll il-;lied fil-Lvant talUkrajna. Apparti l-Ukreni li [arbu lejn ir-Russja, hemm madwar 700 Ukren li talbu kenn filPolonja, il-Belarussja, irRepubblika ?eka u rRumanija. Il-President Russu Vladimir Putin kien stqarr li kien qed ife;; di]astru umanitarju kbir fil-Lvant tal-Ukrajna. Hu qal ukoll li d-de/i]joni tat-tmexxija ;dida Ukrena li jkollha

relazzjonijiet aktar mill-qrib mal-Unjoni Ewropea kienet se taqsam il-pajji]. Nhar il:img[a l-Ukrajna ffirmat ftehim ta’ asso/jazzjoni mal-UE waqt summit fi Brussell. Il-;lied fil-Lvant tal-Ukrajna kompla minkejja li suppost qed ji;i osservat waqfien mill;lied. Ir-ribelli f’Donetsk qalu li madwar 800 ;ellied u 250 persuna /ivili nqatlu fil-;lied li hemm f’dak ir-re;jun kif ukoll dak ta’ Luhansk. Il-;img[a li g[addiet, in-Nazzjonijiet Uniti kkalkulat li mill-bidu ta’ Mejju, tal-anqas 356 persuna, fosthom 257 persuna /ivili, kienu nqatlu fil-;lied fil-Lvant tal-Ukrajna. Il-waqfien mill-;lied li ordna l-President Ukren Petro Poroshenko u li suppost kellu jiskadi nhar il-:img[a kien miksur mi]-]ew; na[at. Poroshenko issa estenda l-waqfien mill-;lied bi tlett ijiem fi sforz li jkun hemm /ans akbar ta’ progress g[all-pjan ta’ pa/i tieg[u imma sa tard ilbiera[ komplew jo[or;u rapporti ta’ qtil mi]-]ew; na[at, partikolarment madwar Sloviansk.

SPANJA> Il-moviment ta’ Thomas Page minn Franza mi;bur f’ritratt wie[ed permezz ta’ dak mag[ruf b[ala multi exposure waqt wirja tar-Red Bull X-Fighters World Tour f’Madrid. (ritratt EPA)

100 sena ilu nxteg[let il-mi//a tal-Ewwel Gwerra Dinjija

Fil-Bosnja lbiera[ tfakkar il100 anniversarju minn mindu nqatel l-Ar/iduka Awstrjak Franz Ferdinand f’Sarajevo – qtil li eventwalment wassal g[all-Ewwel Gwerra Dinjija. Gavrilo Princip, Serb Bosnjaku li kien qatel l-eredi g[all-imperu Awstro-Ungeri] f’Sarajevo, hu ma[bub minn

xi w[ud u mistmerr minn o[rajn fil-Bosnja. F’dan ilpajji] saru /erimonji separati mis-Serbi Bosnja/i, il-Kroati Bosnja/i u l-Musulmani biex ifakkru dan l-avveniment kif ja[sbu huma li hu l-a[jar. Il-mexxejja tas-Serbja u xi Serbi Bosnja/i qed jag[mlu bojkott ta’ xi /erimonji

uffi/jali g[aliex isostnu li dawn jippruvaw jitfg[u t-tort ta’ dak kollu li ;ara fuq isSerbi. Nhar il-:img[a f’Sarajevo, is-Serbi kixfu statwa ta’ Princip li jqisuh b[ala eroj g[aliex b’dak li g[amel temm l-okkupazzjoni tal-Balkani mill-Imperu Awstro-Ungeri].

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Internazzjonali

Mijiet tal-membri tal-’Brigati g[all-Pa/i’ Xiti jidhru waqt parata fil-Belt ta’ Sadr, subborg ta’ Bagdad, u fejn iridu juru d-determinazzjoni tag[hom li jirre]istu lill-militanti ISIS ‘dejjem u kullimkien’ (ritratt> EPA)

Min se jwaqqaf il-militanti tal-ISIS^... Fatti u statistika dwar ir-renju ta’ terrur ;did fl-Iraq

Il-;ellieda tal-jihad li llum jiffurmaw is-’Stat I]lamiku talIraq u l-Levant (Sirja)’, ]viluppaw b[ala ferg[a tal-moviment tal-Al-Qaida u ilhom jie[du ssa[[a mindu l-Iraq g[ereq filkaos wara l-inva]joni talpajji], fl-2003, mill-qawwiet tal-koalizzjoni multi-nazzjonali ta[t it-tmexxija tal-Istati Uniti. L-istess militanti Sunniti, llum, huma mag[rufin maddinja bl-ewwel ittri tan-nom li jaqra ‘ISIS’ i]da kien biss wara li ]bruffat ir-rivoluzzjoni fis-Sirja li huma tassew bdew

jing[ataw prominenza fuq skala globali. Dan waqt li ljihadisti rnexxielhom i;ibu mag[hom ukoll il-militanti fundamentalisti minn barra lIraq – inklu]i l-mijiet talI]lami/i li telqu mir-Renju Unit biex jag[tuhom l-appo;;. L-a[[ar ;img[at fet[u g[al burraxka ta’ inkwiet ;did flIraq u fejn spikkat fil-brutalita e//essiva tal-militanti tal-ISIS li [adu kontroll ta’ diversi bliet fl-Iraq u fejn il-massakri ta’ /ivili u suldati saru ‘l-ordni tal-;urnata’. U waqt li d-dinja

tibqa’ m[assba dwar id-destin tal-Iraq, il-jihadisti qed ikomplu bil-kampanja ta’ atro/itajiet fl-ibliet li jaqg[u ta[t idejhom, u fejn il-mijiet tal-vittmi qeg[din jispi//aw ‘imsallbin’ jew b’rashom maqtug[a. Jitkellem wa[du l-fatt li lmoviment Al-Qaida – li ilu protagonista fit-terrori]mu madwar id-dinja mi]-]menijiet ta’ Osama bin Laden – jemmen li l-ISIS, illum, hu responsabbli g[al mew;a ta’ vjolenza ‘e//essiva u e]a;erata’ ; b’dan it-twemmin jindika kemm dawn il-militanti Sunniti ma jafu l-ebda limitu fl-a;ir tag[hom.

X’inhu l-iskop ta’ ISIS^ Il-militanti jridu jwaqqfu Kalifat permanenti – fis-sens ta’ pajji] I]lamiku wie[ed li ji;bor il-partijiet kbar tal-Iraq u s-Sirja u fejn l-awtoritajiet jamministraw l-aktar interpretazzjoni [arxa tal-li;i Sharia. F’dawn i/-/irkostanzi, n-nisa jkunu kostretti li jibqg[u d-dar u l-mu]ika hi ddikjarata b[ala ‘arti pprojbita’. Dan waqt li lmilitanti ja//ertaw li jeqirdu ssiti reli;ju]i kollha fl-in[awi li jaqg[u ta[t il-kontroll tag[hom.

Nouri al-Maliki> Il-Prim Ministru Iraqi [a [sieb li jikkon/entra r-riedni tal-poter f’idejn ix-Xiti biss

X’kienu l-a[[ar ]viluppi fil-kalvarju ;did tal-Iraq^ Il-pajji] g[ereq mill-;did filkaos, din is-sena, wara li lISIS [atfu l-kontroll ta’

Fallujah. Il-militanti Sunniti, mbag[ad, i;;ieldu g[all-kontroll ta’ Samarra – u waqt li kienu j[arrbu lill-pri;unieri mill-kumplessi tal-[abs (flIraq) fuq ba]i regolari. Madankollu, d-dinja nqabdet fuq sieq wa[da ftit tal-;img[at ilu, meta l-;ellieda I]lami/i fanati/i [atfu Mosul, it-tieni lakbar belt tal-Iraq. Huma, mbag[ad, [adu kontroll ta’ Tikrit, il-belt fejn kien trabba l-eks-dittatur Iraqi, Saddam Hussein, u minfejn bdew lavvanz lejn il-belt kapitali ta’ Bagdad. Intant, il-militanti, f’dawn il-jiem, okkupaw aktar zoni u bliet tal-Iraq, b’[afna qawwiet regolari tal-Armata Iraqija ftit qed joffrulhom re]istenza. Fejn jid[lu l-Kurdi f’dan ix-xenarju^

Wara li kienet su;;etti g[all-attakki u l-atro/itajiet ta’ Saddam Hussein, ir-repubblika semi-awtonoma tal-Kurdi ]viluppat b[ala zona ta’ stabbilta rari f’dan ir-re;jun tul la[[ar g[axar snin – u fejn spikka l-investiment sinifikanti tal-kumpannji ta]-]ejt barranin. Intant, ftit tal-jiem ilu, lqawwiet Kurdi ta’ Peshmerga ma damux biex jie[du l-kontroll ta’ Kirkuk (rinomat g[allproduzzjoni ta]-]ejt) u llum saru jitqiesu b[ala ‘[ajt ta’ difi]a importanti’ kontra l-militanti tal-ISIS.

U l-qawwiet tal-ISIS^ L-osservaturi ja[sbu li lalleati tal-Al-Qaida g[andhom mat-12,000 ;ellieda fl-Iraq u fis-Sirja, u li jinkludu mal-500 ‘Ewropej’ u 2,500 o[ra li

;ejjin minn re;juni diversi li jinkludu pajji]i b[all-Pakistan u /-?e/enja. Intant, l-ISIS g[andhomn ukoll l-appo;; ta’ gruppi kriminali u Sunniti moderati, waqt li, b[ala ‘assi’, g[andhom ammont kbir ta’ armamenti Amerikani ma[tufa, u lekwivalenti ta’ kwa]i 300 miljun ewro fi flus kontanti li spi//aw f’idejhom. Dawn il-militanti li ji;;ieldu ta[t ‘bandiera sewda’ rnexxielhom ja[tfu wkoll sitt helicopters militari tat-tip Black Hawk, bis-sostenituri tal-ISIS qed jing[ataw ukoll l-g[ajnuna finanzjarja sigrieta ming[and is-sostenituri fl-G[arabja Sawdita u Qatar. Qed jing[ad ukoll li l-finanzi //irkolaw lill-militanti Sunniti grazzi g[all-entitajiet stabbiliti fil-Kuwajt. X’inhi s-sitwazzjoni tal-qawwiet tal-Iraq^ Il-Gvern Iraqi tax-X’iti

jikkontrolla kwa]i miljun membri tas-sigurta li ng[ataw it-tag[mir militari u t-ta[ri; mill-Istati Uniti. I]da filwaqt li dawn jinkludu mal-270,000 suldat, hu fatt li l-militar Iraqi g[al pa;na 15

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Internazzjonali

Il-Kap tal-militanti jg[id li hu ‘dixxendenti tal-Profeta’ minn pa;na 14

kellu jabbanduna l-artijiet ta’ Mosul quddiem l-avvanzi talISIS u ming[ajr ma spara mqar tir wie[ed. Fl-istess [in, l-irtirar kontinwu tas-suldati ‘regolari’ quddiem l-ISIS hu lok g[al inkwiet kbir g[all-Iraq u r-re;jun kollu. Filwaqt li [add ma jaf irra;uni g[alfejn is-suldati ma kkonfrontawx lill-militanti f’in[awi li setg[u servew b[ala kamp ta’ battalja ‘storika’, hemm l-ispekulazzjoni li xi fizzjali ewlenin mal-Armata u elementi militari ‘li g[adhom sallum leali g[al Saddam’ jistg[u qed jissimpatizzaw mas-’Sunniti [uthom’. Sadanittant, it-truppi u lmembri tas-sigurta Iraqin huma appo;;jati minn xi 350 tank tal-gwerra u 210 ajruplan militari. Min huma s-Sunniti u fejn jinsabu^ Din il-komunità ta’ nies – jew poplu – jiffurmaw l-akbar ferg[a tal-Islam u jqisu lilhom infushom b[ala ortodossi, wara l-’firda storika’ mnissla mill-

kwistjoni dwar min kellu jil[aq wara l-Profeta Muhammad ( ilfundatur tal-Islam) wara mewtu, fis-sena 632. Sadanittant, huma rabbew lg[eruq fost il-ma;;oranza tarre;juni fejn hemm ilMusulmani, u peress li huma jirrappre]entaw mal-85 fil-mija tal-1.6 biljun devoti tal-Islam madwar id-dinja. L-E;ittu, l-:ordan, lG[arabja Sawdita, t-Turkija u l-Istati tal-Golf huma kollha Sunniti waqt li hemm ma;;oranza sostanzjali ta’ dawn in-nies fis-Sirja.

X’inhu l-ka] fl-Iraq^ Is-Sunniti jikkostitwixxu lma;;oranza f’dan il-pajji], i]da huma damu l-g[exieren tas-snin mi/[uda mill-poter. Sadanittant, i]-]ew; Prim Ministri tal-Iraq wara l-era ta’ Saddam Hussein kienu t-tnejn Xiti, i]da waqt li ‘l-ewwel Gvern ta’ wara l-2003’ kien wie[ed sekulari, s-Sunniti, llum, spi//aw fil-parti kbira mar;inalizzati u vittmi ta’

diskriminazzjoni ta[t it-Tmexxija tal-Prim Ministru Iraqi attwali, Nouri al-Maliki.

Jista’ jkun hemm rwol militari ;did g[all-Istati Uniti fil-kri]i^ Il-President tal-Istati Uniti, Barack Obama, /a[ad li se ‘jibg[at lura t-truppi (Amerikani) fl-Iraq’, i]da, g[ad hemm diversi g[a]liet o[ra quddiemu. Dan wara li Nouri alMaliki, kien [are; b’talba formali biex l-Istati Uniti tifta[ loffensivi mill-ajru fuq il-militanti Sunniti tal-ISIS li, llum,

qed jikkontrollaw medda kbira ta’ art fil-pajji] tal-Golf. Il-mexxejja militari Amerikani huma konvinti li jistg[u ju]aw l-ajruplani talgwerra u d-drones kontra dawn

il-militanti u li jitilqu millba]ijiet barra l-Iraq. Ma dawn wie[ed isib il-ba]i ta’ Incirlik, fit-Turkija, fejn il-fighter-jets, fis-snin disg[in, kienu infurzaw in-no-fly zones kontra l-eks-re;im ta’ Saddam Hussein. Fl-istess [in, l-aircraft carrier ‘USS George H W Bush’ qed iba[[ar fil-Golf Persjan u fejn qed i;orr madwar [amsin ajruplan li jistg[u jintu]aw g[al waqt offensiva.

Min hu l-Mexxej ‘misterju]’ tal-ISIS^ Jismu Abu Bakr alBaghdadi, u fil-pre]ent hemm biss ]ew; ritratti ‘kkonfermati’ ta’ dan il-militanti li fi ftit ;img[at kabbar ir-reputazzjoni tieg[u b[ala wie[ed mill-aktar jihadisti li jqanqal il-bi]a’ f’qalb in-nies. Wie[ed mir-ritratti ttie[ed

meta Baghdadi kien inqabad mit-truppi Amerikani, fl-2005, u n]amm pri;unier g[al erba’ snin. Wara li n[eles, Baghdadi – li kien jippriedka dwar l-Islam u li jinsisti li hu ‘dixxendenti tal-Profeta Muhammad’ – bidel il-ferg[a tal-Al-Qaida flIraq f’moviment armat sa snienu u li qed jispikka g[allbrutalita tieg[u u daqstant ie[or g[all-kapa/itajiet ‘militari’. Mifhum li Baghdadi, li twieled f’Samarra, inbidel f’’radikali’ wara l-inva]joni tal-Iraq (fl-2003) mill-qawwiet barranin ta[t it-tmexxija talIstati Uniti. Madankollu, tant lawtoritajiet jafu ftit dwaru u dwar il-ma;;oranza tal-avvenimenti li sawwrulu [ajtu, li Baghdadi ng[ata l-laqam ta’ ‘jihadist (;ellied fi gwerra qaddisa) invi]ibbli’ Ftit tag[rif dwar Nouri al-Maliki, l-Prim Ministru tal-Iraq Maliki, ta’ nisel Xit, kien

dissidenti li rnexxielu ja[rab b’[ajtu fi ]mien Saddam Hussein u fi ]mien meta hu kien immarkat g[all-mewt. Iddestin, imbag[ad, ried li meta Maliki kien elett Prim Ministru ;did tal-Iraq, hu kellu jiffirma l-kundanna tal-mewt g[al Saddam – Sunnit fanatiku – fla[[ar xhur tal-2006. Madankollu, tant Maliki qed jitqies b[ala mexxej ‘inkompetenti’ u li ‘j[ares biss l-interessi tal-komunita tieg[u’, li numru pjuttost kbir ta’ Iraqin Sunniti moderati qeg[din jappo;;jaw il-militanti talISIS. Dan meta s-Sunniti m’g[adx g[andhom post filGvern fl-Iraq tallum u meta lawtoritajiet ta’ Maliki lanqas ma jippermettu l-protesti – tant li fl-a[[ar xhur, huma kienu u]aw il-;udikatura biex jag[lqu [alq ir-rivali. Hu minnu wkoll li Nouri alMaliki, llum, sar ferm aktar qrib tal-Iran u wara li hu [a [sieb li jikkon/entra r-riedni tal-poter (fl-Iraq) f’idejn ix-Xiti.

Militanti Xiti waqt parata qabel ma jikkonfrontaw il-militari Sunniti li jinfirxu mal-Iraq

Il-Pulizija qed tinvestiga sewwieq Ingli] ta’ din il-vettura li [abat ma’ vettura li fiha kien hemm id-deputati Nazzjonalisti ?ensu Galea u Frederick Azzopardi. Mal-[abta s-sewwieq ma waqafx.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

:img[a bir-ritratti

Enrique Iglesias li kien il-mistieden ewlieni g[all-kun/ert tal-Isle of MTV li sar nhar l-Erbgha Fuq il-Fosos tal-Furjana stqarr kemm tog[;bu Malta, u li kieku jista’ jg[ix f’pajji]na. (Ritratt> Roberto Runza)

Il-President Ukren Petro Poroshenko jidher mal-og[la uffi/jali tal-Unjoni Ewropea wara l-ftehim iffirmat fi Brussel li se jqarreb lill-pajji] ekonomikament u politikament mal-blokk Ewropew.

:urnalist tal-istazzjon Al-Jazeera ntbag[at g[axar snin [abs u ]ew; ;urnalisti o[ra tal-istess stazzjon we[lu seba’ snin pri;unerija minn Qorti fl-E;ittu. Huma nstabu [atja li g[enu lill-grupp militanti Fratellanza Musulmana u li xandru rapporti ;urnalisti/i foloz.

Salwa Bughaighis, attivista ewlenija favur id-drittijiet tal-bniedem fil-Libja nqatlet b’tiri ta’ arma tan-nar fid-dar tag[ha f’Benghazi.

Andy Coulson, l-eks editur tal-gazzetta News of the World g[andu piena ta’ [abs imdendla fuq rasu wara li nstab [ati ta’ inter/ettar ta’ telefonati.

L-attakkant tal-Urugway Luis Suarez ing[ata sospensjoni ta’ erba’ xhur minn kull attività tal-futbol talli gidem lid-difensur tal-Italja Giorgio Chiellini. L-FA tal-Urugwaj se tappella d-de/i]joni tal-Kumitat tad-Dixxiplina tal-FIFA.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Editorjal

Xi ntqal din il-;img[a “Spying by the security service when investigating criminal activity should be authorized by the judiciary and not the minister.”

Is-Segretarju Parlamentari José Herrera, The Times of Malta, 23 ta’ :unju

“L-MUT im[assba g[at-trasferimenti tal-kapijiet tal-iskejjel… ;enituri jippre]entaw petizzjoni li/-Chief-of-Staff tal-Ministeru tal-Edukazjzoni jo;;ezzjonaw g[at-trasferiment tal-kap tal-iskola.”

Stqarrija mill-Union tal-G[alliema, MUT, In-Nazzjon, 24 ta’ :unju

“Gozo Minister Anton Refalo was aware that the CEO of the Gozo Sports Board, Elvin Grech, had a criminal case against him when he was appointed to head the new entity.”

The Times of Malta, 24 ta’ :unju

“Mhux talli l-medi/ini mhux qed jitwasslu wara l-bieb kif kien imwieg[ed qabel l-elezzjoni, i]da issa lanqas l-isptar m’huma jaslu.”

Pazjenti anzjani li tkellmu ma’ In-Nazzjon, 25 ta’ :unju

“Qed ti;i mtappna l-integrità u l-awtorità morali tal-Uffi//ju tal-Ombudsman.” Mario de Marco, Vi/i-Kap PN g[all{idma fil-Parlament u Jason Azzopardi, Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali, In-Nazzjon, 25 ta’ :unju “The Malta Tourism Authority is operating without board.”

Maltatoday, 25 ta’ :unju

“New Structural Plan far cry from 1990” Il-Kummissjoni dwar l-Ambjent tal-Knisja, Maltatoday, 25 ta’ :unju “The proposed drug reform could play in the hands of drug barons.”

L-Isqof Aw]iljarju Charles Scicluna, The Times of Malta, 26 ta’ :unju “The government has taken a conscious decision to bypass Parliament where essential decisions concerning development and land use are concerned.”

Din L-Art {elwa, The Times of Malta, 27 ta’ :unju

“Cat killer cannot be held criminally responsible for his actions.” Il-Ma;istrat Carol Peralta, The Malta Independent, 27 ta’ :unju “14% biss tal-Maltin jaqblu maddekriminalizzazzjoni tad-drogi.” Studju tal-Eurobarometer, l-orizzont, 27 ta’ :unju “Il-Gvern qed ikompli jitlef il-kontroll tal-finanzi tal-pajji]… fl-ewwel [ames xhur tas-sena n-nefqa ]diedet b’aktar minn €106 miljun meta mqabbla mas-sena li g[addiet. €29 miljun aktar g[all-pagi u l-ispejje] tal-Gvern.” Il-Partit Nazzjonalista fi stqarrija, In-Nazzjon, 29 ta’ :unju

Il-Ministru tas-Segretezza Manwel Mallia ilu Ministru responsabbli mill-Pulizija, lArmata u mis-Servizz Sigriet Malti g[al dawn l-a[[ar 15il xahar. Tul dan i]-]mien kellna ka] wara ie[or; ka]i ma jaqtg[u xejn, li laqtu fil-la[am il-[aj it-tmexxija u l-operat ta’ dawn it-tliet entitajiet/istituzzjonijiet ewlenin ta’ pajji]na. Ka]i li ]viluppaw f’sensiela ta’ kontroversji serji li jirrigwardaw il-Pulizija, l-Armata u s-Servizz Sigriet sforz de/i]jonijiet me[uda fil-Ministeru ta’ Manwel Mallia. De/i]jonijiet li xejn ma nisslu fidu/ja pubblika floperat ta’ dawn l-entitajiet li tag[hom il-Ministru Mallia huwa direttament responsabbli. Il-patrun tas-segretezza

Dawn huma ftit e]empji minn katina ta’ de/i]jonijiet ]baljati li fi/-/entru tag[hom hemm il-Ministru Manwel Mallia. Sa minn meta n[atar Ministru tal-Gvern Laburista, [aseb li g[andu dritt sagrosant fuq x’g[andu j]omm sigriet u fuq dak li m’g[andux. G[andna Ministru tal-Gvern Laburista li hu jrid li jsib postu kull fejn u meta jifihma li g[andu d-dritta, i]da huwa wkoll l-istess Ministru li milli jidher j[obb jinnamra mas-segretezza! • E]attament b[al-lum sena, Manwel Mallia ammetta, wara [afna pressjoni, dak li kien ]vela d-deputat Nazzjonalista Jason Azzopardi fil-Parlament li hu b[ala Ministru u /-Chief-of-Staff tieg[u kienu pre]enti g[allinterviews li kienu qeg[din isiru biex jintag[]lu membri ;odda g[as-Servizz Sigriet; • Manwel Mallia dejjem kien favur, inklu] b’dikjarazzjonijiet fil-Parlament minkejja l-pariri tal-Oppo]izzjoni, li tibqa’ tin]amm sigrieta l-identità ta’ dawk il-barranin li jkunu xtraw i/-/ittadinanza Maltija permezz tal-iskema talbejg[ ta/-/ittadinanza tant kritikata internazzjonalment; • Manwel Mallia g[adu sal-lum i]omm sigriet il-ftehim li ntla[aq bil-mo[bi mal-kumpanija Henley & Partners dwar il-bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija; • Manwel Mallia jin[eba wara “l-esi;enzi tas-servizz”, u jibqa’ j]omm kollox sigriet waqt li jipponta subajg[ lejn ir-responsabiltà tal-Kummissarju tal-Pulizija g[al de/i]joni fejn Ma;;ur G[awdxi tal-Pulizija ng[ata ]ew; transfers f’jum wie[ed; • Manwel Mallia j/a[[ad repetutament lill-Ombudsman mill-informazzjoni u dokumentazzjoni ne/essarja biex huwa jkun jista’ jinvestiga l-ilmenti li waslulu minn diversi uffi/jali tal-Forzi Armati li allegaw li sofrew in;ustizzja peress li nqab]u minn uffi/jali o[rajn li kellhom inqas sinjorità, esperjenza u kwalifi/i minnhom. Kri]i Kostituzzjonali L-attitudni tal-Ministru Manwel Mallia li j[ares is-segretezza fi kwistjonijiet li jirrigwardjaw il-Ministeru tieg[u

qeg[din jo[olqu konflitt mal-istituzzjonijiet li minnhom tiddependi sewwa sew kif tit[addem u tit[ares iddemokrazija f’pajji]na. L-ewwel dikjarazzjoni g[amilha bla tlaqliq nhar il-{add li g[adda l-Im[allef Emeritu Giovanni Bonello f’intervista ma’ din il-gazzetta. Huwa ddikjara li b’dak li qed jag[mel Manwel Mallia ji;ifieri li ma jg[addix l-informazzjoni lillistituzzjoni tal-Ombudsman u meta l-kwistjoni ]viluppat bi protest u kontro-protest bejn l-Ombudsman u l-Gvern, in[olqot kri]i Kostitizzjonali u li ka] b[al dan jiddubita jekk qattx kien hawn fid-dinja demokratika. Ma’ din id-dikjarazzjoni, hemm ukoll l-istqarrija li g[amel Simon Busuttil, il-Kap tal-Oppo]izzjoni nhar itTnejn li g[adda fil-Parlament. Meta kien qieg[ed iressaq mozzjoni g[al dibattitu ur;enti dwar din il-kwistjoni, ilKap tal-Oppo]izzjoni stqarr li bl-im;iba tieg[u, il-Ministru Manwel Mallia qieg[ed itellef lill-Ombudsman milli jag[mel dmiru skont kif g[andu dritt li jag[mel.

Konflitt mal-Parlament Il-Gvern Laburista bl-im;iba tieg[u qieg[ed f’konflitt /ar mal-og[la istituzzjoni tal-pajji], il-Parlament. L-ewwel fil-ka] tal-Ombudsman, li l-uffi//ju tieg[u hu uffi//ju Kostituzzjonali li jaqa’ ta[t ir-responsabiltà talParlament, u li l-Ministru Manwel Mallia qieg[ed i/a[[adlu l-informazzjoni biex jinvestiga dak li /-/ittadini Maltin g[andhom dritt f’ka] li huma j[ossu li saret in;ustizzja mag[hom mill-Gvern tal-;urnata. It-tieni fil-ka] tas-segretezza tal-kuntratt iffirmat bejn ilGvern Laburista u l-kumpanija Henley & Partners, bilGvern jibqa’ jo;;ezzjona milli jpo;;i dan il-ftehim negozjat bil-mo[bi g[all-iskrutinju parlamentari quddiem ilKumitat Parlamentari dwar il-Kontijiet Pubbli/i. Kwistjoni o[ra, f’dan ka] ftehim li jirrigwarda li;i li responsabbli minnha hija l-Ministru Manwel Mallia. Sitwazzjoni perikolu]a Dak li ddikjara l-Im[allef Emeritu Giovanni Bonello f’din il-gazzetta l-{add li g[adda meta stqarr “meta g[andek istituzzjoni tal-istat li qieg[da f’konflitt ma’ istituzzjoni o[ra tal-istat, dik taqa’ ta[t id-defenizzjoni ta’ kri]i kostituzzjonali” tfisser li g[andna sitwazzjoni perikolu]a [afna.

Qeg[din ng[idu dan g[ax dak li qed ise[[ ifisser li issa fil-pajji] ]viluppa konfront bejn il-Gvern u istituzzjonijiet demokrati/i. Dan ifisser biss li qeg[din f’sitwazzjoni fejn il-Gvern jew esponenti tieg[u ja[sbu li hu/huma ’l fuq mill-Kostituzzjoni, meta l-istituzzjonijiet kostituzzjonali qeg[din hemm biex ji;u rispettati u jit[allew ja[dmu minn kul[add, l-ewwel u qabel kollox mill-gvern tal-;urnata.

media.link communications, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà 1450 Korrispondenza> mument@media.link.com.mt Editur> Roderick Agius, tel. 25965263 • email> roderick.agius@media.link.com.mt Reklamar> advertising@media.link.com.mt Stampata> Progress Press, l-Imrie[el

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Opinjoni

Ottubru (1977 – 1978) L-edukazzjoni universitarja fl-inkwiet (2) RI{ TA’ SIEG{A

Inqalg[et wa[da tinkiteb Malli kien ippubblikat l-abbozz ta’ li;i msejja[ ‘Att biex ikompli jemenda l-Att tal-1974 dwar l-Edukazzjoni’, millewwel inqalg[et wa[da tinkiteb. Xi ]mien qabel, Mintoff kien [atar lil Ralf Dahrendorff, Professur tal-Univerità ta’

Michael Falzon Opinjonist

Mintoff g[addas rasu u baqa’ miexi ’l quddiem bil-pjan li kien in[oloq biex l-idea vaga tieg[u ting[ata s-sustanza u ssir realtà. Il-protesti minn studenti, professuri u o[rajn li kellhom g[al qalbhom l-Università, ma naqsux.

Londra u mag[ruf b[ala ideologu bi twemmin liberali xellugi b[ala Chairman tal-Kummissjoni g[all-Edukazzjoni G[olja li kienet tag[ti pariri lill-gvern dwar x’kien hemm b]onn isir f’dak il-qasam. Mintoff kien bag[at il-proposti tar-riformi fl-Università lil Dahrendorff biex dan jikkummenta dwarhom u meta Dahrendorff bag[atlu dawn il-kummenti permezz ta’ ittra twila datata 3 ta’ Mejju 1978, Mintoff kien wie;bu b’ittra o[ra twila g[axart ijiem wara fit-13 ta’ Mejju. Dan sirna nafuh wara l-fatt, g[ax g[al xi ]mien din il-korrispondenza kienet baqg[et kunfidenzjali. L-ittra ta’ Mintoff xprunat lil Dahrendorff jirri]enja millpo]izzjoni tieg[u permezz ta’ ittra o[ra datata 6 ta’ :unju 1978 li kienet tinkludi post scriptum interessanti: “So far we have conducted our discussions in private, indeed I have accepted public criticism without responding; but it would in my view not be appropriate or possible to keep this correspondence from public knowledge.” Fl-ewwel ittra li fiha kien ikkummenta dwar il-proposta tas-sistema student-[addiem, Dahrendorff kien kiteb li din liskema li kienet il-qofol tar-riformi kienet mimlija b’ambigwità. Huwa sostna li ma kienx /ar jekk il-perijodu ta’ sitt xhur xog[ol kienx parti mit-ta[ri; u g[alhekk marbut massu;;ett tal-istudju jew kienx deliberament perijodu ma[sub biex jag[ti esperjenza mhux akkademika. Dahrendorff sostna li f’dak l-istadju kellu jsir biss pilot scheme fis-su;;etti li g[alihom kienu saru kwa]i l-preparamenti kollha u ]ied jg[id li esperimenti fuq skala akbar kienu jistg[u fa/ilment jirri]ultaw f’[ela kemm mil-lat uman kif ukoll mil-lat finanzjarju. Fir-risposta tieg[u Mintoff ipprova jwie;eb g[ad-diffikultajiet li kien semma Dahrendorff u ji;;ustifika l-b]onn tarriforma proposta. Mhux il-ka] li hawn noqg[od nid[ol f’dettalji i]da wie[ed irid jg[id li r-risposta ta’ Mintoff kienet ma[suba b’elementi ta’ ideolo;ija politika li jdoqqu g[al widnejn Dahrendorff. Kliem iebes ta’ Dahrendorff

Forsi Mintoff imma;ina li kien se jirnexxilu jg[ammex lil Dahrendorff bihom. Imma lil Dahrendorff ma kkonvin/iehx u kien g[alhekk li dan kien bag[at l-ittra tieg[u datata 6 ta’ :unju li fiha hu rri]enja minn President tal-Kummissjoni li kellha tirrakkomanda riformi fl-edukazzjoni terzjarja. F’din l-ittra Dahrendorff spjega x’wasslu biex jirri]enja. Kienet ittra kapulavur li biex wie[ed japprezzaha jrid jaqraha fl-ori;inal bl-Ingli] u jer;a’ jaqraha aktar minn darba biex jixtarrha sewwa. Bi]]ejjed ng[id li Dahrendorff stqarr li l-po]izzjoni tieg[u ta’ konsulent (advisor) tal-gvern Malti kienet saret wa[da assurda u ma setax jissaportiha aktar (absurd and unbearable). Sa[aq li se jibqa’ biss ir-rovini ta’ dik li darba kienet università (the ruins of a university) li kien, sintendi, a[jar minn munzell debris: Admittedly such a ruin is better than a mere heap of rubble. Dwar l-iskema student#[addiem, Dahrendorff kellu kliem iebes – [addie[or kien ipprova skemi b[al dawn u falla. Din tipprodu/i [addiema mdejqin jew studenti mhux kwalifikati jew it-tnejn: “Others elsewhere in the world have tried such schemes and failed. It produces either unhappy workers or underqualified students or both. It adds nothing to education, or to social integration. The best one can hope for is that the scheme will defeat itself, because it will not work; but I must disacciate myself from such plans in unambiguous terms.” Dahrendorff kiteb [afna aktar. Anki semma kif l-ind[il ]ejjed tal-istat fl-universitajiet jo[loq problemi kbar b[alma kien ;ara fil-:ermanja fi ]mien in-Na]i. Dahrendorff ma kienx kuntent b’daqshekk biss. Kien ukoll ippubblika artiklu twil f’suppliment ta’ gazzetta Ingli]a –

The Times Higher Education Supplement tal-15 ta’ :unju – proprju fuq il-kwistjoni bit-titlu: ‘Story of a tragedy at the University of Malta.’

Mintoff g[addas rasu u baqa’ miexi

Kien evidenti li din kienet tg[affi;a mhux a//ettabbli g[al pajji]na. Dak li kiteb Dahrendorff kien prova bi]]ejjed li f’dan il-ka] ma kinitx kwistjoni tal-PN ixewwex billi jopponi kulma jag[mel Mintoff. Il-kundanna ma nkitbitx minn xi wie[ed li kellu sentimenti politi/i tal-lemin. Anzi kien ilmaqlub. Minkejja dan kollu, Mintoff g[addas rasu u baqa’ miexi ’l quddiem bil-pjan li kien in[oloq biex l-idea vaga tieg[u ting[ata s-sustanza u ssir realtà. Il-protesti minn studenti, professuri u o[rajn li kellhom g[al qalbhom l-Università, ma naqsux. Mintoff baqa’ jsostni li l-lawrji fix-xjenza u fl-arti ma kienx hemm b]onnhom u g[addiet tieg[u. Xi ]mien wara, pre/i]ament fl-1 ta’ April 1980, meta fil-Parlament konna qed niddiskutu l-estimi tal-universitajiet, Mintoff beda jwie;eb g[all-kritika ta’ Ugo Mifsud Bonnici dwar l-abolizzjoni tal-Fakultajiet tal-Arti u Xjenza. Mid-diskors tieg[u, Mintoff deher li meta abolixxa dawn il-fakultajiet, kien qed jabolixxi l-istudju tat-tip li kien isir meta kien student hu. Tant li stqarr li meta mar Oxford bil-B.Sc. ta’ Malta wara ismu, skopra li ma kien jaf xejn g[ax il-B.Sc. li kellu ma kinitx ta’ livell g[oli. G[alkemm kellu ra;un f’dak li ;ralu Mintoff meta hu kien student, ma kienx irrealizza li fis-sittinijiet fl-Università kienet saret riforma li kien imbuttaha l-Prof. Edwin Borg Costanzi li kien Dekan tal-Fakultà tax-Xjenza. Permezz ta’ dik ir-riforma, il-kors tal-B.Sc. kien sar wie[ed serju bi professuri barranin g[ax f’Malta qajla kellna min jg[allem ix-xjenza fil-livell mixtieq. Jidher li hawn kienet parti mill-imma. Kawlata ta’ pre;udizzju u informazzjoni [a]ina Issaportejt nisimg[u u wara qomt u tkellimt: “Il-Prim

Ministru qal li ma jistax jifhem kif ma nistg[ux naqblu fuq il-kwistjoni tal-Fakultà tax-Xjenza. Minn kif tkellem il-Prim Ministru, jidher, li dan qed jeg[req f’kawlata ta’ pre;udizzju u informazzjoni [a]ina. “Il-po]izzjoni tal-korsijiet tal-B.Sc. kif iddeskriviehom ilPrim Ministru, kienet il-po]izzjoni meta kien student 40 sena ilu. Hekk kien. U ni;i issa ng[id, jien kont student 18-il sena ilu, u l-po]izzjoni kienet di;à [afna a[jar 18-il sena ilu minn kif iddeskrivieha l-Prim Ministru…. “Hu veru li meta kien imur hu l-Università, min jid[ol g[al perit kien ji;bor B.Sc. ‘hekk’, filwaqt li jsir perit kien ji;bor bi//a B.Sc. U kienet B.Sc. tad-da[k… “Però din hija sistema li nqatg[et 20 sena ilu. Meta d[alt lUniversità jien, fl-early sixties ma kontx tista’ tie[u B.Sc. u B.Arch. jew B.Eng. Ma kontx tista’ tie[u B.A. u LL.D…. “Possibbli li [add m’hemm min-na[a tal-Gvern li jg[idlu li s-sitwazzjoni mhix kif qal hu? Ma kinitx kif qal hu. U naf li hemm nies min-na[a tal-bankijiet tal-Gvern li kienu lUniversità mieg[i u jafu li mhux hekk. Jafu li g[andu informazzjoni [a]ina l-Prim Ministru… “It-tra;edja ta’ dan kollu hi li a[na kellna Fakultà taxXjenza tajba, li tag[mel nies b’degrees, first degrees, li j[abbtuha ma’ first degrees tal-aqwa universitajiet tad-dinja, jg[id xi jg[id il-Prim Ministru. U x’qed ji;ri? Il-Prim Ministru ming[alih – din hi t-tra;edja – qed jeqred B.Sc. banali u stupida ta’ ]mienu u fil-fatt qed jeqred B.Sc. u fakultà [afna u [afna aktar avvanzata milli kienet fi ]mienu.” Mintoff ma fela[x ma jqumx biex jirrispondini. Hu kien espert ta’ kif idur mal-lew]a u jaqleb l-argument ta’ ta[t fuq. Skont hu, fi ]mienu ma kellhom xejn u kienu jafu b’dan waqt li fi ]mieni ma kellna xejn u ma konniex nafu g[ax pru]untu]i! U jien nippretendiha g[ax kelli 20 sena anqas minnu! Kien stinat u r-ras iebsa tieg[u kkonvin/ietu li hu bilfors kellu ra;un. U bata l-pajji].

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Opinjoni

Minn Milan g[al Malta A[barijiet u kummenti mill-Italja u l-Vatikan

Il-Papa Fran;isku jiskomunika lill-Mafja Kull sena l-krema tal-Mafja tiltaqa’ fis-Santwarju talMadonna Dei Polsi, fl-Aspromonte, biex tie[u sehem filpur/issjoni. Hawn ukoll kull boss jag[ti direttivi dwar delitti u dwar fejn g[andhom jattakkaw. “A[na lkoll nies tal-unur,” stqarr il-mafju] Leonardo Messina, “ng[oddu ru[na Kattoli/i u Cosa Nostra bdiet b’San Pietru.

Mons. Charles G. Vella Opinjonist

G[alkemm il-papiet ta’ qablu kellhom kliem iebes g[all-Mafja, din hi l-ewwel darba li saret “skomunika” mill-Papa

Hawn [afna xhieda li kull boss iqis ru[u b[ala bniedem devot. Michele Greco, mag[ruf b[ala “il-papa” kuljum kien jg[id is-Salmi tal-brevjarju. Meta ;ie arrestat il-boss Provenzano f’muntanja sabu li kellu xbihat tal-Madonna ta’ Corleone, tal-Madonna tal-Grazzja, tal-Qalb ta’ :esù, talMadonna tar-Ru]arju. {itan miksija bi xbihat ta’ qaddisin u fil-but dejjem i]ommu xi santa tal-Madonna. Mhux biss din id-devozzjoni, imma fl-img[oddi kellhom poter fil-festi pastorali ta’ barra. Issib spiss xi boss, xhud jew parrinu f’xi tie; jew Gri]ma. Fil-funerali ta’ xi boss huma lkoll ikunu pre]enti u jo[olqu l-problemi lill-kappillani. Gwaj jekk xi kappillan ji/[ad lil xi boss il-funeral. “Dio Dei Mafiosi”. Huma jippretendu li Alla jbierek u j[ares lill-Mafja, anki meta joqtlu, jisirqu jew imexxu d-droga. :eneralment kellhom rispett falz g[as-sa/erdoti, li se jsej[u bl-isem “Parrinu”, imma hemm ka]i meta qatlu lillBeatu Patri Pugliesi fl-1984 f’Palermo. Hemm il-ka] ta’ Don Peppe Diana vittma ta’ Cosa Nostra u xi o[rajn. Il-Papa Fran;isku ried li jmur fil-qalba tal-Mafja, fi]]jara li g[amel fil-21 ta’ :unju li g[adda f’Kalabrija. Stennew li jkun hemm xi 90,000, imma l-istess Isqof Nunzio Galatino, ma[tur mill-Papa b[ala Segretarju tal-Isqfijiet Taljani, stag[;eb g[ax in;abru 250,000. Il-Mafja barra mill-Knisja Kien ferm qawwi d-diskors tal-Papa Fran;isku. Hu qal: “Dawk li fil-[ajja jimxu f’din it-triq tal-[a]en, b[allmafju]i, mhumiex f’komunjoni m’Alla, huma skomunikati.” Hu lissen il-kelma b’/erta enfasi u bil-mod. Il-Papa spjega g[ala huma skomunikati, meta qal: “L’Ndrangheta hi l-adorazzjoni tal-[a]en u tmaqdar il-;id komuni.” Hu [ares ’il fuq lejn il-;emg[a ta’ 250,000 u kkundanna “l-kriminalità tal-[a]en” u li “dan il-[a]en hemm b]onn ji;i missielet. Dan jitolbuna t-tfal tag[na, li jridu l-isperanza.” Hu g[alhekk li l-Knisja “li teduka l-kuxjenza, je[tie; li ti;;ieled biex it-tajjeb jirba[ il-[a]in.” Din ta’ Papa Bergoglio hi rivoluzzjoni, g[ax g[alkemm il-papiet ta’ qablu kellhom kliem iebes g[all-Mafja, din hi l-ewwel darba li saret “skomunika” mill-Papa. Biex isse[[

Il-festa tal-Madonna ta’ Polsi ta’ kull sena ti;bed l-interess ta’ eluf ta’ persuni u hija meqjusa b[ala okka]joni fejn jiltaqg[u l-mafju]i

l-iskomunika m’hemmx b]onn f’dan il-ka] ta’ ebda att jew dehriet formali. Bi]]ejjed din il-kelma tal-Papa, g[ax liskomunika hi awtomatika. Il-Papa b’mod solenni wera li lmafju]i “huma barra mill-Knisja”. L-Isqof Galatino f’intervista qal issa rridu mal-kleru, naraw kif fil-pastorali, t[addem din l-iskomunika. “Je]istu /erti diffikultajiet pastorali. Pere]empju kif kappillan – g[ax spiss ikun jaf – g[andu jara li persuna mafju]a ma tistax tag[mel parrinu f’Mag[mudija jew fil-Gri]ma. Il-Papa talab biex dawn in-nies jikkonvertu u jer;g[u fi [dan Alla.” Xi sa/erdoti mal-Mafja

Kien hemm ]mien meta bejn il-Kleru u l-Mafja kien hemm /erta alleanza. Dawn kienu benefatturi u attivi [afna fil-festi, li kienu jikkontrollaw. Hu g[alhekk li huma bdew ju]aw l-isem “CUPOLA”. Kien hemm fi Sqallija, f’Kalabrija u fil-Campania diversi ka]i li ma tantx huma sbie[. Anki spiss il-mafju]i kellhom qraba sa/erdoti u sorijiet. Il-mafju] Don Calogero Vizzini kellu ]ew; zijiet isqfijiet, ]ew; a[wa sa/erdoti u ziju kappillan. Bosta mafju]i trabbew b[ala “Nsara” minn ;enituri mafju]i u marru l-iskejjel tas-sorijiet jew tas-Sale]jani. Hemm il-ka] ta’ Patri Agostino Coppola, kappillan ta’ Carini, li fis-sagristija kien i]omm il-flus tas-sekwestri ta’ persuni mill-Mafja. Kien hu li b’mod sigriet, flimkien ma’ ]ew; sa/erdoti ta’ Monreale, ]ewwe; lil Toto Rina u Ninetta, lil Riina u Antonella Bagarella meta kienu ilhom snin ji;u mfittxija mill-pulizija. “Il-Mafja xi tip ta’ Goboni”

Niftakar ]ew; episodji personali. Meta fil-bidu tas-snin 50 mort minn Katanja g[al Palermo mal-Ar/isqof Gonzi, bi skorta ta’ erba’ pulizija. Il-laqg[a kienet mal-[abib talAr/isqof, il-Kardinal Ernesto Ruffini, biex naraw ilVillaggio Cardinale Ruffini. Niftakar staqsejt lill-Kardinal dwar il-Mafja, imma ma kelli ebda twe;iba. Naf li darba lKardinal kien wie;eb “Era Una Marca Di Formaggio” u li l-Mafja kienet invenzjoni tal-Komunisti. Intant kien baqa’ sieket quddiem il-qtil ta’ mijiet ta’ nies u bil-karozzi Giuliette bil-bombi biex joqtlu l-inno/enti. Dun Anton Camilleri, Sale]jan minn {al Lija u ku;in tas-Sale]jan Dun Nazzareno Camilleri, (li hemm i/-/ans tal-ftu[ tal-pro/ess g[al qdusija f’Ruma), g[adda xi 20 sena Kappillan fir-ra[al ta’ Riesi, [dejn Gela. Ra[al fqir u kemm-il darba Dun Anton kien ji;i jara lil ommi u jsemmi l-Mafja. Il-qtil ta’ Cocò ta’ tliet snin Meta l-Papa :wanni Pawlu II fit-3 ta’ Ottubru 1993 mar Palermo, quddiem il-;emg[a ta’ nies fil-Valle Dei Templi, kellu wkoll kliem iebes g[all-Mafja. Qatt ma ninsa dik lg[ajta li [ar;et minn qalbu meta fakkar li “g[ad ti;i l-;urnata tal-;udizzju ta’ Alla”. L-istess g[amel il-Papa Benedittu XVI meta fit-3 ta’ Ottubru 2010 f’Palermo wissa biex qatt “ma //edu g[assu;;erimenti tal-Mafja, g[aliex it-triq tal-mewt mhix kompatibbli mal-Van;elu”. Din l-g[ajta ta’ Fran;isku nitlob li tid[ol f’xi qalb mafju]a, xi omm jew xi ]g[a]ag[, ulied il-Mafja. Dak li je[tie; hu li di;à talab il-Papa Fran;isku, meta f’Ruma ltaqa’ mal-g[aqda ta’ Don Ciotti, il-Konver]joni. Hu qal: “nitlobkom g[arkupptejja kkonvertu, biex ma tispi//awx linfern li jistenniekom, jekk tkomplu f’din it-triq.” Imma wisq iktar mill-kliem, il-;esti tal-Papa Fran;isku b[al vle;;a jid[lu fil-qlub. Dan dwar il-laqg[a li kellu fil[abs ta’ Castrovillari ma’ missier it-tfajjel Cocò Campolongo. Cocò, tifel ta’ tliet snin inqatel mill-Mafja, flimkien ma’ nannuh u [abib. B’mod kiefer g[all-a[[ar ilkoll ;ew ma[ruqa sal-mewt fil-karozza, biex “i[allsu kont lill-Mafja”. Il-Papa ltaqa’ mal-missier fil-[abs, man-nanniet u l-omm Antonia. Qallhom li “nitlob g[alihom dejjem: qatt tiddispraw”. Qabel ma telaq b’att ta’ m[abba l-Papa qal: “Mai più bimbi vittime di tali atrocità, mai più vittime della ’Ndrangheta.” (Qatt iktar tfal vittmi minn kefrija b[al din, qatt iktar vittmi tal-’Ndrangheta (Mafja)”.

§Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Opinjoni

Min ifassal il-politika?

1. Il-politika taf tkun komplikata. Diversi qed jie[du toroq li flok i[alluha dak li suppost hi, jittrasformawha f’dak li mhix. Politika bla forma ta’ ideat jew valuri li timxi skont il-kurrenti, burdati u reazzjonijiet. Hemm min qieg[ed jid[ol fil-linja li ja[taf dak li qieg[ed g[addej mentri [addie[or sar iktar u iktar indifferenti. Pre]entement hawn kri]i ta’ ideat u vi]joni vera ta’ dak li hemm b]onn li l-[idma politika tkun qieg[da sservi.

Carm Mifsud Bonnici Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Affarijiet Barranin

Fil-politika qeg[din biex nassiguraw iktar ugwaljanza u iktar ;ustizzja so/jali. M’a[niex strumenti biex min g[andu jibqa’ jkollu u min m’g[andux jibqa’ fejn hu.

2. Il-politika mhix l-arti ta’ kif tog[;ob lil dak u lill-ie[or, anqas li ti;;ieled ma’ dak u l-ie[or imma proprju dik li twassal g[as-sewwa. Fis-so/jetà tag[na bl-isfumaturi kollha tag[ha hemm diversi fil-politika li qed iduru ’l hemm u ’l hawn, minn pa;na g[al pa;na, daqqa jg[idu [a;a u daqqa o[ra ming[ajr direzzjoni vera. Il-politika titlob li tkun g[as-servizz ta’ min jrid jibdel g[as-sewwa so/jetà fiddimensjonijiet s[a[ tag[ha. G[andha g[ad-dispo]izzjoni tag[ha l-u]u tal-kelma u mag[ha dik li tikkonvin/i lil [addie[or.

Kummenti dwar kwotazzjonijiet li laqtuni

5. It-tielet, appuntu dan, m’hemmx formazzjoni politika soda u vera. Diversi jekk ikun hemm ftit kura u direzzjoni jindunaw kemm hemm fejn timra[ iktar ’il quddiem fuq na[a u fuq l-o[ra jindunaw li dak li qed jippropagaw se j;ib ilkontra ta’ dak li attwalment iridu. Il-politika hija g[odda g[as-servizz tal-bniedem. Biss b[alissa tit[ares b[ala l-arti ta’ kif takkwista l-poter xejn iktar u xejn inqas. Hemm abbandun tal-vanta;; li tinfluwenza lejn it-tajjeb, li ta[dem billi dak li tkun qieg[ed tipproponi jwassal biex il-problemi tas-so/jetà ji;u konfrontati u m/ekkna jew imne[[ija. 6. Ir-raba’ qed tid[ol iktar fil-kumplikazzjonijiet li l-u]u tal-imma;ini fil-medja ;;ib mal-[sieb li l-politika hija azjenda kummer/jali o[ra. Kumpanija li tiddependi biss f’kemm tista’ tbig[ lilha nnifisha mhux b[ala post tal-[sieb, ideat, i]da b[ala prodott. Il-politika li ssir b’dan il-mod jista’ jkollha l-impatti tag[ha però mhix dik li twettaq verament issewwa. Anzi f’[afna drabi ag[ar g[ax flok qieg[da twassal g[all-ideat ta’ rispett lejn id-dinjità tal-bniedem, lejn l-ugwaljanza qieg[da t[ares li jkollha min jiddomina u jikkontrolla fuq l-ie[or fejn l-interessi tal-flus jirb[u fuq kull konsiderazzjoni.

3. F’dan l-ista;un jidher dejjem iktar /ar li l-politika Maltija qieg[da f’numru ta’ fa]ijiet kuntrarji. L-ewwel nett hemm l-abdikazzjoni tal-u]u tar-ra;uni biex i;;ib bnedmin ta’ ideat u [sibijiet differenti mieg[ek. Hemm it-triq li g[al u[ud tidher fa/li li fiha flok ja[dmu biex jibdlu u jipperswadu qeg[din jippruvaw jing[aqdu ma’ dawk li di;à g[andhom idea. Il-politiku Malti qieg[ed fl-hekk imsej[a fa]i moderna li jitmexxa u mhux imexxi, li jg[id dak li jriduh jg[id u 7. Il-politika hija strument kompletament differenti. Il-lezmhux dak li jemmen fih. zjonijiet tal-a[[ar elezzjonijiet lill-partit tag[na huma f’din illinja. Il-politici huma a[na u g[alhekk a[na g[andna d-dmir 4. It-tieni hemm il-problema iktar qawwija ta’ dawk li jew u r-responsabbiltà li nag[mlu l-politika. A[na mmexxu ’l m’g[andhom ebda forma ta’ [sieb politiku u ta’ dawk li quddiem, nie[du ]gur parir imma d-direzzjoni hija tag[na. jidentifikaw ru[hom fi pro;etti ta’ so/jetajiet li ma jistg[ux Fil-politika qeg[din biex nassiguraw iktar ugwaljanza u iktar ise[[u. Ir-realtà hija li sfortunatament il-kultura politika, it;ustizzja so/jali. M’a[niex strumenti biex min g[andu jibqa’ tag[lim ta’ dak li huwa verament politika fi stat modern u jkollu u min m’g[andux jibqa’ fejn huwa. L-isfidi huma Ewropew ma te]istix f’din is-so/jetà. Li huwa iktar ag[ar hu kbar però f’dan l-e]ami nintg[a]lu mill-poplu biex nuru li li g[addej ta[wid ta’ ideat makjavelljan li kulma jridu jg[idu mhux biss kapaci nirb[u elezzjoni imma mmexxu pajji] hu li l-politiku jista’ jing[ad li huwa “veru” mhux g[ax ukoll.

Il-punt hu... Richard Muscat Opinjonist

g[andu l-[iliet it-tajba i]da g[ax lest jag[mel azzjonijiet []iena lil terzi.

“Kri]i Kostituzzjonali” il-mument feta[ b’]ew; stejjer tassew importanti fl-ewwel pa;na fil-[ar;a tal-{add li g[adda. Dik li “qed iberraq malLibja” hija storja sorprendenti g[ax fet[et g[ajnejn dawk losservaturi tax-xena politika barranija. L-informazzjoni li kellha din l-istorja hija pjuttost xokkanti u g[andha implikazzjonijiet mifruxin g[ax minbarra li hemm fin-nofs ir-relazzjonijiet diplomati/i u kummer/jali ta]-]ew; pajji]i, tpo;;i lill-Gvern Malti b’responsabbiltà serja dwar aspetti b[as-sigurtà nazzjonali, imma;ni ta’ Malta mad-dinja, postijiet taxxog[ol, u o[rajn. ?ertament li g[ad irridu nisimg[u u nisimg[u aktar ]viluppi fuq din tal-Libja. L-istorja l-o[ra tikkwota lill-Im[allef Emeritu Giovanni Bonello li kkummenta ma’ il-mument dwar it-tilwima serja bejn ]ew; istituzzjonijiet tal-Istat: l-Ombudsman u Ministru tal-Gvern, li fiha l-Ombudsman isostni li qed ji;i m/a[[ad milli jing[ata informazzjoni biex ikun f’qag[da li jinvestiga lmenti dwar promozzjonijiet fil-Forzi Armati. L-Im[allef Emeritu j]id josserva li din it-tilwima li wasslet lill-Ombudsman jag[mel protest fil-Qorti biex i[ares drittijietu li jinsabu mhedda, tfisser li l-pajji] jinsab f’riskju ta’ kri]i Kostituzzjonali. Il-Ministru Mallia wie;eb b’kontroprotest fil-Qorti, u baqa’ j]omm iebes li ma jag[tix l-informazzjoni mitluba. Dan huwa ka] ming[ajr pre/edenza fl-istorja, mhux biss ta’ Malta. It-t[assib serju esprimieh ukoll l-avukat Adrian Delia li sostna li l-Ombudsman qed iwettaq dmiru skont illi;i meta dde/ieda li jag[mel protest fil-Qorti. B’ri]ultat ta’ din l-istorja tal-gazzetta Nazzjonalista, kien il-Kap tal-Oppo]izzjoni Simon Busuttil flimkien madDeputat Jason Azzopardi, li ressqu l-ka] fil-Parlament permezz ta’ mozzjoni li fiha talab lill-Ispeaker tal-Kamra jag[ti ruling g[as-sospensjoni tal-a;enda biex il-Parlament jiddiskuti b’ur;enza l-kwistjoni serja tat-tilwima bejn ]ew; istituzzjonijiet tal-Istat. Fir-ruling tieg[u l-Ispeaker An;lu Farrugia apprezza ]ew; aspetti mill-motivazzjoni tal-Kap tal-Oppo]izzjoni, i]da ma

rax l-ur;enza tal-ka] g[ax “urgency had to be thus that circumstances could change if the debate was not held.” Bir-rispett kollu nosserva li r-ra;uni favur l-ur;enza hija propju bil-maqlub ta’ dak li sostna l-Ispeaker. Fil-fatt, nifhem jien li l-ur;enza g[andha tkun ikkunsidrata mis-Sedja peress li l-Kap tal-Oppo]izzjoni jara li /-/irkustanzi mhux se jinbidlu jekk ma jsirx id-dibattitu Parlamentari. Ifisser li ming[ajr iddibattitu ur;enti, il-Ministru se jibqa’ jiddetta hu xi jsir billi j/a[[ad l-informazzjoni mitluba biex l-Ombudsman jaqdi dmiru. G[alhekk naqbel ukoll ma’ dak li sostna Austin Sammut (The Malta Independent, 25.6) fl-artiklu tieg[u Minister vs Ombudsman li “the longer the debate takes to be held, the

longer the complaining Army officers will have to wait to seek redress from the Ombudsman”. Tista’ tg[id il-;urnali liberi kollha wrew t[assib. L-editorjal ta’ The Sunday Times dwar Stop undermining Ombudsman jag[mel diversi mistoqsijiet u kritika lillMinistru Mallia talli dan ma j[allix fil-libertà lillOmbudsman li jag[mel l-investigazzjoni tieg[u. X’g[andu x’ja[bi l-Ministru? “What is the ministry afraid of?” L-istess kitbet Daphne Caruana Galizia dwarManuel Mallia and the Ombudsman (The Malta Independent on Sunday, 22.6). Hi g[alqet l-artiklu kritiku tag[ha billi sostniet li Mallia qed je[odha ma’ personalità rispettata u li tgawdi kredibbiltà, filwaqt li hu stess tilef ir-rispett u l-kredibbiltà tul sena li fiha wettaq numru kbir ta’ ]balji goffi b[ala ministru. Jidher /ar li l-Ministru Mallia “wants to protect himself from scrutiny”, temmet Caruana Galizia. {a;a o[ra li tispikka f’dan il-ka] tassew serju g[all-[ajja demokratika f’pajji]na, hi l-fatt li l-Prim Minsitru jibqa’ [alqu mag[luq. La ma l-istampa, li issa lanqas iridha mieg[u fil-laqg[a tal-Kunsill tal-Ministri fi Brussell, u lanqas filParlament ma jitfa’ mqar [jiel fuq kif ja[sibha. U bir-ra;un Austin Sammut jag[laq l-artiklu b’mistoqsija ta’ suspett: “Is there something we are not aware of?” Nistennew u naraw.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Opinjoni

Kollha din il-;img[a Beppe Fenech Adami Vi/i Kap PN {idma tal-Partit

Insellem lill-istudenti tag[na li fihom pajji]na tant jinvesti [alli jil[qu l-milja tag[hom biex ikunu l-protagonisti tal-lum u fuq kollox, ta’ g[ada.

Libertà tal-espressjoni Nhar it-Tnejn li g[adda kienet ;urnata sewda g[all;urnali]mu [ieles. Ftit ’il bog[od minn Malta, fl-E;ittu, ;ew ikkundannati g[all-[abs numru ta’ ;urnalisti li kienu qeg[din jag[mlu xog[olhom f’dan il-pajji]. Kienet ;urnata sewda g[all-;urnalisti kollha tad-dinja, li fehmu li minkejja l-avvanzi kbar li saru fil-libertà talespressjoni, minkejja li llum nitkellmu fuq dinja [ielsa, minkejja li nitkellmu fuq ir-Rebbieg[a G[arbija li kinset dittaturi ’l barra minn numru ta’ pajji]i fl-Afrika ta’ Fuq, flE;ittu s-sitwazzjoni g[adha wa[da mwieg[ra fejn gvern appo;;jat mill-militar donnu aktar mo[[u biex jikkonsolida l-po]izzjoni tieg[u milli biex jag[mel ir-riformi kbar, inklu] dawk ta’ demokrazija u libertà tal-espressjoni, li l-pajji] g[andu tant b]onn. Minn din il-kolonna ning[aqad ma’ s[abi l-;urnalisti fl-g[ajta biex f’;ie[ il-libertà u l-;ustizzja dawn it-tliet ;urnalisti jin[elsu. Id-Dar tal-Providenza Din il-;img[a f’pajji]na qed issir maratona tal-volleyball biex jin;abru fondi g[ad-Dar tal-Providenza. F’pajji] medhi jixkef monument wara l-ie[or, na[seb li tajjeb li llum minn din il-kolonna nsellem lill-akbar monument ta’ ;enero]ità ;ewwa pajji]na: id-Dar tal-Providenza. Id-Dar li hija monument [aj tal-;enero]ità Maltija. Monument tas-solidarjetà Maltija. Monument tal-valuri Maltin imnebb[a mill-im[abba, il-mog[drija u l-g[ajnuna lill-batut. Id-Dar tal-Providenza hija fuq kollox ukoll storja ta’ kura;; ta’ tant nies. Jien wie[ed li kelli x-xorti nsir naf il-fundatur tad-Dar tal Providenza, Dun Mikiel Azzopardi fi ]jarat li kull sena lfamilja tieg[i kollha kienet (u g[adha) tag[mel fl-istess dar kull 7 ta’ Frar. Niftakar lil Dun Mikiel bir-ra;un jifra[ bi pro;ett li wie[ed wara l-ie[or li kien jag[mel fl-istess dar. F’sena wa[da jag[mel estensjoni, sena wara j]an]an gym, sena wara j]an]an swimming pool bl-ilma msa[[an, sena

wara jifta[ uffi/ini ;odda, f’sena o[ra j]id ir-residenti, f’sena o[ra jda[[al sistema kompjuterizzata, f’sena o[ra jda[[al staff ;did im[arre;. Insomma, dejjem g[addej. Qatt ma qata’ qalbu. Dejjem fada fil-{allieq li dejjem ipprovda. F’dawn il-jiem ta’ solidarjetà u festa mad-Dar talProvidenza nsellem lil Dun Mikiel Azzopardi. Pijunier ewlieni fil-qasam so/jali ta’ dan il-pajji]. Dun Mikiel li l-akbar monument tieg[u hi d-Dar li tant [abb. Tislima lill-istudenti u lill-g[alliema Minn din il-kolonna rrid din il-;img[a nsellem lill-istudenti Maltin kollha li temmew l-e]amijiet f’diversi livelli. Insellem lill-istudenti tag[na li fihom pajji]na tant jinvesti biex jil[qu l-milja tag[hom biex ikunu l-protagonisti tal-lum u fuq kollox, ta’ g[ada. Lill-istudenti nixtiqilhom sajf ta’ mistrie[. Mistrie[ mist[oqq, mistrie[ li [admu g[alih. Mistrie[ li nemmen li mhuwiex [ela ta’ [in. Mistrie[ u [in [ieles li nawgura li jsarrfuh ta’ ;id g[alihom u g[as-so/jetà b’mod ;enerali. Insellem ukoll lill-g[alliema li wara sena skolasitika ta’ tag[lim, wara li jkunu kkore;ew il-karti tal-e]amijiet jibdew bil-vaganzi tag[hom ukoll. Lill-g[alliema nsellmilhom g[allmod kif jibqg[u jilqg[u g[all-isfidi u t-tibdiliet li jg[addu minnhom, u li kultant ma jaqblux mag[hom. Is-so/jetà g[andha tibqa’ grata lejn l-g[alliema tag[na li lilhom nafdaw lil uliedna g[at-tag[lim u b’idejna fuq il-kuxjenza nistg[u ng[idu li din ir-responsabbiltà j;orruha bl-unuri. Pawlu Attard Fl-a[[ar nett irrid insellem il-memorja ta’ Pawlu Attard li miet din il-;img[a. Pawlu Attard xempju ta’ serjetà, onestà, dedikazzjoni u g[o]]a tal-valuri li jsawruna. Lil Paul f’isem il-Partit Nazjonalista nsellimlu b[ala persuna li [abb lil pajji]na u g[ax [abb lil pajji]na, tah [afna ming[ajr qatt ma ppretenda xejn lura. Strie[ fis-sliem [abib.

Il-Gvern jib]a’ mill-iskrutinju Jason Azzopardi Kelliem tal-Oppo]izzjoni G[all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali

1. G[andna naqblu li l-esperjenza tal-[ajja turina li min hu /ert minn g[emilu, li mexa skont kif suppost u li m’g[andux x’ja[bi ma jib]ax u lanqas jiddejjaq mill-iskrutinju ta’ [addie[or fuq g[emilu. Anzi, dan hu essenzjali, b[al ;ebla tax-xewka, f’kull demokrazija li jixirqilha tissejja[ tali. Sekli ilu, u b’mod regolari, diversi [assieba wrew kif demokrazija, fejn mhux min hu l-aqwa li j[awwel, tie[u n-nifs billi jkun hemm sistema ta’ kontroll, ta’ skrutinju tal-im;iba ta’ min g[andu s-setg[a. B’hekk biss, min g[andu l-poter ma jsirx [akkiem assolut, ma jag[milx l-abbu] g[ax inkella flok demokrazija jkun hemm xi [a;a [afna ag[ar. Kif kien qal dak l-g[aref Ingli]: “Power tends to corrupt, and absolute power corrupts absolutely.”

Dan il-Gvern, li tant jippo]a b[ala l-pampalun tad-drittijiet /ivili, ma jridx lill-Ombudsman isir jaf il-verità.

. Gvernijiet immexxija mill-Partit Nazzjonalista, biddifetti u l-i]balji kollha li g[amlu, però fost is-sewwa li wettqu u li [addie[or irid inessi, ]gur qatt ma [a]nu l-poter f’idejhom i]da r[ewh f’idejn [addie[or biex dawn jivverifikaw g[emilhom. Gvern /ert minnu nnifsu u li saqajh huma radikati fil-valur tal-politika b[ala servizz flok g[odda ta’ vanaglorja, jifrex il-poter. Anzi, jistieden l-iskrutinju minn min hu indipendenti minnu. Proprju g[alhekk, Gvern immexxi mill-PN snin ilu da[[al l-iskrutinju tal-Ombudsman u g[alhekk ftit ilu morna pass lil hinn u tajnieh il-[arsien bil-Kostituzzjoni daqslikieku M[allef tal-Qrati. 2

. Mhux darba u tnejn l-Ombudsman ta /amata lill-Gvern tal-PN. Ma kinux wa[diet id-drabi meta l-Ombudsman [are; rapporti u elenka liema dipartiment tal-Gvern kien naqas hawn jew hemm. Jekk nie[du l-Armata, sal-2011 lOmbudsman kien ikollu kliem iebes kontra l-amministrazzjoni g[ax kien hemm lok ta’ titjib fit-trasparenza u fil-fatt hekk kien sar. Tant kemm hu hekk li fir-rapport g[al dik issena dwar il-Forzi Armati, l-Ombudsman fa[[ar qatig[ illivell og[la ta’ trasparenza li l-Gvern kien da[[al u li kien adotta r-rakkomandazzjonijiet tieg[u. G[aliex dan? G[ax gvern tal-PN kien umli jammetti li ma kienx perfett u li kien ]balja, g[aqli biex identifika fejn seta’ jirran;a u kura;;u] bi]]ejjed biex tejjeb u g[amel il-bidliet fejn kien me[tie;. 3

. Però ]gur [add qatt ma seta’ jg[id li gvern tal-PN /a[[ad lill-Ombudsman milli jag[mel xog[lu. A[na lPulizija, biex ng[id hekk, ridnieh wara biebna, mhux b[al dan il-Gvern pre]enti li jostor, jg[awwe; u jag[mel il-bsaten fir-roti lill-Ombudsman. G[ax l-Ombudsman, mhux persuna biss, i]da jirrappre]enta mentalità ta’ Gvern li jistieden skrutinju g[ax ma jkollux fa[am miblul. Hija sitwazzjoni ta’ diqa u ta’ inkwiet kbir li ]viluppat dawn l-a[[ar xhur f’konfront, f’tilwima bejn l-Ombudsman u l-Ministru g[all-Intern bil-barka tal-Prim Ministru. 4

. L-Ombudsman sa wasal biex bil-kitba fil-Qorti ;imag[tejn ilu jg[id hekk: “turi li g[ad baqa’ [afna x’nitg[allmu dwar x’inhi verament il-funzjoni ta’ Uffi//ju ta’ Ombudsman effettiv fil-pajji] b[ala tarka ta/-/ittadin, imma wkoll u aktar li g[ad baqa’ min fl-amministrazzjoni pubblika mhux lest li jissottometti l-operat tieg[u g[alliskrutinju ta’ organu awtonomu u indipendenti biex jigi assigurat li/-/ittadin id-dritt tieg[u g[all-amministrazzjoni tajba u ;usta”. Mhux ta’ b’xejn din hija kri]i kostituzzjonali. 5

. Dan il-Gvern, li tant jippo]a b[ala l-pampalun tad-drittijiet /ivili, ma jridx lill-Ombudsman isir jaf il-verità. Kieku ibnek, jew bintek, jew xi [add mill-;enituri tieg[ek isofru in;ustizzja, inti ta//etta li huma ma jkunux jistg[u jitolbu mqar investigazzjoni g[al dak li sofrew sempli/ement g[ax il-Gvern ma jridx i[alli lir-referee jidde/iedi? Kieku int kif t[ossok meta l-Gvern jg[idilhom: tridu tmorru titolbu rimedju g[and min ordna l-in;ustizzja li sofrew tal-familja tieg[ek, jew g[and min ibbenefika mill-in;ustizzja li saritilhom? G[ax dan hu li l-Gvern irid: jew imorru g[and il-Kap tal-Armata li [a erba’ promozzjonijiet f’[ames ;img[at minn fuq daharhom jew g[and il-Ministru li kiser il-li;i biex tahomlu. 6

. Iridu jg[adduna bi]-]mien u ma jriduniex ng[iduha kif inhi. Sitwazzjoni assurda u in;usta g[all-a[[ar u li qatt ma ;rat. Fejn hu l-Gvern bil-valuri demokrati/i u Ewropej? Hekk jag[mlu fl-Ewropa? 7

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Opinjoni

Fejnhom in-Nazzjonalisti? Robert Cassar Opinjonist

Hemm b]onn li fil-PN titwaqqaf struttura li tirrekluta, tamministra u tmexxi lill-voluntiera. B’hekk, kull min irid jag[ti sehmu lill-Partit isib nies li jistg[u jidderi;uh fid-direzzjoni t-tajba, skont it-talenti u l-esperjenzi tieg[u.

Il-PN g[andu b]onn l-g[ajnuna ta’ kul[add. Il-Kap wa[du ma jista’ jag[mel xejn. Kull wie[ed minna, bil-kapa/itajiet tieg[u, g[andu xi [a;a x’joffri. Kul[add g[andu valur. Hemm telg[a wieqfa x’nitilg[u. Imma flimkien naslu.

Alla ja[frilha, nannti, mara twajba li g[exet [ajjitha kollha ;o mekka Laburista, kienet dejjem tg[idli, “Ibni, in-Nazzjonalisti b[all-bebbux, jidhru biss wara x-xita.” Dak li riedet tfisser bi kliemha nannti kien li n-Nazzjonalist jo[ro; biss, jekk u meta jkun hemm b]onnu. U fil-fatt hekk kien, kull meta /-/irkustanzi tal-pajji] irrikjedew li n-Nazzjonalisti jo[or;u bi [;arhom, dawn hekk g[amlu. Fi ftit kliem, meta l-patrija sej[itilhom, ilpartitarji Nazzjonalisti dejjem irrispondew. G[addew is-snin, i]da dan il-kliem g[adu mieg[i, u l-probabbiltà hi li jibqa’ mieg[i sal-qabar; però, illum qieg[ed niddubita kemm g[adu jg[odd. G[adha kif g[addiet kampanja elettorali diffi/li g[all-PN, mhux biss g[ax ;iet sena biss wara telfa kolossali, i]da wkoll g[aliex esponiet g[all-pubbliku partit li filwaqt li g[andu qalb kbira, g[adu jbati l-konsegwenzi ta’ dak li ;ara sena ilu. Dan hu evidenti f’diversi livelli. M’hemmx dubju li l-Partit g[ad baqag[lu [afna x’jaqdef biex ikun f’po]izzjoni biex jista’ jmexxi l-pajji]. Na[seb li sa hawnhekk ftit huma dawk in-Nazzjonalisti (u mhux) li ma jaqblux mieg[i. Dak li qed jinwkieta lili u lillattivisti u l-voluntieri ;enwini ta’ dan il-partit, mhux il-[afna xog[ol li baqg[alna nag[mlu biex il-Partit jie[u lura t-tmexxija tal-pajji], i]da fejn huma s[abna! Ma nifla[x ma nistaqsix: fejn huma dawk in-Nazzjonalisti li g[al 25 sena mmilitaw fil-Partit? X’;ara? Tlifna l-a[[ar elezzjoni ;enerali. Dan hu stat ta’ fatt. Però n-nies normalment ma jisparixxux! Iva, it-telfa elettorali kienet kbira u t-tisbita li [a l-Partit kienet drammatika. I]da, issa li g[addiet sena minn dakinhar, u issa li suppost xammarna l-kmiem biex ner;g[u nibdew na[dmu bis-sa[[a, ftit huma dawk li qed imiddu jdejhom. Ixxita ;iet u marret, imma ‘il-bebbux’ g[adu ma [ari;x. Wasal i]-]mien li dak il-bebbux jer;a’ lura lejn daru. M’hemmx dubju, id-dar m’g[adhiex sabi[a u tlellex b[alma kienet. Imma xorta wa[da, darna tibqa’. Sena ilu, il-Kap tag[na beda pro/ess ta’ rinnovazzjoni. Però x-xog[ol tant huwa kbir li ]gur li wa[du ma jistax jirran;a din id-dar tant g[al qalbna. Hemm wisq xog[ol xi jsir, u allura bilfors irid ikun hemm iktar nies li jag[tu sehemhom. Wie[ed ma jistax ma jistaqsix: fejnhom in-Nazzjonalisti, dawk li tant ibbenefikaw ta[t il-gvern Nazzjonalista, grazzi g[ax-xog[ol kbir li g[amel? Waqt din il-kampanja ma rajthomx ]gur. In[bew? Qed jib]g[u? Le!!! Din id-darba, [bieb, mhux it-tort tal-Partit Laburista (g[alkemm wie[ed ma jista’ jeskludi xejn fid-dinja). Il-fehma tieg[i (b[alma hi ta’ [afna minnkom) hi li issa m’hemmx x’takkwista, la f’termini ta’ ;id u lanqas ta’ notorjetà. {add ma jrid jidher man-na[a tattellief. Kif kienu jg[idu missirijietna: “is-su//ess g[andu [afna missirijiet, i]da l-falliment huwa orfni.” Sa /ertu punt, lil dawn ma nlumhomx, g[aliex in-natura umana hi dik li hi. Però lil dawn irrid infakkarhom li issa wasal i]-]mien li ner;g[u lura d-dar. Il-familja tag[hom g[andha b]onnhom. Fi/-/irkustanzi attwali, wie[ed ma jistax ja[seb fih innifsu – il-Partit huwa entità li tmur lil hinn mill-individwu jew mill-;id materjali. Il-Partit huwa idea, kun/ett, [sieb li janima ru[u fil-kollettiv. Li tkun partitarju ma jfissirx li toqg[od tistenna li l-partit tieg[ek ikun fil-gvern biex tibda turi wi//ek ’l hemm u ’l hawn [alli meta ti;i b]onn xi [a;a jkollok is-CV mimli. Dak mhux partitarju, i]da opportunist! Ma tridx tkun g[aref biex tasal g[all-konklu]joni li [abib tkun taf xi jfisser meta ti;i b]onnu u mhux meta r-ri[ ikun filpoppa. Sfortunatament, min ja[dem fil-politika jaf li iktar fa/li

ssib nies li g[andhom interessi personali milli nies ;enwini li jag[mlu dak li jag[mlu g[aliex jemmnu fl-ideal. F’]g[o]iti ltqajt ma’ [afna minn dawn il-persuni. Sakemm il-PN kien filgvern, dawn in-nies gawdew u gawdew kemm fel[u, u[ud forsi iktar milli kien jixirqilhom. Issa li l-folja nqalbet, dawn in-nies sparixxew, u[ud minnhom bilkemm jg[idu li g[al numru ta’ snin kienu jimmilitaw fil-PN. G[al darb’o[ra, wie[ed ma jistax ma jikkummentax: “Xi r;ulija hija din?” Fl-a[[ar snin kelli x-xorti li niltaqa’ ma’ kategorija o[ra ta’ partitarju: dak li qieg[ed hemm biex jag[ti, biex iservi lill-partit u lill-membri tieg[u. Fuq din in-nota nixtieq li minn hawn ng[addi messa;; lil Joseph Muscat. Jekk il-Prim Ministru jrid ikun jaf fejnhom is-suldati tal-azzar, jasal wasla sad-Dar ?entrali u jistaqsi min [adem matul din il-kampanja li g[adha kemm g[addiet. Dawn huma s-suldati veri, g[aliex filwaqt li s[abhom telqu, abbandunaw posthom, huma baqg[u hemm fuq quddiem ji;;ieldu g[al dak li jemmnu fih. Quddiem g[ajnejja g[andi persuna partikolari, li bl-umiltà tag[ha, bil-lealtà li g[andha lejn il-Partit, u s-sens ta’ dover li turi f’xog[olha, kienet ta’ e]empju kbir g[alija u g[al [afna o[rajn. Din il-persuna g[amlet 40 sena timmilita fil-Partit u qatt ma stenniet xejn. Huma dawn in-nies li g[andu b]onn il-Partit fil-pre]ent. Huma dawn il-partitarji li l-Partit irid jattira lejh matul l-erba’ snin li ;ejjin. Dan g[andu jkun ]mien ta’ rikon/iljazzjoni, meta nag[mlu pa/i mag[na nfusna u mal-Partit, jekk forsi n[ossu li dan naqasna b’xi mod. Iva, il-we;g[a ta’ xi w[ud fostkom hija kbira. Matul dawn il-25 sena, kul[add xi darba jew o[ra g[adda minn xi g[aw;, u forsi [ass li l-partit li g[alih tant [adem ma ppruvax bi]]ejjed biex jg[inu. Wie[ed, dan japprezzah, però issa li hemm gvern Laburista, irridu nag[mlu g[a]la, wa[da li ma nistg[ux indumu ma nag[mlu g[aliex i]-]mien g[addej jg[a;;el. Jew [a noqog[du b’idejna fuq ]aqqna, jew inkella nxammru u nibdew naqdfu. Nemmen li l-amministrazzjoni l-;dida mhix se tirrepeti li]balji tal-passat. Taf li jekk dan ise[[, in-nies ma ta[frilhiex. Il-Partit g[andu b]onn l-g[ajnuna ta’ kul[add. Nirrepeti li lKap wa[du ma jista’ jag[mel xejn. Kull wie[ed minna, bilkapa/itajiet tieg[u, g[andu xi [a;a x’joffri. Kul[add g[andu valur. Hemm telg[a wieqfa x’nitilg[u. Imma flimkien naslu. Wara sena u ftit xhur di;à huwa evidenti [afna xi stil ta’ politika se j[addan il-Partit Laburista matul din il-le;i]latura. F’dan ir-rigward in[oss li g[andi ni;bed l-attenzjoni tal-amministrazzjoni tal-Partit. Hemm b]onn li llum qabel g[ada, fil-Partit titwaqqaf struttura li tirrekluta, tamministra u tmexxi lill-voluntieri. B’hekk, kull min irid jag[ti sehmu lill-Partit isib nies li jistg[u jidderi;uh fid-direzzjoni t-tajba, skont it-talenti u lesperjenzi tieg[u. Jekk din l-istruttura tinbena, il-Partit ikollu f’idejh ri]orsa imprezzabbli li tiswa [afna iktar mill-flus: in-nies. Ming[ajr dubju, dan il-pro/ess se jg[in [afna biex il-Partit jipprepara ru[u a[jar g[all-isfidi elettorali futuri. Fl-a[[ar, nixtieq intemm dawn il-ftit [isbijiet tieg[i billi nfakkarkom fi fra]i mill-ma[bub innu tal-Partit: “Ejjew Nazzjonalisti, ejjew bl-eluf minn tag[kom, ejjew bil-bnadar mag[kom, f’dis-sieg[a tat-taqbid.” Na[seb li dawk li riedu jifhmu, fehmuh il-messa;;, u allura [a nieqaf hawn.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Opinjoni

Marijuana Clyde Puli Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Familja u s-Solidarjetà So/jali

Il-Gvern je[tie; li jkun aktar /ar dwar jekk finalment iridx iqabbad lil pajji]na l-mixja lejn dik li hi legalizzazzjoni tal-konsum rikreattiv tad-drogi abba]i ta’ dritt /ivili jew iridx politika ta’ dipenalizzazzjoni li tiffavorixxi kompassjoni u terapija g[al min jabbu]a kontra sistema immedjatament punittiva li je[tie; ti;i a;;ornata

A;;ornament parlamentari mill-Membru Parlamentari u eks-Ministru tas-Sa[[a Godfrey Farrugia, fl-a[[ar ;ranet re;a’ qabbad il-fjamma tad-diskussjoni dwar x’g[andu jitqies b[ala u]u le;ittimu jew ille;ittimu ta’ /erti sustanzi. Fl-a;;ornament tieg[u, it-tabib Farrugia, li barra millKabinett huwa aktar liberu jazzarda u jperre/ /erti [sibijiet, staqsa jekk wasalx i]-]mien li pajji]na jintrodu/i l-u]u ta’ medi/inali sinteti/i estratti mill-pjanta tal-kannabis li forsi jista’ jkollhom /erti benefi//ji fil-kura ta’ /ertu mard, b[all-kan/er. Immedjatament wara d-diskors ta’ Farrugia twieled skjerament bejn min fuq na[a ried jo[noq u joqtol l-idea fl-infanzja tag[ha u min min-na[a l-o[ra beda donnu jipprepara biex jibda kru/jata qaddisa. Ma fhimtx e]att g[aliex qamet kontroversja, g[aliex l-ewwel nett b[al fil-ka] tal-morfina u b[al f’kull ka] ie[or, huwa l-iskop u r-ri]ultat tal-u]u li jiddetermina jekk din is-sustanza hix xi [a;a [a]ina jew le. Aktar minn hekk, g[aliex kif ji;ri f’kull ka], trid tkun l-Aworità Nazzjonali dwar il-Medi/ini li, wara talba, tapprova u tirregola dan l-u]u wara li tkun evalwat ir-ri/erka xjentifika dwar ir-riskji u l-benefi//ji tal-istess u]u. Imma jekk l-u]u mediku tal-kannabis ma kellux g[alfejn iqanqal kontroversji, l-u]u tal-istess [axixa g[al skop ta’ rikreazzjoni bla dubju jqanqal /ertu dibattitu. Aktar kmieni din is-sena, il-Gvern stqarr li g[andu pjani li jiddikriminalizza l-u]u ta’ xi w[ud mid-drogi, u]u li sal-lum huwa illegali. Biex wie[ed ikun jista’ jiddiskuti dan is-su;;eriment ta’ dikriminalizzazzjoni kif jixraq, je[tie; li l-ewwel ikollna f’idejna l-proposti konkreti tal-Gvern li sal-lum, jekk miktuba, g[adhom mhux ippubblikati. Imma anke f’dan l-istadju bikri wie[ed jista’ jag[mel ftit riflessjonijiet. Huwa /ar li minkejja kull intenzjoni tajba, il-politika internazzjonali kontra sustanzi psikotropi/i f’dawn l-a[[ar 40 sena ma rnexxilhiex til[aq il-miri stabbiliti. Illum bosta qed jag[mlu l-argument li l-kun/ett ta’ gwerra kontra d-drogi permezz ta’ projbizzjoni assoluta u l-kriminalizzazzjoni kemm tat-traffikar kif ukoll tal-pussess u l-u]u individwali ma rnexxilux ira]]an id-domanda g[all-konsum ta’ aktar drogi. Dawn isostnu li din il-gwerra mhux biss swiet [afna flus lill-gvernijiet i]da wkoll iffullat il-[absijiet madwar iddinja u konsegwentement intensifikat il-karriera kriminali ta’ dawk li spi//aw il-[abs min[abba d-drogi.

Xog[ol u investiment, sa[[a u edukazzjoni Mario Rizzo Naudi Opinjonist

Il-PN illum huwa partit li g[andu kull opportunità li j;edded l-istrutturi tieg[u u jikkon/entra fuqu nnifsu [alli jkun gvern alternattiv g[al pajji]na

Il-politika tal-Partit Nazzjonalista minn dejjem kienet ibba]ata fuq il-[olqien tax-xog[ol u l-investiment, it-tis[i[ tal-edukazzjoni u t-twaqqif ta’ servizz ta’ sa[[a effi/jenti u li jixraq lill-poplu tag[na. Jg[idu xi jg[idu l-avversarji politi/i tag[na, minkejja li gvern Nazzjonalista ma kienx wie[ed perfett, madankollu l-fatti juru li f’dawn l-oqsma kellu su//ess kbir, tant li qed ikun diffi/li [afna g[al dan il-gvern biex i]omm il-livelli li l-gvern ta’ qabel irnexxielu jil[aq f’dawn l-oqsma. Huwa /ar mi/-/ifri pubblikati, li kemm ilu fil-gvern ilPartit Laburista, ix-xog[ol ma n[oloqx u l-investiment baqa’ ma ;iex. Anzi, meta wie[ed jitkellem ma’ persuni finnegozju, taqta’ xi ftit e//ezzjonijiet, il-ma;;oranza tag[hom jg[idulek li x-xog[ol qed jonqsilhom. Illum il-gvern Laburista qed ja[sad biss il-frott tal-;id li n]era’ mill-gvern ta’ qabel. Pere]empju, illum il-Gvern Laburista jammetti l-importanza ta’ pro;ett b[alma hu Smart City, li bil-mod il-mod qed jikber u jie[u rwol importanti fittis[i[ tal-ekonomija. Ng[addu mbag[ad g[all-qasam tas-sa[[a li ]gur huwa lakbar falliment li qatt kellu s’issa l-Partit Laburista fil-gvern. G[all-kuntrarju ta’ dak li se[[ fi ]mien il-gvern Nazzjonalista, li [oloq sptar state of the art u servizz ta’ sa[[a li jitqabbel tajjeb mal-pajji]i l-o[ra fl-Unjoni Ewropea, dan il-gvern qed jirrendi l-qasam tas-sa[[a b[ala l-akbar kummiedja li qatt kellna f’pajji]na. Xbajna nisimg[u b’ka]i ta’ swali mimlijin u pazjenti filkurituri, listi twal ta’ operazzjonijiet li jie[du s-snin, u

Studji lokali mill-psikologa Marilyn Clark u mis-so/jologu Albert Bell juru li prattiki simili jinkora;;ixxu re/idivi]mu fost dawk li jabbu]aw mid-droga b’konsegwenza li ma jg[inx fir-riabilitazzjoni u fl-integrazzjoni so/jali tag[hom. Min-na[a l-o[ra, huwa /ar ukoll li l-u]u tad-drogi, inklu] ilkannabis, jag[mel [sara lis-sa[[a fi]ika u mentali tal-persuna, kif jixhdu studji internazzjonali u lokali b[al dak talpsikjatra Anton Grech. G[alkemm aktar kmieni kien hemm di;à xi dikjarazzjonijiet mill-Ministru Owen Bonnici, dik tal-Prim Ministru f’April li g[adda u l-impostament tal-argument tieg[u fejn qies id-dikriminalizzazzjoni tal-u]u tad-droga b[ala l-;lieda li jmiss g[al aktar libertajiet /ivili, wara dawk tad-divorzju u tal-unjoni /ivili, hija stqarrija sinifikanti. Il-konsulent tal-Gvern dwar il-libertajiet /ivili Cyrus Engerer jg[id li huwa jqis id-dikriminalizzazzjoni talkannabis b[ala biss l-ewwel pass biex wara l-esperjenza miksuba, ti;i applikata fil-mod kif pajji]na jibda jittratta l-abbu] ta’ sustanzi aktar perikolu]i fil-futur. F’dan il-punt tqum il-mistoqsija dwar x’tip ta’ politika nazzjonali nixtiequ. Il-Gvern g[alhekk je[tie; li jkun aktar /ar dwar jekk finalment iridx iqabbad lil pajji]na l-mixja lejn dik li hi effettivament legalizzazzjoni tal-konsum rikreattiv tad-drogi abba]i ta’ dritt /ivili jew alternattivament iridx politika ta’ dipenalizzazzjoni li tiffavorixxi kompassjoni u terapija g[al min jabbu]a kontra sistema immedjatament punittiva li je[tie; li ti;i a;;ornata. L-ewwel g[a]la tillegalizza l-u]u tad-drogi jew effettivament tillegalizzah billi tirrelega l-att g[al livell ta’ offi]a mhux kriminali b[alma hi kontravenzjoni tat-traffiku filwaqt li t-tieni g[a]la, dik ta’ dipenalizzazzjoni, tibqa’ tittratta lu]u ta’ drogi, anke jekk bi klassifikazzjoni skont l-effetti fi]i/i, psikolo;i/i u so/jali, b[ala xi [a;a serja u filwaqt li ]]omm id-deterrent, tiffavorixxi t-triq li tassessja u tirreferi lpersuni g[al terapija, riabilitazzjoni, integrazzjoni fis-so/jetà minflok piena ta’ [abs. L-abbozz ta’ politika nazzjonali li g[ad irid jippubblika lGvern g[andu jipprovdilna ba]i aktar solida g[al diskussjoni matura dwar lejn fejn nixtiequ naraw lis-so/jetà tag[na miexja.

medi/ini dejjem jonqsu mhux biss dawk li jing[ataw b’xejn imma anke dawk li jinxtraw biss mis-servizz farma/ewtiku tal-gvern, b[alma hu l-ka] tal-Buspirone. Issa smajna wkoll li l-problema ta’ nuqqas ma te]istix biss fil-medi/ini imma anke f’sempli/ement sapun likwidu li jintu]a biex il[addiema fis-servizz tas-sa[[a ja[slu jdejhom, b’riskju kbir li ji]diedu /ertu mard u viruses. Finalment, fl-edukazzjoni, il-PN fil-gvern kien il-partit li feta[ bil-fatti l-edukazzjoni terzjarja g[al kul[add. Dan jixhduh l-eluf ta’ studenti li jiggradwaw kull sena kemm millUniversità kif ukoll mill-MCAST. Illum, ta[t dan il-gvern, mhux talli m’a[na qed naraw xejn ;did fil-qasam tal-edukazzjoni, talli qed ner;g[u naraw gvern li jesperimenta bledukazzjoni primarja b’detriment g[al ulied il-poplu. G[aldaqstant dan kollu juri l-[tie;a li l-PN jibda minn issa j;edded u jtejjeb l-istrate;ija u l-politika f’dawn it-tliet oqsma. Il-PN dejjem kellu fi [danu nies li kkontribwew biss[i[ bl-ideat tag[hom u b’konsultazzjoni ma’ min hu involut f’dawn l-oqsma [alli jkollu l-a[jar politika fl-oqsma taxxog[ol, tas-sa[[a u tal-edukazzjoni. Il-PN illum huwa partit li g[andu kull opportunità li j;edded l-istrutturi tieg[u u jikkon/entra fuqu nnifsu [alli jkun gvern alternattiv g[al pajji]na. In-Nazzjonalisti veri mhux se jaqtg[u qalbhom mir-ri]ultati tal-a[[ar elezzjonijiet. Min-na[a l-o[ra, il-poplu g[ad jinduna li l-PN qatt ma ttradieh u li dejjem [adem bis-s[i[ biex i;ibu ’l quddiem fittriq tal-progress u li jer;a’ jkun jimmeritah il-fidu/ja biex imexxi mill-;did lil pajji]na.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Ittri lill-Editur

Storbju Bla servizz ta’ trasport pubbliku b’road hump Wie[ed jaf li l-Birgu huwa l-uniku post li m’g[andux servizz li jid[ol fil-qalba talbelt. Kellna servizz li kien jid[ol sal-pjazza, imma meta kien qed isir ix-xog[ol talBieb tal-Birgu kien ;ie sospi] bil-weg[da li kellu jer;a’ jibda i]da g[adda ]mien u g[adna bla servizz. Nifhem li jekk hemm xi diffikultà li dan is-servizz tat-trasport pubbliku jid[ol sal-pjazza, ma jistax almenu jasal sa fejn il-Parro//a ta’ San Lawrenz, ji;ifieri fixxatt fejn hemm il-monument tal-{elsien u fejn ji;u kuljum coaches kbar bit-turisti. Jixraq li l-poplu tal-Birgu jkollu dan is-servizz. IlBirgu hemm nies li joqog[du lejn il-Pjazzetta u lejn Sant’An;lu li jkollhom ;ibda ;mielha g[at-terminus. Nittamaw li mill-;did ikollna dan is-servizz imwieg[ed.

Lorenzo Zahra Il-Birgu

Il-kwiet, il-pa/i u s-serenità li konna qeg[din ng[ixu fihom a[na l-familji li noqog[du fi Triq il-Knisja, {ad-Dingli, dan l-a[[ar spi//aw fix-xejn, wara li xi [add fil-Kunsill Lokali ta’ {ad-Dingli stess, g[o;bu jilqa’ lment ta’ xi [addie[or li mhux residenti fl-istess triq biex titwa[[al road hump b’detriment g[alina r-residenti. Dan min[abba l-istorbju kontinwu minn kull vettura li tg[addi. Kienu kollha g[alxejn lilmenti u l-protesti li tressqu g[all-attenzjoni tal-Kunsill Lokali mir-residenti. G[ax flok ma l-Kunsill Lokali kien tarka g[all-familji li jg[ixu f’din it-triq biex ma j[allix din l-inkonvenjenza ssir, injorahom u rrombla minn fuqhom. Tant li qalilhom li jekk iridu jipprotestaw, jag[mlu dan ma’ Transport Malta. Fid-dawl ta’ dan kollu, tajjeb li min hu kon/ernat jag[mel l-istudju li sar biex saret din ir-road hump

wie[ed pubbliku. Wara kollox, ftit aktar minn sena ilu a[na ;ejna mwieg[da bi Gvern li jisma’ lil kul[add, u mhux li xi w[ud ikunu pre;udikati g[ax il-vu/i tag[hom hija wa[da baxxa.

min jg[id li g[adu mwe;;a’ u min jinsab iddispja/ut g[ax ma kellux xi home visit millkandidati tag[na. Jiddispja/ini g[all-mewt i]da dik hi l-verità.

ingrana;; importanti f’din is-sitwazzjoni ambigwa. G[ad nisimg[u wkoll kif dan kollu jista’ jeffettwa lil Malta.

Daren Decelis

F. Mallia

Il-{amrun

Il-Marsa

{ad-Dingli

F. Caruana

National G[ani Traffic fil-gideb, bravu Management fl-ingann Plan Wara r-ri]ultat tal-elezzjoni g[all-Parlament Ewropew ikolli ng[id li l-Gvern Laburista hu g[ani fil-gideb u bravu fl-ingann. Dan ng[idu aktar u aktar g[ax minn kuntatti li g[andi naf x’paniku u bi]a’ kien hemm fi/-?entru Nazzjonali Laburista fil-;img[at ta’ qabel il-votazzjoni. F’dawk il-ftit ;img[at, ilLabour [adem kemm fela[, ikkuntattja numru kbir ta’ nies u re;a’ wieg[ed kollox. Irnexxielu jra]]an dak li kien ji;i mhedded li se ji;ri. U a[na n-Nazzjonalisti neqirdu,

Il-Partit Laburista kien wieg[ed li jekk ikun fil-gvern jimplimenta n-National Management Traffic Plan biex itaffi l-problema tat-traffiku. X’g[andna issa fil-verità? Il-Gvern Laburista g[olla lli/enzji tas-sewqan u g[olla wkoll bil-kbir il-li/enzji talvetturi kummer/jali. Naqqas sewwa wkoll in-nefqa biex isiru toroq ;odda. It-trasport pubbliku mar lura sew u t-traffiku spe/jalment fil-[inijiet ta’ meta n-nies tkun sejra jew tkun qed tispi//a mix-xog[ol qed jiffa//ja diffikultajiet kbar. Fejn tid[ol i]-]amma tattoroq bilkemm qed isir ittraqqig[ tag[hom. Mill-banda l-o[ra fi ]mien Gvern Nazzjonalista kul[add g[adu jiftakar kemm kien isir tgergir li qed isiru wisq toroq f’daqqa. Tal-Labour kienu jxewxu wkoll li l-bendy buses tal-Arriva kienu qed ji;;ammjaw it-toroq tag[na. Issa la qed isiru toroq u lbendy buses tne[[ew u spi//ajna g[andna di]astru fit-trasport u fit-toroq tag[na.

S. Farrugia Il-Mosta

Ix-xiri ta/-/ittadinanza Minkejja /-/ensura iebsa tal-Gvern Komunista ?ini] fuq il-media, jibqg[u kontinwament jo[or;u a[barijiet dwar il-korruzzjoni kbira li ta[kem f’dak il-pajji]. Dan l-a[[ar kellna l-a[bar li mijiet ta’ uffi/jali ?ini]i raw kif g[amlu u bag[tu barra mill-pajji] lin-nisa u lit-tfal tag[hom. Din is-sitwazzjoni qed tintu]a biex flejjes kbar, li [add ma jaf e]att minn fejn ;ejjin, jin[ar;u barra mi/?ina. Issa l-li;i ?ini]a ma tippermettix li xi [add ikollu /ittadinanza o[ra barra dik ?ini]a u l-gvern ?ini] irid li din ilprattika tal-familjari jg[ixu barra l-pajji] tinqata’. Ix-xiri ta’ /ittadinanza barranija mi/-?ini]i hija

Il-GWU u s-s[ana fit-trasport pubbliku Nhar l-Erbg[a 24 ta’ Lulju 2013, il-General Workers’ Union kienet [ar;et direttiva lix-xufiera tal-Arriva biex jekk l-arja kundizzjonata ma tkunx ta[dem tajjeb, huma ma jsuqux ix-xarabanks. Il-GWU kienet qalet li meta ma ta[dimx l-arja kundizzjonata s-sitwazzjoni tkun intollerabbli, qisek ;o forn jew microwave. Sa[ansitra anki l-gazzetta tal-istess union, l-orizzont kienet ;abet storja bir-ritratti ta’ wie[ed passi;;ier li kien [a termometru mieg[u fuq tal-linja tal-Arriva biex juri s-s[ana li kien hemm. Illum f’liema stat jinsab lapparat tal-arja kundizzjonata fuq ix-xarabanks li qed t[addem Transport Malta? Na[seb li dan is-sajf dak ittermometru ta’ sena ilu, dak il-passi;;ier (dejjem jekk issa g[adu interessat) se jsib fejn ipo;;ih!

H. Farrugia L-Imsida

Nil[quhom u ng[adduhom Dan l-a[[ar waqt il-programm Ballarò fuq wie[ed mill-istazzjonijiet tar-RAI kienet qieg[da ti;i diskussa l-korruzzjoni mifruxa fil-politika Taljana. Rappre]entanta tal-Partit Demokratiku (?entru Xellug) skantat kif fl-Italja, fil-politika kollox sar bil-flus. Kif sejrin l-affarijiet hawn Malta, mhux ’il bog[od milli nil[qu litTaljani, jekk mhux ukoll g[addejniehom di;à.

M. Grima

Il-Belt Valletta

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Ittri lill-Editur

L-Ombudsman u l-Labour Fil-programm elettorali tal-1971 il-Partit Laburista kien wieg[ed lintroduzzjoni tal-Ombudsman f’Malta. Wara 16-il sena s[a[ ta’ gvern Laburista, lOmbudsman bqajna ming[ajru u kellu jkun Eddie Fenech Adami li waqqaf dik l-istituzzjoni, biex ta[dem, sa[[a[ha, [allieha ta[dem u qag[ad g[ad-de/i]jonijiet tag[ha. Imma l-gvern ta’ Joseph Muscat, li qabel l-elezzjoni [anbaq kemm fela[ favur dak li kien isejja[lu “good governance”, fil-ka] tal-promozzjonijiet skandalu]i fl-Armata qal li l-Ombudsman m’g[andux dritt jinda[al. Forsi dan g[ax Muscat iqis li l-Ombudsman qed ikun negattiv ukoll?

CH. Farrugia Il-Mosta

Impjiegi Laburisti Fis-sena ta’ qabel l-elezzjoni tal-1987 il-Prim Ministru So/jalista Karmenu Mifsud Bonnici kien da[[al 8,000 ru[ malgvern. Illum sena biss wara l-elezzjoni tal-2013 Joseph Muscat

di;à impjega 3,000 ru[ fis-settur pubbliku. B’dan ir-ritmu sejrin fid-direzzjoni li kienet [adet il-Gre/ja ftit tas-snin ilu, u [afna li sena ilu kienu j/arrtu [alqhom illum siktu.

Mario Borg Il-{amrun

Fondi, kunsilli u skiet Il-Gvern Laburista ma ja[milx il-kritika kontrih. Jg[id li g[andna nkunu po]ittivi. Xtara s-skiet ta’ [afna b’[atriet, kuntratti u konsulenzi. Dan is-skiet u nuqqas ta’ kritika se[[ anke fejn tid[ol l-Asso/jazzjoni talKunsilli Lokali spe/jalment rigward li dan il-gvern naqqas il-fondi lill-Kunsilli Lokali. Ara kieku kien Gvern Nazzjonalista li g[amel hekk, min jaf kemm konna naraw tabelli u kartelluni b[alma konna naraw f’{a]-}ebbu;, li Vjal il-{elsien ma kienx sar g[ax Gvern Nazzjonalista ma kienx [are; fondi, li wara kollox kienet gidba! B’dan kollu jibqa’ jbati /-/ittadin!

Frans Agius Tas-Sliema

kien imwieg[ed trasparenza. Weg[da din li aktar ma jg[addi ]mien aktar qed tirri]ulta li ma kienet xejn [lief tradiment qarrieqi.

Ir-Razzett

{al G[axaq Wara li mill-2012, Malta kien irnexxielha tbaxxi l-livell ta’ tni;;is mit-traffiku fil-livelli stabbiliti mill-Unjoni Ewropea, din is-sena re;a’ kien hemm ]ieda allarmanti

Tni;;is u kankru Joseph Muscat, meta kien Kap tal-Oppo]izzjoni, kien iddikjara lilu nnifsu l-prin/ep ta’ kontra l-kan/er. Allarma kemm fela[ li l-power station tal-BWSC kienet fabbrika tal-kan/er. Dan kollu ;ie mgiddeb xjentifikament. Fil-bidu ta’ Frar 2014 il-Quality Management Resource Centre tal-Università ta’ West England ikkonferma li ma kienet instabet ebda evidenza li l-impjant il-;did talBWSC kien qed jikkontribwixxi g[at-tni;;is. Imbag[ad nhar l-Erbg[a 7 ta’ Mejju 2014 il-Eurostat infurmatna li bejn l-2012 u l2013 pajji]na kien naqqas b’6.8% l-emissjonijiet ta’ C02 i;;enerat mill-produzzjoni tal-ener;ija. Issa f’:unju 2014 l-A;enzija tal-Ambjent tal-Unjoni Ewropea [abbret li l-akbar problema tat-tni;;is li kellha

u li g[ad g[andha Malta (u li qed ti]died) ;ejja mit-traffiku spe/jalment dak li ja[raq iddiesel. Uffi/jal ta’ din la;enzija (EEA) rrimarka wkoll dwar i]-]ieda li kellna fit-traffiku. Dik hi l-verità. Huwa /ar li dak li kien u g[adu jg[id Muscat dwar ilkan/er u power stations kien biss ingann politiku. X’se jag[mel issa dwar it-traffiku li hu l-aqwa kaw]a tat-tni;;is f’pajji]na?

Paul Sammut Il-G]ira

Razzett u passaport Jekk il-Gvern lanqas biss ried jag[ti informazzjoni dwar irziezet illegali, a[seb u ara kemm se jag[ti informazzjoni dwar il-bejg[ ta/-/ittadinanza. G[andna gvern ta’ [abi. Ilpoplu Malti dan m’g[andux ja//ettah aktar u aktar meta

Ka]i ta’ pulizija Kul[add g[adu jiftakar ilka] li se[[ is-sena li g[addiet tal-arrest bi ]ball ta’ Darryl Luke Borg u kif l-Ispettur talPulizija Elton Taliana kien solva l-ka], u wassal g[all[elsien mill-[abs ta’ Borg waqt li tinqabad il-persuna li kienet wettqet ir-reat. Ta’ dan, il-Korp talPulizija, biex jirringrazzja lil Taliana, [a passi biex ikissru. Issa dan l-a[[ar kellna ka] ie[or fejn ra;el (Emanuel Camilleri) jidher li wkoll kien il-[abs inno/entement. F’dan il-ka] l-ispettur li mexxa u li wassal g[all[elsien provi]orju ta’ Camilleri qed ji;i mfa[[ar u jitqies b[ala paladin tal;ustizzja. G[aliex din id-differenza bejn ka] u ie[or? Xi jg[id dwar dan il-Kummissarju talPulizija? Sitwazzjoni fejn jew veru ka] ta’ kul[add xortih, jew inkella hemm xi a;enda mo[bija?

P.P.P.

Is-Si;;iewi

Tog[ma Maltija fil-Kanada Maltin jift[u [anut li jbig[ il-pastizzi u prodotti o[ra tradizzjonali Maltin Matthew Mamo

matthew.mamo@media.link.com.mt

Il-familja ta’ Chris Zammit fil-Kanada taf il-bidu tag[ha lura fis-sena 1960 meta missieru Larry, li dak i]]mien kellu madwar 11-il sena, emigra lejn il-Kanada flimkien ma’ ]ew; [utu bniet u [ames subien. {u Larry, Joe, kien lewwel Malti li qatt feta[ stabbiliment Malti filKanada. Tul i]-]mien, Larry tg[allem jag[mel il-pastizzi, li Chris Zammit jirreferi g[aliha b[ala arti, tant li beda jbig[ dawn il-prodotti Maltin mid-dar fejn kien jg[ix. Ulied Larry kibru jaraw lil missierhom jag[mel il-pastizzi. Dan kien l-ewwel pass biex Chris beda jo[lom li jkompli din it-tradizzjoni fil-Kanada. Hu tg[allem is-sigrieti u lmetodi kif tag[mel il-pastizzi grazzi g[al missieru, li jiddeskrivih b[ala “kok tajjeb, bi kwalitajiet mill-aqwa b[ala missier, li kien iqatta’ sig[at ja[dem g[all-familja.” Il-[olma li saret realtà Chris kellu [olma – dik li meta jikber jimxi fuq il-passi ta’ missieru u jkollu l-post

tieg[u fejn jipprodu/i u jbig[ il-prodotti tal-ikel tradizzjonalment Malti. U din il[olma saret realtà meta fil-21 ta’ Settembru li g[adda nfeta[ il-[anut Nannu’s Pastizzi. G[al dan il-ftu[ attendiet ukoll Hazel McCallion, is-Sindku ta’ Mississauga li g[andha 93 sena u ilha tokkupa din il-kariga g[al 35 sena. U ladarba din il-[olma ta’ Chris saret realtà, ma setax jonqos li l-[anut ikun jismu g[al missieru, li fil-familja jirreferu g[alih b[ala ‘innannu’. Illum, il-familja fil-

Kanada kompliet tikber u ‘n-nannu’ g[andu [ames neputijiet. Chris ukoll bena l-familja tieg[u fil-Kanada u g[andu ]ew;t itfal, lil Mateo ta’ g[axar snin, u Harlow ta’ sentejn. Chris jg[id li dan kollu ma kienx ikun possibbli ming[ajr missieru, li minkejja li rtira, kompla jg[in lil Chris finnegozju l-;did kif ukoll biex jitg[allem u jakkwista [iliet importanti biex imexxi n-negozju. Infatti din il[olma nbidlet f’negozju tal-familja. Ma’ Larry u Chris ng[aqdet ukoll mart Chris, Jennie Martins Zammit, li [alliet karriera fil-marketing biex tg[in lil ]ew;ha finnegozju u llum wie[ed isibha fil-[anut isservi lill-klijenti. Iz-ziju ta’ Chris, Joe, jg[in lil Chris fl-g[a;na tal-prodotti. Mag[hom ing[aqad ukoll Julius, [u Chris. “Il-belt ta’ Mississauga laqg[etna tajjeb [afna. Qabilna ma kien hawn l-ebda [anut f’Mississauga li joffri prodotti Maltin u g[alhekk ridna nkunu l-ewwel. Ridna nwasslu t-tradizzjoni Maltija sal-Kanada. Ridna li l-familji kollha jkollhom [in ta’ kwalità, ipo;;u bilqieg[da flimkien u jieklu flimkien,” jis[aq Chris. Nannu’s Pastizzi joffri varjetà ta’ ikel Malti - pastizzi u qassatat kemm iffri]ati kif ukoll imsajrin, kif ukoll [ob] bi]-]ejt, timpana, ross il-forn, ]ebbu; mimli, ravjul u stuffat tal-fenek. Wie[ed isib ukoll [elu b[all-pudina tal-[ob], qag[aq tal-g[asel, imqaret, biskuttelli u l-figolli fi ]mien l-G[id ilKbir. “Hi xi [a;a impressjonanti u sabi[a li tara nies li qatt ma semg[u b’Malta, li jid[lu fil[anut biex iduqu l-ikel tag[na.

“Hi xi [a;a impressjonanti u sabi[a li tara nies li qatt ma semg[u b’Malta, li jid[lu fil-[anut biex iduqu l-ikel tag[na”

Il-[anut ‘Nannu’s Pastizzi fil-belt ta’ Mississauga, il-Kanada

Larry Zammit u ibnu Chris waqt il-produzzjoni tal-pastizzi fil-[anut tag[hom fil-Kanada

Kellna rispons tajjeb [afna, u n-nies tal-belt qed ixerrdu l-kelma dwar il-[anut tag[na,” jg[id Chris. Nannu’s Wall Il-familja Zammit mill-

ewwel bdiet tintrodu/i inizjattivi innovattivi u interessanti li komplew jag[mlu dan ir-ristorant wie[ed uniku filKanada. Infatti, meta l-konsumaturi j]uru Nannu’s Pastizzi huma m[e;;a biex jie[du ritratti tan-nannu tag[hom. Dawn ir-ritratti mbag[ad jitwa[[lu ma’ [ajt, li j;ib l-isem ta’ Nannu’s Wall, riservat apposta g[al din l-inizjattiva u ji]diedu ma;enb ir-ritratt ta’ Larry. B’hekk, permezz ta’ din lidea, il-familja Zammit qed tkompli tibni fuq l-idea ta’ familja, ta’ komunità – wie[ed mis-sigrieti tassu//ess immedjat ta’ dan ir-ristorant.

Hazel McCallion, is-Sindku ta’ Mississauga, waqt i]-]jara tag[ha fil-[anut tal-familja Zammit waqt il-ftu[ uffi/jali f’Settembru tas-sena li g[addiet

Il-{add, 29 ta’:unju, 2014

Feature

Il-[ob] bi]-]ejt, fost il-prodotti tradizzjonali Maltin g[all-bejg[ mill-[anut tal-familja Zammit f’Mississauga

Il-belt ta’ Mississauga

Il-belt ta’ Mississauga tinsab f’Southern Ontario u hi fost l-iktar bliet importanti fil-Kanada. Belt li tinsab max-xtajta ta’ Lake Ontario, Mississauga g[andha popolazzjoni ta’ kwazi 713,443 ru[ u hija s-sitt l-iktar muni/ipalità b’popolazzjoni kbira fil-Kanada. Mississauga ]viluppat b[ala subborg ta’ Toronto, fattur ewlieni li kkontribwixxa g[all-espansjoni tal-popolazzjoni tal-belt. Il-belt ]viluppat ukoll fl-ekonomija tag[ha. Ikklassifikat l-ewwel fil-kategorija ta’ ‘bliet ta’ daqs medju tal-futur’ tal-pubblikazzjoni finanzjarja fDi Magazine, l-ewwel b[ala business friendliness, it-tieni f’dak li g[andu x’jaqsam ma’ potenzjal ekonomiku, ir-raba’ fl-infrastruttura u l-istrate;iji ta’ investiment dirett barrani u l-11 l-aqwa belt biex tg[ix fiha fil-Kanada. F’Mississauga jinsab ukoll l-iktar ajruport attiv fil-Kanada, it-Toronto Pearson International Airport. Dan minbarra numru kbir ta’ kwartieri tal-ikbar kumpaniji fid-dinja b[al Walmart, Microsoft u General Electric.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Safar

...

Berlin

belt distinta

L-Island Museum ikopri g[add ;mielu ta’ opri tal-arti internazzjonali li jag[tu ;ie[ lill-istorja u lill-kultura dinjija.

Il-belt ta’ Berlin tidher tajjeb [afna mill-Observation floor tat-TV Tower li jinsab f’g[oli ta’ 204 metri. Euchar Mizzi mizzieuchar@gmail.com

Il-Mu]ew Pergamon hu wie[ed mill-[ames mu]ewijiet li wie[ed isib fl-Island Museum u fih hemm arti I]lamika ta’ bejn it-8 u d-19-il seklu minn Spanja sal-Indja.

L-East Side Gallery hija l-akbar xhieda li fadal tad-divi]joni storika tal-belt. Din il-parti g[adha kif g[addiet minn pro;ett ta’ restawr.

Berlin hija l-belt kapitali u wie[ed mis-16-il stat tar-Repubblika Federali tal-:ermanja. B’popolazzjoni ta’ 3.4 miljun ru[, Berlin hija l-akbar belt tal-pajji]. Tinsab fil-Majjistral tal-:ermanja u hija /-/entru taz-zona metropolitana mag[rufa b[ala Berlin-Brandenburg, li b’kollox t[addan 4.9 miljun persuna ;ejjin minn 180 nazzjon. Berlin g[andha storja li tmur lura sas-seklu 13. Wara t-Tieni Gwerra Dinjija, il-belt ;iet maqsuma fi tnejn, Berlin tal-Lvant saret il-kapitali tal:ermanja tal-Lvant, waqt li Berlin tal-Punent saret territorju tal-Punent imdawra b’[ajt mill-1961 sal-1989. Wara l-g[aqda tal-:ermanja fl-1990, il-belt re;g[et [adet l-istat tag[ha b[ala l-belt kapitali tal-:ermanja.

Berlin hija t-tielet destinazzjoni turistika l-aktar imfittxija fl-Unjoni Ewropea. Id-dehra tal-belt hija ffurmata laktar mill-parti li lag[bet fl-istorja tas-seklu 20. Kull gvern nazzjonali beda programm ambizzju] ta’ kostruzzjoni bil-karattru distintiv tieg[u. Berlin kienet imfarrka millbombi matul it-Tieni Gwerra u bosta mill-bini antik li kien [eles millbombi nqered fis-snin 50 u 60 biex jinbnew binjiet residenzjali jew kwartieri tal-kummer/ u toroq prin/ipali. It-TV Tower ta’ Alexanderplatz f’Mitte huwa t-tieni l-og[la bini flUE bi 368 metru g[oli. Dan inbena fl-1969, u jidher kwa]i mid-distretti /entrali kollha ta’ Berlin. Minn hawn tibda l-Avenue Karl-Marx-Allee fiddirezzjoni tal-Lvant, triq wiesg[a kollha bini residenzjali monumentali, li kien iddisinjat fuq stil Klassiku-

So/jalista tal-era ta’ Stalin. Tmiss ma’ din iz-zona hemm ir-Red City Hall, mibnija b’arkitettura distintiva ta’ briks [omor. Il-Gallerija tal-Lvant hija esibizzjoni fl-apert ta’ arti mpittra direttament fuq l-a[[ar parti li fadal te]isti mill-{ajt ta’Berlin. Il-binja tradizzjonali fejn ipo;;i lParlament :ermani], kienet rinnovata fl-1950 wara l-[sara tremenda li ;arrab fit-Tieni Gwerra Dinjija. Ilbini re;a’ ;ie ddisinjat minn arkitett Ingli] Norman Foster fl-1990 u fih da[[al koppla tal-[;ie; li ti;i fuq ilpost ta’ fejn jiltaqa’ l-Parlament, li ppermetta a//ess liberu tal-pubbliku g[al-laqg[at parlamentari kif ukoll dehriet meravilju]i tal-belt. Pjazza neo-klassika f’Berlin hija Gendarmenmarkt, li isimha jmur lura g[all-okkupazzjoni tal-belt minn Napuljun. Fiha hemm ]ew; katidrali ddisinjati b[al xulxin li huma l-

Quddiem il-binja li tilqa’ fiha r-Red City Hall hemm Neptunbrunnen, funtana li turi xena mitolo;ika.

Katidral Fran/i] bl-Observation platform tieg[u u l-Katidral :ermani]. Potsdamer Platz huwa kwartier mibni mill-;did wara l-1995. Fuq inna[a tal-Punent tal-pjazza hemm i//entru kulturali li fih diversi galleriji tal-arti, waqt li n-na[a l-o[ra hemm in-New National Gallery kif ukoll lOrkestra Filarmonika. Il-belt hija marbuta [afna mal-arti u fiha nsibu mijiet ta’ galleriji tal-arti. Fit-Tramuntana, hemm mibni mafkar li jfakkar lil-Lhud Ewropej maqtula fl-Olokawst. Iz-zona tas-suq (Hackescher Markt) hija l-post talkultura moderna, b’numru bla g[add ta’ [wienet tal-[wejje;, klabbs, bars u galleriji. Il-[ajja billejl f’Berlin hija vibranti b’diversi nightclubs u [wienet. F’Berlin insibu mal-153 mu]ew, fosthom Museum Island li hu ddikjarat sit storiku dinji mill-UNESCO. F’Berlin hemm aktar minn 50 teatru waqt li fiha tliet binjiet ta’ Opera House prin/ipali: Deutsche Oper, Berlin State Opera (l-eqdem) u Komische Oper. Zoologischer Garten Berlin hu leqdem zoo mit-tnejn li hemm filbelt. Infeta[ fl-1844 u fih hemm g[a]la rari ta’ spe/i fid-dinja. Fih hemm l-ors polari Knut, li twieled f’Di/embru 2006.

Il-Brandenburg Gate huwa post ikoniku ta’ Berlin u tal-:ermanja.

Checkpoint Charlie li ]amm l-isem mog[ti mill-Alleati u li kien il-fruntiera uffi/jali li taqsam il-Lvant u l-Punent ta’ Berlin. Illum fl-in[awi hemm wie[ed mill-akbar mu]ewijiet li jfakkru fil-Gwerra l-Bierda.

I]-]ew; katidrali opposti ta’ xulxin f’Gendarmenmarkt li d-disinn tag[hom huwa l-istess.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Letteratura

Rajtek, San :or;… Rajtek San :or; fuq ]iemel bajdani B’riedni f’idejk u wi//ek fer[an, Jittajjar mieg[ek mantell [amrani }ag[]ug[ bie]el ta[dem bla ser[an. Rajtek bil-kurazza tleqq b[al dija Bil-pjuma mal-elmu ;o rasek Qalbieni ma tafx bi dg[ufija, Bit-tarka wkoll bil-lanza f’idejk. Rajtek tribun fl-Armata Rumana Kollok [e;;a ]ag[]ug[ ammirat Qatt ma ridt li bl-unuri tistag[na Minn ta’ madwarek kont [afna stmat. Rajtek twarrab l-unuri tad-dinja G[alik kienu tlellix u du[[an Xejn ta’ siwi kemm fl-g[ana w il-glorja Ridt biss tfittex lil Alla s-setg[an.

:unju

’Il bog[od il-bard, ’il bog[od l-irjie[ xitwija Li issa g[ebu b[al sig[at minsija, U dehra sbej[a imkebba fl-og[na s[ana Ter;a’ [abiba tistieden daqq u g[ana; Timra[ sultana g[al kull ftu[ imtajra Ir-rieda g[ax-xalar fil-qalb im[ajra, Tal-[ajja l-[olma minn ta]-]g[a]ag[ tag[na Imne]]g[a minn kull [sieb, f’dehra da[kana; G[all-btala minn tas-sajf ti;bdek is-sej[a U t-tokk ta’ dan il-fer[ din l-g[olja sbej[a Darb’o[ra g[all-Imnarna im[ejjija F’xenqa dawlija u f’xejra biss Maltija. M’hawnx b[alu dan il-G[id, ire;;a’ mag[na L-img[oddi ta’ art twelidna u l-g[eruq tag[na.

Qed tmissni b’id sa[[ara l-fantasija Li ;;ib dehret quddiemi illum minsija; Fil-[sieb, fl-g[erien tal-qalb, fis-saltna tieg[i In[oss l-erwie[ ta’ dari mwa[[da mieg[i; Ta[kimni fis sultana l-Poe]ija Li tinse; dija m]ewqa tal-bikrija L-ulied li artna kienet tnissel dari Twemminhom u drawwiethom sal-a[[ari, Mog[nija sa mill-qedem bi qlubija G[onja fid-dehen u g[onja fl-ir;ulija Li ]-]mien le jista’ jxejja[ jew itabba’ G[ax fl-istess vini ji;ri demm l-Im[abba; B[all-weraq illi j[addar mal-bikrija Li s-si;ra ter;a’ turi fl-a[[arija; Ulied is-snin, mill-istess omm g[aqlija.

Rajtek bla [abi tistqarr lil Kristu Quddiem Djoklezjanu Imperatur Komplejt inti bla bi]a’ xandartu Minkejja t-theddidd ukoll terrur. Rajtek b[al [aruf sejjer g[all-qatla Manswet [dejn il-manigold mibrum Lest b’idu ja[kem tajjeb ix-xabla Ja[sadlek rasek u tkun mitmum. Rajtek San :or; imdawwar mill-an;li Jerfg[u lil ru[ek lejn il-;enna Biex quddiem il-qaddisin u malarkan;li Hemm g[all-eternità tithenna. Rajtek qed i]]omm il-palma f’idejk Dik tawhielek g[aliex [ri;t rebbie[ Fit-taqbida mal-[a]en li kellek Qatt tellief, i]da [ri;t bl-og[la ;ie[.

Pittura fuq l-injam ta’ San :or; Martri waqt taqbida, xog[ol l-artist Daniel Scerri (kollezzjoni privata)

Rajtek liebes libsa bajdanija Ma[sula wkoll fid-demm tal-[aruf Li g[alih tajt [ajtek bi qlubija G[al dan int t’eroj bqajt mag[ruf. Rajtek tadura ’l Alla l-Imbierek Li mbag[ad qrib tieg[u ried i]ommok Tak bewsa kif [afna kien jixraqlek Biex jurik kemm tassew i[obbok.

Carmel Bianchi {al Qormi

San Nikola tas-Si;;iewi San Nikola minn qalbna nsellmulek, Inti tag[na Patrun, kbir Mexxej, Li te[odna f’merg[at kollha [dura Fejn insibu l-mistrie[ fil-Mulej.

G[aliex b[alu kont int rag[aj qalbieni Li fittixt in-nag[;iet mitlufin; B[alu ;ejt hawn fid-dinja biex taqdi, U biex tg[in lil dawk l-iktar fqajrin. Fik il-foqra, l-im/er/ra, l-imwarrba Sabu kenn u g[ajnuna fil-[in; G[andek ;ew biex isibu l-im[abba, Dik il-manna tal-qlub imxennqin.

Waslu darb’o[ra jiem l-inbid u l-g[ana Da[k ta[t il-kwiekeb, fer[ ta[t xemx fel[ana; Issa n-natura tilma fl-og[na tag[ha, Il-frotta bi stedina mg[annqa mag[ha; Qfief u kannestri xhieda ta’ art sajrana Wirja tal-[idma minn tal-bidwi tag[na Li l-[aw[a u t-tuffie[a tonfo[ kburi, L-g[otja tjubitha bi ;miel lewnha turi. T[ossha lubiena minn tas-sajf il-few;a Mas-si;ar, jew fl-g[elieqi, jew mal-mew;a; Jew tara ;ranet s[a[ ming[ajr /aqliqa Il-werqa u il-mew;a reqdin f’nieqa. M’hawnx b[alu dan il-waqt, ire;;a’ mag[na L-img[oddi ta’ art twelidna u l-g[eruq tag[na; Mistenni, jer;a’ jferra[ dawn il-g]ejjer. G[addieni issa li ;ie, fis tarah sejjer.

Joe Zammit Tabona

Int u [iere; issa[[ar lil qlubna Hekk kif tixref issellem lin-nies; Int u die[el qalb kant daqq ta’ qniepen, {bub g[ajnejna iddawwal bla qies. U fis-sema jinfet[u l-kuluri, U jimlewh b’tal-qawsalla l-ilwien; Waqt li l-banda mal-kant issellimlek U l-fer[ jidher f’kull wi//, kullimkien. Inti dejjem [arist lis-Si;;iewi; B’Patrun tag[na a[na dejjem ridniek; Inti dejjem bqajt mag[na, [abbejtna, B’Missier tag[na a[na dejjem qisniek. G[ax jekk int San Nikola ta’ Myra U ta’ Bari, ukoll isibuk, Int ukoll San Nikol tas-Si;;iewi G[ax f’kull dar u f’kull rokna nsibuk.

Rev. George Mercieca Victoria, 30.03.2014

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Kotba

Rumanz antik adattat g[al ]minijietna ‘Id-Difna f’Ta’ Xbiex’ mis-sensiela ‘Indrì, is-Sajjied Malti’ ta’ Arturo Caruana. Adattat g[al ]minijietna mill-awtur Charles B. Spiteri

Id-Difna f’Ta’ Xbiex hu ;rajja kumplikata i]da li tinftiehem, kumplikata g[ax hi nis;a ta’ intri//i, manipulazzjonijiet u akkordji kriminali, li jirri]ultaw f’reb[a g[al min hu makakk u ;enwin fl-istess [in

Re/ensjoni ta’ Mario Griscti

Mhux fa/li tadatta rumanz li jmur [afna lura fis-snin g[a]]minijiet tal-lum. Hi sfida kbira, li titlob konsistenza, koerenza u sabar. Lanqas hu fa/li tfiehem u tfisser ;rajjiet li se[[ew fl-img[oddi, bi kliem mexxej, biex jifhimhom il-qarrej ta’ snin wara. I]da minkejja, li dawn l-isfidi huma [alel ;ganteski, l-awtur Charles B Spiteri da[al g[alihom, u nista’ komodament ng[id li reba[hom. Il-;rajja tibda sempli/i g[all-a[[ar, g[alkemm b’azzjoni makabra ta’ dfin ta’ katavru fuq l-g[olja ta’ Ta’ Xbiex. Hawnhekk tqum millewwel il-mistoqsija naturali: Ta’ min kien il-katavru? Min kien l-awtur tad-delitt? X’kien il-mottiv tan-nies ta’ madwar il-{akem biex jomi/idaw? U Indrì kien inno/enti jew manipulatur ie[or? X’kienet tfisser l-im[abba ta’ Beatrice, in-neputija ta’ Indrì, ma’ Roberto? G[alkemm Indrì (ossija Ferdinandu) kien ikkommetta delitt, madankollu ma nistg[ux inqisuh bi kriminal tal-prim istanza, g[ax hu safa vittma ta’ kon;ura. Pietru, limpjegat fidil ta’ Indrì s‘sajjied’, xtaq jitkellem ma’ sidu, dwar l-interess ]viluppat f’im[abba, li ibnu Luretu kellu lejn Marija, bint Indrì. Madanakollu, Indrì, bl-istint nobbli li kien i[addan, ma setax jilqa’ t-ta[lit tad-‘demm nobbli’ tieg[u, ma’ demm sajjied komuni, proletarju, ta’ klassi (f’g[ajnejh u f’qalbu) baxxa. Persuna o[ra kienet ukoll qed turi interess f’Marija. Dan kien :u]eppi t-Tork li deher mitluf warajha. Ir-re]istenza makakka ta’ Indrì kontra l-awtorità, issimbolizzata f’Baskal Testaferrata Sciberras u l-Baruni :anni Dingli, hi r-re]istenza tarribell ;ustifikat, li biex jiddefendi l-kaw]a tieg[u u je[les lill-inno/enza mill-jasar, lest iqis li jie[u kull sogru. Il[idma ta’ Indrì biex je[les mill-arrest viljakk tal-impjegat u sajjied tieg[u Pietru; persuna inno/enti g[all-a[[ar, kellha tie[u dimensjoni aktar tan;ibbli. Indrì safa akku]at bil-qtil ta’ Luretu (iben Pietru) li nqatel minn :u]eppi t-Tork. F’]ew; istanzi (destin Pietru + destin Madalen-mart Indrì) to[ro; intensa l-karatteristika

Aktar manuvrar Il-manuvrar kontra Indrì jissokta, i]da l-potenzjalità morali tieg[u tibqa’ intattament b’sa[[itha. Indrì jitlob (jew a[jar jamar?) lin-Nutar biex jag[mel testment. Ji;bor

‘Id-Difna f’Ta’ Xbiex’ – l-ewwel rumanz antik ta’ Arturo Caruana b’adattament ta’ Charles B. Spiteri, mis-sensiela ‘Indrì, is-Sajjied Malti’

ta’ missier u ta’ omm. Ma’ dan to[ro; l-g[aqda ta’ bejniethom, f’dulur kwa]i komuni. Emozzjonijiet F’taqsima o[ra tar-rumanz hemm studju tal-emozzjonijiet kuntrastanti ta’ Marija, bint Indrì u Madalen. Maqbuda f’kunflitt terribbli tara lil missierha kalzrat, u ma tistax titkellem id-dubji sostanzjali tag[ha. Luretu kien i[obbha sin/erament u bil-libertà safja. :u]eppi t-Tork kien i[obbha bit-theddid u d-diktat. Marija be]g[et tikxef lil :uzeppi tTork mal-:ustizzja, min[abba

li kien jasal li jpattiha u xtaqet tib]a’ g[all-familja tag[ha. Ng[addu biex nassistu g[al intri//i malinni o[ra, minsu;a mill-{akem, (fosthom ittfakkira minn Indrì tal-qerq ta’ Bastjan fuq Liberat, wara li taparsi rran;a lil bintha ma’ Kavallier li qarraq biha wara li taqqalha). Insibu li lImhallef qata’ s-sentenza favur Indrì. Interessanti ddjalogi (forsi bit-termini lingwisti/i tal-lum, permessibbli niddeskrivuhom b[ala mafju]i) bejn il-{akem u ‘sie[bu’ l-Baruni dwar ilverdett fuq Indrì.

Interessanti d-djalogu trist bejn :u]eppi t-Tork u iben ilBaruni :anni Dingli: Arturo. Minkejja li Indrì kellu sehem dirett flimkien mal-{akem u l-Baruni fil-qtil tal-Konti de Nava — missier Ernesto; f’dak ta’ Luretu kien mija filmija inno/enti. Sitwazzjoni o[ra li jsib ru[u fiha Indrì, b[ala bniedem [ieles, tkun meta ji;i avvi/inat minn kavallier, li jda[[lu f’dar sigrieta minn fejn mis-sotterran Indrì jisma’ mara ]ag[]ug[a titlob l-ajjut u li [asibha bintu Marija. Filwaqt li falsifikament jiffirma dokument li jasso/jah ma’ dik l-g[aqda sigrieta, g[ax im;ieg[el, Indrì jissielet u joqtol lill-kavallier, i[arrab lil dik il-vittma u je[odha San :iljan, [dejn bintu Marija. Dik il-vittma ‘mi;nuna’ kien jisimha Dorotea u lil Indrì ]velatlu sigriet li kellu jkun ta’ g[ajnuna kbira g[alih. Missier Dorotea — inNutar Salv Gatt, kien qatel lil ommha g[ax beda ja[seb li kienet infidila lejh. Fil-15 ta’ Settembru, in-Nutar u ibnu, li ma kien [add g[ajr it-tabib Roberto, difnu lill-imsejkna mara.

]ew; xhieda minn barra u quddiemhom isemmi d-data famu]a#infami tal-[mistax ta’ Settembru. In-Nutar Gatt irid ji]branah. In-Nutar fera lilu nnifsu b’pistola biex falsifikament jg[id li sparalu Indrì s-sajjied. L-istorja tkompli meta fit-triq Indrì jiltaqa’ ma’ ]ew; kavallieri, li je[duh fil-Palazz talFatati fejn ilaqqg[uh ma’ tliet kavallieri o[ra, u jitolbuh je[lishom mill-katavru talkavallier Giuliano. Indrì, g[all-ewwel jirrifjuta, imbag[ad ja//etta u mhux talli hekk, talli j;ibha ]ew; li Giuliano jindifen bl-unuri kollha fil-knisja ta’ San :wann. Ta’ dan, il-kavallieri ja[sbu biex i[allsuh b’rigali ta’ flus u materjal ie[or. Intant, ittra li Indrì kien kiteb u qeg[idha mal-katavru tal-kavallier Giuliano, spi//at g[and il{akem. Dan il-fatt inkwieta bis-s[i[ lil Indrì. I]da l-[ames kavallieri tal-Palazz tal-Fatati ma kinux lesti j[allu lill{akem jirrikatta bil-forka lil Indrì u weg[duh l-g[ajnuna. Sadanittant, talbu lil Indrì jilqa’ r-rigali kollha li tawh in bona fede, u lill-{akem i[alluh f’idejhom. Indrì, kif kien mitlub mill{akem Baskal u l-Baruni :ovann. mar jag[tihom iddokumenti (imma foloz) li talbuh, kif ukoll mar biex jag[ti l-ittra (falza wkoll) li ming[alihom kien kiteb ilkavallier Giuliano qabel miet, ittra miktuba minn Indrì nnifsu. Imma d-da[ka li Indrì (cioè l-Konti Ferdinandu) da[ak bihom kienet galore, u tg[idx kif saru l-{akem u lBaruni meta nteb[u; aktar u aktar meta qabel telaqhom, Indrì ;ieg[el lill-{akem jikteb elf skud kontanti lil Indrì u f’ka] li dan ji;i nieqes imorru fuq il-familja tieg[u. Kemm fl-ittra kif ukoll fissuppost dokumenti, il-{akem u l-Baruni sabu taqbiliet kwa]i insolenti kontra

l-kuxjenza xierfa tag[hom. Il-{akem ipprova jkompli jinkrimina lil Indrì billi jwieg[ed lill-Gran Mastru li se ja[dem biex isib min seraq lil Dorotea, it-tifla talManifiku Salvu Gatt. I]da kemm il-{akem kif ukoll inNutar u l-Baruni kienu qed je[duha mal-personalità qawwija ta’ Indrì u l-[ames Kavallieri tal-Ordni li kienu [alfu li jiddefenduh. :rajja kumplikata i]da li tinftiehem Dan il-ktieb, li hu l-ewwel volum mis-sensiela Indrì, isSajjied Malti, bl-isem IdDifna f’Ta’ Xbiex, miktub

minn Arturo Caruana u adattat mill-kittieb Charles B. Spiteri, hu ;rajja kumplikata i]da li tinftiehem, kumplikata g[ax hi nis;a ta’ intri//i, manipulazzjonijiet u akkordji kriminali, li jirri]ultaw f’reb[a g[al min hu makakk u ;enwin fl-istess [in, fil-ka] tag[na Indrì. Il-kittieb Charles B. Spiteri wera kura;; kbir biex wasal li jadatta klassi/ità ta’ rumanz b[al dan, miktub minn awtur (A. Caruana) fi ]minijiet o[ra. Arturo Caruana kien ukoll lawtur ta’ Il-Misterji talWardija. Fis-sekli X1X u XX, dawn it-tip ta’ rumanzi kienu popolari [afna man-nies, u kienu jinbieg[u b[ala faxxikli u min kien illitterat kien jitg[axxaq jismag[hom jinqraw minn min kien ‘ta’ liskola’. Charles B. Spiteri re;a’ ta l-[ajja lil dawn ir-rumanzi klassi/i Maltin, b’din is-sensiela ta’ Indrì, is-Sajjied Malti, fil-prima filliera tal-popolarità u wara li kien qara r-rumanz s[i[ fuq Radio 101. Il-BDL Publishing jixirqilhom [ajr u ;ie[ ta’ din l-edizzjoni u d-disinn impekkabbli tal-ktieb u tal-qoxra rimarkabbli tieg[u. L-Istamperija Gutenberg ta’ {al Tarxien imissha sew minn dan il-[ajr u dan il-;ie[ bir-ra;un, g[allistampar pulit ta’ dan il-ktieb. Jalla Charles B. Spiteri jkompli jadatta aktar xog[lijiet ta’ dan it-tip, [alli tkompli tistag[na llibrerija Melitensi f’kull na[a ta’ pajji]na.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Kultura

‘The Merchant of Venice’ g[all-;onna ta’ Sant’Anton Luke Mercieca (Salerio) u Philip Leone Ganado (Bassanio), f’xena mid-dramm The Merchant of Venice ta’ William Shakespeare, li se jsir fil-;onna ta’ Sant’ Anton, bejn it-23 u t-30 ta’ Lulju, produzzjoni tal-MADC, direzzjoni ta’ Joe Friggieri. Id-dramm jirrakkonta l-istorja ta’ Antonio (Michael Mangion), il-Merkant ta’ Venezja, li jissellef il-flus ming[and Shylock (Manuel Cauchi) biex jg[in lil [abibu Bassanio (Philip Leone Ganado) jiltaqa’ ma’ Portia (Coryse Borg), bil-patt li jekk ma j[allsux lura fi ]mien tliet xhur, Shylock ikollu d-dritt jaqtag[lu libbra la[am minn ;ismu. Dan hu wie[ed mill-aktar drammi mag[rufa u popolari ta’ Shakespeare u mistenni ji;bed udjenzi numeru]i lejn il-;onna friski u armonju]i ta’ Sant’ Anton. Fir-ritratt jidhru l-atturi Manuel Cauchi (Shylock) u Annelise Abela (Jessica) waqt il-provi. Il-booking miftu[.

Wirja ta’ pittura mlewna fuq it-tila fil-Mosta Fi/-?entru ta’ Kultura Nazzjonali firRazzett tal-Marki] Mallia Tabone Triq Wied il-G[asel, il-Mosta, l-G[aqda Filantropika Talent Mosti qed torganizza wirja ta’ pittura tal-artista Mary Rose Gauci. Il-wirja tibqa’ miftu[a sas-Sibt 5 ta’ Lulju. Mary Rose Gauci sa minn età /kejkna kienet mi;buda mill-kuluri, fil-fatt il-kuluri viva/i huma l-karatteristika ewlenija ta’ din il-pittri/i. Ta’ [mistax-il sena hi [adet ta[ri; ta’ disinn g[and l-g[alliem tal-arti Harry Alden. Mary Rose kompliet l-istudji tag[ha biex tavvanza fuq it-ta[lit tal-kuluri u dellijiet g[and il-pittur u skultur Toninu Cuschieri. Hi dejjem uriet /erta kapa/ità artistika li mxiet mag[ha tul [ajjitha kollha. F’din il-wirja, Mary Rose qieg[da

tippre]enta g[add kbir ta’ xog[lijiet artisti/i fost l-o[rajn xog[ol figurattiv, paesa;;i Maltin u Natura Morta. Il-medium l-aktar g[al qalb Mary Rose Gauci hu ]-]ebg[a fuq it-tila. Kull min jammira dan ix-xog[ol fuq ittila m’g[andux jitlef din l-okka]joni li qed toffri Mary Rose Gauci bil-pittura sabi[a tag[ha. Il-wirja qed tkun miftu[a mit-Tnejn sasSibt mis-6 p.m. sat-8.30 p.m u l-{dud mill-10 a.m. sa nofsinhar u bejn is-6 u t-8.30 p.m. Id-d[ul hu bla [las u l-parking mhux problema. G[al aktar tag[rif id[lu www.talentmosti.com u fil-pa;na ta’ Facebook: razzett tal-marki]. Din l-attività g[andha l-kollaborazzjoni s[i[a tal-Kunsill Skolastiku tal-Iskola Sekondarja Bniet fi [dan il-Kulle;; Maria Re;ina.

L-artista Mary Rose Gauci. Fir-ritratti l-o[rajn jidhru ]ew; xog[lijiet tag[ha esibiti fil-wirja li qed issir f’dawn il-jiem mill-G[aqda Talent Mosti fir-Razzett tal-Marki] Mallia Tabone

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

3 Days to Kill

?inema

(KRS – 12A)

L-a;ent tas-CIA Ethan (Kevin Costner) irid jirtira g[alkollox misservizz, u j;edded ir-relazzjoni ma’ martu Christine (Connie Nielsen) u bintu Zoey (Hailee Steinfield). Qabel ikun jista’ jag[mel dan, però, jitqabbad iwettaq missjoni a[[arija perikolu]a. Jekk taqraw dan biss ma nlumukomx li t[ossu li hawn m’g[andna xejn ;did minn f’films simili li n[admu bil-gzuz b[alhom. Imma dan g[andu element ;did g[ax ‘l-artist’ ikun irid jirtira wkoll mhux biss g[ax kien ilu snin twal fisservizz, i]da g[ax isir jaf li ftit kien fadallu [aj, min[abba kan/er. Biex ibieg[ed il-periklu minn martu u bintu Ethan kien tbieg[ed minnhom g[al ]mien twil, u lil bintu ftit li xejn kien jafha, g[ax meta telaqhom kellha inqas minn tliet snin. G[alhekk imur Franza, imma qabel ipatti g[al dan kollu l-a;enta provokanti Vivi (Amber Heard) tg[idlu li ried iwettaq qtil a[[ari (filfatt dawn jispi//aw ila[[qu mal-20!), filwaqt li tg[inu biex itaffi l-effetti tal-marda b’injezzjoni sperimentali. Il-missjoni tkun li jaqbad traffikant tal-armi perikolu] imlaqqam ‘The Wolf’ (Richard Sammel) li [add ma jaf min hu e]attament, u joqtol lillajjutant sadiku tieg[u mlaqqam ‘The Albino’ (Tomas Lemarquis). Ta[lita tajba ta’ azzjoni, sentimentali]mu u umori]mu.

Belle

(KRS – PG)

Produzzjoni lussu]a daqs l-aqwa costume drama Ingli], dan il-film tist[ajlu xi rumanz tipiku ta’ Jane Austen, imma m[awwar b’laqta politika ewlenija, u ba]at fuq storja vera. Interpretazzjoni tajba u teknika /inematografika ta’ seng[a, u fuq kollox imnebba[ minn storja vera. Fl-1769 tifla nofsha Sewda, Dido Belle, tittie[ed minn missierha nobbli – li kellu lilha minn relazzjoni ma’ lsira Sewda – biex tg[ix ma’ zijuh, Lors Chief Justice Mansfield (Tom Wilkinson) u martu (Emily Watson) li di;à kienu qed irabbu neputija o[ra, Elizabeth (Sarah Gadon). I]-]ew;t ibniet jikbru flimkien jin[abbu daqs a[wa, imma filwaqt li Dido (Gugu

Mbatha-Raw) tiret fortuna ]g[ira ming[and missierha, Elizabeth ma jkollhiex /ente]mu, imma aktar ikollha /ans issib ra;el x’ti]]ewwe; minn Dido min[abba l-kulur tal-;ilda ta’ din tal-a[[ar. Sadanittant jippruvaw jirb[u l-im[abba tag[hom ikun hemm ]ew;t a[wa nobbli, blomm aggressiva tag[hom (Miranda Richardson) ti;ri warajhom, i]da jkun hemm student tal-li;i, John (Sam Reid), li jix[et g[ajnejh fuq Dido. Dan kollu jintg[a;en ma’ ka] politiku veru dwar traffikar ta’ lsira li kienu nxte[tu l-ba[ar, u li Mansfield kien wasal biex jag[ti sentenza dwaru.

IKOMPLI JINTWERA

The Fault in Our Stars Wara s-su//ess tal-preview ta’ ;img[a ilu, The Fault In Our Stars imnebba[ mill-ktieb bestseller ta’ Josh Boone, issa qed ikompli jintwera b’mod ;enerali. Dan jittratta ;rajja ta’ m[abba bejn ]ew; ]g[a]ag[ milquta mill-marda kiefra tal-kan/er, interpretati minn Shailene Woodley u Ansel Elgort. (KRS – ?ert. 12A)

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Mu]ika

(Xellug) Il-kantanta Kiesza tentu]ja]mu ]-]g[a]ag[ Fuq il-Fosos tal-Furjana waqt l-interpretazzjoni tas-su//ess kbir tag[ha ‘Hideaway’ (ritratt> Joseph Galea).

(Fuq)> Il-protagonist ewlieni f’din l-edizzjoni Enrique Iglesias ftit wara l-wasla tieg[u f’Malta g[at-tielet darba (ritratt> Roberto Runza)

Enrique Iglesias l-a[jar fost id-di]appunt IT-TMIEN EDIZZJONI TAL-ISLE OF MTV – MALTA SPECIAL

Noel D’Anastas

ndanastas@gmail.com Tliet sig[at u aktar ta’ mu]ika mumentanja, fi s[ana u t-tidlik, bl-eluf ta’ adolexxenti li g[al [afna fisser lewwel pre]enza f’kun/ert hekk kbir, jew forsi aktar minn hekk, l-ewwel [ar;a mal-[bieb sa tard bil-lejl f’avventura li forsi l-palk u dak ta’ fuqu ftit kien jinteressahom. G[a]]g[a]ag[, l-Isle of MTV seta’ jfisser ukoll picnic tal-birra u xi nixxieg[a ta’ ilma naturali ma’ xi rokna mudlama li flimkien mal-mandra li t[alla, il-Fosos tal-Furjana jkun ir-refu;ju ta’ ]iblata. Insomma, la b’xejn imur kul[add, minn studenti u turisti barranin sa familji bit-trabi. Jekk forsi fl-edizzjonijiet ta’ qabel in;iebu artisti mag[rufa, din l-edizzjoni rat line-up fjakka, artisti li domna nistennew a[barhom u mnalla li kien lIspanjol Enrique Iglesias li g[at-tielet darba fostna f’dan il-kun/ert, sabbar xi ftit mid-di]appunt u dewweb lillma;;oranza femminili li [olmu, imqar g[al ftit minuti. L-organizzazzjoni kienet koordinata tajba g[alkemm hija redikola li dak li ma t[allejtx idda[[al ;ewwa, kont issibu lest biex tixtrih minn fuq il-Fosos. Ng[iduha kif inhi, dawk ta’ quddiem gawdew spettaklu komplut, [oss tajjeb u attmosfera [ajja u dinamika. Minn nofs il-Fosos ’l hemm lejn il-knisja, linteress kien minimu, [oss batut u dawk aktar skjerati wara litteralment ma raw xejn g[ax biex tag[mel ]ew; screens kbar ti;ik spi]a! L-ispettaklu nfeta[ mill-band lokali

Funk Initiative wara li rnexxielhom jirb[u l-battalja ma’ bands o[ra Maltin biex wasslu s’hawn. Hi esperjenza sabi[a li ddoqq quddiem dawk l-eluf i]da [asra li ftit kienu segwiti. Id-duo Tennisha li huma mdorrijin quddiem folol hekk kbar f’ambitu internazzjonali, kienu wkoll fuq il-Fosos. Dizzee Rascal, mag[ruf g[assu//ess li kellu b’Bonkers, Shout, Dirtee Disco u Goin’ Crazy kif ukoll mill-album a[[ari ‘The Fifth’, kien lewwel kantant barrani li tela’ fuq ilpalk li ta l-bidu g[all-attrazzjoni internazzjonali. Kiesza ni]let tajjeb ma’ dawk li di;à kienu mlew il-Fosos, laktar g[all-interpretazzjoni ta’ Hideaway, is-su//ess kbir fir-Renju Unit. Wisq aktar minn Kiesza, Nicole

Scherzinger, il-kantanta u songwriter li qabel kienet il-wi// prominenti ta’ The Pussycat Dools, ;ibdet l-attenzjoni tattempra tal-buzz li mal-[in aktar beda ji]died, anki minn dawk li twassal minn fuq il-palk. Bejn song u o[ra, Scherzinger, it-tfajla tas-sewwieq talFormula 1 Lewis Hamilton, sellmet lil Malta. Stennija kbira kienet g[al Enrique Eglesias li kanta diversi numri mirripertorju vast tieg[u, sew mill-antik kif ukoll minn dawk aktar re/enti, anki bil-lingwa Spanjola. Hero, wa[da millaktar li g[amlitlu su//ess, interpretaha qalb l-udjenza. Issa l-atmosfera kienet fl-aqwa tag[ha, kul[add ikanta mieg[u – jew a[jar mal-backing vocalists li kellu mieghu – u min ji]]egleg ma’

Bailamos f’xenarju Mediterranju. I like it faqg[et kull m’hemm. Heartbeat g[amilha ma’ Scherzinger. U bla dubju, l-a[jar li marret kienet Sarah Michelle Attard, it-tfajla ta’ 24 sena li rnexxielha taqla’ t-tielet bewsa konsekuttiva ming[and l-artist senswali Latin wara dik li kien taha fl-2007 u l2008, u tkompli to[ro; il-g[a;eb baqa’ jiftakarha! B[alma ji;ri ssoltu, it-tmiem ikun karatterizzat minn party kbir minn dawk li baqg[u jiddamdmu hemm sal-a[[ar. Id-DJ Hardwell, wie[ed mill-kolonni l-kbar f’dan il-;eneru, kompla jsawwar bil-kbir id-divertiment li issa mistenni jintwera lil miljuni ta’ telespettaturi tal-MTV madwar id-dinja lejn tmiem is-sajf’14.

Il-{add, 29 ta’:unju, 2014

Lokali

HSBC Malta tg[in lill-klijenti f’[in reali permezz ta’ Twitter

Studenti ]g[ar fl-iskola tal-Kalkara li ibbenefikat mill-programm ‘Helen O’Grady’

VODAFONE MALTA FOUNDATION

Opportunitajiet lill-istudenti tal-Iskola Primarja tal-Kalkara Permezz tal-programm talAkkademija Helen O’Grady Vodafone Malta Foundation g[al darb’o[ra pprovdiet lillistudenti tal-Iskola Primarja tal-Kalkara b’opportunità mill-aqwa li jattendu programm tal-i]vilupp spe/ifikament disinjat biex it-tfal ju]aw il-kreattività tag[hom u biex jibnu fuq il[iliet spe/jali tag[hom, filwaqt li jitg[allmu l-Ingli] permezz tad-drama. Il-programm jinkludi ddiskors u l-artikolazzjoni blIngli], i]da wkoll jag[ti littfal il-kunfidenza biex jipparte/ipaw fl-aspetti kollha ta’ [ajjithom, jippermettilhom li jistaqsu mistoqsijiet, ifittxu twe;ibiet u jaqsmu linformazzjoni ma’ o[rajn. Tfal li jintegraw sew ma’ o[rajn isibuha aktar fa/li biex jag[mlu [bieb u ja;;ustaw g[al sitwazzjonijiet ;odda. Alan Montanaro, Prin/ipal tal-Akkademija Helen O’Grady irringrazzja lil Vodafone Malta Foundation talli g[amlu din l-inizjattiva possibbli. “A[na nippruvaw neliminaw il-bi]a’ li jsiru

l-i]balji. Is-sistemi tag[na jag[tu lit-tfal sens ta’ kreattività u t[allihom jassorbu, jirrepetu u jo[olqu l-affarijiet ming[ajr il-bi]a’ li jkunu redikolati. Wara kollox, lezzjonijiet mg[allma permezz tad-divertiment qatt ma jintnesew.” Id-direttur internazzjonali ta’ Helen O’Grady Nigel Le Page irringrazzja lil Vodafone Malta Foundation tal-appo;; kontinwu f’dan il-pro;ett u talli jipprovdu l-kurrikulu mill-aqwa lil tfal minn trobbija differenti.” Il-Kap tal-Iskola Primarja tal-Kalkara tkellmet dwar issu//ess tal-parte/ipazzjoni tag[hom fil-programm Helen O’Grady. “A[na kuntenti [afna li Vodafone Malta Foundation estendiet lappo;; u g[amlet dawn illezzjonijiet lill-istudenti possibbli. L-g[alliema raw differenza drastika fil-po]ittiv fuq kif l-istudenti ju]aw u jifhmu l-Ingli]. G[al darb’o[ra ner;g[u nistennew li nkunu parti minn din l-esperjenza mill-isba[ f’Ottubru li ;ej.”

IMPJEGATI TA’ GASANMAMO JG{INU LIL. PUTTINU CARES. Grupp ta’ impjegati ta’ GasanMamo ng[aqdu ma’ 800 tim ie[or biex jilag[bu l-futbol fl-10 edizzjoni tal-Puttinu Cares Football Marathon ta’ 60 sieg[a li saret bejn is-6 u t-8 ta’ :unju fil-Marsa Sports Ground. Biex ikomplu ji;bru aktar fondi g[al din l-organizzazzjoni, impjegati o[ra ta’ GasanMamo taw donazzjoni minn qalbhom f’attività ta’ ;bir ta’ fondi u ;urnata fejn libsu [wejje; informali. Il-fondi mi;bura minn Puttinu, total ta’ €1.4 miljun, se jintu]aw biex i[allsu 12-il appartament f’Sutton, f’Londra, li qed jintu]aw biex jakkomodaw pazjenti u familji li jkollhom b]onn imorru Londra g[al kura fl-isptarijiet, partikolarment fl-isptar tal-kan/er Royal Marsden.

Bil-g[an li jkompli jkabbar il-livell ta’ kuntatt mal-klijenti tieg[u, HSBC Malta nieda twitter account ;did permezz ta’ twitter handle @HSBC_ MT_Help. B’dan il-mod, ilBank qed i]id mezz ie[or ta’ komunikazzjoni mal-klijenti tieg[u fejn dawn jir/ievu risposti immedjati dwar tag[rif bankarju li jkollhom b]onn. Ta[t il-gwida ta’ tim ta’ persuni m[arr;a biex jipprovdu servizz ta’ media so/jali spe/jalizzat fuq twitter, dan is-servizz hu pprovdut mitTnejn sal-:img[a bejn it8.00hr u 16.00hr. Tweets li jid[lu wara l-[in tax-xog[ol jitwie;bu l-;urnata tax-xog[ol li jmiss. Biex persuna li tu]a t-twitter tibg[at mistoqsija fuq ittwitter account tal-HSBC Malta, kull ma g[andha tag[mel hu li ta//essa t-twitter handle @HSBC_MT_Help u tkompli minn hemm

HSBC Malta issa qed joffri assistenza billi jwie;eb mistoqsijiet ;enerali tal-klijenti anki permezz ta’ twitter

bil-mistoqsija, kumment, jew feedback. Il-klijenti qed jing[ataw ilparir li informazzjoni personali kunfidenzjali, b[alma huma d-dettalji tal-kont talbank m’g[andhomx ikunu inklu]i f’korrispondenza la bit-twitter u lanqas fuq siti

elettroni/i pubbli/i o[ra. F’ka] li klijent ikollu b]onn jg[addi informazzjoni kunfidenzjali, dak il-klijent jintalab mill-Bank biex jibg[at ismu flimkien man-numru tal-Karta tal-Identità fuq indirizz ta’ email li hemm g[al dan il-g[an.

I]-}wienet se jfakkru l-400 sena mill-a[[ar [bit tal-Furbani

Son et Lumiere bis-sehem ta’ 100 attur nhar il-{add li ;ej fil-misra[ tal-parro//a l-antika Nhar il-{add, 6 ta’ Lulju tal-1614, l-g[assiesa li kienu fil-kuridur sigriet fil-kappellun tal-parro//a antika ta’ Santa Katerina ta]-}ejtun (illum mag[rufa b[ala ta’ San Girgor) lem[u fuq ix-xefaq flotta ta’ madwar sittin xini tork. L-g[edewwa ni]lu fix-xatt bejn il-Bajja ta’ San Tumas u Wied il-G[ajn u malajr telg[u lejn i]-}ejtun fejn g[amlu [erba millparro//a antika. I]-}wieten dak i]-]mien kienu jg[ixu f’{al :wann u Bisqallin, illum mag[rufa b[ala ir-Ra[al ta’ Fuq u rRa[al t’Isfel. Immexxija minn Clemente Tabone, i]-}wieten in;abru ta[t il-[arrub ta’ Bulebel u hemmhekk irre]istew l-g[adu sa ma waslet il-kavallerija tal-Ordni tal-Kavallieri ta’ San :wann. Hawnhekk l-g[adu rtira, re;g[u lura lejn ix-xwieni u

wara [abtu g[all-Mellie[a. Ilmexxej Clemente Tabone kien se jinqabad ilsir i]da rnexxielu je[lisha [afif. B’[ajr huwa bena minn flusu l-kappella ta’ San Clement li tinsab bejn i]-}ejtun u Bulebel. B’tifkira tal-400 mitt sena minn dan l-a[[ar [bit tatTorok, il-Kunsill Lokali ta]}ejtun flimkien mal-Ministeru tal-:ustizzja u Gvern Lokali, l-Awtorità tat-Turi]mu, ilParro//a ta]-}ejtun, l-G[aqda Folklor u Storja, Arti u Arti;janat ta]-}ejtun u g[aqdiet o[ra lokali, se jipprezenta Son et Lumiere drammattizzat bil-g[ana, kant u ]fin nhar il-{add 6 ta’ Lulju, fit-8.30 p.m. Is-Son et Lumiere “L-A[[ar {bit 1614” jirrakkonta l;rajjiet li g[addew minnhom i]-}wieten qabel l-1436 meta ]-}ejtun kien di;à parro//a, u

l-1614. Tul dawn il-mitejn sena kien sar taqlib kbir fil[ajja so/jali u ekonomika lokali. Infatti s-Son et Lumiere hu bba]at fuq fatti stori/i li rri]ultaw minn ri/erka li saret tul is-snin minn studju]i tal-era medjevali, Godfrey Wettinger, Charles Dalli u l-Kanonku Joe Abela. Il-parro//a l-antika ta]}ejtun innifisha hija xhieda ta’ din il-;rajja billi minbarra knisja parrokkjali hi kienet isservi wkoll b[ala torri talg[assa, minn fejn kienet issir l-g[assa g[al kull /aqliq talg[adu, li bosta drabi tul is-sajf kien jin]el f’Marsaxlokk, ilBajja ta’ San Tumas jew Wied il-G[ajn. Is-Son et Lumiere, li fih se jie[du sehem mal-100 attur, se jsir fil-Misra[ tal-Parro//a l-Antika ta]-}ejtun, ta[t iddirezzjoni ta’ Lino Farrugia.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Media

Albert Spiteri

af.spiteri@gmail.com It-tond li ma jsirx kwadru Fil-gazzetta The Sunday Times of Malta tal-{add li g[adda rajt l-istorja dwar il-kumment li g[amel Jason Micallef, i/-Chairman tal-istazzjon televi]iv tal-Partit Laburista. Huwa ilmenta li l-PBS kien qieg[ed jittanta je[odlu ttalent tieg[u biex jelimina l-kompetizzjoni. Dan fih innifsu, jiena narah kontradizzjoni fit-termini, g[aliex il-kompetizzjoni tinsab appuntu f’din ‘it-tellieqa’ bejn listazzjonijiet, kull wie[ed jipprova ji;bed lejh l-a[jar nies u l-a[jar ideat; ra;uni wa[da hi biex jaqdi a[jar lill-udjenza tieg[u, u o[ra biex jikseb aktar riklami u jkabbar id-d[ul finanzjarju tieg[u. Jiena nara inkwiet fejn jid[ol ix-xandir lokali, imma mhux fl-aspett li qed jissu;;erixxi s-Sur Micallef. Meta n[ares lejn l-iskeda tal-istazzjonijiet Maltin u dik ta’ o[rajn barranin nara li minkejja li

Cyberspace

g[addew aktar minn [amsin sena minn meta bdejna x-xandir bit-televi]joni f’Malta, g[adna kemxejn parrokkjali filmentalità tag[na. L-Oxford Dictionary jag[ti d-definizzjoni tat-terminu ‘talent’ hekk: natural aptitude or skill. Iva, hekk na[seb li hu ttalent jien, kapa/ità naturali fik li tag[mel l-affarijiet bil-qalb u biddedikazzjoni. Talent, na[seb jien, g[andu kul[add, fis-sens li kul[add jista’ jiddedika ru[u ming[ajr pretensjonijiet u ji;bed l-istess [abel tal-grupp li jkun qed ja[dem fih. Ji;ifieri, g[alija, talent ifisser li wie[ed ja[dem bis-serjetà me[tie;a f’tim, ming[ajr ma jaqbe] il-limiti tieg[u. It-talent jinsab fis-sempli/ità, fil-

Salvu Felice Pace sfelicep@go.net.mt

Kummenti dwar websajts li ]ort

plott ma[dum bil-g[aqal, fi skritt ma[sub tajjeb, fil-kon/entrazzjoni, fil-wit. Ittalent huwa teamwork. Kristu nnifsu jsejjes il-messa;; tieg[u fuq it-talent, u lili jsammarni dan il-vers, Mattew 25, 26: “Qabe] is-sinjur u qallu, ‘Qaddej [a]in u g[a]]ien, kont taf li jien na[sad fejn ma ]rajtx u ni;bor fejn ma xerridx.’” G[alhekk jiena nemmen li potenzjalment kul[add jista’ jo[ro; b’ideat tajbin; imma rridu nag[tu l-ispazju, u wkoll g[andna b]onn tassew nibdew ng[allmu lil uliedna jikbru kura;;u]i u ja[sbu ’l barra min-norma g[a]]iena u mitluqa li ma twassal imkien. It-talent im[olli [ieles B’kumbinazzjoni interessanti, il-{add

stess segwejt programm e//ezzjonali fuq Rai 3 – hu ripetizzjoni ta’ sensiela ta’ tmienja li dehret g[all-ewwel darba bejn April u Mejju ta’ din is-sena. Mill-;did, er;ajna bi pre]entatur b’xag[ru abjad; u din id-darba mhux sempli/iment ‘mel[ u b]ar’, imma xag[ar abjad qotna g[aliex il-pre]entatur g[andu tmenin sena. Hu Corrado Augias u l-programm: Visionari. Il-programm tal-{add li g[adda kien: ‘Intervista a Charles Darwin’. Dan l-ewwel programm fissensiela jittratta l-ideat rivoluzzjonarji li jissu;;erixxi appuntu Charles Darwin fil-ktieb li hu ppubblika f’Novembru tal1859 (wara g[oxrin sena ta’ [sieb) On the Origin of Species, meqjus b[ala lbidu tal-bijolo;ija evoluzzjonarja – Darwin iqis li l-bniedem hu biss ri]ultat ta’ evoluzzjoni lenta u ka]wali. Il-programm, g[alhekk, ma jiddejjaqx jiddomanda sitwazzjonijiet stabbiliti u appuntu jisfida l-idea tal-:enesi li l-bniedem in[oloq ‘mix-xejn’ b[ala Adam u Eva, Il-vizzju tad-droga Nhar l-20 ta’ :unju l-Papa Fran;isku kellem lill-31 Konferenza Internazzjonali dwar l-Infurzar tad-Drogi u b’mod tipiku ma darx mal-lew]a. “Ilvizzju tad-droga huwa [a]en u m’g[andna qatt in/edu quddiem il[a]en jew nag[mlu kompromessi.” Dan ma jfissirx li l-Knisja m’g[andhiex tag[mel dak kollu li tista’ biex tg[in lill-vittmi tad-droga. Dan, il-Knisja tag[mlu bil-qalb u b’dedikazzjoni kbira. Ta’ dan

g[andna e]empji /ari u edifikanti u numru impressjonanti ta’ fejqan minn dan il-vizzju. Il-European Monitoring Centre for Drug and Drug Addiction ibba]at fil-Portugall fil-websajt tieg[u jsemmi ]ew; NGOs, il-Caritas u lOasi Foundation, it-tnejn parzjalment sussidjati mill-gvern lokali, li jipprovdu wkoll servizzi ta’ kura mid-droga kemm f’Malta kif ukoll f’G[awdex. F’http:##www.emcdda.europa.eu#data# treatment-overviews#Malta ssibu [afna tag[rif dwar dan il-qasam, bi statistika li turi n-numru ta’ vittmi ta’ dan il-vizzju li jirrikorru g[all-kura u anki b’dettalji ta’ tipi ta’ kura li jing[ataw.

ji;ifieri li Adam u Eva kienu l-ewwel bnedmin fid-dinja u minnhom in[olqot lumanità kollha. Paxximent. Il-vu/ijiet, l-inkwadraturi, is-sett, il-kompo]izzjoni tal-istampa, ilfeatures, il-persuni mistiedna, l-argumenti, il-lingwa u]ata sew... dak hu ttelevi]joni. Jiena nixtieq li s-Sur Micallef jippermettili ma naqbilx mieg[u li listazzjon tieg[u qed jo[loq xi forma ta’ kompetizzjoni – fil-verità, lanqas imissu je]isti; g[aliex l-iskop tax-xandir mhux li jkun pompa g[al partit politiku. Jekk iqieg[ed idu fuq sidru, Jason Micallef jibqa’ jg[id li l-istazzjon li hu jmexxi qed joffri servizz lill-pubbliku Malti? {alli nissu;;erilu li jag[mel xi {add jew tnejn isegwi r-Rai 3, jew xi Rai Storia, u jara sew it-talent x’inhu, kif jinbena u kif jiffunzjona... u x’ri]ultat i[alli. Ix-xandir g[andu missjoni fis-so/jetà, u ]gur ma hix li jdejjaq lit-telespettatur. Jiena naf li Jason Micallef kien g[adu x’aktarx ]g[ir fl-età fis-snin tmenin tasseklu li g[adda. U naf ukoll li hu ma ntmessx [a]in min[abba li kien ‘fuq inna[a t-tajba tal-istorja’ – kif i[obbu jitkellmu n-nies tal-PL fil-[wejje; li jaqblu lilhom. Imma nassigurah li [afna minna ntlaqtu [a]in, u [a]in [afna millbravuri li saru fix-xandir f’dak i]-]mien. U allura nixtieq nissu;;erilek, Jason, biex ma ter;ax tqanqal dellijiet millimg[oddi li a[na obbligati niftakru fihom biex ma ner;g[ux naqg[u fihom. In[alluhom jg[ixu li]-]g[a]ag[ tag[na u ma nheddulhomx il-futur.

Is-sentiment li jiggwidana biex nissudaw fil-[ajja reali

A[na kapa/i nin]g[u n-nu//ali tal-partit^ L-istazzjonijiet tal-partiti kif jistg[u jippretendu li jfittxu l-ewwel it-talent

* ASTERISKA,g[aliex hawn jitressqu punti lill-qarrejja biex flimkien nag[rfu iktar kemm dak li ji;ri madwarna hu parti s[i[a minn [ajjitna.

Kemm il-Caritas kif ukoll l-Oasi Foundation g[andhom il-websajts tag[hom, www.caritasmalta.org u www.oasi.org.mt fejn issibu kull xorta ta’ tag[rif relevanti, spe/jalment dwar is-servizzi li joffru f’Malta u f’G[awdex. Ann Fenech

Nifra[ lil Ann Fenech, il-President tal-E]ekuttiv tal-Partit Nazzjonalista g[all-[atra tag[ha b[ala kunsilliera fil-Kunsill E]ekuttiv tal-International Maritime Organisation. Dan huwa unur kbir g[al Malta u g[al Ann Fenech b’mod partikulari. L-IMO g[andha l-websajt tag[ha bl-indirizz www.imo.org. Kienet konferenza f’:inevra fl-1948 li kienet wasslet biex tin[oloq l-International Governmental Maritime Organisation li aktar tard inbidlet fl-IMO. F’dan is-sit issibu l-istorja tag[ha, l-isem tal-pajji]i li jikkontribwixxu fit-tmexxija tag[ha u tag[rif spe/jalizzat dwar ix-xog[ol ta’ din l-organizzazzjoni. L-importanza tal-IMO hi tant li hija rikonoxxuta mill-:nus Mag[quda b[ala NGO internazzjonali bi status konsultattiv.

jekk huma, di;à mill-bidu nett, limitati bl-g[a]la tal-kulur politiku? Hu naturali li kull pre]entatur ikollu l-fehmiet tieg[u; imma dawk jg[inu biex jag[tuh il-kulur, il-laqta tieg[u. G[al din ir-ra;uni jiena n[oss li dawn l-istazzjonijiet ma g[andhomx je]istu u hu g[alhekk li jiena nag[]el l-istazzjonijiet barranin. Appuntu, il-{amis rajt b’kumbinazzjoni programm [elu [afna fuq ir-RAI Uno, le;;er u din id-darba mmexxi minn persuna ]ag[]ug[a – g[aliex il-kapa/ità hi, jew tista’ tkun, dominju ta’ kul[add. Dan hu programm li jidher matul il;img[a filg[odu u ppre]entat minn Veronica Maya, tfajla simpatika g[alla[[ar ta’ xi 37 sena. Il-programm tag[ha, imsejja[ Dolce Casa, jinbena fuq argument li jolqot lillfamilja. Ikollha diskussjoni b’persuni li jifhmu s-su;;ett, u m[allta ma’ dan, sitwazzjoni live b’laqta qawwija ta’ komi/ità. Imbag[ad ma’ dan ikollok im[allat xi silta qasira mill-img[oddi – g[ax it-Taljani g[andhom arkivji ma jispi//aw qatt – Mina, f’dan il-ka], b’E Se Domani, mill-1966: Li kieku g[ada kelli nitilfek g[ax tkun g[ejjejt minni, dak li jabbasta lill-bqija tad-dinja, lili ma jag[tinix imqar id-dell tal-hena li nkun tlift. Dan hu t-televi]joni. Hu memorji, nostal;ija, it-tqanqil tas-sentiment ]ag[]ug[ f’min hu kbir fl-età u x-xenqa g[all-futur g[al min hu ]ag[]ug[.

L-g[an tal-IMO hu mifrux [afna. Prin/ipalment dejjem tara li s-servizzi marittimi ja[dmu f’ambjent bl-anqas periklu possibbli, it-tis[i[ tar-regolamenti marittimi li jwasslu g[al dixxiplina tant me[tie;a f’qasam b[al dan u anke l-edukazzjoni legali u ri/erka dwar drittijiet marittimi kemm mil-lat kummer/jali kif ukoll bejn pajji] u ie[or. Malta bi gvernijiet Nazzjonalisti tat kontribut kbir f’dan il-qasam bissa[[a ta’ Arvid Pardo. Prosit Ann Fenech. Inxammru l-kmiem Nhar il-:img[a u s-Sibt saru l-elezzjonijiet interni tal-Partit Nazzjonalista. Issa kollox jinsab f’postu biex inkomplu fejn [allejna qabel l-elezzjonijiet Ewropej.

Nifra[ lil dawk kollha li ;ew eletti f’Malta u G[awdex u n[e;;i;hom li minn issa ja[dmu b[al qatt qabel, ifittxu l-g[aqda bejniethom u b’lealtà lejn il-Kap tag[na Simon Busuttil biex fl-iqsar ]mien possibbli nag[mlu l-bidliet ne/essarji. It-triq twila i]da ]gur li r-rieda qieg[da hemm.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Reli;jon

L-Ewkaristija b[ala xhieda

Il-Knisja dejjem tiskopri l-missjoni tag[ha li hija wkoll l-istess missjoni ta’ Kristu. Kristu meta kien fuq din lart, fittex li jnissel l-im[abba fil-qlub tal-bnedmin g[ax din kienet il-missjoni tieg[u. Fil-qalba tal-Knisja kien minn dejjem :esù Kristu. Kristu huwa l-Bidu u t-Tmiem, l-Alfa u l-Omega, i/-/entru tal-[ajja Nisranija u tal-[ajja talKnisja. Ne[[i lil Kristu mi/-/entru u ma jibqa’ xejn. G[alhekk il-Knisja tfittex li tag[milha ta’ xhieda g[al Kristu. :wanni fil-kapitlu wie[ed u g[oxrin tal-Evan;elju tieg[u ji;bor filqosor il-missjoni ta’ xhieda li g[andha l-Knisja. Fil-fatt g[al tliet darbiet Kristu jistaqsi lil Pietru: “Xmun bin

:wanni, t[obbni int aktar minn dawn?” Din il-mistoqsija li Kristu jag[mel lil Pietru hi importanti g[all[ajja tal-Knisja g[ax :esù jistenna li Pietru jkun i[obbu g[ax fuqu se jibni l-Knisja tieg[u. Wara din il-;rajja, niltaqg[u malfigura ta’ :wanni l-appostlu lma[bub. F’dawn il-versi tal-Evan;elju nsibu l-li;i tax-xhieda g[al dan kollu u li kiteb dawn il-[wejje; u a[na nafu li x-xhieda tieg[u hi minnha. I]da hemm ukoll bosta [wejje; o[ra li g[amel :esù. Li kieku wie[ed kellu jikteb kollox [a;a b’[a;a, na[seb li lanqas id-dinja stess ma kienet tesag[hom ilkotba li kienu jinkitbu” (:w 21; 24-25).

:esù l-Mulej baqa’ sal-a[[ar maddixxipli tieg[u. Qatt ma [alliehom wa[idhom, lanqas wara l-qawmien mill-mewt. L-Ewkaristija hija l-ikbar rigal li [alla lill-Knisja tieg[u u lillkomunità Nisranija tal-bidu li kienet ti//elebra l-Ewkaristija b’g[o]]a kbira. L-Ewkaristija kienet tg[inhom biex jirriflettu fuq l-Im[abba ta’ Alla g[alihom. :rajja [elwa li nsibu fl-Evan;elju ta’ :wanni hi dik li tirrakkonta ddehra ta’ :esù lid-dixxipli tieg[u [dejn il-ba[ar ta’ Tiberija. “Wara dan :esù re;a’ deher liddixxipli tieg[u [dejn il-ba[ar ta’ Tiberija. Dehrilhom hekk; Xmun Pietru,

Tumas li jg[idulu t-Tewmi, Natanjel minn Kana tal-Galilija, Ulied }ebedew u tnejn o[ra mid-dixxipli tieg[u kienu flimkien, u Xmun Pietru qalilhom; Sejjer nistad. Qalulu; [a ni;u mieg[ek a[na wkoll. Marru, rikbu d-dg[ajsa u dak il-lejl ma qabdu xejn. Filg[odu mas-seb[, :esù kien qieg[ed ix-xatt imma ddixxipli ma kinux jafu li hu :esù. :esù qalilhom; G[andkom x’tieklu [bieb? Le, we;buh. Qalilhom; Waddbu x-xibka n-na[a tal-lemin taddg[ajsa u ssibu. Dawn waddbu xxibka u mbag[ad ma fel[ux ji;bduha daqs kemm qabdu [ut! Id-dixxiplu li kien i[obb :esù qal lil Pietru: Il-Mulej dan!” (:w 21; 1-7).

“Il-Mulej dan”

ILLUM IL-{ADD Il-Martirju ta’ San Pietru u San Pawl

}ew; kolonni ta’ fidi kbira fid-dg[ufija Atti 12>1-11< Salm 33< 2 Timotju 4>6-8< 17-18< Mattew 16>13-19 Fr Charles Fenech, OP Il-{sieb L-istorja tas-salvazzjoni hi ;rajja meravilju]a. L-im[abba ta’ Alla lejn il-bniedem u lejn kull wie[ed u

“:esù [a l-{ob] u tahulhom”

“:esù resaq, qabad il-[ob] u newwilhulhom u hekk ukoll g[amel bil-[ut” (:w 21;13). Din l-ikla, anki minkejja li ma kinetx /elebrazzjoni tal-Ewkaristija, tfakkarna fil-lingwa;; Ewkaristiku tal-:did Testment. L-Ewkaristija tfakkarna kontinwament fl-im[abba ta’ Alla g[alina lbnedmin. Qatt ma nistg[u nifhmu bi]]ejjed l-im[abba li Alla g[andu g[alina l-bnedmin. Alla [siebu fina u dejjem jara x’jag[mel g[alina. LEwkaristija hi l-aqwa frott ta’ din l-

im[abba kbira g[alina. X’misteri kbar hemm fl-im[abba ta’ Alla! :esù jag[ti lilu nnifsu lilna, flEwkaristija, f’dik il-bi//a [ob] /kejkna. Jumilja ru[u daqstant, basta jid[ol fina, basta jkun mag[na, qrib tag[na. Kemm hi kbira l-im[abba ta’ Alla g[alina! Fl-Ewkaristija ma nistg[u nilm[u lil [add jekk mhux lil Kristu. Kristu jinsab pre]enti, [aj. Jg[mel lilu nnifsu pre]enti fl-Ewkaristija, basta jkun mag[na u fostna.

{SIEB

Il-mewt mhix l-akbar telfa fil-[ajja. L-akbar telfa hu dak li jmut ;o fina waqt li g[adna [ajjin. – Norman Cousins

wa[da minna hija xi [a;a tassew profonda. L-istorja tas-salvazzjoni tkompli tikber fl-importanza tag[ha permezz ta’ ;rajjiet fl-istorja talKnisja li permezz tag[hom dawk li segwew lil Kristu komplew ji]irg[u t-tag[lim tieg[u sakemm xerrdu demmhom. Il-festa tal-lum tal-martirju ta’ San Pietru u San Pawl i;;ib g[all-attenzjoni tag[na ]ew; figuri kolonni tal-Kristjane]mu, ]ew; figuri li huma dg[ajfa u d-dg[ufija tag[hom hija pubblika, i]da ]ew; figuri li segwew lil Kristu sal-mewt. Pietru kien it-tip prattiku. Segwa u kien i[obb isegwi lil Kristu, i]da filmument ta’ prova be]a’ u /a[du. I]da Kristu g[a]el lilu b[ala su//essur g[ax :esù j[ares lejn ilqalb. Pawlu /a[ad lil Kristu, anki lis-segwa/i tieg[u. ?a[ad b’mod li kien jaqbad u joqtol lid-dixxipli ta’ Kristu. Kellu rasu iebsa i]da qalbu miftu[a g[ar-rieda ta’ Alla. Malwaqg[a fit-triq ta’ Damasku tilef g[al mument id-dawl biex sab iddawl qawwi. Pietru u Pawlu huma sinjali qawwija g[all-insara tal-lum. A[na lkoll inqisu lilna nfusna midinbin i]da nammettu wkoll li n[obbu lil Kristu. Huma e]empji ta’ kura;; u attwalità g[alina lkoll. Il-Kelma L-Ewwel Qari tal-lum, me[ud mill-Atti tal-Appostli, jurina li xxog[ol tal-Appostli fit-tixrid tal-

Bxara t-Tajba kien kontinwament mhedded mill-persekuzzjoni. Pietru kien il-[abs. I]da jibqa’ sod fl-g[ajta u t-t[abbira tieg[u tal-Bxara t-Tajba. Fis-Salm Responsorjali, me[ud misSalm 33, g[andna g[anja ta’ fer[ lill-Mulej li j[arisna g[al dak kollu li nwettqu f’ismu. Fit-Tieni Qari mit-tieni ittra ta’ San Pawl lil Timotju g[andna riflessjoni ta’ San Pawl dwar il-[idma u t-tbatijiet li ;arrab g[all-Van;elu. Fil-Van;elu ta’ San Mattew g[andna l-mistoqsija li jag[mel :esù lid-dixxipli: “intom min tg[idu li jien?” Il-{ajja 1. Pietru u Pawlu, ]ew; figuri umani g[all-a[[ar i]da segwa/i u [addiema ta’ Kristu: X’jolqtok fihom? Ta[seb li inti tasal biex tag[ti [ajtek g[al Krsitu? 2. Kemm t[oss li s’issa fil-[ajja tieg[ek ta’ kuljum bl-e]empju u lg[emil qed ixxandar lil Kristu? 3. :esù jag[mel mistoqsija kbira lid-dixxipli: Intom min tg[idu li jien? Xi jfisser Kristu tassew g[alik? Tg[addi ming[ajru? 4. Il-martirju ta’ San Pietru u San Pawl jurina l-mod kif minkejja d-

dg[ufija dawk li jsegwu lil Kristu jistg[u jwasslu messa;; qawwi ming[ajr bi]a’. A[na qed nippruvaw nag[mlu dan?

Id-Djalogu Mulej, ag[mel li kuljum na//etta li mmut g[alik fl-g[a]liet li nag[mel. G[inni fid-dghufija tieg[i biex ma nitlifx il-fidi tieg[i.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Opinjoni

Louis XI Dun Pawl Camilleri Opinjonista pauca43@gmail.com

Sfond Storiku

Ir-Re Louis XI ta’ Franza (03.07.1423 – 30.08.1483) kienu jsej[ulu “il-President”. La[aq Re wara missieru Charles VII, u saltan bejn l-1461 u l-1483. Warajh la[aq ibnu, li sar Charles VIII. Louis ma tantx kien jirrispetta lil missieru. Fl1440, missieru kellu jke//ih mill-Palazz, g[ax qajjimlu rivolta, mag[rufa b[ala l-Praugerie. Missieru [afer lilu u lil s[abu. Iktar tard ried ji]]ewwe; wa[da li kinetx tog[;ob lil missieru. Louis [arab, u g[amel ta’ rasu. Fl-1461 xorta la[aq flok missieru. Kien mo[[u fi ;lied u kumplotti. Imma almenu kellu l-mertu li bit-Trattat ta’ Picquigny, ma’ Dwardu IV tal-Ingilterra, ;ieb fit-tmiem il-Gwerra mag[rufa b[ala “Tal-100 Sena”. Aneddotu. Astrologu fil-Qorti ta’ Louis, ippreveda b’e]attezza l-mewt ta’ mara li kienet ta[dem hemm. Louis idde/ieda li joqtlu. Bag[at g[alih, imma ftiehem mal-qaddejja biex jitfg[uh mit-tieqa g[al isfel, malli jag[tihom is-sinjal. I]da qabel staqsieh: “jekk inti veru astrologu, u taf taqta’ meta se jmutu n-nies, tista’ tg[idli int meta se tmut?” Lastrologu wie;bu: “jien se mmut tlett ijiem qabel is-sultan”. Ovvjament, ma qatlux allura.

Kummenti

• Int tista’ tipprevedi b’e]attezza l-mewt tieg[ek? Ma na[sibx, hux. Dun :or; Preca kien jg[id li s-serjetà tal-mewt ti;i minn tliet fatturi: li ti;i ]gur, meta ma tafx, u darba biss. Imbag[ad l-istorja ta’ wara l-mewt, ukoll! Darba, lil San :wann Berchmans (1599-1621), student Bel;jan, :i]wita, meta kien qed jilg[ab spe/i ta’ billiard staqsewh x’jag[mel kieku kellhom jg[idulu li baqag[lu sieg[a wa[da biss [ajja. Bil-kalma kollha qalilhom: “nibqa’ nilg[ab”. Mhux kul[add l-istess, na[seb. Jien x’nag[mel kieku? U int x’tag[mel? Xi [add darba kiteb: “qis kull ;urnata b[ala l-a[[ar wa[da tieg[ek – xi darba taqta’ ]gur!” Min jemmen jaf ukoll li sserjetà tal-mewt hi r-rabta mal-:udizzju u mal-eternità. Kif t[ossok fuq hekk? • Indejqek jekk ng[idlek ftit milli nkiteb fuq il-mewt? Filka] sku]ani. Martin Luther King Jr: “min mhux lest li jmut

Kemm irqadt fil-pa/i!

M’

Patri Mario Attard OFM Cap Opinjonista

In[e;;ek biex l-internet tu]ah biex titlob mal-o[rajn. Kun g[aqli fl-u]u ta’ din l-g[odda importanti ta’ komunikazzjoni so/jali billi ddawru fi strument li jag[ti l-pa/i vera

hemm l-ebda dubju li t-teknolo;ija talinformatika hi wa[da mis-sejbiet, jekk mhux is-sejba, l-aktar importanti ta’ ]mienna. Il-fatt li dejjem qieg[da ti;i rfinuta bi ]viluppi o[ra fi [danha juri l-potenzjal tag[ha li tissokta tikber. Wie[ed mill-mezzi ta’ social networks li huwa u]at [afna llum huwa l-iskype. Dan is-servizz li l-Microsoft Skype Division qieg[da ti]viluppa jippermetti lil dawn li ju]awh biex jikkomunikaw ma’ o[rajn li qeg[din abbonati fis-servizz. Dan jag[mluh billi ju]aw mikrofonu, webcam u messa;; instantanji online. It-telefonati li jsiru mill-iskype users lil xulxin huma bla [las. Dan jag[milha aktar fa/li u effi/jenti biex wie[ed ju]a dan is-servizz. L-iskype joffrilek il-vanta;; li tit[addet ma’ persuni g[e]ie] g[alik li jinsabu ’l bog[od minn xtutna. Dan tista’ twettqu filkumdità ta’ darek stess fi x[in trid. Basta tiftiehem mal-persuni l-o[ra meta jkun tajjeb g[alikom li tit[addtu. L-iskpye nu]ah. Sibtu utli g[al diversi [wejje;. Imma dan l-a[[ar skoprejt fih xi [a;a li nixtieq minn qalbi naqsamha mag[kom. Min fil-[ajja ma jg[ejjiex? Ma ji;uhx waqtiet fejn ikollu jistrie[ biex jirkupra dik l-ener;ija ne/essarja [a jkompli jterraq fit-triq avventuru]a tal-[ajja. L-iskype joffri dan il-mument privile;;jat fejn wie[ed jit[addet. Jisma’. Iqis. U wara l-g[arbiel, bil-qawwa tal-g[erf qaddis tal-Mulej, jag[ti l-pass li jmiss [a jkompli jsir dak ir-ra;el jew dik il-mara mag[mula fi Kristu. Dan l-a[[ar kelli esperjenza fejn persuna xtaqet tifta[ qalbha. Bdiet tit[addet fuq l-isfidi li qieg[da t[abbat wi//ha mag[hom. Fissret il-be]g[at imsie[ba mat-tamiet li hemm mistura filqalba ta’ mo[[ha u qalbha. U meta persuna tesprimi t-tama kif tista’ ma tifra[x mag[ha? Kif tista’ ma turihiex bil-fejqan li hemm mo[bi wara dak is-s[ab o[xon tal-qtig[ il-qalb? Wara li t[additna t-tnejn intba[na li l-uman biss mhux bi]]ejjed. Il-qalb g[andha b]onn tissa[[a[ mid-divin. G[alhekk [adna l-istorja mqallba fir-realtà fejqana tat-talb. Imma x’[a naqbdu nitolbu? G[alkemm it-tnejn li a[na stajna nikkomunikaw bl-ilsien Taljan kemm kienet tkun isba[ nikkomunikaw b’ilsien komuni g[alina t-tnejn? Min jaf li kieku nag[mel sforz u nitlob ma’ din il-persuna bi lsien art twelidha stess?

g[al xi [a;a, mhux dehen li jg[ix.” Mark Twain: “il-bi]a’ mill-mewt ;ej mill-bi]a’ mill-[ajja – min jg[ix bis-sens hu lest li jmut kull [in”. Bertolt: “Brecht: ‘tib]ax daqshekk mill-mewt – ib]a’ minn [ajja bla sens’.” Henry Van Dyke: “/erti nies tant jib]g[u mill-mewt, li qatt ma jibdew jg[ixu”. Ashley Montagu: “irrid immut ]ag[]ug[, l-iktar tard possibbli”. Giovanni Falcone: “min ma jib]ax mill-mewt imut darba biss”. Tupac Shakur: “ma nib]ax mill-mewt – nib]a’ li ner;a’ ni;i ng[ix hawn”. Stephen Hawking: “ma nib]ax mill-mewt imma m’g[andix g[a;la – baqag[li [afna x’nag[mel”. Benjamin Franklin: “/erti huma biss il-mewt u t-taxxi”. • Int qatt ;ibt fi tmiem xi gwerra – b[al Louis XI? Ma na[sibx li int xi diplomatiku. Forsi wkoll! Imma qed nirreferixxi g[al [afna gwerer ]g[ar li je]istu fil-familji, filpostijiet tax-xog[ol, fil-ka]ini u l-kumitati, u kultant anki filKnisja. Jimpurtax li tkun medjatur? {add ma jie[u gost jid[ol bejn il-basla u qoxritha. Imma kieku nies ta’ rieda tajba, flok jibqg[u spettaturi quddiem tkissir ta’ ralzzjonijiet, jippruvaw iressqu l-persuni lejn xulxin, kieku d-dinja hi ferm isba[ biex ng[ixu fiha. Naf li mhux fa/li, [afna drabi. Imma s-sodisfazzjon li ;;arrab meta tfejjaq relazzjoni jg[addi liskomdu tal-medjazzjoni. Dil-[a;a ng[ixha kontinwament bid-dedikazzjoni g[all-counselling. Tibqax lura.

Tbissima

Professur kien ma’ 20 student tal-bijolo;ija organika, ftit qabel l-e]ami. Qalilhom: “naf li studjajtu [afna. Jekk hemm fostkom min ma jridx jag[mel l-e]ami, lest nag[tih B bil-quddiem”. Kienu [afna dawk li rringrazzjawh, u [adu l-offerta. {a nota ta’ dawk li a//ettaw u qalilhom jo[or;u mill-klassi. Imbag[ad qal lil dawk il-ftit li baqg[u ;ewwa: “kemm nie[u gost narakom temmnu fikom infuskom! Issa lilkom se nag[tikom A”. – Int, bla ebda pre]unzjoni, kemm temmen fik innifsek?

{sieb finali: “Kul[add i[alli d-dinja xi ftit a[jar … u[ud proprju billi jitilqu”. Int qed tipprova t[alliha a[jar qabel titlaq?

F’dak il-waqt ;ieni quddiem wi//i San :wanni Pawlu II, komunikatur musta//un. X’kien jag[mel dan il-Papa kbir jekk mhux li jipprova j]ellaq dik il-kelma bl-ilsien ta’ dawk li kien i]ur? Misjuq mill-e]empju qaddis u qalbieni tieg[u g[amilt b[alu. Sibt websajt fejn fiha kien hemm it-talba tar-Ru]arju u lKurunella tal-{niena Divina bi lsien twelidt din il-persuna u bdejt nitlobhom mag[ha g[all-intenzjonijiet li kellmitni dwarhom. F’dak il-[in ;rat xi [a;a interessanti f’kamarti. Kemm bdejt in[ossni [afif u fil-pa/i! L-g[aliex anki jekk kont qieg[ed nit[abat biex naqra sewwa t-talbiet li kelli fuq il-monitor b’ilsien li hu totalment barrani g[alija madankollu [assejt filqieg[ ta’ qalbi li kellna ]ew; persuni mag[na li kienu qieg[din jg[aqqduna flimkien fl-ispirtu qaddis tag[hom: :esù u Marija! L-Iben u l-Omm! Ma’ kull Ave Maria u f’;ie[ il-passjoni [arxa tieg[u li bdejna nlissnu minn fomma u n]ebb;u bil-kuruni tag[na, intba[na kemm il-qawwa tat-talb g[andha effett kbir! Anki fuq is-social network b[alma hu skype! Il-pa/i u l-fer[ li [assejna kien kbir! U nifhimha. L-g[aliex la d[alna fis-Sliem dejjiemi, sliem dejjiemi rkadna. U, anki jekk kien sar ftit tal-[in, mhux biss il-[in ma rajniehx g[addej imma l-effett ta’ ser[an li [assejna wara ;eig[lna norqdu raqda papali fil-pa/i! Personalment bqajt imbellah kif, g[alkemm stri[ajt inqas mis-soltu, irnexxieli nistrie[ daqshekk! Mela mhux il-kwantità tas-sig[at biss li tiddefinixxi s-ser[an veru! Tg[id meta nag[laq il-;urnata bit-talb il-probabbiltà mhijiex li nistrie[ tassew? In[e;;ek biex l-internet tu]ah biex titlob mal-o[rajn. Kun g[aqli u g[aqlija fl-u]u ta’ din l-g[odda importanti ta’ komunikazzjoni so/jali billi ddawru fi strument li jag[ti l-pa/i vera. G[ax jekk, kif qal tajjeb il-Papa Fran;isku fit-48 messa;; talJum Dinji tal-Komunikazzjoni, “l-internet, b’mod partikulari, joffri possibbiltajiet immensi biex wie[ed jiltaqa’ u juri solidarjetà”, x’hemm isba[ milli wie[ed ikollu l-gazz jibdlu “f’rigal minn Alla” g[aliex bih jitlob ma’ dawk li tassew g[andhom b]onn il-[niena ta’ Alla? M’hemmx b]onn tkun patri, qassis jew soru biex titlob mannies fuq Skpye. Biss kun af li jekk tag[milha, spe/jalment qabel tmur torqod, ibqa’ /ert li se tistrie[ fil-pa/i!

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Kur]itajiet

Santa Wilgefortis f’mu]ew fl-Awstrija u Conchita Wurst, ir-rebbie[a tal-Eurovision

Statwa ta’ qaddisa fl-Awstrija tixbah lil Conchita

Il-katavru ta’ Georgina Chervony Lloren g[all-qima tal-pubbliku f’mu]ew

Katavru ta’ nanna g[all-wiri Il-katavru ta’ mara ta’ 80 sena kien g[all-wiri fi Puerto Rico qabel indifnet biex setg[u jarawha l-[bieb u l-qraba tag[ha. Lil Georgina Chervony Lloren po;;ewha bilqieg[a fuq pultruna li titbandal liebsa l-libsa tat-tie; li kienet libser fit-tieni ]wie; tag[a 32 sena ilu. Bintha Miriam qalet li ommha kienet

qaltilha e]att kif riedet tkun wara mewtha meta jmorru j]uruha min kien jafha. Il-post fejn kienet esebita l-mara hu mag[ruf g[al dawn l-affarijiet. Fil-fatt ftit tax-xhur ilu kienu g[amlu g[allwiri katavru ta’ boxer f’boxing ring u ra;el riekeb fuq il-mutur favorit tieg[u.

Mu]ew fl-Awstrija li g[andu statwa rari ta’ qaddisa li turi mara bid-daqna qed ikun iffullat bil-vi]itaturi wara rreb[a tal-kantant Awstrijak Conchita Wurst fil-konkors tal-Eurovision. Skont il-le;;enda l-qaddisa Santa Wilgefortis g[exet fis-Seklu 14 u isimha ;ej minn kelma antika :ermani]a li tfisser ‘wi// qaddis’. G[alkemm kwa]i [add ma kien jaf b’din l-istatwa qabel ir-reb[a ta’ Conchita, Santa Wilgefortis hi mni]]la fl-lista tal-qaddisin tal-Knisja Kattolika, g[andha ;urnata uffi/jali meta tkun /elebrata l-festa tag[ha u hi mag[rufa wkoll taht bosta ismijiet, fosthom Liberata, Kummernis, Uncumbe u Livrade. Skont l-istorja l-mara kienet it-tifla ta’ re li g[amlet weg[da ta’ kastità u tibqa’ ver;ni wara li tg[ammdet bilmo[bi. Meta missierha ried i]ewwi;ha lis-Re ta’ Sqallija hi talbet bil-[erqa

biex dan i]-]wie; ma jsirx. Kien hawnhekk li kibritilha d-daqna. Ir-Re ta’ Sqallija tgerrex minnha u hi baqg[et ma ]]ew;itux. Meta missierha sar jaf x’g[amlet bintu tant irrabja li ordna li jsallbuha. Il-mara kienet meqjuma minn bosta nisa fl-g[elt tag[hom, l-aktar minn dawk li kienu ma[qurin minn ]wie;hom. Toni Kurz, id-direttur tal-mu]ew f’Horn, qal li qabel ftit li xejn kien hemm interess fl-istatwa. Imma wara r-reb[a ta’ Conchita g[all-Awstrija linteress kiber immens. B[alissa l-mu]ew ta dehra ;dida lillpost u hemm g[all-wiri bosta relikwi ta’ qaddisin ta’ Ottubru. Kurz jg[id li jekk in-nies jibqg[u ;ejjin b[alma qed jag[mlu b[alissa ]gur li l-wirja ddum miftu[a aktar. L-ikbar xewqa tieg[u issa hi li Conchita Wurst imur i]ur il-mu]ew.

Tne[[i [wejji;ha biex tgerrex ... mhux biex ti;bed l-attenzjoni

?ini]a ne]g[et biex tgerrex ra;el

Issa l-fkieren g[andhom taxi wkoll!

Servizz ta’ taxi g[all-fkieren

Il-fkieren f’Peterborough f’Ontario fil-Kanada issa ilu li g[andhom sptar g[al dawn l-a[[ar 10 snin. U issa g[andhom ukoll servizz tat-taxi biex je[odhom hemm. Turtle Taxi twaqqfet bi s[ab bejn lg[aqda Turtle Environmental Education u l-Kawartha Turtle Trauma Centre.

Sue Carstairs, id-direttri/i mediku fil-post, qalet li dan hu l-uniku /entru tax-xorta tieg[u f’Ontario. “Iz-zona ta’ hawnhekk hi post ideali g[all-fkieren min[abba l-ambjent tal-lagi,” qalet. “B’dan is-servizz jistg[u jkunu salvati aktar fkieren g[ax jitwasslu aktar malajr g[allkura.”

Mara li kien qed isus warajha ra;el fuq mutur sabet mod uniku biex tgerrxu u ma jibqax ji;ri wara jha : ne]g[et [wejji;ha . In - nies li rawha tne[[i [wejji;ha baqg[u mifxula meta rawha tag[mel dan imma b ’ dak li g[amlet ;ieg[let lir - ra;el li kien qieg[ed idejjaqha biex ja[rab mill - post qabel waslu l - pulizija fil - belt ta ’ Dongguan fil - provin/ja ta ’ Guangdongg . Wie[ed li ra l-in/ident qal li l-

mara dehret a;itata min[abba dak li kien ji;ri warajha. Hi marret fuq palk f’nofs il-pjazza fejn isiru lkun/erti u bdiet tin]a’. Ir-ra;el g[eb. Meta waslu l-Pulizija l-mara kienet kalma u qaltilhom b’dak li kien ;ara. Qaltilhom li dak li g[amlet ma kinetx xi protesta biex tikseb l-attenzjoni imma g[ax kienet imbe]]g[a. Il-pulizija raw i/-/irkostanzi u qalu li mhux se jie[du azzjoni kontriha. Imma issa jridu jsibu lil min kien isegwi l-passi tag[ha.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Passatemp

Mimdudin> 1. G[andu gosti g[alih wa[du (6) 3. Marjunett jew pur/inell ma[dum b’iktar minn pupa? (6) 7. Il-korp tas-suldati f’pajji] (7) 8. Aqta’ barra ras il-Grigal u tie[u gost bih! (5) 9. Issajjar fuq gradilja (5) 10. Tkellimt u ddiskutiet skont ir-ra;uni (9) 11. Arma bil-ponta f’kaxxa bla qieg[? (5) 13. Inteba[ (6) 15. Sinjal mog[ti bi twiddiba (6) 17. Mitfug[ mal-imbarazz biex jin;abar mal-iskart (5) 21. }ejnet id-dekor madwar id-dati? (9) 23. Biha ttella’ l-ilma mill-bir (5) 24. Kif issejja[ lil Margerita fil-qosor (5) 25. Il-padruni g[andhom flus mhux [a]in! (7) 26. G]iritna g[al San Pawl (6) 27. Kamra g[all-merkanzija, mimlija b’/ertu [a]en? (6)

Weqfin> 1. Karozza ta’ fuq is-sil; (6) 2. Mg[awwe; gan/ (5) 3. Kunsill (5) 4. Fran/i] mill-kapitali (7) 5. Dejjem sejjer fuq xog[lu, mimli [e;;a u [rara (5) 6. Grupp ta’ vapuri flimkien fl-o/ean (6) 7. Passi;;ata twila, forsi (5) 12. Ming[ajr (3) 14. Tista’ tinbena g[and is-Sur Darmanin? (3) 15. {uta pprofumata (6) 16. It-tarki jinbidlu f’talbiet illegali ta’ flus? (7) 18. Hekk ikun kannol tajjeb. Kieku vojt ma jiswiex (5) 19. Ma kantax tajjeb (5) 20. Nisba[ b’xi mod, imdawwar bilpri;unieri? (6) 22. Mara minn Moska (5) 23. Rixa kbira (5)

6 8

Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret il-{add li g[adda Mimdudin> 1. Adulti; 3. Assalt; 7. Gandott; 8. Lenti; 9. Somma; 10. Ottimisti; 11. Fatta; 13. Tnalja; 15. Skappa; 17. Makku; 21. Ra[al :did; 23. Babun; 24. Fonti; 25. Stejjer; 26. Tenuri; 27. Ma[qur. Weqfin> 1. Arrest; 2. Tonda; 3. Aptit; 4. Salamun; 5. {oloq; 6. Kimika; 7. Gomma; 12. Tip; 14. Ajk; 15. Strofa; 16. Pallidu; 18. Kobor; 19. Idlek; 20. Bnadar; 22. Diski; 23. Bajda.

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

IRBA{… voucher ta’ 15-il ewro li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tat-telefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Ir-rebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[ tat-Tisliba tal-{add 15 ta’ :unju 2014 hi: Brian Galea, 50, Lanzon Street,

Tarxien.

Kompo]ituri famu]i

Dan min hu^ Ta’ min hi din il-karikatura? Miet fis-27 ta’ Lulju, 2003, e]att wara li g[alaq il-100 sena.

Kompo]ituri famu]i

Soluzzjonijiet

Fuq ix-xellug hawn lista ta’ 34 kompo]itur. Dawn trid issib fejn huma f’din il-gradilja fuq il-lemin. Dawn jistg[u jkunu mni]]lin dejjem f’linja dritta mix-xellug g[al-lemin u vi/i-versa, minn fuq g[al isfel u vi/i-versa kif ukoll djagonalment minn fuq g[al isfel u vi/i-versa. L-ittri tista’ tu]ahom iktar minn darba. Bl-ittri li ma jintu]awx g[andek taqra l-isem ta’ wa[da mill-opri ta’ Wagner bit-Taljan.

Kompo]ituri Famu]i

Bob Hope

Dan min hu^

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Televi]joni # Radju

NET TELEVISION

..................................................................................

07:00 08:30 11:30 12:00 14:00 14:05 16:00 17:00 18:00 18:05 18:40 19:30 20:10 20:40 21:30 21:35 23:15

NET News Telebejg[ Nis;a Maltija Iswed fuq l-Abjad (r) NET News Mitqlu Deheb (r) Sibtilfidi (r) Dokumentarju NET News Flusek (r) Wheelspin (r) NET News Replay - Tazza tad-Dinja Dokumentarju NET News Minn Festa g[al O[ra (r) NET News

RAIUNO ........................ 07:00 07:05 08:00 08:20

09:00 09:05 09:55 10:00 10:30 10:55 11:50 12:00 12:10 12:20 13:30 14:00 17:00 17:05 18:50 20:00 20:30 21:30 22:00 22:45 00:00 00:05 01:30

TG 1 Overland 8 TG 1 Le foreste incantate del Madagascar TG 1 Road Italy Puglia: Gargano TG 1 L.I.S. Con i tuoi occhi Quéyras A sua immagine Santa Messa A sua immagine Angelus da Piazza San Pietro A sua immagine Linea verde estate Telegiornale Film. Il mio cuore dice sì TG 1 Padre Pio: tra cielo e terra Reazione a Catena Telegiornale Diario Mondiale Mondiali di Calcio 2014 Calcio: Ottavo di Finale Campionati Mondiali di Calcio 2014 Tg1 60 Secondi Notti mondiali TG1 Notte

TVM ........................ 07:00 08:00 09:00 09:30 10:00 10:30 12:00 12:10 15:30 16:00 16:05 17:30 18:00 18:10 18:45 19:15 20:00 20:45 21:00 22:55 24:00 02:00

L-G[odwa t-Tajba World’s Worst Disasters G[awdex Illum Tuffi[at Migduma Ta[t l-Art Malta u lil hinn minnha A[barijiet {add G[alik Gadgets A[barijiet World’s Worst Disasters Pellikola A[barijiet Madwarna Mr Fisherman Mixage A[barijiet Fifa World Cup Football Fifa World Cup Football Fifa World Cup.

RAIDUE ........................

RAITRE ........................

13:00 13:45 14:30 15:25 16:30

11:30 12:25 12:55 14:00 14:30 15:00 15:06 16:10 17:55 18:10

07:00 07:20 07:45 08:10 09:10 10:40 12:10

17:15 18:00 18:05 19:35 20:30 21:05

22:40 23:25 23:40 01:15 01:45 01:50

Lassie - Pesca pericolosa Attacco alato Zorro La leggenda di Zorro Cronache animali La nave dei sogni Messico La nave dei sogni Las Vegas La nostra amica Robbie Il sostituto TG2 Giorno Sereno Variabile Estate Delitti in Paradiso Delitti in Paradiso - ep. 8 Squadra Speciale Lipsia Ultima festa nella DDR Dribbling Mondiale TG2 L.I.S. Reign - Il banchetto Destinata Il commissario Rex Il barbone TG2 20.30 Hawaii Five-O - Guarigione Identità Strike Back TG 2 Patricia Cornwell Al buio Sorgente di vita Meteo 2 Appuntamento al cinema.

07:20 09:05 09:20 11:00

19:00 20:00 20:20 21:05 22:45 23:00

00:35 00:45 01:35 01:45

Rita la zanzara Lo schiaccianoci Venga a fare il soldato da noi TGR Speciale su Assemblea EBU - Napoli TGR RegionEuropa TeleCamere Corrado Augias Visionari TG Regione Una botta di vita TG3 LIS Una botta di vita Country Kilimangiaro Album Squadra Speciale Vienna Fine della corsa TG3 Blob Colpo di Scena Mr. Selfridge TG3 L’uccello dalle piume di cristallo TG3 TeleCamere Fuori orario. Cose (mai) viste Enrico Berlinguer nelle case degli italiani (4).

CANALE ................5........

07:54 Traffico# Meteo.It # Tg 5 09:16 Mela e Tequila una pazza storia d’amore con sorpresa 12:00 Melaverde 13:00 Tg 5 # Meteo.It 13:40 L’Arca di Noe’ 14:00 Il peccato e la vergogna 15:40 Anna e i cinque 16:41 La Musica nel cuore – August Rush 20:00 Tg 5 # Meteo.It 20:40 Paperissima sprint estate 21:11 Amore e’eterno finche dura 23:40 X-Style 00:40 Tg 5 # Rassegna # Meteo.It 01:10 Paperissima sprint estate 01:45 Aspetta primavera,Bandini # Le ragione del cuore 04:25 Nati ieri.

Burning Bright – Italia 1, 21>10

TVM ..........2.............. 07:45 10:00 11:30 14:00 16:45 18:00 19:45 20:45

20:50 21:00 22:00 22:30 23:00

Football World Cup (r) Quddiesa Football World Cup (r) Football World Cup (r) Fifa World Cup Football World Cup Fifa World Cup A[barijiet g[al Dawk Neqsin mis-Smig[ Madwarna Bijografiji Gadgets Pellikola A[barijiet bl-Ingli].

ONE ........................ 08:15 08:30 10:00 11:25 12:30 12:40 13:55 15:30 16:00 16:50 17:30 17:40 19:30 20:10 20:50 22:00 22:50 23:30

ONE News Aroma Kitchen (r) Quddiesa Triq Wa[da ONE News Md-Daqqa t’G[ajn (r) Pink Panther Saturday Xpress Fresh & Funky (r) Telebejg[ ONE News Ilsien in-Nisa (r) ONE News Zona Dinjija It-Tfal Bin 61 (r) On D Road (r) ONE News.

Strike Back – Raidue, 22>40

RETE ..........4 .............. 07:05 07:25 07:55 08:25 09:25 10:00 10:50 11:30 12:00 13:00 13:56 14:47 17:00 18:55 19:35 21:30 00:02 01:20 02:26 04:15

Tg 4 Night news Televendita media shopping Zorro Mondo sommerso Magnifica Italia Santa Messa Pianeta Mare – Estate 2014 Tg 4 # Meteo.It Pianeta Mare – Estate 2014 Le storie di Alive Donnavventura L’urlo dei giganti Detective extralarge Tg 4 # Meteo.It Il ritorno di Colombo Le pagine della nostra vita Cosa voglio di più Tg 4 Night news Baciamo le mani Mondo pazzo, gente matta.

ITALIA .............1........... 08:25 10:25 12:25 13:02 14:05 16:40 18:30 19:00 19:20 21:10

23:05 00:50 01:55 02:10 02:25

A-Team No Ordinary Family Studio aperto # Meteo.It Sport Mediaset Superman Scooby – Doo!! Studio aperto # Meteo.It Honey 2 Trappola in fondo al mare Burning Bright – Senza via di scampo The breed – La razza del male Sport Mediaset Studio aperto -La Giornata Televendita media shopping Small soldiers

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Televi]joni # Radju

MATUL IL-:IMG{A FUQ NET TELEVISION

4-Given – It-Tnejn, 21:35 Minn g[ada tibda l-g[axar edizzjoni ta’ dan il-programm so/joreli;ju], li din is-sena se jkun ippre]entat minn James Azzopardi Meli. L-ewwel programm se jittratta l-Kristjanità. Ir-reli;jon hi ta’ dwejjaq jew tag[tina fer[ permezz tal-im[abba li g[andu g[alina :esù? Il-mistieden se jkun Fr Paul Sciberras. Ian Diacono, li qabel kien jippre]enta dan il-programm, jg[id dwar kif din l-esperjenza g[enitu jikber spiritwalment. Replay – Tazza tad-Dinja 2014 - – kuljum, 20:10 Issa li l-log[ob relatat mat-Tazza tad-Dinja 2014 kulma jmur qieg[ed jersaq fl-aktar mumenti kru/jali tieg[u, l-interess fost ilMaltin u l-G[awdxin ikompli jikber. Il-programm Replay flimkien mal-pre]entatur Christian Micallef qed ikun mag[kom kuljum fit-8:10 p.m. biex iwassal l-a[[ar ;rajjiet marbuta ma’ dan l-avveniment internazzjonali. Flimkien ma’ Christian Micallef ikun hemm ukoll diversi mistiedna u esperti f’dan il-qasam fejn flimkien jag[tu [arsa fid-dettall lejn dak li jkun ;ara fil-log[ob li jkun sar i]da wkoll jag[tu informazzjoni u previ]jonijiet dwar it-timijiet li jkunu se jilag[bu u l-perspettiva tag[hom b[ala esperti. Il-Madonna ta/-?oqqa – It-Tlieta u l-{amis, 16:45 Is-sensiela Il-Madonna ta/-?oqqa se ter;a’ tkun

imxandra fuq NET Television matul l-ista;un tas-sajf kull nhar ta’ Tlieta u {amis fuq NET Television fis-4:45pm. Is-sensiela Il-Madonna ta/-?oqqa n[admet darbtejn, i]da minkejja li g[addew is-snin din baqg[et g[al qalb ilMaltin u l-G[awdxin, [afna jg[idu g[aliex it-tema g[adha relevanti fis-so/jetà tal-lum. Fuq dan l-istazzjon se titnwera l-ver]joni ta’ Hermann Bonaci Productions. Fost id-diversi atturi li jie[du sehem insibu lil Clare Agius (fir-ritratt).

Illum fuq Radio 101 ....................................................

07:55 08:00 08:30 09:30 11:55 12:00 12:30 15:00 15:05 16:00 16:05 17:00 17:55 18:00 18:30 20:30 22:30 24:00

Avvi]i tal-Mejtin u An;elus A[barijiet Marci u Bandalori - Joe Chetcuti Focus 101 # Anali]i tal-Gazzetti Avvi]i tal-Mejtin u An;elus A[barijiet Skor Pt 1 - JoeVella A[barijiet Skor Pt2 - Sergio Carbonaro A[barijiet (ikompli) Skor Pt 2 A[barijiet Avvi]i tal-Mejtin A[barijiet Slowdown - Mark Garrett Allegro Andante - Joe Fenech Italomix (r) - Michael Treeby Mu]ika matul il-lejl

Dramm f’erba’ partijiet dwar il-[ajja u l-[idma ta’ Madre Margherita Debrincat Il-Public Broadcasting Services se jittra]metti fuq TVM2 dramm f’erba’ partijiet dwar il-[ajja u l-[idma ta’ Madre Margherita Debrincat, fundatri/i tal-Ordni tas-Sorijiet Fran;iskani tal-Qalb ta’ :esù. Permezz tal-[idma ta/?entru Animazzjoni Missjunarja, dan id-dramm qed jixxandar biex ji//elebra d-dikjarazzjoni Papali tal-virtujiet eroj/i ta’ Madre Margherita Debrincat, li issa tissejja[ Venerabbli. TVM2 se jkun qed ixandar ukoll tra]missjoni diretta ta’ quddiesa kommemorattiva b[ala radd il-[ajr tad-dikjarazzjoni tal-virtujiet eroj/i ta’ Madre Debrincat mill-knisja parrokkjali ta’ Ker/em, G[awdex. Din il-quddiesa se titmexxa mill-Isqof Mario Grech. Flimkien mal-Isqof Grech se ji//elebra l-postulatur tal-kaw]a Patri Gian Giuseppe Calafano. Dan id-dramm g[andu lisem ‘In[obbu l-Im[abba’ u jag[ti [arsa lejn l-evoluzzjoni tal-kari]ma ta’ din il-kon-

Il-Venerabbli Madre Margherita Debrincat

gregazzjoni Maltija. B[ala fundaturi, Madre Margherita u Mons :u]epp Diacono g[addew minn bosta provi biex sa[[ew din il-kongregazzjoni, imsejsa fuq l-ispiritwalità Fra;iskana, imnebb[a missempli/ità u servizz mill-qalb. Id-dramm hu msejjes kompletament fuq materjal millarkivji tal-Ordni u minn sorijiet anzjani li kienu jiftakru lil Madre Margherita. Miktub mill-mibki Lino Gatt, dan iddrammaturgu kien ispirat minn kliem o[tu li kienet soru

ta’ din l-Ordni. F’dan iddramm jie[du sehem g[add ta’ atturi rinomati fosthom Anna Dalli, Michael Sciortino, Lilian Attard u Teresa Gauci. I/-Chairman tal-PBS Dr Tonio Portughese fa[[ar dan ix-xog[ol televi]iv li sar minn Fr Louis Mallia MSSP permezz tal-produzzjonijiet ?entru Animazzjoni Missjunarja. Dr Portughese qal li TVM2 se jseddaq l-iskeda tieg[u permezz ta’ dramm ta’ dan il-kalibru li qed isir fil-[in propizju biex ifakkar id-dikjarazzjoni millPapa Fran;isku li Madre Margherita tist[oqq it-titlu ta’ Venerabbli. Id-dramm se jixxandar fuq TVM2 nhar l-Erbg[a 2 ta’ Lulju fit-8.40 p.m. (partijiet 1 u 2) u nhar il-{amis 3 ta’ Lulju fit-8.40 p.m. (partijiet 3 u 4). L-g[ada l-:img[a, 4 ta’ Lulju, l-erba’ partijiet se jixxandru wara xulxin mis-2 p.m. ’il quddiem. Fl-istess gurnata TVM2 se jxandar ukoll it-tra]missjoni diretta ta’ quddiesa kommemorattiva fis-7.30 p.m.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Klassifikati

PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{

Il-Fgura#{al Tarxien

APPARTAMENT bi tlett ikmamar tas-sodda e//. imbajjad, bil-madum, dawl u ilma, aluminju kullimkien u bil-bejt, komun lest bil-lift. Prezz €79,000. ?emplu 21692165, 99471894 jew 99832978.

L-G[arb G[awdex

BI??A art 110 sqm tul u 26 sqm wisa. Bi//a minnha g[allbini. Tliet bi//iet green areas. Wa[da San Lawrenz u tnejn Ta’ Ker/em. ?emplu 79538559. G{ALL-BEJG{ JEW KIRI

Il-{amrun

GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’, bilbit[a, dawl, ilma u toilet. Bilpermess Class B. ?emplu 77200983.

Limiti tar-Rabat

}EW: tomniet art bil-veduta tal-ba[ar u tal-kampanja. ?emplu 99428000.

{ANUT mini market, greengrocer u detergent shop bi store kbir, bi klijentela tajba u bi stokk tajjeb. Lokazzjoni tajba. ?emplu 79580705. AVVI}I

Fniek g[all-ikel

?EMPLU 21809761 wara l-4.00pm jew 27807314 wara t-8.00pm.

Ftu[ ta’ drena;;

BIL-power wash (bowser). Prezz minn €25. ?emplu 99282014.

G[al kull xog[ol

XOG{LIJIET ta kostruzzjoni ta’ bini, alterazzjonijiet ta’ bini, ftu[ ta’ [itan bi travi tal-[adid, ftu[ ta’ bibien u twieqi, [nejjiet, bdil ta’ soqfa tal-konkos u xorok, nirran;aw u nduru fejn ikun hemm [sara fis-soqfa, gallarijiet, travi b’materjal apposta, qlug[ ta’ madum, kmamar tal-banju, tibjid, kisi, ]ebg[a, tik[il, dawl u ilma. B’esperjenza kbira u xog[ol fil-pront. ?emplu 99602436.

Paola

:uvni

G{ALL-KIRI

Ni]barazzaw – Furniture Transport – Lifting Services

MAISONETTE arju] [afna f’area kwieta bi tnejn tassodda, salott, k/ina, kamra talbanju u bit[a. ?emplu 99428000.

Marsalforn

APPARTAMENTI moderni g[al ville;;jatura bil-veduta tal-ba[ar u bit-TV. Prezzijiet moderati. ?emplu 21896768, 27896768 jew 21558861. G{ALL-KIRI JEW TWELLIJA

Is-Swatar#Birkirkara

TA’ 44 sena jixtieq jiltaqa’ ma’ mara bi skop tajjeb u serju. Iktbu lil PO Box 288, Media. Link Communications, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà. ALL Clearance and Transport ji]barazzaw djar e//. mill-kontenut. Ji;bru kwalunkwe skart goff u ]g[ir anke tal-kostruzzjoni, innaddfu ;onna minn [axix u qtug[ ta’ si;ar, tindif ta’ bjar, ilqug[ ta’ madum talart u kmamar tal-banju. Nag[mlu trasport ta’ g[amara u servizzi ta’ lifter u high-up. ?emplu 79081719, 21433352

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Klassifikati

jew 99499619. www.allclearancemalta.com.

Tiswijiet fil-pront u fil-post

TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.

Tiswijiet

TA’ magni tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront. ?emplu 99422268 jew 21416705.

Toilet seats

NAG{MEL xog[ol ta’ toilet seats ;odda li jkunu maqsumin jew li ma ssibux tixtru b[alhom, ta’ kull tip bil-kuluri li jaqblu u kif tixtiquhom intom, g[all-kamra tal-banju kompluti bil-fittings. G[al aktar informazzjoni /emplu 21675053 jew 79675053. G{ALL-BEJG{

G[amara antika

TINKLUDI twaletta bil-mera, lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// tal-ir[am u gwardarobba kbira. Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.

}ew; sufanijiet

2 seater tal-;ilda, kulur cream u f’kundizzjoni tajba [afna, moderni, 160cm x 86cm. Prezz €400 g[at-tnejn. ?emplu 21234521 jew 79225975.

Tombla sheets

B’numri kbar u kuluri differenti u xog[ol ta’ printing bl-ir[is [afna. Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI (bonnici printing press) – 3 Triq Melita, il-Belt Valletta. Kif issibuna – min-na[a tal-Barrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al

xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, invoices, posters u brochures bil-kulur etc u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700 jew ibag[tu email fuq pbonnici@bonniciprintingpress.com. JIN{TIE:U

Drivers

Bil-li/enzja DF 16 seater minibus jew li/enzja D ti;i a//ettata. ?emplu Oasis Garage fuq 99499803 jew 99005015.

Nies

BIEX ja[dmu ;o gabbana talikel, bir-roster, inklu] il-{dud u festi. ?emplu 99440727.

Xufiera

Bil-mobile crane. Bl-esperjenza. ?emplu 99803542.

Xufiera

PART-TIME li jsuqu t-tow trucks biex ja[dmu malkumpanija UNITED MOTOR CO LTD li tirrappre]enta sCAA, ibba]ata {a]-}ebbu;. L-applikanti jridu jkunu filpussess ta’ li/enzja nadifa tassewqan C1 + E g[al dawn la[[ar seba’ snin. Applikanti b’esperjenza f’dan ix-xog[ol ikunu ppreferuti. G[al appuntament /emplu 2258 5700 mitTnejn sal-:img[a bejn id-9.00 am u l-4.00 pm.

Warehouse Processing Assistant

FULL-TIME, g[al-impjieg mal-kumpanija UNITED DEPARTMENT STORES LIMITED li tirrapre]enta idDebenhams, Oasis u Jane Norman. Il-Warehouse talkumpanija huwa bba]at {alQormi. Il-persuna tkun me[tie; li ta[dem ma’ team ta’ impjegati o[rajn biex ting[ad il-merkanzija, ti;i ssortjata u mqassma fil-[wienet rispettivi skont l-esi;enzi tan-negozju.

Applikanti jridu jkunu filpussess ta’ li/enzja nadifa tassewqan g[al dawn l-a[[ar

erba’ snin. Applikanti b’esperjenza f’dan ix-xog[ol jkunu ppreferuti. G[al appuntament

/emplu fuq 20600210 extension 401 mit-Tnejn sal-:img[a bejn 9.00am u 2.00pm.

AVVI}I SO?JALI

{AL LUQA. Il-President u l-Kumitat jistiednu lit-tesserati u lin-Nazzjonalisti ta’ {al Luqa g[al ri/eviment fl-okka]joni tal-festa ta’ Sant’Andrija u l-25 anniversarju mill-ftu[ tal-Ka]in PN {al Luqa, nhar it-Tlieta, 1 ta’ Lulju fis-7pm, fil-Ka]in talPartit. Jattendi l-Kap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busuttil. BORMLA. Il-Kumitat Sezzjonali se jorganizza ;urnata G[awdex nhar il-{amis 3 ta’ Lulju. Tluq fis-6.30 a.m. In]uru diversi postijiet f’G[awdex u lKnisja Ta’ Pinu. G[all-[abta tan-12.30 p.m. mmorru nieklu. Il-qlig[ imur kollu g[all-Partit Nazzjonalista. Prezz ta’ €25. It-trasport provdut fil-prezz. G[al aktar informazzjoni /emplu 79914618 jew avvi/inaw lil xi membru tal-Kumitat. IN-NAXXAR. Il-Kumitat Sezzjonali se jorganizza ;urnata f’G[awdex nhar il-{amis 3 ta’ Lulju. Tluq minn quddiem il-ka]in fit-8am. Prezz €20. Biljetti ming[and Doris Apap. {AL-SAFI. Il-Kumitat Sezzjonali se jorganizza BBQ

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Avvi]i PN

il-:img[a, 4 ta’ Lulju fit-8pm fil-Ka]in tal-Partit. Prezz €13 g[all-kbar u €9 g[at-tfal. Ikun hemm Big Screen. Il-qlig[ imur kollu g[all-Partit. G[al aktar tag[rif /empel 79051529.

IL-GUDJA. Il-Kumitat

Sezzjonali se jorganizza Pasta Buffet, is-Sibt, 5 ta’ Lulju filLukanda Waterfront, il-G]ira. Prezz €15 g[all-kbar u €7 g[at-tfal ta’ bejn is-6 u t-12-il sena. G[al aktar informazzjoni tistg[u tag[mlu kuntatt malmembri tal-kumitat.

IN-NADUR. Il-Kumitat Sezzjonali tan-Nadur se jorganizza Pizza & Tombla Night nhar it-Tnejn, 7 ta’ Lulju f’Ta’ Kenuna Bar & Restaurant, inNadur fis-7.30pm. JOE CASSAR. Il-[bieb ta’ Joe Cassar se jorganizzaw Wine & Pizza fil-Ka]in PN Rabat nhar is-Sibt, 12 ta’ Lulju fit-8pm. Se tintwera l-log[ba g[at-tielet u r-raba’ post tatTazza tad-Dinja fuq big screen. ROBERTA METSOLA.

Il-[bieb ta’ Roberta Metsola se jorgaizzaw BBQ fil-lukanda San Antonio fil-Qawra, is-Sibt,

12 ta’ Lulju fis-7.30pm. Prezz €22 g[all-kbar u €10 g[at-tfal. G[all-biljetti /emplu 99240514.

CHARLO BONNICI. Il[bieb ta’ Charlo Bonnici se jorganizzaw buffet dinner [dejn ilpool tal-Lukanda Cavalieri f’San :iljan is-Sibt, 19 ta’ Lulju. Prezz €22 kbar u €11 g[a]]g[ar. Trasport provdut. G[allbiljetti /emplu fuq 79796667 jew lill-helpers tas-soltu.

JASON AZZOPARDI. Il[bieb ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw BBQ Buffet [dejn il-pool tal-Mellie[a Holiday Centre (Danish Village) is-Sibt, 2 ta’ Awwissu fit-8pm. Biljetti ming[and il-helpers jew /empel 21666736 jew 99841333. AVVI}I O{RA

{AL BALZAN. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li qed jilqa’ tesseri ;odda kif ukoll ti;did ta’ tesseri ta’ kuljum filKa]in PN bejn il-5pm u t-8pm. G[al aktar informazzjoni /empel fuq 99848644

KRISTY DEBONO. Il[bieb ta’ Kristy Debono se jorganizzaw ;urnata f’G[awdex il-{amis, 24 ta’ Lulju. Prezz €20 u jinkludi t-trasport f’Malta u f’G[awdex u l-ikla fir-restaurant Seashells, ixXlendi. Tluq fis-6.45am. Ilqlig[ kollu minn din l-attività immur g[all-PN. G[al aktar tag[rif /empel 99473932.

L-ISLA. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Bar tal-Uffi//ju PN qed jitmexxa minn management ;did. Qed ikun miftu[ kuljum sa tard filg[axija, u sSibt u l-{add jifta[ fid-9 a.m. Ikunu servuti wkoll appetizers.

GEORGE PULLICINO. Il[bieb ta’ George Pullicino se jorganizzaw BBQ fi l-Grand Hotel Excelsior il-:img[a, 25 ta’ Lulju fit-8pm. Biljetti bilprezz ta’ €26 g[all-adulti u €14 g[at-tfal jistg[u jinxtraw billi wie[ed i/empel 79536857 jew 99616511.

IL-G}IRA. Il-Kumitat Sezzjonali jav]a li qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija tal-Bat talKa]in PN G]ira. Kull min hu interessat g[andu jibg[at lofferta tieg[u sa mhux aktar tard mill-{add, 6 ta’ Lulju f’nofsinhar, il-Ka]in PN G]ira, ‘Jum l-Indipendenza’, Triq

Manoel de Vilhena, il-G]ira. IlKumitat Sezzjonali jirriserva ddritt li jag[]el kwalunkwe offerta, anki dik l-anqas vanta;;u]a.

{AL TARXIEN. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-Bar talUffi//ju PN tal-lokalità issa hu miftu[ ta[t Management ;did. Il-Bar qed jifta[ mit-Tnejn sasSibt mis-7 p.m. ’il quddiem, kif ukoll il-{add filg[odu. Ji;u servuti appetizers. IN-NAXXAR. Il-Kumitat Sezzjonali PN Naxxar jav]a li qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija ta’ Bar fil-Ka]in tan-Naxxar. Kull min hu interessat g[andu jibg[at l-offerta tieg[u indirizzata lis-Segretarju tal-Kumitat PN Naxxar, Ka]in PN, Vjal ilLabour, Naxxar sal-:img[a, 4 ta’ Lulju fis-7pm. Il-kumitat jirriserva d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe offerta, anke dik l-aktar vanta;ju]a. IR-RABAT. Il-Kumitat Sezzjonali tar-Rabat jav]a li g[andu servizz ta’ Customer Care fil-Ka]in tal-Partit. Min irid jag[mel kuntatt malKumitat g[andu jibg[at e-mail fuq rabatpn@gmail.com.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Lokali

Wie[ed mill-prodotti teknolo;i/i ;odda ta’ emCare

Studenti tal-Iskola Primarja A ta’ {a]-}abbar waqt attività ta’ EkoSkola u Catch the Drop b[ala parti mill-Water Programme tal-HSBC

Il-Water Programme tal-HSBC jg[in l-Iskola ta’ {a]-}abbar tiffranka l-ilma Permezz tal-kampanja Water Programme tal-HSBC – Catch the Drop Campaign, l-Iskola Primarja A filKulle;; Santa Margerita ta’ {a]-}abbar installat sistema ta’ tank tal-ilma bil-komunikazzjonijiet kollha me[tie;a biex ikun utilizzat ilma minn ;iebja li g[andha l-iskola. Dan l-ilma se jkun qed jintu]a g[at-tindif u flushing. Is-Surmast Alfred Debattista [abbar dan waqt pre]entazzjoni fl-iskola g[attfal tal-ewwel u t-tieni sena fil-pre]enza ta’ Rennie Mercieca, rappre]entant talMinisteru g[all-Ener;ija u sSa[[a, Quinton Scerri sSindku ta’ {a]-}abbar, Glenn Bugeja Manager-HSBC Water Program Coordinator u impjegati voluntiera talHSBC Antonia Farrugia u Jason Farrugia, li g[enu lillkumitat ta’ EkoSkola volontarjament fil-pro;ett tal-iskola Catch the Drop. Wara li l-Professur Paul Pace indirizza lill-udjenza, ilmembri ]g[ar fil-kumitat talEkoSkola kienu pre]entati

Kors dwar ix-xog[ol bankarju

L-Istitut g[as-Servizzi Finanzjarji – Malta (ifs Malta) qed joffri kors introduttorju qasir dwar il-[idma bankarja u finanzi g[al ]g[a]ag[ minn 14 sa 17-il sena. Dan il-programm ta’ tag[rif mifrux fuq 10 sessjonijiet jinkludi serje ta’ su;;etti u jipprovdi lill-istudenti titwila ;enerali dwar is-settur tas-servizzi finanzjarji, b’g[arfien ba]iku dwar is-sistema bankarja. G[al aktar tag[rif /empel. 21240335, jew ]ur il-pa;na www.training.ifsmalta.org inkella www.facebook.com# InstituteOfFinancialServicesMalta.

b’/ertifikat g[all-kontribut tag[hom mill-g[alliem g[al EkoSkola Johann Gatt. Ilpresident tal-kumitat Emily Jones tat pre]entazzjoni fuq lattivitajiet ta’ EkoSkola u Catch the Drop li saru matul is-sena skolastika. “Fl-iskola Primarja A ta’ {a]-}abbar jattendu kwa]i 500 student u hi kunsidrata b[ala wa[da mill-ikbar skejjel Primarji f’Malta,” qalet Anna Napier, Assistent Surmast. “Qabel, l-ilma tal-;iebja qatt ma kien jintu]a. :razzi g[allHSBC Water Programme – Catch the Drop Campaign, liskola tejjbet l-infrastruttura tag[ha u issa l-kont tad-dawl u ilma hu ferm or[os. Is-Surmast, l-Assistenti Surmast Mrs Napier, Ms Jones u Ms Muscat irringrazzjaw lill-g[alliema, LSAs u limpjegati, b’mod spe/jali lil Abigail Piscopo u Romina Coreschi b[ala l-g[alliema li jie[du [sieb il-programm EkoSkola, l-g[alliem talmu]ika Paul Portelli u lg[alliem tal-arti Christian Scerri.

Waqt din l-attività, Catherine Portelli kantat ilkanzunetta “Nib]g[u G[alih”, bit-tema ta’ kemm hu importanti li jib]g[u g[all-ilma, u li nkitbet minn Iona Ghiller, g[alliema tal-kindergarten. Listudenti ppre]entaw ittpin;ijiet li se jda[[lu g[allkompetizzjoni tat-tpin;ija talCatch the Drop li se tkun g[all-wiri matul il-Malta’s Summer Fair f’Montekristo Estate f’Lulju 2014. “B[ala programm edukattiv, il-kampanja Catch the Drop tqajjem aktar kuxjenza dwar il-konservazzjoni talilma,” qal Glenn Bugeja. “{afna skejjel qed jag[mlu u]u a[jar minn dan ir-ri]ors prezzju]. Barra minn g[ajnuna finanzjarja ming[and l-HSBC Water Program, numru ta’ impjegati tal-Bank qed jg[inu volontarjament lill-kumitati talEkoSkola.” Pro;etti differenti lkoll relatati mal-ilma qed ikunu organizzati matul il-kampanja strate;ika ta’ tliet snin Catch the Drop.

emCare tinvesti fi stil ta’ [ajja iktar indipendenti, sikur u favur is-sa[[a

emCare hi r-ri]ultat ta’ s[ubija bejn l-operat ta’ kura g[all-anzjani ta’ Vassallo Group, CareMalta u 6PM PLC, il-kumpanija ta’ soluzzjonijiet tal-IT stabbilita ferm madwar id-dinja filqasam ta’ soluzzjonijiet g[all-kura tas-sa[[a. Ir-ri]ultat hu fu]joni dedikata u motivata immens ta’ servizzi g[all-kura tassa[[a u teknolo;ija biex jipprovdu osservazzjoni ambjentali u tas-sa[[a f’[in reali. emCare, flimkien ma’ GO plc, hi wkoll l-uniku fornitur tas-servizz TelecarePlus li hu sussidjat mill-Gvern g[allg]ejjer Maltin. L-a[[ar servizzi ta’ Telecare Plus u eCare joffru osservazzjoni mhux intrusiva li biha l-call centre, li hu miftu[ 24 sieg[a kuljum, ikun jaf jekk il-klijent jinsabx tajjeb jew g[andux b]onn l-g[ajnuna ming[ajr ma jkollu g[alfejn jag[fas buttuna wa[da. Hemm varjetà kbira ta’ apparat disponibbli li huma kollha ma[subin g[as-ser[an talmo[[, prevenzjoni u biex lindividwu jibqa’ j[ossu indipendenti f’daru. Bl-introduzzjoni tal-mow-

bajl, li hu ferm sempli/i biex jintu]a, emCare [adet pass ie[or ’il quddiem. Is-servizz tal-mowbajl jestendi g[al kullimkien f’Malta, f’G[awdex u l-Ewropa kollha. Dan il-mowbajl jista’ ji;i kontrollat mill-qraba tal-persuna mill-websajt. Il-buttuna tal-emer;enza (SOS) fuq wara tal-mowbajl hi l-unika buttuna li trid ting[afas f’sitwazzjonijiet ta’ emer;enza. Meta ting[afas il-buttuna, il-qraba tal-persuna mhux biss ji;u mg[arrfa, i]da jir/ievu wkoll ilpost pre/i] ta’ fejn tkun qieg[da l-persuna permezz tal-‘GPS’. Ivan Bartolo, CEO ta’ emCare, qal li mill-bidu tag[ha, il-vi]joni tal-emCare kienet li tg[in lin-nies i[ossuhom iktar indipendenti, sikuri u komdi fis-so/jetà. “Il-fatt li nafu li grazzi g[allmissjoni tag[na, persuni minn kull aspett tal-[ajja qed jg[ixu [ajjiet a[jar u aktar mimlija, jag[tina sodisfazzjon kbir.” Biex tkun taf aktar dwar emCare u l-g[a]la ta’ prodotti u servizzi tag[hom, ]ur is-sit www.emcare360. com jew /empel 21424949.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Sport

(xellug) Pat De Fontaine imur quddiem fid-dritta finali u (lemin) is-sidien u l-familjari flimkien ma’ Noel Baldacchino u ]-]iemel rebbie[ (Ritratti> Tonio Buhagiar

Pat De Fontaine b’wirja mill-aqwa fil-finali VOB TI:RIJIET TA}-}WIEMEL

Kenneth Vella

L-aktar ti;rija importanti fla[[ar programm fil-korsa talMarsa qabel il-waqfa tas-sajf, kienet il-finali tal-kompetizzjoni VOB g[al ]wiemel talklassi Premier fuq 2140m. Din intreb[et mill-Fran/i] Pat De Fontaine misjuq minn Noel Baldacchino u g[amlet

parti mill-31 laqg[a talista;un fuq disa’ ti;rijiet tattrott. Disg[a kienu ]-]wiemel filgran finali. Mal-bidu uffi/jali, kien Yanantin Boko (Darren Mizzi) li beda l-aktar b’sa[[tu, u matul l-ewwel metri feta[ vanta;; ]g[ir minn Zalgado Transs R (Nicholas Bonello) u Pat De

Fontaine (Noel Baldacchino). L-andament tat-ti;rija baqa’ hekk sakemm i]-]wiemel qabdu jaffrontaw id-dritta finali. Kien f’dam il-[in li wasal l-isprint qawwi ta’ Pat De Fontaine li mar quddiem u qasam il-linja finali l-ewwel b’vanta;; ta’ tul mill-istess Yanantin Boko. Oran (Julian Farrugia) u Cloria Victis

(Charles Degiorgio) wkoll kellhom wirja pozittiva. Il-pre]entazzjoni tmexxiet

minn Patrick Cachia u David Scicluna, f’isem il-bookmakers tal-korsa li ppre]entaw ittrofew lil Baldacchino u Lorry Gatt, is-sewwieq u s-sid rispettivament ta]-]iemel rebbie[. Pat De Fontaine kellu medja ta’ 1.15.7” fil-kilometru. Il-programm inkluda wkoll ]ew; ti;rijiet tal-klassi Gold. Fl-ewwel wa[da, Carnegie Hall (Darren Mizzi), li kien laktar b’sa[[tu fl-ewwel metri u okkupa l-ewwel post g[al parti twila tad-distanza, /eda kollox fid-dritta finali u nqabe] mit-Taljan Laval (Charles Camilleri) li [a ttieni su//ess f’Malta. Waraj da[lu Quel Imprevu (Tony Demanuele) u Versace Boko (Warren Spiteri). Fit-tieni ti;rija Gold, Noel Baldacchino po;;a lill-favorit Quel Homme quddiem mad-

war 400m mit-tmiem u [a ttieni reb[a nfila quddiem Nitesco d’Antony (David Ellul) u Quicker Magoda (Brian Hili). Olry Meslois (Emmanuel Fenech) kellu wkoll wirja tajba fir-raba’ post. Matul l-istess programm saret ti;rija tal-[mir, g[allkarita` fuq distanza qasira ta’ 250m. Il-[mir kienu misjuqa minn sewwieqa stabbiliti, bitti;rija tintrebah mill-[mara Franza misjuqa minn Tony Demanuele. Charles Camilleri kien ippremjat b[ala l-a[jar sewwieq g[ax-xahar ta’ Mejju fejn reba[ disa’ ti;rijiet u kellu 17-il pjazzament. Importanti kienu ]-]ew; reb[iet permezz ta’ Prieure fosthom il-ksur ta’ rekord nazzjonali fuq distanza ta’ mil. Ilpre]entazzjoni lil Camilleri saret minn Matthew Brincat, Chairman tal-Malta Racing Club.

Ir-ri]ultati kollha I Ti;rija. Klassi Copper. Dist – 2140m. 1. Uranium Des Arkads (K. Saliba) {in – 2.46.2” (1.18.6”) 2. Ocean Gede (M. Fenech) 3. Claude Carnevale (F. Cassar) 4. Nevada Sun (A. Mifsud) II Ti;rija. Klassi Silver. Dist – 2140m. 1. Winner Farming (A. Pace) {in – 2.45.4” (1.17.3”) 2. Sandrone (J. Vassallo) 3. Vasterbo Mugger (C. Degiorgio) 4. Wonderofyou (J. Farrugia) III Ti;rija. Klassi Bronze. Dist – 2140m. 1. Paco (C. Xerri) {in – 2.46.1” (1.17.6”) 2. Sweep The Floor (M. Ellul) 3. Novak (T. Demanuele) 4. Orio De Marancourt (F. Cassar) IV Ti;rija. Klassi Silver. Dist – 2140m. 1. Joss QC (C. Grech) {in – 2.44.1” (1.16.7”) 2. Quattro du Gite (R. Gatt) 3. Quersis (N. Baldacchino) 4. Ouf Boy (D. Mizzi) V Ti;rija. Klassi Gold. Dist – 2140m. 1. Laval (C. Camilleri) {in – 2.44.3” (1.16.8”) 2. Quel Imprevu (T.

Demanuele) 3. Versace Boko (W. Spiteri) 4. Carnegie Hall (D. Mizzi) VI Ti;rija. Klassi Gold. Dist – 2140m. 1. Quel Homme (N. Baldacchino) {in – 2.44.3” (1.16.8”) 2. Nitesco d’Antony (D. Ellul) 3. Quicker Magoda (B. Hili) 4. Olry Meslois (E. Fenech) VII Ti;rija. Klassi Bronze. Dist – 2140m. 1. Andri Boko (T. Demanuele) {in – 2.44.3” (1.16.8”) 2. Grace Party (R. Gatt) 3. Livi Champion (K. Saliba) 4. Newman (K. Sciberras) VIII Ti;rija. Gran Finali VOB. Klassi Premier. Dist – 2140m. 1. Pat De Fontaine (N. Baldacchino) {in – 2.42.1” (1.15.7”) 2. Yanantin Boko (D. Mizzi) 3. Oran (J Farrugia) 4. Cloria Victis (C. Degiorgio) IX Ti;rija. Klassi Silver. Dist – 2140m. 1. Rocking Gwen (C. Camilleri) {in – 2.45.2” (1.17.2”) 2. Red Love (P. Galea) 3. Roc Magister (K. Axisa) 4. Isebel (C. Xerri)

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Sport

Jeffrey Farrugia f’diskussjonijiet ma’ Hibs Jeffrey Farrugia, fil-jiem li ;ejjin jista’ jin[atar uffi/jalment b[ala Team Manager ta’ Hibernians FC wara li fl-a[[ar jiem in[atar il-kumitat il-;did fejn Tony Bezzina ;ie konfermat President. Farrugia, mag[ruf a[jar b[ala “l-Vin/”, matul din il;img[a li ;ejja se jkollu laqg[a mal-uffi/jali ta’ Hibernians liema laqg[a tista’ tfisser ritorn g[alih ma’ Hibernians, din id-darba b[ala diri;ent. Farrugia ilu snin twal involut fix-xena tal-futbol lokali u b[ala plejer lag[ab ma’ Valletta, }urrieq, Floriana, Hibernians, Birkirkara u Balzan. Wara li temm il-karriera tieg[u Farrugia sar diri;ent u fost o[rajn kien parti millkumitat ta’ Sliema Wanderers imbag[ad la[aq ukoll Team Manager ta’ Floriana u Mosta FC.

Rababah b’self ma’ Vittoriosa Omar Rababah, li g[andu 22

sena, prodott tal-akkademja ta’ }ebbu; Rangers matul dan lista;un se jkun qed jilg[ab flEwwel Divi]joni ma’ Vittoriosa Stars ta[t it-tmexxija tal-kow/ Brian Spiteri. Fl2011-12 Rababah ng[aqad b’self ma’ Senglea Athletics qabel qatta’ l-a[[ar ]ew; sta;un ma’ }ebbu; fejn kien parti importanti biex il-klabb akkwista ]ew; promozzjonijiet konsekuttivi lejn il-Premier. Kow/ ma’ Zejtun C.

}ejtun Corinthians [abbru li g[all-ista;un li ;ej [atru b[ala kow/ lil Edward Azzopardi li se jkun meg[jun minn Darren Vella. Dan l-ista;un }ejtun se jkunu qed jilag[bu fit-Tieni Divi]joni wara li ;ew relegati l-ista;un li g[adda. Calleja President ta’ Msida Wara nuqqas ta’ numru ta’ snin, Edward Calleja se jkun il-President tal-klabb ta’ Msida St. Joseph Football Club. Huwa se jkollu b[ala

TRASFERIMENTI

Shaw jiffirma ma’ Man Utd

Manchester United akkwistaw lid-difensur ta’ Southampton Luke Shaw g[assomma ta’ £27 miljuni. Shaw, li g[ad g[andu 18-il sena iffirma kuntratt ta’ erba’ snin b’g[a]la li j;eddu g[al sena o[ra. Huwa qal li Man Utd hu lklabb ideali biex mieg[u ikompli javanza fil-karriera. Huwa sar l-i]g[ar plejer li lag[ab fitTazza tad-Dinja li qed issir filBra]il. Shaw hu t-tieni akkwist tarRed Devils wara l-midfielder Spanjol Ander Herrera ming[and Athletic Bilbao li g[alih Man Utd [allsu £29 miljuni.

LALLANA – Liverpool mistennija li jikkonfermaw lakkwist ta’ Adam Lallana g[al £25 miljuni kmieni din il;img[a. Il-plejer ta’ 26 sena fi tmiem il-;img[a kellu jag[mel l-e]ami mediku u l-formalitajiet kollha qabel jitlaq lil Southampton biex imur Anfield. MOYES – Il-President ta’ Galatasaray Unal Aysal ]vela li kellu diskussjonijiet mal-eks manager ta’ Man Utd David Moyes li tke//a minn mar-Red Devils wara biss 10 xhur imexxi l-klabb filwaqt li Galatasaray ma ;edewx il-kuntratt tal-kow/ Roberto Mancini.

Il-FIFA [abbret li ne[[iet is-sospensjonijiet li kienet tat lill-eks captain le;;endarju tal-:ermanja Franz Beckenbauer. Fit-13 tax-xahar Beckenbauer ;ie sospi] g[al 90 jum minn kull attivita` relatata mal-futbol wara li irrifjuta li jikkollabora fl-investigazzjoni rigward it-Tazza tad-Dinja tal2022. :urnal Ingli] kien allega li kien hemm manipulazzjoni fid-de/i]joni ta’ min se jorganizza l-edizzjoni tal-2022. Beckenbauer kien parti millKumitat E]ekuttiv tal-FIFA li

g[a]el lill-Qatar g[al din l-edizzjoni tal-2022. L-investigatur Michael Garcia qed jinterroga diversi nies relatati mal-futbol biex f’Settembru li ;ej tittie[ed de/i]joni jekk ter;ax issir votazzjoni. Jidher li Beckenbauer naqas milli jikkolabora mal-investigatur u ;ie sospi] mill-FIFA. Beckenbauer ;ie infurmat li ma kienx g[adu sospi]. Minkejja dan i]da Beckenbauer xorta mhux sejjer il-Bra]il biex isegwi l-partiti tat-Tazza tad-Dinja.

Il-FIFA tne[[i s-sospensjoni ta’ Beckenbauer

Vi/i Presidenti lil Alan AbelaWadge u Robert Farrugia bisSegretarju ;enerali jkun Steve Farrugia. Sebg[a minn tnax-il membru tal-Kumitat ;ew ikkonfermati mis-sena li g[addiet waqt li tnejn o[ra, inklu] ilPresident Calleja, irritornaw fil-Kumitat. Tliet persuni o[ra huma ;odda. Joseph Demarco ng[ata lkariga ta’ President Onorarju wara li rtira mill-Kumitat filwaqt li Keith Abela-Wadge ma kkontestax min[abba ra;unijiet personali wara li kien ilu g[axar snin jokkupa lkariga ta’ Segretarju :enerali. Kumitat ;did g[al }urrieq FC

}urrieq FC [atru Kumitat ;did g[all-ista;un li ;ej immexxi mill-President John Farrugia. Il-klabb qal fi stqarrija li fil-;ranet li ;ejjin se tit[abbar de/i]joni finali dwar il-kow/ kif ukoll numru ta’ plejers. Il-mira hi li Stefan Giglio, li [a l-kariga’ ta’ ple-

Jeffrey Farrugia> (Ritratt> Markus Marks-Crew VLT)

jer-kow/ wara David Carabott, jin]amm fit-tmexxija tat-tim anke’ fl-ista;un li ;ej. Psaila Savona President ma’ Ta’ Xbiex Mario Psaila Savona hu lPresident il-;did ta’ Ta’ Xbiex

Sports Club wara li Christian Wismayer g[a]el li ma jitfax in-nomina tieg[u g[all-ista;un li ;ej. F’diskors li g[amel

waqt il-Laqg[a :enerali kif ukoll fl-ewwel laqg[a talKumitat, il-President il-;did g[amilha /ara li l-klabb irid iwaqqaf numru ta’ sotto kumitati li ja[dmu u jg[inu lillklabb ikompli jikber. Fl-ewwel laqg[a talKumitat, Paul Wismayer ;ie kkonfermat b[ala t-te]orier tal-klabb g[at-tielet sena nfila filwaqt li James Cassar in[atar b[ala Segretarju.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Sport

TENNIS

Williams eliminata L-Amerikana Serena Williams seed nru 1 kienet lunika plejer fos til-favoriti li ;ie eliminata minn Wimbleodn ilbiera[. Serena li l-log[ba tag[ha kienet wa[da minn dawk interrotti bix-xita, tilfet kontra l-Fran/i]a Alize Cornet 6-1, 3-6, 4-6. Ir-Russa Maria Sharapova, rebbie[a fl-Open ta’ Franza u seed nru 5 kisbet reb[a millaktar fa/li 6-3, 6-0 fuq lAmerikana Alison Riske u issa tilg[ab kontra Angelique Kerber seed nru 9 jew is-seed nru 24 Kirsten Flipkens. Vera Zvonareva ssuperat li Diyas tal-Kazakstan u lKanadi]a Bouchard ukoll reb[et 2-1 kontra l-:ermani]a Petkovic. Rafael Nadal irkupra tajjeb wara li tilef l-ewwel set g[attielet log[ba konsekuttiva biex g[eleb lil Mikhail Kukushkin

tal-Kazakhstan u g[adda mala[[ar 16 ta’ Wimbledon hekk kif il-favoriti kollha komplew javanzaw. In-numru 1 fid-dinja tilef lewwel set 6-7 imma rkupra fit-tliet sets ta’ wara li reba[hom kollha 6-1 fis-centre court li kien imsaqqaf hekk kif ix-xita waqqfet il-partiti lo[ra kollha fl-All England Club. Min[abba dan id-dewmien diveris partiti //aqilqu g[al courts o[ra waqt li l-log[biet Warinka kontra Istomin u dike bejn Feliciano Lopez u John Isner ;ew posposti. Nadal, seed numru 2 issa jilg[ab kontra l-Awstraljan Nick Kyrgios jew i/-?ek Jiri Vesely fir-raba’ round it-tnejn. L-I]vizzeru Roger Federer ukoll kiseb reb[a komda kontra l-Kolombjan Giraldo 6-3, 6-1, 6-3.

MOTOGP

Marquez jag[milhom tmienja minn tmienja B’wirja mill-aqwa, /Champion tal-Honda Marc Marquez reba[ il-Grand Prix tal-Olanda li sar fi/-/irkwit ta’ Assen. Kienet it-tmien reb[a minn daqstant ti;rijiet dan l-ista;un g[as-sewwieq Spanjol li issa g[andu vanta;; ta’ 72 punt fuq l-eqreb rivali tieg[u Valentino Rossi f’dik li hi klassifika tassewwieqa. Is-sewwieq Taljan temm fil-[ames post. It-tellieqa bdiet tard min[abba li l-art kienet g[adha imxarrba u mill-pole position beda ssewwieq tal-NGM Forward Racing Aleix Espargaro li ma kienx kapa/i jiddefendi lvanta;; li beda bih u temm firraba’ post. Marquez, li g[andu 21 sena kien beda mit-tieni post imma ssupera lis-sewwieq tad-Ducati Andrea Dovizioso bi 11-il dawra mit-tmiem biex reba[ b’distakk ta’ 6.74 sek.

F’mument minnhom Marquez kien erba’ sekondi wara Dovizioso min[abba li tilef ilkontroll fuq art imxarrba. Andrea Dovizioso u Dani Pedrosa spi//aw fit-tieni u ttielet post rispettivament. B’dan is-su//ess, Marquez sar l-ewwel sewwieq sa minn ]mien it-Taljan Giacomo Agostini fl-1971, li reba[ lewwel tmien ti;rijiet tal-ista;un. Aktar qabel, [u Marquez i]]g[ir, Alex, reba[ it-tieni ti;rija konsekuttiva tieg[u fil-Moto3 biex naqqas id-distakk minn ma’ sie[bu tal-Honda Jack Miller g[al seba’ punti biss f’ras il-klassifika.

Kif spi//aw: Marc Marquez, Andrea Dovizioso, Dani Pedrosa, Aleix Esaprgaro, Valentino Rossi, Andrea Iannone, Alvaro Bautista, Bradley Smith, Cal Crutchlow, Stefan Bradl

Tamas Molnar (xellug) jiskorja l-uniku gowl tieg[u g[al Neptunes issikkat minn Luka Sekulic ta’ Exiles (ritratt> Trevor Sollars)

WATERPOLO

Sirens jag[tu gambetta lil Sliema Stewart Said Sliema Frank Salt .............11 Sirens Ritter Sport. ..........12 (3-2),(3-3),(2-5),(3-2)

Wara d-draw drammatiku kontra Neptunes, Sliema Frank Salt tilfu tlett punti importanti meta sfaw meg[luba minn Sirens Ritter Sport 12-11. Sirens ma serqu xejn g[aliex offrew sfida denja u kienu fil-partita tul il-log[ba kollha. Min-na[a tag[hom Sliema ddi]appuntaw fejn kienu nervu]i [afna u g[al diversi drabi kellhom ra;el anqas. G[alihom spikka t-Taljan Christian Presciutti b’[ames gowls filwaqt li Antonio Petkovic skorja erbg[a g[al Sliema. Sliema: R. Coleiro, J. Gabarretta (2), N. Lubrano, T. Sullivan, M. Meli (1), J. Soler (1), J. Borg, C. Cluett, J. Brownrigg (1), A. Attard (1), T. Hutton, A. Petkovic (5), K. Schembri Sirens: N. Grixti, Z. Mizzi, C. Presciutti (5), G. Pace (1), M. Grech (1), C. Kiss (2), M. Balucci, D. Cutajar (1), J. Napier, E. Aquilina (2), L. Caruana, A. Sammut, M. Pisani Referees: Massimo Angileri, Steve O’Brien Ebda sorpri]a

Is-sewwieq Malti Keith Camilleri temm fil-[ames post flewwel mit-tieni round tal-Formula 4 li qed isir fi/-/irkwit Enzo e Dino Ferrari ta’ Imola. It-tim Malti hu rappre]entat ukoll minn Zackary Dante. It-tielet ti;rija tal-lum se tkun qed tintwera direttament fuq TVM2 fl-4.30 p.m.

Neptunes Grimaldi ...........18 Exiles Ferretti ...................11 (5-2),(5-1),(4-4),(4-4) Neptunes Grimaldi re;g[u ;ew ]ew; punti ta[t San :iljan meta kif mistenni g[elbu lil Exiles Ferretti 18-

11. It-tim tal-Balluta prattikament g[amel /ert mill-punti fit-tieni sessjoni u kompla jamministra l-partita sattmiem, b’Exiles jie[du ftit vanta;; u jag[mlu l-iskor iktar rispettabli. G[al darba o[ra spikkaw g[al Neptunes Steve Camilleri u Peter Biros b’[ames gowls kull wie[ed filwaqt li Luka Sekulic skorja erba’ g[at-tim ta’ Mirarchi. Neptunes: A. Borg Cole, N. Lanzon (1), M. Lanzon, M. Stellini (1), T. Agius, M. Zammit, S. Camilleri (5), J. Camilleri (3), A. Zarb Cousin, P. Biros (5), M. Castillo, T. Molnar (1), C. Mercieca (2) Exiles: I. Bugeja, J. Rizzo Naudi (1), S. Vassallo (2), D. Pace Lupi (1), G. Katonas (1), S. Galea Pace, J. Spiteri Staines, K. Griscti, L. Sekulic (4), P. Borg (2), B. Lanzon, K. Lanzon Referees: Peter Balzan, Declan McKerr Jitilg[u l-ewwel Ta’ Xbiex Amigos...............9 Otters Nivea ......................11 (1-2),(4-3),(2-2),(2-4) Otters Nivea kisbu t-tieni reb[a tal-kampjonat meta g[elbu lil Ta’ Xbiex Amigos 11-9 u re;g[u telg[u filqu//ata tal-klassifika. Il-partita kienet bilan/jata bi]-]ew; timijiet ikollhom il-mumenti

tag[hom i]da Otters kienu ftit a[jar fl-a[[ar ]ew; sessjonijiet u kisbu l-massimu tal-punti. G[at-tim G[awdxi spikka Ivan Vuksanovic b’sitt gowls filwaqt li l-eks Neptunes Sean Gravina, skorja [ames gowls. Ta’ Xbiex: L. Borg, L. Pace, M. Camilleri, S.

Kif jinsabu

Kampjonat Premier L R D T F K Pt San :ljan Neptunes Sirens Sliema Valletta Exiles

3 3 3 3 3 3

3 0 0 38 2 1 0 50 2 0 1 33 1 1 1 36 0 0 3 30 0 0 3 21

23 34 32 34 44 41

9 7 6 4 0 0

L-Ewwel Divizjoni L R D T F K Pt Otters Marsascala Ta’Xbiex Marsaxlokk

2 2 0 0 25 22 6 2 1 1 0 24 20 4 2 0 1 1 21 23 1 2 0 0 2 21 26 0

Aquilina, K. Debattista, K. Mock, S. Gravina (5), M. Agius, E. Gravina (1), M. Maksimovic (1), R. Attard, O. Zammit (2), P. Markoch Otters: J. Micallef, G. Attard (1), Ge. Zammit, K. Scicluna (2), R. Bonnici, M. Dimech, J. Paris, D. Schembri (2), A. Edward, S. Dimech, C. Martin, I. Vuksanovic (6), K. Grima Scott Referees: Stefan Licari, Steve O’Brien

BOV KNOCK-OUT San :iljan vs Neptunes Qabel il-partita Sliema vs Sirens ittellg[u l-poloz talkompetiozzjoni knock out. It-

tlug[ sar minn Peter Perotti f’isemm l-isponsors BOV u Joe Caruana Curran President tal-ASA. Fl-Ewwel Divi]joni Marsascala ser jilag[bu kontra Marsaxlokk filwaqt li Otters jiltaqg[u kontra Ta’ Xbiex. Mill-Premier, Exiles telg[u kontra Sliema bir-rebbie[ jilg[ab kontra Valletta filwaqt li Sirens jilag[bu kontra r-rebbie[ mill-konfront San :iljan u Neptunes. Il-log[ob jintlag[ab fit-8 u d-9 ta’ Lulju 2014.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Sport

It-triq sal-finali tal-Maracana Grupp A Bra]il v Kroazja Messiku v Cameroon Bra]il v Messiku Cameroon v Kroazja Cameroon v v Bra]il Kroazja v Messiku L R D Bra]il 3 2 1 Messiku 3 2 1 Kroazja 3 1 0 Cameroon 3 0 0

Il-kumpanija Adidas kellha tne[[i poster li fuqu kien hemm l-attakkant tal-Urugwaj Luis Suarez. Wara dak li g[amel Suarez fil-log[ba kontra l-Italja, [afna partitarji bdew jie[du ritratti ma’ dan il-poster ta’ Suarez li jidher b’[alqu miftu[, u bdew taparsi jag[mluha li qed jingidmu minnu. Suarez gidem lid-difensur tal-Italja Chiellini u ;ie sospi] disa’ partiti mal-Urugwaj u sospi] g[al erba’ xhur minn kull attivita` relatata mal-futbol. Il-kumpanija issa bidlet dan il-poster li qieg[ed fil-bajja popolari ta’ Copacabana f’Rio de Janeiro u minfloku g[amlet poster tad-difensur Bra]iljan Dani Alves. :urnali Ingli]i qed jispekulaw li wara l-888 poker, issa anke l-kumpanija Adidas tista’ ttemm il-kuntratt ta’ sponsorship li g[andha ma’ Suarez.

Blatter ma jikkummentax dwar Suarez

Il-President tal-FIFA Sepp Blatter irrifjuta li jikkummenta dwar is-sospensjoni li ng[ata lattakkant tal-Urugwaj Luis Suarez. Suarez gidem lil Chiellini fil-log[ba li ntemmet 1-0 favur l-Urugwaj u ;ie sospi] disa’ partiti malUrugwaj u erba’ xhur minn kull attivita` relatata mal-futbol. Suarez se jitlef disa’ partiti talPremiership Ingli] ma’ Liverpool u tliet partiti mill-fa]i tal-gruppi ta/-Champions League. Barra minn hekk mhux se jit[alla jid[ol fi grawnd tal-futbol, mhux se jit[alla jit[arre; mal-ebda klabb waqt li kien immultat £65,000. Filwaqt li naqas milli jikkummenta dwar issospensjoni Blatter qal li dak li g[amel lattakkant ta’ Liverpool hu ina//ettabbli. “Jien wie[ed minn dawk li ilni na[dem biex kemm fil-grawnd kif ukoll barra jkun hemm sens ta’ fair play. Dak li g[amel Suarez hu ina//ettabbli. Kien hemm bord ta’ seba’ persuni li idde/iedew x’je[el Suarez u mhux xog[li li nikkummenta fuq id-de/i]joni li [adu. Ma rridux ninsew li din kienet piena lil xi [add li kien di;a’ g[amel l-istess ]ball darbtejn o[ra,” qal Blatter. Dwar l-andament s’issa tat-Tazza tad-Dinja Blatter qal, “Mhux jien biss ninsab impressjonat bil-kwalita` ta’ log[ob s’issa. Fledizzjonijiet ta’ qabel it-timijiet fl-ewwel log[ba mill-fa]i tal-gruppi riedu jevitaw it-telfa

filwaqt li din id-darba t-timijiet [ar;u jfittxu rreb[a u b’hekk rajna [afna futbol offensiv u numru kbir ta’ gowls.” Intant, is-Segretarju :enerali tal-FIFA Jerome Valcke qal li Suarez g[andu b]onn ilkura. “G[andu b]onn il-kura. Ma nafx hawnx tip ta’ kura g[al ka] b[al dan imma jekk m’hawnx Suarez stess g[andu b]onn jag[mel xi [a;a g[ax l-atti tieg[u m’humiex normali. Li kieku g[amilha g[all-ewwel darba kont ng[id li kien in/ident f’mument ta’ frustrazzjoni imma ladarba g[amilha diversi drabi is-sospensjoni li ting[ata g[andha tkun e]emplari. Dak li g[amel Suarez rawh miljuni ta’ partitarji u ]gur li ma kienx ;est li tkun trid lit-tfal tieg[ek jarawh,” qal Valcke. L-eks plejer le;;endarju ta’ Liverpool Kenny Dalglish qal li qed jittama li l-klabb ma jabbandunax lil Suarez f’dan il-mument delikat. “Naf [afna nies li qed jg[idu li Liverpool misshom je[ilsu minn Suarez imma na[seb li ma jkunx xieraq li tabbanduna lil xi [add li jkun ]balja,” qal Dalglish. “Meta gidem lil Ivanovic kien sospi] fil-partiti domesti/i imma xorta seta’ jilg[ab mannazzjonal. Ma nafx g[alfejn issa ]balja mannazzjonal imma ;ie sospi] anke mal-klabb,” temm Dalglish.

Tabarez jirre]enja bi protesta

Il-kow/ tal-Urugwaj Oscar Tabarez irre]enja mill-FIFA Strategy Committee b’sinjal ta’ protesta g[as-sospensjoni li ng[ata Suarez. Tabarez attakka lill-FIFA fil-konferenza tal-a[barijiet li saret jum qabel il-partita tal-biera[ kontra l-Kolombja u qal, “Ma n[ossx li g[andi nkun f’Kumitat li fih hemm nies li g[amlu pressjoni biex Suarez ikun sospi] disa’ partiti. Il-valuri li g[andhom dawn in-nies huma differenti minn dawk li n[addan jien. Nemmen li Suarez hu l-[aruf tas-sagrifi//ju f’dan kollu u ;ie w]at biex jing[ata e]empju,” qal Tabarez.

■ L-attakkant tal-Ar;entina Gonzalo Higuain qal li m’huwiex inkwetat bil-fatt li g[adu ma skurjax gowl f’din l-edizzjoni. LAr;entina reb[u kull partita fil-fa]i tal-gruppi u issa fil-fa]i tal-a[[ar 16 imisshom jilag[bu kontra l-I]vizzera. Il-protagonista tat-tim kien Lionel Messi li s’issa skurja erba’ gowls. “Ix-xog[ol tal-attakkant hu li jiskurja u jg[in lit-tim. Qed nag[mel minn kollox biex ng[in littim filwaqt li l-gowl, sfortunatament g[adu ma wasalx. Hu veru li gowl jag[tik aktar fidu/ja u spinta imma l-fatt li ma skurjajtx s’issa mhix xi [a;a li qed tinkwetani,” qal il-plejer ta’ Napoli.

Grupp B Spanja v Olanda ?ile v Awstralja Awstralja v Olanda Spanja v ?ile Awstralja v Spanja Olanda v ?ile L R Olanda 3 3 ?ile 3 2 Spanja 3 1 Awstralja 3 0

3-1 1-0 0-0 0-4 1-4 1-3

T F K Pt 0 7 2 7 0 4 1 7 2 6 6 3 3 1 9 0 1-5 3-1 2-3 0-2 0-3 2-0

D T F K Pt

0 0 10 3 9 0 1 5 3 6 0 2 4 7 3 0 3 3 9 0

Grupp C Kolombja v Gre/ja Ivory Coast v :appun Kolombja v Ivory Coast :appun v Gre/ja :appun v Kolombja Gre/ja v Ivory Coast Kolombja Gre/ja Ivory Coast :appun

3-0 2-1 2-1 0-0 1-4 2-1

L R D T F K Pt 3 3 0 0 3 1 1 1 3 1 0 2 3 0 1 2

Grupp D Italja v Ingilterra Urugwaj v Costa Rica Ingilterra v Urugwaj Italja v Costa Rica Italja v Urugwaj Costa Rica v Ingilterra L R D Costa Rica 3 2 1 Urugwaj 3 2 0 Italja 3 1 0 Ingilterra 3 0 1

9 2 4 2

2 9 4 4 5 3 6 1 2-1 1-3 1-2 0-1 0-1 0-0

T F K Pt 0 4 1 7 1 4 4 6 2 2 3 3 2 2 4 1

FL-A{{AR 16 Is-Sibt 28 ta’ :unju Bra]il v ?ile (Bra]il 3-2 bil-penalties) Kolombja v Urugwaj Il-{add 29 ta’ :unju 18.00 - Olanda v Messiku 22.00 - Costa Rica v Gre/ja It-Tnejn 30 ta’ :unju 18.00 - Franza v Ni;erja 22.00 - :ermanja v Al;erija It-Tlieta 1 ta’ Lulju 18.00 - Ar;entina v }vizzera 22.00 - Bel;ju v Stati Uniti

1-1

2-0

IL-KWARTI TAL-FINALI Il-:img[a 4 ta’ Lulju 1. 18.00 – Bra]il v Kolombja 2. 22.00 – Franza#Ni;erja v :ermanja#Al;erija Is-Sibt 5 ta’ Lulju 3. 18.00 – Ar;entina#}vizzera v Bel;ju#Stati Uniti 4. 22.00 – Costa Rica#Gre/ja v Olanda#Messiku

Grupp E }vizzera v Ekwador 2-1 Franza v Honduras 3-0 }vizzera v Franza 2-5 Honduras v Ekwador 1-2 Honduras v }vizzera 0-3 Ekwador v Franza 0-0 L R D T F K Pt Franza 3 2 1 0 8 2 7 }vizzera 3 2 0 1 7 6 6 Ekwador 3 1 1 1 3 3 4 Honduras 3 0 0 3 1 8 0 Grupp F Ar;entina v Bo]nija H Iran v Ni;erja Ar;entina v Iran Ni;erja v Bo]nija H Ni;erja v Ar;entina Bo]nija H. v Iran L R D Ar;entina 3 3 0 Ni;erja 3 1 1 Bo]nija Her]. 3 1 0 Iran 3 0 1

2-1 0-0 1-0 1-0 2-3 3-1

T F K Pt 0 6 1 3 2 4 2 1

3 9 3 4 4 3 4 1

Grupp G :ermanja v Portugall Ghana v Stati Uniti :ermanja v Ghana Stati Uniti v Portugall Stati Uniti v :ermanja Portugall v Ghana :ermanja Stati Uniti Portugall Ghana

3-0 1-2 2-2 2-2 0-1 2-1

L R D T F K Pt 3 2 3 1 3 1 3 0

1 0 1 1 1 1 1 2

7 4 4 4

2 7 4 4 7 4 6 1

Grupp H Bel;ju v Al;erija Russja v Korea t’Isfel Korea t’Isfel v Al;erija Bel;ju v Russja Korea t’Isfel v Bel;ju Al;erija v Russja Bel;ju Al;erija Russja Korea t’Isfel

2-1 1-1 2-4 1-0 0-1 1-1

L R D T F K Pt 3 3 0 0 3 1 1 1 3 0 2 1 3 0 1 2

4 1 9 6 5 4 2 3 2 3 6 1

IS-SEMIFINALI It-Tlieta 8 ta’ Lulju 1. 22.00 Rebbie[ KF 1 v Rebbie[ KF 2

L-Erbg[a 9 ta’ Lulju

2. 22.00 Rebbie[ KF 3 v Rebbie[ KF4

IL-LOG{BA G{AT-TIELET POST Is-Sibt 12 ta’ Lulju Estadio Nacional, Brasilia 2200 Tellief S#F 1 v Tellief S#F 2 IL-LOG{BA FINALI Il-{add 13 ta’ Lulju Estadio do Maracana, Rio de Janeiro 22.00 Rebbie[ S#F 1 v Rebbie[a S#F 2

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Sport

L-A{{AR 16

Il-Costa Rica u l-Gre/ja jridu jkomplu jiktbu l-istorja Meta sitt xhur ilu ttellg[u lpoloz tal-fa]i finali tat-Tazza tad-Dinja kul[add qal li lCosta Rica kienu se jispi//aw l-a[[ar fil-grupp tag[hom li kien kompost mill-Italja, millIngilterra u mill-Urugwaj. Kontra kull mistenni, lCosta Rica bdew l-impenji tag[hom billi g[elbu lillUrugwaj 3-1 filwaqt li fittieni log[ba kisbu reb[a minima ta’ 1-0 kontra l-Italja u b’hekk kienu di;a’ a//ertaw minn post mal-a[[ar 16. Fla[[ar log[ba ;ew draw 0-0 kontra l-Ingilterra u mhux biss g[addew minn Grupp D, i]da reb[uh. Dan fisser li huma kienu se jiltaqg[u kontra r-runners-up ta’ Grupp C. Filwaqt li lCosta Rica kwa]i iddominaw il-grupp tag[hom il-Griegi g[addew g[al din il-fa]i fla[[ar minuti tat-tielet partita tal-grupp. Il-Griegi bdew b’telfa ta’ 3-0 kontra lKolombja u fit-tieni log[ba, anke jekk lag[bu g[al aktar minn taqsima b’10 plejers, [adu draw 0-0 kontra l:appun. Fl-a[[ar log[ba de/i]iva kontra l-Ivory Coast il-Griegi kienu f’xifer l-eliminazzjoni meta kienu qeg[din draw 1-1 imma fl-a[[ar minuta ing[ataw penalty ine]istenti u kien il-gowl ta’ Samaras li po;;ihom mala[[ar 16. G[al Costa Rica din se tkun l-ewwel darba sa mill-1990 li se jkunu qed jilag[bu mala[[ar 16 filwaqt li l-Griegi jittamaw li jkomplu javanzaw biex fil-fa]i li jmiss jilag[bu kontra min jirba[ bejn lOlanda u l-Messiku. Mill-wirjiet ta’ dawn i]]ew; timijiet s’issa l-Costa Rica jibdew favoriti li

jg[addu imma ma tkunx sorpri]a jekk g[al darba o[ra lfortuna tkun fuq in-na[a talGriegi. F’10 log[biet mirrawnd ta’ kwalifikazzjoni g[at-Tazza tad-Dinja, l-Costa Rica qalg[u biss seba’ gowls filwaqt li fit-tliet log[biet talgruppi qalg[u biss gowl li wasal minn penalty. Meta tqis li d-difensuri tal-Costa Rica di;a’ /a[[du plejers b[alma huma Rooney, Sturridge, Forlan u Balotelli milli jiskurjaw, fuq il-karta g[andha tkun ferm aktar fa/li j/a[[du lillattakkanti Griegi milli jsibu x-xibka. Il-Griegi skurjaw biss ]ew; gowls fil-fa]i tal-gruppi u dan juri kemm se jkollhom bi//a xog[ol iebsa jekk be[siebhom jeliminaw lit-tim mill-Amerika ?entrali. Jista’ jag[ti l-ka] li g[all-ewwel darba l-Costa Rica se jkollhom jibdlu l-istil ta’ log[ob tag[hom. Dan g[aliex filwaqt li s’issa dejjem iddefendew kontra timijiet superjuri g[alihom u skurjaw bil-kontra attakk, din id-darba jridu jkunu huma li jie[du l-inizjattiva kontra tim li mhux daqstant b’sa[[tu fl-attakk. Dan ifisser li [afna mill-pi] se jaqa` fuq Joel Campbell u Bryan Ruiz. Bir-reb[a drammatika kontra l-Ivory Coast, il-Griegi fakkru lil xi w[ud f’dak li kien se[[ fl-2004 meta kontra kull mistenni reb[u l-Kampjonat Ewropew b’wirjiet difensivi mill-aqwa. L-eroj tas-serata kontra l-Ivory Coast, Samaras, mistenni jer;a’ jibda fi/-/entru tal-attakk Grieg. A[bar tajba g[all-Gre/ja hi li l-captain Kostas Katsouranis se jirritorna fl-iskwadra wara li kien sospi].

Michael Umana (xellug), Joel Campbell (nofs) u Giancarlo Gonzalez (lemin) ta’ Costa Rica, i[ejju g[al kontra l-Gre/ja

“Jekk irridu nibqg[u navanzaw irridu nilag[bu kif lg[abna fl-a[[ar ]ew; partiti kontra l-:appun u l-Ivory Coast. Kul[add ra x’kapa/i jag[mlu l-Costa Rica. Irridu nkunu ferm attenti minnhom g[ax g[andhom plejers velo/i,” qal Santos jiem qabel il-partita. Din se tkun l-ewwel darba li ]-]ew; pajji]i se jkunu qed jilag[bu kontra xulxin. Formazzjonijiet probabbli> Costa Rica (5-4-1): Navas, Gamboa, Duarte, Gonzalez, Miller, Diaz, Ruiz, Borges, Tejeda, Brenes, Campbell Gre/ja (4-3-3): Karnezis, Torosidis, Papastathopoulos, Manolas, Holebas, Christodoulopoulos, Maniatis, Karagounis, Kone, Salpingidis, Samaras

Il-Griegi Georgios Samaras (xellug) and Kostas Katsouranis (lemin) lesti biex ikompli jissorprendu

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Sport

Il-Messikani Isaac Brizuela (xellug), Hector Herrera (nofs) u Miguel Ponce (lemin) jit[arr;u fil-ground ta’ Santos

Robin Van Persie llum se jirritorna g[all-Olanda

L-A{{AR 16

Ostaklu delikat g[all Olanda Wara li reb[u l-grupp b’punti massimi, l-Olanda g[andhom quddiemhom ostaklu delikat hekk kif illum fis-6pm, f’Estadio Castelao, f’Fortaleza jilag[bu kontra lMessiku. Sa minn Setttembru li g[adda l-Messiku ke//ew tliet kow/is u r-raba’ wie[ed, Miguel Herrera irnexxielu fi ftit ]mien jg[in lit-tim jikkwalifika g[al mal-a[[ar 16 tat-Tazza tad-Dinja. Minn kif se[[ew l-affarijiet, il-Messikani di;a’ jistg[u jg[idu li din l-edizzjoni tatTazza tad-Dinja, g[alihom kienet wa[da ta’ su//ess i]da ]gur li l-plejers Messikani jridu jibqg[u g[addejjin la waslu s’hawn. Dan it-tim beda l-impenji tieg[u b’reb[a minima kontra l-Cameroon u fittieni log[ba issorprenda lil kul[add meta /a[[ad lillBra]il milli jiskurja biex [a draw ta’ 0-0. Fl-a[[ar log[ba l-Messikani reb[u 3-1 kontra l-Kroazja biex b’hekk spi//aw it-tieni fi Grupp A. Min-na[a l-o[ra l-Olanda ma setax kellhom bidu aqwa f’din l-ediz-

zjoni meta g[elbu lil Spanja 5-1. Fit-tieni partita t-tim ta’ Van Gaal naqqas kemmxejn firritmu imma xorta wa[da [a ttliet punti b’reb[a ta’ 3-2 kontra l-Awstralja filwaqt li fla[[ar log[ba li iddeterminat ir-rebbie[ tal-grupp l-Olandi]i reb[u 2-0 kontra /-?ile. Ta’ min jinnota li l-Olanda huma l-aktar tim li skurja filfa]i tal-gruppi. Robben, Van Persie u s[abhom s’issa sabu x-xibka 10 darbiet. L-Olandi]i issa se jkollhom prova diffi/li kontra difi]a li fi tliet log[biet ikkon/ediet biss gowl. Minbarra difi]a soda lMessikani qed ikunu mg[ejjuna [afna mill-gowlkiper Guillermo Ochoa li kellu wirjiet mill-aqwa, spe/jalment fil-log[ba kontra l-Bra]il. Biex isibu l-ispazji l-Olandi]i se jkollhom bi//a xog[ol iebsa g[ax il-Messikani qed jilag[bu bi tliet difensuri u [ames midfielders li jipprote;u lit-tliet difensuri. Hu mistenni li l-Messiku se jibdew bl-istess 11 li reb[u l-

a[[ar log[ba kontra l-Kroazja. A[bar tajba g[all-Olanda hi li l-attakkant Robin van Persie se jkun lura fl-iskwadra wara li kien sospi] kontra /-?ile. Flewwel log[ba tag[hom kontra Spanja, l-Olanda dehru tim kwa]i perfett i]da fit-tieni log[ba kontra l-Awstralja wie[ed seta’ jinteba[ bid-difetti ta’ dan it-tim li jidher kemmxejn

vulnerabbli meta jkun attakkat. Il-log[ba ta’ llum se tkun issitt konfront bejniethom. LOlandi]i reb[u tlieta minnhom, il-Messiku reba[ tnejn filwaqt li l-partita l-o[ra intemmet fi draw. Min jg[addi minn dawn it-tnejn jilg[ab filkwarti tal-finali kontra r-rebbie[ tal-log[ba bejn il-Costa Rica u l-Gre/ja.

Formazzjonijiet probabbli> Olanda (3-5-2): Cillessen, Janmaat, Vlaar, De Vrij, Martins Indi, Blind, De Guzman, Sneijder, De Jong, Van Persie, Robben Messiku (3-5-2): Ochoa, Rodriguez, Marquez, Moreno, Aguilar, Vazquez, Herrera, Guardado, Layun, Dos Santos,

Hernandez

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Sport

Rodriguez u l-Kolombja jsa[[ru l-Maracana L-A{{AR 16

KOLOMBJA ........................2 URUGWAJ. .........................0

Kolombja: Ospina, Zapata, Yepes, Sanchez, Armero, Aguilar, Gutierrez (Mejia 68’), Rodriguez (Guarin 81’), Cuadrado (Ramos 85’), Zuniga, Martinez Urugwaj: Muslera, Godin, Pereira (Stuani 53’), Rodriguez, Forlan (Ramirez 53’), Gimenez, Pereira, Arevalo, Gonzalez (Hernandez 67’), Cavani, Caceres Imwissija: Gimenez,

Lugano (U)

Skurjaw: Rodriguez 28’,

50’ (K)

Referee: Bjoern Kuipers

(OLA)

}ew; gowls mill-plejer talmument James Rodriguez, taw reb[a 2-0 lill-Kolombja fuq lUrugwaj biex fil-fa]i li jmiss jiltaqg[u kontra l-Bra]il g[al post fis-semifinali. B’dawn i]]ew; gowls Rodriguez issa jinsab wa[du fil-qu//ata talklassifika tal-aqwa skorers b’[ames gowls. Kienet lewwel darba li l-Kolombja qatt g[addew g[al mal-a[[ar tmienja. Il-Kolombja g[amlu seba’ bidliet mit-tim li g[eleb lill:appun 4-1 filwaqt li lUrugwaj g[amlu ]ew; bidliet mit-tim li g[eleb lill-Italja, b’bidla minnhom sfurzata fejn Diego Forlan [a post Luis Suarez li ;ie sospi]. G[alkemm Suarez kien qed jara l-log[ba minn Montevideo, l-pre]enza tieg[u xorta kienet tin[ass fid-dressing room hekk kif il-flokk tieg[u bin-numru 9 tpo;;a mdendel ma’ tal-o[rajn. Il-partitarji wkoll kellhom f’idejhom poster ta’ wi// stampat tal-istess Suarez. Imma dan kollu ftit serva g[aliex issa l-Urugwaj kollu se jmur id-dar. Il-Kolombjani ma serqu xejn g[aliex ipprovdew wirja stupenda b’futbol mill-isba[ b’James Rodriguez ipaxxi lil dawk kollha pre]enti. Wara erba’ minuti fawl ta’ Pereira li waqqa` lil Cuadrado u mill-free kick James impenja lil Muslera li salva tajjeb. Ftti wara kien Cuadrado li kellu xutt jg[addi ftit barra. Ir-reazzjoni tal-Urugwaj waslet fit13-il minuta meta Cavani g[adda lejn Forlan imma xxutt tieg[u kien g[oli. Fis-27 minuta l-Kolombja fet[u l-iskor b’gowl talistampi. James RODRIGUEZ ni]]el ballun b’sidru u ming[ajr mah /ans imiss malart fajjar xutt bix-xellug minn barra l-kaxxa li [abat ma’ ta[t

Rodriguez (bin-numru 10) jifta[ l-iskor b’xutt minn barra l-kaxxa

il-mimduda u spi//a fix-xibka. Bla dubju dan kien wie[ed mill-isba[ gowls skurjati s’issa f’din l-edizzjoni. B’dan ilgowl Rodriguez sar l-ewwel plejer sa mill-2002 li skurja erba’ gowls fl-ewwel erba’ partiti tat-Tazza tad-Dinja. U dan fid-debutt tieg[u. Fl-2002 kien il-Bra]iljan Ronaldo li skurja fl-ewwel erba’ log[biet filwaqt li Rivaldo kien skurja fl-ewwel [ames partiti tal-istess edizzjoni. Barra minn hekk, Rodriguez sar l-ewwel plejer sa mill-1998 li skurja flewwel erba’ partiti fid-debutt fit-Tazza tad-Dinja. L-a[[ar plejer li kien g[amel dan kien it-Taljan Christian Vieri. Fit-tieni taqsima l-Kolombja komplew fejn [allew u g[al darba o[ra re;a’ kien RODRIGUEZ li sab ix-xibka wara azzjoni o[ra tal-istampi ma[duma b’mod brillanti bejn il-plejers Kolombjani bil-ballun jaqsam il-ground min-na[a g[all-o[ra g[al darbtejn qabel Cuadrado ni]]el bir-ras lillattakkant ta’ Monaco li millvi/in g[amilhom 2-0. Ta’ min jinnota li Cuadrado hu l-aktar plejer li s’issa ipprovda assists b’total ta’ erbg[a. Minn hawn ‘il quddiem ilKolombjani ikkontrollaw tajjeb u [adu r-reb[a meritata biex ikkwalifikaw g[all-kwarti tal-finali fejn issa nhar il:img[a jiltaqg[u kontra lBra]il.

James Rodriguez (it-tieni mil-lemin) jirdoppja g[all-Kolombja wara li ir/ieva ming[and Cuadrado (fl-art)

Fadlilna tliet tar;iet o[ra – Julio Cesar

“S[abi qed ituni [afna appo;; u sa[[a fil-pitch u g[alhekk qed nag[ti l-a[jar tieg[i. Fadlilna biss tliet tar;iet u nittama li nag[ti intervista o[ra f’festa o[ra Bra]iljana.” Hekk ikkummenta lgowlkiper Bra]iljan Julio Cesar wara li salva ]ew; penalties fil-log[ba kontra /?ile li g[enu lill-Bra]il jikkwalifika g[al mal-a[[ar tmienja. Erba’ snin ilu Julio Cesar kien ammetta pubblikament li kien ]ball tieg[u minn cross li elimina lill-Bra]il mill-Afrika t’Isfel fil-partita kontra lOlanda, imma din id-darba patta sewwa g[al dak l-i]ball. “Erba snin ilu Alla u l-famil-

ja tieg[i biss jafu minn xhiex g[addejt,” qal jibki bil-fer[ Casillas. Il-Bra]il tawwal is-serje po]ittiva tieg[u ta’ 39 sena mhux meg[luba f’darhom mi/?ile, g[al 61 log[ba, issa jilg[ab kontra l-Kolombja. “Ippruvajna nag[tu kollox. Ippruvajna nissieltu g[al [olma u ma ksibnihiex. Imma tajna kollox fil-pitch,” qal i/?ilen Arturo Vidal. Il-kow/ ta/-?ile Jorge Sampaoli sejja[ it-telfa b[ala wa[da “[arxa” u qal li kien konvint li t-tim tieg[u kien se jirba[. “Ta[sbu li nista’ nkun sodisfatt bir-ri]ultat? Lg[abna 120 minuta iebsin anke jekk

kul[add kien kontrina f’dan listadium,” qal il-kow/ ta/?ile. “It-telfa kienet il-[xuna tal-lasta. Kienet tkun reb[a meritata. Dan iwe;;g[ana u jtellfina /-/ans li stajna nitkbu l-istorja. Imma lg[abna kontra l-favoriti g[at-titlu u konna tamparhom. Lg[abna kontra laktar avversarji diffi/li fit-turnament. Spanja, l-Olanda, lBra]il u qatt ma lg[abna b[ala tim inferjuri.” Il-gowlkiper Claudio Bravo li salva l-penalty ta’ Hulk qal, “Il-verita` hi li ninsabu mdejqin [afna g[aliex stajna rba[na l-log[ba qabel. Kien imissna approfittajna mi//ansijiet li ;ewna. {assejna li stajna nirb[u din il-log[ba.”

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Sport

Il-penalty de/i]iv mog[ti mi/-?ilen Jara li stampa mal-wieqfa u po;;a lill-Bra]il mal-a[[ar tmienja

Il-Bra]il jitkaxkru fil-kwarti tal-finali L-A{{AR 16

BRA}IL................................1 ?ILE.....................................1 (Bra]il 3-2 bil-penalties) Bra]il: Julio Cesar, Alves, Silva, Luiz, Fernandinho (Ramires 72’), Marcelo, Hulk, Fred (Jo 64’), Neymar, Oscar (Willian 106’), Gustavo ?ile: Bravo, Mena, Isla, Silva, Sanchez, Vidal (Pinilla 87’), Vargas (Gutierrez 57’), Medel (Rojas 108’), Jara, Aranguiz, Dias Imwissija: Mena, Silva, Pinilla (?), Hulk, Gustavo, Jo, D. Alves (B) Skurjaw: Luiz 18’ (B) , Sanchez 32’ (?) Referee: Howard Webb (ENG) Il-Bra]il kellhom b]onn ilpenalties u l-lasta biex eliminaw li/-?ile wara li l-ewwel partita mill-a[[ar 16 intemmet 1-1. I/-?ile offrew sfida millaqwa u kienu sfortunati li laqtu l-lasta lejn l-a[[ar tal[in barrani u anke bl-a[[ar penalty. Il-kow/ tal-Bra]il Scolari beda bil-midfielder ta’ Man City Fernandinho minflok Paulinho quddiem id-difi]a. Id-difensur ta’ Chelsea David Luiz ukoll beda mill-ewwel. G[a/-?ile irritorna mill-bidu l-midfielder Arturo Vidal wara li kien imserra[ fl-a[[ar log[ba tal-gruppi kontra lOlanda. Gary Medel irkupra minn injury u wkoll beda. Fl-ewwel taqsima l-Bra]il

Ir-reazzjoni mmedjata tal-plejers Bra]iljani mimlija tensjoni wara l-a[[ar penalty fallut mi/-?ileni

kienu superjuri u wara li marru fil-vanta;; sofrew iddraw kontra x-xejra tallog[ob. Il-Bra]iljani ipprotestaw g[al penalty fit-12-il minuta meta Hulk spi//aw fl-art f’kuntatt li kellu ma’ Isla imma r-referee Ingli] Howard Webb [alla l-log[ob g[addej. {ames minuti wara l-Bra]il kellu corner ta’ Thiago Silva, David LUIZ ing[ata l-mertu tal-gowl li i]da wasal minn awto-gowl ta’ difensur. Kien

g[alhekk l-ewwel gowl tieg[u bil-flokk nazzjonali Bra]iljan. Il-Bra]il kompla jippressa u deher qed jikkontrolla llog[ba, imma sofra l-gowl tad-draw. Silva qassam qasir lura u Vargas xe[et lejn SANCHEZ li b’xutt fil-baxx g[eleb lil Julio Cesar g[al 1-1. It-tieni taqsima kienet aktar bilan/jata. L-ewwel /ans kien g[all-Bra]il permezz ta’ Fernandinho li kellu xutt ftit barra. Fit-53 minuta Hulk xe[et fix-xibka imma kkon-

trolla l-ballun b’idu u l-gowl ma kienx konvalidat. Fil-65 minuta /-?ile kellhom /ans kbir imma Julio Cesar /a[[ad lil Aranguiz b’save mill-aqwa. 10 minuti mit-tmiem Neymar tilef /ans bir-ras u l-a[[ar azzjoni denja kienet ta’ Hulk li qabe] ]ew; difensuri imma t-tentattiv tieg[u kien salvat minn Bravo. Fil-[in barrani ]-]ew; na[at dehru jib]g[u li jitilfu g[alkemm kienu /-?ile l-aktar sfortunati meta minuta qabel

il-log[ba marret g[all-g[oti tal-penalties, is-sostitut Pinilla laqat il-mimduda b’xutt b’sa[[tu u b’Cesar meg[lub. Mill-11-il metru l-Bra]iljani Willian u Hulk fallew ix-xuttijiet tag[hom waqt li skorjaw David Luiz, Maercelo u Neymar. G[a/-?ile fallew Pinilla u Sanchez li kellhom il-penalty tag[hom salvat minn Cesar filwaqt li Jara laqt il-lasta bl-a[[ar penalty. Skorjaw biss Aranguiz u Diaz g[al skor finali ta’ 3-2.

Il-{add, 29 ta’ :unju, 2014

Sport

Flejjes enormi - Il-parte/ipanti jaqsmu $576 miljun bejniethom Ir-referee Portugi] Proenca jispi//a fl-art waqt il-log[ba bejn il-Kolumbja u l-:appun

Fid-dinja materjalista tallum kollox jitkejjel bil-flus. Jekk wie[ed jifhem li t-32 nazzjon li qed jipparte/ipaw f’din l-20 edizzjoni tat-Tazza tad-Dinja se jaqsmu $576 miljun bejniethom, u forsi ferm aktar, dak li jkun malajr jikkonkludi li barra li hi kompetizzjoni li ;;ennen lid-dinja u li tattira l-attenzjoni ta’ biljuni ta’ spettaturi minn kull kontinent, tidhol f’kuntest ie[or. Dak tal-kummer/. Kompetizzjoni ta’ din in-natura ti;;enera biljuni ta’ kwalunkwe munita li trid, kemm jekk hi ewro jew dollaru. Ftit figuri jispjegaw a[jar. Min jirba[ jie[u $35 miljun. It-tellief jikkuntenta b’$25! Min ji;i t-tielet jie[u $22m u r-raba’ $20m. Barra dawn, it-32 parte/ipant jie[du $8 miljuni talli kkwalifikaw mill-grupp, miljun u nofs g[all-preparazzjoni u $14m talli jaslu salkwarti tal-finali. Il-klabbs li mag[hom jilag[bu l-plejers li qed jie[du sehem, igawdu minn somma ta’ $70 miljun. Dawn jit[allsu mill-FIFA u lorganizzaturi Bra]iljani. Il-FIFA hi sinjuruna. Hu kkalkulat li g[andha assi li

jaqb]u l-$40 biljun. Hemm plejers li mhumiex [afjin. Semmejna lil Cristiano Ronaldo u Piqeu li g[andhom vi/in it-tliet miljun dollaru kull wie[ed, i]da mhux huma biss, anki jekk forsi ma jil[qux din il-figura. Issa li wasalna fil-fa]i fejn min jitlef imur id-dar, id-deni jkompli jitla’. Mhux se nsemmu l-im[atri legali jew mhumiex, i]da tajjeb li nirreferu g[al ‘a[na l-Bra]iljani’ u ‘huma l-Ingli]i jew it-Taljani’. Niftakar meta darba tkellimt fuq dan is-su;;ett mal-mibki professur Peter Serracino Inglott, dan kien qalli li ma jara xejn [a]in li wie[ed jissimpatizza ma’ xi nazzjon barrani jekk m’hemmx xi rappre]entanti Maltin fix-xena. Allura eluf jibdlu /-/ittadinanza u jibdew jitkellmu ‘g[ax a[na l-Ingli]i jew a[na tTaljani......’

X’nistennew^

Mhux se nag[milha ta’ pru]untu] u nag[mel xi pronostiku. Dak in[allih g[allkummentaturi sportivi. Veru li l-Bra]il g[andhom diversi vanta;;i, i]da hemm o[rajn li huma ta’ sa[[a bi]]ejjed biex jag[mlu sfida lit-tim tal-lokal.

Tony Formosa eks kow/ nazzjonali

Ma nistax nimma;ina ddi]astru fil-Bra]il jekk ifallu. S’issa l-ebda nazzjon Ewropew ma qatt reba[ ilkompetizzjoni meta din saret fl-Amerika. Waqt li b[alkom insegwi ttrasmissjonijiet televi]ivi, kultant ninnota kemm il-ballun jintlag[ab lura meta l-avversarji jkunu ppakkjaw in-na[a tag[hom. Ninnota wkoll ilpa/enzja fil-‘build-up’. }gur li kollox jiddependi mill-kollettiv. G[alija m’hemmx protagonist li wa[du jaqleb ir-ri]ultat. Hemm min isemmi lil Neymar. U jien nistaqsi. Min aktar? Irrid na[seb fil-fond g[al din il-mistoqsija. Hemm

[afna fatturi li wie[ed jag[mel sew li jikkonsidra bis-sens. B[alma huma l-kundizzjonijiet atmosferi/i u lkundizzjoni tal-pitch. Il-[axix hu 22 millimetru f’kull ground u s’issa, sa fejn naf jien, lebda tim ma gerger mill-kundizzjonijiet. Il-[inijiet tal-partita wkoll huma fattur importanti. Nifhem li l-organizzaturi g[amlu xog[olhom sew minkejja [afna kritika li a[jar il-flus intefqu fl-edukazzjoni, is-sa[[a u l-[olqien taxxog[ol. Forsi meta jsiru l-kontijiet finali, ikun hemm pro;etti kif jitqassam il-qlig[ g[all-;id tal-poplu Bra]iljan.

Kritika lir-referees ?ertament li r-referees dejjem jiddominaw ix-xena kemm fil-ground kif ukoll mal-;urnalisti. Issib li t-tim tellief dejjem irid iwa[[al f’xi [add u r-referees huma l-mira favorita. Il-Bra]il gawdew fewwel [ar;a kontra l-Kroazja i]da niftakru li [add ma jsemmi t-tmenin de/i]joni perfetta, i]da l-wa[da diskutibbli. Fabio Capello, li ghandu kuntratt ta’ tmien miljun dollaru fis-sena ming[and irRussi, ikkritika lir-referee tal-

partita kontra l-Al;erija i]da ma na[sibx li kien totalment ;ustifikat. Min ifalli jrid isib l-isku]i. Wie[ed irid jara x’effett ikun hemm fuq dawk it-timijiet li ;ew eliminati kmieni, fosthom l-Ingli]i, it-Taljani u lIspanjoli. Il-kow/ Taljan Cesare Prandelli kif ukoll ilPresident tal-Federazzjoni Abete di;à [abbru r-ri]enja tag[hom u anki beda jissemma Mancini (jew Allegri) b[ala l-kow/ nazzjonali l-;did tal-Azzurri. Hodgson u lFederazzjoni Ingli]a m’g[andhom l-ebda [sieb g[al kow/ ;did... s’issa! Ri]enji wara disfatti f’kompetizzjonijiet simili huma komuni u nistennew aktar waqt li a[na nkomplu niddevertu b’dak li joffrulna l-artisti, li hemm [afna minnhom sinjuruni.

media•link COMMUNICATIONS

MARLENE FARRUGIA>

“NIXTIEQ GVERN IKTAR TRASPARENTI” Progress Press

29 – 6 – 2014