We Change Magazine #2

wechange magazine

ปท่ี 1 ฉบับที่ 2 เมษายน - มิถนุ ายน 2553

¹ÔµÂÊÒÃà¾×Íè ¡ÒÃà»ÅÕÂè ¹á»Å§âÅ¡Í‹ҧËÒàÃԧËÇÁ¡Ñ¹

ÊÑ»´ÒË » ´·ÕÇÕ : à» ´ªÕÇÔµ » ´·ÕÇÕ à·È¡ÒÅ˹ѧÊ×ͧ͢¹Ñ¡Í‹Ò¹ “ÁÒà ¤ ºÍÂÅÕ” ¡Ñº 1 »‚áË‹§¡ÒûÅÍ´à§Ô¹

º·Ê¹·¹ÒÃÐËÇ‹Ò§©Ñ¹¡Ñº´ÙÃâÔ µ Career Break : Ç‹Ò§§Ò¹ãª‹ÇÒ‹ ¨ÐÇ‹Ò§à»Å‹Ò Organic Coffee : ¨Ò¡áÁ‹¡ÅÒ§ËÅǧÊÙ¡‹ ÅÒ§àÁ×ͧ

ไมเคยมีการเคลื่อนไหวเพื่อความยุติธรรมของสังคมใด ในประวัติศาสตรประสบความสำเร็จได โดยปราศจากกลยุทธปฏิบัติทาทายซึ่งหนาแบบไรความรุนแรง

คำกลาวขางตนเปนหนึ่งในเหตุผลวาทำไมองคกรที่มีชื่อวา “เดอะ รักคัส โซไซตี้” (The Ruckus Society) จึงเลือกที่จะปฏิบัติการ “ทาทายซึ่งหนา” โดย “ไมใชความรุนแรง” (Nonviolent Direct Action) เพราะนอกจากองคกรนี้จะเชื่อวาแนวทางดังกลาวชวยใหการเคลื่อนไหวทางการเมือง ตอตานรัฐและบรรษัท ดำเนินไปไดตรงเปาหมายแลว ยังบงบอกวาองคกรใหความสำคัญกับปฏิบัติการมากกวาทฤษฎี เดอะ รักคัส โซไซตี้ กำเนิดขึ้นจากการเคลื่อนไหวคุมครองดานปาไม ในสมัยที่สหรัฐอเมริกาตัดงบสนับสนุนกรีนพีซ โดย 2 นักเคลื่อนไหว ไมค โรสเซล ( Mike Roselle) และฮอวารด “ทวินลี่” แคนนอน (Howard “Twinlly” Cannon) เห็นวาการอบรมในแนวทางของกรีนพีซยังควร มีตอไป ทั้งคูจึงรวมกันเสนอใหจัดตั้งคายปฏิบัติการดานปาไม (Forest Action Camp) และตอมาไดพัฒนาเปนองคกรเต็มรูป กลุมรักคัสเห็นวาปฏิบัติการซึ่งหนาโดยไมใชความรุนแรง เปนสิ่งที่ตองฝกฝนเหมือนการปนปายขึ้นที่สูง การขับรถบนทางขรุขระ ฯลฯ โดยจะตองวองไวตอการฉวยชวงเวลาทางการเมืองมาเปนโอกาสของปฏิบัติการ และรักคัสเชื่อวาในปฏิบัติการนั้น ผูเขารวมยังควรแสดงความ โกรธแบบสุภาพ เล็กๆนอยๆ แตไมใชทาทีของความเกลียดชังหรือลดทอนความเปนมนุษยผูอื่น กลุมรักคัสดำเนินงานเพื่อปกปองความยุติธรรมทางดานสิ่งแวดลอม สังคม สิทธิมนุษยชน ชนพื้นเมือง ชุมชน ฯลฯ ผานปฏิบัติการที่ เปนเอกลักษณเฉพาะตัว มีอุปกรณสนับสนุนกวา 3,000 ชิ้น โดยเปดอบรมปฏิบัติการดวยแนวทางแบบรักคัส ผสมผสานกับความตองการ ขององคกรตางๆ ทั้งในรูปแบบหองเรียน บทบาทสมมุติ การสื่อสารกับสังคมหรือสื่อมวลชน การวิเคราะหทางการเมือง การพัฒนาภาวะ ผูนำ ฯลฯ ขึ้นอยูกับวาตองการเนนอะไร กลยุทธหนึ่งของรักคัสที่ไดรับความสนใจและนำออกมาใชบอยๆ คือ “การกำกับดูแลอยางใกลชิด” (Bird-Dogging) นั่นคือการ “ทำเนียน” แทรกตัวไปอยูในเหตุการณที่นักการเมือง ตัวแทนทางการเมือง ผูบริหารบรรษัท สื่อมวลชนอยูที่นั่น แลวสวมบทบาทเปนพวก เดียวกัน หรือ ดำเนินการใหคนเหลานั้นตองตอบคำถามประเด็นของพวกเขา ทั้งในเรื่องความปลอดภัย ความยุติธรรมของโลก ความโปรงใส และความจริง เชน กรณีการยกเลิกกองทัพสหรัฐในอิรัก เหตุการณ 9/11 อาหารกับการคา แรงงานนอกระบบ ระบบนิเวศ เปนตน ทำความรูจัก เดอะ รักคัส โซไซตี้ ไดที่ www.ruckus.org หรือคลิกดูตัวอยางปฏิบัติการ “กำกับดูแลอยางใกลชิด” ไดที่ www.democracynow.org/2009/7/23/yes_men ซึ่งนักเคลื่อนไหวนาม Yes Man แสดงบทบาทแสรงเปนโฆษกหอการคาสหรัฐ จัดฉากแถลงขาวกุเองวาหอการคา “ไม” สนับสนุนพลังงานสกปรกอยางถานหินอีกตอไป (ซึ่งจริงๆยังสนับสนุนอยู)

CONTENTS What When Where Why 4 Volunteer spirit 6 We Change Action 7 เปดชีวิต ปดทีวี เทศกาลหนังสือของหนังอาน Create Direct Action 20 We Change Story 22 มารค บอยลี กับ 1 ปแหงการปลอดเงิน We Change Thinking 24 บทสนทนาระหวางฉันกับดูริโต วิวัฒนาการ 8 ขั้นตอน สูความสำเร็จของการเคลื่อนไหวทางสังคม

We Change Magazine

สารเพือ่ การเปลีย่ นแปลงโลกอยางราเริงรวมกัน ปท่ี 1 ฉบับที่ 2 เมษายน – มิถนุ ายน 2553 กองบรรณาธิการ

กิตติชยั งามชัยพิสฐิ พรพิมล สัรทัดอนุวตั ร อัญญรัตน ออนสุทธิ ณัฏฐนันท กิตพิ รพิศาล อรุณวนา สนิกะวาที ี

ศิลปกรรม แบบปก ทีอ่ ยู

สุรพงษแมน เพชรน้ำไหล สถาบันตนกลา 124 สมเด็จเจาพระยา 17 คลองสาน กทม. 10600 โทรศัพทและแฟกซ 02- 437- 9445

อีเมล

wechange_mag@hotmail.com wechange.tonkla@gmail.com

34 We Change Life Style Organic Coffee > จากแมกลางหลวงสูกลางเมือง

อาหารใกลมอื >

ปนมะเขือบานๆ กับเรื่องสยองของปลาทูหอมเจากรรม

Career Break > วางงานใชวาจะวางเปลา Share market

ปฏิทินกิจกรรม

การโคชเพื่อเสริมสรางพลังชีวิต (Life Coaching)

21 – 23 พฤษภาคม 2553 : สถานที่อาศรมวงศสนิท รังสิตคลอง 15 นครนายก “โคช” คือ ผูที่สามารถชวยใหผูอื่นคนพบทางออกในสถานการณ หนึ่งๆ ของชีวิตโดยไมตองใหคำแนะนำ การโคชเพื่อเสริมสราง พลังชีวิต เปนกระบวนการสนทนาที่ทำใหผูคนคนพบทางออกของ ปญหาดวยตัวเอง อาศัยคำถามอันทรงพลัง การฟงอยางลึกซึ้ง การใชญาณทัศนะจับประเด็นชีวติ ระหวางสนทนา เหลานีค้ อื ทักษะ ในการนำพาใหผูรับการโคชเห็นจุดที่ตนเองยืนอยูและหนทางที่จะ กาวไปอยางแจมชัด นำไปสูการเปลี่ยนแปลงตนเองและใชชีวิต อยางเต็มไปดวยแรงบันดาลใจ เนื้อหาการอบรม อาทิ การพัฒนา ทัศนคติในดานการเห็นชีวิตเปนองครวม หลักการและกระบวนการ โคชขัน้ พืน้ ฐาน, การฝกโคชโดยใชทกั ษะตอไปนีค้ อื คำถามทรงพลัง การฟงอยางลึกซึ้ง การใชญาณทัศนะ การตระหนักรูอารมณดาน ลึกของตนเอง การชื่นชมในภาวะที่ผูอื่นเปน โดยมีคาลงทะเบียน 5,500 บาท (รวมคาเอกสาร อาหารกลางวันและอาหารวาง) รับ จำนวน 24 คน

03

ธรรมชาติกับการเยียวยา

28 – 31 พฤษภาคม 2553 สถานที่ : อาศรมวงศสนิท ธรรมชาติกับการเยียวยา เปนศิลปะแหงการดำเนินชีวิตและเปน การเยียวยา กาย จิตและจิตวิญญาณ โดยใชธรรมชาติและอาศัย สิง่ แวดลอมใกลตวั เปนปจจัยเกือ้ หนุน กระบวนการรักษาใช อาหาร อากาศ การออกกำลังกาย การพักผอนที่ถูกตอง แสงแดดและน้ำ ซึ่งตั้งอยูบนหลักการที่วารางกายและจิตใจที่อยูในสภาวะที่สมดุล จะมีศกั ยภาพและพลังในการเยียวยาไดทกุ โรค นอกจากการปฏิบตั ิ ทางกายภาพ แลวยังควบคูไปกับการเจริญภาวนา และการฝก โยคะ ซึง่ เปนศาสตรแหงการรูจ กั ตนเอง เปนการผสานระหวางกาย กับจิตใหเกิดความสมดุล เพือ่ ชวยเพิม่ พูนความแข็งแกรงของจิตใจ และความแข็งแรงใหรางกาย ทั้ง 2 กิจกรรม ผูสนใจกิจกรรมสอบถามรายละเอียดไดที่ เสมสิกขาลัย – อาศรมวงศสนิท ตู ปณ.1 องครักษ จ.นครนายก 26120 ฝายประชาสัมพันธ 037-333-142 ถึง 3 หรือ 037-332-218 หรือติดตอคุณ ศุภวัตร แกวแดง 084-350-0946 อีเมล info@wongsanit-ashram.org

What When Where Why

Yes Men Fix the World

สองหนุมอเมริกัน “ฌารค เซอรวิน” และ “อิกอร วามอส” นักปวน ทางวัฒนธรรมในนาม Yes Men ที่มีเปาหมายตอตานโลกาภิวัตน ของบรรษัทและซอมแซมโลกใบนี้ ปฏิบัติการ Yes Men Fix the World ของพวกเขาเนนไปในแนวปวนๆ มีตั้งแต ผลิตภาพยนตร สารคดีเสียดสีตอตานบรรษัทหรือบางองคกรขึ้น แสรงทำตัวเปนผู บริหารระดับสูงของบรรษัท แตงสูทหรูราคาถูกที่หาซื้อไดจากราน ขายของโจร แลวเขารวมประชุมธุรกิจเพื่อลอเลียนเปาหมายที่มา รวมงานดวยหลากวิธีที่แสนสุดโตงและไมใชความรุนแรง หรือบาง ครั้งก็สรางสถานการณจัดฉากขึ้นมา เชนงานแถลงขาวปลอมที่ โพสตลงในเว็บไซตปลอม จนทำใหองคกรและสื่อที่เกี่ยวของจริงๆ มารวมงานที่พวกเขาจัดขึ้น เมื่อเจาหนาที่ตัวจริงเขามาเปดเผยตัว กลายเปนสถานการณอลหมาน แตก็ทำใหนักขาวตัวจริงที่มาไดมี โอกาสสักถามประเด็นที่เกี่ยวกับการจัดฉากไปดวย กลาวไดวา ปฏิบัติการทางตรงของ Yes Men เปนไปเพื่อปลุกผูคนตื่นจาก อันตรายที่ปลอยใหความโลภขับเคลื่อนโลก รูจัก Yes Man และดูปฏิบัติการของเขาไดที่เว็บไซต www. theyesmenfixtheworld.com

พันแสงรุง : ดนตรีชาติพันธุ

มรดกหลากหลายของแตละชาติพันธุเปนเหมือนสีรุงสายงาม ปาใหญ ครีเอชัน่ รวมกับ ศูนยศกึ ษาและพัฒนาสันติวธิ ี มหาวิทยาลัย มหิดล จัดการแสดงคอนเสิรต ชาติพนั ธุ “พันแสงรุง ” วันที่ 28 มีนาคม ณ วิทยาลัยดุริยางคศิลป มหาวิทยาลัยมหิดล โดยกอนหนานี้ได ผลิตรายการพันแสงรุง ทางชองทีวีไทย มากวา 1 ปแลว ดวยจุด มุง หมายทีต่ อ งการใหคนในสังคมเห็นวัฒนธรรม การแสดง ความคิด ความเชื่อของชนเผาตางๆ อยางแทจริงๆ ไมใชมาจากมุมมองของ ศูนยกลางหรือคนสวนกลาง การแสดงดนตรีของชาวปกาเกอะญอ มง ดาระอั้ง ลัวะ จึงเปนเสมือนการแสดงตัวตน การบอกเลา เรือ่ งราวของพวกเขาใหคนเมืองไดเห็นและรับฟงไปในขณะเดียวกัน บรรยากาศงานเปนไปอยางครึกครื้น คนในแวดวงตางๆ มารวมรับ ฟง ผูจ ดั คาดวาการแสดงลักษณะนีจ้ ะมีอกี หลายครัง้ ตามมา เพือ่ ให อีกหลายชนเผามารวมแสดง

05 สัปดาหลางพิษดิจิทัล (Digital Detox Week)

แอดบัสเตอร กลุมปวนทางวัฒนธรรมในแคนาดา เคยประกาศ ปฏิบัติการสัปดาหปดทีวีในสัปดาหสุดทายของเดือนเมษายนของ ทุกปมาแลว และ 2 ปทผ่ี า นมาไดขยายเปน “สัปดาหลา งพิษดิจทิ ลั ” ชวนปดเทคโนโลยีดิจิทัลทุกอยางตลอด 7 วัน บอกลาเฟซบุค ทวิสเตอร ไอโฟน ทีวี คอมพิวเตอรฯลฯ แลวกลับคืนเชื่อมโยงกับ โลกจริง ธรรมชาติ คนรอบขาง และ ตัวเราเอง ปนี้ตรงกับวันที่ 20 – 26 เมษายน ผูสนใจนาจะลองกำหนดสัปดาหแบบนี้เอาเอง ก็ได สนใจอานบทความ(ภาษาอังกฤษ)ที่เกี่ยวของกับเรื่องนี้ดูที่ www.adbusters.org/campaigns/digitaldetox

เทศกาลหนังและวัฒนธรรมทิเบต : จากหิมาลัยสูเจาพระยา

สันติอาสาสักขีพยาน

“สันติอาสาสักขีพยาน” เปนปฏิบัติการทางตรงของกลุมผูรักสันติ และเครือขายสันติวิธีที่เปดกวางใหทุกคนเขารวม จริงใจและเปด เผย เปดรับสมัครอาสาสมัครเขารวมสังเกตการณการชุมนุมของ กลุมแนวรวมประชาธิปไตยตอตานเผด็จการ (นปช.) ซึ่งเกิดขึ้น กลางเดือนมีนาคม วิธกี ารคือแบงเปน 8 ทีม ทีมละ 2 คน เก็บขอมูล ดวยกลองถายรูป วิดโี อ เครือ่ งบันทึกเสียง โทรศัพท ติดตามผูช มุ นุม ไปในที่ตางๆหรือในชวงเวลาที่สุมเสี่ยงจะเกิดความรุนแรง หรือชวง ปฏิบัติการสำคัญในแตละวัน เพื่อรายงานสิ่งที่เกิดอยางรอบดาน และเปนจริง มากกวาจะใหเปนหนาที่ของสื่อทั่วไปหรือฝายที่เปนคู ตรงขามแตเพียงฝายเดียว เพราะการบิดเบือนความจริง และขาวลือ ที่เลาตอๆกันมามักลุกลามไปสูความรุนแรง โดยทางเครือขาย สันติวิธีจะนำสิ่งที่ไดเห็นเผยแพรตามที่เห็นและบันทึกมาอยาง ปราศจากอคติอารมณสวนตัว เพื่อชวยลดความขัดแยงเฉพาะหนา และอาจเปนแนวทางวางมาตรการดานสันติวิธีตอไป นอกจากนี้ ยังมีกิจกรรม “รถไฟฟามหาสติ” รณรงคสันติวิธีบริเวณสถานีรถ ไฟฟาตางๆ ดวย

อาศรมวงศสนิท มูลนิธิเสฐียรโกเศศ – นาคะประทีป นำพาโลก หิมาลัยมาใหสังคมไทยไดทำความรูจัก ลาสุดมีงานใหญอยางที่ไม ไดเกิดขึ้นงายๆ ทั้งการฉายหนังที่เกี่ยวกับทิเบตโดยเฉพาะ และ การแสดงชุดใหญ โดย “สถาบันศิลปะการแสดงทิเบต” หรือ TIPA จากชาวทิเบตแหงรัฐธรรมศาลา ประเทศอินเดีย ซึ่งเปดรอบแสดง ระหวางวันที่ 5 – 10 มีนาคมที่ผานมา ณ หอศิลปวัฒนธรรมแหง กรุงเทพมหานคร ปฏิเสธไมไดวาวัฒนธรรมก็คือการเมือง องคทะไลลามะ และชาวทิเบตไดใชวฒ ั นธรรมสืบสานวิถชี วี ติ ความคิดความเชือ่ แก ชาวทิเบตรุนสูรุนตลอดชวงเวลาลี้ภัยจากบานเกิดเมืองนอน ทุกปๆ TIPA จะคัดเลือกเด็กทิเบตที่มีพรสวรรคดานศิลปะและการแสดง เขามาศึกษา บมเพาะจนเปนศิลปนอาชีพ ออกเดินทางเพือ่ เผยแพร วัฒนธรรมทิเบตตามทีต่ า งๆ ทัว่ ทุกมุมโลก กระทัง่ ไดมาเยือนไทยเรา ทุกรอบการแสดงวัฒนธรรมของทิเบต ทั้งการขับรอง เครื่องดนตรี จังหวะการเตน ฯลฯ ไดรับการตอนรับจากชาวไทย ลนหลาม รอบๆ บริเวณงานยังมีการเสวนา นิทรรศการ งานศิลปะ ของทิเบตอยางรูปปนจากเนย ภาพวาดทังกาซึ่งวาดจากสีของ แรธาตุธรรมชาติ มาจัดแสดง แตไฮไลตสำคัญ คือ การทำทราย “มันดาลา” โดยลามะ (พระ) ทิเบตจะนำทรายเล็กละเอียดหลากสี คอยๆ เททีละนอยจนกลายเปนลวดลายตระการตา ซึ่งตองอาศัย ความอดทน ประณีตบรรจงอยางมาก แตถึงงดงามอยางไรก็ตอง ถูกทำลายลงเมื่อทำเสร็จสิ้น มีนัยสื่อใหเห็นถึงความเปนอนิจจัง เกิด – ดับ ของสรรพสิ่ง

Volunteer spirit

06

รับบริจาคปจจัยและสิ่งของเพื่อเด็กชาว กะเหรี่ยง

ฟนฟูปาตนน้ำลำปะทาว

ผืนปาบริเวณวัดภูหลง จ.ชัยภูมิ ซึง่ เปนปาตนน้ำลำปะทาว ปรากฏ มีเหลานายพรานเขามาจุดไฟลาสัตว ทำใหชวงหนาแลงชาวบาน (และชาววัด)ตองพากันไปดับไฟกันทั้งวันทั้งคืน เพื่อปองกันไฟปา จึงมีความตองการรับบริจาคอุปกรณทจ่ี ำเปน ไดแก 1.รองเทาผาใบ หรือ รองเทาเดินปา 2.กลองสองทางไกล 3.กลองดิจิตอล เพราะ หลายครัง้ เจอตัวพรานแตไมสามารถเขาไปประชิดได จะไดเก็บภาพ ไวเปนหลักฐาน สามารถสงมาใหไดที่ “บานวิถีไท” โครงการฟนฟู ปาตนน้ำลำปะทาว 7 ม.11 ต. ทามะไฟหวาน อ.แกงครอ จ.ชัยภูมิ 36150 โดยยังจะมีการตระเวนดูจนกวาจะพนหนาแลงไป สอบถาม โทร. 084-925-4800

คอมพิวเตอรเพื่อนอง

โครงการคอมพิวเตอรเพื่อนอง มูลนิธิกระจกเงา รับบริจาคคอมพิวเตอรเกา เสีย หรืออุปกรณคอมพิวเตอร เพื่อนำมาซอมและ แจกจายใหแกโรงเรียน ชุมชน วัด ที่มีความจำเปนตองใชแตไมมี งบประมาณ ซึ่ง 2 ปที่ผานมา ไดจัดสงไปแลวกวา 3,306 เครื่อง โดยไดรับบริจาคเฉลี่ย 50 – 60 เครื่องตอสัปดาห แตระยะหลังมีผู บริจาคนอยลงมาก ผูใดสนใจบริจาคคอมพิวเตอรสามารถบริจาค โดยตรงกับมูลนิธิกระจกเงา ไดที่ เลขที่ 8/12 ซอยวิภาวดี 44 ถ.วิภาวดี-รังสิต แขวงลาดยาว เขตจตุจักร กรุงเทพฯ10900 โทร. 02 - 941- 4194 ถึง 5ตอ 0 หรือ ใหทางมูลนิธิไปรับ โดยแจง รายการของที่จะบริจาค ที่อยู ชื่อและเบอรโทรศัพทผูบริจาค สงมา ทางอีเมล donate@mirror.or.th หรือแฟกซ 02 - 941- 4194 ถึง 5 ตอ109 เจาหนาทีจ่ ะติดตอกลับไปเพือ่ นัดหมายวันและเวลาในการ รับของบริจาค

ศูนยการเรียนชุมชนชาวไทยภูเขา “ แมฟาหลวง ” บานผาแดงใต จ.แมฮองสอน ขอความอนุเคราะหชวยเหลือดานใดดานหนึ่งแก เด็กๆ และชาวบานกะเหรี่ยง ดังนี้ 1. งบประมาณจัดหาอาหารและขนม หรือบริจาคเปนอาหารแหง 2. ของขวัญ ของรางวัล 3. เสื้อกันหนาวผาหม ถุงเทา รองเทา 4. กรรไกรตัดผม สบู แชมพู แปง ไฟฉาย เทียนไข วิทยุ 5. ธงชาติไทย ธงตราสัญลักษณ สีเหลือง/สีฟา 6. หนังสือนิทานตางๆ 7. วัสดุอุปกรณ และ สื่อในการจัดการเรียนการสอนตางๆ รวมบริจาคและสอบถามขอมูลเพิ่มเติมไดที่ รมณีย สายวุฒิกุล (ครูเปา) โทร. 086-186-1654 (สามารถติดตอไดเฉพาะวันที่ 26 – 7 ของทุกเดือนเพราะเปนชวงที่ลงจากดอย) หรืออีเมล rommanee2001@yahoo.com ทีอ่ ยู รมณีย สายวุฒกิ ลุ 127/1 ถ.แหลงพานิช ต.บานกาศ อ.แมสะเรียง จ.แมฮองสอน 58110

อาสาสมัครครูสอนภาษาไทยชาวพมาบริเวณ ชายแดน

ศูนยการเรียนตามแนวชายแดน ไทย-พมา บริเวณ อ.แมสอด จ.ตาก มีกวา 70 แหง มีเด็กนักเรียนชาวพมา กะเหรี่ยง และชนเผาตางๆ ทั้งหมด กวา 10,000 คน ครูกวา 500 คน ซึ่งสวนใหญเปนผูอพยพ เชนกันที่ไดรับการศึกษาระดับหนึ่งจากประเทศพมา ศูนยการเรียน ไมมงี บประมาณเพียงพอทีจ่ ะจัดจางครูสอนภาษาไทยทีเ่ ปนคนไทย เพราะคาตอบแทนสูง จึงตองการรับสมัครอาสาสมัครคนไทยที่ สามารถสอนภาษาไทยขัน้ พืน้ ฐาน ใหฟง เขาใจ พูดได อานและเขียน ได โดยไมจำเปนตองจบภาษาไทย หรือเคยสอนมากอน แบงเปน ประเภทอาสาสมัครระยะสั้น นอยกวา 3 เดือน และ ระยะยาว 3 เดือนขึ้นไป ผูสนใจสงเอกสารประกอบการสมัคร ไดแก สำเนาบัตร ประชาชน สำเนาทะเบียนบาน วุฒิการศึกษา ไปที่ 203 หมู 2 ต.แมปะ อ.แมสอด จ.ตาก หรือ แฟกซ 055-546-112 สอบถามโทร. 082-182-4634 (คุณจารุวรรณ อุทาปา)

We Change Action

เปดชีวิต ปดทีวี เทศกาลหนังสือของนักอาน Create Direct Action

เปดชีวิต ปTURN ดชีOFFวิตTV TURN ON LIFE we change เรียบเรียง

ตอนนีห้ ากใครชวนให “ปดทีว”ี เพือ่ เปดรับโลกภายนอก ไปคุยกับคน สนทนากับหมา เดินเลนสวนสาธารณะ คงถูกมองวาเชย ก็ใครๆ เขาก็มีแบล็คเบอรรี่ ไอโฟน ไอพอด มือถือสุดล้ำ อินเทอรเน็ต ความเร็วสูงกันแลว ปดแค “ทีวี” จะพอเหรอ เออ...หรือบางคนก็ยอนไปคำถามดั้งเดิมกวานั้น ทำไม ตองปดทีวีละ ? เมื่อเรากลาวถึงการอยูใตบงการของเทคโนโลยี ทีวีดูจะ เปนอันดับทายๆ ที่คนรุนปจจุบันนึกถึง แตเอาเขาจริง ทีวียังเปน ความ “คลาสสิก” ที่มีในทุกบาน ยังคงทรงพลังตอความนึกคิด ทัศนคติ ความเชื่อ ของคนในสังคม ยังเปน “เพื่อน” ที่แนนแฟน ของครอบครัว โดยเฉพาะกับเด็กๆ และผูส งู อายุ รวมถึงคุณแมบา น เปนเพื่อนราคาถูกและยินดีจะอยูขางๆ ตลอดเวลา เราเลยไดเห็น คนเปดทีวีไปเรื่อยๆ ทั้งที่ไมมีรายการนาสนใจ ขอเพียงใหไดเปด แกเหงาหรือไดยินเสียงอึกทึกบางก็ยังดี ก็...คนมันเหงานี่ สัปดาหปดทีวี คือ การไมดูทีวีเลย 7 วัน เริ่มมาจากเครือขายปด ทีวีในสหรัฐอเมริกา หรือ TV Turnoff Network เมื่อ ค.ศ. 1999 โดยมีชื่อเดิมวา TV-Free America ซึ่งเปนองคกรไมแสวงหาผล กำไรที่มีเปาหมายใหเด็กและผูใหญดูทีวีลดลง บนความเชื่อวา พวกเราสามารถปดทีวีแลวนำเวลาที่หายไปกลับคืนมา เริ่มแรก เครือขายปดทีวีไดเสนอ 2 ปฏิบัติการ คือ อานมากขึ้น ดูทีวีนอย ลง ตอมาไดขยายไปยังกลุมที่สนใจทั่วโลก ซึ่งรับแนวคิดไปออก แบบปฏิบัติการปดทีวีในแบบของตัวเอง

แลวตอนนี้ “จอทีวี” ไดขยายออกมาจากตัวบานสูพื้นที่ สาธารณะ ทำหนาทีส่ ง ผานสือ่ โฆษณามาสูเ ราซึง่ เปนคนทีเ่ ดินผาน ไปมาแบบไมมียั้ง ทีวีในบานเรายังเลือกปดได แตทีวีพวกนี้จะปด ไดยังไงละ ทีวี-บี-กอน เปนสิ่งประดิษฐคลายพวงกุญแจรถยนต ทำหนาทีเ่ หมือน รีโมททีป่ ด ทีวไี ดแทบทุกเครือ่ งในโลก คิดคนโดยวิศวกรไฟฟาชาวอเมริกัน มิทช อัลตแมน “ผมไมไดอยากทำใหชวี ติ ใครตองยุง ยาก ผมแคไมชอบทีวี และอยากใหคนอืน่ ๆ ตระหนักถึงอิทธิพลที่มันครอบงำเราอยู ชีวิตคนเรา สั้นนัก ทำไมเราถึงใชเวลามากมายกับสิ่งที่ไมไดใหความสุขกับเราอยาง แทจริง” มิทชกลาว แตทีวี – บี- กอน ปดไดแตวงจรทีวี หากเปนระบบ หนาจอคอมพิวเตอรแบบบนรถไฟฟานั้นหมดสิทธิ์จะ (ที่มา : นิตยสารสารคดี ฉบับ 238 ธันวาคม 2547)

ทีวีในที่สาธารณะหลายๆ แหงคือหนาจอคอมพิวเตอร นัน่ เอง เราปดไมได นอกจากเบือนหนาหนี แต “เสียง” ก็ยงั ลอยมา เขาหูอยูดี แมบางทีไมไดอยากมอง แตภาพเคลื่อนไหวที่ดึงดูด การรับรูของสมอง หากเราฟงวิทยุหรือพูดคุยกับเพื่อนก็ยังทำกิจกรรมอื่นๆ ไปดวยได แตเมือ่ ดูทวี เี รากลับจองจอสีเ่ หลีย่ มตาไมกระพริบ ในทางวิทยาศาสตร ใหคำอธิบายวา เพราะสมองตองการรับรูขอมูลที่กำลังเคลื่อนไหว อยูนั้น สมองเลยพยายามทำหนาที่หาขอมูลเกี่ยวกับสิ่งที่ตาเห็น ในขณะที่อวัยวะอื่นๆ ของรางกายกลับอยูในภาวะสงบนิ่ง และทำให ประสิทธิภาพของสมองหรือการขบคิดอยางเปนเหตุเปนผลลดลง

ขนาดนั้น มันทำใหตองถางตามองเหมือนโดนสะกด โฆษณายุค นี้เรียกวานอกจาก “แฝงหลังจอ” ยังเขามา “จอตรงหนา” กันเลย ทีเดียว สัปดาหปดทีวีเริ่มมาจากองคกรในสหรัฐอเมริกา กระทั่ง ตอมาปฏิบตั กิ ารและแนวคิดปดทีวไี ดแพรขยายไปในหลายประเทศ หลายกลุม นำไปออกแบบปฏิบตั กิ ารกันเอง เชน ในแคนาดามีปฏิบตั ิ การบดบังรัศมี ดวยการนำบอลลูนสีดำลอยขึ้นไปปดหนาจอที่ กำลังฉายโฆษณา และตอมาไดมีการกำหนดใหสัปดาหสุดทาย ของเดือนเมษายนเปนสัปดาหปด ทีวพี รอมกันทัว่ โลก สถาบันตนกลา กลุม we change ไดรับแนวคิดนี้มาลองทำบาง สัปดาหปดทีวีใน

ไทยจึงเริ่มขึ้นครั้งแรก พ.ศ. 2550 ในสัปดาหสุดทายของเดือน เมษายน ปนี้เขาสูปที่ 4 กันแลว ตรงกับวันที่ 19 – 25 เมษายน 2553 โดยมีประเด็นสำคัญทีต่ อ งการนำเสนอคือ “เปดชีวติ ปดทีว”ี ปดทีวีเพื่อเปดชีวิตดานอื่นๆ การปดเปนวิธีการปฏิเสธ อำนาจทีง่ า ยทีส่ ดุ การตัดสินใจอยูเ พียงปลายนิว้ ของเรา การปรับปรุง รายการใหดีขึ้น, ใหประชาชนเขาไปมีสวนรวมในผังรายการ, เปด โอกาสใหเขาไปทำรายการไดเอง จึงไมไดเปนประเด็นสำคัญของ ปฏิบัติการนี้ เพราะปญหาอยูที่ตัวระบบหรือเทคโนโลยีแบบทีวีซึ่ง เปนการสือ่ สารทางเดียว ผูด เู ปนไดเพียงผูร บั ทีเ่ ฉือ่ ยชา ทัง้ โครงสราง ของทีวียังถูกออกแบบมาเพื่อการจัดการแบบรวมศูนย ตองการ ทรัพยากรเงินและเครือขายจำนวนมากในการขับเคลือ่ น จึงมีเพียง คนไมกี่ตระกูลที่มีอำนาจควบคุมอยูเบื้องหลังธุรกิจจอสี่เหลี่ยมนี้ แลวจะเริ่มปดอยางไรดีละ ? ขั้นตอนงายๆสูการปดทีวี มีมาแนะนำ สรางสัญญาใจ ทาทายตัวเอง : ทำสัญลักษณสัปดาหปดทีวีลงบน ปฏิทิน หรือจดลงสมุด บอกคนรอบขางใหรับรูดวยวาฉันจะปดทีวี หาเพื่อนรวมทาง : ขยายเครือขาย ชวนเพื่อนมาทำดวยกัน มีพลังและ นาสนุกกวาทำคนเดียว หาคำอธิบายเพือ่ ชักชวนเพือ่ นปดทีวี ดวยเหตุผล ของคุณเอง เชน ไมดีตอสุขภาพ เครียด เบื่อโฆษณา อยากทำกิจกรรม อื่นบาง จดบันทึก : แบงปน อาจเปนกิจกรรมที่ทำหรือประสบการณระหวาง 7 วันที่ไมดูทีวี จะนั่งลอมวงบอกเลา เขียนลงบล็อก หรือสงมาลงที่เว็บไซต www.wechange555.com ก็ได ทำตอเนื่อง ทำมาได 7 วันแลว ลองสัปดาหละหนึ่งวัน แลว ขยายวันมากขึ้นเรื่อยๆ ที่จะทำอยางอื่นทดแทน หรือเปนหนึ่งวันที่งด เทคโนโลยีและดิจิทัลทุกอยางไปไดเลย

กิจกรรมทดแทน อานหนังสือ คุยกับคนขางบาน เขียนบล็อก อานบล็อกคนอื่น ลองปลูก ตนไม ไปเปนอาสาสมัคร เรียนภาษา ทำขนม นอนเฉยๆ ตอจิ๊กซอว เลนอักษรไขว ทำความสะอาดบาน จัดชั้นหนังสือ สอนการบานนอง ไปเที่ยวทะเล เดินทางหาประสบการณ ออกกำลังกาย ไปเยี่ยมญาติ เขียนจดหมายหาเพื่อนแทนสงอีเมล พานองหมาเดินเลน ลองอยูกับ ความเงียบ(บาง) ฯลฯ

We Change Action และ ขั้นตอนงายๆ จะทำใหการประกาศอิสรภาพจากการครอบงำ ของทีวี เปนไปไดงา ยขึน้ แคเพียง 7 วันเทานัน้ ผิวคุณจะขาวใส เอย!! คุณจะไดพบวา จริงๆ แลวไมตองดูทีวีก็ไดนี่นา ปดทีวี เปดชีวิต เพียงเราปดโลกก็เปลี่ยน ไมวาจะเปน โลกภายในตัวตนของเราเองหรือโลกภายนอก เราจะมองเห็นได อยางละเอียดก็ดวยการนิ่งเงียบสักพัก มีเวลาอยูกับตัวเอง ได ทบทวนเรื่องราวตางๆ แลวความสงบนิ่งจากภายในจะนำไปสูการ เปดรับสิง่ ภายนอก ทัง้ ยังเปนโอกาสใหตวั เองไดทดลองสรางชองทาง รับขาวสารและการสือ่ สารใหมๆ เชน การคุยกับคนรอบขาง สัมผัส จากประสบการณจริง ลองทำ ฯลฯ การงดหรือปดทีวีในชวงเวลาหนึ่งจึงเปนมากกวาการ ปฏิเสธเทคโนโลยี แตยังคือการปฏิเสธการครอบงำจากระบบ บริโภคนิยมที่ลนเกิน และประชาธิปไตยจอมปลอมซึ่งหลอกลอเรา มานานแสนนานแลว และยังเปนการเปดชีวิตใหไดเห็น “สิ่งใกล” ที่ไมเคยมองเห็น รวมทั้ง “สิ่งไกล” ที่ไมคิดวาจะไดเห็นอีกดวย ปฏิบัติการปดทีวี 7 วัน ไมไดเปนแคตัวเลขสวยเทานั้น แตระยะเวลาสง ผลโดยตรงตอการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม การปดเพียงวันเดียวอาจไม รูสึกแตกตางจากวิถีเดิมสักเทาไหร เพราะการครอบงำในเวลานี้ไมได มาในรูปแบบเดิมๆ ไมไดบีบบังคับดวยกำลัง อาวุธหรือกฎหมาย แตทำ ใหเรารูส กึ เหมือนมีอสิ ระทีจ่ ะเลือก คิดหรือเชือ่ ทัง้ การเลียนแบบโฆษณา หรือการตองจองมองจอทีวีตามที่สาธารณะอยางถอนสายตาไมไดทั้งที่ ไมอยากดู ลวนสะทอนถึงการบังคับบัญชาแบบใหมทเ่ี ราตองเจออยูท กุ วัน

ถาเราจะปดทีวี แนะนำวาใหเราพึงเรียนรูความสุข ที่ได อาจจะไดพบชีวิตที่ออนโยน ลองสบตากับราตรีบาง แรกๆ จะอึดอัด แทบบา นั่นเปนอาการของปลาที่ถูกจับ โยนขึน้ บก แตสกั พักจะพบความสุขใหมทดแทน แลวอาตมา เห็นดวยที่วา เราตองประกาศตัวดวยวาทำอะไร เพื่ออะไร ทานจันทร สมณะเพาะพุทธ จันทเสฏโฐ พระภิกษุชุมชนสันติอโศก

เมื่อไมนานมานี้ เราตื่นเชามาก็เปดทีวี ไมไดตั้งใจ จะดู แตรูตัวอีกทีสองทุมแลว เปดตั้งแตแปดโมงเชา ไมลุก ออกไปจากที่นอนเลย แลวมันจะเบลอๆ คุยกับใครก็ไมรู เรื่อง เหมือนโลกนี้หายไปเลย ............ การอยูกับตัวเองทำใหความคิดเราเปลี่ยนไปเยอะ ความคิด บางอยาง คิดขึ้นไดอยางนาอัศจรรย การอยูนิ่งทำใหเกิด สติ เกิดปญญา บางเรื่องเปนเรื่องงายๆ เวลาเราดูทีวีจิต เราวอกแวกตลอดเวลา ไมเคยนิ่งกับตัวเอง มันเคลื่อนไหว ตลอดเวลา คิดวาเมื่อเราหลุดออกมาจากเจ็ดวันได เราก็ จะไมดูแบบสะเปะสะปะแลว พรรณี วีรานุกูล นักรองและพิธีกรรายการ ดนตรี กวี ศิลป

ความนากลัวอยูตรงการเสพติดโดยไมรูตัว แลวกลุม ธุรกิจก็ใชชองทางนี้สรางพฤติกรรม สรางรูปแบบชีวิตบาง อยางขึ้นมา แลวยังเปนการกำหนดวาอะไรคือสำคัญ อะไรไม สำคัญ คนสำคัญตองเปนอยางไร คนที่อินเทรนดตองเปน อยางไร ทำตัวแบบไหน ............ พอไมมีทางเลือก พอแมคงอยากใหลูกอยูหนาจอดีกวา ปลอดภัยกวา หากเราจะปดทีวี เราตองเปดระบบใหคนมีทาง เลือก ทำอยางไรใหเขาเกิดการเรียนรูสิ่งอื่นดวย ไมใชปดทีวี แลวไปเดินศูนยการคาแทน อยางมีอยูครั้งหนึ่งเคยขึ้นไปอยูบน เรือที่ไมมีอุปกรณรับสารสื่อสารเลย แตเขาก็จะมีอะไรใหเรา ตื่นเตนอยูเรื่อยๆ ดร.ปาริชาติ สถาปตานนท อาจารยคณะนิเทศศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย

We Change Action

TURN OFF TV TURN ON LIFE ผมยังคิดวาทีวีของผมไมใชแคจอสี่เหลี่ยม แตคือ ทุกอยางทีค่ รอบงำเรา อะไรทีม่ อี ทิ ธิพลกับเรา ก็สมควรปด หรือเลือกทีจ่ ะดู การศึกษาก็ดว ย เรียนมากไปก็กนิ วิญญาณ เรา เราตองตั้งคำถามกับมัน หากคุณอยากเปลี่ยนโลก คุณตองมีคำถามใหมๆ แรงบันดาลใจใหมๆ วันทีค่ ณ ุ ปดทีวี เดินออกจากอินเทอรเน็ต ไมเรียนอยางเดียว ไปทำกิจกรรม เจอผูคน คุณสัมผัสเพื่อน นั่นคือเปนความเปนมนุษย ......... คุณไมควรหมกมุนกับอะไร ไมวาจะอยูกับทีวี เรียนอยาง เดียว หรือหนักๆ หนอย กรณีทีวี ทีวีสรางคุณคาที่หนีไม พนจากเรื่องการซื้อการขาย อยางความสวยความงามที่ กลายเปนอุตสาหกรรมพื้นฐานของสังคมไทยไป บีบใหคุณ ตองมีคุณคา ชีวิตแบบใหม ตองดัง ตองเปนซัมบอรดี้ที่ โลกรูจัก การเอาแตดูทีวีไมไดทำใหคุณสัมผัสความเปน มนุษยเลย ชูวัส ฤกษศิริสุข บรรณาธิการเว็บไซตประชาไท

ตอนแรกที่ไมดูทีวีก็กลัวจะตามโลกไมทันนะ แตมี ความเชื่ออยูวาของที่เราควรรูเราจะรูเอง แลวบางทีที่เรา กลัวไมรเู พราะกลัวจะไม “สนุก” ผมเพิง่ ไดอา น “สารโกมล” พระไพศาล (วิสาโล) เขียนวา คนมีความสุขจากการถูก กระตุน หนังเลยตองโหดมากขึ้น การจะทำใหคนซื้อของก็ ตองเรามากขึ้น เราคุนเคยกับความสุขแบบกระตุนเรากัน แลว แตจริงๆ คนกินจืดก็จะเจอความอรอยในความจืดนะ ปดทีวคี อื สุขกับการไมกระตุน เราตัวเองมากเกินไป ปลอยให สัมผัสตัวเองวางๆ เกลีย้ งๆ แตกวาจะไปจุดนัน้ ไดตอ งกาว ขามความเบื่อกอน เพราะเราเบื่อไงเลยตองไปบริโภคอะไร ซักอยาง แตปรากฏวาบริโภคแลวไมจบ เพราะเขาเห็นเรา เปนผูบริโภค เปนหลักเชิงพาณิชยทั่วไป เขากำลังลงทุน อยางชาญฉลาด เราก็ตองระวังตัวเอง เทานั้นเอง จิตร ตัณฑเสถียร

เจาของบริษัทที่ปรึกษาโฆษณา Vitamins Consulting& Reseach

เรื่องเล า ของคนป ด ที ว ี หลายคนไดเขารวมสัปดาหปดทีวีเมื่อปที่แลว บางสวนสงบันทึกประจำวันเล็กๆนอยๆมาใหอานกันดวย

วัชรินทร สังขาระ

รวมปดทีวี 7 วัน เปนครั้งที่ 3 เคยคิดวาตัวเองไมติดทีวี แลวฉันดู ทีวเี พือ่ อะไรกัน? ฉันมักมีคำพูดติดปากวา“ดูเพือ่ พักผอน เดือนหนึง่ ไดดูแค 3-4 วันเอง” และ “ดูเปนเพื่อนพอกับแม เพราะอยากใช เวลากับคนทางบานบาง” 31 มีนาคม ปนี้ (2552) กอสัปดาหปด ทีวี โชคดีที่ไดฟงพี่ “จิตร ตัณฑเสถียร” เสนอใหลองคำนวณชั่วโมง ดูทีวี บวกกับลองตั้งเปาหมายในสิ่งที่เราอยากทำในชีวิต คำพูด หนึ่งที่สะกิดใจฉันคือ “ปดทีวี 2 ป แปลหนังสือเสร็จไป 1 เลม” ใช ! ฉันมีอะไรอีกหลายอยางที่อยากทำนี่ ฉันเลือกใชเวลากับพอแม ดวยการหันหลังใหทีวี หันหนา เขาหาพวกเขาและชวนคุย ทั้งเวลาที่เขาดูทีวี และเวลาอื่นๆ ถาฉัน ไมมอี ะไรจะคุย ฉันเลีย่ งตัวเองขึน้ หองสวนตัว ฉันไดอา น เขียน แปล สงโปสการด ตกแตงหอง ไดคุยกับทุกคนลึกขึ้น ไดรูวาปูเปนเด็ก ที่ถูกเก็บมาเลี้ยง ปูไมเคยพูดถึงพอแมตัวเองใหลูกหลานฟง อาจ เปนไดวาปูไมเคยเห็นหนาพอแมตัวเองดวยซ้ำ หันหลังใหทีวีมา สัมภาษณชีวิตปู จนปูเอยปาก “หลานคนนี้ ถามซอกแซกจริง!” ฉันไดความภูมิใจในตัวเองกลับมา ฉันบนวาไมมีเวลานอยลง ฉันไดทบทวนวานอกจากทีวีแลวมีอยางอื่นๆ ที่ฉันติด แลวมาแยง เวลาไปอีกหรือเปลา ขอบคุณเทศกาลปดทีวี

จีรกาญน จินดาธรรม

นานแลวจริงๆ ดวยกับการไมดูทีวี นาจะประมาณ 1 ปไดแลว กระมังที่คิดวาทีวีไมไดเปนสวนที่ตองใหความสนใจมันเลย ยิ่งเมื่อ เจอกลุม We Change ชวนปดทีวีแลวไปหาอะไรดีๆ ทำมากกวา

การนั่งดูทีวีก็เขาทางเลยละ การที่เราไมไดดูทีวี มันทำใหเรามีเวลา อยูกับตัวเองมากยิ่งขึ้น มีเวลาคิดทบทวนวาเราจะทำอะไรในแต ละวัน ฉัน ... นั่งอานหนังสือที่ชอบ บนเปลญวนหนาบาน ไปเดิน รอบสวนสาธารณะหนองน้ำโบราณในหมูบาน ไปดูธรรมชาติ ดูคน ตกปลา บางครั้งก็เอากลองถายรูปไปถายวิถีอันเปนไปของผูคน และธรรมชาติรอบ ๆ ตัว เดินทางไปทำกิจกรรมเพื่อสังคมมากมาย ดวยตัวเองมี กลุมทำกิจกรรมในหมูบาน ใชเวลาในการทำภาวนา เจริญสติ เพือ่ การเยียวยาตัวเอง ผานบทสวด การทำโยคะ การเดินสติ การนั่งสติ และพิจารณา อาหาร ใชเวลากับการเที่ยวหาเพื่อน ๆ นอง ๆ เพื่อคุยเรื่องราว ระหวางที่ผานมา ทั้งหมดทั้งมวลเปนผลพวงของการไมดูทีวี เลยทำใหฉัน มีเวลามากมายในการมองตัวเอง มองคนอื่น มองสังคม ขอบคุณ ตัวเองที่เปดตัวเองใหออกจากสิ่งเราที่ไรสาระ ขอบคุณเพื่อน ธรรมชาติ หนังสือ และพระอาจารยติช นัช ฮันห ที่ใหโอกาสฉัน ไดพบความงดงาม สงบ และเปนสุข

มนรัตน มนรัตนกุล

พอดีวันศุกรไดดูรายการไทยมุง ชองTPBS เขารณรงคปดทีวี มีนอง ตุก จากสถาบันตนกลา กับ พี่จุย ศุ บุญเลี้ยง มาคุยแลวเกิดแรง บันดาลใจ อยากเอาชนะตัวเองที่จะไมดูทีวี และไดชวนเพื่อนอีกคน ปดทีวีดวยกัน เริ่มแรกก็เตรียมหนังสือเอาไวอาน อานวันละเลมยัง มีเวลาเหลือเลย ก็เลยไปซื้อกลวย, มะพราว, แปง มาทำขนมกลวย เปดตำราไปผสมแปงไป ใหแฟนชวยขูดมะพราวดวย เวลายังเหลืออีก คราวนี้ก็เอาผามาซัก ซึ่งปกติจะซักเครื่อง วันนี้พิเศษ เอามาซักเอง ทั้งขยี้มือ ทั้งเหยียบ ไมดูทีวี ทำใหมีเวลา นอนเพิ่มขึ้นอีก อีกวันก็ไปหาเศษผา มาเย็บเปนเสื้อคอกระเชา และ ไดกางเกงแมวอีก 2 ตัว พอถึงวันเสารมปี ญ  หาเกิดขึน้ นิดนึง เงยหนา ดูเวลา เปนเวลาบาย 3 รายการมารุโกะจังมาพอดี เลยขออนุญาต เปดเว็บทีวีออนไลนดูซักหนอย แลวก็มาคืนวันอาทิตยกอ็ กี นัน่ แหละ เงยหนาดูเวลา เฮย! หนึ่งทุมแลว ขอดูลีซานอีกหนึ่งเรื่องก็แลวกัน แลวก็ผานสัปดาหปด ทีวีมาจนได แบบประการฉะนี้ คือ เลือกเปดทีวี เฉพาะรายการสุด โปรด วันธรรมดา 1 รายการ เสาร- อาทิตย 2 รายการ ทำใหมีเวลา เยอะขึ้นนาดูเลย ชีวิตก็มีความสุขดี ติดทีวีนอยลง

มนัสนันท บวรวิวรรธน

ครัง้ แรกทีเ่ ห็นกิจกรรมปดทีวี ไมไดมคี วามรีรอทีจ่ ะเขารวมกิจกรรม เพราะตัวเองไดเลิกดูทีวีไปกอนหนานี้ประมาณหลายเดือน จะเปน ดวยเหตุบังเอิญก็ไดที่เรายายเขาบานใหม ยังไมมีทีวี และก็ไมคิด จะซื้อทีวีเลย กอนนี้ก็ติดทีวี ดูขาวการเมือง ชิงดีชิงเดนกัน บันเทิง น้ำเนา แตพอเลิกดูทีวีไปสิ้นเชิงและไมมีความโหยหาเลย จนถึง เวลานี้ปกวาๆ ถามวาไดอะไรบาง ฉันพบวา… มีเวลาภาวนามากขึ้น จิตใจที่ไมไดปรุงแตงจากการดูทีวี ทำใหรูสึกถึงความสงบในใจ เปลี่ยนนิสัยการนอนดึก เพราะติดทีวี ไดนอนแตหัวค่ำ ตื่นแตเชาดวยความเบิกบาน มีเวลาออกกำลังกาย ทำกิจกรรมในสวนสาธารณะ ไดรำ มวยไทเก็ก ไดพบปะเพื่อนใหมๆ มีเวลาอยูในสวนมากขึ้น เลนกับสุนัข ถอนหญา ปลูก ตนไม ดูแลตนไม ปลูกผักทานเอง มีเวลาอานหนังสือไดมากขึน้ หนังสือดีๆ มีอะไรใหคน หา อีกมากมาย มีเวลาฟงธรรมไดมากขึ้น มีเวลาเตรียมอาหารไปถวาย พระใหมีความประณีตไดบอยครั้งและมากขึ้น มีเวลาพักผอน ดื่มน้ำชาไดสบายๆ ไมเรงรีบ ไมใชการ นั่งดื่ม หรือ กินอยางขาดสติหนาทีวีเชนกอน ถารูอยางนี้เลิกดูทีวีไปนานแลว

ประโยชน คลายลักษณ

แตกอนแตไรเมื่อเลิกงาน แวะรับลูก กลับถึงบานก็จะตองตรงดิ่ง เสียบปลั๊กเปดทีวีกอนทันที จนกลายเปนนิสัยกันทั้งครอบครัว จะดูหรือไมอีกเรื่อง ครอบครัวมีกันอยูสี่ชีวิตในหองสี่เหลี่ยมของ บาน พอดูอีกชอง แตลูกจะดูอีกชอง ในบานมีทีวีสามเครื่องเปด หมดทุกเครื่องดูของใครของมัน ผมดูขาว ภรรยาดูละคร ลูกสอง คนดูการตูน หรือบางครั้งก็ละครหลังขาว นอนกันก็เกือบหาทุม ถึงเที่ยงคืนทุกวัน ปฏิบัติกันจนเปนเรื่องปกติ สองปที่แลวมีโอกาสไปที่งานสัปดาหหนังสือแหงชาติ พบเสื้อปดทีวี เปดชีวิต มีความสนใจสอบถามและไดความ กระจางของโครงการ เลยสมัครเปนสมาชิกและซื้อเสื้อ “ปดทีวี เปดชีวิต” มาสี่ตัวใสกันทั้งบาน ตอมาก็พยายามเลือกดูแตรายการ

ที่สนใจเทานั้น และละครก็เลือกดูบางเรื่อง เวลาผานไปเกือบปคน ในครอบครัวไมรตู วั ดวยซ้ำวาเขาเริม่ หางจากการดูทวี คี รับ บางครัง้ ก็พากันไปบานญาติบาง หรือชวนกันไปเลนกีฬาบาง กลับมาบาน ก็เหนื่อยไมไดเปดทีวีดูกันหรอกครับ นานวันลูกๆ เริ่มไมดูการตูน แลว ขาวผมก็ไมดูแลว เพราะสวนใหญขาวซ้ำๆ กัน ครอบครัวเรา เริ่มมีเวลากันมากขึ้น จากกับขาวแกงถุงก็ซื้อมาปรุงกันเอง ผมเพิ่ง มารูก นั วาแกงจืดกะไขฟกู อ็ รอยไดถา เราชวยกันปรุง ลูกเห็นผมอาน หนังสือเยอะมาก เขาก็หาหนังสือมาอานบาง วาดรูปบาง ทำให ครอบครัวไดพูดคุยกันมากขึ้น ถาเปนสัปดาหปดทีวีก็จะไมดูเลย แตปกติก็จะดูบางรายการ พอครอบครับผมทำไดก็เริ่มไปบอกคน ที่สำนักงานครับใหเขาลองทำบางแคสัปดาหละวัน ไดรับคำตอบ ที่นาชื่นชมครับวา “โห...ประโยชน...พี่เพงรูวาพี่มีเวลาเยอะแยะ ทำงานบานไดตง้ั หลายอยาง” บางคนก็บอกวา “เมือ่ วานพีไ่ มดทู วี ี แตพี่ลองทำแกงเลียงที่ประโยชนบอก แตยังไมคอยอรอย...” ผม เลยใหสูตรไปดวยเลยครับ

เปดทีวีทันทีเมื่อกลับถึงที่พัก โดยยังไมทำอยางอื่น เปดทีวีทิ้งไวแตไมดู แคขอใหไดยินเสียงหรือไดเห็นอะไรเคลื่อนไหวอยูในจอก็ยังดี เปดทีวีทิ้งไวแลวเผลอหลับขามคืนหรือตื่นมาปด เปดทีวีไวแลวหลับโดยตั้งเวลาปดอัตโนมัติไว นั่งทำกิจกรรมอื่น เชน ทำการบาน เลนเน็ต อานนิตยสาร อยูหนาทีวี ดูทีวีนานกวาที่ตั้งใจไว อยากเลิกดูหรือรูสึกวาไมมีอะไรนาสนใจ แตก็ปดไมได เลือกซื้อมือถือจากความสามารถดูทีวีไดเปนหลัก ละทิ้งงานหรือเวนสิ่งที่ตองทำเพื่อดูทีวี เลือกดูทีวีเวลาเครียดหรือตองการผอนคลาย พยายามหาชองทางที่จะดูทีวีใหได ไมวาจะทางอินเทอรเน็ต มือถือ หรือจากทีวีใกลๆบริเวณนั้น ลงทุนติดทีวีไวในรถสวนตัว ลงทุนติดเคเบิ้ล เสา จานดาวเทียม ฯลฯ ที่เพิ่มชองทีวีหรือรายการพิเศษ รูสึกเหมือนชีวิตวางเปลา จับตนชนปลายไมถูกวาควรทำอะไรดีเมื่อปดทีวีแลวอยูในความเงียบ ใหความสนใจกับเทคโนโลยีหรือความสามารถการทำงานของทีวี เชน จอแบน ระบบเสียง ขนาดความกวางของจอ รูเรื่องหรือตอประเด็นไดเกือบหมดเมื่อใครพูดอะไรที่เกี่ยวกับโฆษณา ละคร หรือรายการทีวีใหไดยิน บทสนทนากับเพื่อนหรือคนรอบขางสวนมากนำมาจากที่ดูทีวีมา

คุณติดทีวี หรือเปลา? หลายครั้งที่เราแคอาปากจะชักชวนใหใครสักคนมารวม “ปดทีวี 7วัน” ใครคนนั้นจะบอกวาปดอยูแลว ไมก็ปฏิเสธวา “ฉันไมไดติดทีวีเสียหนอยยะ” อยากระนั้นเลย ลองมาดูกันดีกวา วาคุณติดหรือไมติดเจายักษจอตูนั่น พยายามซื่อสัตยกับตัวเอง เลือกตอบอยางที่ใกลเคียงกับความเปนจริงที่สุด ทีวีในที่นี้เหมารวมทีวีทั้งหมด ไมวาจะจากจอโทรทัศน จากมือถือ หรืออินเทอรเน็ตนะจะ

บางครั้ง

ไมใช

ใช

ตอบ “บางครั้ง” เปนสวนมาก

พอถูไถ คุณยังไมเขาขั้น “ติด” ยังสนใจกิจกรรมอื่นๆ พอสมควรที เดียว ทางเลือกจากความเหงาหรือเครียดก็ยังมีมากกวาจิ้มปุมเปด ปดทีวี ยังสามารถจัดสมดุลระหวางการดูทีวีกับชีวิตดานอื่นๆได (วาแต “บางครั้ง”ของคุณนะ ทุกวันหรือวันเวนวันหรือเปลา อิอิ)

ตอบ “ไม” เปนสวนมาก

ยินดีดวยนะ คุณไมติดทีวี มีเวลาไปทำอยางอื่นเพื่อตัวเองและ คนอืน่ มากขึน้ เยอะเลย นอกจากคุณจะไมคอ ยดูแลว จะลองชักชวน เพือ่ นๆ คนรอบตัวงดดูบา งก็ทา ทายดีนะ เริม่ จากอาทิตยละวันนาจะ เหมาะ

ตอบ “ใช” เปนสวนมาก

ติดแลวจะ อยางมิมีขอสงสัย อิอิ แตยังไหวตัวทันนะ ลองมองหา กิจกรรมอืน่ ๆ ทำบางเปลีย่ นทีละนิดละหนอย ลองเปลีย่ นบทสนทนา จากละครกลางคืนหรือรายการทางทีวี มาเปนเรื่องราวจากชีวิต ประจำวันที่ตางไดพบเจอมาจริงๆ ทดลองไมดูทีวีวันเวนวันหรือ ลองอยูกับความเงียบบาง เมื่อเดินเขาบานลองทำอยางอื่นใหได มากที่สุดกอนจะเดินมานั่งแหมะหนาจอทีวี

We Change Action

เทศกาลหนังสือ ของนั ก อ า น ตลาดหนังสือของคนธรรมดา

We Change เรียบเรียง

เสนทางของหนังสือหลังออกจากรานแลวไปไหนไดบาง?

หลังงานหนังสือครั้งใหญๆเรามักเลือกซื้อหนังสือจน หนำใจ บางเลมมีเวลาไดอาน แตอีกหลายเลมรอโอกาสที่ไมรูจะ มาถึงเมื่อไหร แตถึงอยางไรปลายทางของหนังสือสวนมากก็ถูกนำ ไปซุกอยูในลังเกาๆ ตั้งใหฝุนจับบนชั้น ขึ้นรถซาเลง เขารานหนังสือ ลด 50% หายไปไมรูตัว ถูกลืม รอปลวกกัดแทะฯลฯ เทากับ วาทันทีที่หนังสือออกจากรานคุณคาจะถูกลดลงรวดเร็วดวยกลไก ทางธุรกิจเองและจากความรูสึกของผูซื้อ “จริงๆ ก็ตั้งแตจายเงินออกจากรานแลว เหมือนสินคา อื่นๆ เวลาจะไปขายคืนก็ไมมีใครรับ หรือรับซื้อในราคาถูกกวาเดิม ขายซาเลงก็อาจไดกิโลละสองบาท ผมเคยนำไปขายรานมือสอง นาเจ็บปวดมาก เขาใหเลมละ 2.50 บาท โดยวัดจากความหนาของ หนังสือ” ในฐานะนักอานที่มีหนังสือในครอบครองจำนวนมากคน หนึ่ง ซึ่งรูสึกเสียดายองคความรูและเรื่องราวที่บรรจุอยูในนั้น “กิตติชัย งามชัยพิสิฐ” จากสถาบันตนกลาและกลุม we change ไดเริ่มขายไอเดีย “พื้นที่ของนักอาน” แกนักอานดวยกัน กระทั่งตอ เนื่องเกิดเปน “เทศกาลหนังสือของนักอาน” ระหวางวันที่ 19 – 21 มิถุนายน 2552 เปนครั้งแรก ในรูปแบบให เจาของนำหนังสือมือ สองของตัวเองมาขาย แลก แจก และเปนผูซ อ้ื ไปในขณะเดียว กันดวย

“สวนใหญตลาดจะเปนการพบกันระหวางผูขายกับผูซื้อ แตสิ่งที่พยายามทำกันคือสรางพื้นที่ที่นักอานจะไดเจอ ไดคุยถึง หนังสือทีช่ อบ เชือ่ วา 70 % ของหนังสือในงาน คนขายตองเคยอาน กันมาแลว หรือถึงจะซื้อมาเก็บก็ยังคุยกันไดวาทำไมเลือกซื้อมาละ มันไดคุยกัน มีฐานะเปนผูซื้อผูขายอยูก็จริง แตก็มีความเปนคน ชอบอานเหมือนกัน เปนอีกบรรยากาศหนึ่ง เปนอีกเศรษฐกิจที่ผู บริโภคไดพบผูบริโภค” ดูเหมือนวาไมวาจะในตลาดแบบใดพลังของผูบริโภคไม เคยชัดเจน ตลาดหนังสือก็เชนกัน เนื้อหาของหนังสือที่ปอนสูตลาด ทุกวันนี้ นักอานมีสวนกำหนดเพียงใด เราอยากอานนิยายเลมนี้ จริงๆ หรือกระแสรอบขางทำใหรูสึกวาตองอาน ตองเลือกหยิบเลม นี้ อีกดานอาจมองไดวา เปนครรลองของธุรกิจ แตกไ็ มไดหมายความ วาผูบริโภคจะเปนไดแคเพียงผูบริโภคที่เฉื่อยชาเทานั้น เทศกาลหนังสือของนักอานจึงไมไดเปนเพียงการซื้อ ขายหนังสือ แตยังแฝงมูลคาเชิงสัญญะอื่นๆ อยางการเปนพื้นที่ให นักอานไดพบกับนักอานและหนังสือโดยตรง ไมตองผานกลไกทาง ธุรกิจ ทั้งยังไดสงผานแบงปนเรื่องราวของหนังสือแกกันอยางไม ตองเปนนักวิจารณอาชีพ และลดละการสะสมลงบาง อยาลืมวา หนังสือในตอนนี้คือตนไมในกาลกอน หนังสือเลมหนึ่งมาจากการ ลมตายของตนไมจำนวนมาก คงดีกวาหากจะไดทำหนาที่อยาง คุมคา มีขอมูลจากการวิจัยของบริษัทผลิตกระดาษแหงหนึ่งที่ทำไว

เมื่อ 2-3 ปกอน พบวารอยละ 90 ของนักอานไทยมักเก็บสะสม หนังสือที่อานแลวมากกวาจะสงตอใหคนอื่นไดอานตอ* (*ขอมูล จากคอลัมนเปลีย่ นเปนเย็น นิตยสารสารคดี ฉบับที่ 291 พฤษภาคม 2552) หนังสือที่นำมาขาย แลก แจก ในเทศกาลหนังสือของ นักอานครั้งแรก มาจากคนที่สะสมหนังสือไวทั้งที่อานจบและซื้อ เก็บ ผานการชักชวนทางอีเมลและบอกตอๆกันในหมูคนรูจัก รวม แลวมีหนังสือนับพันเลม ทั้งหนังสือไทยและตางประเทศ ทั้งงาน วิชาการ ปรัชญา ศาสนา นิทาน วรรณกรรมเยาวชน นวนิยาย สุขภาพ ฮาวทู ธุรกิจ นิตยสารวารสารเกา นิยายในเครือแจมใส ฯลฯ บางเลมอาจหาไดยากแลวตามรานทั่วไป “หนังสือเปนอาหารปญญา ควรจะถูกสงตอๆไป หนังสือ เปนสื่อที่รอเรามากที่สุด เรายอนกลับไปอานได ทะเลาะกับมันได โตแยงกับมันก็ได ตลาดนักอานอาจเปนตลาดที่ขาดทุน แตจะเปน การสรางมูลคาอื่นๆขึ้นมาไดตอไป ” กิตติชัยกลาว เทศกาลหนังสือของนักอานถือไดวามีตนแบบมาจาก “ตลาดแบงปน” ซึ่งเปนกิจกรรมที่เชื่อมโยงกับการรูเทาทันและคืน อำนาจสูผูบริโภค ในลักษณะนำสิ่งของไมใชแลวมาแลกเปลี่ยนกัน บนฐานของการให แตตองบอกเลาความเปนมาของสิ่งของนั้นๆ กอนจะแลก เพื่อสรางคุณคาแกสิ่งของมือสองใหมากไปกวาการ เปนวัตถุสนองความตองการอันไมสน้ิ สุดของมนุษย ในตลาดแบงปน

We Change Action

สรอยคออาจไมใชแคเครือ่ งประดับ แตคอื ความทรงจำของความรัก ในเทศกาลหนังสือของนักอาน หนังสือเลมหนึง่ อาจไมใชแคหนังสือ แตคอื แรงบันดาลใจทีพ่ ลิกเปลีย่ นชีวติ เจาของหนังสือไปตลอดกาล “วัชรินทร สังขาระ” เปนคนหนึ่งที่จะนำหนังสือตัวเอง มารวมขาย เธอบอกวาปกติเลือกซื้อแตหนังสือมือสองอยูแลว ถา จะซือ้ มือหนึง่ ก็เพราะอยากชวยรานหนังสือทางเลือกบางราน เมือ่ ได ยินคำวาหนังสือของนักอานทำใหนึกถึงเปดทายรถขายของในชวง ป 2540 “ตอนนั้นทุกคนเอาของที่บานตัวเองมาขายจริงๆ ที่ตางประเทศอยางรัฐแคลิฟอรเนีย เพนซิลวาเนีย ก็จะมีวัฒนธรรมนำ ของมือสองมาวางขายหนาบาน หรืออยางรุนนองคนหนึ่งเคยบอก วาอยากตระเวนขายโปสการดตามที่ตางๆ รายไดเปนเรื่องรอง แต อยากใหคนมานัง่ ดูรปู ทีเ่ ขาถาย มานัง่ คุยกับเขา” ซึง่ เหลานีเ้ ธอรูส กึ วาเปนบรรยากาศที่มีเสนห ในการนำหนังสือมือสองของตัวเองมา ขาย เธอคิดวานาจะไดสัมผัสบรรยากาศแบบนี้เชนกัน และที่นา สนใจ คือ หนังสือบางเลม วัชรินทรก็เพิ่งไดอานตอนตัดสินใจจะ นำมาขาย “ตอนไดนั่งเลือกวาจะเอาหนังสืออะไรออกมาขายก็ทำ ใหรูสึกขึ้นมาวา มันคลายเปนการเปดตัวเราดวยวาอานหนังสือ อะไร เปนคนแบบไหนถึงเลือกอานแบบนี้ บางเลมที่ไมเคยอานก็ ไดอานตอนนั่งเลือกมาขายนี่แหละ อยางเรื่องฉากและชีวิตของ

วัฒน วัลยางกูร ทำใหเราเห็นภาพชนบทไทยมากขึ้นเยอะเลย เพราะสวนมากอานแตวรรณกรรมแปล” “เมธี อัศวินวิภาต” เจาของรานหนังสือมือสองทาง อินเทอรเน็ต www.pandabookz.com เปนอีกคนที่จะนำหนังสือ จากรานมารวมขายในงานนี้ เขามองวาเปนพื้นที่ที่ทำใหคนสนใจ หนังสือมาเจอกัน หนังสือที่นำมาขายจึงมีความหลากหลาย ราคา ถูก คนที่นำมาขายก็เสียแคคาเดินทางมาเทานั้น และอยากใหมี งานพบปะแบบนี้บอยขึ้นเพื่อเปนอีกทางเลือกหนึ่งของคนชอบอาน

เทศกาลหนังสือของนักอาน ตลาดหนังสือของคนธรรมดา เปน กิจกรรมที่สถาบันตนกลา - กลุม we change จัดขึ้นเมื่อเดือน มิถนุ ายน 2552 ทีผ่ า นมา ผูส นใจสามารถจัด "หนังสือของนักอาน" ขึน้ มากันไดเอง โดยออกแบบใหเหมาะสมกับพืน้ ทีท่ ต่ี วั เองอยู เชน หมูบ า น โรงเรียน มหาวิทยาลัย ทีท่ ำงาน ฯลฯ เริม่ จากการกำหนด ชวงเวลา ประชาสัมพันธชวนผูม ารวมขาย รวมซือ้ หรือแลก อาจมี กิจกรรมอื่นๆเพิ่มเติมระหวางงานตามความสนใจ

Create Direct Action

แมพิมพลายฉลุ สำหรับ เสื้อยืด ปายประทวง และโปสเตอร

ณัฏฐนันท กิติพรพิศาล แปลและเรียบเรียง

ฮาวทูเครื่องมือรณรงคแบบสนุกๆ จากกลุม เดอะ รักคัส โซไซตี้ www. ruckus.org

สิ่งที่ตองเตรียมสำหรับเสื้อยืด

กระดาษเนื้อเรียบ (Vellum) แผนฟลมพลาสติก หรือ อะซิเทต (acetate) หรือ แผนโปรงแสง มีดฉลุลาย, มีดสั้นแบบที่ใชกับงานไม หรือ มีดโกน สีทาผา แปรงทาสีโฟมแบบกลิ้ง สเปรยติดแนน กระดาษกาว หรือ สกอตเทป เสื้อยืดที่ยังไมผานการซัก กรรไกร กระดาษหนังสือพิมพ หรือ กลองกระดาษแข็งเกา ผาสะอาด หรือ กระดาษสีน้ำตาลแบบที่หอพัสดุ เตารีด

สิ่งที่ตองเตรียมสำหรับ ปายประทวง และ โปสเตอร

กระดาษการด (Card-Stock), แผนปายโปสเตอร, แฟมเอกสาร เกา หรือ ปายเกาไมบางเกินไป มีความยืดหยุน กลองกระดาษแข็งเกา แผนโปสเตอรที่มีสีสัน หรือ กระดาษโปสเตอร มีดฉลุลาย มีดสั้นแบบที่ใชกับงานไม หรือ มีดโกน สีสเปรย และ สีทาบาน สเปรยกาว หรือ กาวแทง กระดาษกาว หรือ สกอตเทป แทงไม สำหรับทำที่ถือปาย ปนยิงโปสเตอร และ ตัวยิง

We Change Action

การสรางแมพิมพลายฉลุ

1.สรางสรรคลวดลาย

สรางลายฉลุเสียกอนดวยคอมพิวเตอรหรือการวาดดวยมือลงบน กระดาษการด พื้นที่สีขาวจะคงอยู สวนพื้นที่สีดำจะเปนลายซึ่ง ตอไปจะถูกนำออกในขั้นตอนการตัด เมื่อไดลวดลายแลว ก็ใหทำ สำเนาภาพลายนั้นลงบนกระดาษธรรมดาอีกแผนหนึ่งสำรองไว

2.เสริมความแข็งแรง

ในการพิมพลายเสือ้ ยืด ใชกระดาษกาวติดกระดาษเนือ้ เรียบ, แผน ฟลม พลาสติก หรือ กระดาษโปรงแสง เขากับกระดาษทีท่ ำลวดลาย ฉลุไว สำหรับการทำปายประทวง ใหทาสเปรยกาวหรือกาวแทงก็ ไดที่แผนปายกับลายฉลุ

3.ตัด

ใชมีดตัดสวนสีดำของภาพบนแมพิมพออก ตัดลงไปถึงกระดาษที่ ไมใชลายหรือกระดาษหนังเรียบ ขั้นตอนนี้ใบมีดที่คมจะทำใหลาย ฉลุคมชัด และตองแนใจวาพื้นรองตัดไดรับการปกปองแลว

4.ซอมแซม

ถาเกิดตัดผานสวนที่ยึดไว ใหใชสกอตเทปติดซ้ำลงไป

การพิมพลวดลายลงบนเสื้อยืด

1. วางกระดาษหนังสือพิมพหรือกระดาษแข็งที่ใหญ กวาขนาดของลายฉลุไวภายในเสื้อยืดและทำใหกระดาษกับเสื้อ เรียบขนานกัน

2. ใชสเปรยกาวพนที่ดานหลังแมพิมพลายฉลุที่เปนแผนฟลมพลาสติก (อะซิเทต) หรือกระดาษแข็ง วางแนบไป กับเสือ้ ยืดในบริเวณทีต่ อ งการหรือใชกระดาษ กาวติดแมพมิ พลายฉลุไวกับเสื้อยืด 3. นำแปรงทาสีโฟมแบบกลิ้งจุมสี แลวนำมากลิ้งบนผืนผา ทดลองใชแรงกด ทาไปทิศทางอิสระ แตตองแนใจวาทาสีทั่ว เสมอกัน 4. นำแมพิมพลายฉลุออกอยาง ระมัดระวัง แลวปลอยใหสีแหง 5. ผนึกดวยความรอนที่เสื้อเพื่อ ปองกันไมใหสีหลุดลอก วางผาสะอาดหรือ กระดาษสีน้ำตาลสำหรับหอพัสดุไวดานบน ของสีที่แหงแลว ใชเตารีดรีดทับลงไปสองสามนาที ถาตองการ ลายฉลุอื่นอีก ก็ใหทำตอไปดวยวิธีการเดียวกันและใชเตารีดรีดทับ ลงไปทุกครั้งในแตละสี

ปายประทวง และ โปสเตอร

1. นำกลองกระดาษแข็งมาตัดใหไดขนาดที่ตองการ ทา ปายระบายสีพน้ื หลังดวยสีทาบาน ปลอยใหแหง แลวเขาสูข น้ั ตอน สรางสรรคดวยการนำแมพิมพลายฉลุมาทาบบนกระดาษ 2. เมือ่ สีทก่ี ระดาษแข็งแหงดี ใชกระดาษกาวติดแมพมิ พ ลายฉลุกับกระดาษแข็ง สำหรับโปสเตอร อาจใชกระดาษโปสเตอร แข็งที่มีสีอยูแลวเปนพื้นหลังงานก็ได 3. นำงานมาอยูในสถานที่เปดโลง อากาศถายเท ไมยืน อยูใตลม สวมถุงมือและหนากาก ฉีดสเปรยสีระยะหาง 6 -10 นิ้ว จากแมพมิ พลายฉลุ ในแนวตัง้ ฉาก พนบริเวณขอบลายใหคม และ ใชสเปรยอยางประหยัด 4. ระวังอยาใหแมพิมพเคลื่อนออกจากกระดาษแข็งที่ เปนพื้นหลัง จากนั้นปลอยใหสีแหง 5. นำปายไปติดกับแทงไมโดยใชปน ยิงโปสเตอร ทัง้ นี้ อาจจะประกบปายสองแผนหนาหลังในไมถือดามเดียวกัน เพื่อให ตัวอักษรมองเห็นไดทั้งสองดาน หรืออาจผนึกปายสองแผนเขากัน ดวยกระดาษกาวก็ได

We Change Story

เรื่องเลารอบโลกของผูมีปฏิบัติการบรรเจิด อาจกอเกิดแรงบันดาลใจสงทอดตอกันไป

มาร ค บอยลี กับ 1 ปแหงการปลอดเงิน

ณัฏฐนันท กิติพรพิศาล แปลและเรียบเรียง

สาเหตุสำคัญที่กอใหเกิดปญหาในโลกทุกวันนี้คือ พวกเราไมเคยมองผลสะทอนจากการกระทำของ ตัวเอง ผูบริโภคจำนวนมากตองการบริโภคมากกวาความตองการจริง ผูบริโภคจะไมใสใจวา ตัวเองกอใหเกิดการทำลายหรือความทุกขยากที่เกี่ยวเนื่องกับการผลิตอาหารและผลิตภัณฑตางๆ ทีซ่ อ้ื มาไดดว ยเงิน ถาเราผลิตอาหารเอง เราจะไมสรางขยะใหคนอืน่ อยางทุกวันนี้ ถาเราทำโตะเกาอี้ ใชเอง เราจะไมทิ้งขวางเพียงเพื่อการตกแตงบานใหม ถาเราตองทำความสะอาดน้ำที่เราดื่มเอง เราจะไมใชแลวทิ้งไปโดยเปลาประโยชน ตราบใดที่ ‘เงิน’ ยังมีอยู ปญหาก็ยอมเกิดขึ้น มารค บอยลี

ทันทีที่ “มารค บอยลี” เด็กหนุมดีกรีปริญญาตรีเศรษฐศาสตร นำแนวคิดจากวิชาเศรษฐศาสตรที่เรียน เกี่ยวกับเงินลวนๆ มานานถึงหกป มาผสานกับบทสนทนาเชิงปรัชญากับเพื่อนสนิทในประเด็นปญหา “โลกที่เปน จริง” ทำใหความคิดเขาเดินทางมาสูค วามเขาใจทีก่ ระจางและคมชัดทีส่ ดุ กระทัง่ นำมาสูป ฏิบตั กิ าร “1 ปแหงการ ปลอดเงิน” มารคมองเห็นโทษของการมีเงิน การไขวควาเพื่อจะใหไดเงินมา ดังเชนเหตุการณที่เกิดขึ้นซ้ำๆ ทั่วโลก ตัง้ แตพฤติกรรมมิชอบของกลุม การเงินธนาคาร การลมสลายขององคกรการเงิน การใชบตั รเครดิตทีก่ อ ใหเกิดหนี้ มารคมองเห็นวาเงิน คือ รากของปญหา สรางผลกระทบที่เลวรายตอมนุษยและโลก ในฐานะสวนหนึ่งของระบบ นิเวศ

มารคตระหนักวาโลกเดินมาผิดทางไมตางกับการรักษา ของแพทยตะวันตกที่เนนรักษาตามอาการ ไมมองรากของปญหา และเหตุแทจริง หลังจากนัน้ เขาเขาทำงานบริษทั เกีย่ วกับผลิตภัณฑ ออรแกนิก 2 แหงนานถึง 5 ป จนกระทั่งป ค.ศ. 2007 เขาคิดวา “จริยธรรมทางธุรกิจ” ยังไมเพียงพอที่จะนำไปสูวิถีเชิงนิเวศน เขา จึงตัดสินใจรักษาโรคทางสังคมนี้ใหมดวยวิธีการของตัวเอง สวนหนึ่งมารคยังไดแรงบันดาลใจจากวิดีโอการเคลื่อน ไหวของ “มหาตมะคานธี” ที่เขาบังเอิญไปพบเขาและซื้อมาดูใน สมัยทีเ่ รียนหนังสือเทอมสุดทาย มารคเปลีย่ นรูปแบบการดำเนินชีวติ ประจำวันใหมดวยการไมใชเงินเปนเวลา 1 ป ตั้งใจอุทิศตัวใหกับ สิ่งที่เขาตองกินตองใชจริงๆ ไมโนมเอียงไปตามกระแสสังคม เชน เดียวกับหลักการที่ชาวอินเดียปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตทามกลางความ ขัดแยง เพื่อดำรงความเปนอินเดียไวไมใหกลายเปนสวนหนึ่งของ แนวคิดอืน่ เชนเดียวกับกระบวนการทีเ่ รียกวา สวเทศี (Swadeshi) มารคเริ่มตนหาซากรถเกาที่ถูกทิ้งนำมาเปนที่กำบังแดด ฝน เลือกพื้นที่ตั้งซึ่งอยูไมไกลจากฟารมออรแกนิก มารคไดอาหาร แตละมือ้ มาจาก 4 แหลง คือ1.หาตามปาทีเ่ ขาอาศัย 2.ปลูกขึน้ เอง 3.แลกเปลี่ยนจากของที่มีหรือใชแรงงาน เชน รับอาสาทำงาน สัปดาหละ 3 วันเพื่อแลกอาหารในฟารม 4.เก็บจากสวนที่เปนขยะ ของคนอื่น เขาเรียนรูการทำครัวที่ไมมีขอบเขตในผืนปา หุงตม อาหารดวยเศษไมใบหญาในปาและเศษอาหารทีเ่ หลือ สวนเปลือก หรือสวนที่ไมใชก็นำมาเปนพลังงาน ทุกวันมารคจะอาบน้ำในแมน้ำโดยใชสบูนอยมาก แปรง ฟนดวยยี่หราและผงขัดที่ไดจากกระดองปลาหมึก มีเสื้อผาไมกี่ชุด ใชสวมชีวภาพ ไมใชน้ำ และไดปุยหมักไปในตัว เขาขี่จักรยานไป กลับระหวางทีพ่ กั กับฟารมออรแกนิก ระยะทางราว 36 ไมล ใชแผง พลังงานแสงอาทิตยเพื่อเปนพลังงานใหแล็ปท็อปและโทรศัพท มือถือ มารคกลาววาแล็ปท็อปทำใหเขาไมไดใชชีวิตตามลำพัง โดยไมสนใจความเปนไปของสังคม เว็บบล็อกและเว็บไซตทเ่ี ขาจัดทำ ขึน้ เปนเครือ่ งมือสือ่ สารและกระตุน ใหคนอืน่ หันมาใชชวี ติ ทีเ่ รียบงาย ขึ้น แมจะมีเพียงคนเดียวก็ถือเปนพันธกิจที่เขาจะตองทำ ขณะที่ โทรศัพทมือถือก็จะเปดใชกรณีฉุกเฉินและจำเปน ในโลกที่ไมมีเงิน มารคเรียนรูวาการทำทุกสิ่งทุกอยาง ตองใชเวลาและใชความอดทน เมือ่ ถึงฤดูหนาวเขาตองซักผาในน้ำ

เย็น ใชน้ำยาซักผาที่ทำจากถั่วตม ใชเวลากวาสองชั่วโมงในการซัก ผาดวยมือแทนที่จะเปนสิบนาทีดวยการซักเครื่อง ยามที่จะขับถาย แตละครั้ง เขาตองใชเวลาทำสวมชีวภาพ นานกวาเวลาที่ใชขับถาย ดวยซ้ำ แตละวันเขาไดรูจักคนในชุมชนมากขึ้นเรื่อยๆ ไดเรียนรู การหุงขาวโดยใชเตาทรงจรวดจากคนในชุมชน จนกระทั่งมารค ไดกอตั้ง “ชุมชนปลอดเศรษฐกิจ” (Free Economy Community) ขึ้น เพื่อเปนเศรษฐกิจทางเลือกใหกับสมาชิกในทองถิ่นที่เขาอยู มารคจัดกิจกรรมใหคนในชุมชนเล็งเห็นความสำคัญของอาหาร ดวยการจัดงานเลี้ยงแบบปลอดเศรษฐกิจ หรือแบบไมเสียเงินขึ้น เพื่อเลี้ยงอาหารเต็มที่ 3 มื้อใหคนในชุมชน 250 คน โดยทุกคนไม ตองใชเงิน อาหารสวนใหญนำมาจากอาหารที่กำลังจะทิ้งแตยังมี คุณคาอยู และสิ่งของที่เก็บไดจากในปาชุมชน แมกระทั่งเบียร ชุมชนก็ทำขึ้นเอง ในอดีตมารคเคยคิดวาเงินใหความมัน่ คงปลอดภัยกับเขา แตตอนนีเ้ ขาคนพบวาความมัน่ คงปลอดภัยอยูใ นมิตรภาพระหวาง เพื่อนและชุมชน สำหรับมารคมิตรภาพคือความมั่นคงที่แทจริง หา ใชเงินตรา แทจริงความยากจนของคนตะวันตกคือความยากจนทาง จิตวิญญาณ สวนความอิสระ คือ การพึ่งพาอาศัยกันอยางแทจริง ทุกวันนี้เขาเปนชายหนุมที่มีความสุขจนนาอิจฉาในโลกใบใหม ซึ่ง สะทอนออกมาจากคำกลาวราวบทกวีของเขา ที่วา “ขณะทีผ่ มกำลังปรุงอาหารทีเ่ ก็บมาจากผักเกาๆ ในหมอ ทีต่ ง้ั อยูบ นเตา ผมจะไดเห็นพระจันทรขน้ึ ในฤดูหนาว และเห็นพระอาทิตยขึ้นในฤดูรอน เวลานั้นทำใหผมนึกถึงอดีตยามบาย บรรดา นกทีอ่ ยูร อบครัวกลายเปนเครือ่ งเลนไอพอดตัวใหมของผม และเมือ่ มองออกไป ชีวิตในปาสอนเรื่องธรรมชาติไดมากกวาสารคดีไหน ๆ ที่ผมเคยเห็นมากอนจากจอโทรทัศน” ที่มา: http://www.guardian.co.uk/environment/green-livingblog/2009/oct/28/live-without-money http://www.guardian.co.uk/environment/green-livingblog/2009/nov/02/cashless-man-responds http://www.guardian.co.uk/environment/2009/nov/09/mark-boyle-money http://www.justfortheloveofit.org/

We change Thinking

แนวคิดเพื่อการเปลี่ยนแปลงโลกมีมากมาย หยิบจับมาผสมผสานหรือตอเติมสรางใหมบางจะเปนไร We Change Thinking ทดลองหยิบจับนูนนิดนี่หนอย เพื่อมาเรียนรู ศึกษา แลวออกแบบเปนปฏิบัติการในแบบ We Change

บทสนทนาระหวางฉันกับดูริโต วิวัฒนาการ 8 ขั้นตอน

PEACE PROTEST

บทสนทนาระหวางฉันกับดูริโต กิตติชัย งามชัยพิสิฐ เรื่อง

ในหองเล็กๆ ของเมืองที่ใครๆ ตางแยงกันเปลงเสียง หางสรรพสินคาขามชาติขางๆ เปดเพลงโฆษณาสินคาทั้งวัน เสียงเพลงจากเวทีแอโรบิคก็แผดเสียงแขง เสียงรถที่ ไมเคยเหือดหาย เสียงคนงานขนของ เสียงเด็กรอง และเสียงอื่นๆ อีกมากมายใน เมืองหลวงของประเทศที่กำลังขัดแยงทางการเมืองแหงนี้ ในหองเล็กๆ นั้น มีคนที่กำลังคิดจะเปลี่ยนแปลงโลก ฟงดูนาขันไหม เมื่อมีใครสักคนบอกวาเขาจะเปลี่ยนแปลงโลก ก็โลกใบนี้มันใหญมากนะ “เอล ซุป มารกอส” คณะกรรมการที่หกของ EZLN : กองทัพปลดปลอยแหงชาติซาปาติสตา ซึ่งตั้งอยูในดินแดนอันหางไกลแหงรัฐเชียปาส ประเทศเม็กซิโก ก็ยังเคยถูกมอง ดวยความสงสารมาแลว เมื่อครั้งที่เขาบอกคนอื่นวาเขาจะเปลี่ยนแปลงโลก กระทั่งเขาตองเดินทางเพื่อหาคำตอบวา “โลกใบนี้ใหญแคไหน” และใน ที่สุดเขาก็ไดรับคำตอบจาก “ดูริโต” แมลงเตาทองผูเรียกตนเองวา ผูยิ่งใหญที่สุดในการแกไขสิง่ ทีผ่ ดิ ใหถกู , นักบุญของผูส น้ิ หวัง, อัศวินของ ผูไรทางสู, ความหวังของผูออนแอ, ความฝนเกินไขวควาของสาวๆ, พระเอกบน โปสเตอรใบโปรดของเด็กๆ, เปาอิจฉาจนตารอนผาวของผูชาย และวีรกรรมที่ อาจหาญที่สุดในบรรดาผูกลาที่อาแขนรับภารกิจอัศวินพเนจร: ดอนดูริโตแหงปา ลากันดอน ผูไดรับแตงตั้งเปนทางการจากรัฐบาลกบฏที่ดี ในหองเล็กๆ คนนาขันที่คิดจะเปลี่ยนแปลงโลกกำลังครุนคิด “เตาทองดูริโต จะมีแรงมาถึงที่นี่เพื่อใหความชวยเหลือดังที่เขาเคยชวย เอล ซุป มารกอส ไหมนะ แลวถาเขามาไดจริงๆ ฉันจะคุยอะไรกับเขาดี?” ถาดูริโตมา ฉันจะถามเขาวา “ดูริโต นายวาฉันจะเริ่มเปลี่ยนแปลงโลกจากตรงไหนกอนดี?” ดูริโตก็คงตอบวา “อะไรกัน นี่เธอคิดจะเปลี่ยนแปลงโลกแตไมรูจะเริ่ม จากตรงไหนกอนเหรอ?” แลวฉันก็คงอึกอักตอบไปวา “ใช... ก็โลกใบนี้มันใหญมากนี่” แลวดูริโตก็คงบอกวา “มีคนตั้งมากมายที่ตอบคำถามนี้มากอนฉัน เธอไมเคยไดยินหรือไดอาน มากอนเลยเหรอ?” เสียงเพลงทีห่ า งสรรพสินคาขางๆ เปลีย่ นไปอีกเพลง จริงๆ มันก็เปดวนซ้ำ ไปมาอยูไ มกเ่ี พลงนัน่ แหละ คำถามของดูรโิ ตคงทำใหฉนั ลำบากใจพอดู แตถงึ อยาง ไรก็คงตองตอบละนะ ในเมื่อเขาอุตสาหเดินทางมาไกลขนาดนี้นี่นา

“เออ... ก็พอไดยินไดฟงผานหูมาบางละนะ แตคำตอบ เหลานั้นมันฟงดูยากเหลือเกิน ฉันอานดูหลายเลมแลว ตองทนกับ ภาษายากๆ จนทอใจ ไปถามใครเขาก็วา ตองเขาใจอันนัน้ อันนี้ ของ คนนั้นผิด คนนี้ถูก จนฉันไมรูจะเชื่อใคร ฟงไปฟงมาก็เริ่มสงสัยวา ไอการเปลีย่ นแปลงโลกมันยากอยางนีน้ เ่ี องใครๆ ถึงไมกลาจะเปลีย่ น แปลงมันซักที คงจะกลัววาถาคิดจะเปลี่ยนแปลงก็จะตองฉลาด เกง อานหนังสือมากมายมหาศาล คิดใหเปนระบบ มีตรรกะชัดเจน หรือลึกซึ้งอยางถึงแกน และถูกใจนักวิจารณสังคมทั้งหลายดวย” ดูริโตคงอึ้งไปกับคำตอบของฉันพอสมควร เขานาจะมี ทาทีออนโยนขึ้นเมื่อพบกับคำตัดพอของฉันเขาไปอยางนั้น เขาคง ถามตอวา “เอาละ แลวเธอคิดอะไรอยูบางละ” “อยางแรกเลยนะ ฉันคิดถึงเรื่องอำนาจ” ฉันตอบแบบ ไมคอยแนใจดวยเสียงคอยๆ “อืม นาสนใจนี่ วาไป” ฉันวาดูริโตคงจะสนใจเลยลอง เลาตอ “เวลาฉันคุยเรื่องเปลี่ยนแปลงโลกกับใคร คนที่ชอบ หัวเราะเยาะฉันก็มักจะบอกวา ‘เธอเปนใคร เปนแคคนธรรมดาๆ คนหนึง่ ไมมตี ำแหนง ไมไดรำ่ รวย ไมไดมชี อ่ื เสียง แลวจะทำอะไร ได’ พวกเขาบอกวาถาเขามีอำนาจนะ จะทำอยางนั้นอยางนี้ ถา เขามีเงินจะทำโนนทำนี่ ถาเขามีชื่อเสียงก็จะมีคนฟง เขาใชคำวา ถากับอะไรตางๆ มากมาย ในขณะที่ฉันคิดวา ตอนนี้ปญหาของ เรานาจะเปนการทีม่ คี นหรือกลุม หรือองคกรจำนวนหนึง่ ทีม่ อี ำนาจ มากไปตางหาก” ถึงตอนนี้ ดูรโิ ตคงเห็นดวยกับฉัน เขาคงจะหาทีน่ ง่ั เหมาะๆ สำหรับสนทนากับฉันอยางจริงจังเสียที แลวเขาก็คงอวดตราสลัก บนกระดองที่เขียนไววา "ไดรับการแตงตั้งจากเขตปกครองตนเอง ชารลี ปารกเกอรแหงกบฏซาปาติสตา" พลางพูดวา “นาสนใจ ฉันกอตั้งเขตปกครองตนเองซาปาติสตาขึ้น มา เพื่อที่จะ...” แตกอ นทีเ่ ขาจะพูดอะไรตอไป ฉันทีเ่ ครือ่ งติดแลวคงพูด ตอไปโดยไมสนใจเขาวา “คนมากมายที่รูสึกเบื่อหนายชีวิตตนเองภายใตระบบ อันใหญโต เบื่องานที่ตัวเองทำ มองเห็นปญหาของโรงเรียน สื่อ มวลชน โรงพยาบาล ทหาร ตำรวจ สินคาบริษัทอะไรมากมายนั่น เขายอมจำนนตอมันเพราะรูส กึ วามันมีอำนาจมากเสียจนเขาทีเ่ ปน คนๆ หนึ่งไมสามารถทำอะไรได ถามีคนถามวาเขาอยากเปลี่ยน

แปลงอะไรไหม เขาก็จะตอบวา ‘ถาเพียงแตฉนั มีอำนาจ...’ อยูเ สมอ” ดูริโตคงจะอาปากพยายามจะพูดตอ แตฉันจะไมเปด โอกาสใหเขาขัดจังหวะไดหรอก “การที่ใครสักคนจะมีอำนาจมากๆ นั่นหมายความวา เขาจะตองอางอิงกับแหลงอำนาจจำนวนมากมายเสมอ และ อำนาจมากๆ นั่นแหละที่จะไปกดทับคนที่ไมมีอำนาจอีกจำนวน มาก ดังนั้นถาจะใหฉันเริ่มตนเปลี่ยนแปลงโลกก็คงไมใชการทำ ใหตนเองหรือใครมีอำนาจมากๆ แตคือการแยกสลายอำนาจที่ มากเกินไปของสถาบันตางๆ ตางหาก” เสียงเพลงจากหางสรรพสินคาเงียบไปแลว ก็นม่ี นั ตีสอง กวาๆ แลวนีน่ า อืม ถาดูรโิ ตอยูต รงนีจ้ ริงๆ เขาจะงวงนอนหรือเปลา? เสียงหมาเหาชัดเจนขึ้นมากเมื่อเสียงเพลงจากหางนั้นหายไป ถา ดูริโตอยูที่นี่จริงๆ ฉันจะพูดตอไปวา “หลายครัง้ หลายหนทีฉ่ นั พบวาสถาบันตางๆ นัน้ เกิดมา จากคนที่มีความคิดดีๆ แลวก็คิดวามันดีสำหรับคนอื่นๆ ดวย มัน คงไมนามีปญหาอะไรถาเพียงไมเลยเถิดไปวาคนที่ไมเชื่อนั้นไม ฉลาดพอ เสียประโยชน งมงาย ฯลฯ แลวเขาพยายามทำใหคนที่ ไมเชื่อนั้นคลอยตามโดยใชการกดดัน ขมขู ทำใหกลัว ทำใหความ คิดอื่นไมไดนำเสนอ หรือเปนสิ่งผิด อาจจะดวยการใชกฎหมาย กลอมเกลา ปดกั้นขอมูล ฯลฯ โดยใชทรัพยากรตางๆ ที่เขามี เชน คนทีเ่ ห็นดวยจำนวนมาก เงิน อาวุธ สือ่ มวลชน ฯลฯ เหลานีแ้ หละ ที่นากลัว” เวลาผานไป ถาดูริโตยังอยู เขาคงจะพูดอะไรดีๆ ออก มาใหฉันไดคิดบาง แตฉันยังพูดไมจบ “ณ ตอนนี้ สถาบันที่มีอำนาจมากเกินไปมีอยูมากมาย สถาบันเหลานัน้ มีอำนาจมากเสียจนคนทีอ่ ยูภ ายใตมนั รูส กึ ตนเอง เล็กนอยกระจอยรอยเสียเหลือเกิน พวกเราตองทำในสิ่งที่สถาบัน เหลานั้นตองการราวกับเปนเรื่องธรรมดาที่มนุษยควรจะทำโดยไม ไดตง้ั คำถาม ทัง้ การแสวงหากำไร การสืบทอดความเชือ่ การขยาย อาณาเขตของสถาบัน ฯลฯ แลวสถาบันเหลานั้นก็ทำใหเรารูสึก ราวกับวาถาไมมีมันแลวเราจะไมสามารถมีชีวิตที่ดีตอไปได นอก จากนัน้ ในปจจุบนั นีด้ รู าวกับวาสถาบันตางๆ สามารถพัฒนาตนเอง ใหดำเนินตอไปไดโดยอาศัยระบบทีพ่ ง่ึ พามนุษยนอ ยลงเรือ่ ยๆ จน กระทั่งฉันไมแนใจวาจะมีมนุษยคนใดคนหนึ่งจะสามารถหยุดมัน ลงได” ถึงตอนนี้ดูริโตคงอยากใหฉันยกตัวอยางสถาบันที่ฉัน พูดถึงบาง ฉันรูสึกอึดอัดเล็กนอยเพราะความคิดฉันก็ยังไมไดเปน

ระบบดีนกั แตพดู มาถึงตรงนีแ้ ลว อยางไรก็คงตองพยายามทำตาม คำขอของเขา “ก็สถาบันโรงพยาบาลสมัยใหมที่กดทับการแพทยแบบ อื่นๆ เอาไวเพื่อขายยาที่บรรษัทวิจัยมาในราคาที่ทำกำไรมากๆ นั่นไง ยังมีสถาบันสื่อที่บอกวาเปนกลาง แตนำเสนอแตความเชื่อ ของตนตลอดเวลา สถาบันบริษัทแสวงกำไรที่พยายามขยาย สวนแบงทางการตลาดแลวรักษามันเอาไวสุดชีวิต จนกระทั่งไม สนใจวาสินคาของตนจำเปนตอโลกเพียงไร สถาบันรัฐที่พยายาม บอกวาตนปกปองประชาชน แตมีบทลงทัณฑสำหรับผูไมเห็นนั่น ก็ใช ลองมองดูรอบตัวสิ สถาบันที่มีอำนาจมากมายเหลานั้น อยู รอบๆ เรา อยูในหัวเรา พร่ำบอกเราทุกวันวามันเปนสิ่งจำเปนและ หนาทีเ่ ราคือการรับใชมนั แลวมันจะใหประโยชนเรา แมวา จะมีบาง คนตองรับเคราะหไปบางก็ตองยอม” “ เอ... หมายถึงเธอปฏิเสธอำนาจทั้งหมดเลยเหรอ ? ” ดูริโตคงอยากถามแบบนี้กระมัง ฉันอธิบายตอทั้งที่เริ่มงวงนอน “ฉันไมไดปฏิเสธอำนาจหรอกนะ อำนาจเปนเรื่อง ธรรมดาที่ใครๆ ก็มีได แตโลกที่ฉันอยากเห็นนั้นเปนโลกใบที่ไมมี ใครหรือสถาบันไหนมีอำนาจทีม่ ากเกินไปจนไปทำรายคนอืน่ อยาง นอยก็เปดโอกาสใหคนอืน่ ไดเติบโตตามศักยภาพและการตัดสินใจ ของตนเองมากที่สุด มีเวทีใหคนไดพูดคุยกันอยางเสมอภาค มีที่ ทางสำหรับคนที่คิดตางไดใชชีวิตแตกตางไดอยางมีศักดิ์ศรี แคนี้ แหละ” “เอาละ ขอบคุณมากดูริโต ถึงแมคุณจะไมไดอยูที่นี่ แต การไดคุยกับคุณนั้นสนุกมาก หวังวาเราจะไดพบกันอีก” ฉันพึมพำกับตัวเองขณะกำลังดับไฟนอน หวังวาเขาจะ ฝนถึงฉันบาง

บทความประกอบการเขียน “โลกใบนี้ใหญแคไหน?” เขียนโดย รองผูบัญชาการมารกอส (แปลเปน ภาษาอังกฤษโดย irlandesa) ภัควดี วีระภาสพงษ แปลเปนภาษาไทย http://www.midnightuniv.org/midnight2544/0009999764.html

วิ ว ฒ ั นาการ 8 ขั น ้ สูความสำเร็จของการเคลื่อนไหวทางสังคม พรพิมล สันทัดอนุวัตร แปลและเรียบเรียง

MAKE ART NOT WAR

TURN OFF TV TURN ON LIFE

FREE TIBET

PEACE PROTEST

เลมที่แลวเราคุยกันถึง “4 บทบาทของนักรณรงค” ซึ่งเปนแนวคิดของ “บิล โมเยอร” ซึ่งแบงบทบาทกวางๆ ของนักเคลื่อนไหว ทางสังคมเปน 1. พลเมือง 2. นักปฏิรูป 3. ผูนำการเปลี่ยนแปลง 4. ผูขบถหรือผูขัดขืน ซึ่งแตละบทบาทมีจุดเดน จุดดอย ตลอด จนแรงขับเคลื่อนและเปาหมายในการเปลี่ยนแปลงสังคมตางกัน แตมีความเกี่ยวของระหวางกันอยู (สำหรับคนที่ไมไดอานเลม ทีแ่ ลว ยอนอานไดท่ี www.wechange555.com) ฉบับนีเ้ ลาตอถึง “ วิวฒ ั นาการ 8 ขัน้ ตอนสูค วามสำเร็จของการเคลือ่ นไหวทาง สังคม” ซึ่งเปนแนวคิดของโมเยอรอีกเชนกัน แมไมอาจเปนสูตรสำเร็จวาตองเริ่ม แลวจบแบบนี้เสมอไป แตพอนำแนวทางมา “จับ” เทียบกับสถานการณการเมือง ที่กำลังเกิดก็อดทึ่งไมได การเคลื่อนไหวในประเทศเราตอนนี้อยูขั้นไหนกันแลวนะ

ขั้นที่ 2 ขั้นที่ 3 เริ่มเห็นความลมเหลว เงือ่ นไขสุกงอม ปญหามีอยูแ ตไมมใี ครจัดการ ของสถาบันทีเ่ ปนทางการ เขาใจสภาพเงื่อนไขอัน ขัน้ ที่ 1 สภาวะปกติ

สาธารณชนยังไมตระหนักถึง เกิดคลื่นลูกใหม เกิดพื้นที่ของคนรากหญา ปญหา

ขั้นที่ 5 เขาใจวาลมเหลว

การเคลื่อนไหวเหมือนจะ ขั้นที่ 6 ลมเหลว คนเขารวมลดลง สื่อรายงานขาวนอยลง และ เกิดความคิดเห็นใน ไมเห็นเปาหมายในระยะยาว สังคมวงกวาง การเคลื่อนไหวเปลี่ยนผาน จากการประทวงในชวงวิกฤติ ไปสูการตอสูกับผูมีอำนาจ ทางสังคมในระยะยาว

ขัน้ ที่ 4 ชวงขาขึน้

เริม่ ถกเถียง มีสถานการณ เลวรายอยางแทจริง หรือ สุกงอมทำใหปญ  หาทีล่ ะเมิด เกิดสถานการณปญ  หารุนแรง ตอคุณคาโดยรวมแจมชัดขึน้ ขึน้ มีชาวรากหญาทีไ่ มพอใจ สงผลใหสาธารณชนหันมา ตอเงือ่ นไข หรือสถาบันใน สนใจและเปนทุกขกบั มัน ระบบ

ขั้นที่ 7 เกิดทางเลือกที่สำเร็จ

การเคลื่อนไหวยกระดับจาก ตอตานนโยบาย ไปสูการ พัฒนาทางเลือกตางๆ คน จำนวนมากกระตือรือรนเพื่อ การเปลี่ยนแปลง

ขั้นที่ 8 ขยายผลตอเนื่อง

การเคลื่อนไหวจำเปนตอง ปกปองและขยายความสำเร็จ และเปลี่ยนจุดเนนไป สูเปาหมายยอยๆ หรือการ เคลื่อนไหวยอยๆ

บิล โมเยอร เปนนักเคลื่อนไหวทางสังคม นักเขียน นักจัดการศึกษา และนักฝกอบรมเกี่ยวกับขบวนการทางสังคมไรความรุนแรงใน 12 ประเทศ มาเปนเวลา 40 ป เขายังเปนที่ปรึกษาใหกับ มารติน ลูเธอรคิง เปนคณะกรรมการองคกร American Friends Service และขบวนการเคลื่อนไหวเพื่อสังคมใหม และเปนผูคิดคนวิวัฒนาการ 8 ขั้นสูความสำเร็จของการเคลื่อนไหวทางสังคม บิล โมเยอร เสียชีวิตดวยโรคมะเร็ง ในป 2002 ขณะมีอายุ 69 ป

ขัน ี่ 1 สภาวะปกติ

ปญหายังคงอยูแตไมมีใครจัดการ และสาธารณชนไมตระหนักถึง ปญหานั้นๆ การเค ่อนไหวระ นี้มักกระทำโดย นักเคลื่อนไหว บทบาท พลเมือง และ นักปฏิร เ นการเจรจาผานสถาบัน ที่เปน งการตางๆ เชน การเลือกตั้ง ฟองศาล ตังกลุม รณรงคอยางเปนทางการ มีการชุมนุมขนาดเล็กๆจำนวนไมมาก แตคาดหวังความสำเร็จต่ำและไมคอยมีพลัง สาธารณะจึงยังไม ไดตระหนักถึงปญหา และมีไมถึง 15% ของสาธารณะที่ตองการ เปลี่ยนแปลงนโยบาย เปาหมายหลักของการเคลื่อนไหวขั้นนี้คือ สรางองคกร วิสัยทัศน ยุทธศาสตร เต็มไปดวยขอมูลของปญหา ขอมูลของ บทบาทกลุมอำนาจทางสังคม จึงมีการพยายามใหขอมูลออกไป หลุมพรางกับดักของขั้นนี้คื น จุดสิ้นสุดของขั้นนี้เพื่อเคลื่อนสูขั้นที่ 2 คือ เมื่อเคลื่อนไหว ผานระบบไปถึงจุดหนึ่ง ประชาชนรากหญาจะตระหนักวา กลุม อำนาจทางสังคมในระบบและองคกรรณรงคแบบเกาไมมพี ลังทีจ่ ะ สรางสรรคการเปลี่ยนแปลงได ประชาชนควรตอสูกับสถาบันใน ระบบดวยตนเอง

A E ART N W R

ขั้นที่ 2 เริ่มเห็นความลมเหลวของสถาบันที่ เปนทางการ

เกิดคลื่นลูกใหม เกิดพื้นที่ของคนรากหญา ซึ่งตองตรวจสอบการ ทำงานของสถาบัน หรือชองทางที่เกื้อหนุนสถาบันและปกปองการ เปลี่ยนแปลง ในระดับนี้นักเคลื่อนไหวมักเปนบทบาท พลเมืองหรือ นักปฏิรูปเชนกัน กลยุทธยังเนนใหความสำคัญกับการใชระบบที่ เปนทางการ เพือ่ เผยแพรขอ มูลทีเ่ ปนปญหา สิง่ ทีเ่ ปนความอยุตธิ รรม ตอความไววางใจของสาธารณะ กลุมรากหญารุนใหมเริ่มเติบโต และสามารถทำงานรวมกับกลุม นักรณรงครนุ เกาได สวนสาธารณ ทัว่ ไปก็ยงั คงไมตระหนักถึงปญหาสักเทาใด แตสนใจจะสนับสนุน สถาบันของทางการและนโยบายทางการ และมีไมถึง 20% ที่ตอง การเปลี่ยนระดับนโยบาย เปาหมายการเคลื่อนไหวขั้นนี้ คือตองการตรวจสอบ แล ยแ ละ ขั้นนี้จะเริ่มปรากฏคดีความทางกฎหมาย ซึ่งนำไปสูการสราง บรรทัดฐานทางกฎหมายและทางจริยธรรม ทั้งยังเกิดองคกร ผูนำ ความรูความชำนาญ ที่ตรงขามกับรัฐ วิกฤติซึ่งเปนจุดสิ้นสุดของขั้นนี้ คือนักกิจกรรมรากหญา ตระหนักวากลุม อำนาจทางสังคมและสถาบันเชิงสาธารณะกลับลวง ละเมิดสิทธิสาธารณชน และ การเมืองในระบบสภาจำเปนตอง เปลี่ยนแปลง

M C A C H POCR ISY

CY Y

ขั้นที่ 3 เงื่อนไขสุกงอม

เขาใจสภาพเงื่อนไขอันเลวรายอยางแทจริง และเกิดสถานการณ ปญหาทีร่ นุ แรงขึน้ มีชาวรากหญาทีไ่ มพอใจตอเงือ่ นไข หรือสถาบัน ในระบบ มีกลุมผูมีอำนาจและนักรณรงคหัวเกามากขึ้น อาจเกิด สถานการณอนั เศราสลด ขณะเดียวกันก็เกิดกลุม คนทีเ่ ขามาสะทอน แกนแทของปญหา การเคลือ่ นไหวขัน้ นี้ นักเคลือ่ นไหวมักเปนบทบาท พลเมือง นักปฏิรูป และ ผูขัดขืน มีลักษณะที่ประชาชนรากหญาเติบโต ขยายกลุม ทวีจำนวนมากขึน้ เกิดปฏิบตั กิ ารไรความรุนแรง ชุมชน ที่เขาใจประเด็นปญหาเขารวมการเคลื่อนไหว และ เกิดเครือขาย หลวมๆ ระหวางกลุมที่มีมวลชนพื้นฐาน เปาหมายการเคลือ่ นไหวขัน้ นี้ มุง เนนทีก่ าร จัดการศึกษา หาชุมชนมาเปนเครือขาย มีการจัดเตรียมชาวรากหญาเพื่อการ เคลือ่ นไหวใหมๆและมีการปฏิบตั กิ ารทองถิน่ และกลุม ยอยๆมากขึน้ โดยระหวางนี้ กลุมอำนาจทางสังคม หรือสถาบันที่เปนทางการยัง รูสึกปลอดภัย ยังนำเสนอนโยบายตัวเอง และ สามารถควบคุม อำนาจการตัดสินใจเอาไว สวนสาธารณะทั่วไปก็ยังไมตระหนักถึง ปญหาเทาใดนัก ยังคงสนับสนุนกลุมอำนาจเดิม แตสาธารณชน ที่ไมเห็นดวยกับนโยบายที่เปนอยู เพิ่มขึ้นเปน 30 % วิกฤติหรือจุดสิ้นสุดไปสูขั้นตอไป อยูตรงที่ชาวรากหญา เริ่มหมดอาลัยตายอยาก หงุดหงิดกับปญหาและระบบโครงสราง ซึ่งนำไปสูจุดแตกหัก หรือรอคอยเหตุการณประทุในขั้นตอไป

FREE TIBET

ขั้นที่ 4 ชวงขึ้นบิน (ขาขึ้น)

มีสถานการณสุกงอมทำใหปญหาที่ละเมิดตอคุณคาโดยรวมแจม ชัดขึน้ สงผลใหสาธารณชนหันมาสนใจ ทัง้ นีย้ งั เรงใหเกิดปฏิบตั กิ าร ไรความรุนแรงขนาดใหญและการเคลื่อนไหวเพื่อสังคมใหมๆของ ชาวรากหญา วาระทางสังคมโดยรวมอยูในสภาวะวิกฤติ นักเคลื่อนไหวในขั้นนี้เปนบทบาทของผูขัดขืนที่มี ประสิทธิภาพ เกิดปรากฏการณประกาศกฎหมายหรือตอบโตตอ สถานการณ ผูขัดขืนใชกลยุทธเดินขบวนครั้งใหญ การดื้อแพง การชุมนุมในหลายๆ พื้นที่ ปฏิบัติการทางตรงแบบการเคลื่อนไหว แนวใหม เกิดองคกรในรูปแบบไมเปนทางการ มีพลังและความหวัง เพื่อการเปลี่ยนแปลงอยางฉับพลัน แตนักรณรงครุนเกาบางสวน ก็อยูฝายตรงขามกับนักเคลื่อนไหว เปาหมายการเคลือ่ นไหวขัน้ นี้ คือ เพือ่ สรางการเคลือ่ นไหว แบบใหมในระดับรากหญา ทำใหเกิดการตื่นตัว จัดการศึกษา เกิด ความคิดควาชัยชนะ ตองการเคลื่อนไหวอยางชอบธรรม สวน สาธารณะทั่วไปเริ่มตระหนักในปญหามากขึ้น ผูตอตานนโยบาย เพิ่มจำนวนเปน 40 – 60 % หลุมพรางกับดักของขั้นนี้ คือ คาดหวังใหเกิดการเปลี่ยน แปลงอยางรวดเร็ว มีแนวคิดที่ไมเปนระบบ มีวิธีคิดการตัดสินและ ภาพลักษณแบบคนหัวรุนแรง ยังมองประเด็นปญหาตางๆ แยก สวนจากกัน ปกติขั้นนี้จะกินเวลานาน 2 ป วิกฤติหรือจุดสิ้นสุดไป สูขั้นตอไป คือ นักกิจกรรมเห็นขอจำกัดของการประทวงที่ทำอยู เริ่มหมดหวังแลวเคลื่อนไปสูขั้นที่ 5 คือ เขาใจวาลมเหลว (แตจริงๆ ไมใช)

TURN OFF TV TURN ON LIFE

ขั้นที่ 5 เขาใจวาลมเหลว

เปนความกาวหนาทางการเคลื่อนไหวสูขั้นที่ 6 แตนักกิจกรรม จำนวนมากไมเห็นถึงความกาวหนานี้ และเชื่อวาการเคลื่อนไหว ของพวกเขาลมเหลว จำนวนผูเ ขารวมการชุมนุมลดลง มีสอ่ื รายงาน ขาวนอย และไมเห็นเปาหมายระยะยาว นักเคลื่อนไหวในขั้นนี้เปนบทบาท ผูขัดขืน และพลเมือง ที่มีความหวังจะประสบความสำเร็จอยางรวดเร็ว ซึ่งไมเปนไปตาม สภาพที่เปนจริงทำใหหลายๆ คนสิ้นหวัง แลวออกจากขบวนการ ไปอยางนาเสียดาย หลุมพรางกับดักของขั้นนี้ คือ นักเคลื่อนไหว ไมสามารถจินตนาการภาพการเคลื่อนไหวที่สำเร็จได และที่ผาน มาเปนปฏิบัติการที่มาจากความโกรธความรุนแรง กลายเปนลัทธิ วัฒนธรรมซึ่งโดดเดี่ยวและไมมีประสิทธิภาพ สาธารณชนทั่วไป รูสึกกลัว ไมไวใจปฏิบัติการของขบวนการนี้ สอดคลองกับสิ่งที่ผูมีอำนาจ (ฝายตรงขามขบวนการ) ตองการใหเปน คือ ทำใหการเคลือ่ นไหวลมเหลว ทำใหภาพลักษณ เสื่อมเสีย โดยเนนเรื่องความรุนแรง การทำใหเกิดภาวะจลาจล ดังนั้นแลว เปาหมายชวงนี้ที่นักเคลื่อนไหวควรใหความสำคัญ คือ จำแนกใหเห็นความสำเร็จ ยอมรับการเคลื่อนไหวในขั้นที่ 6 แลว เลือกบทบาทที่เหมาะสม รวมทั้งปฏิเสธการกอการเชิงลบ

LE PEOP WILL STOP BING ROB KS BAN N WHE KS BAN STOP BING ROB PEOPLE

ขั้นที่ 6 เกิดความคิดเห็น(ขอถกเถียง) ในสังคมวงกวาง

การเคลื่อนไหวเปลี่ยนผานจากการประทวงในชวงวิกฤติ ไปสูการ ตอสูก บั ผูม อี ำนาจทางสังคมในระยะยาว และเกิดการพิจารณาทาง เลือกในแงบวกตางๆ พื้นที่การเคลื่อนไหวในสังคมเพิ่มขึ้น นักเคลื่อนไหวในขั้นนี้เปนบทบาทของ ผูนำการเปลี่ยน แปลง นำการเคลื่อนไหวดวยการวิเคราะหที่หลากหลาย มีแนวคิด พหุนิยม แสวงหาแนวรวม จึงเอื้อใหเกิดกลุมใหมๆ จำนวนมาก รวมทั้งกลุมกระแสหลักที่ไมไดมีแนวคิดตรงกันเสียทีเดียว กลยุทธ ของผูน ำการเปลีย่ นแปลงจะใชชอ งทางทีเ่ ปนทางการ เชน ลงเลือกตัง้ คูไปกับปฏิบัติการไรความรุนแรง เนนการมีสวนรวมของประชาชน มีเปาหมายยอยๆหลากหลายและการรณรงคมากมาย ดวยแนวทางลักษณะนี้ทำใหสาธารณชนยอมรับการ เคลื่อนไหวมากขึ้น แตก็ยังมีการตอตานประปราย ในลักษณะตอ ตานนโยบายรัฐปจจุบัน แตก็ระแวงทางเลือกจากขบวนการ เปาหมายของขั้นนี้ นักเคลื่อนไหวจึงควรรักษาประเด็นและขอเสนอให อยูในวาระสังคม ใหสาธารณชนมีสวนรวม หลุมพรางกับดักของการเคลือ่ นไหวขัน้ นี้ คือ องคกรระดับ ชาติ และ ผูป ฏิบตั กิ ารครอบงำการเคลือ่ นไหว ตัดมวลชนรากหญา ออกไปจากขบวน นักเคลือ่ นไหวทีม่ ลี กั ษณะปฏิรปู ก็ประนีประนอม กับระบบมากเกินไป และยังเชื่อวาการเคลื่อนไหวจะลมเหลว ดาน ผูม อี ำนาจทางสังคม(ฝายตรงขาม) ยังคงพยายามทำใหสาธารณชน หวาดระแวงทางเลือกของขบวนการ และสงเสริมการปฏิรูป / กระบวนการสันติวธิ แี บบจอมปลอม บางครัง้ มีการสรางสถานการณ วิกฤติใหคนสวนใหญหวาดกลัว และกระจายการทำงานเปนหนวย งานยอยมากขึ้น

︁n︆︁︆t on ︅eal ‫ﴎ‬em︃cracy

ขั้นที่ 7 เกิดทางเลือกที่สำเร็จ

แปรสภาพเปนการเคลือ่ นไหวระยะยาวไมใชเปนเพียงสถานการณ ตอสู ยกระดับไปสูการพัฒนาแนวทางเลือกตางๆ มีผูคนมากมาย กระตือรือรนเขารวมการเปลีย่ นแปลงและหากผูม อี ำนาจทางสังคม ยังดำเนินนโยบายแบบเดิมจะตองจายแพงกวาการปรับนโยบาย ใหม เกิดสถานการณแหลมคมมากขึ้น นักเคลื่อนไหวขั้นนี้เปนบทบาท ผูนำการเปลี่ยนแปลง และ นักปฏิรปู เปนขัน้ ใกลความสำเร็จเกิดการตอตานแนวทางเลือก แบบจอมปลอมจากผูมีอำนาจทางสังคม มีปฏิบัติการไรความ รุนแรงในจังหวะที่เหมาะสม สาธารณชนเขารวมเรียกรองการ เปลี่ยนแปลง ตระหนักถึงความไมจริงใจของผูมีอำนาจทางสังคม ไมเชื่อในขอเสนอทางเลือกของผูมีอำนาจเหลานั้น ดังนั้นแลวเปาหมายการเคลื่อนไหวในขั้นนี้ จึงควรใหเคลื่อนไปถึงคนสวนใหญ เปนการปรับเปลี่ยนกระบวนทัศน และเพิ่มขีดความสามารถแก นักเคลื่อนไหวและองคกรตางๆอยูเสมอ เพื่อใหเปาหมายที่เหลือ ประสบผลสำเร็จไปดวย หลุมพรางกับดักของขั้นนี้ คือ นักเคลื่อนไหวประนีประนอมมากเกินไป ทำใหประสบชัยชนะแคการปฏิรูปขนาดเล็ก อาจเกิดความทอแทเพราะไมจำแนกความสำเร็จ มองไมเห็น กระบวนการในชวงจบ และอาจถูกผูมีอำนาจทางสังคมเหมารวม ความสำเร็จ ขณะที่ดานผูมีอำนาจก็พยายามปรับกลยุทธมาเปน 1. เปลี่ยนนโยบาย 2. ยอมรับความพายแพจากการเลือกตั้ง 3.ตก เกาอี้ จุดเปลีย่ นของการเคลือ่ นไหวขัน้ นี้ คือ 1.เกิดการตอสูท ต่ี น่ื เตน เราใจ 2.ผูมีอำนาจเปลี่ยนแปลงนโยบาย หรือ 3. ทำใหอำนาจเดิม สึกกรอนระยะยาว

where is our vote ?

ขั้นที่ 8 ขยายผลตอเนื่อง

การเคลื่อนไหวจำเปนตองปกปองและขยายผลความสำเร็จ และ เปลี่ยนจุดเนนไปสูเปาหมายยอยๆ หรือการเคลื่อนไหวยอยๆ ขั้นนี้ มีเปาหมายระยะยาว คือ เปลี่ยนกระบวนทัศน นักเคลื่อนไหวขั้นนี้เปนบทบาท นักปฏิรูป พยายามติด ตามขยายผลความสำเร็จ มีการสรางองคกรรากหญาและเสริมพลัง แกมวลชนอยางตอเนื่อง มีการหนุนเสริมประเด็นอื่นๆ ขับเคลื่อน กระบวนทัศนใหมๆ ผูมีอำนาจทางการเมืองก็ปรับเปลี่ยนไปตาม เงื่อนไขและนโยบายใหมๆ แตยังคงเหมารวมความสำเร็จจากการ เคลื่อนไหวของประชาชน และมีการดำเนินนโยบายเดิมอยางลับๆ ไมปฏิบัติตามขอตกลง หลุมพรางกับดักขั้นนี้จึงเปน การไดรับความสำเร็จเพียง การปฏิรูปขนาดเล็ก ลมเหลวในการควบคุม ตรวจสอบติดตามผล นักเคลือ่ นไหวบางสวนออกจากขบวนการ เลิกเคลือ่ นไหว สิง่ สำคัญ หลังจากขั้นที่ 8 นี้ จึงควรมีการติดตามผลไมหยุดยั้ง ผลสะเทือน ของการเคลื่อนไหวจะยังคงมีตอเนื่อง และเกิดผลยิ่งใหญกวา ความสำเร็จเฉพาะหนา หรือการปฏิรูปขนาดเล็ก

s i e r e h ? w e t o v our

ÍÒÁÍÊ

ºÃ‫ﰅ‬ÂÒ¡ÒȺŒÒ¹áÁ‹¡ÅÒ§ËÅǧ

ºŒÒ¹¾ÐµÕâÂá«‹

O︅ganic Coff‫ﴏ‬e

´Í¡‫ﰁ‬Òá¿

¨Ò¡áÁ‹¡ÅÒ§ËÅǧÊÙ‹¡ÅÒ§àÁ×ͧ ฮิปโปนอย เรื่อง / ภาพ บอกเลาเรื่องราวของผูผลิตเล็กๆ เพื่อสรางวิถีการผลิต การบริโภคที่ยิ่งใหญและทรงคุณคาตอเรา ตอโลก

¡Òá¿»ÅÙ¡‫ﰁ‬ÃШÒ·ÑèÇËÁÙ‹ºŒÒ¹

We Change Life Style

ตะลอนชิมกาแฟหอมๆไปตามเสนตะเข็บภูเขา สูดไอหมอกยามเชา เฝาดูตะวัน คลอเคลาคนรูใจ... เฮอ... ฝนคะฝน ที่เกิดขึ้นจริง คือ สองสาววัยเฉียด เลขสาม เดินตากแดดรอนผาว ฝาหมอกควันจางๆ จากไฟปา โบกรถขึ้นดอยอินทนนทเหยงๆ ดูทุลักทุเล แตในทีส่ ดุ ก็มาถึง “บานแมกลางหลวง” จนได ยิง่ หายเหนื่อยเปนปลิดทิ้ง เมื่อไดจิบกาแฟสดปลอด สารเคมี (Organic Coffee) อยูใตรมหลังคามุง ใบตองตึง ลมโชยแสนสุขใจ เชิ้บๆ การเดินทางของสองสาวเริม่ ตนแบบชาๆ นัง่ รถสีเหลือง จากประตูเชียงใหม สายเชียงใหม – จอมทอง แลวมา ลงแยกขึ้นดอยอินทนนท โบกรถอยูสักพัก รถกระบะ คุณลุงใจดีกร็ บั เราติดไปดวย พอถึงหลักกิโลเมตรที่ 26 ซึ่งอีกประมาณกวา 20 กิโลจะถึงยอดดอยแลว เราก็ ขอลงกอน เหลียวมาก็เจอปายบานแมกลางหลวงพอ ดิบพอดี เดินตุปด ตุเปอ ยูใ นหมูบ า นพักใหญกวาจะเจอ บานพะตี(ลุง) “โยแซ กิจจรูญชัย” ผูผลิตกาแฟอยาง ครบกระบวนการของหมูบาน เราไมไดคุยกับพะตีหรอก แตเปน “อามอส” หนุมตาหวานขี้อายที่เปนลูกเขย ของพะตีตางหาก

“คนแกๆ เลาตอๆ มาวามีฝรั่งเอากาแฟมาใหปลูก เขาวาจะรับซื้อ” เราถามถึงจุดเริ่มตนปลูกกาแฟของหมูบานนี้ อามอสเริ่มเลาพลาง ตระเตรียมกาแฟสดใหผูมาเยือนดวยทาทีกระฉับกระเฉง ฟงหนุม รูเ รือ่ งบางไมรเู รือ่ งบางดวยภาษาและความขีอ้ าย อยางไรก็ยังไดความมาวาที่บานแมกลางหลวงแหงนี้ กาแฟเปน ตนไมในหมูบานที่ปลูกทิ้งปลูกขวางมาเกือบรอยปแลวไมมีใครคิด จะเอามากินเปนเรื่องเปนราว อยางมากก็แทะเนื้อตอนมันสุกแดง แลวทิ้งเมล็ดไปตามทาง สวนเรื่องเลาที่วามี “ฝรั่ง” หรือชาวตางชาติ นำเมล็ด กาแฟมาใหปลูกตั้งนมนานมาแลวนั้น เปนเหมือนตำนานของ หมูบานที่เลาตอกันมา ดูจะพอดีกับที่เพื่อนสาววัยใกลเลขสามอีก คนชวยเสริมวา หลายตำนานของ ปกาเกอะญอมักจะมี “กอ ลา” หรือ ชาวตางชาติ เขามาเกีย่ วของเสมอ อาจสืบตอมาจากความเชือ่ ที่วานานมาแลวชาติพันธุปกาเกอะญอเคยเปนพี่นองกับชาวตางชาติผวิ ขาว แตปกาเกอะญอทำความผิดบางประการจนถูกลงโทษ ใหตองมีชีวิตที่ลำบาก แตวันหนึ่งจะไดมาพบกันอีกครั้ง พอจะมีสว นสอดคลองตามบันทึกประวัตศิ าสตรชาติพนั ธุ ที่วามียุคหนึ่ง ประมาณ พ.ศ. 2492 “กอ ลา วา” หรือมิชชันนารี ไดเขามาเผยแพรศาสนาในหมูชนเผาปกาเกอะญอ ถือเปนชวง เปลี่ยนผานทางความเชื่อ ความศรัทธาและวัฒนธรรมที่สำคัญ ชวงหนึ่ง ทำใหปจจุบันเราไดเห็นชนเผานี้จำนวนมากนับถือคริสต ศาสนา คาดวากาแฟอาจเริ่มเขามาหยั่งรากแตกพันธุในหมูบาน ตอนที่ กอ ลา วา เดินทางผานมานั่นเอง เมื่อน้ำรอนกระทบเมล็ดกาแฟบดปนก็เริ่มกรุนกลิ่นชวน คลั่งไคล อามอสรินลงถวยสงใหเราแลวรวมดื่มดวย กาแฟของที่นี่ ไมขายเปนถวย แตชิมไดแบบไมอั้น จะซื้อหรือไมซื้อเมล็ดกลับไป ก็ไมวากัน “เวลาคนมาชิมนี่ ตองดื่มกับเขาดวยเหรอ ? ” “ตองกินดวย เดี๋ยวคนจะสงสัยวากาแฟนี่กินไดจริงมั้ย” อามอสพูดแลวยิ้มอาย

เสนทางไปบานแมกลางหลวง รถสวนตัวแลนมาตามทางหลวง 108 (เชียงใหม - ฮอด) ถึง อ. จอมทอง ทางหลวง 1009 เลี้ยวขึ้น ดอยอินทนนท ถึงหลักกิโลเมตร 26 เลีย้ วซายเขาบานแมกลางหลวง หากไปรถประจำทาง ขึน้ รถเหลืองตรงประตูเชียงใหม สายเชียงใหม – จอมทอง ลงตรงแยกขึ้นดอยอินทนนทแลวโบกรถนักทองเที่ยวขึ้น ไปลงหลักกิโลเมตร 26 หรือ นั่งไปจนถึงตลาดจอมทองคอยลงตอ รถสองแถวคิวรถแมแจม ซึ่งตองรอคนเต็มถึงจะออกรถ จะแวะซื้อ กาแฟในหมูบ า นแมกลางหลวงโดยตรง หรือติดตอ โยแซ กิจจรูญชัย โทร. 081 – 021 – 8927 รับจัดสงทางไปรษณียไมจำกัดขั้นต่ำ แลวนอกจากมีกาแฟสดหอมกรุน แมกลางหลวงยังเปนแหลง ทองเที่ยวธรรมชาติแบบโฮมสเตย หากไปฤดูกอนเกี่ยวขาวจะได เห็นนาขั้นบันไดเขียวชอุมตระการตา สนใจติดตอไดที่ สมศักดิ์ คีรีภูมิทอง โทร. 081-960-8856 กาแฟสดออรแกนิก นอกจากบานแมกลางหลวงแลวยังมีอีกหลาย พื้นที่ใน จ.เชียงใหม จ.เชียงราย ที่เพาะปลูกกาแฟลักษณะนี้ คือ ปลูกใตรม ไมใหญ ไมใชปยุ สารเคมี หรืออาจรวมถึงปุย จากมูลสัตว ดวย สอบถามสั่งซื้อกาแฟสดออรแกนิกไดที่ - กาแฟนาดา อ.เมือง จ.เชียงใหม แหลงกาแฟจากพืน้ ที่ จ. เชียงราย โทร. 084-043-3887 - กาแฟยีห่ อ ของเรา จ.กรุงเทพฯ แหลงกาแฟจากพืน้ ที่ จ. เชียงใหม โทร. 086-352-7955

กลิ่นหอมของกาแฟบานแมกลางหลวงเขมขนขึ้นเรื่อยๆ ตามความนิยมของคอกาแฟคนเมืองหลวง มาตอนนีช้ อ่ื เสียงกาแฟ สดปลอดสารเคมีของบานนี้ ขจรขจายไปไกลจนบรรษัทยักษใหญ ดานกาแฟถึงกับแวะมาชิม นักทองเทีย่ วแวะเวียนไมขาดสาย ถึงไม มีเครือ่ งชงราคาเปนแสน วิธชี งแบบกาแฟโบราณทีค่ ว่ั บดแลวเทน้ำ ผานถุงชงก็ไมไดทำใหกลิ่นและรสดอยลงเลย ตองการรสเขมมาก ก็ลดปริมาณน้ำลง และน้ำตองรอนจัด “กาแฟถาฝนไมตกจะไมออกดอก ปกติจะออกดอกชวง เมษา เก็บลูกสุกไดตอนตุลา แตปนี้เมล็ดเล็กลง ไดจำนวนนอยลง เพราะมันรอนขึ้น แตทุกตนก็ไมไดสุกพรอมกันหมด แถวๆ แมแจม จะสุกกอน ยิง่ อากาศเย็นยิง่ สุกชา กวาจะเก็บลูกแดงหมดก็ประมาณ กุมภาเลย” อามอสอธิบาย จากผลสุกแดง นำมาตากแหง กะเทาะเปลือกออก แลว หมักเมล็ดกับน้ำประมาณหนึ่งคืน นำมาตากแหงอีกประมาณ 2 สัปดาห แลวจึงเก็บในที่แหงกันเชื้อรา ทยอยคั่วขายตลอดป แรกๆ ที่นี่คั่วดวยหมอดิน คอยๆ เปลี่ยนมาเปนเครื่องคั่วแบบหมุนมือ ซึ่งยิ่งตองอาศัยความแมนยำในการควบคุมความรอนจากถานฟน ที่ไมสามารถตั้งเวลาและอุณหภูมิไดเหมือนเครื่องสำเร็จรูป ในบานแมกลางหลวงมีเพียง 2 บานที่รับซื้อแลวผลิตจน เปนกาแฟคั่วบรรจุในถุง ออกขายใหกับที่ตางๆ คือ บานของพะตี โยแซ และ บานของสมศักดิ์ คีรีภูมิทอง บานหลังอื่นๆ เก็บเมล็ด สุกมาสงขายแตไมไดมีกระบวนการผลิต อามอสเลาวาเริ่มแรก เมื่อสิบกวาปกอน ขายเมล็ดที่ยังไมคั่วในราคาแค 10 บาท หลัง จากกาแฟสด ไดรับความนิยมก็สูงขึ้นมาเปน 80 บาท และหากคั่ว แลวราคาอยูที่ประมาณ 300 บาท “ชาวบานคุยกันเองถึงกระแสกาแฟสดที่มีแนวโนมวา จะราคาตกลง เมื่อไดรับความนิยมที่ไหนๆ ก็ปลูกกาแฟอินทรีย” อามอสเลา ปลอดสารเคมี อินทรีย ออรแกนิก โอ... คำพวกนี้ทำให เวียนหัวไดงา ยๆ เอาเปนวากาแฟของทีน่ ป่ี ลูกแบบฝากเทวดาดูแล แลวกัน ปลูกกระจายทั่วๆ ไปใตรมไมในหมูบาน ไมไดตัดตนไม แลวปลูกกันเปนไรๆ รดน้ำดวยฝนไมไดใสปยุ สารเคมีใดๆ แคถอน หญาบริเวณรอบๆเปนบางครั้ง หรือใชวิธีธรรมชาติแกลำกันเอง อยางการนำมดแดงมาปราบปญหาเชือ้ รากินลำตนซึง่ เปนวิธที ผ่ี า น การทดลองดวยตัวเองของคนที่นี่ ฟงมาถึงตอนนี้หนึ่งสาวชักสงสัยวา อาว! แลวถาปลูก แบบไมใชสารเคมี มันงายขนาดนี้ ตนทุนต่ำขนาดนี้ แลวทำไมดอย

อื่นไมทำกันแบบนี้บางละ เพื่อนสาวขางๆ เลยรีบคลายความมึน ใหวา “ก็เขาทำเปนอุตสาหกรรมขนาดใหญไงแก รีบปลูก อยากได ผลมากๆ เมล็ดโตๆ ก็ตองใชสารสารพัด ใชคนดูแลเยอะ ใชพื้นที่ เทาภูเขาเปนลูกๆ ใชสารนานๆ จะกลับไปปลูกแบบดั้งเดิมก็ไมได แลวสิ” ออ...เออ (วะ) จดลิขสิทธิ์ สรางแบรนด ไดมาตรฐานจากองคกรนาเชือ่ ถือ เหลานีส้ ำหรับกาแฟแมกลางหลวงยังเปนเรือ่ งของอนาคต แตเวลานี้มีรสชาติเขมหอมกรุนและตัวผูผลิตเปนสิ่งรับประกัน คุณภาพตัวเองลวนๆ แถมดวยการที่คนกินอยางเราจะไดรูจักแหลง

ผลิตที่มา ผูฟูมฟก ในสิ่งที่เรากิน ซึ่งเปนสิ่งที่เราเขาไมถึงในแบรนด ดังที่ดูดีมีมาตรฐานสากลทั้งหลายแหล สองสาววัยเฉียดเลขสามพกกาแฟลงจากดอยมาคนละ หอสองหอ โบกรถจากหลักกิโลเมตร 26 สบายใจ เชิบ้ ๆ มาลงตรงสี-่ แยกดอยอินทนนทที่เดิม ไมนานรถสีเหลือง เชียงใหม – จอมทอง ก็โฉบมารับแบบไมตองใหยืนรอนาน แลวตลอดทางดูคลายจะ กลายเปน เลดี้บัส เพราะมีแตสาวนอยใหญ สลับกันขึ้นลงรถ แถม พูดคุยทักทายราวกับรูจ กั กันมานานป ภาพทีเ่ ห็นทำใหสาวคนเมือง ขี้ระแวงที่แอบนั่งมองอยูอดอมยิ้มไมไดเลยแหละ

โดยธรรมชาติ กาแฟเปนพืชที่เติบโตดีภายใตรมเงาของ ตนไมใหญ ทวาความตองการผลผลิตทีเ่ พิม่ ขึน้ ไดสรางความเปลีย่ น แปลงตั้งแตเมื่อ 20 กวาปที่แลว เมื่อเจาของไรจำนวนไมนอยหัน มาปลูกกาแฟกลางแสงแดดในพื้นที่เปดโลงซึ่งตัดโคนตนไมออก ทั้งหมด ผลกระทบลูกโซที่ตามมาจากการหายไปของผืนปามาก กวา 1 หมื่นตารางกิโลเมตรในแถบอเมริกากลาง คือ การสูญเสีย ความหลากหลายทางชีวภาพครั้งใหญของโลก ขอมูลจาก WWF ระบุวา ในบรรดา 50 ประเทศทั่วโลก ที่มีอัตราการสูญเสียพื้นที่ปาสูงสุดชวงป ค.ศ. 1990 – 1995 มี มากถึง 37 ประเทศที่เปนผลมาจากการทำไรกาแฟ ในไรกาแฟใตรมเงา ใบไมที่รวงหลนจะทับถมและยอย สลายกลายเปนธาตุอาหารชัน้ ดีสำหรับตนกาแฟ แตกระบวนการนี ้ ไมเกิดขึ้นในไรกาแฟกลางแสงแดด การใสปุยเคมีโดยเฉพาะ ไนโตรเจนเพื่อบำรุงดินและกระตุนการเติบโตของตนกาแฟจึงเปน สิ่งที่ขาดไมได ไรกาแฟกลางแสงแดดขาดแคลนความหลากหลายของ พืชและสัตว รวมถึงจุลินทรียเล็กๆ ในดินซึ่งเปนกลไกธรรมชาติ ชวยควบคุมสมดุลทางนิเวศ จึงตองพึ่งพาสารเคมีจำนวนมากใน การปองกันโรคและกำจัดแมลงศัตรูพืช นี่ไมเพียงเปนภาระตนทุน ทีเ่ จาของไรกาแฟตองแบกรับ แตความเปนพิษของมันยังแทรกซึม เขาสูหวงโซอาหารและตกคางอยูในสิ่งแวดลอมตอไปอีกนาน ใชวาการปลูกกาแฟใตรมเงาจะไมมีผลกระทบเอาเสีย เลย มันรบกวนธรรมชาติของผืนปาเดิมอยูบาง แตอยางนอยเมื่อ เปรียบเทียบกับการทำไรกาแฟกลางแสงแดด ผืนดินที่มีตนไมอื่น ขึน้ ปะปนและปกคลุมดวยเศษใบไมในไรกาแฟแบบดัง้ เดิมกักเก็บ

ความชุมชื้นไดมากกวา เอื้อตอการหมุนเวียนของธาตุอาหารใน ดินมากกวา และมีอัตราการชะลางพังทลายของหนาดินนอยกวา ผืนดินเปลือย เรือนยอดของตนไมหลายระดับความสูงในไรกาแฟใต รมเงา เปนแหลงพักพิงสำคัญของนกนานาชนิด อาหารของพวกมัน ไมใชผลกาแฟ แตเปนน้ำหวานของดอกไม ลูกไมอน่ื ๆ รวมถึงแมลง และหนอนที่อยูในระบบนิเวศขนาดยอมนี้ ยิ่งมีตนไมมากชนิดยิ่ง ดึงดูดใหนกหลายสายพันธุเขามาอาศัยและใชประโยชน ขั้นตอนหลังเก็บเกี่ยวจนถึงการคั่วจนออกมาเปนเมล็ด กาแฟแหง 1 ตัน ตองใชน้ำในปริมาณเฉลี่ย 20,98 ลูกบาศกเมตร และเพื่อใหไดกาแฟ 1 ถวย ตองใชน้ำประมาณ 140 ลิตร ไรกาแฟในประเทศยูกันดาอาจถึงคราวลมสลายเพราะ โลกรอน สัญญาณเตือนปรากฏขึ้นตั้งแตประมาณ 4-5 ปที่แลว จากภาวะแหงแลงที่ทวีความรุนแรง ฤดูฝนที่มาถึงเร็วขึ้นแตมีฝน ตกแคชว งสัน้ ๆ บวกกับการรับแสงอาทิตยทม่ี ากเกินไป ทำใหเมล็ด กาแฟมีขนาดเล็ก ทัง้ ยังกระทบถึงปริมาณและคุณภาพของผลผลิต คาดการณกันวาหากอุณหภูมิเฉลี่ยของชั้นบรรยากาศสูงขึ้นอีก 2 องศาเซลเซียส พืน้ ทีท่ เ่ี หมาะสมตอการปลูกกาแฟของทีน่ จ่ี ะลดลง เหลือเพียง 1 ใน 10 ของปจจุบัน และอาจหมดไปภายใน 20 - 30 ปขางหนา ประเทศเพื่อนบานอยางเคนยาและแทนซาเนียก็มีสิทธิ์ ไดรับผลกระทบนี้ดวยเชนกัน ที่มา : นิตยสารสารคดี ฉบับที่ 296 ตุลาคม 2552 คอลัมน Green Planet : โลกสรรพสินคา โดย ฐิตินันท ศรีสถิต

อาหารใกลมอื

กระแสอาหารชา (slow food) กำลังฮิต เลยอยากชวนคิดเมนูชาๆกันบาง ทีนี้ลองมองรอบตัว หลังบาน ริมรั้ว แลวความาเขาครัวสรางสรรคแบบงายๆ

ผักริมรั้ว

ปลาจากลำโดม

เครื่องปรุง

ปน

เปนเครื่องจิ้มชนิดหนึ่ง สวนประกอบหลักไดแก พริกสด หรือพริกแหง หัวหอมแดง กระเทียม (คั่วหรือเผาใหสุก) โขลกผสม กับเนื้อปลาตม ปรุงรสดวยน้ำปลาราน้ำปลาและเติมน้ำตมสุกเล็ก นอย อาจเพิ่มรสเปรี้ยวดวยน้ำมะนาว

ซุบ เปนอาหารที่มีวิวัฒนาการมาจากการนำผักมาจิ้มแจว คำวา

ปนมะเขือบานๆ กับเรื่องสยอง ของปลาทูหอมเจากรรม น้ำผึ้ง หัสถีธรรม เรื่องและภาพ

คุณแมลูกหนึ่งจากรั้วพระจอมเกลาลาดกระบัง เปลี่ยนชีวิตเปนมนุษย ไรเงินเดือน ทอผา ทำนา ทำไร ใชชีวิตคูกับหนุมบานลำโดมใหญ จ.อุบลราชธานี เมนูแตละมือ้ หยิบจับเสาะหามาจากทองทุม บุง ทามรอบบาน

“ซุบ” มีผูสันนิษฐานวา มาจากคำวา “ชุบ” หมายถึง จุมหรือจิ้ม นั่นเอง ภาคอีสานออกเสียง ช เปน ซ ชุบจึงออกเสียงวา ซุบ แจวมี สวนผสมหลักคือปลาราและพริก ผักทีน่ ยิ มนำมาทำซุบ เชน หนอไม สดตมขูดฝอย ขนุนออน มะเขือตม ชาวบานจึงพลิกแพลงดวยการ นำผักเหลานั้นผสมลงในแจว แลวใสขาวคั่ว งาคั่ว ใหมีกลิ่นหอม

เนียน

(บางทองถิ่นเรียกวา เนียง) มีสวนผสมและวิธีทำคลาย ซุบ แตผกั ทีใ่ ช ตองเปนมะเขือตม เรียกวา เนียนมะเขือ วิธที ำก็งา ย ๆ คือ นำมะเขือมาตมใหสกุ ยีใหละเอียด ปรุงรสดวยน้ำปลารา ใสพริก ปนใหมีรสเผ็ดเล็กนอย แตไมใสขาวคั่วและงาคั่ว ขอมูลจาก “ของแซบอีสาน : ซุบ เนียน ตม ตำ ปน” เว็บไซต ประตูสูอีสาน www.isangate.com/local/food_02.html#pon

1 ป 2553 มาเยือน เปนปเสือ ตรงกับปเกิดของเราพอดี เขา วากันวาเปน “ปชง” เชื่อหรือไมเชื่อก็ไมกลาลบหลู เพราะเกิดเรื่อง อกสั่นขวัญแขวนเกี่ยวกับอาหารแตหัวป ใครจะคิดละวาคนใน ชนบทก็มีความปลอดภัยทางอาหารต่ำไมตางไปจากคนเมือง ก็อุตสาหมาอยูปลายเขตอีสานใต จังหวัดอุบลราชธานี มิหนำซ้ำ ยังอยูอำเภอนาจะหลวย เขตชายแดนที่โอบลอมดวยเทือกเขา พนมดงรักไกลจากเมืองหลวงของประเทศกวา 800 กิโลเมตร ตนสายปลายเหตุเกิดจากความหวงใยพอบานที่ตองไป ไรแตไมทันแจง บางทีทำอาหารใหไมทัน หรือไมมีอาหารติดบาน ก็ไดแตกระติ๊บขาวไป แมบานพอกระเทินจึงคิดการใหญจะตำ แจวบองไวใหเปนเสบียง ทำงานมาเหนื่อยๆ เดินกลับมาเถียงไร สาวเอายอดกระถิน หรือลงไปลางเนือ้ ลางตัวในบึง ก็ดงึ สายบัว กิน แกลมกับแจวบอง ขาวขอดกระติบ๊ ไมรตู วั อิม่ ทองมีเรีย่ วมีแรงทำงาน ตอไดจนเย็น จะตำแจวบองทัง้ ที นอกจากพริกแหง หอม กระเทียม ขาทีต่ อ งเผาใหหอมแลว ขาดไมไดเลยคือ “ปลาราดี” หรือไมกป็ ลา แหงหรือปลายางรมควันหอมๆ เกริ่นมาขนาดนี้ แต... วันนี้ไมไดตั้งใจมาแนะนำการทำ แจวบอง แตเหตุการณดังกลาวเกิดจากหาปลาราดีๆ มาใชตำแจว ไมได ปลาราที่คุณยาทำไวก็หมดไหซะแลว ดวยความมักงาย ก็ เลือกใช "ปลาทูหอม" จากรถตลาดพุม พวง1ยามเชา สำหรับใชเปน สวนผสม ตกบายลูกนอนกลางวัน ก็จดั การคัว่ พริกแหง เผาหัวหอม แดง กระเทียมและขาน้ำจนสุกหอม พักไวใหหายรอน หันไปหอ ปลาทูหอมเจากรรมดวยใบตองแลวปง ไฟออนๆ มันก็หอมฉุยดี ไมมี อะไรผิดสังเกต ระหวางเวลาปง ปลาเค็ม ก็ตำพริกแหง ตามดวยหอม กระเทียมเผา ซอยขาเผาใหละเอียดตำรวมกัน ใสเกลือนิดหนอย ใสเนื้อมะขามเปยกพอประมาณ ปลาเค็มที่สุกแลวแกะเนื้อใสลง ไปตำจนเนื้อแจวละเอียดไมติดครก ก็เปนอันเรียบรอย ที่มาของโศกนาฏกรรม คือกางและหัวที่เหลือจากการ ตำแจว เรายกให "เจาไหซอง" หมาประจำตระกูลผูน า รักและสัตยซอ่ื ที่มาดอมๆ มองๆ ตั้งแตยังปงปลาอยู ปรากฏวาสองชั่วโมงตอมา เจาไหผูน า สงสาร นอนตายลิน้ จุกปาก จากพวกเราไปอยางไมคาดคิด แตก็ตองคิดวา หมาตายเพราะอะไร? และถาหมาไมตาย ใครจะ ตาย? แสนจะเสียดาย พริกหอมแดงกระเทียมและขาที่บรรจงเผา อยางดี แตก็ตองตัดใจทิ้งไป ไมงั้นคนอาจตายตามหมาไป 1รถขายกับขาวที่แขวนถุงพลาสติกใสของดิบสดเต็มคันรถ

เหตุการณครั้งนี้กลายเปนหัวขอในการวิพากษวิจารณ ของคนในครอบครัวและบานใกลเรือนเคียง พากันตอกย้ำความไม ปลอดภัยของอาหาร "ตลาด" เพราะปจจุบันวัฒนธรรมอาหารชาว อีสานก้ำกึง่ ตามสภาพแวดลอมทีเ่ ปลีย่ นไป วัฒนธรรมหาอยูห ากิน แบบเดิม ทำไดลำบากขึ้น ตนตอหลักมาจากการเปลี่ยนวิถีเกษตร ดั้งเดิมเปนเกษตรเชิงพาณิชยและที่สำคัญเปนเกษตรอุดมสารเคมี เห็ดโคน ที่เคยขึ้นมากมายจนเตะเลน เตะทิ้ง เดี๋ยวนี้กลับหาไดยาก ใครเห็นดอกหนึ่ง ขาวกระจายไปถึงหูเพื่อนบาน ไมชาไมนานปา บริเวณนั้นก็จะราบเปนหนากลอง ระดมขุดทั้งที่ยังเปนหนออยู ใตดิน วัฒนธรรมอาหารชาแบบดั้งเดิม จึงเปลี่ยนเปนอาหาร ดวนจากรถตลาด เพราะตองรีบไปไรไปนา หรือหาอาหารจาก ธรรมชาติไดนอ ย แตเมือ่ พบกับเหตุการณเชนนี้ ก็ตอ งหันมาทบทวน วิถีชีวิต รวมไปถึงวิถีการเกษตรที่ทำรายธรรมชาติ ซึ่งสุดทายผล เสียวนกลับมาหาตัวเราเอง ที่สุขภาพย่ำแยจากการฉีดพนสารเคมี และกินอาหารปนเปอนสารเคมี ถาหาอยูห ากินยาก เราก็ตอ งเฮ็ดอยูเ ฮ็ดกิน คือ ผลิตในสิง่ ที่ตัวเองกิน กินในสิ่งที่ตัวเองผลิต แนนอนวามันชาแน ๆ กวาจะได แตละเมนู เพราะสวนประกอบทุกอยางเราตอง ทำเอง - ทำสวนปลูกผัก ปลูกพริกไวกินและตากแหงไว (พริก ตลาดนั้นพอคากำหนดใหตองฉีดยากอนเก็บมาขาย เพื่อใหเก็บไว ไดนาน เชนเดียวกับพืชผักแทบทุกชนิด รวมไปถึงผลไมดวย) - ตั้งแตกระแสพืชพลังงานเริ่มบูม ก็ไมมีใครกลาเก็บ เห็ดปลวกที่ขึ้นในไรมันสำปะหลังกินอีกเลย ชาวบานตองเรียนรูที่ จะเพาะเห็ดทั้งเห็ดถุง เห็ดกองเตี้ย หรือเห็ดในขอนไม และถึงที่สุด ตองเรียนรูที่จะกลับมาสูวิถีเกษตรกรรมแบบยั่งยืนเพื่อฟนฟูระบบ นิเวศและแหลงอาหารธรรมชาติ - ทำปลาราเอง ถาครัวเรือนไหนมีพอแมอยูดวย ก็มักจะ มีไหปลาราทำเอง เพราะพอแมพาทำ แตคนรุนใหม ที่แยกเรือน ออกมา ไมมีเวลารวมถึงไมสนใจจะทำ ก็จะใชวิธีซื้อปลาราถุงจาก รถตลาด แตสังเกตดีๆ ปลาราถุงถึงเปดทิ้งไว ก็ไมมีแมลงวันหนา ไหนมาตอมใหเคืองใจ ไมเหมือนไหปลาราทำเอง เปดแปบเดียวก็ เต็มไปดวยไขแมลงวัน ชวนใหนา สงสัยวาเขาทำปลารายังไง ไมให แมลงวันตอม?

2 ทีนี้ มาถึงเมนู “อาหารใกลมือ” จริงๆกันแลว วันที่เราไดลงมือทำ “ปนมะเขือ" เปนวันที่ไมมีเงินติดตัว และไมมีอาหารอะไรติดกนครัวเลย เดินไปดอมๆ มองๆ สวนของ คุณยา นั่นไง มะเขือมวง 2 ลูก มะเขือมวงนี้ไมใชมะเขือยาวพันธุ ตางประเทศที่มีสีมวง แตเปนมะเขือพันธุพื้นบานที่มีรูปรางกลม ลูกใหญกวามะเขือธรรมดา ผลโตเต็มที่มีขนาดประมาณฝรั่งผล ใหญ เปลือกผลมีสีมวง แตเนื้อมะเขือมีลักษณะแบบมะเขือยาว เมนูปนแบบธรรมดาจะประกอบดวย ผักหลัก เชน มะเขือ มะเขือยาว เนื้อปลาปน พริกและผักหอม (หอมแดง ผักชีฝรั่ง สะระแหน) ถาใสงาคั่วไปดวยก็จะเรียกวาซุบ แตซุบนี่ผักที่ใชทำจะ หลากหลายกวา นอกจากมะเขือแลว ยังใชหนอไม เห็ด ขนุน ถั่วฝก ยาว ฟกทองออน ผักติ้วออน หรือใบมะมวงออน ฯลฯ แต... สำหรับเราวันนั้นไมมีงบซื้องา และยังไมไดปลูกไว กินเอง ก็ตองเลือกทำปนไปโดยปริยาย แบบนี้ 1. นำมะเขือ 2 ลูก ปงเตาถานไฟปานกลางจนสุก ให เปลือกไหมพอลอกเปลือกออกได 2. หั่นเนื้อมะเขือเผาเปนชิ้นเล็กๆ แลวปรุงรสดวยน้ำ ปลาราหรือน้ำปลา เกลือ พริกปนหรือพริกสดตำ การปรุงรสตอง ปรุงเผื่อผักหอมที่จะเติมลงไปทีหลังดวย 3. ซอยผักหอมใสลงไป บีบมะนาวลงไปเล็กนอย ดึง รสชาติใหมีชีวิตชีวาขึ้น คลุกเคลาใหทั่ว แคนี้ก็พรอมเสิรฟกับขาว

เหนียวรอนๆ และผักแกลม นิยมใชผักสดอยางยอดกระถิน ใบบัวบก หรือผักรสเปรี้ยวๆ มันๆ เชนผักติ้ว หรือจะเปนยอดมะมวงหิมพานต ก็เขาทา มะเขือเผาจะมีรสหวานฉ่ำในตัว ไมตองงอผงชูรส น้ำ ปลาราทำเอง หรือน้ำปลาดี เสริมใหกลมกลอม พริก เกลือและน้ำ มะนาวเล็กนอยชวยใหรสชาติโดดเดน จัดจานขึ้น มะเขือชนิดอื่นๆ ก็ใชปรุงเมนูนี้ได ไมวาจะเปนมะเขือเปราะ มะเขือยาว ไมนาเชื่อ วาอาหารมื้อนั้น เราสามารถเอร็ดอรอยไดโดย ไมเสียเงินสักบาท ขอบอกวานี่ไมใชเทรนดอาหารชาจากอิตาลี แต เราจำเปนตองใชชีวิตชาๆ เพื่อความอยูรอดและปลอดภัย อาหาร ธรรมชาติ สรางสรรคจากภูมิปญญาทองถิ่นยังมีอีกหลากหลาย เมนูหนึ่งที่สรางความแปลกใจและกลายเปนอาหารโปรดเราไปแลว คือ “หมกขา” ฟงชื่อแลวไมนาเอร็ดอรอยเทาไหรใชไหม แตถาไดชิม แลวติดใจแนๆ สวนประกอบและวิธีการปรุง ติดไวฉบับหนาแลว กันนะ

วางงานใชวาจะวางเปลา

เรา (โดยเฉพาะมนุษยเงินเดือน) แตละคนคงมีวงจรชีวิตไมตางกัน นัก เกิด เรียน ทำงาน เก็บเงิน มีครอบครัว เลี้ยงลูก แกเฒา แตมีสัก ครั้งไหมที่จะเกิดคำถามกับความเคยชินเหลานี้ รูสึกถึงสิ่งที่ขาด หายไปในชีวิต ตั้งคำถามกับการงานที่ทำวาใชสิ่งที่อยากทำจริงๆ หรือเปลา กระทั่งวันหนึ่งอาจอยากลองออกไปจากชีวิตอันแนนอน แบบนี้ แตถึงที่สุดแลวก็กลัว ตกอยูในภาวะอยูที่เดิมก็เบื่อ จะกาว ขาออกไปก็ไมกลา เพราะเชื่อวาเรียนจบก็ตองทำงาน งานคือเงิน คือชีวิตที่ดี ? การพักงาน หรือ Career Break ในภาษาอังกฤษมีความ หมายวา ชวงเวลาที่ออกจากงานเพื่อไปทำอะไรบางอยาง เชนการ คลอดลูก ใหนมลูก แตปจจุบัน Career Break ใชในการอธิบาย บุคคลที่ลาออกจากงานไประยะเวลาหนึ่ง เพื่อการพัฒนาตนเอง, พัฒนาทักษะวิชาชีพ, ศึกษาตอ, แสวงหาความหมายชีวิต ฯลฯ

Career Break เปนอีกทางเลือกของการแสวงหาคุณคา ของชีวิต ไมแนวาอาจกลับมาทำงานเดิมไดดีเลิศกวาเดิม หรือคน พบตัวเองในแงมุมที่ไมเคยรูจักเลย และอาจเปลี่ยนแปลงชีวิตไป เลยก็เปนได Career Break ยังไมเปนที่รูจักมากนักในสังคมไทย เพราะเราคิดวาเปนไปไมไดที่จะหยุดงานขณะที่ยังตองสรางเนื้อ สรางตัว มีหนีส้ นิ หรือทันทีทพ่ี ดู ถึงการออกจากงาน พักงาน คำถาม ที่พุงเขามา คือ แลวจะไปทำอะไร ? แลวจะมีประโยชนอะไร ? ในหมูชาวตะวันตกมีวัฒนธรรม Career Break มานาน แลว มุมมองตอการพักหรืออกจากงานจึงเปนไปในทางบวก เปน ชวงเวลาที่จะไปพนจากการหมกมุนอยูกับงานซึ่งมักไดรับความ กดดันจากองคกร จากสภาพแวดลอมอยูตลอดระยะเวลา การพัก หรือออกจากงานในชวงเวลาหนึง่ เพือ่ ไปทำอยางอืน่ ทีอ่ าจเกีย่ วหรือ ไมเกี่ยวกับเนื้องานเดิมเลย ดูจะเปนทางเลือกที่ดีที่ทำใหมนุษย เงินเดือนบางานทั้งหลายไดหยุดพักเพื่อเติมเต็มชีวิต Career Break มีใหเลือกหลากหลายรูปแบบแลวแต ความสนใจของแตละคน ซึ่งกิจกรรมยอดฮิตของเหลาคนพักงาน จะแบงไดเปน อาทิ อาสาสมัคร การทองเที่ยว การศึกษาตอหรือ เขาอบรม ซึ่งเหลานี้เปนรูปแบบที่ยืดหยุนผสมผสานกันไดตาม ความสนใจ ความสะดวกของผูพักงานเอง เชนในระหวางการเดิน ทางทองเที่ยว ก็อาจมีบางชวงที่เขาไปเปนอาสาสมัครแบบไดรับ คาแรง หรือแลกกับที่พัก อาหารบางมื้อ ฯลฯ นอกจากนี้ที่นาสนใจ คือ การพักงานไปลองใชชีวิตชาๆ ในชุมชนทางเลือกบางแหง ที่มี กิจกรรมเกษตรอินทรีย การภาวนา ทำโยคะ อบรมเพื่อการเติบโต ทางจิตวิญญาณ ชุมชนเหลานีก้ เ็ ชน Deer Park Institute ในประเทศ อินเดีย (www.deerpark.in) อาศรมวงศสนิท ในประเทศไทย (www. buddhadasa.org) ชุมชนฟนดฮอรน ในประเทศสกอตแลนด (www.findhorn.org) วางงานใชวาจะวางเปลา เพียงแตอยูที่การหาขอมูล การวางแผนที่ดี ตลอดจนความเขาใจจากคนใกลชิด หากเตรียม พรอมแลวจะรออะไรอีกละ ?

Share Market

พื้นที่ของการแบงปน เปดรับประกาศแลกหรือให สิ่งของที่จะทิ้งก็เสียดาย จะขายก็ไมไดราคา สงรูปสิ่งของ บอกเลาที่มาของสิ่งของสั้นๆ และชองทางติดตอ มาทางอีเมล wechange_mag@hotmail.com

แผนหนัง DVD เรื่อง Resident evil (CG Motion Picture) และ Frozen Flower

ที่มา : เจาของสั่งมาขายตอ แตซื้อมาผิดเรื่องจาเลยตองเก็บเอาไว เอง เจาของ : ตื้น

เทียนหอม

ที่มา : นั่งอยูแลวเด็กนักเรียนเดินมาขายตรงเทียนหอมจากฝมือ ชาวบาน แตซื้อมาแลวก็เก็บไวเฉยๆ เจาของ : หมั่น

แผนที่ดูดาว

ที่มา : ซื้อมาจากทองฟาจำลอง เห็นมีคนมาชอบถามเรื่องดูดาว เลยซื้อติดตัวไว เจาของ : กึ๋ย

หนังสือ เศษทรายในกระเปา

ทีม่ า : ไมรทู ม่ี าแฮะ อยูๆ ก็มใี นครอบครอง 2 เลม เลยอยากแบงให คนอยากอาน 1 เลม เจาของ : กวาง

ติดตอขอรับหรือแลก พรอมบอกเหตุผลที่ตองการไดสิ่งของมาทางอีเมล wechange_mag@hotmail.com

สมุดทำมือ สบูถั่วเขียว

3 วัน ฉันไมซื้อ พ็อคเก็ตบุครวบรวม ประสบการณ 3 วันไมซื้อ

พ็อคเก็ตบุค เสื้อยืดเปลี่ยนโลก

We Change Magazine นิตยสารเพื่อการเปลี่ยนแปลงโลก อยางราเริงรวมกัน ราย 3 เดือน

เสื้อยืดรณรงค หลากประเด็น

คูมือ 3 วันไมซื้อ คูมือแนะนำสำหรับผูสนใจ ที่อยากทดลองเปนผูบริโภค ที่มีอำนาจปฏิเสธ

ʹѺʹعÊÔ¹¤ŒÒà¾×èÍ¡Ò÷ӡԨ¡ÃÃÁ¢Í§ we change ˹ѧÊ×Í ¹ÔµÂÊÒà àÊ×éÍÂ×´ ÊÁØ´·ÓÁ×Í ÊºÙ‹¶ÑèÇà¢ÕÂÇ µÔ´µ‹Íä´Œ·Õè

wechange.tonkla@gmail.com â·ÃÈѾ· 02-437-9445