#M2015KRANT Dit is een uitgave van Stichting Jaar van de Mijnen 2015 / #M2015 / Bongerd 18, 6411 JM Heerlen, 045 - 560 48 15 / info@JaarVanDeMijnen.nl
Voorjaar 2015
DÍT IS HET JAAR VAN DE MIJNEN
Eigentijdse popversies van nummers ´Carboon` op Mama´s Pride Zie pag. 7
Jarenlange strijd
Nour uit Irak geïnspireerd door
voor gerechtigheid
Limburgs mijnverleden
Zie pag. 11
Zie pag. 13
Het Jaar van de Mijnen is een initiatief van gemeente Heerlen en wordt mede mogelijk gemaakt door de Provincie Limburg samen met 14 gemeenten en tal van maatschappelijke partners uit Nederland en de Euregio Maas-Rijn.
KAMERAADSCHAP Knoop eens een gesprek aan met een oud-mijnwerker. Daarmee bedoel ik dan een man die jarenlang tot soms wel duizend meter onder het maaiveld direct aan het kolenfront heeft gezwoegd en niet iemand die bovengronds op kantoor zat. Die werkte weliswaar ook ´op de mijn´, maar dan anders. Praat eens met een èchte oud-mijnwerker over zijn tijd ondergronds en je kunt er donder op zeggen dat binnen een minuut het woord ´kameraadschap´ valt. Neem dat dan héél serieus en vat het niet op als ‘och, ze konden het goed vinden met elkaar’. Als een koempel spreekt over kameraadschap, dan stokt zijn stem, wellen soms tranen in zijn ogen en zegt hij: “Die kameraadschap, dat heb ik nog het meest gemist na de sluiting van de mijnen!” De arbeid diep onder het aardoppervlak was zwaar, ongezond en vooral gevaarlijk. Ruim 1450 mijnwerkers zijn in de Limburgse steenkolenmijnen omgekomen. Instortingen, ontploffingen, overstromingen, ongevallen. In de loop der jaren verbeterde de veiligheid enorm, maar waakzaamheid bleef geboden. Koempels werkten - na een degelijke opleiding op de OVS, de Ondergrondse Vakschool - in vaste ploegen. Mannen die vaak jarenlang en intensief met elkaar samen waren. Die gezamenlijk ervoor moesten zorgen dat de productieafspraken gehaald werden. Die - ieder met eigen taken blindelings op elkaar konden vertrouwen. Niet alleen in het belang van de vastgestelde kolenquota, maar ook de veiligheid. Een kraakje of wat gesis kon mogelijk de voorbode zijn van een ramp. Bloedheet daar beneden, met ook nog de hete adem van de opzichters - die de productie moeten bewaken - in je nek. Kruipend door enkele decimeters hoge gangen met honderden meters steen- en kolenlagen boven je. Hels machinekabaal. Veel stof. In die omstandigheden kweek je - noodgedwongen - een onverbrekelijke onderlinge band. Zónder elkaar is onmogelijk. Hier voel je hoe je van mekaar afhankelijk bent. Bovengronders kunnen zich dat moeilijk voorstellen. De koempels, maar ook de mènsen daarachter, worden aan elkaar gesmeed voor het leven. Eigenlijk terug naar de oertijd, toen overleven enkel mogelijk was in groepsverband. Een mijnwerker spreekt over kameraadschap omdat hij geen ander woord voorhanden heeft. Ik denk dat de definitie ‘onvoorwaardelijke liefde’ korter in de buurt komt bij hetgeen een ondergronder wil uitdrukken.
UITGELICHT 1 MEI 2015 Lentekriebels! • Exclusief concert voor gepensioneerden van DSM & SABIC Guido Dieteren, muzikaal leider van Guido’s Orchestra en de mannenkoren van DSM-SABIC en RML 1921 (o.l.v. Wim Schepers) brengen tijdens Lentekriebels een ode aan ‘onze’ helden’: de koempels in de mijnen. www.parkstadlimburgtheaters.nl
T/M 30 SEPT 2015 Eetkamer van de wijk
• 11 buurten in Heerlen De eetkamer van de wijk trekt de buurt in en verzamelt bijzondere recepten die ontstaan zijn in het multiculturele mijnverleden. Daarop volgen gratis buurtdiners in 11 verschillende buurten. Eetkamer 3: MSP zaterdag 2 mei Eetkamer 4: Welten-Benzenrade zaterdag 9 mei Eetkamer 5: GMS zaterdag 16 mei Eetkamer 6: Heerlen-Centrum zaterdag 23 mei Eetkamer 7: Zeswegen zaterdag 30 mei www.eetkamervandewijk.nl
Mooi, dat in het Zuid-Limburgs taalgebruik het woord ‘koempel’ nog steeds wordt benut. In de betekenis van ‘allerbeste vriend’. Maarten Brorens
17 MEI 2015 HEILIGE HUISJES VAN ZWART GOUD
Een verhalentocht van de hand van journalist Lubert Priems en verhalenverteller Maria van Raak die begint waar de mijnen voor altijd gesloten werden. De voorstelling speelt zich af op verschillende locaties in de Sittardse oud-mijnwerkerskolonie Sanderbout waarbij een duidelijke koppeling met de Geleense wijk Lindenheuvel wordt gemaakt. www.lubert.nl
9 MEI 2015 MIJN CARBOON op Mama’s pride
Het festival opent dit jaar met het unieke project ‘MIJN CARBOON’. In het kader van M2015 maakte een enthousiaste, nieuwe generatie Limburgse muzikanten een eigen versie op een lied van Carboon, de band die in 1976 het fameuze album ‘Witste nog Koempel’ uitbracht. www.mamaspride.nl
9 t/m 11 mei 2015 Lange Lies Lange Jan
Herneming van het spraakmakende theaterstuk van Jeroen Willems uit 2001 en 2002, gemaakt en uitgevoerd in een Patronaat (nu Cultuurhuis Heerlen) van voor de revitalisatie/ renovatie. Deze voorstelling heeft op alle fronten in Heerlen en omstreken veel los gemaakt. De in 2012 veel te vroeg gestorven acteur Willems ging terug naar zijn roots in Heerlen en interviewde tal van oud mijnwerkersvrouwen. De dramaturg van toen (in 2002) tekent nu voor de regie. De voorstelling wordt zowel in Cultuurhuis Heerlen als bij Sevagram, in zorgcentra, gespeeld. Een tournee in en buiten Limburg is in voorbereiding. www.stichtingmijn-cultuur.nl
De koempels die na de sluiting van de mijnen elders te werk werden gesteld, maakten die ‘kameraadschap’ daar niet meer mee. Misschien omdat de ‘noodzaak’ ontbrak. Een nog jonge koempel die op kantoor een nieuwe carrière startte vertelde mij eens: “Het grootste gevaar dat daar dreigde, was dat een pen op mijn tenen zou vallen.” Koempels waren stoere mannen, trots op hun werk. Ik hoorde eens: “We hebben daar diep beneden hele kathedralen gebouwd.” Kerels met grote verantwoordelijkheden. Ondergrondse cowboys met het kolenveld als hun steppe. Kreeg je van een mijnwerker een hand, dan was het alsof je een baksteen voelde. Ja, er kwam mondjesmaat - vervangende werkgelegenheid. En dan zat een koempel aan een tafeltje met een minuscuul schroevendraaiertje de hele dag speelgoedautootjes in elkaar te prutsen. Hij heeft daar gehuild en draaide door. Waar waren zijn kameraden? Hij miste ze. Hij heeft ze nog eens getroffen op een reünie. Toen het mijnwerkerslied ´Glück Auf´ uit de luidsprekers klonk, stonden ze allemaal op en zongen met rechte rug en natte ogen mee. Hoe vaak hebben ze het niet tegen elkaar gezegd: “Glück Auf!” Kom weer veilig boven!
14 MEI 2015 Koeltoerenproject • ‘Van MIJN verleden naar mijn TOEKOMST’. Officiële presentatie met pungelontbijt tijdens de opening van de braderie in Hoensbroek Vlakbij de Emma, waar in 1918 de allereerste koeltoren ter wereld verrees, worden anno 2015 tien kleine versies geplaatst van circa 5 meter hoog. Gemaakt van houten planken die geschilderd zijn in de kleuren van de vlaggen van de verschillende nationaliteiten die destijds in de mijnbouw werkten.
Colofon
30 mei 2015 KOPEREN GOLF
• Start week van de amateurkunsten Tenminste 16 muziekkorpsen uit Zuid-Limburg spelen op exact hetzelfde moment hetzelfde muziekstuk (een nieuw voor deze gelegenheid gecomponeerd werk). Veel van deze muziekverenigingen zijn opgericht tijdens de mijnbouwperiode en zijn nog steeds een sociaal bindmiddel. Een traditie om te vieren. Daarom laat de Mijnstreek van zich horen met een golf van blaasmuziek!
30 mei 2015 Limburgs Mooiste: Familietocht & opening MIJNroute
• Ontdek het mijnverleden samen op de fiets! Limburgs Mooiste organiseert een bijzondere familie fietstocht. Op stadsfiets, mountainbike of E-bike fiets je door de groengebieden en langs het historisch erfgoed van het mijnverleden in Parkstad. Kinderen in een stoeltje mogen gratis mee. Start: tussen 10.00 en 12.00 uur. Tussen 10.00 uur en 11.00 uur vindt een ludiek openingsprogramma van de MIJNroute plaats op het Burg. van Grunsvenplein. www.limburgsmooiste.nl
Uitgave: Stichting Jaar van de Mijnen, Postbus 1, 6400 AA Heerlen, info@JaarVanDeMijnen.nl , 045 - 560 48 15. Redactie: Maarten Brorens. Tekstbijdragen: Lettergeniek / Jenneke van Genechten. Grafisch ontwerp: Groenergras / Aline Ploeg. Foto´s: Luc Lodder, Fabian de Kloe, Ermindo Armino, Foto-archief DSM, Continium e.a. Druk: Rodi Diemen. Verspreiding: diverse plekken in Zuid-Limburg.
foto: Luc Lodder
Oplage: 7.500 stuks.
Heerlens wethouder Jordy Clemens:
“WE MOGEN HIER BEST WAT TROTSER ZIJN.” Net nog geen 30 jaar is Jordy Clemens. Hij heeft de mijnwerkers die met koelpungels
“Ja, hij heeft ondergronds gewerkt en
dat velen van hen zich bewust zijn van
uit de bussen stapten niet gezien, evenmin als de walmende schoorstenen van de
was ook nog een stevige roker”, begrijpt
ons verleden, maar ze zitten er niet meer
mijnbedrijven. Hij heeft zijn moeder niet in paniek naar buiten zien rennen om snel de
Jordy de verbazing. “Ik heb hem nooit
in gevangen. Hier heerst een enorme
drogende was binnen te halen omdat de wind ´verkeerd´ stond en gruis meebracht.
anders gekend als zittend in zijn oude
strijdlust onder de bevolking. Er zijn, met
Zijn persoonlijke link met het mijnverleden is zijn overgrootvader van moeders kant.
leunstoel, pijprokend en met een deken-
vallen en opstaan, heel wat tegenslagen
Die is op hoge leeftijd, ver in de 90, overleden.
tje op zijn schoot. Op een keer gaf hij me
overwonnen. Ik zie een vechtersmentali-
de blikken drinkfles die hij jarenlang had
teit. Dit is een regio van doeners en aan-
gebruikt. Die `blech´ was ondergronds
pakkers. Af en toe lijkt het wel of iedereen
eens gevallen, waardoor er een gat in
dat weet, behalve wijzelf. Ik vind de
kwam. Dat had hij toen met kauwgom
mensen hier erg bescheiden. We mogen
gedicht en die zit er nog steeds op!”
best wat meer trots uitstralen!”
Dit is een regio van doeners en aanpakkers. Af en toe lijkt het wel of iedereen dat weet, behalve wijzelf Als Heerlens wethouder heeft Jordy
In Heerlen zijn de oude mijngangen ove-
onder meer het Jaar van de Mijnen in
rigens deels nog steeds in gebruik. Het
zijn portefeuille. Het is bekend dat dit
warme water waarmee deze zijn volgelo-
project niet enkel bedoeld is om terug te
pen wordt op verschillende plaatsen ge-
blikken (“Natuurlijk is het mooi als we bij
bruikt om gebouwen te verwarmen en te
de concerten van ´Carboon´ een traantje
koelen. Jordy: “Onze voorouders droegen
wegpinken.”), maar ook vooruit te kijken.
met bloed, zweet en tranen zorg voor de
Hij beseft dat de regio uit een diep dal is
energievoorziening van toen en hielpen
gekropen.
dus tegelijkertijd mee aan de opbouw van duurzame energie voor nu.”
“Tijdens het recent gehouden jongerenJordy Clemens koestert de ´blech´ van zijn overgrootvader / foto: Luc Lodder
Maarten Brorens
debat van het Jaar van de Mijnen na de vertoning van de film ´Gluckauf´ bleek 3
Directeur Stichting Jaar van de Mijnen Marc Jetten:
“HET BLIJVEN VERSCHUILEN ACHTER DE MIJNSLUITINGEN IS ER NIET MEER BIJ.” Staatsmijn Maurits te Geleen wachtte in 1966 tandenknarsend op een onvrijwillige
Het zich blijven verschuilen achter de
Marc: “Er kwamen jongeren aan het woord
euthanasie, toen in de naburige gemeente Stein Marc Jetten werd geboren.
mijnsluitingen is er niet meer bij.”
die tot een paar keer toe vast hebben
Marc - directeur van Stichting Jaar van de Mijnen - kreeg van ´de koel´ dus weinig
gezeten, maar uiteindelijk kozen voor een
mee, want die werd in 1967 gesloten. Wel zijn er de herinneringen en verhalen: “Laatst
Marc vindt het belangrijk - zeker nu er
andere weg en nu gelukkig zijn in een
nog vertelde een oom van mijn vrouw dat hij altijd bang was ondergronds. Dat had
weer ruimte is voor optimisme - dat de
vaste baan met werk waar ze plezier in
hem uiteindelijk doen besluiten om wat anders te gaan doen; hij werd verpleger. Ook
jeugd kennis neemt van het mijnverleden.
hebben.”
sprak ik eens een oud-mijnwerker die vol vuur verkondigde dat hij zó weer terug zou
Een van de programma-onderdelen van
Maarten Brorens
willen. Maar toen ik hem vroeg of hij ook zijn zoon de mijn in zou sturen, antwoordde
het Jaar van de Mijnen was een jongeren-
hij resoluut `Neen!` Dat heb ik altijd heel tegenstrijdig gevonden.”
debat.
Marc groeide dus niet op onder de rook
Mijnstreek werd omgedoopt in Parkstad,
van de mijn, maar wel die van DSM, een
maar Marc´s woonplaats bevindt zich in
concern dat rechtstreeks voort is geko-
wat nog steeds ´Westelijke Mijnstreek´
men uit de mijnindustrie. De afkorting
heet. Hij pleit voor “met respect terug-
staat nog steeds voor Dutch State Mines.
kijken door mijnwerkers, hun kinderen en
Maar lijnen met ´de mijn´ zijn er binnen
kleinkinderen”. Daarvoor biedt het Jaar
alle families, dus ook die van Marc. “Mijn
van de Mijnen met ruim 200 programma-
moeder, afkomstig uit Simpelveld, werkte
onderdelen ruimschoots de gelegenheid.
bij een houthandel die stutten leverde aan de mijnen. Mijn schoonvader werkte
Marc: “Na de sluiting van de mijnen ging
op de Julia in Eygelshoven. Vreemd
deze regio door een diep dal, waar we
genoeg heeft hij later nooit over zijn
weer uit gekomen zijn. Maar de jeugd
mijnwerkerstijd gepraat.”
van nu heeft daar geen weet van. Die heeft enkel de opgaande lijn meege-
Na studies werktuigbouwkunde en
maakt. Ik herinner me nog de - zoals ik
technische bedrijfskunde woonde en
het noem - ´zelfcultivering van achter-
werkte Marc geruime tijd in Brabant, om
stand´, mensen die redeneerden vanuit
later weer terug te keren naar het zuiden
´Het is niks en het wordt niks!´ Gelukkig
en neerstreek in Spaubeek. De Oostelijke
is er een omslag gekomen.
Marc Jetten met een van de koeltorens van DSM op de achtergrond / foto: Luc Lodder
Mijnwerkerszoon en L1-hoofdredacteur Leo Hauben:
“OPVALLEND DAT ZE ER NA RUIM 40 JAAR NOG ZÓ MEE BEZIG ZIJN!” Het is al meer dan 40 jaar geleden dat de laatste Limburgse mijn sloot. Daarom vindt
Leo groeide op in de schaduw van de
Een verklaring voor het feit dat ´de koel´
Leo Hauben, hoofdredacteur van radio- en TV-zender L1, het zo frappant dat dit
imposante schacht van de Staatsmijn
nog steeds lééft, meent Leo hierin te
afgesloten stuk geschiedenis nog steeds leeft. “ Je wilt een voorbeeld? Nou, een club
Emma. Daar werkte zijn vader 19 jaar
vinden: “De diepe kameraadschap onder
supporters van Roda JC noemt zich ´De Koempels´. Het mijnverleden zit gewoon nog
ondergronds. “Naarmate ik ouder word
de koempels zal ongetwijfeld een rol
in de genen van de mensen. Het is diepgeworteld en ook sociaal, cultureel en
begin ik steeds meer te beseffen wat het
spelen. Maar volgens mij is het ook een
economisch heeft het nog steeds impact op de streek. Daar wil L1 in het kader van
werk inhield. Vroeger werd er nauwe-
compensatie voor het feit dat na de
het Jaar van de Mijnen vooral jongeren bewust van maken.”
lijks over gepraat thuis. Het was gewoon
mijnsluitingen vrijwel alles volledig is
allemaal vanzelfsprekend. Wel kan ik me
afgebroken. Er zijn geen fysieke
herinneren dat mijn moeder vertelde dat
herinneringen meer en dus koestert
vader vaak angst had op het werk. Jezus,
men het verleden tussen de oren, waarbij
als je nu bijvoorbeeld filmbeelden terug-
misschien ook wel eens wat geromanti-
ziet. Ze moesten soms liggend in hele lage
seerd wordt.”
pijlers de kolen eruit boren. Ik krijg niet
Maarten Brorens
alleen meer belangstelling, maar ook steeds meer bewondering.”
Ik krijg niet alleen meer belangstelling, maar ook steeds meer bewondering
Bij de val van de Lange Jan - een van de schoorstenen van de mijn ON I in Heerlen - maakte Leo foto´s. Jaren later was hij als verslaggever van de toenmalige ROZ Leo Hauben bij het enige wat nog rest van Staatsmijn Emma: de in steen gehouwen naam die boven de hoofdingang van het bedrijf prijkte / foto: Luc Lodder
4
(Radio Omroep Zuid) present bij het opblazen van de schacht van ´zijn´ Emma.
Oud-koempels vertellen hun verhalen op L1 TV
De Regento Stars samen op één plaat
NIEUWE SERIE ONZE MIJNWERKERS TOT EIND 2015
HISTORISCHE GEBEURTENIS Tijdens de première eind maart 2015
L1 zet dit jaar fors in op het Jaar van de Mijnen 2015 #m2015. Eén van de onderdelen is de 35-delige tv-serie Onze Mijnwerkers.
van de L1-documentaire LAILA (van
Tientallen oud-koempels halen persoonlijke herinneringen op, vertellen over wat ze meemaakten ondergronds, kijken terug op het
filmmaker Hans Heijnen) in Cultuurhuis
bijzondere kameraadschap; wat ze vonden van de opzichters, mijnheer pastoor, de immigranten, en het verenigingsleven. Onze
Heerlen kwamen voor het eerst sinds
Mijnwerkers is iedere zaterdag te zien op L1 TV, onder andere om 16:00, 21:00 en 23:00 uur. Alle afleveringen zijn eveneens online
begin ‘60 de leden van de Regento Stars
te zien op L1.nl/mijnen.
weer samen.
Samensteller/regisseur van deze nieuwe
30, UPC kanaal 713, Interactieve TV KPN
serie is Eugene van den Bosch,
kanaal 508, CanalDigitaal (Familie-
oorspronkelijk afkomstig uit Heerlen.
pakket), DVB-T en Digitenne.
Hij maakte tien jaar geleden voor L1 de serie Zwarte Ogen. Al tijdens zijn studie
N.B. L1 wijdde in december al een
aan de Filmacademie in Amsterdam
thema-avond aan de mijnen, inclusief
verdiepte Van den Bosch zich in de
een live-verslag van de opening van
geschiedenis van zijn geboortestreek.
het Jaar van de Mijnen. De regionale
“In 2007 ben ik begonnen met het
omroep heeft ook drie lange documen-
interviewen van de 60 oudste mijn-
taires laten maken waarin de mijn-
werkers in Limburg en dat leverde 160
De tijd van de mijnen kent immers zo-
historie een grote rol speelt. Twee daar-
uur materiaal op. Nu in 2015 is meer
wel zonnige als ellendige kanten. Voor
van gingen al in première en zijn online
Doortje en Otto Zerdoner (zij speelden
dan de helft van deze mijnwerkers over-
wie de tijd van de mijnen niet bewust
nog steeds te zien.
accordeon en trompet, linksboven op deze
leden, maar hun verhalen en herinne-
heeft meegemaakt schetst de serie
ringen zijn gelukkig bewaard gebleven
een veelzijdig beeld van de Limburgse
Laila gaat over de beroemde tango van
Zawodny (bovenaan rechts) en de alom
en nu te zien in deze unieke serie bij
samenleving in een groot deel van de
Bruno Majcherek en het mijnwerkers-
bekende zanger/klarinettist Bruno
L1.”
vorige eeuw.”
orkest De Regento Stars. En in Witste
Majcherek (links beneden op de foto)
nog, Carboon.. staan de mannen van
samen met Hans Heijnen. De Regento
foto) waren er, evenals drummer Zigmund
Hoofdredacteur Leo Hauben van L1:
De tv-serie Onze Mijnwerkers is mede
de beroemde elpee Witste nog koempel
Stars verkochten in 1960 méér dan
“Voor wie de tijd van de steenkool-
mogelijk gemaakt met financiële steun
centraal. Later dit jaar komt L1 met de
1 miljoen singeltjes van Laila. De formatie
mijnen heeft meegemaakt, is de serie
van de Stichting Behoud Mijnhistorie
derde documentaire over het DNA van
viel kort daarna uit elkaar. In het Jaar van
een feest der herkenning. Prachtige
en het Fonds voor Sociale Instellingen
Heerlen. Ook is een radio-serie in de
de Mijnen 2015 kwamen zij voor het eerst
verhalen, soms romantisch maar soms
(FSI). L1 TV is te ontvangen via kabel,
maak over een mijnwerkerskolonie in
- na dik méér dan vijftig jaar - weer eens
ook heel confronterend.
webtv op L1.nl [3], Ziggo Digitaal kanaal
de Westelijke Mijnstreek.
even samen.
Stichting HeerlensDNA organiseert multiculti ´buurtdiners´ in de wijken
“ONDERZOEKEN OF DE MIJNEN INVLOED HEBBEN GEHAD OP GERECHTEN VAN NU.” “Mijn moeder was het eerste Heerlense meisje dat met een van ver komende buiten-
We nemen een professionele kok mee en
Dan komt er ook nog een boek. Daarin
lander trouwde”, zo meent Erol Öztan zeker te weten. Zijn vader kwam vanuit Turkije
die bereidt ter plekke drie aangeboden
wordt een selectie van de ingezonden
naar Nederland en zijn eerste betrekking was - bijna als vanzelfsprekend - op de mijn.
gerechten die door ons geselecteerd zijn.
recepten geplaatst, aangevuld met leuke
En dat kan van alles zijn. Zo hebben we
verhalen die tijdens de buurtdiners boven
Eten stond in huize Öztan op de
typisch ´mijn´-recept? In elf weken doen
konijn in chocoladesaus op het menu
tafel zijn gekomen.
Molenberg in Heerlen centraal. Erol:
we elf buurten aan op zoek naar bijzonde-
gehad, maar ook Turkse bonensoep met
“Dat had te maken met het feit dat mijn
re gerechten, waarvan er één uit elke wijk
gehakt. Verder willen we bekijken of de
“Uiteindelijk gaat het niet alleen om het
moeder een talenknobbel had. Ze leer-
in een andere wijk gekookt wordt. Daarom
Nederlandse en buitenlandse keuken
eten en het boek”, stelt Erol. “We willen
de Turks en fungeerde als tolk voor de
zijn we met Stichting HeerlensDNA gestart
elkaar beïnvloed hebben. Dat zou kunnen.
de gemeenschapszin in de wijken verder
emigratiestichting, terwijl mijn vader les
met het project ´Eetkamer van de Wijken´.
Stel je bent stamppot aan het maken. Je
versterken. Ik hoop dat dit ertoe leidt dat
gaf aan Turkse kinderen. Dat betekende
Afgelopen zaterdag vond de eerste
Marokkaanse buurvouw komt binnen en
de bewoners elkaar beter leren kennen en
dat we de hele dag mensen over de vloer
bijeenkomst plaats. We hadden meer dan
geeft je wat kruiden uit haar thuisland om
vaker voor elkaar gaan koken.”
hadden en dus werd er ook de hele dag
60 inschrijvingen in de buurt Molenberg.”
ze erin te verwerken. Dat kan heel lekker
Maarten Brorens
gegeten. Eigenlijk ben ik met eten
uitpakken.”
opgegroeid. Mijn moeder kookte zowel
Project-medewerker Cynthia Smeets
Hollandse pot als Turks.”
polst vooraf al in de buurten wat er aan
De mijnen in Limburg zorgden - door
bijzondere gerechten voorhanden is. Ook
de komst van steeds meer buitenlandse
kunnen belangstellenden via de website
arbeiders - voor een kleurrijke,
eetkamervandewijk.nl recepten opgeven.
internationale gemeenschap. Verschillende
“Koken verbindt”, heeft Erol zelf ervaren.
nationaliteiten, uiteenlopende culturen.
“Gezelligheid, het samenzijn is belangrijk.
Dat betekende natuurlijk ook een breed
Tijdens het eten komen ook nog alle-
spectrum aan eetgewoonten en menu´s.
maal verhalen los. Daarom en nog veel belangrijker: een mooie start voor een
Erol: “In het kader van het Jaar van de
vervolg om elkaar op een andere wijze
Mijnen wil ik onderzoeken of er typische
te leren kennen. Ken je eigen buur is niet
gerechten uit de mijnen waren en of deze
meer zo vanzelfsprekend. Het wordt tijd
onder invloed van migranten ´verlekkerd´
voor verandering. Dus houden we elke
zijn. Welke invloed hebben de migranten
zaterdag in een Heerlense wijk, doorgaans
op onze eetcultuur gehad? Bestaat er een
het gemeenschapshuis, een buurtdiner.
Erol Öztan heeft de liefde voor koken en eten niet van een vreemde, maar van zijn moeder / foto: Luc Lodder
Greetje van Gemert blij met nominatie Europees Erfgoedlabel
5
“ZE MOGEN HIER TERECHT TROTS ZIJN OP WAT TOT STAND IS GEBRACHT.” De Limburgse mijnstreek kreeg door het afbouwen en uiteindelijk volledig opdoeken
(Europese Gemeenschap van Kolen en
Greetje wel waar die bescheidenheid
van alle twaalf mijnzetels een stevige schop onder kont, beter gezegd: een
Staal) plaats. Dit was een voorloper van
vandaan kwam. “Daarom vind ik alleen
genadeloze vuistslag in het gezicht. De grootste werkgever was weg en vervangende
de huidige Europese Unie en die is weer
al zo´n nominatie belangrijk. De mensen
werkgelegenheid kwam er maar mondjesmaat. Met alle gevolgen van dien. Dit kwam
de initiatiefnemer van het Erfgoedlabel,
hier mogen terecht trots zijn op wat in
het zelfvertrouwen van de Zuid-Limburgse bevolking, die decennialang vol trots het
bestemd voor locaties die een rol hebben
het verleden tot stand is gebracht. Op het
hele land van energie voorzag, niet ten goede.
gespeeld bij de Europese eenwording.
feit dat ze blijkbaar zelfs internationaal
Leuk dat de mijnstreek genomineerd is
respect genieten.”
Nu heeft zeer recent de ministerraad
en misschien volgend jaar het label
besloten om de ´mijnindustrie´ als
ontvangt, maar wat hebben de bewoners
Daarnaast ziet ze hierin een kans om
Nederlandse kandidaat voor te dragen
van deze zo geplaagde regio eraan?
het ´Europese gevoel´ te versterken.
voor het Europees Erfgoedlabel. Omdat
Greetje: “Euregionale samenwerking en
er van die mijnindustrie weinig tastbaars
Greetje van Gemert, inmiddels gepensi-
uitwisseling binnen het netwerk wordt
over is gebleven worden bij deze nomina-
oneerd, maar tot voor kort ´strategisch
erdoor gestimuleerd. Onder meer met de
tie het Heerlense Glaspaleis en Huis
beleidsadviseur cultuur´ in dienst van de
museummijnen Hückelhoven in Duits-
de Luijff als boegbeelden benut. Het
gemeente Heerlen, is een van de men-
land en natuurlijk Blegny en C-mine in
Glaspaleis werd nog voor de oorlog
sen die zich sterk hebben gemaakt voor
België.” Maarten Brorens
als warenhuis van de firma Schunck
een voordracht. Daar heeft zij duidelij-
gebouwd en leverde onder meer werk-
ke bedoelingen mee: “Toen ik in 2006
kleding aan generaties mijnwerkers.
vanuit Deventer naar Heerlen kwam was
Momenteel fungeert het pand onder de
ik verbaasd over de bescheidenheid hier.
naam SCHUNCK* als cultureel centrum
Ik vond dat de bewoners zichzelf onder-
van waaruit onder meer de thema´s
schatten. Ik zag Heerlen als een ruwe
´mijnverleden´ en in samenhang daar-
diamant. Met nog prachtige niet-gesloop-
mee ´Europese eenwording´ belicht
te wijken en gebouwen. Een rijke cultuur,
zullen worden.
een mooi theater. Veel evenementen. Het was voor mij een ontdekkingstocht. De
In Huis de Luijff, een van de oudste
bevolking heeft een enorme kracht en
panden in het centrum van Heerlen,
power, zonder dat ze het zelf beseft.”
vond een van de voorbereidende verga-
De recente geschiedenis van de mijn-
deringen van de in 1951 opgerichte EGKS
streek in ogenschouw nemend begrijpt
Mijnwerkerszoon en dagbladjournalist Wiel Beijer:
“ER WAS SAAMHORIGHEID IN DE WIJKEN EN DAT MIS IK NU.” “Als je niet je best doet op school, dan ga je de mijn in!” Dat kreeg Wiel Beijer thuis regelmatig te horen. Dagelijks in dat zwarte gat afdalen leek hem niet aanlokkelijk, dus hij dééd zijn best en werd uiteindelijk journalist. In Dagblad De Limburger/ Limburgs Dagblad publiceert hij tijdens het Jaar van de Mijnen een serie verhalen over ´de koel´. Daarnaast was hij een van de initiatiefnemers van de theatrale opening van dit herdenkingsjaar in Parkstad Limburg Theater Heerlen. Toen dat
De buurten waren intact. Iedereen kende en hielp elkaar
gebouw nog Stadsschouwburg Heerlen heette kondigde dáár in 1965 toenmalig minister van Economische Zaken Joop den Uyl de mijnsluitingen aan. En die gebeurtenis werd op exact dezelfde plek opnieuw uitgevoerd.
Wiel: “Mijn vader, mijnwerker en vooral
Spekholzerheide. “Er was saamhorigheid
van het mijnverleden bewaard is. “Toen
zijn dat ze daarna verloren gaan.
vakbondsman, zat vijftig jaar geleden
in de wijken. De buurten waren intact.
dertig jaar geleden de laatst overge-
Daarom vind ik dat het Mijnmuseum niet
óók in de zaal. Hij werkte op de
Iedereen kende en hielp elkaar.
bleven Van Iterson-toren in Brunssum,
de nadruk moet leggen op nostalgie,
Willem-Sophia in Spekholzerheide. Als
Het verenigingsleven floreerde.
een van de koeltorens van de Emma,
maar een presentatie die voor de jeugd
jonge mijnwerker kreeg hij een ongeval
Dat mis ik nu allemaal!”
gesloopt werd, was ik behoorlijk kwaad,
ook aantrekkelijk is. Maak er een echt
als journalist en als burger. Dat unieke
belevingsmuseum van.” Maarten Brorens
en zijn rechterhand raakte voor het leven verminkt. Hij weigerde zich arbeids-
Het leven van de jonge Wiel was door-
stuk industrieel erfgoed was nota bene al
ongeschikt te laten verklaren, bleef door-
trokken van ´de koel´. Zijn moeder -
voorbestemd als Rijksmonument.”
werken en klom op van machinist tot
van Sloveense afkomst - kwam uit een
Met name omdat zo weinig rest, vindt
meesterhouwer.”
Hoensbroeks mijnwerkersgezin. Zijn
Wiel het belangrijk dat de jeugd van
Poolse schoonouders belandden na
nu kennis neemt van het mijnverleden.
In het Kerkraadse Bleijerheide werd Wiel
dwangarbeid in Nazi-Duitsland op de
“Pas als je weet waar je vandaan komt,
geboren, vervolgens verhuisde het gezin
Gracht in Kerkrade en vonden een
dan kun je ergens naar toe! Ik pleit voor
naar Heilust, maar het grootste deel van
bestaan bij de Willem-Sophia. Daarom
permanente educatie. Mijn zoon kent de
zijn jeugd bracht hij door in
doet het hem nu pijn dat zo weinig
verhalen nog wel, maar het mag niet zo
6
Wiel Beijer in de Gladiolenstraat van Heilust, de wijk waar hij als klein kind woonde. Binnenkort zijn deze woningen gesloopt om plaats te maken voor een park / foto: Luc Lodder
Tijdens festival Mama´s Pride in Burgemeester Damenpark Geleen
JONGE BANDS UIT DE MIJNSTREEK SPELEN EIGEN VERSIES VAN CARBOON-NUMMERS Wel eens een concert van CUDA meegemaakt? Deze band uit de mijnstreek maakt
Dit opvallende project met de naam
“Een aantal van die oude panden heeft een
rauwe en harde ´cowpunk´. Geen muziek voor watjes. Zou je wel eens willen horen
´Mijn Carboon´ is in het kader van het
culturele bestemming gekregen. Zo was
hoe het klinkt als de zwaar bebaarde heren een nummer van Carboon spelen? Dan
Jaar van de Mijnen mede geïnitieerd door
daar laatst een popconcert in een gebouw
moet je zaterdagavond 9 mei - daags voor Moederdag - present zijn op Mama´s Pride,
Kees van den Berg, in het dagelijks leven
waarin nog de machines die voor de
het tweedaagse popfestival dat nu voor de 21e keer plaatsvindt in het Burgemeester
programmeur van poppodium Nieuwe
luchtverversing in de schachten
Damenpark te Geleen. Verder zijn die avond onder meer regionale acts als Jick Munro
Nor in Heerlen en sedert 2001 vrijwilliger
moesten zorgen bewaard waren. Dat was
& The Amazing Lazerbeams (rockabily/Americana), Peter Beeker & Ongenode Gaste
bij Mama´s Pride. Geboren en getogen in
erg indrukwekkend!”
(indierock), Southern Sunrise (pop) en Sem Dylan (singer/songwriter) present. Stuk
voormalige mijnstad Geleen, maar zijn
voor stuk met een nummer in eigen stijl van de befaamde in 1976 uitgebrachte LP
herinneringen aan het mijnverleden gaan
Het bewaren en dóórgeven van ons
´Witste nog, koempel...´ van de formatie Carboon.
niet terug naar Staatsmijn Maurits, maar
cultureel erfgoed, dat vindt Kees belangrijk.
het Belgische Zwartberg-Genk. Daar komt
Daarom dat hij blij is met het enthousi-
zijn moeder vandaan en bezochten ze
asme van de bands om nummers van
samen regelmatig oma. “Mijn opa had
Carboon te spelen. “Op social media zie
in de mijn een been verloren. Daarom
ik al dat veel jongeren hier een aanleiding
werd hij kapper en knipte de mijnwerkers.
in zien om ook hun ouders uit te nodigen
Uiteindelijk is hij toch aan de complicaties
mee te gaan naar Mama´s Pride!”
Het bewaren en dóórgeven van ons cultureel erfgoed, dat vindt Kees belangrijk
overleden. Hem heb ik nooit gekend.” Oh ja, de leden van de oorspronkelijke In tegenstelling tot Nederlands-Limburg,
formatie ´Carboon´ zijn daar
is in Genk wel veel van het industrieel erf-
Special Guests.
goed bewaard gebleven. Kees komt er nog
Maarten Brorens
regelmatig, nu voor de C-mine.
7
´Carboon´ in een hedendaags jasje op Mama´s Pride. Kees van den Berg heeft al voorpret! / foto: Luc Lodder
Heilige Huisjes van Zwart Goud in gemeente Sittard-Geleen
´VERHALENTOCHT´ DOOR SANDERBOUT EN LINDENHEUVEL Als iets stopt, is dat het begin van iets nieuws. Toen de mijnen gesloten werden moest een voormalige ondergrondse mijnwerker het meeste wennen aan het daglicht. Journalist Lubert Priems en verhalenverteller Maria van Raak pakken de draad op toen vijftig jaar geleden de mijndeuren voorgoed gesloten werden. Hoe is het de bewoners uit de vervlogen mijnwerkerskolonieën Sanderbout en Lindenheuvel gegaan? In de Verhalentocht ‘Heilige huisjes van zwart goud’ trekken Priems en Van Raak met het publiek de wijk in. Via een koptelefoon hoor je passievolle zorgzame bewoners, klinkt melancholische accordeonmuziek en een romantisch betoog voor scheve schuurtjes. Je stapt in een kleine wereld van een groot gezin, je ziet straatjochies van toen en nu, en je ademt de sfeer van een jubilerende feestzaal. Het publiek wandelt door de volkswijk, waar nu een aantal mijnwerkershuisjes plaats maken voor nieuwe woningen. Toen de schoorstenen van de Staatsmijn Maurits nog volop rookten, liepen de mijnwerkers in groten getale vanuit Sanderbout en Lindenheuvel dagelijks naar de mijnzetel in Lutterade. Via de mijn kwamen de koempels van deze wijken met elkaar in contact. Dit fascineerde Priems en bood hem inspiratie voor het project. Priems: “De koel beheerste alles. Je werk, je vrije tijd, je sociale leven. Het was een sociaal bindmiddel. Toen dat weg viel, moesten veel mensen het plots zelf doen. Noem het participeren. De diversiteit aan nationaliteiten en culturen was in de tijd van de mijnen groot, maar is nu misschien nog groter door de tijdelijke anti-kraakbewoners. Stof genoeg dus voor uiteenlopende vertellingen”. Op 17 mei beginnen de verhalentochten; tot en met 1 juli heb je de kans om deel te nemen. ‘Heilige huisjes van zwart goud’ is een bijzonder samenwerkingsproject met De Domijnen en met het vaandelproject van kunstenaars Sandrien Wansink en Nathalie Brans. Méér informatie over de Verhalentocht is te lezen op: www.verhalentocht.eu. Deelnemen kost tien euro per persoon. Reserveren voor deelname aan de tocht is verplicht. 8
Continium presenteert drie exposities over mijnbouw
IN SAMENWERKING MET HET DOMEIN, MUSEUM LAND VAN VALKENBURG EN HET JAAR VAN DE MIJNEN Out of the Dark Continium werkt samen met Museum Het Domein in Sittard en Museum Land van Valkenburg aan het project genaamd ‘Out of the Dark’, een estafette van drie exposities rondom het thema mijnbouw en kunst. De tentoonstellingen worden grotendeels samengesteld met schilderijen, tekeningen, glas-in-loodramen en maquettes uit de collectie van het Continium en uit de DSM Art Collection. Buiten het bestaande werk om, zijn diverse studenten en kunstenaars gevraagd om nieuw werk te maken. Met Out of the Dark zetten de musea de nieuwe en oude kunst uit de depots in de schijnwerpers. Voor de Out of the Dark-expositie in het Continium geven drie hedendaagse kunstenaars, Ingeborg Meulendijks, Diana Ramaekers en Paul Devens een reflectie op het mijnverleden. Out of the Dark bestaat uit de tentoonstellingenreeks: - De DoMIJNen - Barbara en andere mijnheiligen: 04/12/2014 t/m 28/06/2015 - Museum Land van Valkenburg – Het Landschap: 28/06/2015 t/m 30/08/2015 - Het Continium - De Arbeid: 23/10/2015 t/m ca. april 2016
Productie in Columbus – Earth Theatre Naast de exposities zal er - in het nog te realiseren Columbus - Earth Theatre - een film te zien zijn over de mijnbouw: de gigantische afmetingen en industrie van de mijnen. Door het digitaal reconstrueren van ondergrondse schachten, galerijen en pijlers en de koppeling met objecten uit de collectie steenkolenmijnbouw van het Continium en oral history-materiaal zal de bezoeker veel te weten komen over de mijnen zelf. Deze film is vanaf 23 oktober te zien in het theater.
In Jaar van de Mijnen een speciale fietsroute langs historische plekken
OUD-FOTOGRAAF DRIES LINSSEN ZET MET LIMBURGS MOOISTE IN OP ´MIJNTOERISME´ Dries Linssen uit Heerlen - toen persfotograaf - was er in 1976 bij toen de 135 meter
Dries groeide op in het Kerkraadse
´Limburgs Mooiste´ doet daarbij letterlijk
hoge Lange Jan, een van de schoorstenen van de mijn Oranje Nassau in Heerlen,
Spekholzerheide. Daar stond de mijn
een aardige duit in het zakje, want al die
opgeblazen werd en ter aarde stortte. Alleen stond hij, net als vele anderen die wilden
Willem-Sophia. Zijn vader dreef er een
duizenden fietsers die het heuvelland
fotograferen en filmen, aan de verkeerde kant. Immers, de Lange Jan viel niet in de
steenfabriek, die veel aan de mijnen
doorkruisen laten ook geld achter. Dit
geplande richting, maar vlijde zich neer aan de andere zijde. “Ik rende toen naar de
leverde.
jaar vindt het tweedaagse evenement
Sittarderweg in de hoop iemand tegen te komen die van daaruit de val wèl in beeld
plaats op 29 en 30 mei.
had kunnen brengen. John van Deursen, een bekende van me, had op het juiste
“Ik was misdienaar en had geen moeite
moment afgedrukt en ik mocht het filmpje van hem kopen. Die foto is toen de hele
met opstaan. Daarom werd ik vaak
wereld over gegaan.”
gevraagd om de vroege mis van half zes te dienen. Daar zaten dan mijnwerkers
Dries Linssen heeft heel wat mijnen voor de lens gehad. Het mijnsluitingsproces legde hij vast met zijn toenmalige collega´s Frans Welters en John Herstein. Dit zijn nu dus historische opnamen / foto: Luc Lodder
die na hun werk rechtstreeks naar de kerk gingen. De meesten van hen zaten doorgaans te slapen in de banken. Dat beeld staat me nog altijd bij.”
In de nu ‘groene’ streek kunnen we inzetten op de toeristische industrie
De bloeitijd van de mijnen, de sluitingen en het daaropvolgende jarenlange herstructureringsproces van ´zwart naar groen´. Dries stond er met zijn camera
Onderdeel van het programma is nu een
bij.
familietocht op zaterdag, die in het teken staat van het Jaar van de Mijnen. Deze
Momenteel is hij vrijwel fulltime doen-
is opgezet in samenwerking met de ge-
de met de organisatie van het jaarlijkse
meentelijke organisatie Historisch Goud
fietsevenement Limburgs Mooiste, met
en voert de deelnemers langs punten die
telkens ruim 15.000 deelnemers uit
te maken hebben met de mijnhistorie,
het hele land. Dries: “In het Jaar van de
waar tevens vrijwilligers uitleg geven.
Mijnen moeten we niet alleen terugblik-
De routes krijgen daarna een permanent
ken, maar ook vooruit kijken. In de nu
karakter.
´groene´ streek kunnen we inzetten op
Maarten Brorens
de toeristische industrie.”
Onder onze voeten. Beelden uit de mijnstreek
244 PAGINA’S FOTOBOEK SAMENGESTELD DOOR PAUL ARNOLD (SHCL) Sinds het begin van de moderne kolenmijnbouw in ons land brachten fotografen elke uithoek van die boven- en ondergrondse bedrijven in beeld. Staatsmijnen richtte er na de oorlog zelfs een eigen fotodienst voor op. De vijf fotografen die in die jaren voor deze fotodienst werkten (Frans Cals, Harry Driessen, Chris Geurts, Math Grubben, Karel van Straaten) maakten naar schatting een miljoen opnames. Het merendeel van al die mijnbouwfoto’s bleef bewaard en is ondergebracht in archieven. Historicus Paul Arnold is al jaren gefascineerd door de rijke verzameling beelden uit het Nederlandse mijnverleden. Voor Onder onze voeten verzamelde hij een aantal van de mooiste zwart-witfoto’s verzameld en voorzag ze van commentaar. Het merendeel van zijn selectie wordt nu voor het eerst gepubliceerd. Het boek Onder onze voeten. Beelden uit de mijnstreek is een uitgave van Uitgeverij Vantilt (ISBN 9789460042225) en kost €22,95; verschijnt op 1 mei 2015.
9
Theatermaakster en stadsdichteres kiezen toch voor Heerlen
NINA EN MICHELLE: THUISGEVOEL IN EEN STAD WAAR ZE ZICH EERST VOOR SCHAAMDEN Heerlens officieel benoemde ´stadsdichteres´ Michelle Bracke is net terug van een korte vakantie in New York. Een zinderende en inspirerende wereldstad, zou je zeggen. Niet dus: “Te druk, heel commercieel, erg kunstmatig. En dan alleen maar die brede en rechte straten. Ik was blij toen ik weer in Heerlen was!”
nazaten van het beloofde land wij, nazaten van het beloofde land onontkoombaar lijkt voor ons het huldigen van wat aan ons voorafging het knielen voor wat we nooit geweest zijn, waar we nooit waren maar we moeten hooghouden wat gezonken is, ontharden wat versteend en hervinden wat verloren is in een wereld wiens schwung is ontwricht van de sokkel geslagen likken we braaf de littekens van ons verledenzo ketent zich iets
10
langzaam om onze polsen kostbaar en benauwend tegelijk is het alsmaar omslaan van de
Michelle (links) en Nina op het marktplein van de stad die ze weer in hun hart hebben gesloten / foto: Fabian de Kloe
zwarte bladzijden de gele randen van het verleden
Theatermaakster Nina Willems ging voor
reerd op wat verteld werd. Ze noteerde
Nina bereidt momenteel een theaterstuk
studie en werk naar het westen, maar
onder meer ´huldigen van wat aan ons
voor dat uitgevoerd wordt tijdens het
keerde uiteindelijk toch weer terug naar
vooraf ging´,
zomerfestival Cultura Nova. “Natuurlijk
want het is daarwaar het beloofde
die ze volhardend vergouden
zijn er nog steeds problemen in de stad.
land nog bruist als een rijpe vulkaan
maar voelt steeds meer de drang om
´hervinden wat verloren is´ en ´van de
Leegstand, lelijke kantoren en de krimp.
raak het aan en het springt hoog uit
zich te nestelen in de stad waar zij op-
sokkel geslagen likken we braaf de
Maar dat gevoel van ´het is niks en het
zijn kloof omhoog en wij, nazaten
groeide: Heerlen.
littekens van ons verleden`.
wordt niks´ is gelukkig weg. Ook bij mij.
het zuiden. Woont nu in Maastricht,
Ik doe nu research en begrijp dat de
van het beloofde land wegen onze opties af: we rennen, we blijven
De centrumgemeente van de voorma-
mijnsluitingen niet alleen een economi-
lige Oostelijke Mijnstreek had de naam
sche, maar ook emotionele klap bete-
een naargeestige drugs- en betonstad te
kenden. Wat de impact was op de men-
verlaten tempel of we loven
zijn en fungeert nu voor jonge mensen
sen.” Michelle merkt ook hoe diep ´de
de zwarte glorie die ons baarde en
als een warme moederschoot. Michelle
koel´ nog steeds in genen zit. “De vader
rijpen als prille eieren voort onder
en Nina, beiden medio tachtiger jaren
van een vriend grijpt alles aan om over
haar vleugels het raam naar buiten
geboren, kennen de verhalen. Nina: “Mijn
de mijn te vertellen. Hij is er nog hele-
jeugd bracht ik door op Zeswegen, de
maal vol van. Een paar zwarte schoenen
wijk die gebouwd is op de steenberg van de mijn Oranje Nassau I. De dagelijkse route van en naar school liep via de tippelzone aan de CBS-weg en het centrum waar zich veel verslaafden ophielden. De stad zelf vond ik ook lelijk en suf. Als 18-jarige wilde ik weg van hier.”
De stad zelf vond ik ook lelijk en suf. Als 18-jarige wilde ik weg van hier
brengt hem al op een verhaal.”
en eten van de resten in een
lijkt groter dan vroeger hoog en mintblauw hangt het wolkendek als een kalme oceaan boven de
Nina´s voorstelling gaat echter niet over
regio daaronder een volk in dubio -
de mijnen, maar Heerlen nú.
wij een beetje ten vondeling gelegd op een verlaten dansvloer
De stad waarvan ze zegt: “Hier vind ik rust, die ik in de Randstad niet heb. Hier kan ik mijn werk laten aarden.”
Michelle herkent dat gevoel: “Ik vond dat
Gedicht van Michelle Bracke, stadsdichteres van Heerlen,
ik hier verstofte. Veel bekenden verhuis-
´Doorgrond´ is de naam van het project.
den naar Utrecht en Amsterdam. Uitein-
“Hé, da´s een sterke titel”, roept Michelle.
gemaakt tijdens een recent
delijk ben ik niet weggegaan omdat mijn
“Ja, ik probeer inderdaad te doorgronden
gehouden jongerendebat
familie en vrienden hier wonen. Maar
wat deze stad is”, bevestigt Nina. “In ieder
toen ik later de geschiedenis van de stad
geval kijk ik nu positief naar de stad. Als
leerde kennen, was het schaamtegevoel
ik vroeger aankwam dacht ik ´Hè!´ en nu
weg.” Tijdens een recent jongerendebat
`Há!`”
maakte Michelle een gedicht, geïnspi-
Maarten Brorens
“Na de sluitingen wilde men alles zo snel mogelijk vergeten.”
JAN DE WIT VERZETTE ZICH TEGEN NAAMSWIJZIGING OOSTELIJKE MIJNSTREEK “Na de mijnsluitingen wilde men het verleden blijkbaar zo snel mogelijk vergeten. Alles
De ellende die de afbouw van de
regelingen. Die strijd heeft nog heel lang
werd gesloopt en zo snel mogelijk moest de regio van zwart naar groen. Toen ook nog
kolenindustrie met zich meebracht zag
aangehouden, weet Jan de Wit. Ook die
plannen werden geopperd om de naam Oostelijke Mijnstreek te vervangen, heb ik me
Jan overal om zich heen. “Mijnwerkers
van het Actiecomité Ereschuld Mijnwer-
daar als gemeenteraadslid in Heerlen tegen verzet.” De actie van Jan de Wit heeft niet
werden ontslagen. Ze woonden met hun
kers, waarvan hij een tijdlang voorzitter
mogen baten. Ook in naam werden mijnverleden en historie weggevaagd. Parkstad
gezinnen in slecht onderhouden huizen,
was. “We wilden erkenning van silicose
Limburg werd de nieuwe naam van deze regio. Jan heeft er nog steeds moeite mee.
waarvan ook nog eens de huren omhoog
als beroepsziekte en dus vergoedingen
gingen. Stoflongen. Slechte pensioenen.
voor mijnwerkers en hun weduwen.
De meesten waren na ontslag radeloos.
In de tijd van de mijnen was het zo dat
Het was zelfs zo, dat als ze weigerden de
keuringsartsen het meestal afdeden als
huurverhoging te betalen, ze meteen de
astma en bronchitis. Uiteindelijk hebben
deurwaarder op de stoep kregen.”
zo´n 2000 oud-mijnwerkers een vergoeding van 20.000 gulden gekregen.
Hem staat nog altijd het beeld van zijn
Dit was mede te danken aan toenmalig
vroegere buurman voor ogen. “Hij had
premier Ruud Lubbers, die in 1991 bij een
een ernstige vorm van silicose. Als het
bezoek aan Heerlen erkende dat er inder-
mooi weer was dan droegen zijn zonen
daad sprake was van een ereschuld.”
hem de tuin in en het enige wat hij nog kon was voorovergebogen naar adem
Jan ging de landelijke politiek in. Vorig
snakken. Verschrikkelijk vond ik dat.”
jaar pensioneerde hij. Nu is hij onder
Samen met mede-SP´ers trok Jan de
meer secretaris van het Mijnmuseum in
mijnwerkerswijken in. We gingen
Heerlen.
huis-aan-huis om de problemen te inventariseren en er werden actiecomite´s
Brabant, daar groeide hij op. Maar zijn
opgericht. We merkten ook dat mensen
vrouw Riet is afkomstig uit Hoensbroek,
vaak bang waren, want de mijnen zorg-
een straat in de schaduw van de
den altijd voor werk, een huis en kolen.
imposante schacht van Staatsmijn Emma.
Ze durfden hun mond niet open te doen.”
Jan besluit met een anekdote: “De slaapkamer van de ouders van Riet keek uit op
Jan de Wit op de plek van de ondergrondse treinmachinist nabij het Mijnmuseum in Heerlen. Op de achtergrond locomotief ON 14, die jarenlang voor de Oranje Nassau-mijnen stoomde en recent dank zij de inzet van Stichting tot Behoud van Mijnlocomotieven na 36 jaar is teruggehaald naar Heerlen / foto: Luc Lodder)
Uiteindelijk bleken de Limburgse koem-
de mijn. Riet´s moeder heette ook Emma.
pels wel degelijk strijdbaar, want medio
Haar vader zei vaker: `Of ik in me in bed
1975 trokken ze met maar liefst 300 auto-
nu links- of rechtsom draai, altijd
bussen vol naar Den Haag om aandacht
zie ik Emma!´”
te vragen voor de slechte pensioen-
Maarten Brorens
11
Monumenten die herinnering aan mijnverleden levend houden
HOOFDROL VAN ITERSON-TORENS IN PLANNEN VOOR OPVALLENDE LANDMARKS Op het terrein van Staatsmijn Emma
een lattenconstructie in diverse kleuren,
mijnstreek zou een groot herkennings-
ingesteld kan worden dat middels licht-
stonden de eerste zogeheten Van
zodat ze van verre de aandacht trekken.
punt, een landmark gerealiseerd dienen
lijnenspel een koeltoren zichtbaar wordt.”
Iterson-torens. Koeltorens die honderd
Dit project wordt gedragen door Stich-
te worden dat visueel een onmiskenbare
jaar geleden werden ontworpen door
ting BIZ Winkelcentrum Hartje Hoens-
link met de mijnen legt.”
Frederik van Iterson, toen directeur
broek. De grote toren is voorgedragen
van de Staatsmijnen. Het betrof een
als uit te voeren project bij IBA Parkstad
Maurer United Architects uit Maastricht,
Marc in heel Zuid-Limburg al geruime tijd
revolutionair ontwerp, een zelfdragende
(Internationale Bau Ausstellung), maar
dat ook borg stond voor het ontwerp
de roep om een herkenbaar landmark. “We
constructie van gewapend beton. Nog
de kleine, verplaatsbare torens komen
van het Hoensbroekse monument, heeft
hebben het idee getoetst bij verschillende
steeds worden ze wereldwijd gebruikt.
er in ieder geval. De eerste beleeft een
twee plannen uitgewerkt. Een daarvan
bestuurders en instellingen en de reacties
onthulling tijdens de Braderie
is gebaseerd op de immense koeltoren
zijn zeer positief.”
Hoensbroek op 14 mei.
van Chemelot te Geleen, die duidelijk
Maarten Brorens
Het laatste exemplaar van de Emma was voorbestemd als Rijksmonument, maar
Mede omdat er zo weinig zichtbaars van het mijnverleden is overgebleven, hoort
zichtbaar is vanaf de A2. Marc: “Gedacht
werd - na veel protesten - in 1985 g
Marc Jetten, directeur van Stichting Jaar
wordt aan een opvallende beschildering
esloopt. Nu, in het Jaar van de Mijnen,
van de Mijnen, raakte geïnspireerd door
in de kleuren geel, zwart, blauw en wit
zijn er plannen om op de plek waar
dit initiatief. Dat bracht hem op het idee
van de EGKS, de in 1951 opgerichte Euro-
voorheen de betreurde Van Iterson-
invulling te geven aan de breed ge-
pese Gemeenschap voor Kolen en Staal
toren van de Staatsmijn Emma stond,
dragen wens voor een ´landmark´ op
waarvan een van de voorbereidende
een nieuwe toren te plaatsen met een
een open zichtlocatie. “Ik denk aan een
vergaderingen in Heerlen plaatsvond.
hoogte van 12 meter, met daaromheen
modern monument dat de herinnering
De EGKS was de voorloper van de
tien kleinere torens van vijf meter. Deze
aan de Limburgse steenkolenmijnen
Europese Unie. Na zonsondergang wordt
krijgen de kleuren van de vlaggen uit de
levend houdt. En dat tevens symbool
de toren aangestraald in wisselende
landen van herkomst van de vroegere
staat voor het feit dat sedert de mijn-
kleuren. Een ander idee behelst een
mijnwerkers in deze regio, waaronder
sluitingen Zuid-Limburg weer uit het dal
uitkijktoren, voorzien van een laser-
Polen, Hongarije, Italië, Slovenië, Spanje,
is gekropen en nu optimistisch vooruit
installatie die licht over de wijde om-
Turkije en Marokko. Alle torens krijgen
blikt. Op een markante plek, ergens in de
geving kan uitstralen maar ook zodanig
Het tweede weekend van april ‘opende’ het Jaar van de Mijnen in Brunssum; er was o.a. een bijzondere fototentoonstelling in d’r Brikke Oave van circa 120 foto’s uit de collectie van Antoon Adriaens. Heemkundevereniging Brunssum presenteerde een nieuwe publicatie; tevens werden er speciale Brunssumse #M2015-postzegels verkocht, evenals een Brunssums herdenkingsspeldje. foto´s: Luc Lodder
12 Het MIJN pop-up museum trekt de Heerlense wijken in. Medio april organiseerde Rijckheyt (het centrum waar de historische archieven en collecties van de gemeenten Brunssum, Gulpen-Wittem, Heerlen, Nuth, Simpelveld en Voerendaal zijn ondergebracht) het eerste MIJN pop-up museum in Beersdal. Met onder meer een foto- en filmpresentatie, mijnwerkersattributen uit het privémuseum van Roy Simons uit Meerssen, (Mijnmuseum de Beukel). Heerlen Vertelt noteerde interessante verhalen van bewoners uit de wijk. Historicus Roelof Braad: “Na een sfeervol weekend vol enthousiaste verhalen en een bezoek - sommigen bleven een hele middag - door ongeveer 250 mensen, vooral (oud-) buurtbewoners die het Mijn Pop Up Museum bezochten kijken we uit naar het volgende weekend in de buurt Passart in Heerlerheide dat zal plaatsvinden in het Volkshuis, Dennestraat 2 van 29 t/m 31 mei” De huizen van Beersdal en Rennemig zijn rond de Eerste Wereldoorlog door de Oranje Nassaumijnen gebouwd voor mijnwerkersgezinnen. Op het terrein van ON III verrees in de jaren tachtig de buurt Rennemig. Er zijn in totaal acht MIJN Pop Up Musea. Volg hun verrichtingen op Facebook; en de social media van het Jaar van de Mijnen via #m2015. foto´s: Fabian de Kloe
Opening Cultura Nova in teken van Jaar van de Mijnen
THEATERVOORSTELLING OP FUNDAMENTEN VAN ´LANGE LIES´ EN ´LANGE JAN´ “Als we met de trein Heerlen binnenreden vond ik het altijd prachtig om naar de draaiende schachtwielen en de rokende schoorstenen Lange Lies en Lange Jan te kijken. Als we op familiebezoek in Maastricht waren geweest en in het Dafje van mijn vader terugreden hielden mijn broer en ik een wedstrijdje: wie ziet de schoorstenen als eerste?” Fiedel van der Hijden, grondlegger van het
voormalige mijnstad. Dat groeide uit tot
jaarlijks theaterfestival Cultura Nova dat
Cultura Nova. Samen met huidig festival-
komende zomer haar 25e editie beleeft,
directeur Rocco Malherbe geeft hij regel-
koestert scherp getekende herinneringen
matig opdracht uitvoeringen te maken die
uit zijn kinderjaren. “Ja, die schoorstenen
gebaseerd zijn op heden en verleden van
van de Oranje Nassau-mijn waren her-
de streek. De groep Plasticiens Volants, die
kenningspunten van Heerlen, ´landmarks´
met kolossale ballonfiguren door de stad
zoals ze dat tegenwoordig noemen.”
trekt, had eens een voorstelling met de naam De Vreemdeling. Fiedel: “Ze hadden
De Heerlense volkszanger Wiel Knipa
zich verdiept in de regio en gezien dat hier
vergeleek de 135 meter hoge Lange Jan
veel mensen van verschillende nationali-
in een bekend lied met de Eifeltoren van
teiten wonen. Naar aanleiding daarvan is
Parijs. Die staat echter nog fier overeind.
ook de muurschildering in het Schelmen-
Dat kunnen we van het Heerlense schoor-
hofje aan de Heerlense Pancratiusstraat
stenen-echtpaar niet zeggen. Beide wer-
gemaakt. Het pompstation van de voor-
den, met een tussenpoos van een week,
malige staatsmijn Hendrik in Brunssum
Fiedel van der Hijden geeft met Cultura Nova kleur aan stad en regio / foto: Luc Lodder
in 1976 opgeblazen. Waarbij de Lange Jan
hebben we eens gebruikt als decor voor een voorstelling.”
´wraak´ nam door - tot ontzetting van de honderden toeschouwers - de verkeerde
Waarna hij alsnog omviel.” Fiedel herinnert
Het gebeurde wel dat ze gekort werden
kant op te vallen. Fiedel was er als 16-jari-
zich die periode als “geen leuke tijd”. Hij
op hun magere uitkering omdat ze bij-
De opening van Cultura Nova 2015
ge knaap bij. “Met een 8mm camera was ik
studeerde Sociale Dienstverlening en liep
voorbeeld vergeten hadden het briefje in
vindt plaats bovenop de nog bestaande
aan het filmen. Na de plof van de spring-
stage bij een project voor werkloze mijn-
te leveren.”
fundamenten van Lange Lies en Lange
stof hupte Lange Jan even op en neer,
werkers. “Ze stonden wekelijks in lange
blies wat rook uit en het leek wel of hij niet
rijen om hun briefjes af te laten stempelen.
Begin tachtiger jaren startte Fiedel met
stellingen staat ook in het teken van het
toe wilde geven. In het publiek werd al
Samen met onder meer een jurist
een kleinschalig straatfestival om wat kleur
mijnverleden.
triomfantelijk gejuicht: ´Hij blijft staan!`.
bemande ik een stand om ze te helpen.
te geven aan de toen nog zieltogende
Maarten Brorens
Jan. Een groot aantal andere voor-
13
Mijnverleden inspireert de creativiteit van Nour Kadhem
“IK HEB GEHOORD VAN KANARIES DIE MIJNGAS MOESTEN OPSPOREN” De Limburgse mijnstreek was al multi-cultureel, lang voordat dit woord bestond. Vanaf de grootschalige start van deze bedrijfstak aan het begin van de vorige eeuw trokken de mijnen werknemers aan uit allerlei Europese landen en later ook van daarbuiten. Nog steeds is de regio een kleurrijk palet van uiteenlopende nationaliteiten. Met glanzende ogen vertelt Nour
het creatieve leerwerkbedrijf 100%
meneer in een rolstoel binnen. Hij begon
“Maar ik heb het Nederlands staats-
Kadhem uit Heerlen in nagenoeg
Heerlen onder leiding van Carola van
helemaal te stralen en riep `Oh wat mooi!´
burgerschap, hoor. Ik ben nu officieel
vlekkeloos Nederlands hoe plezierig zij
Iersel aan de Geleenstraat, waar ze drie
toen hij spullen zag die hij nog kende van
een kaaskop!”
het vindt om hier te wonen en werken:
jaar geleden een traject van een half jaar
vroeger.”
“De mensen zijn heel open en vriende-
doorliep.
lijk. Nadat ik met mijn vader, moeder en
Haar brede smile blaast de laatste resten Een jonge Irakese vrouw die de vreug-
mijnstof weg en staat symbool voor een
broer zes jaar geleden vanuit Irak naar
“Ik wist niets van de geschiedenis hier,
devolle trots van de Limburgse koempels
frisse toekomst van de mijnstreek.
Nederland was gekomen, hebben we
dus heb ik veel met mensen gepraat. Ik
weer aanwakkert! Hoe mooi wil je het
Maarten Brorens
eerst in Den Haag gewoond. Daar kijken
wilde weten hoe ze leefden en hoe ze
hebben in het Jaar van de Mijnen?
ze je heel vreemd aan als je iemand die
zich kleedden. En ze vertelden me van de
je niet kent gedag zegt. Hier in Limburg
mijnwerkerspungel. Een geblokte hand-
gebeurt dat niet. De mensen zijn aardig!”
doek met daarin de boterhammen.” Trots toont Nour een tas die gemaakt is van
Momenteel studeert Nour Interieur en
pungeldoek, voor de koper een mooie
Vormgeving in Maastricht en loopt stage
herinnering aan het mijnverleden.
bij een modeproject van het Jaar van de
Maar de kennis van Nour gaat gedetail-
Mijnen. Drie jonge Limburgse ontwer-
leerd verder: “Ik heb ook gehoord van de
pers maken haute couture-ontwerpen
kanaries die ze vroeger in de mijnen ge-
die gebaseerd zijn op de mijnwerkers-
bruikten om mijngas op te sporen.” Breed
kleding èn die van de vele nationale en
lachend showt ze een tas met daarop het
internationale culturen in de mijnstreek.
profiel van een zwarte kanarie genaaid.
Op basis daarvan worden tevens com-
Het zwart van de steenkool gecombi-
merciële kledingstukken voor verkoop in
neerd met de kanarie die levens redde,
de MIJNshop aan de Bongerd gemaakt.
maar er zelf het loodje bij moest leggen.
Nour is een van de degenen die deze aan
In de MIJNshop ontmoet ze veel
de machine vervaardigt. Dat doet ze bij
oud-mijnwerkers. “Laatst kwam een oude
Nour Kadhem maakt kleding voor de MIJNshop-collectie foto: Luc Lodder
Belgische oud-mijnwerkers uit Belgisch en Nederlands Limburg en Blégny bezochten eerst het Nederlands mijnmuseum in Heerlen, daarna de mijn in Blégny en eind maart diverse mijnsites in Belgisch Limburg. Dit driedelig uitwisselingsprogramma van Het Jaar van de Mijnen #m2015 (een samenwerking tussen de Blégny-mijn, Erfgoedcel Mijn-Erfgoed, het Nederlands Mijnmuseum en Stichting M2015) brengt het gemeenschappelijk mijnverleden van de Euregio Maas-Rijn in beeld. Studenten van de Universiteit Maastricht documenteren deze ontmoetingen met audio- en video-opnames. foto´s: Fabian de Kloe
14
OOK DEZE MAAND • Collectie Jef Diederen Venlo T/M 30 AUGUSTUS 2015 Tentoonstelling - Venlo • “Mind the Black” door Wafae Ahalouch el Keriasti T/M 31 DEC 2015 Muurschildering - Heerlen • Mine-Art Holland T/M 31 AUG 2015 Tentoonstelling - Sittard-Geleen • Expositie van Vetkoal tot Dyneema T/M 31 AUG 2015 Expositie - Geleen • De Limburgers in de DSM Art Collection T/M 21 JUNI 2015 Expositie - Valkenburg • ‘Onder onze voeten’ T/M 6 JULI 2015 Mini-expositie - Maastricht • Mine Mapping T/M 3 MEI 2015 Tentoonstelling - Aken • Dusty Talk door Malène Zegers 1 MEI 2015 T/M 31 MEI 2015 Expositie - Kerkrade • Kunstproject ‘De ene hand wast de andere hand’ MEI 2015 Sittard-Geleen • De sociale kwestie in het mijnbedrijf 8 MEI 2015 Film, lezing - Heerlen • 2e Charlemagnelezing Lezing: Verdeeld verleden & gedeelde toekomst 9 MEI 2015 Lezing - Sittard-Geleen • Aad de Haas: Sociaal Rebel 27 MEI T/M 27 SEPT 2015 Tentoonstelling - Heerlen • Aad de Haas: In de Mijnstreek T/M 24 MEI 2015 Tentoonstelling - Heerlen • Bezoek Mijnmuseum Alzheimerafdeling Parkstad Limburg 11 & 19 MEI & 9 JUNI 2015 Ontmoeting/bezoek Heerlen, Brunssum, Kerkrade • Koempelwandeling 17 MEI 2015 Evenement - Voerendaal • Heilige Huisjes van Zwart Goud 15 MEI T/M 1 JUNI 2015 Evenement - Sittard-Geleen • Europees Kampioenschap Böhmisch-Märisch 2015 15 MEI 2015 T/M 17 MEI 2015 Muziek - Kerkrade • Internationaal Voetbaltoernooi D-jeugd SV Langeberg 17 MEI 2015 Evenement - Brunssum • Exploring the landscape 2: Silica door Frank Bruggeman T/M ZONDAG 7 JUNI 2015 Tentoonstelling - Heerlen • MIJNverzet 29 & 30 MEI 2015 Theatervoorstelling – Sittard-Geleen • Week van de amateurkunsten: 30 MEI 2015 T/M 7 JUNI 2015 Evenement - Sittard-Geleen • Opening mijnfietsroute tijdens Limburgs Mooiste 30 MEI 2015 Sport - Heerlen, Kerkrade, Brunssum • 35-delige tv-reeks Onze Mijnwerkers L1 Elke zaterdag t/m 12 DEC 2015 TV • And the winner is.... Barbara T/M 27 JUNI 2015 Tentoonstelling - Sittard-Geleen
Zeche Zollverein ~ Essen In 2010, toen het Ruhrgebied Culturele hoofdstad van Europa was, was het terrein van de voormalige mijn het middelpunt van de activiteiten. De Zeche Zollverein Schacht XII in Essen is een representatief voorbeeld van de ontwikkeling van de zware
mijnwerkers komt er weer tot leven. Maak kennis met de
industrie in Europa. Het was ooit de grootste en modernste
omstandigheden waarin de mijnwerkers dagelijks zwoegden en
kolenmijn ter wereld. Tegenwoordig is het industriecomplex met
zie de gevaren waar ze mee geconfronteerd werden. U hoort
zijn door het Bauhaus beïnvloede architectuur (de architecten
het lawaai van de machines die ze gebruikten en krijgt zo een
Fritz Schupp en Martin Kremmer brachten hier tussen 1927 en
realistisch beeld van het leven in de mijn. Zie voor méér
1932 een heel bijzonder industriecomplex tot stand) een icoon
informatie: www.BlegnyMine.be
van de moderne industriebouw en een centrum van kunst en cultuur. Er zijn exposities van moderne kunst in de naburige
Energeticon Alsdorf Aachen
cokesfabriek en hedendaags design in het verbouwde ketelhuis
Op het terrein van de voormalige steenkolenmijn AnnA II in
van de kolenmijn. Zollverein is ‘pure industrie’ en tegelijkertijd
Alsdorf, gemeente Aken, staat het Energeticon: een belevenissen-
symbool van het Ruhr-gebied als regio die aan het veranderen is.
wereld en centrum over de mijnbouwgeschiedenis en
Industriecomplex Zeche Zollverein in Essen maakt deel uit van
toekomstige technologieën. De geschiedenis en de toekomst
de UNESCO-route „Levenslust en hoogstaande cultuur“. Sinds
van energie worden hier in de historische ruimtes spannend en
2001 draagt het industriemonument de titel van werelderfgoed.
interactief gepresenteerd. Men begint bij het leven en de werk-
Openingstijden en rondleidingen (óók Nederlandstalig):
zaamheden van de mijnwerkers en eindigt bij vernieuwende
www.zollverein.de
technologieën. Zie voor meer details en openingstijden:
15
www.energeticon.de
Mijnmuseum Beringen Het mijnverleden van Belgisch Limburg belicht. Elke dag
Nederlands Mijnmuseum Heerlen
geopend van 10u tot 17u. Er is een moderne tentoonstellings-
Het Nederlands Mijnmuseum koestert het Limburgse steen-
ruimte inclusief ondergrond-simulatie met authentieke
kolen- en mijnbouw-verleden. Het is gevestigd in het enige
historische mijngebouwen. Je kan je er mijnwerker voor één dag
Heerlense top 100 monument van de door Unesco beschermde
voelen tijdens de Mijn-zondagen. Onder begeleiding van een
historische gebouwen, het schachtgebouw van de voormalige
gids maak je dan een twee uur durende tocht door de historische
Oranje Nassau 1 mijn te Heerlen. Het 3 etages tellende
gebouwen. Je legt dezelfde weg af als de mijnwerkers vroeger
schachtgebouw, gebouwd rond de 470 meter diepe mijnschacht,
voor ze in de ondergrond afdaalden. Je komt langs de betaalzaal,
is ingericht als expositieruimte. Tevens is het ophaalgebouw te
de badzaal, de lampenzaal, de bezettingszaal (waar het werk
bezichtigen met de originele stoom aangedreven ophaalmachine
verdeeld werd) en de liftkooien. Ook het ophaalmachinegebouw
uit 1897. ‘s Maandags gesloten. Dinsdag t/m vrijdag van 10.30 tot
maakt deel uit van de toer, die wordt afgesloten met een ritje in
16.00 uur. Zaterdag en zondag van 10.30 tot 14.00 uur. Van dins-
een authentieke mijntrein. Er zijn mijnzondagen op 3 en 17 mei,
dag tot en met vrijdag dagelijks rondleidingen om 11.00 uur en
7 en 21 juni, 5 en 19 juli, 2 en 16 augustus, 20 september, 4 en
13.30 uur. Zaterdag en zondag is er één rondleiding om 11.00 uur.
18 oktober; telkens om 11 en 14 uur. De rondleiding duurt 2 uur.
Raadpleeg de website voor meer informatie:
Reserveren is niet verplicht. Zie: www.mijnmuseum.be
www.NederlandsMijnmuseum.eu
C-mine Expeditie Genk C-mine expeditie is een uniek belevingsparcours, dat al je zintuigen prikkelt. De avontuurlijke tocht dompelt je onder in boeiende verhalen over de mijn in al zijn vormen. Je daalt af tot zes meter onder de grond en ziet er verrassende installaties. Je produceert er je eigen mijn-‘sound’ door hendels, knoppen en wielen te bedienen. Proef de atmosfeer van de mijnen terwijl je ronddwaalt in het doolhof op weg naar de bovengrond. Het hoogtepunt van de expeditie is de beklimming van de gigantische en authentieke schachtbok op het plein in Genk. Kijk op voor meer informatie op www.C-Mine.be daar staat méér over deze Beleef C-mine bezoekersattractie.
Blégny Mine Slechts één plaats in België biedt nog de mogelijkheid om af te dalen in de mysterieuze, ondergrondse wereld. Dat is de mijn van Blégny. Gekleed in een typische overjas en met gele veiligheidshelm dalen bezoekers met de liftkooi af naar het Belgische industriële verleden. De spannende en soms gevaarlijke realiteit van de
DSM International, internationaal onderzoekscentrum innovatieve materialen / Foto: archief DSM, Ermindo Armino.
JAAR VAN DE MIJNEN M2015 BLIKT TERUG MET OOG OP DE TOEKOMST Op initiatief van de gemeente Heerlen is 2015 het Jaar van de Mijnen. Precies vijftig jaar geleden kondigde de toenmalige minister van Economische Zaken Joop den Uyl de sluiting van alle Limburgse mijnen aan. Met méér dan 200 evenementen wordt stilgestaan bij deze beslissing die een voor de regio moeizame periode inluidde. Tevens wordt de blik op de toekomst gericht. Het breed gedragen programma is nog steeds groeiende, en wordt ondersteund door 12 gemeenten in Zuid-Limburg en tal van maatschappelijke partners; ook in de voormalige mijngebieden in België en Duitsland.
PARTNERS VAN HET JAAR VAN DE MIJNEN 2015 #M2015