de vele gezichten van
LE MARCHE Nergens in ItaliĂŤ is het landschap zo gevarieerd als in Le Marche. Aan de oostkant wordt de regio begrensd door de prachtige stranden van de Adriatische Zee en aan de westkant door de indrukwekkende Apennijnen. Daartussenin ligt een heuvellandschap dat met zijn uitgestrekte velden, bossen en eeuwenoude olijfboom- en wijngaarden niet onderdoet voor de beroemde heuvels van Toscane. Tek st E v el ine Rethmeier Foto grafi e Wil l em Sluy ter ma n va n Loo
Het zwembad van Urbino Resort met geweldig uitzicht over de heuvels van Le Marche.
D
e maan hangt als een enorme zilveren bol in de hemel. Via een lange onverharde weg, die naar het einde toe steeds hobbeliger wordt, rijden we naar Urbino Resort, waar we verblijven tijdens onze ontdekkingstocht in Le Marche. De eigenaren van dit culturele erfgoed uit de 13de eeuw hebben twaalf jaar verbouwd om het om te toveren tot de sprookjesachtige vakantieplek die het nu is. Het middeleeuwse kerkje van het complex is vrolijk verlicht als wij aankomen. De volgende ochtend kunnen we pas echt goed om ons heen kijken: wijngaarden aan de ene kant, bossen aan de andere kant en een strakblauwe hemel. De eigenaar vertelt bij een cappuccino trots dat het hier van mei
De eigenaar vertelt dat het hier tot ver in oktober zomers warm is. Het zwembad lonkt, maar we besluiten toch de omgeving te verkennen. Met een oldtimer!
Met de klok mee: aan de koffie in Caffè Centrale in Fano; zicht op het historisch centrum van Urbino met de Duomo en het Palazzo Ducale; ontbijt met rozen in Urbino Resort; met een oldtimer als deze Morris Minor Traveller waan je je in een trage Italiaanse roadmovie.
tot ver in oktober zomers warm is. Het zwembad met uitzicht op het dal lonkt, maar we besluiten toch de omgeving te gaan verkennen. Met een oldtimer! Zo leuken wij het landschap ook nog wat op. Ik verschuil me direct achter het Italiaanse spreekwoord Donna al volante, pericolo costante (‘Vrouw aan het stuur: een constant gevaar’) en laat fotograaf Willem rijden. Laura Sabatini, die ons de autosleutels overhandigt, verzekert ons dat de auto na een paar kilometer aanvoelt alsof je er al jaren in rijdt. Nadat we op kruipsnelheid uit het zicht van de eigenaren zijn verdwenen, moeten we haar gelijk >
> 52
i ta l i ë magazinE
i ta l i ë magazine
53
geven. De lage snelheid is geen enkel bezwaar; we rijden in onze eigen jarenvijftigfilm en laten het fraaie landschap in loom tempo aan ons voorbijtrekken.
Imposant paleis Bij aankomst in Urbino werpen de carabinieri zich spontaan op om de auto persoonlijk te bewaken, hoewel het er meer op lijkt dat ze er stiekem mee op de foto willen zodra wij het centrum van de stad in lopen. We verlaten de hoofdstraat en schieten een zijstraatje in dat omhoog voert naar een middeleeuws kerkje, vanwaar we een mooi uitzicht hebben op de oude stad. Het hele centrum hangt aan elkaar van trappetjes, smalle straten en kronkelende steegjes. Vanaf vrijwel iedere plek is het Palazzo Ducale te zien, het belangrijkste monument
Vanuit de groene heuvels belanden we na een rit van tien minuten, tussen de wijn- en olijfgaarden door, op een wit strand met azuurblauw water
Monte San Bartolo: wijngaarden aan zee.
54
i ta l i ë magazinE
van Urbino. Dit imposante paleis met twee vrolijke torens werd gebouwd in opdracht van graaf Federico da Montefeltro, die een grote interesse had voor kunst. Opvallend is dat Montefeltro zich altijd alleen van de linkerkant liet portretteren, zoals op het wereldberoemde portret in de Uffizi. Volgens historici is dat omdat de andere helft van zijn gezicht verminkt was door gevechten, waarbij hij ook een oog had verloren. Er wordt zelfs beweerd dat hij de bovenkant van zijn neus operatief zou hebben laten verwijderen om op die manier met één oog beter >
i ta l i ë magazine
55
zicht te hebben op vijanden die van zijn blinde kant naderden. Het Palazzo Ducale is met zijn indrukwekkend grote, heerlijk koele gangen en de mooie kunstcollectie van de Galleria Nazionale delle Marche, die er tegenwoordig ook gevestigd is, zeker een bezoek waard.
Rituelen Als we het palazzo weer uitkomen, wordt een zojuist getrouwd paartje onder luid gejuich met rijst bestrooid. Urbino is tegenwoordig een betere plek om te trouwen dan een paar eeuwen geleden, vertelt onze gids lachend. Toen had de graaf namelijk het Ius primae noctis, oftewel het recht om in de huwelijksnacht van ieder getrouwd stel als eerste het bed te delen met de bruid! Als we door de wirwar van kleine straatjes struinen valt het ons op dat
Urbino is tegenwoordig een betere plaats om te trouwen dan een paar eeuwen geleden. Toen had de graaf het ‘Ius primae noctis’, het recht op de eerste huwelijksnacht er zo ontzettend veel jongeren in het stadje zijn. Urbino is een univer siteitsstad: naast de zestienduizend vaste inwoners wonen er zesduizend studenten, met name van de vele kunstacademies die de stad rijk is. Zij hebben een aantal rituelen naar deze stad gebracht. Voor ieder tentamen wordt een kaarsje aangestoken in de San Francisco-kerk en onder de galerijen door lopen zou ongeluk brengen. Bezoekers zijn van harte welkom in de kunstacademies, gevestigd in oude kloosters met een beeldschoon uitzicht op de heuvels rond de stad. Na een rit van een half uurtje vanuit Urbino rijden we over de Romeinse
weg Via Flaminia in de Gola del Furlo, een spectaculaire kloof tussen twee gebergten. De kloof is onderdeel van het gelijknamige nationale park, een prachtige, groene omgeving waar sportievelingen naar hartenlust kunnen wandelen, fietsen of kajakken. Mussolini kwam hier op zijn reizen veelvuldig langs als hij van Rome naar Noord-Italië reisde. In de jaren dertig heeft de dictator in een van de bergwanden zijn gezicht en profil laten uithouwen. Na de oorlog is het verwoest door het verzet. Het mist nu weliswaar een neus, maar is nog goed herkenbaar. In de herfst is dit gebied in de ban van het truffelseizoen en kun je hier met een ‘truffeljager’ mee op pad om truffels te zoeken. We lunchen bij restaurant Antico Furlo, waar de lokale truffel wordt verwerkt in bijzondere gerechten.
Binnenplaats in Griekse stijl. Onder: restaurant Antico Furlo. Linkerpagina, van boven naar beneden: wijngaarden in de zilte zeelucht; een deel van Urbino is tegen de steile rotsen gebouwd; sportieve dame bij het terras van Caffè Centrale in Fano.
Italiaans bier Na het eten tuffen we verder naar twee bierbrouwerijen. Italië is het land van de wijn, en zal dat ook blijven, maar ambachtelijk gebrouwen bier is meer en meer in opkomst. We zijn benieuwd wat de Italianen ons Nederlanders nog kunnen leren... Behoorlijk wat, zo blijkt op het terras boven op een heuvel bij bierproeflokaal en restaurant La Cotta. De eigenaren Luigi en Francesco stallen vijf smaken bier voor ons uit. Ze ratelen door elkaar over hoe ze tien jaar geleden aan dit avontuur zijn begonnen. ‘“Italianen willen wijn, geen bier!” riepen onze vrienden. Ze verklaarden ons voor gek. We hebben cursussen gevolgd in Duitsland en Nederland en hebben er toen onze eigen Italiaanse schwung aan gegeven.’ In Italië is het traditie om bij bier pizza te eten, dus wie zijn wij om de pizza uit de houtoven van La Cotta te laten staan? Via kronkelweggetjes rijden we door naar de volgende birrificio, dit keer in het middeleeuwse dorpje Apecchio. We nemen plaats op het gezellige terras, waar we crostini bij het bier >
i ta l i ë magazine
57
geserveerd krijgen. Het heeft iets geks, bier drinken in een wijnland als Italië. Niet te vergelijken met een tapbiertje in een Amsterdams café, de Ita- lianen maken er echt iets eigens van.
Baantjes trekken De volgende dag gaan we de andere kant op, richting de kust. In tien minuten belanden we vanuit de groene heuvels op een spierwit strand met azuurblauw water. Een lokale visser vertelt ons trots dat deze regio ook wel ‘de Malediven van Italië’ wordt genoemd. Veel Italianen komen hier jaarlijks voor hun stessa spiaggia, stesso mare, hun vertrouwde stekkie op het strand. In veel badplaatsen wappert trots de Bandiera Blu, de blauwe vlag die aangeeft dat de kwaliteit van het zeewater en het strand goed zijn. Fano is een leuk, lommerrijk dorp waar locals aan het einde van een stranddag komen voor een van hun rituelen: fare le vasche, letterlijk ‘baantjes trekken’ in de straten van het
Het heeft iets geks, bier drinken in een wijnland als Italië. Het is niet te vergelijken met een tapbiertje in een Amsterdams café, de Italianen maken er echt iets eigens van
Van boven naar beneden: de Duomo di Urbino; kunst in de Galleria Nazionale delle Marche; heerlijkheden in Gelateria Makì; traag tuffen door de heuvels van Le Marche. Rechterpagina: bier proeven bij La Cotta.
58
i ta l i ë magazine
dorpje. Wij proeven in Gelateria Makì in de hoofdstraat bijzondere smaken als drop-truffel en gorgonzola-marsala. Al na de eerste hap begrijpen we waar de lange rij vandaan komt. We sluiten de dag af in het nationale park van Monte San Bartolo, waar we een wandeling maken tussen de wijngaarden en door de bossen. Op het hoogste punt zien we vier totaal verschillende landschappen. Le Marche is niet voor niets de enige regio met een meervoudige naam! ✦
Tips & adressen Praktisch Voor toeristische infor matie, zie www.turismo. pesarourbino.it.
OVERNACHTEN Marche Holiday Alles voor een bijzonder verblijf in Le Marche: hotels en appartementen in alle prijsklassen, bijzon dere oldtimers en tips voor jong en oud in het gehele gebied. De sympathieke eigenaresse Laura Sabatini spreekt perfect Engels en organiseert kookcursus sen, luchtballonvluchten en verschillende tours, waaronder een langs alle brouwerijen in de omgeving. Een aanrader! www.marcheholiday.it
Urbino Resort Een prachtig landgoed in de omgeving van Urbino. Via San Giacomo in Foglia 7, Località Pantiere, Urbino, tel. +39 0722 580305, www.urbinoresort.com.
Bierbrouwerijen Collesi Deze fabrikant van birra artigianale in het prach tige middeleeuwse dorpje Apecchio is van een klein bedrijfje uitgegroeid tot de top van Italië. Bij de bieren worden crostini en andere hapjes geserveerd. Località Pian della Serra, Apecchio, tel. +39 075 933118, www.collesi.com.
La Cotta Van donderdag tot en met zondag stromen families
en jongeren toe om te genieten van de bijzondere bieren in combinatie met houtovenpizza’s. Località Cà Corsuccio, Mercatale di Sassocorvaro, tel. +39 334 2520471, www.lacotta.it.
Fano Prima secca Het beste visrestaurant van de stad. Via Cappellini 36, tel. +39 0721 834034, www.primasecca.it.
Florida Restaurant net achter de boulevard, waar ze naast vele visgerechten volgens locals ook de beste pizza’s serveren. Via Simonetti 3, tel. +39 0721 823966.
Apecchio Città della Birra Kleine, ambachtelijke bierbrouwerijen zijn de laatste jaren enorm in opkomst in vele landen, zo ook in Italië. Met name Apecchio staat sinds enkele jaren bekend als bierstad. In het stadje en zijn directe omgeving zijn de laatste jaren meerdere micro brouwerijen gestart, waar met ingrediënten uit de omgeving op ambachtelijke wijze bier wordt gebrouwen. Verschillende bieren hebben prijzen gewonnen op internationale bierconcoursen. De officiële term voor ‘biertoerisme’ is alogastronomia, als tegenhanger van het bekende enogastronomia. In en rond Apecchio worden bij aangesloten restaurants gerechten geserveerd met bijpassende bieren. Daarnaast worden er cursussen en bierproeverijen gegeven en zijn er routes langs bierbrouwerijen in de omgeving, de Strade della Birra. Voor meer informatie: www.apecchiocittadellabirra.com.
Osteria da la Stella
In de omgeving Ristorante Martinelli
Bar met prettig terras en ’s ochtends dé plek voor een ontbijt. Corso Matteotti 104, tel. +39 0721 801417, www.caffecentralefano.it.
Lokale favoriet met een goede prijs-kwaliteit verhouding. Via Santa Margherita 1, tel. +39 0722 320228, www.anticaosteriadalastella.com.
Gelateria Makì
La Trattoria del Leone
IJssalon met bijzondere smaakcombinaties. Eerst proeven, dan oordelen! Piazza degli Avveduti 1, tel. +39 0721 1796064.
Eerlijke trattoria met vrien delijke bediening. Probeer vooral de gefrituurde gevulde olijven. Via Cesare Battisti 6, tel. +39 0722 329894, www.latrattoriadelleone.it.
Caffè Centrale
Urbino L’Angolo Divino Elegante ondergrondse enoteca met een uitgebreide wijnkaart. Via Sant’Andrea, 14, tel. +39 0722 327559, www.angolodivino.com.
Urbino dei Laghi Het romantische restau rant van Urbino Resort. Via San Giacomo in Foglia 7, località Pantiere, www.tenutasantigiacomoefilippo.it.
Gezellig familierestaurant, ideaal na een wandeling in Apecchio. Een aanrader is de pasta al cinghiale, met everzwijnen die in de buurt worden geschoten. Localita’ Acquapartita 19, Apecchio, tel. +39 0722 90216.
Antico Furlo Een omweg meer dan waard. Veel gerechten met truffel. Neem L’uovo a bassa temperatura: een ei dat na vijf uur in de oven wordt geserveerd op aardappelcrème met verse zwarte truffel. Via Furlo 60, Acqualagna, tel. +39 0721 700096, www.anticofurlo.it.
i ta l i ë magazine
59