MARCO Memoria anual 2005

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

FUNDACIÓN MARCO Concello de Vigo Caixanova Xunta de Galicia Deputación de Pontevedra Ministerio de Cultura

MARCO Museo de Arte Contemporánea de Vigo Propietario Concello de Vigo Proxecto financiado pola Unión Europea (FEDER) Programa INTERREG II ESPAÑA-PORTUGAL

PADROADO Presidenta Corina Porro Martínez Vogais D. Ignacio Javier López-Chaves Castro D. Xosé Carlos Arias Moreira Dª. Margarida Rosa Martíns Vilanova D. Julio Fernández Gayoso D. José Luis Pego Alonso D. Guillermo Brea Vila D. Luis Bará Torres Dª. Josefa Casal Martínez Dª. Francisca Canal Gómez D. Carlos Alberdi Alonso Padroa de Honra Dª. Carlota Álvarez Basso Secretario José Riesgo Boluda Direc tor Iñaki Martínez Antelo

Direc tor Iñaki Martínez Antelo Xerente Benito Pinal Otero Responsable de Exposicións Agar Ledo Arias

MEMORIA ANUAL 2005 Deseño gráfic o Nuria Barreras Revisión tex tos Patricia Verdial Garay Fotografía Enrique Touriño Xesús de Arcos Marcos Canosa Carlos Puga Impresión CA Gráfica

Coordinadora de Exposicións Marta García Viña

Créditos © Da presente edición, a Fundación MARCO © Dos textos e das traduccións, a Fundación MARCO © Das fotos, os autores

Técnic o de Monta xe Paul Edward Guy

Depósito legal xxxxxx

Responsable de Doc umentación e P ublicacións Nuria Barreras Viso Responsable de C omunic ación Marta Viana Tomé Asistente Dp to. C omunicación Pilar Souto Soto Secretaría de Dirección Patricia Verdial Garay Administración Alberto Abal García

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

ÍNDICE PRESENTACIÓN PRESIDENTA FUNDACIÓN MARCO

7 DIRECTOR MARCO 9

1. A INSTITUCIÓN FUNDACIÓN MARCO 13 O RELEVO NA DIRECCIÓN 15

2. EXPOSICIÓNS

EXPOSICIÓNS TEMPORAIS 19 PUBLICACIÓNS 42 SELECCIÓN PRENSA EXPOSICIÓNS 45

3. ACTIVIDADES

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA 49 XORNADAS DE PORTAS ABERTAS 60 PROGRAMACIÓN DO SALÓN DE ACTOS 63 BIBLIOTECA 73 PÁXINA WEB 79

4. AGRUPACIÓN DE AMIGOS

CALENDARIO DE ACTIVIDADES 85 LISTA DE MEMBROS 87

5. OS DATOS INFORME ECONÓMICO-

ADMINISTRATIVO 93 COLABORACIÓN CON OUTRAS ENTIDADES 94 CIFRAS VISITANTES 95 PERSOAL 97 OUTROS SERVIZOS E INFORMACIÓN XERAL 99

PRESENTACIÓN

2005 foi un ano de renovación para todos. A celebración da Volvo Ocean Race, que partiu da ría de Vigo o 12 de novembro para dar la volta ao mundo, precipitou uns cambios na fisionomía do centro da cidade e motivou que toda a xente se implicase nunha serie de iniciativas para as que, tanto o Concello como as institucións, estiveron traballando durante todo o ano. Coincidindo con este evento, o MARCO organizou unha exposición, baixo o título de “Un mar de fotos na Colección Fotográfica do Concello de Vigo”, cunha escolma de imaxes da colección de fotografías do Concello, nas que o motivo principal é a visión do mar en Galicia e Vigo.

Esta renovación trouxo novos aires tamén á dirección do MARCO. O posto da que levara o temón da institución dende os seus inicios, Carlota Álvarez Basso, foi ocupado por Iñaki Martínez Antelo, ata ese momento responsable de exposicións do museo, que asumiu o cargo coa ilusión e o reto de consolidar a imaxe desta institución de cara ao futuro.

E os ventos de cambio trouxeron mostras do máis heteroxéneo: dende exemplos de arte internacional do continente americano como a mostra “20 Desarranxos. Panorama da arte brasileira”, ou “Estrañamente familiares. Deseño e vida cotiá”, organizada polo Walker Art Center de Minneapolis, pasando polo extremo oriente con “Chikaku. Espazo e memoria en Xapón, ata nos aproximar ao noso continente cunha mostra de fotografía austríaca “A patria está ao virar na esquina”, e chegar a institucións como Telefónica, traendo a Colección de Fotografía desta institución, nun percorrido que nos achegou ao noso pasado recente con “Diáspora. 10 artistas galegos no exilio latinoamericano. 1930-1970”, exposición coa que se iniciou unha colaboración coa Fundación Luis Seoane d’A Coruña.

Non hai que esquecer o noso Espazo Anexo, que funcionou a toda máquina este ano 2005, dando pulo a artistas novos, ben con mostras colectivas como “Aberto por obras” -dun grupo de investigación da Facultade de Belas Artes de Pontevedra- ou ben recollendo o traballo individual de artistas como Carlos Rodríguez-Méndez ou Fran Herbello. Porque o noso novo director aposta polas promesas no panorama artístico do noso contorno e de fóra.

Alén da programación especificamente expositiva, cabe destacar a celebración no salón de actos do MARCO das Xornadas de Reflexión “Arte Contemporáneo en la Democracia”, no mes de novembro, que afianzaron a confianza do Ministerio de Cultura no noso centro, coa participación das figuras máis salientables do panorama artístico español.

Por iso na súa nova etapa, o MARCO segue a ser un espazo vivo e aberto a todos os públicos, facéndoo un lugar de encontro ideal para todos os interesados polas novas tendencias artísticas. Animados pola grande acollida de público interesado, renóvanse os programas de actividades para escolares, os obradoiros para nenos e os cursos de formación en arte contemporánea para adultos, acadando un éxito que anima a seguir remando nesta dirección.

Mais para que o barco chegue a bo porto, fai falta o traballo ilusionado dun equipo que une a súas forzas e profesionalidade nun obxectivo común, para que todos xuntos fagamos desta institución o buque insignia do movemento cultural na nosa cidade.

Excma Sra. Dª. Corina Porro Martínez Presidenta Fundación MARCO

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 7

PRESENTACIÓN Se a publicación dun anuario supón sempre unha excelente oportunidade para facer balance e ollar cara adiante, a Memoria de Actividades 2005 do MARCO é, neste sentido, excepcional. Este ano produciuse un relevo na dirección deste centro que me leva a analizar e valorar o xa conseguido, e asumir as miñas novas responsabilidades nun presente que é tamén intención de futuro.

En xuño de 2005, a que fora creadora do proxecto do MARCO e directora dende a súa inauguración en novembro de 2002, Carlota Álvarez Basso, deixou o posto de dirección para afrontar novos retos profesionais. Por un inevitable salto no tempo, a preparación editorial desta Memoria 2005 coincide cun período no que Carlota xa non desempeña as súas funcións como directora. E non obstante, boa parte do aquí contido é obra súa.

Unha vez cumpridos os seus tres primeiros anos de funcionamento, o MARCO ten conseguido moitos dos seus obxectivos iniciais. Proba diso é a boa acollida de público e crítica e a valoración da nosa oferta, recollida a través de distintas vías e instrumentos de avaliación. A día de hoxe está a funcionar ao cen por cen a totalidade de espazos do edificio, dende as salas de exposición ata a sala de proxectos ou Espazo Anexo, a bibliotecamediateca, o salón de actos, os talleres de didáctica ou ‘Laboratorio das artes’, e a oferta de servizos externos como a tenda-librería e o restaurante-cafetería. Un total de 181.560 persoas teñen pasado polo MARCO dende a súa data de inauguración.

As seguintes páxinas conteñen información polo miúdo sobre os programas e actividades desenvolvidos durante este ano: exposicións temporais, programación didáctica, cursos para adultos, servizos da biblioteca-mediateca, eventos do salón de actos –ciclos audiovisuais, concertos e festivais, conferencias, presentacións, xornadas e mesas redondas– e actividades da Agrupación de Amigos, que a día 31 de decembro de 2005 contaba con 378 membros titulares.

En boa parte, todo isto foi posible grazas ao establecemento de redes e colaboracións con distintas institucións e empresas de eido local, nacional e internacional, especialmente no que se refire á coprodución de exposicións e actividades de formación e difusión. En Galicia, a Facultade de Belas Artes de Pontevedra, EGACI, CGAI, Fundación Laxeiro e Fundación Luis Seoane; en España, o Centro José Guerrero de Granada, Universidad de Salamanca, Centro Andaluz de Arte Contemporáneo, CAAM de Las Palmas, ARTIUM de Álava, Casa Asia de Barcelona ou Fundación Telefónica; institucións internacionais como The Japan Foundation, Foro Cultural de Austria, The British Council, Walker Art Center de Minneapolis, e CRAC de Alsacia, levaron o nome do MARCO e dos nosos artistas alén das nosas fronteiras.

Por outra banda, no ano 2005 o MARCO rexistrou un notable aumento no número de visitantes: 58.470 é a cifra anual, que supón un incremento do 24,15% respecto ao ano anterior. Cada vez son máis os cidadáns que se achegan ao MARCO para visitar unha exposición, disfrutar dun concerto ou un ciclo de cine, utilizar os servizos da biblioteca, participar nun curso, nos obradoiros para familias ou en calquera outra actividade. Tamén hai un aumento de público procedente doutras cidades, o que é mostra do interese espertado polo proxecto do MARCO máis aló dos límites locais. Neste ano tentamos ampliar a nosa oferta con proxectos expositivos que puidesen interesar a distintos tipos de públicos. Visitantes habituais ou ocasionais interesados polas mostras de países como Brasil, Xapón ou Austria, pero tamén pola recuperación de artistas históricos galegos no exilio, ou pola obra de creadores emerxentes como Carlos Rodríguez-Méndez ou Fran Herbello.

Os obxectivos cos que asumo a dirección do MARCO teñen que ver coa súa multiplicidade de funcións como centro de arte: un espazo de exhibición, pero tamén ámbito de investigación e lugar para a formación de profesionais. Durante os anos vindeiros procuraremos consolidar a súa posición, reforzar aínda máis a súa presenza na vida cotiá da cidade, e potenciar a súa proxección exterior, promovendo a cooperación con empresas, institucións, asociacións, e calquera outra persoa ou entidade que nos brinde a súa colaboración. O noso reto é achegar a arte e outras manifestacións da cultura contemporánea a uns visitantes afortunadamente cada vez mellor informados e máis esixentes.

Iñaki Martínez Antelo Director MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 9

1. A INSTITUCIÓN

FUNDACIÓN MARCO 13 O RELEVO NA DIRECCIÓN 15

A INSTITUCIÓN FUNDACIÓN MARCO MARCO, MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO Propietario: Concello de Vigo Proxecto cofinanciado pola Unión Europea (FEDER).

Programa INTERREG II ESPAÑA-PORTUGAL

PADROADO DA FUNDACIÓN MARCO Data da Acta Fundacional: 22 de outubro 2002 ENTIDADES FUNDADORAS

Excmo. Concello de Vigo Excma. Xunta de Galicia Excma. Deputación Provincial de Pontevedra Caixanova

MEMBROS DO PADROADO DA FUNDACIÓN MARCO 2005

Presidenta: Dª. Corina Porro Martínez Secretario: D. José Riesgo Boluda Vocais Polo Concello de Vigo D. Ignacio Javier López-Chaves D. Xosé Carlos Arias Moreira Dª. Margarida Martíns Vilanova Por Caixanova D. Julio Fernández Gayoso D. José Luis Pego Alonso D. Guillermo Brea Vila Pola Xunta de Galicia D. Jesús Pérez Varela (ata o 05/08/05) D. Ángel Sicart Giménez (ata o 11/08/05) D. Luis Bará Torres (dende o 20/10/05) Dª. Josefa Casal Martínez (dende o 20/10/05) Pola Deputación de Pontevedra Dª. Francisca Canal Gómez Dirección MARCO: Dª Carlota Álvarez Basso (ata o 19/06/05) D. Iñaki Martínez Antelo (dende o 17/11/05)

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 13

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

REUNIÓNS DE PADROADO Lugar: Sala de Padroado 2º andar MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo n n n n n

Reunión XI: Reunión XI: Reunión XII: Reunión XIII: Reunión XIV:

Data 13/05/2005 Data 22/09/2005 Data 20/10/2005 Data 17/11/2005 Data 20/12/2005

14 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

A INSTITUCIÓN O RELEVO NA DIRECCIÓN O 17 de xuño de 2005 foi unha data importante na historia do MARCO. Ese día, coincidindo cos actos inaugurais da exposición Estrañamente familiares, Carlota Álvarez Basso abandonaba oficialmente o seu posto como directora do museo para asumir novas responsabilidades profesionais. Este feito, e o relevo posterior na dirección, foron sen dúbida os acontecementos máis salientables da traxectoria do MARCO neste ano.

A decisión fíxose pública un mes antes, o día 13 de maio, ao finalizar a X Reunión do Padroado da Fundación MARCO, nunha conferencia de prensa na que a directora saínte estivo flanqueada pola Alcaldesa de Vigo e Presidenta da Fundación MARCO, Corina Porro Martínez, e polo Concelleiro de Cultura, Ignacio LópezChaves Castro.

FOTO JESUS DE ARCOS

Ademais da súa capacidade e entrega, a súa determinación na toma de decisións foi un factor esencial na posta en marcha e funcionamento do centro, especialmente na etapa inicial, complexa por definición: estrutura do persoal, definición de liñas de programación, estratexias de promoción e –segundo as súas propias palabras– inclusión do MARCO no imaxinario da cidadanía e no mapa da arte contemporánea.

O Padroado da Fundación MARCO, en reunión de data 13 de maio de 2005, decidiu o nomeamento de Carlota Álvarez Basso como padroa de honra. Alén dese recoñecemento oficial, dende estas páxinas queremos facerlle chegar o noso agradecemento e os nosos mellores desexos. É probable que a distancia física e temporal de lugares que no seu día foron espazos cotiáns provoque unha sensación ambivalente de extrañeza e confianza; por iso, esperamos que no futuro o MARCO sexa para ela un lugar “estrañamente familiar”.

O 17 de novembro de 2005, o Padroado da Fundación MARCO decidiu o nomeamento de Iñaki Martínez Antelo como novo Director do Museo de Arte Contemporánea de Vigo.

A resolución foi adoptada durante a XIII reunión do Padroado, na que estiveron presentes a Presidenta da Fundación, Dª Corina Porro Martínez, o Secretario, D. José Riesgo Boluda, e os seguintes vocais representantes das entidades fundadoras: D. Ignacio Javier López-Chaves Castro, D. Xosé Carlos Arias Moreira e Dª Margarida Rosa Martíns Vilanova (polo Concello de Vigo), D. Luis Bará Torres e Dª. Fina Casal Martínez (pola Xunta de Galicia), Dª Francisca Canal Gómez (pola Deputación de Pontevedra), e D. Guillermo Brea Vila (por Caixanova), ademais de Dª Carlota Álvarez Basso, anterior directora do MARCO, na súa calidade de Padroa de Honra.

O proceso de selección iniciárase o día 23 de xuño de 2005, data na que se aprobou a resolución que establecía as Bases de convocatoria para o posto de Director/a da Fundación MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo.

Unha vez rematada a reunión, a Alcaldesa de Vigo e Presidenta da Fundación MARCO, Dª Corina Porro Martínez, fixo público o nome do novo director aos medios de comunicación reunidos no museo, e expresou a súa satisfacción pola boa marcha e resultado do proceso.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 15

2. EXPOSICIÓNS

EXPOSICIÓNS TEMPORAIS 19 SALAS DE EXPOSICIÓN DA PLANTA BAIXA E PRIMEIRO ANDAR ESPAZO ANEXO 36 PUBLICACIÓNS 42

22

SELECCIÓN PRENSA EXPOSICIÓNS 45

EXPOSICIÓNS EXPOSICIÓNS TEMPORAIS

A principal liña de programación do MARCO consiste na organización de exposicións temporais encamiñadas ao coñecemento e difusión da arte e da cultura contemporáneas, e para cumprir este reto organizamos durante o ano 2005 un total de nove mostras, ampliando a oferta en relación a anos anteriores, nos que o número de exposicións nunca superara as oito anuais.

Este incremento foi, en parte, consecuencia das actividades que albergou o Espazo Anexo, inaugurado en setembro de 2004, e no que en 2005 se puideron ver tres exposicións. As dúas primeiras de dous novos artistas galegos, Fran Herbello e Carlos Rodríguez-Méndez, que presentaron sendas instalacións realizadas ex profeso para este lugar. En Souvenir, Fran Herbello tapizou literalmente de céspede o chan da sala principal, e colocou uns altofalantes debaixo do mesmo polos que soaba o canto duns grilos; Herbello invitaba ao espectador a interactuar co espazo descalzándose e camiñando pola herba; ademais, co paso do tempo o céspede foi colonizado por outros pequenos hóspedes, esta vez reais –formigas, moscas e algún que outro insecto. En contraste, na parte oposta da sala, amosábase unha proxección dun can durmindo que ladraba alporizado ao achegarse o espectador. Pola súa banda, Carlos Rodríguez-Méndez invadiu a sala cunhas enormes columnas realizadas con turba, entre as que o visitante podía deambular, ademais das series de fotografía e vídeo que documentan as accións que realiza en contornas urbanas, apropiándose de ocos e foxos ou realizando construcións efémeras con materiais de refugo abandonados nas rúas. Por último presentouse, en colaboración coa Facultade de Belas Artes de Pontevedra, a mostra colectiva Aberto por obras, unha reflexión sobre a propia actividade creadora, que foi evolucionando durante os tres meses de exhibición por medio da participación do público e a través do propio proceso creador.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 19

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

Grazas a todos eles, o Anexo converteuse este ano nunha sala de experimentación e reflexión, un espazo que interactúa co contorno e –o máis importante– cos seus visitantes.

As outras seis exposicións programadas durante 2005 foron proxectos maiormente pluridisciplinares e colectivos, o que ven sendo a ‘marca da casa’ dende os seus inicios. Compartían ademais outra característica común, xa que todas as mostras tiñan un carácter temático, ou cando menos a súa montaxe foi deseñada tematicamente, como foi o caso da Colección de Fotografía Contemporánea de Telefónica.

Comezando polo primeiro andar, abrimos o ano coa presentación de 20 Desarranxos. Panorama da arte brasileira, producida polo MAM, Museu de Arte Moderna de São Paulo, e comisariada por Gerardo Mosquera, curador de recoñecido prestixio internacional. O proxecto partiu da edición 2003 do “Panorama da Arte Brasileira”, a segunda exposición periódica máis importante do Brasil, pero como novidade e para a súa presentación no MARCO de Vigo, contou coa participación do artista galego Jorge Barbi, do que se seleccionaron dúas obras que se axustaban perfectamente ao concepto de “desarranxo”. Ademais, dous dos artistas participantes, Adriano e Fernando Guimarães, presentaron catro performances en distintos espazos do museo e dirixiron un taller sobre esta disciplina artística. Foi a primeira vez que a mostra se presentaba fóra do Brasil, e a única oportunidade de vela en España.

A continuación veu Diáspora. 10 artistas galegos no exilio latinoamericano (19301970), organizada en coprodución coa Fundación Luis Seoane d’A Coruña. Foi un proxecto que levou varios meses de pescudas e duro traballo, entre outras razóns polas dificultades de conseguir en préstamo algunhas das pezas que se exhibiron, ben por motivos de conservación ou por pertencer a coleccións privadas que nunca antes se amosaran ao público. A mostra relataba, a través dunha selección de dez artistas, as consecuencias que a saída cara ao exilio tivo para a cultura galega e amosaba a evolución dos traballos realizados por cada un deles antes, durante, e despois dos acontecementos que causaron a súa marcha. Ademais o programa se completou cun ciclo de cine no Salón de Actos dedicado a Carlos Velo e realizado en colaboración co CGAI, Centro Galego de Artes da Imaxe.

Finalmente, A Patria está ao virar na esquina. Fotografía contemporánea de Austria foi unha mostra producida polo Foro Cultural de Austria na que catorce artistas de varias xeracións, seleccionados pola comisaria Andrea Domesle, amosaban diferentes visións do seu país, utilizando preferentemente o soporte fotográfico, aínda que tamén estiveron presentes a pintura e o vídeo. O MARCO achegaba así ao público a obra de creadores austríacos que dous meses máis tarde serían os protagonistas de ARCO, a Feira de Arte Contemporánea de Madrid, no seu vixésimo quinto aniversario.

A planta baixa tivo tamén unha moi coidada programación, sempre buscando a súa complementariedade coas mostras que ao mesmo tempo estaban a seren exhibidas no primeiro andar. En xaneiro inaugurouse unha excepcional proposta expositiva organizada en torno a unha selección de pezas feita pola comisaria Carlota Álvarez Basso, pertencentes á Colección de Fotografía Contemporánea de Telefónica. Unha mostra con obras dos nomes máis salientables da historia da foto20 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

EXPOSICIÓNS

grafía artística, articulada tematicamente, e centrada na transición fotográfica do documento á fotografía creativa. Resultou que os grandes formatos das pezas –moitas delas con medidas superiores a dous metros, e chegando incluso aos tres– atoparon nas salas do MARCO o espazo perfecto para a súa exhibición.

Continuando cunha liña expositiva xa presente en anos anteriores, a seguinte exposición retomou o deseño como protagonista da planta baixa do museo.

Estrañamente Familiares. Deseño e vida cotiá supuxo tamén a continuación da colaboración do MARCO co prestixioso Walker Art Center de Minneapolis, que foi o encargado da produción e que elixiu a cidade de Vigo como única sede española para a súa presentación. O visitante puido comprobar a presenza –ás veces desapercibida– do deseño na nosa vida cotiá a través de pezas arquitectónicas, obxectos, mobiliario doméstico e urbano, e mesmo prendas de vestir. Todos eles proxectos asinados por destacados deseñadores que se moven na tan comentada fronteira entre a arte e o deseño.

A derradeira exposición do ano, Chikaku. Tempo e memoria en Xapón comisariada por Toshiharu Ito en colaboración con Miki Okabe e producida por The Japan Foundation, foi todo un acontecemento dentro e fóra da nosa cidade, a xulgar pola cobertura dos medios de comunicación, e sobre todo pola visualización das cifras de visitantes. Só á inauguración asistiron máis de 1.000 persoas, e durante os meses que estivo aberta ao público houbo cifras récord que elevaron ata case 60.000 o número de visitantes durante este ano 2005. A mostra reunía exemplos de pintura, escultura, instalacións, fotografía, vídeo, cine, arquitectura, e a presentación da performance da artista Emiko Kasahara nun dos patios do museo. Foi a máis importante exposición colectiva de artistas xaponeses contemporáneos realizada ata ese momento no noso país, e o MARCO de Vigo tivo de novo o privilexio de ser a súa única sede en España, grazas á colaboración con Casa Asia de Barcelona.

2005 foi un ano moi dinámico e activo, no que intentamos achegar aos nosos visitantes unha ampla variedade de xéneros, disciplinas, formatos, e novos procesos creativos do panorama artístico actual, e no que primamos conceptos como a investigación artística, a educación, a innovación e a experimentación das artes como fórmulas enriquecedoras da cultura contemporánea. Mantivemos colaboracións con institucións de diversa índole, nun intento de atopar apoios dentro e fóra das nosas fronteiras que nos permitan manter unha programación de calidade, e satisfacer así a todos os públicos que nos visitan e aos que, en definitiva, nos debemos.

Marta García Viña Coordinadora de Exposicións

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 21

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

SALAS DE EXPOSICIÓN DA PLANTA BAIXA E DO PRIMEIRO ANDAR 20 DESARRANXOS PANORAMA DA ARTE BRASILEIRA A orixe da exposición 20 DESARRANXOS, comisariada polo prestixioso crítico cubano Gerardo Mosquera, atópase na edición 2003 do Panorama da arte brasileira, organizada polo MAM (Museu de Arte Moderna de São Paulo) dende 1969. Por vez primeira, o Panorama viaxaba fóra do Brasil e presentábase internacionalmente.

E o MARCO acolleu esta exposición –mostra do que se está a realizar nunha das escenas máis innovadoras da arte contemporánea actual– como única sede en España.

A decisión do MAM de encomendar o comisariado a un estranxeiro indicaba preocupación dos organizadores por renovar un evento tan consolidado. Así, o curador concibiu o seu labor en dúas direccións: traballar coa arte e máis os artistas, pero tamén cuestionar os Panoramas como institución. Facer unha exposición e asemade desarranxar o seu marco institucional para levar a cabo cambios renovadores. Dalgún xeito, Gerardo Mosquera creou un “anti-panorama”, porque evitou a idea de presentar unha antoloxía ou exame da arte brasileira contemporánea para crear unha exposición baseada nun concepto propio, capaz de se soster por si mesma e de viaxar ao exterior.

O concepto de desarranxo non foi imposto polo comisario, senón construído dende o observado na práctica artística, tras unha viaxe de investigación por once cidades de Brasil, onde se valorou o traballo de máis dun centenar de artistas. O título inspírase nun músico cubano dos anos sesenta, o pianista e compositor Felo Bergaza, que entusiasmaba ao público cos seus arranxos musicais, tan radicais que el os chamaba desarranxos: “a súa exaltada inventiva de compositor e executante facía que ao final quedara pouco do número orixinal, aínda que non se crebase o seu marco”. Neste concepto baséase a exposición: desarranxos creativos de estruturas, materiais, da dimensión formal ou do contido das obras. En palabras de Gerardo Mosquera, “algúns artistas crean as súas obras mediante o recurso formal e conceptual de ‘desarranxar’ unha estrutura. O desarranxo pódese levar a cabo na dimensión formal da obra, no seu contido, na súa proxección, ou en todos eles”.

Todos os artistas participantes foron elixidos por seren protagonistas importantes destas orientacións, e porque as súas obras se podían entretecer no discurso visual da mostra. Por isto, dos vinte artistas reunidos, catro non eran brasileiros nin vivían no Brasil: o galego Jorge Barbi, o belga Wim Delvoye, a chinesa Kan Xuan, e máis o arxentino Jorge Macchi. A inclusión destes artistas deulle á mostra un carácter máis temático e aberto, e respondía a unha autocrítica, dende dentro, das exposicións determinadas por marcos nacionais ou rexionais.

22 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

EXPOSICIÓNS

ARTISTAS Jorge Barbi (A Guarda, Pontevedra,1958) Paulo Climachauska (Río de Xaneiro, Brasil, 1948) Umberto Costa Barros (Río de Xaneiro, Brasil, 1948) José Damasceno (Río de Xaneiro, Brasil, 1968) Wim Delvoye (Wervik, Bélxica, 1965); vive e traballa en Gante, Bélxica; e Londres, Reino Unido Fernanda Gomes (Río de Xaneiro, Brasil, 1960) José Guedes (Fortaleza, Brasil, 1958) Adriano e Fernando Guimarães (Brasilia, Brasil, 1968; Brasilia, Brasil, 1962) Kan Xuan (Xuan Chang, China, 1972); vive e traballa en Amsterdam, Holanda Leonilson (Fortaleza, Brasil, 1957 – São Paulo, Brasil, 1993) Lucas Levitan e Jailton Moreira (Porto Alegre, Brasil, 1977; São Leopoldo, Brasil, 1960); viven e traballan en Porto Alegre, Brasil Jorge Macchi (Bos Aires, Arxentina, 1963) Cildo Meireles (Río de Xaneiro, Brasil, 1948) Marcone Moreira (Pío XII, Brasil, 1982); vive e traballa en Marabá, Brasil Vik Muniz (São Paulo, Brasil, 1961); vive e traballa en Nova York, EEUU Ernesto Neto (Río de Xaneiro, Brasil, 1964) José Patrício (Recife, Brasil, 1960) Sara Ramo (Madrid, 1975); vive e traballa en Belo Horizonte, Brasil Adriana Varejão (Río de Xaneiro, Brasil, 1964) Alex Villar (Vitoria, Brasil, 1962); vive e traballa en Nova York, EEUU

FICHA TÉCNICA DATAS 21 xaneiro - 8 maio 2005 LUGAR Salas de exposición do primeiro andar PRODUCIÓN MAM, Museu de Arte Moderna de São Paulo COLABORACIÓN Embaixada de Brasil en Madrid

COMISARIO

Gerardo Mosquera –crítico, comisario e historiador da arte– naceu en La Habana en 1945. Dende hai unha década é conservador e comisario de exposicións no New Museum of Contemporary Art de Nova York. Fundador da Bienal de La Habana, foi co-comisario de “Ante América”, 1992-94. Entre as súas últimas exposicións destacan: “No es sólo lo que ves. Pervirtiendo el minimalismo”, MNCARS Madrid, 2000; "Wilfredo Lam", XXIII Bienal Internacional de São Paulo, 1996. Gerardo Mosquera é membro dos consellos editoriais de varias revistas especializadas, e autor de varios libros sobre arte contemporánea, entre os que figuran: Beyond the Fantastic.

Contemporary Art Criticism from Latin America (editor), Londres, 1995; Contracandela, Caracas, 1995; El diseño se definió en octubre, La Habana, 1989, Bogotá, 1992.

COMISARIO Gerardo Mosquera ASISTENTE COMISARIO Adrienne Samos COORDINACIÓN E REXISTRO Marta García Viña MONTAXE Paul E. Guy e equipo de montaxe do MARCO TRANSPORTE ART TRANS SEGURO ITAU Seguros STAI

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 23

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 OUTROS DESARRANXOS Ademais das salas do primeiro andar, a exposición abriuse a outros espazos dentro e fóra do MARCO, coa exhibición dalgunhas obras que formaban parte integrante da mostra. Dende os Cócteles Molotov de Paulo Climachauska nun lugar tan emblemático como a sede da Fundación Laxeiro, próxima ao museo, ata as ¿reais ou simuladas? Inclinacións musicais de Lucas Levitan e Jailton Moreira, divididas entre a tenda-librería do MARCO e a tenda de discos ELEPÉ, que funcionaban como chiscos cómplices cara ao espectador. Moi preto deles, as sutís intervencións de Fernanda Gomes en distintos espazos do museo como a biblioteca ou o taller de didáctica, foron os ámbitos elixidos pola artista para deixar a súa pegada.

Tamén formaban parte integrante da mostra as performances tituladas Escuridão, Luz–,Respiración+, e Respiración–, de Adriano e Fernando Guimarães, que se amosaban en vídeo nunha das salas, e que foron presentadas en distintos lugares do museo os días 25 e 26 de febreiro. Nas intervencións e performances destes artistas, a medio camiño entre as artes visuais e escénicas, o corpo dos actores e do público está sempre envolto en “xogos” de regulación e control. A espectacularidade das obras e o magnífico traballo dos performers fixo que eses días as salas da planta baixa se transformaran en lugares privilexiados para o disfrute estético e a interacción co público.

Como actividade complementaria desta exposición organizouse un taller de per formanc es –“O xogo, o discurso e o corpo”– dirixido por Adriano e Fernando Guimarães, que tivo lugar no mes de febreiro, e no que participaron artistas e estudantes de Belas Artes.

PERFORMANCES Adriano e Fernando Guimarães

Escuridão Luz– Respiración+ Respiración– Datas: 25 e 26 de febreiro 2005 Participantes: Alessandro Brandão Carol Nemetala Mariana Nunes Sérgio Sartorio Bruno Torres Coa colaboración de: Ignacio Pérez-Jofre Diego Santomé

24 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

EXPOSICIÓNS COLECCIÓN DE FOTOGRAFÍA CONTEMPORÁNEA DE TELEFÓNICA

Tras a exposición organizada en Madrid en febreiro de 2004, que supuxo a presentación pública da Colección de Fotografía Contemporánea de Telefónica, o MARCO acolleu esta mostra como primeira sede dun longo percorrido por museos e centros de arte de toda España.

O eixo vertebrador da colección é ese punto de inflexión polo que a fotografía, na segunda metade do século XX, pasa de ser un documento a se converter nun relato; comeza a adquirir conciencia da súa capacidade expresiva e do valor da súa actividade de representación, subvertendo os propios códigos e linguaxes que este medio emprega. Construída a partir de nomes emblemáticos da contemporaneidade plástica, inclúe formulacións radicais e conceptuais, esteticistas e narrativas, documentais e sociais, nun conxunto que reflicte a variedade e máis o eclecticismo dun momento creativo dunha riqueza e abundancia pouco frecuentes.

Os artistas que forman parte da Colección de Fotografía Contemporánea de Telefónica utilizan a fotografía como medio de expresión e experimentación. As súas imaxes falan do que pode ser hoxe a experiencia artística no contexto da cultura contemporánea.

Dado que hoxe en día xa non existen dúbidas verbo do valor artístico da fotografía e de que é unha das expresións artísticas máis utilizadas polos creadores actuais, era necesario comezar a Colección amosando unha certa filiación, que tivese un sesgo histórico e que, polo tanto, iniciase a súa andadura nos anos sesenta, cos traballos da Escola de Düsseldorf, os discípulos de Bernd & Hilla Becher en Europa (Thomas Ruff, Thomas Struth, Andreas Gursky) e de John Baldessari no continente americano (Richard Prince, Cindy Sherman), para avanzar pola fotografía cinemático-pictoralista (Jeff Wall, Sam Taylor-Wood), ata os desenvolvementos narrativos máis actuais.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 25

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 A distinción aceptada entre fotógrafos e artistas que utilizan a fotografía tende a desaparecer. Os creadores actuais sérvense da fotografía con total liberdade e coñecemento de causa, sen se sentir na obriga de demostrar as virtudes ou posibilidades do medio, porque teñen tras eles 170 anos de historia, onde todo se manifestou dabondo. Dende a fotografía analóxica á dixitalizada, as novas tecnoloxías aplicadas á arte estaban presentes na mostra, así como certos exemplos decisivos da relación da fotografía coa performance ou co documento social.

No MARCO, e co fin de facilitar a lectura da mostra aos visitantes, realizouse unha montaxe temática en torno a seis temas principais, algúns deles xéneros clásicos que se atopan nas raíces da historia da arte: o retrato, a paisaxe, a fotografía arquitectónica –tanto de interior como de exterior– as escenas urbanas, e máis a utilización do corpo como plataforma de comunicación plástica.

ARTISTAS FICHA TÉCNICA DATAS 28 xaneiro - 5 xuño 2005 LUGAR Salas de exposición da planta baixa PRODUCIÓN MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo PATROCINIO Fundación Telefónica COMISARIA Carlota Álvarez Basso COORDINACIÓN E REXISTRO Marta García Viña MONTAXE Paul Edward Guy e equipo de montaxe do MARCO TRANSPORTE Manterola Hasenkamp SEGURO STAI COMISARIA

Carlota Álvarez Basso é Licenciada en Socioloxía con doutoramento sobre Consumo Cultural en España pola Universidade Complutense de Madrid. Puxo en marcha o MARCO, sendo elixida Padroa de Honra á súa saída. Dirixiu o departamento audiovisual no MNCARS, e o Pazo de Cultura de Pontevedra. Na actualidade é directora de proxectos na Sociedad Estatal de Conmemoraciones Culturales. Asi mesmo, é membro de varios comités de honor e consellos asesores de institucións culturais; participa en xurados de premios e festivais e mesas redondas, ofrece conferencias e colabora con textos críticos en catálogos e revistas.

26 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

Marina Abramovic (Belgrado, Serbia e Montenegro, 1946) Helena Almeida (Lisboa, Portugal, 1934) Francis Alÿs (Amberes, Bélxica, 1959) Miriam Bäckström (Estocolmo, Suecia, 1967) John Baldessari (National City, California, EEUU, 1931) José Manuel Ballester (Madrid, 1960) Per Barclay (Oslo, Noruega, 1955) Bleda e Rosa: María Bleda (Castellón, 1969) e José María Rosa (Albacete, 1970) James Casebere (Lansing, Michigan, EEUU, 1953) John Coplans (Londres, Reino Unido, 1920) Philip-Lorca diCorcia (Hartford, Connecticut, EEUU, 1953) Olafur Eliasson (Copenhague, Dinamarca, 1967) Günther Förg (Fussen, Alemaña, 1952) Pierre Gonnord (Cholet, Francia, 1963) Paul Graham (Reino Unido, 1956) Andreas Gursky (Leipzig, Alemaña, 1955) Mona Hatoum (Beirut, Líbano, 1952) Candida Höfer (Eberswalde, Alemaña, 1944) Sabine Hornig (Pforzheim, Alemaña, 1964) Axel Hütte (Essen, Alemaña, 1951) Jürgen Klauke (Kidling, Alemaña, 1943) Panos Kokkinias (Atenas, Grecia, 1965) Sherrie Levine (Hazleton, Pensilvania, EEUU, 1947) Vik Muniz (Súo Paulo, Brasil, 1961) Shirin Neshat (Qazvin, Irán, 1957) Gabriel Orozco (Jalapa, Veracruz, México, 1962) Perejaume (Sant Pol de Mar, Barcelona, 1957) Richard Prince (Canal de Panamá, Panamá, 1949) Gonzalo Puch (Sevilla, 1950) Miguel Río Branco (As Palmas de Gran Canaria, 1946) Thomas Ruff (Zell am Harmersbach, Alemaña, 1958) Jörg Sasse (Bad Salzuflen, Alemaña, 1962) Andrés Serrano (Nova York, EEUU, 1950) Cindy Sherman (Glen Ridge, Nova Jersey, EEUU, 1954) Thomas Struth (Geldern, Alemaña, 1954) Sam Taylor-Wood (Londres, Reino Unido, 1967) Salla Tykkä (Helsinki, Finlandia, 1973) Zhang Huan (An Yang, Henan Province, China, 1965)

EXPOSICIÓNS

DIÁSPORA 10 ARTISTAS GALEGOS NO EXILIO LATINOAMERICANO (1930-1970) Dende a súa data de apertura, unha das liñas de programación do MARCO baséase na produción de exposicións que teñan como base un traballo de investigación sobre o pasado recente da creación plástica en Galicia, que fomenten as revisións históricas e a recuperación de autores ou movementos artísticos galegos vencellados a linguaxes vangardistas. Este área de reflexión tivo como resultado a mostra inaugural Atlántica, na temporada 2002-2003, e A creación do necesario. Aproximación ao deseño do século XX en Galicia, no 2004. En 2005 o labor de investigación centrouse no estudo das importantes consecuencias da diáspora latinoamericana na produción de dez dos máis importantes artistas galegos do século XX, nunha mostra organizada en coprodución coa Fundación Luis Seoane d’A Coruña.

A historia de Galicia está inevitablemente vencellada ao termo “diáspora”: a saída de galegos cara ao estranxeiro ten sido un contínuum dende finais do século XIX, acelerándose debido ao exilio motivado pola Guerra Civil e rematando coa importante emigración dos anos sesenta. Este goteo de persoas, xa fosen exiliados, refuxiados ou emigrantes, tivo consecuencias inmediatas para a cultura galega, pola saída de persoeiros relevantes das artes e das letras que poderían ter desenvolvido un labor fecundo no país, e efectos secundarios máis a longo prazo, na produción artística dos fillos de galegos nados fóra de Galicia.

O obxecto desta mostra, a través dun labor de pescuda da cultura galega no exterior nas súas vertentes plástica, literaria e cinematográfica, era aportar novas claves de lectura da historia da arte galega do século XX, amosando datos que permitisen reconstruír unha historiografía alternativa ao discurso oficial académico, na que estivera presente a transcendencia da diáspora e do exilio, e as súas consecuencias, no desenvolvemento da cultura de Galicia.

A exposición non pretendía facer un inventario de todos os artistas galegos que formaron parte ou mantiveron contacto coa cultura galega no exilio, senón, por medio do estudo detallado do caso de dez artistas significativos, achegarse a un fenómeno colectivo que nunca foi estudado como tal. Por outra banda, se ben os creadores presentes na mostra son sobradamente coñecidos, o efecto da diáspora na súa creación plástica nunca fora analizado cunha visión de conxunto. Ademais, a mostra sacou á luz obras pouco coñecidas ou inéditas dalgúns destes artistas –como Souto ou Colmeiro– que amosan o seu compromiso social en tempos anteriores á República e durante a Guerra Civil.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 27

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 O reflexo de tres momentos históricos –a preguerra, o conflito e a pegada americana– foron os criterios básicos para a selección de obras. A través delas, e da documentación bibliográfica, destacábanse varios eixos temáticos: a vivencia da Guerra; a saudade do país deixado atrás, e, por último, a influencia da nova terra e a ollada destes artistas sobre a realidade americana.

En canto á presentación da montaxe, tres grandes capítulos conformaban a mostra: por unha banda, a selección de obras de pintura, escultura e fotografía; en segundo lugar, o apartado dedicado á documentación gráfica, con carteis, libros, folletos, e reproducións en formato dixital que ofrecían información sobre as actividades destes creadores na diáspora, con especial incidencia na relación entre artistas plásticos e creadores literarios; e por último, o capítulo dedicado á produción de fotografía e cinematografía de autores galegos en América Latina, cos traballos fotográficos de José Suárez, e a proxección en continuidade da película Galicia, de Carlos Velo.

Ademais, en colaboración do CGAI (Centro Galego das Artes da Imaxe), e co fin de poder exhibir a obra completa de Carlos Velo, organizouse no salón de Actos un ciclo de cine dedicado a este autor, que foi parte integrante da exposición e, ao mesmo tempo, actividade complementaria da mesma.

COMISARIO

Carlos López Bernárdez é Licenciado en Historia, sección Historia da Arte, exercendo de profesor de Lingua e Literatura Galegas. Ten numerosos títulos publicados dedicados ás vangardas galegas, así como varias edicións críticas e traducións de libros. Na actualidade é vicepresidente da Asociación de Escritores en Lingua Galega e membro do Consello de Redacción das revistas Ensaio, Revista de teatro de Galicia e norte de Portugal, e Contemporánea, a revista da Asociación de Escritores en Lingua Galega.

ARTISTAS Ángel Botello (Cangas do Morrazo, 1913 - San Juan de Puerto Rico, 1986) Castelao (Rianxo, 1886 - Bos Aires, 1950 Manuel Colmeiro (Silleda, 1901 - Salvaterra de Miño, 1999) Isaac Díaz Pardo (Santiago de Compostela, 1920) Eugenio Granell (A Coruña, 1912 - Madrid, 2001) Maruja Mallo (Viveiro, 1902 - Madrid, 1995) Luis Seoane (Bos Aires, 1910 - A Coruña, 1979) Arturo Souto (Pontevedra, 1902 - México, 1964) José Suárez (Allariz, 1902 - A Guarda, 1974) Carlos Velo (Pereiros, Cartelle, 1909 - México D.F., 1988)

28 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

FICHA TÉCNICA DATAS 20 maio - 11 setembro 2005

COMISARIO Carlos López Bernárdez

LUGAR Salas de exposición do primeiro andar

COORDINACIÓN E REXISTRO Marta García Viña

PRODUCIÓN MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo, e Fundación Luis Seoane, coa colaboración do CGAI, Centro Galego de Artes da Imaxe

MONTAXE Paul Edward Guy e equipo de montaxe do MARCO

PATROCINIO Ministerio de Cultura COLABORACIÓN Repsol YPF ITINERANCIA MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo, e Fundación Luis Seoane

MONTAXE AUDIOVISUAL ITAVI AV TRANSPORTE Alcoarte SEGURO STAI Aón Gil y Carvajal

EXPOSICIÓNS ESTRAÑAMENTE FAMILIARES DESEÑO E VIDA COTIÁ

A partir do mes de xuño, e continuando unha liña de programación sobre as relacións entre arte e deseño –iniciada en 2003 con Indisciplinados. A posición da arte nas fronteiras do deseño, e que en 2004 tivo como resultado A creación do necesario– o MARCO acolleu unha exposición temática de ámbito internacional que ofrecía unha reflexión sobre un dos temas máis presentes na creación contemporánea, como son as relacións entre deseño e vida cotiá. Nesta ocasión a mostra estaba producida polo Walker Art Center de Minneapolis –institución coa que o MARCO colaborara xa en 2004 con The Last Picture Show– e comisariada polo director do seu Departamento de Deseño.

Esta exposición falaba da importancia do deseño nas nosas vidas, a través dun conxunto de obras insólitas que incluía proxectos arquitectónicos, obxectos de uso cotián, mobiliario doméstico e urbano, prendas de vestir e obras de deseño gráfico, entre outras áreas de investigación e creación que en ocasións daban como resultado pezas híbridas entre un e outro campo. Obxectos e proxectos que exploraban o papel do usuario na súa concepción e na súa función, e que nalgúns casos requirían da intervención do espectador para a realización do produto final.

Unha luz que responde ao silencio, unha mesa que non sabe onde está, unha granxa de porcos do tamaño de un rañaceos, unha casa que colle nun peto... Estrañamente familiares recollía máis de corenta proxectos innovadores a nivel internacional que tocaban diferentes campos: a arquitectura, o mundo do moble, a moda e o deseño gráfico. A través de pezas que cuestionan o común, transforman o cotián e desdebuxan as fronteiras entre a forma e a súa función, esta exposición desafiaba as nosas suposicións sobre o deseño dos obxectos e dos espazos que nos rodean.

A mostra estruturábase en torno a catro ideas principais que cuestionaban as premisas convencionais sobre o deseño de obxectos e espazos: obxectos polémicos que nos obrigan a reconsiderar a relación que establecemos cos produtos, que ditan novos rituais de uso e expectativas; estruturas portátiles que responden a condicións nómades de lixeireza e fugacidade e debilitan os principios arquitectónicos tradicionais de situación concreta e permanencia; obxectos multifuncionais que cambian tanto de forma como de uso, diluíndo así a relación establecida tradicionalmente entre as chamadas “forma e función”; e por último, deseños extraordinarios que remiten a obxectos e espazos que, sen a transformación á que os someten, serían normais e correntes, o que atrae a nosa atención cara ás condicións da vida cotiá.

A exposición abranguía intencionadamente varios campos de acción e incluía deseñadores de diferentes países cuns proxectos que varían en alcance e escala. Esta variedade de persoas, ideas e obras pretendía reflectir a complexidade intrínseca ao deseño contemporáneo. En palabras do comisario, “algunhas obras ofrécense ao mundo como produtos para seren comprados, mentres que outras existen só como propostas; a constancia e a fluidez do cotián aseguran a súa continuidade, mais non a súa sinxeleza. A tarefa do deseño consiste en concienciarnos dos seus efectos, facéndonos aceptar a súa omnipresencia cada vez máis predicible (a familiaridade do estraño) mediante o impedimento da súa inevitable absorción no cotián (a estrañeza do familiar)”.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 29

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 COMISARIO

ARTISTAS

Andrew Blauvelt é Director do Departamento de Deseño do Walter Art Center de Mineápolis. Recibiu numerosos premios profesionais como deseñador gráfico e conta tamén con numerosas publicacións e exposicións. Blauvelt é autor de ensaios como crítico e historiador, colaborando ademais con varias publicacións na edición de números especiais sobre deseño e cultura, entre elas Emigré, Eye, Visible Language e o American Center for Design Journal.

Michael Anastassiades (Atenas, Grecia, 1968) Atelier Bow-Wow (fundado en 1992, Toquio, Xapón) Shigeru Ban (Toquio, Xapón, 1957) Jop van Bennekom (Scherpenzeel, Holanda, 1970) Thomas Bernstrand (Estocolmo, Suecia, 1965) Jurgen Bey (Soest, Holanda, 1965) Blu Dot Design (fundado en 1996, Minneapolis, EE.UU.) Julian Lion Boxenbaum (1972, Nova York, EE.UU. ) Constantin Boym e Laurene Leon Boym (Boym Partners Inc., fundado en 1986, Nova York, EE.UU.) Anthony Dunne e Fiona Raby (Dunne & Raby, fundado en 1994, Londres, Reino Unido) Elephant Design (fundado en 1997, Toquio, Xapón) Moreno Ferrari (La Spezia, Italia, 1952) Doug Garofalo (Nova York, EE.UU., 1958) Markku Hedman (Espoo, Finlandia, 1966) Koers, Zeinstra, van Gelderen (fundado en 1996, Amsterdam, Holanda) LOT-EK (fundado en 1992, Nova York, EE.UU.) MVRDV (fundado en 1991, Róterdam, Holanda) Nucleo (fundado en 1997, Turín, Italia) Marijn van der Poll (Eindhoven, Holanda, 1971) R & Sie... (fundado en 1989, París, Francia) Martín Ruiz de Azúa (Vitoria, España, 1965) Jennifer Siegal (Office of Mobile Design, fundado en 1998, Los Angeles, EE.UU.) Alejandro Stöberl (Bos Aires, Arxentina, 1963) SU11 architecture + design (fundado en 1998, Nova York, EE.UU.) Frank Tjepkema (Xenebra, Suíza, 1970) e Peter van der Jagt (Doetichem, Holanda, 1971) Shigeru Uchida (Yokohama, Xapón, 1943) Paolo Ulian (Massa, Italia, 1961) Marcel Wanders (Boxtel, Holanda, 1963) Allan Wexler (Bridgeport, EE.UU., 1949) Rachel Whiteread (Londres, Reino Unido, 1963) www.fortunecookies.dk (fundado en 1998, Øksnehallen, Dinamarca)

30 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

FICHA TÉCNICA

DATAS 17 xuño - 25 setembro 2005 LUGAR Salas de exposición da planta baixa PRODUCIÓN Walker Art Center, Minneapolis, EEUU COMISARIO Andrew Blauvelt COORDINACIÓN Iñaki Martínez Antelo REXISTRO Marta García Viña MONTAXE David Dick Paul Edward Guy e equipo de montaxe do MARCO MONTAXE AUDIOVISUAL ITAVI AV TRANSPORTE MT Art International SEGURO Huntington T. Block Insurance Agency, Inc

EXPOSICIÓNS A PATRIA ESTÁ AO VIRAR NA ESQUINA FOTOGRAFÍA CONTEMPORÁNEA DE AUSTRIA O título desta exposición fotográfica facía referencia a un contexto xeográfico que era tamén temático. A atención ao tema da “patria” perseguía unha perspectiva e unha estética austríacas: ¿é aínda posible, na era da globalización, identificar unha paisaxe artística por medio das características dun país e da mentalidade dos seus habitantes? A través de obras de 14 artistas, esta mostra analizaba as máis diversas visións dun mesmo país, mantendo vivo o debate sobre a relación entre a realidade e a súa imaxe, sobre a cuestión da posibilidade de representación do mundo.

Na exposición estaban presentes distintas xeracións de artistas. Algúns –Erwin Wurm, Muntean/Rosenblum, Lois Renner, Elke Krystufek– forman parte das xeracións novas e intermedias máis coñecidas no estranxeiro; outros, pola contra, pertencen ao grupo de artistas máis veteranos, ou que teñen influído decisivamente na escena artística interna: Dieter Huber, Leo Kandl, Friedl Kubelka, Eva Schlegel, Margherita Spiluttini, Peter Dressler, Helmut Kandl ou Paul Albert Leitner. Ademais, contábase coa participación de artistas máis novos aínda por descubrir, como Norbert Becwar ou Martin Krenn.

As perspectivas eran tan diversas como os materiais empregados: xunto a fotografías en branco e negro ou imaxes a cor de distintos formatos, exhibíanse outras pezas como vídeos, pinturas ou postais. Respecto á selección de obras, unha das características da mostra era a variedade de xéneros e motivos, e a representación das correntes artísticas máis significativas do país.

As áreas temáticas abranguían dende a paisaxe natural e urbana á fotografía de grupo, retratos e autorretratos. Un dos temas máis presentes era a análise de acontecementos políticos recentes ou pasados, así como o catolicismo dominante en Austria, as obsesións sexuais, a imaxe tópica do país, a relación entre natureza e cultura, o turismo, a vida no campo ou a cidade, a rexión alpina, as vellas e novas xeracións, os mundos interiores, e a relación cos bens culturais.

As obras seleccionadas eran tamén mostra das distintas visións e usos da arte da fotografía: dende os artistas que interpretan a fotografía como pintura –Renner, Schlegel, Huber– ás imaxes “realistas” de Leo Kandl ou Spiluttini; pasando pola fotografía de performance, cunha posta en escena que integra elementos de crítica social. Outros, como Muntean/Rosenblum, utilizan a fotografía como un máis dos medios artísticos posibles, e Martin Krenn segue a tendencia recente de deixar a autoría nun segundo plano.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 31

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 COMISARIA

Andrea Domesle, residente en Viena, estudou Historia da Arte e Literatura Xermánica na Universidade de Munich, na Sorbona IV de París e na Universidade de Friburgo. Entre 1996 e 2001 traballou no Kunsthalle de Mannheim, no Kunstmuseum de Basilea e no Staatliche Museen en Berlín.

De 2001 a 2003 foi directora artística da Kunstverein Brotfabrik Galerie en Berlín, e editora xefe da revista internacional de fotografía Eikon na cidade de Viena. Entre 2002 e 2004 realizou estudios de posgrao sobre “Xestión de exposicións e comunicación cultural” na Universidade de Artes Aplicadas de Viena. Na actualidade traballa como comisaria e crítica de arte independente, e é autora de diversas monografías e publicacións sobre a arte dos séculos XIX a XXI. ARTISTAS Norbert Becwar (Viena, Austria, 1970) Peter Dressler (Kronstadt, Romanía, 1942) Dieter Huber (Schladming, Austria, 1962) Helmut Kandl (Laa an der Thaya, Austria, 1953) Leo Kandl (Mistelbach, Zaya, Austria, 1944) Martin Krenn (Viena, Austria, 1970) Elke Krystufek (Viena, Austria, 1970) Friedl Kubelka (Viena, Austria, 1946) Paul Albert Leitner (Jenbach, Austria, 1957) Markus Muntean/Adi Rosenblum (Graz, Austria, 1962; Haifa, Israel, 1962) Lois Renner (Salzburgo, Austria, 1961) Eva Schlegel (Hall, Austria, 1960) Margherita Spiluttini (Schwarzach, Salzburgo, Austria, 1947) Erwin Wurm (Bruck, Mur, Austria, 1954)

FICHA TÉCNICA DATAS 23 setembro 2005 - 8 xaneiro 2006 LUGAR Salas de exposición do primeiro andar PRODUCIÓN Ministerio de Asuntos Exteriores de Austria PATROCINIO Foro Cultural de Austria ITINERANCIA Universidad de Salamanca MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo COMISARIA Andrea Domesle COORDINACIÓN E REXISTRO Marta García Viña MONTAXE Paul Edward Guy e equipo de montaxe do MARCO TRANSPORTE Artecom SEGURO STAI

32 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

EXPOSICIÓNS CHIKAKU TEMPO E MEMORIA EN XAPÓN

A palabra xaponesa chikaku, a cotío traducida como “percepción”, é un composto de dous caracteres: chi [coñecemento] e kaku [sensación]. Chi ten un significado lóxico, coma cando forma parte da palabra chie ou “sabedoría”. Kaku utilízase para crear a palabra kankaku ou “sensación”. A combinación destes elementos ten como resultado unha única palabra que representa tanto o pensamento coma a sensación. Chikaku ten sido sempre unha palabra con dous significados diferentes.

Este foi o título da mostra que o MARCO de Vigo presentou en exclusiva para España; unha exposición que analizaba a evolución da arte xaponesa dos últimos cincuenta anos, con obras procedentes de diversos ámbitos creativos e en distintos soportes: pinturas, esculturas, instalacións, fotografías, vídeos, cine e arquitectura. Todo isto convertíaa na máis importante mostra colectiva de arte xaponés contemporánea realizada ata agora no noso país, con obras de 16 artistas de distintas xeracións, e cun especial enfoque que tomaba como base tres conceptos: as formas de percepción, o sentido do tempo, e as estruturas da memoria.

Tanto dende o punto de vista da súa repercusión en medios, como pola extraordinaria acollida por parte da crítica e dos visitantes, e as institucións e persoas implicadas na súa organización –moi especialmente The Japan Foundation e Casa Asia– CHIKAKU pode ser cualificada como a exposición estrela do ano 2005 no MARCO. Os actos inaugurais contaron coa presenza, ademais dun bo número de artistas participantes, do Embaixador de Xapón en España, e representantes das entidades participantes.

Dende finais do século XIX, tras case 300 anos de illamento, Xapón embárcase nunha carreira de modernización extremadamente acelerada. O importante crecemento acadado durante tres períodos chave –a reconstrución social da posguerra nos anos 50, o rápido crecemento económico dos 70 e a revolución das tecnoloxías da información nos 90– o teñen convertido nun país vangardista que destaca polo seu poderío económico e o seu desenvolvemento tecnolóxico.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 33

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 A rápida saída da cultura xaponesa do seu illamento histórico ten provocado que o mundo da arte se vexa marcado por unha forma extraordinariamente diferente de entender a existencia. A arte xaponesa contemporánea créase baixo a complexa influencia da modernización e o desenvolvemento tecnolóxico. Sen embargo, e a pesar destes cambios vertixinosos, os xaponeses aínda conservan o seu propio estilo de vida con fondas raíces físicas e culturais; a confrontación entre o mundo dos valores tradicionais e o da modernidade máis futurista aparecen reflectidos nas obras dos principais artistas deste país.

Tradicionalmente, a ollada do mundo occidental sobre un país tan fascinante e contraditorio coma Xapón non estivo exenta de visións tópicas e incluso míticas. Ao carón da gran cantidade de comentarios sobre o seu éxito económico e diferenzas culturais en xeral, o certo é que o noso coñecemento sobre outros aspectos da cultura xaponesa é de cote fragmentario e demasiado condicionado por certos clixés.

A exposición tentaba volver a analizar os valores estéticos occidentais, a reconsiderar o significado da arte no século XXI, e a identificar novas posibilidades para a arte xaponesa no complexo marco da vida contemporánea, especialmente á vista das recentes transformacións artísticas nos sistemas de comunicación e multimedia, e do papel dos avances tecnolóxicos, cada vez máis presentes no noso quefacer diario.

No tocante á montaxe, coidouse especialmente a presentación das obras en sala, cunha distribución espacial deseñada para a ocasión polo arquitecto Makoto Sei Watanabe, que desempeñou un dobre papel como arquitecto encargado do deseño de montaxe, e como artista participante. As súas solucións, ideadas para potenciar ao máximo a capacidade de percepción dos espectadores, tiveron como elemento máis salientable a súa intervención a modo de trompe l’oeil no panóptico central.

PERFORMANCE Emiko Kasahara

La Charme, 2005

Entre os meses de outubro e decembro, CHIKAKU estivo acompañada dun conxunto de actividades complementarias, entre as que se inclúen a creación dun directorio web sobre arte xaponesa actual na bibliotecamediateca, o ciclo de cinema xaponés organizado polo Cineclube Lumière en colaboración co MARCO, e os talleres de Manga para público infantil e adulto.

Os días 7 e 8 de outubro, coincidindo coas xornadas inaugurais, a artista Emiko Kasahara presentou a súa performance La Charme nun dos patios da planta baixa. As sete mulleres participantes, seleccionadas a través dun casting convocado polo MARCO e pola propia artista, tiveron a oportunidade de participar directamente no proceso creativo e vivir de primeira man a experiencia de se converter en parte integrante da obra.

34 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

Participantes: Eva Alfonso González Belmira de Jesús Quiraz Sira Mª Martín Lomba Cristina Pazos Méndez Begoña Salaberri Ituarte Raquel Vázquez González Begoña Vázquez Mosquera Coa colaboración de: Peluquería Mara Costas, Vigo Voluntarias: Nereida Rial Peralta Carmen Asensio Amado Iria Vázquez López Nieves González Prado

EXPOSICIÓNS ARTISTAS

COMISARIO

Rieko Hidaka (Toquio, 1958) Takashi Ito (Fukuoka, Xapón, 1956) Emiko Kasahara (Toquio, 1963) Yayoi Kusama (Matsumoto, Xapón, 1929) Trinh T. Minh-ha (Hanoi, Vietnam, 1952) Daido Moriyama (Osaka, Xapón, 1938) Hiroyuki Moriwaki (Wakayama, Xapón, 1964) Takuma Nakahira (Toquio, Xapón, 1938) Tetsuya Nakamura (Chiba, Xapón, 1969) Motohiko Odani (Toquio, Xapón, 1972) Taro Okamoto (Kawasaki, Xapón, 1911 –Toquio, 1996) Yutaka Sone (Shizuoka, Xapón, 1965) Yoshihiro Suda (Yamanashi, Xapón, 1969) Hiroshi Sugimoto (Toquio, 1948) Makoto Sei Watanabe (Yokohama, Xapón, 1952) Miwa Yanagi (Kobe, Xapón, 1967)

Nado en Toquio en 1953, Toshiharu Ito é historiador de arte, teórico de arte e comunicación e comisario de exposicións. Entre 1990 e 2001 foi Catedrático na Tama Art University de Toquio, e dende o ano 2001 na Tokyo National University of Fine Arts and Music. Entre 1992 e 1998 foi comisario no Inter Communication Center de Toquio, e dende 1995 é Director Artístico no Intermedia Institute de Osaka; entre os anos 2000 e 2003 traballou como Director Artístico no Tokyo AAD Studio de Toquio.

Unha selección das súas publicacións inclúe os seguintes títulos: History of 20th Century Photography (Toquio, 1988); Machine Art (Toquio, 1991); Electronic Art (Toquio, 1999).

FICHA TÉCNICA DATAS 7 outubro 2005 - 22 xaneiro 2006 LUGAR Salas de exposición da planta baixa PRODUCIÓN The Japan Foundation MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo COLABORACIÓN Casa Asia, Barcelona ITINERANCIA Kunsthaus Graz MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo COMISARIO Toshiharu Ito, coa colaboración de Miki Okabe RESPONSABLE PROXECTO NO MARCO Iñaki Martínez Antelo COORDINACIÓN Marta García Viña REXISTRO Marta García Viña Miki Okabe DESEÑO DA MONTAXE Makoto Sei Watanabe MONTAXE Norifumi Hasegawa Sassa Hidehiko Paul Edward Guy e equipo de montaxe do MARCO TRANSPORTE Manterola Hasenkamp Sankyu Inc. SEGURO National Versicherung Zürich Kuhn & Bülow Nipponkoa Insurance Co., Ltd.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 35

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

ESPAZO ANEXO CARLOS RODRÍGUEZ-MÉNDEZ O Espazo Anexo do MARCO, concibido dende a súa orixe como sala de proxectos dedicada á produción e promoción de artistas emerxentes galegos, iniciou a súa programación do ano 2005 cunha exposición individual de Carlos RodríguezMéndez.

Para a presentación no Espazo Anexo da que foi a súa primeira exposición en Galicia, Carlos Rodríguez-Méndez creou dous tipos de obra: por unha banda as súas esculturas Columnas (2004) e Canal XIV (2004-2005), grupos escultóricos realizados a base de estruturas recubertas de turba. Pola outra, a continuación en Vigo de dúas series comezadas en Madrid, que por estaren feitas na cidade daban especial sentido á presentación da súa obra no MARCO. Estas series, exhibidas en DVD, eran Construír procesos (2003-2005) –construcións efémeras realizadas a pé de rúa con materiais de desfeito que proveñen de contedores de obras– e Traballos de fóra (2004-2005), nos que se fotografía a si mesmo dentro de buratos xa existentes.

Se hai algo que sorprende nun primeiro achegamento ao traballo deste artista é o seu moi particular xeito de se enfrontar ao acto creativo, dende o momento de construción da obra no taller ata a súa instalación no espazo expositivo, entendido como parte fundamental dese proceso. As súas rotundas esculturas de turba non só se sitúan nese ámbito, senón que o van habitando, como negándose a se limitar a unha única e definitiva colocación. Este proceso é rexistrado polo artista en vídeo, cun claro obxectivo documental que considera tan importante como a escultura en si mesma, e que permite máis dunha lectura da obra.

As súas esculturas, herdeiras dalgún xeito da tradición da arte povera, dun material tan precario y efémero como a terra, e co forte compoñente de repetición seriada que as podería enlazar coa arte minimal, dispúñanse no Espazo Anexo invadindo a sala, e obrigando ao espectador a rodealas para poder acceder ao interior. Se na exposición inaugural do Anexo as dimensións da obra de Angela de la Cruz impedían ao público percorrer a sala, as enormes pezas de Carlos Rodríguez-Méndez buscaban un efecto similar –aínda que con recursos moi diferentes– de invasión completa do espazo.

36 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

EXPOSICIÓNS CARLOS RODRÍGUEZ-MÉNDEZ (As Neves, Pontevedra, 1968)

Exposicións indi viduais 2004 Galería KA, Madrid · Columnas de tierra, Ateneo, Madrid 2003 Pseudomorfosis del Amor, Los29Enchufes, Madrid· Relación=Recibo (coa poeta Maite Dono), Ateneo, Madrid 2002 Restablecer, Espacio f, Madrid · Reenvío, Catálogo General, Bilbao · Concierto para tres esculturas, Concejalía de Cultura, Las Pedroñeras, Cuenca Exposicións colecti vas 2005 En algún lugar alguien está volando furiosamente hacia ti, Inéditos 2005, La Casa Encendida, Madrid · III Bienal de escultura Riofisa, Madrid 2004 Guasipichai, Los29enchufes, Madrid · Extensión sobre una segunda morfología privada, Casas y calles 04, Madrid 2003 Expresa 2003, Arte y Cultura Contemporánea, Ciudadela, Pamplona · Generación 2003, La Casa Encendida, Madrid. Itinerante a Barcelona, Sevilla, Cascais, Santiago de Compostela · Catálogo General, Bilbao · Galería Artificial, Madrid 2002 Catálogo General, Bilbao · Exposición Internacional de Artes Plásticas, Valdepeñas 2001 Presentación de los artistas de la temporada 2002, Espacio f, Madrid 1998 Ciento y... postalicas a Federico García Lorca, Fórum Filatélico, Madrid Bolsas e prox ec tos 2003 Bolseiro pola Fundación Arte y Derecho, convocatoria VII 2002 Membro fundador do proxecto SilodeArte, financiado pola Fundación Arte y Derecho, Madrid Publicacións Maderuelo, Javier, “Pilares de Tierra”, en El País, Babelia, setembro 2004 Cereceda, Miguel, “El artista que yo he visto”, en Arte y Naturaleza, setembro 2004 García Yelo, María, “En estado puro”, en ABC Cultural, setembro 2004

FICHA TÉCNICA DATAS 18 marzo - 19 xuño 2005 LUGAR Espazo Anexo PRODUCIÓN MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo COMISARIO Iñaki Martínez Antelo MONTAXE Paul Edward Guy e equipo de montaxe do MARCO MONTAXE AUDIOVISUAL ITAVI AV TRANSPORTE Ángel Barquero SEGURO STAI

“A aparente dualidade da miña obra preséntase claramente na exposición do Anexo. Os vídeos son capaces de contar o que nunca tivera conseguido coa obra plástica. Pero os dous medios están, no meu caso, ligados entre si por unha mesma intención, que ten que ver coa convivencia e co sentido de pertenza, e tamén cun modo procesual de entender a escultura e a arte. As esculturas son elementos cos que se apropiar do espazo expositivo, que irrompen e conviven con ese espazo simbolicamente. E nos meus vídeos utilizo procesos de traballo absolutamente privados para manter unha experiencia de convivencia e de pertenza completa cun lugar determinado, cun territorio no que xerar unha especie de rutina. Para isto uso ‘escenografías’ e ámbitos moi similares e repetitivos, que son presentados de xeito ríxido, directo.

Mostro interese polas series sobre un mesmo discurso, e traballo deste xeito tamén coa escultura. En ambos casos é fundamental a atención ao proceso en si mesmo. É o único modo que coñezo de transcender o feito mesmo da arte”.

Carlos Rodríguez-Méndez MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 37

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

FRAN HERBELLO SOUVENIR Fran Herbello é sobre todo coñecido no panorama artístico polas súas fotografías en branco e negro, imaxes irreais construídas polo propio autor coma colaxes conceptuais, cuns elementos entre os que se establecen múltiples asociacións. Froito destas conxuncións, cada obra ofrece múltiples e numerosas lecturas, se ben o autor vai máis alá do simple xogo intelectual. Nestas imaxes a transmisión de sensacións non é só consciente, senón que revelan tamén relacións inconscientes, condicionadas polo estado anímico do observador.

No seu proxecto para o Espazo Anexo do MARCO, Herbello presentou dúas propostas –unha instalación e unha proxección de vídeo– realizadas especificamente para este ámbito, nas que introduciu elementos e recursos pouco habituais na súa obra, e que o artista considerou coma un reto á hora de se enfrontar a un espazo coma o do Anexo.

A primeira, Souvenir 1, situábase na sala principal, transformada en campo de herba que ocupaba a totalidade do espazo, con altofalantes camuflados que emitían sons de grilos, variables no seu ton e intensidade, na procura dunha sensación de arbitrariedade que acentuaba o carácter natural do son. Esta instalación poderíase entender como presentación dunha fotografía de viaxe, un escenario que ben paga unha foto-lembranza para que cada quen a individualice coa súa presenza. O campo de grilos é un lugar que nos evoca o pasado, que nos fai exercitar a memoria dun xeito similar a cando contemplamos imaxes da nosa infancia. O artista reproducía un escenario propio do rural que recordamos ao situarmos entre a explanada verde, o arrecendo a herba e o son dos grilos. Trae ao presente vivencias pasadas e traslada o campo á cidade, acollendo no museo un espazo para os domingos, para o lecer e o turismo, e facendo referencia aos decorados que moitas veces atopamos nos espazos naturais, xardíns de recreo onde a idea de atracción substitúe á de distracción. Non foi casualidade que, por vez primeira, o muro frontal do Anexo se substituíra por unha parede de cristal, situando o escenario ao pé da rúa e convertendo o espazo expositivo nun escaparate aberto aos transeúntes.

Souvenir 2, o vídeo que se proxectaba sobre a parede do fondo do corredor, amosaba un can durmindo. Cada vez que un visitante entraba na sala e se achegaba á pantalla, activábase un detector de presenza e o can espertaba, rompía a ladrar e volvía durmir tras un curto período de tempo. Este can-actor tiña a misión do cérbero, do can gardián que actuaba como propietario da sala durante todo o período da exposición. Nesta peza, non exenta de humor e ironía, Herbello falaba sobre a delimitación de espazos de seguridade nos museos e ámbitos urbanos, en contraste co mundo rural. No campo, os cans están para protexer o terreo; nas cidades dispoñemos alarmas para evitar roubos nas vivendas e lugares públicos. A terra desaparece como propiedade, substituída polo coche ou a vivenda. Tomando outra vez como punto de partida unha imaxe evocadora da súa infancia, chamaba a nosa atención sobre o contraste da figura do can e sobre o valor da terra no medio rural e urbano. A terra, e o seu valor esencial no mundo rural, desaparece como propiedade, substituída polo coche ou a vivenda.

38 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

FICHA TÉCNICA DATAS 8 xullo - 2 outubro 2005 LUGAR Espazo Anexo PRODUCIÓN MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo COMISARIA Carlota Álvarez Basso MONTAXE Paul Edward Guy e equipo de montaxe do MARCO MONTAXE AUDIOVISUAL ITAVI AV

EXPOSICIÓNS

FRAN HERBELLO (Menziken, Suíza, 1977)

Exposicións indi viduais 2005 Fundación Torrente Ballester, Santiago de Compostela 2003 Miradas virxes, Centro Torrente Ballester, Ferrol 2002 Explorafoto 2002, Casa del Japón, Salamanca · Encontros da Imagem 2002, Famalicão, Portugal · Fundación Luis Seoane, A Coruña · Galería Railowsky, Valencia · Fundación Granell, Santiago de Compostela 2001 Edificio da Xunta de Galicia, Lugo · Teatro Principal, Pontevedra · Galería Berini, Barcelona · PhotoEspaña 2001, Sala Minerva, Círculo de Bellas Artes, Madrid 2000 Outono fotográfico, Casa da Xuventude, Ourense Exposicións c olecti vas 2005 Detrás da pel, Galería C5 Colección, Santiago de Compostela · Galería Por Amor al Arte, Porto, Portugal 2002 Poéticas fotográficas en la era digital. NinfomaníasInfomanías, Centro Cultural Conde Duque, Madrid · ARCO 2002, stand Galería Berini, Madrid · Imaxes maiores, Caixa Galicia.

Exposición itinerante Publicacións Herbello, Fran, Mal de Corpo, Vigo, C.E.F., 2005 VV.AA. BLINK, 100 Photographers, 10 Curators, 10 Writers, Nova York, Phaidon, 2002 “Fran Herbello”, en Monografías Nº 2, A Coruña, 2002 Herbello, Fran. A imaxe e semellanza, Vigo, C.E.F., 2000

“Ás veces, cando cruzo a ría para vir á cidade, atópome con escenas propias do rural que asocio con pequenas mostras arqueolóxicas, souvenirs do seu pasado.

Agora que o rural que coñezo se vai achegando ao souvenir, actualiza o recordo destas imaxes derivadas da intersección dos dous planos. Desta disolución xorden escenas propias de ámbitos surrealistas, dislocacións que moitas veces son dolorosas, pero que pola súa estrañeza chaman a atención; os elementos perden o seu lugar natural e os códigos que lle son propios tenden a desaparecer.

Na fala do rural, desenvólvense con destreza asociacións rápidas, manéxanse termos flexibles que se agrupan de xeitos múltiples para producir mensaxes cargadas de retórica.

Na cidade, a perda destes códigos transfórmase en recursos similares nalgúns dos anuncios publicitarios.

A asociación de elementos que pertencen a distintos eidos é cousa bastante usada na estratexia de persuasión da publicidade. Tamén é un elemento usual nos circuítos surrealistas: buscan a colisión entre polos, atorden a mirada e abren outros campos de lectura.

Isto é algo que me interesa e aquí, no corte entre os dous planos, é onde me instalo para tentar desenvolver unha proposta baseada no produto desta obrigada relación”.

Fran Herbello MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 39

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

ABERTO POR OBRAS PROCESAR

A última iniciativa desenvolvida no Espazo Anexo no ano 2005 tivo como punto de partida o labor de investigación sobre os procesos de creación artística por parte dun grupo de traballo vencellado á Facultade de Belas Artes de Pontevedra, con diferentes aplicacións e particularidades, tanto na reflexión sobre a actividade creadora como na práctica de taller.

O proxecto a desenvolver tiña dous eixos de actuación: por unha banda, a apertura da creación individual cara ao colectivo, centrándose nun diálogo que permitira múltiples e variadas intervencións de cada un dos artistas. Por outra, a apertura do espazo de taller (creación) ao espazo da exposición (difusión), fomentando a interconexión entre ámbalas dúas funcións. En consecuencia, a idea consistía máis nun proxecto de traballo que no planeamento habitual dunha exposición.

Como reflexión sobre a propia actividade creadora, tomouse como pretexto e punto de partida o mito de Acteon e Diana (Metamorfose de Ovidio), e desenvolvíanse varios dos aspectos que nel aparecen –desexos, medos, seducións, castigos, invisibilidades, frustracións, impotencias– para establecer un percorrido por diferentes procesos de creación. ¿En que parte do noso corpo situamos as nosas contencións, os nosos medos, as nosas culpas?

“A miña proposta xorde a partir deste interrogante, unha pregunta que require contemplación propia, dende unha ollada que ten que penetrar o puramente superficial, físico, externo, para se internar na verdade agochada que contén a cada quen (...)

Na proposta de interacción co público, a pregunta diríxese aos espectadores e participantes cun sentido específico: pedirlles unha reflexión sobre as súas propias contencións e a súa posible localización, o lugar onde se localizan no seu corpo. A continuación realizarase unha fotografía dixital desas partes do corpo, e tras un traballo de manipulación por computadora, estas imaxes iranse imprimindo e incluíndo no espazo expositivo”.

Loreto Blanco 40 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

A acción de Juan Carlos Meana colocaba ao espectador fronte a algúns dos interrogantes que pode presentar a idea de desexo a partir das vivencias máis inmediatas. Aos participantes se lles entregaban espellos e gafas de mergullo para que puidesen experimentar por si mesmos a posibilidade/imposibilidade dun acto simple como é o de camiñar.

“Os espellos (...) son espazos abertos para a interrogación das nosas propias querenzas, tanto na súa versión escultórica na obra El olvido de los deseos, coma na acción Confidencias del deseo, que presenta unha pescuda cara atrás cunha clara intención de establecer relacións entre o presente e o pasado dos desexos”.

Juan Carlos Meana

FICHA TÉCNICA DATAS 14 outubro 2005 - 22 xaneiro 2006 LUGAR Espazo Anexo PRODUCIÓN Facultade de Belas Artes de Pontevedra en colaboración co MARCO COORDINACIÓN Marta García Viña MONTAXE Paul Edward Guy e equipo de montaxe do MARCO TRANSPORTE Artecom SEGURO STAI

EXPOSICIÓNS Jesús Hernández (Salamanca, 1963)

Catedrático de Pintura na Facultade de Belas Artes de Pontevedra, Universidade de Vigo Exposicións indi viduais 1985 Pintura. Sala Caja Postal, Zamora · Pintura. Sala Provincia, León · Pintura. Torreón de Lozoya, Segovia 1986 Escultura. Patio Escuelas, Salamanca 1988 Pintura. Caja de Ahorros, Salamanca 1990 Obra gráfica e instalación. Casa Lis, Salamanca 1998 Diálogo en H. Instalación. Galería Bacelos, Vigo 2001 Sentidos del mirar. Galería Bacelos, Vigo 2002 Desvelos e vigilias. Pazo da Cultura, Pontevedra 2003 Arte en Pontevedra. Pazo da Cultura, Pontevedra Fruela Alonso (Laviana, Asturias, 1974)

Licenciado en Belas Artes (especialidade de Pintura) pola Facultade de Belas Artes de Pontevedra, Universidade de Vigo. Entre 1999 e 2001, programa de Doutoramento “Alternancias en torno ao debuxo”, Departamento de Debuxo, Facultade de Belas Artes de Pontevedra, Universidade de Vigo Exposicións indi viduais 1997 Gesto contra razón. Casa de la Cultura de La Felguera, Asturias 2003 Caminos hacia un paisaje. Miradas virxes, Centro Torrente Ballester, Ferrol Loreto Blanco (Moaña, Pontevedra, 1964)

-Doutora en Belas Artes pola Universidad del País Vasco. Dende 1992, Profesora Titular de Pintura na Facultade de Belas Artes de Pontevedra, Universidade de Vigo Exposicións indi viduais 1984 Casa de Cultura, Concello de Vigo 1988 Galería Kaska y Windsor, Bilbao · Metáforas sobre la casa y el mar. Aula de Cultura de Sestao· Aula de Cultura da Caja de Ahorros Municipal de Bilbao 1991 Galería Bacelos, Vigo · Pinemas. Galería Vanguardia, Bilbao Acechos. Galería Bacelos, Vigo · Gente Menuda. Galería Bacelos, Vigo 2000 Cosmos . Museo La Fábrica, Abarca de Campos, Palencia · Creación dunha escultura permanente no xardín exterior. Museo La Fábrica, Palencia · Luces. Galería Bacelos, Vigo 2005 Peticionarias. Galería Bacelos, Vigo · Peticionarias. Galería Windsor, Bilbao Itziar Ezquieta (A Coruña, 1975)

Licenciada en Belas Artes pola Facultade de Belas Artes de Pontevedra, Universidade de VigO. - Entre 2000 e 2002, programa de Doutoramento “Contemplarse para comprenderse: identidades múltiples na creación artística en torno á mirada”, Departamento de Pintura, Facultade de Belas Artes de Pontevedra, Universidade de Vigo Exposicións indi viduais 1999 Ovodos. El Masón, Pontevedra 2001 Sitios S/T. Galería Anexo, Pontevedra 2002 ( ). Espacio para el Arte. Sala Pórtico, Santiago de Compostela 2003 IDENTIDADes. FRÁGIL. Gracias. Caja Madrid, Pontevedra RED. Galería Paloma Pintos, Santiago

Juan Carlos Meana (Vitoria, 1964)

-Doutor en Belas Artes pola Universidad del País Vasco. Profesor Titular na Facultade de Belas Artes de Pontevedra, Universidade de Vigo Exposicións indi viduais 1986 Casa de Cultura, Vitoria-Gasteiz 1987 Límites. Casa de Cultura, Vitoria-Gasteiz 1988 Galería Kaska y Windsor, Bilbao 1989 Galería Bernanos, París · El peso y la levedad. Trayecto Galería, Vitoria-Gasteiz 1991 Ciclos. Trayecto Galería, Vitoria-Gasteiz 1993 Tiempo y memoria. Trayecto Galería, Vitoria-Gasteiz 1994 La corrección de los deseos (Tiempo y memoria). Galería El Diente del Tiempo, Valencia 1995 Perezas y anhelos. Galería Bacelos, Vigo 1997 Yaceres, Trayecto Galería, Vitoria-Gasteiz · Las miradas pendientes.

Museo La Fábrica, Abarca de Campos, Palencia 1998 Obra Única (con Iñaki Cerrajería), Trayecto Galería, Vitoria-Gasteiz 1999 Sospecha y Conspiración. Galería Bacelos, Vigo 2001 Lo que hay que hacer, lo que hay que dejar. Sala Amárica. Museo de Bellas Artes de Álava, Vitoria-Gasteiz 2002 Enseres, estares. Galería Bacelos, Vigo 2003 Entre la necesidad y la imposibilidad. Sala Carlos III, Universidad Pública de Navarra, Pamplona · Convictos y disidentes. Asociación cultural ‘A carón do mar’, Cangas do Morrazo, Pontevedra 2004 Sin yo. Trayecto Galería, Vitoria-Gasteiz Jesús Pata (Pontevedra, 1971)

Licenciado en Belas Artes (especialidade de Pintura) pola Facultade de Belas Artes de Pontevedra, Universidade de Vigo. Doutor en Humanidades pola Universidad Pompeu Fabra, Instituto Universitario de Cultura, Barcelona Exposicións colec ti vas 2001 Novos Valores. Deputación de Pontevedra. · I certame “Novos Valores” Auditorio de Galicia. Xunta de Galicia. Concello de Santiago de Compostela.

2002 Colectiva de Gravado. Pontevedra · II certame “Novos Valores” Auditorio de Galicia. Xunta de Galicia. Concello de Santiago de Compostela MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 41

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

PUBLICACIÓNS Neste ano 2005 o MARCO editou varias publicacións moi diferentes entre si. No caso de Diáspora, catálogo editado conxuntamente coa Fundación Luis Seoane, compre destacar a recuperación dunha escolma de 23 textos históricos sobre a arte galega e a diáspora; A patria está ao virar na esquina foi unha colaboración coa Universidad de Salamanca, e Chikaku. Tempo e memoria en Xapón –cun atractivo deseño de cuberta que xoga coa nosa percepción– é un libro de obrigada consulta para quen se queira achegar á arte contemporánea producida en Xapón dende a década dos anos setenta. Eu, Museo e Carlos Rodríguez-Méndez continuaban a liña da colección ‘Espazo Anexo’, e foron editados unha vez clausuradas as mostras para poder recoller os procesos de produción das pezas deseñadas especificamente para esta sala. Este ano compre salientar tamén a publicación de dúas separatas como complemento dos catálogos orixinais: a de 20 Desarranxos. Panorama da arte brasileira, adaptada ao contexto da mostra en Vigo, e a de Strangely Familiar, que recollía as traducións ao galego e castelán dos textos do catálogo en lingua inglesa. Por último, o libro Voces de Atlántica, publicado conxuntamente coa Editorial Galaxia, recolle entrevistas coa maioría dos artistas de Atlántica, así como as intervencións dos protagonistas durante as xornadas de debate suscitadas pola que foi unha das mostras inaugurais do MARCO.

Panorama da Ar te Brasileira: (desarrumado) 19 desarranjos 149 p., cor, 19 x 23,5 cm Textos: Adrienne Samos, Gerardo Mosquera e Paulo Climachauska Deseño: Jose Roberto Freire Edición: portugués, castelán e inglés Editado por: Museu de Arte Moderna de São Paulo PVP: 20 € 20 desarran xos: panorama da ar te brasileira (S eparata) 63 p., cor, 19 x 23, 5 cm Textos: Gerardo Mosquera, Adrienne Samos Deseño: Nuria Barreras Edición: galego–castelán Editado por: Fundación MARCO ISBN: 84-933121-8-5 PVP: incluído

Diáspora: 10 ar tistas galegos no exilio latinoamericano 1930 – 1970 221 p., cor, 24 x 29,5 cm Textos: Xerardo Álvarez Gallego, Antonio Baltar, Eduardo Blanco–Amor, Castelao, Manuel Colmeiro, Isaac Díaz Pardo, Rafael Dieste, Miguel Anxo Fernández, Eugenio Granell, Carlos López Bernárdez, Maruja Mallo, Luis Seoane, Luís Soto Fernández, Lorenzo Varela, Carlos Velo Deseño: Xosé Díaz (Imago Mundi) Edición: galego–castelán Editado por: Fundación MARCO e Fundación Luis Seoane ISBN: 84-934364-0-2 PVP: 25 € 42 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

EXPOSICIÓNS MAR CO: memoria de ac ti vidades 20 04 87 p., b/n, 22 x 29,5 cm Textos: Equipo do MARCO Deseño: Nuria Barreras Edición: galego Editado por: Fundación MARCO

Voc es de Atlántica 303 p., b/n, 17 x 24 cm Textos: David Barro, Carme Vidal, Ignacio Basallo, Luís Borrajo, Xabier Correa Corredoira, Alberto Datas, Manuel Facal, Xosé Freixanes, Antón Goyanes, Armando Guerra, Ánxel Huete, Menchu Lamas, Antón Lamazares, Francisco Leiro, Manuel Moldes, César Otero, Antón Patiño, Alberte Permuy, Manuel Quintana Martelo, Silverio Rivas, Manuel Ruibal, Xesús Vázquez, Xosé Vivián, Cipriano Jiménez, Alberto González–Alegre, Román Pereiro, Alfonso Pexegueiro, X. Antón Castro, Xavier Seoane Deseño: Desoños Edición: galego Editado por: Fundación MARCO e Editorial Galaxia ISBN: 84-934364-1-0 PVP: 30 €

Strangely familiar : design and everyday lif e 344 p., cor, 15,5 x 22 cm Textos: Jonathan Bell, Aaron Betsky, Andrew Blauvelt, Jamer Hunt Deseño: Andrew Blauvelt e Alex DeArmond Edición: inglés Editado por: Walker Art Center ISBN: 0-935640-75-4 PVP: 35 € Ex trañamente familiares: diseño y vida c otidiana (S eparata ) 159 p., 15 x 21,5 cm Textos: Jonathan Bell, Aarón Betsky, Andrew Blauvelt, Jamer Hunt Deseño: Nuria Barreras Edición: galego e castelán Editado por: Fundación MARCO PVP: incluído

“Eu Museo”: c entro de Ar te EGO no MAR CO de Vigo 87 p., b/n e cor, 18 x 21 cm Textos: Carmen Cantón, Xosé Manuel Lens Deseño: Albert Folch Edición: galego-castelán Editado por: Fundación MARCO ISBN: 84-933121-9-3 PVP: 10 €

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 43

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 La patria está a la vuelta de la esquina: fotografía c ontemporánea de Austria 125 p., cor, 17 x 24 cm Textos: Andrea Domesle Deseño: A. F. Diseño gráfico Edición: castelán e alemán Editado por: Ediciones Universidad de Salamanca e Fundación MARCO ISBN: 84-7800-529-3 PVP: 12 €

Chikak u: tempo e memoria en Xapón = Tiempo y memoria en Japón 224 p., cor, 24 x 30 cm Textos: Toshiharu Ito, Makoto Sei Watanabe, Ryuta Imafuku, Yoko Tawada Deseño: Albert Folch Edición: galego, castelán e inglés Editado por: Fundación MARCO ISBN: 84-934364-3-7 PVP: 25 €

Carlos Rodríguez-Méndez 69 p., cor, 18 x 21 cm Textos: Miguel Cereceda, Iñaki Martínez Antelo, Carlos Rodríguez–Méndez Deseño: David Carballal e Juan Gallego Edición: galego-castelán Editado por: Fundación MARCO ISBN: 84-934364-2-9 PVP: 10 €

44 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

EXPOSICIÓNS SELECCIÓN PRENSA EXPOSICIÓNS Proba da boa imaxe do MARCO durante o ano 2005 foi a ampla difusión das exposicións temporais e outras actividades en medios de comunicación locais, autonómicos, estatais e internacionais, así como en publicacións especializadas, anuarios e noticiarios turísticos. O labor dos profesionais da prensa escrita, medios dixitais, radio e televisión foi esencial para a mellor difusión e coñecemento das nosas actividades e obxectivos.

No que respecta á prensa escrita, estas páxinas presentan unha selección dalgunhas das noticias máis destacadas do ano 2005. Ademais dos xornais de maior difusión en Galicia, que adicaron páxinas especiais nos seus diarios e suplementos ás exposicións do MARCO, tamén os suplementos culturais das máis importantes publicacións nacionais fixéronse eco das mesmas, en ocasións como noticia de primeira páxina ou en reportaxes interiores.

9 febreiro 2005 LA VOZ DE GALICIA

Os datos cuantitativos de índices de repercusión en medios amosan resultados altamente satisfactorios: máis de 2.000 noticias e mencións sobre as actividades programadas en 2005, cunha media de 170 por exposición, na que as “estrelas mediáticas” foron as mostras CHIKAKU, 20 DESARRANXOS, e DIÁSPORA.

11 xuño 2005 , BABELIA (EL PAÍS)

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 45

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

3 setembro 2005 ABCD las artes y las letras

30 xuño 2005 FARO DE VIGO

18 setembro 2005 GALICIA HOXE

1 decembro 2005 EL CULTURAL (ELMUNDO)

46 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

8 outubro 2005 ATLÁNTICO DIARIO

16 outubro 2005 EL CORREO GALLEGO

16 decembro 2005 EP3 (EL PAÍS)

3. ACTIVIDADES

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA 49 PROGRAMAS PARA ESCOLARES 51 TALLERES INFANTÍS E ACTIVIDADES PARA FAMILIAS 53 CURSOS PARA ADULTOS 57 OBRADOIROS 59 XORNADAS DE PORTAS ABERTAS 60 PROGRAMACIÓN DO SALON DE ACTOS 63 PROGRAMACIÓN AUDIOVISUAL 64 CONCERTOS + FESTIVAIS 67 OUTROS EVENTOS 68 XORNADAS DE REFLEXIÓN 69 CONFERENCIAS, ENCONTROS E MESAS REDONDAS 71 CESIÓN DE ESPAZOS 72 BIBLIOTECA 73 ACTIVIDADES 76 PÁXINA WEB 79

ACTIVIDADES

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA Un dos rasgos distintivos do MARCO é o feito de reunir nun mesmo departamento boa parte das tarefas de comunicación –especialmente as relacións cos medios– e a programación didáctica.

Esta dualidade ou bifrontismo lévanos a unha reflexión sobre a necesidade de sintonizar dúas vertentes de ritmos tan distintos e que, non obstante, teñen en común o papel de intermediación.

Sexa en relación cos profesionais dos medios, cos seus lectores e audiencias, co público infantil e adolescente, cos asistentes a cursos e talleres, co público das visitas guiadas ou cos participantes en calquera outra actividade, a nosa función é sempre a de intermediarios entre as obras de arte e os nosos públicos, tentando atopar a mellor linguaxe de comunicación con cada un dos destinatarios.

Dende o punto de vista cuantitativo, o número de participantes nas actividades que neste capítulo agrupamos baixo o título xenérico de ‘programación didáctica’, e que inclúen tanto a programación para escolares como os talleres para familias, cursos de adultos, programación de verán e talleres de artistas, incrementouse nun 13,5% respecto ao ano anterior.

Por outra banda, se o ano 2003 significou o inicio dun programa educativo propio, e 2004 a diversificación e consolidación da oferta, 2005 foi un ano de experimentación de novos contidos e metodoloxías, especialmente nas actividades para escolares e nos obradoiros de verán. Cando falamos de programación didáctica referímonos a un conxunto de actividades pero tamén a unha función ou –cando menos– intención. Se consideramos os centros de arte como espazos de crecemento, o planeamento dun programa educativo de calidade é unha das súas funcións primordiais, un elemento distintivo que sustenta boa parte do noso quefacer como xestores culturais. Ademais, neste período foi se cadra máis evidente que a didáctica do MARCO non é un conxunto independente de actividades, senón un contido transversal e complementario do resto da programación, e moi especialmente das exposicións temporais.

No que respecta aos programas para escolares e talleres para familias, unha vez máis o factor esencial foi o labor do persoal educador, os mellores emisores/receptores da información, en contacto diario e directo cos destinatarios. Durante 2005, varias persoas traballaron como educadores nas salas e talleres, en distintos turnos e períodos: Angel Borrero, Yurema Collazo, Laura Fernández, Luis Gómez, Laura Gómez, Mª Xosé Martínez, Patricia Moure, Angeles Rodríguez e María Urrutia, coordinados por Carolina Posada. Todos eles, xunto cos nenos, rapaces, adultos e docentes acompañantes, foron os verdadeiros protagonistas da boa marcha do programa. As novas sesións de monicreques e as visitas ás salas de exposición no caso das actividades para familias, e as exposicións de arte brasileira, de fotografía contemporánea, e de arte xaponesa contemporánea, durante as visitas e talleres de escolares deseñadas por Pedro Cordón para cada mostra, brindaron moitas oportunidades de crecemento e educación da mirada –sempre poliédrica– a partir do coñecemento e o disfrute.

E falando de poliedros, quizais o proxecto máis innovador de 2005 foron os talleres de verán ARTE+MATES. Xoguemos coas formas, un programa experimental que tomaba como punto de parMUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 49

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 tida o labor dun grupo interdisciplinar de profesores de ensino secundario –plástica e matemáticas, especialmente xeometría– sobre o nivel de desenvolvemento da visión espacial no alumnado da ESO, e que foi posible grazas ao patrocinio do Ministerio de Cultura. O museo convertíase en lugar de investigación e divulgación de proxectos en relación coa educación artística, e como espazo de probas “in situ”, aplicando e ampliando experiencias procedentes das aulas noutros contextos e grupos de idade.

Os obxectivos eran fomentar a valoración e aprendizaxe conxunta de materias tradicionalmente separadas; entender conceptos e nocións matemáticas a través da súa aplicación en creacións plásticas; mellorar habilidades de observación, reflexión e interpretación; e potenciar a visión espacial a través da contemplación e análise de obras de arte. Da necesidade de modificar enfoques e metodoloxías naceu esta proposta, que pretendeu contribuír a unha relación máis estreita entre as materias do currículo escolar e a educación artística, ademais de amosar algúns aspectos pouco coñecidos das matemáticas e a xeometría en relación coa arte e a realidade que nos rodea. O programa tivo continuidade durante a temporada de outono, na que a mostra CHIKAKU ofreceu novas posibilidades de ensaio da percepción espacial.

Durante o 2005, os cursos para adultos continuaron sendo un vehículo de achegamento á cidadanía, e ofreceron un espazo no que o fin non é tanto o coñecemento en si como unha mellor recepción das obras de arte. Ademais do éxito indiscutible do curso de iniciación, impartido por Ana Pereira, programáronse outros temáticos ou monográficos: durante o primeiro cuadrimestre, “Panorama. Campos temáticos na arte actual” tomaba como punto de partida a mostra Desarranxos do primeiro andar, ofrecendo a posibilidade dun contacto directo coas obras, dunha experiencia con todos os sentidos que vai moito máis alá dunha imaxe proxectada. A partir de outubro, o curso titulado “O cine na fronteira das artes plásticas”, realizado en colaboración co CGAI, Centro Galego das Artes da Imaxe, e impartido por varios expertos, facía un percorrido polas frutíferas relacións e contaminacións entre o cine e das artes plásticas.

En resumo, 2005 foi un período cheo e ilusionante, pero queda moito por descubrir e aprender nos anos vindeiros, nos que continuaremos atentos a novos proxectos, experiencias e metodoloxías didácticas, pero sobre todo ás demandas e necesidades dos nosos públicos máis próximos, principais destinatarios das actividades descritas nas seguintes páxinas.

Marta Viana Tomé e Pilar Souto Soto Departamento de Comunicación e Didáctica

50 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

Resultados globais da temporada 2004 (xaneiro - xuño + outubro -decembro)

Programas para escolares Total centros: 215 Total escolares: 7.896 Talleres infantís e actividades para familias Total participantes: 4.260 Talleres infantís de verán Total participantes: 1.886 Visitas guiadas para asociacións Total participantes: 1.746 Cursos de adultos Total participantes: 330 Talleres de artistas Total participantes: 41 Xornadas de portas abertas Total participantes: 6.768

ACTIVIDADES PROGRAMAS PARA ESCOLARES Número total de centros: 215 Número total de escolares: 7.896 Seguindo o ritmo do curso escolar, dúas tempadas debuxan o programa educativo do MARCO cada ano: a que vai do mes de xaneiro ao comezo do verán, e o inicio do novo curso entre outubro e decembro. O programa, de carácter gratuíto, diríxese ao alumnado e profesorado de Educación Infantil, Primaria, Secundaria, Bacharelato e FP, de centros públicos e privados. Ademais das visitas e obradoiros in situ, comprende actividades opcionais para antes e despois da visita ao MARCO, dispoñibles a través da web.

Durante este ano 2005, unha vez máis, os participantes puideron disfrutar das visitas e obradoiros deseñados especificamente para cada exposición: as mostras 20 Desarranxos, Diáspora, e a Colección de Fotografía Contemporánea de Telefónica entre os meses de xaneiro e xuño; e a exposición Chikaku sobre arte contemporánea xaponesa entre outubro e decembro.

XANEIRO – XUÑO 2004 De xaneiro a xuño continuouse co programa de actividades didácticas e obradoiros titulado Ar tellando...para esc olares, iniciado no mes de outubro de 2004.

AR TELLANDO... para esc olares Do 13 de outubro de 2004 ao 24 de xuño de 2005 Lugar: salas de exposición e Laboratorio das Artes martes a venres, de 11.00 a 14.00 Resultados c uantitati vos mes

nº c entros

nº esc olares

xaneiro (do día 25 ao 28)

7

241

febreiro

21

776

marzo

23

940

abril

41

1.666

maio

40

1.342

xuño (ata o día 24)

34

897

total centros: 166

total escolares: 5.518

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 51

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

OUTUBRO – DECEMBRO 2005 A partir do mes de outubro comezou unha nova etapa do programa, que na tempada 2005-2006 levaba por título Formas no ma xín...

FORMA S NO MAXÍN... para esc olares A partir do 13 de outubro de 2005 Lugar: salas de exposición e Laboratorio das Artes martes a venres, de 11.00 a 14.00

Resultados c uantitati vos mes outubro (dende o día 13) novembro decembro

nº c entros 10 24 15 total centros: 49

52 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

nº esc olares 547 915 572 total escolares: 2.034

ACTIVIDADES TALLERES INFANTÍS E ACTIVIDADES PARA FAMILIAS Número de participantes nas actividades de fin de semana: 4.260 Número de participantes nos obradoiros de verán: 1.886 ACTIVIDADES DE FIN DE SEMANA Sen dúbida, outro dos programas estrela do MARCO durante 2005 foi o dedicado ás actividades para familias das fins de semana, dirixidas a público infantil e adulto. Do mesmo modo que a programación para escolares, as actividades para familias seguen un ritmo estacional, e adaptan os seus horarios aos hábitos e preferencias dos públicos destinatarios.

Entre os meses xaneiro e xuño, os obradoiros dos sábados estiveron precedidos de sesións de contacontos no Laboratorio das Artes, o espazo de didáctica no primeiro andar. Historias vividas que funcionan como punto de partida para a interpretación, o coñecemento e a práctica de técnicas artísticas. Os domingos, as exposicións temporais do MARCO servían de ponte para actividades e obradoiros.

A partir do mes de outubro, Marquiño e outros personaxes como Lady Minimal, a pinga Chof, ou o Burato Cibernético, acompañaron aos máis pequenos nun percorrido polos movementos artísticos dos séculos XX e XXI. Os espectáculos de monicreques no salón de actos foron seguidos de obradoiros no Laboratorio das Artes, relacionados coa sesión de cada día.

O programa de monicreques do ano 2005 foi posible grazas ao patrocinio do Ministerio de Cultura.

SESIÓNS DE MONICREQUES

Spray attack!

Teoría da cor

Picasso e o libro máxico

Cubismo, abstracción

Chof, a pinga viaxeira

Expresionismo

Recíclate comigo

Ready-made

Príncipe Maximus, o namorado Minimal E ti, ¿que sabes facer?

Ready-made, arte Pop

O burato cibernético

Net-art

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 53

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 XANEIRO – XUÑO 2005 AR TELLANDO... para familias Obradoiros plásticos infantís, contacontos e visitas ás exposicións, para nen@s de 3 a 8 anos, sós ou acompañados de adultos. l Do 7 de xaneiro ao 26 de xuño de 2005 l Lugar: salas de exposición e Laboratorio das Artes l Venres, de 18.00 a 20.00; sábados e domingos de 12.00 a 14.00 l

Venres: talleres plásticos infantís mes nº par ticipantes xaneiro 65 febreiro 107 marzo 114 abril 189 maio 97 xuño 39 total participantes: 611 Sábados: contacontos e talleres mes nº par ticipantes xaneiro 179 febreiro 223 marzo 160 abril 168 maio 185 xuño 101 total participantes: 1.016

Domingos:talleres en torno ás exposicións mes nº par ticipantes xaneiro 132 febreiro 162 marzo 100 abril 194 maio 83 xuño 70 total participantes: 741

OUTUBRO – DECEMBRO 2004 FORMA S NO MAXÍN... para familias Obradoiros plásticos infantís, contacontos e visitas ás exposicións, para nen@s de 3 a 8 anos sós ou acompañados de adultos l Do 8 de outubro ao 17 de decembro de 2005 l Lugar: salas de exposición e Laboratorio das Artes l Venres, de 18.00 a 20.00; sábados e domingos de 12.00 a 14.00 l

Venres: talleres plásticos infantís mes nº par ticipantes outubro 191 novembro 145 decembro 104 total participantes: 440 sábados: monicreques e talleres mes nº par ticipantes outubro 254 novembro 273 decembro 242 total participantes: 769 54 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

Domingos:talleres en torno ás exposicións mes nº par ticipantes outubro 194 novembro 330 decembro 683 total participantes: 440

ACTIVIDADES OBRADOIROS DE VERÁN

ARTE E MATEMÁTICAS XOGUEMOS COAS FORMAS

Para nen@s a partir de 3 anos sós ou acompañados de adultos Do 8 de xullo ao 17 de setembro de 2005 Lugar: salas de exposición e Laboratorio das Artes Martes a sábados (festivos incluídos), de 12.00 a 14.00 Produción: MARCO, Departamento Didáctico Deseño das actividades: Pedro A. Cordón Casais e Mª Xosé Martínez Pérez Coa colaboración de: Blanca González, Antonio Pena, Esther Pérez, Manoli Saburido Patrocinio: Ministerio de Cultura

ARTE+MATES Xoguemos coas formas

mes

nº participantes

xullo

882

agosto

640

setembro (ata o día 17)

364

total par ticipantes:

ARTE+MATES, que estivo en marcha durante toda a temporada de verán, foi un innovador programa educativo centrado na relación das matemáticas –máis concretamente da xeometría– coa arte e o noso contorno, e que tiña como principal obxectivo axudar ao achegamento de dous eidos creativos aparentemente afastados o un do outro.

O proxecto baseábase en diversos aspectos da xeometría que teñen relación coa arte e o xogo, especialmente a visión espacial e a percepción das formas, que relacionan directamente as dúas áreas de traballo. Acompañados por educadores do museo, os participantes realizaban diversas actividades adaptadas a cada grupo de idade, nas que se combinaban aspectos da xeometría con experiencias artísticas.

1.886 Cada día os educadores planeaban un “artema” –termo inventado para definir unha especie de problema “artístico-matemático”– a resolver. A solución era unha creación plástica metade matemática, metade artística. Por exemplo, a construción dun Tam-gram (artema diario), dun Móbil (artema semanal) ou dun Mosaico 3D (artema colectivo).

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 55

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 Calendario temátic o 1. xoguemos... coas formas 2. xoguemos... cos volumes 3. xoguemos... co espazo 4. xoguemos... coas medidas 5. xoguemos... coa escala 6. xoguemos... coas combinacións 7. xoguemos... coas repeticións 8. xoguemos... coa xeometría 9. xoguemos... cos planos 10. xoguemos... coas fraccións

[do 8 ao 16 xullo] [do 19 ao 23 de xullo] [do 26 ao 30 de xullo] [do 2 ao 6 de agosto] [do 9 ao 13 de agosto] [do 16 ao 20 de agosto] [do 23 ao 27 de agosto] [do 30 de agosto ao 3 de setembro] [do 6 ao 10 de setembro] [do 13 ao 17 de setembro]

OBRADOIROS DE NADAL Durante o último trimestre do ano, a exposición CHIKAKU e a cultura xaponesa serviron de inspiración para os obradoiros de Nadal e para unha experiencia didáctica en torno ao debuxo Manga. n Talleres de Nadal: “papeis e car tóns para regalar ” l Para nen@s de 3 a 8 anos l Do 27 de decembro de 2005 ao 5 de xaneiro de 2006 l Lugar: Laboratorio das Artes l Martes a venres, de 12.00 a 14.00

O origami ou arte da papiroflexia, conservada a través de xeracións, foi un excelente medio para conectar a cultura xaponesa coa arte e as matemáticas a través da construción en papel de corpos xeométricos, que axudaron a envolver e crear fermosos agasallos de Nadal. n Taller de Manga l Para nen@s de 3 a 8 anos l Venres 30 de decembro de 2005, de 18.00 a 20.00 l Lugar: Laboratorio das Artes Acompañados por Tomás Morón, profesor de Manga na Escola Joso de Sabadell, os pequenos descubriron as posibilidades desta forma de expresión, creando os seus propios personaxes.

56 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

ACTIVIDADES CURSOS PARA ADULTOS Número total de paticipantes: 330

XANEIRO – MAIO 2005 Durante o primeiro semestre de 2005 cumpríronse amplamente as expectativas do programa de cursos de arte contemporánea para adultos, con resultados moi satisfactorios tanto polo número de participantes como pola calidade dos docentes e contidos das sesións.

Respecto ao curso de iniciación, a partir de febreiro rematou o ciclo 1 e tivo lugar o ciclo 2, centrado nas manifestacións artísticas da segunda metade do século XX. Pola súa banda, os docentes do curso avanzado finalizaron o ciclo relacionado co obxecto na arte contemporánea e, co mesmo enfoque temático e complementario das exposicións temporais, desenvolveron outro ciclo sobre campos temáticos na arte actual, que tomaba como punto de partida a mostra Desarranxos no primeiro andar.

Na temporada de outono a principal novidade foi o curso monográfico en torno ao cine e as artes plásticas, organizado en colaboración co CGAI, Centro Galego das Artes e a Imaxe. Unha panorámica da arte cinematográfica e dos movementos e autores que ao longo da historia do cine se aproximaron dun modo máis claro ás artes plásticas, ata chegar a época actual, na que moitos cineastas experimentais atopan nas galerías e centros de arte as súas principais canles de difusión.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 57

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

n Curso de iniciación á ar te c ontemporánea: 100 par ticipantes CICLO 2: “A arte dos séculos XX e XXI: da 2ª guerra mundial aos nosos días” l Datas: do 2 de febreiro ao 25 de maio de 2005 l Docente: Ana Pereira Molares l Lugar: salón de actos l Horario: mércores de 19.00 a 20.30 n Curso avan zado de ar te c ontemporánea: 50 par ticipantes CICLO 2: “Panorama: campos temáticos na arte actual” l Datas: do 25 de xaneiro ao 31 de maio de 2005 l Docentes: Xosé Manuel Buxán Bran e Ignacio Pérez-Jofre (sesións teóricas); Juan Martínez de la Colina (visitas guiadas) l Martes alternos, de 19.00 a 20.30, completados cunha visita a galerías e centros de arte un sábado de cada mes, entre as 11.00 e as 14.00 (a cargo de Juan Martínez de la Colina)

OUTUBRO – DECEMBRO 2005 n Curso de Iniciación á ar te c ontemporánea: 120 par ticipantes CICLO 1: “A arte do século XX: de principios de século á 2ª guerra mundial” l Datas: do 5 de outubro de 2005 ao 25 de xaneiro de 2006 l Docente: Ana Pereira Molares l Lugar: salón de actos l Horario: mércores de 19.00 a 20.30 n O cine na fronteira das ar tes plásticas: 60 par ticipantes l l l l l

Datas: do 18 de outubro de 2005 ao 31 de xaneiro de 2006 Docentes: Xaime Pena, Xosé Luis Castro de Paz, Xosé Nogueira, Alberte Pagán, Antonio Weinrichter Lugar: salón de actos Horario: martes de 19.00 a 20.30 Colabora: CGAI, Centro Galego das Artes da Imaxe

58 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

ACTIVIDADES OBRADOIROS n Taller de per fomanc e: 15 par ticipantes “O xogo, o disc urso e o c orpo” Dirixido por : A driano e Fernando Guimarães Actividade complementaria da exposición 20 DESARRANXOS. Panorama da arte brasileira l Datas: do 17 ao 24 de febreiro de 2005 l Lugar: salón de actos l Sesións do taller: 17, 18, 21, 22 e 23 de febreiro, de 16.00 a 20.00 l Presentación pública de resultados: xoves 24 febreiro, ás 20.00 No mes de febreiro, coincidindo coa presentación ao público das performances de Adriano e Fernando Guimarães, organizouse un taller de creación de performances dirixido por estes dous creadores brasileiros, e destinado a artistas, estudantes de belas artes, artes escénicas, e disciplinas afíns.

O taller propoñía un achegamento á arte da performance partindo de conceptos teóricos e da investigación persoal no eido da linguaxe corporal. Durante a presentación pública de resultados, na que cada un dos participantes presentou a súa proposta, o salón de actos converteuse en lugar para a experimentación e a creación, aberto ao diálogo con outros medios expresivos, no contexto da multidisciplinariedade da linguaxe artística e as súas contaminacións.

Participantes: Paola Brao, Andrea Costas Lago, Cristina Iglesias Reyes, Ernesto Junco Vega, Antón Lamapereira López, María Marticorena Cabezas, Eva Martínez Villar, Ignacio Pérez Jofre, Rita Rodríguez García, Beatriz Rodríguez Martínez, Xacobo Sanmartín García, Diego Santomé González, Carmen Suárez Cabeza, Patricia Valverde Esteiro. n Taller de manga: 26 participantes Dirixido por : Tomás Morón l l l l

Actividade complementaria da exposición CHIKAKU. Tempo e memoria en Xapón Datas: 27, 28 e 29 de decembro de 2005 Lugar: sala perimetral B1 (1º andar) Horario: de 18.00 a 20.00

Como actividade complementaria da exposición CHIKAKU. Tempo e memoria en Xapón, o Manga foi protagonista desta actividade, destinada a adolescentes e público interesado a partir dos 14 anos de idade. O taller estivo dirixido por Tomás Morón, profesor de Cómic na Escola Joso de Sabadell. A partir da aprendizaxe de nocións de debuxo e guión de Mangas, os participantes realizaron as súas propias creacións.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 59

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

XORNADAS DE PORTAS ABERTAS Día Internacional dos Museos 2005 O MUSEO, PONTE ENTRE CULTURAS l l l

Martes 17 de maio: XORNADA DE PORTAS ABERTAS Actividades para público de todas as idades Horario: entre as 11.00 e as 21.00

No MARCO celebramos o Día Internacional dos Museos (18 de maio) no festivo máis próximo, o martes 17 de maio, Día das Letras Galegas. Para esa data preparouse un completo programa de actividades en distintos lugares do museo, dirixidas a todo tipo de público, e que estiveron en marcha durante toda unha xornada de portas abertas na que participaron un total de 2.039 persoas.

“AQUÓFONO, o son da auga” Presentación, por vez primeira en Vigo, desta instalación interactiva que crea, a partir do son de gotas de auga, unha serie de fantasías musicais únicas e irrepetibles Lugar: Salón de Actos Patrocina: Aguas de Mondariz y Fuente del Val S.A. “O dominó xi gante” Un xogo colectivo de creación plástica no que os participantes, a partir de fichas xigantes, construíron o seu propio dominó de formas e cores relacionados con elementos de distintas culturas.

Lugar: zona peonil en torno ao museo

Mesa informati va da A grupación de Ami gos do MAR CO A presidenta da AAM, Daniela Sarraíno, acompañada de persoal voluntario, estivo a disposición do público para informar sobre as actividades e obxectivos da Agrupación.

Lugar: vestíbulo de entrada ao museo

Libro de visitas do Día Internacional dos Museos Un álbum aberto para que cada visitante puidera reflectir as súas impresións sobre a visita ao museo.

Lugar: vestíbulo de entrada ao museo

Ademais, durante todo o día permaneceron abertas ao público as exposicións temporais, coa posibilidade de visitas guiadas ás mesmas para público infantil e adulto.

60 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

ACTIVIDADES

3 x MARCO Xornadas de Portas Abertas l

Datas: 11, 12 e 13 de novembro

Coincidindo co terceiro aniversario do MARCO o 13 de novembro, e coa saída oficial da Volta ao Mundo de Vela VOLVO OCEAN RACE do Porto de Vigo o 12 de novembro, organizáronse unhas xornadas de portas abertas durante toda a fin de semana.

Neses tres días, 4.729 persoas pasaron polas instalacións do museo, o que supuxo un novo récord de visitantes. Nenos e adultos participaron nas actividades dirixidas a público de todas as idades: exposicións temporais, visitas guiadas, maratón ArtFutura, monicreques e obradoiros infantís, mostras da biblioteca, performances no Espazo Anexo, e mesas informativas.

Para esas datas organizouse unha mostra específica que tiña como eixo temático a cidade de Vigo e a súa relación co mar, a través de imaxes de 12 fotógrafos galegos e internacionais que ofrecían as súas diferentes visións da nosa cidade, das súas xentes e da súa relación co mar.

A exposición Un mar de fotos reunía unha selección de imaxes procedentes da Colección Fotográfica do Concello de Vigo, nas que o motivo principal era a visión do mar en Vigo, e que permaneceu aberta ao público ata o mes de decembro, no horario habitual do museo.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 61

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 Exposición “UN MAR DE FOTOS na C olección Fotográfica do C onc ello de Vigo” l Datas: do 9 de novembro ao 11 de decembro de 2005 l Lugar: Sala perimetral B1 (primeiro andar) l Artistas: Gabriele Basilico, Xulio Correa, Ron O’Donnell, Cristina García Rodero, Paul den Hollander, John Kippin, Arquivo Llanos, Xurxo Lobato, Susan Meiselas, Sebastião Salgado, Allan Sekula, e John Sternfeld.

Maratón AR TF UTURA 2005 Durante estas xornadas, e continuando coas proxeccións do Festival Artfutura 2005, ofrecéronse dous pases gratuítos de cada un dos 3 programas. l Datas: venres 11, sábado 12 e domingo 13 de novembro de 2005 l Lugar: salón de actos “ C onfidencias do desexo”, de Juan Carlos Meana Juan Carlos Meana, un dos artistas participantes na exposición Aberto por obras, levou a cabo esta acción no Espazo Anexo, coa participación de todo o público interesado. l Data: sábado 12 de novembro de 2005 l Lugar: Espazo Anexo e praza peonil posterior Espec tác ulo de monicreques e taller para familias “E ti, ¿que sabes facer?” foi o título da sesión de monicreques dese sábado, na que os pequenos, da man de artistas como Andy Warhol e Joseph Beuys, aprenderon conceptos asociados á arte Pop e o readymade. l Data: sábado 12 de novembro de 2005 l Lugar: salón de actos e Laboratorio das Artes Talleres infantís: “un mar de fotos” A exposición Un mar de fotos inspirou as actividades dos obradoiros neste fin de semana: creación de móbiles e murais con motivos mariños a partir de figuras bidimensionais e tridimensionais, utilizando pintura de dedos e todo tipo de materiais reciclados. l Datas: venres 11 e domingo 13 de novembro de 2005 l Lugar: Laboratorio das Artes Libro de visitas “3 x MAR CO ” Un albume aberto para que cada visitante puido reflectir as súas impresións sobre a visita ao museo, e sobre a traxectoria do MARCO nestes 3 anos de vida. l Datas: venres 11, sábado 12 e domingo 13 de novembro l Lugar: vestíbulo de entrada ao museo Mesa informati va da A grupación de Amigos do MAR CO l Datas: venres 11, sábado 12 e domingo 13 de novembro l Lugar: vestíbulo de entrada ao museo Visitas guiadas ás exposicións temporais l Datas: venres 11, sábado 12 e domingo 13 de novembro l Lugar: salas de exposición e Espazo Anexo

62 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

ACTIVIDADES

PROGRAMACIÓN DO SALÓN DE ACTOS Porcentaxe de ocupación: 75% Número de asistentes: 12.172 persoas

2005 foi, ata o momento, o ano máis frutuoso na asistencia de distintos públicos aos eventos no salón de actos. Seguindo a liña iniciada en 2003, esta versátil ‘caixa negra’ continuou transformándose cada día do ano para adaptarse ás necesidades dun centro como o MARCO, cunha actividade constante que apostou novamente pola diversidade de propostas: dende os Festivais ArtFutura e Resfest, ou os ciclos de cine monográficos e documentais, até os concertos e festivais de música contemporánea, actividades didácticas, espectáculos para nenos e adultos, conferencias, seminarios e presentacións. Especial relevancia tiveron as xornadas “Arte contemporánea na democracia”, organizadas en colaboración coa Dirección General de Cooperación y Comunicación Cultural do Ministerio de Cultura, que contaron coa presenza dun bo número de protagonistas da historia recente da arte contemporánea en España.

Por outra banda, a posibilidade de aluguer de este espazo a distintas empresas e institucións, e os eventos realizados en colaboración con outras entidades, como o Festival Alternativo de Teatro e Danza Alt’05 ou o Festival de Jazz “Imaxina sons”, ámbolos dous en colaboración co Concello de Vigo, trouxeron ao MARCO novos públicos e espectadores interesados nas posibilidades deste espazo con vocación comunicadora.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 63

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

PROGRAMACIÓN AUDIOVISUAL CICLO DE CINE MONOGRÁFICO JOSÉ VAL DEL OMAR l l l

Datas do ciclo: 21, 22 , 23, 28 e 30 de abril; 5, 6, 7 , 12 e 13 de maio Organización: MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo, coa colaboración do Archivo María José Val del Omar - Gonzalo Sáenz de Buruaga e Tráfico de Ideas Conf erencia-presentación: “José de Val del Omar”, a cargo de Piluca Baquero Val del Omar e Gonzalo Sáenz de Buruaga. Data: 21 de abril

Como parte da súa programación audiovisual de 2005, e coa inestimable colaboración do Archivo María José Val del Omar-Gonzalo Sáenz de Buruaga e Tráfico de Ideas, o MARCO organizou un ciclo monográfico dedicado a un dos máis importantes autores de cine experimental, José Val del Omar (Granada 1904 - Madrid 1982).

Visionario do cinema, e considerado como un dos grandes precursores da vangarda cinematográfica, José Val del Omar abriu camiños completamente novos na interpretación óptica e sonora coas súas mediametraxes Aguaespejo Granadino (1953), co que apaixonou á crítica europea, e Fuego en Castilla (1959) que obtivo o Premio á Técnica no Festival de Cannes de 1961. Estas dúas, xunto á inconclusa Barro, forman o Tríptico Elemental de España, que pretendía culminar coa súa unificación nun filme vértice, Ojála, que xamais acabaría. O ciclo do MARCO incluíu, ademais do Tríptico Elemental, os filmes Vibración de Granada e Fiestas Cristianas / Fiestas Profanas, e completábase con dúas pezas de Cristina Esteban (Ojalá) e Eugeni Bonet (Tira tu reloj al agua) sobre a figura e a obra de José Val del Omar.

CICLO DE CINE MONOGRÁFICO CARLOS VELO l l l

Datas do ciclo: 26, 27 e 28 de maio; 2, 3 e 4 de xuño; 9, 10 e 11 de xuño Organización: MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo, en colaboración co CGAI (Centro Galego das Artes da Imaxe) Conf erencia-presentación: “O cine galego na diáspora”, a cargo de Miguel Anxo Fernández. Data: 26 de maio

O ciclo monográfico dedicado ao cineasta Carlos Velo, organizado en colaboración co CGAI (Centro Galego das Artes da Imaxe), era parte integrante da exposición DIÁSPORA. 10 artistas galegos no exilio latinoamericano (1930-1970). O ciclo iniciouse o 26 de maio cunha conferencia-presentación sobre “O cine galego na diáspora”, a cargo de Miguel Anxo Fernández, autor do texto do mesmo título no catálogo da mostra.

Carlos Velo (Cartelle, Ourense, 1909 - México D.F., 1988) é considerado un dos salientables mestres do documental na historia do cine, aparte de ser quizais o autor máis reputado da especialidade no cine español da II República xunto ao seu colaborador, o produtor Fernando G. Mantilla. Se curtametraxes como Galicia (1936), Almadrabas (1935) ou Infinitos (1935), están entre o máis destacado da etapa republicana, e mesmo a longametraxe Romancero marroquí (1938), filmes realizados en México como o documental Torero! (1956) e unha adaptación de Pedro Páramo (1966), destacan entre a súa numerosa produción en cincuenta anos de actividade no país azteca.

64 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

ACTIVIDADES ARTFUTURA 2005 OBXECTOS VIVOS + ESPAZOS SENSIBLES l l

Datas: do 27 de outubro ao 18 de novembro Produción: ArtFutura Novamente, o MARCO de Vigo ofreceu en exclusiva para Galicia o programa audiovisual completo deste Festival, que se presentou simultaneamente noutras oito cidades: Barcelona (Mercat de les Flors), Granada (Parque de las Ciencias), León (MUSAC), Madrid (La Casa Encendida), Murcia (Puertas de Castilla), Palma de Mallorca (Centre de Cultura Sa Nostra), Tenerife (Centro de Arte La Recova) e Vitoria (Artium).

Se na edición anterior ArtFutura trataba sobre a superposición do virtual e o físico, este ano, baixo o título xenérico “Obxectos vivos + Espazos sensibles”, exploraba o futuro dos obxectos e os contornos na era dos fluxos de datos.

O programa de 2005 incluíu capítulos xa clásicos como ArtFutura Show e 3D en España –que recollen os mellores exemplos españois e internacionais de animación en 3D– ou Full Motion Theater, dedicado ás manifestacións visuais xeradas polo mundo do lecer dixital, ademais dun avance do festival Resfest 2005. Unha das seccións máis atractivas para o público narraba en imaxes o proceso de produción da película A noiva cadáver de Tim Burton a través dos cataláns Grangel Studio, creadores do deseño dos personaxes. Os Strandbeest (bestas da praia) do holandés Theo Jansen foron protagonistas doutro dos programas, e as retrospectivas Experimental Futura –unha selección dos mellores traballos experimentais de animación dixital presentados no festival ArtFutura ao longo dos seus primeiros 15 anos– e 12 Años de 3D en España, completaban esta edición 2005.

CICLO DE CINE OLLADAS DO CINE XAPONÉS l l

Datas: do 3 ao 31 de outubro Organización: Cineclube Lumière, en colaboración co MARCO

Coincidindo coa apertura da exposición CHIKAKU. Tempo e memoria en Xapón, e como actividade complementaria desta mostra, Cineclube Lumière e MARCO ofreceron durante todo o mes de outubro o ciclo de cine titulado “Olladas do cine xaponés”, unha selección de cinco títulos ordenados cronoloxicamente, con obras de cineastas xaponeses das últimas décadas, dende principios dos oitenta á actualidade.

Programa: - 3 outubro: Narayama Bushiko [A balada de Narayama], de Shoei Imamura. Xapón 1982 - 10 outubro: Zegen [Zegen, o home dos bordeis], de Shoei Imamura. Xapón-EEUU 1987 - 17 outubro: Ten To Chi To [Kagetora o guerreiro], de Haruki Kadokawa. Xapón-EEUU 1990 - 24 outubro: Tasogare Seibei [O ocaso do Samurai], de Yoji Yamada. Xapón 2002 - 31 outubro: Daremo Shiranai [Ninguén sabe], de Hirokazu Kore-Eda. Xapón 2004 MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 65

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 FESTIVAL DE CINE DIXITAL RESFEST 2005 l l

Datas: do 1 ao 30 de decembro Produción: ArtFutura

No mes de decembro, e por terceira vez consecutiva, chegou ao MARCO o festival global e itinerante de referencia no cine dixital, que se ten convertido no mellor escaparate do traballo que están a realizar as últimas xeracións de cineastas. Neste ano 2005, na que foi a súa novena edición, o Festival RESFEST incluíu curtametraxes, pezas de animación e “motion graphics”, videoclips e retrospectivas especiais. Unha ampla selección de máis de quince horas de material audiovisual de alto impacto, procedente de todos os recunchos do mundo, e seleccionado entre 1.800 pezas recibidas durante o último ano.

Unha vez máis, os espectadores poideron disfrutar do traballo de directores independentes, nomes consolidados no mundo da publicidade e o videoclip, estudos e equipos creativos de todas as disciplinas, que están abrindo novas vías na linguaxe cinematográfica por medio da imaxinación e do uso máis creativo das novas tecnoloxías dixitais.

No programa deste ano salientaron as tres seleccións de curtametraxes, os vídeos musicais de electrónica e rock independente das seccións “Cinema Electronica” e “Vídeos that Rock!”, e as pezas de deseño gráfico en movemento e a animación experimental do apartado “By design”. Ademáis, as retrospectivas deste ano estiveron dedicadas aos vídeos do músico norteamericano Beck, e ao colectivo de directores escandinavos Tracktor, autores de premiados traballos publicitarios e videoclips. O programa complétase cos apartados monográficos “Cut and Paste” [Cortar e pegar], adicado aos audiovisuais baseados no reciclaxe, e “Triple Threat” [Tripla ameaza], con tres dos novos directores máis afamados de Asia, Europa e os Estados Unidos.

FOTO: MARCOS CANOSA

Ademais, por vez primeira, RESFEST incluiu un apartado dedicado ao cine dixital español –Resfest Spain– para o que se seleccionou a obra Ergotango, do vigués Marcos Mosquera, baixo o pseudónimo “Imput Select”.

66 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

ACTIVIDADES CONCERTOS + FESTIVAIS CONCERTOS COMENTADOS EN TORNO A JOHN CAGE l l l l

Datas: 15 e 16 de abril Organización: MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo, en colaboración co Conservatorio Superior de Música de Vigo Dirección: Nicasio Gradaille, profesor de piano contemporáneo no Conservatorio Superior de Música de Vigo Programa: venres 15JJohn Cage: a súa música para piano sábado 16 John Cage e os seus c ontemporáneos

No mes de abril iniciouse unha colaboración entre o MARCO e o Conservatorio Superior de Música de Vigo, cunha programación especial que baixo o título En torno a John Cage intentaba divulgar e achegar ao público a personalidade e a obra dunha das figuras máis influentes na historia da arte do século XX. Foron dous concertos interpretados por alumnos da clase de Piano Contemporáneo do Conservatorio Superior de Música de Vigo, dirixidos e comentados polo seu profesor Nicasio Gradaille, coa colaboración de dous cantantes e dun grupo de percusión.

O primeiro concerto fixo un percorrido pola música de John Cage para piano, tanto convencional como non convencional. Obras da súa etapa atonal, música pensada para coreografía, obras numéricas do final da súa vida, pezas para piano preparado, para piano pechado e canto, e outras dos anos 50 que incluían radios, distintos obxectos, e que unen a música e a performance. En determinados momentos fíxose unha lectura de textos do propio Cage.

O segundo estivo dedicado á música dos seus contemporáneos, compositores que dun ou outro xeito teñen influído no seu pensamento: en América, Henry Cowell e Morton Feldman; e en Europa Pierre Boulez, Karlheinz Stockhausen, e tamén Eric Satie, que nos honrou coa súa presenza coa axuda do actor Xosé Manuel Esperante.

SALÓN SINSAL INVERNO l l l

Data: 23 marzo Produción: SinSalaudio Concerto: Josephine Foster (EEUU)

O ciclo de concertos producidos por SinSalaudio e organizados en colaboración co MARCO comezaron a finais de marzo coa actuación de Josephine Foster, unha artista que non pertence a ningún tempo. Como escribiu Rafael Romero na revisión do festival Sinsal, “cunha aparencia entre hippie e lunática, Foster cubriu o salón de actos do MARCO co repertorio de arias folkies dunha ‘soprano frustrada’ (segundo as súas, cremos e confirmamos, equivocadas palabras)”.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 67

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 SALÓN SINSAL PRIMAVERA l l l

Data: 14 de maio Produción: SinSalaudio Concerto: Gang Gang Dance (EEUU)

O último grande descubrimento do pasado 2004 na escena de Nova York, epicentro do Rock Contemporáneo, é Gang Gang Dance. Quen tivo a oportunidade de velos, di que non hai dous concertos iguais e que cada ocasión é unha experiencia inesquecible. A súa liña de traballo sempre se sitúa nunha estrutura moi hipnótica e psicodélica na que de forma improvisada van fluíndo compases e sonoridades tribais da India, Etiopía ou Xapón sobre bases de Hip-Hop, Rock ou Electrónica.

SALÓN SINSAL OUTONO l l l

Data: 19 novembro Produción: SinSalaudio Concerto: James Yorkston (Reino Unido), Samara Lubelski (EEUU) e P.G. Six (EEUU)

Con este triplo concerto para o outono, pechouse o ciclo SinSal 2005 no MARCO. James Yorkston –descubridor da fórmula máxica capaz de converter cancións en abrazos, sorrisos ou bágoas– Samara Lubelski –coa súa combinación de folk e psicodelia– e P.G. Six (Pat Gubler), personaxe fundamental no underground máis ecléctico, foron os seus protagonistas.

OUTROS EVENTOS n Festi val Alternati vo de Teatro e Dan za ALT ’05: “ Vi go, a outra alternati va” l Datas en MARCO: do 8 ao 12 de marzo de 2005 l Organiza: Concellería de Cultura, Concello de Vigo, en colaboración con Noescafé Teatro Colabora: MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo l Programa especial: Soas na esc ena Dentro da IV edición do Festival Alternativo de Teatro e Danza, e continuando coa programación de ciclos temáticos, o ano 2005 dedicouse ás mulleres no teatro. O programa especial SOAS na ESCENA reuniu a un grupo de actrices, directoras de escena e dramaturgas (Alicia Gómez, Luma Gómez, Viviana Figueroa, Pepa Plana, Mercé de Rande e Lola Correa, directora do Festival) que estrearon os seus traballos unipersoais, creados especialmente para a ocasión. Cada xornada abriulle ao público a posibilidade de entrar nun espazo único e íntimo no que unha muller-actriz amosaba toda a súa forza e sensibilidade na soidade do escenario. n I Festi val Internacional de Jazz de Vi go, “Ima xina sons” l Datas en MARCO: 20, 21, 27 e 28 de xuño l Organiza: Concellería de Cultura, Concello de Vigo l Colabora: MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo “Imaxina sons”, o Festival Internacional de Jazz de Vigo, trouxo á cidade aos mellores artistas de todos os estilos. A programación para o MARCO incluíu varias conferencias e mesas redondas sobre temas diversos, como a situación do jazz e a súa difusión en Galicia, España e Europa, as súas influenzas e novas tendencias. Os concertos reuniron a músicos como Iñaki Salvador (“Piano solo”), Ramón López (“Cancións para batería”), Vicent Courtois (“Violoncelo solo”) e Carlos Barreto (“Solo Pictórico”).

68 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

ACTIVIDADES

XORNADAS DE REFLEXIÓN

ARTE CONTEMPORÁNEA NA DEMOCRACIA

O 24 e 25 de novembro foron sen dúbida días importantes na historia do MARCO. Por primeira vez reuníase en Vigo un bo número de protagonistas do pasado recente da arte contemporánea en España: directores e exdirectores de museos, críticos e historiadores da arte, comisarios... figuras chave para explicar os antecedentes, presente e futuro dos centros de arte da península.

As xornadas formaban parte do ciclo de encontros “Cultura en democracia”, organizado polo Ministerio de Cultura, que se celebrou entre os meses de maio e novembro de 2005 en distintas cidades e sedes de España, e que tiña como obxectivo reflexionar sobre a evolución da cultura española durante os últimos 30 anos, marcados pola construción dunha sociedade democrática, e fomentar o diálogo e debate en torno aos retos que presentan os tempos novos.

Dentro dos temas tratados neste ciclo de encontros, o MARCO de Vigo foi elixido como sede para acoller as xornadas sobre “Arte contemporánea na democracia”. Ao longo das dúas xornadas de reflexión, abertas ao público, foron xurdindo diferentes cuestións e interrogantes sobre modelos de xestión, programación e obxectivos dos centros e museos de arte contemporánea, tanto na súa función de conservación como na de investigación, formación, e sobre todo como espazos de diálogo e de intercambio de ideas.

A inauguración das Xornadas estivo a cargo de Carlos Alberdi, Director de Cooperación y Comunicación Cultural do Ministerio de Cultura, e o programa estruturouse en tres mesas redondas, abertas ao público en xeral: a primeira ofreceu unha lectura diacrónica dos anos 80 e 90; a segunda, unha avaliación sincrónica da situación actual; por último, analizáronse outros modelos de xestión artística. Baseadas nunha análise da cronoloxía e a historia dos diferentes centros de arte inaugurados en España durante os últimos trinta anos, as mesas redondas serviron de punto de partida para afrontar algúns dos desafíos da cultura española no futuro.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 69

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 O ambiente de cordialidade que se respirou durante as xornadas fixo que algúns dos participantes o considerasen un foro axeitado falar do seu presente e futuro profesional, ou para comunicar algunhas das novas que máis tarde se farían públicas oficialmente. Por exemplo, os asistentes foron testemuñas dunha despedida adiantada e emotiva de Rosina Gómez Baeza como directora de ARCO, e do encontro dos máis novos directores de centros de arte contemporánea de Galicia, recentemente nomeados: Iñaki Martínez Antelo e Manuel Olveira, que nesas datas asumían as súas novas responsabilidades, ademais do reencontro de Carlota Álvarez Basso co centro do que fora directora.

Inauguración

Inauguración das xornadas a cargo de: - Carlos Alberdi, Director de Cooperación e Comunicación Cultural do Ministerio de Cultura - Ignacio J. López-Chaves, Concelleiro de Cultura do Concello de Vigo - Iñaki Martínez Antelo, Director do MARCO

Mesa 1 Primeira xeración de museos e centros de arte contemporánea de España

-

Gloria Picazo. Directora do Centre d'Art La Panera, Lleida Daniel Giralt-Miracle. Crítico e historiador da arte Rosina Gómez Baeza. Directora de ARCO Gloria Moure. Crítica e comisaria, ex-directora do CGAC, Santiago de Compostela, e do Espai Poble Nou, Barcelona - Antonio Franco. Director do MEIAC, Museo Extremeño e Iberoamericano de Arte Contemporáneo, Badaxoz Mesa 2 Novos museos de arte contemporánea de España: do ano 2000 aos nosos días

Arte contemporáneo na democracia l

l

l

Datas 24 e 25 de novembro Organizan: MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo, e Dirección General de Cooperación y Comunicación Cultural, Ministerio de Cultura Coordinación no MARCO: Patricia Verdial Garay

70 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

- Carlota Álvarez Basso. Ex-directora do MARCO e responsable de proxectos da Sociedad Estatal de Conmemoraciones Culturales, Madrid - Yolanda Romero. Directora do Centro José Guerrero, Granada - Teresa Velázquez. Directora do Museo Patio Herreriano, Valladolid - Javier González de Durana. Director do ARTIUM, Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo, Vitoria - Rafael Doctor. Director do MUSAC, Museo de arte Contemporáneo de Castilla y León Mesa 3 Outros espazos culturais. Outros modelos de xestión

- Ferrán Barenblit. Director do Centre d'Art Santa Mónica, Barcelona - Daniel Villegas. Representante de AVAM, Artistas Visuales Asociados de Madrid - Manuel Olveira. Ex-director de Hangar en Barcelona, e director do CGAC, Centro Galego de Arte Contemporánea, Santiago de Compostela

ACTIVIDADES CONFERENCIAS, ENCONTROS E MESAS REDONDAS n Conf erencia Gerardo Mosquera: “Desarreglando el ar te brasileño” Actividade complementaria da exposición 20 DESARRANXOS. Panorama da arte brasileira Data: 26 de xaneiro n Presentación do libro “Loren zo Varela, vi da e obra ” Autor: Carlos López Bernárdez (Edicións Xerais de Galicia, Día das Letras Galegas 2005) Actividade complementaria da exposición DIÁSPORA. 10 artistas galegos no exilio latinoamericano Data: 8 de abril

Conferencia de Gerardo Mosquera

n Presentación do libro: “Retaguardia. La guerra ci vil tras los frentes ” Autor: Alfonso Domingo (Editorial Oberon) Data: 3 de marzo n Prox ección do doc umental “Madrid, 11-M: todos íbamos en ese tren” Produción: DocusMadrid Data: 4 de marzo n Presentación de c ur tametra xes dos alumnos da EIS V, Esc ola de Imaxe e S on de Vigo Organiza: EISV, Escola de Imaxe e Son de Vigo, coa colaboración do MARCO Data: 17 de marzo

Día Mundial da Animación

n Presentación de c ur tametra xes dos alumnos da EGACI, Esc ola Galega de Cine Organiza: EGACI, Escola Galega de Cine, coa colaboración do MARCO Data: 7 de abril n Celebración do Día Mundial da Animación Organiza: EGAP, Escola Galega de Animación Profesional, coa colaboración do MARCO Proxección de curtametraxes de animación, e mesa redonda, coa participación de Carlos Ares, MiguelAnxo Prado, Lhosca Arias, Clidio Novio, e Jorge Neves.

Data: 28 de outubro n Conf erencia de S antiago Cirugeda: “Situaciones urbanas y unidades de ejec ución” Presentado pola artista Carme Nogueira Organiza: COAG, Colexio de Arquitectos de Galicia, coa colaboración do MARCO Data: 10 de novembro

Conferencia de Santiago Cirugeda MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 71

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

CESIÓN DE ESPAZOS n Presentación do libr o Xosé Teix eiro. A obra gráf ica dun psiquiatra músic o Data: venres 1 de abril de 2005 Entidade organizadora: Laboratorio de Prótesis E. Mariñas S.L. n Presentación do Óxi do de Zirc onio Mecani zado Data: venres 1 de abril de 2005 Entidade organizadora: Laboratorio de Prótesis E. Mariñas S.L. n Xornada sobre o Libro Branc o para a Reforma do Gober no Local Data: 11 de abril Entidade organizadora: Colexio Provincial de Pontevedra de F.H.N. n Presentación de publicacións do Instituto de Es tudios Vigueses Catálogo de Vigo (Vigo a través de un siglo) e Vigo en 1927, da editorial P.P.K.O. (edición facsímil) Data: 14 de abril Entidade organizadora: Instituto de Estudios Vigueses n Presentación da longametraxe “ Vic eversa, non me chames estran xeiro”, de Xan Carlos Pérez Leira Data: 6 de maio Entidade organizadora: Aquarela Comunicación S.L. n Presentación do novo establec emento de C erámicas Manuel Gil Data: 29 de abril Entidade organizadora: Cerámicas Llorens S.L. n Presentación novo produto xinec olóxic o “Angeliq” Data: 19 de maio Entidade organizadora: Schering España S.A. n Acto de despedida da promoción de 4º E SO do C olexio Estudio Data: 24 de xuño Entidade organizadora: Colexio Estudio, Vigo n Presentación do libr o C esáreo González: treinta años de cine español Data: 5 de xullo Entidade organizadora: CGAI, Centro Galego das Artes da Imaxe n Presentación do libro Rec ordando los tranvías de Vigo, de Antonio Giráldez Lomba Data: 22 de setembro Entidade organizadora: Instituto de Estudios Vigueses n Presentación do libro Fuxidos e Guerrilleiros Antifranquistas na C omarca de Vigo, de Xoan Carlos A bad Data: 24 de outubro Entidade organizadora: Instituto de Estudios Vigueses 72 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

ACTIVIDADES BIBLIOTECA

2005 foi o ano dos usuarios, a nosa atención centrouse no público que se veu achegando á biblioteca. Temos estudado as súas expectativas e preferencias, poñendo a punto os detalles que fagan máis cómodo e agradable este servizo, e procuramos, dentro das nosas posibilidades, dinamizar esta relación con diversas actividades que se desenvolveron na sala de lectura, a través do correo electrónico e na web.

Se contemplamos globalmente o acontecido neste ano 2005, vemos unha nova biblioteca que se presenta perante a comunidade de xeito tímido e observador, pero tamén ambiciosa e dinámica. Observando a interacción entre os usuarios e a selección de información que lles ofrecemos, fixemos evolucionar en tempo real as seccións máis activas como é a hemeroteca e preparamos coidadosamente unha próxima evolución do fondo bibliográfico en 2006. n Horario: de martes a venres, de 11.00 a 14.00 e de 16.00 a 20.00 n Acceso gratuíto pola entrada posterior do museo, rúa Progreso n Consta de 32 postos de lectura, 3 equipos informáticos para consulta del catálogo y navegación web y dos salas anexas de audiovisuais. n Servizo de lectura en sala, non hai préstamo domiciliario n Acceso web ao catálogo bibliográfico a través de www.marcovigo.com

Nun mundo no que a cantidade de información dispoñible crece exponencialmente, o papel do centro de documentación non ha de ser simplemente acumular, senón seleccionar, ordenar, e presentar, servindo de mediador entre os contidos e os usuarios. Procurar un achegamento cualitativo tanto como cuantitativo.

Se o factor humano ten sido a chave na evolución da biblioteca este ano crucial, xa que foi o noso primeiro ano de portas abertas, non podemos deixar de mencionar as persoas que atenderon diariamente este servizo.

Estudantes e xente recén diplomada, que a través de diversos programas institucionais asumiron con paixón e valentía os relevos nun arduo traballo de grande especialización como é a xestión de contidos bibliográficos.

Como conclusión, todo o equipo quere agradecer a amabilidade dos nosos usuarios, as súas suxestións e tamén a súa paciencia fronte ás nosas pescudas e enquisas. Se por unha banda estas persoas teñen sido o obxecto da nosa dedicación, tamén foron a motivación para seguir traballando no desenvolvemento deste proxecto que quere chegar a ser o centro de documentación do século XXI que os profesionais e afeccionados á arte de Vigo e a súa ampla área de influenza se merecen.

Nuria Barreras Viso Iria Fernández Mouriz Sara Allú Val Bianca Rodríguez Miguélez Conchi Rey Ríos MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 73

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 Os usuarios da biblioteca No cadro seguinte reflíctense as cifras de usuarios que utilizaron a biblioteca durante este ano. Analizamos por unha banda as persoas que accederon á biblioteca directamente sen visitar o museo e que dimos en chamar Usuarios Directos, e por outra banda as persoas que acudiron á biblioteca logo de visitar as exposicións aos que chamamos Visitantes. mes xaneiro febreiro marzo abril maio xuño xullo agosto setembro outubro novembro decembro TOTAIS

usuarios 192 246 172 179 197 190 154

visitantes 94 154 154 147 131 184 123

TOTAL 286 400 326 326 328 374 277

174 141 249 238 2.132

81 99 166 123 1.456

255 240 415 361 3.588

No mes de abril, cando se cumprían seis meses da apertura ao público da biblioteca, fíxose unha enquisa coa finalidade de estudar o perfil dos nosos usuarios, os seus campos de interese de cara á evolución dos fondos, e a valoración da calidade do servizo.

Durante o ano 2005 atendéronse na biblioteca a 3.960 usuarios

A profesión dun 66,2% relaciónase directamente coa arte

Respecto ao perfil de usuario, como é habitual nunha biblioteca especializada, un 66,2% son profesionais da arte e o deseño, fronte a un 33,8% de non profesionais. Isto é un dato importante xa que nos informa de que nos atopamos perante un público preparado e esixente.

Artista: Deseñador: Investigador: Estudante de arte/deseño: Profesor de arte/deseño: Outras profesións relacionadas coa arte: Non relacionado coa arte:

15,20% 3,30 % 1,60% 13,50% 3,30% 28,80% 33,80%

Podemos dicir que temos un público fiel. Temos corroborado a través das enquisas que unha parte importante do mesmo, un 33%, son usuarios habituais, e que ademais un 44% ten o carné de biblioteca. Este carné non é imprescindible xa que o acceso á sala de lectura é libre e gratuíto; trátase de abrir unha canle de comunicación cos usuarios habituais que desexen recibir as nosas novas e boletíns.

74 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

Ao remate de 2005 rexistráranse 198 socios

ACTIVIDADES

Número total de publicacións en 2005: 4.515

O fondo bibliográfico Durante o ano 2005 incorporáronse ao fondo 689 volumes, que proceden practicamente na súa totalidade do sistema de doazón e intercambio. Este servizo abrangue 115 museos e centros de arte cos que mantemos unha relación de intercambio editorial axustada aos diferentes perfiles de cada centro editor, e nos proporciona documentación de gran valor xa que nos informa da actualidade da escena artística contemporánea.

A través dos datos das enquisas atopámonos con que as seccións máis valoradas polos usuarios son a fotografía, o cine, o vídeo, a new media e a arte na rede. Un segundo grupo de preferencias son a teoría da arte, a historia da arte contemporánea e a sección de catálogos de exposicións. Estes datos das enquisas coinciden coas expectativas de evolución dun centro de documentación das nosas características cara aos novos medios e os formatos dixitais.

Na actualidade a nosa oferta documental analízase por materias do xeito seguinte: Dicionarios e Referencia: dicionarios, anuarios, bienais...

Teoría xeral da arte: estética, crítica, teoría da cor, imaxe...

Historia da arte contemporánea e movementos artísticos Museoloxía. Montaxe de exposicións Teoría e historia da fotografía Teoría e historia do cine. Monografías directores de cine Arquitectura e urbanismo Deseño Arte e tecnoloxía. Vídeo. Arte na rede Catálogos de exposicións colectivas Catálogos de exposicións individuais Galicia Catálogos de exposicións individuais España Catálogos de exposicións individuais Internacional Catálogos de Feiras e Bienais Publicacións Fundación MARCO Libros infantís Folletos Audiovisuais DV Audiovisuais CD Publicacións periódicas Galicia Publicacións periódicas España Publicacións periódicas Internacional Publicacións periódicas en archivo

124 358 89 61 43 183 56 108 47 599 338 603 718 144 25 34 555 361 69 12 44 16 45

Para saber máis sobre os fondos da biblioteca, sen saír da casa, do traballo ou do centro de estudos, calquera persoa con conexión a internet pode consultar o catálogo da Biblioteca a través da páxina web do MARCO. Este catálogo actualízase semanalmente xa que se atopa en constante evolución. Tamén a través da web poderá xestionar a obtención do Carné de Usuario, realizar suxestións e consultar as nosas lecturas recomendadas que xeralmente se relacionan coas actividades expositivas do MARCO.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 75

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

ACTIVIDADES

EN TORNO ÁS EXPOSICIÓNS A especialización da nosa biblioteca derívase directamente do proxecto museístico do MARCO como centro de arte, principalmente das exposicións que son o cerne da súa actividade. Coa intención de se converter nun espazo complementario e enriquecedor para os visitantes e participantes nos diferentes programas do museo, a biblioteca levou a cabo neste ano catro exposicións bibliográficas e un directorio web de recursos en torno a un total de cinco exposicións. Ademais do público visitante e usuarios propiamente ditos da biblioteca, tivemos a satisfacción de comprobar que foron os asistentes de sala e o persoal de didáctica quenes sacaron máis proveito destas exposicións, do que cabe salientar que esa información atopou unha importante canle de comunicación.

ESPECIAL PERFORMANCE l

Datas: 21 xaneiro – 8 maio 2005

Con ocasión do Taller de Performance dos irmáns Guimarães, actividade complementaria da exposición 20 desarranxos, recolléronse nos expositores da sala de lectura 33 materiais dos nosos fondos relacionados coa performance, entre escritos teóricos, catálogos de exposicións, monografías de artistas e audiovisuais. O obxectivo foi proporcionar información aos alumnos do taller e a todo o público ao que as magníficas performances desta exposición tiñan espertado o interese por esta forma de arte contemporánea.

76 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

ACTIVIDADES

FUNDACIÓN TELEFÓNICA l

Datas: 28 xaneiro – 5 xuño 2005

No panóptico do museo, na planta baixa, unha grande mesa circular serviu como expositor de 37 catálogos individuais dos artistas presentes na exposición da Colección de fotografía contemporánea da Fundación Telefónica. Todos estes volumes xa pertencían aos nosos fondos, agás algún que foi adquirido polo servizo de doazón/intercambio para esta ocasión. Esta bibliografía estivo totalmente integrada dentro da exposición, constituíndo un agradable espazo de descanso e reflexión.

DIÁSPORA: 20 ARTISTAS GALEGOS NO EXILIO LATINOAMERICANO l

Datas: 20 maio – 11 setembro 2005

Esta exposición bibliográfica xurdiu do traballo de documentación paralelo á produción da exposición Diáspora, 20 artistas galegos no exilio latinoamericano. Aos materiais xa pertencentes á biblioteca sumáronse outros seleccionados polos responsables da exposición que foron adquiridos polo servizo de doazón/intercambio e finalmente pasaron a formar parte do fondo da biblioteca. Foron seleccionados 63 volumes que se expuxeron na Biblioteca, dos que 37 eran monografías e exposicións individuais dos artistas e 26 catálogos de exposicións colectivas.

FOTOGRAFÍA CONTEMPORÁNEA DE AUSTRIA l

Fechas: 23 setembro – 8 xaneiro 2005

Nesta ocasión, esta interesante exposición bibliográfica foi posible grazas á cesión temporal dos fondos por parte da Embaixada de Austria, entidade patrocinadora da exposición A patria está ao virar na esquina. Nos expositores da sala de lectura presentáronse 24 volumes, na súa maior parte catálogos individuais dos artistas participantes na exposición.

DIRECTORIO ELECTRÓNICO CHIKAKU l

Presentación: 14 de outubro 2005

O traballo previo de investigación sobre esta exposición, levounos á conclusión de que a documentación máis accesible e relevante atopábase precisamente na rede. Ademais da investigación, o Departamento de Documentación creou a interface web na que se clasifican e comentan diversos enlaces ás páxinas dos artistas, e tamén a museos, galerías e centros de arte e de deseño xaponés. Este traballo estivo acompañado dunha pequena mostra bibliográfica na que predominaron os temas de manga, anime e deseño, como documentación para os participantes no Taller de Manga, actividade complementaria da exposición Chikaku, tempo e memoria en Xapón.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 77

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 OS BOLETÍNS ELECTRÓNICOS PARA SOCIOS Dende o mes de abril de 2005 puxemos en marcha os boletíns de noticias, o primeiro servizo específico para os usuarios rexistrados. Un Boletín de novidades que serve para dar a coñecer as novas incorporacións ao fondo, e un Boletín de convocatorias relacionadas coa arte (bolsas, premios, cursos, etc.). Para elaborar estes boletíns, que se distribúen alternativamente os días 1 e 15 de cada mes, a información se recolle, clasifica e verifica; posteriormente se maqueta en html e se envía a través dun mailing list aos usuarios que teñan dado o seu consentimento.

BOLETÍN DE NOVIDADES

Nel relaciónanse os últimos materiais catalogados, incluídas as publicacións periódicas, indicando a súa localización física. l Periodicidade: mensual BOLETÍN DE CONVOCATORIAS

Reúne bolsas, subvencións, congresos, cursos, xornadas e premios tanto a nivel local coma nacional ou internacional, nos eidos relacionados coa arte contemporánea. l Periodicidade: mensual BOLETÍN ESPECIAL MASTERS

Realizado en setembro de 2005, recompila os principais masters a nivel nacional, relacionados co mundo da Arte Contemporánea. l Periodicidade: anual

78 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

ACTIVIDADES A PÁXINA WEB Número visitas en 2005: 47.688 Promedio diario: 130 A través dos estudos estadísticos da nosa páxina web podemos comprobar que se trata dun servizo moi utilizado para obter información sobre as actividades do museo.

Estes datos corroboran o feedback dos nosos usuarios que recibimos a través do e-mail principalmente, as veces propoñendo melloras, pero sobre todo expresando a súa satisfacción polo seu deseño e usabilidade.

Entendemos por visita unha serie de clics no sitio do MARCO por parte dun visitante individual. Dentro de cada visita ou sesión podemos comprobar as páxinas máis solicitadas. Ademáis das páxinas de entrada polas que lóxicamente todo usuario debe pasar, en primeiro lugar está a axenda, que con as súas tres vistas semanal, mensual e anual, reflicte con inmediatez os eventos que día a día se desenvolven nos diferentes espazos do museo. En segundo lugar o máis visitado foi o blog do proxecto “Eu museo”, nos primeiros meses do ano, seguido de cerca por exposicións, publicacións recentes e o capítulo de actividades.

Con estes resultados comprobamos a rendabilidade da axenda, unha ferramenta moi útil de cara ao usuario que quere programar a súa visita ao MARCO, poidendo aceder cun simple clic á ficha de cada evento particular. Por outra banda, de cara a usuarios que necesitan contidos máis concretos, este ano fixemos un especial esforzo por colgar na web documentos completos en formato pdf nos capítulos de descargas das fichas de exposicións (follas de sala), concertos e festivais (notas de prensa), e moi especialmente os programas educativos de cada exposición, que se descargan desde as fichas de didáctica, de gran utilidade para os centros educativos para a preparación das visitas escolares.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 79

4. AGRUPACIÓN AMIGOS MARCO

CALENDARIO DE ACTIVIDADES 85 LISTA DE MEMBROS 87

AMIGOS MARCO AGRUPACIÓN AMIGOS MARCO Durante o ano 2005 tiveron lugar varios feitos importantes na recente historia da Agrupación de Amigos do MARCO: - A nosa consolidación como grupo significativo: a 31 de decembro de 2005 a Agrupación estaba constituída por 378 membros, 130 máis có ano anterior.

- A conexión entre o museo e as galerías e centros de arte do noso contorno, a través do ciclo de visitas “MARCO Extramuros”, iniciado no mes de outubro.

- A ampliación dos nosos horizontes: o pasado mes de xuño organizouse a primeira viaxe fóra de España, para visitar a Bienal de Venecia, e participamos no XII Congreso Mundial de Amigos de Museos celebrado en Sevilla en outubro de 2005, baixo o título “Museos e Amigos: fronte a novas realidades”.

- A contribución da agrupación á valorización do noso patrimonio cultural, a través do ciclo de visitas e percorridos ao aire libre “¿Coñeces a túa ciade?”

O encontro de Sevilla reuniu a un total de 330 representantes de 36 países de Europa, Asia, América e Oceanía, e resultou unha ocasión perfecta para o debate e a reflexión, fiel reflexo da dimensión internacional da implicación da sociedade civil no impulso vital aos museos. Este encontro serviu tamén para analizar as novas realidades destes espazos, os elementos que integran a institución museística, e a importancia social da mesma como ferramenta educacional, todo isto dende moi distintas tradicións culturais.

As conclusións ás que se chegou logo de varios días de debate foron as seguintes: 1. O museo deixou de ser só unha entidade conservadora da memoria para se converter nunha institución cultural 2. Os Amigos poden e deben fortalecer a súa función educativa no museo 3. A misión educativa do museo ten que estar en consonancia co dereito á cultura 4. Os museos como vía de desenvolvemento económico, axudan á erradicación da pobreza e á evolución dos rapaces 5. Pódense realizar grandes ideas museísticas con pequenos orzamentos, ilusionando e motivando o persoal do museo, aos voluntarios, aos Amigos e ás autoridades 6. Os Amigos dos museos deberían estar presentes nos Consellos Directivos dos mesmos para desenvolver estratexias conxuntas 7. Os Amigos han de seguir sendo a ponte entre o museo e o seu público 8. O Marketing é unha ferramenta máis da que os museos se poden valer para atraer ao público e darse a coñecer 9. Os museos consolídanse coma un dos destinos primordiais do turismo cultural 10. A política cultural haberá de eliminar a improvisación e procurar a planificación territorial, cultural e turística 11. Os museos integran tamén o patrimonio intanxible, ético, ecolóxico e espiritual 12. En definitiva, o museo ha de ollar cara ao futuro mantendo a perpetuidade da memoria

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 83

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

Neste ano 2005, o Día Internacional dos Museos tivo como lema “O museos, ponte entre culturas”. Os aspectos que se quixeron evidenciar deste tema foron a integración cultural, o papel social do museo, as coleccións, a colaboración interdisciplinar e o desenvolvemento.

Presidentes de asociacións de diferentes países do mundo, participantes no XII Congreso Mundial de Amigos de Museos

Posto que todos desexamos apoiar ao MARCO, hai moitas formas de colaboración e cada membro pode reflexionar sobre o que lle pareza o mellor xeito de facelo, contribuindo co seu esforzo, o seu tempo, o seu ánimo, as súas capacidades, a súa aportación económica, etc.

Dado que todos os museos precisan fondos para se proxectar cara ao futuro, gustaríanos que as empresas galegas entrasen tamén a formar parte da nosa Agrupación; non foi casualidade que o Ministerio de Cultura elixise en España cinco museos para os seus patrocinios e que entre elles estivese o MARCO. Nun artigo de Babelia do pasado mes de xuño evidénciase que Galicia vive nos últimos anos unha etapa de dinamismo cultural. Certo. Todos estamos moi ledos de ter tal cantidade de ofertas culturais que en moitas ocasións chegamos a pensar que temos que elixir ou rexeitar algunha porque as citas solápanse. Isto aquí hai dous anos era impensable.

Quero darlle as grazas a todo o equipo do MARCO co cal mantemos unha estreita relación de colaboración; felicitar tamén ao novo director, Iñaki Martínez, polo seu cargo que levará co equilibrio e a profesionalidade que veu poñendo ao servizo do museo durante estes anos, e expreso o meu desexo de que a creación de novos hábitos culturais e o achegamento da cidadanía que se ten conseguido grazas a unha programación de calidade se siga a manter.

Coa esperanza de ter moitas construtivas ocasións de encontro, douvos as grazas por acompañarnos ata aquí.

Daniela Sarraino Presidenta da Agrupación de Amigos do MARCO 84 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

Daniela Sarraíno, presidenta da Agrupación de Amigos do MARCO, Carla Bassi , presidenta da Federación Mundial de Amigos de Museos, Victorino M. Manalo, Director do Metropolitan Museum de Manila, Mercedes Franco, presidenta da Federación Española, Lola Mitjans, presidenta de Amics dels Museus Dalí

AMIGOS MARCO CALENDARIO DE ACTIVIDADES DA AGRUPACIÓN DE AMIGOS DO MARCO DURANTE O ANO 2005

VISITAS GUIADAS

n Visitas guiadas ás exposicións temporais do MAR CO Exposición 20 DESARRANXOS. Panorama da arte brasileira, guiada polo comisario Gerardo Mosquera 22 xaneiro 2005 (80 participantes) Exposición Colección de Fotografía Contemporánea de Telefónica, guiada pola comisaria, Carlota Álvarez Basso 5 febreiro 2005 (35 participantes) Exposición DIÁSPORA. 10 artistas galegos no exilio latinoamericano, guiada polo comisario, Carlos López Bernárdez 28 maio 2005 (27 participantes) Exposición ESTRAÑAMENTE FAMILIARES. Deseño e vida cotián, guiada por Iñaki Martínez Antelo 3 setembro 2005 (30 participantes) Visita guiada á exposición Chikaku

Exposición A PATRIA ESTÁ AO VIRAR NA ESQUINA. Fotografía contemporánea de Austria, guiada pola comisaria, Andrea Domesle 24 setembro 2005 (18 participantes) Exposición CHIKAKU. Tempo e memoria en Xapón, guiada polo comisario, Toshiharu Ito, e a súa colaboradora Miki Okabe 8 outubro 2005 (51 participantes) n Outras visitas guiadas para membros da A grupación Visita As entrañas do MARCO, guiada por Carolina Posada 2 abril 2005 (15 participantes) Visita á exposición do escultor Silverio Rivas na sala de exposicións do Centro Cultural Caixanova 22 abril 2005 (28 participantes) Visita á nova sede da Fundación Pedro Barrié de la Maza en Vigo, e á exposición A Galicia industrial, guiada pola directora da Fundación, Marta Rey. 23 novembro 2005 (61 participantes)

Visita guiada á exposición Diáspora

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 85

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 PROGRAMA “MARCO EXTRAMUROS”

Visi tas a galerías e c entros de ar te guiadas por Juan Mar tínez de la C olina A partir de outubro, e como novidade da tempada 2005-2006, inaugurouse un novo programa de visitas a galerías e centros de arte fóra do MARCO. O obxectivo destas visitas, que teñen lugar un sábado de cada mes, é contribuír á colaboración entre os axentes do mundo da arte (artistas, público, museos, galerías, centros de arte), favorecer a difusión das iniciativas culturais da cidade, e ofrecer un novo servizo aos membros da Agrupación, familiarizándolles co acontecer artístico e fomentando o coleccionismo.

Visita 1 MARCO Extramuros Programa: presentación do ciclo no salón de actos; visita virtual á exposición “A paisaxe reinventada” (Pazo de Mariñán, A Coruña); exposición “Caracteres”, de Francisco Leiro (Galería AdHoc, Vigo); exposición “Apeiros do s. XIX – Esculturas do s. XXI” (Centro Cultural Caixanova, Vigo) 1 outubro 2005 (27 participantes) Visita 2 MARCO Extramuros Programa: visita virtual á 9ª Bienal de Arte de Estambul (1ª parte) no salón de actos; exposición “La hora de la estrella”, de Manuel Vilariño (Galería Bacelos, Vigo); exposición “Lugar de Condide”, de Antón Goyanes (Galería PM8, Vigo) 5 novembro 2005 (26 participantes) Visita 3 MARCO Extramuros Programa: exposición Aberto por obras (MARCO, Espazo Anexo); visita virtual á 9ª Bienal de Arte de Estambul (1ª parte) no salón de actos 3 decembro 2005 (22 participantes) PROGRAMA “¿COÑECES A TÚA CIDADE?”

Perc orridos c ulturais pola cidade de Vi go, guiados por Alicia Carrera (Van -C omunicación C ultural) 3º Perc orrido: A historia a través da arquitectura 2 xullo 2005 (35 participantes) 4º Perc orrido: Visita ao casco histórico de Vigo Programa: visita ao casco histórico de Vigo 15 outubro 2005 (32 participantes) 5º Percorrido: visita ao Pazo Museo Quiñones de León 16 decembro 2005 (32 participantes) A Agrupación de Amigos do MARCO agradece especialmente a colaboración desinteresada de Van Divulgación Cultural na realización deste ciclo de visitas.

86 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

VIAXES n Via xe e visita á Bienal de Venecia do 23 ao 26 de xuño de 2005 (14 participantes)

n XII C on gre so Mundi al de Ami gos de los Museos: “Museos y ami gos. Frente a nuevas realidades ” Sevilla, Teatro Lope de Vega do 18 ao 22 de outubro de 2005 2 participantes + 1 becario FMAM

OUTROS EVENTOS n C en a anu al dos membros da Agrupación de Amigos, coincidindo coa celebración do Día Internacional dos Museos 2005, no restaurantecafetería do MARCO 18 maio 2005

n Mesa informati va da Agrupación de Amigos, atendida pola Presidenta e persoal voluntario, con motivo da celebración do Día Internacional dos Museos 2005 e a Xornada de Portas Abertas 17 maio 2005, Día das Letras Galegas n Mesa inform ati va da Agrupación de Amigos, atendida pola Presidenta e persoal voluntario, con motivo da celebración do 3º aniversario do museo e as Xorn adas de Por tas A ber tas “3Xmarc o ” 11, 12 e 13 novembro 2005

n Par ticipación da Presidenta en ac ti vidades de d if u s i ó n Reunión da Junta Directiva da FEAM Madrid, Museo de América, 9 abril 2005

Programa MARCO EXTRAMUROS: Visita á Galería Bacelos

AMIGOS MARCO LISTA DE MEMBROS

DA AGRUPACIÓN DE AMIGOS DO MARCO Número total de membros a 31/12/2005: 378

1 Entidade Amiga, 3 Amigos protectores, 4 Amigos colaboradores, 17 Familias Amigas (63 membros), 3 Parellas Amigas, 92 Artistas/Estudantes Amigo/as, 210 Amigo/as 1

ENTIDADE AMIGA Fernández Puentes, Carmen (Galería Bacelos)

4

AMIGOS COLABORADORES Alfonso, Román Gómez Montaña, Alicia Lamas Díaz, Roberto Vilela Fernández, Manuel

3

AMIGOS PROTECTORES Rodríguez Alonso, Carmen Salgueiro Benito, Ángel Sarraíno, Daniela

17 FAMILIAS AMIGAS Cordero Santamaría, Oscar Javier Da Rocha Álvarez, Xosé María Fernández Varela, Jaime González Sanjurjo, Santiago Hermida Fernández, José A. Hilario Camo, Pilar Iglesias Rodríguez, Begoña Ilarri Junquera, Fernando Matamoro Irago, Din Montesinos Castro, Faustino Ocaña Eiroa, Serafín Oliveira López, J. Ignacio Pereiro Rodríguez-Lepina, Pablo Rodríguez de Legísima Pérez, Belén Surís Regueiro, Oscar José Taylor, Elizabeth Traba Díaz, Amada

María de Corral e amigos da Agrupación na Bienal de Venecia

3

PARELLAS AMIGAS Costas Hermida, Mara Del Valle Corrochano, Daniel Soneira Veiga, Alberto

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 87

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

Programa Coñece a túa Cidade

Visita á exposición Colección Telefónica guiada por Carlota Álvarez Basso

92 ARTISTAS/ESTUDANTES AMIGOS Albés Otero, Julia Alonso Prado, Begoña Alonso Rial, Juan Alonso Rial, José Alonso-Lamberti Casuso, Leopoldo Álvarez Bernal, Manuel Álvarez Canella, Alfonso Álvarez González, Carlos Arias Melón, Ismael Barreira Reboredo, Laura Barreiro Curras, Andrea Blanco Granado, Jaime Blanco Piñeiro, Patricia Blanco Vázquez, Elena Bonilla Rodríguez, José Francisco Carrera González, José Antonio Castro Quinteiro, Cristina Castro Temes, Milagros Costas Figueroa, Manuela Costas Lago, Andrea Cunqueiro Méndez, Leticia De la Calzada Monge, Marta De la Cuesta Marina, Cristina Domínguez, Jaime Fernández Collazo, Juan Manuel Fernández Núñez, Cristina Fernández Prada, Elena Fernández Rey, Pilar Fernández Rodríguez, Emilia Fernández-Novoa García, Victoria Franco Costas, Xisela Fuertes Blas, Javier Fumega Domínguez, Xiana García del Portillo Margarita García Freire, Mª Carmen García Sánchez, X. Carlos Gómez Dahlgren, Elena Gómez Gómez, Olga González Crespán, Blanca González Gómez, Jaime González Vázquez, Dolores Grande Alonso, Pedro Gutiérrez Taboada, Alberte Heredero González-Pousa, María Hernández Barbosa, Sonsoles Honrubia González, Yolanda

210 AMIGOS

Iglesias Fernández, Eligio Iglesias Rodríguez, Pablo Iglesias Villar, Consuelo Jensen Silva, Jens Peter Lago Díaz, Marcos López Cid, Mª Luisa López de la Osa González, León López Escalante, Gonzalo López Fernández, José Manuel López Lence, Mercedes López Sánchez, Adela Isabel Losada Fernández, José Antonio Marcos Guerrero, Alejandro Muiños Paz, Susana Navarrete Alvarez, Laura Nieto Servia, Encarnación Pacheco, Simón Pena Fernández, Francisco Javier Pena Rey, Alberto Pequeño Rodríguez, Mª Elena Pereira Soto, Oscar Pérez-Jofre Santesmases, Ignacio Pinedo Villagarcía, Patricia Ponce Riós, María Portas Sáez-Torres, Marta Queiruga Méndez, Félix Enrique Rajó Brea, Roberto Represas Portela, Silvia Reza Losada, Adrián Rivera Baltanas, Tania Rodríguez Bernárdez, Juan Carlos Rodríguez Damián, Amparo Rodríguez de Legísima y Cerecedo, Mª Luisa Rodríguez García, Begoña Rodríguez Rodríguez, Guillermo Rodríguez Rodríguez, Daniel Rodríguez Salgado, Francisco Javier Taboada Rozas, Marisa Teixeira Rodríguez, Mingos Terroso Hernández, Asunción Valverde Esteiro, Patricia Varela Preu, Alba Vázquez Lorenzetti, Liliana Vicente Santos, Charo Vieito Fuentes, Xan Villanueva Rodríguez, Montserrat

88 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

Adrio Corbal, Carmela Aguín García, Ana Mª Rosa Almuiña Díaz, Laura Alonso Barros, Mª Isabel Alonso Gil, Monserrat Alonso Lamberti, Fabiola Alonso Ocaña, Rosa Alonso Rivas, Celso Alvarado Ferreira, Raúl Álvarez Álvarez, Carlos Álvarez Bastida, Mercedes Álvarez-Blázquez, Álvaro Álvarez Carrera, Margarita Álvarez González, Cristina Álvarez Martín, Mª Jesús Araujo Fernández, Mª Dolores Arce Herrero, Alejandro Arias de Trabazo, Mabel Arias Estévez, Mª Nieves Armada Rodríguez, Eduardo Armellini Cavalli, Carla Azevedo Vieira de Castro, David Augusto Barreiro Álvarez, Enrique Barreras García, Maria Barxa Álvarez, Nemesio Basso Ramírez, Gisela Bastos Molares, Cristina Bello Yebra, Matilde Berea Cruz, Belén Bermúdez Graiño, Teresa Blanco Llinares, Alberto Bouso Cedrón, Mª Jesús Bouzas Sierra, Mª Rosa Brea Pedreira, Teresa Bueno Díaz, José Luis Cabeza González, Marina Calvar Santos, Eva Calvo Rivas, Concepción Campins Traspuesto, Bartolomé Carbón Gómez, Elvira Carreira del Real, Mª del Pilar Carrera Gómez, Alicia Cartea López, Héctor Cartea López, Joaquín Castro Álvarez, Eva María Castro Gordejuela, Daniel

AMIGOS MARCO

Visita á exposición de Silverio Rivas en Caixanova

Castro Martínez, Francisca Cerdeira Botana, Lucia Chico Castro, Josefa Cividanes Barreras, Rosa María Climent Galán, Teresa Comesaña Costas, Concepción Comesaña García, José Ángel Comesaña García, Teresa Comesaña Pampillón, Telmo Conde Barreras, Pablo Cortes Rodríguez, Mª del Carmen Costas Alonso, Daniel Cribeiro Gómez, Priscilia Cunqueiro, César Cuña Cuña, Isolina Luisa Da Riba Casaux, Raquel Dahlgren Thorsell, Marta Devesa Muñiz, Mª Teresa Díaz Almeida, Ángeles Díaz Fernández, Mª Emilia Díaz Freire, Purificación Díaz Paz, Lucrecia Domeque Bailo, Fermín Estévez Caride, Manuel Estévez Garrido, Mª de La Paz Elsa Estévez López, Mª Elisa Feáns Batíns, Mª Carmen Fernández Armada, Sira Fernández Cabaleiro, Mercedes Fernández Carnicero, Araceli Fernández Covelo, Concepción Fernández Díaz, Pilar Fernández Estévez, Noelia Fernández Fernández, Mª Dolores Fernández Fernández, Raquel Fernández Ibáñez, Mª Jesús Fernández López, Mª del Consuelo Fernández Márquez, Mª Rosa Fernández Martín, Rocío Fernández Menéndez, Mª José Fernández San Miguel, Mª Carmen Fernández Sanromán, Jacinto Gallástegui Otero, Cruz Garayo del Río, Marta García Doval, Diego Garrido Fenés, Alicia Gilino Villarramus, José Luis Gómez Reboiro, Victoria

González Lamas, Mª Berta González Martínez, Mª Jesús González Pérez, Mª Pilar González Rodríguez, Mª Emilia González Sanjurjo, Ana González Sanjurjo, Lucía González Sanjurjo, Pía González-Babé Ozores, Dolores Graña Morales, Antonio Grimberghs Rial, Cristina Grobas Montenegro, José Guenaga Goyogana, Estíbaliz Gulias Pérez, Mª Rosa Hermida Núñez, Guadalupe Hermo Miranda, Magdalena Hernández Piñuela, Guadalupe Herranz Álvarez, Carmen Iglesias Álvarez, Ángeles Iglesias Álvarez-Novoa, Vera Irrisardi Vázquez, Teresa Justel Nandín, Margarita Latorre Vázquez, Soledad López Lorenzo, Mª Carmen López-Quecuty Puig, Amalia Lores Silva, Mª Eugenia Lugo Álvarez, Deborah Luján Cerdán, Tamara Maañón Laxe, Xabier Maicas, Marisa Márquez Rivera, Rosa Martínez Comesaña, Pilar Martínez Martín, Iris Martínez Nieto, Rubén Maure Rivas, Antonio Meijide Gayoso, Rosa Méndez Amoedo, Mercedes Míguez Vigo, Ana Millara Turienzo, Julio Miñambres Puig, Mª Mercedes Mogueira March, Julia Montes Graña, Carmen Mora Morandeira, José Miguel Novo Alvarez, Mª del Pilar Núñez Alonso, Orencio Núñez Portela, Mª del Carmen Núñez Portela, Amalia Núñez Portela, Fernanda Oliva Levanti, Françoise

Olmedo Herrero, Ignacio M. Otero Bouza, Fátima Otero Fernández, Josefina Pardo Teijeiro, Xosé Francisco Pena Roces, Ana Peña Fernández, Marina Pereira Molares, Ana Pereira Muro, Gonzalo Pérez Estévez, Javier Pérez Galán, José Mª Pérez García, José Domingo Pérez González, Marité Pérez Martín, Mª Blanca Pérez Ramírez, María José Pérez-Izaguirre y Urquiz, Ane Lore Pintado García, Carmen Piñeiro Prieto, Ana Portela Fernández-Jardón, César Portela Marín, Mª José Prado Freire, Mª Luz Prat Viñas, Teresa Prego Pereiro, Mª Amelia Prelchi Gallego, Mª Consuelo Puerta Prado, Margot Quintana Mirón, Jorge Rajó Campos, Salvador Requeijo Costoyas, Conchita Rial Barreiro, Paula Ríos Calvo, Luis Rodil Coedo, Inés Rodríguez García, Mª Jose Rodríguez Lago, José Ramón Rodríguez Márquez, Jesús Rodríguez Merino, Victoria Rodríguez Moure, Pilar Rodríguez Ortiz de Eribe, Mª Begoña Romaní Creo, Mª Asunción Saburido Enríquez, Manuela Salgado Fernández, Alicia Salvador Celada, Luz Sánchez del Cueto Losada, Carlos Sández Macho, Manuel Sanmartín Fernández, Jaime Santacreu Martínez, Mª José Santiago Freijanes, María Paz Sarasquete Otero, Teresa Schulke Marco, Nicole Sevillano Castaño, Joaquina Silva Diniz, Noé Sostre López de Medina, Eugenia Soto Gil, Francisco Javier Taboada Costas, Francisco Javier Táboas Paz, Marina Tilve Gómez, Olga Tomé Rey, Pilar Torreiro Sio, Benito Tourón Torrado, Beatríz Traba Díaz, Xoán Trabazo Arias, Daniel Treig Guardiola, Mª Salvadora Troitiño Dapena, Xulio Ulloa Sousa, Mª del Carmen Varela Iglesias, Rosa Vázquez Álvarez, Belén Vázquez Reynoso, María José Vilas Otero, Mª Elena Zarauza Ozores, Fabiola Zorrilla Rivero, Mª José

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 89

5. OS DATOS

INFORME ECONÓMICO-ADMINISTRATIVO 93 COLABORACIÓN CON OUTRAS ENTIDADES 94 CIFRAS VISITANTES 95 PERSOAL 97 OUTROS SERVIZOS E NFORMACIÓN XERAL 99

OS DATOS INFORME ECONÓMICOADMINISTRATIVO Para a consecución dos seus fins fundacionais, a Fundación MARCO dispuxo no exercicio 2005 dun orzamento de gasto aprobado polo seu Padroado, de 1.863.548,06 (310.068.308 ptas.)

O orzamento finalmente executado foi de 1.768.848,17 (294.311.572 ptas.) que foi financiado nun 88,31 % polas achegas das súas entidades Fundadoras co seguinte reparto: n n n n

Concello de Vigo (42,47%) Caixanova (20,35%) Xunta de Galicia (16,99%) Deputación de Pontevedra (8,49%).

O reparto por conceptos de gastos é o que se reflicte na seguinte táboa:

DISTRIBUCION POR CONCEPTOS DE GASTO REALIZADO EN 2005

IMP OR TE

%

EN PE SE TAS

PERSOAL

346.109,51

19,57%

57.587.777

PERSOAL SUBCONTRATADO

344.661,83

19,49%

57.346.904

MANTEMENTO

298.033,18

16,86%

49.588.549

PROGRAMACION

639.250,22

36,15%

106.362.286

PERSOAL PROGRAMA LABORA

74.937,62

0,45%

12.468.571

AMORTIZ, GTOS FROS E IMPOSTOS

65.212,37

3,69%

10.850.425

1.768.204,73

100,0 0%

294.204.512

AMORTIZACIÓNS, GASTOS FINANCIEIROS E IMPOSTOS PROGRAMA LABORA

PERSOAL

PROGRAMACIÓN

PERSOAL SUBCONTRATADO

MANTENEMENTO

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 93

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

COLABORACIÓN CON OUTRAS ENTIDADES Ao longo do ano 2005 foron moitas as institucións e empresas que colaboraron coa Fundación MARCO para poder levar a cabo as actividades realizadas. Entre elas cabe subliñar as seguintes: COPRODUCCION DE E XP OSICIONS CON OUTROS MUSEOS

n Fundación Luis S eoane Coprodución da exposición “DIASPORA. 10 artistas galegos no exilio latinoamericano. 1930-1970” PATROCINIOS DE E XP OSICIONS

n Japan Foundation Patrocinio da exposición “CHIKAKU. Tempo e memoria en Xapón” n Fundación Tele fónica Patrocinio da exposición “Colección de Fotografía Contemporánea de Telefónica” n Minis terio de C ultura Patrocinio da exposición “DIÁSPORA. 10 artistas galegos no exilio latinoamericano. 1930-1970” COLABORACIÓNS EN E XP OSICIÓNS

n Cas a A s i a Colaboración para a exposición “CHIKAKU. Tempo e memoria en Xapón” n CGAI, C entro Galego das Ar tes da Ima xe Produción das obras audiovisuaies da exposición “DIÁSPORA. 10 artistas galegos no exilio latinoamericano.

1930-1970” e do ciclo de cine monográfico “Carlos Velo” n Foro C ultural de Austria Colaboración para a exposición “A patria está ao virar na esquina. Fotografía contemporánea de Austria” n Embaixada de Brasil Colaboración na exposición “20 desarranxos. Panorama da arte brasileira” n Fac ultade de Belas Ar tes de Pontevedra, Uni versidade de Vigo Colaboración para a exposición “Aberto por obras” n Fundación La xeiro Colaboración na exposición “20 desarranxos. Panorama da arte brasileira” n Repsol YPF Colaboración para a exposición “DIASPORA. 10 artistas galegos no exilio latinoamericano. 1930-1970” n Disc os Elepé Daily Pric e Colaboración na exposición “20 desarranxos. Panorama da arte brasileira” 94 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

COLABORACIÓNS NOUTRA S ACTI VIDADES

n Ministerio de C ultura Subvención das seguintes actividades didácticas: - Programa educativo para escolares “Arte e matemáticas” - Programa de espectáculos de monicreques e talleres para familias n Ministerio de C ultura, Dirección Xeral de C ooperación e Comunicación C ultural Patrocinio das Xornadas de Reflexión “Arte Contemporánea en Democracia” n Aguas de Mondari z Fuente del Val, S.A .

Patrocinio da presentación do Aquófono, actividade realizada no MARCO co gallo do Día Internacional dos Museos OUTROS CONVENIOS

n Uni versidade de S an tiago de C ompostela Convenio de colaboración para a realización de prácticas por parte dos alumnos da licenciatura de Historia da Arte n Uni ver sidade de Vigo Convenio de colaboración para a realización de prácticas por parte dos alumnos da Facultade de Ciencias Sociais e da Comunicación n Esc ola Superior de C onser vación e R estauración de Bens C ulturais de Galicia Convenio de colaboración para a realización de prácticas por parte dos alumnos da citada Escola n Ins tituto de Educ ación S ec undari a Valen tín Paz Andrade Convenio de colaboración para a realización de prácticas por parte dos alumnos a través dos programas de Formación nos Centros de Traballo n EGACI, Esc ola Galega de Cine CoConvenio de colaboración cultural e artístico para a realización de actividades en común

OS DATOS

CIFRAS VISITANTES 2005 Número total de visitantes: 58.470 Se en 2004 o dato máis salientable neste capítulo foi a chegada do visitante 100.000 ao MARCO, neste ano 2005 acadáronse cifras récord nas xor nadas de por tas aber tas organizadas con motivo de dúas celebracións: 2.039 persoas na xornada do Día Internacional dos Museos, que celebramos o 17 de maio, e 4.729 entre os días 11, 12 e 13 de novembro, datas do 3º Aniversario do MARCO. En total, 6.768 visitantes que neses días foron moito máis alá do público habitual.

TÁBOAS-DESGLOSE DOS DATOS 2005 XANEIRO

3.400 Visitantes

FEBREIRO

4.462 Visitantes

MARZO

5.386 Visitantes

Públic o en x eral: 2.344 Exposicións: 2.038 Salón de Actos: 120 Biblioteca-Mediateca 186

Públic o en x eral: 2.756 Exposicións: 2.098 Salón de Actos: 418 Biblioteca-Mediateca 240

Públic o en x eral: 3.578 Exposicións: 2.565 827 Salón de Actos: Biblioteca-Mediateca 186

G r up o s : Escolares: Activ. familias: Activ. infantil: Curso Adultos: Asociacións:

G ru p os: Escolares: Activ. familias: Activ. infantil: Curso Adultos: Asociacións:

G r up o s : Escolares: Activ. familias: Activ. infantil: Curso Adultos: Asociacións:

1.056 241 380 130 224 81

1.706 676 390 162 280 198

1.8 08 940 294 105 306 163

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 95

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005

ABRIL

5.286 Visitantes

MAIO

6.704 Visitantes

XUÑO

3.734 Visitantes

Públic o en x eral: 2.618 Exposicións: 1.492 Salón de Actos: 931 Biblioteca-Mediateca 195

Públic o en x eral: 4.255 Exposicións: 3.201 Salón de Actos: 857 Biblioteca-Mediateca 197

Públic o en x eral: 2.625 Exposicións: 1.469 Salón de Actos: 966 Biblioteca-Mediateca 190

G r up o s : Escolares: Activ. familias: Activ. infantil: Curso Adultos: Asociacións:

Grupos: Escolares: Activ. familias: Activ. infantil: Asociacións:

G ru p os: Escolares: Activ. familias: Activ. infantil: Asociacións:

XULLO

2.668 1.666 457 170 296 79

3.169 Visitantes

Públic o en x eral: 1.949 Exposicións: 1.783 Salón de Actos: 20 Biblioteca-Mediateca 146 G r up o s : Activ. infantil: Asociacións:

OUTUBRO

1.220 873 347

5.687 Visitantes

AGOSTO

2.4 49 1.342 477 107 78

3.164 Visitantes

Públic o en x eral: Exposicións:

2.376 2.376

G r up o s : Activ. infantil: Asociacións:

788 785 3

NOVEMBRO

9.751 Visitantes

SETEMBRO

1.109 897 171 39 2

2.529 Visitantes

Públic o en x eral: 2.050 Exposicións: 1.660 Salón de Actos: 220 Biblioteca-Mediateca 170 G ru p os: Activ. infantil: Asociacións:

DECEMBRO

479 399 80

5.198 Visitantes

Públic o en x eral: 4.293 Exposicións: 2.959 Salón de Actos: 1.233 Biblioteca-Mediateca 101

Públic o en x eral: 7.3 01 Exposicións: 4.603 Salón de Actos: 2.117 Biblioteca-Mediateca 581

Públic o en x eral: 3.336 Exposicións: 1.955 1.145 Salón de Actos: Biblioteca-Mediateca 236

G r up o s : Escolares: Activ. familias: Activ. infantil: Curso Adultos: Asociacións:

G ru p os: Escolares: Activ. familias: Activ. infantil: Curso Adultos: Asociacións:

G ru p os: Escolares: Activ. familias: Activ. infantil: Curso Adultos: Asociacións: Talleres artistas:

1.394 440 191 285 380 98

96 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

2.450 915 145 639 365 386

1.8 62 572 104 648 257 231 50

OS DATOS PERSOAL

FOTO: CARLOS PUGA

MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo

Director/a Carlota Álvarez Basso (ata o 19/06/05) Iñaki Martínez Antelo (dende o 17/11/05) Xerente Benito Pinal Otero Responsable de exposicións Iñaki Martínez Antelo Coordinadora de exposicións Marta García Viña Técnico de montaxe Paul Edward Guy Responsable de Documentación e Publicacións Nuria Barreras Viso Responsable de Comunicación e Didáctica Marta Viana Tomé Asistente Dpto. Comunicación e Didáctica Pilar Souto Soto Secretaría de Dirección Patricia Verdial Garay Administración Alberto Abal García

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 97

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2005 Persoal auxiliar durante o ano 2005

Persoal subcontratado empresas de servizo

Depar tamento de Exposicións Persoal de montaxe Severino Vázquez Trebejo Alberto Conde Álvarez Jan Peter Landqvist Isabel Domínguez Sardina Xosé Fernández Domínguez Sergio Blanco Doval Alexanco Aceiro Marqués Helder Leal Figueiredo Manuel Rodríguez Vicente Programa Labora e becarios en prácticas Joaquín M. Morales Vila, programa Labora, Xunta de Galicia (ata outubro 2005) Jose Castañal Crecente, programa Labora, Xunta de Galicia (dende outubro 2005) Alexanco Aceiro Marques, becario en prácticas

FERROSER Julio Bacariza Fernández José Estévez Villegas José Manuel Rial Muñiz

Depar tamento de C omunicación e Didác tica Didáctica Pedro Antonio Cordón Casais, asesor externo Laura Gómez González, programa Labora, Xunta de Galicia Mª de los Angeles Rodríguez Bermúdez, programa Labora, Xunta de Galicia Matilde Álvarez González, becaria en prácticas Silvia Alonso Figueroa, becaria en prácticas Comunicación Victor Frade Fontán Adriana Martínez Sande, becaria en prácticas Ana Martínez Arís Xiana Fumega Domínguez, becaria en prácticas Ana Mª Lorenzo Padín, becaria en prácticas Depar tamento de Doc umentación e Publicacións Iria Fernández Mouriz, programa Labora, Xunta de Galicia (ata setembro 2005) Sara Allú Val, becaria en prácticas Bianca Rodríguez Miguélez, becaria en prácticas Mª Conchi Rey Ríos , programa Labora, Xunta de Galicia (desde setembro 2005) Depar tamento de A dminis tración Susana Trezado Carro, programa Labora, Xunta de Galicia María Soledad Quinteros, programa Labora, Xunta de Galicia María Cristina Rodríguez Moure, programa Labora, Xunta de Galicia Belén Acuña Regueira, programa Labora, Xunta de Galicia

98 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

GRANDAL SER VICE S.L Coordinadora Carolina Posada González Educadoras Ángel Borrero Valcárcel Yurema Collazo Fernández Laura Fernández Domínguez José Luis Gómez Amoedo María José Martínez Pérez Patricia Moure Rodríguez María Urrutia Baliño

Actores espectáculo de títeres Guy Bobillo Pérez Marcos Escariz Pérez Marta González de Castro

Asistentes de sala/taquilla José Antonio Carrera González Carlos Castro Costas Mª Idoya Chapela Silva Andrés Dacosta Cosque Cristina García Portas Cristina González Domínguez Carlos González Fernández Amaya Martínez-Randulfe Landín Mª Auxiliadora Pallares Álvarez Alba Carme Pardo Cartelle Mª Isabel Prado González Esther Rodríguez Carro Olalla Mª Rodríguez Franco Alejandra del Valle García Julia del Valle García

LIMPE Z AS AZUL Mantemento Cristaleiros Rosa Mª Cordero Oujo Elisa Míguez Domínguez Mª Carmen Domínguez Campos Ángel Antonio Lodeiro Rodríguez Consuelo Val Francisco José Rafael Alcaire Martín Aurea López Chapela Juan Luis López López Obdulia Sotelo Rial Humberto Manuel Pérez Iglesias Dolores Sánchez Rodríguez Víctor Manuel Sendín Romero Catalina Díaz Pazos Mª Luisa González Insuela Mª Carmen Castro González

SEC URITA S Seguridade Pedro Pérez Caride Carlos Tourón Ferreira Jorge Pereira López José E. Alonso Iglesias Luis A. Acebedo Bravo Jorge Álvarez García Luis A. Acebedo Bravo Jorge Álvarez García

Auxiliares Estefanía Cortegoso Ríos Sonia Pereira Omil Marta Fraguiero González

OS DATOS OUTROS SERVIZOS Restaurante-cafetería Marcelinopanyvino O restaurante-cafetería Marc elinopanyvino continuou na súa liña de calidade e bo criterio, tanto no aspecto culinario coma na creación dun ambiente inmellorable para o encontro social. No ano 2005 é salientable o incremento nas demandas de clientes procedentes de distintas empresas e institucións; cada vez máis persoas elixen o restaurante-cafetería do MARCO como o lugar ideal para ceas, xantares e outras celebracións.

Ademais, como non podía ser menos, o Marcelino serviu unha vez máis como lugar de celebración dos cócteles inaugurais das exposicións e outros eventos relacionados coa vida do museo, como a cea anual da Agrupación de Amigos do MARCO.

INFORMACIÓN XERAL ENTRADA Prezo: 3€ Martes de 16.00 a 20.00 e mércores todo o día: “ti decides” (pago opcional) Estudiantes con carné/ maiores de 65 anos/ desempregados/ pensionistas: 2€ Nenos-as ata 6 anos: gratuíta De 7 a 14 anos: 1€ Familia numerosa: 1€ por persoa Grupos a partir de 10 persoas: 1€ por visitante Amigos do MARCO: gratuíta MUSEO Martes a sábados (festivos incluidos), de 11.00 a 21.00 Domingos, de 11.00 a 15.00. Pechado os luns ESPAZO ANEXO Praza peonil posterior Martes a sábados (festivos incluidos), de 11.00 a 14.00 e de 17.00 a 21.00 Domingos, de 11.00 a 14.00. Pechado os luns Entrada gratuíta BIBLIOTECA-MEDIATECA Acceso pola entrada posterior do museo Martes a venres, de 11.00 a 14.00 e de 16.00 a 20.00 Pechada sábados, domingos e luns Entrada gratuíta OUTROS SERVIZOS

Tenda-librería A tenda-librería do MARCO renovou a súa oferta e planeamento no ano 2005. O día 28 de xullo inaugurouse PLAX IO, un novo proxecto ideado polos vigueses Jesús Campos e Alfonso Collazo, que naceu como unha redefinición do concepto de tenda-librería tradicional. Ademais da venda de libros de arte, deseño, arquitectura, música e estética, ofrece outros servizos como peticións de libros á medida, venda de agasallos e merchandising, venda de pezas e obxectos de arte realizados especialmente para a tenda, servizo de edición de obras audiovisuais, e programación de actividades paralelas. Deste xeito, PLAX IO vai cubrindo pouco a pouco as necesidades e demandas de profesionais e afeccionados ao mundo da arte contemporánea na nosa cidade.

TENDA-LIBRERÍA PLAXIO Luns a sábados (festivos incluidos), de 11.00 a 21.00 Domingos, de 11.00 a 15.00 Tel.: 986 113941 plaxio@plaxio.info RESTAURANTE-CAFETERÍA MARCELINOPANYVINO Luns, martes e mércoles, de 11.00 a 22.00 Xoves, venres e sábado de 11.00 a 02.00 Pechado os domingos Tel. +34 886 116 415. www.marcelinopanyvino.com E ADEMAIS...

- Visitas guiadas gratuitas todos os días ás 18.00 h.

- Visitas de grupo con cita previa (tel. 986 113900 ext. 307 pu 314) - Facilidades de acceso para persoas discapacitadas - Aseos adaptados - Gardarroupa

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 99