Código Cero 219 by marcusfernandez

O camiño sen fin da formación STEM

Nº

En marcha a Aula Newton da Tecnópole

codigocero.com

219

tecnoloxías tamén se

celebran XIII Noite da Enxeñaría en Informática de Galicia

Pulo eGaleguizador

Entrevistamos a Darío Janeiro, director de Puntogal

Empuxe xuvenil

O Congreso XoveTIC congregou máis dun centenar de asistentes

XGN pola senda do éxito

A COVID non puido coa nosa party informática por excelencia

1p_GaliciaCaldiade_EMar_12.20_270x360.pdf

14/12/20

15:58

Sumario

Equipo

nº 219

DIRECTOR: Xosé Mª Fernández Pazos director@codigocero.com WEBMASTER: Marcus Fernández webmaster@codigocero.com

REPORTAXES

REDACCIÓN: Fernando Sarasketa Sonia Pena redaccion@codigocero.com

XGN foi un éxito de participación e repercusión malia os impedimentos da pandemia

O Congreso XoveTIC, organizado polo CITIC, congregou a máis dun centenar de asistentes

PUBLICIDADE: publicidade@codigocero.com

EDITA: Grupo Código Cero Comunicación S.L. Rúa das Hedras nº 4, 1º G 15895 Ames (Milladoiro) Tel.- fax: 981 530 268 www.codigocero.com redaccion@codigocero.com

GaliciaTIC volveu facer historia cunha nova edición do foro tecnolóxico galego por excelencia

A operadora R mostra experiencias tecnolóxicas de éxito nunha nova edición da súa xornada

A AMTEGA impulsa novas actuacións para fomentar o talento dixital e formar novos perfís TIC

Medio centenar de funcionarios participan no Curso Superior de Ciberseguridade CIBER.gal

Boeing e FIRST inauguran en Ourense a primeira Aula Newton permanente de España

O CPETIG celebrou con éxito de participación a nova xornada de Iuristicgal

Unirisco investirá máis de 100.000 euros en InVerbis (CiTIUS)

FOTOGRAFÍA: Adolfo Enríquez Calo • Joferpa DESEÑO E MAQUETACIÓN: Óscar Louzán foro@codigocero.com

IMPRIME: Gráficas Garabal, S.L. Tel.: 981 56 25 95 graficasgarabal@graficasgarabal.es Número 219 (outubro - novembro 2021) Publicación periódica. Prezo: 2 € Depósito Legal: C-2301/01 I.S.S.N. (Edición impresa): 1579-7546 I.S.S.N. (Edición dixital): 1579 -7554 Fotos páxinas 8, 9, 23 e 31 Freepik. com Membros

Especial XIII Noite da Enxeñaría en Informática do CPEIG

Especial nova edición da Noite da Enxeñaría en Informática de Galicia

A ferramenta Galicia Nomeada de Política Lingüística xa ten 2.236 colaboradores rexistrados

As empresas e as entidades galegas converten a innovación nunha constante

Entrevistamos a Darío Janeiro, director xeral de Puntogal

TREBELLOS

Achegámonos aos novos mundos virtuais que xera o proceso de dixitalización galega

NOVAS

Damos conta dalgunhas das principais novidades tecnolóxicas da tempada

Debullamos con todo luxo de detalles os trebellos tecnolóxicos da tempada

Nº

Máis

Ana EIG eñeira s do CP GA e á enx premioCITIC, o CES

Distinci

Freire

218 ero.com codigoc

óns ao

miño Un caersal univmado n cha alizació dixit

presas das em a vida adáns cionan os cid revolu ións e As TIC inistrac as adm

do Gob fóra cionalización rna nosxiaalá de Inte Vémo ate a Estr

erno

gale

Nov

sa 4.0 empre nunhatranos o seulixente inte mós Un día pañía GALSA CON de com proxecto

de falar Toca eguridade a o a nov cibers to corpo

cando leas a revista, compártea.... .... cun amigo, un familiar, ou dóaa á biblioteca do teu barrio. Cantos máis sexamos, máis cambios conseguiremos

Número 219

XOGOS

Colle do even edición l CIBER.ga

Repasamos o máis salientábel dos días pasados en materia de xogos e consolas |3

Fábrica de

informátic@s Alta participación nas máis de 40 actividades celebradas na 21 edición da XGN R Encounter

21 edición da party informática XGN R Encounter rematou o pasado luns 11 de outubro cun notábel éxito de seguimento, participación e repercusión, logo de tres xornadas ateigadas de accións formativas e lúdicas. A lanparty, que recuperou o formato presencial este ano (aínda que distanciado e con menos prazas que outros anos), celebrouse durante tres días na Feira Internacional de Galicia Abanca, e nunha primeira valoración, os organizadores celebran que esta edición fose “todo un éxito” tras lograr conxugar o protocolo de prevención fronte á COVID-19 co normal desenvolvemento do encontro TIC para a mocidade. Amais, destacouse “a alta participación” nas máis de 40 actividades organizadas. Desde o sábado 9 de outubro até o luns 11, os 425 participantes puideron gozar dunha velocidade de 20 Gbps de conexión a Internet grazas a R, que permitiron “unha gran experiencia de usuario e facilitaron as distintas actividades que desenvolveron os participantes durante o evento”. Tamén tivo “unha gran acollida” o maratoniano programa Encounter TV emitido por streaming desde o recinto, que permitiu acceder de forma aberta e gratuíta ao contido da XGN R Encounter a calquera persoa interesada en seguir a actualidade desta cita.

Amais, a organización valorou moi positivamente o resultado da súa aposta pola seguridade, que veu “cun completo protocolo de prevención fronte á COVID-19”, favorecido polas grandes dimensións dos pavillóns do recinto, a súa ventilación e a redución do aforo, menor do habitual nos últimos anos, “o que permitiu en todo momento unha ampla separación persoal entre participantes”. Desta forma, a XGN R Encounter foi a segunda gran lanparty, tras a Euskal Encounter desenvovida en xullo no BEC de Barakaldo (Bizkaia) que recuperou a presencialidade dos participantes. Esta cita foi a quinta con R como colaboradora e patrocinadora oficial, que proporcionou os 20 Gbps de velocidade de conexión ao evento, e de novo contou co apoio da Consellería de Política Social da Xunta de Galicia, impulsora do evento.

Datos de participantes Os datos recolleitos dos participantes permitiron comprobar que a idade media foi de 29 anos, mentres que o rexistrado máis novo ten 10 anos e o máis veterano, 52. De igual forma, a súa procedencia revela que acudiron desde 16 provincias diferentes, na súa maioría de Galicia (90%), mentres que o 10% restante trasladouse desde lugares como Bizkaia, Madrid, Asturias ou Barcelona.

En canto aos seus principais intereses, os rexistrados apuntan que o que máis lles gusta son os videoxogos, as actividades de lecer, o hardware (impresoras 3D, modificación de computadores, drons...), as conferencias e os obradoiros, a arte dixital e o software libre, por esta orde.

Criptomoedas e espírito argalleiro O programa de actividades de XGN incluíu conferencias, charlas e obradoiros con temáticas como as criptomoedas, a programación ou as claves do streaming. Entre outra cousas, deuse a coñecer o proxecto Roteiro Maker, o cal fixo “unha parada especial” na XGN R Encounter co obxectivo de reforzar a arela formativa do evento. Esta iniciativa, protagonizada por unha furgoneta equipada con tecnoloxías argalleiras, percorre as zonas rurais e semirrurais de Galicia para dar a coñecer o movemento Maker e potenciar a creatividade, a innovación e o respecto polo medio ambiente. Tamén foron destacadas as actuacións musicais de Elesky Pablo Díaz, gañador de Pasapalabra e violinista. 

Actuación da pianista e streamer Elesky na XGN R Encounter 

Congreso XoveTIC, organizado polo Centro de Investigación TIC (CITIC) da Universidade da Coruña, celebrou este mes de outubro a súa cuarta edición, que congregou a máis dun centenar de asistentes en formato híbrido. Investigadores e investigadoras júnior presentaron un total de 62 traballos no ámbito das Tecnoloxías da Información e as Comunicacións, sendo un espazo de encontro para o debate científico e un impulso para a súa formación. Ademais das comunicacións orais e os pósteres presentados, celebráronse dúas conferencias plenarias, a cargo da directora da Área de Tecnoloxía da UPF Barcelona School of Management, Ana Freire, que explicou coa súa charla Tecnoloxía deseñada por e para o ser humano como se pode aplicar a tecnoloxía na saúde mental e axudar na prevención do suicidio. O membro do Comité Asesor de Directores do INESC TEC de Porto e profesor da Universidade do Minho, Rui Carlos Oliveira, ofreceu o seu relatorio Emergency Research: Help fighting a pandemic, achegando o traballo realizado coa aplicación Stayaway COVID. O reitor da Universidade da Coruña, Julio Abalde, e o director do CITIC, Manuel F. González Penedo, clausuraron o acto tras a entrega de premios, na que se recoñeceron os mellores traballos valorados por parte do comité científico do XoveTIC, atendendo á súa calidade, excelencia e orixinalidade. Cada premio estivo dotado cunha gratificación económica de 300 euros. Os traballos premiados foron: • SparkEC: una herramienta Big Data para la corrección de errores en lecturas genética, presentado por Marco Martínez Sánchez. Entregou o premio en representación do Clúster TIC de Galicia o director xeral de Imatia, Fernando Vázquez.

A mocidade pide a palabra A IV edición do Congreso XoveTIC congregou a máis dun centenar de asistentes

• Multiple-Choice Question Answering Models for Automatic Depression Severity Estimation, recollido por Anxo Pérez, coautor do traballo, en representación de Jorge Gabín, quen realizou a exposición. Entregou o premio o presidente do Colexio Profesional de Enxeñaría en Informática de Galicia (CPEIG), Fernando Suárez Lorenzo. • Detección de ataques de DoS en un entorno IoT controlado por protocolo MQTT basado en clasificadores binarios inteligentes, presentado por Álvaro Michelena. O recoñecemento foi realizado por parte do director da área IT e Enxeñería de Software do Instituto Tecnolóxico de Galicia (ITG), Óscar González Represas. • Collaborative Digital Twin: a Novel Open-Source Augmented Reality

Solution for Training and Maintenance Processes in the Shipyard of the Future, exposto por Aida Vidal Balea, e galardoado pola Cátedra Aldaba WIB, a Cátedra UDC-Everis en Transformación Dixital e a Cátedra R en Ciberseguridade; entregou o premio o decano da Facultade de Informática da UDC, Mariano Cabrero Canosa. • Practicum Direct Simulador para la toma de decisiones durante pandemias, exposición realizada por Alejandro Puente e premiada pola Fundación CITIC de Galicia (FCITICG). Acudiu en representación do Concello da Coruña, membro do padroado da FCITICG, o concelleiro de Educación, Memoria Histórica, Innovación, Industria e Emprego do Concello da Coruña, Jesús Javier Celemín Santos. 

Cofinanciado pola Unión Europea. Programa Operativo FEDER Galicia 2014-2020. Promover o desenvolvemento tecnolóxico, a innovación e unha investigación de calidade. Unha maneira de facer Europa

Número 219

A nosa comunidade tecnóloga volveu

facer historia

GaliciaTIC puxo o foco na importancia do sector dixital para resolver os grandes retos actuais

19 edición do foro tecnolóxico GaliciaTIC abriu as súas portas (o pasado 6 de outubro) abordando a importancia estratéxica do sector dixital para abordar os principais desafíos sociais, económicos e medioambientais que consideramos prioritarios e máis urxentes. O foro, organizado pola asociación Ineo, inaugurouse na Cidade da Cultura cunha mesa redonda sobre os desafíos da nosa terra o que participaron representantes da Xunta de Galicia e da iniciativa privada. Na mesa os participantes abordaron cuestións como o rumbo dixital europeo, a planificación dos fondos Next Generation, a xestión do talento, a sustentabilidade e a consideración do sector TIC como sector estratéxico. Interviron Mar Pereira, directora da Axencia para a Modernización Tecnolóxica de Galicia (AMTEGA); Norberto Penedo, director de Competitividade do IGAPE; Luis

A. Álvarez-Sestelo, presidente de Ineo; Carlos Suárez, director xeral de Edisa, e Fernando Vázquez Núñez, director executivo (CEO) de Imatia. “Vivimos un cambio de paradigma, un momento clave no que xoga un papel fundamental o sector tecnolóxico: enfrontámonos ante o reto xigantesco de orientar os fondos europeos”, sinalou Mar Pereira antes de indicar que a Xunta de Galicia traballa nunha estratexia integral para toda a década acorde aos alicerces do chamado “compás dixital europeo”, unha brúxula que se sustenta, dixo “no investimento en talento, en infraestrutura, en adaptación dixital das administracións e das empresas”. Pola súa banda, Norberto Penedo afondou no plan autonómico para os próximos anos. “Temos dúas políticas concretas: transformación dixital e sustentabilidade”, resumiu o representante do Instituto Galego de Promoción Económica.

Desde a iniciativa privada, tamén se achegou un punto de vista respecto diso dos fondos europeos de resposta comunitaria ante a crise da pandemia. “Podémonos atopar co risco de que estes enormes fondos non cheguen a executarse por seguir unha estratexia de proxectos; temos o problema de que as nosas empresas son empresas de servizos e proxectos, pero moi poucas o son de produto”, dixo Fernando Vázquez Núñez, antes de sinalar que atravesamos “unha tormenta perfecta” na que inflúen elementos como a competencia global; a aceleración dixital ou a crise do talento. Pola súa banda, Álvarez-Sestelo subliñou a necesidade de cambiar a visión que tanto a administración como a sociedade teñen do sector tecnolóxico: “Considérase un sector transversal ou de apoio a outros sectores tradicionais, pero é un ámbito que debe ser considerado estratéxico, clave”. Respecto dos fondos europeos, mostrou a súa preocupación en que acaben por ser usados en infraestruturas e non se orienten ao valor que xeran as empresas: “É dicir, que non se empreguen para a transformación, senón para tapar buracos”. Pola súa parte, Carlos Suárez profundou na situación actual do sector TIC, así como na súa percepción xeral. “Antes o sector tecnolóxico tiña un perímetro, agora este perímetro esluíuse e o traballador deste perfil intégrase en empresas de todos os ámbitos, na administración; iso provoca que como sector teñamos o reto de captar e manter o talento”. Trala mesa inaugural, Senén Barro, do Centro Singular de Investigación en Tecnoloxías Intelixentes (CiTIUS) da Universidade de Santiago, ofreceu un relatorio maxistral sobre o futuro inmediato da Intelixencia Artificial. A actividade da xornada do 7 de outubro incluíu (entre outras intervencións de gran interese) unha conferencia a cargo de Olivier Perard, de Oracle, que versou sobre o desenvolvemento de aplicacións Cloud Native e Intelixencia Artificial. A última sesión antes do peche de conclusións adicouse a diferentes casos de éxito empresariais na transformación dixital e máis á presentación da Oficina Acelera PEME que xestiona Ineo até maio de 2023 tras ser seleccionada por Red.es para asesorar e impulsar a dixitalización de empresas do sur de Galicia a través dunha oficina virtual e mediante as dúas sedes físicas que se abriron en Vigo e Ourense. Segundo informou Ineo, a OAP da asociación brindará apoio, asesoramento e actuacións de soporte para a transformación dixital de empresas e persoas autónomas ao longo dos próximos dous anos, até maio de 2022.  Número 219

transformación dixital é imparábel no actual contexto de recuperación e as empresas deben aproveitar este intre de cambio para convertelo en oportunidades. Esta é unha das grandes conclusións que guindou a nova edición da Xornada Tecnolóxica R, impulsada pola operadora de telecomunicacións galega. Foi “unha edición moi especial”, sinalou a compañía, que destacou o regreso ao formato presencial e máis a presenza (entre outros relatores sobranceiros) de Josep Piqué, experto conferenciante internacional en dirección de empresas e cunha fonda experiencia tamén coma conselleiro delegado de diversas compañías tecnolóxicas. Xunto a Piqué, profesionais galegos de Abanca, IGAPE, Greenalia e Parfois, analizaron as claves estratéxicas deste proceso de dixitalización, para o que resulta fundamental o acompañamento de provedores tecnolóxicos como R. Ademais, déronse a coñecer de primeira man as experiencias transformadoras de Vegalsa e CLUN.

Compartindo experiencias transformadoras A Xornada Tecnolóxica R analizou as oportunidades das empresas nun novo escenario post-pandemia

A adaptación da empresa ao mundo post-pandemia que nos vén Baixo ese título, Josep Piqué analizou a incidencia que ten a tecnoloxía sobre a evolución do mundo global dende o punto de vista xeopolítico. E como, do mesmo xeito que os gobernos están a realizar desenvolvementos tecnolóxicos vinculados á IA (Intelixencia Artificial) ou ao Big Data (análise da información a gran escala) para converterse en potencias hexemónicas, as empresas deben ir nesa mesma liña. Para iso, teñen que aproveitar a oportunidade da dixitalización para permanecer no mercado, e sen perder de vista retos como a privacidade e a xestión dos datos ou a ciberseguridade.

Como están a aproveitar esas oportunidades as empresas galegas Josep Piqué acompañou a profesionais galegos de Abanca, IGAPE, Greenalia e Parfois na mesa profesional Éxito, retos e oportunidades da situación actual. Puidemos coñecer as claves estratéxicas destas organizacións, como están a empregar a tecnoloxía e onde están a poñer o foco para acometer con éxito e rendibilidade estes momentos de cambio. Para Eduardo Aldao, director de Innovación de Abanca, esta interrupción tecnolóxica vai provocar a transformación dos modelos de negocio e das empresas, como está a pasar coa industria financeira: as chamadas fintech. Beatriz Mato, directora de Desenvolvemento Corporativo e Sostibilidade de Greenalia, puxo o foco en como as empresas poden ser Número 219

máis sustentábeis e á vez máis competitivas. Pola súa banda, Juan Redondo, chief digital transformation officer de Parfois, destacou a importancia do dato dentro das estratexias de dixitalización e transformación, e analizou que necesitan as empresas para converterse en verdadeiras “compañías Data Driven”. Todas estas empresas de referencia en Galicia están a transformar o panorama empresarial da comunidade no seu percorrido cara á plena dixitalización, grazas a estratexias como as que seguen: o aproveitamento do dato e a tecnoloxía Big Data, a creación de organizacións agile con implicación do CEO nos procesos, o emprego de Intelixencia Artificial, etc. E onde xogan un papel importante as axudas públicas á innovación e á transformación, como subliñou Norberto Penedo, Director da Área de Competitividade do IGAPE. E, sobre todo, grazas a alianzas estratéxicas con provedores de referencia como R para conseguilo; a través dos seus servizos na nube (cloud), de ciberseguridade, de Internet das Cousas (IoT), de análise de datos a gran escala e de Intelixencia Artificial. Porque en todo este proceso de dixitalización é fundamental acompañar as empresas. Por iso R desenvolve novos servizos que acheguen solucións que lles axuden a mello-

rar a súa competitividade, como comentou Isidro Fernández de la Calle, director de Empresas de R: “Vivimos o ecosistema tecnolóxico máis disruptivo da historia, polo que as empresas van necesitar apoiarse en alianzas e provedores de referencia. As empresas de telecomunicacións e R en particular son actores relevantes como provedores de servizos”.

O exemplo de Vegalsa e CLUN

Durante a Xornada Tecnolóxica de R puidemos coñecer de primeira man as experiencias transformadoras de Vegalsa e CLUN. A galega Vegalsa atópase nun proceso de transformación dixital cara a unha organización Data Driven, onde as decisións estratéxicas estean baseadas na análise dos datos co fin de satisfacer máis aos seus clientes. Así poñía de relevo Alberto Iglesias, responsable pricing de Vegalsa, a importancia da análise e explotación dos datos: “Os datos convertéronse no novo petróleo. Son xa un dos activos máis importantes na economía mundial”. Pola súa banda, Javier Cabana, director de TI de CLUN (Cooperativas Lácteas Unidas) falou sobre a Dixitalización en empresas do sector primario e a industria agroalimentaria.  |7

DigiTalent,

plan vivo

A AMTEGA impulsa novas actuacións para fomentar o talento dixital e formar novos perfís TIC

Axencia para a Modernización Tecnolóxica de Galicia (AMTEGA) anunciou este mes de outubro novas iniciativas destinadas a impulsar o talento dixital e a formación dos novos perfís tecnolóxicos. Estas iniciativas collerán corpo co inicio do novo curso a través do Plan para a Promoción do Talento Dixital de Galicia, DigiTalent. Da natureza destas accións deuse conta nunha xuntanza de traballo presidida polo director da Área de Sociedade Dixital da axencia, Miguel Rodríguez Quelle, e na que tamén se fixo balance das 34 actuacións que se desenvolveron no curso 2020-2021. O Plan DigiTalent, posto en marcha no 2018, ten por obxectivo reducir a fenda entre a dispoñibilidade de traballadores con competencias dixitais e a crecente demanda destes perfís no mercado laboral a través de tres eixes de actuación: o impulso ás vocacións STEM, a promoción de adaptación aos novos perfís dixitais e a formación de e-líderes para a transformación dixital.

Unha das actividades estrela é o programa Tecnólog@ por un día, que ofrece a rapaces e rapazas de ata 17 anos a oportunidade de desfrutar dunha de xornada de inmersión en proxectos reais da man dos responsábeis de talento e profesionais sénior das empresas colaboradoras. Segundo se fixo saber na reunión, unha das novidades deste ano ten relación directa coa volta á presencialidade, deste xeito os nenos e nenas participantes, que realicen a súa visita en AMTEGA terán a

posibilidade de visitar as instalacións como o GaiásTech, onde realizarán actividades lúdico-formativas na sala inmersiva con imaxes 360º e lentes de Realidade Virtual. Por outra banda, baixo o obxectivo de “continuar fomentado os novos perfís dixitais”, esta nova edición de DigiTalent lanza un ciclo de Webinars TransformaTech Sessions, que afondarán en temáticas relativas á Industria 4.0 e tecnoloxías disruptivas ligadas ao Big Data, a ciberseguridade ou a Intelixencia Artificial. As xornadas estarán orientadas a todo tipo de profesionais que desexen especializarse neses ámbitos e contarán cun servizo de titorías online. Doutra banda, a axencia autonómica que dirixe Mar Pereira porá en marcha o Programa de Mentoring FP, no que alumnos e alumnas de Formación Profesional do ámbito STEAM contarán coa colaboración dunha rede de mentores que resolverán as súas inquedanzas laborais, orientarán as súas iniciativas emprendedoras e “acompañaranos na identificación de saídas profesionais no ámbito tecnolóxico a través de sesións personalizadas”. A Axencia pola Modernización Tecnolóxica de Galicia lembrou tamén que vén de lanzar, en colaboración coa Secretaría Xeral de Emigración, o Portal Retorna Dixital (emigracion.xunta.gal/actividade/retorna/ofertasde-emprego), unha iniciativa dirixida aos galegos e galegas do sector TIC que se encontran no exterior e que desexan retornar á súa terra, ofrecéndolles oportunidades para comezar unha nova carreira profesional. O portal, activado no mes de setembro ao abeiro do Plan DigiTalent e enmarcado na web GaliciaAberta, é un espazo que facilita o encontro entre as empresas do sector TIC galego adheridas que buscan profesionais especializados e o talento dixital emigrado de Galicia. Ademais, dispón dun directorio de empresas que os profesionais interesados poderán consultar para contactar directamente. A axencia tamén recordou que DigiTalent foi concibido “coma un plan vivo e conectado coa realidade galega para a xeración e retención de talento, unha iniciativa aberta á reflexión conxunta entre a Administración galega e os axentes do ecosistema dixital”. Neste compromiso compartido, a estas actuacións sumaranse, un ano máis, as iniciativas lideradas polas 12 empresas adheridas ao Pacto Dixital de Galicia, que colaboran coa AMTEGA no seu esforzo de impulsar os eixes estratéxicos do Plan e promover entre a cidadanía as capacidades necesarias para desenvolverse plenamente no eido dixital.  Número 219

Medio centenar de empregados públicos participan no Curso Superior de Ciberseguridade CIBER.gal

pasado 4 de outubro arrincou na Escola de Administración Pública a primeira edición do Curso Superior de Ciberseguridade, que achega un centenar de horas lectivas para profesionais TIC da Xunta, das deputacións e dos concellos. Participan, até o 14 de decembro, medio cento de empregos públicos. O curso vén da man da Axencia para a Modernización Tecnolóxica de Galicia (AMTEGA), a Escola Galega de Administración Pública (EGAP) e o Centro Criptolóxico Nacional. A actividade formativa, que se desenvolve en formato semipresencial, diríxese a fornecer aos asistentes dunha visión global da seguridade dos sistemas de información, das súas vulnerabilidades, das ameazas e dos riscos que comporta o seu uso e ofrecer unha guía de boas prácticas para afrontar a xestión destas situacións. A xornada de inauguración contou coa intervención da directora da AMTEGA, Mar Pereira; a

Número 219 218

directora da EGAP, Sonia Fernández-Campos; e o xefe da Área Normativa e Servizos de Ciberseguridade do Centro Criptolóxico Nacional, Pablo López. Pereira salientou que o fortalecemento do ecosistema da ciberseguridade “é unha prioridade do Goberno galego e, de aí, que Galicia fora a primeira comunidade en poñer en marcha unha estrutura de cooperación público-privada en materia de ciberseguridade, o Nodo de Ciberseguridade galego, CIBER.gal” Mar Pereira sinalou que “se está a traballar para ampliar a carteira de servizos de ciberseguridade de CIBER.gal tanto para sector público autonómico como para a Administración local e outras administracións públicas, a cidadanía e o tecido empresarial, en particular pemes e autónomos”. Ademais, a directora da axencia autonómica avanzou que está prevista a construción do Centro de Ciberseguridade de Galicia, que “aglutinará a prestación destes servizos especializados”. 

Máis dun 13% das empresas da nosa terra conta con perfís dixitais observatorio OSIMGA, dependente da axencia autonómica AMTEGA, presentou e debullou os detalles dun novo estudo para axudarnos a coñecer (e recoñecer) a realidade tecnolóxica na que vivimos e na que nos estamos a mergullar. O informe (estatal pero con datos pormenorizados por Comunidades) pon o foco na nova faciana do comercio, cada vez (e máis despois da COVID) máis envorcado no ámbito electrónico. Segundo se fai saber, a día de hoxe máis dun 13% das empresas da nosa terra conta con perfís dixitais. Por outra banda, ocupamos a segunda posición estatal en empresas que contratan especialistas en Intelixencia Artificial (e o noveno posto na fichaxe de profesionais da ciberseguridade). Os perfís máis habituais entre as empresas que contratan este tipo de profesionais son os especialistas en xestión do dato, que representan un 8%, seguidos dos expertos, seguidos de profesionais de ciberseguridade (5,1%), e expertos en Intelixencia Artificial que supoñen un 2,1%. Estas son algunhas das conclusións que se extraen da enquisa sobre O uso das TIC e do Comercio electrónico nas empresas 2020/2021 publicada polo Instituto Nacional de Estatística (INE) e que vén de analizar o Observatorio da Sociedade da Información e a Modernización de Galicia (OSIMGA), adscrito á Axencia para a Modernización Tecnolóxica de Galicia (AMTEGA). O estudo engade que os datos tamén reflicten o impacto da COVID-19 na adopción do teletraballo. Así o 45,3% das empresas de máis de 10 empregados afirma contar con persoal que teletraballa, o que sitúa a Galicia como a sexta Comunidade Autónoma con maior uso desta modalidade. En canto ao uso de tecnoloxías disruptivas, o 23,6% das empresas de 10 ou máis empregados de Galicia utilizaron dispositivos interconectados que poden ser monitorizados ou controlados remotamente a través de Internet (o Internet das cousas), o que representa un crecemento do 41,7% no último ano. Ademais, o 9,4% das empresas galegas de 10 ou máis traballadores empregou Big Data, experimentando un crecemento do 1,7% no último ano. Un 7,2% das empresas galegas de 10 ou máis empregados utiliza algún tipo de tecnoloxía de Intelixencia Artificial, o que as sitúa na 9º posición na clasificación por Comunidades. 

A xeración STEM pide paso

Boeing e FIRST Scandinavia inauguran en Ourense a primeira Aula Newton permanente do eido estatal

oeing e a organización noreguesa FIRST Scandinavia celebraron o pasado 19 de outubro a inauguración da Aula Newton permanente na provincia de Ourense (Galicia), situada na Tecnópole de San Cibrao das Viñas. Trátase da segunda vez que a nosa terra acubilla unha iniciativa de formación STEM (Ciencia, Tecnoloxía, Enxeñaría e Matemática) destas características, logo da Aula Newton habilitada en Lugo hai dous anos. Desta volta, achegouse a novidade de habilitar un gran espazo de aprendizaxe permanente, que acollerá a estudantes de entre 14 e 16 anos para ofrecerlles, en palabras das dúas entidades, “unha experiencia de aprendizaxe STEM de alta calidade”. Á inauguración asistiron, entre outros, dirixentes de Boeing e FIRST Scandinavia, autoridades locais, profesores e estudantes, ademais do vicepresidente económico da Xunta de Galicia, Francisco Conde. “É un orgullo que Galicia sexa a primeira comunidade española en contar cunha Aula Newton a tempo completo”, comentou Angela Natale, directora xeral de Boeing para o Sur de Europa, engadindo que “grazas á nosa colaboración coa Xunta de Galicia e ao apoio de FIRST Scandinavia, e tras o éxito do programa hai dous anos, coa instalación da

10 |

Aula Newton portátil en Lugo, reafirmamos a nosa colaboración con Galicia e os nosos socios locais, o que testemuña o noso forte compromiso con España e as súas comunidades”. Pola súa banda, Stian Elstad, director xeral de FIRST Scandinavia, dixo que “agardamos que o sector industrial e os estamentos gobernamentais de toda España empresten atención á experiencia Newton Galicia da Tecnópole, e que podamos aproveitar o seu éxito para crear unha rede de Aulas Newton en todo o país”. Pola súa banda, o vicepresidente económico e conselleiro de Economía, Empresa e Innovación da Xunta de Galicia, Francisco Conde, asegurou que a posta en marcha en

Tecnópole da primeira Aula Newton permanente de España “espertará nos máis novos o interese por actividades que terán unha gran demanda nun futuro próximo”. Así, fixo referencia ao auxe do sector aeroespacial, “xa que foi no que máis empresas se crearon durante a pandemia en Galicia”. E engadiu: “Esta iniciativa vén acrecentar o compromiso deste parque tecnolóxico coa divulgación científica, nun momento no que é crucial educar na innovación e o emprendemento para estimular o talento nas futuras xeracións”. Pola súa parte, Javier Taibo, director do parque tecnolóxico-empresarial, dixo que “a Aula Newton sitúa a Tecnópole na vangarda da educación moderna. Con ese obxectivo en mente construímos este espazo permanente onde os estudantes de secundaria galegos terán a oportunidade de vivir unha experiencia educativa incríbel e asombrosa. O Parque Tecnolóxico de Galicia aumenta a súa oferta na promoción de materias STEM cun enfoque especial nas mulleres novas. Comezamos hai máis de 15 anos, coa creación da feira científica Galiciencia, que reúne experimentos desenvolvidos por estudantes de toda España, ou as nosas Aulas Tecnópole, onde estudantes de primaria e secundaria desenvolven os seus proxectos científicos e tecnolóxicos”. Como dixemos, a Aula Newton de Tecnópole é a primeira que se establece de forma permanente en España, e trátase dun formato que cultivou un gran éxito en Noruega, onde hai máis de 40 aulas permanentes. “As Aulas Newton encaixan particularmente ben en zonas rurais, e permiten que os estudantes perfeccionen as súas habilidades en materias STEM baixo a supervisión de profesores especializados”, explicouse na presentación. O apoio do Goberno galego a esta iniciativa enmárcase no programa autonómico de fomento de vocacións científico-tecnolóxicas Voando alto, sumando vocacións, no que colabora Boeing, que á súa vez tamén é socio industrial e tecnolóxico da Xunta no Polo Aeroespacial de Galicia con proxectos como o de xestión e seguridade do tráfico para espazos aéreos compartidos. 

Iuristicgal está de volta Éxito de participación da nova Xornada sobre Informática Xudicial do CPETIG

centro de divulgación e demostración tecnolóxica GaiásTech, emprazado na Cidade da Cultura de Galicia, acolleu na mañá do pasado 21 de outubro a décima xornada do evento Iuristicgal, o foro de expertos sobre informática xudicial e delitos informáticos que organiza o Colexio Profesional de Enxeñaría Técnica Informática de Galicia (CPETIG) e que conta coa colaboración da Xunta a través da Axencia para a Modernización Tecnolóxica de Galicia (AMTEGA). O evento, que regresou canda nós tras un ano de interrupción pola pandemia, esgotou o aforo en presencial con varios días de antelación e contou cun seguimento en streaming de preto de 150 espectadores. O eixo central desta décima edición foi a dotación de maior seguridade xurídica á nova realidade tecnolóxica, unha cuestión que compartiu protagonismo xunto coas medidas máis acaídas para facer medrar a eficiencia da administración xudicial gracias ás novas ferramentas electrónicas e forenses avanzadas. Os relatorios estiveron centrados nos mecanismos para garantir a privacidade nos tempos de pandemia, os medios de proba eficaces contra os ciberdelitos e o tratamento de datos xenéticos, expoñendo algúns dos casos máis destacados tanto en España coma no resto do mundo, con convidados que estiveron presentes en Santiago de Compostela e outros que conectaron en directo desde Suíza. A apertura do evento contou coa participación do director xeral de Xustiza da Xunta de Galicia, Juan José Martín Álvarez, e da directora da AMTEGA, Mar Pereira Álvarez. Ademais, asistiron profesionais dos sectores das TIC, do Dereito e da investigación forense, tanto na celebración en presencial como a través da retransmisión vía streaming.

Número 219

Por exemplo Eloy Velasco, maxistrado da Audiencia Nacional, quen sinalou na súa intervención que a pandemia foi quen de centrar o groso da nosa atención ao longo dos case dous anos de adversidade que vimos de deixar a atrás, pero non podemos esquecer que “houbo moita xurisprudencia moito máis reflexionada ao longo deste tempo”, un período que tivemos ocasión de aproveitar para avaliar todos os elementos propios da sociedade cada vez máis dixital na que vivimos, un proceso que incrementou a presenza das probas tecnolóxicas no ámbito da Xustiza: “A proba tecnolóxica ten moitas potencialidades e algunha debilidade (...) preocúpame especialmente que é unha proba mutábel, alterábel e moi volátil, polo que cómpre asegurala ben”. Na xornada tamén interviron Pilar Nicolás Jiménez, profesora de Dereito e investigadora da Cátedra de Dereito e Xenoma Humano da Universidade do País Vasco, e máis Carmela Troncoso, enxeñeira de Telecomunicacións e investigadora galega especia-

lista en privacidade, amais de profesora na Escola Politécnica Federal de Lausana, Suíza, onde está á fronte do laboratorio Spring (centrado no impacto da aprendizaxe automática na sociedade). Despois das distintas intervencións individuais pechouse a xornada cunha mesa redonda moderada polo avogado especialista en Tecnoloxías da Información e a Comunicación (TIC) da firma Pintos & Salgado, Víctor Salgado, que levou por título Pode a tecnoloxía axudar a protexer os nosos dereitos e optimizar o funcionamento da Xustiza? Pola súa banda, desde o CPETIG, o seu presidente Marcos Mata agradeceu a participación dos asistentes e a colaboración dos relatores e da axencia AMTEGA nesta nova edición, “que se recupera despois da cancelación ocasionada pola pandemia en 2020, mudando o seu formato e adaptándose á nova realidade”. Por primeira vez, salientou, desenvolveuse nun formato mixto presencial e streaming 

| 11

sociedade de capital risco impulsada polas universidades e principais empresas de Galicia, Unirisco, anuncia un investimento de máis de 100.000 euros na empresa InVerbis Analytics, unha startup para a optimización intelixente de procesos empresariais creada no Centro Singular de Investigación en Tecnoloxías Intelixentes da Universidade de Santiago de Compostela ( CiTIUS) e que contou co apoio económico do programa Ignicia da Axencia Galega de Innovación da Xunta de Galicia (GAIN), posto en marcha en colaboración coa Fundación Barrié. Segundo informa Gonzalo Martín, director executivo (CEO) de InVerbis, “a plataforma presenta a opción máis flexíbel do mercado internacional, tanto para análise de procesos como para integracións con outras aplicacións de negocio: ERP, Business Intelligence, etc”. Martín explica deste xeito os fundamentos tecnolóxicos da empresa: “A minería de procesos aplica a Intelixencia Artificial para descubrir a execución real das actividades das empresas, de tal forma que poden detectarse todas as alternativas empregadas para obter o mesmo resultado, e identificar a causa raíz que explique por que os indicadores clave de rendemento de certas actividades presentan desviacións”. A directora xeral da sociedade de capital risco, Inmaculada Rodríguez Cuervo, afirmaba nun comunicado que “esta alianza mostra o compromiso de Unirisco co desenvolvemento do talento tecnolóxico en Galicia, co apoio aos proxectos en Intelixencia Artificial e coa continuidade dun proxecto que naceu hai máis de 20 anos, sendo a única empresa de capital risco vencellada ás universidades”. Así mesmo, quixo subliñar a aposta da organización co mundo da innovación e a tecnoloxía, asegurando que Unirisco continuará avanzando nesa liña: “Nós queremos reafirmar o noso compromiso con estes proxectos, que seguiremos apoiando; e por suposto, o compromiso de dar a coñecer InVerbis, para ir xerando unha visibilidade máis que necesaria”, explicou.

12 |

Excelencia made in CiTIUS

Unirisco investirá máis de 100.000 euros en InVerbis

InVerbis (web.inverbisanalytics.com) é como dixemos unha plataforma de minería de procesos que permite identificar, medir e monitorizar o potencial de mellora dos procedementos e operacións en calquera tipo de organización. É un proxecto galego

froito da investigación realizada no CiTIUS da USC, e que contou co apoio económico do programa Ignicia da Axencia Galega de Innovación da Xunta de Galicia, posto en marcha en colaboración coa Fundación Barrié. 

Revolucionario algortimo de baixo consumo

nvestigadores do Centro Singular de Investigación en Tecnoloxías Intelixentes da Universidade de Santiago de Compostela (CiTIUS-USC) presentaron durante o verán que vimos de deixar atrás os detalles dunha solución que mellora “de maneira espectacular” un dos métodos de referencia para a clasificación de grandes volumes de datos datos mediante técnicas de aprendizaxe automática (Machine Learning). O traballo, publicado na prestixiosa revista IEEE Transactions on Pattern Analysis and Machine Intelligence, permitiu superar as eivas actuais do Machine Learning co desenvolvemento dun novo Clasificador Rápido de Vectores de Soporte (Fast Support Vector Classifier, FSVC), que, segundo fai saber o CiTIUS, presenta numerosas vantaxes respecto ao método estándar: “En primeiro lugar, é moito

máis rápido, entre 10 e 100 veces máis cás aproximacións tradicionais; e ademais, este novo clasificador opera con moita menos memoria, grazas ao cal é capaz de desenvolver solucións óptimas con computadores moito menos potentes e custosos”, explica Manuel Fernández Delgado, director da investigación. Os investigadores do CiTIUS destacan esta cuestión da sustentabilidade e a eficiencia como unha das contribucións básicas do seu traballo: “O aforro de memoria ten unha gran importancia”, asegura Ziad Akram, investigador predoctoral do CiTIUS e primeiro autor do artigo, “xa que mellorando a eficiencia podemos resolver, con equipos moito máis modestos, problemas para os que normalmente necesitariamos un supercomputador”. E engade a súa colega a investigadora Eva Cernadas: “Todo iso tradúcese nunha redución enorme do custo e o consumo de enerxía”. Número 219

especial

especial

Xa está aquí a gran festa

galega das novas tecnoloxías

A XIII Noite da Enxeñaría en Informática do CPEIG celébrase este 29 de outubro en Santiago

nova edición da gran festa galega da profesión da Enxeñaría en Informática será un recordatorio de todas as cousas que as novas tecnoloxías nos permitiron seguir facendo durante o tempo de crise sanitaria, e tamén do potencial das TIC (Tecnoloxías da Información e a Comunicación) para combater a pandemia. O Colexio Profesional de Enxeñaría en Informática de Galicia (CPEIG) organiza a súa XIII Noite da Enxeñaría en Informática de Galicia este 29 de outubro. A gala máis importante da informática en Galicia será no Hotel OCA Puerta del Camino de Santiago. O evento, un punto de encontro entre os colexiados e colexiadas do CPEIG e un gran número de empresas e profesionais TIC de Galicia, contará novamente coa implicación de numerosos cargos empresariais, institucionais e políticos. Segundo sinala o presidente do CPEIG, Fernando Suárez, a Noite é “xa unha gala consolidada onde o Colexio profesional pretende mostrar á sociedade o traballo desenvolvido por enxeñeiros en Informática dentro da Sociedade da Información e as iniciativas relacionadas co ámbito das TIC”. E engade: “A tecnoloxía demostrou neste ano e medio de pandemia o seu valor para soster a economía, a educación e as relacións sociais, e A Noite representa ese impulso da dixitalización en todos os sectores”. O presidente manifesta que para que a sociedade perciba que a dixitalización é unha cuestión estratéxica, o colexio profesional decidiu celebrar A Noite de xeito presencial, sen alcanzar as cifras de convidados de edicións anteriores, poñendo o foco na entrega dos premios anuais do CPEIG como vía para “poñer o foco na importancia da tecnoloxía e o talento das persoas que están tralos desenvolvementos tecnolóxicos”. Tamén Fernando Suárez destaca que neste 2021 “son especialmente importantes os fondos europeos NextGenerationEU que van supoñer un punto de inflexión para a transformación tecnolóxica das empresas, administracións públicas e a sociedade en xeral, xa que segundo subliña España é o país onde máis porcentaxe destes fondos se van dedicar a este proceso de dixitalización”. No marco da gala entregaranse os Premios da Noite, con dez categorías nas que os colexiados e colexiadas recoñecen as iniciativas ou persoas destacadas no ámbito da Enxeñaría en Informática. 14 |

A enxeñeira e doutora en informática Ana Freire, Premio Ada Byron CPEIG vai conceder o Premio Ada Byron, centrado en salientar os nomes e as importantes contribucións das nosas mulleres tecnólogas, á enxeñeira e doutora en Informática Ana Freire, “pola súa achega na aplicación da Intelixencia Artificial ao ben social” e o “seu impulso ao enfoque feminino da tecnoloxía”. Ana Feire, en palabras do CPEIG, é unha firme impulsora do uso da tecnoloxía para o ben social. Nada en Rábade no 1983, estudou Enxeñaría Informática na Universidade da Coruña, onde obtivo o doutoramento cum laude. Realizou estancias de investigación en centros de prestixio internacional como Yahoo Labs, a Universidade de Glasgow ou o Centro Nacional de Investigación de Italia. Na actualidade dirixe a área de Tecnoloxía da ‘UPF Barcelona School of

Management’ da Universitat Pompeu Fabra. É experta en Intelixencia Artificial e recuperación de información e as súas investigacións incidiron en eidos como a sustentabilidade e a saúde. “É apaixonante ver como a tecnoloxía, ben aplicada, pode axudar ao benestar das persoas. Necesítase moita divulgación científica sobre a tecnoloxía deseñada para o ben social, pois xeralmente móstrase a súa cara menos amigable, cando con todo, ben utilizada, pode achegar grandes beneficios ao ser humano”, asegura. Dende 2017 lidera o proxecto STOP (Suicide prevenTion in social Platforms), que utiliza as tecnoloxías máis disruptivas para estudar nas redes sociais problemas mentais como as tendencias suicidas ou os trastornos da conduta alimentaria.

Número 219

Carlos Eloy López Blanco, Premio Traxectoria Profesional do CPEIG

Premio Traxectoria Profesional, que se vai outorgar no marco da XIII Noite da Enxeñaría en Informática de Galicia xunto cos restantes galardóns anuais do CPEIG (un total de 10), recaerá este ano no enxeñeiro en Informática Carlos Eloy López Blanco, responsábel da oficina de Riscos Dixitais en Hijos de Rivera S.A.U., con máis de vinte e cinco anos de experiencia no eido da transformación dixital aplicada ao sector público e empresarial. Carlos Eloy López Blanco naceu na Coruña en 1970. Pertence ás primeiras promocións de enxeñeiros en Informática titulados pola Facultade de Informática da Universidade da Coruña, obtendo a súa licenciatura no ano 1993, e posúe o Diploma de Estudos Avanzados na área de coñecemento de Ciencias da Computación e Intelixencia Artificial da mesma universidade. O CPEIG destaca que a súa ampla formación está avaliada por numerosas certificacións entre as que destacan o Project Management Master Associate by George Washington University, a certificación ISO 22301 de Continuidade de Negocio, a Certified Cibersecurity Professional by ISMS Forum Spain, e o

Número 219

Mestrado en Ciberseguridade pola escola de negocios IMF. Actualmente é membro da primeira promoción da Trust-Formation Officer Certification de ISMS Forum Spain, organización dedicada a promover a cultura da seguridade da información, e dispón de formación certificada en negocios dixitais pola escola ThePowerMBA. Dende a súa incorporación a Hijos de Rivera ocupou diversas posicións, destacando o seu labor como responsábel de infraestruturas tecnolóxicas. Dende fai dous anos é cross mentor do programa de aceleramento de novas firmas innovadoras TheHop, unha iniciativa que Hijos de Rivera pon á disposición do sector hostaleiro para favorecer a súa competitividade a través da dixitalización. A principios dos 2000 foi pioneiro en Galicia na implantación gradual do novo paradigma dos centros de datos (data center), ao impulsar dende as instalacións centrais de Hijos de Rivera na Coruña o traslado e o uso compartido deste tipo de infraestruturas con outras organizacións, empregando tecnoloxías como a virtualización, o housing e o hosting, favorecendo o aforro enerxético e a sustentabilidade.

O CITIC da UDC, Premio Innovación Tecnolóxica no Ensino

Premio Innovación Tecnolóxica no Ensino do CPEIG irá dar ao Centro de Investigación TIC (CITIC) da Universidade da Coruña, polo seu proxecto Talentos Inclusivos destinado a fomentar as vocacións TIC entre a mocidade, á vez que da visibilidade ás persoas con diversidade funcional e contribúe a facilitar o seu día a día mediante solucións tecnolóxicas innovadoras. Co Premio Innovación Tecnolóxica no Ensino, a organización colexial pretende “amosar a capacidade da Enxeñaría en Informática para mellorar a calidade de vida en distintos ámbitos e colectivos sociais, implicando á poboación más nova en iniciativas como a galardoada na presente edición”. Segundo engade o CPEIG, Talentos Inclusivos é un proxecto colaborativo posto en marcha polo CITIC xunto con ASPACE Coruña, co apoio do Consello Social da UDC, a Fundación Española para a Ciencia e a Tecnoloxía (FECYT) e a Consellería de Cultura, Educación e Universidade da Xunta de Galicia. O obxectivo do proxecto é dobre: fomentar as vocacións

TIC (Tecnoloxías da Información e a Comunicación) entre estudantes de Secundaria e Bacharelato e, á súa vez, dar visibilidade á diversidade funcional, facilitando ademais o día a día das persoas con parálise funcional. Con esta finalidade, creáronse grupos de traballo colaborativos formados por usuarios e usuarias de ASPACE Coruña e estudantes de secundaria e bacharelato de diferentes centros educativos da provincia de Coruña, apoiados polo seu profesorado da materia de tecnoloxía e por persoal investigador do CITIC. Desta maneira, os usuarios e usuarias de ASPACE Coruña propuxeron diferentes retos tecnolóxicos que foron resoltos polo alumnado dos centros educativos. Durante todo o curso académico, máis dun centenar de estudantes implicáronse na iniciativa para dar solución a problemas cos que adoitan atopan as persoas con parálise cerebral. Algúns dos desenvolvementos tecnolóxicos foron un robot e un dron controlados coa man ou a cabeza, un sistema anticolisión para cadeiras de rodas, xoguetes infantís adaptados e produtos de apoio con impresión 3D. | 15

especial O CESGA, Premio Iniciativa da Administración polo seu proxecto Quantum Computing

Premio Iniciativa da Administración do CPEIG (que se entrega coma os restantes galardóns do colexio no marco da Noite da Enxeñaría en Informática de Galicia, o 29 de outubro) recaerá este ano no Centro de Supercomputación de Galicia (CESGA). Farao polo seu proxecto Quantum Computing destinado a colocar a Galicia como un referente internacional en tecnoloxías cuánticas en 2030, accedendo a un mercado internacional de alto valor estratéxico e económico. Con este premio, que forma parte dunha listaxe de dez galardóns cos que os colexiados e colexiadas recoñecen as iniciativas ou persoas destacadas no ámbito da Enxeñaría en Informática, quérese destacar o papel do CESGA nas tecnoloxías máis punteiras, neste caso concreto as tecnoloxías cuánticas, que se basean nas leis da mecánica cuántica, é dicir, a rama da física que estuda a materia a escalas moi pequenas, así como as interaccións entre estas partículas atómicas e subatómicas. “Estas tecnoloxías, en fase incipiente a nivel mundial, permiten aplicacións en numerosos ámbitos como a medicina, o medio ambiente, a biotecnoloxía, a aeronáutica, a automoción, a loxística, as telecomunicacións ou as finanzas”,

16 |

explica o CPEIG, engadindo que están consideradas o elemento tecnolóxico “disruptivo” que acelerará o desenvolvemento económico e social en practicamente todos os ámbitos, “cun impacto maior que o que tivo a computación clásica nas últimas décadas, e con este fin a comunidade internacional está a realizar un importante esforzo inversor”. Neste senso, o colexio que preside Fernando Suárez lembra que o volume de negocio global estimado para os próximos anos neste ámbito disruptivo supera os nove mil millóns de dólares para 2021 e os trinta e un mil no 2026. “Más alá desta data as estimacións dispáranse ata os cen mil millóns de dólares”, engade a entidade profesional, destacando os pasos dados por España cara a unha Estrategia Nacional de Tecnologías Cuánticas e, tamén, por comunidades autónomas como Galicia, Madrid, País Vasco e Cataluña, que están a impulsar plans propios de desenvolvemento. Volvendo á iniciativa Quantum Computing que lidera o CESGA, está baseada en dúas premisas: deseñar e producir tecnoloxía propia en Europa para asegurar a soberanía tecnolóxica, e desenvolver negocio internacional para garantir a sustentabilidade económica a medio prazo.

A empresa Councilbox, Premio Iniciativa Emprendedora Premio Iniciativa Emprendedora do CPEIG recoñecerá o labor da empresa galega Councilbox, con sede de operacións en Nigrán. O galardón, que se vai entregar xunto cos restantes galardóns do colexio (un total de dez) no marco da trece edición da Noite da Enxeñaría en Informática de Galicia (o 29 de outubro no Hotel Puerta del Camino de Santiago), salienta o traballo feito por Councilbox coa súa tecnoloxía de reunións remotas con voto electrónico e validez legal. A firma concentra a maior parte dos seus profesionais nas súas oficinas de Nigrán (Pontevedra) e de Teo (A Coruña). Segundo salienta o CPEIG, Councilbox é a primeira solución tecnolóxica que xestiona de forma integral os procesos de reunións telemáticas garantindo a súa validez legal, e tamén ofrece unha solución para que as administracións poidan prestar atención ao cidadán de forma virtual e rastrexábel (trazábel), “cumprindo a normativa existente”. O colexio engade que esta solución “é fácil de usar e non require instalación previa”, contando con funcionalidades como a convocatoria guiada, os censos para cada

tipo de reunión, o reconto automático das votacións, a xestión automática das delegacións de voto, e a sinatura dixital dos documentos resultantes. Ademais, destaca o colexio, evita a inxente produción de documentos en papel. O xurado dos galardóns tamén valorou que esta ferramenta dea flexibilidade ás reunións e que sexa válida para calquera organización “grazas á súa alta capacidade de configuración, adaptándose a todas as lexislacións e necesidades xurídicas e permitindo a participación en remoto e en presencial”. Segundo explican os seus socios fundadores Agustín Tourón e Víctor López, “Councilbox naceu como unha pequena startup e tras estes anos de retos infinitos e traballo duro, estamos a lograr acadar a nosa meta de converternos nunha referencia europea dentro do segmento legaltech”. Entre as vantaxes para as institucións e as empresas destacan “a solidez, a sinxeleza de uso e a validez legal que achega ás reunións celebradas de forma remota, combinando a seriedade procedemental e a seguridade xurídica cun drástico aforro de tempo, custos e recursos da compañía”.

 Agustín Tourón e Víctor López socios fundadores

Número 219

Red Mundo Atlántico, Premio Iniciativa Empresarial Premio Iniciativa Empresarial do colexio distinguirá o traballo da iniciativa Red Mundo Atlántico, pola súa contribución á innovación social e á internacionalización das pequenas e medianas empresas do Eixo Atlántico a través da súa rede de networking e de impulso ao financiamento europeo dos proxectos. Segundo constata o CPEIG, Red Mundo Atlántico (RMA) é unha organización sen ánimo de lucro que busca propiciar o cambio positivo e resolver problemas complexos a través da innovación social e a tecnoloxía dixital. Baixo este obxectivo, un centenar de empresarios e executivos de España e Portugal uniron forzas en xaneiro de 2021 para promover no Eixo Atlántico un ecosistema inno-

Red Mundo Atlántico (RMA) é unha organización que busca propiciar o cambio positivo e resolver problemas complexos a través da innovación social e a tecnoloxía dixital

Número 219

vador que impulse o crecemento, a xeración de negocios e o desenvolvemento de proxectos baixo unha cultura integradora. Entre os creadores da rede figura a Associaçao Empresarial de Portugal (AEP) fundada en 1849 -a actual Cámara de Comercio e Industria da Rexión Norte-, ademais de contar co apoio da Enterprise Europe Network, a maior rede mundial de impulso á innovación e á internacionalización das pequenas e medianas empresas, promovida pola Comisión Europea. Segundo o presidente de Red Mundo Atlántico, Mariano Gómez-Ulla de Irazazabal, “o ecosistema impulsa as empresas nun mercado potencial de fala portuguesa e española que no mundo supera os 800 millóns de persoas, difunde a oportunidade que abren os Fondos Next Generation e axuda a mellorar a comunicación entre universidades e empresas”. O proxecto, co-financiado polos programas COSME e Horizonte 2020 da Unión Europea, hibrida as catro sedes presenciais da Coruña, Vigo, Oporto e Madrid cunha sede virtual de realidade inmersiva, ademais de manter acordos con outros clubs empresariais e unha importante rede de embaixadores en diversos puntos do mundo.

Mateo Valero, Colexiado de Honra do CPEIG

CPEIG outorgará o Premio Colexiado de Honra ao arquitecto de computadores Mateo Valero Cortés, director do Barcelona Supercomputing Center-Centro Nacional de Supercomputación, impulsor da supercomputación en España e Europa, e un dos investigadores mundialmente máis premiados no seu eido de traballo. O profesor Mateo Valero Cortés naceu en Alfamén, provincia de Zaragoza, en 1952. Estudou enxeñería de Telecomunicacións na Universidade Politécnica de Madrid e foi o primeiro catedrático de informática da Universitat Politècnica de Catalunya en 1983. Valero dedicou a maior parte da súa actividade investigadora no eido da Arquitectura de Computadores, en palabras do CPEIG “unha das disciplinas da enxeñería clave no desenvolvemento das Tecnoloxías da Información e as Comunicacións, e especialmente na súa aplicación ao deseño dos supercomputadores”. Neses dous temas, ten os tres recoñecementos máis importantes a nivel mundial:

o Premio Eckert-Mauchly, en Arquitectura de Computadores; o Premio Seymour Cray, en Supercomputación; e o Premio Charles Babbage, en Computadores Paralelos. Entre os seus outros recoñecementos, foi galardoado con dous recoñecementos nacionais de investigación (Julio Rey Pastor, en 2001, e Leonardo Torres Quevedo, en 2006), é membro de nove academias científicas, doutor honoris causa por nove universidades e a honra que garda con máis emoción é o bautizo da escola de Alfamén, onde estudou durante os seus primeiros anos de vida, co nome de CEIP Mateo Valero. Polas súas significativas achegas, é considerado por moitos colegas de renome e pola Comisión Europea como a persoa que “máis contribuíu á Arquitectura de Computadores nos últimos 25 anos e como un dos activos mellores do mundo, especialmente no campo dos procesadores vectoriais, superescalares e VLIW”. Ata a actualidade, é co-autor de máis de 700 publicacións, das que ao redor de 500 son en congresos, e o resto en revistas e libros. | 17

especial Samsung, Premio e-Inclusión CPEIG decidiu outorgar o seu Premio e-Inclusión á compañía Samsung Electronics Iberia polo seu proxecto Tallk, dirixido a facilitar a comunicación das persoas doentes de ELA. A aplicación Tallk, impulsada por Samsung en colaboración coa Fundación Luzón e creada pola nova firma española Irisbond, posibilita a comunicación a través da tecnoloxía de Eye Tracking (seguimento ocular) con tabletas Samsung Galaxy en España e Portugal. Deste xeito, as persoas con mobilidade reducida e ausencia da linguaxe oral como os pacientes de ELA poden “falar” a través da mirada, “contribuíndo a dotar de maior independencia ás persoas que sofren este tipo de patoloxías, así como a mellorar a súa calidade de vida e a dos seus coidadores e achegados”, salienta o CPEIG, engadindo que a tecnoloxía de seguimento ocular de Tallk emprega a cámara da tableta para “localizar as pupilas e certos puntos característicos do rostro”. Posteriormente, a través dunha serie de algoritmos e Intelixencia Artificial, o software traduce o movemento dos ollos en movementos aproximados dentro da pantalla para acceder a un teclado virtual e converter en voz o texto introducido polo usuario. “Grazas a Tallk”, explica o colexio, “as persoas poderán utilizar os seus ollos para escribir facendo uso dun teclado virtual preditivo e verbalizar despois o que escriben”. O CPEIG tamén destaca o feito de que a ferramenta permita engadir frases á colección da persoa usuaria, de forma que poida acceder ás mesmas e verbalizalas en calquera momento “de forma rápida e sinxela”. Ademais, garda un histórico de frases usadas que permitirá utilizalas en calquera momento que se desexe.

Elisa Fernández Álvarez, Premio TFM en Enxeñaría Informática CPEIG concederá o Premio Traballo Fin de Mestrado en Enxeñaría Informática a Elisa Fernández Álvarez pola súa ferramenta de análise de datos das augas residuais para a predición de casos da COVID-19. Nesta décimo segunda edición do galardón foron tamén finalistas Diego Campelo Cores, autor dunha solución para o seguimento das misións con drons, e Paloma Piot Pérez-Abadín, polo seu sistema de detección de trastornos mentais en usuarios das redes sociais. O Traballo Fin de Mestrado de Isabel Fernández Álvarez (A Fonsagrada, 1996), titorizado polos profesores Susana Ladra e Alejandro Cotiñas, da UDC, consistiu no desenvolvemento dunha ferramenta que permite a xestión e explotación dos datos de carga viral obtidos a partir da análise de augas residuais e que son empregados para realizar predicións de casos da COVID-19. A ferramenta deseñouse para dar soporte ás tarefas desenvolvidas no proxecto COVIDBens, posto en marcha na estación depuradora de Bens (A Coruña) co apoio da Universidade da Coruña, a raíz da pandemia e integrado por un equipo multidisciplinar de profesionais da microbioloxía e das ciencias de datos. O proxecto de telemetría e streaming de vídeo en tempo real para drons foi presentado por Diego Campelo Cores, que desenvolveu un sistema que mellora o seguimento das misións realizadas por vehículos aé-

reos non tripulados, de maneira centralizada e en tempo real, facilitando ademais a visualización da información recollida. Polo que respecta ao traballo de Paloma Piot Pérez-Abadín consistiu no perfilado automático de usuarios de redes sociais no contexto da detección precoz de trastornos mentais, concretamente a depresión, analizando os comentarios e expresións empregadas nestas plataformas mediante o procesado da linguaxe natural e a aprendizaxe automática.

Premio Especial A Noite on este premio (o Premio Especial A Noite) o Colexio Profesional de Enxeñaría Informática de Galicia (CPEIG) quere recoñecer o compromiso e a implicación das empresas que levan 10 anos colaborando coa entidade profesional, compartindo os seus obxectivos de divulgación, avance tecnolóxico, loita contra a fenda dixital, igualdade e inclusión TIC e defensa e reivindicación da profesión. Este ano incorpóranse a este grupo as empresas Emetel, Minsait, Balidea e Inycom. Tamén haberá un recoñecemento a Código Cero, polos 20 anos de traxectoria deste medio de comunicación centrado no ámbito das novas ferramentas e en galego.

18 |

Número 219

Fernando Suárez

presidente do CPEIG

— Este outono pasará á historia como unha tempada recuperación a todos os niveis. Boa parte da culpa desta recuperación téñena as persoas que idean, constrúen, desenvolven e achegan os recursos e as ferramentas que nos permiten teletraballar, comunicarnos a distancia, xestionar mellor as nosas empresas ou resolver retos e desafíos científicos de envergadura. Estamos a falar dos recursos e as ferramentas do que se coñece como Informática, posíbeis (e accesíbeis) grazas ao importante labor dun colectivo concreto de mulleres e homes que este outubro, no caso da nosa terra, está de celebración. Conmemorar o seu traballo e un progreso tecnolóxico que sexa inclusivo e sustentábel é o gran obxectivo da Noite da Enxeñaría en Informática de Galicia, que se desenvolve este 29 de outubro, da man do CPEIG no Hotel OCA Puerta del Camino de Santiago. Falamos co seu presidente, Fernando Suárez.

“Poderíamos definir

2020 como o ano en que todo cambiou”

-F

ernando, non se pode deixar de lado o contexto no que vivimos á hora de abordar esta entrevista, un contexto de postpandemia do que podemos extraer unhas cantas conclusións de valor. Cres que a sociedade puido sacar algo positivo, tecnoloxicamente falando, dos preto de dous anos de adversidade cuxa fase máis crítica agardamos que quedase definitivamente atrás? - Non se pode evitar mencionar o impacto da COVID no noso sector. Poderiamos definir 2020 como “o ano en que todo cambiou”. A pandemia e os confinamentos puxeron en evidencia que dende hai décadas vivimos nunha sociedade tecnolóxica, que en 2020 acelerou o seu ritmo de dixitalización. Probablemente, foi a educación o terreo no que máis se pode falar dunha ruptura brusca co anterior, dado que, a pesar de que a tecnoloxía está ben presente, polo xeral, na actividade do estudante, é certo que a presencialidade na aula foi a norma até o inicio da crise. A pandemia non é máis que un elo dentro dunha cadea de transformación que ten un abanico temporal moito máis amplo. Agora, o obxectivo ha de ser aproveitar a medio prazo as vantaxes dunha economía intelixente, e, para iso, o dixital debe ser un tema transversal, que estea presente en todas as estratexias de desenvolvemento. As accións a emprender deben ser inclusivas para non deixar a ningún colectivo á marxe, e deben ter en conta os principios de sustentabilidade ambiental. É igualmente preciso promover a alfabetización dixital entre traballadores, cuxas contornas van ser cada vez máis tecnolóxicas, e entre a cidadanía, para que poida beneficiarse ao máximo dos servizos que ofrece a sociedade dixital. | 19

Número 207 Foto: Antonio Hernández

especial da humanidade. Isto é un xeito de falar ou de verdade credes que xusto aí, nas TIC, temos a reposta para salvar o planeta? - Incidindo sobre o anterior, o pensamento computacional inclúe habilidades tales como modelar e descompor un problema, procesar datos, crear algoritmos e xeneralizalos. Ademais, utilízase para resolver de forma algorítmica problemas de distintas disciplinas, incluídas as matemáticas, as ciencias biolóxicas e as humanidades. Estas habilidades son fundamentais para facer fronte ás grandes problemáticas do século XXI como a pobreza, a biodiversidade, a saúde, ou o quecemento global, entre outras outras.

- Este 29 de outubro temos unha cita en Santiago (no Hotel OCA Puerta del Camino) co progreso tecnolóxico, pero non un progreso calquera, senón inclusivo, democrático, aberto e accesíbel. Poderíase dicir que a Noite da Enxeñaría en Informática de Galicia é unha festa de todas as galegas e os galegos? -Sen dúbida. O Colexio sempre tivo unha visión de integración e de suma, con múltiples iniciativas centradas en todos os colectivos: rapaces, pais, maiores, mundo rural e urbano, educación, xustiza, sanidade,… E a Noite vén a referendar este compromiso coa sociedade galega, pretendendo poñer en valor o progreso tecnolóxico coa mellora da calidade de vida no centro de todos os avances. A nosa profesión é unha referencia na colaboración aberta, na compartición de recursos, información e ideas. Debemos de erixirnos en exemplo para outros colectivos que actúan de forma excluínte. Do mesmo xeito, cremos que podemos erixirnos como modelo para os propios gobernos en canto a políticas de colaboración. - Como vai afectar a pandemia á celebración deste ano da Noite da Enxeñaría en Informática de Galicia que organiza o CPEIG, en relación á edición do ano pasado e á convocatoria de antes da chegada da COVID? - Por sorte, este ano podemos volver a ter a Noite como estabamos acostumados, con asistencia presencial, cóctel, entrega de premios e cea, cunha actuación final humorística para poder liberar toda a tensión acumulada nos últimos meses. Pero todo desde a responsabilidade e sabendo que a pandemia aínda non está superada. Por este motivo limitamos o número de asistentes, reducimos o número de comensais en cada mesa, ... 20 |

A nosa profesión é unha referencia na colaboración aberta, na compartición de recursos, información e ideas. Debemos de erixirnos en exemplo para outros colectivos que actúan de forma excluínte

- Nesta edición cales serán os fíos temáticos que constitúan o contido da Noite? - Un dos principais é a educación, a todos os niveis, pero especialmente para os máis novos. Na economía do coñecemento que marca os nosos días, os recursos máis importantes son as persoas. Por este motivo está xustificada a nosa preocupación polo deseño do novo horario escolar para primaria no que non aparece a informática como materia a impartir. Ao noso xuízo, incluír esta materia permitiría introducir á nosa xuventude no pensamento computacional, proceso que inclúe habilidades propias da computación e o pensamento crítico para a resolución de problemas, o deseño de sistemas e o entendemento do comportamento humano. - Na celebración do 29 de outubro poñedes o foco na importancia da informática para solucionar os grandes retos actuais

- Fernando hai un ano exactamente, por estas mesmas datas, falabamos contigo de varios problemas que semellan non ter solución a curto prazo. O primeiro é o problema da fenda dixital que discrimina ás persoas e familias que teñen recursos, formación TIC e boa cobertura daquelas que non teñen algunha destas tres cousas ou todas á vez. O segundo é o problema da fenda dixital de xénero que teima en deixar fóra das carreiras tecnolóxicas a centos de mozas que atesouran un gran talento que aportar ao desenvolvemento dixital. Teñen solución estes dous problemas? Estades a traballar dende o CPEIG para pórlles remedio? - Eu creo que si teñen solución, o que non significa que sexa fácil. Continuamos con actividades formativas conscientes de que, por exemplo, o 50 % dos empregados necesitarán novas capacidades por mor do avance tecnolóxico. Se non somos capaces de facer fronte a esta demanda, perderemos o tren da innovación e da competitividade. En canto á fenda de xénero, continuamos con iniciativas como o Premio Ada Byron, para visibilizar a mulleres de éxito na Enxeñaría en Informática, ou a participación no Día das Rapazas nas TIC. Pero tamén temos iniciativas nos centros escolares como o Navega com Rumbo, os contacontos sobre ciberseguridade ou os encontros con profesionais, que buscan mostrar polo miúdo as oportunidades laborais vinculadas coa informática entre os mais novos. - En que desafíos se vai centrar o colexio ao longo deste ano? - Continuaremos loitando pola equiparación co resto de enxeñarías co obxectivo final da regulación profesional. Nesa liña, temos retos inmediatos como a inclusión da Informática como unha das especialidades da escala de enxeñeiros da Lei de emprego público de Galicia, esixindo o requisito de titulación de Enxeñaría Informática de xeito análogo a como se fai no resto de especialidades da escala de enxeñeiros. Número 219

NOVAS TIC Vodafone e Deloitte acelerarán a dixitalización da sanidade en Europa

Vilagarcía rematará 2021 cuns 16.500 inmóbeis conectados á rede de nova xeración de R



Vodafone vén de anunciar unha alianza estratéxica con Deloitte en materia de eSaúde. O acordo diríxese a favorecer a adopción de servizos sanitarios conectados co lanzamento do Centro para a Saúde de Vodafone, un centro virtual especializado que combinará as solucións de conectividade eHealth

da operadora coa experiencia en consultoría sanitaria de Deloitte. O obxectivo: “Que moitas máis persoas teñan acceso aos servizos sanitarios cando e onde o necesiten”, sinalan as dúas empresas. Con esta alianza, engaden,

unificarase o traballo de expertos en dixitalización, tecnoloxía e atención sanitaria das dúas organizacións co fin de “simplificar o acceso aos servizos de saúde conectados e a solucións máis eficientes para pacientes e persoal sanitario”. 

Colle corpo a nova edición da feira de emprego Talentia Summit 21



Xa vai collendo forma a nova edición da feira de emprego e tecnoloxía Talentia Summit 21 (talentiasummit.com), impulsada polo Concello de Santiago e a Axencia Local de Colocación, que este ano celébrase entre o 15 e 26 de novembro do 2021. Contará cun formato híbrido e terá “o obxectivo de afianzar a recuperación económica sobre alicerces de

crecemento sólidos e con perspectivas de futuro”, en palabras da organización, que porá o foco no virtual “para poder romper as barreiras xeográficas e potenciar as capacidades dixitais das persoas e empresas participantes”. Haberá máis de 20.000 prazas dispoñíbeis para as actividades da feira, todas e elas encamiñadas a potenciar o talento nas súas máis variadas manifestacións.

Os Premios Youtubeiras pechan o prazo de inscrición para a súa quinta edición



Os Premios Youtubeiras, organizados polos servizos de normalización lingüística de dez concellos (Baña, Ames, O Grove, Moaña, Ourense, Pontevedra, Ribadeo, Rianxo, Santiago e Teo), das

Número 219

tres universidades e da Deputación da Coruña, pecharon o 22 de outubro o prazo de inscrición para a súa quinta edición, que, como as anteriores convocatorias, ten o obxectivo de encher as redes de contidos

A totalidade destas accións seguirá sendo de acceso libre e totalmente de balde para os usuarios que se rexistren e cumpran os requisitos que se especifiquen. As cifras prece-

dentes non poden ser mellores: o ano pasado participaron 40.000 persoas. O programa inclúe a celebración, o mércores 17 de novembro, do Foro estratéxico Talentia Summit '21. 

en galego, normalizando a presenza da nosa lingua nas contribucións que a nosa mocidade fai ao universo en liña (e facendo especial fincapé no Youtube, tal e como se alude no nome do certame). Os galardóns divídense nun total de 12 categorías: canle, vídeo, youtubeiro/a,

calidade lingüística, impacto, calidade técnica, comunicación, creatividade, musical, didáctico, pioneiro e premio do público. Os tres primeiros acompañaranse cunha dotación económica de 1.000 euros, mentres que os nove restantes chegarán aos 500 euros. 



R fixo balance do seu traballo recente en Vilagarcía. Segundo fai saber, véñense de sumar á comunidade de fogares e empresas con posibilidade de conectarse ás redes avanzadas de R no concello arousán 131 novos inmóbeis do núcleo de Guillán, que xa están en disposición de desfrutar de accesos ultrarrápidos a internet de ata 500 Mbps simétricos e doutros servizos de telecomunicacións de última xeración. R vén de rematar arestora un treito dos traballos de fornecemento de rede neste territorio, aproveitando ao máximo as infraestruturas municipais do novo núcleo incorporado. Coa recente conexión destes 131 novos inmóbeis, a cifra de residencias particulares e empresas conectadas á rede da operadora achégase a día de hoxe a 16.281, tendo en conta todos os inmobles vilagarciáns que o operador galego foi incorporando á súa infraestrutura dende hai máis de dúas décadas (á marxe do Plan Avanza). No contexto do devandito plan do Ministerio a previsión fala de 452 inmóbeis a peche de 2021 repartidos nos núcleos da Torre, Guillán e A Caldiguela, co que Vilagarcía comezaría 2022 con arredor de 16.465 fogares e negocios (Avanza + resto de despregaduras a maiores do plan) preparados para recibir todos os servizos avanzados de telecomunicacións de R. 

| 21

NOVAS TIC Orange abrirá un novo centro técnico en Ourense

Tres firmas aspirantes para o novo proceso de dixitalización de documentos históricos de Ribeira



O novo proxecto de dixitalización do Arquivo Histórico de Ribeira impulsado polo Concello recibiu finalmente tres candidaturas doutras tantas empresas. Trátase de adaptar aos novos formatos unha nova remesa de documentos custodiados no Arquivo Histórico Municipal para que poidan ser consultados telematicamente. En concreto, o plan é dixitalizar un total de 66.273 páxinas pertencentes a preto dunha trintena de clases de documentación. Actas da comisión mu-

nicipal permanente (de 1924 a 1985), actas de pleno (de 1990 a 1998), libros de padróns de habitantes, libros rexistro de salvocondutos (1946-1947), ordenanzas municipais (1867-1880), libros rexistro de entrada e saída de buques (de 1863 e 1896) ou algúns máis específicos como actas da xunta soberana da revolución de 1968 son algúns dos documentos cos que se traballará nesta fase. O Concello explica que a documentación xerada poderá ser consultada de

balde a través do Arquivo Dixital de Galicia (Galiciana), do cal xa está habilitada unha ligazón específica na web do Concello (www. ribeira.gal/arquivo-historico-dixital-de-ribeira) cos accesos aos documentos históricos locais xa a disposición da cidadanía, conformando máis de 83.000 páxinas. Este investimento está subvencionado pola Axencia para a Modernización Tecnolóxica de Galicia (AMTEGA). 

Smartiago, finalista dos premios Procura + Awards



O proxecto para estender as tecnoloxías intelixentes á xestión municipal de Compostela, Smartiago, vén de ser seleccionado como finalista dos premios Procura + Awards, na categoría de Compra pública e innovación do ano, xunto a Praga, a capital da República Checa, que presen-

tou un proxecto BIM (Building Information Modeling), sobre a creación de innovación enerxética neta cero a través de adquisicións na construción. Ámbolos dous proxectos superaron na semifinal á proposta dupla de Valladolid, dúas solucións sociais e sanitarias innovado-

Humor tecnolóxico de Henrique Neira

22 |

ras para o envellecemento activo e a vida independente; e a outro presentado por Helsinki, relacionado

co desenvolvemento dun camión eléctrico e silencioso para a recollida de lixo nocturna. 



A operadora Orange anunciou a súa intención de abrir un novo centro técnico en Ourense. Será un Centro de Procesamento de Datos que se sume ao recentemente inaugurado en Santander (o que investiu máis de 4 millóns de euros) e ao proxectado en Salamanca para antes do remate do ano (con outros 4 millóns de euros). O CPD de Ourense tamén virá cun orzamento análogo e a previsión é que se poña en marcha xunto con outros tres centros CPD en León, Cáceres e máis en Almería. O obxectivo de Orange con estes proxectos é dotarse das infraestruturas requiridas polas demandas de datos e servizos dos usuarios, ao tempo que se equipa duns recursos axeitados para o espallamento da 5G e da XGSPON. Ao mesmo tempo, asegúrase de dispoñer “de todas as garantías de protección de datos e ciberseguridade e de tecnoloxías que garantan a eficiencia, en liña cos nosos obxectivos de sustentabilidade enerxética”, sinalou Orange nun comunicado. 

Número 219

Compartimos nomes

Toponimízate segue de xira

A aplicación Galicia Nomeada xa conta con 2.236 colaboradores rexistrados

16 de outubro celebrouse no Museo de Pontevedra, da man da Real Academia Galega e a Deputación, a VI Xornada de Onomástica Galega, que entre outros contidos incluíu unha mesa redonda sobre os estudos toponímicos do Camiño de Santiago, os nomes de lugar que atravesan a rede xacobea e a posibilidade de que Galicia se converta nun centro de estudos onomásticos referente a nivel europeo. Nesta mesa de clausura participou o secretario xeral de Política Lingüística, Valentín García, quen debullou os recursos tecnolóxicos postos en xogo na nosa terra para reivindicar, visualizar e preservar os nosos topónimos, recursos centralizados arredor da ferramenta participativa, divulgadora e dinamizadora Galicia Nomeada (galicianomeada.xunta.gal). A mesa, moderada pola académica Luz Méndez, contou tamén coa participación de Gonzalo Navaza, membro da RAG; Cristina Sánchez Carretero, antropóloga do Instituto de Ciencias do Patrimonio (INCIPIT) do CSIC, e Eduardo López Pereira, membro da Academia Xacobea. Valentín García cualificou a iniciativa Galicia Nomeada como “frutífera e inno-

Número 219

vadora” e salientou o seu potencial para ser extrapolada como modelo “a outras comunidades autónomas que se teñen interesado pola iniciativa”. E engadiu: “A toponimia é unha das grandes riquezas do noso idioma e cómpre buscar métodos de actuación que nos permitan recuperala e fixala sen que pase moito tempo”. Galicia Nomeada é o nome que recibe a aplicación colaborativa para teléfonos intelixentes que se comezou a deseñar en 2017 co fin de recoller e xeorreferenciar a microtoponimia galega. Segundo salienta Política Lingüística, a posta en funcionamento desta plataforma, que ten tamén como obxectivo difundir todo o patrimonio inmaterial asociado á toponimia, “supuxo un paso xigante no proceso de arquivo e conservación do inmensamente rico patrimonio toponímico galego”. A aplicación, cuxo desenvolvemento foi posíbel grazas á achega da Axencia para a Modernización Tecnolóxica de Galicia (AMTEGA), está dispoñíbel desde o 20 de decembro de 2019 en versións para iOS e Android nas tendas de aplicacións para teléfonos móbiles intelixentes e conta, na actualidade, con 2.236 usuarios colaboradores rexistrados que introduciron un total de 29.690 topónimos, moitos deles acompañados de audicións, fotografías, documentos ou vídeos. 

proxecto Toponimízate vaise de xira este outono, da man da Secretaría Xeral de Política Lingüística e a Real Academia de Galicia (RAG). En concreto, as sesións de divulgación do programa pasaron xa en outubro por Triacastela, Outeiro de Rei e Ribeira, todos eles concellos da Rede de Dinamización Lingüística. En novembro o itinerario seguirá o día 5 (en Carnota, na Casa do Concello, a partir das 17.00 horas), o día 12 (no Irixo, na Casa do Concello, ás 18.30 horas), o 19 (en Meaño, con proxeccións telemáticas e simultáneas no IES de Meaño, no CEIP As Covas, na Casa da Cultura de Dena e na aula CeMIT, a partir das 11.00 horas), o 23 (no Barco de Valdeorras, con proxeccións simultáneas e telemáticas no IES Lauro Olmo, no IES Martaguisela, na Casa da Cultura e na aula CeMIT, a partir das 16.30 horas) e o 3 de decembro en Ortigueira (no Centro de Maiores, a partir das 11.30 horas). Todas estas actividades forman parte da cuarta edición do programa Toponimízate, que foi presentado o 28 de setembro polo secretario xeral de Política Lingüística, Valentín García, e o presidente da Real Academia Galega (RAG), Víctor F. Freixanes, acompañados de Vicente Feijoo, o especialista en toponimia do Seminario de Onomástica da Academia, que imparte as charlas. As charlas divídense en dous bloques: o primeiro deles aborda a riqueza toponímica galega, mentres o segundo presenta o funcionamento da aplicación Galicia Nomeada (galicianomeada.xunta.gal), plataforma a través da cal a veciñanza pode engadir os diferentes microtopónimos que coñeza e que xa conta con máis de 2.200 usuarios que compartiron preto de 31.000 nomes de lugares dende o 2019. O peche da cuarta campaña de Toponimízate terá lugar en Ortigueira o 3 de decembro coa outra gran novidade da edición, un obradoiro de memoria no centro de maiores da vila.

| 23

innovación galega

Marea innovadora Instalados no miolo do outono, facemos balance das recentes contribucións galegas ao progreso tecnolóxico

Appentra anuncia o lanzamento oficial de Parallelware Analyzer 1.0



A empresa galega Appentra, impulsada por investigadores do Centro de Investigación TIC da UDC (o CITIC), anunciou o pasado 7 de outubro o lanzamento oficial do Parallelware Analyzer 1.0, que sería, en palabras da firma, o primeiro analizador de código estático especializado en rendemento. É resultado de dous anos de intenso traballo e da colaboración de 200 early adopters que probaron a versión beta da ferramenta e brindaron comentarios para axudar a darlle forma. Con esta tecnoloxía avanzada, Appentra quixo superar claramente as limitacións dos sistemas previos de análise de código fonte, que se

24 |

viñan centrando unicametne (todas as xeracións anteriores de sistemas) en erros, na aplicación de estándares de codificación ou seguridade ou nunha combinación destes parámetros. “Estes, aínda que son importantes, non fan nada para garantir que o código sexa escrito para aproveitar as capacidades do hardware moderno”, indican dende a empresa galega, que salientan que “aproveitando o paralelismo que ofrecen os fabricantes de chips nos procesadores multinúcleo, ao utilizar Paralleware Analyzer proporcionamos unha velocidade computacional de aplicacións significativamente máis rápida, da orde de magnitude de 3x-4x”. 

Ozona presenta unha plataforma de análise intelixente do posto de traballo



Ozona Tech, tecnolóxica con sede en Santiago, presentou unha nova e revolucionaria solución desenvolvida polo seu equipo de innovación: unha plataforma con tecnoloxía de Intelixencia Artificial e Aprendizaxe Máquina (Machine Learning) con importantes funcionalidades de uso para a análise do posto de traballo. Trátase de Overa Activity e, entre outras cousas, permite medir a interacción do usuario cos dispositivos do seu espazo profesional, proporcionando información obxectiva sobre a intensidade de uso destes traballos e detectando eivas de eficiencia. Desenvolvida polo equipo de I+D da firma de orixe galega Ozona Tech, está especialmente indicada para as áreas de

Recursos Humanos, IT e negocio. “O noso obxectivo”, explica a empresa, “é axudar ás compañías a mellorar de forma obxectiva a produtividade e a eficiencia ante o aumento do teletraballo e a transformación dixital. Esa procura da produtividade fai necesario o uso de ferramentas para a observación, rexistro e análise da actividade dos equipos nos dispositivos corporativos, sendo garantía para empresa e usuario”. Segundo explica Ramón Ares, director xeral de Ozona Tech, trátase dunha solución multiplataforma e multidispositivo, que ofrece datos obxectivos de uso de dispositivos e aplicacións en dispositivos corporativos, cun tempo de implantación habitual de días ou semanas en función da complexidade do proxecto. 

Improving Metrics celebra dez anos de andaina



O pasado 22 de setA consultora tecnolóxica coruñesa Improving Metrics está estes días de celebración: conmemora unha década de andaina no mercado, unha experiencia de dez anos “dando servizo a clientes de talla internacional e axudando ás empresas dos máis variados sectores nos seus procesos de dixitalización e de integración de ferramentas de análise e xestión intelixente”. Improving Metrics ce-

lebra o dito aniversario recordando que xa acadou un crecemento sostido do 40% ano tras ano. Estas cifras, segundo informa a empresa foron o resultado de varios factores. Por exemplo un investimento en talento e proxectos de máis de 3 millóns nos últimos anos, ao que se suma unha folla de ruta para o seguinte trienio que prevé mobilizar 7 millóns de euros para os mesmos obxectivos. 

Tecalis dispara o seu beneficio un 282%

 A Cámara da Coruña presenta nova páxina web



A Cámara da Coruña puxo en marcha a súa nova web (www.camaracoruna.com), un proxecto abeirado ao Plan de Renovación Tecnolóxica da entidade, que se dirixe a mellorar a calidade dos servizos que ofrece, por unha banda, e a optimizar a súa operativa interna, pola outra. Deste xeito a entidade propúxose que a dixitalización de todos os seus procesos sexa unha realidade ao longo de 2021. Un dos primeiros pasos foi a remodelación da súa páxina

web para facela, en palabras da organización cameral, “máis dinámica, áxil, intuitiva, telemática e accesíbel”, ao tempo que máis simplificada en materia de procedementos de xestión e administrativos. Ademais, a entidade puxo en marcha unha nova aplicación móbil, compatíbel con iOS e con Android, que permitirá acceder, coas mesmas características de sinxeleza e axilidade, a todos os contidos da web e realizar calquera xestión. 

Mestrelab, Alice Biometrics e o grupo LBD, premiados por Puntogal



Mestrelab Research, spin-off da Universidade de Santiago, Alice Biometrics, nova firma innovadora viguesa, e o grupo Laboratorio de Bases de Datos da UDC son os gañadores da quinta edición dos Premios Spin-Off convocados por Puntogal, que distinguen as iniciativas máis destacadas do novo emprendemento innovador galego e dos nosos grupos de investigación. Mestrelab foi distinguida

Número 218

na modalidade Selo de Calidade, Alice Biometrics na de Idea Emerxente e o Laboratorio na de Grupos de Investigación. Segundo informou a organización do concurso, “o elevado nivel das propostas presentadas foi un dos factores destacados polo xurado duns premios que organizan o dominio PuntoGal e o portal GCiencia e que contan coa colaboración da Secretaría Xeral de Universidades da Xunta e da empresa Gadis”. 

A empresa tecnolóxica galega Tecalis vén de facer balance dos seus logros recentes, poñendo o foco tamén nos seus seguintes movementos estratéxicos. No reconto inclúese un importante fito en materia de negocio: a firma con sede no Polígono de Novo Milladoiro foi quen de disparar o seu beneficio nun 282%, acadando un EBITDA de 1.168.508 euros, así como unha rendibilidade financeira (ROE) do 48%. Xa nun plano futuro, a previsión é de superar os 7 millóns de facturación en 2021. Na folla de ruta inclúese a seguinte estratexia firme: destinar o cen por cen do beneficio ao financiamento da súa expansión.

A tecnolóxica, que impulsa procesos de crecemento e transformación dixital a clientes en máis de 20 países, mostrouse moi optimista con estes resultados, e manifesta a súa previsión dun importante incremento das vendas en 2021 “grazas á evolución global do mercado” e “á tracción que está a xerar a tecnoloxía de Tecalis no mesmo”. 

Atlantic lanza un marketplace para as adegas galegas: Wines.gal



A empresa Atlantic, con sede en Vilagarcía, compartiu detalles dun innovador proxecto de seu, destinado a converterte nun escaparate internacional para as adegas da nosa terra: a plataforma Wines.gal que irrompe na Rede en cinco idiomas: galego, castelán, inglés, francés e alemán. Trátase, en palabras da firme, dun marketplace que permite aos adegueiros achegarse de xeito cómodo e inmediato aos consumidores finais, sen intermediarios

e de maneira directa. “Quixemos facer un recurso complementario e compatíbel co feito de ter unha páxina web ou unha tenda en liña previa, así como calquera outra forma de promoción internacional”, sinalan dende Atlantic. Máis de dúas ducias de adegas pertencentes ás 5 Denominacións de Orixe de viño de Galicia están xa adscritas á plataforma, a través da cal realízase venda ao por menor ao consumidor final en toda a Unión Europea. 

| 25

Darío Janeiro

director xeral de PuntoGal

6.000 dominios .gal — Durante o pasado verán o rexistro de nomes de dominio co sufixo .gal superou os 6.000, confirmando que estes dominios para a sociedade e a lingua galegas manteñen o seu pulo e consolídanse como a bandeira de Galicia na Rede, polo que quixemos conversar sobre o tema co director xeral de PuntoGal, Darío Janeiro.

-O

.gal é un simple sufixo de nomes de dominio da Internet, pero podemos velo como algo máis. - O .gal é como unha filosofía. Como o DNI do galego na Rede. É un camiño que se comezou no ano 2006, é unha entidade sen ánimo de lucro que nos posiciona no ámbito da Internet, e que ten tres obxectivos fundamentais: por unha banda o obxectivo comercial de vender os dominios e conseguir que haxa un parque que nos identifique como .gal no ámbito da Internet; tamén é unha entidade que nos posiciona nos ámbitos de goberno na Rede porque nos fai ter presenza en ICANN (organismo que xestiona a Rede a nivel mundial) e noutros organismos que están vencellados (formamos parte dos geoTLD, os dominios de defensa da identidade local, cultural e lingüística ou na asociación mundial que xestiona e agrupa a rexistradores e rexistros); e unha terceira cousa sería a acción corporativa que facemos dende o dominio (nos propios estatutos de PuntoGal está recollido que parte dos beneficios que se van recollendo pouco a pouco pola venda de dominios teñen que reinvestir en proxectos no ámbito da cultura e da lingua de Galicia). Polo tanto, PuntoGal é algo máis que un sufixo, e todo un ecosistema que se crea ao redor.

- Comentas que PuntoGal é unha asociación, ou sexa, non se trata dun ente público. - Non é un ente público. Iso é algo que moitas veces a xente tende a confundilo: ve o PuntoGal é pensa que somos algún tipo de administración pública. De feito, actualmente o dominio non ten actualmente ningún tipo de axudas, subvencións, nin nada parecido. Non é que esteamos pechados a iso, pero é un feito. O dominio mantense por si mesmo, e é unha entidade que funciona no ámbito privado. É xestionado por unha directiva que se elixe segundo indican os estatutos e no que están representadas hoxe en día 155 entidades, que son as que marcan o plan director de como funciona o dominio. Pero si é importante destacar iso. Moitas veces hai xente que nos escribe crendo que somos unha administración pública e nin temos un apoio económico hoxe en día dunha administración pública. Si que é certo que nos seus inicios a Asociación tivo un apoio de distintos gobernos da Xunta (de distintas cores), que apoiou na posta en marcha do dominio e que hoxe en día seguimos colaborando con eles. Iso tamén é importante salientalo.

- Ese sería un dos motivos polos que os dominios .gal teñen un prezo moi diferente ao doutros dominios? - Isto é unha especie de mantra que nos persegue: o tema do prezo. Un dominio .gal é máis caro que, por exemplo, un dominio .cat ou un .com. Hai varios motivos polo que o prezo do dominio é ese. O principal é que temos unha serie de custos fixos ao que facer fronte. Ás veces a xente pensa que ter un rexistro é ter unha páxina web no que a xente vai rexistrando dominio, pero non é así. Polos contratos que temos con ICANN temos, por unha banda, a obriga de pagarlles unha cota pola delegación do dominio en base ao número de dominios que temos, e, amais, tes outras obrigas a nivel de seguridade, de copias de seguranza, do sistema que xestiona as altas, as baixas e a comunicación cos rexistradores, a nivel legal (polas posibles disputas)... Hai unha serie de custos que son máis elevados do que se podería pensar, e logo está a propia estrutura do dominio e as campañas e demais para atraer á xente para que cree ese dominio. Todo iso fai que haxa que ter un prezo mínimo que poida cubrir eses gastos. Outro factor determinante é o número de dominio que tes. Por exemplo, o .gal ten máis de 100.000 dominios rexistrados e o .com ten millóns de dominios rexistrados (e, ademais, o xestiona unha multinacional). É un escenario completamente distinto ao noso.

26 |

Na parte do uso do dominio seguimos tendo ámbitos nos que hai que traballar. No ámbito empresarial está a costar máis entrar. Hai algunhas bastante relevantes que o están utilizando, pero aí queda bastante traballo por facer

Hoxe en día estamos relativamente contentos, porque xa superamos os 6.000 dominios, pero aínda non temos masa crítica dabondo, especialmente a nivel de renovacións, que nos permitan baixar os prezos. Iso quere dicir que non vaiamos baixar os prezos? Non. O noso obxectivo é baixar eses prezos. De feito, algo xa foron baixando dende que empezou o dominio. Cando teñamos un maior número de dominios farase unha baixada que sexa significativa e, sobre todo, que sexa segura, para non ter que volver subir se non conseguimos manter ese número de dominios. Onde estaría ese número? Calculamos que a partir de ter 8-9 mil dominios poidamos facelo. Somos conscientes de que hai que baixar o prezo? Si. Neste momento podemos baixalo? É un pouco arriscado. No plan do dominio está facer esa baixada. Tratamos de compensar o tema do prezo coas campañas que facemos. Estamos a facer campañas continuamente. Temos 4 ou 5 campañas ao longo do ano que permiten comprar dominios a 10 euros, 15 euros, 2 anos por 15 euros... no fondo, se queres comprar un dominio a un prezo baixo non tes problema. Por outra parte temos un programa de convenios con entidades (colexios profesionais, asociacións...) para que accedan ao prezo do dominio de maneira permanente a un prezo arredor dos 10 euros. Unha cousa compensa un pouco á outra.

- Unha cousa é o rexistro de dominios e outra o seu uso. Como vedes a evolución dos dominios .gal tanto en páxinas web como para o correo electrónico? - Por unha parte o que é a venda de dominios dende que comezou o dominio nunca deixou de crecer, aínda que nos gustaría que ese incremento fose máis Número 219

rápido (aínda que a crise económica e a COVID-19 tamén supuxeron un freo). Por outra banda as taxas de renovación son moi altas (algo máis do 90%). Polo que estamos relativamente satisfeitos. Na parte do uso do dominio seguimos tendo ámbitos nos que hai que traballar. No ámbito empresarial está a costar máis entrar. Hai algunhas bastante relevantes que o están utilizando, pero aí queda bastante traballo por facer. Tamén hai moita xente que non utiliza o dominio directamente, senón que o usan como redirección, ámbito no que tamén temos que traballar. En canto ao uso do correo electrónico sabemos que hai determinadas administracións e determinadas empresas grandes que xa o están utilizando, tamén outros colectivos pequenos que o empregan, pero do mesmo xeito hai outros que non o utilizan e somos completamente conscientes deles. Niso estamos a traballar, e incluso temos un proxecto que en breve sairá á luz, co que crearase un sistema de correo electrónico cun .gal para espallar entre a comunidade a posibilidade de que, aínda que non teñas un dominio si poidas ter unha conta de correo electrónico .gal.

- Actualmente que iniciativas tedes para promover o uso e a subscrición de dominios .gal? Algunha campaña específica máis aló das rebaixas de prezo? - Si, máis que facer publicidade en si mesma, preferimos accións de colaboración con outras entidades, o que ten unha dobre vertente: estás apoiando outras iniciativas e tamén estás a dar un coñecemento da marca. Por exemplo, estamos patrocinando as escolas de fútbol gaélico, un deporte co que nos sentimos bastante vencellados. Dese xeito axudamos a que a xente se forme nun deporte afeccionado afastado dos circuítos tradicionais, e tamén obtense un rédito de imaxe que para nós é interesante. Tamén estamos a apoiar bastantes iniciativas no ámbito da creación de contidos en galego, o que para nós é algo fundamental. Colaboramos con xente que fai emisións en Twitch, que fai podcasts, determinadas páxinas web... Temos unha iniciativa que funciona bastante ben coa Real Academia Galega, que é un premio de relatos que facemos todos os anos. Este último ano recibimos arredor dos 1.500 orixinais, o que é unha cantidade bastante relevante, que axuda a popularizar o dominio. Tamén temos un premio de apoio aos grupos de I+D das universidades públicas.  Número 211

| 27

TREBELLOS HTC presenta un casco de VR para relaxarse e ver vídeo

As HTC Vive Flow queren servir como ferramenta para a meditación 2.0 (para o que conta con diferentes aplicacións que poden resultar relaxantes), para consumir contidos audiovisuais nunha pantalla de cine virtual (material que pode achegar sen fíos

un smartphone con Android conectado sen fíos de xeito que estarían dispoñibles as plataformas de streaming preferidas do usuario), para exercitar a mente con aplicacións específicas e para colaborar e socializar con compañeiros e amigos en Vive Sync.

Os AirPods chegan á súa 3ª xeración Os AirPods de terceira xeración chegan ao mercado a un prezo oficial de 199 euros, prometendo unha calidade sonora revolucionaria grazas ao seu chip H1, destacando a compañía que estamos ante auriculars compatibles con Dolby Atmos en Apple Music, películas e series, á vez que tamén son resistentes á auga e á suor (tanto os auriculares coma o seu estoxo de carga). Tamén melloran a súa autonomía, con até 6 horas de reprodución continua até 30 horas de reprodución se contamos a carga adicional que pode achegar o seu estoxo.

28 |

Co seu novo deseño presenta un axuste anatómico, son máis discretos grazas a ter un eixe máis curto, e incluso integran unha malla acústica para reducir o son do vento e que así a voz das persoa se escoite con claridade durante as chamadas. Fan uso do códec de voz AACELD para ofrecer voz de calidade, o que notarase especialmente nas chamadas de FaceTime e tamén presumen de audio computacional, con prestacións como a ecualización adaptativa e o audio espacial con seguimento dinámico da cabeza.

Case podería definirse como o casco de realidade virtual para os que non gustan da realidade virtual. O formato das HTC Vive Flow consegue ser cómodo e lixeiro ao separar do casco o cerebro do dispositivo nunha petaca de 189 gramos de peso, e as lentes ofrecen imaxe con resolución 3,2K a 75 Hz cun campo de visión de 100 graos. As lentes tamén contan con diais para axustar as dioptrías de cada ollo, e incluso integran un sistema de refrixeración activa para expulsar a calor da cara e facer que o dispositivo sexa cómodo. Poderanse reservar as HTC Vive Flow a partir do 31 de outubro por 554 euros incluíndo unha funda de transporte, unha subscrición de 2 meses a Viewport Infinity (plataforma que achega milleiros de aplicacións, xogos e contidos, e na que hai que empregar o smartphone a xeito de mando a distancia) e varios contidos adicionais.

Google presenta os seus novos smartphones Pixel Rematou a espera, e os novos móbiles de Google, os Pixel 6 e Pixel 6 Pro por fin son oficiais, destacando principalmente por funcionar con Tensor, o primeiro procesador desenvolvido directamente por Google, á vez que tamén marca o lanzamento de Android 12. O modelo máis básico, o Pixel 6, terá un prezo de 599 dólares, mentres que o Pixel 6 Pro custará 899 dólares, chegando ao mercado estadounidense o vindeiro 28 de outubro, mentres que ao mercado español non está previsto que cheguen estes móbiles até 2022. As cámaras dos novos Pixel son o seu punto forte, cun sensor de 1/1,3 polgadas, de xeito que capturarían até un 150% máis de luz que o sensor dun Pixel 5, conseguindo así imaxes e vídeos con maiores detalles e cores máis ricas. Ambos móbiles tamén contan con lentes de ultra grande angular con sensores máis grandes, polo que este tipo de imaxes non descoidarían a súa calidade. O Pixel 6 Pro diferenciaríase na cámara por contar tamén cun obxectivo cun zoom óptico de 4x (até 20x de Super Res Zoom) e a súa cámara frontal podería gravar vídeo 4K. Cómpre salientar que, aparte das cámaras, as diferenzas entre o Pixel 6 e o Pixel 6 Pro tamén está no seu tamaño, xa que o Pixel 6 ten unha pantalla Full HD+ OLED de 6,4 polgadas cun refresco de 90 Hz e unha batería de 4.614 mAh, mentres que o Pixel 6 Pro conta cunha pantalla Quad HD+ OLED de 6,7 polgadas cun refresco de 120 Hz e batería de 5.003 mAh.

Número 219

videoxogos PC | PS4 | PS5 | Xbox One | Xbox Series X|S | Nintendo Switch | iOS | Android

Celebran os 20 anos de GTA III cunha remasterización da súa triloxía

ara celebrar o 20º aniversario da publicación de Grand Theft Auto III, o xogo que converteu a franquía nun fenómeno, dende Rockstar Games anuncian que a finais de ano chegará a consolas de nova xeración Grand Theft Auto: The Trilogy - The Definitive Edition, incluíndo tamén os xogos Grand Theft Auto: Vice City e Grand Theft Auto: San Andreas.

Esta remasterización chegará a PS4, PS5, Xbox One, Xbox Series X|S, Nintendo Switch e PC inicialmente, incluíndo melloras a nivel gráfico e xogable, pero respectando o comportamento dos xogos clásicos, e para a primeira metade de 2022 está previsto que tamén estreen unha versión desta triloxía para iOS e Android, facendo que estea así dispoñible para practicamente calquera xogador.

PC | PS4 | PS5 | Xbox One | Xbox Series X|S

Chega o sucesor espiritual de Left 4 Dead

s seareiros de Left 4 Dead teñen agora un novo xogo considerado o seu sucesor espiritual, Back 4 Blood, desenvolvido por Turtle Rock Studios, que creara Left 4 Dead para Valve e desta volta traballou para Warner Bros. Interactive Entertainment produción versións para PC, PS4, PS5, Xbox One e Xbox Series X|S, sendo especialmente salientable o feito de que a súa versión estándar está incluída dentro do Xbox Game Pass para consola, PC e nube, o que garante que xogo cooperativo de acción en primeira persoa bote a andar cunha importante base de usuarios.

Número 219

Este novo xogo ofrece unha intensa campaña cooperativa para 4 xogadores, modo multixogador competitivo como humano ou infectado e cunha frenética experiencia de xogo que manterá ao xogador en medio da acción e permitirá unha rexogabilidade extrema. Back 4 Blood desenvólvese despois dunha epidemia catastrófica, que matou ou infectou a case toda a humanidade, e un grupo de veteranos da apocalipse chamados Exterminadores xuntaron forzas para loitar pola humanidade e rematar cos arrepiantes parasitos chamados infectados e recuperar o control do mundo.

| 29

Novos mundos que visitar sen necesidade de coller un avión

Saudamos a chegada de novos mundos virtuais que engadir á Galicia coñecida que figura nos mapas

En marcha o Museo Virtual da USC

s días pasados comezou oficialmente a súa andaina o Museo Virtual da Universidade de Santiago (museovirtual. usc.gal), posto en macha a través do programa Patrimonio Aberto da institución académica, que pretende “achegar os bens da Universidade á cidadanía”. O museo, activado logo de cinco anos de intenso traballo documental (implicou o inventariado de preto de mil

bens inventariados aos que xa se pode acceder de balde), é “un proxecto aberto, vivo e en permanente evolución”. Ou sexa, irá ampliando de xeito progresivo os seus contidos. O museo, que inclúe textos elaborados polo profesor da área de Historia do Arte, José Manuel García Iglesias, artéllase nunha serie de apartados, por exemplo Coleccións, que xunta unha escolma de cen pezas singu-

lares, ou Explora, que é unha ferramenta de busca que permite acceder á totalidade dos bens, realizando procuras por título, autoría, data ou localización. Coincidindo coa apertura deste museo en liña, inaugurouse no Colexio de Fonseca a exposición A Minerva Compostelá. As súas glorias, parte tamén do programa Patrimonio Aberto e que mostra parte da historia da institución recreando espazos do pasado que seguen “presentes”. O Museo Virtual da USC terá unha presencia singularizada na sancristía da capela a través de códigos QR alusivos ao que alí pode verse. “Xérase así un vínculo entre as potencialidades do virtual e o coñecemento directo das obras ás que se fai mención”, sinala a Universidade. Este Museo Virtual, financiado pola Deputación da Coruña e deseñado por Uqui Permuy, conta con fotografías de Fuco Reyes e Santi Alvite. 

Inicia a súa andaina o campus virtual da igualdade laboral con máis de 800 usuarios

novo campus virtual de igualdade laboral arrancou o pasado 20 de outubro. Fíxoo con máis de 800 usuarios inscritos e cun completo programa formativo de webinarios. A conselleira de Emprego e Igualdade, María Jesús Lorenzana, foi a encargada de presentar a iniciativa, “un novo espazo dixital de teleformación que pretende dotar de ferramentas de calidade dun xeito gratuíto ás empresas, formadores e usuarios, ofrecendo información, formación e sensibilización”. Lorenzana destacou que “co novo campus virtual en igualdade laboral, Galicia convértese na primeira comunidade autónoma en impartir formación específica en ámbitos referidos a plans de igualdade na empresa, conciliación e corresponsabilidade, acoso laboral ou teletraballo, entre outros”. 

30 |

Novo recoñecemento ás realidades sen memoria de Amnesia 3.0

mnesia 3.0, a primeira webserie interactiva en galego, escrita e dirixida por Irene Pin, proclamouse gañadora do Premio a Mellor Piloto de Serie Nacional no Festival de Cine Español Emerxente (FECICAM). O novo recoñecemento a Amnesia 3.0, gañadora tamén do premio á produción de proxecto do festival de contidos dixitais Carballo Interplay, referenda non só a calidade da serie, centrada en recrear o que acontecería nun mundo que perdeu a capacidade de lembrar, senón tamén o seu carácter innovador e visionario, ao apostar por un novo tipo de relación interactiva cos espectadores: unha relación na que terán que escoller (os espectadores) o rumbo que toma a historia. Amnesia 3.0 é ademais un proxecto en desenvolvemento, ao xeito dun videoxogo ou dunha aplicación. De feito, o equipo creador da webserie, confirmou recentemente que “para salvar as limitacións das proxeccións tradicionais”, está a traballar nun sistema que permita tomar as decisións en tempo real por votación do público a través dunha app móbil. A webserie iniciou este verán a rodaxe da súa segunda temporada, na que se incorporarán intérpretes como Lidia Veiga, Mabel Rivera ou Melania Cruz. Se a primeira temporada nos introduciu nun universo distópico sen memoria, con todas as consecuencias, “esta nova achega pretende afondar nas dinámicas que levaron a esta situación”.  Número 219

codigocero.com D I A R I O D E N O VA S T E C N O LÓX I C A S D E G A L I C I A Sigue a última hora de todo o que che interesa en materia de I+D+i. O noso boletín diario é o de maior difusión por subscrición en Galicia, tal como o amosan os máis de 3.000 subscritores que reciben no seu correo electrónico un resumo de xeito gratuíto do máis destacado en materia de novas tecnolóxicas. A que agardas? Subscríbete XA! É de balde. Síguenos en:

www.codigocero.com

Nada é máis provocativo que o talento

A maior feira virtual de talento e emprego

15-26 novembro 21 talentiasummit.com