O Barbanza 28

O Barbanza Número 28

obarbanza

@obarbanzagal

@o_barbanza

A nosa web: obarbanza.gal

Novembro 21

608 240 160

25 DE NOVEMBRO DÍA INTERNACIONAL DA ELIMINACIÓN DA VIOLENCIA CONTRA A MULLER

Muros sólidos contra a violencia de xénero

SINAL DE SOCORRO Utiliza este sinal para pedir auxilio durante unha videoconferencia sen deixar rastro

1

Este 25-N a comarca fai unidade fronte ás agresións

Historias do Barbanza

O día en que os Raith Rovers encallaron en Corrubedo

2

Sitúa a palma da man fronte á cámara co polgar dobrado

20 anos convivindo cun centro artístico de primeira liña

A festa dos Premios ABE 10

Distincións a JEALSA, The Desire Shop e José García Sánchez

Pecha o puño e esconde o polgar entre os teus dedos

16

O Museo do Gravado comparte con 22 nós os seus plans

Toda a actualidade da comarca nas túas mans Síguenos en: obarbanza

@obarbanzagal

@o_barbanza

608 240 160

obarbanza.gal

Visita a nosa web

O Barbanza Diario dixital

O Barbanza

3

Novembro 21

Ribeira  ACTUALIDADE 

Forza para o comercio local

tamén serán postos a disposición na Oficina de Atención Cidadá da Casa do Concello pensando naquelas persoas menos familiarizadas coas novas tecnoloxías.

Os únicos requisitos para poder desfrutar das vantaxes de AmaRibeira son estar empadroados no Concello de Ribeira e ser maiores de idade.

Esta segunda fase rematará o último día de xaneiro de 2022 ou cando se esgoten os cupóns.

A campaña AmaRibeira, impulsada polo Concello, achegará importantes descontos á cidadanía nos establecementos

A

partir deste 1 de decembro, 6.666 veciños de Ribeira terán a oportunidade de beneficiarse de descontos de 30 euros nos establecementos comerciais e de hostalería de municipio.

A iniciativa forma parte da campaña AmaRibeira, impulsada polo Concello de Ribeira o pasado 15 de novembro coa fin de insuflar no sector servizos unha importante inxección económica e axudar a estes negocios a sobrelevar os efectos que aínda provoca a pandemia.

Neste sentido, AmaRibeira consta de dúas fases, a primeira das cales xa está en funcionamento, con 500 cupóns de desconto de 30 euros para ser utilizados en exclusiva na marketplace Ribeira Store: a plataforma de comercio electrónico dispoñíbel en ribeirastore.com e creada o ano pasado para que o comercio local dispuxera dunha alternativa ás restricións derivadas do confinamento.

 A campaña AmaRibeira

impulsada polo Concello, ten a finalidade de insuflar no sector servizos unha importante inxección económica e axudar aos negocios a sobrelevar os efectos que aínda provoca a pandemia Na súa aínda curta traxectoria a iniciativa foi obxecto de varios recoñecementos, como o segundo posto acadado no l Concurso de Ideas Tecnolóxicas para o Comercio Minorista (COMITEC) promovido pola Secretaría de Estado Minorista ou a súa recente participación no foro Innpulso Emprende en Viladecans que organizau a Rede de Cidades da Ciencia e a Innovación (Rede Innpulso).

Sumando impulsos

Esta primeira fase reservada a Ribeira Store concluirá o 30 de novembro e ao día seguinte abrirase a segunda, con 6.666 bonos de desconto de 30 euros que se poderán empregar en comercios, locais de hostalería e outros servizos como ximnasios, salóns de peiteado ou axencias de viaxe, e que estarán fisicamente iden-

tificados co logotipo da campaña.

Tanto na primeira como na segunda fase a mecánica é similar: descóntanse 10 euros por cada compra mínima de 30.

Toda esta información está convenientemente explicada na páxina web www.amaribeira.gal, onde se poderán descargar estes bonos QR, que

Colaboración de Abanca

O

Concello de Ribeira a entidade financeira Abanca formalizaron o 17 de novembro un acordo para colaborar na entrega dos Bonos AmaRibeira a prol do comercio e a hostalería local.

Este convenio materialízase logo de terse convocado dende o Concello un proceso de licitación destinado a facilitar o subministro das ditas axudas “e propiciar o fortalecemento comercial e hostaleiro de Ribeira” a través dos ditos bonos.

En concreto, sinalou o Concello, o acordo “ten como obxecto a entrega e distribución das axudas do programa local de dinamización do consumo a través dos bonos QR AmaRibeira”, que constitúen a segunda fase desta campaña. Esta activarase entre o 1 de decembro e o 31 de xaneiro de 2022, comprendendo un total 6.666 bonos de desconto de 30 euros para o seu emprego nos establecementos das nove parroquias que se adhiran á

EDITA: GRUPO CÓDIGO CERO COMUNICACIÓN S.L. Rúa das Hedras nº 4, 1º G 15895 Ames (Milladoiro) Tel.: 981 530 268 - 608 240 160

DIRECTOR: Joferpa director@obarbanza.gal

redaccion@obarbanza.gal

WEBMASTER: Marcus Fernández webmaster@codigocero.com

Imaxes páxina 2 e 7 Freepik.com

REDACCIÓN: Fernando Sarasketa Sonia Pena

FOTOGRAFÍA: Beatriz Martínez del Campo y Ricoy Joferpa Antonio Parada Abelardo Soler - Abso

O Barbanza

“É o momento de apoiar máis que nunca o comercio local”. Con estas palabras presentou o alcalde Manuel Ruiz, o pasado 13 de novembro, a nova iniciativa do Concello en favor do noso tecido económico: a campaña AmaRibeira. O rexedor estimou que entre un terzo e un cuarto da poboación total maior de idade de Ribeira teñen a oportunidade de beneficiarse desta iniciativa, que permitirá insuflar arredor dun millón de euros ao pequeno comercio e a economía local.

“Ningún ribeirense vai poder escusa para poder comprar no seu concello”, engadiu Ruiz, sinalando ademais que a contía dedicada a esta campaña é moi similar á recadación municipal de tributos como o ICIO.

MAQUETACIÓN E DESEÑO: Óscar Louzán

iniciativa (a información está en www.amaribeira. gal).

Rubricaron o acordo o alcalde Manuel Ruiz

e José Manuel Vilariño como coordinador de negocio institucional na Coruña da citada entidade financeira.

PUBLICIDADE: publicidade@obarbanza.gal

IMPRIME: TAMEIGA, S.L.

CORREO DO LECTOR: lectores@obarbanza.gal

Número 28 (Novembro 2021) Publicación periódica.

Prezo: 1,50 €

A NOSA WEB www.obarbanza.gal

Depósito Legal: C 668-2019 I.S.S.N.: 2659-8256

4

Novembro 21

O Barbanza

 ACTUALIDADE  A Pobra do Caramiñal

Recuperación + rehabilitación Avanzan na Pobra os traballos de mellora no parque infantil da Lombiña e no Camiño Real

sa Ouri Entretenimientos S.L. por un importe total de 46.878’46 euros, IVE incluído, dos cales 32.000 euros proveñen do ente provincial e 14.­878’46 euros da Administración local.

Outra das liñas actuais de traballo do Concello é a reforma integral do Camiño Real, cuxa segunda fase entrou os días pasados na súa recta final, estando previsto que os traballos rematen este mes de novembro.

Así o fixeron saber o rexedor Xosé Lois Piñeiro (Nós Pobra), e a edil de Servizos Municipais, Estefanía Ramos (Nós Pobra), que explicaron este 5 de novembro que xa se rematou coa roza e a limpeza da contorna, co corte e a fresadura do pavimento e, tamén,

co fornecemento de aglomerado en quente. Amais, engadiuse un pequeno muro de contención de pedra granítica por cuestións de seguridade (de 82’72 metros cadrados e catro metros de altura no seu punto máis elevado).

Así mesmo, mellorouse a recollida de pluviais e conectáronse ao saneamento aquelas vivendas dese tramo que aínda non o fixeran. No total, esta fase englobou 4.800’89 metros cadrados.

A obra foi adxudicada á empresa Nemesio Ordóñez S.A. e o importe ascendeu aos 81 910’76 euros, IVE incluído, con cargo ao remanente da tesouraría.

Piñeiro explicou que a terceira fase suporá o pavimentado e a colocación de dous bombeos na zona do Conchido, para canalizar as pluviais e o saneamento á depuradora da Pobra e separar o servizo do de Boiro, ao cal está actualmente conectado.

Piñeiro e Ramos comprobando o estado das obras no parque da Lombiña

O

Concello da Pobra informou os días pasados do inicio das obras de rehabilitación do parque infantil da Lombiña, as cales están enmarcados nos investimentos financeiramente sustentábeis do POS+2021 da Deputación da Coruña.

Ata o lugar desprazáronse o 5 de novembro o alcalde da Pobra do Caramiñal, Xosé Lois Piñeiro (Nós Pobra), e a concelleira dos Servizos Municipais, Estefanía Ramos (Nós Pobra), co obxecto de comprobar a evolución das tarefas que estarán rematadas antes de que finalice ­2021.

Segundo manifestaron, trátase dunha intervención “moi demandada” pola veciñanza debido ás condicións que presentaba o parque.

Os labores, explicaron, consisten na execución dun novo pavimento, a colocación de caucho e a dotación de novo mobiliario e xogos para as crianzas (varios balancíns e randeeiras, un tobogán e un equipo combinado). Ademais, disporase dun peche perimetral de madeira.

A superficie é de 287 metros cadrados e cóntase coa autorización do Servizo de Urbanismo ao situarse no dominio público marítimo-terrestre.

A actuación foi adxudicada á empre-

Comprobando a reforma integral do Camiño Real

O teatro, protagonista da axenda cultural local

O

Concello da Pobra elaborou este outono unha axenda de actividades moi centrada no teatro. Son (e serán) en total sete propostas dirixidas a maiores de 16 anos co teatro cine Elma como centro de operacións, os domingos ás 19.00 horas.

O programa comezou o 17 de outubro con A lingua das bolboretas, de Sarabela Teatro, e o 24 de outubro da man de Talía Teatro con

Vida de cans. Máis tarde foi a quenda (o 7 de novembro) de Conexión Pingüín, a cargo de Culturactiva Producións. Amais, o 14 de novembro representouse Feminíssimas, da compañía De Ste Xeito Producións, e o 21 Pérez & Fernández contribuíron con Os nenos da varíola.

Rematando o mes de novembro, no día 28, Fulano, Mengano e Citano presentan Top

Manta, que trasladará aos/ás espectadores/ as unha serie de historias -actuais, próximas e sorprendentes- nas que o humor se funde co teatro para crear un espectáculo co que rir.

E, finalmente, no 5 de decembro chegará Estrela do día, con Excéntricas Producións.

Unha comedia chea de humor, cor e música onde as personaxes saen de miniaturas medievais e chegan aos nosos días.

O Barbanza

5

Novembro 21

Boiro  ACTUALIDADE 

Fomento eficaz do emprego

Preto de 70 mulleres obtiveron un contrato laboral durante o PIE 2020-2021 de Boiro

O

Concello e Boiro vén de dar por rematadas as actividades do Programa Integrado de Emprego (PIE) dirixido exclusivamente a mulleres no que participaron, no curso 2020-2021, un centenar de demandantes de emprego. Segundo informou o Goberno local, os obxectivos do programa “foron cumpridos de maneira satisfactoria” e “un total de 66 persoas tiveron un contrato laboral durante o desenvolvemento do curso”.

O Concello engade que o programa “superou os retos da COVID-19 e tamén os retos dixitais”, ao poder as participantes executar actividades realizadas na modalidade de teleformación

combinada coa presencial. De feito, a vertente de teleformación permitiu que, aquelas persoas con cargas familiares ou outros motivos non podían participar de forma presencial, desenvolvesen con éxito as actividades de capacitación e adestramento e levalas a cabo de maneira ininterrompida malia as restricións.

En canto á formación, impartíronse dous certificados de profesionalidade de nivel I, nas que un total de 18 persoas finalizaron os certificados de Operacións Básicas de Cociña e Operacións Auxiliares de Servizos Administrativos e Xerais, de 350 e 450 horas de formación.

As alumnas participantes realizaron tamén prácticas en

Aprobados os Orzamentos 2021

empresas, nas que un total de 30 alumnas aplicaron os coñecementos adquiridos en sectores como o comercio, a alimentación, hoteleira, restauración ou administración...

Os datos de emprego que acadou o programa resúmense en que 62 participantes chegaron a ter un contrato laboral durante o desenvolvemento do programa por conta allea e 4 máis por conta propia.

“Con estas cifras”, explicou o Concello, “cúmprese o obxectivo do programa de acadar un 45% de inserción laboral”.

DÍA INTERNACIONAL CONTRA A VIOLENCIA DE XÉNERO xoves 25 de novembro, 13.30 horas

O

pasado 15 de novembro aprobáronse no pleno da Corporación de Boiro os Orzamentos 2021.

Entre outros investimentos que colle impulso definitivo, atópanse os seguintes: - 40.000 euros para o subministro de contedores de lixo e substitución dos soterrados.

- 80.000 euros para a rehabilitación das antigas vivendas dos mestres e o seu uso como vivendas sociais.

- 30.000 euros para a instalación dunha rede municipal de puntos Wi-Fi nos centros socio-culturais.

- 30.000 euros para a construción dun parque canino.

- 40.000 euros para o proxecto da vía de Berres.

- 50.000 euros para o proxecto da residencia da terceira idade - 30.000 euros para a recuperación de elementos patrimoniais.

Lectura colectiva de poemas de Charo Lopes e Lucía Aldao no Concello de Boiro a través das voces das mulleres da Asociación Ambar, do Centro de Día de Boiro e alumnado dos centros educativos

6

Novembro 21

O Barbanza

 ACTUALIDADE  Rianxo

Frutífero intercambio medioambiental Estudantes de Rianxo xuntan forzas con rapaces irlandeses e croatas para protexer especies en extinción

O

pasado 4 de novembro, o Consistorio de Rianxo acolleu a recepción oficial do alumnado do Galway Comunity College (Irlanda) e do Susacka Hrvatska Gimnazija de Rijeka (Croacia) que participan nunha das actividades de programa de intercambio Erasmus + xunto co IES Félix Muriel de Rianxo: o programa Climate change studies and research in the EU. Nesta iniciativa contan con asesoramento da ONG ambiental Irish Wildlife Trust (IWT) en Irlanda, a Eko Kvarner Organization de Croacia, e a Sociedade Galega de Historia Natural, pola nosa terra.

A través desta actividade, que está a ser impulsada pola Fundación Antón Losada Diéguez (e que inclúe un orzamento de 336.122 euros para o período comprendido entre setembro de 2020 e setembro de 2023), os estudantes teñen

ocasión de coñecer as especies en perigo de extinción nas súas respectivas contornas, entre outras a de Rianxo e a ría de Arousa, así como familiarizarse cos mecanismos máis axeitados e innovadores para permitir a súa conservación e recuperación.

O Concello, por medio do

seu alcalde Adolfo Muíños, agradeceu a implicación do profesorado dos tres centros europeos (dúas ducias de mestres seleccionados para estudar 243 especies en risco de extinción nos tres países) e dos 135 estudantes participantes (15 por país e curso nos 3 anos do proxecto).

Obxectivo: levar fibra óptica a todas as vivendas do concello

O

Concello de Rianxo e a operadora de telecomunicacións galega RedeAberta.gal están a poñer en marcha un proxecto de colaboración para a despregadura dunha rede neutral de fibra óptica no termo municipal rianxeiro.

O Goberno local explica que o proxecto conxunto collerá corpo a través dunha enquisa cidadá na que a veciñanza dará conta polo miúdo das súas necesidades tecnolóxicas.

Así o explica o Concello: “Se, á hora de contratar os servizos de

fibra óptica coas diferentes operadoras, batemos con problemas como a falta de cobertura, dificultade para atopar o número ou a finca, denegación de permiso de particulares ou a necesidade de infraestruturas (postes, conducións...), esta enquisa pretende recoller datos destas problemáticas e das vivendas afectadas para seren tidas en conta na redacción do proxecto de RedeAberta”.

O Concello fai un chamamento á cidadanía para colaborar e “tentar fornecer de cobertura de fibra óptica a todas as vivendas do territorio municipal”.

O alumnado e o profesorado, a través desta experiencia colectiva, proporán unha innovadora acción correctora en cada unha delas para a súa conservación e recuperación.

A maiores, o Sociedade Galega de Historia Natural achegou parte dos resultados desta investigación no seu

voceiro Paspallás, que foi dado a coñecer este mes de novembro no IES Félix Muriel de Rianxo e que contén as 27 fichas de especies galegas en risco de desaparecer (16 animais e 11 especies vexetais) elaboradas polos estudantes deste centro rianxeiro, no marco do programa. Entre os animais en perigo atópanse a ra de San Antón, o sapoconcho ou a píntega (salamandra).

Entre as especies vexetais, a herba de namorar ou o lirio do monte, entre outras.

Para os seus traballos de campo, as rapazas e rapaces chegaron a utilizar dispositivos tecnolóxicos de rexistro e seguimento, como por exemplo os drons que empregaron nas visitas ao Parque Natural de Corrubedo (á praia do Vilar), e cuxas imaxes servirán logo para a elaboración dunha peza audiovisual. A súa axenda de traballo tamén incluíu o desprazamento até a praia de Raposiños, onde as mariscadoras lles mostraron polo miúdo o seu labor diario de protección e recolección de especies.

O Auditorio acolle o día 25 a presentación de O Charco de Ulises

O

Centro Dramático Galego vai facer parada en Rianxo, no Auditorio Municipal, para representar o seu novo espectáculo O Charco de Ulises, versión libre da Odisea adaptada ao noso contexto mediante a reivindicación

dunha das principais características definitorias da historia narrada por Homero: a nostalxia da terra e do pasado irrecuperábel.

A recalada en Rianxo do CDG será este 25 de novembro ás 20.30 horas. A idade recomendada

do espectáculo é de 14 anos, e ten unha duración de algo máis de unha hora e media.

A entrada ten un custe de 5 euros e pode adquirirse a través do apartado de reservas da web do Concello (concelloderianxo.gal/ reservas).

O Barbanza

7

Novembro 21

Porto do Son  ACTUALIDADE 

Runners contra a adversidade A Sin-Son 10K, en Porto do Son, será unha das probas deportivas galegas e estatais máis relevantes dende o inicio da pandemia

P

orto Son quere seguir sendo un referente deportivo a nivel galego e estatal, e este mes de decembro imos ter un exemplo claro desta vontade de situarse no punto de mira de clubs, asociacións, medios de comunicación, seareiros e, por suposto, deportistas. Estamos a falar do evento Sin-Son 10K, organizado polo Concello, un acontecemento relevante en canto ao seu fondo (é un punto de encontro referencial da crecente comunidade galega de runners) e en canto á forma (case ningún concello pode competir con Porto do Son en materia de marcos de fondo paisaxísticos para o deporte, por exemplo o marco que serve de escenario á Sin-Son: a liña de costa que vai dende Portosín a Porto do Son).

A edición 2021 do Sin-Son 10K celébrase a fin de semana do 18 de decembro (escolares) e do 19 (absolutas e absolutos). Como o ano pasado, incluirase no calendario oficial de probas da Federación Galega de Atletismo.

Presentación

As inscricións rematan o mércores 15 de decembro ou ben ao completarse o número de prazas dispoñíbel.

Por certo que a mediados de novembro, mentres se redactaba este artigo, xa había preto de 1.900 persoas inscritas confirmadas.

Vinte mozos comezan a súa formación no Obradoiro Tahume VII

Nesta edición de 2021, a Sin-Son 10K contará con dúas modalidades, coincidindo coas dúas xornadas de celebración: Sin-Son Escolares, o día 18 de decembro a partir das 17.00 horas en Portosín, e Sin-Son Absoluta, o día 19 de decembro. A proba absoluta terá

O

mación laboral práctica á mocidade local para incrementar as súas posibilidades de atopar un posto de traballo.

Segundo fixeron saber, un total de vinte veciños de Ribeira e Porto do Son (dez homes e dez mulleres) principia-

ron a súa andaina no obradoiro, centrándose, desta volta, nas especialidades de pintura industrial en construción e actividades auxiliares en conservación e mellora de montes, con dez alumnos en cada unha delas.

O alcalde Luis Oujo e os concelleiros Juan Pouso e Manel Deán presentaron os días pasados os detalles deste relevante evento. No capítulo de novidades salientaron o programa do día 18, a xornada deportiva da “xente máis nova”, que se celebra en Portosín a partir das 17.00 horas acompañada dun foro runner (a Feira do Corredor) que comeza á mesma hora e que inclúe charlas con deportistas olímpicos e outras actividades de divulgación e dinamización deportiva. Os representantes do Concello tamén agradeceron o labor das persoas voluntarias (“sen elas non sería unha realidade esta décima edición”) e expresaron o seu desexo de “que as condicións climáticas acompañen”. Asemade, destacaron que a Sin-Son 2021 será unha das probas deportivas galegas con meirande número de participantes tralo inicio da pandemia de COVID, polo que non faltará, nas e nos participantes, unha mensaxe de resistencia, recuperación e forza compartida en positivo.

Medio millón de euros para a depuradora de Queiruga

O

delegado territorial da Xunta na Coruña, Gonzalo Trenor, e o alcalde de Porto do Son, Luis Oujo, supervisaron o proxecto das obras saneamento na parroquia de Queiruga, que suporá a construción dunha nova estación depuradora (EDAR). Esta actuación, sinalaron,

s Concellos de Ribeira e Porto do Son inauguraron na recta final de outubro a sétima convocatoria do Obradoiro de Emprego Tahume, iniciativa conxunta dos dous Gobernos municipais para achegar for-

un límite de 1.500 persoas participantes, e as de carreiras de base entre 500 e 600.

Para máis información sobre o evento, achéganse os datos precisos (e as inscricións) en Emesports.es. Tamén hai datos específicos na web www. sinson10k.com.

contará cunha partida de arredor de 500.000 euros nos orzamentos da Xunta para o 2022 e o obxectivo de Augas de Galicia é poder licitar esta actuación antes de que remate o ano. Trenor recalcou que “esta obra suporá un investimento autonómico que supera os 1,7 millóns de euros”.

Trenos explicou que a Consellería de Infraestruturas e Mobilidade, a través de Augas de Galicia, conta xa co proxecto, que o pasado 29 de outubro presentou a empresa encargada do mesmo, á espera de que o Concello remate os últimos trámites municipais para poder licitalo.

8

Novembro 21

O Barbanza

 ACTUALIDADE  Noia  Lousame  Dodro  Outes

Outes homenaxeou o cinema comprometido co mar e a pesca sustentábel

A

cuarta edición de Mares da Fin do Mundo (Mostra Internacional de Cinema Documental), organizada polo Concello de Outes, celebrouse o 29 de outubro e o 1 de novembro, dando un novo paso na súa aposta polo xénero documental que explora as temáticas relacionadas co medio ambiente mariño e a pesca sustentábel.

Durante o acto de clausura, Manuel González López, alcalde de Outes, anunciou o filme mellor valorado polos asistentes á mostra: Doole doole (2019), do realizador francés JeanClaude Thierry, no que recaeu o Premio do Público (trofeo O Sancosmeiro). En palabras do Concello, o documental “foi quen de representar a filosofía deste evento”, poñendo o foco na actualidade dos movementos migratorios en África Occidental.

O

O

Concello de Noia puxo a disposición da cidadanía a nova senda peonil costeira do termo municipal, que vai dende o final do paseo marítimo local en Abruñeiras até O Talleraco.

Esta actuación, que supón un investimento de preto de 60.000€, por parte de Costas de Galicia e o Concello, será

O festival tamén deu a acubillo a un taller audiovisual: o Obradoiro de Cinema Ría de Muros e Noia, impulsado polo Concello e patrocinado por GALP Costa Sostible, Seo de Fisterra e Ría de MurosNoia. Froito desta actividade deuse a forma a un Un mar de tradisións, curtametraxe que supuxo un traballo interxeracio-

As persoas participantes na Andaina Solidaria sairán do espazo natural de San Lourenzo ás 10:00 horas para percorrer 14 km dunha dificultade baixa.

Respecto da terceira edición do Pequetrail Castelo de San Mamede, celebrarase o sábado 18 de decembro, a partir das 10:30, no entorno natural de San Lourenzo. Haberá cinco categorías en tres probas: benxamín, alevín e infantil e cadete e xuvenil, que superarán un percorrido de 1, 2 e 7 quilómetros, respectivamente.

completada coa instalación do alumeado nos vindeiros meses. A nova senda peonil, de 2,5 metros de ancho, inclúe unha área de lecer.

A idea foi prolongar o paseo marítimo de Noia, que se viña interrompendo na zona de Abruñeiras, e darlle continuidade até as proximidades da ponte da variante sobre a ría.

nal no que o alumnado local do obradoiro entrevista a expertas e mulleres das súas familias que foron mariscadoras. Todas as persoas que participaron no taller colaboraron no guión e na produción, e todas filmaron e gravaron audio. O resultado é un achegamento emocional a un sector económico básico en Outes e na súa contorna.

En decembro chega a V Andaina Solidaria da Lousame

Concello de Lousame e o Club Lousame Deporte manteñen abertas as inscricións da quinta edición da Andaina Solidaria coa Asociación Galega de Heteroplasia Ósea Progresiva (ASGPOH) e a terceira edición do Pequetrail, que terán lugar na mañá do sábado 18 de decembro no espazo natural de San Lourenzo (Tállara).

A inscrición no Pequetrail é de balde, mentres que a da andaina ten unha cota de 6 euros, que serán doados a ASGPOH. Ambas as dúas inscricións están abertas en www.emesports.es.

O concelleiro de Deportes de Lousame, Jesús Martínez, animou a veciñanza a sumarse a esta iniciativa solidaria xa que “aínda que por mor da COVID-19 decidimos establecer un máximo de 400 persoas participantes, tamén hai dispoñíbel un Dorsal 0 para quen queira colaborar na recadación de fondos para a investigación desta doenza rara e non queira, ou non poida, vir presencialmente á andaina”.

Nova senda peonil costeira en Noia

O Club Lousame Deporte e o Concello de Lousame decidiron este ano separar nunha semana a celebración do Trail San Silvestre Lousame 2021 e a Andaina Solidaria xa que o protocolo COVID-19 dificulta a celebración de ambos eventos de forma conxunta (para evitar unha gran concentración de persoas).

A Andaina Solidaria e o Pequetrail están patrocinadas por Construcións Fermín Simal SL, Hoka One One, 226ers, Gadis e Autos Comparado.

Obras en Dodro para mellorar a pista que vai do Carregal á Abesada

O

pasado 27 de outubro iniciáronse en Dodro as obras de remodelación da pista que transcorre polas Brañas de Laíño. Os traballos veñen da man da Demarcación de Costas de Galicia, órgano dependente do Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico, en colaboración co Concello de Dodro. Correspóndese

ao treito comprendido entre O Carregal e A Abesada dentro do espazo do deslinde público marítimo-terrestre da Lei de Costas.

Estas obras consisten en retirar o asfalto de esa pista, e substituír por un material mais axeitado á zona. Terá un tramo central de 2,5 m e dous marxes transitables para peóns.

O Barbanza

9

Novembro 21

EDUCACIÓN 

Galicia na vangarda da conciliación e da atención á nenez A Xunta establecerá no vindeiro curso a gratuidade na escolarización para todos os nenos

Xunta, “permitirá a todas as familias galegas, teñan o número de fillos e a renda que teñan, aforrar a matrícula e os gastos de atención educativa en as escolas infantís de Galicia, sexan da titularidade que sexan: públicas autonómicas, municipais, de iniciativa social ou privadas, entre outras”.

Esta medida, anunciada o pasado dia 13 polo presidente da Xunta, Alberto Núñez Feijóo, suporá un inves-

 Destas axudas poden

tirar proveito todas as familias da Comunidade Autónoma sen solicitalas.

A escola infantil na que se inscriba o neno de 0 a 3 anos aplicará directamente o desconto do 100% no custo da matrícula

C

o obxectivo de mellorar a atención á nenez e máis a conciliación, o Goberno galego leva anos poñendo en marcha iniciativas que axuden ás familias a minimizar na medida do posíbel os gastos educativos e os esforzos que adican á escolarización dos seus fillos. Unha destas iniciativas foi establecer a gratuidade escolar para segundos fillos e seguintes que se puxo en marcha en abril de 2020 e que beneficia xa en cada curso a unhas 10.000 familias.

Esta medida é froito dun compromiso directo e específico do Goberno galego, que está pendente de recibir o co-financiamento necesario por parte

 Esta medida permitirá a

todas as familias galegas, teñan o número de fillos e a renda que teñan, aforrar a matrícula e os gastos de atención educativa en as escolas infantís de Galicia

do Executivo central para estender a gratuidade das escolas infantís tamén para os primeiros fillos, non só para os segundos e sucesivos.

Estes apoios teñen a súa orixe nas dificultades que están a atravesar moitas familias por mor da crise económica derivada da pandemia de

COVID-19, ao que se suma o reto demográfico ao que se enfronta todo o país, por iso a Xunta de Galicia decidiu dar “un novo paso adiante e asumir en solitario a gratuidade de todas as escolas infantís de Galicia para o vindeiro curso 2021/2022”.

Esta medida pioneira, engade a

timento de 30 millóns de euros anuais e beneficiará a máis de 20.000 familias da nosa terra. Trátase, dixo, “dunha iniciativa que sitúa a Galicia na vangarda de España, tomando unha decisión que non foi tomada en ningún outro sitio”.

Destas axudas poden tirar proveito todas as familias da Comunidade Autónoma e, ademais, teñen a vantaxe engadida de que non é preciso solicitalas para que os fogares se vexan beneficiados por elas. Deste xeito, a escola infantil na que se inscriba o neno de 0 a 3 anos aplicará directamente a todos os beneficiarios o desconto do 100% no custo da matrícula.

Será a Xunta de Galicia quen aboe o custo do servizo educativo ao centro beneficiario, en caso de non ser de titularidade pública autonómica.

A gratuidade aplícase aos custos do servizo de educación infantil, pero non aos servizos complementarios, como os de comedor ou transporte, ou calquera outros que ofreza o centro. Para os efectos desta orde entenderase por atención educativa a actividade realizada dentro da aula en horario ordinario.

Poderán adherirse á gratuidade todas as escolas de Galicia, con independencia da súa titularidade, co único requisito de que o Concello debe estar ao día nos pagos ao Consorcio Galego de Servizos de Igualdade e Benestar.

10

Novembro 21

O Barbanza

 A HISTORIA DA COMARCA

Raith Rovers, o equipo de fútbol que encallou en Corrubedo Abdón Dorca relátanos as peripecias deste histórico equipo da liga escocesa de fútbol en augas da nosa comarca

J

ohn Rebus, o inspector das exitosas novelas de Ian Rankin, é un incondicional seguidor deste equipo centenario, hoxe aferrado á parte alta da 2ª división da liga escocesa de fútbol, recén ascendido de 2ªB, loitando por reverdecer antigos loureiros.

Si. Porque (resonancias do Depor) o Raith Rovers soña con regresar a aqueles tempos de 1ª nos que lle aguantaba a mirada aos dous de Glasgow para orgullo da modesta Kirkcaldy (50.000 habitantes).

Esta historia sucedeu naqueles anos felices. Rematara a tempada 1922-1923 e a directiva agasallou ao equipo cunha xira de verán polas Canarias. O 28 de xuño, dezaoito membros embarcaron no porto londinense de Tirlbury a bordo do Highland Loch, transatlántico da compañía Nelson Lines, que se dirixía a Bos Aires con escalas en Bolougne, Vigo, As Palmas, Río de Xaneiro e Montevideo.

A travesía quedou truncada coas primeiras luces do domingo 1 de xullo.

Eran as oito e media da mañá e un estrondo sacou do seu sono á maioría de viaxeiros. O Highland Loch batera no baixos da Marosa (ou Morosa), quedando recostado pola parte de estribor, grande como era cos seus 152 metros de eslora.

A néboa. Sempre a néboa Había risco de envorcar e, sen demora, o capitán tronou ordes. En quince minutos duascentas persoas —o pixama como principal indumentaria— ocupaban os botes de salvamento nunha rápida operación iniciada co desaloxo de mulleres e nenos. Entón apareceron tres vaporciños pesqueiros que se aprestaron a remolcar os botes a portos cercanos.

 A simpática anécdota

é rememorada de cando en vez polos medios de comunicación británicos, presentándoa como o único naufraxio na historia dun equipo de fútbol

E que sucedeu a continuación? O mellor relato atopámolo no semanario Fife Free Press contado en primeira persoa polo capitán do equipo, Billy Inglis: "Fóra do buque —explica— fomos postos ao cargo de mariñeiros españois e algúns desembarcamos nun pequeno pobo de pescadores chamado Corrobedo, mentres outros foron directos a Vilagarcía. Despois de cinco horas nun bote aberto, o primeiro que buscamos foi comida, naturalmente, pero, ai!, en Corrobedo non conseguimos facernos entender e os nativos non lle atopaban uso ao diñeiro inglés. Despois de pasar case unha hora neste pequeno e pintoresco pobo, voltamos embarcar, esta vez nun pequeno bote a motor, e continuamos cara Vilagarcía".

O Raith Rovers lograría chegar a tempo para a súa xira estival logo de embarcar no Darro, outro buque da Nelson Lines. Gañaron todos os seus partidos. Seis de seis: dúas veces ao Real Vigo Sporting (faltaba menos dun mes para que se fusionase co Real Fortuna para fundar o Celta), Porteño, Victoria, Gran Canaria e Marino.

A simpática anécdota é rememorada de cando en vez polos medios de comunicación británicos, presentándoa como o único naufraxio na historia dun equipo de fútbol, libre da dimensión tráxica de futuros accidentes de aviación. Tamén figura na biografía de Alex James (futbolista que alcanzou co Arsenal estatus de estrela), dándonos unha versión hiperdramatizada: "Pisamos terra nunha illa cuxo nome nunca puiden recordar. Sempre a chamei Illa Caníbal porque os poucos pescadores que había apenas parecían civilizados.

Non tiñan absolutamente nada que ofrecer, excepto dúas ou tres barras de pan" (Alex James: Life of a Football Legend, de John Harding).

E aquí? Algún recordo? Algo hai. Na longuísima carta que, o 1 de febreiro de 1961, o ecónomo da igrexa de Corrubedo José Antonio Ríos Mosquera, futuro cura de Carril, enviou ao axudante militar de mariña de Santa Uxía enumerando a relación de épicos rescates que facían ao pobo acredor (como así foi) da Medalla de Salvamento de Náufragos, incluíu unha curiosa referencia aos sinistrados neste barco: "entre ellos recuerdan a un negro, a una señora que dio a luz y a una anciana muy simpática".

Sexa como fora, un episodio digno de ser coñecido tamén polos barbanzáns.

Sequera porque, entre tantos naufraxios metafóricos copando titulares nas crónicas deportivas (o Barça como último exemplo), o de Corrubedo o 1 de xullo de 1923 foi o único naufraxio literal, tanxible, dun equipo de fútbol.

12

Novembro 21

O Barbanza

 CONTRA A VIOLENCIA DE XÉNERO

Barbanza non cala Todos os concellos da nosa comarca son estes días un clamor en contra da violencia machista

Adhesión unánime á campaña De Fronte da Deputación

D

e entre todas as moitas e variadas iniciativas que se están a levar a cabo nos nosos concellos para combater o maltrato, encadradas nas celebracións do 25-N (Día Internacional da Loita contra a Violencia contra as Mulleres), ten especial protagonismo a campaña De Fronte (defronte.gal) impulsada novamente pola Deputación da Coruña. Esta relevancia vén dada polo seu programa (variado, diverso e multitemático, chegando a incluír actividades tan innovadoras un Visual Thinking para a xuventude ou un Scape Room para traballar contra as agresións de xeito cooperativo) e, tamén, polo importante número de concellos e entidades que se adheriron á mesma: un total de 88 concellos e 59 entidades. Na listaxe de municipios atopamos todos os da nosa comarca: Boiro, Porto do Son, Ribeira, Rianxo, Carnota, A Pobra do Caramiñal, Lousame, Noia, Outes Muros e Dodro.

Trátase dunha campaña que come-

 O obxectivo da iniciativa

impulsada pola área de Igualdade que xestiona a deputada María Muíño é “apelar ao compromiso individual e colectivo para loitar contra a violencia machista”

zou hai un par de semanas e terminará o 25 de novembro, no exterior da Biblioteca Provincial, na Coruña, cunha lectura colectiva de textos poéticos a cargo das poetas Charo Lópes, Nuria Vil e Lucía Aldao.

O obxectivo da iniciativa impulsada pola área de Igualdade que xestiona a deputada María Muíño é “apelar ao compromiso individual e colectivo para loitar contra a violencia machista”.

O xoves 11 de novembro, dentro da campaña De Fronte á violencia de xénero da Deputación da Coruña, o Auditorio Municipal de Rianxo acolleu a xornada Violencias de xénero en mulleres maiores. Participaron Elena Molanes Piñeiro (directora do centro de emerxencia para mulleres vítimas de violencia de xénero) e Lara Fuentes Enjamio (técnica de FADEMUR-Gali-

cia), contándose con Marián Fernández (xornalista) como moderadora. Na cita, organizada en colaboración co Concello, tamén interveu a deputada de Igualdade, María Muíño, lembrando que "nun país no que o envellecemento poboacional é moi alto e cunha poboación moi dispersa, non podemos calar ante a vulnerabilidade das mulleres maiores que sofren violencia machista".

Axenda completa de actividades no Son

O

Concello de Porto do Son está a celebrar o 25 de novembro, o Día da Eliminación da Violencia contra a Muller, cunha completa axenda de actividades, presentadas baixo un epígrafe común a xeito de chamamento: Somos iguais: Porto do Son coa igualdade e contra a violencia de xénero. A primeira das actividades previstas é a creación colectiva dos murais Somos Iguais, que collerán corpo nos colexios das parroquias de Nebra e Xuño, incluíndo a realización de varias actividades complementarias de divulgación e concienciación co alumnado destes centros docentes.

A axenda tamén inclúe a proxección da curtametraxe As tres caídas de María Santiso, que se vai celebrar na Casa da Cultura de Porto do Son mobilizando aos estudantes de cuarto da ESO do IES do termo municipal. O 20 de novembro está programada a representación da obra

 O Concello está

a celebrar o 25 de novembro, cunha completa axenda de actividades, presentadas baixo un epígrafe común a xeito de chamamento: Somos iguais: Porto do Son coa igualdade e contra a violencia de xénero teatral Invisibles, de Redrum Teatro, tamén na Casa da Cultura.

O programa tamén abrangue actividades terapéuticas dirixidas a mulleres con diversidades funcionais e cognitivas (en colaboración coa Asociación Acadar) e a adhesión do Concello á campaña da Deputación da Coruña do 25-N (De fronte á vio-

Curtametraxe As tres caídas de María Santiso

lencia de xénero), incluíndo o reparto de calendarios pola igualdade. Amais, o importante evento deportivo SenSon 10 k sumarase ás reivindicacións contra a violencia de xénero.

O Barbanza

13

Novembro 21

CONTRA A VIOLENCIA DE XÉNERO 

Bolboretas en Rianxo

 Ondiñas Mainas

A

Asociación Ondiñas Mainas, en colaboración co Concello de Rianxo, está a conmemorar o 25-N con actividades participativas e creativas que contribúan a avanzar en sensibilización e concienciación. Baixo o lema 25-N en Rianxo, As crianzas non deben ser vítimas da violencia vicaria, Ondiñas Mainas convocou á cidadanía para colaborar nun obradoiro colectivo de bolboretas de papel este sábado 20 de novembro, na Piscina Municipal de Rianxo a partir das 17.00 horas.

Estas bolboretas non se limitarán ao ámbito da piscina na devandita xornada do 20. De feito, Ondiñas Mainas está a facer un chamamento aos comercios

e institucións de Rianxo para que visibilicen a lacra da violencia ás crianzas convidando a encher escaparates, balcóns, xanelas e outros elementos de bolbo-

está a facer un chamamento aos comercios e institucións de Rianxo para que visibilicen a lacra da violencia ás crianzas convidando a encher escaparates, balcóns e xanelas de bolboretas moradas

retas moradas.

A maiores, a xeito de complemento das celebracións desta data reivindicativa do mes de novembro, as e os participantes poderán

implicarse a título individual deixando en papel a súa pegada identificatoria contra a violencia de xénero, sacarlle unha foto e publicala logo nas redes sociais.

Colaboran neste programa de actividades o Concello, Rianxo en Negro e BeOne (empresa adxudicataria da xestión da Piscina).

En Ribeira, poesía, accións nas redes, cursos e unha marcha reivindicativa pola cidade

O

Concello de Ribeira vai conmemorar o Día Internacional contra a Violencia de Xénero cunha ampla programación de actividades diversas que poñen o foco na creatividade, na participación e no activismo da cidadanía. A axenda foi dada a coñecer pola concelleira de Servizos Sociais, Ana Barreiro, xunto á directora do CIM Dolores Crujeiras. Haberá poesía, actividades nas redes sociais, presentacións de guías, recitais poéticos, cursos formativos e unha marcha colectiva.

As actividades comezaron este 10 de novembro coa convocatoria do II Concurso de Poesía Urbana pola Igualdade e Contra a Violencia de Xénero, que nesta ocasión conta con dúas modalidades: unha enfocada ás persoas maiores dos 16 anos e outra ás menores.

A maiores, estase a desenvolver a campaña 15 días, 30 lemas, a través da cal, en cada xornada (dende o 15 de novembro) serán publicadas nas redes sociais municipais dous cartaces (un pola mañá e outro pola tarde) nos que distintas persoas do municipio exhiben un lema co que concienciar á cidadanía sobre a necesidade de loitar contra a violencia sexista e rachar estereotipos de xénero.

O 23 de novembro será presentada

unha guía de atención ás mulleres vítimas da violencia de xénero que estará dirixida especificamente ao seu manexo polo persoal sanitario.

Os días 27 de novembro e 4 de decembro terá lugar un curso de autodefensa destinado a mulleres do municipio maiores de idade. Será de 10 a 14 horas no Complexo da Fieiteira e está promovido pola Rede Galega de Entidades Locais Contra a Violencia de Xénero.

O 25-N, Día Contra a Violencia de Xénero, contará en palabras de Barreiro e Crujeiras “cun intenso calendario”. Así, de 9.30 a 10.30 horas, en streaming, celebrarase a performance Non máis princesas, a cargo de Pedro Brandariz, que está destinado a aulas de educación e primaria dos centros educativos municipais.

A maiores, entre as 11 e as 12.30 horas desenvolverase unha Marcha contra a violencia na que alumnado

 O Concello vai

conmemorar o Día Internacional contra a Violencia de Xénero cunha ampla programación de actividades diversas que poñen o foco na creatividade, na participación e no activismo da cidadanía de ESO e FP Básica e o resto de cidadanía que se desexe sumar participará nunha andaina cara a praza do Concello para dar paso a continuación a un recital poético a cargo de Nuria Vil e a lectura de dous manifestos, un por parte dos centros educativos e outro de carácter institucional. Asemade, leranse os nomes das mulleres vítimas da violencia machista dende novembro de 2020, prenderase unha candea na súa memoria e gardarase un minuto de silencio.

Outra acción prevista é a constitución o 16 de decembro ás 10 horas da Mesa Local Contra a Violencia de Xénero con participación dos diversos axentes implicados na erradicación desta lacra e ademais o Concello está adherido á campaña De Fronte promovida pola Deputación da Coruña.

14

Novembro 21

O Barbanza

 CONTRA A VIOLENCIA DE XÉNERO

Accións na Pobra durante todo o mes

I

gualdade da Pobra do Caramiñal configurou para todo novembro unha extensa programación con motivo do 25-N. Inclúese o concurso Lemas ilustrados para o fomento da igualdade e a loita contra a violencia de xénero, cuxos premios consistirán en bonos de compra na plataforma dixital www.deanshop.es (que sumarán 420 euros) e cuxas bases están ó dispor na páxina web www.apobra.gal.

Amais, a maiores das xornadas dos días 10 e 11 celebradas no Museo Valle-Inclán (formación para persoal técnico do Concello e da Policía

local, así como para persoal docente), chegou este mes, no mesmo emprazamento os días 12 e 13, a sétima edición das Xornadas de Muller e

Actividades nos centros docentes e no Centro de Día de Dodro

C

on motivo da celebración do 25-N o Concello de Dodro impulsou un programa de actividades en diferentes emprazamentos do termo municipal, dirixidas a sensibilizar á poboación sobre a importancia de pechar fileiras fronte a esta lacra social. As accións da Semana contra a Violencia de Xénero celebraranse dende o 18 ao 25 de novembro, encamiñadas á poboación en xeral pero poñendo o foco nos escolares e nos maiores, de aí que o Concello incluíra os centros escolares e máis o Centro de Día entre os escenarios destas actividades.

En concreto, repartiranse guías de uso non sexista na linguaxe no CPI Eusebio Lorenzo Baleirón e levarase a cabo contacontos pola

igualdade e contra o maltrato na Escola Infantil, no CRA e no Centro de Día.

O 19 de novembro o salón de actos do Centro de Día acollerá o espectáculo teatral Soa, a cargo de Rogelia dos Outeiros e a partir das 20.00 horas.

O 20 de novembro celebrarase a terceira Andaina contra a violencia de xénero (saída ás 16.30 horas dende Bexo e Lestrobe até o Concello).

O Concello lembra que será necesaria a inscrición para a andaina e a obra de teatro. Pode facerse a través do teléfono 981 80 24 66.

Darase peche a esta iniciativa co manifesto contra a violencia de xénero no acto institucional do 25 de novembro, ás 12.00 horas diante da Casa do Concello.

Ciencia con tres coloquios a cargo de expertas cunha relevante traxectoria profesional no ámbito científico.

Nos días 23, 25 e 26, trans-

correrán accións orientadas a alumnado do IES da Pobra do Caramiñal: a charla Prevención do acoso nas redes, que ofrecerá a Garda Civil a 4° da ESO; un obradoiro de Educación Afectivo-Sexual, dirixido a 3° da ESO e impartido ó abeiro do programa Quérote+, da Xunta; e o obradoiro Acoso rueiro, destinado a 1.° de bacharelato da man da Fundación Mujeres. Tamén haberá o contacontos infantil Unha casa á medida para os/as escolares da educación infantil, polo cal percorrerá os colexios do municipio do día 15 ata o 19 de novembro.

No día 27 procederase co vídeo-palestra Violencia vicaria, que consistirá na proxección e charla coloquio da cam-

 A programación

con motivo do 25-N inclúe o concurso Lemas ilustrados para o fomento da igualdade e a loita contra a violencia de xénero, cuxos premios consistirán en bonos de compra na plataforma dixital www.deanshop.es paña De Fronte á violencia de xénero, da Deputación, así como a entrega de premios do xa referido certame. Será ás 18.30 horas, no auditorio do Museo Valle-Inclán.

Lectura colectiva de poemas en Boiro

O

xoves 25, coincidindo coa celebración do Día Internacional contra a Violencia de Xénero, será o día grande da fronte común da sociedade boirense en contra da lacra do maltrato ás mulleres.

O Concello organizou nesta xornada diversas actividades participativas, como por exemplo unha lectura colectiva de poemas de Charo Lopes (escritora e activista de Boiro) e Lucía Aldao (escritora e activista coruñesa). Será no

Consistorio a partir das 13.30 horas. No acto escoitaranse as voces das mulleres da Asociación Ambar para persoas con diversidades funcionais e cognitivas (moi implicada coas reivindicacións do 25-N, tal e como quedou de

manifesto coa súa intervención teatral As paisaxes de Camille, que foi de xira por Galicia), das usuarias do Centro de Día de Boiro e do alumnado dos centros educativos do concello.

Organizan o Concello e máis a Deputación.

Andaina colectiva contra a violencia en Rianxo

D

entro dos actos previstos do 25-N, o Servizo de Deportes do Concello de Rianxo e a Piscina Municipal organizan o vindeiro 27 de novembro unha actividade colectiva, participativa e cidadá: a Andaina Rianxo en Negro. Desenvolverase o sábado 27 a partir das 9 horas. O percorrido, segundo confirmou o Concello, está aínda en fase de deseño, pero sábese que terá arredor de 15 quilómetros e que será de dificultade media, por camiños de Rianxo, Asados, Isorna e Leiro (pode haber variacións).

Lousame pon o foco na educación

O

Concello de Lousame, en colaboración co CPI Cernadas de Castro, preparou unha completa axenda de actividades con motivo da celebración do 25-N. Nesta axenda inclúese Lousame Coeduca, que chega á súa segunda edición, e que se trata dun programa

para favorecer a coeducación e a promoción da igualdade de oportunidades. Inclúe actividades de sensibilización dirixidas a nenos e nenas dende os 3 ata os 16 anos.

Así mesmo, o Concello adheriuse á campaña De Fronte da Deputación da Coruña e máis ao proxecto Municipios

contra el maltrato, posto en marcha por Antena 3 Noticias e Fundación Mutua Madrileña. Finalmente, con motivo do 25N levarase a cabo unha concentración diante do Concello aberta a poboación, entidades e asociacións, para amosar o rexeitamento ante a violencia machista.

O Barbanza

15

Novembro 21

RIBEIRA NOVAS 

Despegue empresarial definitivo

Aprobada a modificación do plan xeral que dará vía libre ao novo polígono de Ribeira

A

Xunta de Galicia, a través da Dirección Xeral de Ordenación do Territorio e Urbanismo (dependente da Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda) vén de notificar ao Concello de Ribeira a aprobación definitiva da modificación puntual do Plan Xeral Municipal do Concello de Ribeira denominado “Solo Urbanizable Industrial”. Con esta notificación, explica o Concello, “conclúe de xeito satisfactorio unha longa tramitación que incluíu unha vintena de informes (o primeiro deles data de xaneiro de 2018) procedentes de distintos organismos das

administracións estatal, galega, provincial e local, período de exposición pública, consultas, declaración ambiental estratéxica, etcétera”.

Esta modificación, engaden fontes do Goberno ribeirense máis en detalle, “supón dar luz verde definitiva á creación do novo polígono industrial na zona coñecida como Fontenla e Pedras Vermellas, na parroquia de Palmeira, que contará cunha superficie de 258.685 metros cadrados”.

O Concello tamén lembra que por unha contía global de 249.260 euros repartidos en tres lotes vén de sacar a licitación a redacción dunha serie de proxectos para avanzar na materialización

desta área: os proxectos de urbanización e os servizos de arqueoloxía (en ambos casos as ofertas xa están clasificadas e requiriuse as empresas pertinentes a correspondente documentación antes de proceder, se é o caso, á súa adxudicación definitiva) e o proxecto de urbanización, no que se produciu unha baixa temeraria dándose un prazo para a súa xustificación.

Por outra parte, o orzamento deste ano (que entrou en vigor a semana pasada) contén diversas consignacións sobre o novo polígono.

Entre elas, 1,2 millóns para a expropiación de terreos e 7.992.648,32 euros para a súa urbanización.

Renovado o alumeado das rúas de Lugo e Rosalía de Castro

O

Concello de Ribeira informa da execución dos traballos para renovar as luminarias das rúas de Lugo e Rosalía de Castro en Ribeira: unha intervención que está sendo realizada por Instalaciones Eléctricas Coruñesas, S.L, cun investimento de 10.725 euros.

A intención desta intervención reside en “mellorar a iluminación nestas dúas vías substituíndo as luminarias actuais por outras de maior eficiencia acordes co seu carácter preferentemente peonil”, explicaron fontes do Concello.

Trátase de 4 novas luminarias na rúa Lugo e 24 de Rosalía

de Castro, todas elas cunha cualificación enerxética A, que é “a de maior eficiencia segundo a gradación existente”, engadiu o Concello.

A actuación enmárcase no Plan Provincial de Cooperación ás Obras e Servizos de Competencia Municipal (Plan Único de Concellos) POS+ adicional 2/2020.

Adxudicados os novos traballos de dixitalización de documentos

D

ende o Consistorio ribeirense confirmaron a adxudicación con carácter provisional dos traballos para continuar a dixitalización de documentos do Arquivo Histórico Municipal coa finalidade de “poñelos a disposición da cidadanía e poidan ser consultados telematicamente”.

En concreto, nesta ocasión vanse tratar un total de 66.273 páxinas pertencentes a preto dunha trintena de clases de documentación. A empresa que obtivo a mellor clasificación entre as tres ofertas presentadas resultou Vinfra, S.A., cunha oferta de 0,238 euros por cada páxina ou imaxe a dixitalizar.

Actas da comisión municipal permanente (de 1924 a 1985), actas de pleno (de 1990 a 1998),

libros de padróns de habitantes, libros rexistro de salvocondutos (1946-1947), ordenanzas municipais (1867-1880), libros rexistro de entrada e saída de buques (de 1863 e 1896) ou algúns máis específicos como actas da xunta soberana da revolución de 1968 son algúns dos documentos que se dixitalizarán nesta fase.

O Concello explica que a documentación xerada poderá ser consultada

de balde a través do Arquivo Dixital de Galicia (Galiciana), do cal xa está habilitada unha ligazón específica na web do Concello (www.ribeira.gal) cos accesos aos documentos históricos locais xa a disposición da cidadanía, conformando máis de 83.000 páxinas.

Este investimento está subvencionado pola Axencia para a Modernización Tecnolóxica de Galicia (AMTEGA).

16

Novembro 21

O Barbanza

 ASOCIACIÓNS DE EMPRESARIOS

Premios para JEALSA, The Desire Shop e José García Sánchez A Pousada da Galiza Imaxinaria acolleu a gran festa anual do empresariado boirense

F

inalmente a Asociación Boirense de Empresarios (ABE) entregou na noite do xoves 18 de novembro os seus galardóns anuais, uns premios cos que a patronal recoñece o esforzo e a dedicación das empresas e o empresariado local a prol do impulso económico, social e mesmo cultural do concello: os premios ABE. Fíxoo no marco dunha noite histórica e “moi especial”, celebrada no local da Pousada da Galiza Imaxinaria.

Participaron máis de 150 empresarias e empresarios do concello.

Os grandes protagonistas foron a conserveira JEALSA (mellor empresa), a tenda The Desire Shop (mellor comercio) e máis o empresario local José García Sánchez, que foi distinguido co Premio de Honra da ABE. Polo que respecta aos finalistas, foron a Librería El Cisne (finalista mellor comercio), a Estación de Servizo Garlou (finalista mellor comercio), o Restaurante Moanin (finalista mellor empresa) e a Asociación Amicos (finalista mellor empresa).

O acto foi presentado pola poeta, actriz e escritora María Lado, ante a baixa de ultima hora por enfermidade do ribeirense Quico Cadaval.

Tralo paso dos convidados polo photocall, comezou a gala coa introdución a cargo da mestra de cerimonias do acto, María Lado, na que explicou que “esta será a cuarta edición dos galardóns tralo parón forzoso do pasado ano, uns premios que naceron co obxectivo de premiar o labor daquelas empresas asociadas que co seu esforzo e dedicación contribúen día a día a crear riqueza e xerar emprego na nosa terra. Estes premios teñen mais mérito se cabe xa que son votados polos propios socios e socias da ABE, e ademais este ano inclúese como novidade un premio de honra outorgado pola xunta directiva da asociación”.

Feita a introdución, foi a quenda do presidente da ABE, Daniel García, co seu discurso inaugural, no que quixo salientar “a altísima participación acadada, xa que se bateron todos os récords logrando a cantidade de 660 votos, case 200 mais que na ultima edición” e indicou que “a proba do éxito e expectación que xeran estes galardóns é a vosa asistencia masiva hoxe, xa que non é nada doado

congregar nun mesmo acto a mais de 150 empresarias e empresarios”.

O presidente da ABE tamén quixo facer balance deste 2021, “un ano complicado polas implicacións que se derivaron da pandemia pero tamén un ano esperanzador no que agardamos sexa o e lanzamento definitivo da economía local”.

Tralos agradecementos e felicitacións aos premiados, María Lado procedeu a convocar aos premiados e ás persoas encargadas de entregar os premios. A concesión dos galardóns veu acompañada de contos, chistes e anécdotas que fixeron as delicias do público.

Premio de honra

 Os grandes

protagonistas foron a conserveira JEALSA (mellor empresa), a tenda The Desire Shop (mellor comercio) e máis o empresario local José García Sánchez, que foi distinguido co Premio de Honra da ABE

Antes de entregar o premio de honra a presentadora chamou de novo ao escenario a Daniel García que foi o encargado de introducir esta distinción. “Está é unha categoría nova nos premios ABE. Un premio que decide a xunta directiva da asociación e que trata de poñer en valor a traxectoria dun empresario ou empresaria na que a súa xestión representara un exemplo para os emprendedores da localidade e que a empresa que lidera tivera xerado riqueza e emprego en Boiro. O presidente quixo destacar algúns dos motivos que levaron á xunta directiva a outorgar este esta distinción: “Pola súa capacidade de reinvención e resiliencia en momentos de crise, pola súa traxectoria ao fronte dunha das empresas mais recoñecidas da localidade acadando unha carteira de mais de 4.000 clientes, por seguir ao fronte do mesmo negocio durante mais de 40 anos, pola súa aposta pola sustentabilidade e a responsabilidade social corporativa desenvolvendo numerosas campañas neste eido e pola súa implantación no territorio e a colaboración con numerosas entidades e colectivos sociais, culturais e deportivos” Como dixemos, nesta primeira edición o recoñecemento recaeu en José García Sánchez, propietario de García Sánchez Boiro, S.L. que desenvolve a súa actividade como corredoría de seguros e xestora inmobiliaria.

Realizada a entrega do premio, María Lado continuou coa condución da gala sendo a quenda de que o alcalde de Boiro, Jose Ramón Romero, subira ao escenario e dirixira unhas palabras nas que quixo agradecer o traballo da ABE a prol da promoción económica do concello e felicitar aos premiados.

A gala rematou coas fotos de familia dos premiados e cunha degustación de pinchos especialmente preparados para a ocasión.

O Barbanza

17

Novembro 21

ASOCIACIÓNS DE EMPRESARIOS 

Daniel García, presidente da ABE: “Boiro foi un exemplo de unión ante a adversidade”

A

ABE (Asociación Boirense de Empresarios) foi durante a pandemia un bastión fronte a adversidade, un referente de resistencia e recuperación. Neste período actual de relativa e progresiva desescalada, no que cómpre non baixar a garda, quixemos falar con Daniel García, presidente da patronal, para que nos falase dos plans presentes e futuros da entidade para que un dos motores económicos da comarca e de Galicia, o motor boirense, non só non se deteña senón que colla velocidade.

- Daniel, non podemos comezar unha entrevista sen falar da pandemia e a crise que provocou. Sairemos desta?

- Por suposto que sairemos desta, e mais fortes ca nunca. Pouco a pouco parece que se nota mellora en todos os sectores. Si é verdade que algúns foron mais castigados ca outros, pero agora mesmo por fin parece que volvemos á

normalidade. Boiro é un concello cunha situación privilexiada, o cal fai que o tecido empresarial vexa a nosa zona como estratéxica. Isto, unido á forta-

leza das empresas e á diversidade de sectores, fan que Boiro estea recuperándose se cadra mais rápido ca outros territorios.

- Que nos ten deparado a patronal para seguir traballando nesta senda da recuperación?

- Seguindo coa liña de apoio pola que apostou a ABE, continuaremos co labor de dinamización e promoción dos sectores estratéxicos que son fundamentais para o desenvolvemento empresarial do concello. En concreto, eventos como os premios ABE, a Noite Aberta, a Campaña de Nadal e os tan aclamados Bonos ABE acompañarannos nesta recta final do ano. Ademais toca rematar coa xustificación dos preto de 100 expedientes de axudas tramitadas aos asociados sen esquecernos da formación continúa que continuaremos ofertando.

- Atopou a asociación o apoio requirido da cidadanía de Boiro e das empresas asociadas o longo destes meses de adversidade?

- Estamos moi agradecidos do apoio que mostrou o pobo de Boiro nos momentos mais difíciles. Souberon apoiar ás empresas locais, e grazas á veciñanza o tecido empresarial do noso concello está saíndo máis fortalecido desta situación. E non soamente iso, senón

que estamos a ver orgullosos como novos negocios abren as súas portas en Boiro e se asocian á nosa entidade.

Os nosos socios e socias mostraron o apoio á asociación nos momentos máis duros, dando boa conta de que a unión ante a adversidade fai a forza. Todos xuntos facemos Boiro, e boa mostra disto foi que o noso número de socios incrementouse durante a pandemia.

- Cales son os plans da ABE para o ano vindeiro? Porase o foco na transformación e a dixitalización?

- Seguir traballando como ata o de agora, con mais gañas e mais forza potenciando as actividades e programas xa consolidados e ampliando a xa moi completa carteira de servizos que ofrecemos aos socios e socias. No plano das tecnoloxías continuaremos apostando pola formación tanto presencial coma online e pola execución de programas de fomento do emprendemento a través do Lab Barbanza, xa que son fundamentais para seguir medrando. Destacar que dende a asociación prestamos especial atención ás subvencións para innovación e modernización dos negocios, constituíndonos como peza clave na tramitación e consecución de fondos para as melloras empresarias.

18

Novembro 21

O Barbanza

 ARQUITECTURA

Arquitectura punteira da nosa comarca II As novas tendencias de construción no Barbanza reivindican, dende a vangarda, o tradicional

D

ende sempre as correntes creativas máis avanzadas xogaron a converter o tradicional en moderno, ou simplemente a reivindicar vellos xeitos de idear,

deseñar e propoñer. Este diálogo temporal entre o presente e o pasado xerou na nosa comarca grandes e destacados proxectos, e todo indica que o proceso terá continuidade, con novos e inte-

resantes exemplos. Desta volta centrámonos en varias propostas que tentan recuperar o noso rico patrimonio para darlle (ou non) un uso diferente ao orixinal.

En Ribeira a emblemática Casa Gran Sol avanza para converterse en Biblioteca

U

nha das construcións máis emblemáticas da rúa de Galicia, en Ribeira, vai camiño de converterse na nova Biblioteca Municipal, dando resposta a unha importante demanda social por crear un edificio independente e referencial, no centro da cidade, que sirva para aglutinar non só a actividade cultural do concello, senón tamén como dinamizador social e exemplo a seguir de arquitectura recuperada e posta en valor. Os días pasados o proxecto recibiu un impulso definitivo da man do alcalde de Ribeira, Manuel Ruiz, e a conselleira de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda, Ánxeles Vázquez, que asinaron o convenio que vai permitir a rehabilitación do inmóbel para destinalo á nova Biblioteca Municipal.

En virtude do acordo, o Concello vai poder dispoñer de 893.736 euros do fondo de cooperación do IGVS (Instituto Galego de Vivenda e Solo) para a reconstrución e ampliación do citado edificio, situado na rúa Galicia moi preto do Mercado Municipal, co compromiso de repoñer dita cantidade nas próximas oito anualidades.

Cómpre lembrar que o edificio foi adquirido o pasado outono por 244.943 euros. Trátase dunha construción de carácter tradicional de muros de mampostería e forzados de madeira, cuberta a dúas augas e tella cerámica sobre entramado estrutural de madeira. Cunha antigüidade superior aos oitenta anos, o edificio sostén un interese arquitectónico considerábel, sobre todo a súa fachada principal.

Pulo definitivo á recuperación do estaleiro de Hermida, en Noia

A intención é rehabilitalo conservando a fachada principal e reformando os andares baixo e alto coa finalidade de acadar unha nova distribución interior que permita albergar a biblioteca pro-

Na Pobra o Concello pon o punto de mira nas naves dos Areos

O

Concello da Pobra quere rehabilitar varias naves históricas da contorna dos Areos, inmóbeis que dan testemuño do rico patrimonio industrial da vila, moi ligado á actividade dos fomentadores cataláns. O alcalde Xosé

A

conselleira de Medio Ambiente, Ángeles Vázquez, estivo o pasado 28 de outubro en Noia para asinar os convenios correspondentes á última convocatoria do Fondo de coopera-

ción de rehabilitación do Instituto Galego da Vivenda e Solo (IGVS), un instrumento de apoio financeiro a concellos de menos de 50.000 habitantes para proxectos de recuperación do patrimonio construído. En virtude disto, o Concello

de Noia levará a cabo unha reforma completa do antigo estaleiro de Hermida grazas aos 400.000 € do préstamo que lle concedeu o IGVS este ano. O obxectivo é reconverter as instalacións na nova sede do Club do Mar.

piamente dita, así como salas de estudo, sala de informática e una espazo amplo de usos múltiples que posibilite a celebración de actividades culturais e de dinamización da lectura.

Lois Piñeiro indicou que búscase protexer principalmente as construcións situadas entre ponte de Santo Antonio e a antiga discoteca Bumerang.

De feito, o Concello ten preparado xa un proxecto de recuperación para outorgar a estes elementos dun “futuro multi-

funcional”, e cun claro obxectivo de preservar o patrimonio. O investimento superaría o millón de euros e estudaranse as posíbeis liñas de financiamento a través das administracións públicas, entre elas, o Estado, quen é propietario das edificacións.

O Barbanza

19

Novembro 21

ARQUITECTURA 

Abuín recuperou o seu cruceiro

Dodro devolve o esplendor ao petróglifo de Bouza Abadín

O A

parroquia de Santo Isidro de Posmarcos acolleu o 8 de novembro a presentación da restauración do cruceiro de Abuín. Con data de 1789, a súa construción foi promovida, encargada e pagada por un matrimonio do lugar e un século máis tarde foi doado pola familia Abuín ao Concello da Pobra do Caramiñal para sumar este ben cultural ao patrimonio público.

Hai uns anos comezou o seu proceso de restauración e, na devandita xornada, xa ocupando novamente o seu destino, quíxose dar a coñecer o labor ao que foi sometido este elemento arqui-

tectónico que resulta “singular, pola súa antigüidade, pola riqueza artística das súas imaxes e do seu capitel, pezas deseñadas e refinadas por un obradoiro de escultura, propio do estilo barroco máis grande e depurado da arte popular de Galicia”, tal e como indicou a concelleira da Cultura, Patricia Lojo (PSdeGPSOE), quen rematou a súa intervención manifestando a importancia de conservar e protexer un ben patrimonial desa categoría.

O restaurador José Aguiño explicou o proceso de recuperación, que foi lento e laborioso, pois hai varios anos a vara partiu en nove anacos e o capitel fracturouse, quedando

a cruz e as imaxes en 50 anacos. Expuxo así como se conseguiu restaurar a totalidade do cruceiro, ademais de diversas curiosidades sobre o mesmo coma, por exemplo, no relativo á orientación das imaxes.

Pola súa parte, o alcalde, Xosé Lois Piñeiro (Nós Pobra), puxo en valor a riqueza patrimonial coa que conta esta parroquia pobrense, xa que, ademais de numerosos cruceiros, están presentes sartegos e un castro. Anunciou tamén que hai outra actuación prevista para contribuír á protección do cruceiro e que consistirá na colocación dun bancos graníticos ao seu arredor e un empedrado de lousas na contorna.

Concello de Dodro e a Deputación da Coruña impulsaron este outono os traballos de conservación e posta en valor do petróglifo de Bouza Abadín, na CCMM Cruz do Avelán. Os labores, que comezaron a finais de outubro trala roza dos terreos nos que se asenta o petróglifo, teñen por obxecto a limpeza dos soportes gravados, a eliminación da vexetación intrusiva, a documentación rigorosa dos motivos, e a sinalización e elaboración de paneis explicativos.

Segundo explica a Deputación, o petróglifo de Bouza Abadín posúe “unhas privilexia-

das vistas sobre o río Ulla” e é “sen dúbida o máis coñecido do termo municipal”. Inclúe unha combinación de motivos xeométricos, tales como círculos e cazoletas, e motivos naturalistas, coa representación de animais como cervos e escenas de equitación.

A firma encargada da recuperación é a empresa especializada Árbore S.Coop.

Galega. Logo da roza, o labor consistiu na limpeza en seco dos soportes gravados eliminando a vexetación máis intrusiva e daniña seguindo as pautas de restauración pertinentes e mediante o uso de palillos de madeira, cepillos etc.

A continuación documentarase cada motivo mediante fotogrametría e xeración de modelos 3D que serán utilizados como base para a obtención de calcos dixitais. Por último, deseñarase unha cartelería específica que integre o petróglifo cos demais bens patrimoniais da súa contorna.

O petróglifo de Bouza Abadín forma ademais parte da ruta Pensa Nao, baseado na novela de Anxo Angueira; un recurso de especial interese cultural e patrimonial que pasa polos principais lugares arqueolóxicos de Dodro. Está considerado, ademais, un tesouro da Idade de Bronce.

Premios a deseños de O Son, Muros e Carnota

A Surf House

índa que xa pasaron días dende a celebración dos Premios do Colexio de Arquitectos –Premios COAG, estes veñen a conto porque puxeron de manifesto diferentes xeitos de poñer o foco, construtivamente

falando, no que xa existe. Neste senso, chegáronnos valiosos exemplos dende O Son, Muros e Carnota. Por exemplo o proxecto Surf House de Miñortos (o Son), concibido por Álvaro Marín Durán e Alfonso Castro Lorenzo (Dosesmas Arquitectos), que levou

o primeiro premio na súa categoría (Residencial de Nova Planta.

Vivenda Unifamiliar). Ou tamén o Centro Social en Cornido (Carnota), achegado por Covadonga Carrasco López e Juan Creus Andrade, que acadou unha mención.

Entre os proxectos

máis salientábeis tamén se atopaba a rehabilitación de vivenda unifamiliar plasmado por Iago Fernández Penedo e Óscar Fuertes Dopico en Miraflores (Muros). Esta contribución levou o primeiro premio na súa modalidade (restauración e rehabilitación).

20

Novembro 21

O Barbanza

 LITERATURA

Follas caídas, magostos e literatura Calquera época é boa para reivindicar os libros e ás escritoras e escritores da nosa comarca, pero o outono éo especialmente

Barbantia celebrará en decembro a entrega dos seus premios anuais

Ramón Torrado presenta Torino o día 27

O

Auditorio de Rianxo vai dar acollida o vindeiro 27 de novembro (sábado) á presentación do libro Torino, de Ramón Torrado Romero (Rianxo, 1966), editado polo selo local Axóuxere.

Acompañarán ao autor Roberto Abuín (Axóuxere Editora) e Adolfo Muíños (alcalde de Rianxo).

Torino recolle unha viaxe entre entre Galicia e Italia que lle serve ao autor para mostrarse

e explicarse perante a súa familia. A aventura descrita aconteceu no ano 2003 e o texto foi escrito nos dous anos seguintes, pero, segundo avanza o escritor rianxeiro, “os sentimentos experimentados e os pensamentos explorados seguen presentes, coma unha eternidade a repetirse, fundando un cronotopo, un eido onírico que universaliza a vivencia do autor e nola doa”.

O

vindeiro 18 de decembro vaise celebrar na Casa da Cultura de Outes a presentación do volume número 17 do anuario Barbantia (Anuario de Estudos do Barbanza 2021), a cargo da asociación cultural do mesmo nome.

A cita será ás 12.30 horas e dará acollida, tamén, á gala dos XV Premios Barbantia da Cultura 2021, galardóns elixidos a través dos votos das e dos integrantes da asociación até o 10 decembro

Presentadas 29 obras ao cuarto Premio de Literatura Infantil Carlos Mosteiro

A

cuarta edición do Premio de Literatura Infantil Carlos Mosteiro, co prazo de recepción de orixinais rematado este 30 de outubro, recibiu finalmente vinte e nove obras a concurso. O certame vén da man do Concello da Pobra do Caramiñal, a Editorial Galaxia e a Asociación Cultural Barbantia.

A Concellaría da Cultura, da cal é titular a edil

Patricia Lojo (PSdeGPSOE), lembra que o certame supón unha dotación económica de 3.000 euros, a publicación da obra gañadora na colección Árbore da Editorial Galaxia e o repartimento de exemplares entre a rapazada da Pobra.

O xurado está composto por tres persoas de recoñecido prestixio na literatura infantil, unha delas da propia editorial:

Francisco Castro, director xeral da Editorial Galaxia; Loretta Birott Bermejo, escritora; e Marta Neira Rodríguez, filóloga e ensaísta. O ditame darase a coñecer no 30 de novembro e a entrega do premio será no mes de decembro.

O dito certame é concibido como un medio para promover os novos autores e autoras en lingua galega de literatura infantil, así como homenaxea-lo mencionado escritor.

Nas súas tres primeiras edicións, os galardóns recaeron en Patricia Mallo, con Os Fantom; Xosé Antonio Neira Cruz, con O enigma do baúl pechado; e a terceira convocatoria quedou sen adxudicar, por estimar o xurado que ningunha das obras presentadas acadaba a suficiente calidade literaria.

Fidel Vidal deu a coñecer o seu novo ensaio no Lustres Rivas

D

a man da Asociación Cultural Barbantia, o escritor, investigador, psiquiatra e artista pictórico Fidel Vidal (Ribeira, 1942), presentou en Ribeira, no Centro Lustres Rivas, o seu novo ensaio, titulado A culpa do pai. Interviñeron no acto Fidel Vidal, Manuel Cartea (presidente de Barbantia), Xesús Laíño (vogal de Barbantia) e Manuel Ruiz (alcalde de Ribeira).

O ensaio foi dado a coñecer como un achegamento directo á psicanálise e ao estudo das aparicións oníricas relacionadas coas figuras paternas en diferentes momentos históricos decisivos, reais ou ficticios, figuras que para ben ou para mal son o detonante de todo

tipo de acontecementos. Por exemplo o proxenitor pantasmal (pero ben presente) de Hamlet, tan crucial para a trama na obra de Shakespeare, unha sombra de influencia que tamén

está presente en O incerto señor don Hamlet de Cunqueiro ou mesmo (a través do factor divino) nas contribucións de San Juan de la Cruz ou San Francisco de Asís.

O Barbanza

21

Novembro 21

LITERATURA 

Inma López Silva, XXXIV Premio de Poesía Eusebio Lorenzo Baleirón 2021

I

nmaculada López Silva, escritora, crítica teatral, doutora en Filoloxía e actual docente na Escola Superior de Arte Dramática de Galicia, resultou gañadora coa súa obra Clepsidras do XXXIV Premio de Poesía Eusebio Lorenzo Baleirón 2021, que convoca o Concello de Dodro. Así o decidiu por maioría o xurado, logo de valorar os trinta e un poemarios participantes, salientando de Clepsidras “a potencia das

imaxes que van artellando un discurso arredor da xenealoxía feminina, ao patente reflexo das violencias cotiás, así como a exploración que fai da lingua e das formas do dicir. Ademais, a nivel formal consegue unha cadencia rítmica altamente suxestiva que coloca o texto nunha predisposición performativa”.

A gañadora deste certame é autora de obras destacadas como Concubinas, Memoria de cidades sen luz, Aqueles

días en que eramos malas e O libro da filla. O Premio de Poesía Eusebio Lorenzo Baleirón está dotado con

2.500 euros e supón ademais a publicación do poemario.

Nesta edición o certame está coordinado pola poeta

Elvira Ribeiro Tobío e o xurado está composto por autoras como Rexina Rodríguez Vega, Silvia Penas Estévez, Oriana Méndez Fuentes e o poeta Francisco Valeiras Gónzalez, xunto cos concelleiros de Servizos Sociais e Cultura do Concello de Dodro.

Despois da elección da obra premiada tivo lugar unha homenaxe ao poeta Eusebio Lorenzo Baleirón, no cemiterio de Xián de Laíño, onde está soterrado.

O acto de entrega do premio será o sábado, 11 de decembro no CPI Eusebio Lorenzo Baleirón de Dodro.

O rianxeiro Adrián Gómez Ramos falou de Cando sangren os lobos na súa vila

X

O

Noia acolleu a presentación de Solo soy So, de Sonia María Piñeiro

5 de novembro presentouse en Rianxo a novela Cando sangren os lobos (Xerais), do rianxeiro Adrián Gómez Ramos, gañadora do I Premio Xuventude Crea de Novela Curta. Acompañaron ao autor Ramón Domínguez Veiga (editor), Cristina Pichel Toimil (directora xeral de Xuventude, Participación e Voluntariado), e máis o alcalde de Rianxo, Adolfo Muíños Sánchez. O argumento da novela sitúanos perante un asasino que anda solto polas rúas de Compostela, unha circunstancia na que só dous irmáns distanciados tras a morte dos seus pais coñecen os segredos necesarios para detelo. Fernán e Xandre Malvís terán que superar as barreiras autoimpostas entre

eles e aprender a confiar o un no outro mentres se enfrontan a un criminal que supera totalmente o raciocinio.

Adrián Gómez Ramos (Rianxo, 1994) introdúcese no mundo da literatura profesional grazas ao certame Xuventude Crea, no que gañou o primeiro premio na modalidade de Novela Curta coa obra que se presenta na súa localidade o 5 de novembro, Cando sangren os lobos (Xerais, 2021).

Dende sempre, mostrou grande interese polas artes, pois formou parte do grupo de teatro Criaturas da súa localidade, e polos idiomas, xa que colaborou co equipo de Normalización Lingüística no instituto e obtivo títulos de inglés da academia Cambridge English.

Xa está nas librarías O rosario e a buguina

a está nas librarías, físicas e online, a nova novela do escritor e profesor rianxeiro Xosé Ricardo Losada, O rosario e a buguina, que chega ás librarías logo do incontestábel éxito de público e crítica de A casa xunto ao volcán (Galaxia).

O rosario e a buguina, Premio Torrente Ballester 2020 da Deputación da Coruña, volve poñer o foco na terra natal do escritor. Así, se en A

O

Casino de Noia acolleu esta tempada a presenta-

casa xunto ao volcán centrábase en narrar as andainas filosóficas dunha moza adolescente que recala no instituto de Rianxo, acompañando a súa chegada dunhas lecturas que deixarán fonda pegada e que marcarán a súa vida presente e futura, agora Losada decidiu poñer o foco na figura do poeta Manuel Antonio, construíndo unha biografía ficcionada que recrea os últimos meses do autor de De catro a catro.

ción do libro Solo soy So (Círculo Rojo) da escritora galego-peruana Sonia Ma-

ría Piñeiro Ríos, afincada en Noia dende os oito anos. Trátase dunha obra autobiográfica escrita en clave poética que centra parte do seu contido na importancia de derrubar os muros que separan ás persoas que padecen doenzas mentais do resto da sociedade, co fin de entender e axudar a quen as sufre. No acto a escritora estivo acompañada do alcalde, Santiago Freire.

22

Novembro 21

O Barbanza

 MUSEOS

20 anos poñendo Artes no mundo

O Museo do Gravado celebrou o pasado 5 de novembro o seu vinte aniversario

O

Museo do Gravado de Artes (Ribeira) celebrou os días pasados 20 anos de traxectoria, non unha traxectoria calquera, senón unha pormenorizada andaina pola dimensión espazo-temporal da Historia da Arte no sentido máis amplo da expresión.

Como resultado, Artes, Ribeira e Barbanza son xa un referente nos ámbitos artísticos máis especializados e sobranceiros a nivel internacional.

Un 21 de xuño de 2001 O Museo do Gravado abriu as súas portas o 21 de xuño de 2001 produto da paixón coleccionista de Javier Expósito Paradela, posuidor dunha colección de varios miles de estampas, que decidiu poñer a disposición do público en xeral e que a dotou dun edificio propio no lugar do Outeiro (Artes), nunha aposta clara pola defensa do mundo rural.

A celebración en si mesma Co fin de conmemorar este vixésimo aniversario, o Museo do Gravado preparou para o pasado 5 de novembro unha serie de actos, que incluíron a inauguración da exposición de estampas de Albino Fernández, un pintor e gravador cubano con raíces galegas e que na súa vida mantivo unha estreita relación con creadores da talla de Lorenzo Varela, Luís Seoane ou o rianxeiro Rafael Dieste, entre outros.

 Na celebración os

asistentes tiveron ocasión de descubrir os espazos que foi gañando o museo no seu empeño por divulgar o gravado Na celebración os asistentes tiveron ocasión de descubrir os espazos que foi gañando o museo no seu empeño por divulgar o gravado. Así, percorreron a Biblioteca Ilustrada, recentemente ampliada, e visitaron tamén o obradoiro de gravado, que tamén foi obxecto de ampliacións recentes e que constitúe un dos puntais básicos do museo, en boa medida grazas ao convenio asinado coa Universidade de Salamanca, que deu pé á organización de diversos seminarios e actividades prácticas, tanto de iniciación como de perfeccionamento.

Os actos concluíron cun concerto dunha grandes bandas galegas de todos os tempos: Milladoiro.

Na cita estivo presente o secretario xeral de Cultura, Anxo M. Lorenzo, que salientou a contribución do centro para a divulgación das artes gráficas en Galicia e cualificouno de “peza clave na rede museística galega ao estar altamente especializado e facer un excelente traballo de catalogación, estudo e difusión”.

Pastor Rodríguez



director do Museo do Gravado

“Aquí o universal non choca co local”

-P

astor, o Museo do Gravado xa ten vinte anos, cal foi o segredo para ter chegado até aquí?

- O camiño non foi doado porque é difícil dende o mundo rural chegar ao público. Pero conseguiuse por constancia e procurando facer ben as cousas con exposicións, colaboracións fóra da sede, convenios con universidades galegas, españolas e estranxeiras, axudas das institucións, patróns da Fundación do Museo…

- O feito de estar situado o Museo no rural, foi un obstáculo ou unha vantaxe?

- En principio era unha dificultade, pero iso foise superando grazas á seriedade, á solvencia de catálogos, exposicións, cos préstamos ao estranxeiro, coa internacionalización que conseguiu o Premio Atlante de Gravado e cos obradoiros de gravado que sitúan este museo na formación internacional da estampa. Todo isto debera verse como unha aposta na que o universal non choca co local, coa dinamización do mundo rural.

- Cambiaron moito os cometidos e os obxectivos nestes vinte anos?

- O Museo foi medrando e non só nos seus fondos, que pasan das 40.000 estampas e dos 8.000 volumes, senón tamén na catalogación, na promoción ao exterior co Premio Atlante e os intercambios de mostras, así como coa implantación dos obradoiros de gravado impartidos pola Universidade de Salamanca e que axiña serán permanentes coa creación da Escola de Gravado.

Tamén a colaboración con outras entidades e institucións (Afundación, A. C. Barbantia, USC, USAL, Museu de Guarda, Universidade de Cantabria, Deputación da Coruña, Xunta de Galicia…) Hai que poñer de manifesto que se creou a Biblioteca Ilustrada do Museo, con volumes do século XVI aos nosos días. Agora os obxectivos son a consolidación dos obradoiros de gravado e do Premio Atlante, a divulgación dos seus fondos tanto na comarca coma en toda Galicia e no exterior, seguir a dar coñecemento da extraordinaria riqueza dos fondos do Museo ao público en xeral e aos escolares, en particular.

 O Museo foi medrando

e non só nos seus fondos, que pasan das 40.000 estampas e dos 8.000 volumes, senón tamén na catalogación, na promoción, os intercambios de mostras e a implantación dos obradoiros de gravado - Que nos vai deparar o futuro?

- Non se pode saber que cousas traerá o futuro, pero eu agardo que o Museo siga a medrar, que sexa un referente cultural, que todos o percibamos como un gran ben cultural e un centro que non só conserva e divulga, senón que tamén crea gravados e forma artistas coas técnicas máis novidosas no mundo da estampa actual.

- Cales serían as grandes contribucións do centro ao longo deste tempo?

- Está claro que o Premio Atlante, que fixo famoso o Museo en todo o Mundo, a Biblioteca Ilustrada, os obradoiros de gravado, a exposición bianual BarbantiaRte, que reune a máis de 150 creadores e creadores/as do Barbanza, a calidade dos catálogos e libros editados, e a permanencia, sempre mellorando e esperando abrir novas vías no mundo da estampa.

O Barbanza

23

Novembro 21

CULTURA 

Polos topónimos nos coñeceredes A RAG e Política Lingüística reivindicaron os nomes de lugar de Ribeira e convidaron á cidadanía a compartilos

A

Real Academia Galega e a Secretaría Xeral de Política Lingüística, ao abeiro do proxecto Toponimízate estiveron o pasado mes de outubro en Ribeira ofrecendo unha charla a xeito de convite participativo e divulgativo.

Foi, en concreto, unha sesión de carácter telemático dedicada á difundir

as vantaxes que para a preservación do noso patrimonio inmaterial posúe a aplicación informática colaborativa e participativa Galicia Nomeada, promovida pola Secretaría Xeral de Política Lingüística e a RAG, centrándose para esta explicación en exemplos e casos do municipio de Ribeira.

A conferencia (que se pode ver no Youtube da RAG) veu da man de

Convocada a cuarta edición do certame de podcast Xosé Mosquera

O

s días pasados presentouse en Santiago a cuarta edición dos Premios Internacionais de Podcast Xosé Mosquera, o vello dos Contos, convocados polo IES Rosalía de Castro e Arraianos Producións en colaboración con Ponte nas Ondas e a Xunta de Galicia (a través da Secretaría Xeral de Política Lingüística).

O obxectivo deste certame, dirixido ao alumnado de 10 a 18 anos, é promover a lingua e a cultura galega e portuguesa entre a mocidade mediante a elaboración

de gravacións sonoras online e orixinais relacionadas co escritor Florencio Delgado Gurriarán, quen tomará a remuda de Xela Arias como figura das Letras Galegas 2022.

As bases e funcionamento do certame poden consultarse xa no Portal da Lingua Galega, lingua.gal.

Poderá concorrer a estes premios o alumnado de 10 a 18 anos dos centros de ensino de Educación Primaria (de 5º e 6º curso) e de Secundaria de Galicia, e doutros centros de

ensino non universitario de Galicia.

Establécense os seguintes premios: - Premio ao mellor traballo do alumnado de 5º e 6º cursos de primaria de Galicia e dos centros que imparten ensinanzas de réxime xeral fóra da Comunidade Autónoma.

- Premio ao mellor traballo dos centros de educación secundaria de Galicia, doutros centros de ensino non universitario e dos que imparten ensinanzas de réxime xeral fóra da Comunidade Autónoma.

Vicente Feijoo Ares, coordinador da Unidade Técnica de Toponimia do Seminario de Onomástica da Real Academia.

A charla emitiuse en directo nos institutos Leliadoura e Número Un para o alumnado destes centros.

Como dixemos, Vicente Feijoo fixo un percorrido ilustrativo e enriquecedor polos topónimos de Ribeira, ao

tempo que convidou aos asistentes a reivindicar os que xa se coñecen e a compartir aqueles que só se empreguen a nivel reducido ou que estean en vías de desaparición (gravando os testemuños directos “dos nosos pais e dos nosos avós” e engadindo imaxes, lendas e información xeolocalizada).

Advertiu do risco que corre este importante patrimonio de desaparecer, un proceso que se viu acelerado co éxodo de poboación ás cidades e o despoboamento, entre outros factores.

“Os topónimos”, dixo, “achegan aos investigadores información moi valiosa, axudan a entender a nosa relación co medio natural e cos traballos, e, xunto coas lendas, son un símbolo do pasado e de como interpretaban os nosos antergos e vida e as crenzas”.

Tivo palabras tamén para salientar as posibilidades de recuperación toponímica que abre a aplicación Galicia Nomeada.

Asemade, aproveitou para facer referencia ao nome do concello, que durante anos foi reivindicado pola administración local coa letra “v” mentres a RAG, no nomenclátor, apostaba firmemente pola “b”. A solución do conflito (que durou catro décadas), dixo, veu dada por unha cuestión de etimoloxía: Ribeira deriva do termo latín riparia e, polo tanto, tendo en conta que o “p” devén en “b” na súa transposición ao galego, debe ser como vén figurando no nomenclátor. Ou sexa, Ribeira.

Galicia Nomeada

Galicia Nomeada é o nome que recibe a aplicación colaborativa para teléfonos intelixentes que se comezou a deseñar en 2017 co fin de recoller e xeorreferenciar a microtoponimia galega. A posta en funcionamento desta plataforma, que ten tamén como obxectivo difundir todo o patrimonio inmaterial asociado á toponimia, “supuxo un paso xigante no proceso de arquivo e conservación do inmensamente rico patrimonio toponímico galego”.

A aplicación, cuxo desenvolvemento foi posíbel grazas á achega da Axencia para a Modernización Tecnolóxica de Galicia (AMTEGA), está dispoñíbel desde o 20 de decembro de 2019 en versións para iOS e Android nas tendas de aplicacións para teléfonos móbiles intelixentes e conta, na actualidade, con preto de 2.400 usuarios colaboradores rexistrados que introduciron xa preto de 30.000 topónimos, moitos deles acompañados de audicións, fotografías, documentos ou vídeos.