1
Στο σχολείο της θάλασσας
Ένα Θεατρικό κείμενο για τα φύκη
Κείμενο επιμέλεια: Μαρία Μελεσσανάκη
2
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα
Η Μαρία Μελεσσανάκη γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1967. Τελείωσε στο 3ο Λύκειο Ηρακλείου το σχολείο, ενώ τις πρώτες της σπουδές της έκανε στην Σερβία στην Παιδαγωγική Ακαδημία Dušan Jercović στο Šabać Βελιγραδίου. Αγάπησε πολύ την Σερβοκροατική γλώσσα στην οποία κατέχει εκπαιδευτική επάρκεια. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα φοίτησε στην Παιδαγωγική Ακαδημία Τριπόλεως κάνοντας αναγνώριση στο πτυχίο της και ολοκληρώνοντας έτσι των πρώτο κύκλο των σπουδών της. Τα επόμενα χρόνια ανήσυχο πνεύμα πάντα, σπούδασε στην Αθήνα δημοσιογραφία στην Ιπποκράτειο δημοσιογραφική σχολή, ενώ επιστρέφοντας στο Ηράκλειο δούλεψε για 9 χρόνια περίπου ως ρεπόρτερ εκπαιδευτικού ρεπορτάζ στο ραδιοφωνικό σταθμό ράδιο Κρήτη 101,5. Παράλληλα φοίτησε για 2 χρόνια στο πανεπιστήμιο Κρήτης κάνοντας εξομοίωση στο πτυχίο της αποκτώντας πτυχίο Παιδαγωγικού τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης. Λίγα χρόνια αργότερα επέστρεψε στο πανεπιστήμιο Κρήτης όπου για 2 χρόνια παρακολούθησε το Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης «Μαρίας Αμαριώτου» Εκτός από τη Σέρβικη και Κροάτικη γλώσσα μιλάει επίσης αγγλικά και λίγα Ιταλικά. Ως δασκάλα διορίστηκε το 1998 και από τότε υπηρετεί σε δημόσια σχολεία του Νομού Ηρακλείου.
3
Στα παιδιά της Τρίτης τάξης του 1ου Δημοτικού Σχολείου Νέας Αλικαρνασσού, που την σχολική χρονιά 2014-2015 είχα την τύχη να είναι μαθητές μου και με τα οποία ηχογραφήσαμε το βιβλίο αυτό σαν ραδιοφωνικό θέατρο.
4
Εισαγωγή Ο βυθός της θάλασσας είναι ένα μαγικό μέρος όλο μυστήριο για μας τους ανθρώπους. Πανέμορφο απόκοσμο, κάποιες φορές τρομακτικό, αλλά πάντα τόσο φλύαρο και βουβό μαζί… Αντιφατικό αυτό θα μου πείτε… Πως γίνεται να είναι από την μια φλύαρο και από την άλλη βουβό.. Μα υπάρχει πάντα τόση κίνηση και τόση ησυχία μαζί! Ακόμη και σε κατάσταση τρικυμίας η θάλασσα εσωτερικά δείχνει ήρεμη… σιωπηλή.. αλλά κάθε άλλο! Γι αυτό σας λέω! Είναι ένας κόσμος μαγικός! Όλο σιωπηλή κίνηση. Που έχει από όλα. Έχει τα φυτά του, τα ψάρια του, τα ζώα του και όλα μαζί ζουν σε αρμονία στο υγρό περιβάλλον τους. Σχεδόν σε αρμονία! Κάποιοι οργανισμοί για να επιβιώσουν τρώνε ο ένας τον άλλον. Αλλά μήπως αυτό δεν συμβαίνει και έξω από το νερό. Επικοινωνούν όμως και μεταξύ τους! Κι όταν είναι παιδιά πάνε και σε σχολείο. Στο σχολείο της θάλασσας! Και τι εργασίες θα μπορούσαν να κάνουν οι μαθητές σ ένα τέτοιο σχολείο; Μια έρευνα για τα φύκη ας πούμε… Και μάλιστα θα σκέφτονται να την δημοσιεύσουν και στους ανθρώπους για να ενημερωθούν κι αυτοί. Και δημοσιεύτηκε! Διαβάστε την!
5
Σκηνικό Τι θα χρειαστούμε: Μια μπλε φόδρα, Ζωγραφιές των μαθητών με τους πρωταγωνιστές του έργου. Η φόδρα είναι στερεωμένη στον τοίχο με κάποιο τρόπο και δίνει το στίγμα. Ή την κρατούν διπλωμένη δυο μαθητές, σαν φυσαρμόνικα και μόλις ανέβουν στην σκηνή την ανοίγουν. Το έργο ξεκινάει με μουσική που έχει ήχους θάλασσας.
Αφηγητής: Είναι πρωί. Στο βυθό της θάλασσας ένα ένα τα πλάσματα που ζουν εκεί ξυπνούν και νυσταγμένα το καθένα ξεκινά την μέρα του Ο Διγενής ένα λαίμαργο Πρόβατο-αχινός, ξύπνησε νωρίς… κι επειδή δεν έχει φέξει ακόμα καλά καλά κρατά ένα φακό και κάτι ψάχνει…. Ψάχνει να ….
Διογένης ο Πρόβατο-αχινός : Ψάχνω, ψάχνω, ψάχνω, ψάχνω….
Σπειρογράφος Τι ψάχνεις Προβατοαχινέ;
Διογένης ο Πρόβατο-αχινός : Γεια σου Σπειρογράφε! Τι να ψάχνω; Την αγαπημένη λιχουδιά όλων των προβατοαχινών! Τα Φύκη! Πεινάωωωωω! Αφηγητές Φύκη ή φύκια Διογένη;
Διογένης ο Πρόβατο-αχινός : Φύκη βέβαια! Το μάθαμε στο σχολείο. Το φύκος… τα φύκη! Εσύ Σπειρογράφε τι πιστεύεις;
6
Σπειρογράφος Ήμαρτον Δια και Ποσειδώνα μου πρωί πρωί! Φύκη βέβαια! Το ξέρουν ακόμη και τα βράχια! Κι είσαι και αφηγητής!! Γιατί δεν ρωτάς τον Μανωλιό τον Αστακό- βοσκό μόνο ψάχνεις έτσι στα τυφλά! Σιγά μη βρεις!!
Διογένης ο Πρόβατο-αχινός: Και τι να του πω; «Μανωλιό έχεις να μου δώσεις φαγητό»; Είναι ωραίο τώρα αυτό; Να ζητιανεύεις φαγητό; Ψάχνω κι εγώ μόνος μου!
Καρχαρίας Σιγά μη βρεις! Αυτός τριγυρίζει παντού! Δεν είναι όπως εσένα που πας αργά και από βράχο! Σε βράχο! Όλο και κάτι παραπάνω θα ξέρει! Σε συμβουλεύω να τον ρωτήσεις
Διογένης ο Πρόβατο-αχινός: Εσύ καρχαρία μου; Δεν ξέρεις; Κι εσύ γυρίζεις δεξιά κι αριστερά!
Καρχαρίας Σιγά μη κάτσω εγώ! Ένας καρχαρίας να παρατηρώ πού έχει φύκη!
7
Διογένης ο Πρόβατο-αχινός: Εγώ όμως πεινάωωωω!! Πρέπει να φάω!! Η κοιλιά μου είναι γεμάτη αυγά. Πρέπει να μεγαλώσουν! Να γεμίσει ο κόσμος του βυθού αγκαθωτά υπέροχα προβατο-αχινάκια.
Σπειρογράφος Τα φάγατε όλα! Τα εξαφανίσατε εσύ και η οικογένεια σου οι άλλοι προβατο- αχινοί. Γι αυτό μάλλον θα πρέπει να πάτε αλλού να ψάξετε τροφή. Είστε τοόσο λαίμαργοι που τα εξαφανίσατε τα καημένα τα φύκη. Λίγο εσείς λίγο η μόλυνση, τα υπέροχα φύκη μας φυτρώνουν πλέον μακριά από δω!
Διογένης ο Πρόβατο-αχινός: Δεν παρακαλάς που κάποιος τα τρώει; Αν τα αφήναμε και δεν τα τρώγαμε εμείς, οι θάλασσες θα ήταν γεμάτες από δαύτα!
8
Σπειρογράφος ΕΕΕ ας ήταν! Τα φύκη είναι τόσο χρήσιμα!
Διογένης ο Πρόβατο-αχινός: χα χα! Ας γελάσω δυνατά! Χρήσιμα τα φύκη; Αφηγητής: Κι ενώ συζητούσαν όλα αυτά, να και το Μανωλιό ο Αστακό-Βοσκός
Αστακό-Βοσκός Μανωλιό: Καλημέρα Σπειρογράφε και Διογένη! Τι λέτε και γελάτε πρωί πρωί;
Διογένης ο Πρόβατο-αχινός: Πώς να μη γελώ! Ξέρεις τι μου λέει; Πως τα φύκη είναι πιο χρήσιμα από μένα! Χα χα!
Αστακό-Βοσκός Μανωλιό: Και γελάς πρόβατο-αχινέ; Η πιο φανερή χρησιμότητα των φυκιών είναι πως τα τρως εσύ κι έτσι καταφέρνεις να ζεις!
Σπειρογράφος Μόνο αυτός; Και οι άνθρωποι τα τρώνε! Και μάλιστα αυτοί που ξέρουν τα θεωρούν μια υπέροχη, τραγανή, υγιεινή και όλο αρώματα λιχουδιά!
Διογένης ο Πρόβατο-αχινός: Καλά οι άνθρωποι είναι απαράδεκτοι! Να σκεφτείς πως από την αρχαιότητα ακόμη είχαν ανακαλύψει ότι τις μέρες που είναι γεμάτο το
9
φεγγάρι είναι και η κοιλιά κάποιων αχινών γεμάτη αυγά! Αυτά να δεις πόσο τα εκτιμούν! Τα αγοράζουν πανάκριβα όταν τα βρουν!
Αστακό-Βοσκός Μανωλιό: Τα φύκια για τους ανθρώπους είναι πιο πολύτιμα από σένα πρόβατοαχινέ. Πάρε το απόφαση επιτέλους!
Αφηγητής:
Αυτά είπε ο Αστακό-βοσκός Μανωλιό και συνέχισε το δρόμο του. Ο Διογένης ο πρόβατο-αχινός προβληματίστηκε, όμως δεν ξέχασε την πείνα του με την συζήτηση. Πεινούσε ακόμα… και μάλιστα περισσότερο από πριν. Αλλά δεν γινόταν να συνεχίσει να ψάχνει είχε σχολείο. Και έπρεπε να βιαστεί… Εκεί θα ρωτούσε το Δάσκαλο του τον καλαμάρι να του πει γιατί τα φύκια θεωρούνται τόσο χρήσιμα για το φυσικό περιβάλλον. Και ίσως να καταλάβαινε και που είναι κρυμμένα να πάει να τα βρει!
Δάσκαλος-Καλαμάρι: Καλημέρα παιδιά!
Παιδιά: καλημέρα κύριε!
Δάσκαλος-Καλαμάρι: Σήμερα είναι μια ειδική μέρα και μαζί μας θα είναι και ο κύριος Διευθυντής.
10
Διευθυντής Γεια σας παιδιά ! Χαίρομαι πολύ που θα είμαι μαζί σας!
Δάσκαλος-Καλαμάρι: Κάνατε την εργασία που είχαμε; Βρήκατε πληροφορίες για τα φύκη; Έλα Αστερία! Σε ακούμε.
Αστερίας : Εγώ κύριε βρήκα πως τα φύκη, είναι πολύ σημαντικά!
Δάσκαλος-Καλαμάρι: Πριν μας πει ο Αστερίας τι εννοεί, θα ήθελα κάποιος άλλος να μας περιγράψει πως μεγαλώνουν τα φύκη;
11
Κάβουρας : Τα φύκη μοιάζουν με τα ανώτερα φυτά, αφού χρειάζονται νερό και ήλιο για να αναπτυχθούν. Χρειάζονται υγρό περιβάλλον για να μεγαλώσουν.
Ιππόκαμπος: Κύριε θέλω να προσθέσω επίσης πως τα φύκη -και τα μικροφύκη και τα μακροφύκη- ζουν και σε γλυκό και σε θαλασσινό νερό.
Γαρίδα Ωραία τα λέτε! Αλλά αν τα φύκη ζουν σε τόσα πολλά μέρη τότε εγώ γιατί σήμερα δεν βρήκα τίποτα να φάω;
Χταπόδι: Μα γιατί υπάρχει η ρύπανση του περιβάλλοντος. Και αφού τα φύκη είναι μέρος του περιβάλλοντος κινδυνεύουν κι αυτά!
12
Πεταλίδα: Το νερό είναι χρήσιμο τόσο στα φύκη όσο και στα άλλα πλάσματα του πλανήτη! Είναι πηγή ζωής για όλους μας γι αυτό και θα πρέπει να διατηρείται καθαρό.
Χοχλιός: Εγώ είδα χθες στην τηλεόραση που είναι στον ύφαλο πως τα φύκη μπορούν οι άνθρωποι να τα χρησιμοποιήσουν με πολλούς τρόπους.
Αθερίνα Ωχ Δεν μου αρέσει αυτό! Για λέγε για λέγε!
Σουπιά Αναρωτιέμαι που είναι ο Διογένης ο προβατο-αχινός! Ακούει αυτές τις πληροφορίες ή του τις κρύβουμε;
Αθερίνα Του τις κρύβουμε του τις κρύβουμε!
13
Διογένης ο Πρόβατο-αχινός: Σας ακούωωωω!
Μέδουσα: Εντάξει! Αυτά είναι γνωστά! Φτιάχνουν μ αυτά καλλυντικά για το δέρμα αλλά και για ν αδυνατίσουν. Τα μετατρέπουν σε βιοκαύσιμα. Δημιουργούν μ αυτά λιπάσματα για τα φυτά. Τα χρησιμοποιούν για να φτιάξουν φάρμακα, Τα τρώνε σαλάτα.
Διογένης ο Πρόβατο-αχινός: Αχ φύκη μου φυκάκια μου! Σε λίγο δεν θα σας βρίσκω να σας φάω! Και μου αρέσετε τόσο πολύ!!
Μύδι: Να σας πω πως συνδέονται τα φύκη με την τροφική αλυσίδα;
Δάσκαλος-Καλαμάρι: Σε ακούμε μύδι
14
Μύδι: Λοιπόν το ψάρι τρώει το θαλασσινό χοχλιό, ο χοχλιός τρώει τα
μικρό-φύκη, Τα μικρό-φύκη
αναπτύσσονται με τα θρεπτικά
συστατικά του θαλασσινού νερού.
Ψάρι κλόυν: Τόσο χρήσιμα τα φύκη! Από σήμερα θα τα βλέπω με άλλο μάτι! Αφηγητής
Η πόρτα χτυπάει και μέσα μπαίνουν κάποια κορίτσια. Οι μαθητές τα γνωρίζουν και απορούν τι γυρεύουν στην τάξη τους. Και τότε μιλάει ο δάσκαλος καλαμάρι και τα εξηγεί όλα.
15
Δάσκαλος-Καλαμάρι: Α! πόσο χαίρομαι που τα καταφέρατε τελικά! Παιδιά κάλεσα να έρθουν και να γνωρίσετε από κοντά την Σπιρουλίνα, την Ποσειδώνια, και την Κυστοσίρα!
Σπιρουλινα: Μπαίνοντας μέσα χωρίς να το θέλω άκουσα το ψάρι κλόουν να κάνει μια διαπίστωση! Και θα ήθελα να σας πω πόσο πολύ χαίρομαι που αρχίσατε να μας εκτιμάτε!
Ψάρι κλόυν: Εντάξει μη παίρνουν τα μυαλά σας αέρα! Εξάλλου εσύ Σπιρουλίνα τις θέλεις εδώ; Από ότι ξέρω η σπιρουλίνα είναι φύκος του γλυκού νερού.
16
Σπιρουλινα: Α! Υπάρχουν διάφορα είδη Σπιρουλίνας! Εγώ είμαι είδος του αλμυρού νερού.
Ποσειδώνια: Εγώ δεν ανήκω στα φύκη, ανήκω στα φυτά που έχουν λουλούδια. Ζω στα «λιβάδια του Ποσειδώνα»! Αλλά κάνω καλή παρέα με τα φύκη. Είμαι κι εγώ πολύ χαρούμενη! Ο κόσμος αρχίζει να μαθαίνει για μας. Για μένα πλέον όλοι ξέρουν πως εκεί που θα με δουν η θάλασσα είναι πεντακάθαρη! Στενοί συγγενείς μου είναι το σιτάρι, το καλαμπόκι, ο φοίνικας, η τριανταφυλλιά!
17
Κυστοσείρα (Cystoseira) Πω πω! Τι λες τώρα! Σε θαυμάζω Ποσειδώνια!! Εγώ είμαι η Κυστοσείρα! Έχω χρώμα καφετί είμαι όμορφη καθαρή και τραγανή! Όπου με δουν οι άνθρωποι κολυμπούν άνετα! Ξέρουν πως η θάλασσα εκεί θα είναι καθαρή! Αλλά δεν έχω συγγενείς όπως εσύ στα φυτά με τα λουλούδια! Δεν σου κρύβω πως θα το ήθελα πολύ!
Ποσειδώνια: Ξέχασα να σας πω πως μαζί με τους συγγενείς μου σχηματίζω θαλάσσια λιβάδια σε αμμώδεις πυθμένες, οι ψαράδες μας ονομάζουν φυκιάδες. Οι φυκιάδες μας, είναι πολύ χρήσιμες, αποτελούν καταφύγιο για εκατοντάδες είδη ζώων, όπως ψάρια, αχινοί, χταπόδια, σπόγγους, ανεμώνες, θαλάσσιες χελώνες.
18
Διευθυντής Να θυμάστε παιδιά πως αυτή τη στιγμή υπάρχουν περισσότερα από 20.000 είδη φυκιών. Φυσικά όπως καταλαβαίνεται δεν είναι δυνατόν να τα φέρουμε όλα εδώ στην τάξη και να τα γνωρίσετε από κοντά. Ίσως όμως για να τα θυμόσαστε καλύτερα να τα χωρίσουμε ανά χρώμα. Υπάρχουν λοιπόν τα κόκκινα, τα καφέ τα πράσινα και τα μπλε φύκη όπως η Σπιρουλίνα.
Ποσειδώνια Εκείνα που τρώνε συνήθως οι άνθρωποι είναι τα καφέ φύκη. Με τα κόκκινα φύκη φτιάχνουν καλλυντικά. Με τα πράσινα φύκη φτιάχνουν αντηλιακές κρέμες και με τα μπλε, βιταμίνες κι ενισχυτικά διατροφής.
Σπιρουλίνα Εκείνο που πρέπει να θυμόμαστε επίσης όλοι μας είναι πως τα φύκη θέλουν καθαρά νερά! Άρα η ρύπανση των θαλασσών δεν τα βοηθάει ν αναπτυχθούν. Αντιθέτως τα λιγοστεύουν. Τα αφανίζουν!
19
Διευθυντής Κορίτσια σας ευχαριστούμε πολύ! Δυστυχώς δεν έχουμε άλλο χρόνο. Σε λίγο θα χτυπήσει το κουδούνι για να σχολάσουμε. Αγαπητά μου παιδιά ελπίζω να καταλάβατε τι χρήσιμα είναι τα φυτά της θάλασσας! Από αύριο θα τα βλέπουμε όλοι μας, είμαι σίγουρος, με άλλο μάτι!
Διογένης ο Πρόβατο-αχινός : Ψάχνω, ψάχνω, ψάχνω, ψάχνω…. Αφηγητές Κι από τότε, οι μαθητές σ όλες τις τάξεις, σε όλα τα σχολεία, σε όλες τις πόλεις, σε όλες τι χώρες, σε όλους τους πλανήτες, σε όλους τους γαλαξίες, προσπαθούν να βρουν τον τρόπο για να εμποδίσουν τη μόλυνση της θάλασσας για να σώσουν τα φύκη.
20
ΤΕΛΟΣ