TEMAT NUMERU:
Sytuacja przewozowa w kruszywach • Problem z sezonowością • Brak odpowiedniej infrastruktury • Prędkość transportu kolejowego Polska kolej ma potencjał > 8
Z miejsca na miejsce > 12
Sezonowość to stereotyp > 16
SPIS TREŚCI
Z życia branży 20 Problemy wciąż podobne Mirosław Koziura Nowoczesne zakłady 22 Rogoźnica się rozrasta Sabina Szewczyk-Wajda
Rozmowa z Arkadiuszem Pokropskim, dyrektorem zarządzającym ds. sprzedaży w PKP CARGO fot. PKP Cargo
16
Sezonowość to stereotyp
36
Czy 3D się nada Sebastian Chęciński Fot. BMP
Temat numeru: TRANSPORT KRUSZYW 8 Polska kolej ma potencjał Rozmowa z Sławomirem Babiczem, Dyrektorem ds. Logistyki LafargeHolcim w Polsce 12 Z miejsca na miejsce Andrzej Rams 16 Sezonowość to stereotyp Rozmowa z Arkadiuszem Pokropskim, dyrektorem zarządzającym ds. sprzedaży w PKP CARGO
Zarządzanie 26 Kopalnia z kulturą Paweł Podsiadło Maszyny i urządzenia 30 O istocie smarowania Jan Marianowski 36 Czy 3D się nada? Sebastian Chęciński 42 Kopania zimową porą Sabina Szewczyk-Wajda
42
KopaLnia zimową porą Sabina Szewczyk-Wajda Fot. Kopalnia Surowców Mineralnych „BYCZEŃ”
Analizy 46 Ile potrzebuje: region południowy Łukasz Machniak 52 Jak długo wytrząsać? Wojciech Murowany, Tomasz Gawenda 58 Kruszywa w nierównowadze Dominik Kryzia Prawo 62 Górnictwo z barierami Aleksander Lipiński Felieton 65 Dla rozwoju branży kruszyw Aleksander Kabziński
3
od redakcji Wydawca: BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel. 32 415 29 21 32 415 97 93 e-mail: sabina.szewczyk@e-bmp.pl http://www.kieruneksurowce.pl
Sabina Szewczyk-Wajda redaktor wydania tel. 32 415 97 74 wew. 15 e-mail: sabina.szewczyk@e-bmp.pl
Koleje kolei
N
a swój ostatni wywiad postanowiłam wybrać się pociągiem. Przyznam, że była to dla mnie nie lada przygoda, ponieważ tym środkiem lokomocji ostatni raz poruszałam się w dzieciństwie. W pamięci miałam więc ociężałe wagony, powolnie zmierzające do celu, których czystość pozostawiała wiele do życzenia. Mimo nie najlepszego nastawienia, pozytywnie się rozczarowałam. Do celu dotarłam szybko, bezpiecznie i bez korków. Wagon był czysty i ciepły, i zaopatrzony w wi-fi. Nie było także problemu z przebookowaniem wcześniej zamówionego biletu, gdy moje spotkanie skończyło się szybciej. Wszystko oczywiście za pomocą kilku kliknięć na ekranie smartfona. Kolej przewozów osobowych wychodzi naprzeciw oczekiwaniom klientów. A jak sprawy mają się w przypadku taborów towarowych? Jeszcze do niedawna wśród producentów kruszyw było słychać głosy, że wagony są niedostatecznie czyste, stan infrastruktury nie najlepszy, a średnia prędkość handlowa taboru oscyluje w granicach 20 km/h. Jeden z większych graczy na rynku przewozów kolejowych w Polsce – PKP Cargo – zdaje sobie sprawę z tych ograniczeń i stara się współpracować z producentami kruszyw, by problemów było jak najmniej. Jakie działania podejmują przewoźnicy? – Przede wszystkim planujemy:
4
SiMB 1/2016
uczestniczymy w spotkaniach i rozmowach, wymienimy uwagi z klientami na etapie rozpoczęcia inwestycji – podkreśla Arkadiusz Pokropski, przedstawiciel PKP Cargo. – Wspólnie z klientami poszukujemy miejsc, gdzie będzie można realizować przewozy i przeładunki, aby transport zaplanować w sposób najbardziej optymalny i najniższy kosztowo. Świadczymy też usługi dodatkowe: załadunkowe, bocznicowe, jak również rozwóz ładunku po przewozie koleją – dodaje Pokropski. Jednak sama chęć współpracy przewoźników nie wystarczy. Brak jest w Polsce podmiotu, który byłby motorem napędowym zmian na kolei. Powinny być nim władze samorządowe, które – zdaje się – nie do końca są zainteresowane inicjacją takich działań. Zamiast w przewozach kolejowych upatrywać szansy na rozwój wielu gałęzi przemysłu, traktują je jako zagrożenie, co zauważa Sławomir Babicz, dyrektor ds. logistyki LafargeHolcim. Jakie będą koleje kolei w najbliższych latach, dopiero się okaże. Oby działania podejmowane przez przewoźników zaowocowały i udział masy kruszyw przewożonych za pomocą kolei wzrósł, bowiem dziś wynosi ok. 10-15% w skali roku. Pole do rozwoju jest ogromne, a rynek przewozów powoli się zmienia. I dobrze – byle z głową.
Rada programowa: dr Jarosław Badera prof. dr hab. inż. Artur Bęben doc. dr inż. Jerzy Duda Aleksander Kabziński prof. dr hab. inż. Wiesław Kozioł Hubert Schwarz Prezes zarządu BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny: Przemysław Płonka Redaktor wydania: Sabina Szewczyk-Wajda Redakcja techniczna: Marek Fichna, Maciej Rowiński Reklama: Jolanta Mikołajec, Magdalena Widrińska Prenumerata, kolportaż: Aneta Jaroszewicz Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Cena 1 egzemplarza – 25,00 zł PKWiU: 58.14.12.0 ISSN: 1734-7998 Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Druk: FISCHER Poligrafia Fot. na okładce: www.123rf.com
zdjęcie numeru Fot. KSS Wisła
zdjęcie numeru
Rewitalizacja w wersji de lux Projekt Pojezierza Tarnowskiego opiera się na wykorzystaniu co najmniej 19 zbiorników po żwirowniach na terenie gmin Borzęcin, Szczurowa, Wierzchosławice, Radłów, Żabno, Lisia Góra oraz zbiornika retencyjnego w gminie Radgoszcz. Projekt wykracza poza standardową rewitalizację, zakłada bowiem zintegrowanie pogórniczych jezior z przyrodą i lokalną kulturą dla zbudowania unikatowych atrakcji. Na zdjęciu zatoka Sukcesji Przyrodniczej na granicy gmin Szczurowa i Borzęcin (oprac. 55Architekci). O szczegółach tego innowacyjnego projektu będzie można posłuchać 15 czerwca podczas VIII konferencji Nowoczesne Kopalnie Żwiru i Piasku w prelekcji dr hab. inż. Anny Ostręgi z AGH w Krakowie – koordynatora projektu.
SiMB 1/2016
5
z portalu kieruneksurowce.pl Sztygar Stefan radzi
W tym numerze „Surowców i Maszyn Budowlanych” pojawia się nowość – kody QR przenoszące na portal www.kieruneksurowce.pl. Jeśli w swojej komórce lub tablecie nie zainstalowałeś jeszcze czytnika kodów, to radzę, abyś ściągnął prostą aplikację (np. QR Droid Code Scanner), dzięki której z łatwością odczytasz każdy kod.
KW Czatkowice kończy kolejny etap prac nad nowym złożem
Z końcem stycznia br. zakończył się jeden z pierwszych etapów prac związanych z udostępnieniem pod eksploatację nowego złoża w należącej do Grupy TAURON Kopalni Wapienia Czatkowice. Polegał on na adaptacji 8,5 ha gruntów leśnych przeznaczonych pod eksploatację nowo udokumentowanego złoża. Następnym etapem realizacji inwestycji będzie zdjęcie wszystkich warstw nadkładu w celu przeprowadzenia wydobycia. Źródło i fot.: TAURON
58
Liczba wypadków w górnictwie odkrywkowym w 2015 roku.
6
SiMB 1/2016
– Jestem umiarkowanym optymistą. Myślę, że konsumpcja cementu wzrośnie w następnych latach w granicach 2% – mówi Ernest Jelito, prezes Górażdże Cement. Fot. Grupa Górażdże
LICZBA NUMERU
Ernest Jelito: Zużycie cementu w Polsce wzrośnie o około 2%
Sprzedaż cementu w Polsce w ostatnich latach – poza rokiem 2011 – kształtowała się na poziomie około 1515,5 mln ton rocznie. I choć w roku 2015 zwiększyła się – o 1-1,5% – to branża cementowa liczyła na więcej. Jej przedstawiciele wskazują, że powolny wzrost może być spowodowany m.in. opóźnieniami w inwestycjach infrastrukturalnych.
fFot. freeimages.com
„
z portalu kieruneksurowce.pl
CYTAT NUMERU
Jednym z najważniejszych przekazów, jaki pracodawca kieruje do swoich pracowników budując kulturę opartą o jakość obsługi klienta, efektywną produkcję, ograniczenie kosztów i energochłonności, jest informacja: Jesteś dla nas ważny, zauważamy Cię, a nie obserwujemy i chcemy, żebyś był profesjonalistą w tym, co robisz.
Inwestycje infrastrukturalne napędzają budownictwo
Paweł Podsiadło, Górnicze Zakłady Dolomitowe w Siewierzu Fot. Cementownia Odra
Rynek budowlany może wzrosnąć w tym roku nawet o ok. 8 proc. – prognozuje Polski Związek Pracodawców Budownictwa. Barierą rozwoju może być coraz bardziej odczuwalny niedobór pracowników, zarówno w firmach wykonawczych, jak i u producentów materiałów budowlanych. Branża liczy, że dużo nowych miejsc pracy przekona część emigrantów, by wrócili do kraju. W innym wypadku potrzebne będą ułatwienia dla zatrudniania pracowników ze Wschodu. Źródło: www.biznes.newseria.pl
Cementownia Odra stosuje paliwa alternatywne przy produkcji klinkieru
Czy kruszywa będą chronione?
– Mamy chyba najnowocześniejszą instalację do współspalania paliw alternatywnych w Polsce – dodaje. Źródło: www.strefabiznesu.nto.pl
ARP ratuje Kieleckie Kopalnie Surowców Mineralnych Agencja Rozwoju Przemysłu kupiła od syndyka majątek składający się na zorganizowaną część przedsiębiorstwa Kieleckich Kopalni Surowców Mineralnych, które są w upadłości likwidacyjnej. Oznacza to kontynuację działalności jednej z najważniejszych firm w regionie świętokrzyskim. Źródło: www.energetyka.defence24.pl
Fot. freeimages.com
– Mamy świadomość, że prowadzimy działalność niemal w centrum miasta, więc nie tylko musimy i chcemy spełniać wszystkie normy środowiskowe, ale też stosujemy technologie, które maksymalnie ograniczają wpływ na środowisko – mówi Wojciech Putra, prezes i dyrektor naczelny Cementowni Odra.
Czy jest szansa, że kruszywa pojawią się wśród kopalin strategicznych, choćby w skali województwa? – Myślę, że niektóre z pewnością tak. Trzeba jednak tu zdefiniować, co to znaczy „strategiczne” – mówi Mariusz Orion Jędrysek, Główny Geolog Kraju. Mariusz Orion Jędrysek zaznacza, że Polska jest dość wyjątkowa, jeśli chodzi o piaski i żwiry. – Niemcy są w tym zakresie równie bogaci, ale gdy już pojedziemy do Czech, Austrii, Chorwacji – tam z piaskiem jest krucho – mówi. – Nasze budownictwo może być więc dużo tańsze, przy krajowych zasobach – dodaje. Główny Geolog Kraju podkreśla równocześnie, że wciąż znaczna część kruszyw w Polsce pochodzi z tzw. nielegalnej eksploatacji – bez właściwej koncesji. Taką działalność należy eliminować. – Niezbędni są tutaj ludzie, którzy pilnują m.in. tych spraw – geolodzy powiatowi. Jeśli dziś połowa powiatów nie ma geologa, sytuacji szybko naprawić się nie da – mówi Orion Jędrysek.
SiMB 1/2016
7
TEMAT NUMERU: TRANSPORT
KRUSZYW
Polska kolej ma potencjał Sławomir Babicz Dyrektor ds. Logistyki LafargeHolcim w Polsce
8
SiMB 1/2016
Fot. LafargeHolcim
– Mamy piękne, długie linie, ale niestety nie zawsze jest gdzie przeładować przy nich towar. Możemy w pełni wykorzystać potencjał polskiej kolei, jeżeli będziemy współpracować z PKP PLK, zaangażujemy władze lokalne i wykorzystamy środki unijne – podkreśla Sławomir Babicz, Dyrektor ds. Logistyki LafargeHolcim w Polsce.
TEMAT NUMERU: • Czy transport kolejowy hamuje rozwój branży kruszyw? Udział masy przewożonej za pomocą kolei na rynku kruszyw to raptem 10-15%, przy wydobyciu na poziomie 200-240 mln ton, a mógłby być on znacznie wyższy. Pole do rozwoju transportu kolejowego w kruszywach jest zatem bardzo rozległe, gdyż rynek w tym zakresie nie został w pełni wykorzystany. Kolej na pewno może być w naszej branży źródłem przyszłych korzyści.
• Średnia prędkość taboru przemysłowego w Polsce to około 20 km/h. Czy zaspokaja to potrzeby przemysłu? Faktycznie, prędkość transportu kolejowego w przypadku taborów przemysłowych powinna wzrosnąć. Mam nadzieję, że się to wkrótce zmieni i osiągniemy prędkości na poziomie przynajmniej 40 km na godzinę. Wiąże się to z wieloma inwestycjami już realizowanymi oraz planowanymi na najbliższe lata.
• Czy przewoźnicy są gotowi, aby transportować koleją np. 50% masy przewozowej w skali roku, gdy mówimy o kruszywach? Przewoźnicy są w dużej mierze gotowi, jednak trzeba zweryfikować stan infrastruktury. Słabym ogniwem są tak zwane „końcówki” – punkty i tereny załadunkowe, na które też mają być przeznaczone środki w najbliższej perspektywie unijnej. Władze lokalne powinny być mocno zainteresowane powstaniem i utrzymywaniem w rejonie swoich miast i gmin tego typu punktów. Szczególnie, gdy mówimy o kruszywach, które są dostarczane na stale przesuwające się inwestycje. Infrastruktura powinna być przygotowana i utrzymywana w taki sposób, by być gotowa na wyzwania przyszłości.
• Kto powinien być w takim razie inicjatorem działań na rzecz rozwoju kolei? W tym zakresie władze samorządowe mają wiele pracy do wykonania. Powinny zdać sobie sprawę, że przewóz kruszyw koleją niesie bardzo wymierne korzyści, np. w postaci mniejszej eksploatacji dróg. Budowa bocznic przemysłowych, stacji rozładunkowych i „końcówek” może przyczynić się także do rozwoju innych gałęzi przemysłu i tym samym całej gminy.
• Jakie działania musi podjąć sama branża kruszyw, aby zmienić ten stan? Branża, w tym Polski Związek Producentów Kruszyw, często o tym mówi, wskazuje na problemy i rozwiązania na wszelkich możliwych forach, ale potrzebuje partnerów do ich realizacji. Władze lokalne powinny być tym zainteresowane i naciskać, aby nadzorca infrastruktury we wszystkich projektach, przetargach i remontach zadbał o to, by tego typu „końcówki” i bocznice powstały.
• Do tej pory występowała raczej tendencja odwrotna – jeśli gdzieś znajdowała się „końcówka”, była ona odcinana…
TRANSPORT KRUSZYW
Mamy piękne, długie linie, ale niestety nie zawsze jest gdzie przeładować przy nich towar. Możemy w pełni wykorzystać potencjał polskiej kolei, jeżeli będziemy współpracować z PKP PLK, zaangażujemy władze lokalne i wykorzystamy środki unijne. Musimy stworzyć silną grupę współpracującą na rzecz rozwoju kolei pod kątem przemysłu, np. o posiadanie przeładowni powinna starać się każda gmina, lokalne władze mogą wziąć sprawy w swoje ręce, wskazać preferowane miejsca, zasugerować zmiany. Wszyscy musimy działać i skonsolidować nasze wysiłki. Od zarządcy infrastruktury nie powinniśmy oczekiwać, że sam z siebie coś zbuduje. Zaś jeśli ma taki pomysł, to trzeba go w tym bardzo mocno wesprzeć. Mogę podać przykład, w którym PKP PLK zadbało o to, aby bocznica była wyremontowana. Obok bocznicy znajdowało się duże miasto, jednak brakowało 100 m drogi, by wjechać z niej do miasta. Nie było chętnych na wybudowanie tego kawałka. Mało tego, władze lokalne uważały, że budując drogę, wpuszczą do miejscowości ruch ciężki. Jest to zamykanie oczu na szanse rozwoju miasta, bowiem duży ruch zostałby zrekompensowany tym, że bocznica mogłaby być używana do innych celów.
„
Dziś „przeładowania” są czymś nieakceptowalnym. Cofnijmy się 10 lat wstecz – ładowanie samochodów powyżej dopuszczalnej masy całkowitej było rzeczą normalną (…). Obecnie rynek nie przeładowuje i jestem z tego dumny
• Jakie problemy rodzi sezonowość w branży kruszyw? Sezonowość to kwestia całego rynku. By ją zrozumieć i rozwiązać, trzeba przeanalizować cały cykl od samego początku. Ktoś na etapie projektowania przetargów, terminu wykonania zadań i prac powinien zadbać o to, by nie zostawiać wszystkiego na koniec roku. Przewozy należy rozłożyć tak, aby cała masa mogła jeździć okrągły rok – od stycznia do grudnia. Powinny być zaplanowane z góry, według precyzyjnych harmonogramów.
• Dziś, z bardzo wielu przyczyn, sezonowość dotyka głównie III kwartału. Z tego względu warto zaplanować wcześniejsze przewozy kruszyw. W III kwartale realizowane są też ogromne przewozy węgla i problem kumuluje się z kilku stron. Racjonalne planowanie i odpowiedni harmonogram z pewnością poprawi ten stan, który nie może wynikać tylko z tego, że producenci chcieliby, aby kruszywo pojechało wcześniej. Siła ciężkości powinna być w innym miejscu. My możemy zachęcać, podpowiadać i pomagać. Robimy to, ale nasze działania nie są wystarczające.
• Jak wyglądał rok 2015 pod względem przewozu kruszyw koleją?
SiMB 1/2016
9
TEMAT NUMERU: TRANSPORT
KRUSZYW
Przewoźnicy kolejowi wywiązują się ze swoich zobowiązań: nie brakowało wagonów, nie było problemów z ich postawieniem i opóźnieniami – i to pomimo tego, że było bardzo dużo remontów w infrastrukturze kolejowej. Nastąpiły pewne postępy w budowie i modernizacji sieci, co widać gołym okiem. Nasze pierwotne założenia zakładały duże utrudnienia, które finalnie nie wystąpiły.
• Czy w roku 2016 roku mogą się pojawić? Obawiam się, że tak, ponieważ zbliża się szczyt przewozowy. Najwyższa pora, aby wydawać unijne pieniądze i budować. Nasze prognozy zakładają, że 2016 rok będzie tu zdecydowanie bogatszy w inwestycje niż poprzedni. Spodziewamy się, że ożywienie rynku nastąpi w drugiej połowie roku.
• Co z kwestią czystości wagonów – nadal pojawia się tu problem? Tak, najczęściej wtedy, gdy jest wzmożony ruch i zapotrzebowanie na wagony. Wagon musi być czysty, a nierzadko musimy go doczyszczać, co generuje koszty i zabiera czas. Przewoźnicy wiedzą, jaki jest to dla nas problem, regularnie ich o tym informujemy. Przedstawialiśmy nawet swoje propozycje odnośnie sposobów finansowania tego typu operacji. Na dzisiaj jesteśmy w fazie ożywionej dyskusji w tym zakresie.
Fot. www.freeimages.com
Ważne, by planować Sezonowość to kwestia całego rynku. Przewozy należy rozłożyć tak, aby cała masa mogła jeździć okrągły rok – od stycznia do grudnia. Powinny być one zaplanowane z góry według precyzyjnych harmonogramów
10
SiMB 1/2016
• Czy w LafargeHolcim posiadacie specjalistyczne programy koordynujące przewóz kruszyw? Po połączeniu z firmą Holcim nastąpił u nas proces unifikacji narzędzi IT – dotyczy to również logistyki, pracujemy nad rozwojem narzędzi logistycznych.
Istotną kwestią w transporcie samochodowym jest bezpieczeństwo – stale budujemy świadomość kultury bezpieczeństwa nie tylko u naszych przewoźników i podwykonawców, ale też klientów, np. nasze kruszywo musi trafiać do miejsca, które jest do tego przygotowane. Bywały przypadki, że nasze samochody wjeżdżały w błoto i zapadały się po same osie. Dlatego stale pracujemy nad świadomością partnerów, wprowadzamy specjalne aplikacje i programy edukacyjne.
• Wasi pracownicy przechodzą cykl szkoleń, warsztaty i regularnie nauczani są zasad bezpieczeństwa. Jednak jak docieracie do podwykonawców? Poziom ich świadomości jest bardzo różny. Wykonujemy działania, które mają wpłynąć zwłaszcza na kierowców firm podwykonawczych. Dla przewoźników organizujemy szkolenia, wdrażamy systemy motywacyjne, prowadzimy częste rozmowy i spotkania. Dziś szczególnie poświęcamy się temu, aby prawidłowo wyszkolić kierowców.
• Czy na rynku nadal występuje problem „przeładowań” samochodów dostawczych? Dziś „przeładowania” są czymś nieakceptowalnym. Cofnijmy się 10 lat wstecz – ładowanie samochodów powyżej dopuszczalnej masy całkowitej było rzeczą normalną. Niemal każdy starał się w ten sposób zarobić więcej. Jako Lafarge byliśmy jedną z pierwszych firm, która wykluczyła ten proceder. Obecnie rynek nie przeładowuje i jestem z tego dumny. Pokazuje to zmianę naszego podejścia i świadomości kierowców. Rozmawiała Sabina Szewczyk-Wajda
• Narzędzia IT są potrzebne również w przewozach samochodowych.
Z EFEKTYWNOŚCIĄ CI DO TWARZY
odpowiedzialność energetyczna ograniczenie energochłonności negocjacje z dostawcą optymalizacja zużycia zmiany w prawie prosumenctwo OZE
XIV Konferencja Naukowo-Techniczna
Efektywne Zarządzanie Energią w Przemyśle 10-11 marca 2016 r. - Czeladź
Zamów prenumeratę Bądź na bieżąco Zapraszam do kontaktu
Aneta Jaroszewicz
koordynator ds. prenumeraty e-mail: aneta.jaroszewicz@e-bmp.pl tel. 32/415 97 74 wew. 23 www.kieruneksurowce.pl
Po szczegóły wejdź na
lub zeskanuj kod