1/2017 Chemia Przemysłowa

T E M AT N U M E R U I Z b l i ż e n i e n a c h e m i ę 2 0 1 6

Jaki był miniony rok dla branży?

Raport rafinerie 2016 > 37

Lądowy kontra pływający > 54

Powrót do karbochemii? > 60

S P I S T R E Ś CI

T ematy numeru : Zbliżenie na Chemię 2016

7 T E M AT N U M E R U I

Zbliżenie na Chemię 2016

Czas na działania

12 I Czas na działania oprac. Joanna Jaśkowska

Rok 2016 okiem ekspertów Fot.: 123rf

7 I Ekspresem przez 12 miesięcy Joanna Jaśkowska

20 I To był rok, dobry(?) rok…

Beata Nieroba-Szkucik, Lech Winiowski 28 I 6-milionowa tona PCW Anwil S.A. 32 I CIECH buduje markę globalną Biuro Prasowe CIECH S.A. 37 I CISZA PRZED BURZĄ?

Raport rafinerie 2016 Andrzej Szczęśniak

42 I Niczym pilot wywiad z Krzysztofem Wrześniem, dyrektorem ds. bezpieczeństwa pracy i środowiska w Grupie LOTOS S.A. 46 I

Bezpiecznie z niebezpiecznymi.

Gospodarka substancjami chemicznymi w PGNiG Termika SA Barbara Kowalczyk

42

BE Z P IEC Z E Ń S T W O Fot.: Grupa LOTOS S.A.

B e zp i e c z e ństwo

Niczym pilot Wywiad z Krzysztofem Wrześniem, dyrektorem ds. bezpieczeństwa pracy i środowiska w Grupie LOTOS S.A.

I n w e sty c j e 50 I Zwyciężył węgiel Joanna Jaśkowska Pa l i wa 54 I Lądowy kontra pływający.

Porównanie terminali LNG w Kłajpedzie i Świnoujściu cz. 2 Joanna Wilaszek

50

IN W E S T Y C J E

60 I Powrót do karbochemii? oprac. redakcja

Fot. GA ZAK S.A.

68 I Stany Zjednoczone i Szczyt Hubberta. Czy światowa produkcja ropy naftowej osiągnęła już swój peak oil?

Kamil Moskwik U trzy m a n i e ru c h u 76 I Trzy możliwości, jedno rozwiązanie wywiad z Jarosławem Garstką, dyrektorem Zakładu Wodno-Ściekowego PKN ORLEN S.A.

Zwyciężył węgiel fotoreportaż z budowy Nowej EC w GA ZAK S.A. CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2017 3

O D R E D AKC J I

Wydawca: BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. ul. Morcinka 35, 47-400 Racibórz tel./fax: 32 415 97 74 tel.: 32 415 29 21, 32 415 97 93 e-mail: joanna.jaskowska@e-bmp.pl www.kierunekchemia.pl

Jo a n n a Ja ś kow s k a redaktor wydania t e l . 3 2 4 1 5 9 7 7 4 w e w. 1 9 t el . kom . 7 2 8 4 4 9 5 0 2 e - m a i l : j o a n n a . j a s k o w s k a @ e - b m p. pl

Wyciągnijmy wnioski i działajmy P

olska w ćwierćfinale Euro2016, wygrana Donalda Trumpa w wyborach prezydenckich USA, decyzja o wyjściu UK z Unii Europejskiej, popularność Pokemon GO, Światowe Dni Młodzieży w Krakowie, uchodźcy i kryzys imigracyjny – to niektóre z ważnych chwil 2016.

A

jak wygląda podsumowanie minionego roku, gdy spoglądamy na branże chemiczną, petrochemiczną i rafineryjną? – Po raz pierwszy firmy branży chemicznej mogły uzyskać wsparcie na realizację nowatorskich rozwiązań z rządowego programu sektorowego Innochem – zwraca uwagę Wiesław Klimkowski, prezes zarządu PCC Rokita (s. 13).

J

acek Podgórski, prezes zarządu ANWIL S.A., stwierdza, że był to rok pełen wyzwań dla producentów nawozów (s. 14). A Krzysztof Romaniuk, dyrektor ds. analiz rynku paliw Polskiej Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego, jako najistotniejsze wydarzenia 2016 wymienia: wprowadzenie regulacji prawnych mających ukrócić nielegalny obrót paliwami, a także fakt, że przez

4 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2017

całe I półrocze ceny paliw były korzystne (s. 16).

S

łów krytyki nie szczędzi Janusz Wiśniewski z Krajowej Izby Gospodarczej: Główną cechą sektora nafta -chemia w 2016 był brak pomysłu na inwestycje i zahamowanie już przygotowanych. W tej sytuacji może zdarzyć się cud, ale przetrwania najbliższych lat (s. 18).

P

oczątek nowego roku to nie tylko czas na podsumowania i wyciąganie wniosków, ale także, a może przede wszystkim, moment, gdy powinniśmy wyznaczyć sobie cele na kolejne 12 miesięcy tak, by pod koniec 2017 opinii, że kończący się rok był okresem stagnacji i wyczekiwania, było jak najmniej. W jakim kierunku powinna pójść polska chemia? Gdzie może znaleźć swoje miejsce? M.in. na te pytania poszukamy odpowiedzi w czasie XXIII Sympozjum Naukowo-Technicznego CHEMIA 2017, które 25-26 stycznia odbędzie się w Płocku.

Rada Programowa: Jerzy Majchrzak – Przewodniczący Rady Programowej Tomasz Zieliński – Polska Izba Przemysłu Chemicznego Czesław Bugaj Andrzej Biskupski – Instytut Nowych Syntez Chemicznych Włodzimierz Kotowski – Katedra Inżynierii Procesowej, Wydział Mechaniczny Politechniki Opolskiej Adam S. Markowski – Katedra Inżynierii Systemów Ochrony Środowiska, Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Politechniki Łódzkiej Krzysztof Romaniuk – Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego Jan Niedziela – Zakłady Chemiczne WARTER Andrzej Szczęśniak – niezależny ekspert rynku paliw Artur Kopeć – Grupa Azoty S.A. Andrzej Sikora – Instytut Studiów Energetycznych Sp. z o.o., Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k.

Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny: Przemysław Płonka Redaktor wydania Joanna Jaśkowska Redakcja techniczna: Marek Fichna, Maciej Rowiński Prenumerata, kolportaż: Aneta Jaroszewicz Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Cena 1 egzemplarza – 23,15 zł + 8 vat Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu 44 8475 0006 2001 0009 5989 0001 PKWiU: 58.14.12.0 ISSN: 1734-8013 Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Źródło fotografii niepodpisanych: BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam.

Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Druk: Fischer Poligrafia Źródło grafiki na okładce: 123rf

W o b i e k tyw i e

Now a s i ł ow n i a z l otu pt a k a – c z e rw i e c 2 0 1 6 Jednym z głównych zadań realizowanych w 2016 r. w Grupie Azoty Zakładach Azotowych Kędzierzyn S.A. były prace związane z budową nowej elektrociepłowni. Obecnie trwa ruch regulacyjny instalacji, którego celem jest osiągnięcie parametrów opisanych kontraktem i dokumentacją techniczną. Po jego zakończeniu instalacja przejdzie w ruch próbny, podczas którego zostaną wykonane pomiary parametrów gwarantowanych. Oficjalne otwarcie elektrociepłowni, po realizacji I etapu inwestycji, zaplanowano na I kwartał 2017 r.

Więcej zdjęć z placu budowy w fotoreportażu na s. 50 Fot. Grupa Azoty ZAK S.A.

CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2017 5

dedykowane do przemysłu Niezawodnechemicznego Mieszadła

Niezawodne mieszadła dedykowane REDOR Sp. z o.o dedykowane do Bielsko-Biała dla przemysłu chemicznego przemysłu chemicznego

Ul. Grażyńskiego 71

Sp. z o.o.

Nowoczesne narzędzia projektowania REDORww.redor.com.pl Bielsko-Biała

Dobór mieszadła w oparciu o analizę CFD (Computational Fluid Dynamics) Niezawodne Mieszadła Ul. Grażyńskiego 71



Nowoczesne narzędzia projektowania

ww.redor.com.pl

dedykowane do pędu i energii) Analiza procesu (wymiana masy,  Dobór mieszadła w oparciu o analizę CFD (Computational Fluid Dynamics)  Badania modelowe w laboratoryjnym zbiorniku testowym

Nowoczesne narzędzia projektowania przemysłu chemicznego

Analiza procesu (wymiana masy, pędu i energii)

• Dobór mieszadła w oparciu o analizę CFD (Computational Fluid Dynamics) REDOR Weryfikacja modeli obliczeniowych CFD zwłaszcza dla płynówSp. z o.o.  • Badania modelowe w laboratoryjnym Analiza procesu (wymiana masy, pędu i energii)zbiorniku testowym Bielsko-Biała nienewtonowskich, zawiesin itp.

• Badania modelowe w laboratoryjnym zbiorniku testowym Ul. Grażyńskiego 71 modeli obliczeniowych CFD zwłaszcza dla płynów • Weryfikacja modeli obliczeniowych CFD zwłaszcza dla płynów nienewtonowskich, zawiesin itp.  Weryfikacja Badania wirników w zbiorniku testowym



• Badania wirników w zbiorniku testowym Nowoczesne narzędzia projektowania ww.redor.com.pl nienewtonowskich, zawiesin itp.

• Analiza parametrów hydraulicznych wirników (siła osiowa, wydajność, moc mieszania)  Badania wirników w hydraulicznych zbiorniku testowym Analiza parametrów (siła osiowa, wydajność, moc Dobór mieszadła w oparciu o analizę CFDwirników (Computational Fluid Dynamics) • Projektowanie mieszadła wspomagane metodami numerycznymi (MES)

mieszania Analiza parametrów hydraulicznych (siła osiowa, wydajność, moc Analiza procesu (wymiana masy, wspomagane pędu iwirników energii) metodami  mieszania Projektowanie mieszadła numerycznymi (MES)

Badania modelowe w laboratoryjnym zbiorniku testowym Projektowanie mieszadła wspomagane metodami numerycznymi (MES) Weryfikacja modeli obliczeniowych CFD zwłaszcza dla płynów nienewtonowskich, zawiesin itp.  Badania wirników w zbiorniku testowym 



Analiza parametrów hydraulicznych wirników (siła osiowa, wydajność, moc mieszania  Projektowanie mieszadła wspomagane metodami numerycznymi (MES)

Oferta firmyREDOR REDOR Sp. Sp. zz o.o.  Oferta firmy o.o.jest jest przeznaczona zarówno dla dużych przeznaczona zarówno dla dużych przedsiębiorstw, jak i klientów przedsiębiorstw, indywidualnych;jak i klientów indywidualnych;

 Od początku lat 90 mieszadła  Odpracują początku lat 90 mieszadła na kilkudziesięciu obiektach w Polsce oraz zagranicą; pracują na kilkudziesięciu  Oferta firmy REDOR Sp. z o.o. obiektach jest zarówno dla dużych w Polsce zagranicą; przeznaczona Produktoraz produkcji polskiej ; przedsiębiorstw, jak i klientów  indywidualnych; Produkt produkcji polskiej ; knowProdukcja oparta na własnym • Oferta firmy REDOR Sp. z o.o. jest przeznahow oraz parku maszynowym ; czona dla dużych  Produkcja oparta na własnym know zarówno Od początku latprzedsiębiorstw, 90 mieszadła jak i klientów indywidualnych pracują na kilkudziesięciu obiektach howlatoraz parku maszynowym ; • Od początku 90. mieszadła pracują na w Polsce oraz zagranicą; kilkudziesięciu obiektach w Polsce oraz

REDOR Sp. z o.o.

Niezawodne Mieszadła Bielsko-Biała Grażyńskiego 71 dedykowaneul. do ww.redor.com.pl how oraz parku maszynowym ; przemysłu chemicznego

za granicą  Produkt produkcji polskiej ; • Produkt produkcji polskiej • Produkcja oparta na własnym know-how  Produkcja oparta na własnym knoworaz parku maszynowym

REDOR Sp. z o.o.

Bielsko-Biała Ul. Grażyńskiego 71

I

Zbliżenie na Chemię 2016

Fot.: 123rf

T E M AT N U M E R U

Ekspresem przez 12 miesięcy Joanna Jaśkowska redaktor „Chemii Przemysłowej” i portalu kierunekCHEMIA.pl

Fot.: 123rf

Jaki był 2016? Przeglądając informacje z 12 miesięcy na portalu kierunekCHEMIA.pl, można stwierdzić, że był to czas dużych zmian w zarządach największych spółek, wejścia w życie pakietu paliwowego, uruchomienia przez NCBR programu sektorowego INNOCHEM czy przejęcia Monsanto przez Bayer.

Zmiany, zmiany i jeszcze raz zmiany…

Z początkiem 2016 r. nowy zarząd powołano w PERN „Przyjaźń” S.A. Następnie zmiany następowały w zarządach PKN ORLEN, Grupy Azoty S.A., GA ZAK S.A., GA ZA Puławy, GA ZCH Police S.A. i LOTOS-ie. W tym roku zmienił się również dyrektor NCBR. Zmiana goniła zmianę i co więcej – w niektórych spółkach w ciągu roku prezesów wymieniano dwukrotnie. Mianowicie w Grupie Azoty funkcję tę pełnił od lutego Mariusz Bober, a pod koniec roku wymienił go Wojciech Wardacki. W LOTOS-ie natomiast odwołano ze stanowiska prezesa Roberta Pietryszyna, a p.o. został Marcin Jastrzębski.

Z kolei nowym dyrektorem Narodowego Centrum Badań i Rozwoju został prof. Maciej Chorowski.

CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2017 7

I Zbliżenie na Chemię 2016

Ruszyły terminale w Gdańsku i Świnoujściu

2016 był ważnym rokiem zarówno dla Terminalu Naftowego w Gdańsku, jak i Terminalu LNG w Świnoujściu (na zdj.).

Fot.: polskielng.pl

Fot.: 123rf

T E M AT N U M E R U

Wystartował INNOCHEM

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju uruchomiło po raz pierwszy program sektorowy INNOCHEM, związany z dofinansowaniem innowacyjnych projektów w przemyśle chemicznym.

8 kwietnia ok. godz. 15.00. zakończył się historyczny przeładunek ok. 100 tys. ton ropy naftowej z tankowca STENA ARCTICA do zbudowanego przez PERN Terminala Naftowego w Gdańsku.

Oznacza to, że pierwszy nad polskim wybrzeżem Bałtyku terminal naftowy rozpoczął swoją komercyjną działalność.

Natomiast 27 kwietnia 2016 r. wojewoda zachodniopomorski wydał pozwolenie na użytkowanie dla Terminalu LNG w Świnoujściu. 17 czerwca 2016 r. do terminalu przypłynął pierwszy statek z komercyjnymi dostawami skroplonego gazu ziemnego.

Fot.: 123rf

Fot.: 123rf

Powstał dzięki inicjatywie polskich przedsiębiorców, w oparciu o studium wykonalności złożone w ich imieniu przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego. Program ma na celu wspieranie prac badawczo-rozwojowych (B+R) w wybranych branżach.

Bayer przejmuje Monsanto Pakiet paliwowy wszedł w życie

Od 1 sierpnia 2016 r. obowiązuje tzw. pakiet paliwowy. 29 lipca Ministerstwo Finansów ogłosiło ceny paliw dla potrzeb naliczania VAT od nabyć wewnątrzwspólnotowych paliw.

8 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2017

Bayer, producent aspiryny i pestycydów, oraz Monsanto – największy wytwórca genetycznie modyfikowanych nasion – połączyły siły.

Niemiecki koncern chemiczny i farmaceutyczny Bayer przejął za 66 mld dolarów amerykańską firmę biotechnologiczną Monsanto. Powstał największy koncern na świecie, specjalizujący się w biotechnologii i produkcji pestycydów.

Razem tworzymy lepszą przyszłość W Yokogawie wierzymy, że możliwości są nieograniczone. Aby sięgnąć poza horyzont, działamy z Tobą ramię w ramię i zmieniamy marzenia w rzeczywistość.

Właśnie w taki sposób się rozwijamy, dzięki partnerstwu i wspólnemu tworzeniu rozwiązań. Połącz z nami siły, by wspólnie stworzyć lepszą przyszłość. Yokogawa: dzisiaj budujemy z Tobą lepsze jutro.

Więcej na www.yokogawa.pl

I Zbliżenie na Chemię 2016

Fot.: BMP

T E M AT N U M E R U

Kilkaset osób uczestniczyło w naszych konferencjach

Rozmowy, spotkania dawnych znajomych, prezentacje nowości… Kilkaset osób uczestniczyło łącznie w konferencjach, które firma BMP zorganizowała dla branży chemicznej.

Wrzesień to Woda i Ścieki w Przemyśle – referaty o Prawie wodnym, wykłady o ograniczaniu zużycia wody, finałowa wycieczka do Anwilu. Ostatnią konferencją było Bezpieczeństwo Instalacji Przemysłowych, podczas której Honorowy Gospodarz – GA Police – zorganizował pokazowe ćwiczenia (na zdjęciu).

Powstał Parlamentarny Zespół ds. Przemysłu Chemicznego

30 listopada odbyło się pierwsze posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Przemysłu Chemicznego.

Fot.: 123rf

Fot.: 123rf

Rok konferencyjny rozpoczęliśmy tradycyjnym płockim sympozjum CHEMIA, którego Honorowym Gospodarzem był (tradycyjnie) PKN ORLEN. W czerwcu spotkaliśmy się z kolei w Gdańsku na IX edycji Remontów i Utrzymania Ruchu w Przemyśle Chemicznym. Tu rolę Gospodarza pełniła Grupa LOTOS.

Wybuch w fabryce BASF w Ludwigshafen

W październiku niemiecki gigant chemiczny poinformował o wielu rannych i zaginionych w wybuchu, do którego doszło w zakładach BASF w Ludwigshafen.

Rzeczniczka koncernu Ursula von Stetten powiedziała, że do eksplozji i pożaru doszło w porcie rozładunkowym podczas prac przy rurociągu, w którym dokonuje się przeładunku cieczy łatwopalnych i ciekłego gazu.

Zakłady BASF w Ludwigshafen znajdują się ok. 80 km na południe od Frankfurtu nad Menem i są największym na świecie kompleksem chemicznym zajmującym powierzchnię 10 km kwadratowych i zatrudniającym 39 tys. pracowników.

10 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2017

– Powstanie Zespołu jest odpowiedzią na potrzeby sektora chemicznego w zakresie umacniania pozycji konkurencyjnej – skomentował Tomasz Zieliński, prezes Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego.

I Zbliżenie na Chemię 2016

Fot.: 123rf

T E M AT N U M E R U

Czas na działania oprac. Joanna Jaśkowska redaktor „Chemii Przemysłowej” i portalu kierunekCHEMIA.pl

Co dobrego przyniósł miniony rok? Popyt na paliwa był większy niż w 2015, wprowadzono regulacje prawne mające ukrócić nielegalny obrót paliwami, przez całe I półrocze ich ceny były korzystne. Po raz pierwszy też firmy branży chemicznej mogły uzyskać wsparcie na realizację nowatorskich rozwiązań z rządowego programu sektorowego Innochem. A jednak wielu ekspertów określa 2016 jako rok stagnacji i wyczekiwania.

12 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2017

T E M AT N U M E R U

I

Zbliżenie na Chemię 2016

P od z n a k i e m i n n ow a c j i

– Był to przede wszystkim rok niskich notowań cen ropy naftowej, co przekładało się na niższe marże na olej napędowy czy benzyny – stwierdza Marcin Jastrzębski, prezes zarządu Grupy LOTOS S.A.

– Po raz pierwszy firmy branży chemicznej mogły uzyskać wsparcie na realizację nowatorskich rozwiązań z rządowego programu sektorowego Innochem – zwraca uwagę Wiesław Klimkowski, prezes zarządu PCC Rokita, podsumowując miniony rok.

Pomógł pakiet paliwowy 2016 był to przede wszystkim rok niskich notowań cen ropy naftowej, co przekładało się na niższe marże na olej napędowy czy benzyny. Jak podaje Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego były one w tym roku wyjątkowo niskie. Niższe notowania cen surowca wpływały również na wyniki firm poszukiwawczo-wydobywczych, zwłaszcza tych, które prowadzą wieloletnie i kapitałochłonne operacje związane z zagospodarowaniem złóż ropy czy gazu. Za to znacznie korzystniej, zwłaszcza w czwartym kwartale br., prezentują się marże rafineryjne, które w dużej mierze decydują o kondycji finansowej zakładów przerabiających ropę naftową. Istotny wpływ na dobrą sytuację polskich firm paliwowych w drugiej połowie roku miał również wprowadzony na początku lipca pakiet paliwowy, który spowodował istotny wzrost sprzedaży zwłaszcza oleju napędowego przez polskie rafinerie.

2017 to przede wszystkim EFRA Na 2017 r. życzę branży przede wszystkim przewidywalnych notowań ceny ropy naftowej i paliw płynnych. Dodatkowo niezwykle ważna jest również stabilizacja na rynku walutowym. Życzę też wszystkim firmom sprawnej realizacji kluczowych inwestycji. W Grupie LOTOS taką inwestycją jest Projekt EFRA, który ma decydujące znaczenie dla wzmocnienia kompleksowości i elastyczności gdańskiej rafinerii. Dzięki jego realizacji będziemy w stanie dostarczyć naszym klientom jeszcze więcej najwyższej jakości paliw.

Produkcja nadal rosła 2016 to rok utrzymującej się od kilku lat tendencji wzrostu produkcji, realizacji nowych inwestycji, a co za tym idzie – także nowych miejsc pracy. Stabilizacja rozwoju znacząco wpływa na dobrą kondycję polskiego sektora chemicznego. Branża chemiczna jest jednym z motorów rozwoju gospodarczego. Tworzy nowe rozwiązania technologiczne i tym samym wspiera rozwój innych branż. Niewątpliwie rok 2016 to rok innowacji. Przemysł chemiczny jest jednym z najbardziej innowacyjnych i najszybciej rozwijających się branż. I to jest szansa nie tylko dla polskiej, ale i europejskiej chemii. Polska chemia w niektórych obszarach należy do coraz bardziej liczących się w Europie i na świecie. Osiągnięcia, którymi możemy się pochwalić, dynamika rozwoju i potencjał polskiego sektora chemicznego są bardzo duże. Warto też wspomnieć, że po raz pierwszy firmy branży chemicznej mogły uzyskać wsparcie na realizację nowatorskich rozwiązań z rządowego programu sektorowego Innochem.

Należy tu docenić działania Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego, która z sukcesem dba o nasze interesy.

Fot.: PCC Rokita

Fot.: Grupa LOTOS S.A.

R o k n i s k i c h n otow a ń c e n ropy

Więcej polskiej chemii w europejskich programach badawczych Na 2017 r. życzę branży przede wszystkim dobrych perspektyw i sprzyjającego klimatu do rozwoju. Sprostania krajowym i unijnym regulacjom. Zwiększenia udziału polskiego sektora chemicznego w europejskich programach badawczo-rozwojowych. A także jeszcze większego tempa wzrostu oraz konkurencyjności na rynkach zagranicznych.

CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2017 13

T E M AT N U M E R U

I Zbliżenie na Chemię 2016

P e ł e n wyzw a ń d l a produ c e n t ó w n a woz ó w

Fot.: ANWIL S.A.

– Obserwowana globalna nadpodaż nawozów oraz zmiany na rynku kluczowych surowców, w tym głównie gazu ziemnego, znacząco wpływały na ceny amoniaku i mocznika – mówi Jacek Podgórski, prezes zarządu ANWIL S.A.

Dwa filary pomogły Rok 2016 z pewnością nie należał do szczególnie udanych dla producentów nawozów. Wystarczy spojrzeć na wyceny giełdowe spółek nawozowych, które w minionych 12 miesiącach w większości odnotowały dwucyfrowe spadki wartości. Był to przede wszystkim efekt wpływu na produkt finalny spadających cen płodów rolnych i dalszego wzrostu zapasów zbóż na świecie. Do tych dwóch głównych czynników determinujących kondycję firm nawozowych należy dodać także kwestie związane z globalnym wzrostem produkcji nawozów w krajach, w których gaz ziemny jest relatywnie tani, a więc w USA, Chinach i na Bliskim Wschodzie.

Obserwowana globalna nadpodaż nawozów oraz zmiany na rynku kluczowych surowców, w tym głównie gazu ziemnego, znacząco wpływały na ceny amoniaku i mocznika. Zwróćmy uwagę, że tylko w III kwartale 2016 roku – w porównaniu z analogicznym okresem 2015 roku – ceny saletry amonowej i saletrzaku spadły o około 1/3, podczas gdy od

14 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2017

mniej więcej czerwca ceny gazu rosły. Od połowy sierpnia mieliśmy do czynienia z krótkotrwałą korektą cen, ale już pod koniec września można było zauważyć tendencję wzrostową na obydwóch rynkach, a więc spotowym i terminowym. Zwyżki cen podyktowane były m.in. wzrostem cen ropy oraz prognozami niższych niż w latach poprzednich temperatur w okresie jesienno-zimowym.

Z odmienną sytuacją mieliśmy do czynienia w przypadku polichlorku winylu. Co prawda sprzedaż europejskich producentów na lokalnym rynku spadła, ale minimalnie – jedynie o ok.

1 proc. w stosunku do 2015 r. Było to spowodowane głównie zmniejszonym zapotrzebowaniem zgłaszanym przez producentów rur, jednak wytwórcy profili okiennych – podobnie jak w latach ubiegłych – także w 2016 r. zwiększyli odbierane wolumeny PCW. Biorąc pod uwagę średnie notowania PCW pomiędzy styczniem a październikiem 2016 r., wyraźnie widać, że utrzymywały się one na poziomie o około 5 proc. wyższym niż w analogicznym okresie 2015 r. Dotyczy to także cen ługu sodowego, które są o około 3 proc. wyższe.

Ze względu na fakt, że działalność biznesowa ANWILU opiera się na dwóch filarach – tzn. produkcji nawozów oraz PCW – spadki w przychodach i ogólnych wynikach naszej spółki są zdecydowanie niższe niż te obserwowane u naszych konkurentów.

Możliwości konkurowania ze światowymi liderami W 2017 roku chciałbym życzyć polskiej chemii realizacji ważnych inwestycji, dzięki którym krajowe firmy będą mogły skupić się w większym niż dotychczas wymiarze na rozwoju produktów wysokomarżowych, umożliwiających efektywne konkurowanie ze światowymi liderami. Jednym z warunków niezbędnych do osiągnięcia tego celu jest zwiększenie efektywności współpracy pomiędzy biznesem a uczelniami wyższymi tak, aby inicjatywy badawczo-rozwojowe stały się częścią DNA krajowego sektora chemicznego, stąd też życzę nam wszystkim udanej kooperacji z przedstawicielami świata nauki.

A skoro nasza branża ma się intensywnie rozwijać, to w moich życzeniach na 2017 r. nie może zabraknąć także tych, odnoszących się do przyszłych kadr. Niech zatem sektor chemiczny cieszy się w bieżącym roku dalszym wzrostem zainteresowania młodzieży podjęciem nauki w szkołach technicznych i zawodowych, zwłaszcza o profilu chemicznym.

T E M AT N U M E R U

I

Zbliżenie na Chemię 2016

N i e sp e ł n i o n e m a rz e n i e

Fot.: ISE

– Od lat życzę branży polskiej obecności w pełnym łańcuchu wartości dla gazu ziemnego.

To takie moje niespełnione marzenie, aby polska chemia, rafinerie, weszły w cały łańcuch wartości łącznie z LNG na najbardziej atrakcyjnym i stabilnym politycznie rynku gazowym na świecie – zdradza Andrzej Sikora, prezes zarządu Instytutu Studiów Energetycznych.

Zmiana, stagnacja, wyczekiwanie Cena ropy naftowej przez 2016 r. stabilnie, ale powoli rosła z ledwie ponad 20 USD do prawie 55 USD za baryłkę. Praktycznie przez cały rok doświadczaliśmy nadpodaży i tanich surowców energetycznych, co z punktu widzenia „przetwórców” było dobrym, choć wymagającym operacyjnie faktorem. Szkoda, że obecność polskich firm jest stosunkowo niewielka w sektorze wydobywczym. Polską chemię boli wprowadzany sukcesywnie przez Brukselę pakiet zimowy, ale silnie w nią uderza Unia Europejska, która konsekwentnie od 2004 roku pracuje nad przepisami ograniczającymi zawartość kadmu

w nawozach. Ocenia się, że po ich wprowadzeniu na drodze rozporządzenia, od stycznia 2018 roku – celem jest „zmniejszenie zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi i zachęcenie producentów rolnych do używania nawozów organicznych” – Grupa Azoty, największa polska firma chemiczna i trzeci producent nawozów w UE, może stracić nawet 20% przychodów.

Wprowadzenie pakietu paliwowego uszczelniło rynek, podniosło jednocześnie barierę wejścia na niego i doprowadziło do dalszej monopolizacji i upaństwowienia sektora. Nie twierdzę, że to źle – większa odpowiedzialność spada na państwo, które jednak ze swojej natury nie jest optymalnym właścicielem. Może właśnie to spowodowało, że rok zamknęliśmy bez zapowiedzianych, uaktualnionych strategii, że mimo obowiązku ustawowego wprowadzonego prawem energetycznym, nie mamy polityki energetycznej, a polityka surowcowa zapowiedziana została na koniec 2019 roku.

Rok 2016 oceniam jako rok zmiany, stagnacji i wyczekiwania.

Stagnację przekuć w stabilność Od lat życzę branży polskiej obecności w pełnym łańcuchu wartości dla gazu ziemnego. To takie moje niespełnione marzenie, aby polska chemia, rafinerie, weszły w cały łańcuch wartości łącznie z LNG na najbardziej atrakcyjnym i stabilnym politycznie rynku gazowym na świecie. Życzę przede wszystkim szczęścia, bo ono jest w biznesie konieczne, ale chciałbym widzieć członków zarządów podejmujących właściwe decyzje inwestycyjne, chciałbym ich widzieć niebojących się, ale zdeterminowanych do działania, nieoglądających się na podpowiedzi, biorących odpowiedzialność.

Chciałbym ich widzieć jako mentorów dla młodego pokolenia, ludzi promieniujących wiedzą, zapałem, radością z prowadzonej działalności. Życzę wszystkim w branży fajnych i ciekawych odkryć, aby innowacje nie były jedynie wyświechtanym słowem na ustach, dopełniaczem większości tekstów i prezentacji, a stały się nowym symbolem polskiej gospodarki. Życzę wszystkim dobrej wizji i możliwości przekucia stagnacji w stabilność. Chcę, aby kierowała nami rzetelność, wiedza, umiejętności, a nie koniunkturalizm, spolegliwość i chęć przypodobania się. Życzę Państwu sukcesów w 2017 roku.

Samego dobrego!

CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2017 15

T E M AT N U M E R U

I Zbliżenie na Chemię 2016

S trz a ł w sz a rą i c z a r n ą str e f ę

Fot.: POPiHN

– Choć sektor oczekiwał, iż wreszcie uda się ten przestępczy proceder ukrócić, udało się to tylko częściowo dzięki wprowadzeniu nowych rozwiązań prawnych i poprawie skuteczności działania służb kontrolnych – podkreśla Krzysztof Romaniuk, dyrektor ds. analiz rynku paliw Polskiej Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego.

Popyt na paliwa był większy Od kilku lat głównym problemem polskiego rynku paliw pozostaje szara i czarna strefa, wprowadzająca na rynek paliwa z pominięciem stosownych danin państwowych i utrudniająca funkcjonowanie legalnie działającym firmom paliwowym. Problem ten był również dominujący w roku 2016, choć sektor oczekiwał, iż wreszcie uda się ten przestępczy proceder ukrócić. Udało się to tylko częściowo dzięki wprowadzeniu nowych rozwiązań prawnych i poprawie skuteczności działania służb kontrolnych.

Pierwsze szacunki dotyczące wielkości oficjalnego rynku paliw płynnych w Polsce w całym roku 2016 wskazują, iż oficjalny popyt na paliwa był wyraźnie większy niż w roku poprzednim.

Przyczyniła się do tego znaczna poprawa oficjalnej sprzedaży paliw w II półroczu, kiedy wprowadzono w życie zapisy pakietów paliwowego i energetycznego – dwóch regulacji prawnych mających ukrócić nielegalny obrót paliwami. Nie może być jednak mowy o skokowym wzroście rynku, lecz o uwzględnieniu w oficjalnych danych części dostaw, które poprzednio znajdowały się w szarej i czarnej strefie, a co za tym idzie – nie były zauważane w danych rynkowych.

Realny wzrost rynku wyniósł zapewne kilka procent. Elementami wspierającymi rynek były korzystne ceny paliw obowiązujące przez całe I półrocze i będąca wciąż na plusie polska gospodarka. Przybliżony wynik wzrostu dynamiki oficjalnego rynku powinien być wyższy, niż 10% i jest to w dużej mierze następstwo wzrostu oficjalnego popytu na olej napędowy oraz – co było pewnym zaskoczeniem – dużego wzrostu oficjalnego popytu na benzyny silnikowe.

Takie wyniki zostały osiągnięte w warunkach stabilnej produkcji krajowej, spadku eksportu i znacznego zwiększenia oficjalnego importu paliw. Co istotne, zwiększonych zakupów zagranicznych

16 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2017

dokonali zarówno członkowie POPiHN, a więc najwięksi operatorzy rynkowi, jak też tzw. import uzupełniający, czyli operatorzy niezależni. Pakiet paliwowy w znacznym stopniu przyhamował działania nielegalnego rynku paliw w sierpniu i we wrześniu 2016 r., zarówno jeśli chodzi o wyłudzenia podatku VAT, jak też przestępstwa związane z unikaniem akcyzy.

Wzrost zanotował też rynek gazu płynnego LPG, choć nie w tak istotnym stopniu jak rynek benzyn silnikowych czy ON. W roku 2016 r. trend niższych cen detalicznych paliw silnikowych został utrzymany, choć spadki średnich cen rocznych były niższe niż obserwowane w latach poprzednich. Na skutek wydarzeń na międzynarodowym rynku paliw w drugiej połowie roku ceny detaliczne benzyny 95 i ON w Polsce wzrosły, ale nie wpłynęło to na fakt, że średnio w całym roku kierowcy tankowali taniej paliwo niż w roku poprzednim. To, co odróżnia poziom cen w 2016 roku od poziomów w roku poprzednim, to stabilna różnica pomiędzy cenami benzyny 95 i ON. Nie powtórzyła się sytuacja z lat poprzednich, kiedy to jesienią olej napędowy był droższy od najpopularniejszego gatunku benzyny. Niższe ceny paliw – szczególnie w przypadku benzyn silnikowych – były jednym z bardziej znaczących czynników wpływających na wzrost krajowego popytu na paliwa.

Bez obniżek i podwyżek Biorąc pod uwagę obecnie obserwowaną sytuację na rynkach międzynarodowych i kurs polskiej złotówki do dolara US, można zaryzykować stwierdzenie, że w nowym roku ceny detaliczne paliw powinny być na poziomach zbliżonych do średnich z roku 2016. Raczej nie należy się spodziewać spektakularnych obniżek, bo 50% ceny to wciąż obciążenia fiskalne, a ostateczna cena na stacji paliw mocno zależy od kursu złotego. Nie należy oczekiwać też znacznych podwyżek, bo rynek „czarnego złota” jest – i chyba w najbliższej przyszłości pozostanie – w stanie znacznej nadpodaży, a to gwarantuje notowania średnie w pobliżu 50 USD/bbl. Życzenie dla rynku na rok 2017 może być tylko jedno – jak najmniej szarej i czarnej strefy, i osiągania zadowalających marży przy sprzedaży paliw. Dużo będzie zależało od działań służb kontrolnych, które dostały nowe, skuteczne narzędzia do kontrolowania operatorów rynkowych (pakiet paliwowy, pakiet energetyczny, a dodatkowo chyba też pakiet transportowy). Według szacunków POPiHN szara i czarna strefa mogły obejmować nawet ponad 20% rynku oleju napędowego, część rynku benzyn silnikowych i gazu płynnego LPG. Jeśli służby potrafiłyby opanować część z tego nielegalnego procederu, to wzrost oficjalnego rynku paliw jest pewny. Tym bardziej, że polska gospodarka wciąż rośnie, ceny są na aprobowanych poziomach, a flota samochodowa ulega powiększeniu.

Przed sektorem staje szereg wyzwań związanych ze zmianami rynku paliw i samochodów w Europie, a tym samym polskim operatorom należy życzyć, aby te nowe wyzwania stanowiły korzyść, a nie uszczerbek dla zysku ich firm.

T E M AT N U M E R U

I Zbliżenie na Chemię 2016

W o c z e k i w a n i u n a c ud – Dla polskiej chemii i rafinerii rok 2016 był rokiem bezczynności w oczekiwaniu na cud – podsumowuje Janusz Wiśniewski z Krajowej Izby Gospodarczej.

Fot.: KIG

Brak pomysłu Nie sprawdził się kolejny minister skarbu i pozostawił po sobie tyleż kontrowersyjne, co nieudane nominacje menedżerskie, które ciągle są korygowane, podtrzymując marazm decyzyjny. W sektorze prywatnym zmian personalnych nie było, a jeżeli już, to w racjonalnym kierunku (transfer prezesa Seleny do Boryszewa).

Polskie rafinerie funkcjonowały bez aktualnych strategii, co stawia je w złym świetle wobec akcjonariuszy. Orlen przez ostatnie lata przyjął taktykę nierobienia niczego poza gaszeniem pożarów (dosłownie dotknęło to aktywa czeskiego Unipetrolu) i opóźniania nietrafionych inwestycji energetycznych i wydobywczych. Obawiam się, że może się ona przerodzić w trwałą strategię, stąd wielkie oczekiwania na nowe pomysły rozwojowe tej spółki, a nie tylko blokowe deklaracje nakładów na poszczególne segmenty działalności.

Lotos wreszcie po kilkunastu miesiącach ogłosił swą strategię w połowie grudnia, ale nie podnosi ona wiarygodności spółki, przynosząc sporo kontrowersji w założeniach i kierunkach działania. Jedno jest pewne, że źle zaplanowane inwestycje wymagają następnych, a ich końca i celu nie widać i dalej zastanawia awersja do współpracy inwestycyjnej z Orlen-em.

Grupie Azoty nie udało się dokończyć konsolidacji, a dalej

pogarszają się dla niej zewnętrzne warunki gospodarowania.

Analizowane projekty inwestycyjne PDH i zgazowania węgla niestety nie mają sensu biznesowego i ekonomicznego, a nowa inwestycja poliamidowa nie przyniesie dodatnich marż, jeśli nie zostanie pilnie uzupełniona produkcją kompozytów i folii. Za to prywatne spółki chemiczne stabilnie działały na rynku, skutecznie rozwijając swe kluczowe biznesy. Działalności Synthosa, PCC Rokity czy Seleny sprzyjał stabilny akcjonariat i konsekwentny program rozwojowy, a Ciech ma szanse wykorzystać zasoby finansowe głównego akcjonariusza dla interesujących przejęć zagranicznych. Anwil zapewne pokona Grupę Azoty we wszystkich wskaźnikach finansowych, co wystarcza za wszelki komentarz.

Główną cechą sektora nafta-chemia w 2016 był brak pomysłu na inwestycje i zahamowanie już przygotowanych. W tej sytuacji może zdarzyć się cud, ale przetrwania najbliższych lat.

Przyszłość to integracja Tradycyjnie życzę branży wielu sukcesów, a w szczególności: Orlen-owi i Lotos-owi wspólnych strategii rozwojowych i połączeń kapitałowych, Anwilowi ogłoszenia wezwania na Grupę Azoty i dokończenia konsolidacji polskiej chemii z dostępem do surowców Orlen-u, Grupie Azoty projektów innowacyjnych wychodzących nawet poza ramy stricte chemiczne, a prywatnym spółkom chemicznym dalszego wspierania przez akcjonariuszy i wysokich dywidend.

Reklama

Zamów prenumeratę Bądź na bieżąco Zapraszam do kontaktu,

Aneta Jaroszewicz

koordynator ds. prenumeraty e-mail: aneta.jaroszewicz@e-bmp.pl tel.: 32/415 97 74 wew. 23 www.kierunekchemia.pl

Po szczegóły wejdź na

lub zeskanuj kod