1/2018 Chemia Przemysłowa by BMP Sp. z o.o.

T E M AT N U M E R U I P o d s u m o w a n i e 2 0 1 7 , p r o g n o z y n a 2 0 1 8

Rok poddany analizie I Chemia pod presją regulacji I Szara strefa w odwrocie I Wyzwania w 2018 zdaniem ekspertów Wywiad z Krystianem Paterem > 12

raport gazowy 2017 > 25

Jak planować by dobrze pracować > 80

S P I S T RE Ś C I

Fot.: 123rf

8 T E M AT N U M E R U : P o d s u m o w a n i e 2 0 1 7 , p r o g n o z y n a 2 0 1 8

Prognoza dla chemii Tomasz Zieliński 5 8 E n e r g i a w c h e m i i Fot.: 123rf

Białe certyfikaty – czy nadal warto?

Energia w chemii 58 I Białe certyfikaty – czy nadal warto? Mateusz Ksiądz 63 I Nadjeżdża… oprac. Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych Bezpieczeństwo 68 I Najważniejszy jest człowiek wywiad z Arturem Kopciem, członkiem zarządu Grupy Azoty S.A. 72 I Bezpieczna góra Jarosław Konopacki 76 I Dwa pozornie różne światy wywiad z Bogusławem Kobicem, prezesem zarządu PCC IT Ut r z y m a n i e r u c h u 80 I Jak planować by dobrze pracować Krzysztof Szczepaniec 87 I Monitorowanie pracy odwadniaczy GESTRA Polonia Sp. z o.o. 88 I Czujniki, które się uczą METTLER TOLEDO W o d a i śc i e k i 90 I Trudny przeciwnik Monika Gruszka

Mateusz Ksiądz

bezpieczeństwo Fot.: Grupy Azoty ZAK S.A.

T EMA T NUMERU : P o d s u m o w a n i e 2017, prognozy na 2018 8 I Prognoza dla chemii Tomasz Zieliński 12 I Głębsza integracja produkcji petrochemicznej i rafineryjnej wywiad z Krystianem Paterem, członkiem zarządu ds. produkcji PKN ORLEN S.A. 16 I Analityczne spojrzenie na branżę Lech Winiowski 25 I Wielka kariera gazu zza mórz i oceanów, czyli raport gazowy 2017 Andrzej Szcześniak 33 I Szara strefa w odwrocie Krzysztof Romaniuk 36 I Paliwa pod nadzorem Halina Pupacz 38 I Przekształcać pomysły w rzeczywistość Olga Wieszczek 42 I Od sody po nawozy dolistne Biuro Prasowe CIECH S.A. 46 I Podatki na nowo Rafał Malujda 54 I Najważniejsze wyzwania w 2018 zdaniem ekspertów oprac. Aleksandra Grądzka-Walasz

Najważniejszy jest człowiek wywiad z Arturem Kopciem, członkiem zarządu Grupy Azoty S.A.

Nowoczesne zakłady 90 I Innowacje z olejem diatermalnym Przemysław Płonka CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2018 3

O D REDAK C J I

Wydawca: BMP spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa

A l e k s a n d r a G r ą d z k a - Wa l a s z redaktor wydania t e l . 3 2 4 1 5 9 7 7 4 w e w. 2 0 t el . kom . 6 0 2 1 1 5 2 6 4 e - m a i l : a l e k s a n d r a . w a l a s z @ e - b m p. pl

Bo przecież czas płynie dalej M

ijają pierwsze tygodnie nowego roku i choć to tradycyjnie czas podsumowań (sporo ich w bieżącym numerze), przede wszystkim to okres przygotowania scenariuszy na przyszłość, co czynią również przedstawiciele branży chemicznej. Jak wyglądać będzie rynek gazu, jak przystosować się do kolejnych unijnych regulacji, często mocno ograniczających konkurencyjność? Szeroko pisze na ten temat Tomasz Zieliński w artykule „Prognoza dla chemii”.

le popatrzmy jeszcze przez chwilę na 2017 rok. Zmiany, zmiany i jeszcze raz zmiany. Nowe inwestycje, jak uruchomiony blok gazowo-parowy we Włocławku, czy ogromne laboratorium aplikacyjne na terenie PCC Rokita. Nie mówiąc już o zmianach po „pakiecie paliwowym” na rynku paliw, fuzji DowDuPont czy w końcu zmiany projektu inwestycji PDH. Ubiegły rok to także w dalszym ciągu walka o konkurencyjność i stopniowa monopolizacja na rynku gazu.

eraz musimy myśleć o wyzwaniach na przyszłość, bo przecież nie cofniemy

4 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2018

już wskazówek zegara, a dla każdego – jak doskonale obrazują wypowiedzi przedstawicieli przemysłu – owe wyzwania są różne (str. 54).

iektórzy odmierzają czas do powstania inwestycji Polimery Police, inni czekają na wymierne korzyści walki z szarą strefą w branży paliw, jeszcze inni podkreślają konieczność większego dbania o bezpieczeństwo, o czym rozmawiamy z Arturem Kopciem (str. 68). A wszystko to z myślą o polskim sektorze chemicznym, jego sile i pozycji na świecie.

yczę, aby każda minuta tego roku była dla Państwa wyjątkowa, by był to dobry czas, pełen właściwych decyzji, owocnych rozmów, spotkań. A do tych zapraszamy przy okazji organizowanych przez BMP konferencji i sympozjów.

KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel.: 32 415 29 21, 32 415 97 93 e-mail: aleksandra.walasz@e-bmp.pl www.kierunekchemia.pl

BMP to firma od 25 lat integrująca środowiska branżowe, proponująca nowe formy budowania porozumienia, integrator i moderator kontaktów biznesowych, wymiany wiedzy i doświadczeń. To organizator branżowych spotkań i wydarzeń – znanych i cenionych ogólnopolskich konferencji branżowych, wydawca profesjonalnych magazynów i portali. Rada Programowa: Jerzy Majchrzak – Przewodniczący Rady Programowej Tomasz Zieliński – Polska Izba Przemysłu Chemicznego Czesław Bugaj Andrzej Biskupski – Instytut Nowych Syntez Chemicznych Adam S. Markowski – Katedra Inżynierii Systemów Ochrony Środowiska, Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Politechniki Łódzkiej Krzysztof Romaniuk – Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego Andrzej Szczęśniak – niezależny ekspert rynku paliw Artur Kopeć – Grupa Azoty S.A. Andrzej Sikora – Instytut Studiów Energetycznych Sp. z o.o., Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie Agnieszka Gajek – Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy Arkadiusz Kamiński – PKN Orlen S.A.

Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redaktor wydania Aleksandra Grądzka-Walasz, Joanna Jaśkowska Redakcja techniczna Maciej Rowiński, Marek Fichna Prenumerata, kolportaż Adrian Waloszczyk Sprzedaż: Beata Fas, Magda Kozicka, Ewa Zygmunt, Jolanta Mikołajec, Małgorzata Pozimska, Magdalena Widrińska Druk: FISCHER POLIGRAFIA Cena 1 egzemplarza – 23,15 zł + 8% VAT Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu Nr konta: 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 PKWiU: 58.14.12.0, ISSN: 1734-8013 Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Magazyn kierowany jest do prezesów, dyr. ds. technicznych i głównych specjalistów (mechaników, automatyków, technologów) reprezentujących branżę chemiczną, organizatorów targów, sympozjów, imprez branżowych, urzędów, ministerstw, instytutów, wyższych uczelni oraz biur projektowych. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Źródło grafiki na okładce: 123rf

W obiektywie

P O L IAMIDY II Wytwórnia Poliamidów II – taką oficjalną nazwę nosi instalacja produkująca jedno z najszerzej stosowanych tworzyw konstrukcyjnych świata – Poliamid 6. Uroczyste otwarcie instalacji odbyło się 25 września na terenie Grupy Azoty S.A. w Tarnowie. Fot. Grupa Azoty S.A.

CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2018 5

z portalu k i e r u n e k c h e m i a . pl

NajWAŻNIEJSZE Z WAŻNYCH

Puławy: Będzie blok energetyczny zasilany węglem Jacek Janiszek, prezes zarządu Grupy Azoty PUŁAWY, zapowiedział budowę w Puławach bloku energetycznego zasilanego węglem w miejsce planowanego wcześniej bloku gazowo-parowego. Nowy blok 90 MWe/240 MWt wraz ze zmodernizowaną elektrociepłownią zakładową zapewni układ energetyczny dopasowany do realnych potrzeb spółki w zakresie wytwarzania energii elektrycznej i ciepła technologicznego oraz nadwyżek tego ciepła na potrzeby miasta.

6 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2018

PERN i OLPP rozpoczęły proces połączenia Spółki PERN i OLPP rozpoczęły proces integracji. Celem połączenia obu podmiotów jest wzmocnienie grupy kapitałowej PERN i zwiększenie jej wartości, a także zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego Polski.

marzec

CIECH inwestuje w instalacje odsiarczania i odazotowania spalin W zakładach sodowych Grupy CIECH w Inowrocławiu i Janikowie trwają prace nad budową przyjaznej środowisku i opartej na najnowocześniejszych technologiach instalacji odsiarczania i odazotowania spalin. Dzięki temu oba zakłady będą spełniać najwyższe normy ochrony środowiska w zakresie emisji do atmosfery, zarówno obowiązujące obecnie, jak i te które będą wprowadzone od 2020 roku. W 2017 roku CIECH planuje przeznaczyć na inwestycje związane z ochroną środowiska ok. 150 mln zł.

kwiecień

maj

czerwiec

Budowa elektrowni we Włocławku oficjalnie zakończona Ponad 18 tys. m3 betonu, prawie 4000 ton stali i w sumie 200 km kabli elektrycznych było potrzebnych do zakończenia inwestycji kogeneracyjnej PKN ORLEN we Włocławku. Przez budowę przewinęło się ponad 25 tys. osób wykonujących różne etapy prac. Pierwszy w Polsce blok CCGT o dużej mocy (463 MWe) przyczyni się nie tylko do wzmocnienia doskonałości operacyjnej Grupy ORLEN, ale również zwiększa krajowe bezpieczeństwo energetyczne. Łączne nakłady inwestycyjne poniesione przez spółkę na realizację projektu wyniosły ok 1,4 mld zł. Fot. BMP

Fot. ANWIL luty

Fot. Grupa Azoty

STYCZEń

Największy remont w historii Grupy LOTOS Od 3 marca do 14 kwietnia 2017 r. w gdańskiej rafinerii Grupy LOTOS przeprowadzono postój remontowy, do którego firma przygotowywała się od 1,5 roku. Zakres remontu „Wiosna 2017” obejmował 55 instalacji, 2,5 tys. aparatów i rurociągów – w tym ok. 500 sztuk wymienników ciepła oraz zbiorników, reaktorów, pieców, kolumn – a także ponad 3 tys. sztuk armatury i elementów automatyki. Podczas postoju remontowego przepracowano ok. miliona roboczogodzin.

Fot. 123rf.com

Projekt ANWILU doceniony przez UE ANWIL otrzymał dofinansowanie ze środków unijnych na opracowanie rozwiązania zwiększającego odporność receptury polichlorku winylu na działanie ognia. Jeśli prace badawcze – prowadzone we współpracy z Głównym Instytutem Górnictwa i Politechniką Łódzką – zakończą się sukcesem, wówczas włocławska spółka przystąpi do wdrożenia innowacyjnej technologii produkcji kompozytów ceramizujących na bazie PCW.

z portalu k i e r u n e k c h e m i a . pl

Przeglądając informacje z 12 miesięcy na portalu kierunekCHEMIA.pl, można stwierdzić, że był to intensywny okres dla branży i największych graczy na rynku chemicznym i petrochemicznym. Spośród wszystkich informacji wybraliśmy te, naszym zdaniem najważniejsze. Zielone światło dla dostaw gazu skroplonego z USA – Najważniejsze jest to, że jest zielone światło ze strony rządu USA, wręcz zachęta do tego, abyśmy ten gaz ze Stanów Zjednoczonych kupowali. I z naszej strony, z polskiej strony, polskich władz również jest zielone światło i zainteresowanie w tej kwestii – mówił prezydent Andrzej Duda na konferencji z prezydentem USA Donaldem Trumpem.

Fot. Grupa LOTOS wrzesień

PCC Rokita: Nowe laboratorium aplikacyjne Ponad 8 mln zł zainwestowała PCC Rokita w budowę nowego laboratorium aplikacyjnego dla branży poliuretanowej. Nowy obiekt to ponad tysiąc m² powierzchni laboratoryjnej, wyposażonej w trzy najnowszej generacji urządzenia do wytwarzania oraz testowania pianek poliuretanowych, sztywnych i elastycznych. W planach jest zakup kolejnej, czwartej maszyny. – Laboratorium ma być wsparciem technicznym dla producentów, którzy nie dysponują urządzeniami do testowania i produkcji małych ilości pianek – mówi Wiesław Klimkowski, prezes zarządu PCC Rokita SA.

Polimery Police Zarząd „PDH Polska” S.A. podjął decyzję o rozszerzeniu zadania inwestycyjnego o instalację polipropylenową. Kompleks produkcyjny będzie składał się z instalacji do produkcji propylenu i polipropylenu. Ponadto projekt obejmuje budowę portu z bazą zbiorników surowcowych, infrastrukturę pomocniczą i logistyczną. Budowa jest planowana na obszarze objętym specjalną strefą ekonomiczną, obok Zakładów Chemicznych Police. Rozpoczęcie prac przewidziane jest na koniec roku 2019, natomiast uruchomienie komercyjne instalacji – na rok 2022. Inwestycja będzie prowadzona pod nową nazwą „Polimery Police”.

październik

listopad

Idea4Azoty Grupa Azoty uruchomiła program Idea4Azoty, platformę wymiany pomysłów o wysokim stopniu innowacyjności. Zgłoszone projekty, niezależnie od stadium zaawansowania, mają szansę uzyskać pełny zakres wsparcia – od dofinansowania do maksymalnej kwoty 20 mln zł, poprzez zaplecze infrastrukturalne czy usługi doradcze. To pierwsze tego typu rozwiązanie na polskim rynku.

grudzień

O biokomponentach i biopaliwach Prezydent RP Andrzej Duda podpisał ustawę z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw.

Fot. 123f.com

sierpień

Fot. PCC Rokita SA

lipiec

Udana fuzja DowDuPont Firma DowDuPont™ (NYSE: DWDP) ogłosiła, że połączenie równoprawnych podmiotów The Dow Chemical Company („Dow”) oraz E.I. du Pont de Nemours& Company („DuPont”) zakończyło się powodzeniem. Nowo powstały podmiot działa jako spółka holdingowa pod nazwą „DowDuPont™” i obejmuje trzy działy: rolnictwo, inżynierię materiałową oraz produkty specjalistyczne.

EFRA: Instalacje wodne i siarkowe już gotowe Choć Projekt EFRA zakończy się w 2018 roku, instalacje siarkowe i wodne są już gotowe do obsługi większej produkcji gdańskiej rafinerii, tak by mogły podołać dodatkowemu przerobowi ok. 1,3 mln ton ciężkiej pozostałości z przerobu ropy na paliwa i koks. To pierwsze w pełni zakończone zadania inwestycyjne Projektu EFRA.

opracowanie: Aleksandra Grądzka-Walasz, redaktor czasopisma „Chemia Przemysłowa” i portalu kierunekCHEMIA.pl

CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2018 7

T E M AT N U M E R U

I P o d s u m o w a n i e 2 0 1 7 , p r o g n o z y n a 2 0 1 8

Prognoza dla chemii dr inż. Tomasz Zieliński Polska Izba Przemysłu Chemicznego

Przemysł chemiczny w Europie od wielu lat pozostaje pod presją regulacji. Tym samym, pod podobną presją znajduje się przemysł chemiczny w Polsce. Co jednak zrobić, aby podnieść swoją konkurencyjność i rozgonić nadciągające ciemne chmury kolejnych regulacji?

PRZEMYSŁ CHEMICZNY zarówno w Polsce, jak i w Europie musi stawić czoła własnemu przeregulowaniu i znaleźć kierunki budujące i umacniające jego konkurencyjność na poziomie globalnym

8 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2018

bserwując wpływ regulacji na sektor chemiczny w Unii Europejskiej od 2004 r., dostrzec można istotny wzrost kosztów legislacji wpływających na tę branżę. Największy udział w tych kosztach, które urosły dwukrotnie, mają: legislacja dotycząca samych produktów chemicznych, legislacja związana z emisyjnością i procesami przemysłowymi, legislacja dotycząca bezpieczeństwa pracy czy transportu. Presja związana z dostosowywaniem się do wdrażanych regulacji to jedno, natomiast presja konkurencji spoza Europy to drugie – jest ona o tyle niebezpieczna, iż nie jest obarczona w ogóle lub w znacznie mniejszym stopniu regulacjami, takimi jak na terenie Unii Europejskiej. To m.in. dlatego przemysł chemiczny w Chinach wykazuje prognozy wzrostu udziału w sprzedaży globalnie z 39,6% w 2016r. do 44% w 2030 r., przy praktycznie niezmiennej prognozie dla UE z udziałem odpowiednio 2,7% i 3,3%. To Chiny stanowią dziś poważną konkurencję, patrząc choćby na wartość ich sprzedaży w przemyśle chemicznym na poziomie ok. 1,33 bln euro wobec 0,5 bln euro w UE, przy globalnej wartości na poziomie ok. 3,36 bln euro. Do tej pory polska chemia radziła sobie z wyzwaniami regulacyjnymi, chociaż kolejne, które nadchodzą, na pewno będą próbą dla naszej pozycji konkurencyjnej. Gospodarka o obiegu zamkniętym, reforma EU ETS, pakiet zimowy, endocrine disruptors to tylko kilka,

P o d s u m o wa n i e 2 0 1 7 , p r o g n o z y n a 2 0 1 8

z którymi reszta chemicznego świata nie musi się mierzyć i czasami nawet ich nie zna. Regulacje krajowe także niekiedy pozostają wyzwaniem, często dość kosztownym, co dodatkowo wpływa na konkurencyjność sektora. Zatem, przemysł chemiczny zarówno w Polsce, jak i w Europie musi stawić czoła własnemu przeregulowaniu i znaleźć kierunki budujące i umacniające jego konkurencyjność na poziomie globalnym. Czy wpisanie się w globalne trendy jest szansą dla umocnienia konkurencyjności i rozwoju polskiej chemii? Czy może jednak globalne trendy stanowią wyzwanie?

Fot. ilustracyjna, 123rf

T E M AT N U M E R U

Aktualne trendy konsumenckie Przemysł chemiczny, podobnie jak inne istotne sektory gospodarki, podlega ciągłym zmianom. Kluczowymi czynnikami determinującymi te zmiany są zarówno aktualne trendy konsumenckie, otoczenie regulacyjne – w tym przepisy związane z ochroną środowiska – jak również podejście do prowadzenia biznesu stosowane przez liderów w branży. W ujęciu globalnym, widocznymi wiodącymi trendami konsumenckimi, które wpływają na wiele branż, są m.in. ekologia, digitalizacja, w tym powiązana z nią większa elastyczność w zakresie zakupów internetowych (również zagranicznych), czy zmiana potrzeb konsumentów z posiadania rzeczy na ich wykorzystanie (np. „car sharing” jako alternatywa do zakupu własnego auta). Kolejne istotne trendy konsumenckie to: świat jako globalny rynek (globalizacja rynku), mobilność alter-

CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2018 9

T E M AT N U M E R U

I P o d s u m o wa n i e 2 0 1 7 , p r o g n o z y n a 2 0 1 8

natywna, urbanizacja. Globalne trendy konsumenckie znajdują odzwierciedlenie w trendach branżowych, jednak przedsiębiorcy wyznaczają również dodatkowe, często specyficzne dla danego obszaru działalności tendencje branżowe.

Digitalizacja kolejnym wyzwaniem

Fot. 123rf

SPROSTAĆ KONKURENCJI Sektor chemiczny w Polsce, aby umacniać swoją pozycję i utrzymywać oraz poprawiać możliwości konkurowania na poziomie globalnym, musi podążać za trendami w branży, które już na dobre zagościły w strategiach innych przedsiębiorstw

Mimo to, trendy konsumenckie, szczególnie takie jak digitalizacja, globalizacja rynku czy mobilność alternatywna zaczynają bezpośrednio wpływać na plany sektora chemicznego. Trend digitalizacji trwa już jakiś czas. Najszybciej został on podchwycony przez m.in. sektor bankowy czy usług IT. Przemysł ciężki, jak przemysł chemiczny, zaczął akceptować ten trend nieco wolniej. Czemu? Złożoność branży, specyfika działalności, skomplikowanie procesu. Sektor chemiczny wymagał stworzenia specjalnych narzędzi i dostosowania ich do wymogów branży i każdego z podmiotów. W zasadzie wymagania te obowiązują nadal, choć wielu dostawców usług ma już wypracowane bazowe systemy i narzędzia wsparcia, o wiele szybsze do wdrożenia. Szybsze wdrożenie takich systemów, np. zarządzania ciągłością produkcji, zarządzania logistyką, remontami, monitoring instalacji, planowanie inwestycji 3D, to możliwość szybszego uzyskania założonych rezultatów (np. oszczędności). Dzięki temu możemy działać szybciej i efektywniej, czyli umacniać swoją konkurencyjność. Czy digitalizacja jest wyzwaniem w przemyśle chemicznym? Wyzwaniem jest na pewno dla przedsiębiorstw, które jeszcze nie podjęły decyzji np. o modyfikacji czy usprawnieniu swoich systemów, a ich konkurenci już to mają. Dla polskiej chemii na pewno jest to szansa na proefektywne modernizacje, oszczędności czasu i redukcję kosztów, którą po prostu trzeba wykorzystywać. Można zatem powiedzieć, że trend

10 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2018

digitalizacji w przemyśle chemicznym zagościł na dobre i stał się standardem.

Globalizacja rynku Inaczej sprawa wygląda z globalizacją rynku. Tu wygrywają najwięksi i najsilniejsi. Choć mniejszym przedsiębiorstwom udaje się zaistnieć zarówno handlowo, jak i inwestycyjnie. Nawiązując do opisanej we wstępie pozycji np. Chin na światowym rynku przemysłu chemicznego, można stwierdzić, że ten trend jest prawdziwym wyzwaniem. Od lat obserwujemy, jak produkty chemiczne, oczywiście tańsze, zalewają inne regiony, w tym Europę. Aspekty logistyczne przestały mieć znaczenie, zarówno te techniczne, jak i kosztowe. Obecnie praktycznie wszystko lub prawie wszystko można przetransportować z dowolnego miejsca świata do innego dowolnego miejsca świata. Natomiast, dzięki takiej globalizacji rynku, polskie przedsiębiorstwa chemiczne mogą prowadzić swoją międzynarodową politykę handlową, dostarczając swoje produkty prawie na wszystkie kontynenty świata. Ponadto, globalizacja rynku to możliwość dotarcia do tańszych surowców. Ten obszar jest dość trudny, głównie ze względu na konieczność zaangażowania znacznych środków finansowych, ale nie niemożliwy. Zakupy ropy naftowej przez polskie rafinerie z np. Bliskiego Wschodu to właśnie takie wykorzystanie możliwości, jakie daje globalizacja rynku.

Proekologiczność sektora W przypadku polskiego przemysłu chemicznego jednym z trudniejszych wyzwań jest trend związany z ekologią. Szczególnie trend ten jest mocno rozwinięty w Unii Europejskiej, czego doświadczamy w postaci licznych, dość kosztownych regulacji środowiskowych. Przemysł chemiczny, zwłaszcza w Polsce, jest sektorem, który chyba najwięcej inwestuje w ochronę środowiska, głównie poprzez poprawę swojego oddziaływania na społeczności lokalne i środowisko. Proekologiczność jest wpisana w funkcjonowanie polskiej chemii. Ale czemu ekologia jest wyzwaniem, wyzwaniem w kontekście regulacji Unii Europejskiej? Żaden inny region świata w takim stopniu nie wprowadza obostrzeń środowiskowych, o takich skutkach, jak m.in. wysokie koszty wdrażania regulacji, zaostrzające się wymagania środowiskowe, konieczność prowadzenia drogich modernizacji, które powodują istotne pogorszenie konkurencyjności przemysłu chemicznego w Europie, a tym samym w Polsce. Ekologia to obecnie obowiązek, szczególnie przeregulowany w Unii Europejskiej, z którym musimy sobie poradzić, natomiast administracja publiczna, zarówno krajowa, jak i unijna powinny rozważniej wdrażać regulacje środowiskowe, na pewno konsultując się rzeczowo z branżą chemiczną. Bez wsparcia w takich procesach legislacyjnych konkurencyjność będzie po prostu się osłabiać. Warto zauważyć, że w innych regio-

T E M AT N U M E R U

nach świata ekologia jest wdrażana z rozwagą wobec sektora, który jest motorem napędowym: czy to PKB, gospodarki czy innych sektorów.

Stale podążać za trendami Oczywiście megatrendów konsumenckich możemy znaleźć pewnie jeszcze kilka, natomiast ważne jest, aby spojrzeć na kluczowe trendy w przemyśle chemicznym, które także nawiązują do trendów globalnych. Sektor chemiczny w Polsce, aby umacniać swoją pozycję i utrzymywać oraz poprawiać możliwości konkurowania, musi podążać za trendami w branży, które już na dobre zagościły w strategiach innych przedsiębiorstw. Firmy sektora chemicznego poszukują dla siebie najlepszych ścieżek rozwoju wśród takich trendów, jak: reorganizacja, „czwarta rewolucja przemysłowa”, zwiększenie obecności na rynkach wschodzących, fuzje i przejęcia, wzrost dzięki innowacjom, produkty i technologie przyjazne środowisku, zabezpieczenie źródeł surowców. Oczywiście, niektóre z tych trendów związane są z wypełnieniem pewnych obowiązków np. środowiskowych, ale pozostałe pokazują w dużej mierze cele strategiczne w kontekście rozwoju i umacniania pozycji konkurencyjnej. Czy są one wyzwaniem dla polskiej chemii? Niektóre tak i oczywiście w różnym stopniu. Reorganizacja to trend, można powiedzieć, zwyczajowo podejmowany przez przedsiębiorstwa, które dokonują zmian w swoich modelach biznesowych, tak aby funkcjonować sprawniej, efektywniej, taniej, szybciej po prostu lepiej od konkurencji. Takie działania są podejmowane przez polskie firmy chemiczne, choć czasami nie tak odważnie, jak wśród zagranicznych konkurentów, a to może być istotnym elementem usprawniającym ich funkcjonowanie. Często przy reorganizacji mamy do czynienia z digitalizacją procesów wytwórczych czy zarządzania. Czwarta rewolucja przemysłowa to nic innego jak współcześnie wzajemne wykorzystywanie automatyzacji, przetwarzania i wymiany danych oraz technik wytwórczych. Ileż w tym powiązań z digitalizacją. Czy to wyzwanie? Dostrzec można tu raczej szanse na efektywny rozwój.

Fuzje i przejęcia Fuzje i przejęcia to kolejny globalny trend, także obserwowany w przemyśle chemicznym. Chemia na świecie od kilku lat może pochwalić się pewnymi działaniami w tym zakresie. Przejęcie firmy to także przejęcie jej rynku. Fuzje to, oprócz rynku i licznych synergii, połączenie sił w zakresie rozwojowym, inwestycyjnym, handlowym. Takie działania podejmują często najwięksi, ale to właśnie mimo ich wielkości dostrzegają w fuzjach swoje umocnienie i rozwój, o czym świadczyć może fuzja Dow Chemical i DuPont. Polska chemia to także wiele takich przypadków, najczęściej na rynku krajowym, jak choćby powstanie Grupy Azoty, a w tym zarówno przejęcia i fuzja, dające możliwość na umocnienie swojej pozycji konkuren-

P o d s u m o wa n i e 2 0 1 7 , p r o g n o z y n a 2 0 1 8

cyjnej i usprawnienie działalności operacyjnej wraz ze zwiększeniem możliwości inwestycyjnych. Fuzje i przejęcia to możliwość wyjścia poza granice kraju. To w obecnych czasach globalizacji rynku możliwość dotarcia do nowoczesnych technologii i źródeł surowców, jak w przypadku inwestycji PKN ORLEN S.A. w działalność poszukiwawczo-wydobywczą w Kanadzie.

Innowacyjność chemii

„

Innowacyjność w branży jest czymś oczywistym. Natomiast prowadzenie projektów R&D i poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań niewątpliwie jest szansą, ale może być również nie lada wyzwaniem. Od pewnego czasu mówi się o tym tak dużo, że w kwestii innowacyjności odczuwana jest pewna presja – także

Do tej pory polska chemia radziła sobie z wyzwaniami regulacyjnymi, chociaż kolejne, które nadchodzą, na pewno będą próbą dla naszej pozycji konkurencyjnej

wśród polskich przedsiębiorstw chemicznych. Niektórzy używają pustego argumentu: „przecież tak trzeba”. Brutalnie można powiedzieć, że nic nie trzeba, ale brak innowacyjności będzie osłabiać ten sektor. Ważne jest, aby nie była ona wymuszana, a była czymś normalnym, codziennym. Działalnością realizowaną z poczuciem istoty tego obszaru dla pozycji, rozwoju, konkurencyjności danej firmy. Czy jest konieczna? Patrząc na bieg konkurencji można stwierdzić, że tak. Jest konieczna, szczególnie dla funkcjonowania przemysłu chemicznego w Polsce, który dodatkowo musi sprostać licznym kosztownym wyzwaniom, jak polityka klimatyczna i inne regulacje. Innowacyjność może być kluczem praktycznie do wszystkiego w polskiej chemii, może objąć każdy z trendów. *** Niewątpliwie, obecnie obowiązujące trendy na świecie mogą stanowić wyzwanie, ale czy niepoddanie się im nie spowoduje spowolnienia w biegu konkurencji? Pewnie tak. Oczywiście można powiedzieć: no tak, dużym i bogatym koncernom jest łatwiej, więc trudno jest z nimi konkurować. Natomiast liczne firmy z krajów posiadających dużo mniejszy przemysł chemiczny i mniejsze możliwości niż Polska starają się przynajmniej próbować wykorzystywać pewne okazje. Zatem, większość trendów zaczęła być okazją i szansą. Przemysł chemiczny w Polsce musi umacniać swoją pozycję konkurencyjną, podejmować ryzyko innowacyjności, inwestować, także usprawniać swoje bieżące aktywa, ulepszać je, podnosić efektywność, a co najważniejsze – próbować do niektórych trendów i globalnych i sektorowych podejść jak do szansy na poprawę swojej pozycji.

CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2018 11