1/2022 Chemia Przemysłowa by BMP Sp. z o.o.

1/22 (797)

kierunekchemia.pl

Kwartalnik

58.14.12.0 ISSN 1734-8013

T E M A T N U M E R U I P O D S U M O W A N I E R O K U . P R O G N O Z Y N A 2 0 2 2

JAK ODGONIĆ CZARNE CHMURY? I nadzieje w wodorze I energetyczne bolączki I co z cenami gazu?

GOSPODARKA WYGRYWA Z PANDEMIĄ

> 28

ENERGETYKA W POLSCE I NA ŚWIECIE

> 36

PRZEMYSŁ NAWOZOWY W POLSCE 2021

> 50

SPIS TREŚCI

TEMAT NUMERU: PODSUMOWANIE ROKU. PROGNOZY NA 2022

ROK PIEKIELNIE DROGIEGO GAZU Andrzej Szczęśniak

INNOWACJE

OCHRONA ŚRODOWISKA 62 I Biodegradacja lotnych związków organicznych i odorów w kompaktowych bioreaktorach trójfazowych Krzysztof Barbusiński, Damian Kasperczyk, Anita Parzentna-Gabor 71 I Innowacje to nie koszt a inwestycja w przyszłość wywiad z Grzegorzem Kądzielawskim, wiceprezesem zarządu Grupy Azoty S.A.

PA L I WA 74 I Mnożenie jest przemienne, mieszanie – niekoniecznie. O problemie kompatybilności rop naftowych Przemysław Jarosiński

INNOWACJE

PRZEGAPILIŚMY START, TO NIE JEST CZAS NA WOLNE KROKI…

wywiad z Barbarą Adamską, prezes Polskiego Stowarzyszenia Magazynowania Energii

PALIWA Fot. 123rf

59 I Przegapiliśmy start, to nie jest czas na wolne kroki… wywiad z Barbarą Adamską, prezes Polskiego Stowarzyszenia Magazynowania Energii

fot. PSME

8 I Czego możemy się spodziewać po 2022 r.? oprac. Joanna Jaśkowska 18 I Powrót do wzrostu w trudnych czasach Lech Winiowski 28 I Gospodarka wygrywa z pandemią Krzysztof Romaniuk 36 I W poszukiwaniu alternatywnych rozwiązań. Energetyka w Polsce i na świecie Andrzej Sikora 42 I Rok piekielnie drogiego gazu Andrzej Szczęśniak 50 I Przemysł nawozowy w Polsce w 2021 Arkadiusz Piwowar 54 I Grupa LOTOS: 2022 pod znakiem fuzji Grupa LOTOS

Fot. 123rf

T E M AT N U M E R U : P O D S U M O WANIE ROKU. PROGNOZY NA 2022

UTRZYMANIE RUCHU 78 I Dostosowanie turbiny do długotrwałych obciążeń częściowych dla instalacji produkcyjnej amoniaku Paweł Kowalkowski, Tomasz Kowalczyk, Tomasz Tobiszewski 88 I Jak zaprojektować analizę bezpieczeństwa eksploatacji urządzenia ciśnieniowego wywiad z Jackiem Kocięckim, dyrektorem Departamentu Techniki UDT

FELIETON 94 I Powrót węgla Andrzej Szczęśniak

MNOŻENIE JEST PRZEMIENNE, MIESZANIE – NIEKONIECZNIE. O PROBLEMIE KOMPATYBILNOŚCI ROP NAFTOWYCH Przemysław Jarosiński

CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2022 3

OD REDAKCJI

„

Jo a n n a Ja ś kow s k a redaktor wydania t e l . 3 2 4 1 5 9 7 7 4 w e w. 1 9 t el . kom . 7 2 8 4 4 9 5 0 2 e - m a i l : j o a n n a . j a s k o w s k a @ e - b m p. pl

Piękno czasu polega na tym, że nie możesz go zmarnować z wyprzedzeniem. Kolejny rok, kolejny dzień, kolejna godzina czekają na ciebie, tak doskonałe, tak nienaruszone, jakbyś nigdy nie zmarnował ani nie nadużył ani jednej chwili swojego życia… Arnold Bennett

Przed nami rok Tygrysa

rzełom roku to czas skłaniający do refleksji, podsumowań i snucia planów na kolejny nowy rok. Okres noworoczny wypełniają dobre życzenia i miłe słowa, którymi dzielimy się z innymi. Myślimy o zmianach, oczywiście tych na lepsze, spełnianiu marzeń i realizacji planów. A w przyszłość patrzymy przede wszystkim z optymizmem. W taki też sposób chcemy widzieć przyszłość branży chemicznej, chociaż specjaliści przestrzegają, że łatwo nie będzie. „Trwająca już blisko dwa lata pandemia COVID-19 odcisnęła piętno na nas wszystkich. Wywołany przez nią, niespotykany wcześniej kryzys wpłynął na światowe gospodarki i choć wszystko wraca powoli do równowagi, to ze skutkami tego załamania będziemy mierzyć się jeszcze długo – podkreśla dr inż. Tomasz Zielński, prezes zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego (czytaj więcej na s. 9).

aki więc będzie 2022 rok dla polskiej chemii? Transformacja ekologiczna. Mierzenie się z niełatwymi regulacjami. Tworzenie infrastruktury wodorowej. Pozytywne perspektywy dla rynku sody. Finisz projektu Polimery Police. To niektóre z zagadnień, projektów, o których mówią przedstawiciele branży chemicznej (s. 8).

r inż. Andrzej Sikora z Instytutu Studiów Energetycznych zwraca uwagę

4 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2022

na kryzys gazowy, energetyczny: „Dochodzimy do bariery, gdzie energochłonni odbiorcy zaczynają zamykać biznesy. I z niepokojem patrzymy, co przyniesie kolejny dzień, bo drugi rok dotknięci jesteśmy pandemią. Oczekujemy jakiegoś znaku, przełomu, sygnału, że to już odbicie, że jutro będzie, jeśli niekoniecznie lepiej, to na pewno inaczej. Tym energetycznym „inaczej” wydaje się być wodór” (s. 36).

022 rok według chińskiego horoskopu będzie rokiem Tygrysa. Rozpocznie się 1 lutego i potrwa do 21 stycznia 2023. Jakie wartości będą w nim szczególnie pożądane? Odwaga, aktywność i chęć przeżycia przygody. Ważne, by podchodzić do życia z entuzjazmem i ciekawością. I w tym kontekście zapraszam na nasze konferencje, na których postaramy się rozbudzać ciekawość w zakresie tematów branżowych i będziemy zarażać entuzjazmem. Zaczynamy już 25-26 stycznia XXVIII Sympozjum CHEMIA 2022. Kolejne okazje do zawodowej aktywności to 21-22 kwietnia: XXVIII Kongres Użytkowników Pomp, 31 maja – 1 czerwca: XV Konferencja Remonty i Utrzymanie Ruchu w Przemyśle Chemicznym, 29-30 września: XXI Bezpieczeństwo Instalacji Przemysłowych; 2526 października XVI Kongres Gospodarki Wodno-Ściekowej. Zapraszam serdecznie!

Wydawca: BMP spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel.: 32 415 29 21, 32 415 97 93 e-mail: biuro@e-bmp.pl www.kierunekchemia.pl

BMP to firma od ponad 25 lat integrująca środowiska branżowe, proponująca nowe formy budowania porozumienia, integrator i moderator kontaktów biznesowych, wymiany wiedzy i doświadczeń. To organizator branżowych spotkań i wydarzeń – znanych i cenionych ogólnopolskich konferencji branżowych, wydawca profesjonalnych magazynów i portali. Rada Programowa: Adam S. Markowski – Katedra Inżynierii Systemów Ochrony Środowiska, Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Politechniki Łódzkiej Tomasz Zieliński – Polska Izba Przemysłu Chemicznego Paweł Bielski – Łukasiewicz – Instytut Chemii Przemysłowej imienia Profesora Ignacego Mościckiego Jacek Kijeński – Politechnika Warszawska Andrzej Biskupski – Politechnika Wrocławska Krzysztof Romaniuk – Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego Andrzej Szczęśniak – niezależny ekspert rynku paliw Artur Kopeć – Grupa Azoty S.A. Andrzej Sikora – Instytut Studiów Energetycznych Sp. z o.o., Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie Agnieszka Gajek – Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy Arkadiusz Kamiński – PKN ORLEN S.A. Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redaktor wydania Joanna Jaśkowska Redakcja techniczna Marcelina Gąsior Kolportaż rafał.ruczaj@e-bmp.pl Sprzedaż: Ewa Dombek, Jolanta Mikołajec-Piela, Magda Widrińska, Marta Mika

Magazyn kierowany jest do prezesów, dyr. ds. technicznych i głównych specjalistów (mechaników, automatyków, technologów) reprezentujących branżę chemiczną, organizatorów targów, sympozjów, imprez branżowych, urzędów, ministerstw, instytutów, wyższych uczelni oraz biur projektowych. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Źródło grafiki na okładce: 123rf

W OBIEKTYWIE

PROJEKT POLIMERY POLICE 2021 rok był wymagającym czasem, pełnym intensywnej pracy nad realizacją projektu Polimery Police. Rozpoczęto go z postępem na poziomie ok. 38%, a zakończono na poziomie przekraczającym 80%. Więcej czytaj na s. 16 fot. Grupa Azoty

CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2022 5

Z P O R TA LU K I E R U N E K C H E M I A . P L

WODÓR oprac. Joanna Jaśkowska

redaktor czasopisma „Chemia Przemysłowa” i portalu kierunekCHEMIA.pl

Fot. 123rf

– BOHATER ROKU 2021? 2021 to rok, w którym rząd przyjął Polską Strategię Wodorową. Zdecydowano o wprowadzeniu programu dopłat do rozbudowy infrastruktury ładowania aut elektrycznych i tankowania wodoru. Wystartował projekt VETNI. PKN ORLEN zainwestował w pierwszą w Polsce lokomotywę na wodór. A dwa projekty Grupy Azoty z obszaru wodoru znalazły się na liście projektów Europejskiego Stowarzyszenia na rzecz Czystego Wodoru. Czysty wodór w założeniach UE ma odgrywać coraz większą rolę w energetyce i transporcie. W tym roku w Polsce ma zostać przyjęte prawo wodorowe. Możemy spodziewać się więc, że o pierwiastku tym wciąż będzie głośno. Jakie informacje nt. wodoru publikowaliśmy w minionym roku na portalu kierunekCHEMIA.pl? Prezentujemy najważniejsze z wielu. PKN ORLEN INWESTUJE W PIERWSZĄ W POLSCE LOKOMOTYWĘ NA WODÓR

MAMY STRATEGIĘ WODOROWĄ

Jest dokumentem strategicznym, który określa główne cele rozwoju gospodarki wodorowej w Polsce. Wśród nich jest m.in. wdrożenie technologii wodorowych w energetyce, ciepłownictwie, transporcie, sprawny i bezpieczny przesył, dystrybucja i magazynowanie wodoru czy stworzenie stabilnego otoczenia regulacyjnego. Wskaźnikami osiągnięcia tych celów w 2030 roku mają być: osiągnięcie 2 GW mocy instalacji do produkcji wodoru i jego pochodnych z niskoemisyjnych źródeł, procesów i technologii, w tym w szczególności instalacji elektrolizerów; 800-1000 nowych autobusów wodorowych, również wyprodukowanych w Polsce; minimum 32 stacje tankowania i bunkrowania wodoru; co najmniej pięć dolin wodorowych. źródło: newseria

6 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2022

Fot. 123rf

„Polska strategia wodorowa do roku 2030 z perspektywą do 2040 roku” została przyjęta przez rząd na początku listopada 2021 r.

Koncern w ramach współpracy z PESA Bydgoszcz planuje zakup nowoczesnej lokomotywy, która będzie pierwszym w Polsce pojazdem szynowym wykorzystującym napęd wodorowy. Jej oficjalna prezentacja odbyła się podczas 14. Międzynarodowych Targów Kolejowych TRAKO w Gdańsku. Lokomotywa wodorowa, jaką zamierza nabyć PKN ORLEN, to prototyp, którego produkcja właśnie się zakończyła. Pojazd powstał na bazie lokomotywy manewrowej SM42. Jej udźwig to ok. 3200 ton, a dobowe zapotrzebowanie na wodór wynosi ok. 170 kg. Lokomotywa jest wyposażona w dwa symetryczne punkty tankowania, co pozwoli na szybsze zapełnianie zbiorników. Jedno tankowanie pozwala na dobową pracę manewrową. PKN ORLEN pracuje ponadto nad układem tankowania wodoru do tej lokomotywy. źródło: inf. prasowa fot. PKN ORLEN S.A.

Z P O R TA LU K I E R U N E K C H E M I A . P L

JONIZACYJNY MIERNIK WODORU W GAZIE ZIEMNYM Projekt „Jonizacyjny miernik wodoru w gazie ziemnym” zespołu z Politechniki Wrocławskiej pod przewodnictwem dr. hab. inż. Pawła Knapkiewicza zwyciężył w konkursie organizowanym przez PGNiG oraz Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze należące do Grupy Kapitałowej PGNiG. Zaproponowane rozwiązanie może być zaimplementowane w ramach prowadzonych w Grupie projektów wodorowych.

ROZMAITOŚCI

115 MLN TON

tyle wynosi obecnie światowa produkcja wodoru, przy czym tego wytworzonego w oparciu o niskoemisyjne źródła energii – czyli tzw. zielonego czy niebieskiego, jest mniej niż 1 proc. źródło: Bain & Company

WSPARCIE DLA ROZBUDOWY INFRASTRUKTURY ELEKTRYKÓW I TANKOWANIA WODORU Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w styczniu rozpoczyna nabór wniosków w programie wsparcia dla rozbudowy infrastruktury ładowania elektryków i tankowania wodoru. Na rozwój sieci ładowarek do 17 tys. punktów trafi 870 mln zł. – Infrastruktura do szybkiego i ultraszybkiego ładowania to konieczny krok dla rozwoju elektromobilności w Polsce – ocenia Krzysztof Burda, prezes Polskiej Izby Rozwoju Elektromobilności. Wsparcie w postaci dopłat do elektryków także ma duże znaczenie, podobnie jak budowanie świadomości wśród kierowców.

– Jonizacyjny miernik gazów jest instrumentem pomiarowym umożliwiającym jednoczesną identyfikację wielu składników gazowych, w tym wodoru, z dużą dokładnością, tym samym jest jedynym takim miniaturowym rozwiązaniem niebędącym chromatografem gazowym. W rozwiązaniu zastosowano nowatorską, opracowaną i rozwiniętą w Polsce, w Politechnice Wrocławskiej, metodę analizy gazów. Potencjał tego rozwiązania został dostrzeżony przez NASA i planowane jest wykorzystanie tego instrumentu w misjach kosmicznych – powiedział podczas finału konkursu dr hab. inż. Paweł Knapkiewicz z Politechniki Wrocławskiej. źródło i fot.: PGNiG

LOTOS: PROJEKT VETNI WYSTARTOWAŁ Grupa LOTOS, w konsorcjum z Instytutem Energetyki oraz Akademią Górniczo-Hutniczą im. Stanisława Staszica w Krakowie, uruchomiła nowy projekt wodorowy o wartości blisko 10 mln zł. Jego celem jest skonstruowanie pilotażowej instalacji w oparciu o elektrolizery stałotlenkowe (SOE). Oficjalny kick-off projektu zorganizowano pod koniec września 2021 r. w Jaśle, gdzie docelowo stanie wspomniana instalacja. źródło: Grupa LOTOS

CIEKAWOSTKA Wśród krajów z największym potencjałem produkcji zielonego wodoru eksperci Bain & Company wymieniają Australię, której łączna moc planowanych elektrolizerów wynosi 28,9 GW.

– Jeżeli chodzi o wykorzystanie wodoru bezemisyjnego, czyli zielonego, szacujemy, że w 2035 roku powinniśmy w Polsce mieć zainstalowane moce wytwórcze na poziomie 1 GW, a w 2040 roku około 1,5, może do 2 GW, w zależności od tego, jak będzie się ten rynek rozwijał i jak będzie wyglądał system wsparcia – Krzysztof Kochanowski, wiceprezes zarządu Hydrogen Poland źródło: newseria

Fot. 123rf

źródło: newseria

źródło: Bain & Company

PROJEKTY GRUPY AZOTY DOCENIONE PRZEZ EUROPEJSKIE STOWARZYSZENIE NA RZECZ CZYSTEGO WODORU Dwa projekty Grupy Azoty z obszaru wodoru znalazły się na liście projektów Europejskiego Stowarzyszenia na rzecz Czystego Wodoru. Zaproponowane projekty obejmują swoim zakresem kilka obszarów gospodarki wodorowej, m.in. wytwarzanie wodoru, produkcję amoniaku, jak również produkcję wodoru na potrzeby szeroko pojętego transportu. źródło: inf. prasowa

CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2022 7

CZEGO MOŻEMY SIĘ SPODZIEWAĆ PO 2022 ROKU? oprac. Joanna Jaśkowska, redaktor czasopisma „Chemia Przemysłowa” i portalu kierunekCHEMIA.pl

Transformacja ekologiczna. Mierzenie się z niełatwymi regulacjami. Tworzenie infrastruktury wodorowej. Dalszy rozwój bezpieczeństwa procesowego. Cztery nowe rodzaje nawozów w portfolio ANWILU. Pozytywne perspektywy dla rynku sody. Finisz projektu Polimery Police. To zagadnienia, projekty, na które zwracają uwagę przedstawiciele branży chemicznej.

8 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2022

Fot. 123rf

PODSUMOWANIE ROKU. PROGNOZY NA 2022

P O D S U M O WA N I E R O K U. P R O G N O Z Y N A 2 0 2 2

Fot. PIPC

PRZEMYSŁ CHEMICZNY W POLSCE – JAKIE NADCHODZĄ ZMIANY? dr inż. Tomasz Zieliński prezes zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego

Trwająca już blisko dwa lata pandemia COVID-19 odcisnęła piętno na nas wszystkich. Wywołany przez nią, niespotykany wcześniej kryzys wpłynął na światowe gospodarki i choć wszystko wraca powoli do równowagi, to ze skutkami tego załamania będziemy mierzyć się jeszcze długo. Przed polską branżą chemiczną niełatwy czas – będziemy zmagać się z szeregiem regulacji, których realizacja nie będzie prosta. Czekają nas potężne wyzwania związane z transformacją ekologiczną. Chemia jest jedną z najważniejszych branż, bez których Europa nie zrealizuje „zielonych”, ambitnych celów.

ranża chemiczna, jako jedna z najbardziej innowacyjnych gałęzi przemysłu, będzie pełnić w tym procesie fundamentalną rolę i dołączyła do głównych graczy w projektowaniu wszelkich prośrodowiskowych rozwiązań. Produkty chemiczne, jako kluczowe dla rozwoju nowych narzędzi, procesów, urządzeń, a także niezbędne dla istnienia różnych branż, sprawiają, że sektor chemiczny będzie napędem przemian, przed którymi stoi obecnie cała Europa, dążąc do osiągnięcia neutralności klimatycznej.

Transformacja ekologiczna Jednym z narzędzi Unii Europejskiej mających urealnić dążenie do osiągnięcia celów klimatycznych jest przyjęty w połowie lipca br. pakiet „Fit for 55”, stanowiący bazowy element koncepcji Europejskiego Zielonego Ładu. Składa się na niego 13 tzw. wniosków ustawodawczych – wiele z nich w sposób znaczący wpłynie na funkcjonowanie całego europejskiego, w tym polskiego, przemysłu chemicznego, który będzie musiał zmierzyć się z nowymi wyzwaniami. Realizowane i kolejne planowane inwestycje Polskiej Chemii1 są odpowiedzią na idee dotyczące zrównoważonego rozwoju na unijne plany zmierzające ku dekarbonizacji.

Transformacja technologiczna Przemysł chemiczny, podobnie jak inne sektory gospodarki, jest kształtowany przez światowe trendy, a obecnie jednym z najważniejszych jest innowacyjność. Polska branża chemiczna, będąc jedną z najbardziej nowatorskich, wyznaczając trendy w całym przemyśle, stawia na innowacje i nowoczesne technologie. Polska Chemia stale doskonali swoje produkty oraz procesy, a opracowywane podejścia dotyczące transformacji w kierunku upowszechniania przemysłu 4.0 w przedsiębiorstwach chemicznych są rozwijane i obecne na coraz szerszą skalę. Ma to ogromne znacze-

nie również w kontekście wspomnianej transformacji ekologicznej. Branża już opracowuje i będzie wdrażać najnowocześniejsze rozwiązania, realizując założenia Europejskiego Zielonego Ładu i pakietu Fit for 55.

Pomoc w zakresie niwelowania zmian Spoglądając w przyszłość, sektor chemiczny, który został oficjalnie uznany w ogłoszonej w czerwcu 2021 r. Polityce Przemysłowej Polski za strategiczny dla polskiej gospodarki, powinien otrzymać konkretną, realną pomoc w zakresie niwelowania gwałtownych zmian, czy to spowodowanych regulacjami (krajowymi lub unijnymi), czy wzrostem kosztów. Niezwykle istotna jest kwestia wypracowania – w dialogu z krajową administracją – rozwiązań dla sektora, które będą wspierać różnego rodzaju przedsięwzięcia branży, w tym innowacje i inwestycje. Stanowiłoby to realną pomoc i odpowiedź na potrzeby w zakresie opracowywania nowych produktów, technologii, odpowiadających na wyzwania związane np. z gospodarką obiegu zamkniętego, transformacją energetyki czy też z rozwijaniem technologii wodorowych.

Czas reakcji i decyzji Nie ulega wątpliwości, że najbliższa przyszłość będzie czasem reakcji i decyzji na temat tego, jaki – jako branża – obierzemy kierunek, by utrzymywać i wzmacniać konkurencyjność, tak aby stojące przed nami wyzwania móc przekuć w szanse i możliwości rozwoju.

Przypis 1

Pisownia wyrażenia „Polska Chemia” wielkimi literami to celowo stosowany przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego zabieg jako synonim dla polskiego przemysłu chemicznego i polskiej branży chemicznej. Sformułowanie „Polska Chemia” stanowi także element wielu kluczowych projektów realizowanych przez PIPC, np. Kampania Polska Chemia, Magazyn Polska Chemia, Kongres Polska Chemia.

CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2022 9

PODSUMOWANIE ROKU. PROGNOZY NA 2022

CEL: STWORZENIE NOWOCZESNEJ INFRASTRUKTURY WODOROWEJ Józef Węgrecki

Fot. PKN ORLEN

członek zarządu ds. operacyjnych PKN ORLEN S.A.

HYDROGEN EAGLE to program inwestycyjny zakładający utworzenie nowoczesnej infrastruktury wodorowej, złożonej z międzynarodowej sieci hubów zasilanych odnawialnymi źródłami energii oraz innowacyjnymi instalacjami przetwarzającymi odpady komunalne w zero i niskoemisyjny wodór.

Polska, Czechy i Słowacja

Wodór i jego pochodne…

W ramach projektu planowana jest również budowa ponad 100 stacji tankowania wodoru dla transportu indywidualnego, publicznego i cargo. Realizacja programu obejmującego swoim zasięgiem Polskę, Czechy i Słowację, pozwoli Grupie ORLEN osiągnąć do 2030 roku moce wytwórcze wodoru na poziomie ok. 50 tys. ton rocznie. Program zakłada uruchomienie sześciu nowych hubów wodorowych, w tym trzech w Polsce, dwóch w Czechach oraz jednego na Słowacji. Huby zasilane będą przez odnawialne źródła energii, m. in. poprzez realizację instalacji elektrolizy, do której energia elektryczna zostanie dostarczona z morskiej farmy wiatrowej Baltic Power. Docelowo łączna moc elektrolizerów zasilanych OZE wyniesie ok. 250 MW. Program obejmie także trzy innowacyjne instalacje przetwarzania odpadów komunalnych w niskoemisyjny wodór. Zlokalizowane one będą w Płocku, Ostrołęce oraz w Czechach.

W tej chwili jesteśmy na etapie bardzo dynamicznego rozwoju technologii wodorowych zarówno w Polsce, jak i na świecie. Dlatego jest to odpowiedni czas na pełne wykorzystanie posiadanych możliwości przez PKN ORLEN do budowy nowej linii biznesowej opartej na nisko- i zeroemisyjnym wodorze i jego pochodnych, takich jak paliwa syntetyczne, amoniak czy metanol.

Energia z wiatru i słońca Instalacje elektrolizy, wytwarzające zeroemisyjny wodór, zasilane będą przez morską i lądową energetykę wiatrową oraz fotowoltaikę. W Polsce powstaną 54 stacje tankowania wodoru, obsługujące transport indywidualny, publiczny i towarowy, w Czechach zostaną wybudowane 22 obiekty, natomiast na Słowacji 26 obiektów.

Dofinansowanie? Projekt ubiega się o dofinansowanie z programu IPCEI (Important Prjects of European Interest). Obecnie jest na etapie notyfikacji przez Komisję Europejską.

10 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2022

P O D S U M O WA N I E R O K U. P R O G N O Z Y N A 2 0 2 2

PERSPEKTYWY RYNKU SODY NA ROK 2022 Dawid Jakubowicz

Fot. CIECH S.A.

prezes CIECH S.A.

Na optymistyczne perspektywy rynku sody kalcynowanej – podstawowego surowca do produkcji szkła czy detergentów – wpływa w dużej mierze sytuacja w Azji oraz postpandemiczne ożywienie gospodarcze, m.in. w nowych biznesach: produkcji baterii litowo-jonowych i paneli fotowoltaicznych, do której wykorzystywana jest soda.

Popyt na szkło i baterie litowo-jonowe Chiny, będące producentem i jednocześnie konsumentem około połowy światowej produkcji sody kalcynowanej, według prognoz ośrodków eksperckich mogą po wielu latach zmienić się z eksportera w importera sody netto. Dzieje się tak z dwóch podstawowych powodów. Po pierwsze, jest to efekt polityki klimatycznej Chin, w myśl której tamtejsza gospodarka ma zmniejszać udział węgla w produkcji energii i w większym stopniu opierać się o fotowoltaikę. Popyt na panele fotowoltaiczne i szkło solarne rośnie na całym świecie, ale w Chinach, ze względu na znaczne zwiększenie nacisku na dekarbonizację, wzrost ten jest jeszcze szybszy. Podobnie jest z bateriami litowo-jonowymi, na które popyt silnie rośnie i sprzyja „zasysaniu” sody z rynku. Opiera się na nich obecnie produkcja pojazdów elektrycznych i można założyć, że nie zmieni się to jeszcze przez ok. 10 lat.

a dostępności i pewności dostaw sody. W tej sytuacji wiele wskazuje na to, że CIECH, jako drugi największy producent tego surowca w UE, może być beneficjentem zmian na globalnym rynku sody. Od strony efektywności produkcji czy możliwości logistycznych, jesteśmy dobrze przygotowani do wykorzystania sprzyjającej sytuacji rynkowej.

Soda oczyszczona na plusie Podobnie optymistycznie patrzymy na sytuację na rynku sody oczyszczonej, szczególnie w jej najczystszej postaci, czyli odmiany produkowanej w naszym zakładzie w Niemczech na rynek farmaceutyczny i medyczny, charakteryzującej się wysoką marżą. Spodziewamy się, że rynek sody oczyszczonej będzie w Europie rósł szybciej niż rynek sody kalcynowanej. W naszej części kontynentu wzrost może sięgać nawet 5 procent rocznie. Fot. CIECH S.A.

Zmiany w globalnym przepływie sody Po drugie, od strony podażowej, część starszych instalacji do produkcji sody, charakteryzujących się dużą energochłonnością, może być w Chinach czasowo lub na stałe wyłączona. To wszystko powoduje, że Państwo Środka nie tylko będzie potrzebowało sody kalcynowanej z zewnątrz na potrzeby własnej gospodarki, ale także nie będzie dostarczało tego surowca do krajów np. Azji Południowo-Wschodniej. Może to oznaczać zwiększenie wolumenów sody trafiających do Azji z Ameryki Północnej i Azji Mniejszej, a te zmiany w globalnych przepływach sody między kontynentami wpłyną także na rynek europejski.

Ważne będą dostępność i pewność dostaw W Europie wykorzystanie mocy produkcyjnych osiągnęło aktualnie maksymalny poziom, więc w kolejnych kwartałach – biorąc pod uwagę sytuację w Azji – podstawowe pytanie może dotyczyć nie ceny,

WYKORZYSTAĆ SZANSĘ CIECH, jako drugi największy producent sody w UE, może być beneficjentem zmian na globalnym rynku. Od strony efektywności produkcji czy możliwości logistycznych jest przygotowany do wykorzystania sprzyjającej sytuacji rynkowej

CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2022 13

PODSUMOWANIE ROKU. PROGNOZY NA 2022

BEZPIECZEŃSTWO PROCESOWE CZEKA DALSZY ROZWÓJ prof. dr hab. inż. Adam S. Markowski

Fot. BMP

Politechnika Łódzka

Bezpieczeństwo procesowe to dziedzina nauk inżynierskich, która rozwinęła się w ostatnich 50 latach po tragicznym wybuchu we Flixborough w 1974 r. i przeżywa dalej intensywny rozwój. Mówiąc „rozwinęła się”, mam na myśli jednoczesny rozwój wraz z powstającymi nowymi technologiami procesowymi i chemicznymi oraz równoległy autorozwój samych systemów i techniki zarządzania ryzykiem i bezpieczeństwem.

yślę, że te dwa kierunki strategiczne będą nadal dominować w całokształcie rozwoju bezpieczeństwa procesowego. W przypadku nowych wyzwań technologii chemicznych, główne zadania to ich przystosowanie do nowych źródeł energii i wymagań klimatycznych, wykorzystanie technologii cyfrowych oraz konieczność odtworzenia instalacji procesowych ze względu na intensywne procesy starzenia i inne negatywne czynniki w zakresie zarządzania, które objawiły się w ostatnich latach (wzrost konkurencyjności, rosnące wymagania prawne, cięcie kosztów, płynność kadry szczególnie zarządczej).

Przyszłość w badaniach rozwojowych Zwracają również uwagę powtarzające się niedopatrzenia w zakresie kultury bezpieczeństwa oraz aktywizacja nowych cyberzagrożeń, które przyczyniają się do wielkich strat ludzkich, majątkowych i środowiskowych. Wśród najbardziej perspektywicznych zadań, które mogą przynieść zarówno korzyści technologiczne, jak i zwiększenie w zakresie bezpieczeństwa, widziałbym szersze rozwinięcie badań rozwojowych nad zastosowaniem zasad bezpieczeństwa naturalnego w konkretnych technologiach oraz budowanie i modernizacja instalacji, które powinny być odporne na potencjalne efekty fizyczne negatywnych oddziaływań. Wzrost stopnia złożoności instalacji ze względu na wzrost liczby parametrów procesowych zbieranych przez systemy monitoringu będzie mógł być uwzględniany efektywnie przez rozwiązania chmurowe. Nie ulega wątpliwości, że nowe zagadnienia związane z rozwojem przemysłu wymagają nowych lub zwiększonych kompetencji zawodowych przez dyrektorów.

Zarządzanie ryzykiem W zakresie równoległego autorozwoju nauki o systemach i technikach zarządzania ryzykiem i bezpieczeństwem można wymienić następujące zagadnienia: • doskonalenie metod identyfikacji zagrożeń (HA-

14 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2022

•

ZID), które decydują o powodzeniu procesu zarządzania ryzykiem, szersze wprowadzanie zasad dynamicznego zarządzania ryzykiem poprzez ciągły pomiar wskaźnika ryzyka, w którym uwzględnia się niepewności oraz wprowadza identyfikację przede wszystkim wczesnych stanów alarmowych prowadzących do awarii, poprzez wdrożenie koncepcji metod wskaźnikowych (wskaźniki wiodące i następcze) oraz metody RBI, rozwinięcie metodycznego wsparcia procesów decyzyjnych w zakresie zarządzania ryzykiem (safety &security) oraz metody RCBA i/lub Real Option, opracowanie metod zintegrowanej oceny ryzyka wystąpienia awarii/wypadku, cyberataku i ataku zewnętrznego, przygotowanie kadr w zakresie wymagań związanych z COVID-19.

Przemysł + prawodawstwo + nauka Powyższy zakres zadań nie wyczerpuje wielu innych, niezbędnych do dalszego rozwoju systemów i technik zarządzania ryzykiem i bezpieczeństwem oraz zwiększania stopnia zapewnienia bezpieczeństwa. Niezbędna będzie szeroka współpraca w tym zakresie przemysłu, prawodawstwa, uczelni i zaplecza naukowego przemysłu. Uczelnie powinny rozwinąć nowe programy dydaktyczne obejmujące szersze i obowiązkowe nauczanie bezpieczeństwa procesowego dla wydziałów chemicznych i energetycznych, obejmujące m.in. zastosowanie nowych technologii (systemy cyfrowe, technologie wodorowe, OZE, elektryfikację, utylizację odpadów i redukcję emisji CO2 oraz np. w zakresie interdyscyplinarnych dyscyplin, takich jak: informatyka, automatyka oraz inżynieria chemiczna).

Literatura

Markowski A.S., Ocena zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony instalacji przemysłu procesowego i chemicznego, „Chemia Przemysłowa” nr 3/2021.

P O D S U M O WA N I E R O K U. P R O G N O Z Y N A 2 0 2 2

CZTERY NOWE RODZAJE NAWOZÓW Agnieszka Żyro

Rok 2022 dla ANWILU będzie czasem kontynuacji rozwoju. Realizujemy największą w historii firmy, a także jedną ze znaczących w ramach Grupy ORLEN, inwestycję w branży chemicznej – w ANWILU powstaje trzecia linia do produkcji nawozów, nowoczesna i w efekcie zmieniająca nasze możliwości produkcyjne, bo zwiększająca je aż o 50 procent.

uż dziś nowa instalacja jest zaawansowana w 80 proc., a najbliższe 12 miesięcy bardzo nas przybliży do końcowej fazy realizacji nowoczesnego kompleksu instalacji, który będzie zawierał instalację kwasu azotowego i neutralizacji, instalację granulacji oraz infrastrukturę pomocniczą.

Więcej różnorodnych produktów W efekcie przyczyni się on do umocnienia pozycji biznesowej spółki, gdyż do odbiorców naszych nawozów będzie trafiało o blisko pół miliona ton więcej nowych produktów, spełniających najwyższe standardy jakościowe. Portfolio produktowe spółki wzbogaci się o cztery rodzaje nawozów dla polskiego rolnictwa – saletrę grubą, saletrosiarczan amonu, sa-

letrzak z siarką i saletrzak z magnezem o ulepszonych własnościach granuli.

Mniej nawozów z importu Poza zwiększonym wolumenem produkcji, trzecia linia nawozowa ANWILU będzie oznaczała nowe miejsca pracy i możliwość wzrostu zysku operacyjnego EBITDA o około 57 mln EUR rocznie. Na realizowaną przez ANWIL inwestycję trzeba też patrzeć przez pryzmat strategicznego znaczenia dla polskiej gospodarki. Będzie to wsparcie dla rodzimego rynku i skuteczne działanie w celu ograniczenia napływu do kraju nawozów z importu. Realizacja projektu potwierdzi także status ANWILU jako największego i zarazem najbardziej pożądanego pracodawcy w regionie. TRZECIA LINIA DO PRODUKCJI NAWOZÓW Zaawansowanie prac jest obecnie na poziomie 80%. Będzie to kompleks zawierający instalacje: kwasu azotowego i neutralizacji, granulacji oraz infrastrukturę pomocniczą

Fot. ANWIL

prezes zarządu ANWIL S.A.

CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2022 15

PODSUMOWANIE ROKU. PROGNOZY NA 2022

POLIMERY POLICE: POZIOM PRAC PRZEKROCZYŁ 80% Wojciech Blew

Fot. Grupa Azoty S.A.

wiceprezes zarządu Grupy Azoty Polyolefins w zakresie Polimerów Police

2021 rok był wymagającym czasem, pełnym intensywnej pracy nad realizacją projektu Polimery Police. Pomimo trudności spowodowanych utrzymującą się pandemią COVID-19, która wywarła wpływ m.in. na globalny łańcuch dostaw, osiągnęliśmy spektakularny postęp realizacji projektu „Polimery Police”. Nowy rok rozpoczynaliśmy z postępem na poziomie ok. 38%, a zamknęliśmy na poziomie przekraczającym 80%.

a osiągnięty postęp składają się wszystkie etapy realizacji kontraktu z naszym generalnym wykonawcą, w której zakres wchodzą: decyzje i pozwolenia administracyjne, zamówienia i logistyka, w tym dostawy kluczowych urządzeń i aparatów, prace budowlane, etc.

Operacja posadowienia propan propylen splittera Kluczowe z punktu widzenia ostatniego roku były dostawy urządzeń i aparatów. Już w styczniu na plac budowy został dostarczony pierwszy z pięciu zbiorników na propylen. Najbardziej wymagającą była jednak operacja posadowienia propan propylen splittera. Dostarczony na plac budowy pod koniec lutego aparat, w następnej kolejności przez blisko 12 tygodni był przygotowywany do instalacji. Aby podnieść mierzącą blisko 100 m kolumnę, sprowadzono jeden z największych na świecie dźwigów pierścieniowych, którego średnica podstawy wynosi 21 metrów, wysokość 121 metrów, a maksymalny udźwig to 1600 ton. Zanim przystąpiono do montażu kolumny, ring crane zainstalował na instalacji PDH w sumie 8 urządzeń, w tym m.in. depropanizer o masie 257 ton i wysokości 56 m.

85% kluczowych urządzeń zamontowanych Na podprojekcie instalacji produkcji polipropylenu (PP) zamontowanych zostało już 85% kluczowych urządzeń, w tym dwa reaktory PP. Ponadto w sierpniu zakończono operację montażu 60 silosów magazynowych na polipropylen. Natomiast na podprojekcie Terminal Przeładunkowo-Magazynowy zadaszone zostały dwa zbiorniki na propan oraz zbiornik na etylen. Obecnie trwają jeszcze prace związane z montażem wewnętrznych płaszczy zbiorników. Ponadto wykonano pogłębienie odcinka portowego na Kanale Polickim do głębokości -12,5 m.

Pozwolenia na użytkowanie O postępie realizacji inwestycji świadczy również inicjacja procesu uzyskiwania pozwoleń na użytkowanie. 10 września 2021 r. Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Policach wydał pierwsze pozwolenie na użytkowanie, które swoim zakresem obejmuje budowę sieci elektroenergetycznej 110 kV oraz sieci światłowodowej.

Reklama

polub

16 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 1/2022

nasz p

roﬁl