TEMAT NUMERU
by wszystko się kręciło czyli UR w nowoczesnym zakładzie Liderzy automatyzacji
>8
Cel: scalić UR
> 14
Instalacja w podczerwieni
> 33
Klimatyczne fantazje eurokratów > 68
SPIS TREŚCI
8 Liderzy automatyzacji Krzysztof Mrówczyński 14 Cel: scalić UR Rozmowa z Witoldem Szczypińskim 17 Wywieszane na tablicy Wojciech Mączyński 20 Zero: awarii, braków, wypadków Marcin Szwyd 24 Rzeczywiście rozproszony? Przemysław Wesołowski 29 Od przeglądu do przeglądu, od remontu do remontu Rozmowa z Krzysztofem Kamińskim
29 Od przeglądu do przeglądu, od remontu do remontu
Rozmowa z Krzysztofem Kamińskim
60
43 Aby wszystko się kręciło Waldemar Jędral
fot.: BMP’
33 Instalacja w podczerwieni Marek Fidali 40 Czułe podejście do instalacji Rozmowa z Krzysztofem Mendeckim
fot: BMP’
Temat numeru: Utrzymanie ruchu
Kauczukowy plac budowy
Aleksandra Grądzka-Walasz
53 Diagnostyka mokrej lub brudnej anteny Mariusz Szwagrzyk
fot: BMP’
48 W pętli podejmowania decyzji Katarzyna Kulik
57 Sposób na korozję Robert Masek Nowoczesne zakłady 60 Kauczukowy plac budowy Aleksandra Grądzka-Walasz 64 Chorzowskie tłuszcze Aleksandra Grądzka-Walasz Polityka energetyczna 68 Klimatyczne fantazje eurokratów Krzysztof Łokaj 74 Daleko od stabilizacji Tomasz Brzeziński
79 Metan – uwięziona cząsteczka
Andrzej Paweł Sikora
Paliwa 79 Metan – uwięziona cząsteczka Andrzej Paweł Sikora 82 Paliwo z Dalekiego Wschodu Kazimierz Lebecki
3
od redakcji Wydawca: BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. ul. Morcinka 35, 47-400 Racibórz tel./fax: (032) 415-97-74, tel.: (032) 415-29-21, (032) 415-97-93, e-mail: chemia@e-bmp.pl, www.kierunekchemia.pl
Aleksandra Grądzka-Walasz redaktor wydania tel.: 32/415 97 74 wew. 32 e-mail: chemia@e-bmp.pl
Wiosenne porządki N
a zmiany nigdy nie jest za późno. Tym bardziej wiosną, kiedy przyroda budzi się do życia i wszystko wokół wydaje się piękniejsze. Nie brakuje energii i można spokojnie pomyśleć np. o porządkach, kiedy to pozbywamy się rzeczy zbędnych, które dawno powinniśmy byli wyrzucić: starych, nienadających się do użytku, a na koniec zastępujemy je nowymi, lepszymi, bardziej doskonałymi. Takie porządki odbywają się również w zakładach chemicznych i rafineriach, które prowadzą remonty instalacji przemysłowych. W kędzierzyńskich Zakładach Azotowych, na przełomie maja i czerwca planowany jest dwutygodniowy postój instalacji produkcyjnych, o czym wspomina Krzysztof Kamiński w wywiadzie „Od przeglądu do przeglądu, od remontu do remontu”. Wiceprezes Grupy Azoty ZAK S.A. opowiada również o najbliższych planach: – Przyszły rok jest dla nas bardzo ważny, ponieważ planujemy wymianę wnętrza reaktora amoniaku, a to wiąże się z dłuższym postojem, niż ten planowany na ten rok. W przygotowywaniu remontów w całej Grupie Azoty pomocna ma być nowa strategia UR, o której także opowiada Krzysztof Kamiński i – w wywiadzie „Cel: scalić UR” – Witold Szczypiński: – W tej chwili pracujemy nad programem doskonałości operacyjnej. Na ostatniej radzie zarządu projekt został zatwierdzony – sądzę, że w drugiej połowie roku będzie już wdrożony. Również PKN Orlen planuje duże i dłuższe niż w roku ubiegłym postoje remontowe rafinerii w Płocku, na Litwie i w Anwilu oraz nieco mniejszy w Czechach. „Porządki” tego koncernu mają rozpocząć się w II i III kwartale w tym roku. Jak podkreśla Krzysztof Mrówczyński w artykule „Liderzy automatyzacji”, zarówno sektor chemiczny, jak i rafinerie, pod względem nakładów inwestycyjnych na maszyny i urządzenia znajdują się w czołówce sektorów przemysłowych. Wg danych GUS, tylko w pierwszych 9 miesiącach ub.r. wszystkie średnie i duże firmy chemiczne poniosły łączne nakłady inwestycyjne o wartości ok. 1,5 mld zł, z czego blisko 2/3 sumy przypadło na inwestycje w park maszynowy. W tym wiosennym, cieplejszym klimacie życzę wszystkim służbom UR, aby „porządki” na zakładach odbyły się bez przeszkód, dodatkowych kosztów i w jak najkrótszym czasie. Zachęcam do lektury i odwiedzenia nowego portalu kierunekchemia.pl, gdzie znajdziecie Państwo ciekawe i jak najbardziej uporządkowane informacje – również na temat remontów.
Rada Programowa: Jerzy Majchrzak – przewodniczący Rady Programowej Franciszek Bernat – Grupa Azoty PKCh sp. z o.o. Andrzej Biskupski – prof. nadzw., Instytut Nawozów Sztucznych Grzegorz Cioch – Roland Berger Strategy Consultans Maciej Gierej – prezes, Mennica Metale -Szlachetne SA Jan Hehlmann – Politechnika Śląska Eugeniusz Korsak – członek zarządu, SIiTPChem Płock Włodzimierz Kotowski – Politechnika Opolska, Wydział Mechaniczny Adam S. Markowski – Politechnika Łódzka, Katedra Inżynierii Systemów Ochrony Środowiska Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Paweł Mosak – członek zarządu, OLPP Krzysztof Romaniuk – dyrektor, POPiHN Andrzej Szczęśniak – niezależny ekspert rynku paliw Henryk Malesa Prezes zarządu BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny: Przemysław Płonka Redaktor wydania Aleksandra Grądzka-Walasz Redakcja techniczna: Marek Fichna, Maciej Rowiński Prenumerata, kolportaż: Aneta Jaroszewicz Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Cena 1 egzemplarza – 19,90 zł Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu 44 8475 0006 2001 0009 5989 0001 PKWiU: 22.13.10-00.29 ISSN: 1734-8013 Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Źródło fotografii niepodpisanych: BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Druk: Fischer Poligrafia Źródło grafiki na okładce: www.photogenica.pl
4
Chemia Przemysłowa 2/2014
kierunekchemia.pl
Fot. GA ZAK S.A.
zdjęcie numeru
Wyburzanie starej elektrociepłowni w kędzierzyńskich zakładach azotowych Podczas rozbierania starego komina posłużono się nietypowym rozwiązaniem. Na dźwigu podwieszono koparkę z zamontowanym młotem
kierunekchemia.pl
Chemia Przemysłowa 2/2014
5
migawka Chemię wyraziliby akordem kwaśnym, na scenie kierują się zasadami, papierkiem lakmusowym ich dobrego koncertu jest kilka utworów... O chemii – również w zespole – opowiadają członkowie zespołu Grupa MoCarta. • Z czym się panom kojarzy chemia? Filip Jaślar: Z H 2O i z egzaminem komisyjnym po VIII klasie. Na półrocze miałem trzy dwóje – z matematyki, fizyki i chemii – i tylko z chemii się nie wyciągnąłem. Pomagałem mojemu synowi w szkole z wzorami chemicznymi i pomimo upływu czasu nadal ich nie rozumiem... Tym bardziej dzisiaj jest mi miło, że podczas występu nawiązaliśmy nić porozumienia z ludźmi, którzy na co dzień zajmują się chemią.
• Nie kradliście odczynników chemicznych, żeby samodzielnie „prowadzić reakcje”? Michał Sikorski: Takie przygody nas ominęły...
• Jak panowie pamiętają pierwszą lekcję chemii? Bolesław Błaszczyk: Miałem w podstawówce nauczycielkę chemii, która nie miała powonienia, dlatego kiedy przeprowadzaliśmy doświadczenia z gazem, po prostu byliśmy zdani tylko na siebie. Całe szczęście, że nie wylecieliśmy w powietrze. Znam natomiast do dzisiaj przepis na perfumy (z komiksu Henryka J. Chmielewskiego: „Tytus, Romek i A’Tomek”): – Zgniłe jajeczko wlać bez skorupki, czosnek, cebulę razem do kupki, dodać amoniak i siarkowodór, nos zatykając czekać na odór…
osobowości, które się przyciągają... Może faktycznie chemii też w tym troszkę jest...
fot.. BMP
• Jest między wami chemia? Paweł Kowaluk: Ooo tak! Wielka! Tylko problem w tym, że my jej nie rozumiemy – nie znamy wzoru i nie potrafimy jej rozpisać... Zresztą nie wiemy też, czy jest to bardziej chemia czy fizyka? Bo jak są w zespole różne
Filip Jaślar: Kiedyś pani zapytała mnie, czym różni się reakcja chemiczna od fizycznej i do dzisiaj potrafię odpowiedzieć na to pytanie – w reakcji chemicznej zmienia się skład chemiczny substancji, które zachodzą w reakcji, a w reakcji fizycznej nie. Myślałem, że z tą wiedzą przebrnę przez całe liceum, ale nie dało rady...
6
Chemia Przemysłowa 2/2014
• Jakim akordem wyraziliby panowie chemię? Filip Jaślar: Akordem kwaśnym. Są to takie bardzo rozbudowane jazzowe harmonie, alteracje brzmień ukośnych, brzmień ciasnych i sekund małych. Dobrze, że takie akordy mamy, natomiast naszą bolączką jest, że nie mamy akordów zasadowych, choć mamy swoje zasady – zawsze jesteśmy w dobrej formie na scenie i nigdy nie jesteśmy pod wpływem substancji chemicznych, takich jak np. C2H5OH. Z kolei papierkiem lakmusowym naszego koncertu jest kilka utworów... Najgorzej, jak widownia jest obojętna i nie ma między nami chemii... Wywiad przeprowadzony podczas Sympozjum Naukowo-Technicznego „Chemia 2014” w Płocku. Występ Grupy MoCarta był jedną z atrakcji jubileuszowej Gali Chemika.
3,4 tys. km sieci, 12 gazociągów i magazyn gazu Nowelizacja ustawy terminalowej pozwoli na przyspieszenie budowy oraz modernizacji krajowej sieci gazociągów przesyłowych. Dzięki nowelizacji i uproszczonej procedurze administracyjnej, inwestycje w infrastrukturę gazową będą realizowane w szybszym tempie – dotyczy to inwestycji niezbędnych do optymalnego wykorzystania możliwości terminalu LNG w Świnoujściu wraz z międzysystemowymi gazociągami Polska-Czechy, Polska-Litwa i Polska-Słowacja. Nowelizacja daje możliwość szybkiej i sprawnej budowy sieci około 3,4 tys. km gazociągów, które zlokalizowane będą głównie w południowej, wschodniej i południowo-wschodniej Polsce. Fot. Gaz System
Chemia w Grupie MoCarta
Ich budowa pozwoli na zwiększenie możliwości wykorzystania gazu z terminalu LNG i zapewnienie bezpieczeństwa dostaw wszystkim krajowym odbiorcom – powiedział Włodzimierz Karpiński, minister Skarbu Państwa. Nowelizacja ustawy będzie katalizatorem wielkich inwestycji w sektorze energetycznym. Do 2020 spółki z udziałem Skarbu Państwa na inwestycje w infrastrukturę gazową wydadzą 18 mld zł. Źródło: MG
Rozmawiali: Aleksandra Grądzka-Walasz i Przemysław Płonka
kierunekchemia.pl
migawka Ropa z Arktyki
LOTOS Serwis rozpoczyna współpracę z Polskim Rejestrem Statków w zakresie modernizacji obiektów offshore, które służą do poszukiwań i eksploatacji złóż ropy i gazu na morzu.
Gazprom przesłał na rynki północno-zachodniej Europy pierwszą partię 70 tys. ton ropy naftowej nowego gatunku ARCO.
Fot. Grupa LOTOS S.A.
Fi r my z ap o w i e d z i a ły współdziałanie i wzajemne korzystanie ze swoich usług m.in. przy nadzorze nad budową oraz remontami instalacji poszukiwawczych, wydobywczych i przetwórczych złóż ropy i gazu na morzu, ich okresowymi przeglądami, ekspertyzami technicznymi, nadzorze nad budową oraz eksploatacją infrastruktury przesyłowej oraz ocenie ich bezpieczeństwa. To drugi już list intencyjny LOTOS Serwis o współpracy w zakresie offshore. Od 2013 r. obowiązuje porozumienie z Gdańską Stocznią Remontową, dotyczące modernizacji platform poszukiwawczych i wydobywczych. Jego efektem są m.in. umowy na prace przy platformie należącej do koncernu ITHACA ENERGY. Źródło: Grupa LOTOS S.A.
6 lat ciągłej pracy gdańskiej rafinerii
fot. UDT
Grupa LOTOS wprowadza system zarządzania ryzykiem eksploatacji urządzeń ciśnieniowych w rafinerii w Gdańsku.
Fot. Gazprom
LOTOS coraz mocniejszy poza lądem
Nowy gatunek ropy, wydobywany z arktycznego złoża Prirazłomne na Morzu Peczorskim, przetransportowały specjalnie do tego celu zamówione przez Gazprom statki Michaił Uljanow i Kirill Ławrow. Do końca roku rosyjski koncern planuje sprzedaż ponad 300 tys. ton ropy naftowej z Arktyki. Źródło: Gazprom
Zdaniem Szczęśniaka To nowa rubryka na portalu wydawcy magazynu „Chemia Przemysłowa” – kierunekchemia.pl, w której Andrzej Szczęśniak komentuje aktualne wydarzenia z życia branży. Niezależny ekspert co tydzień ocenia rynek paliw, ropy i gazu, a także sytuację w sektorze rafineryjnym i polityce energetycznej.
Zmiany w zarządzie Azotów
Dzięki wprowadzeniu systemu planowania inspekcji w oparciu o analizę ryzyka, zmieni się podejście do przeglądów urządzeń ciśnieniowych (rurociągów i aparatów), a w konsekwencji obniżą się koszty działania rafinerii i prowadzenia remontów. Analiza ryzyka eksploatacji urządzeń spowoduje wzrost bezpieczeństwa technicznego instalacji, a także wydłuży okres ciągłej pracy rafinerii nawet do 6 lat. Koszt wdrożenia i funkcjonowania metody analizy ryzyka w Grupie LOTOS to ok. 0,8 mln zł rocznie, jednak korzyści ekonomiczne i organizacyjne będą wielokrotnie większe. Źródło: Grupa LOTOS S.A.
kierunekchemia.pl
W zarządzie Grupy Azoty ZAK S.A. pojawił się Dariusz Bednorz, natomiast pracę na stanowisku wiceprezesa zakończyła Sabina Nowosieska. Rada Nadzorcza Grupy Azoty ZAK S.A. powołała do zarządu na nową kadencję Dariusza Bednorza, który dotychczas pełnił funkcję wiceprezesa zarządu w Grupie Azoty Siarkopol S.A. Wcześniej przez wiele lat był on związany z Grupą Azoty ZAK S.A., gdzie pełnił m.in. funkcję kontrolera w Jednostce Biznesowej Oxoplast oraz dyrektora Departamentu Handlu Nawozami. Pracę na stanowisku wiceprezesa kędzierzyńskich zakładów zakończyła Sabina Nowosielska. Fot. BMP
Porozumienie w tej sprawie Grupa LOTOS podpisała z Urzędem Dozoru Technicznego. Od lewej: Mieczysław Borowski, Paweł Olechnowicz, Marek Sokołowski
Chemia Przemysłowa 2/2014
7
TEMAT NUMERU:
utrzymanie ruchu
Liderzy automatyzacji Krzysztof Mrówczyński
Dzisiaj w warunkach silnej automatyzacji produkcji, szczególnego znaczenia nabiera kwestia utrzymania ruchu w zakładach przemysłowych. Właściwe zarządzanie tym obszarem stanowi warunek konieczny nie tylko bezpiecznego funkcjonowania, ale również pożądanej efektywności operacyjnej czy finansowej przedsiębiorstwa.
8
Chemia Przemysłowa 2/2014
kierunekchemia.pl
utrzymanie ruchu
Fot. photogenica.pl
TEMAT NUMERU:
REKORDZIŚCI PRZEMYSŁOWI Spośród wszystkich przedstawicieli przetwórstwa przemysłowego, ponadprzeciętne wskaźniki automatyzacji wykazują zakłady chemiczne i rafinerie. Absolutnym rekordzistą jest przemysł rafineryjny, w przypadku którego obciążenia pracownicze generują zaledwie 1,5% łącznych kosztów operacyjnych
kierunekchemia.pl
Chemia Przemysłowa 2/2014
9
TEMAT NUMERU:
utrzymanie ruchu
W
wielkotonażowej produkcji chemikaliów podstawowych czy wyrobów petrochemicznych kluczową rolę odgrywają nowoczesne instalacje, w których proces wytwórczy realizowany jest przy relatywnie małym zaangażowaniu zasobów ludzkich. Świadomość potrzeb zakładów przemysłowych w zakresie bezpiecznego funkcjonowania, czy też podnoszenia wskaźników efektywności operacyjnej stale wzrasta. Sprzyja to nie tylko rozwojowi krajowego rynku służb utrzymania ruchu, ale również wspierającej ten proces specjalistycznej aparatury.
Silna, ale kosztowna automatyzacja
sztucznych i gumy (PKD 22) pracochłonność procesów produkcyjnych jest już znacznie wyższa, a koszty pracownicze generują ok. 13% całkowitych kosztów działalności. Osiąganie przez zakłady przemysłowe wysokich wskaźników efektywności, podążanie za rosnącym – a często również bardzo zmiennym – zapotrzebowaniem rynku, jak i bezpieczeństwo procesów produkcyjnych wymagają stosowania w nich wielu specjalistycznych rozwiązań technologicznych. Składające się na takie instalacje nowoczesne maszyny i urządzenia, często poddawane na wpływ wielu potencjalnie szkodliwych czynników zewnętrznych, takich jak np. ekstremalnie wysokie temperatury czy różnorodne substancje chemiczne, muszą sprostać bardzo wymagającym warunkom pracy. Z uwagi na konieczność zachowania ciągłości procesu produkcyjnego bardzo istotna jest niezawodność tych urządzeń. Wyposażenie zakładów przemysłu chemicznego i rafineryjnego musi więc spełniać najwyższe parametry nie tylko techniczne, ale i wytrzymałościowe. Te same względy sprawiają, iż wymagają one profesjonalnego, w szczególności zaś systematycznego serwisowania. Zazwyczaj wiąże się to z koniecznością przeprowadzania okresowych remontów, w trakcie których niezwykle ważne jest, aby odbywały się one z jak najmniejszą szkodą dla normalnego ruchu tych instalacji.
Produkcja chemikaliów (w szczególności chemikaliów podstawowych) oraz wyrobów rafineryjnych to działalności charakteryzujące się bardzo wysokim poziomem automatyzacji. W tej dziedzinie zakłady chemiczne i rafinerie wiodą prym spośród wszystkich przedstawicieli przetwórstwa przemysłowego. Świadczy o tym m.in. fakt, iż branże te odpowiadają łącznie za aż ok. 30% łącznego światowego popytu, zgłaszanego na szeroko rozumianą automatykę przemysłową. W polskich realiach znajduje to odzwierciedlenie w skrajnie niskim udziale kosztów pracy w łącznych kosztach działalności tych sektorów (rys. 1). Absolutnym rekordzistą pod tym względem jest przemysł rafineryjny (PKD 19), w przypadku którego obciążenia pracownicze (wynagrodzenia plus ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia) generują zaledwie Nakład branży na inwestycje 1,5% łącznych kosztów operacyjnych, wobec średniej Firmy chemiczne zazwyczaj nie skąpią środków dla całego przetwórstwa przemysłowego na poziomie finansowych zarówno na rozwój swojej infrastruktury ok. 11%. produkcyjnej, jak i jej utrzymanie w należytym stanie. Ponadprzeciętne wskaźniki automatyzacji wykazu- Pod względem nakładów inwestycyjnych na maszyny je również branża chemikaliów podstawowych (grupa i urządzenia zajmują one miejsce w czołówce sektorów PKD 20.1), gdzie wspomniany udział kosztów pracy przemysłowych. W branży tej od wielu lat nakłady Rysunek 1 – wynosi ok. 7%. Udział kosztów pracy w łącznych kosztach operacyjnych poszczególnych gałęzi Dla porównania w pozostałej, ma- przekraczają koszty amortyzacji, co świadczy o tym, przetwórstwa przemysłowego*, I‐IX’2013 łotonażowej części sektora chemicznego (grupy PKD iż sektor chemiczny z nawiązką dba o należyte odtwoodw procentach 20.2 do 20.6), czy też w przetwórstwie tworzyw rzenie aktywów produkcyjnych. 36,4
10
Rafineryjny
Tytoniowy
Napojów
Średnia = 11,1 6,9 6,7 5,0 1,4
Chemiczny ‐ chemikalia podstawowe
Elektroniczny
Metalowy
Motoryzacyjny
Spożywczy
10,3 9,9 9,5 9,3 8,8
Papierniczy
Elektromaszynowy
Chemiczny ‐ pozostały
Wyr. z tworzyw i gumy
13,4 13,3 12,8 12,5
Drzewny
Farmaceutyczny
Mineralny
Tekstylny
Pozost. sprzętu trasp.
Skórzany
Meblarski
Poligraficzny
Wyrobów z metali
Niski udział kosztów pracy świadczyć może m.in. o wysokim stopniu automatyzacji produkcji Źródło: GUS
Maszynowy
RYS. 1 Udział kosztów pracy w łącznych kosztach operacyjnych poszczególnych gałęzi przetwórstwa przemysłowego (%), dla firm o liczbie powyżej 49 osób, I-IX’2013.
Odzieżowy
20,8 20,1 19,5 19,2 18,4 17,8 17,2 16,5 16,3
* Dla firm o liczbie pracujących większej niż 49 osób. Niski udział kosztów pracy świadczyć może m.in.. o wysokim stopniu automatyzacji produkcji Źródło: GUS
Chemia Przemysłowa 2/2014
kierunekchemia.pl
TEMAT NUMERU:
utrzymanie ruchu
składających się na takie instalacje maszyn i urządzeń ulega często odpowiednio szybszemu pogorszeniu. W dużych zakładach przemysłowych, takich jak rafinerie czy zakłady azotowe, remonty kluczowych instalacji stanowią często bardzo duże wyzwanie w wymiarze nie tylko inżynieryjnym, ale i logistycznym, angażując zwykle całe rzesze specjalistów. Często remonty instalacji są na tyle poważne, iż wymagają czasowych przestojów. Z tego względu przeprowadzane są one zazwyczaj w okresach sezonowej zniżki popytu, po uprzednim zapewnieniu odpowiedniego poziomu zapasów wytwarzanych w nich produktów. Dzięki temu zagwarantowana zostaje ciągłość dostaw – warunek konieczny harmonijnych i trwałych relacji biznesowych z odbiorcami. Za realizację kluczowych prac remontowych w największych polskich firmach chemicznych i rafineryjnych odpowiadają często wydzielone w ramach ich struktur osobne spółki (np. Prorem w Grupie Azoty czy też ORLEN Wir w Grupie PKN Orlen). W ostatnich latach, kiedy wielu dużych producentów redukowało swoje plany w zakresie inwestycji prorozwojowych (tj. w nowe instalacje), w większym stopniu koncentrowali się właśnie na działaniach konserwacyjno-remontowych, ewentualnie modernizacji istniejących mocy produkcyjnych. Dzięki temu udział Remont a względy bezpieczeństwa Jednym z warunków niezawodności współcze- tego typu przedsięwzięć w łącznych nakładach inwesnych instalacji chemicznych czy rafineryjnych jest stycyjnych tych podmiotów dość wyraźnie wzrósł. ich właściwe serwisowanie i konserwacja. Z tego Obecnie, w warunkach stopniowego ożywienia względu okresy ich intensywnej eksploatacji – ko- gospodarczego można oczekiwać, że uwaga firm cherzystnej z punktu widzenia efektywności ekono- micznych i rafineryjnych zacznie się ponownie przemicznej – przeplatane są okresowymi remontami, suwać w kierunku budowy nowych (lub rozbudowy ograniczającymi ryzyko awarii w przyszłości oraz istniejących) instalacji w wybranych obszarach. Nie generalnie wydłużającymi ich żywotność. Do takich oznacza to jednak, że aktywność w zakresie samych redziałań, skłaniają wspomniane firmy nie tylko do- montów spadnie. Wręcz przeciwnie, niektóre czołowe Rysunek 2 – Nakłady inwestycyjne ogółem oraz stricte na maszyny i urządzenia w wybranych świadczenia eksploatacyjne, ale też i stosowne prze- koncerny (w tym m.in. PKN Orlen) zapowiedziały już działach przetwórstwa przemysłowego*, I‐IX’2013 pisy prawne. Należy pamiętać, iż w skrajnie trudnych na ten rok większą liczbę przestojów remontowych, w miliardach złotych warunkach ich funkcjonowania, stan techniczny aniżeli w roku ubiegłym. Wg danych GUS w pierwszych 9 miesiącach ub.r. wszystkie średnie i duże firmy chemiczne (tj. o liczbie pracujących większej niż 49 osób) poniosły łączne nakłady o wartości ok. 1,5 mld PLN, co stanowiło blisko 7% wszystkich inwestycji zrealizowanych w tym czasie przez przemysł przetwórczy. Około 2/3 tej sumy przypadło na różnego rodzaju inwestycje w park maszynowy (rys. 2). W obszarze tym odnotowano 6% wzrost w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego. Z uwagi na spowolnienie gospodarcze większą, niż jeszcze kilka lat temu, powściągliwość w działalności inwestycyjnej wykazywały w ostatnim czasie krajowe rafinerie. W pierwszych 3 kwartałach ub.r. ich nakłady na maszyny i urządzenia wyniosły ok. 0,7 mld PLN, podczas gdy jeszcze w 2010 roku wykazane w analogicznym okresie wydatki inwestycyjne opiewały na sumę dwukrotnie wyższą. Nie zmienia to jednak faktu, iż również przemysł rafineryjny należy do tych gałęzi przetwórstwa, których prawidłowe funkcjonowanie wymaga ponoszenia odpowiednio dużych nakładów inwestycyjnych nie tylko w celu rozwijania posiadanej infrastruktury, ale też i samego jej utrzymania w stanie gwarantującym ciągłość produkcji i pożądaną jakość wytwarzanych wyrobów.
Nakłady ogółem
W tym na maszyny i urządzenia
3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 RYS. 2 Nakłady inwestycyjne na maszyny i urządzenia w wybranych działach przetwórstwa przemysłowego (mld zł), dla firm o liczbie powyżej 49 osób, I-IX’2013 Źródło: GUS
Metalowy
Drzewny
Maszynowy
Rafineryjny
Napojów
Elektromaszynowy
Wyrobów z metali
Chemiczny
Mineralny
Papierniczy
Wyrobów z tworzyw sztucznych i gumy
Spożywczy
Motoryzacyjny
0,0
* Dla firm o liczbie pracujących większej niż 49 osób. Inwestycje zarówno prorozwojowe (w nowe aktywa), jak i odtworzeniowe (utrzymanie i modernizacja istniejących aktywów) Źródło: GUS
kierunekchemia.pl
Chemia Przemysłowa 2/2014
11
TEMAT NUMERU:
utrzymanie ruchu
Znaczenie aparatury kontrolno-pomiarowej
Fot. lupkipolskie.pl
KONTROLA PRACY MASZYN I URZĄDZEŃ W krajowych zakładach przemysłu chemicznego i rafineryjnego, oprócz systematycznych remontów, stale wzrasta świadomość korzystania ze specjalistycznej aparatury kontrolno-pomiarowej. Dodatkowo popyt na takie urządzenia wzmaga coraz bardziej rygorystyczne ustawodawstwo
Zapewnienie satysfakcjonującej jakości wytwarzanych wyrobów, ale też i odpowiednio wysokiego poziomu bezpieczeństwa oraz ciągłości procesów produkcyjnych w dużych zakładach chemicznych i rafineryjnych wymaga, oprócz systematycznych remontów użytkowanego parku maszynowego, również stosowania na coraz szerszą skalę nowoczesnej aparatury kontrolno-pomiarowej. Pełni ona w takich instalacjach dwojaką funkcję. Z jednej strony pozwala na uzyskanie właściwych parametrów produkowanych wyrobów – a często też na zwiększenie efektywności całego procesu – z drugiej zaś umożliwia szybką identyfikację zjawisk mogących stanowić realne zagrożenie dla niezakłóconej pracy kluczowych maszyn i urządzeń. W tego typu przemysłach, w których instalacje wystawione są na oddziaływanie czynników zewnętrznych o często krytycznych parametrach, do kwestii bezpieczeństwa przywiązuje się wręcz podwójną wagę. Zastosowanie w nich renomowanych systemów automatyki kontrolno-pomiarowej potrafi tymczasem obniżyć ryzyko awarii czy katastrofy przemysłowej kilkunasto-, a czasem nawet kilkudziesięciokrotnie. W krajowych zakładach przemysłu chemicznego i rafineryjnego świadomość korzyści wynikających z korzystania z takiej aparatury stale wzrasta, a popyt na tego typu urządzenia wzmaga dodatkowo coraz bardziej rygorystyczne ustawodawstwo. W efekcie rozwija się nie tylko rynek samych urządzeń pomiarowych, ale też i usług profesjonalnego doradztwa związanego z tą tematyką. Należy podkreślić, iż sam sektor chemiczny stanowi dla producentów i dostawców urządzeń AKPiA duże wyzwanie, ale też i olbrzymią szansę rozwojową. Obecnie produkuje on kilkadziesiąt tysięcy różnych wyrobów o zastosowaniu przemysłowym,
12
Chemia Przemysłowa 2/2014
wytwarzanych w wielu różnych technologiach i w bardzo zróżnicowanych warunkach eksploatacyjnych. Olbrzymia skala potrzeb zgłaszanych w tym zakresie przez omawianą gałąź przemysłu przyciąga z jednej strony największych światowych producentów takich urządzeń, z drugiej zaś strony stwarza pole rozwoju dla wielu małych, lecz silnie wyspecjalizowanych graczy, skutecznie lokujących się w licznych rynkowych niszach.
In- czy outsourcing? O tym, że zagadnienia automatyki, utrzymania ruchu czy aparatury kontrolno-pomiarowej odgrywają bardzo ważną rolę w działalności producentów chemikaliów podstawowych czy wyrobów rafineryjnych świadczy fakt, iż w strukturach największych firm z omawianych sektorów (np. w Grupie Azoty czy PKN Orlen) funkcjonują specjalnie powołane do tego celu spółki. W wielu dziedzinach są one również podmiotami koordynującymi prace konserwacyjno-remontowe. Co więcej, wykorzystując kilkudziesięcioletnie doświadczenia w omawianych obszarach, wykonują one również podobne usługi komercyjne na rzecz podmiotów zewnętrznych. Kompetencje tych firm częściowo wykraczają zresztą poza zakres podstawowej działalności ich spółek macierzystych. Przykładowo spółka Grupa Azoty Automatyka oferuje usługi związane z obsługą i serwisowaniem urządzeń AKPiA stosowanych nie tylko w samej branży chemicznej czy petrochemicznej, ale też np. w energetyce i ciepłownictwie. Z kolei na stronie internetowej Orlen Automatyka znajdziemy informację, iż spółka posiada kompetencje zarówno w zakresie automatyki przemysłowej (obejmującej m.in. urządzenia rafineryjne, gazowe czy energetyczne), jak i kolejowej. Duże koncerny chemiczne i rafineryjne nie bazują jednak wyłącznie na własnych kompetencjach, ale też w coraz większym stopniu na współpracy z zewnętrznymi dostawcami. Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat branża oferująca usługi z zakresu outsourcingu utrzymania ruchu w przemyśle, przeszła zresztą prawdziwą ewolucję, a przeprowadzanie remontów czy okresowych przeglądów maszyn i urządzeń stanowi obecnie tylko ułamek ich oferty. Współcześnie jest ona w coraz większym stopniu dostarczycielem rozwiązań, które decydują nie tylko o bezpieczeństwie kluczowych dla firmy procesów produkcyjnych, ale też wydatnie poprawiają ich konkurencyjność kosztową (np. dzięki doradztwu w zakresie podnoszenia efektywności energetycznej). Wiele firm oferujących tego typu usługi to podmioty zagraniczne, wykorzystujące swoje bogate doświadczenia zdobyte w innych krajach, przy okazji współpracy z największymi koncernami – w szczególności niemieckimi, które pod względem poziomu rozwoju i organizacji produkcji chemicznej, pozostają niedoścignionym wzorem.
kierunekchemia.pl