SPIS TREŚCI
8 Rynek energii 2014 wybrane aspekty Szymon Kosiński 12 Usługa redukcji obciążenia ratunkiem dla KSE Henryk Kaliś 16 Kiedy warto inwestować we własne źródło? Daniel Borsucki 20 Opel pokazuje jak oszczędzać energię wywiad z Bronisławem Pytel 24 Gmina równoprawnym graczem na rynku energii Bożena Herbuś 29 Efektywne wykorzystanie odpadów przemysłowych Rafał Kulesza 32 Aby zmniejszyć apetyt pożeracza energii… Joanna Jaśkowska 36 Prosumenctwo – innowacja przełomowa Jan Popczyk 44 Doświadczenia z pierwszego przetargu na białe certyfikaty Roman Kołodziej 48 Prosumenci w świetle nowych regulacji Michał Kornasiewicz
KIEDY WARTO INWESTOWAĆ WE WŁASNE ŹRÓDŁO? Daniel Borsucki
16
fot.: photogenica.pl
TEMAT NUMERU: RYNEK ENERGII
OFICJALNIE RUSZYŁA BUDOWA BLOKÓW W OPOLU
ELEKTROENERGETYKA
Tomasz Olejarnik
52 Oficjalnie ruszyła budowa bloków w Opolu Tomasz Olejarnik 56 Tania energia priorytetem w Chinach Andrzej Sikora 60 Kropla w morzu potrzeb Tomasz Brzeziński 64 Bezpieczne nawet po awarii. Nowe elektrownie jądrowe Andrzej Strupczewski
52
CIEPŁOWNICTWO 70 Kogeneracja to przyszłość ciepłownictwa wywiad z Michałem Machlejdem 74 Kluczem jest mądre zarządzanie Michał Pietraszewski, Zygmunt Katolik
78 Przykry obowiązek czy właściwa droga? Michał Ćwil
TECHNOLOGIE W ENERGETYCE 82 Technologie IT w służbie Centrów Usług Wspólnych Michał Rykiert 86 Pomiary przepływu cieczy – niezakłócone wytwarzanie energii Mariusz Szwagrzyk
60
fot.: photogenica.pl
ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII
Z ŻYCIA BRANŻY 90 W 2050 roku będzie jeszcze węgiel kamienny? Joanna Jaśkowska
FELIETON
SEKTOR GAZOWY W ŚWIETLE NOWYCH PRZEPISÓW
94 Sochi 2014 a ocieplenie klimatu? Jerzy Łaskawiec
Tomasz Brzeziński
3
od redakcji Wydawca: „BMP bis” spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax (032) 415-97-74 tel.: (032) 415-29-21, (032) 415-97-93 energetyka@e-bmp.pl www.kierunekenergetyka.pl
Joanna Jaśkowska redaktor wydania tel.: 32/415 97 74 wew. 19 e-mail: joanna.jaskowska@e-bmp.pl
Co z tym rynkiem? Co z bezpieczeństwem? Wszyscy żyjemy na tym świecie, po którym ręka w rękę kroczą: dobro i zło, grzech i niewinność. Zamknąć oczy na jedną jego połowę, by żyć w spokoju i bezpieczeństwie – to jakbyśmy chcieli dla większej pewności wędrować z zamkniętymi oczami wśród urwisk i przepaści. Oscar Wilde O bezpieczeństwie energetycznym Polski mowa jest od dłuższego czasu w kontekście konieczności zamykania jednostek, które nie spełnią norm unijnych, i możliwego deficytu mocy. Optymistyczne jest to, że stagnacja w zakresie dużych inwestycji energetycznych została przełamana. Budowa bloków 2x900 MW w Opolu ruszyła (fotoreportaż na s. 52). Realizacja projektu w Kozienicach trwa. Bezpieczeństwo to słowo, które nabrało szczególnego znaczenia w ostatnim czasie, po tragicznych wydarzeniach, jakie miały miejsce na Ukrainie. Wyraźnie odczuwamy, że zagrożone zostało bezpieczeństwo suwerennego państwa, naruszono bezpieczeństwo życia ludzi, a także zaistniała sytuacja dotyka bezpieczeństwa energetycznego, i to nie tylko Ukrainy: – Kurek gazowy i ropociąg to dziś często równie groźna broń jak karabiny i czołgi. Widzimy to przede wszystkim w kontekście wydarzeń na Ukrainie. Potrzebna więc nam tarcza, gwarantująca bezpieczeństwo dostaw: połączony, wspólny rynek energii w regionie – stwierdził były premier Jerzy Buzek, odnosząc się do obecnej sytuacji polityczno-gospodarczej. Jaki jest współczesny rynek energii? I jak się na nim odnaleźć? – Szeroko rozumiane otoczenie rynkowe […] usypia czujność i pozwala przypuszczać, że trend rynkowy nie zmieni się gwałtownie i nie zmieni się w krótkim czasie w istotny sposób poziom dzisiejszych cen energii – stwierdza Szymon Kosiński z IPE Trading (artykuł na s. 8). Pogląd ten może być jednak błędny, dlatego nie warto „wędrować z zamkniętymi oczami”: – Sterowany „ręcznie” przez KE rynek uprawnień do emisji CO2, deficyt mocy w KSE, awarie w mocach wytwórczych i w sieciach przesyłowych, zmiana czy załamanie się systemu wsparcia dla energii z OZE, a także ryzyka polityczne, zagrożenia destabilizacji i pokoju w regionie, czego przykładem są aktualne wydarzenia na Ukrainie, mogą spowodować całkowite odwrócenie sytuacji na rynkach towarowych, w tym i na rynkach energii – kontynuuje. O tym, kto dziś jest zadowolony z rynku energii i co zrobić, by zadowolonych było więcej, dyskutować będziemy 13-14 marca w Czeladzi w czasie XII Konferencji Naukowo-Technicznej Odbiorcy na Rynku Energii.
4
ECiZ 2/2014
Rada Programowa: prof. Jan Popczyk – przewodniczący, Politechnika Śląska, prof. Andrzej Błaszczyk – Politechnika Łódzka, Wiesław Chmielowicz – prezes ECO Opole SA, dr hab. inż. Maria Jędrusik – prof. nadzw. Politechniki Wrocławskiej, Mieczysław Kobylarz – dyrektor GDF SUEZ Energia Polska S.A., prof. Stanisław Mańkowski – Politechnika Warszawska, Katarzyna Muszkat – prezes zarządu ZE PAK SA, dr inż. Mariusz Pawlak – Politechnika Warszawska Waldemar Szulc – wiceprezes zarządu PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna SA PGE Elektrownia Bełchatów S.A. prof. dr hab. inż. Artur Wilczyński – Politechnika Wrocławska Adam Witek – prezes zarządu „Energetyka” Sp. z o.o. Grupa Kapitałowa KGHM Polska Miedź S.A. prof. nadzw. dr hab. inż. Krzysztof Wojdyga – Politechnika Warszawska prof. Jacek Zimny – Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
Prezes zarządu BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redakcja Joanna Jaśkowska, Tomasz Olejarnik Redakcja techniczna: Maciej Rowiński, Marek Fichna Prenumerata, kolportaż Aneta Jaroszewicz Sprzedaż: Magda Widrińska, Małgorzata Pozimska
Druk: FISCHER POLIGRAFIA Cena 1 egzemplarza – 15,99 zł Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu Nr konta: 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/
Magazyn kierowany jest do prezesów, dyr. ds. technicznych i głównych specjalistów (mechaników, automatyków, energetyków) reprezentujących branżę energetyczną, organizatorów targów, sympozjów, imprez branżowych, urzędów, ministerstw, instytutów, wyższych uczelni oraz biur projektowych. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Fot. BMP’. Fot na okładce: photogenica.
www.kierunekenergetyka.pl
zdjęcie numeru
fot.: TAURON Polska Energia S.A.
zdjęcie numeru
BUDOWA BLOKU W STALOWEJ WOLI ZGODNIE Z PLANEM Dzięki sprzyjającym warunkom atmosferycznym budowa bloku gazowo-parowego w Stalowej Woli postępuje bez przeszkód. Prace prowadzone są zgodnie z harmonogramem, który przewiduje oddanie do użytku nowej jednostki o mocy 450 MW w przyszłym roku
www.kierunekenergetyka.pl
ECiZ 2/2014
5
migawka RAFAKO PROWADZI KLUCZOWE NEGOCJACJE WS. JAWORZNA
IMPORT GAZU PRZEZ TERYTORIUM UKRAINY BEZ ZAKŁÓCEŃ
RAFAKO S.A. wydłużyło termin związania ofertą na budowę bloku energetycznego w Elektrowni Jaworzno III. Spółka zdecydowała się na ten krok ze względu na konieczność ostatecznego uzgodnienia umów i porozumień z instytucjami finansowymi i innymi podmiotami zainteresowanymi udziałem w realizacji projektu.
PGNiG SA informuje, że aktualny import gazu ziemnego realizowany przez terytorium Ukrainy, przebiegaja bez zakłóceń. Spółka stale monitoruje rozwój sytuacji u naszego wschodniego sąsiada.
źródło: RAFAKO S.A.
PONAD 53 MLN ZŁ NA OSZCZĘDNOŚĆ ENERGII I ROZWÓJ OZE NFOŚiGW prowadzi nabór wniosków do programu, który pozwoli finansować projekty związane z redukcją emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń powietrza oraz zakładające zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w ogólnym bilansie zużycia energii.
fot.: ww.sxc.hu
źródło: PGNiG S.A.
fot.: ww.sxc.hu
fot.: TAURON Wytwarzanie S.A.
RA FA KO d e k l a ru j e, że moment wystawienia gwarancji oraz podpisania kontraktu jest coraz bliższy. Trwają negocjacje z kilkoma kluczowymi podwykonawcami. Kolejnym krokiem będzie zintensyfikowanie negocjacji m.in. z Siemensem, jako partnerem technologicznym. W ostatnich tygodniach trwały intensywne prace instytucji finansowych: PKO BP, PZU i BGK, związanych z udzieleniem niezbędnych gwarancji. Obecnie te spółki skupiają się na uzgodnieniu umowy pomiędzy konsorcjum a zamawiającym, w terminie obowiązywania oferty, który potrwa do 30 kwietnia 2014 roku.
Import gazu ze wschodu jest realizowany w ramach umowy zawartej pomiędzy PGNiG SA a spółką OOO Gazprom Export. Gaz ziemny trafia do polskiej sieci poprzez połączenia: na granicy polsko-ukraińskiej w punkcie wejścia Drozdowicze oraz na granicy polsko-białoruskiej w punktach wejścia Kondratki, Wysokoje oraz Tietierowka. W sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa spółka dysponuje rezerwą 942 mln m3 gazu ziemnego. Zapas pozwala na dostarczenie całkowitej ilości gazu do systemu gazowego w okresie nie dłuższym niż 40 dni.
600 MLN ZŁ NA WŁASNE ŹRÓDŁO ENERGII Rada nadzorcza Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przyjęła warunki programu PROSUMENT. Będzie on wspierał w latach 2014-2020 budowę małych instalacji produkujących na własne potrzeby energię z odnawialnych źródeł.
Głównym adresatem programu są przedsiębiorstwa produkujące i sprzedające ciepło. Wnioski w konkursie mogą składać zarówno małe, średnie jak i duże przedsiębiorstwa, a nabór potrwa do 07.04.2014 r. Dofinansowanie może dotyczyć modernizacji lub wymiany źródeł ciepła. Nie jest przewidziane dla projektów polegających na budowie nowych źródeł ciepła lub budowie, modernizacji, wymianie źródeł zastępczych bądź awaryjnych. Wsparcie obejmie również modernizacje procesu spalania lub wymiany nośnika energii na rzecz gazu, oleju, odnawialnych źródeł energii. Premiowane jest odejście od węgla na rzecz biomasy. Dotacja nie jest przewidziana dla współspalania, czy instalacji zastępczych.
Dotację z Funduszu można przeznaczyć na zakup i montaż nowych instalacji oraz mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii typu prosumenckiego do produkcji energii cieplnej i elektrycznej. Dotyczy to źródeł na potrzeby budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub wielorodzinnych, w tym dla wymiany istniejących instalacji na bardziej efektywne i przyjazne środowisku. Ze środków mogą skorzystać osoby fizyczne, spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe oraz jednostki samorządu terytorialnego. Finansowane będą źródła ciepła opalane biomasą, pompy ciepła oraz kolektory słoneczne o zainstalowanej mocy cieplnej do 300 kWt, a także systemy fotowoltaiczne, małe elektrownie wiatrowe, oraz układy mikrokogeneracyjne (w tym mikrobiogazownie) o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kWe. Szczegóły dotyczące finansowania można uzyskać na stronie internetowe NFOŚiGW: http://www.nfosigw.gov.pl/.
źródło: NFOŚiGW
źródło: NFOŚiGW
6
ECiZ 1/2014
www.kierunekenergetyka.pl
Reklama
fot.:
PRZY WSPĂ“Â’PRACY Z
ORGANIZUJE XV KONFERENCJĘ NAUKOWO-TECHNICZNĄ
MODERNIZACJA SIECI CIEPĹ OWNICZEJ NA ĹšLÄ„SKU TAURON CiepĹ‚o zrealizuje najwiÄ™kszÄ… inwestycjÄ™ w historii wojewĂłdztwa Ĺ›lÄ…skiego dotyczÄ…cÄ… modernizacji sieci ciepĹ‚owniczej, ktĂłrej wartość wyniesie 118,9 mln zĹ‚. To dopiero poczÄ…tek wiÄ™kszego projektu, ktĂłry do 2022 roku przewiduje przeznaczenie na ten cel 492 mln zĹ‚. Spółka zrealizuje modernizacjÄ™ sieci ciepĹ‚owniczej w gminach: DÄ…browa GĂłrnicza, Sosnowiec, BÄ™dzin oraz CzeladĹş. Przebudowane zostanÄ… 23,5 km podziemnej sieci ciepĹ‚owniczej i zewnÄ™trznych instalacji odbiorczych oraz 7,5 km sieci naziemnej. Ponadto projekt zakĹ‚ada budowÄ™ 153 indywidualnych wÄ™zĹ‚Ăłw, czyli zespoĹ‚Ăłw urzÄ…dzeĹ„ Ĺ‚Ä…czÄ…cych sieć cieplnÄ… z instalacjÄ… wewnÄ™trznÄ… obiektu. ZakoĹ„czenie prac jest przewidywane na koniec 2014 roku. Część inwestycji, w kwocie 41,8 mln zĹ‚, jest doďŹ nansowana ze Ĺ›rodkĂłw Funduszu SpĂłjnoĹ›ci w ramach Programu Infrastruktura i Ĺšrodowisko.
UDZIAĹ CHEMII ENERGETYCZNEJ WE WZROĹšCIE EFEKTYWNOĹšCI URZÄ„DZEĹƒ :LVâD +RWHO 672. PDMD U
źródło: TAURON Polska Energia S.A.
FALE MORSKIE JAKO POTENCJALNE ĹšRĂ“DĹ O ENERGII Fortum zbada moĹźliwość produkcji energii z fal morskich. Firma planuje uruchomienie instalacji testowej u wybrzeĹźy Wielkiej Brytanii. Fortum rozwaĹźa wykorzystania innowacyjnego rozwiÄ…zania o nazwie Penguin wave energy converter, ktĂłre zostaĹ‚o opracowane przez ďŹ Ĺ„skÄ… ďŹ rmÄ™ Wello. Stabilność, zwarta konstrukcja oraz umieszczenie generatora energii wewnÄ…trz obudowy Penguin umoĹźliwia budowÄ™ farm morskich nawet w miejscach o bardzo trudnych uwarunkowaniach pogodowych. Firma realizuje takĹźe inne projektu w tym zakresie u wybrzeĹźy Szwecji, Portugalii i Francji. ĹşrĂłdĹ‚o: Fortum Power and Heat Polska
T E M A T Y K A
K O N F E R E N C J I
Stara/nowa energetyka – aktualne problemy wodno-cheBloki energetyczne na parametry nadkrytyczne – miczne nowe wyzwania dla chemii energetycznej Nowe wytyczne dotyczðce jakoćci czynnika w obiegach wodno-parowych Spalanie niskoemisyjne – rozwiðzania, efekty, potrzeby. Bilans Trwaãoćç powierzchni ogrzewalnych po prozysków i strat ekologicznej modernizacji kotãów
Chemiczne oczyszczanie Zabezpieczenia kotãów i innych instalacji technologicznych antykorozyjne urzðdzeý energetycznych na czas postojów Zarzðdzanie wiedzð o stanie technicznym urzðdzeý – zdalny
Nowe technologie i usãugi z zakresu nadzór diagnostyczny chemii energetycznej oraz ochrony ćrodowiska
www.pronovum.pl PATRONI MEDI A L NI
www.kierunekenergetyka.pl
PRZEGLÄ„D ENERGETYCZNY