TEMAT NUMERU
CZYSTA WODA Nowoczesne metody uzdatniania
Małże na straży
> 12
Co pije Europa
> 30
Raba w ultrafiolecie
> 34
• coroczne spotkanie przedstawicieli branży wodno -kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków (ponad 250 osób) • platforma wymiany informacji pomiędzy dostawcami urządzeń i technologii a ich odbiorcami • wystawa ponad 40 stoisk
SPIS TREŚCI Z życia branży 10 Jest więcej niż myślałem Rozmowa z Michałem Rżankiem
Temat numeru: uzdatnianie wody 12 Małże na straży Angelika Gajewska 16 Pożądany efekt: bezpieczna woda Barbara Mulik, Izabela Zimoch 22 Przewymiarowani Angelika Gajewska, Przemysław Płonka 26 Leśna bez żelaza i manganu Waldemar Sawiniak, Piotr Niemiec 30 Co pije Europa Klara Ramm Szatkiewicz 34 Raba w ultrafiolecie Tadeusz Żaba 38 Klarowny SUW Czaniec Maciej Matusiak, Paweł Hejduk
Sieci wodociągowe i kanalizacyjne 42 Reakcja na poczekaniu Wojciech Koral 46 Gdy w sieci jest powietrze Ziemowit Suligowski 55 Urządzenia do infiltracji wód opadowych Maciej Mrowiec 59 Awaria? Wiem, widziałem w internecie Ziemowit Nowak 62 Z kamerą wśród… rur cz. I Mariusz Tarnowski 66 Ultradźwiękiem w kanale Wojciech Dąbrowski
Jest więcej niż myślałem Rozmowa z Michałem Rżankiem
10
Klarowny SUW Czaniec Maciej Matusiak, Paweł Hejduk
38
Gospodarka odpadami 74 Przerzucanie śmieci Izabela Kruszelnicka, Dobrochna Ginter-Kramarczyk, Daria Ewertowska
Nowoczesny zakład 80 Radocha nad Przemszą Angelika Gajewska, Przemysław Płonka
Wydarzenia branżowe 84 Czy warto było przyjechać na tę konferencję? Przemysław Płonka 86 Uczymy się od innych Angelika Gajewska
Z kamerą wśród... rur Mariusz Tarnowski
62
Historia 88 Wizjoner w Tczewie Ryszard Lidzbarski
Felieton 92 10 lat w Unii – warto było? Z notatnika wodnika 93 W kupie siła Michał Rżanek 94 Uwaga! Nadchodzą wybory!!! Paweł Chudziński
3
od redakcji Wydawca: BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. ul. Morcinka 35, 47-400 Racibórz tel./fax (032) 415-97-74, tel. (032) 415-29-21, (032) 415-97-93 ochrona@e-bmp.pl www.kierunekwodkan.pl
Angelika Gajewska redaktor wydania tel. 32/415 97 74 wewn. 31 e-mail: ochrona@e-bmp.pl
Od chloru do małży „90% swoich chorób człowiek wypija z wodą” – powiedział Ludwik Pasteur. Niedługo po dokładnym zbadaniu przez niego bakterii zaczęto budować pierwsze zakłady wodociągowe. Szybko odkryto tani i skuteczny sposób na bakterie w wodzie. Był nim chlor, który w odpowiednich dawkach miał zabić bakterie i nie szkodzić ludziom. Jak jest dziś? 1. Aby poprawić jakość uzdatnionej wody i wyeliminować zapach chloru przedsiębiorstwa zaczęły stosować lampy UV, które są doskonałym środkiem dezynfekcyjnym. Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Krakowie zdecydowało o zmianie technologii na ZUW „Raba”. W celu uzyskania pełnego bezpieczeństwa mikrobiologicznego przewidziano zastosowanie drugiego stopnia dezynfekcji, którym będzie podchloryn sodu. 2. Nad jakością wody czuwają również... małże. Tak jest w przypadku Stacji Uzdatniania Wody „Piaskownia” w Jaworznie. 3. Stacje wykorzystujące wody podziemne często mają problem z pojawiającym się tam żelazem i manganem. Wykonane
4
BMP Ochrona Środowiska 2/2014
na Stacji Uzdatniania Wody „Leśna” testy technologiczne pozwoliły na opracowanie skutecznej metody usuwania tych dwóch pierwiastków. 4. Wraz z zaostrzeniem się przepisów dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia, na Stacji Uzdatniania Wody „Czaniec” zaczęto całoroczne dawkowanie koagulanta. Prowadzone badania pokazały, że możliwe jest zastosowanie alternatywnych środków chemicznych w celu osiągnięcia parametrów mętności wody uzdatnionej jak przy stosowaniu siarczanu glinu, jednocześnie zmniejszając dawkowanie koagulantów badanych... Patrząc na powyższe wypunktowanie widać, że od czasów Pasteura zmieniło się bardzo wiele. W wodociągach stosowane są coraz to nowsze metody uzdatniania wody, aby jej spożycie było bezpieczne. Pozostaje jeszcze kwestia: jak przekonać mieszkańców do picia kranówki...
Rada programowa: Dariusz Dzida – kierownik sieci wodociągowej AQUA S.A. prof. dr inż. Marek Gromiec – doradca ds. ochrony środowiska i gospodarki wodnej Sejmu RP w Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, członek Krajowej Rady Gospodarki Wodnej Dorota Jakuta – prezes Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie” Marek Kornatowski – członek Zespołu Zarządzającego, dyrektor rozwoju MPWiK S.A. Wrocław Dariusz Latawiec – prezes Podhalańskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego Sp. z o.o. Michał Rżanek – prezes Piotrkowskich Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. prof. dr hab. inż. Ziemowit Suligowski – Katedra Inżynierii Sanitarnej, Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska, Politechnika Gdańska Klara Ramm Szatkiewicz – przedstawiciel Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie„ w EURAU Piotr Ziętara – prokurent, dyrektor zarządzający MPWiK S.A. w Krakowie
Prezes zarządu BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny: Przemysław Płonka Redaktor wydania: Angelika Gajewska Redakcja techniczna: Marek Fichna, Maciej Rowiński
Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Cena 1 egzemplarza – 19,90 zł PKWiU:22.13.10-00.29 ISSN: 1734-7971 Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Druk: FISCHER Poligrafia Fot. na okładce: www.photogenica.pl
www.kierunekwodkan.pl
zdjęcie numeru
Fot.: Konrad Antkowiak
zdjęcie numeru
odra w remoncie Remont największego kanału kanalizacyjnego we Wrocławiu. Kolektor ściekowy „Odra” eksploatowany jest od lat siedemdziesiątych XX wieku (jego remont zakończył się w marcu ub. roku)
Wytwórnia kwasu azotowego V w ZAK S.A. www.kierunekwodkan.pl
BMP Ochrona Środowiska 2/2014
5
Fot.: ZWiK Łódź
migawka Mobilny przelicznik zużycia wody Aquanet SA przygotował aplikację na telefon komórkowy „Tyle Życia Ile Wody”. Posiadacze urządzenia wyposażonego w system Android lub iOS mogą łatwo zainstalować ją na swoim telefonie.
A do picia…kranówka Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Łodzi apeluje do restauratorów, aby na życzenie klientów podawali wodę z kranu. Taka usługa jest dostępna w restauracjach niemal na całym świecie. Szczególnie w sezonie letnim. Woda czerpana jest prawie w 90% z ujęć głębinowych i na bieżąco badana przez pracowników laboratorium ZWIK i Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej. Próbki wody są pobierane w blisko 100 punktach w mieście. Źródło: www.zwik.lodz.pl
Wystarczy z pozycji aparatu połączyć się z AppStore lub Google Play i bezpłatnie pobrać aplikację, która daje możliwość przeliczenia, ile szacunkowo zużywamy wody podczas codziennych czynności: mycia naczyń, kąpieli itp. Oprócz wskaźnika zużycia aplikacja przelicza, ile to m.in. procent miesięcznego średniego opadu w Polsce, czy też ile takich objętości jest potrzebnych do wyprodukowania bochenka chleba.
Kielecka Hydraneczka
Źródło: www.aquanet.pl
Fot.: Wodociągi Kieleckie
Ogłoszony został konkurs na imię dla „czarusi”. Zainteresowanie było ogromne, wpłynęło 80 propozycji od 61 osób. Wybór najlepszej był naprawdę trudny, bo uczestnicy konkursu wykazali się wielką fantazją, wyobraźnią i poczuciem humoru. Nazwę „Hydraneczka” wymyśliła kielczanka Katarzyna Matysiak, plastyczka. Ponieważ interesujących propozycji było więcej, jury postanowiło przyznać jeszcze trzy wyróżnienia: Tomaszowi Stefanowiczowi z Ostrowca Świętokrzyskiego za nazwę Woduchna, Łukaszowi Kozakowskiemu z Kielc za propozycję Wodkielka oraz Zbigniewowi Mazurowi z Kielc za dowcipną Kanalicę. Hydraneczka to prezent od artystów z Śladkowa Małego, którzy specjalizują się w tworzeniu rzeźb świętokrzyskich czarownic. Ma 175 cm wysokości, a oprócz charakterystycznych dla wiedźmy elementów jak miotła i spiczasta czapka ma jeszcze prawdziwy żeliwny kran i tabliczkę z logo Wodociągów Kieleckich.
Pawełek gości w wodociągach Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Piasecznie oraz Wodociągi Kościańskie zamontowały hydranty o nazwie Pawełek. Źródło: www.lpwiksa.com.pl
Fot.: Wodociągi Kościańskie Sp. z o.o.
Hydraneczka – tak nazywa się wodociągowa czarownica, rzeźba, jaką otrzymały Wodociągi Kieleckie od artystów ludowych Barbary i Tadeusza Buczyńskich z Śladkowa Małego.
Źródło: wod-kiel.com.pl
6
BMP Ochrona Środowiska 2/2014
www.kierunekwodkan.pl
migawka Sprawdzone rozwiązanie
GEOSECMA jest rodziną programów, które zostały stworzone z myślą o informacji wykorzystywanej przez lokalną administrację i przedsiębiorstwa komunalne. Począwszy od planowania, projekty i dokumentację powykonawczą, po bieżącą eksploatację i konserwację urządzeń. System posiada zaimplementowane reguły tworzenia sieci, analizy i raporty. Wyróżnia się przejrzystym interfejsem obsługi, konfigurowalną wizualizacją mapy i unikalnymi możliwościami dostępu do danych bezpośrednio w terenie poprzez przeglądarkę internetową i urządzenia mobilne, a nawet klasy smartfon. W oparciu o mapę, GEOSECMA wspomaga zarządzanie przedsiębiorstwem np. rejestracją awarii, planowaniem remontów, wyznaczaniem zlewni, czy analizą zużycia wody. Bliski kontakt z mieszkańcami poprzez elektroniczną ewidencję spraw oraz integracja z innymi programami przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego umożliwia centralizację obsługi i podejmowanie właściwych decyzji. To użytkownik określa poziom ambicji i granice zastosowań, ale zawsze może czuć się bezpieczny wiedząc, że system GEOSECMA rozwija się i podąża za jego potrzebami już od prawie 30 lat.
System Informacji Technicznej
Spółka KORDAB powstała w 1991 roku, jako filia szwedzkiego koncernu. Siedziba firmy zlokalizowana jest w centralnym punkcie Polski, w Łodzi. Obecnie Spółka należy do międzynarodowej grupy kapitałowej S-GROUP. Wraz z lokalnymi dystrybutorami Esri oraz S-GROUP Solutions AB jesteśmy niekwestionowanym liderem GIS w krajach nadbałtyckich - Finlandii, Polsce, Szwecji i na Litwie. KORDAB uzyskał status Srebrnego Partnera Esri Inc. W Polsce, wypracował i z powodzeniem utrzymuje status wiodącego producenta i dostawcy oprogramowania klasy GIS o nazwie GEOSECMA. Jest to system dedykowany dla szeroko rozumianej branży gospodarki komunalnej. Pośród wielu wdrożeń, znajdują się przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, zakłady komunalne, przedsiębiorstwa energetyki cieplnej, zarządy dróg i zarządy zieleni miejskiej. KORDAB zajmuje się rozwojem i sprzedażą oprogramowania, szkoleniami, doradztwem, opracowywaniem danych i wsparciem codziennej pracy użytkowników. Firma ma znaczące osiągnięcia na rynku, głównie w zakresie tworzenia standardów gromadzenia i wymiany danych geodezyjnych. Jest współautorem formatu wymiany danych ewidencyjnych oraz instrukcji technicznych.
KORDAB Sp. z o.o. ul. Dowborczyków 25 90-019 Łódź tel. 42 25 26 880 e-mail: poland@kordab.com www.kordab.pl
Navigate your business with GIS www.ochrona.e-bmp.pl
BMP Ochrona Środowiska 1/2014
7
migawka 4,7 mln zł dla Trzebnicy
Od początku wdrażania Programu Infrastruktura i Środowisko (od 14 listopada 2008 r.) podpisano 801 umów o dofinansowanie proekologicznych inwestycji. Dzięki ich realizacji w Polsce powstają tysiące kilometrów kanalizacji sanitarnej i wodociągowej, budowane są oczyszczalnie ścieków i zakłady przetwarzania odpadów.
Trzebnica za 4,7 mln zł wybuduje i zmodernizuje łącznie 4 km sieci wodno-kanalizacyjnej. Dotacja z Programu Infrastruktura i Środowisko to ponad 1,7 mln zł.
Najwięcej podpisanych do tej pory umów o dofinansowanie dotyczyło przedsięwzięć z zakresu gospodarki wodno-ściekowej (313). 228 umów zawarto z przedsiębiorcami, którzy otrzymane środki przeznaczają na ograniczenie wpływu ich działalności produkcyjnej na środowisko. 172 umowy dotyczą ochrony przyrody i edukacji ekologicznej, 64 – gospodarki odpadami, a 24 – przeciwdziałaniu zagrożeniom środowiska. Największe wsparcie finansowe zostało przekazane na projekty z zakresu gospodarki wodno-ściekowej (ponad 11,8 mld zł). Ponad 4,1 mld zł przeznaczono do tej pory na inwestycje związane z gospodarką odpadami. Na przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska przekazano ponad 2,2 mld zł. Przedsiębiorcy, na ograniczenie wpływu ich działalności na środowisko, otrzymali już ponad 1 mld zł. Projekty edukacji ekologicznej realizowane są dzięki dotacji w wysokości ponad 377 mln zł. Dzięki wsparciu finansowemu z Unii Europejskiej m.in. wybudowano i przebudowano już ponad 10 tys. km kanalizacji sanitarnej, działają już 84 nowe oczyszczalnie ścieków. Źródło: www.mos.gov.pl
60 km sieci kanalizacyjnej i 9 km wodociągowej Na terenie gminy Chełmiec i Podegrodzie wybudowana zostanie sieć kanalizacyjna o długości ok. 60 km oraz ok. 9 km sieci wodociągowej.
Fot.: Urząd Miejski w Trzebnicy
801 umów o dofinansowanie
Marek Mielczarek, prezes zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska we Wrocławiu podpisał umowę na unijną dotację z Markiem Długozimą, burmistrzem Trzebnicy. Nowe sieci powstaną w Trzebnicy i miejscowości Nowy Dwór. W Trzebnicy zostanie wymieniona sieć wodociągowa wraz z przyłączami w ul. Teatralnej i Daszyńskiego. Kanalizacja zostanie wybudowana w ul. Czereśniowej. W efekcie realizacji zadania do sieci kanalizacyjnej podłączonych zostanie 175 mieszkańców Trzebnicy i 144 osób z Nowego Dworu. Projekt zostanie zakończony w 2015 roku. Źródło: www.fos.wroc.pl
4,6 km kanalizacji i 2 przepompownie
Fot.: WFOŚiGW w Krakowie
Dzięki dofinansowaniu w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko w Starogardzie Gdańskim wybudowane zostaną 4,6 km sieci kanalizacji sanitarnej i dwie przepompownie ścieków. Projekt obejmie również modernizację oczyszczalni ścieków. Polegać będzie ona na zainstalowaniu pompy ciepła wraz z instalacją cieplną.
Bernard Stawiarski, wójt Gminy Chełmiec podpisał umowę z Małgorzatą Mrugała, prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie na dofinansowanie projektu w ramach programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Projekt „Poprawa gospodarki wodno-ściekowej na terenie gminy Chełmiec i Podegrodzie „ realizowany będzie w ramach aglomeracji Chełmiec, Podegrodzie i Nowy Sącz.
Obecnie około 92% obszaru gminy miejskiej Starogard Gdański posiada infrastrukturę kanalizacyjną, z której korzysta 95% mieszkańców. Peryferyjne rejony miasta nie posiadają jeszcze kanalizacji sanitarnej, ścieki gromadzone są w zbiornikach i okresowo wywożone lub bezpośrednio odprowadzane do wód otwartych. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku jako Instytucja Wdrażająca podpisał umowę z gminą miejską Starogard Gdański. W jej ramach realizowany będzie projekt „Budowa kanalizacji sanitarnej i modernizacja oczyszczalni ścieków w Starogardzie Gdańskim”. Całkowita wartość projektu to 4 148 830,89 zł, dofinansowanie z Funduszu Spójności wynosi 2 884 530,20 zł.
Źródło: www.wfos.krakow.pl
Źródło: wfosigw.gda.pl
8
BMP Ochrona Środowiska 2/2014
www.kierunekwodkan.pl
z życia branży
Jest więcej niż myślałem – Zakładałem, że pewne obiekty będą odnowione, unowocześnione, a tymczasem są zupełnie nowe – tak o modernizacji Piotrkowskiej Oczyszczalni Ścieków opowiada prezes zarządu Michał Rżanek.
W 94% Obecnie realizacja modernizacji Piotrkowskiej Oczyszczalni Ścieków jest na poziomie 94%.
• Przez dwanaście lat był pan dyr. technicznym, od pięciu pełni funkcję prezesa. W jakiej roli czuje się pan lepiej? W pracy prezesa potrzebny jest spokój – trzeba trochę pomyśleć, analizować, poczytać… I to robię,
gdy reszta załogi pójdzie już do domu. Natomiast rano przyjeżdżam, patrzę, co działo się w nocy, jakie były ewentualnie zgłoszenia, awarie. Ludzie w wodociągach śmieją się, bo obiecałem, że pójdę do wykopu, by na miejscu sprawdzić jak wygląda taka robota. Buty i ubranie mam już jakby co naszykowane... To znaczy opaskę, to nie problem – założyłbym, ale chodzi tu o np. czyszczenia. Chciałbym to zobaczyć na własne oczy – to nowe, cenne doświadczenia, wiedza. Zresztą już takie ciekawe przypadki miałem.
• Jakie przypadki ma pan na myśli?
Fot.: BMP
Świeżo po objęciu przeze mnie funkcji dyrektora. Gdy wydarzyła się jakaś awaria stałem nad wykopem od początku do końca. Tak poznałem specyfikę robót. Pamiętam jedną usterkę na magistrali… Stalowa rura, czterysetka. Odkopana, oczyszczona, od spodu dziura... Nagle jeden z pracowników bierze piłę i z trzonka od łopaty odpiłowuje kawałek. Pierwszy raz coś takiego widzę, przyglądam się… Jeden koniec zastrugał. „Taki osinowy kołek” – pomyślałem. Patrzę, a on tym kołkiem dziurę zatyka! Wokół pełno sprzętu – koparki, wywrotki, światła, a tu taka technika! Wbił – przestało cieknąć. Nie pamiętam, czy pytałem, czy po moich oczach widzieli, ale wyjaśnili mi, że to znana metoda: zabija się drewnianym kołkiem dziurę, woda nie cieknie, dopasowuje się wówczas mufkę i spawa.
• Jak naprawiać awarie już pan wie, „doszkolił się” pan również w prowadzeniu modernizacji oczyszczalni... Obecnie realizacja modernizacji oczyszczalni jest na poziomie 94%. Przesunięto termin o dwa miesiące, bo doszły prace dodatkowe, wcześniej niemożliwe do przewidzenia. Początek był trudny. Znalazło się kilku znawców amatorów, szczególnie wśród lokalnych opozycjonistów. Zarzucano nam, że napowietrzanie, aeratory, to
10
BMP Ochrona Środowiska 2/2014
www.kierunekwodkan.pl
Fot.: BMP
z życia branży
stara technologia. Tak było w 1. wersji, ale okazało się, że nie można tego zastosować, bo trzeba by było bardzo podnieść komory do góry, żeby zwiększyć ilość tlenu. Po dyskusjach doszliśmy do tego, że reaktory dotychczas działające, które miały być zmodernizowane, stały się zbiornikami retencyjnymi, a reaktory wybudowano zupełnie nowe. Z napowietrzaniem pęcherzykowym, przy użyciu dmuchaw. Jestem zadowolony z tego, że jest więcej, niż myślałem. Zakładałem, że pewne obiekty będą odnowione, unowocześnione, a tymczasem są zupełnie nowe. Mamy np. ZKF-y, które miały być zmodernizowane i sądziłem, że zmiany będą – mówiąc kolokwialnie – kosmetyczne. Tymczasem są zrobione prawie od podstaw. Piękna, bardzo trudna robota techniczna!
• Wskazuje pan zalety tego projektu. Co pozostaje jescze do zrobienia? Głównym mankamentem jest gospodarka osadowa. Na ten moment nie mamy jej jeszcze rozwiązanej. Osady są odwadniane, jest wybudowany magazyn. W pierwszej wersji była suszarnia, ale się „nie zmieściła”, z uwagi na kwotę. Szukamy więc rozwiązania. I chodzimy: od suszarni słonecznej, po suszarnię gazową… Dla mnie ważna jest nie tyle technologia, co kwota, jaką będzie musiał dodatkowo zapłacić mieszkaniec. Muszę powiedzieć o jeszcze jednej rzeczy, która jest specyficzna dla naszej oczyszczalni, a która znacznie zwiększa koszty eksploatacji. Mianowicie oczyszczalnia jest modernizowana w miejscu starej. Pod koniec lat 60. wybudowano zbiornik na rzece Pilicy, zwany
www.kierunekwodkan.pl
Zbiornikiem Sulejowskim. Był projektowany m.in. pod kątem zaopatrzenia w wodę Łodzi. Dziś woda nie jest brana ze zbiornika, a ze studni głębinowych, umiejscowionych przy nim. W związku z tym niegdyś wymyślono, że Piotrków nie może zrzucić oczyszczonych ścieków, które wpływałyby do Pilicy przed zbiornikiem. Ustalono, że ścieki piotrkowskie będą tłoczone – muszą wpłynąć do Pilicy za zbiornikiem.
Michał Rżanek prezes zarządu Piotrkowskich Wodociągów i Kanalizacji
• Co w związku z tym? Pompujemy ścieki 12,5 km rurą. Drugie tyle płyną kanałem otwartym. Wpadają do rzeczki, ta do następnej, która wpływa do Pilicy, ale już za zbiornikiem. Kiedyś, ścieki płynąc owym otwartym kanałem, oczyszczały się. Z biegiem czasu jednak normy, wymagania stawały się coraz bardziej wyśrubowane. W ramach modernizacji oczyszczalni wpisana była też modernizacja tego odcinka tłocznego i kanału otwartego. Ta rura, stalowa, ma już swoje lata, a nie ma możliwości, żeby ją wyłączyć. Można by położyć drugą obok, ale aby dziś przejść przez tyle terenów, trzeba mieć zgody, pieniądze itd. A to rura o przekroju ø800. Jest to zostawione na oddzielny kontrakt. Już wiemy, że całości nie będziemy modernizować, bo cena wykonania odcinka tłocznego to prawie 60% kosztów budowy całej oczyszczalni! Prawdopodobnie odnowimy tylko wybrane odcinki, lecz wcześniej zbadany będzie stan tej rury. Rozmawiali: Angelika Gajewska, Przemysław Płonka
BMP Ochrona Środowiska 2/2014
11