Wilo to Twój kompetentny partner w systemowych rozwiązaniach dla gospodarki wodno-ściekowej.
Wilo-Rexa PRO
Wilo-Sevio Air
Wilo-Megaprop
Wilo-FA WR
Wilo-RZP
Więcej informacji na: www.wilo.pl
Nie stać nas na tanie pompy > 8
Skruszyć wysokie zużycie > 70
NOWY DZIAŁ Pompy w branży spożywczej > 78
SPIS TREŚCI
Efektywność energetyczna 56 Pompa na egzaminie Ireneusz Chomicki, Hubert Wieczorkiewicz, Przemysław Olejniczak 60 Przepis na optymalną pracę Krzysztof Pierzchała, Paweł Urbański 65 Da się jeszcze więcej zmodernizować Waldemar Jędral 70 Skruszyć wysokie zużycie Zdzisław Naziemiec, Daniel Saramak Pompy w branży spożywczej 78 Browar na pompach stoi Adam Wita 83 Niebezpiecznie szeroki wybór Aleksandra Rewolińska 88 Tu uszczelnienia żyją krócej Adam Wita Sterowanie i napędy 90 Pompy SPCO Tomasz Marchewka 92 Co napędza zmiany w napędach Rozmowa z Jarosławem Nowakiem z firmy Nord Napędy Sp. z o.o. 96 Niezawodna, wytrzymała, zatapialna, dla ciężkich warunków pracy Weir Minerals 98 W poszukiwaniu oszczędności Tomasz Zawilak, Jan Zawilak
NIE ZAWSZE TRZEBA WYMIENIAĆ Fot. BMP
Adam Wita
60 PRZEPIS NA OPTYMALNĄ PRACĘ Krzysztof Pierzchała, Paweł Urbański Fot. PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A.
Eksploatacja 26 Ciepłownia ogranicza pobór energii elektrycznej Zygmunt Katolik, Dariusz Tomaszewski 32 Nie zatrzymujmy się w jednym punkcie Grzegorz Pakuła 39 Pożyteczne zagrożenie Andrzej Korczak 45 Żeby pracowały jak najdłużej Paweł Borkowski, Mirosław Koman, Marek Skowroński 52 Dwóch zwycięzców Zbigniew Żyła
16
92 CO NAPĘDZA ZMIANY W NAPĘDACH Rozmowa z Jarosławem Nowakiem z firmy Nord Napędy Sp. z o.o.
Fot. BMP
Technika pompowa w praktyce 8 Nie stać nas na tanie pompy Rozmowa z Wiktorem Pietraszewskim, kierownikiem oddziału mechanicznego huty ZGH „Bolesław” 12 Zrobiliśmy wszystko, co się dało Adam Wita 16 Nie zawsze trzeba wymieniać Adam Wita 22 Zmiany na Żabiej Angelika Gajewska, Przemysław Płonka
Forum Użytkowniów Pomp 104 Pierwszy i (nie) ostatni raz Adam Wita Felieton 106 Majster, nie magister. Pompiarz, a nie pompolog Piotr Świtalski
3
od redakcji Wydawca: BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. ul. Morcinka 35, 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel. 32 415 29 21, 32 415 97 93 e-mail: biuro@e-bmp.pl www.kierunekpompy.pl
Adam Wita redaktor tel. 32 415 97 74 wew. 21 tel. kom. 539 059 370 e-mail: adam.wita@e-bmp.pl
Czas na dobrą zmianę N
iedawno wybory parlamentarne w naszym kraju wygrała partia, która w swojej kampanii wskazywała, że nadszedł „czas na dobrą zmianę”. Dobrą, bo biorącą pod uwagę problemy i głosy obywali, z którymi politycy spotykali się i rozmawiali na licznych spotkaniach. O tym, czy zmiany będą dobre, czas pokaże. Redakcja „Pomp Pompowni” nigdzie nie kandydowała i nie prowadziła w ostatnim czasie żadnej kampanii, jednak zarówno w magazynie, jak i w organizowanym co roku Forum zaszły i zajdą zmiany. Mamy nadzieje, że okażą się dobre. zas, wspomniany w wyborczym haśle, bardzo szybko leci. Dopiero co pracowaliśmy nad pierwszym wydawanym przez firmę BMP numerem „PP” i organizacją XXI Forum Użytkowników Pomp, a już intensywnie myślimy nad kolejną jego edycją. Tegoroczne spotkanie w Legnicy zapamiętałem bardzo pozytywnie: wiele ciekawych osób, długie dyskusje na stoiskach i interesujące referaty – od uczestników Forum redakcja usłyszała sporo ciepłych słów i pozytywnych przekazów dotyczących i imprezy, i magazynu. Bardzo dziękujmy za wszelkie opinie oraz wskazówki i sugestie na przyszłość. prócz Forum doskonałą okazją do spotkań i rozmów są wizyty w zakładach, w których eksploatacja pomp jest istotna dla funkcjonowania firmy. Tym razem odwiedziliśmy hutę ZGH „Bolesław”, Oczyszczalnię Ścieków „Warta” w Częstochowie, Zakład Uzdatniania Wody „Raba”
C
O
4
Pompy Pompownie 2/2015
w Dobczycach oraz Okręgową Spółdzielnię Mleczarską w Sierpcu. W każdym z tych miejsc problemy i doświadczenia z eksploatacji pomp są różne, ale przedstawiciele zakładów chętnie się nimi dzielą w rozmowie z redakcją, a więc i z czytelnikami. takich spotkań i rozmów wyciągamy wnioski i staramy się zmieniać na lepsze zarówno magazyn, jak i organizowane od 21 lat spotkanie. Zakład z branży spożywczej nie bez powodu znalazł się na liście odwiedzonych miejsc. W magazynie pojawił się bowiem nowy dział poświęcony eksploatacji pomp właśnie w tej branży. W jego ramach wyznaczyliśmy również miejsce, gdzie eksperci mogą odpowiadać na pytania przesłane do redakcji. o zmiany, które już zaszły. Nawiązując do poruszonego na początku tematu wyborów, można by złożyć obietnicę kolejnych zmian. Tegoroczne XXI Forum Użytkowników Pomp było ostatnim w historii. W przyszłym roku spotkanie zmieni nazwę na Kongres Użytkowników Pomp i zostanie poszerzone o konferencje dla branży spożywczej i wodociągowo-kanalizacyjnej. To jest obietnica, którą na pewno spełnimy i miło będzie spotkać się ponownie, w jeszcze szerszym gronie. óki co spotykamy się z Państwem na łamach kolejnego numeru „Pomp Pompowni”, do którego lektury gorąco zachęcam.
Z
T
P
Rada programowa: dr inż. Piotr Świtalski, Akademia Techniki Pompowej – przewodniczący prof. dr hab. inż. Jan Bagieński, Politechnika Warszawska prof. dr hab. inż. Andrzej Błaszczyk, Politechnika Łódzka prof. dr hab. inż. Marek Gawliński, Politechnika Wrocławska prof. dr hab. inż. Waldemar Jędral, Politechnika Warszawska dr inż. Grzegorz Pakuła, Stowarzyszenie Producentów Pomp prof. zw. dr inż. Janusz Plutecki, Politechnika Wrocławska dr inż. Marek Skowroński, Politechnika Wrocławska Prezes zarządu BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor Naczelny: Przemysław Płonka Redaktor wydania: Angelika Gajewska, Adam Wita Redakcja techniczna: Marek Fichna, Maciej Rowiński Reklama: Małgorzata Pozimska Prenumerata, kolportaż: Aneta Jaroszewicz Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Cena 1 egzemplarza – 24,30 zł ISSN: 1231-5842 Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Druk: FISCHER Poligrafia
zdjęcie numeru
Fot.: BMP
zdjęcie numeru
REMONT POMPY W „POMORZANACH”
Fotoreportaż z kopalni, należącej do ZGH „Bolesław”, na stronie 12
Pompy Pompownie 2/2015
5
z portalu kierunekpompy.pl Hydro-Vacuum S.A. z tytułem Ambasadora Polskiej Gospodarki
Otwarto zmodernizowaną przepompownię w Pawłowie
Hydro-Vacuum S.A. została laureatem konkursu Ambasador Polskiej Gospodarki w kategorii „Eksporter”. Nagrodę z rąk ministra gospodarki Janusza Piechocińskiego odebrał prezes Hydro-Vacuum S.A. Wojciech Grabowski.
Zakończyła się modernizacja przepompowni w Pawłowie. Głównym jej celem było zwiększenie przepustowości przepompowni umożliwiające przerzut wody opadowej z kanału Zyblikiewicza i terenów przyległych do Wisły.
– Wyniki osiągnięte przez państwa firmy są doskonałym dowodem na to, że najlepszą reakcją na wyzwania otaczającego nas świata jest stawienie im czoła i przekucie ich na przewagę konkurencyjną – powiedział wicepremier Janusz Piechociński podczas gali wręczenia nagród. Ambasador Polskiej Gospodarki to ogólnopolski konkurs, który ma na celu wyróżnianie oraz promowanie przedsiębiorców osiągających sukcesy na rynkach międzynarodowych oraz promowanie wysokich standardów ekonomiczno-finansowych i dobrych praktyk biznesowych. Laureaci są doceniani za zacieśnianie współpracy z przedstawicielami polskich instytucji odpowiedzialnych za promowanie Polski, polskiej gospodarki, kultury i inicjatyw społecznych, polegającej m.in. na rozwoju wzajemnych kontaktów i wymianie informacji. Wyróżnienia w kategorii „Eksporter” trafiają do firm promujących polską gospodarkę przede wszystkim poprzez eksport swoich wyrobów lub usług. Źródło, fot.: Hydro-Vacuum S.A.
Zabytkowe pompy w Szczecinie odzyskują blask 150-letnie pompy jak nowe. Montaż „berlinki" po liftingu przeprowadziły szczecińskie wodociągi przy alei Piastów. W Szczecinie jest 27 zabytkowych pomp. Przypominają one te, które można zobaczyć w Berlinie. Robotnicy sami ręcznie je malują. Źródło, fot.: www.radioszczecin.pl
Wykonanie inwestycji było konieczne ze względu na to, że przepompownia powstała w latach 70. i nie spełniała już wymaganych norm i obowiązujących standardów. Zbyt mała wydajność przepompowni powodowała zalewanie okolicznych terenów. Zwiększenie wydajności zyskano poprzez wymianę pomp, armatury, instalacji wewnętrznych oraz automatycznego sterowania i zasilania.
Źródło, fot.: UMWM w Tarnowie
„
Cytat numeru: Od kilku lat wymogi rynku przemysłowego jak i konsumenckiego poruszają się w obszarach związanych z podnoszeniem efektywności energetycznej urządzeń. Rynek pomp i układów wentylacji to doskonałe pole do popisu, bo wiele można tu jeszcze zrobić Jarosław Nowak, Nord Napędy Sp. z o.o.
6
Pompy Pompownie 2/2015
z portalu kierunekpompy.pl Trzy sesje Szkoły Eksploatacji w ZEC Bydgoszcz 5-7 października w PGE GiEK S.A. Oddział ZEC Bydgoszcz odbyły się trzy sesje Szkoły Eksploatacji. W dwóch pierwszych wzięło udział 23 pracowników nadzoru, a w trzeciej 21 pracowników eksploatacji i ruchu. Tematykę pomp i ich efektywności energetycznej przedstawił prof. Waldemar Jędral, a zagadnienia utrzymania ruchu dr Piotr Świtalski i dr Ryszard Nowicki. Tym samym zainaugurowana została działalność szkoleniowa zespołu ekspertów tworzących Akademię Techniki Pompowej, jako inicjatywę skierowaną do eksploatacji zainteresowanej poprawą efektywności energetycznej i niezawodności. Źródło, fot.: Akademia Techniki Pompowej
W Hubenicach uruchomiono nową przepompownię melioracyjną W Hubenicach (gmina Gręboszów) uruchomiono nową przepompownię melioracyjną. Inwestycję w przeciągu 14 miesięcy zrealizowała Skanska, na zlecenie Małopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie. Jej wartość to 13,5 mln zł. Inwestycja obejmowała m.in. budowę przepompowni wraz z wyposażeniem, zainstalowanie czterech pomp o dużej wydajności, budowę zbiornika wyrównawczego wraz z przelewem bocznym, budowę rurociągów tłocznych oraz rowu odprowadzającego wodę z przepompowni. Źródło, fot.: www.powiatdabrowski.pl
Efektywne projekty MEC Koszalin Dwa projekty zgłoszone przez Miejską Energetykę Cieplną w Koszalinie znalazły się na opublikowanej przez Urząd Regulacji Energetyki liście przedsięwzięć, za które można uzyskać świadectwa efektywności energetycznej, tzw. białe certyfikaty. Pierwszy z projektów zgłoszonych przez MEC Koszalin, to modernizacja pomp obiegowych kotłowni DPM. Przedsięwzięcie polega na wymianie pompy obiegowej PO4 i wprowadzeniu płynnej regulacji obrotów jej napędu elektrycznego oraz wymianie silnika elektrycznego pompy PO3 na silnik o wyższej sprawności, a także na optymalizacji układu sterowania pracą pomp obiegowych. Drugi projekt dotyczy modernizacji pomp w węzłach ciepłowniczych i polega na wymianie pomp, dostosowaniu ich wydajności i wysokości podnoszenia do istniejących instalacji oraz zastosowaniu zmiennoobrotowych napędów o wyższej sprawności. Źródło, fot.: MEC Koszalin
Zakończono wykonanie i montaż zestawu pompowego II na SUW w miejscowości Natalia – Dobiegła końca kolejna zaplanowana na 2015 r. przez gminę Władysławów inwestycja pt.: ,,Wykonanie i montaż zestawu pompowego II stopnia z pompą płuczną na Stacji Uzdatniania wody w miejscowości Natalia”. 2 listopada 2015 r. dokonano odbioru zakończonej inwestycji. Koszt całej inwestycji to 69 372,00 zł brutto. Wymieniono trzy dotychczas pracujące pompy tłoczące wodę w sieć wodociągową oraz pompę płuczną, które funkcjonowały od czasów ostatniej modernizacji stacji, tj. od 1995 r. Wymienione pompy działały bez możliwości regulacji ich prędkości obrotowej, co miało negatywny wpływ na dynamikę ciśnienia wody w sieci. Źródło, fot.: www.wladyslawow.pl
Pompy Pompownie 2/2015
7
technika pompowa w praktyce
Nie stać nas na tanie pompy – Tanie rozwiązania w eksploatacji pomp okazują się rozwiązaniami droższymi. Silniejsza pozycja pionu technicznego w zakładzie to mniej awarii i obniżenie kosztów – mówi Wiktor Pietraszewski, kierownik oddziału mechanicznego huty ZGH „Bolesław”, którego pytamy o największe problemy w eksploatacji pomp i ich doborze.
PROBLEMATYCZNE ZARASTANIE – Jednym z problemów związanych z pompowanym medium jest proces krystalizacji. Zarastanie prowadzi do uszkodzenia sprężyn uszczelnienia czołowego – wtedy pompa zaczyna cieknąć, lub do zatykania kanałów – wówczas pompa traci wydajność. Przytkanie kanału może wywoływać drgania, które ostatecznie doprowadzają do uszkodzenia łożysk i uszczelnień mechanicznych – tłumaczy Wiktor Pietraszewski
8
Pompy Pompownie 2/2015
technika pompowa w praktyce • W hucie ZGH „Bolesław” działa kilkaset pomp. Czy w ostatnich latach dobieraliście je trafnie, czy zdarzały się jakieś „chybienia”? Choć projektowaliśmy nowe instalacje, to jesteśmy w tej szczęśliwej sytuacji, że w większości modernizujemy znane nam już obszary i mamy spore doświadczenia z medium, które pompujemy. Wiemy, jakie problemy występowały przy eksploatacji poprzednich pomp, na co zwrócić uwagę i co może stanowić problem. Od wielu lat większej wpadki z doborem pomp nie było. Zdarzały się sytuacje, gdy zgłaszały się do nas firmy, które na siłę chciały „wcisnąć” swoje rozwiązanie. Forsowały testy pompy, choć my wiedzieliśmy, że nie są odpowiednie dla naszych warunków. Kluczowy jest tu przedstawiciel firmy, z którym się współpracuje. Jeżeli ma małe doświadczenie i wybiera tylko z ograniczonej palety oferowanych przez siebie pomp, często popełnia błędy. Przy doborze pomp kierujemy się zatem doświadczeniami wynikającymi z naszej praktyki oraz wiedzą firm, z którymi współpracujemy. • Wspomina pan o niedoświadczonych przedstawicielach firm. Poszukujecie zatem doradcy, który pomoże przy właściwym dobraniu układów pompowych. Oczywiście. Na fabryce kwasu siarkowego w obiegach kwasowych zastąpiliśmy pompy jednej z firm pompami pionowymi innego producenta, z którym już współpracowaliśmy. Jego przedstawicielem był człowiek, który „siedzi w temacie”, ma wiedzę o procesie, pompowanym medium, o miejscu, w którym pracuje pompa i problemach technologicznych, jakie mogą się pojawić. Wcześniejsze pompy pracowały średnio ok. roku. Te z drugiej firmy założyliśmy w 2008 roku – do dziś funkcjonują bez najmniejszych usterek. Nie wymienialiśmy ani panewek, ani korpusów tłocznych, czyli części, które najczęściej ulegają uszkodzeniom. Przy eksploatacji pomp ważna jest też optymalizacja i ich efektywne wykorzystanie. Na każdym zbiorniku cyrkulacyjnym mieliśmy kiedyś zamontowane po dwie pompy, łącznie 12. Pracowała jednak tylko jedna pompa na zbiorniku, a w przypadku jej uszkodzenia włączała
się druga. Po dwóch latach zdemontowaliśmy te pompy i zostawiliśmy po jednej na zbiorniku, bo mamy do nich zaufanie. Nie ma sensu trzymać dwóch pomp, bo pompa niepracująca też się degraduje. • Jakie są największe problemy w eksploatacji używanych przez was pomp? Problemy wynikają z medium, które pompujemy. Jest kilka zjawisk powodujących trudności nie tylko w pompach, ale i w rurociągach. Oprócz tego, że pompowane media są agresywne, co można załatwić
DOBRA POMPA – Dobra pompa to taka, z której zadowolone są trzy osoby: technolog, mechanik i księgowy. Musi mieć niską energochłonność, niską awaryjność oraz szerokie możliwości technologiczne, bo pompowane medium się zmienia – mówi Wiktor Pietraszewski, kierownik oddziału mechanicznego huty ZGH „Bolesław”
Pompy Pompownie 2/2015
9
technika pompowa w praktyce POMPY Z TWORZYW SZTUCZNYCH – Cienkie kwasy, czyli np. kwas siarkowy o niskim stężeniu rzędu 1-3%, są dla stali bardzo niewygodne. Pompy stalowe muszą pochodzić z najwyższej półki, ale wtedy są też bardzo drogie. Załatwia to pompa z tanich materiałów, jakimi są: polietylen czy polipropylen. Mamy takie pompy, które bez zarzutu pracowały 10 lat i przeglądaliśmy je po tym czasie trochę „na siłę”, ale i tak nie stwierdziliśmy żadnych problemów – mówi Wiktor Pietraszewski
takimi czy innymi materiałami kwasoodpornymi, to jest jeszcze kłopot z krystalizacją i zarastaniem. Niektóre zjawiska występują tylko na określonych oddziałach, np. na ługowni mamy problem z zarastaniem, ale nie we wszystkich miejscach, bo temperatury elektrolitu wahają się od 30 do 90 stopni. Tam, gdzie są wyższe, zjawisko zarastania jest mniejsze. Z kolei przy spadkach temperatury następuje krystalizacja. Zarastanie prowadzi do uszkodzenia sprężyn uszczelnień czołowych, wtedy pompa zaczyna cieknąć, lub do zarastania kanałów, a wtedy pompa traci wydajność. Przytkanie kanału może wywoływać drgania, które ostatecznie doprowadzają do uszkodzenia łożysk i uszczelnień mechanicznych. Problemów dostarcza też transport szlamu, który ma bardzo dużą gęstość. Jest w nim sporo ołowiu i w skrajnych przypadkach gęstość sięga 2 kg/dm3. Szlamy te są klejące. Zastosowaliśmy tu pompy perystaltyczne, które po roku ulegały awarii. Zamieniliśmy je na takie, gdzie konstrukcja wyeliminowała siły pochodzące od momentów i teraz wszystko jest w porządku. • Wspomina pan, że z agresywnymi mediami można poradzić sobie za pomocą materiałów kwasoodpornych. A czy można przeciwdziałać również procesowi zarastania? Proces technologiczny narzuca niestety pewne ograniczenia, jeżeli chodzi o działania w tym kierunku. Częściowo ograniczyliśmy zarastanie, podnosząc temperatury elektrolitu. Kiedyś były spore problemy z transportem elektrolitu na chłodnię, a po podniesieniu temperatur wyeliminowaliśmy zjawisko zarastania rurociągów. Chodziło o to, żeby wytrącanie się gipsów
10
Pompy Pompownie 2/2015
następowało nie w rurociągach, ale w zagęszczaczu. Jednak całkowite wyeliminowanie problemów zarastania instalacji wydaje się niemożliwe. • Czy pamięta pan jakieś awarie i w związku z tym nieplanowane remonty pomp? Miałem problem ze zbyt wąskimi kanałami smarującymi w pompach pionowych, w których pompowane medium spełnia również funkcje smarujące i chłodzące. Trafiało ono tymi kanałami do górnych panewek wału i gdy pojawiały się w nim drobne zanieczyszczenia, kanały się zatykały. Ich poszerzenie oraz wyeliminowanie zanieczyszczeń załatwiło sprawę. Zdarzały się też zmiany w płynach chłodzących. Ponad 90% chłodzenia w uszczelnieniach czołowych u nas to chłodzenie wodne. Wykorzystanie wody z obiegu chłodniczego zamkniętego spowodowało w czterech pompach problemy eksploatacyjne uszczelnień. W wodzie tej znajduje się podwyższona zawartość soli, które były przyczyną kłopotów. Zawsze mechanikowi najwięcej problemów sprawia technologia. Do niedawna 70% awarii nie wynikało ze zużycia pompy, problemów technicznych, ale właśnie z technologii. • Czy w remontach i modernizacjach pomp wspieracie się firmami zewnętrznymi, czy radzicie sobie sami? Wykorzystujemy kilkanaście rodzajów pomp. Widomo, że nie sposób trzymać części zamiennych do wszystkich z nich, więc te peryferyjne, pomocnicze pompy wysyłamy do wyremontowania specjalistycznym firmom. Są to zazwyczaj pompy dozujące czy szlamowe przenośne, które technologom pomagają w czyszczeniu zbiorników.
technika pompowa w praktyce Natomiast te podstawowe pompy remontujemy sami, w oparciu o sprowadzane części zamienne. • Jak wygląda planowanie remontów? Planowane przeglądy, remonty przeprowadzamy na takich urządzeniach, które pracują w stabilnych warunkach i w oparciu o określone resursy remontowe. W pozostałych przypadkach określamy potrzebę remontu pompy poprzez ciągły monitoring jej parametrów pracy. W drobnych pompach jest tak, że są naprawiane, gdy się zepsują – tego się nie planuje. Mam na myśli pompy pomocnicze, odwadniające, dozujące. Najczęściej wpadnie coś i przyblokuje zawór kulowy, który nie pracuje jak należy i pompa traci wydajność. Planuje się kwoty, jakie zostaną przeznaczone na gospodarkę remontową pomp w danym roku i przez ich analizę możemy ocenić jakość eksploatacji pomp. • Na jakiej podstawie to planujecie? Na podstawie wydatków na remonty pomp z roku poprzedniego. Cały czas się rozwijamy, doszedł nowy wydział i kilkadziesiąt pomp, a mimo to trzymamy się w kosztach. Doszły nowe urządzenia, trzeba było zaplanować, co w pierwszej kolejności zamówić, stworzyć zapas części zamiennych. Wszystko się może zepsuć, mimo że jest nowe, trzeba przewidywać i kupować np. łożyska, których dotąd nie mieliśmy. To, co się zrobi w technice przynosi rezultaty i później przy wzroście ilości czy różnorodności urządzeń koszty są takie same. • Kiedy podejmujecie decyzję o tym, żeby danej pompy już nie remontować, ale wymienić na nową? Kiedyś administracyjna granica była wtedy, kiedy koszt remontu przekraczał 70% kosztu zakupu nowej pompy. To nie jest jednak takie proste, bo gdy się ma dużo pomp jednego rodzaju, to takiej pompy się nie wyrzuca, a demontuje. Złomuje elementy uszkodzone, a resztę zostawia. Bardzo rzadko uszkodzeniu ulega np. korpus łożyskowy. Kiedyś zresztą ta część była podstawową masą pompy, teraz firmy odchudzają swoje produkty. Często korpus tłoczny stanowi główną masę, do niego jest doczepiany korpus łożyskowy – są to oszczędności materiałowe w konstrukcji pompy, żeby była ona tańsza. Według mnie najlepszy sposób działania to świadomy wybór pompy droższej. Przykładem są pompy,
o których wspominałem wcześniej, pracujące ósmy rok bez zarzutu. Tańsze pompy wymieniłbym w tym czasie kilkukrotnie, byłyby zakłócenia w produkcji, a tak nie mam problemów. Jeżeli posiadamy pompę, która pracuje tylko godzinę, może być monoblokowa. Natomiast gdyby pracowała 24 godziny na dobę, byłaby wymieniana co pół roku. Silniejsza pozycja pionu technicznego, który świadomie decyduje się na takie czy inne rozwiązania, w stosunku do działów marketingowo-zakupowych, gdzie patrzą tylko na finanse, powoduje mniejsze awarie i ostatecznie obniżenie kosztów. Nawet, jeżeli zdecydowano się na zakup urządzenia, które więcej kosztuje. Ostatecznie i tak musi się to zakończyć tym, że całkowite koszty będą mniejsze, niezależnie od tego, czy jest to pompa tańsza czy droższa.
NEWRALGICZNY PUNKT – W pompach poziomych najszybciej uszkodzeniu ulega uszczelnienie. Jest to newralgiczny punkt. Kiedyś stosowano uszczelnienia sznurowe, które wymagały codziennej ingerencji ze strony obsługi, podkręcania i ustawiania tzw. wycieku kroplowego. Od czasu gdy uszczelnienia czołowe staniały, stosujemy ich więcej. Jest czyściej i wygodniej – mówi kierownik oddziału mechanicznego huty ZGH „Bolesław”
Rozmawiał Adam Wita
Pompy Pompownie 2/2015
11
Forum Użytkowniów Pomp
Pierwszy i (nie) ostatni raz Adam Wita
W 2015 roku po raz pierwszy Forum Użytkowników Pomp organizowane było przez firmę BMP – nowego wydawcę magazynu „Pompy Pompownie”. Było to jednocześnie ostatnie Forum w historii. Od przyszłego roku specjaliści będą dyskutowali podczas Kongresu Użytkowników Pomp, rozszerzonego o konferencje dedykowane branży spożywczej oraz wodno-kanalizacyjnej. Tymczasem przypomnijmy sobie, jak to wyglądało w tym roku…
PONAD 250 UCZESTNIKÓW… …wysłuchało 23 prezentacji dotyczących m.in. remontów, modernizacji pomp, eksploatacji, utrzymania ruchu oraz regulacji pracy pomp
104
Pompy Pompownie 2/2015
Forum Użytkowniów Pomp ROZMOWY NA STOISKACH XXI Forum Użytkowników Pomp towarzyszyła wystawa stoisk. Była to dobra okazja nie tylko do zapoznania się z nowościami rynkowymi, ale też do rozmów i wymiany doświadczeń
DEBATA EKSPERTÓW Podczas debaty pt. „Od inwestycji do utrzymania ruchu” specjaliści dyskutowali o doborze pomp, nowościach rynkowych, doświadczeniach z eksploatacji oraz modernizacji i remontów
wydarzenie w pigUłce Nazwa XXI Forum Użytkowników Pomp Data 16-17 czerwca 2015 r. Miejsce Legnica Organizator BMP Honorowy Gospodarz KGHM Polska Miedź S.A. Sponsor Grupa Powen-Wafapomp SA Patronat naukowy Zakład Podstaw Konstrukcji i Maszyn Przepływowych, Politechnika Wrocławska Instytut Maszyn i Urządzeń Energetycznych, Politechnika Śląska Patronat medialny magazyn „Pompy Pompownie” portal www.kierunekpompy.pl Obszerna galeria zdjęć i relacja dostępne na WYCIECZKA DO KGHM Na zakończenie spotkania uczestnicy mieli okazję wybrać się na jedną z dwóch wycieczek do KGHM Polska Miedź S.A. Część zwiedziła Oddział Zakład Hydrotechniczny, natomiast pozostali zobaczyli Zakład Wzbogacania Rud
Pompy Pompownie 2/2015
105
felieton dr inż. Piotr Świtalski
Majster, nie magister. Pompiarz, a nie pompolog
W
„Gazecie Wyborczej” ukazał się na pierwszej stronie (2 października 2015) duży artykuł pod wiele mówiącym tytułem „Majster, nie magister”. Tezy tej publikacji nasunęły mi liczne refleksje i wspomnienia. Przed wieloma laty mój promotor i przyjaciel docent Paweł Zworski wymyślił termin pompologia i drażnił nim środowisko uczelniane. Swoją karierę naukową poświęcił na rzecz prac nad techniką pompową w górnictwie miedzi, odwadnianiu i przeróbce rud. Wolał być inżynierem, a nie profesorem. Najwybitniejszy konstruktor polskich pomp – Szczepan Łazarkiewicz – był absolwentem szkoły Wawelberga. Podobnie jak on – „majster a nie magister”, w dziedzinie pomp zapisali się amerykańscy inżynierowie A.J. Stepanoff i I. Karassik (uchodźcy z Rosji w dniach rewolucji) oraz wielu innych. Profesor A.T. Troskolański, współautor wraz z Sz. Łazarkiewiczem książki „Pompy wirowe”, tłumaczonej na wiele języków, doszedł do wniosku, że dzieło to winno być wzbogacone o praktyczną wiedzę z zakresu eksploatacji i zaproponował mi współautorstwo kolejnego wydania. Rozpoczętą współpracę przerwała długoletnia choroba i śmierć profesora.
J
estem zdania, że technika pompowa w Polsce odczuwa brak majstrów, zwłaszcza w eksploatacji. Wina za ten
106
Pompy Pompownie 2/2015
stan rzeczy leży po stronie polityki edukacyjnej i – niestety – programów nauczania. Rola pomp w eksploatacji, z uwagi na energochłonność i wymaganą niezawodność, jest nie do przecenienia. Problematyka pomp na wyższych uczelniach występuje na dwóch krańcowo różnych poziomach. Na wysokim kształci się i doktoryzuje magistrów od projektowania pomp, a na niskim, zamiast uczyć praktyki eksploatacyjnej – „jak popadnie”. Wiedza o eksploatacji pomp, zdawałoby się niezbędna absolwentom głównie inżynierii sanitarnej i energetykom, jest przekazywana na kilkunastu polskich uczelniach, przez wykładowców z tytułami naukowymi i praktyką wyłącznie uczelnianą. Taka dydaktyka nie grozi niczym poza dewaluacją i tak zbędnych na rynku pracy dyplomów, nie mówiąc o innych równie ważnych negatywnych konsekwencjach.
P
rzykładem lekceważenia pomp oraz obowiązku rzetelnego kształcenia są wykłady przedmiotu „Pompy i Układy Pompowe” na jednej z uczelni o randze politechniki. Studentom wydziału Inżynierii Sanitarnej dyktowane są treści z zakresu doboru, zasad działania i instalowania pomp (w tym tarana hydraulicznego – komu to potrzebne?). Poziom wykładów zaskoczył wszystkich członków Rady Programowej czasopisma. Z braku miejsca
nie mogę przytoczyć argumentów tej oceny, ograniczę się do faktu lekceważenia obowiązujących norm – operowania jednostką KM (koń mechaniczny) do wyrażenia mocy i pojęciem ciężaru właściwego. Profesor (niech pozostanie anonimowym), przyznając się do nieznajomości pomp, usprawiedliwiał swój poziom wiedzy argumentem starannego wysłuchania wykładów profesora Macieja Zarzyckiego.
P
rzed kilku laty, wspólnie z doktorem Markiem Skowrońskim, zorganizowaliśmy na Politechnice Wrocławskiej ogólnopolskie sympozjum na temat programów nauczania techniki pompowej. Uczestnicy sympozjum zgodnie wsparli postulat rozszerzenia programów praktyczną wiedzą z dziedziny doboru i eksploatacji pomp. Podobnie jak „na Zachodzie” poziom wiedzy uczelnianej winien być uzupełniony kształceniem podyplomowym. W tym przypadku na kursach praktyki eksploatacyjnej. Niech mi wolno będzie donieść, że wspólnie z profesorem Waldemarem Jędralem występujemy z inicjatywą pod nazwą Akademia Techniki Pompowej (jak tytuł naszej ostatniej książki) skierowaną do pompiarzy – majstrów i magistrów zainteresowanych efektywnością energetyczną pomp i układów pompowych oraz ich niezawodnością.
Jak Ci wygodnie...