2/2022 Kierunek Wod-Kan

2/22 (804)

kierunekwodkan.pl

Kwartalnik

58.14.12.0 ISSN 2391-6044

TEMAT NUMERU: SIECI WOD-KAN

JAK PRZEWIDZIEĆ AWARIĘ? | Wykorzystanie rozwiązań GIS | Wybrane awarie – case study | Bezpieczeństwo konstrukcyjnych przewodów stalowych

CYBERZAGROŻENIA BRANŻY WOD-KAN

> 22

PIONIERSKA INSTALACJA DO ODZYSKU FOSFORU

> 64

ZAGOSPODAROWANIE WÓD OPADOWYCH I ROZTOPOWYCH

> 86

SPIS TREŚCI

K I E R U N E K

Wod-Kan

10

NA ZMIENNYM, REGULOWANYM RYNKU

ZARZĄDZANIE 18 I Strumień innowacyjności w Wodociągach Miasta Krakowa S.A. Joanna Kaleta 22 I Cyberzagrożenia branży wodno-kanalizacyjnej w obecnej sytuacji międzynarodowej Piotr Potejko 26 I Czy menadżer może być liderem?

Marcin Grabuńczyk

OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW 52 I Na końcu każdego maratonu zawsze jest meta. Modernizacja oczyszczalni ścieków w Łasku Mariusz Sowiński 60 I Wykorzystanie bentonitów modyfikowanych do wspomagania procesów oczyszczania ścieków przemysłowych Monika Bazeli 64 I Produkt, nie odpad. Pionierska instalacja do odzysku fosforu w oczyszczalni ścieków w Cielczy Elżbieta Kostka JAKOŚĆ WODY 68 I Wybrane narzędzia informatyczne w kontroli jakości wody Tomasz Herczyk, Emil Kuliński 76 I Tworzywa bakteriobójcze w obiektach użyteczności publicznej Izabela Kruszelnicka, Dobrochna Ginter Kramarczyk, Julia Łaskarzewska 82 I Modernizacja SUW w Koninie.

Inwestycja na kolejne 30 lat Aneta Skalik

Rozmowa z Tadeuszem Frączkiem, prezesem zarządu i dyrektorem spółki Sądeckie Wodociągi ZARZĄDZANIE:

22

CYBERZAGROŻENIA BRANŻY WODNO-KANALIZACYJNEJ W OBECNEJ SYTUACJI MIĘDZYNARODOWEJ Piotr Potejko JAKOŚĆ WODY:

82

PRAWO 86 I Ryzykowne zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych w świetle wybranych orzeczeń sądów administracyjnych cz. I. Jędrzej Bujny FELIETON 91 I Hulaj dusza, nie ma Covida Dariusz Dzida 92 I Naiwność Michał Rżanek 93 I Słowo na wagę pozwolenia Łukasz Lipiec 94 I Okruchy człowieczeństwa Paweł Chudziński

Fot. 123rf

T E M AT N U M E R U : S I E C I W O D - K A N 32 I Wykorzystanie rozwiązań GIS-owych przez MPWiK S.A. we Wrocławiu Piotr Puzanowski, Piotr Słomianny 38 I Czy można przewidzieć awarię?

Wyznaczanie obszarów problematycznych w GIS Bogdan Skrzipek 44 I Monitoring bezpieczeństwa konstrukcyjnego stalowych przewodów wodociągowych i kanalizacyjnych Andrzej Kuliczkowski 48 I Wybrane awarie sieci kanalizacyjnej w Zielonogórskich Wodociągach i Kanalizacji Mieczysław Motowidło

Fot. BMP

Z ŻYCIA BRANŻY:

MODERNIZACJA SUW W KONINIE – INWESTYCJA NA KOLEJNE 30 LAT Aneta Skalik

Kierunek Wod-Kan 2/2022 3

Fot. BMP

Z ŻYCIA BRANŻY 8 I Powłoki rur. Trwałość i ekologia – webinarium Saint-Gobain PAM 10 I Na zmiennym, regulowanym rynku Rozmowa z Tadeuszem Frączkiem, prezesem zarządu i dyrektorem spółki Sądeckie Wodociągi 14 I Chcemy, aby a naszych osadów powstało coś pożytecznego Rozmowa z Tadeuszem Pilarskim, prezesem zarządu Jastrzębskiego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji S.A.

OD REDAKCJI

Organizator

Patronat medialny

K I E R U N E K

Wod-Kan Wydawca:

BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k.

Aneta Skalik redaktor tel. 32 415 97 74 wew. 14 e-mail: aneta.skalik@e-bmp.pl

Jedno jest pewne – woda musi płynąć

L

iczba 30 w kontekście lat przewija się przez aktualny numer naszego czasopisma kilkukrotnie. 30 lat pracy w wodociągach… Inwestycja na kolejne 30 lat... Czy to długo, czy krótko? W branży wodno-kanalizacyjnej ważne jest myślenie perspektywiczne – właśnie takie na parę dekad do przodu. W jakim miejscu będą nasze przedsiębiorstwa za te 30 lat?

M

oże finalizowana będzie kolejna duża inwestycja? Taka jak niedawna w Koninie, gdzie PWiK zakończył wartą 41 mln zł modernizację swojego SUW-u (fotoreportaż s. 82). Może technologia osiągnie taki poziom, że będziemy w stanie nie tylko przewidzieć awarię jeszcze przed jej powstaniem, ale i zadziałać tak, by w ogóle do niej nie doszło, co pozwoli zaoszczędzić sporo czasu i pieniędzy? (polecam artykuł na s. 38). A może wszystko tak się zmieni, że niewykluczone będzie zarabianie na osadach ściekowych, z których uda się zrobić pożyteczny i ekologiczny produkt? (s. 14).

Z

ostawmy jednak odległą przyszłość i skupmy się na „tu i teraz”. Obecnie przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne stają w obliczu nowych zagrożeń i nowych

4 Kierunek Wod-Kan 2/2022

KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel. 32 415 29 21, 32 415 97 93 e-mail: ochrona@e-bmp.pl www.kierunekWODKAN.pl

BMP to firma od ponad 25 lat integrująca środowiska branżowe, proponująca nowe formy budowania porozumienia, integrator i moderator kontaktów biznesowych, wymiany wiedzy i doświadczeń. To organizator branżowych spotkań i wydarzeń – znanych i cenionych ogólnopolskich konferencji branżowych, webinariów, wydawca profesjonalnych magazynów i portali.

Rada Programowa: Dariusz Dzida – kierownik sieci wodociągowej AQUA S.A.

wyzwań. Dzisiejszy PWiK mierzy się nie tylko z problemami z awaryjnością sieci, ale także z nieznanymi jeszcze kilka lat temu zagrożeniami, jak częste cyberataki, czy z nowymi wyzwaniami w zakresie organizacji pracy oraz zarządzania (s. 22).

Przedsiębiorstwa wod-kan muszą być także bardziej aktywne w stosunku do klientów (w tym: obecne w internecie). Wszystkie te działania wymuszają wprowadzanie nowych rozwiązań, użycie nowych narzędzi i – co szczególnie ważne – przywódców, którzy będą mieć cechy nie tylko menadżera, ale również lidera, niebojącego się zmian i umiejętnie wprowadzającego innowacje (s. 26).

N

a jednej z naszych konferencji rozmawiałam z ekspertem na temat przyszłości branży – o cyfryzacji i automatyzacji, które są nieuniknione, i o różnych zagrożeniach, z jakimi wod-kan będzie musiał się zmierzyć. Na moje pytania: co nas czeka w przyszłości, odpowiedział: „Nie wiemy, jaka będzie przyszłość. Ba! Nawet nie jesteśmy jej w stanie sobie wyobrazić.

Jedyne co jest pewne, to, że woda musi płynąć”.

prof. dr hab. inż. Marek Gromiec – członek Krajowej Rady Gospodarki Wodnej, doradca Komisji Środowiska Senatu RP Marek Kornatowski – Prezes Zarządu, Fundacja „Dolnośląskie Forum Wodociągowe” Dariusz Latawiec – Prezes Zarządu Miejskiego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Nowym Targu Michał Rżanek – prezes Piotrkowskich Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.

Klara Ramm – przedstawiciel Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie” w EURAU Piotr Ziętara – prezes zarządu MPWiK S.A. w Krakowie

Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k.

Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redaktor wydania Aneta Skalik Redakcja techniczna Marcelina Gąsior Kolportaż rafał.ruczaj@e-bmp.pl Sprzedaż: Magda Widrińska, Marta Mika, Ewa Dombek, Jolanta Mikołajec-Piela, Krzysztof Sielski

Redakcja nie odpowiada za treść reklam.

Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach.

Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca.

Fot. na okładce: 123rf.com

W OBIEKTYWIE

ZABYTKOWY KANAŁ RZEKI POD ŁODZIĄ W Śródmieściu Łodzi odnaleziono zabytkowy kanał jednego z dopływów Łódki – to pozostałość po dawnej rzeczce Łodzia. Wszystkie zagłębienia w łódzkich ulicach – a jest ich ponad 100 – są tak naprawdę dolinami dawnych strumieni.

Podczas burz zbiera się w nich deszczówka, która w naturalny sposób próbuje spłynąć owymi dolinami. Na drodze wody stają wzniesione na przełomie XIX i XX wieku łódzkie kamienice i fabryki. Do dziś zachowały się pod ziemią fragmenty zabytkowego kanału rzeczki Łodzi. Odnaleziona struga płynęła kiedyś przez średniowieczną wieś zwaną Łodzia Źródło: ZWIK w Łodzi, UM Lódź Fot. ZWIK ŁÓDŹ

Kierunek Wod-Kan 2/2022 5

Z P O R TA LU K I E R U N E K W O D K A N . P L

POWSTANIE STOWARZYSZENIA WODOCIĄGOWCÓW WOJ. MAZOWIECKIEGO W grudniu 2021 r. zostało zarejestrowane w KRS Stowarzyszenie Wodociągowców Województwa Mazowieckiego z siedzibą w Warszawie. Ma integrować środowisko branży wod-kan, symulować wspólne działania i stanowić instytucjonalne wsparcie dla wodociągów z terenu Mazowsza.

Stowarzyszenie zostało powołane przez przedstawicieli siedmiu przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych z terenu Mazowsza działających na terenie Legionowa, Mińska Mazowieckiego, Piaseczna, Płocka, Radomia, Siedlec i Warszawy.

Prezesem został Tomasz Mencina – Członek Zarządu MPWiK w Warszawie, a wiceprezesem Andrzej Wiśniewski – Prezes Zarządu Spółki „Wodociągi Płockie” Sp. z o.o. Rezultaty współpracy mają pozytywnie wpływać na jakość świadczonych przez przedsiębiorstwa usług.

ROZMAITOŚCI

132

URODZINY Wodociągów Białostockich!

14 marca Wodociągi Białostockie Sp z o. o. skończyły 132 lata

TRZECIA TECHNOLOGIA ODWRÓCONEJ OSMOZY W POLSCE

Moduły DT-RO (odwróconej osmozy) mają wiele atutów – wysoką odporność ciśnieniową, odporność na substancje organiczne i zanieczyszczenia – a ich zastosowanie pozwala rozwiązać problem odcieku w miejscu jego wytworzenia. Metoda taka zgodna jest z aktualną dyrektywą unijną. Na składowiskach odpadów w krajach UE czynnych jest kilkaset instalacji stosujących taki proces, uznawany za ekologiczny i efektywny ekonomicznie. W pełni zautomatyzowany system ma wydajność 200 m3 na dobę. Źródło: materiały nadsyłane przez jednostki samorządu terytorialnego

Wodociągi Białostockie kończą cykl projektów z udziałem środków unijnych. To już trzecie takie przedsięwzięcie w chronologii inwestycji realizowanych przez spółkę. W zakresie wybudowano m.in. nowoczesną, całkowicie zautomatyzowaną stację zlewną nieczystości płynnych, wyposażoną w instalację do usuwania odorów.

7 marca 2022 r. odbył się odbiór końcowy „Hermetyzacji i dezodoryzacji wybranych obiektów oczyszczalni ścieków”. To ostatnie z 30 zadań współfinansowanego przez Unię Europejską projektu Wodociągów Białostockich pt. „Optymalizacja gospodarki wodno-ściekowej na terenie Miasta Białegostoku i Gminy Wasilków - I etap”. Jest to zarazem największa inwestycja w skali całego przedsięwzięcia.

Obecnie wszystkie wytypowane do ograniczenia odorów obiekty na oczyszczalni ścieków działają zgodnie z przyjętymi założeniami. Zrealizowane zadanie miało szeroki zakres rzeczowy i obszarowy. W efekcie nowe instalacje nadały oczyszczalni jeszcze bardziej, niż dotychczas, industrialny wygląd.

Źródło: Wodociągi Płockie

Częstochowa jest trzecim polskim miastem, w którym rusza instalacja tzw. wysokociśnieniowej odwróconej osmozy odcieku ze składowiska odpadów. Koszt inwestycji to ponad 7,6 mln zł brutto. Rozruch instalacji ruszył w lutym.

PROJEKT UNIJNY WODOCIĄGÓW BIAŁOSTOCKICH NA FINISZU

Awarie sieci kanalizacyjnej mogą przybierać różne formy – zdarza się bóbr na oczyszczalni wpływający z odbiornika, koń po zapadnięciu terenu, a także wózek na zakupy i rower miejski na kracie. Nigdy do końca nie wiemy, co nam kanalizacja przyniesie Mieczysław Motowidło zastępca dyrektora ds. technicznych i eksploatacji ZWiK Artykuł na str. 48

Źródło: PAP MediaRoom fot. Wodociągi Białostockie

POKŁOSIE WOJNY W UKRAINIE - UJĘCIE WODY W CZERNIHOWIE CAŁKOWICIE ZNISZCZONE ,,Na służbie zginęło 4 pracowników wodociągów... Zniszczono zbiorniki retencyjne, stację pomp, oddane do użytku 3 tygodnie temu, zmodernizowane szafy sterownicze i systemy AKPIA.... Obiekt, który dostarczał 30.000 m3/d wody mieszkańcom Czernihowa” – pisał na profilu facebookowym dr inż. Łukasz Weber.

Wojna nie oszczędza nawet obiektów, które są niezbędne dla normalnego funkcjonowania ludności cywilnej. Teraz mieszkańcy Czernihowa zostali pozbawieni wody pitnej. Źródło: Profil dr inż. Łukasza Webera

6 Kierunek Wod-Kan 2/2022

Z P O R TA LU K I E R U N E K W O D K A N . P L

NA PODIUM PO RAZ TRZECI – ZWYCIĘSTWO KATOWICKICH WODOCIĄGÓW Katowickie Wodociągi już po raz trzeci z rzędu zajęły pierwsze miejsce w Ogólnopolskim Rankingu Przedsiębiorstw Wodociągów i Kanalizacji. W rankingu, tworzonym od 11 lat, biorą udział przedsiębiorstwa z całej Polski.

Po raz drugi w historii rankingu magazyn „Strefa Gospodarki” przyznał dwa pierwsze miejsca. Tak jak w ubiegłym roku Katowickie Wodociągi znalazły się na nim ex aequo z Miejskim Przedsiębiorstwem Wodociągów i Kanalizacji m. st. Warszawy. Na podium znalazły się także: na drugiej pozycji ex aequo Jastrzębski Zakład Wodociągów i Kanalizacji oraz Wodociągi i Kanalizacja w Opolu, a na trzeciej ex aequo Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Bydgoszczy, Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Tarnowskich Górach oraz Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Gdyni.

– Jednym z podstawowych warunków sprawnego zarządzania firmą jest konsekwencja. To także nieustanne przewidywanie sytuacji, które mogą się wydarzyć i być zawsze „krok przed nimi” – mówi Stanisław Krusz, Prezes Zarządu Katowickich Wodociągów.

MOSKWA WYKLUCZONA Z EBC MPWiK w m. st. Warszawie S.A., a także Wodociągi Miasta Krakowa, MPWiK S.A. we Wrocławiu oraz Aquanet S.A. z Poznania, działające w europejskim programie benchmarkingowym, wystosowały do kierownictwa Fundacji Europejskiej Współpracy Benchmarkingowej (EBC) wspólny list z żądaniem wykluczenia z tego grona przedstawiciela branży wodociągowo-kanalizacyjnej z Rosji.

W piśmie skierowanym do Dyrektora Zarządzającego Fundacji EBC (The European Benchmarking Co-operation) z siedzibą w Holandii wodociągowcy z Polski potępili militarną agresję Federacji Rosyjskiej na wolną Ukrainę. Solidaryzując się z narodem ukraińskim, wezwali dyrektora zarządzającego Fundacji EBC Patera Dane’a do natychmiastowego usunięcia przedsiębiorstwa Mosvodokanal z Europejskiego Programu Benchmarkingowego i odcięcia mu dostępu do bazy danych Programu, która zawiera ważne informacje o europejskim sektorze wodnym.

Dyrektor Zarządzający EBC Peter Dane przychylił się do żądania czterech polskich spółek i niezwłocznie wykluczył moskiewskie przedsiębiorstwo z Programu. Źródło: MPWik w Warszawie

Źródło: inf. prasowa

ŚWIATOWY DZIEŃ WODY BEZ PLASTIKU Coraz więcej mówi się o szkodliwości plastiku nie tylko dla środowiska, ale także dla wody w nim przechowywanej.

MPWiK Wrocław z okazji Światowego Dnia Wody, przypadającego 22 marca, postanowił obdarować pierwszych tysiąc osób, które przyniosą pięć plastikowych opakowań po napojach, tritanową butelką. Światowy Dzień Wody to święto ustanowione w 1992 roku przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Co roku na całym świecie obchodzone jest 22 marca. W tym roku Światowy Dzień Wody przebiegał pod hasłem „Woda gruntowa – uczynić niewidzialne widzialnym”. Większość wody słodkiej na świecie znajduje się pod ziemią. W miarę nasilania się zmian klimatu stan wód gruntowych będzie coraz uboższy. To tylko jeden z problemów.

Drugim jest ogromne i wciąż rosnące zanieczyszczenie środowiska plastikiem. W zależności od rodzaju tworzywa sztuczne rozkładają się nawet do 1000 lat, jednocześnie doprowadzając do degradacji tereny, w tym gleby.

– Ideą tego święta jest podkreślenie znaczenia roli wody nie tylko w życiu codziennym, ale także jej wpływ na kondycję gospodarczą i społeczną państw. Misją naszego przedsiębiorstwa jest oczywiście dostarczanie wody mieszkańcom, instytucjom i firmom, bo jednocześnie dzięki temu możliwy jest rozwój miasta. Bez wody nie byłoby życia ani we Wrocławiu, ani gdziekolwiek indziej – mówi Witold Ziomek, prezes Zarządu MPWiK we Wrocławiu. źródło: Hydropolis

SYSTEM ZARZĄDZANIA ENERGIĄ Wodociągi Chrzanowskie rozpoczęły prace związane z wdrożeniem Systemu Zarządzania Energią wg ISO 50001. Jest to uznawany na całym świecie system zarządzania energią opublikowany przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną. Pozwala on przedsiębiorstwu na ciągłą poprawę efektywności użytkowania energii, przy uwzględnieniu uwarunkowań prawnych oraz innych wymagań ekonomicznych i organizacyjnych.

W pierwszej kolejności planowane jest wdrożenie SZE na Grupowej Oczyszczalni Ścieków w Chrzanowie oraz na innych obiektach charakteryzujących się wyższym współczynnikiem energochłonności. Priorytetem Wodociągów Chrzanowskich pozostanie pozyskiwanie energii z biogazu i baterii fotowoltaicznych. Źródło, fot.: Wodociągi Chrzanowskie

Kierunek Wod-Kan 2/2022 7

Z ŻYCIA BRANŻY

POWŁOKI RUR. TRWAŁOŚĆ I EKOLOGIA – WEBINARIUM SAINT-GOBAIN PAM „Powłoki są po to, by zabezpieczyć rurę przed korozją i wydłużyć jej żywotność. Grubość ścianki rurociągu ma tutaj mniejsze znaczenie” – podkreślał Arkadiusz Kieda, ekspert w dziedzinie rur z żeliwa sferoidalnego z firmy Saint-Gobain PAM, podczas webinarium zorganizowanego 16 marca br.

Organizatorem wydarzenia było BMP Sp. z o.o., zaś partnerem technologicznym – firma Saint-Gobain PAM, oferująca m.in. rury z aktywną powłoką BioZinalium®, która nie tylko chroni rury przed korozją, ale również trzykrotnie wydłuża ich żywotność w porównaniu ze zwykłą powłoką cynkową. W spotkaniu aktywnie brało udział kilkudziesięciu przedstawicieli branży wod-kan.

Dlaczego rury z żeliwa sferoidalnego?

Takie pytanie zadał na początku spotkania Arkadiusz Kieda, argumentując następnie, że żeliwo sferoidalne jest materiałem o bardzo dużej wytrzymałości, która zapewnia minimalną awaryjność rurociągu. Dodatkowo cechuje je trwałość i żywotność, o czym świadczy fakt, że z biegiem lat materiał nie ulega zużyciu, pomimo intensywnej eksploatacji.

TAB. 1 Badania przeprowadzone dla granicznej korozyjności gruntu dla rur z aktywną powłoką oraz rur z powłoką cynkową

„Szeroka wiedza z zakresu budowy podłoża gruntowego umożliwia nam tworzenie różnego rodzaju powłok. Dogłębna znajomość metalurgii w połączeniu z nowatorską pracą inżynierów skutkują stałym udoskonalaniem zewnętrznych powłok ochronnych” – można było usłyszeć w filmie promującym produkty firmy Saint-Gobain PAM. Spółka od wielu lat wprowadza nowe rozwiązania. W procesie produkcji ograniczyła do minimum emisję CO2 do atmosfery, ponadto surowiec produkowany jest z niewyczerpywalnych zasobów jak złom i ruda żelaza.

Normy i standardy Rury i kształtki z żeliwa sferoidalnego produkowane przez Saint-Gobain PAM są zgodnie z wszelkimi normami. Najważniejsze to: PN-EN 545 oraz PN-EN 598. Świadczy to o tym, że materiał może być używany do budowy rurociągów wodnych, jak i do odprowadzania ścieków.

Jak dobrać produkty do swoich potrzeb?

Przy doborze odpowiedniego produktu z żeliwa sferoidalnego należy wziąć pod uwagę dwa czynniki. Po pierwsze: do czego rura będzie służyć – do dostarczania wody czy odbioru ścieków. W tym wypadku należy zwrócić szczególną uwagę na wykładzinę wewnętrzną. Powłoki wewnętrzne winny zapewniać naturalny smak wody, nie mogą też zmieniać jej składu chemicznego.

Po drugie: umiejscowienie rury w terenie – będzie wkopana do gruntu czy przebiegać będzie nad jego powierzchnią. W tym wypadku kluczowa jest powłoka zewnętrzna. Dodatkowo, jeżeli rurociąg ma przebiegać w ekstremalnych warunkach lub będzie układany w technologii bezwykopowej, rury z żeliwa sferoidalnego powinny mieć specjalne powłoki.

Różnice między powłoką cynkową a aktywną powłoką BioZinalium Obecność aluminium w powłoce BioZinalium® zwiększa efekt pasywacji nawet w silnie agresywnych glebach, redukując stopień zużycia cynku, gwarantując ochronę galwaniczną oraz samonaprawę. Z kolei wzbogacenie stopu ZnAl (cynku z aluminium) miedzią, która jest inhibitorem biokorzji, pozwala zredukować ryzyko wystąpienia losowych lokalnych uszkodzeń biokorozyjnych w następujących sytuacjach: gleby beztlenowe (gleby ciężkie, wilgotna glina, itp.), gleby bogate w siarczany SO4², organiczne uszkodzenia powłoki.

Im bardziej agresywna gleba, tym większe korzyści wynikające z zastosowania aktywnej powłoki BioZinalium® w porównaniu ze zwykłą powłoką cynkową. W związku z tym powłoka BioZinalium® oferuje zupełnie nowy sposób redukcji możliwego ryzyka, zwiększając tym samym gwarancję długowieczności produktu. Przedstawione w tab. 1 wyniki badania przeprowadzonego dla granicznej korozyjności gruntu dla rur z aktywną powłoką oraz rur z powłoką cynkową potwierdzają trzykrotnie wydłużoną żywotność rurociągu z aktywną powłoką. *** Saint-Gobain PAM to jedna z najbardziej innowacyjnych firm produkujących systemy z żeliwa sferoidalnego. W 1947 r., jako pierwsza wykupiła patent na jego produkcję. W wyniku wieloletnich doświadczeń i badań wynalazła w 1986 r. powłokę ochronną rur Zinalium® (stop cynku z aluminium). W kolejnych latach powłoka została wzbogacona miedzią, która jest inhibiotorem biokorozji. Tak powstała aktywna powłoka BioZinalium®, która obecnie jest stosowana w większości rur z żeliwa sferoidalnego Saint-Gobain PAM. Opracowanie A.S.

8 Kierunek Wod-Kan 2/2022

GRUNDFOS iSOLUTIONS CLOUD

GRUNDFOS iSOLUTIONS CLOUD FOR WASTEWATER NETWORKS FOR WASTEWATER NETWORKS

ZARZĄDZANIE ZARZĄDZANIE ŚCIEKAMI ŚCIEKAMI KOMUNALNYMI W OPARCIU O DANE W KOMUNALNYMI GRUNDFOS iSOLUTIONS OPARCIU O DANE GRUNDFOS PUMP iSOLUTIONS CLOUD SERVICES PUMP

CLOUD SERVICES

Optymalizacja konserwacji predykcyjnej, analiza przepływu i infiltracji dla efektywnej renowacji i eksploatacji sieci kanalizacyjnej.

We współpracy z

GRUNDFOS UTILITY ANALYTICS

ZWIĘKSZ WYDAJNOŚĆ OPERACYJNĄ W CZASIE RZECZYWISTYM GRUNDFOS iSOLUTIONS PUMP

CLOUD SERVICES

Dynamiczne, oparte na chmurze rozwiązanie cyfrowe wspierające zarządzanie przedsiębiorstwami wodociągowymi. Od utrzymania i eksploatacji, przez identyfikację awarii po planowanie modernizacji sieci.

Z ŻYCIA BRANŻY

NA ZMIENNYM, REGULOWANYM RYNKU

Fot. BMP

– Wod-kan to branża z jednej strony stabilna i spokojna w porównaniu z innymi, w których miałem przyjemność pracować, a z drugiej – niejednokrotnie nie można w niej stosować różnych rozwiązań rynkowych, marketingowych, używanych w branżach mniej regulowanych – mówi Tadeusz Frączek, prezes zarządu, dyrektor spółki Sądeckie Wodociągi.

Przemysław Płonka: Do wschodniej granicy z Ukrainą nie jest od was daleko…

Tadeusz Frączek: Ale nie obowiązuje na naszym terenie tak wysoki stopień alarmowy jak np. na Podkarpaciu czy Lubelszczyźnie. Niemniej obecna sytuacja skłoniła nas do audytu wykorzystywanej przez spółkę infrastruktury krytycznej. Do przeglądu własnych zasobów i przygotowania się na wypadek braku prądu czy np. aktów dywersji. Zakupiliśmy m.in. sprzęt potrzebny w sytuacji wyjątkowej, jak dodatkowe agregaty prądotwórcze. Z racji naszej topografii obsługujemy bowiem znaczną liczbę przepompowni ścieków i zbiorników, a wykorzystywane tam urządzenia wymagają ciągłych dostaw prądu.

Generalnie, nie zdradzając szczegółów wspomnianego audytu, wyciągnęliśmy wnioski z tej analizy, wprowadziliśmy konieczne zmiany i ulepszenia i myślę, że jesteśmy gotowi na sytuacje kryzysowe.

Również na cyberataki?

Jesteśmy – jeśli można tak powiedzieć – zaawansowani informatycznie i dobrze zabezpieczeni również przed wszelkiego typu atakami hakerskimi.

Przede wszystkim odłączyliśmy kluczowe systemy od

10 Kierunek Wod-Kan 2/2022

ogólnie dostępnego internetu, co oprócz innych zabezpieczeń powinno nam zapewnić spokój działania.

Fakt, że funkcjonujemy w obszarze infrastruktury krytycznej, nakłada na nas dużą odpowiedzialność.

Staramy się też kwestie związane z tym obszarem szerzej nagłaśniać, organizując m.in. konferencję „Infrastruktura Krytyczna Miast”, którą zainicjowali moi poprzednicy – prezes Janusz Adamek i wiceprezes Józef Ciuła wraz z działem badawczo-rozwojowym. Wytyczyli oni kierunek – który kontynuujmy – współpracę ze środowiskami naukowymi, w celu np. stworzenia lepszych systemów w zakresie opomiarowania sieci.

Myślę, że dostarczanie wody i odbiór ścieków to tylko część obowiązków, misji spółek wodociągowych.

Inną jest uświadamianie odbiorców, współpracowników, samorządów o wyzwaniach i zagrożeniach stojących np. przed aglomeracjami. To nasze podejście wynika częściowo z faktu, że w zakresie własnościowym jesteśmy dość specyficzną organizacją. Miasto Nowy Sącz to nie jedyny właściciel naszej spółki, gdyż zaliczają się do nich również okoliczne gminy oraz – od 2018 r. – Polski Fundusz Rozwoju, który jest bardzo wymagającym udziałowcem, w pozytywnym tego słowa znaczeniu.

TADEUSZ FRĄCZEK prezes zarządu, dyrektor spółki Sądeckie Wodociągi

Z ŻYCIA BRANŻY

Skoro o pozytywach… Macie już zatwierdzoną taryfę?

Wniosek składaliśmy w styczniu 2021 roku.

Obniżyliśmy w nim nieco cenę za odbiór ścieków, a utrzymaliśmy cenę wody – wówczas gospodarka była jeszcze w miarę stabilna i nic nie wskazywało na to, co wydarzyło się w kolejnych miesiącach. Dziś trudno powiedzieć, czy obowiązująca taryfa to pozytyw. Jak wiele innych spółek wod-kan my również zastanawiamy się, czy nie zrewidować naszych taryf, przede wszystkim z uwagi na skok cen gazu i energii. I o ile gazu zużywamy stosunkowo niewiele, to energii – już tak, mimo że nasza oczyszczalnia jest w 100% samowystarczalną energetycznie. Niestety, nie dotyczy to ZUW-ów.

Uważam, że dziś podstawowym problemem wodociągów jest zmienność – rynku, gospodarki, a zwłaszcza prawa. Obowiązują nas trzyletnie taryfy, których aktualność mija jednak chwilę po zatwierdzeniu, o ile w ogóle były adekwatne do ponoszonych dziś kosztów.

A odnośnie skrócenia okresu taryfowania – nie wykluczamy tego. Wszystko zależeć będzie od kwestii finansowych...

…na których właśnie pan się koncentruje. Sprawy techniczne to w Sądeckich Wodociągach domena wiceprezesa.

Tak, wprowadziliśmy w spółce podział kompetencji. Ja patrzę na przedsiębiorstwo przez pryzmat finansowy, organizacyjny, natomiast wiceprezes Sławomir Rajski odpowiada za sprawy techniczne.

Każdy koncentruje się na obszarze, w którym jest specjalistą, choć ściśle współpracujemy ze sobą, wprowadzając takie rozwiązania techniczne, które pozwolą na optymalizację i generowanie oszczędności. Zresztą podobne spojrzenie miał mój poprzednik, który rozpoczął wdrożenie automatycznego systemu odczytów wodomierzy. Dziś mamy na 100% wodomierzy założone nakładki. Niewiele przedsiębiorstw wod-kan ma aż tak zaawansowany system w tym zakresie, który pozwala na uzyskiwanie danych online, w oparciu o rozwiązanie firmy Diehl Metering.

Uważam, że jak najdalej idąca automatyzacja to jedyna droga dla spółek takich jak nasza, choć chciałbym podkreślić, że nie wdrażamy cyfryzacji tylko po to, żeby być w krajowej czołówce, ale by uzyskiwać poprawę efektywności, by walczyć ze stratami wody. Dzięki onlinowemu systemowi sczytywania danych z wodomierzy oraz 67 strefom wiemy dokładnie, ile wody wpływa i wypływa, ile pobierają nasi klienci, ile jej tracimy, czy są np. jakieś „nadprogramowe” przyłącza, które należy zlokalizować.

Fot. Archiwum SW

Czyli rozważacie wniosek o skrócenie okresu taryfowania?

Waszych klientów również zachęcacie do „cyfryzacji”.

FOT. 1 Budowa zbiornika w Roszkowicach

Wdrożyliśmy np. rozwiązanie, które pozwala nam na wysyłanie smsów alarmowych. Zgodnie z przepisami woda, która przepłynie przez wodomierz, staje się własnością klienta. Często wspominamy o tym w mediach zachęcając jednocześnie naszych odbiorców, aby przechodzili na automatyczne biuro obsługi i na e-faktury. Po pierwsze – w ten sposób dba się o środowisko. Po drugie, dzięki temu, że odbiorcy wyrażą zgodę na otrzymanie alarmowego smsa, możemy informować ich o nietypowej ilości zużywanej wody, w nietypowych porach, co często wiąże się z wyciekami. Pamiętam tu zwłaszcza jeden przykry wypadek, gdy klientowi przez tydzień wyciekło tyle wody, że musieliśmy mu wystawić rachunek na kilkanaście tysięcy zł. Niestety, według przepisów woda została sprzedana i taka faktura nie podlega umorzeniu. Nie mamy tu dużego pola manewru, nie możemy np. zaproponować w ramach upustu dodatkowej wody… Cóż, taka branża. Z jednej strony stabilna i spokojna w porównaniu z innymi, w których miałem przyjemność pracować, a z drugiej – niejednokrotnie nie można w niej stosować różnych rozwiązań rynkowych, marketingowych,

Kierunek Wod-Kan 2/2022 11

Z ŻYCIA BRANŻY

używanych w branżach mniej regulowanych. Możemy – jak wspomniałem – zachęcać do naszych cyfrowych rozwiązań, które dobrze się sprawdzają. W zeszłym roku wysłaliśmy ponad 400 smsów alarmowych, w bieżącym już około 100.

Mówił pan wcześniej o w 100% niezależnej energetycznie oczyszczalni ścieków. Macie jeszcze inne plany związane z własnymi źródłami energii?

Fot. Archiwum SW

Rozważamy budowę małych elektrowni wodnych.

Chcemy z jednej strony uniezależnić się od skoków cen prądu, ale też wyjść naprzeciw inicjatywie Europejskiego Zielonego Ładu. Obecnie jesteśmy na etapie budowania koncepcji, w następnej kolejności będziemy wnioskować o środki na jedną lub nawet dwie elektrownie, które zaspokajałaby nasze potrzeby w 100%, a przez niezależność energetyczną moglibyśmy chronić ceny taryfowe.

Jak mówiłem, mamy już doświadczenie w produkcji własnego prądu. Pierwszy kogenerator zainstalowaliśmy w naszej oczyszczalni w 2005 roku, w 2019 r. wymieniliśmy go na mocniejszy, spalający

TA D E U S Z F R Ą C Z E K – E K O N O M I S TA W W O D - K A N I E Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego (1996) – specjalność: zarządzanie finansami oraz Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie (1991) – magister historii. Specjalista w zakresie wyceny spółek internetowych, fuzji i przejęć kapitałowych. Przez 11 lat ekspert w instytucjach finansowych. Biegły sądowy przy Sądzie Okręgowym w Nowym Sączu – organizacja i zarządzanie. Pracami zarządu Wodociągów Sądeckich kieruje od 1 lipca 2019 r.

cały wytworzony biogaz, pozwalający na uzyskanie 527 kW mocy energetycznej i 640 kW mocy cieplnej.

Jaka to oszczędność?

Rzędu 1 mln 400 tys. zł rocznie – jeszcze po cenach z 2021 r. Teraz będzie to co najmniej 2 mln, a może nawet 2 mln 200 zł. Wiele spółek wciąż nie korzysta z takich rozwiązań, do których implementacji – patrząc na przytoczone cyfry – bardzo zachęcam. Dodam tylko, że inwestycja w wysokości 2 mln zł, które wydaliśmy na wymianę kogeneratora, zwróciła nam się w ciągu 15-18 miesięcy. To chyba jedna z najlepszych stóp zwrotu w przedsięwzięciu inwestycyjnym, jakie miałem w historii mojego zarządzania.

Poza cenami energii, wiele przedsiębiorstw z branży musi zmierzyć się z problemem zagospodarowania osadów.

FOT. 2 Lewar pod korytem Łubinki. Z prawej strony inż. Walenty Cyło

Na szczęście takich trudności nie mamy. Współpracujemy od lat ze stabilnym odbiorcą, który odbiera nasze osady. Ale faktycznie, to dla wielu duży problem. Nie wiemy, w jakim kierunku pójdą przepisy związane z ich zagospodarowaniem, ale miejmy nadzieję, że zostanie zachowany pewien rozsądek w tych działaniach. Ekologia nie może być zupełnie oderwana od realiów ekonomicznych.

Fot. Archiwum SW

W tym roku obchodzicie 110 lat istnienia. Czego życzyłby pan waszej spółce?

FOT. 3 Zakład pomp w Świniarsku

12 Kierunek Wod-Kan 2/2022

Życzę dalszej, dobrej współpracy naszych udziałowców. By wodociągi trwały, rozwijały się przez kolejne 110 lat lub nawet dłużej. Trudno sobie wyobrazić, jakie będą wyzwania za 10, 20 lat. Nie wiedzieli tego i nasi przodkowie, którzy tworzyli wodociągi w Nowym Sączu. Wiadomo jedno: ciągle płynie woda. To fakt, który się nie zmienił i oby pozostał bez zmian. __________________________________________________________ Rozmawiał Przemysław Płonka, redaktor naczelny BMP