3/2014 Przemysł Farmaceutyczny by BMP Sp. z o.o.

TEMAT NUMERU

Jak dziś powstają leki?

TECHNOLOGIE WYTWARZANIA PRODUKTÓW LECZNICZYCH Co lubią pacjenci?

> 24

Niczym domek z kart > 28

Mabion przekracza limity > 36

SPIS TREŚCI Z życia branży 10 Rozmiar ma znaczenie Rozmowa z Ardem van der Meij 14 Duży, większy, Sandoz Patrycja Misterek 17 Pogodzić ogień z wodą Rozmowa z Jarosławem Dereniem

10 Rozmiar ma znaczenie

Temat numeru: TECHNOLOGIE WYTWARZANIA LEKÓW 24 Co lubią pacjenci? Beata Misiek-Wachowska

Rozmowa z Ardem van der Meij – prezesem zarządu Sandoz Polska

28 Niczym domek z kart Oktawian Makowski

32 Wytłaczanie na gorąco cz. I Bożena Karolewicz, Przemysław Baranowski, Janusz Pluta 36 Mabion przekracza limity Adriana Kędzierska-Mencfeld

Po co nam kultura?

42 NANOprzyszłość Anita Sędłak 45 Nowoczesny choć tradycyjny Jerzy Jambor

Jakość 54 Po co nam kultura? Anna Kwiatkowska 58 Sherlock Holmes w laboratorium Halina Jabłońska

Anna Kwiatkowska Fot.: www.freeimages.com

50 Przeprowadzka leku Aleksandra Matuszak

Pakowanie 60 Ostrożności nigdy za wiele BSC Pharmacenter 64 Coraz młodsi Jacek Rządca

Fot.: Sandoz Polska

20 Transfarmacja Patrycja Misterek

Czas na czekanie minął Dariusz Ochab

Śledzenie produktów 66 Czas na czekanie minął Dariusz Ochab

76 Z Turcji do Polski Taha Yayci Historia 80 Kamienie milowe farmacji Katarzyna Sudoł

kierunekfarmacja.pl

Fot. www.photogenica.pl

70 Co ma poczta do farmacji? Arkadiusz Bański

3 5

od redakcji Wydawca: BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax (032) 415-97-74 tel. (032) 415-29-21, (032) 415-97-93 farmacja@e-bmp.pl www.kierunekfarmacja.pl

Fot.: BMP’

Patrycja Misterek główny redaktor wydania tel. 32/415 97 74 wew. 37 tel. kom. 602 116 899 e-mail: patrycja.misterek@e-bmp.pl

Modne leki P

ółprzezroczyste tkaniny, koronki i romantyczne pastele. Printy, nadruki, hasła i słowa. Crop topy odsłaniające brzuch i pępek. Styl amerykańskiego Południa, czyli dziewczęca „Country Girl”. Neony, intensywne odcienie żółtego, niebieskiego i różowego. To według portalu polki.pl najgorętsze trendy sezonu i absolutne „must have” na wiosnę-lato 2014. Dziś moda to już nie tylko ubrania i dodatki, ale także sposób na wyrażenie siebie, manifestowanie poglądów, podkreślenie charakteru… la branżowych antytrendsetterów mam „złą” wiadomość – moda w przemyśle farmaceutycznym też istnieje. Nie chodzi tutaj o skafandry, kitle, maseczki i ochraniacze na obuwie, które zakłada się przed wejście do strefy czystej, a o wygląd zewnętrzny leku, który wbrew pozorom odgrywa ogromne znaczenie. Kształt, kolor oraz wielkość wpływają

na przestrzeganie przez pacjenta zaleceń terapeutycznych, a to z kolei przekłada się na skuteczność farmakoterapii. Jeśli chodzi o formy suche, to najbardziej „pożądane” są kapsułki koloru czerwonego, łatwe do połknięcia, czyli o stosunkowo małej powierzchni przekroju poprzecznego. referencje pacjentów – swoistą modę wśród leków – powinien mieć na uwadze każdy technolog w każdym zakładzie farmaceutycznym (oczywiście w miarę możliwości), którego pracę można porównać do pracy projektanta. Z pomocą przychodzą mu „nożyczki i szpilki”, czyli nowoczesne metody wytwarzania farmaceutyków, np. nanotechnologia, biotechnologia, filtracja na żelach i krystalizacja. To dzięki nim powstają coraz lepsze leki. Dobrze jednak, że w tym wypadku trendy nie zmieniają się co sezon.

Rada Programowa: prof. dr hab. Zbigniew E. Fijałek – dyrektor – Narodowy Instytut Leków dr n. farm. Jan Hołyński – Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne dr Jerzy Jambor – prezes zarządu – Phytopharm Klęka SA dr Wojciech Kuźmierkiewicz – wiceprezes – Polski Związek Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego prof. dr hab. n. med. Jacek Spławiński – Narodowy Instytut Leków Mieczysław Wośko – prezes zarządu – POLFARMEX S.A. Jerzy Lasota – FARMASERWIS prof. dr hab. Iwona Wawer – Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny prof. dr hab. Roman Kaliszan – Katedra Biofarmacji i Farmakodynamiki, Gdański Uniwersytet Medyczny Maciej Adamkiewicz – prezes – Grupa Adamed Katarzyna Wójcicka – Przewodnicząca Rady Eksperckiej – Krajowa Rada Suplementów i Odżywek Marek Gnyś – dyrektor produkcji – Tarchomińskie Zakłady Farmaceutyczne „Polfa” S.A. Paweł Nidecki – kierownik Działu Koordynacji Projektów Inwestycyjnych – Teva Operations Poland Sp. z o.o. dr Krystian Sodzawniczny – dyrektor produkcji i członek zarządu APIPOL-FARMA Jarosław Wolniewicz Krzysztof Lassota – kierownik produkcji – P.F. Anpharm S.A. Rafał Grabicki – szef departamentu inżynierii przemysłowej – Polpharma SA Andrzej Ernst – dyrektor rozwoju produktów – Gedeon Richter Polska Sp. z o.o. Prezes zarządu BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redaktor wydania Patrycja Misterek Redakcja techniczna: Marek Fichna, Maciej Rowiński Prenumerata, kolportaż Aneta Jaroszewicz Dyrektor działu handlowego: Beata Fas Dział handlowy: Łukasz Szlachetko, Magdalena Widrińska Druk: FISCHER POLIGRAFIA ISSN 1897-5127 Cena 1 egzemplarza – 19,90 zł Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Fot. BMP’

Źródło okładki: www.photogenica.pl

3/2014 Przemysł Farmaceutyczny

Fot.: Grupa Adamed

zdjęcie numeru

PAKOWNIA DZIAŁ PRODUKCJI WYROBÓW GOTOWYCH, ADAMED PHARMA W KSAWEROWIE

3/2014 Przemysł Farmaceutyczny

migawka

Fot.: Grupa Adamed

W związku z obchodami 25-lecia transformacji ustrojowej, podczas tegorocznej edycji Nagrody Gospodarczej Prezydenta RP, wręczono nagrody i nominacje w dodatkowej kategorii – „Trwały Sukces”. W gronie trzech nominowanych firm znalazła się Grupa Adamed.

Nagroda Gospodarcza Prezydenta RP została przyznana 2 czerwca br. już po raz 12. Z uwagi na obchody 25-lecia transformacji ustrojowych w Polsce, w tym roku kapituła konkursowa utworzyła dodatkową kategorię – „Trwały Sukces”. W tej kategorii wyróżniono przedsiębiorstwa, które od dziesięcioleci osiągają stabilny i zrównoważony rozwój, są liderami polskiej gospodarki i stale wyróżniają się innowacyjnością i kreatywnością. – Nominacja do Nagrody Prezydenta RP jest dla nas wyjątkowym wyróżnieniem, ponieważ pokazuje, że Grupa Adamed rozwija się we właściwym kierunku. Już przeszło 27 lat, od momentu rozpoczęcia naszej działalności, dokładamy wszelkich starań, aby realizować towarzyszącą nam misję, czyli odpowiadać na kluczowe wyzwania współczesnej medycyny – powiedział Maciej Adamkiewicz, prezes zarządu Grupy Adamed. Źródło: informacja prasowa Grupy Adamed

Najczęściej sięgamy po magnez Preparaty uzupełniające poziom magnezu, probiotyki wspomagające antybiotykoterapię oraz specyfiki pomagające utrzymać zdrowe kości i stawy – to typy suplementów diety najczęściej wybierane przez Polaków. Krajowy rynek suplementów diety wart jest ok. 3 miliardów złotych. Stanowi jedną ze stale rozwijających się dziedzin gospodarki, notującą średnioroczny wzrost na poziomie 10%. – W najbliższych latach wzrośnie rynek produktów wspierających uprawianie sportu, odchudzanie, wzrok, libido oraz urodę. Będzie to odpowiedź na rosnące potrzeby konsumentów w zakresie profilaktyki zdrowia – mówił Bartosz Kondaszewski z firmy analitycznej PMR w trakcie wykładu na konferencji „Społeczna i gospodarcza rola suplementów diety”. Spotkanie to zostało zorganizowane przez Krajową Radę Suplementów i Odżywek z okazji 10-lecia stowarzyszenia. Źródło: informacja prasowa KRSiO

3/2014 Przemysł Farmaceutyczny

Zwiększy zatrudnienie i zainwestuje 7,3 mln zł Selvita – polska spółka biotechnologiczna uzyskała zezwolenie na działalność na terenie Krakowskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej (KSSE), do której wchodzi 1 lipca. Decyzja o akcesji związana jest przede wszystkim z wysokim potencjałem rosnącego segmentu usługowego. W 2013 r. wartość sprzedanych usług wzrosła o 47 proc. w skali roku, sięgając 9,95 mln zł. Dzięki obecności w KSSE, do końca 2023 r. Grupa spodziewa się oszczędności podatkowych na poziomie 10 mln zł. Jednocześnie oczekiwany jest istotny wzrost przychodów, możliwy do osiągnięcia dzięki zwiększeniu zatrudnienia. W tym okresie Selvita przeznaczy na powyższy cel co najmniej 7,3 mln zł. Obecnie Grupa zatrudnia 195 osób, z których większość stanowią wysokiej klasy specjaliści branży life science – 65 posiada tytuł doktora. W segmencie usług pracuje aktualnie 90 osób. Źródło: informacja prasowa Selvita

Elektroniczne zamiast papierowych Jeszcze przed końcem tego roku zacznie działać Internetowe Konto Pacjenta (IKP). System ma skrócić kolejki do specjalistów, ułatwić zarządzanie zleconymi badaniami oraz zebrać w jednym miejscu historię medyczną pacjenta. W ramach systemu stopniowo wprowadzone zostaną też elektroniczne recepty, które do sierpnia 2016 r. całkowicie zastąpią papierowe. Podległe Ministerstwu Zdrowia Centrum Systemów Informatycznych Ochrony Zdrowia wyda na system elektronicznej dokumentacji medycznej łącznie ponad 700 mln zł. Internetowe Konto Pacjenta jest ważnym elementem tego systemu i umożliwi m.in. wgląd do wystawionych recept, wyników badań czy skierowań na badania specjalistyczne. IKP ma ruszyć pod koniec tego roku, prawdopodobnie na przełomie listopada i grudnia. Wkrótce rozpocznie się również wdrażanie systemu elektronicznych recept i elektronicznych skierowań. Proces potrwa do 1 sierpnia 2016 r. Dzięki przeniesieniu dokumentów do wersji cyfrowej zniknie problem np. nieczytelnych recept. Będzie możliwość realizacji częściowej – obecnie receptę można zrealizować tylko w całości w jednej aptece, co czasem naraża pacjentów na szukanie apteki, która ma na stanie wszystkie przepisane leki. Źródło: Newseria Biznes Fot.: www.freeimages.com

Nominacja dla Grupy Adamed

migawka Zgłoś działanie niepożądane leku

ROŚLINA NUMERU

Fot.: www.freeimages.com

Jeszcze do niedawna z prawnego punktu widzenia ważne były opisy jedynie tych przypadków niepożądanych działań leków (ndl), które zostały potwierdzone przez fachowego pracownika opieki zdrowotnej. Teraz, w związku ze zmianą prawa, pacjenci, ich przedstawiciele ustawowi oraz opiekunowie, zyskali uprawnienia do bezpośredniego zgłaszania ndl, których doświadczyli, lub które odpowiednio obserwowali u osób trzecich. Wprowadzenie takiej zmiany zostało oparte na wieloletnich obserwacjach i prowadzeniu specjalnych programów pilotażowych w kilku państwach (Wielka Brytania, Holandia, kraje skandynawskie). Programy zachęcające pacjentów do zgłaszania ndl wykazały, że informacje od nich, jako osób bezpośrednio i najbardziej zainteresowanych skutkiem leczenia, stanowią uzupełnienie danych otrzymywanych od lekarzy czy farmaceutów. Co więcej, stwierdzono, że pacjenci wcześniej niż lekarze zgłaszają nowe, dotychczas nieopisane ndl – czyli te informacje, na których wszystkim najbardziej zależy. Zwracają także uwagę na inne objawy niż ich lekarze. Źródło: URPL

„

CYTAT NUMERU

2014 rok będzie niewątpliwie trudny dla całej branży farmaceutycznej. To kolejny rok, mam nadzieję, że już ostatni, w którym następuje spadek urzędowej marży na leki refundowane. Wynosi ona obecnie 5 proc., co właściwie nie zapewnia możliwości zyskownego zaopatrzenia aptek w tym segmencie – Jacek Dauenhauer, wiceprezes zarządu ds. strategii finansowej Pelion Healthcare Group Źródło: Newseria Biznes

Od najdawniejszych czasów melisa była znana jako roślina o właściwościach uspokajających i ułatwiających zasypianie. O leczniczym działaniu melisy pisali starożytni medycy, którzy polecali ją jako remedium „na uspokojenie nerwów, przeciw bólom głowy i użądleniom owadów”. Z cytrynowym aromatem Melisa lekarska (Melissa officinalis L.) to bylina zielna z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae), odznaczająca się mocnym, cytrynowym aromatem. Pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego i Azji Mniejszej, gdzie rośnie w stanie naturalnym. Obecnie jest powszechnie uprawiana w wielu krajach Europy. Surowiec olejkowy Surowcem farmakopealnym jest liść melisy (Melissae folium), który zaliczany jest do surowców olejkowych. Głównymi składnikami olejku są terpeny: cytral A (geranial) i cytral B (neral), czyli izomeryczne aldehydy monoterpenowe o silnym cytrynowym zapachu, a także cytronelal oraz inne mono- i seskwiterpeny. Udział procentowy poszczególnych składników olejku zależy w znacznej mierze od pochodzenia surowca. Podobnie jest też z zawartością olejku w roślinie, która na ogół waha się od 0,05 do 0,2% (istnieją też odmiany, które zawierają nawet 0,8%). Składniki olejku działają sedatywnie i spazmolitycznie. Drugą grupą związków czynnych są polifenolokwasy, a szczególnie kwas rozmarynowy. Obok działania uspokajającego, kwas ten wykazuje również właściwości wirusostatyczne, działając przede wszystkim przeciw Herpes simplex. Fot.: Adam Póltorak

„Lek bezpieczny” to kampania, w której Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych zachęca pacjentów do zgłaszania działań niepożądanych leków oraz tłumaczy nowe oznaczenia leków, takie jak odwrócony czarny trójkąt.

Melisa lekarska (Melissa officinalis L)

W stanach pobudzenia nerwowego Produkty lecznicze z melisy stosowane są w stanach ogólnego pobudzenia nerwowego z towarzyszącymi trudnościami w zasypianiu i zaburzeniami snu, a także w zaburzeniach trawienia na tle nerwicowym. Autor: dr Jerzy Jambor Prezes Polskiego Komitetu Zielarskiego

3/2014 Przemysł Farmaceutyczny

migawka Ból ma na imię Andrzej

Akcja-reakcja, restrykcja-obejście Od czasu wejścia w życie Ustawy o refundacji leków, warunki prowadzenia obrotu hurtowego i detalicznego produktów leczniczych istotnie się zmieniły. Zaczęły obowiązywać sztywne ceny i marże (przynajmniej w stosunku do leków refundowanych), zakazane stały się rabaty czy innego rodzaju korzyści w handlu takimi preparatami, marża hurtowa uległa obniżeniu, a marża detaliczna stała się tą liczoną od podstawy limitu (nie od ceny produktu będącego przedmiotem sprzedaży). Co więcej, na apteki nałożono zakaz prowadzenia reklamy ich działalności – zakaz, który jest interpretowany przez organy inspekcji farmaceutycznej bardzo rygorystycznie i z całą surowością egzekwowany. Intratny proceder Nie od dziś wiadomo, że każda akcja wywołuje reakcję, a restrykcje – próby ich obejścia. Dlatego też niespecjalnie zaskakują nowe zjawiska, jakie obserwujemy obecnie w dystrybucji leków, zwłaszcza na poziomie dystrybucji detalicznej, a które mają rekompensować właścicielom aptek utracone zyski, spowodowane trudniejszymi warunkami prowadzenia ich biznesu. Intratnym, chociaż nielegalnym, procederem jest odsprzedaż leków przez apteki hurtowniom farmaceutycznym, które te następnie eksportują równolegle za granicę. Jest to działalność nielegalna, ponieważ sprzedaż leków hurtowni farmaceutycznej jest obrotem hurtowym, nie detalicznym, a prowadzenie obrotu hurtowego bez właściwego zezwolenia jest przestępstwem, zgodnie z przepisami Prawa farmaceutycznego. Zagrożenie karą nie jest wysokie, ryzyko wszczęcia postępowania karnego – jeszcze mniejsze, dlatego nie brakuje właścicieli aptek, którzy podejmują to ryzyko, licząc na wysokie zarobki. Patologiczne zjawisko O tym, że to patologiczne zjawisko w dystrybucji leków, o którym sporo mówi się w mediach, nie jest rzadkością, przekonuję się ostatnio sama, jako że coraz więcej aptek poszukuje (z różną skutecznością) prawników, którzy wsparliby aptekę w takiej działalności. Co więcej, w rynku funkcjonują tak zwani „skupowacze” recept – osoby, które skupują duże ilości leków na podejrzanie wyglądające recepty. Podobno przypadki wystawiania wielu recept na ten sam PESEL są uważnie analizowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia i podobno wszelkie nieprawidłowości będą surowo karane, ale póki co, skupowanie leków kwitnie. Reperowanie budżetów Hurtownie farmaceutyczne również szukają sposobów na podreperowanie budżetów, nie zawsze w uczciwy sposób; producenci często sygnalizują problemy z dokładnym wyśledzeniem drogi konkretnego produktu w obrocie, w tym zwłaszcza ze zweryfikowaniem, czy na przykład dla celów premii czy rabatu na leku nierefundowanym jedno opakowanie leku nie jest raportowane kilkukrotnie.

Autor: Katarzyna Czyżewska, adwokat Czyżewscy kancelaria adwokacka s.c.

3/2014 Przemysł Farmaceutyczny

Fot.: zasoby własne autorki

*** Czy za powyższe, negatywne zjawiska w handlu lekami należy winić wyłącznie przedsiębiorców, hurtownie i apteki? Moim zdaniem nie. Zjawiska te są spowodowane również zbyt restrykcyjnym prawem…

Kampania reklamowa „Metafen – można inaczej walczyć z bólem” otrzymała cztery nagrody. Fot.: www.youtube.com

OKIEM PRAWNIKA

Metafen – jako pierwszy lek przeciwbólowy na polskim rynku – posiada w swoim składzie dwie główne substancje zwalczające ból: ibuprofen i paracetamol. Kampania tego produktu przełamuje standardową konwencję reklam leków. W jednym ze spotów charakterystyczne dla tej branży ostrzeżenie jest wyśpiewywane. W innym, obok stałego bohatera kampani, Romka (specjalisty od udawania bólu na potrzeby reklam), występuje Andrzej Ból, który może być tępy, rwący, piekący lub pulsujący. Romek w poszczególnych częściach kampanii wciela się w alpinistę, strażaka, dżokeja, gimnastyka... 8 maja ogłoszono zwycięzców polskiego konkursu reklamy KTR 2014. Kampania „Metafen – można inaczej walczyć z bólem” zdobyła aż cztery nagrody. Statuetki – złote, srebrne i brązowe Miecze KTR – wręczono podczas uroczystej gali Klubu Twórców Reklamy. Kampania Metafenu zdobyła nagrody w kategoriach: media interaktywne (złoto), kampania (srebro), film (dwa brązy). Źródło: www.polpharma.pl

Liczba numeru

3892

podpisów pod petycją skierowaną do Prezydenta RP, Premiera RP i Marszałka Sejmu zebrała Grupa Neuca w kampanii „Leki tylko z apteki” (stan na 17.06). Celem tej akcji jest zwrócenie uwagi na niebezpieczeństwa związane z pozaaptecznym obrotem lekami i suplementami diety. Organizator – giełdowy dystrybutor leków – domaga się przestrzegania obowiązujących obecnie uregulowań prawnych, a także stworzenia nowego prawa, które sprawi, że leki będą sprzedawane wyłącznie w aptekach. Kampania uzyskała poparcie Okręgowych Izb Aptekarskich. Protestują natomiast sklepy, stacje benzynowe oraz sami producenci leków. Źródło: www.lekitylkozapteki.pl

migawka Personalia

Fot.: INFARMA

– To dla mnie ogromny zaszczyt. Dziękuję członkom zarządu INFARMY za powierzenie mi tak odpowiedzialnego i wymagającego zadania. Pamiętając o tym, że fundamentem działań firm farmaceutycznych jest dobro pacjenta, będę starała się pracować na rzecz zwiększenia przejrzystości w naszej branży, podejmując dialog ze wszystkimi partnerami społecznymi i instytucjonalnymi w celu tworzenia dobrego klimatu dla rozwoju innowacyjności w dziedzinie farmakoterapii w Polsce – zadeklarowała nowa prezes INFARMY. Ewa Grenda jest dyrektor generalną firmy Roche Polska od 2005 roku. W latach 2011-2013 odpowiadała także za zarządzanie siedmioma dodatkowymi rynkami w regionie. Pracę w firmie Roche Polska rozpoczęła w 1991 roku, początkowo jako przedstawiciel medyczny, pełniąc przez lata wiele różnych funkcji w strukturze organizacji. Ewa Grenda jest absolwentką Wydziału Biologii na Uniwersytecie Gdańskim. Po skończeniu studiów przez kilka lat pracowała naukowo i dydaktycznie. Źródło: informacja prasowa INFARMA

Jak dbamy o zdrowie? Regularnie o zdrowie dba prawie 2/3 Polaków, najczęstszym źródłem informacji o zdrowiu jest internet, dużo częściej znamy swoją wagę niż np. grupę krwi – to tylko niektóre z wniosków tegorocznej edycji badania „Barometr Bayer”, które przeprowadził Millward Brown. Badania profilaktyczne są wskazywane dopiero na 11. miejscu wśród podejmowanych działań prozdrowotnych (nie poddaje się im blisko 40% respondentów!). Jeszcze rzadziej badani pogłębiają swą wiedzę nt. zdrowia: tylko co piąty śledzi informacje o nowych metodach terapii, zdobyczach medycyny. W efekcie blisko 42% respondentów nie potrafi jednoznacznie określić stanu swego zdrowia, a prawie co trzeci nie jest w stanie wykluczyć, że zignorowałby objawy potencjalnych chorób. Być może ma to związek z faktem, że najczęstszym źródłem informacji o zdrowiu jest internet (dla trzech na czterech respondentów) – lekarze są na drugim miejscu.

Grzegorz Cessak

Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych Gdybym mógł wynaleźć lek, to byłby to środek… bez wątpienia na raka Tabletka czy zastrzyk? Tabletka łatwiejsza do „przełknięcia” Jeżeli mógłbym zmienić jedną rzecz w polskiej branży farmaceutycznej, to byłoby to… zwiększenie wzajemnej współpracy Jeśli nie farmacja, to… Formuła 1, profesjonalne wyścigi samochodowe, Crosfit i muzyka Najbardziej demotywuje mnie… ludzka zawiść Nawyk, którego chciałbym się pozbyć? Nie mam złych nawyków Na co dzień nie potrafię się obejść bez… oddanych współpracowników Słowem, które nadużywam jest… „oczywisty” Wśród współpracowników cenię sobie… rzetelność Postacią, którą chciałbym poznać jest… Frank Sinatra Humor poprawia mi… uśmiech na twarzach moich córek Do końca życia zapamiętam… narodziny moich córek Jestem dumny z… mojej rodziny Jeśli mógłbym cofnąć czas, to…? Jestem człowiekiem szczęśliwym i spełnionym, nie chcę cofać czasu

Młodzi kontra starsi Ludzie w wieku 15-29 lat, choć najczęściej mówią o regularnym zaangażowaniu w działania prozdrowotne (72%), mają najmniejszą wiedzę o swoich parametrach: co trzeci nie wie jaką ma grupę krwi. Są też najbardziej wśród badanych niefrasobliwi w kwestii zdrowego odżywiania. Im starsza grupa, tym bardziej dba o dietę; ma też większą wiedzę o takich parametrach, jak ciśnienie czy poziom cukru. Fot.: www.freeimages.com

10 czerwca, decyzją zarządu Związku Pracodawców Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych INFARMA, stanowisko prezesa zarządu objęła Ewa Grenda, dyrektor generalna Roche Polska, dotychczas członek zarządu INFARMY.

Fot.: URPL

LUDZIE FARMACJI

Smacznie, ale czy zdrowo? Podejście respondentów do codziennej diety najlepiej charakteryzuje stwierdzenie: „Staram się dbać o wagę i kontrolować ilość i rodzaj jedzenia”. Choć badani dostrzegają wagę zdrowego odżywiania (79%), na co dzień nie zawsze przejmują się zawartością tłuszczu, cukru, soli w żywności (czyni to odpowiednio 46, 41 i 42%). Dbałość o dietę cechuje zwłaszcza kobiety i wzrasta wraz z wiekiem. Młodzi mężczyźni częściej deklarują spożywanie fast foodów. 98% respondentów wie ile waży – dużo częściej znamy swoją wagę niż np. grupę krwi. Źródło: informacja prasowa Bayer, „Barometr Bayer”, Millward Brown, kwiecień 2014, CAWI, N=900 (18-55 lat)

3/2014 Przemysł Farmaceutyczny

z życia branży

Rozmiar ma znaczenie – Przy tworzeniu fabryki w Strykowie założeniem było „bycie dużym” – wytwarzamy globalnie, a więc koncentrujemy się na jak największych wolumenach. Z drugiej strony jesteśmy chyba najbardziej „zleanowanym” zakładem w Grupie. Te dwie cechy tworzą bardzo dobre połączenie – mówi Ard van der Meij, prezes zarządu Sandoz Polska.

• Sandoz jest drugą co do wielkości firmą w Polsce produkującą leki odtwórcze, które przyczyniają się do zwiększania dostępności farmakoterapii dla pacjentów. Mimo to generyki są chyba podświadomie traktowane trochę jako „druga kategoria”…

najlepiej, nawet jeśli jest droższe od innych produktów. Ważne, żeby mieć wybór.

Zgadzam się, że w niektórych środowiskach jest kreowany pogląd, że generyki mogą być gorsze, również pod względem jakości czy działania. A przecież każdy lek dopuszczony do obrotu musi spełniać ściśle określone wymagania, być skuteczny i bezpieczny. Dlatego nie powinien być w żaden sposób dyskredytowany przez firmę farmaceutyczną czy segment rynku. Moim zdaniem, wśród polskich pacjentów takie myślenie wynika przede wszystkim z nieświadomości. Ludzie nie zdają sobie sprawy, ile leków odtwórczych przyjmują. Dzielą je raczej na tanie i drogie, aniżeli generyczne i oryginalne.

W krajach Europy Środkowej i Wschodniej jest jednak większa obawa i podejrzliwość. Dużą rolę odgrywają mechanizmy marketingowe. Temat „leki generyczne kontra leki oryginalne” wciąż wywołuje w Polsce emocje. W Holandii, kiedy skończy się patent, chcemy nabyć produkt leczniczy po prostu po bardziej dogodnej cenie. Nikt nie kwestionuje jego działania czy skuteczności. Myślę, że rynek farmaceutyczny pod tym względem jest tam bardziej dojrzały.

• Bywa tak, że pacjent poinformowany przez farmaceutę przy okienku o tańszym zamienniku, myśli sobie: „czy tańszy to znaczy gorszy?”.

Grupa cały czas rośnie, rozwija się i zwiększa moce produkcyjne. Podczas podejmowania decyzji o lokalizacji nowej inwestycji, brano pod uwagę kilka miejsc. Jako najważniejsze czynniki określono: dostęp do wykwalifikowanego personelu, względy ekonomiczne oraz dogodne połączenie z resztą świata.

Pacjenci wierzą w to, co przepisuje im lekarz. Poza tym, jeśli wcześniej przyjmowali jakiś lek, który się sprawdził, nie chcą go zamieniać, nawet kosztem ceny. Na pytanie aptekarza o „tańszy zamiennik” pewna część ludzi odpowie: „ok, poproszę to, co kosztuje mniej”. Druga grupa osób zapyta: „czy to na pewno będzie dobre?”. A jeszcze inna powie: „absolutnie nie, chcę to, co miałem przedtem!”. Jest to oczywiście przedstawione w dużym uproszczeniu i zależy od charakteru oraz podejścia danego człowieka. Nie wszyscy chcą zawsze kupować to, co jest np. najtańsze. Możemy to porównać choćby do wizyty w sklepie spożywczym – wybierasz to, co smakuje ci

3/2014 Przemysł Farmaceutyczny

• Pochodzi pan z Holandii. Jak tam wygląda podejście do generyków?

• W branży głośno i dużo mówi się o budowie waszej nowej fabryki. Dlaczego Sandoz jako miejsce inwestycji wybrał właśnie Stryków?

• Stryków ma to wszystko? Polska jest dobrym krajem dla tego typu inwestycji, bo spełnia właśnie te 3 kryteria.

• A w czym dokładnie się specjalizujecie? Przy tworzeniu fabryki w Strykowie założeniem było „bycie dużym” – wytwarzamy globalnie, a więc koncentrujemy się na jak największych wolumenach. Z drugiej strony jesteśmy chyba najbardziej „zleano-

z życia branży wanym” zakładem w Grupie. Te dwie cechy tworzą bardzo dobre połączenie.

Ard van der Meij – prezes zarządu Sandoz Polska

• Byliście już duzi, a dzięki rozbudowie jeszcze się rozrośliście. Inwestycja objęła budowę zupełnie nowego budynku. Znajdzie się w nim część produkcyjna, ogromna pakownia, laboratoria kontroli jakości, magazyn, piętro techniczne… W związku z tym będziemy potrzebować nowych pracowników: operatorów, osób ds. technicznych, analityków, chemików, menadżerów. Planujemy zatrudnić ok. 130 nowych ludzi. Już teraz prowadzimy proces rekrutacji. Pierwsze opakowanie powinno zejść z linii w pierwszym kwartale 2015 roku.

• Wspomniał pan o ogromnej pakowni – będzie największa w Polsce? Stanie w niej w rzędach obok siebie 12 supernowoczesnych linii. Nasze zapotrzebowanie na pakowanie było tak duże, że nie mogliśmy się już pomieścić w istniejącej przestrzeni. Nie mam tak szczegółowych danych, ale wydaje mi się, że po

LUDZIE FARMACJI Ard van der Meij

Fot.: Sandoz Polska

Gdybym mógł wynaleźć lek, to byłby to środek na… MSA (multiple system atrophia) lub chorobę Alzheimera Tabletka czy zastrzyk? Jako wykształcony farmaceuta wybrałbym zastrzyk, jako pacjent – tabletkę Jeżeli mógłbym zmienić jedną rzecz w polskiej branży farmaceutycznej, to… umocniłbym dialog pomiędzy branżą a rządem Jeśli nie farmacja, to… chirurgia Za największe odkrycie w historii farmacji uważam… penicylinę Najbardziej demotywują mnie… ludzie, którzy wciąż narzekają Nawyk, którego chciałbym się pozbyć, to… Jestem jaki jestem, ale chciałbym przesunąć trochę balans pomiędzy czasem na pracę a życiem prywatnym Na co dzień nie potrafię się obejść bez… szklanki mleka oraz kanapki z szynką i serem Słowem, które nadużywam jest… szansa (opportunity) Wśród współpracowników cenię sobie najbardziej… poświęcenie oraz zaangażowanie Postacią, którą chciałbym poznać jest... Maria Skłodowska-Curie Humor pomaga mi w… przełamywaniu barier międzyludzkich, również w sytuacjach zawodowych Do końca życia zapamiętam… czas, który spędziłem w Polsce Jestem dumny z… mojej rodziny i mojego zespołu w pracy Jeśli mógłbym cofnąć czas, to… niczego bym nie zmienił – życie trzeba brać takim, jakie jest

3/2014 Przemysł Farmaceutyczny

z życia branży zakończeniu inwestycji nasz oddział pakujący może być największym w kraju.

• Czy w takim razie bierzecie również pod uwagę pakowanie dla innych, „na zewnątrz”? W biznesie trzeba być przygotowanym na wszystko, bo nigdy nie wiadomo, co może się wydarzyć. W pierwszej kolejności jednak będziemy pakować własne produkty. Jesteśmy stosunkowo blisko zakładu Sandoz w Barleben, więc czasem współpracujemy. Jeśli będzie taka możliwość i potrzeba, to nie wykluczamy również pakowania dla innych fabryk Grupy – w szczególności tych leków, które są przeznaczone na polski rynek.

• Nawiązując do procesu pakowania, uważa pan, że założenia dyrektywy przeciw fałszowaniu produktów leczniczych są słuszne?

ROZBUDOWA Sandoz posiada w Strykowie fabrykę leków generycznych, która jest jednym z najnowocześniejszych zakładów farmaceutycznych w Europie. Obecnie trwa jej rozbudowa – zakończenie jest planowane w tym roku

Fot.: BMP’

Obecność na rynku podróbek jest niepokojąca. Każdy producent leków chciałby dla swoich wyrobów jak najlepszego zabezpieczenia przed ich fałszowaniem. Fakty są jednak takie, że ok. 99% leków sfałszowanych pochodzi z nielegalnego łańcucha dostaw. A pamiętajmy, że serializacja dotyczy wyłącznie dystrybucji legalnej. To dobrze, że chcemy lepiej zabezpieczać leki , ale koszty, które trzeba ponieść w związku z serializacją i agregacją, są ogromne. Pytanie: czy zaproponowane rozwiązania będą się przekładać na zmniejszenie zjawiska fałszowania produktów leczniczych? Ten typ zabezpieczeń niestety nie dotyka problemu związanego ze sprzedażą, np. przez internet. Sandoz, jak każda firma farmaceutyczna, jest oczywiście zobowiązany do implementacji założeń dyrektywy, ale chcemy robić to z głową.

3/2014 Przemysł Farmaceutyczny

• Na kimś się wzorujecie? Myślę, że wiele możemy się nauczyć na przykładzie Turcji – w co warto zainwestować, a czego unikać – żeby mieć równie dobry jak oni, albo nawet lepszy start w Europie. 27 krajów, których systemy informatyczne powinny ze sobą „rozmawiać w jednym języku”, ma rozpocząć współpracę „na żywo” w mniej więcej zbliżonym do siebie czasie. Jest to spore wyzwanie. Mam nadzieje, że akty delegowane, których w tej chwili wszyscy oczekujemy, pojawią się pod koniec roku i dadzą nam wystarczającą liczbę wskazówek do tego, jak działać.

• Wspomniał pan, że jesteście najbardziej „zleanowaną” fabryką w całej Grupie. W jaki sposób optymalizujecie koszty? W dzisiejszych czasach każdy chce wydać tyle, ile jest niezbędne, żeby osiągnąć swój cel, którym jest dostarczenie produktu o wysokiej jakości. Wszystkie firmy, nie tylko z przemysłu farmaceutycznego, codziennie podejmują takie wyzwanie. My nieustannie poszukujemy efektywności, ale tylko w takich rozwiązaniach, które gwarantują najwyższą jakość, bo to koniecznie musi iść w parze.

• A czy jest jakiś obszar, w którym macie bardzo dobre wyniki w temacie optymalizacji? Żeby móc konkurować na rynku globalnym, musimy osiągać świetne rezultaty w każdym obszarze działalności – bez względu na to, czy mówimy o produkcji, efektywności pracy, transporcie itd. Jesteśmy jednak częścią dużej Grupy pod szyldem „Novartis”. Możemy więc korzystać ze wspólnych doświadczeń i wzajemnie sobie pomagać. Doskonalimy się z roku na rok i jesteśmy coraz lepsi. Rozmawiała Patrycja Misterek Rozmowa została przeprowadzona w języku angielskim