T E M AT N U M E R U I M i s j a W o d - K a n
JakI będzie wod-kan przyszłości? I j a k s ta ć s i ę p r z e d s i ę b i o r s t w em j utra ? I K o n s o l i d a c j a , w s p ó ł p ra c a – c z y wart o ? I B y ć g o t o w y m na „ c y f r o w e g o ” k l ienta I D z ia ł a l n o ś ć w n o w e j r z e c z y w i s t o ś c i p ra w ne j
Krajobraz po rewolucji > 17
Aby mniejszy nie odstawał > 22
Deszczówka wykreślona z definicji ścieków > 58
CEL: stać się przedsiębiorstwem JUTRA 1. Na co postawić: konsolidacja, współpraca między zakładami czy bycie „Zosią samosią”? 2. Jak sprostać wymaganiom klientów? Dostosować się do potrzeb nowych pokoleń i zadbać o bezpieczeństwo? 3. Jak odnaleźć się w nowej rzeczywistości prawnej? 4.
W jakie technologie, materiały, rozwiązania inwestować, by były to inwestycje z myślą o przyszłych pokoleniach?
5. Czy opłaca się być samowystarczalnym energetycznie? 6. Gospodarka w obiegu zamkniętym – czy warto? Więcej informacji na kierunekWODKAN.pl
Misja: WOD-KAN PRZYSZŁOŚCI
SP I S T R E ŚCI
E k s pl o a t a c j a 44 I Obniżyć awaryjność sieci o 250%. Niezawodność dostaw wody w aspekcie awaryjności sieci wodociągowej Tomasz Oleksiak 50 I Zwieńczenia studzienek kanalizacyjnych. Jakich błędów nie popełniać? Piotr Wójtowicz, Mariusz Karski 53 I Przepływomierze elektromagnetyczne sztycowe. 10 lat doświadczeń praktycznych z eksploatacji Wojciech Koral 56 I Micropilot FMR10/20. Najlepszy zamiennik hydrostatycznej sondy poziomu w przepompowniach ścieków Mariusz Szwagrzyk P r awo 58 I Deszczówka wykreślona z definicji ścieków. Wody opadowe i roztopowe w nowej rzeczywistości prawnej Emilia Topolnicka, Mikołaj Maśliński Historia 61 I Świadectwo rozwoju kolejowej infrastruktury wodociągowej Ryszard Lidzbarski F el i et o n y 67 I Zgrzewka Michał Rżanek 68 I Deficyt wody. Mamy plan? Dariusz Dzida 69 I Legislacyjna zadyszka? Adam Makieła, Łukasz Lipiec 70 I Temat tabu? Paweł Chudziński
Fot.: 123rf
Mieć wyobrażenie gospodarki wodno-ściekowej jutra... Klara Ramm 1 7 M i s j a W OD - K AN pr z y s z ł o ś c i Fot.: MPWiK w Krakowie
N o w o c z e s n e pr z e d s i ę b i o r s tw o w o d - k a n 34 I SMARTFLOW. Innowacyjne oprogramowanie do obniżania strat wody Andrzej Bober 38 I Krok do wodociągowego układu inteligentnego. Modernizacja systemu SCADA w Centralnej Dyspozytorni Zakładu Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o w Raciborzu Stanisław Janik
8 T E M A T N U M E R U : M i s j a W OD - K AN pr z y s z ł o ś c i
Krajobraz po rewolucji
Piotr Ziętara, prezes zarządu MPWiK w Krakowie
5 8 P R AWO Fot.: 123rf
T E M AT N U M E RU : M i s j a W OD - K AN pr z y s z ł o ś c i 8 I Mieć wyobrażenie gospodarki w odno-ściekowej jutra. Polityka wodna w Unii Europejskiej Klara Ramm 14 I Konsolidacja nie jest nieunikniona… wywiad z Tadeuszem Rzepeckim, przewodniczącym Rady IGWP, prezesem Tarnowskich Wodociągów 17 I Krajobraz po rewolucji wywiad z Piotrem Ziętarą, prezesem zarządu MPWiK w Krakowie 22 I Aby mniejszy nie odstawał... wywiad z Pawłem Chudzińskim, prezesem zarządu Aquanet S.A. 25 I Składki emerytalne zainwestujmy w WOD-KAN wywiad ze Zbigniewem Gieleciakiem, prezesem RCGW w Tychach 28 I Z każdego odpadu stwórz produkt… wywiad z Tadeuszem Pilarskim, prezesem Jastrzębskiego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji SA 31 I Wod-Kan to nie żaden kopciuszek wywiad z Andrzejem Chabrzykiem z S&T Services Polska Sp. z o.o.
Wody opadowe i roztopowe w nowej rzeczywistości prawnej Emilia Topolnicka, Mikołaj Maślińsk
kierunek wod-kan 3/2018 3
OD R E DA K CJI
dawniej
Jo a n n a Ja ś kow s k a redaktor wydania t e l . 3 2 4 1 5 9 7 7 4 w e w. 1 9 t el . kom . 7 2 8 4 4 9 5 0 2 e - m a i l : j o a n n a . j a s k o w s k a @ e - b m p. pl
Sporządzić mogę wszystko, co mi przyjdzie do głowy – mówił Mikromił – ale znów nie wszystko do niej przychodzi. To ogranicza mnie, jak i ciebie – nie potrafimy bowiem pomyśleć wszystkiego, co jest do pomyślenia, i może być tak, że właśnie jakaś inna rzecz, nie ta, którą pomyśleliśmy i którą robimy, godniejsza byłaby urzeczywistnienia! Stanisław Lem, Bajki robotów
Misja: WOD-KAN przyszłości
O
czyszczalnie staną się biorafineriami, w których zachodzić będzie odzysk surowców, utylizacja odpadów płynnych biodegradowalnych, intensyfikacja produkcji biogazu, a następnie energii elektrycznej i cieplnej. Istotne staną się wyzwania środowiskowe i społeczne, związane ze zmniejszeniem oddziaływania na klimat, eliminację smogu i ograniczeniem produkcji CO2. Wytwarzany będzie wodór z biogazu i z osadów, który stanie się paliwem w samochodach, dronach i innych napędach. Firmy wod-kan staną się zakładami utylizującymi w coraz większym stopniu wszystkie biodegradowalne odpady płynne z różnych przemysłów i z rolnictwa – to wizja przyszłości, jaką kreśli Zbigniew Gieleciak, prezes Regionalnego Centrum Gospodarki Wodno-Ściekowej w Tychach (wywiad na s. 25).
M
amy coś niezwykle wartościowego – biomasę, osady ustabilizowane beztlenowo, które w Polsce mają wyjątkową jakość. Posiadają taką zawartość fosforu czy azotu, która pozwala konkurować z najlepszymi nawozami naturalnymi – taki kierunek rozwoju dla branży wod-kan wskazuje Tadeusz Pilarski, prezes Jastrzębskiego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji SA (wywiad na s. 28).
P
iotr Ziętara, prezes MPWiK Kraków S.A., jako jeden ze strategicznych celów przyszłościowych wymienia po-
4 kierunek wod-kan 3/2018
wrót do uzdatniania wody z rzeki Wisły (wywiad s. 17). Paweł Chudziński, prezes Aquanet S.A. zauważa, że za 5-7 lat skończymy szaleństwo inwestycyjne trwające już prawie od 20 lat i wówczas będzie można położyć nacisk na eksploatację i na zarządzanie (wywiad na s. 22). A Tadeusz Rzepecki, przewodniczący Rady Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie”, prezes zarządu Tarnowskich Wodociągów Sp. z o.o., stwierdza, że „konsolidacja nie jest nieunikniona”, choć w Tarnowie tzw. centralizacja czy konsolidacja produktowa sprawdza się (wywiad na s. 14).
P
omysłów, jak wyglądać będzie wod-kan przyszłości i w jakim kierunku powinien się rozwijać jest wiele. Choć pewnie nie wszystkie możliwe przyszły już nam do głowy „i może być tak, że właśnie jakaś inna rzecz, nie ta, którą pomyśleliśmy i którą robimy, godniejsza byłaby urzeczywistnienia”. Stąd hasło: „Misja WOD-KAN przyszłości” jest nie tylko tematem przewodnim najnowszego numeru naszego czasopisma, ale także przyświecać nam będzie podczas XXI Kongresu WOD-KAN-EKO (13-15 listopada 2018 r., Łódź), na który już dzisiaj zapraszam.
Wydawca: BMP spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel. 32 415 29 21, 32 415 97 93 e-mail: ochrona@e-bmp.pl www.kierunekwodkan.pl
BMP to firma od 25 lat integrująca środowiska branżowe, proponująca nowe formy budowania porozumienia, integrator i moderator kontaktów biznesowych, wymiany wiedzy i doświadczeń. To organizator branżowych spotkań i wydarzeń – znanych i cenionych ogólnopolskich konferencji branżowych, wydawca profesjonalnych magazynów i portali. Rada Programowa: Dariusz Dzida – kierownik sieci wodociągowej AQUA S.A. prof. dr hab. inż. Marek Gromiec – członek Krajowej Rady Gospodarki Wodnej, doradca Komisji Środowiska Senatu RP Dorota Jakuta – prezes Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie” Marek Kornatowski – pełnomocnik prezesa zarządu ds. Rozwoju Relacji Zewnętrznych MPWiK S.A. Wrocław Dariusz Latawiec – dyrektor Miejskiego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Nowym Targu Radosław Łuczak – prezes Łódzkiej Spółki Infrastrukturalnej Sp. z o.o. Michał Rżanek – prezes Piotrkowskich Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. prof. dr hab. inż. Ziemowit Suligowski – Katedra Inżynierii Sanitarnej, Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska, Politechnika Gdańska Klara Ramm – przedstawiciel Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie” w EURAU Piotr Ziętara – prezes zarządu MPWiK S.A. w Krakowie Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redaktor wydania Joanna Jaśkowska Redakcja techniczna Marek Fichna, Maciej Rowiński Prenumerata, kolportaż Adrian Waloszczyk Sprzedaż: Beata Fas, Magda Mika, Ewa Dombek, Jolanta Mikołajec, Małgorzata Pozimska, Marta Mazurek Druk: FISCHER POLIGRAFIA Cena 1 egzemplarza – 23,15 zł + 8% VAT Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu Nr konta: 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 PKWiU: 58.14.12.0, ISSN: 2391-6044 Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Fot. na okładce: 123rf
W o b i ekt y w i e
O c z k o W o d n e Cl i m a p o n d Radom jest pionierem we wdrażaniu działań adaptacyjnych do zmian klimatu w Polsce. Climapond to innowacyjny system gromadzący i infiltrujący wody opadowe z dachu „klimatycznego przedszkola” (nr 16 w Radomiu) i wspierający lokalną bioróżnorodność. Projekt LIFERADOMKLIMA „Adaptacja do zmian klimatu poprzez zrównoważoną gospodarkę wodą w przestrzeni miejskiej Radomia”, LIFE14CCA/PL/000101 (http://life.radom.pl/) Fot. Urząd Miejski w Radomiu
kierunek wod-kan 3/2018 5
Z PO R TA L U
k i eru n ekw o d k a n . pl
Infrastruktura Krytyczna Miast
Fot.: 123 rf
Konferencja adresowana jest do przedstawicieli środowisk naukowych, instytucji i jednostek związanych z funkcjonowaniem i zarządzaniem kryzysowym, projektantów, wykonawców, producentów, zarządców oraz instytucji związanych z zarządzaniem, eksploatacją, monitoringiem i bezpieczeństwem komunalnej infrastruktury krytycznej, obejmujących w szczególności systemy: zaopatrzenia w wodę, odbioru i unieszkodliwiania ścieków, energetyki oraz teleinformatyki.
Fot.: 123 rf
To tytuł Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej organizowanej 24-26 października 2018 r. w Hotelu Perła Południa w Rytrze (Beskid Sądecki, województwo małopolskie) przez Sądeckie Wodociągi.
Oczyścić ścieki i uzyskać energię
Dzięki mikrobiologicznym ogniwom paliwowym (MFC), zamiast zużywać energię na oczyszczanie ścieków, można otrzymać jednocześnie oczyszczone ścieki i wyprodukować energię elektryczną. Ogniwa zamieniają energię chemiczną zawartą w związkach chemicznych na energię. W ogniwach mikrobiologicznych energię uzyskuje się dzięki bakteriom, które utleniają substancje organiczne, znajdujące się w ściekach. Źródło: newseria.pl
Więcej o technologii czytaj na
Magazyn Kierunek Wod-Kan objął patronat medialny nad konferencją
Szczegółowe informacje na www.swns.pl. Zgłoszenie: ikm@swns.pl.
6 kierunek wod-kan 3/2018
C I E K A WOS T K A Nowy preparat antyodorowy Trzy miasta w Polsce: Jaworzno, Warszawa i Jastrzębie Zdrój testują nowy preparat antyodorowy, który ma posiadać lepsze właściwości od dotychczas stosowanego. Przed uruchomieniem aparatury w Polsce gościli specjaliści ze Stanów Zjednoczonych i Danii, gdzie preparat bardzo dobrze się sprawdza. Przez około miesiąc do ścieków przepływających przez pompownię dawkowane będą dwie substancje: nadtlenek wodoru i produkt o handlowej nazwie Ultra S3. Żródło: wodociagi.jaworzno.pl
Fot.: 123 rf
Tematyka konferencji: • Efektywność zarządzania bezpieczeństwem w rozproszonej złożonej infrastrukturze komunalnej. • Powiązania i zależności międzybranżowe systemów infrastruktury komunalnej. • Eksploatacja systemów infrastruktury komunalnej w warunkach normalnych i w sytuacjach kryzysowych. • Awaryjność systemów infrastruktury komunalnej w aspekcie bezpieczeństwa funkcjonowania. • Zarządzanie infrastrukturą miejską jako elementem infrastruktury krytycznej. • Infrastruktura miast jako obszar potencjalnego oddziaływania terrorystycznego. • Granice obszarów i punkty krytyczne infrastruktury komunalnej – ich znaczenie dla bezpieczeństwa funkcjonowania infrastruktury krytycznej. • Szacowanie ryzyka i koncepcja uodpornienia infrastruktury komunalnej. • Zagrożenia asymetryczne w funkcjonowaniu infrastruktury komunalnej. • Prawne i ekonomiczne uwarunkowania ochrony komunalnej infrastruktury technicznej. • Technologia i materiały, a bezpieczeństwo funkcjonowania infrastruktury komunalnej.
Z PO R TA L U
W Dąbrowskich Wodociągach, nad działaniem liczącej 500 km sieci wodociągowej wraz z przyłączami oraz 90 obiektami i budynkami, czuwa zaawansowany system monitoringu. To oczy, uszy i nos wodociągowców XXI wieku. Bez niego nie byłoby możliwe świadczenie usług na najwyższym poziomie, minimalizacja strat wody, ograniczenie nieprzyjemnych zapachów ścieków, zapewnienie najwyższych standardów bezpieczeństwa i zarządzanie skomplikowaną infrastrukturą.
R OZ M A I T OŚC I
132
mln zł
do roku 2022 wyda Grupowa Oczyszczalna Ścieków w Łodzi na inwestycje. Ponad 68 milionów złotych pozyskano na ten cel z Funduszu Spójności Unii Europejskiej
Fot.: Dąbrowskie Wodociągi
„ System monitoringu w Dąbrowskich Wodociągach składa się z trzech filarów. Pierwszy z nich to główny system monitoringu obiektów technologicznych, działający w systemie SCADA, przeznaczony do nadzoru, sterowania oraz akwizycji danych. Drugi to mobilny monitoring oparty na systemie PMAC. Trzecim jest nowoczesne Centrum Dyspozytorskie, do którego trafiają wszystkie dane do analizy. Źródło: dabrowskie-wodociagi.pl
Więcej czytaj na kierunekWODKAN.pl
W Bawarii, czyli w jednym z 16 landów Niemiec, istnieje około 2 tysiące przedsiębiorstw wodociągowych i to taki system funkcjonuje tam od lat. W innych państwach jak Wielka Brytania, Holandia, w których jest dużo mniej przedsiębiorstw, także to działa. – Tadeusz Rzepecki, przewodniczący Rady Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie”
Aquanet szuka inwestora do rewitalizacji Hali Filtrów Hala Filtrów, wybudowana na początku XX wieku, została wyłączona z użytkowania na początku lat 90. ub. w. AQUANET szuka inwestora w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego, który byłby zainteresowany realizacją tej inwestycji.
Kluczowym założeniem jest adaptacja budynku na wielofunkcyjny obiekt, w którym architektura, design i sztuka użytkowa towarzyszą wydarzeniom kulturalnym, a także spotkaniom biznesowym i towarzyskim. Szacunkowa wartość inwestycji: 129 000 000 zł, a okres obowiązywania koncesji to 25 lat. Termin składania ofert do 31 sierpnia 2018 do godz. 12.00. Źródło: Aquanet
Efektywne energetycznie układy pompowe...
...to tytuł wydanej właśnie przez Oficynę Wydawniczą Politechniki Warszawskiej książki, której autorem jest prof. Waldemar Jędral. Fot.: 123 rf
Nad Dąbrowskimi Wodociągami czuwa zaawansowany system monitoringu
k i eru n ekw o d k a n . pl
Książka jest owocem ponad 40-letnich doświadczeń autora w obszarze energooszczędnej eksploatacji układów pompowych. Przeznaczona dla szerokiego kręgu użytkowników pomp, projektantów instalacji pompowych, a także studentów wyższych uczelni technicznych. Może też być użyteczna dla osób interesujących się zagadnieniami racjonalizacji przetwarzania i użytkowania energii.
kierunek wod-kan 3/2018 7
T E M AT N U M E R U
I M i s j a W OD - K AN pr z y s z ł o ś c i
8 kierunek wod-kan 3/2018
T E M AT N U M E R U
I
M i s j a W OD - K AN pr z y s z ł o ś c i
Mieć wyobrażenie gospodarki wodno-ściekowej jutra Polityka wodna w Unii Europejskiej przewodnicząca komitetu ds. ekonomiczno-prawnych EurEau, Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie”
Powszechnie znane są dane statystyczne mówiące o mocno ograniczonych zasobach wodnych w naszym kraju, porównywalnych do Egiptu, aby lepiej zobrazować problem. Nie warto ich po raz kolejny przytaczać, gdyż ilość nie musi być problemem, jeśli kraj ma wizję odpowiedniej gospodarki dbającej także o jakość oraz właściwe wykorzystanie zasobów.
kierunek wod-kan 3/2018 9
Fot.: 123 rf
dr inż. Klara Ramm
T E M AT N U M E R U
I M i s j a W OD - K AN pr z y s z ł o ś c i
RYS. 1 Podstawa oceny wszystkich europejskich wód
bardzo dobry
potencjał lub stan ekologiczny:
dobry
biologiczne elementy jakości związane z organizmami żyjącymi na dnie zbiornika Wody powierzchniowe (rzeki, jeziora, wody przejściowe i przybrzeżne)
umiarkowany
słaby
zły
stan chemiczny: ilość substancji priorytetowych w wodach powierzchniowych ilość substancji zanieczyszczających wody głębinowe (np. azotany, pestycydy)
dobry
zagrożone nieosiagnięciem dobrego stanu
ocena ogólnego stanu na podstawie oceny wszystkich czynników: dobry, lub zagrożenie nieosiagnięciem dobrego stanu
Wody podziemne
stan ilościowy: bilans wodny związany również z potrzebami ekosystemów czy wpływem wód zasolonych
dobry
zagrożone nieosiagnięciem dobrego stanu
T
ematyka bezpieczeństwa wody jest ostatnio jedną z najbardziej dyskutowanych kwestii. Zmieniający się świat zastanawia się, jak zabezpieczyć zasoby czystej wody. Dotyczy to także Europy, której populacja, podobnie jak zasoby, nie jest rozmieszczona równomiernie. Aktywność gospodarek związana z urbanizacją, przemysłem i rolnictwem ma bezpośredni wpływ na środowisko wodne. Zmienia się proporcja między tymi trzema sektorami zależnymi od wody. Coraz więcej nawodnień stosowanych w rolnictwie sprawia, że staje się ono głównym konkurentem wodociągów w walce o czystą wodę. Z drugiej strony coraz mniej wody zużywa przemysł wdrażający rozwiązania zasobooszczędne. Niestety jednak wywołuje niepokój, emitując do środowiska nowe rodzaje zanieczyszczeń. Występowanie niedoborów wody, nadmierna eksploatacja źródeł z jednej strony, a z drugiej gwałtowne ulewy, powodzie i podtopienia miast stają się codziennością. Jest o co dbać: długość rzek w UE znacząco przekracza milion km, a powierzchnia jezior to ponad 82 000 km2. Polska, będąc członkiem UE, zobowiązana jest do angażowania się w działania mające chronić środowisko naturalne dla przyszłych pokoleń.
10 kierunek wod-kan 3/2018
Podstawa – Ramowa Dyrektywa Wodna Legislacja unijna skierowana na kwestie gospodarki wodnej powstała na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Z tego względu jest dość rozbudowana, ale z jasnym celem zachowania zasobów. Podstawowym narzędziem regulacyjnym jest Ramowa Dyrektywa Wodna, która wskazuje kierunki działania mające poprawić jakość i dyspozycyjność zasobów wodnych w Europie. Ma już 18 lat, dlatego Komisja Europejska zaproponowała ocenić jej skuteczność. W dodatku, że w zasadzie wiadomo, iż cele RDW nie zostaną osiągnięte do 2027 r., tak jak to zakładano. Poza tym niedługo powinniśmy poznać ocenę drugiej aktualizacji Planów Gospodarowania Wodami na Obszarach Dorzeczy (aPGW), opracowaną przez kraje UE. Jest to dość trudne i absorbujące zadanie, ocena stanu ilościowego i jakościowego wód wymaga od krajów członkowskich wielu narzędzi, ale także konsekwencji w działaniu. Rys. 1 prezentuje ogólny schemat, jako podstawę oceny wszystkich europejskich wód. W oparciu o raporty krajów członkowskich, w lipcu br. Europejska Agencja Środowiska (EEA) zaprezentowała własną ocenę sytuacji. Szczegóły opublikowano na platformie WISE (https://www.eea.europa.eu/ data-and-maps/data/wise-wfd-2 ). Dzięki interaktyw-
T E M AT N U M E R U
nym mapom można na niej przeanalizować wiele detali i podstawowe wnioski z opracowania EEA są następujące: • Wody podziemne mają najlepszy stan spośród wszystkich zasobów. Dobry stan chemiczny ma 74%, dobry stan ilościowy 89%. • Około 40% wód powierzchniowych (rzeki, jeziora, wody przejściowe i przybrzeżne) ma dobry stan ekologiczny, 38% dobry stan chemiczny. • W większości krajów członkowskich kilka substancji priorytetowych (głównie rtęć) powoduje ich zły stan chemiczny. Gdyby nie te substancje, tylko 3% wód miałyby zły stan. Widać również postęp w działaniach na rzecz redukowania zanieczyszczeń chemicznych. • Druga aPGW nie wykazuje znaczących zmian w stosunku do poprzedniej wersji Planów. Zmalała liczba części wód o nieznanym statusie, powiększając jednak ilość zarówno po stronie tych o złym stanie, jak i dobrym. Rośnie zaufanie do mechanizmów oceny jakości. • Najistotniejsze rodzaje presji na wody powierzchniowe to zmiany hydromorfologiczne (40%), zanieczyszczenia ze źródeł rozproszonych, szczególnie rolnictwa (38%), depozycja z atmosfery (38%, głównie rtęć), zanieczyszczenia ze źródeł punktowych (18%), ujęcia wody (7%). • Kraje członkowskie wykonały znaczący wysiłek w celu poprawy sytuacji, choć oczywistym jest, że efekty nie mogą być widoczne od razu. Wydaje się jednak, że podczas trzeciej aPGW (przewidzianej na lata 2019-21) będzie można zanotować pozytywne efekty wielu programów działań już zaimplementowanych. Jak więc widać, wyzwań jest wciąż wiele, a zanieczyszczenia wód powierzchniowych są nadal jednym z najpoważniejszych. Powodem tej sytuacji są zarówno źródła rozproszone (rolnictwo), jak i punktowe (nieoczyszczone lub źle oczyszczone ścieki), ale także substancje priorytetowe, depozycja z atmosfery. Ramowa Dyrektywa Wodna, uchwalona w 2000 roku, mająca doprowadzić do osiągnięcia dobrego stanu wód do 2015 r., najpóźniej 2027 roku, wymaga więc modyfikacji. Jednak takiej, która nie pozwoli stracić nadrzędnego celu, ale ułatwi krajom członkowskim zadanie.
Przyszłość Ramowej Dyrektywy Wodnej w stanowisku EurEau Federacja EurEau, skupiająca europejską branżę wodociągowo-kanalizacyjną, opracowała stanowisko w sprawie RDW. Zwraca w nim uwagę na pewne aspekty, które ułatwiają, ale także utrudniają osiąganie poprawy. Sugeruje także rozwiązania, które mogą być pomocne w działaniach już po 2027 roku. Zaletą dyrektywy jest naszym zdaniem podejście zgodne z naturą dorzeczy, ponad podziałami administracyjnymi. Z perspektywy
I
M i s j a W OD - K AN pr z y s z ł o ś c i
czasu wydaje się jednak, że założenia dyrektywy, szczególnie harmonogram, były bardzo optymistyczne i zbyt ambitne. Wynikało to z nieznajomości rzeczywistego stanu wód, trudności w predykcji procesów poprawy oraz braku odpowiednich narzędzi. Dla sektora wod -kan podstawą osiągnięcia sukcesu jest odpowiednie zarządzanie majątkiem, z uwzględnieniem zmieniających się wymagań prawnych, utrzymaniem reżimu finansowego. Trzeba pamiętać, że branża ma dość niską elastyczność w działaniu w oparciu o infrastrukturę, co do której wszelkie decyzje inwestycyjne podejmowane są na kilkanaście czy kilkadziesiąt lat. Efekty dla ekosystemów także nie przychodzą od razu. Dlatego tak ważne jest, aby administracja państwowa odpowiedzialna za PGW ściśle współpracowała z branżą wod-kan. EurEau odniosła się także do oceny stanu opisanej w załączniku V dyrektywy, opierającej się na zasadzie
„
Nowe regulacje dotyczące odzysku wartościowych substancji ze ścieków, ponownego wykorzystania wody czy zaawansowanych systemów oczyszczania są ogromną szansą dla przedsiębiorstw wodociągowych i firm z nimi współpracujących
wykluczenia dobrego stanu już wówczas, gdy jeden parametr jest nieosiągnięty (z ang. one-out-all-out). Zdaniem branży nie powinno się zmieniać ogólnych założeń tej metodyki, jednak rozpatrzyć metodę oceny tak, aby rzeczywista poprawa była widoczna. Potrzebne więc by było dodatkowe narzędzie monitorowania progresu, rozwiązanie umożliwiające określanie odległości do osiągnięcia celu czy pełnego sukcesu. Ważne jest również jednoznaczne zdefiniowanie źródła zanieczyszczenia tak, aby wskazać sektor odpowiedzialny za poprawę sytuacji. W dodatku, że nie tylko współczesne wpływy antropogeniczne, ale także wydarzenia historyczne, zjawiska naturalne, zmiany klimatyczne mają wpływ na aktualną sytuację. Zdaniem EurEau problematyczną i dyskusyjną kwestią są odstępstwa dopuszczane poprzez art. 4 Ramowej Dyrektywy Wodnej. Nowe zapisy powinny ograniczyć możliwości akceptacji kontrowersyjnych odstępstw, na przykład poprzez bardzo precyzyjne wytyczne. Z naszego punktu widzenia odstępstwa, które obniżają ambicje osiągnięcia dobrego stanu wód, powinny być w jak najszerszym stopniu ograniczane. Jest to przecież zgodne z art. 3 Traktatu o Unii Europejskiej. Oczywiście żadne odstępstwa nie mogą negatywnie wpływać na wody przeznaczone do ujmowania w celach pitnych, zgodnie z art. 7.3 RDW. Nie mogą również obciążać konsekwencjami tylko branży wod-kan, jak np. usuwanie z wody substancji priorytetowych.
kierunek wod-kan 3/2018 11