T E M AT N U M E R U I R e m o n t y i u t r z y m a n i e r u c h u
NARZĘDZIA DLA INŻYNIERA I czwarta generacja utrzymania ruchu I kluczowe programy w zakresie UR I diagnostyka, informatyka i automatyka Lepiej być proaktywnym niż reaktywnym > 18
BHP to nie zbiór oczywistych zasad > 76
Pilot do zatężania > 94
S P I S T R E Ś CI
Bezpieczeństwo 72 I Kontrolować, współpracować, i nspirować Magdalena Pasik 76 I BHP to nie zbiór oczywistych zasad Rozmowa z Anną Jabłońską, Przewodniczącą Koalicji Bezpieczni w Pracy, Dyrektor Zarządzającą CWS-boco 81 I Zagrożenia chemiczne wczoraj i dzisiaj Władysław W. Kubiak 91 I Zmniejszyć ryzyko wybuchu dwusiarczku węgla METTLER TOLEDO
Blok jak cztery obwodnice Rozmowa z Krzysztofem Bednarzem, Prezesem Zarządu Grupy Azoty PUŁAWY S.A.
Fot.: Grupa AZOTY S.A.
1 4 T E M AT N U M E R U : R e m o n t y i u t r z y m a n i e ru c h u
Dobre praktyki szansą dla zakładu Piotr Boryczka 102 Nowoczesne zakłady Fot.: Grupa AZOTY S.A.
T emat numeru : R e m o n t y i u t r z y m a n i e ru c h u 14 I Dobre praktyki szansą dla zakładu Piotr Boryczka 18 I Lepiej być proaktywnym niż reaktywnym Rozmowa z Andrzejem Kulikiem, Prezesem Polskiego Stowarzyszenia Zarządzania Majątkiem i Utrzymania Ruchu 22 I By przewidzieć uszkodzenia Wojciech Piwoński, Oskar Kwitek 27 I Kierunek – niezawodność Maciej Walczak 30 I Im bardziej szczelne, tym dokładniejszy pomiar. Szczelność armatury przemysłowej na podstawie badań prototypów zaworu ze zwężką pomiarową Janusz Rogula, Grzegorz Romanik, Edward Krzemiński 38 I Stalowe czy polietylenowe? Analiza techniczno-ekonomiczna rurociągów PE i stalowych, transportujących solankę Andrzej Błaszczyk 53 I Energooszczędne napędy Jan Zawilak, Tomasz Zawilak 60 I Drony dla przemysłu Dariusz Siwko 64 I Z kryzą czy elektromagnesem? Układy pomiarowe przepływu płynów w systemach automatyki Mariusz Pawlak
9 Z ż y c i a b r a n ż y Fot.: Grupa Azoty Zakłady Azotowe „Puławy” S.A.
Z życia branży 9 I Blok jak cztery obwodnice Rozmowa z Krzysztofem Bednarzem, Prezesem Zarządu Grupy Azoty PUŁAWY S.A. 12 I O pozycji i konkurencyjności polskiej chemii Aleksandra Grądzka-Walasz
B a da n i a i ro z w ó j 94 I Pilot do zatężania Rozmowa z Aleksandrą Janusz, Prezes Zarządu CIECH R&D 96 I Z wielkiej pasji do mikroorganizmów Anna Ogar G o s p o da r k a w o d n o - ś c i e ko wa 100 I Pomiary CHZT/OWO na wylotach z oczyszczalni ścieków Bartłomiej Biczysko Nowoczesne zakłady 102 I Tworzywo do konstrukcji Aleksandra Grądzka-Walasz fotoreportaż z zakładu Grupy Azoty S.A.
Tworzywo do konstrukcji Aleksandra Grądzka-Walasz fotoreportaż z zakładu Grupy Azoty S.A. CHEMIA PRZEMYSŁOWA 3/2019 3
O D R EDAKCJI
Wydawca: BMP spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa
A l e k s a n d r a G r ą d z k a - Wa l a s z redaktor wydania t e l . 3 2 4 1 5 9 7 7 4 w e w. 2 0 t el . kom . 6 0 2 1 1 5 2 6 4 e - m a i l : a l e k s a n d r a . w a l a s z @ e - b m p. pl
UR nie z tej ziemi W
przyszłym roku NASA, w ramach misji Mars 2020, wyśle na Czerwoną Planetę łazik – swoiste laboratorium na kółkach, które ma poszukiwać śladów życia i pobrać próbki planety do badań na Ziemi. W projekt zaangażowani są m.in. Polacy. Misja strategiczna, do której badacze i inżynierowie przygotowują się kilka lat, wybierając odpowiednie firmy, wyposażenie, a przede wszystkim zespół. Będzie to nie lada wyzwanie, gdzie istotna jest minimalizacja błędów. Jeśli jednak sytuacje awaryjne się pojawią, specjaliści będą na nie dobrze przygotowani poprzez wcześniejsze symulacje.
P
odobnie jest dzisiaj – choć skala projektu zupełnie inna – z planowaniem postoju remontowego czy budową nowej inwestycji. Potrzebny jest odpowiedni dobór wykonawcy, dobry projekt, budżet remontowy, a przede wszystkim wykwalifikowani ludzie. To oni – specjaliści – w najbliższym czasie będą szczególnie potrzebni przy rozpoczynających się inwestycjach, takich jak m.in. Projekt Polimery Police, budowa
przez ANWIL instalacji kwasu azotowego i neutralizacji, rozbudowa Terminala LNG w Świnoujściu czy wreszcie stawianie nowego bloku energetycznego w Puławach, o którym rozmawiamy z Krzysztofem Bednarzem, Prezesem Zarządu Grupy Azoty PUŁAWY.
W
tym numerze dużo uwagi poświęcamy też diagnostyce, prewencji czy narzędziach wspomagających utrzymanie ruchu, nie zapominając również o ważnych kwestiach bezpieczeństwa i odpowiednim podejściu do bhp. Jak podkreśla Anna Jabłońska, Przewodnicząca Koalicji Bezpieczni w Pracy (str. 76): „Tematyka ta zazwyczaj postrzegana jest jako zbiór oczywistych zasad, o których przypominanie jest zbędne. Nic bardziej mylnego”. Tak więc przypominamy, a równocześnie już dziś zapraszamy na wrzesień do Torunia na konferencję „Bezpieczeństwo Instalacji Przemysłowych”.
KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel.: 32 415 29 21, 32 415 97 93 e-mail: biuro@e-bmp.pl www.kierunekchemia.pl
BMP to firma od 25 lat integrująca środowiska branżowe, proponująca nowe formy budowania porozumienia, integrator i moderator kontaktów biznesowych, wymiany wiedzy i doświadczeń. To organizator branżowych spotkań i wydarzeń – znanych i cenionych ogólnopolskich konferencji branżowych, wydawca profesjonalnych magazynów i portali. Rada Programowa: Adam S. Markowski – Katedra Inżynierii Systemów Ochrony Środowiska, Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Politechniki Łódzkiej Tomasz Zieliński – Polska Izba Przemysłu Chemicznego Czesław Bugaj Andrzej Biskupski – Politechnika Wrocławska Krzysztof Romaniuk – Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego Andrzej Szczęśniak – niezależny ekspert rynku paliw Artur Kopeć – Grupa Azoty S.A. Andrzej Sikora – Instytut Studiów Energetycznych Sp. z o.o., Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie Agnieszka Gajek – Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy Arkadiusz Kamiński – PKN Orlen S.A.
Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redaktor wydania Aleksandra Grądzka-Walasz Redakcja techniczna Marek Fichna, Maciej Rowiński Prenumerata, kolportaż Justyna Sobieraj Sprzedaż: Beata Fas, Magda Widrińska, Ewa Dombek, Jolanta Mikołajec-Piela, Małgorzata Pozimska, Marta Mazurek, Marta Mika Druk: FISCHER POLIGRAFIA Cena 1 egzemplarza – 23,15 zł + 8% VAT Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu Nr konta: 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 PKWiU: 58.14.12.0, ISSN: 1734-8013 Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Magazyn kierowany jest do prezesów, dyr. ds. technicznych i głównych specjalistów (mechaników, automatyków, technologów) reprezentujących branżę chemiczną, organizatorów targów, sympozjów, imprez branżowych, urzędów, ministerstw, instytutów, wyższych uczelni oraz biur projektowych. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Źródło grafiki na okładce: 123rf
4 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 3/2019
W obiektywie
P KN O R L EN b u d u j e C e n t r u m B a d a w c z o - R o z w o j o w e Powstająca w Płocku inwestycja, której zakończenie planowane jest na koniec 2020 roku, umożliwi rozwój i wdrażanie własnych technologii. W Centrum przeprowadzane będą m.in. testy usprawniające procesy technologiczne, udoskonalające produkty i optymalizujące koszty. Będzie ono również nowoczesną platformą współpracy pomiędzy PKN ORLEN a światem nauki i biznesu. Szacowany koszt inwestycji to ok. 184 mln złotych. Na zdjęciu – wizualizacja Centrum, pod które kamień węgielny wmurowano 24 kwietnia br.
Źródło, fot.: PKN ORLEN S.A.
CHEMIA PRZEMYSŁOWA 3/2019 5
Z P O R TA L U
k i e r u n e k c h e m i a . pl
Biorafineria nowej generacji
Spółka ORLEN Południe pod koniec maja podpisała umowę na budowę w Trzebini instalacji do produkcji ekologicznego glikolu propylenowego.
Pierwsza taka elektrownia w Polsce
Grupa Azoty Kopalnie i Zakłady Chemiczne Siarki „Siarkopol” podpisały list intencyjny w sprawie budowy farmy fotowoltaicznej przez PGE Energia Odnawialna, spółkę z Grupy Kapitałowej PGE.
– Budowa pierwszej w Polsce instalacji do produkcji ekologicznego glikolu to ważny krok w procesie przekształcania zakładu w Trzebini w nowoczesną biorafinerię. Stawiamy na ekologiczne, wysokomarżowe produkty – mówi Daniel Obajtek, Prezes Zarządu PKN ORLEN. Nowa instalacja, której budowa zakończy się w 2021 roku, będzie produkować rocznie 30 tys. ton zielonego glikolu propylenowego, co pokryje w 75% zapotrzebowanie na ten produkt w Polsce.
Źródło, fot.: ORLEN Południe S.A.
Trzy nowe instalacje w ANWILU
Pod koniec maja ANWIL rozpoczął budowę dwóch z trzech instalacji do produkcji nawozów azotowych. Na terenie firmy powstaną trzy nowe instalacje produkcyjne ciągu nawozowego: instalacja do produkcji kwasu azotowego, instalacja do produkcji roztworu azotanu amonu (tzw. neutralizacja) i instalacja do produkcji nawozów metodą granulacji bębnowej.
– Jesteśmy świadkami wydarzenia bez precedensu na polskim rynku energetyki odnawialnej. Dzięki współpracy największych w Polsce grup: energetycznej oraz chemicznej powstanie pierwsza w Polsce elektrownia PV, która będzie sprzedawać energię elektryczną bez wsparcia w postaci aukcji czy zielonych certyfikatów – mówi Arkadiusz Sekściński, p.o. Prezesa PGE Energii Odnawialnej. Inwestycja o mocy zainstalowanej 5 MW i rocznej produkcji 4,97 GWh powstanie na 10 hektarach gruntów poeksploatacyjnych Grupy Azoty Siarkopol w świętokrzyskim Osieku. Według planów elektrownia składająca się z ok. 16 tys. paneli fotowoltaicznych rozpocznie działalność w połowie 2022 r. Źródło, fot.: Grupa Azoty Siarkopol
Nawet tonę plastiku i tworzyw sztucznych można odzyskać po właściwym przetworzeniu 5 samochodów – wynika z wyliczeń ekspertów Stena Recycling. Obecnie każdy samochód składa się średnio w 77% z metali żelaznych i nieżelaznych, 16% tworzyw sztucznych oraz 7% innych surowców. Niemal wszystkie mogą być ponownie wykorzystane do wytworzenia nowych produktów. Każde auto to bowiem ponad 30 rodzajów materiałów nadających się do ponownego wykorzystania, a przy zastosowaniu zgodnych z prawem i przyjętymi normami procesów, co najmniej 85% z nich powinna powrócić do obiegu. Źródło: Stena Recycling
Inwestycja, której całkowita wartość wyniesie około 1,3 mld zł, umożliwi w połowie 2022 roku wzrost mocy wytwórczych ANWILU o około 50 procent – z 966 tys. ton do 1 461 tys. ton rocznie. Źródło, fot.: ANWIL S.A.
6 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 3/2019
Fot.: 123 rf
C I E K AW O S T K A
Z P O R TA L U
PKN ORLEN uruchomił Instalację Metatezy w Płocku. W ten sposób potencjał produkcyjny propylenu zwiększył się o 100 tys. ton, do poziomu 550 tys. ton rocznie. Koncern jest jedynym producentem tego produktu w Polsce oraz kluczowym graczem na rynku europejskim, posiadając obecnie ponad 50% zdolności produkcyjnych w regionie Europy Centralnej. Instalacja Metatezy wytwarza propylen o jakości polimerowej. Budżet całego projektu wyniósł około 400 mln zł. Źródło: PKN ORLEN S.A.
Kompleks Polimery Police już za 3 lata
PDH Polska S.A., której akcjonariuszami są Grupa Azoty S.A. i Grupa Azoty Police, podpisała z Hyundai Engineering Co., Ltd umowę na kompleksową realizację inwestycji „Polimery Police”. Przedmiotem podpisanej umowy jest realizacja Projektu Polimery Police, składającego się z pięciu podprojektów: instalacji odwodornienia propanu (Instalacja PDH), instalacji wytwarzania polipropylenu (Instalacja PP), systemu
konfekcjonowania, magazynowania, logistyki i spedycji polipropylenu, instalacji pomocniczych wraz z połączeniami międzyobiektowymi oraz terminalu przeładunkowo-magazynowego obejmującego urządzenia portowe do rozładunku i magazynowania propanu i etylenu ze statków morskich. Całkowity koszt realizacji inwestycji, której uruchomienie planowane jest na 2022 rok, to ok. 1,5 mld EUR. Źródło, fot.: Grupa Azoty Więcej najnowszych informacji na stronie
RO Z M A I TO Ś C I ponad
8
mld złotych
Na tyle szacowana jest łączna kwota 4-letnich kontraktów pomiędzy PGNiG SA a pięcioma spółkami z Grupy Azoty, obejmujących okres dostaw gazu ziemnego od 1 października 2018 roku do końca września 2022 roku Źródło: PGNiG SA
„
– Nasz kraj dołączy do czołowych producentów polipropylenu w Europie. Będzie największym producentem w regionie CEE z produkcją ok. 700 tys. ton. Projekt Polimery Police to także wzrost niezależności energetyczno-surowcowej kraju poprzez oddanie nowego terminalu paliw płynnych
Alchemium na Politechnice Łódzkiej
– To największy projekt inwestycyjny w zakresie rozbudowy infrastruktury realizowany obecnie przez Ministerstwo – powiedział podczas wmurowania kamienia węgielnego Jarosław Gowin, minister nauki i szkolnictwa wyższego. fot.: Budimex
ORLEN zwiększa produkcję
k i e r u n e k c h e m i a . pl
„Alchemium – magia chemii jutra” – nowy gmach Wydziału Chemicznego Politechniki Łódzkiej to kompleks czterech obiektów brył, który został podzielony na dwa etapy realizacji. Pierwszy etap obejmuje budowę centrum konferencyjno-dydaktycznego z Salą Senatu na ponad 100 osób, Dziekanatem Wydziału Chemicznego oraz 17 salami wykładowymi. Drugi etap to w głównej mierze laboratoria dydaktyczne i naukowe, warsztaty i magazyny chemiczne. Całkowity koszt budowy to 113,1 mln złotych, z czego uczelnia otrzyma dofinansowanie z MNiSW w wysokości 97,5 mln złotych. Źródło: MNiSW
Nowy termin rozruchu DCU Zgodnie z zapisami aneksu pomiędzy wykonawcą Projektu EFRA – firmą KT, przesunięciu ulega termin osiągnięcia stanu gotowości do rozruchu Kompleksu Koksowania (DCU wraz z instalacjami towarzyszącymi). Nowa data to 30 czerwca br., czyli trzydzieści dni później niż zakładano.
– dr Wojciech Wardacki, Prezes Zarządu Grupy Azoty Police i Grupy Azoty S.A.
Główną przyczyną przesunięcia terminu jest dążenie LOTOS Asfalt (właściciela instalacji DCU) do zapewnienia bezspornej gotowości technicznej Kompleksu Koksowania do prowadzenia prac rozruchowych i uruchamiania obiektu. – Zależy nam na tym, żeby przekazać do prób i testów technologicznych instalację bezpieczną i spełniającą nasze oczekiwania – podkreślił Patryk Demski, Wiceprezes Zarządu ds. Inwestycji i Innowacji Grupy LOTOS S.A. Przesunięcie terminu nie opóźni wystąpienia pełnych planowanych efektów ekonomicznofinansowych wynikających z eksploatacji wszystkich instalacji Projektu EFRA.
Źródło: Grupa Azoty
Źródło: Grupa LOTOS S.A.
CHEMIA PRZEMYSŁOWA 3/2019 7
siemens.com/comos
Z ŻYCIA B R ANŻY
Blok jak cztery obwodnice – Nowy blok energetyczny na węgiel kamienny o mocy 100 MWe zostanie wybudowany na terenie zakładowej elektrociepłowni. Realizacja inwestycji w formule „pod klucz” potrwa 36 miesięcy, a jej szacunkowy koszt to 1,2 mld zł. Stanowi on blisko 4-krotność wybudowanej i oddanej w minionym roku obwodnicy puławskiej – podkreśla dr Krzysztof Bednarz, Prezes Zarządu Grupy Azoty Zakładów Azotowych „Puławy” S.A., który mówi również o swoich doświadczeniach związanych z zarządzaniem.
• Przypomina pan sobie zdarzenie, które zmieniło pana podejście do zarządzania ludźmi? To było ponad dwadzieścia lat temu, na początku mojej ścieżki zawodowej. Byłem wówczas specjalistą w biurze zarządu w średniej wielkości spółce akcyjnej, przygotowywaliśmy się do walnego zgromadzenia akcjonariuszy. Ustalony przez zarząd porządek obrad należało zamieścić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, wnosząc opłatę w siedzibie sądu za każde słowo. Sprawa była więc banalna. Jednak po powrocie z sądu mój bezpośredni przełożony – prezes spółki – zapytał, czy pamiętałem o zamieszczeniu dodatkowego punktu porządku obrad, o którym powiedział mi podczas szybkiego spotkania gdzieś na korytarzu firmy poprzedniego dnia. Odpowiedziałem zgodnie z prawdą, że nie.
dr Krzysztof Bednarz Prezes Zarządu Grupy Azoty Zakładów Azotowych „Puławy” S.A
Doskonale pamiętam jego odpowiedź: „Jest godzina 13.00. Do 15.00 czynny jest sąd. Da pan radę. Czekam do godziny 16.00”. Po powrocie z sądu, podczas rozmowy z prezesem usłyszałem: „Wiedziałem, że się panu uda”. Przyznam, że spodziewałem się zupełnie, zupełnie innej reakcji. Dodam też, że nigdy później nie nawiązał do tego wydarzenia.
• Jak ta sytuacja wpłynęła na pana? Kilka lat później byłem kierownikiem zakładu w innej spółce. Zdarzyło się, że mistrz zmienił harmonogram produkcji, co wywołało pewne konsekwencje u naszego odbiorcy. Poinformowałem tego pracownika podczas rozmowy w cztery oczy, aby takie działanie nie powtórzyło się więcej. Nie trzeba było jednak długo czekać, aby sytuacja ponownie się zdarzyła… Poprosiłem wówczas mistrza do mojego biura, gdzie otrzymał propozycję: albo go zwalniam, albo sam podpisze wypowiedzenie in blanco bez podawania daty.
Fot.: Grupa Azoty Zakłady Azotowe „Puławy” S.A.
• Co się wtedy wydarzyło?
CHEMIA PRZEMYSŁOWA 3/2019 9
Z ŻYCIA B R ANŻY
Wybrał drugą opcję. Powiedziałem, że wypowiedzenie to trzymam do ewentualnego „następnego razu”.
• I zdarzył się „następny raz”? Kilka miesięcy później. Wpisałem więc datę i zaniosłem wypowiedzenie do kadr – pracownik odszedł z firmy na własne życzenie. Ale wróćmy do pani pierwszego pytania… To doświadczenie sprzed 20 lat nauczyło mnie, jak ogromne znaczenie ma podmiotowe traktowanie ludzi. Można wprawdzie pokazać podwładnemu „swoją wyższość”, władzę, jednak na pewno nie zmotywujemy go tym do realizacji celów. Można też pokazać, że mimo popełnionego błędu jest on nadal ważny dla organizacji i dla zwierzchnika. Z doświadczenia wiem, że przy takim podejściu menedżera zarówno lojalność, jak i zaangażowanie pracownika zdecydowanie wzrastają. Choć, niestety, nie w powyższym przypadku…
• Te doświadczenia sprzed lat mogą być pomocne teraz, bo przecież przed państwem ważny projekt, jakim jest budowa bloku energetycznego w Puławach.
„
W postępowaniu przetargowym na generalnego wykonawcę projektu „Budowa Bloku Energetycznego na paliwo węglowe” wybrano konsorcjum Polimex Mostostal, Polimex-Energetyka i SBB Energy. Spośród wszystkich oferentów właśnie to konsorcjum w najwyższym stopniu spełniało wymogi. Zatem nowy blok energetyczny na węgiel kamienny o mocy 100 MWe zostanie wybudowany na terenie
Inwestowanie w badania i rozwój jest dobrze oceniane przez rynek zakładowej elektrociepłowni. Realizacja inwestycji w formule „pod klucz” potrwa 36 miesięcy, a jej szacunkowy koszt to 1,2 mld zł. Stanowi on blisko 4-krotność wybudowanej i oddanej w minionym roku obwodnicy puławskiej.
• Kiedy rozpoczną się pierwsze prace? Zawarcie umowy z wykonawcą będzie możliwe dopiero po uzyskaniu niezbędnych zgód korporacyjnych i planowane jest na trzeci kwartał 2019 roku – wtedy też zakładamy, że rozpocznie się budowa. Rozruch może nastąpić na przełomie 2021 i 2022 r.
• Co będzie największym wyzwaniem przy tym projekcie? Z pewnością działania organizacyjne, ponieważ nowy blok energetyczny zostanie wybudowany na terenie elektrociepłowni już istniejącej w puławskich zakładach. Funkcjonuje tam obecnie pięć kotłów,
10 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 3/2019
które mają ponad 50 lat. Po uruchomieniu nowego bloku dwa najbardziej wyeksploatowane – z obecnie istniejących kotłów – zostaną wyłączone. Niewątpliwie będzie to najważniejszy obecnie projekt inwestycyjny w Grupie Azoty Puławy. Jego realizacja zapewni bezpieczeństwo energetyczne zarówno dla naszej spółki, jak i przyszłych inwestycji nawozowo-chemicznych. Dlatego chcemy, aby wszystko przebiegało zgodnie z harmonogramem i bez zakłóceń.
• To nie jedyna planowana inwestycja. Na terenie spółki powstanie też laboratorium półtechnik. Skąd pomysł na takie przedsięwzięcie? Rzeczywiście, w Puławach wkrótce zbudujemy laboratorium półtechnik, w którym spółka będzie zajmować się nawozami, ale przede wszystkim biotechnologią. Jest to efekt obserwacji rynku zwłaszcza w zakresie rozwoju biotechnologii na świecie. Wszystko na to wskazuje, że w perspektywie 10-15 lat, obok nawozów i chemikaliów, może to być trzeci filar funkcjonowania Grupy Azoty Puławy.
• Czym konkretnie będziecie się zajmowało to laboratorium? Przede wszystkim będą tam prowadzone badania, których efekty pozwolą na wytwarzanie technologicznie zmodyfikowanych produktów w segmencie nawozowym. To natomiast umożliwi nam opracowanie nowych substancji biodegradowalnych, wytwarzanych na bazie odpadów i surowców pochodzenia naturalnego. Dodam, że już teraz przykładem jest kwas biobursztynowy, nad którym prowadzimy prace w Laboratorium Bioprocesów.
• Jaka jest wartość nowego projektu? Całkowity koszt inwestycji wyniesie 50,5 mln zł, natomiast jej realizacja rozpocznie się 1 sierpnia 2019 r. i powinna zakończyć się z końcem lipca 2022 r. Projekt wpisuje się w innowacyjność polskich przedsiębiorstw, czego bezpośrednim przełożeniem jest wzrost konkurencyjności całej polskiej gospodarki.
• Podpisał pan umowę z przedstawicielami ministerstwa o dofinansowanie tego projektu. Tak, podpisanie umowy w ramach działania 2.1 „Wsparcie inwestycji w infrastrukturę B+R przedsiębiorstw” miało miejsce w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju 31 stycznia tego roku. Pamiętam, że było to w czwartek, w późnych godzinach popołudniowych. Następnego dnia kurs naszych akcji wzrósł o 10%. Sprawdziłem osobiście, że w dotychczasowej historii notowań było zaledwie 6 takich dni. Dla mnie jest to jednoznaczny sygnał, że inwestowanie w badania i rozwój jest dobrze oceniane przez rynek. ______________________________________________ Rozmawiała Aleksandra Grądzka-Walasz redaktor czasopisma „Chemia Przemysłowa” i portalu www.kierunekCHEMIA.pl
TOP QUARTILE Doskonałość Operacyjna osiągana dzięki przełomowym technologiom
Emerson.com/IIoT
Logo Emerson jest znakiem towarowym i usługowym firmy Emerson Electric Co. ©2018 Emerson Electric Co.
Z ŻYCIA B R ANŻY
O pozycji i konkurencyjności polskiej chemii oprac. Aleksandra Grądzka-Walasz, redaktor czasopisma „Chemia Przemysłowa” oraz portalu kierunekCHEMIA.pl
Fot.: Grupa Azoty
7-9 maja 2019 r. w Hotelu Mercure Kasprowy w Zakopanem przedstawiciele przemysłu chemicznego i nauki, podczas XXIII edycji konferencji „Trendy Ekorozwoju w Przemyśle Chemicznym”, rozmawiali m.in. o pozycji i konkurencyjności polskiej chemii na arenie międzynarodowej.
Galeria dostępna na stronie
– Fakt, że branża chemiczna szybko się rozwija, nie budzi dziś żadnych wątpliwości, jednak odbywa się to w obszarze wielu wyzwań i ogromnej konkurencji, która determinowana jest działaniem spółek konkurujących ze sobą przede wszystkim jakością, wielkością, skalą produkcji, jakością logistyki czy obszarem badań i rozwoju – rozpoczął XXIII Konferencję Trendy Ekorozwoju w Przemyśle Chemicznym Zbigniew Paprocki, Prezes Stowarzyszenia SITPChem Odział Tarnów. – Aby móc jej sprostać, potrzebujemy w polskim przemyśle chemicznym większych wydatków na inwestycje czy badania i naukę, dobrej legislacji i dobrych państwowych decyzji. Jeżeli to wszystko zagra, będziemy mogli skutecznie konkurować na rynkach międzynarodowych – dodał. – Konferencja swoim tematem nawiązuje do możliwości konkurowania sektora przemysłowego na rynkach światowych, jest również okazją do poszukania odpowiedzi na pytania o zmieniające się trendy czy otoczenie rynkowe – mówił Mariusz Grab, Wiceprezes Zarządu Grupy Azoty S.A. – spółki, która od lat wspiera to przedsięwzięcie. Przedstawiciel zarządu Grupy Azoty podkreślał również, jak dynamicznie w roku ubiegłym rozwijał się przemysł chemiczny i jak mocno zmiany rynkowe wpłynęły na ten ważny w całej polskiej gospodarce sektor.
12 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 3/2019
Konkurencyjność chemii Tytułem panelu dyskusyjnego i jednocześnie tematem przewodnim tegorocznej edycji imprezy było pytanie: „Czy polski sektor chemiczny może skutecznie konkurować na rynkach międzynarodowych?”. O głównych czynnikach warunkujących zdobycie przewagi konkurencyjnej na rynku, szansach i problemach sektora, jak również dużej roli innowacyjności dyskutowali m.in. Mariusz Grab – Wiceprezes Zarządu Grupy Azoty S.A., Zbigniew Warmuz – Prezes Zarządu Synthos S.A., dr Andrzej Krueger – Dyrektor ICSO „Blachownia”, dr Tomasz Zieliński – Prezes Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego oraz prof. Janusz Igras – Dyrektor Sieci Badawczej Łukasiewicz, Instytutu Nowych Syntez Chemicznych. Dyskusję poprowadził Łukasz Zalicki, Partner EY. Organizatorzy konferencji – Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego Oddział w Tarnowie – do wygłoszenia prezentacji na temat ochrony środowiska, gospodarki odpadami, nowoczesnych technologii czy wyzwań i szans stojących przed branżą chemiczną w świetle polityki klimatyczno-energetycznej Europy zaprosili przedstawicieli przemysłu, nauki, organów administracji państwowej i samorządowej oraz firmy oferujące najnowsze rozwiązania dla branży. Więcej o konferencji na stronie: http://www.trendyeko.pl/
Fot.: Grupa Azoty
T emat numeru : R EMONTY I UT R ZYMANIE R UCHU
14 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 3/2019
T emat numeru : R EMONTY I UT R ZYMANIE R UCHU
Dobre praktyki szansą dla zakładu Piotr Boryczka
Kierownik Biura Nadzoru Eksploatacji Majątku Produkcyjnego, Grupa Azoty S.A.
Utrzymanie pozycji na globalnym rynku to ciągłe wyzwanie dla przedsiębiorstw chcących mieć w nim swój znaczący udział. Dla zrównoważenia kosztów i podejmowanego ryzyka oraz wyników funkcjonowania firmy, w strategii Grupy Azoty zdecydowano o wdrożeniu systemu zarządzania aktywami wg normy ISO 55001.
CHEMIA PRZEMYSŁOWA 3/2019 15
T emat numeru : R EMONTY I UT R ZYMANIE R UCHU
W
pływ na pozycję konkurencyjną mają nie tylko dysproporcje cen surowców i kosztów wytwarzania w poszczególnych regionach świata, różnice regulacji prawnych czy dostępność taniego transportu i istnienie jednolitych warunków dostępu do rynku Unii Europejskiej dla towarów spoza jej obszaru. Ważne jest między innymi, jakimi zasobami majątkowymi przedsiębiorstwo dysponuje i jak nimi zarządza. Z reguły składniki zasobów majątkowych zostały nabyte w przeszłości dla realizacji założonych wówczas celów działalności gospodarczej. Nieruchomości, maszyny i urządzenia produkcyjne, sprzęt i technologie pozostające w dyspozycji przedsiębiorcy wynikają więc ze zdarzeń przeszłych. Zasoby te jednak podlegają starzeniu i jeśli nic z tym nie zrobimy, to ich stan będzie ciągle się pogarszał, a wartość będzie maleć. Tymczasem konkurencja dysponująca nowoczesnym wyposażeniem produkcyjnym ma w ręku atuty, by przejąć pozycję na rynku, zajmowaną dotychczas przez tradycyjnych, dumnych ze swej historii, lecz gospodarujących na wysłużonym – żeby nie powiedzieć starym – majątku produkcyjnym. Sposobem na niepozostawanie w tyle tej rynkowej rywalizacji są innowacje. Zwykle kosztowne, ale mają zaplanowany optymistyczny efekt. Kłopot w tym, że efekt wdrożenia nie zawsze jest pozytywny, co można było zaobserwować w ostatniej dekadzie XX wieku na przykładzie potentatów na rynku (Motorola, Merck, HP, Rubbermaid), którzy postawili na innowacje, a mimo to, a właściwie dlatego, nie uniknęli katastrofy lub utraty znaczenia na rynku, a nawet przyspieszyli ten proces (na podstawie J. Collins, Jak upadają giganci).
Kultura organizacyjna i majątek trwały Są dwa obszary w przedsiębiorstwie, które najtrudniej jest zmienić: kultura organizacyjna i majątek trwały. Pierwszy z nich – bo zmiany o charakterze społecznym zachodzą powoli, drugi – bo na wymianę majątku produkcyjnego potrzeba ogromnych środków finansowych. O ile nie można łatwo wymienić parku maszyn, to z pewnością postępowanie z nim można ukierunkować na działania maksymalizujące jego wykorzystanie dla generowania wartości z aktywów. Aktywa z założenia są po to, by dostarczać wartości. Taki jest sens i przeznaczenie wartościowych zasobów majątkowych kontrolowanych przez organizację – opisują to zasady rachunkowości. Wartości mogą być materialne i niematerialne. Praktycy zarządzania patrzą na wartości szerzej, niż tego wymagają przepisy o rachunkowości. W biznesie nie liczy się to, co o swojej działalności myśli przedsiębiorca, ale to, jakie wartości dostrzega klient i chce ich tak mocno, że jest w stanie za nie zapłacić. Wypada też zwrócić uwagę na pozostałych interesariuszy i to, co dla nich stanowi wartość. Liczą się nie tylko „widoczni” partnerzy: klienci, dostawcy, banki, agendy rządowe, ale też osoby mające wpływ na funkcjonowanie: właściciele, kierownicy, pracownicy.
16 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 3/2019
W dobie Społecznej Odpowiedzialności Biznesu nie można pominąć społeczności lokalnych i samorządów. Środowiska opiniotwórcze, budujące reputację, będą akceptować lub krytykować, na podstawie faktów lub uprzedzeń, sygnałów, informacji o ekologii – szczególnie gdy oddziaływanie przedsiębiorstwa w jakikolwiek sposób przenosi się poza jego terytorium. W równym stopniu może tu chodzić o uciążliwe emisje, hałas, wzmożony ruch drogowy czy estetykę krajobrazu. Społeczność lokalna i pracownicy potrzebują przekonania o bezpieczeństwie instalacji i urządzeń, klienci odbierający zamówione na czas towary – o niezawodności, a właściciele – o optymalnym finansowaniu utrzymania majątku. Jak zatem zwiększyć wartości z aktywów dla poszczególnych grup interesariuszy? Czy i jak poprawić efektywność wykorzystania majątku? Jakie dobrać strategie, metody i terminy obsługi tego majątku, by dysponując ograniczonymi zasobami finansowymi, zapewnić ich bezpieczeństwo i niezawodną dyspozycyjność produkcyjną w czasie dłuższym niż u konkurencji? Jak uwiarygodnić interesariuszom, że postępujemy z majątkiem produkcyjnym w sposób spełniający ich postulaty?
Zarządzanie majątkiem w normach Tą tematyką zajmowało się i zajmuje wiele grup: od właścicieli oraz użytkowników maszyn i instalacji, przez inżynierów teoretyków zarządzania, inżynierów Toyoty, praktyków LEAN, TPM, TQM, QMS, LCM, aż do Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej ISO, która dla tego obszaru zaproponowała kompleksowe ujęcie tematyki zarządzania majątkiem w normach serii ISO 55000, służące odpowiedzi na powyższe pytania. Składają się na nią trzy normy: • PN-ISO 55000:2017, Zarządzanie aktywami. Informacje ogólne, zasady i terminologia. • PN-ISO 55001:2014. Zarządzanie aktywami. Systemy Zarządzania. Wymagania. • PN-ISO 55002:2017. Zarządzanie aktywami. Systemy Zarządzania. Wytyczne dotyczące stosowani ISO 55001. Normy można odnieść do każdego składnika aktywów definiowanego jako rzecz, przedmiot lub jednostka, które dla organizacji mają wartość potencjalną lub rzeczywistą. Wartość może być materialna lub niematerialna, finansowa lub niefinansowa i obejmuje rozważanie ryzyka i zobowiązań. Może być pozytywna lub negatywna na różnych etapach życia składnika aktywów. Aktywa materialne, takie jak sprzęt, inwentarz i nieruchomości traktowane są na równi z aktywami niematerialnymi, takimi jak: najem, marka, reputacja.
Zarządzanie aktywami. Systemy zarządzania. Wymagania Zarządzanie aktywami wg norm serii ISO 55000 to skoordynowane działania organizacji zmierzające
Fot.: 123rf
T emat numeru : R EMONTY I UT R ZYMANIE R UCHU
do uzyskania wartości z aktywów, a uzyskanie tych wartości zwykle obejmuje zrównoważenie kosztów, ryzyka, korzyści z szans i wyników funkcjonowania. Natomiast zbiór wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziałujących elementów do ustanowienia polityki zarządzania aktywami, celów do zarządzania aktywami i procesów do osiągnięcia tych celów stanowi System Zarządzania Aktywami. System wypracowany przez ISO Komitet PC 251 nie daje przepisu na zarządzanie aktywami i cyklem ich życia. Rekomenduje natomiast dobre praktyki zarządzania, wypróbowane już w systemie zarządzania jakością i w innych znormalizowanych systemach. Wskazuje, że same czynności i procesy gospodarowania aktywami to za mało. Dla osiągnięcia efektywnego poziomu zarządzania aktywami trwałymi potrzeba uzgodnienia i ustanowienia w organizacji celów zarządzania aktywami. Cele te muszą być powiązane ze strategicznymi celami organizacji i mają służyć osiągnięciu tych ostatnich. Cele zarządzania aktywami to cele perspektywiczne, bo taki charakter ma każda strategia. Same, nawet najlepsze, plany i działania w zakresie zarządzania aktywami nie przetrzymają próby czasu i apetytu na szybkie spektakularne sukcesy, które nie pozostają bez wpływu na cykl życia aktywów, zatem norma zaleca, by postępowanie z aktywami podporządkować długoterminowej strategii zarządzania aktywami. W Systemie Zarządzania Aktywami wymagane jest przejrzyste i konsekwentne podejście do decyzji: tych codziennych i strategicznych. Do tego potrzebne są kryteria podejmowania decyzji, ustanowione kompetencje, świadomość o potrzebach interesariuszy
PRZEJĄĆ POZYCJĘ NA RYNKU Wszystkie maszyny, urządzenia produkcyjne, technologie z czasem podlegają starzeniu, ich stan się pogarsza, a wartość maleje, przez co konkurencja dysponująca nowoczesnym wyposażeniem może przejąć pozycję na rynku, dotychczas zajmowaną przez firmy gospodarujące wysłużonym majątkiem produkcyjnym
i samych aktywów, baza wiedzy, komunikacja, zaplanowane i dostępne zasoby. Ustanowione muszą być też procesy służące podejmowaniu decyzji w oparciu o pomiary cech procesów, rozpoznanie ryzyk i ich analizę, zrównoważenie szans i zagrożeń. Norma ISO 55001 wielokrotnie odnosi się do pojęcia „ryzyko” i wskazuje konieczność jego identyfikacji i wykorzystania wiedzy o nim. Decyzje w zarządzaniu aktywami powinny być podejmowane w oparciu o ryzyko, z pozycji wiedzy.
Zarządzanie aktywami w strategii Grupy Azoty Grupa Azoty zwróciła uwagę na zasady zarządzania określone tą normą oraz potencjalne korzyści z ich wdrożenia dla bezpieczeństwa, finansów, środowiska, marki, lepszego wykorzystania majątku, tolerancji ryzyka, jakości. W konsekwencji wyznaczonych celów z obszaru majątku trwałego w Strategii Grupy Azoty zdecydowano o wdrożeniu systemu zarządzania aktywami wg normy ISO 55001. Podjęto działania służące skompletowaniu narzędzi wspierających, takich jak ranking krytyczności urządzeń, ocena ryzyka technicznego dla wyposażenia produkcyjnego czy wskaźniki. Dokonywana jest weryfikacja zasobów wykonawczych, planów i procedur. Zinwentaryzowano cały majątek trwały i ujęto w strukturze drzewiastej SAP CMMS, wykorzystywanym jako wsparcie informatyczne w zarządzaniu majątkiem. Liczność, różnorodność majątku i procesów związanych z ich zarządzaniem skutkuje potrzebą działań wielokierunkowych – jednakże wszystkie działania są podporządkowane obowiązującej w Grupie Kapitałowej obszarowej Strategii utrzymania technicznego i zarządzania cyklem życia majątku Grupy Azoty.
CHEMIA PRZEMYSŁOWA 3/2019 17