3/2021 Kierunek Wod-Kan

PATRZYMY NA KOSZTY

Z ŻYCIA BRANŻY

8 I Woda na okrągło w czasie COVID-19.

Wyzwania inżyniera

Dariusz Dzida

14 I W globalnej sieci, dla smartklienta

Wywiad z Katarzyną Burdą, prezes zarządu Miejskiego

Zakładu Wodociągów

i Kanalizacji Sp. z o.o. w Myślenicach

TEMAT NUMERU:

OPTYMALIZACJA I EFEKTYWNOŚĆ

20 I Systemy odprowadzania wód opadowych

Andrzej Osiński, Grażyna Pilarczyk

24 I Wybrane aspekty projektowania

i eksploatacji przepompowni ścieków

Waldemar Jędral

34 I Jak poprawić efektywność energetyczną w branży wod-kan w 2021 roku?

5 wskazówek

Mateusz Zajchowski

42 I Decyzja o środowiskowych

uwarunkowaniach dla instalacji OZE

Milena Dorobek-Lis, Krzysztof Kurzeja

48 I Efektywność rur z żeliwa sferoidalnego

Sara Karmańska

ŚCIEKI

50 I Czy oczyszczalnie poradzą sobie z usuwaniem mikrozanieczyszczeń ze ścieków?

Ewa Neczaj

PRAWO

54 I Cyberbezpieczeństwo sieci wod-kan

Monika Bogdał

56 I Hurtowa dostawa wody i hurtowy

odbiór ścieków

Jakub Pawłowski

SIECI WOD-KAN

60 I Rejestracja prac na mapie.

Analizy przestrzenne

Bogdan Skrzipek

66 I Inteligentne zarządzanie siecią.

Dzisiejsza odpowiedź na potrzebę jutra

Sławomir Jankowski

70 I Informatyka dla branży. Nowoczesne

rozwiązania IT dla wodociągów

Olga Gasiul

72 I Nowe kolektory pod Wisłą

Przemysław Płonka

FELIETON

75 I Homo homini frater

Dariusz Dzida

76 I Emerytura

Michał Rżanek

77 I A gdyby tak stosować prawo, które już obowiązuje…

Łukasz Lipiec, Adam Makieła

78 I Raczej jest „coś” niż „nic”.

Raczej aktywność niż pasywność

Paweł Chudziński

BRANŻY

W GLOBALNEJ SIECI, DLA SMARTKLIENTA

Wywiad z Katarzyną Burdą, prezes zarządu Miejskiego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Myślenicach

TEMAT NUMERU: OPTYMALIZACJA I EFEKTYWNOŚĆ

SYSTEMY ODPROWADZANIA WÓD OPADOWYCH

Andrzej Osiński, Grażyna Pilarczyk

ŚCIEKI

PORADZĄ

Ewa Neczaj

Przemysław Płonka redaktor naczelny

tel. 32 415 97 74 wew. 28 e-mail: przemyslaw.plonka@e-bmp.pl

Smartklienci i smartwodkan

Uzdatnianie i dostarczanie odbiorcom wysokiej jakości wody oraz odbiór i oczyszczanie ścieków” – tak w skrócie brzmi misja wielu przedsiębiorstw wod-kan. Za tymi „oczywistościami” kryje się dziś jednak kompleksowa strategia rozwoju czy coraz nowocześniejsze rozwiązania stosowane na oczyszczalniach czy stacjach uzdatniania, ale i wykorzystywane np. przy komunikacji z klientami.

Wubiegłych latach niejednokrotnie słyszało się głosy o monopolistycznej pozycji wodociągów, które wobec tego nie muszą specjalnie dbać o odbiorców, gdyż ci i tak do danego PWiK-u się zwrócą. Czasy się jednak zmieniają, a więc i nastawienie do klientów. Standardem są biura obsługi (pandemia przyspieszyła ich informatyzację), przemyślana komunikacja (aplikacje, przebudowane, czytelne strony www, kampanie promujące wodę itp.), nacisk na sprawną i szybką obsługę interesantów. – Myślę, że wśród naszych mieszkańców czy też środowiska projektowego i wykonawczego wypracowaliśmy sobie markę ludzi dostępnych, otwartych, starających się rozwiązać w ramach posiadanych kompetencji i możliwości problemy, z jakimi przychodzą – mówi Katarzyna Burda, prezes zarządu Miejskiego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Myślenicach (wywiad na str. 14). W rozmowie dodaje, że obecnie to potrzeby klienta wyznaczają kierunki rozwoju przedsiębiorstw

wodociągowych, gdyż stają się bodźcem do poszukiwania rozwiązań dla niego atrakcyjnych. – (…) najważniejszym naszym zadaniem jest właśnie nauczenie się słuchania klientów, którzy na przestrzeni minionych lat stali się bardziej wymagający, mają coraz większe potrzeby w zakresie jakości oferowanych usług, jakości ich świadczenia, jakości obsługi – dodaje K. Burda. Faktem jest, że – nie tylko w wod-kanie – odbiorcy usług są obecnie bardziej zinformatyzowani, ceniący nowoczesność, słowem – bardziej „smart”.

Podobną opinię wyraża prezes Wodociągów w Tarnowskich Górach, który podkreśla, że technologie komunikacji cyfrowej z konsumentami otworzyły przedsiębiorstwom wodociągowym nowe możliwości w zakresie podnoszenia satysfakcji klienta i identyfikacji jego potrzeb oraz oczekiwań. – Jednocześnie pomagają w racjonalnym zarządzaniu konsumpcją wody, byciu świadomym „ekomieszkańcem” i wyrabianiu bardziej racjonalnych nawyków w korzystaniu z zasobów naturalnych – mówi Sławomir Jankowski. A to – w obliczu postępujących zmian klimatu i związanych z tym konsekwencji (ponownie odsyłam do wspomnianego wywiadu, w którym mowa o lipcowej powodzi w Myślenicach) – kluczowa dziś sprawa.

Wydawca: BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k.

KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel. 32 415 29 21, 32 415 97 93 e-mail: ochrona@e-bmp.pl www.kierunekWODKAN.pl

BMP to firma od ponad 25 lat integrująca środowiska branżowe, proponująca nowe formy budowania porozumienia, integrator i moderator kontaktów biznesowych, wymiany wiedzy i doświadczeń. To organizator branżowych spotkań i wydarzeń – znanych i cenionych ogólnopolskich konferencji branżowych, webinariów, wydawca profesjonalnych magazynów i portali.

Rada Programowa: Dariusz Dzida – kierownik sieci wodociągowej

AQUA S.A. prof. dr hab. inż. Marek Gromiec – członek Krajowej Rady Gospodarki Wodnej, doradca Komisji Środowiska Senatu RP

Marek Kornatowski – pełnomocnik prezesa zarządu ds. Rozwoju Relacji Zewnętrznych MPWiK S.A. Wrocław Dariusz Latawiec – dyrektor Miejskiego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Nowym Targu Michał Rżanek – prezes Piotrkowskich Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. prof. dr hab. inż. Ziemowit Suligowski – Katedra

Inżynierii Sanitarnej, Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska, Politechnika Gdańska Klara Ramm – przedstawiciel Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie” w EURAU Piotr Ziętara – prezes zarządu MPWiK S.A. w Krakowie

Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redakcja techniczna Marek Fichna Prenumerata, kolportaż Aneta Jaroszewicz Sprzedaż: Mateusz Grzeszczuk, Magda Widrińska, Marta Mika, Ewa Dombek, Jolanta Mikołajec-Piela, Krzysztof Sielski

Druk: FISCHER POLIGRAFIA Cena 1 egzemplarza – 25,00 zł (w tym 8% vat) Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu Nr konta: 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 PKWiU: 58.14.12.0, ISSN: 2391-6044

Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/

Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca.

Fot. na okładce: 123rf.com

WROCŁAWSKA OCZYSZCZALNIA ŚCIEKÓW

Wrocławskie wodociągi obchodzą jubileusz 150-lecia istnienia. Z tej okazji zaprosiły mieszkańców do wspólnego świętowania, m.in. do obejrzenia wystaw prezentujących historię MPWiK, filmu przedstawiającego codzienną pracę niemal 800 osób i do udziału w grze miejskiej

Fot. MPWiK Wrocław

NOWE KAMERY W ŁODZI

Pracownicy ZWIK będą skuteczniej wykrywać awarie w kanałach. Za 1,2 miliona złotych zakupiono specjalistyczny samochód wyposażony w kamery do przeglądu stanu technicznego podziemnej sieci.

W Łodzi jest 2150 kilometrów kanałów. Większości z nich można kontrolować tylko przy użyciu samojezdnych kamer. Zakupiony pojazd wyposażony jest w dwa zestawy kamer zainstalowanych na zdalnie sterowanych wózkach. Mniejszy zestaw może przemieszczać się w rurach o przekroju zaledwie 10 cm. Każdy z zestawów posiada czołowe, autonomiczne, silne oświetlenie. Głowice z obiektywami obracają się o 360 stopni. Zestaw do inspekcji większych kanałów posiada również kamerę wsteczną. Obiektywami, ich oświetleniem oraz napędem kół wózków steruje się przy pomocy dwóch joysticków, dotykowego ekranu lub przenośnego pilota. Obraz wyświetlany jest na ekranach o rozdzielczości FULL HD. Zasięg kabla sterującego zezwala na monitoring 500-metrowego odcinka kanalizacyjnej rury.

ROZMAITOŚCI

Prawie

800 m

To łączna podziemna długość kolektora budowanego w Warszawie. Niedawno Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m. st. Warszawie S.A. zakończyło drążenie pod Wisłą drugiego z rurociągów alternatywnego układu do przesyłu ścieków z lewobrzeżnej części stolicy

„PAN TOMEK POMAGA”

– NOWE NARZĘDZIE DLA KLIENTÓW PWIK

Z myślą o swoich klientach PWiK

Tarnowskie Góry przygotowało nowe narzędzie o nazwie „Pan Tomek pomaga”.

Pan Tomek to wirtualny pracownik

Technicznej Obsługi Klienta, który tłumaczy, jak należy przygotować wniosek o wydanie warunków technicznych przyłączenia do sieci wod-kan, wskazuje, gdzie można pobrać mapę zasadniczą oraz doradza, jak

Wózki jezdne są tak skonstruowane, że możliwe jest wprowadzenie kamery specjalnym wysięgnikiem do bocznych przyłączy na głębokość nawet 40 metrów –  jest to tak zwana „inspekcja satelitarna”. Dzięki niej sprawdzany jest stan techniczny przyłączy do budynków oraz ich przepustowość. Przy wysokim poziomie ścieków w kanale obiektyw kamery podnoszony jest na specjalnym ramieniu. Kamery samoczynnie – bez udziału operatora – nagrywają filmy z przeglądu stanu technicznego połączeń kanalizacyjnych rur.

Źródło i fot: ZWiK Łódź

Przedsiębiorstwo wodociągowe przyszłości to dla mnie takie, które umie rozpoznawać potrzeby swoich klientów, reaguje na nie w odpowiedni sposób, a także umiejętne je zaspakaja. Dzisiejszy odbiorca staje się „smartklientem”, chce szybkiego dostępu do informacji, szybkiej i łatwej kontroli nad świadczonymi dla niego usługami, pragnie w łatwy sposób załatwiać sprawy

– Katarzyna Burda, prezes zarządu Miejskiego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.

Wywiad na str. 12

przygotować dokumentację techniczną. Każdy mieszkaniec chcący podłączyć się do sieci wodociągowo-kanalizacyjnej musi się skontaktować z techniczną obsługą PWiK, aby otrzymać niezbędne informacje: jak wygląda procedura złożenia wniosku, jakie wynikają z tego obowiązki, jakie są terminy na rozpatrzenie wniosku oraz termin ważności wydanego już wniosku.

Dzięki Panu Tomkowi klient będzie w stanie samodzielnie przygotować niezbędne dokumenty, a także otrzyma komplet informacji, które prowadzą go krok po kroku przez proces wypełniania wniosku. Pan Tomek wskazuje także skąd pobrać mapy, jak na nich zaznaczać przyłącze oraz jakie są dalsze etapy po złożeniu wniosku.

W ramach projektu stworzono aktywny kalkulator, który pomaga obliczyć średniodobowe zużycie wody i uzupełnić niezbędne we wniosku wartości, bez konieczności sięgania do rozporządzenia. Zaletą tego narzędzia jest również to, że Pan Tomek jest dostępny 24 godziny na dobę i 7 dni w tygodniu, co bardzo odpowiada klientom tarnogórskiego PWiK.

Źródło, fot: PWiK Tarnowskie Góry

AWARIE. MONITORING. BUDOWA

I MODERNIZACJA SIECI WOD-KAN

Ponad 140 uczestników wzięło udział w XII Konferencji Naukowo-Technicznej Awarie. Monitoring. Budowa i Modernizacja Sieci WOD-KAN. Ponownie to branżowe spotkanie, którego organizatorem jest BMP Sp. z o.o., odbyło się w hotelu Stok w Wiśle (5-6 sierpnia 2021 r.).

„Sieć w budowie”, „Sieć pod kontrolą”, „Sieć w eksploatacji” – to nazwy niektórych paneli wykładowych. W programie tegorocznej konferencji znalazły się ponadto bloki tematyczne poświęcone kwestiom prawnym czy dobrym praktykom z branży wod-kan. Zakończeniem dwudniowego spotkania był referat specjalny: „Woda dla sąsiada z Afryki”, który wygłosił Sebastian Siewiera z Fundacji SIĘGNIJ NIEBA. Poza wysłuchaniem kilkudziesięciu wystąpień, których znaczną cześć stanowiły prezentacje przygotowane przez praktyków z przedsiębiorstw wod-kan, uczestnicy konferencji mogli odwiedzić wystawę stoisk, gdzie prezentowały się czołowe firmy – dostawcy nowoczesnych rozwiązań i technologii. Rolę Honorowanego Gospodarza tegorocznej edycji pełniły Katowickie Wodociągi S.A. Partnerami branżowymi zostały: Wodociągi Miasta Krakowa, Veolia, AQUANET, MPWiK w m. st. Warszawie. Szersza relacja i zdjęcia z konferencji na www.kierunekWODKAN.pl

MODERNIZACJA W ZAKŁADZIE UZDATNIANIA WODY W SIENIAWIE

Rozbudowa systemu uzdatniania wody o trzy dodatkowe komory filtracyjne ma poprawić jakość dostarczanej do odbiorców wody oraz zwiększyć niezawodność pracy ujęcia. Wartość inwestycji realizowanej przez Krośnieński Holding Komunalny w Zakładzie Uzdatniania Wody „Wisłok” w Sieniawie wynosi blisko 6 mln zł.

Budowa trzech dodatkowych komór filtracyjnych ma usprawnić pracę systemu składającego się obecnie z pięciu, zmodernizowanych w 2013 r. komór filtracyjnych. Dzięki inwestycji, przy zwiększonej produkcji wody na ujęciu w Sieniawie, możliwe będzie wydłużenie okresu filtracji wody, co w konsekwencji oznacza, że w woda, która popłynie w kranach odbiorców, będzie miała jeszcze lepszą jakość, lepszy smak i właściwości.

– Budowa trzech nowych komór na pewno wpłynie na poprawę stabilności pracy ujęcia wody w Sieniawie – mówi Grzegorz Wygoda, zastępca kierownika Wodociągów Krośnieńskich ds. produkcji wody. – Komory filtracyjne to konstrukcje żelbetowe wypełnione złożem ułożonym na specjalnym drenażu. Dwuwarstwowe złoże składa się z piasku kwarcowego o odpowiednim uziarnieniu oraz z antracytu, które biorą udział w procesie oczyszczania wody zanim trafi ona do dezynfekcji i do zbiornika wody czystej, a następnie jest pompowana do naszych kranów – wyjaśnia kierownik ds. produkcji wody w Krośnieńskim Holdingu Komunalnym. Zwiększenie liczby komór filtracyjnych usprawni także sam proces płukania filtrów odwrotnym strumieniem wody, a prawidłowe płukanie ma zasadnicze znaczenie dla zapewnia produkcji wody o najwyższej jakości – czystej i bezpiecznej. Zakład Uzdatnia Wody „Wisłok” wytwarza dziennie ok. 11-12 tys. metrów sześc. wody, co stanowi ponad 75 proc. wody produkowanej i dystrybuowanej przez Wodociągi Krośnieńskie. Inwestycja, obecnie realizowana na terenie ZUW „Wisłok”, jest w fazie przygotowawczej – trwają prace projektowe, a także czyszczenie trzech, wyłączonych dotychczas z użytku komór, z których wyciągane jest stare złoża filtracyjne. Wymienione będą również rurociągi technologiczne oraz wykonane zostanie zabezpieczenie antykorozyjne całej konstrukcji.

Inwestycja realizowana jest w formule „zaprojektuj i wybuduj”. Na wykonanie zlecenia wykonawca ma 12 miesięcy (do połowy 2022 r.).

Źródło i fot.: www.ekrosno.pl

Woda na okrągło w czasie COVID-19

WYZWANIA INŻYNIERA

mgr inż. Dariusz Dzida

kierownik Działu eksploatacji sieci wodociągowej, AQUA S.A. w Bielsku-Białej

Czy przedsiębiorstwa wod-kan są przygotowane na czas pandemii? Jak chronić pracowników i obiekty, aby zapewnić ciągłość dostaw wody? Jak wykorzystać dorobek poprzednich pokoleń oraz najnowszą technologię do tych celów? I jakie są – wg autora – największe wyzwania przyszłości dla wodociągów?

Sierpień zwykle to nie czas na konferencje naukowe. Zazwyczaj wyjeżdżamy wtedy na urlopy, wczasy pod gruszą lub – coraz częściej – przebywamy pod prażącym słońcem Morza Śródziemnego. Ale 2021 to nie jest zwykły rok. To czas epidemii. Wiele spraw „stoi na głowie”, w tym terminy organizacji konferencji. Przygotowujemy je nie wtedy, kiedy trzeba, ale wtedy, kiedy można.

Piszę ten tekst jako rozwinięcie mojej prezentacji na XII Konferencji Wydawnictwa BMP Awarie. Monitoring. Budowa i modernizacja sieci wod-kan, która odbyła się początkiem sierpnia w Wiśle. Miejsce znamienne, bo jak sama nazwa wskazuje, swój początek ma w tej okolicy nasza największa i najważniejsza rzeka. O tyle ciekawa do rozważań, gdyż rozpoczyna swój bieg i kończy na terenie Polski. Jest tylko nasza, co oznacza, że po pierwsze możemy korzystać ze wszystkich dobrodziejstw, które niesie, ale również jest dla nas wyzwaniem i darem, za który powinniśmy być odpowiedzialni. Jak sobie z tym darem radzimy – opiszę w dalszej części artykułu.

Moja prezentacja na konferencji dotyczyła rozważań, czy współczesny inżynier sanitarny jest gotowy na tak nietypową i mocno kryzysową sytuację jak obecna epidemia COVID-19. Z racji krótkiego czasu i zbliżającego się obiadu prezentacja była bardzo

syntetyczna i potraktowana skrótowo. Pozwolę sobie zatem rozwinąć ten ciekawy temat w poniższym artykule.

Działaj rozumnie

Czy rzeczywiście byliśmy gotowi na epidemię? Czy nasza wyobraźnia ogarniała taki przypadek? Czy nasze szumnie nazywane analizy ryzyka przewidywały taki scenariusz? Odnoszę wrażenie, że nie. Nie doczytałem nigdzie w każdym razie. Jedyna procedura, jaka przychodzi mi do głowy, to: „działaj rozumnie i z rozwagą, stosownie do sytuacji, wykorzystując swoją wiedzę i doświadczenie”. Funkcjonując według tej zasady można właściwie rozwiązać prawie każdy problem techniczny lub organizacyjny.

Owszem, wodociągowcy są świadomi tego, że woda na ujęciu może być niezdatna do uzdatniania (nawalne opady na potokach górskich, skażenie wody), wiemy, co to wtórne zanieczyszczenie wody, wiek wody. Dobrze radzimy sobie z poważnymi awariami na magistratach. Przeżyłem kilka takich przypadków w swojej karierze. Jeśli mamy: sprawną ekipę do usuwania awarii, z odpowiednim sprzętem i doświadczeniem (zwykle muszą być zmiennicy, ponieważ naprawa magistrali trwa czasem kilkanaście godzin do kilku dni),

Dzięki nam, wodociągowcom, epidemia może skończyć się wcześniej, być może mniej osób straci życie. To jest dopiero wyzwanie przyszłości

SCENARIUSZE AWARYJNE

Trzeba uruchomić wyobraźnię, wymyślać różne scenariusze awaryjne i sposoby radzenia sobie z nimi. Najlepiej po burzy mózgów zapisać dostępne rozwiązania.

To się może przydać w najbardziej nieoczekiwanym momencie

doświadczonych ludzi z eksploatacji, którzy potrafią nie tylko skutecznie zamknąć uszkodzony odcinek magistrali, ale również tak przestrefować zasilanie miasta, że nikt nie odczuje skutków awarii, przygotowany na magazynie materiał do naprawy wodociągu, wtedy nie straszna nam taka sytuacja.

A co z przerwami w dostawie energii elektrycznej? Na to są różne rady: można wykonać odrębne przyłącza z różnych kierunków zasilania, zwykle z dwóch stacji trafo; brak energii na jednej (na przykład wywołany burzą i wyładowaniami elektrycznymi) skutkuje przełączeniem na drugi kierunek zasilania, na kluczowych ujęciach lub pompowniach wody (np. powyżej 500 odbiorców) można zainstalować agregaty prądotwórcze. Obecna technologia daje możliwość samoczynnego ich uruchamiania, gdy przez kilka sekund brak prądu na obiekcie. Taka instalacja zapobiega przerwie w dostawie wody, zapowietrzeniu się sieci wodociągowej oraz, co najważniejsze, niezadowoleniu naszych klientów, na mniejszych pompowniach można zainstalować gniazdo pozwalające w sytuacjach braku prądu podłączyć zewnętrzny agregat prądotwórczy. Nie unikniemy tu krótkiego wyłączenia, nim

nie przywieziemy sprzętu, ale krótka sieć szybko się odpowietrza i napełnia. Zwykle nie trwa to dłużej niż godzinę i woda w sieci znów jest.

Skażenie wody

Co ze skażeniem wody? Na ujęciach prawie wszyscy mają tzw. biomonitoring. Najprostsza forma to wymieniane co jakiś czas słodkowodne i wrażliwe na zanieczyszczenia ryby. Z innych metod można wskazać popularne w niektórych wodociągach małże oraz oczywiście wieloparametrowe czujniki analizujące skład wody na bieżąco. Oprócz powyższych systemów szybkiego reagowania, musimy opracować plan wyłączenia ujęcia w przypadku skażenia wody. Czy mamy zbiornik wyrównawczy, który pozwoli na dostawę w sytuacji skażenia wody surowej i przeczekanie w sytuacji awaryjnej? Czy mamy sieć skonstruowaną w układzie pierścieniowym, pozwalającą na zasilanie klientów z innego kierunku? Potrafimy strefować zdalnie czy ręcznie? Czy np. pracownicy pogotowia wodociągowego są przeszkoleni w tym zakresie? Mamy to gdzieś rozpisane?

I tu dochodzimy do epidemii. W sytuacji zagrożenia epidemiologicznego sprawne wodociągi są kluczowe w ograniczaniu skali tego zjawiska. Brak bezpiecznej, bieżącej wody w kranie, niesprawna kanalizacja spowodują gwałtowny przyrost zachorowań. W dawnych wiekach na podwórkach kamienic w dużych miastach były tzw. doły kloaczne,

których obecność często wywoływała epidemie. Nie wspomnę już o tzw. rynsztokach ulicznych, gdzie wylewano wszystko co popadnie. Kiedyś miasta były bombą biologiczną. Oczywiście, czasy się zmieniły i posiadamy dziś infrastrukturę wod-kan, ale musimy się nauczyć dbać o nią w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia.

Przechodzimy więc do następnego punktu: jak zapewnić ciągłość dostawy wody w sytuacji epidemii?

Ciągłość wody w epidemii

Powyżej wypunktowałem najważniejsze moim zdaniem czynniki. Opiszę je pokrótce.

Kompetentna i zaangażowana załoga. O tym trzeba pamiętać zawsze. Ludzie, którzy wiedzą co i jak zrobić, to skarb. Pracownicy eksploatacji sieci zwykle są przygotowani na każdą sytuację awaryjną. Znają sieć, kluczową armaturę i kierunki zasilania. Dobrze jest od czasu do czasu omawiać różne przypadki, żeby przypomnieć sobie „jak to się robi”. Alternatywne źródła wody. Jeśli mamy problem na jednym kierunku zasilania, przełączamy się na drugi. To warto mieć zawsze, nie tylko w czasie epidemii. Awarie zdarzają się codziennie. Dodatkowo, podczas epidemii, dobrze mieć przeszkolone przynajmniej dwie ekipy, które mogą pracować na ujęciu bez kontaktowania się fizycznie ze sobą. To poprawia bezpieczeństwo. Zdalny monitoring i sterowanie. W sytuacji gdy mamy ograniczony dostęp do naszych urządzeń, jest on obarczony ryzykiem zarażenia się lub po prostu, kiedy mamy zbyt mało pracowników, którzy są dostępni (ta nieszczęsna, acz niezbędna kwarantanna), zdalny monitoring sieci jest największym dobrodziejstwem. Możemy bez udziału ludzi, których nie mamy, obserwować najważniejsze parametry sieci. W sytuacjach zmiany zapotrzebowania lub awaryjnych możemy zdalnie sterować przepływem, ciśnieniem itp.

Mapa GIS. To, oprócz systemu telemetrii, kluczowe narzędzie do sprawnego zarządzania siecią wod-kan. Po prostu obecnie trzeba je mieć. Amen.

Zdalny odczyt wodomierzy u odbiorców. Coraz powszechniejsza i dostępna cenowo technologia. Pozwala na szybki, bezpieczny i zsynchronizowany odczyt stanów liczników u naszych klientów. W sytuacji epidemii bardzo przydatna. Nie musimy bowiem wchodzić do domów. Warto ją mieć i rozwijać. To przyszłość wodociągów. Stany awaryjne. Stany awaryjne to zapasy armatury, rur i sprzętu niezbędnego do funkcjonowania sieci. Zwykle są to materiały kupione na zapas dla usuwania typowych awarii, tak by nie trzeba było czekać na dostawy. W czasach epidemii terminy dostaw wydłużają się.

Jak pracować w czasach Covida lub innej epidemii?

Fachowiec musi być przygotowany na różne ewentualności. Na przykład dobry majsterkowicz ma w skrzynce narzędzia na każdą okazję. Podobnie my, w wodociągach. Co robić, żeby zmniejszyć zagrożenie zarażenia ludzi w pracy?

Rozproszenie załogi. Myślę, że czasy biurowców, w których stłoczona jest duża liczba pracowników, powoli powinny odchodzić do lamusa. Taki stan jest bardzo niebezpieczny w sytuacji, gdy jeden człowiek może zarazić drugiego. Badania z ubiegłego roku wykazały, że jednym z ognisk zakażeń „covidem” było nasze miejsce pracy. Ta epidemia wg mnie jest mimo wszystko łagodna. Co, gdybyśmy mieli bardziej zaraźliwe choroby? W każdym razie technologia (internet, poczta elektroniczna, wideopołączenia, telefony komórkowe) pozwala na całkowicie sprawną i wydajną pracę bez kontaktu osobistego. W sytuacji koniecznej kwarantanny można pracować zdalnie z domu. Znam z autopsji. Da się. Oczywiście, szef musi nam zaufać, że rzeczywiście będziemy pracować. Ale przecież swoją pracę i tak trzeba wykonać. Zmiennicy. Jak w znanym, starym serialu. Każdy powinien mieć zastępcę na wypadek nieobecności, który równie kompetentnie wykona powierzone zadania oraz rozwiąże pojawiające się problemy dnia codziennego. To nie jest proste, gdyż wielu z nas zazdrośnie strzeże swoich tajemnic i wiedzy. Ale myślę, że pragmatyzm zwycięża. Jeśli nie ma mnie w pracy, a mój zastępca daje sobie radę ze wszystkimi problemami, to gdy przyjdę, nie będę musiał ich rozwiązywać. Środki ochrony. Mówimy tutaj o środkach do dezynfekcji, rękawiczkach, maseczkach. Początkowo nie było łatwo ich zdobyć, ale biznes przestawił się szybko na produkcję tych środków w dużych ilościach. Warto mieć zapas, bo nasze bezpieczeństwo jest najważniejsze.

Dobra komunikacja. Ten temat opisywałem już powyżej. Używamy telefonów do rozmów z rodziną, przyjaciółmi. Przenieśmy te obyczaje do pracy. Maksymalnie zdalny kontakt pozwala na bezpieczną pracę bez narażania siebie i innych. Zdalna edukacja, webinaria. Nasi kontrahenci również szybko dostosowali się do nowej sytuacji. Dostawcy armatury i technologii uruchomili cykliczne webinaria, z których wielu z nas korzysta, aby nadal się rozwijać i nadążać za zmianami. Z powodzeniem odbywały się również całe konferencje w online. Dajemy radę. Dobre planowanie robót. W sytuacji gdy każdy wyjazd w teren, wejście do budynku odbiorcy wiąże się z zagrożeniem zdrowia, musimy dobrze planować każde zadanie. Płukanie, wymiana wodomierza, awaria itp. Można to omówić, obejrzeć na zdjęciach i przygotować się tak, aby wizyta

w terenie była jak najkrótsza. Takie praktyki mogą nam zostać na dłużej. Lepsza wydajność pracy jest wskazana nie tylko w czasach COVIDA :) Ustalenie priorytetów. Nie wszystkie prace na sieci musimy wykonać już teraz. Niektóre można zaplanować na później. Jeśli ich prowadzenie wiąże się z zagrożeniem zakażenia, trzeba odpuścić. Wyobraźnia – scenariusze na przyszłość. Kilkakrotnie pisałem o rozsądku, rozumnym podejściu. Warto przemyśleć różne sytuacje, uruchomić wyobraźnię i przewidywać, planować, zabezpieczać się na przyszłość. Dobrze byłoby rozpisać sobie różne scenariusze zdarzeń awaryjnych na sieci. Co by było, gdyby...? Z jednej strony jest to bardzo rozwijające, z drugiej – niezwykle przydatne w nagłych sytuacjach.

Rozsądek poparty wiedzą. Wiadomo, cokolwiek robimy, używajmy naszej wiedzy i doświadczenia. I zawsze miejmy na uwadze nasze i kolegów bezpieczeństwo. Nie mówmy, że jakoś to będzie, że dotychczas nigdy nic się nie stało, że będzie dobrze. Będzie dobrze, jak się dobrze przygotujemy i będziemy uważni.

Jakie wnioski na przyszłość?

Wdrożyć system niezawodności systemu wodociągowego. Na ten temat zostało napisanych sporo książek i artykułów. Wszystko sprowadza się do zdiagnozowania słabych punktów naszego systemu i wdrożenia rozwiązań, które pozwolą zaradzić problemom w sytuacjach awaryjnych. Warto się nad tym pochylić nie tylko w czasach epidemii. Zagrożeń dla naszego systemu jest dużo. COVID COVID-em, a co w przypadku braków wody na ujęciach, terroryzmu czy włamań do naszego systemu sterowania siecią? Mamy scenariusz, wiemy, co robić? Wiedza o sieci. Trzeba się uczyć cały czas. Nasze systemy powstawały często ponad 100 lat temu. Kilkanaście pokoleń inżynierów wymyślało kolejne udogodnienia. Trzeba je znać i umieć z nich korzystać. Przekazywać młodym, aby nie odkrywali ponownie Ameryki. Szkoda czasu.

Rozbudowa systemu telemetrii. Początkowo systemy telemetrii obejmowały ujęcia i zbiorniki wyrównawcze. Obecnie monitorowanych obiektów mamy dziesiątki, a sygnałów – setki. OOS-y, pompownie, stacje dozowania, węzły regulacyjne... Można długo wymieniać. Monitorujemy nie tylko przepływy i ciśnienia, ale również parametry jakościowe wody oraz bezpieczeństwo obiektów. Im więcej, tym bezpieczniej.

Szkolenia pracowników. O tym pisze się bez przerwy. Załoga musi być kompetentna, dobrze wyszkolona, posiadać wiedzę i narzędzia. W ludzi warto inwestować. Trzeba pamiętać, że w sytuacjach awaryjnych jeden musi zastąpić drugiego.

Stany awaryjne. O tym już pisałem. Naprawdę warto zainwestować we własny magazyn części zamiennych, armatury i rur na wypadek awarii. To znacznie skraca czas usuwania niedogodności. Scenariusze awaryjne. O tym również już pisałem. Trzeba uruchomić wyobraźnię, wymyślać różne scenariusze awaryjne i sposoby radzenia sobie z nimi. Najlepiej po takiej burzy mózgów zapisać dostępne rozwiązania. To się może przydać w najbardziej nieoczekiwanym momencie.

Największe wyzwania przyszłości

dla wodociągów – wg autora

Brak zasobów wodnych. Wciąż nie zdajemy sobie sprawy, że nasze zasoby wodne są niewystarczające. Magazynujemy niewielką część wód płynących naszymi rzekami. To spore marnotrawstwo. Trzeba „zatrudnić” modele hydrauliczne i obliczyć, jakie mamy zasoby i w jaki sposób będą się zmieniały w najbliższych dekadach. Jak zapobiec niskim stanom wód. Oraz gdzie i jakie zbudować magazyny wody.

Budowa magazynów wody. Powinniśmy przemyśleć gospodarkę wód słodkich, pomimo sprzeciwów i bez względu na koszty budować magazyny wody. To będzie nam kiedyś potrzebne. Wcześniej niż myślimy. Są do tego świetne narzędzia, choćby komputerowe modele hydrauliczne. Warto. Masowe migracje ludności. Czy potrafią sobie Państwo wyobrazić milion ludzi, którzy w krótkim czasie przywędrują do naszego kraju z Afryki?

To się już zdarzyło w Niemczech i nas również to zjawisko kiedyś dosięgnie. Afryka cierpi na niedobory wody pitnej i jeśli nie pomożemy rozwiązać tego problemu, mieszkańcy tego kontynentu będą zmuszeni emigrować w rejony, gdzie da się żyć. M.in. do nas. Nie oszukujmy się, Ziemia nie jest nam dana na zawsze. Czasem trzeba się posunąć, żeby zrobić miejsce potrzebującym. Trzeba być przygotowanym m.in. na zwiększone zapotrzebowanie wody. Jesteśmy na to gotowi?

Jakość wody. Woda świetnie absorbuje wszystkie zanieczyszczenia. Nie wszystko badamy (narkotyki, antybiotyki), nie znamy wpływu tych „dodatków” na nasze zdrowie. To też wyzwanie przyszłości.

Epidemie. Wracamy do początku artykułu. Czy jesteśmy gotowi na epidemie? Również te opisywane w książce „Dżuma” lub, co gorsza, „Bastion”?

Gdy trzeba zostać w domu, gdy kontakt z drugim człowiekiem to nie tylko zagrożenie zdrowia, ale i życia? Damy radę dostarczać jak najdłużej bezpieczną wodę? Dzięki nam, wodociągowcom, epidemia może skończyć się wcześniej, być może mniej osób straci życie. To jest dopiero wyzwanie przyszłości.