6/2014 Energetyka Cieplna i Zawodowa

TEMAT NUMERU

WODA I ŚCIEKI W ENERGETYCE

Komunalne osady do kotła > 26

Łódź na fali modernizacji

> 46

Recepta na dotację

> 48

ENERGETYCZNA LEKTURA NA CO DZIEŃ

na portalu

Zeskanuj kod i odwiedź wersję mobilną portalu

8 Wisła dla kozienickiej elektrowni Tomasz Olejarnik 12 Energetyka to nie truciciel wywiad z Andrzejem Jagusiewiczem 16 Sposób na niebezpieczne ścieki Piotr Glamowski 20 Wyliczyć alternatywę Artur Andruszkiewicz, Paweł Regucki, Krzysztof Kubas, Wiesław Wędrychowicz, Barbara Engler 26 Komunalne osady do kotła Maria Bałazińska, Ryszard Wasielewski 30 Co ma EDI do wody?

Janusz Skwara 37 Wyciśnięta z papieru Karol Janczewski, Cezary Puchalski 40 Mniej azotu z odcieków Krzysztof Barbusiński

Ciepłownictwo 46 Łódź na fali modernizacji wywiad ze Sławomirem Burmannem 48 Recepta na dotację Michał Świątecki, Mariusz Górski 53 Odcinek za odcinek Marzanna Pydyn 56 Na imię mu TYSZEK Joanna Jaśkowska

12 Energetyka to nie truciciel wywiad z Andrzejem Jagusiewiczem, Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska

Sposób na niebezpieczne ścieki Piotr Glamowski

16

Fot. photogenica.pl

Temat numeru: Woda i ścieki w energetyce

Fot. Zasoby własne autora

SPIS TREŚCI

Paliwa w energetyce 60 Bezkonkurencyjny węgiel Zbigniew Kasztelewicz

Rynek energii 67 Elastyczna energetyka Jacek Malko

70 Nie taki pożar straszny Dorota Brzezińska

Nowoczesne technologie 75 Elektryzująca inwestycja Mariusz Szwagrzyk 78 Jak skutecznie magazynować energię?

Karolina Sieradzka

Na imię mu TYSZEK Joanna Jaśkowska

56

Fot. BMP

Bezpieczeństwo w energetyce

ENERGETYKA BEŁCHATÓW 2014 80 Nagle gwizd! Nagle świst!

Ruszyła maszyna po szynach…

84 83 wystawców, 4 samochody, 2 Klucze i… Wilki Joanna Jaśkowska

Felieton 86 Odgrzewane kotlety…

3

od redakcji Wydawca: „BMP bis” spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax (032) 415-97-74 tel.: (032) 415-29-21, (032) 415-97-93 energetyka@e-bmp.pl www.kierunekenergetyka.pl

Joanna Jaśkowska redaktor wydania tel.: 32/415 97 74 wew. 19 e-mail: joanna.jaskowska@e-bmp.pl

Teraz, gdy już nauczyliśmy się latać w powietrzu jak ptaki, pływać pod wodą jak ryby, brakuje nam tylko jednego: nauczyć się żyć na ziemi jak ludzie.

George Bernard Shaw

Ścieki z elektrowni są czyste…

Przemysł i środowisko naturalne to dwa bieguny. Pierwszy z wymienionych wciąż uczy się, jak funkcjonować, by nie zagrażać drugiemu. 90% wody, która jest pobierana na cele przemysłowe w Polsce, zużywa energetyka zawodowa. – W związku z tym energetyka wywiera bardzo dużą presję na środowisko wodne. Roczny pobór wody w latach 2012-2013 wyniósł około 7 mln m3. Jest to 65% całkowitego poboru w Polsce, włącznie z indywidualnymi gospodarstwami domowymi – wylicza Andrzej Jagusiewicz, Główny Inspektor Ochrony Środowiska (wywiad na s. 12). – Jednak 97% ścieków pochodzących z elektrowni to ścieki czyste. Są one zmienione fizykochemicznie, ale nie możemy ich uznać za zanieczyszczone – podkreśla.

Przed jeszcze jakimi wyzwaniami stoi więc dzisiaj energetyka, jeżeli chodzi o gospodarkę wodno-ściekową? Jedno z nich wynika z budowy instalacji mokrego odsiarczania spalin. „Technologia ta generuje duże ilości ścieków o bardzo charakterystycznym składzie, których nie można zagospodarować na terenie zakładów produkcyjnych. Rodzi to konieczność budowania oczyszczalni pozwalających na zrzut ścieków do środowiska lub zastosowanie technologii bezściekowych (zero liquid discharge)” – pisze dr Piotr Glamowski z EDF Polska (artykuł na s. 16) Specjaliści, naukowcy śpieszą również ze wskazywaniem coraz to nowocześniejszych metod uzdatnienia wody. Przykładem jest tu elektrodejonizacja, która pozwala na uzyskanie wody zdemineralizowanej o bardzo wysokich parametrach jakościowych, o czym przeczytać można w artykule Janusza Skwary (s. 30). A w decyzji o sposobie przebudowy instalacji w celu poprawy rozpływu wody chłodzącej do poszczególnych chłodnic popiołu może okazać się przydatna metoda obliczeniowa (więcej na s. 20).

O tym, jak jeszcze bardziej efektywnie zarządzać wodą w przemyśle, o wyzwaniach i efektach podjętych działań w gospodarce wodno-ściekowej, a także o możliwościach finansowania inwestycji w tym zakresie mówić będziemy w czasie VIII Konferencji Naukowo-Technicznej Woda i Ścieki w Przemyśle 2014, która 24-25 września odbędzie się w Gdańsku-Sobieszewie. Serdecznie zapraszamy.

4

ECiZ 6/2014

Rada Programowa: prof. Jan Popczyk – przewodniczący, Politechnika Śląska, prof. Andrzej Błaszczyk – Politechnika Łódzka, Wiesław Chmielowicz – prezes ECO Opole SA, dr hab. inż. Maria Jędrusik – prof. nadzw. Politechniki Wrocławskiej, Mieczysław Kobylarz – dyrektor GDF SUEZ Energia Polska S.A., prof. Stanisław Mańkowski – Politechnika Warszawska, Katarzyna Muszkat – prezes zarządu ZE PAK SA, dr inż. Mariusz Pawlak – Politechnika Warszawska Waldemar Szulc – wiceprezes zarządu PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna SA PGE Elektrownia Bełchatów S.A. prof. dr hab. inż. Artur Wilczyński – Politechnika Wrocławska Adam Witek – prezes zarządu „Energetyka” Sp. z o.o. Grupa Kapitałowa KGHM Polska Miedź S.A. prof. nadzw. dr hab. inż. Krzysztof Wojdyga – Politechnika Warszawska prof. Jacek Zimny – Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

Prezes zarządu BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k.

Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redakcja Joanna Jaśkowska, Tomasz Olejarnik Redakcja techniczna: Maciej Rowiński, Marek Fichna Prenumerata, kolportaż Aneta Jaroszewicz Sprzedaż: Magda Widrińska, Małgorzata Pozimska

Druk: FISCHER POLIGRAFIA Cena 1 egzemplarza – 19,90 zł Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu Nr konta: 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/

Magazyn kierowany jest do prezesów, dyr. ds. technicznych i głównych specjalistów (mechaników, automatyków, energetyków) reprezentujących branżę energetyczną, organizatorów targów, sympozjów, imprez branżowych, urzędów, ministerstw, instytutów, wyższych uczelni oraz biur projektowych.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam.

Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach.

Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca.

Fot. BMP’. Fot na okładce: TAURON.

www.kierunekenergetyka.pl

zdjęcie numeru

fot.: Marcin Giba na zlecenie RAFAKO

zdjęcie numeru

Z RAFAKO do rafinerii w Estonii Dwa ważące blisko 140 ton elementy kotła odzyskowego u RAFAKO zamówił ALSTOM Power Energy Recovery GmbH Düsseldorf

www.kierunekenergetyka.pl

ECiZ 6/2014

5

migawki z kierunekenergetyka.pl fot.: Grupa ENERGA

Umowa ws. budowy polskiej elektrowni jądrowej

Fot.: TAURON Polska Energia

ENEA, KGHM oraz TAURON odkupią od PGE po 10 proc. udziałów w spółce PGE EJ 1, odpowiedzialnej za przygotowanie i wybudowanie pierwszej polskiej elektrowni jądrowej o mocy ok. 3000 MW.

Wspólna oferta Energi i Microsoftu Energa wprowadza pierwszą w Polsce ofertę łączącą sprzedaż energii elektrycznej i usługi Office 365, skierowaną do segmentu gospodarstw domowych. W jej ramach klient otrzymuje gwarancję stałej ceny za energię elektryczną nawet do trzech lat oraz możliwość zakupu jednego z dwóch wariantów subskrypcji Office 365 za zaledwie 1 zł.

Podpisana 3 września 2014 r. umowa wspólników zobowiązuje strony do wspólnego, proporcjonalnie do posiadanych udziałów, sfinansowania działań związanych z realizacją inwestycji przypadających na okres trzech kolejnych lat. Partnerzy przewidują, że łączne koszty z tego tytułu wyniosą ok. 1 mld zł.

Office 365 daje dostęp do pełnych aplikacji Office (Word, Excel, PowerPoint, Outlook, OneNote, Access, Publisher), wzbogaconych m.in. o 1 terabajt (TB) miejsca na dysku online OneDrive oraz minuty na rozmowy w popularnej aplikacji Skype. Usługa pozwala korzystać z dostępu do dokumentów zapisanych online z praktycznie dowolnego miejsca. Office 365 można jednocześnie zainstalować nawet na pięciu komputerach lub urządzeniach mobilnych.

Źródło: TAURON Polska Energia

Źródło: Centrum Prasowe Microsoft

Fot. media.tauron-pe.pl

Przetarg na inżyniera kontraktu w Łagiszy TAURON Wytwarzanie ogłosił przetarg na pełnienie funkcji inżyniera kontraktu dla potrzeb realizacji projektu budowy bloku gazowo-parowego.

Moc elektryczna nowego bloku gazowo-parowego wyniesie 413 MW, natomiast moc cieplna 266 MW. Projekt obejmuje również kotły szczytowo-rezerwowe o mocy 60 MWt, a także infrastrukturę towarzyszącą.

Oferty można składać do 10 października, do godziny 12:00. Źródło: TAURON Wytwarzanie

6

ECiZ 6/2014

www.kierunekenergetyka.pl

zdjęcie numeru migawki z kierunekenergetyka.pl fot.: photogenica.pl

Energooszczędne budynki

fot.: BMP

Prezydent podpisał ustawę o charakterystyce energetycznej budynków

Nowa spółka w Grupie EDF Na początku września, dwie spółki zależne EDF Polska – Renevis i Utex skonsolidowały się przyjmując nową nazwę EDF Ekoserwis.

Uchwalona ustawa wprowadza m.in. obowiązek podawania informacji dotyczącej efektywności energetycznej budynków w reklamach, w przypadku gdy dla budynku sporządzono już świadectwo.

Więcej informacji na portalu kierunekenergetyka.pl

Działalność nowej spółki EDF Ekoserwis związana jest przede wszystkim z waloryzacją ubocznych produktów spalania w elektrociepłowniach i elektrowni Grupy EDF w Polsce, a także z usługami świadczonymi poza Grupą. EDF Ekoserwis dostarcza przetworzone produkty spalania do sektora budowlanego, górnictwa i rolnictwa.

Źródło: prezydent.pl

Źródło: polska.edf.com Reklama

Niezawodność płynąca z czystego oleju Aplikacje CJC™ w energetyce: • • • • • • • • • •

Układy smarowania turbin Układy sterowania turbin Przekładnie pomocnice Hydraulika żurawi i dźwigów Przekładnie młynów węgla Układy wysokiego ciśnienia Układy niskiego ciśnienia Dmuchawy i wentylatory Pozostałe systemy hydrauliczne Transformatory

Filtry bocznikowe CJC™ chronią twoje systemy olejowe całą dobę

Clean Oil - Bright Ideas C.C.JENSEN Polska Sp. z o. o. | +48 (0)22 648 83 43 ccjensen@ccjensen.com.pl | www.cjc.dk/pl

TEMAT NUMERU:

WODA I ŚCIEKI

Wisła dla kozienickiej elektrowni Tomasz Olejarnik

Woda używana do procesów technologicznych w elektrowni w Kozienicach w całości pochodzi z Wisły. Budowa stacji uzdatniania wody DEMI II wyeliminowała konieczność pobierania wód podziemnych do celów przemysłowych, a dzięki oczyszczalniom i chłodniom wentylatorowym woda wracająca do rzeki spełnia wszystkie wymogi środowiskowe.

Zrzut wody chłodzącej Wyprowadzenie wód pochłodniczych odbywa się poprzez kazał zrzutowy.

Temperatura wprowadzanej wody do Wisły nie może przekraczać 35°C. Warunek ten spełniony jest dzięki chłodniom wentylatorowym

8

ECiZ 6/2014

www.kierunekenergetyka.pl

Fot. BMP

TEMAT NUMERU:

WODA I ŚCIEKI

Największa elektrownia na węgiel kamienny Elektrownia w Kozienicach, największa zawodowa elektrownia w Polsce opalana węglem kamiennym, położona jest na lewym brzegu Wisły, 75 km na południe od Warszawy, na terenie Kozienickiego Parku Krajobrazowego

Fot. BMP

Fot. BMP

Fot. BMP

Chłodzenie bloków Woda potrzebna do chłodzenia bloków jest w całości pobierana z rzeki, a jej temperatura nie może być niższa niż 6°C. W związku z tym w zimie jest ona dogrzewana poprzez skierowanie części wody podgrzanej na ujęcie. Również produkcja wody zdemineralizowanej do uzupełniania obiegu parowo-wodnego kotłów realizowana jest w całości w oparciu o wodę z Wisły

Sita Tu woda chłodząca jest wstępnie oczyszczana z zanieczyszczeń mechanicznych

www.kierunekenergetyka.pl

ECiZ 6/2014

9

WODA I ŚCIEKI Fot. BMP

TEMAT NUMERU:

Fot. ENEA Wytwarzanie S.A.

Stacja DEMI II W elektrowni pracuje stacja uzdatniania wody DEMI II, która działa w oparciu o technologię odwróconej osmozy.

Po filtracji odbywa się odsalanie podstawowe na modułach osmotycznych RO, desorpcja dwutlenku węgla w eliminatorach CO2 oraz końcowe doczyszczanie na jonitach: kationit, anionit, dwujonit

Parametry wody zdemineralizowanej:

Fot. BMP

Schemat technologiczny układu wody chłodzącej dla bloków energetycznych

• przewodność elektrolityczna właściwa w temp.

25°C, μS/cm <0,1 • wartość pH >6,5 • krzemionka ogólna (SiO2), mg/dm3 <0,02 • żelazo ogólne (Fe), mg/dm3 <0,02 • sód + potas, (Na+K), mg/dm3 <0,01 • ogólny węgiel organiczny (OWO=TOC) mg/ dm3 <0,2

10

ECiZ 6/2014

www.kierunekenergetyka.pl

WODA I ŚCIEKI Fot. BMP

TEMAT NUMERU:

Fot. BMP

Uzdatnianie wody Proces demineralizacji odbywa się poprzez wstępną filtrację w filtrach szczelinowych samoczyszczących 1000 μm. Po niej następuje dezynfekcja podchlorynem sodu, koagulacja siarczanem żelaza PIX 112 i kwasem solnym oraz sedymentacja w osadniku lamelowym wspomagana polielektrolitem

www.kierunekenergetyka.pl

Filtracja Kolejnym krokiem w procesie demineralizacji jest filtracja kolejno w filtrach żwirowo-antracytowych, węglowych, świecowych namywanych oraz w filtrach bezpieczeństwa

ECiZ 6/2014

11