T E M AT N U M E R U I E N E R G I A W C H E M I I
sposób na energożercę... •
• • •
Energetyczne, dobre rady > 28
efektywność energetyczna procesów produkcyjnych i eksploatacyjnych rozwój wysokosprawnej kogeneracji przemysłowej systemy wsparcia alternatywne technologie wytwarzania energii
Wspólny mianownik – rzeka Wisła > 60
Nie patrzmy przez dziurkę od klucza > 80
SERWIS PRZEMYSŁOWY I KOMPLEKSOWA REALIZACJA REMONTÓW
SERWIS KATALIZATORÓW I REAKTORÓW PRACE W ATMOSFERZE AZOTOWEJ
ZAŁADUNEK KATALIZATORÓW METODĄ GĘSTEGO ZAŁADUNKU ( DENSE LOADING )
ULTRADŹWIĘKOWE CIĘŻKIE OCZYSZCZANIE PRZEMYSŁOWE
KOMPLEKSOWE CIĘŻKIE OCZYSZCZANIE PRZEMYSŁOWE
ODKOKSOWANIE PIECÓW I RUROCIĄGÓW METODĄ PIGGINGU
SERWIS MECHANICZNY
EKSTRAKCJA HYDRAULICZNA WKŁADÓW WYMIENNIKÓW
PRZEDSIĘBIORSTWO SPECJALISTYCZNE AJAKS S.A. ul. Ostrowska 366/374A, 61-312 Poznań tel: +48 61 870 50 15 e-mail: office@ajaks.eu
www.ajaks.eu
SPIS TREŚCI R OZ M O W A 8 I To nie koniec innowacji w nawozach 8 R o z m o wa wywiad z Mateuszem Gramzą, prezesem GA ZAK S.A. T E M A T N U M E R U : energia w chemii 12 I Mniej energii dla wzrostu Renata Auchimik 18 I Zmotywowani środowiskowo? Nowa elektrociepłownia w Grupie Azoty Zakładach Azotowych Kędzierzyn S.A. – etap I Julian Martyniak, Roman Łotarewicz, Arnold Scheit wywiad 24 I Na kłopoty OZE – samochody na wodór z Mateuszem Gramzą, Wojciech Blew, Marek Foltynowicz, Tomasz Stendera, prezesem Arkadiusz Wierciński GA ZAK S.A. 28 I Energetyczne, dobre rady Barbara Lesik 30 I Zniechęcić, by zachęcić Kamil Moskwik, Gordon Wasilewski 34 I Alternatywne zmienić w konwencjonalne? Wykorzystanie wodoru jako nośnika energii Sławomir Kasiński 38 I Jak przeprowadzić audyt energetyczny przedsiębiorstwa? Adam Goreń 1 2 T E M AT N U M E R U I energia w chemii I nwe s t y cje 42 I Papier przemienić w czyn wywiad z Grzegorzem Czulem, prezesem Fluor Gliwice 46 I Powrót instalacji Joanna Jaśkowska Pa l iwa 50 I Nowy model nadzoru nad sektorem ropy i gazu Mikołaj Goss 54 I Powody budowy: strategiczne dla bezpieczeństwa. Jaki efekt? Porównanie terminali LNG w Kłajpedzie i Świnoujściu cz. 1 Joanna Wilaszek W o d a i ścieki 60 I Wspólny mianownik – rzeka Wisła Poprawa efektywności układów wodno-ściekowych w Grupie Kapitałowej ORLEN na przykładzie instalacji ORLEN i ANWIL Jarosław Ptaszyński, Arkadiusz Kamiński Renata Auchimik N o w o c z e s ne techn o l o gie 67 I Dla każdej aplikacji. 8 5 B e z p iec z e ń s tw o Właściwości i charakterystyka materiałów MICROTHERM® Promat TOP Sp. z o.o. 70 I Jak ekonomicznie mierzyć przepływ pary i kondensatu w obiegu kotła? Jak współpraca uczelni z przemysłem zwiększa bezpieczeństwo Andrzej Brodowicz 74 I Najnowsza generacja materiałów do produkcji Dorota Brzezińska zbiorników z PE. Większe bezpieczeństwo w kontakcie z substancjami chemicznymi: PE 100-RCE Dieter Eulitz, Michael Wille B e z p iec z e ń s tw o 77 I Podniesienie standardów bezpieczeństwa pracy. To jest możliwe Małgorzata Turczyn, Paweł Niedziółka 80 I Nie patrzmy przez dziurkę od klucza wywiad z prof. Adamem Markowskim 85 I W atmosferze wybuchowej? Jak współpraca uczelni z przemysłem zwiększa bezpieczeństwo Dorota Brzezińska 93 I Katastrofa nie dzieje się jednego dnia…
Fot.: 123rf
Fot.: GA ZAK S.A.
To nie koniec innowacji w nawozach
Mniej energii dla wzrostu
Joanna Jaśkowska
CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2016 3
Fot.: 123rf
W atmosferze wybuchowej?
Fot.: BMP
O D R E DA KC J I
Joanna Jaśkowska redaktor wydania tel. 32 415 97 74 wew. 19 tel. kom. 728 449 502 e-mail: joanna.jaskowska@e-bmp.pl
Znaleźć sposób na „pożeracza energii” – Mamy niższy rachunek za prąd. Musieliśmy go ostatnio zużyć jakoś mniej. Nie wiem, dlaczego… – usłyszałam ostatnio od męża i gdy redagowałam numer „Chemii Przemysłowej”, w którym tematem przewodnim jest zarządzanie energią, pomyślałam: „Polski przemysł również dąży do efektywności energetycznej, jednak tu działania, które mają przyczynić się do realizacji tego celu, są na szczęście dużo bardziej świadome”. łaściwe zarządzanie energią to dla polskiego przemysłu chemicznego, petrochemicznego czy rafineryjnego szansa na bycie opłacalnym, rentownym. To właśnie koszty związane ze zużyciem energii mają podstawowe znaczenie dla konkurencyjności energochłonnych branż, o czym wspomina m.in. w wywiadzie Mateusz Gramza, prezes GA ZAK S.A.: „Ponad 60, blisko 70% kosztów naszego produktu jest niezależna od nas. Kupujemy surowce, gaz ziemny czy energię elektryczną, które potrafią w bardzo istotny sposób w krótkim czasie wpłynąć na wynik finansowy, niezależnie od naszych wysiłków związanych z zarządzaniem czy produkcją” (s. 8). ak przetrwać, na niełatwym rynku, mogą „pożeracze energii”? Na pewno warto postawić na rozwiązania podnoszące efektywność energetyczną: „Efektywność energetyczna, od niedawna traktowana
W
J
4 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2016
jak jeden z zasobów energetycznych, jest kluczowym obszarem w nowym modelu rynku energetycznego w Europie. Przemysł dysponuje realnymi rezerwami tego zasobu…” – wskazuje Renata Auchimik z PIPC (s. 12). Znaczne korzyści zapewnić może rozwój wysokosprawnej kogeneracji przemysłowej w Polsce: „By w pełni wykorzystać jej potencjał, prace nad nowym systemem wsparcia, który miałby obowiązywać po 2018 r., powinny objąć dłuższy horyzont czasowy” – zauważa R. Auchimik. Rozwiązaniem jest też wybudowanie własnego źródła energii, o czym przeczytać możemy w artykule z Grupy Azoty Zakładów Azotowych Kędzierzyn S.A. (s. 18). A może z alternatywnych technologii wytwarzania energii uczynić technologie konwencjonalne? (więcej w artykule Sławomira Kasińskiego, s. 34). sposobach na „energożercę” możecie Państwo nie tylko poczytać w aktualnym numerze „Chemii Przemysłowej”, ale także posłuchać w czasie XXIII Sympozjum Naukowo-Technicznego CHEMIA 2017 (25-26 stycznia, Płock) i XV Konferencji Odbiorcy na Rynku Energii. Efektywne Zarządzanie Energią w Przemyśle (9-10 marca, Czeladź). Zapraszamy.
O
Wydawca: BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. ul. Morcinka 35, 47-400 Racibórz tel./fax: 32 415 97 74 tel.: 32 415 29 21, 32 415 97 93 e-mail: joanna.jaskowska@e-bmp.pl www.kierunekchemia.pl Rada Programowa: Jerzy Majchrzak – Przewodniczący Rady Programowej Tomasz Zieliński – Polska Izba Przemysłu Chemicznego Czesław Bugaj Andrzej Biskupski – Instytut Nowych Syntez Chemicznych Włodzimierz Kotowski – Katedra Inżynierii Procesowej, Wydział Mechaniczny Politechniki Opolskiej Adam S. Markowski – Katedra Inżynierii Systemów Ochrony Środowiska, Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Politechniki Łódzkiej Krzysztof Romaniuk – Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego Jan Niedziela – Zakłady Chemiczne WARTER Andrzej Szczęśniak – niezależny ekspert rynku paliw Artur Kopeć – Grupa Azoty S.A. Andrzej Sikora – Instytut Studiów Energetycznych Sp. z o.o., Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny: Przemysław Płonka Redaktor wydania Joanna Jaśkowska Redakcja techniczna: Marek Fichna, Maciej Rowiński Prenumerata, kolportaż: Aneta Jaroszewicz Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Cena 1 egzemplarza – 23,15 zł + 8 vat Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu 44 8475 0006 2001 0009 5989 0001 PKWiU: 58.14.12.0 ISSN: 1734-8013 Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Źródło fotografii niepodpisanych: BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Druk: Fischer Poligrafia Źródło grafiki na okładce: 123rf
ZD J Ę C I E N U M E R U
G A Ł U Ś W Y R Z E Ź B I O N Y W LODZ I E Gałuś to maskotka portalu kierunekCHEMIA.pl, promująca go hasłem „Portal, że gały wyłażą”. Uczestnicy X konferencji Woda i Ścieki w Przemyśle mieli okazję wylosować pluszowe Gałusie. A na zakończenie imprezy, podczas wieczoru, powstała lodowa wersja maskotki. Fot. BMP
CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2016 5
Z P O R TA L U
kierunek C H E M I A . p l
Witamy na świecie Nikosia
PKN ORLEN uruchomił internetową platformę współpracy i wymiany wiedzy z zakresu nowych rozwiązań technologicznych pod nazwą Innowacje, Startupy. fot. 123rf.com
ORLEN otwiera drzwi dla innowatorów
15 września o godz. 8.43 na świat przyszedł Nikodem Walasz, syn naszej redakcyjnej koleżanki Aleksandry Grądzkiej-Walasz. Ważył 4180 g i miał 55 cm długości. Szczęśliwym rodzicom – Oli i Przemkowi – gratulujemy i życzymy wielu chwil radości.
Nowoczesne narzędzie komunikacji ma ułatwić kontakty w zakresie innowacji opartej między innymi na filozofii „reversed coaching”, zapewniającej korzyści obydwu stronom. Nowy serwis adresowany głównie do środowiska startupów i innowatorów dostępny jest pod adresem www.innowacje. orlen.pl. źródło: PKN ORLEN
Zdaniem Szczęśniaka: Czy mamy się bać gazowego kryzysu?
To tutaj co tydzień publikujemy nowy felieton Andrzeja Szczęśniaka, niezależnego eksperta rynku paliw i gazu 6 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 4-5/2016
C I E K AWO S T K A
WODÓR nie bez powodu określany jest paliwem przyszłości. Przy wartości opałowej na poziomie 143 MJ/kg to paliwo około 3-krotnie bardziej wydajne od paliw węglowodorowych
Fot.: 123 rf
Zima w tym roku zaczęła się wcześnie, jest śnieg i mróz w listopadzie, więc od dawna media powinny grzmieć ostrzeżeniami o nadchodzącym kryzysie gazowym, że „Rosja zakręci Ukrainie kurek”, polska chemia stanie z braku gazu, a emeryci będą marznąć. Jeśli ktoś ma dobrą pamięć, to wie, że w roku 2009 tak właśnie było: przez miesiąc media grzmiały, że „kryzys”, że mamy „gazową wojnę”, której w Polsce w ogóle nie odczuwaliśmy. Gazu nie brakowało, ceny nie poszybowały pod sufit, było spokojnie, tylko w telewizji i prasie szalała „wojna gazowa”. Jednak dzisiaj sytuacja jest inna niż osiem lat temu. Ukraina przeszła na naszą stronę, chce wejść do Unii, wstąpić do NATO i nie kupuje gazu od Rosji. Dumnie ogłasza, że to właśnie rok bez importu ze Wschodu. Co nie oznacza, że nie kupuje rosyjskiego gazu, po prostu formalnie importuje go od zachodnich traderów, płaci pieniędzmi pożyczonymi od Banku Światowego pieniędzmi, więc wracają one na zachód. A gaz nadal płynie ze wschodu. Podobny mechanizm działa w Polsce.
Z P O R TA L U
Ok.
Na terenie zakładu produkcyjnego PKN ORLEN w Płocku prowadzone są testy innowacyjnej technologii oczyszczania powietrza z lotnych związków organicznych. Gazy powstające w systemie kanalizacyjnym zakładu poddawane są neutralizacji dokonywanej przez wyselekcjonowane, występujące w przyrodzie bakterie biodegradujące związki odorowe.
CIECH: 10-letni kontrakt na dostawy dla spółki w Rumunii
Spółka CIECH Soda Romania zawarła umowę na dostawy pary technologicznej ze spółką CET Govora na okres 10 lat. Oznacza to stabilność w dostawach surowca, niezbędnego do produkcji sody kalcynowanej (jednego z podstawowych produktów oferowanych przez Grupę CIECH) oraz krzemianów płynnych. Po dwóch latach cena pary będzie renegocjowana. Szacunkowa wartość umowy na dostawy surowca do końca 2018 roku wyniesie 305 mln zł. źródło: inf. Prasowa
2,6
%
– o tyle zmniejsza się import gazu do Polski przy każdym 1-procentowym zwiększeniu oszczędności energii
Fot.: 123 rf
Fot.: 123 rf
Proces, którego celem jest maksymalna redukcja oddziaływania substancji złowonnych powstających podczas pracy zakładu, odbywa się w specjalnie zaprojektowanym bioreaktorze, stwarzającym optymalne warunki do rozwoju i działania drobnoustrojów. Dzięki temu mikroorganizmy mogą pracować szybciej, z wyższą wydajnością i w znacząco bardziej zmiennych warunkach niż ma to miejsce podczas procesów zachodzących w naturze. Zastosowana metoda, której efektywność oczyszczania powietrza może osiągać nawet 99%, pozwala na całkowity rozkład zanieczyszczeń na dwutlenek węgla i wodę. Po zakończeniu testów dostawca technologii dostarczy sprawozdania z efektywności rozwiązania, które zostaną przeanalizowane przez PKN ORLEN. źródło: PKN ORLEN
Powstał Parlamentarny Zespół ds. Przemysłu Chemicznego
R OZ M A I T O Ś C I
„
Zawsze musimy się obawiać, zawsze musimy być wrażliwi, zawsze musimy być czujni. Awarie to zdarzenia losowe, nie możemy ich wykluczyć prof. Adam Markowski – Politechnika Łódzka
30 listopada odbyło się pierwsze, inauguracyjne posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Przemysłu Chemicznego. – Powstanie Zespołu jest odpowiedzią na potrzeby sektora chemicznego w zakresie umacniania pozycji konkurencyjnej – komentuje Tomasz Zieliński, prezes PIPC. Na posiedzeniu wybrano prezydium zespołu. Przewodniczącym został poseł Piotr Cieśliński, wiceprzewodniczącymi posłowie: Sylwester Chruszcz, Jolanta Hibner, Kazimierz Matuszny, Paweł Pudłowski oraz Krzysztof Paszyk. Zespół składa się z 14 członków: Piotr Cieśliński, Paweł Bańkowski, Andrzej Czerwiński, Waldy Dzikowski, Artur Fot.: 123 rf
Testują bakterie neutralizujące zapachy
kierunek C H E M I A . p l
Gierada, Jolanta Hibner, Alicja Kaczorowska, Włodzimierz Karpiński, Leszek Korzeniowski, Józef Lassota, Jerzy Materna, Kazimierz Matuszny, Krzysztof Paszyk, Paweł Pudłowski. Celem jego powołania jest stymulowanie rozwoju i innowacyjności sektora. Na pierwszym posiedzeniu powołano ekspertów: dr inż. Tomasza Zielińskiego, prezesa zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego oraz Tomoho Umedę od lat doradzającego przemysłowi chemicznemu. Kolejne posiedzenie odbędzie się w pierwszej połowie stycznia 2017 r. źródło: PIPC
CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2016 7
R OZ M O W A
To nie koniec innowacji w nawozach – Udało nam się uzyskać dofinansowanie z pierwszego sektorowego programu wsparcia INNOCHEM, zorganizowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Wsparcie otrzymają nasze dwa bardzo innowacyjne projekty nawozowe. To niezmiernie ważne, bo trzeba przełamać rozumowanie, że w nawozach skończyły się innowacje. W tym obszarze drzemie olbrzymi potencjał i chcemy to w najbliższym czasie pokazać – mówi Mateusz Gramza, prezes Grupy Azoty Zakładów Azotowych Kędzierzyn S.A.
„
Na tym bardzo konkurencyjnym rynku, na którym nie mamy wpływu na ceny surowców, naszym jedynym właściwym kierunkiem jest bardzo wysoka specjalizacja
8 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2016
R OZ M O W A
• Prezesem Grupy Azoty ZAK S.A. jest pan od kwietnia tego roku. Jakie były pana pierwsze decyzje?
konkurencyjną – doskonaląc się procesowo. To jest cel krótkookresowy.
Pierwsze decyzje dotyczyły szczególnie dla nas ważnego obszaru, jakim są innowacje. Postanowiliśmy przeorganizować dział rozwoju, by sprawniej wdrażać przyjętą przez nas strategię innowacji na najbliższe lata i uczestniczyć w jak największej liczbie unijnych projektów.
• A długoterminowy? Wiadomo, że surowce, na które jesteśmy skazani i które importujemy, determinują cenę naszego produktu. Konkurencja jest w tej chwili bardzo duża i będzie jeszcze większa. Naszej przewagi musimy szukać w innowacjach.
• Wyznaczył pan sobie konkretne cele w ramach pełnienia funkcji prezesa ZAK-u?
• Mówimy o innowacjach i przewadze konkurencyjnej. Czy możemy wymienić konkretne projekty, działania w tym zakresie realizowane przez ZAK?
Mamy cele bieżące – musimy wykorzystać okres sprzyjającej koniunktury, który mieliśmy w ostatnich latach, przede wszystkim na modernizację naszych instalacji, a w związku z tym do zmniejszenia kosztów produkcji. Na tym możemy budować naszą przewagę
Fot. Grupy Azoty Zakładów Azotowych Kędzierzyn S.A.
Mateusz Gramza, prezes Grupy Azoty Zakładów Azotowych Kędzierzyn S.A.
Udało nam się uzyskać dofinansowanie z pierwszego sektorowego programu wsparcia INNOCHEM, zorganizowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Wsparcie otrzymają nasze dwa bardzo innowacyjne projekty nawozowe. To niezmiernie ważne, bo trzeba przełamać rozumowanie, że w nawozach skończyły się innowacje. W tym obszarze drzemie olbrzymi potencjał i chcemy to w najbliższym czasie pokazać. Pierwsze z tych przedsięwzięć dotyczy spowolnionego uwalniania związków azotowych – chodzi o formułę kontroli prędkości uwalniania azotu, która pozwala na lepsze zarządzanie dawką nawozu. Poza formułą powolnego uwalniania, produkt ten będzie wzbogacony o dodatki mikroelementowe – pierwiastki z grupy cynk, miedź, mangan, bor czy żelazo. Projekt ma też poprawić oddziaływanie nawozów na środowisko. Mówimy nie tyle o redukcji wykorzystania azotu, co o racjonalnym wykorzystaniu tego pierwiastka.
• Na jakim etapie jest to zadanie? Podpisaliśmy już umowę z NCBR i jesteśmy w trakcie realizacji prac przemysłowych mających na celu opracowanie technologii do wytwarzania wielofunkcyjnych dodatków. Kolejnym aspektem projektu jest wykonanie badań w kierunku otrzymania finalnej postaci wybranych grup nawozowych w skali laboratoryjnej, gdzie dla otrzymanych próbek określone zostaną parametry użytkowe uzyskanych produktów oraz ich stabilność w czasie. Badania te mają również za zadanie wykazać, czy opracowana gama dodatków organicznych może być stosowana w nawozach o wysokiej zawartości azotu przy zachowaniu bezpieczeństwa procesowego oraz podczas magazynowania. W trakcie projektu wytworzona zostanie próba aplikacyjna nowej formulacji nawozowej, która zostanie poddana testom polowym w celu określenia efektywności nawożenia. Opracowana w wyniku realizacji projektu technologia będzie podstawą do wprowadzenia tych produktów do gamy produktowej Grupy Azoty ZAK S.A. Zgodnie z harmonogramem prace rozwojowe w ramach projektu zostaną zakończone w 2019 roku. Po upływie tego czasu jesteśmy zobowiązani do wdrożenia wyników projektu w okresie 3 lat od jego zakończenia.
CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2016 9
R OZ M O W A
• Drugi projekt z obszaru nawozów to…? Opracowanie technologii innowacyjnych ligandów o właściwościach chelatujących, czyli umożliwiających przyłączanie wartościowych biologicznie metali typu: cynk, mangan, molibden czy żelazo. Tworzymy związek kompleksowy, czyli chelat, który umożliwi przyłączanie innych pierwiastków i będzie aplikowany z naszymi nawozami. Może on również być wykorzystany w nawozach ciekłych. RSM z dodatkami mikroelementów to nowość na rynku.
• Jakie jednostki naukowe biorą udział w tych projektach? W pierwszym zadaniu kluczowymi podwykonawcami są: Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia”, który ma opracować technologię wytwarzania form polimerycznych oraz Instytut Nowych Syntez Chemicznych w Puławach, którego zadaniem jest opracowanie metod wprowadzania do matrycy nawozowej poliamidów. W drugim zadaniu kluczowym podwykonawcą jest SELVITA S.A. Ta krakowska spółka posiada doświadczenie w syntezie innowacyjnych cząsteczek, także i w tym przypadku zadaniem jest opracowanie syntezy czynnika kompleksującego w formie testowej partii.
J akie k o r z y ści p ł y n ą z p r z y na l e ż n o ści d o G ru p y A z o t y ? Mateusz Gramza: Jest kilka istotnych punktów, które realizowane są wspólnie. Pierwszy to wspólna polityka handlowa w obszarze nawozów. Po drugie mamy program wspólnych zakupów – potrafimy jako Grupa „lepiej” kupować niż pojedynczy zakład. Dobrym przykładem jest nasza grupowa umowa z PGNiG, podpisana w maju, gdzie 5 spółek Grupy Azoty uzyskało możliwość zakupu bezpośrednio po cenach rynkowych, na rynku SPOT. Podobnie udało się na bardzo korzystnych warunkach podpisać umowę między Grupą Azoty a PKP Cargo, dotyczącą kontraktu na przewozy naszych produktów nawozowych, chemicznych. Po trzecie wizerunkowo też jesteśmy postrzegani jako Grupa Azoty coraz lepiej.
• To są projekty, które realizowane będą w 2017 r. A co działo się w 2016 r.? Na początku tego roku podana została informacja, że Grupa Azoty ZAK S.A. planuje rekordowe wydatki inwestycyjne na poziomie 380 mln zł. Naszą największą inwestycją realizowaną w 2016 r. jest elektrociepłownia, czyli wzrost bezpieczeństwa procesowego poprzez uruchomienie nowoczesnego źródła pary i energii elektrycznej. Prace wykonane zostały prawie w 100%. W tej chwili trwa uruchamianie, łączenie, rozruch wszystkich podzespołów. A przed nami odbiory.
• Budowa nowej elektrociepłowni zostanie zakończona jeszcze w tym roku? Uruchomienie prawdopodobnie nastąpi jeszcze w tym roku, natomiast oficjalne otwarcie planujemy na pierwszy kwartał 2017 r.
10 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2016
• Czyli główna część kwoty przeznaczonej na inwestycje w 2016 r. to właśnie ta budowa? Tak. W tym roku realizujemy również modernizację instalacji mocznika – to też bardzo duże zadanie inwestycyjne. Chcemy w miarę możliwości modernizować ciąg technologiczny, aby podnosił naszą konkurencyjność. Oprócz tego kontynuujemy projekt estrów specjalistycznych zgodnie z naszą strategią specjalizacji w obszarze alkoholi OXO. We wrześniu 2016 r. złożyliśmy wniosek o dofinansowanie nowego projektu z programu realizowanego przez NCBR, dotyczącego tworzenia instalacji pilotażowych i demonstracyjnych – z programu operacyjnego inteligentny rozwój. Udało nam się otrzymać dofinasowanie w wysokości 23 mln zł. W ramach tej inwestycji przeprowadzimy szereg zaawansowanych prac rozwojowych, które mają zaowocować uzyskaniem szerokiej gamy nieftalanowych plastyfikatorów niskocząsteczkowych oraz innowacyjnych plastyfikatorów poliestrowych. Projekt będący przedmiotem dofinansowania obejmie realizację prac rozwojowych na linii pilotażowej, na której zaimplementowana zostanie nowa technologia w skali półprzemysłowej, umożliwiając wytworzenie partii prototypowych nowych produktów. W 2015 r. uruchomiona została już u nas produkcja plastyfikatora nieftalanowego Oxoviflex®. Teraz czas na kolejny etap i dodatkową specjalizację w obszarze plastyfikatorów.
• Jak tu wygląda sprawa terminów? Kiedy instalacja zacznie działać? Wszystkie prace w zakresie realizacji projektu mają zamknąć się na przestrzeni 3 lat.
• W roku 2016 miały zapaść decyzje kierunkowe w dwóch projektach korporacyjnych, dotyczących gazu koksowniczego i dalszych prac nad projektem zgazowania węgla. Co dzieje się w tych tematach? To bardzo duże projekty. Oba są procedowane. Zgazowanie węgla jest przedsięwzięciem, które wykracza poza nasz zakład, wiąże się z udziałem nie tylko Grupy, ale i finansowaniem zewnętrznym, a nawet wsparciem rządowym. Powstało już studium wykonalności, które jest obecnie analizowane. Staramy się znaleźć odpowiedzi na pytania o: dostępność surowca, stan techniczny, badamy know how, nawiązujemy kontakty w branży, by zapoznać się z działaniem instalacji referencyjnych zbliżonych do naszych oczekiwań. To wszystko ma nam dać odpowiedź, jakie są koszty tej inwestycji, czy jesteśmy w stanie ją zrealizować i jaka powinna być struktura finansowania. Na świecie powstaje coraz więcej instalacji zgazowania węgla. Aktywnych jest już w tej chwili ponad 270 i widać, że świat poradził sobie z tym tematem. Dlatego przypuszczamy, że projekt jest możliwy do zrealizowania, a w naszej ocenie kędzierzyńskie zakłady idealnie się do tego nadają. Spośród zakładów Grupy
R OZ M O W A
Azoty jesteśmy usytuowani najbliżej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Posiadamy również bardzo korzystne zaplecze infrastrukturalne.
• A gaz koksowniczy? To projekt, który ma wieloletnią historię negocjacji. Obecnie rozmawiamy z firmą ArcelorMittal – właścicielem koksowni Zdzieszowice. Rozmowy są bardzo intensywne, spotykamy się regularnie, starając się wypracować formułę, która byłaby korzystna dla obu stron – chodzi o wykorzystanie gazu koksowniczego z koksowni Zdzieszowice do naszych procesów technologicznych. Ten projekt znalazł się wśród potencjalnych rządowych inwestycji, które ogłosiło Ministerstwo Rozwoju na 2016 r. w tzw. Planie Junckera, co oznacza możliwość pozyskania finansowania również ze strony Unii Europejskiej. Jest to unikatowy projekt, bowiem niełatwo znaleźć taką lokalizację, by w bliskiej odległości były położone zakłady koksownicze i zakłady chemiczne wykorzystujące gaz koksowniczy.
• Grupa Azoty ZAK S.A. włącza się również w działania mające na celu przywrócenie żeglowności Odry. Co w tym zakresie robicie? Jakie korzyści przyniosłoby to dla zakładu? Byliśmy gospodarzem konferencji poświęconej perspektywom przywrócenia żeglowności Odry. Było to spotkanie robocze z udziałem armatorów, przedstawicieli Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej oraz Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, a także samorządów, wojewodów województw nadodrzańskich. Nasze zakłady są specyficzne – mamy swój port, skąd jeszcze w 2004 r. wysyłaliśmy barki z nawozami. Mamy zarówno przygotowaną infrastrukturę, jak i produkt do przesłania. Nasz drugi zakład w Policach również posiada port na Odrze – udrożniona rzeka byłaby bardzo dobrym komunikatorem między zakładami. Dałaby nam możliwość dotarcia do Europy Zachodniej poprzez już zorganizowaną infrastrukturę po stronie niemieckiej, ale i dostęp do Bałtyku, czyli możliwość wysyłania naszych produktów drogą morską. A z drugiej strony dałaby nam też dostęp do surowców, które mogłyby płynąć od strony Bałtyku na południe kraju.
• Jakie są szanse na udrożnienie Odry? To projekt wieloletni, w który musiałoby się zaangażować Ministerstwo Żeglugi Śródlądowej i Gospodarki Morskiej. Powinien znaleźć się w planach strategicznych i infrastrukturalnych kraju. Trzeba o tym rozmawiać, pokazywać, że są podmioty w kraju żywo zainteresowane udrożnieniem Odry. To byłoby dla nas korzystne, bo transport rzeczny jest dla nas tańszy.
• Jak to jest stać na czele zakładu zatrudniającego 1,6 tys. osób? Co w tej pracy jest najtrudniejsze? Co przynosi najwięcej satysfakcji?
To pytanie z kategorii trudnych. Najbardziej ujęło mnie, że w ZAK pracuje bardzo dobry zespół. Największą wartością zakładu są ludzie, specjaliści, którzy zatrudnieni są tu od wielu lat, niejednokrotnie osoby pokoleniowo związane z zakładem. Łatwo jest zarządzać zespołem, który doskonale zna się na swojej pracy i zależy mu na sukcesie zakładu.
• To jest to, co łatwe i przyjemne w tej pracy… To jest wartość, na której należy budować przyszłość tego zakładu. A najtrudniejsze jest poczucie bezradności, jeżeli chodzi o czynniki zewnętrzne – ponad 60, blisko 70% kosztów naszego produktu jest
N o wa e l ektr o cie p ł o wnia t o d l a G ru p y A z o t y Z A K S . A . p r z e d e w s z y s tkim więk s z e be z p iec z e ń s tw o Mateusz Gramza: Przede wszystkim zwiększa nasze bezpieczeństwo procesowe. Nowa elektrociepłownia oznacza zredukowanie zagrożenia awariami, co w naszym przypadku jest bardzo ważne. Zakład, który jest technologicznie uzależniony od dostawy pary wodnej i energii, musi mieć zapewnione bezpieczeństwo procesowe. Każdorazowe zaniki prądu czy braki dostawy pary powodowałaby przestoje w produkcji, a te są zawsze bardzo kosztowne. To jest podstawowy argument. Dzięki nowej elektrociepłowni staniemy się też dostawcą ciepła i energii elektrycznej dla Kędzierzyna-Koźla. Dodatkowo będziemy spełniać wszelkie wymogi środowiskowe, których niespełnienie w przyszłości mogłoby mieć dla nas negatywne konsekwencje.
niezależna od nas. Kupujemy surowce, gaz ziemny czy energię elektryczną, które potrafią w bardzo istotny sposób w krótkim czasie wpłynąć na wynik finansowy, niezależnie od naszych wysiłków związanych z zarządzaniem czy produkcją. Wiemy też, że produktów nawozowych będzie przybywać na rynku – jeżeli chodzi o półprodukty chemiczne można spodziewać się bardzo dużej konkurencji w najbliższym czasie.
• Czy lekarstwem na to jest specjalizacja? Oczywiście. To jedyny racjonalny kierunek naszych działań. Na tym bardzo konkurencyjnym rynku, na którym nie mamy wpływu na ceny surowców, naszym jedynym właściwym kierunkiem jest bardzo wysoka specjalizacja. Realizujemy to, o czym świadczą: projekt estrów specjalistycznych w obszarze alkoholi organicznych, innowacje w naszych nawozach i doskonalenie procesowe, czyli obniżanie kosztów produkcji na poziomie zakładu. To razem powinno dać dobry efekt. _______________________________________________ Rozmawiała Joanna Jaśkowska
CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2016 11