7/2015 Energetyka Cieplna i Zawodowa

TEMAT NUMERU

Przedłużyć życie bloków...

Energetyka w remoncie Stare się nie poddają

> 18

Jak Phoenix z popiołów

> 22

Zmiany klimatu z zasadami z Aikido

> 80

Klasa A+

SPIS TREŚCI

12 Remontowanie w polskich elektrowniach A.D. 2015 i 2016 Jerzy Łaskawiec 18 Stare się nie poddają wywiad z Jerzym Trzeszczyńskim, prezesem zarządu Pro Novum 22 Jak Phoenix z popiołów Anna Kalisz-Dereń, Dariusz Adamiec 28 Kierunek – biomasa Aldona Senczkowska-Soroka 32 Zdążyć na czas Zbigniew Jaguszewski 38 Przewidzieć nieprzewidywalne Beata Pestka-Pędziwiatr 46 Zmierzyć czystość Bernard Brodowy

28

Kierunek – biomasa

70

Sen o gazie.

LNG a polska energetyka

Aldona Senczkowska-Soroka Fot. PGNiG Termika

Temat numeru: Remonty i utrzymanie ruchu

Ciepłownictwo 50 Po rozdzieleniu Przemysław Płonka 54 Na zapas Wojciech Bujalski, Kacper Rosiński 60 Czysta energia w zieleni Aldona Senczkowska-Soroka 64 Plan na rozwój Wojciech Stawiany

Andrzej Sikora, Paulina Lenartowicz Fot. Polskie LNG

Nowoczesne technologie 68 Jakość pod kontrolą Bartłomiej Biczysko 70 Sen o gazie Andrzej Sikora, Paulina Lenartowicz

Elektroenergetyka 78 Obserwujemy… wywiad z Andrzejem Tersą, prezesem spółki Energa SA

Ochrona środowiska 80 Zmiany klimatu z zasadami z Aikido wywiad z Cezarym Lejkowskim, zarządzającym Europejską Agencją Climate-KIC w Polsce, dyrektorem Departamentu Klimatu i Energii Wrocławskiego Centrum Badań EIT+ 84 Śmiercionośny oddech Katarzyna Mędraś

88 Prosumenckie niepokoje Tomasz Drobiazg, Bartosz Fetliński, Maciej Juźwik, Paweł Zabierowski, Ryszard Piramidowicz

Z życia branży 94 Woda dla przemysłu Aldona Senczkowska-Soroka 96 O diagnostyce i remontach po raz 17.

Przedsiębiorstwo Usług Naukowo-Technicznych Pro Novum

78

Obserwujemy…

Rozmowa z Andrzejem Tersą

Felieton 98 Idzie NOWE Jerzy Łaskawiec

3

Fot. ENERGA

OZE

od redakcji Wydawca: „BMP bis” spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax (032) 415-97-74 tel.: (032) 415-29-21, (032) 415-97-93 energetyka@e-bmp.pl www.kierunekenergetyka.pl

Aldona Senczkowska-Soroka redaktor wydania tel. 32/415 97 74 wew. 20 tel. kom. 792 809 881 e-mail: aldona.soroka@e-bmp.pl

Coraz młodsza?

Ludzie mają tę wadę, że wszyscy chcą budować, a nikt nie chce zająć się utrzymaniem porządku i remontem.

Słów Kurta Vonneguta nie sposób odnieść do sytuacji polskiej energetyki, której nieobce są stany: „w budowie”, „w remoncie”, „modernizacja”. Budujemy nowe bloki, ale modernizujemy i remontujemy też stare jednostki, aby przedłużyć ich pracę o kolejne kilka lat, a także (a często przede wszystkim), by sprostać unijnym wymaganiom w zakresie ochrony środowiska.

Czy w tym wypadku wciąż jednak powinniśmy mówić o jednostkach „starych”? – „Stare” to zła nazwa dla zmodernizowanych bloków, spełniających wymagania dyrektywy IED, wyposażonych, na przestrzeni ostatnich 10-15 lat, w nowe i/lub zrewitalizowane elementy kotłów i turbin, a w przypadku bloków 360 MW z podwyższoną mocą i sprawnością – mówi w wywiadzie Jerzy Trzeszczyński, prezes zarządu Pro Novum.

W zamianie więc owych „starych” na „nowe” powoli osiągamy mistrzostwo. Wiemy coraz lepiej, jak skutecznie remontować i modernizować… i wciąż to robimy. Np. cztery lata temu w Elektrowni Połaniec podjęto decyzję, aby przeprowadzić gruntowną modernizację. Celami projektu „Phoenix” było nie tylko podniesienie ekonomiki i niezawodności pracy, ale i wydłużenie jej życia o 20 lat. Z kolei w warszawskiej Elektrociepłowni Siekierki trwa konwersja kotła węglowego OP230 K-1 na jednostkę opalaną biomasą, pracującą w technologii BFB. Są jednak i głosy, że modernizacje to jedynie „podtrzymywanie przy życiu”, co z pewnością nie wystarczy, aby można było z całą odpowiedzialnością powiedzieć, że Polska jest bezpieczna energetycznie. „Tak to jest, że w energetyce nowe bloki będą jedynie zastępowały wycofane z konieczności stare. Poprawi to co nieco bilans emisji CO2, ale w zakresie pierwszego diagramu nie wpłynie wcale na zwiększenie marginesu rezerw mocy” – pisze Jerzy Łaskawiec w artykule na s. 12. Pewnie będzie to jeden z tematów dyskutowanych podczas VIII Konferencji Naukowo-Technicznej Remonty i Utrzymanie Ruchu w Energetyce, którą BMP organizuje 19-20 listopada w Licheniu.

Rada Programowa: prof. Jan Popczyk – przewodniczący, Politechnika Śląska prof. Andrzej Błaszczyk – Politechnika Łódzka Wiesław Chmielowicz – prezes ECO Opole SA dr hab. inż. Maria Jędrusik – prof. nadzw. Politechniki Wrocławskiej Mieczysław Kobylarz – dyrektor GDF SUEZ Energia Polska S.A. prof. Stanisław Mańkowski – Politechnika Warszawska Katarzyna Muszkat – wiceprezes zarządu Towarzystwa Gospodarczego Polskie Elektrownie dr inż. Mariusz Pawlak – Politechnika Warszawska Waldemar Szulc – wiceprezes zarządu PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna SA PGE Elektrownia Bełchatów S.A. prof. dr hab. inż. Artur Wilczyński – Politechnika Wrocławska Adam Witek – prezes zarządu „Energetyka” sp. z o.o. Grupa Kapitałowa KGHM Polska Miedź S.A. prof. nadzw. dr hab. inż. Krzysztof Wojdyga – Politechnika Warszawska prof. Jacek Zimny – Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

Prezes zarządu BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k.

Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redakcja Joanna Jaśkowska, Aldona Senczkowska-Soroka Redakcja techniczna: Maciej Rowiński, Marek Fichna Prenumerata, kolportaż Aneta Jaroszewicz Sprzedaż: Beata Fas, Magda Kozicka, Ewa Zygmunt, Jolanta Mikołajec, Małgorzata Pozimska

Druk: FISCHER POLIGRAFIA Cena 1 egzemplarza – 25,00 zł Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu Nr konta: 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/

Magazyn kierowany jest do prezesów, dyr. ds. technicznych i głównych specjalistów (mechaników, automatyków, energetyków) reprezentujących branżę energetyczną, organizatorów targów, sympozjów, imprez branżowych, urzędów, ministerstw, instytutów, wyższych uczelni oraz biur projektowych.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam.

Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach.

Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca.

Fot. BMP’. Fot na okładce: photogenica, freeimages.com

4

ECiZ 7/2015

zdjęcie numeru

Fot. Enea Wytwarzanie

zdjęcie numeru

SKOMPLIKOWANA OPERACJA Na budowie nowego bloku Enea Wytwarzanie w Świerżach Górnych rozpoczął się montaż kanału łączącego absorber instalacji odsiarczania spalin (IOS) z chłodnią kominową

ECiZ 7/2015

5

z portalu kierunekenergetyka.pl fot. BMP

Zmodernizowana Elektrownia Pomorzany w 2019 r.

PGE Polska Grupa Energetyczna rozpoczyna program inwestycyjny w Elektrowni Pomorzany, dzięki któremu będzie ona przystosowana do dalszej eksploatacji po roku 2019, przez kolejne 20 lat.

Zmarł prof. Krzysztof Żmijewski Odszedł prof. Krzysztof Żmijewski, jeden z najbardziej znanych ekspertów w dziedzinie energetyki.

Prof. Krzysztof Żmijewski był ekspertem ds. strategicznego zarządzania i infrastruktury. Sprawował role m.in.: wiceministra budownictwa, prezesa Polskich Sieci Elektroenergetycznych, członka zarządu Polkomtel, sekretarza generalnego Społecznej Rady Narodowego Programu Redukcji Emisji, członka międzyresortowego zespołu ds. Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, członka Zespołu Systemu Bezpieczeństwa Narodowego w Biurze Bezpieczeństwa Narodowego. Ponadto, autor dwóch ustaw. Był pracownikiem Politechniki Warszawskiej. Źródło: krzysztofzmijewski.natemat.pl

Program inwestycyjny w Elektrowni Pomorzany, będącej częścią Zespołu Elektrowni Dolna Odra, obejmuje budowę instalacji katalitycznego odazotowania spalin dla dwóch kotłów Benson OP-206 o łącznej mocy cieplnej 180 MW oraz elektrycznej 134 MW. Zmodernizowane zostaną również podgrzewacze wody, wentylatory spalin i obrotowe podgrzewacze powietrza. Pomorzany zyskają również instalację odsiarczania spalin. Po zakończeniu programu inwestycyjnego elektrownia spełniać będzie wymogi unijnej dyrektywy o emisjach przemysłowych, a jakość powietrza w Szczecinie znacząco się poprawi.

Efektem realizacji programu inwestycji odtworzeniowych oraz procesu działań modernizacyjnych będzie wydłużenie zdolności eksploatacyjnych w Elektrowni Pomorzany co najmniej do 2039 roku. Modernizacja ma zatem także istotne znaczenie dla regionu, ponieważ oznacza zachowanie istniejących miejsc pracy.

Źródło i fot.: PGE

Więcej energii w akumulatorach Rynek przechowywania energii w akumulatorach o skali przemysłowej podłączonych do sieci szybko się rozwija pod wpływem ważnych przełomów technologicznych i wzrostu możliwości wytwarzania. Rozwój rynku zwrócił uwagę rządów, które wprowadzają korzystne inicjatywy polityczne, takie jak subsydia, preferencyjne taryfy i cele na największych rynkach. fot. freeimages.com

Komercjalizacja rozwiązań podłączonych do sieci o skali przemysłowej przyspieszy po roku 2017, zapewniając wielkie możliwości firmom posiadających technologiczne zdolności do konkurencji.

Według nowej analizy Frost & Sullivan, globalnej firmy doradczej, pt. „Globalne rynki systemów przechowywania energii w akumulatorach o skali przemysłowej podłączonych do sieci” (Global Utility Scale, GridConnected Battery Energy Storage System Markets) wynika, że przychody osiągnięte przez branżę w roku 2014 zamknęły się

6

ECiZ 7/2015

kwotą 0,46 mld USD i prognozuje się, iż do roku 2024 rynek ten zwiększy się do 8,30 mld USD. Oczekuje się, że w ciągu kolejnych dwóch do trzech lat akumulatory litowo-jonowe staną się wiodącą technologią w zakresie systemów podłączonych do sieci o skali przemysłowej.

Globalny wzrost generowania energii odnawialnej o zmiennej wydajności, zwłaszcza wiatrowej i fotowoltaicznej, zmienił politykę regulacyjną odnoszącą się do połączenia źródeł energii odnawialnej z siecią. Napędza to zapotrzebowanie na modernizację sieci poprzez szybkoreagujące technologie przechowywania, takie jak systemy magazynowania energii w akumulatorach (battery energy storage systems, BESS). Źródło: Frost & Sulivan

AESSEAL POLSKA Sp. z o.o.

USZCZELNIENIA MECHANICZNE Wszechstronny zakres uszczelnień mechanicznych: komponentowych i kompaktowych; standardowych i specjalnych, z uwzględnieniem specyficznych wymagań różnych gałęzi przemysłu.

SYSTEMY CIECZY ZAPOROWEJ Bogaty typoszereg innowacyjnych modułowych systemów wspomagających uszczelnienia mechaniczne.

OCHRONA ŁOŻYSK Optymalne uszczelnienie labiryntowe do korpusów łożyskowych.

Grupa AESSEAL: 230 lokalizacji w 104 krajach.

Aby dowiedzieć się więcej o innych produktach inżynierskich AESSEAL® i naszym wysokim zaangażowaniu w zakresie obsługi Klientów, odwiedź naszą witrynę w sieci na:

www.aesseal.com.pl AESSEAL POLSKA Sp. z o.o.

Mazańcowice 999, 43-391 Mazańcowice tel. +48 33 443 23 00, fax. +48 33 818 46 02

z portalu kierunekenergetyka.pl Największa elektrownia słoneczna w Polsce

W Toruniu powstanie nowa elektrociepłownia

Grupa Energa uruchomiła w gminie Czernikowo koło Torunia największą w Polsce farmę fotowoltaiczną o mocy prawie 4 MW. Dzięki budowie kolejnej inwestycji w OZE spółka wpisuje się w globalny trend rozwijania innowacyjnych technologii przyjaznych środowisku.

Projekt przewiduje budowę nowej elektrociepłowni gazowej o mocy cieplnej 330 MWt i mocy elektrycznej ok. 100 MWe. W 2017 roku zastąpi ona obecne kotły węglowe, które nie będą spełniały przyszłych restrykcyjnych europejskich norm środowiskowych.

– Projekt budowy elektrociepłowni gazowej w Toruniu i rozwój kogeneracji znakomicie wpisuje się w realizację głównego celu określonego w projekcie Polityki energetycznej Polski do 2050 roku, jakim jest stworzenie warunków dla stałego i zrównoważonego rozwoju gospodarki, zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz zaspokojenie potrzeb energetycznych gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Nowy zakład zapewni ciągłość dostaw ciepła dla mieszkańców Torunia w perspektywie wieloletniej i poprawi bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej. Spełniając nowe zaostrzone normy europejskie w zakresie emisji do atmosfery, przyczyni się również do poprawy jakości powietrza w Toruniu – mówi Thierry Doucerain, prezes zarządu EDF Polska. fot. freeimages.com

Energa w ramach realizacji swojej strategii zakłada zwiększenie udziału OZE w posiadanych mocach wytwórczych do ponad 60 proc. przed 2020 rokiem.

Inwestycja o mocy blisko 4 MW jest elementem projektu Smart Toruń – pilotażowego wdrożenia inteligentnych sieci energetycznych przez Grupę Energa, obejmującego modernizację sieci dystrybucyjnej, wytwarzanie energii w źródłach odnawialnych, inteligentne oświetlenie uliczne oraz elementy zarządzania popytem przy udziale klientów. Całkowity koszt projektu wyniósł 81,6 mln zł, z czego ponad 19,5 mln zł pochodzi z dofinansowania od Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

– Uruchomienie PV Czernikowo, największego obiektu tego typu w Polsce, podkreśla zaangażowanie Grupy Energa w rozwój odnawialnych źródeł energii. Nasze działania na rzecz rozwoju i dywersyfikacji polskiego sektora OZE, także w zakresie energetyki słonecznej, nabierają szczególnego znaczenia w kontekście nadchodzącego szczytu klimatycznego w Paryżu oraz związanej z nim intensyfikacji globalnej debaty na temat walki z globalnym ociepleniem. Fotowoltaika, jako jedno z najczystszych źródeł energii, może być elementem odpowiedzi na to wyzwanie – mówi Andrzej Tersa, prezes Energa SA. Roczna produkcja energii elektrycznej w Czernikowie jest szacowana na poziomie 3 500 MWh, co wystarczy na pokrycie zapotrzebowania ok. 1600 gospodarstw domowych. Instalacja składa się z blisko 16 tys. paneli – każdy o mocy 240W. Farma zajmuje powierzchnię ponad 24 tys. m2, co odpowiada wielkości kilku boisk do piłki nożnej. Jest w pełni przyjazna środowisku naturalnemu – nie zanieczyszcza powietrza, nie wytwarza odpadów ani nie emituje hałasu. Przy tej wielkości rocznej produkcji elektrownia konwencjonalna wyemitowałaby ok. 3 tys. ton dwutlenku węgla.

Całkowity koszt planowanej inwestycji szacowany jest na około 550 milionów złotych, z czego 275 milionów złotych zostanie sfinansowane z programu Inwestycje Polskie. FIIK przystąpi do utworzonej przez EDF Polska spółki celowej, która zrealizuje inwestycję. Uruchomienie nowej elektrociepłowni zaplanowano na pierwszą połowę 2017 roku. Przy inwestycji pracę znajdzie 250 osób.

Źródło i fot. Energa

Źródło: EDF

8

ECiZ 7/2015

z portalu kierunekenergetyka.pl Elektrownia fotowoltaiczna na górze Żar otwarta PGE Energia Odnawialna oddała do użytku pierwszą elektrownię fotowoltaiczną. Instalacja o mocy 0,6 MW zlokalizowana jest na południu Polski, na Górze Żar w Międzybrodziu Żywieckim.

PGE Dystrybucja inwestuje w stabilne dostawy prądu w województwie lubelskim Budowa nowoczesnej linii dystrybucyjnej 110 kV na trasie Zamość-Szczebrzeszyn w powiecie zamojskim pozwoli skrócić okresy przerw w dostawach energii dla odbiorców finalnych oraz ograniczyć straty przesyłowe i koszty.

Źródło i fot.: PGE EO

Źródło: PGE

fot. freeimages.com

Uruchomiona elektrownia fotowoltaiczna zlokalizowana jest na wysokości 740 m n.p.m., co sprawia, że jest najwyżej położoną tego typu instalacją w Polsce. W elektrowni na Górze Żar zainstalowane zostało 2400 paneli fotowoltaicznych, usytuowanych w 16 rzędach – każdy o mocy 250 W. Łączna powierzchnia paneli wynosi 3,5 tys. m2. Ze względu na położenie, elektrownia chroniona jest specjalną instalacją odgromową składającą się z 200 masztów o wysokości 4 m każdy. Zakładana roczna produkcja energii w elektrowni fotowoltaicznej PGE kształtować się będzie na poziomie co najmniej 550 MWh brutto.

Wartość inwestycji, którą realizuje Odział Zamość, przekracza 6 mln zł. Zakres robót obejmie demontaż 13,2 km istniejącej, wyeksploatowanej linii z 1957 r. i budowę nowej na tej samej trasie. Celem prac jest przede wszystkim możliwość zwiększenia ilości dostarczanej energii elektrycznej oraz poprawa pewności zasilania dla mieszkańców.

Będzie to możliwe dzięki zastosowaniu większego niż dotychczas przekroju przewodu linii oraz nowego przewodu odgromowego z wbudowanymi włóknami światłowodowymi (OPGW), który zwiększy niezawodność działania nowoczesnych urządzeń i zabezpieczeń pracujących na stacjach elektroenergetycznych – mówi Jan Wójtowicz, dyrektor generalny Oddziału Zamość PGE Dystrybucja S.A.

Nowe stacje ładowania w Laponii Sieć Charge & Drive Fortum powiększy się o siedem nowych punktów ładowania w północnej Laponii w Finlandii. Nowe stacje o mocy 22 kW zostaną rozmieszczone w miejscach istotnych z punktu widzenia ruchu turystycznego. Umożliwią one kierowcom pojazdów elektrycznych wygodną podróż pomiędzy Norwegią a Finlandią.

Charge & Drive to kompleksowy system rozwiązań niezbędnych do funkcjonowania stacji ładowania pojazdów elektrycznych oparty na chmurze. Posiada on otwartą i ustandaryzowaną architekturę umożliwiającą współpracę z najlepszymi dostawcami sprzętu na rynku. Łączna liczba punktów ładowania po-

jazdów w systemie Charge&Drive Fortum w Norwegii, Szwecjii i Finlandii wynosi już prawie 500, z czego około 200 stanowią stacje szybkiego ładowania. Źródło: Fortum Reklama

• ZGARNIACZE • Przenośniki taśmowe – budowa i remonty • MASZYNY PRZEMYSŁOWE – BUDOWA I REMONTY Oczyszczanie taśm przenośnikowych

GERO Technik Spółka. z o.o. ul. Krapkowicka 19 Obrowiec, 47-320 Gogolin

tel. kom. 511 991 093 tel./fax: 77/466 68 36

e-mail: biuro@gerotechnik.pl www.gerotechnik.pl

z portalu kierunekenergetyka.pl Klimatyczne pomysły Program The Journey skupia się na przekazaniu najnowszej dostępnej wiedzy dotyczącej zmian klimatycznych oraz najlepszym treningu biznesowym, dając młodym i ambitnym studentom z całej Europy możliwość zdobycia dodatkowej wiedzy do założenia i prowadzenia własnego biznesu związanego z zieloną ekonomią.

Młodzi naukowcy z Berlina i Valencii gościli na kampusie Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, który jest partnerem Climate-KIC przy realizacji projektu The Journey.

Spośród 17 biznesplanów zostało wytypowanych i nagrodzonych pięć.

Energia z… moczu W kategorii „najlepszy biznes plan” zwyciężyła grupa Pee for Passion, która wprowadziła innowacyjny pomysł na wytwarzanie energii elektrycznej z moczu zebranego na festiwalach muzycznych. Firma chce dostarczać specjalne pisuary, które nie tylko zagwarantują mniejsze kolejki, lepszą higienę, ale dodatkowo będą wytwarzały energię elektryczną, którą można wykorzystać np. do naładowania telefonów komórkowych. Ten innowacyjny sposób produkcji energii przyczynia się do redukcji emisji dwutlenku węgla aż do 70%.

Metan to wina… krowy Fermentacja jelitowa bydła ma ogromny wpływ na klimat, ponieważ wytwarza 15% globalnych emisji metanu. Średniej wielkości krowa uwalnia między 70 a 120 kg metanu rocznie, ta sama ilość CO2 generowana jest poprzez spalanie 1 000 litrów benzyny.

portal „Nexus Online”, gdzie naukowcy są w stanie dzielić się i sprzedawać swoje najnowsze zestawy danych klimatycznych.

Jak kwiat lotosu Centra przetwarzania danych w Europie zużywają rocznie 71 000 000 MWh energii elektrycznej; taka ilość energii jest w stanie zasilić całą Austrię. Jednocześnie centra danych są obecnie odpowiedzialne za 17% emisji dwutlenku węgla w sektorze IT. Największym konsumentem energii w tym sektorze są systemy chłodzenia – odpowiadają one, aż za 40% całkowitego zużycia energii. Z roku na rok są też coraz mniej wydajne.

Przyczyną jest gromadzenie się osadów na ich powierzchni, co powoduje w konsekwencji zwiększenie kosztów energii i konserwacji tych urządzeń.

LOTUS (nagroda publiczności The Journey 1) opracował samoczyszczącą powłokę inspirowaną specyficznymi właściwościami powierzchni kwiatu lotosu. Zapobiega ona gromadzeniu się osadów, redukując tym samym roczne koszty energii o 10%, a roczną emisję CO2 w sektorze IT o blisko 9%.

Zamiast fast foodów… owady Metalab, grupa który zwyciężyła w kategorii „Najlepszy pomysł”, chce produkować suplementy paszowe, które zmniejszą emisję metanu o około 37%. Suplementy te składają się z naturalnych składników, które okazały się mieć pozytywny wpływ na układ trawienny bydła. Plan strategii marketingowej nastawiony jest docelowo na 6% udział w rynku bydła szwajcarskiego w terminie 5 lat.

Dzielić się wiedzą Zarówno państwa UE, jak i IPCC wiedzą, że transfer wiedzy jest niezbędny w celu przeciwdziałania zmianom klimatycznym.

ClimaCrate, zwycięzca w kategorii „najlepsza prezentacja”, uważa, że osiągnięcie bardziej efektywnej wymiany danych jest podstawowym kluczem do lepszej współpracy między naukowcami na całym świecie. Dlatego też firma uruchomiła

10

ECiZ 7/2015

Co może być alternatywą dla fast foodów w dobie walki z globalnym ociepleniem? Okazuje się, że wysoko białkowe jedzenie. Start-up Chirps (nagroda publiczności The Journey 2) ma być odpowiedzią na złej jakości, tanie jedzenie na wynos.

Przepisy na wrapsy i napoje oparte są głównie na owadach – ich ciała składają się w ponad 40% z białka. Start-up zdaje sobie sprawę z kontrowersyjności pomysłu, ale dzięki odpowiedniej kampanii reklamowej i informacyjnej w sklepach ma nadzieję, że przekona klientów do tego, iż jedzenie jest w 100% bezpieczne i bogate w składniki odżywcze. Zastępując burgery z wołowiny przyczyniają się tym samym do redukcji emisji CO2, która w przypadku ich produktów równa się ekwiwalentowi samochodu, który pokonał 50 km. Źródło i fot.: Climate-KIC (Regionalne Centrum Innowacji Dolny Śląsk)

TEMAT NUMERU: Remonty i utrzymanie ruchu

Remontowanie w polskich elektrowniach A.D. 2015 i 2016 Jerzy Łaskawiec niezależny ekspert ds. energetyki

Każdego roku analizujemy sytuację i przygotowujemy plany remontowe głównych urządzeń w elektrowniach i elektrociepłowniach. Jaki jest stan techniczny naszych obiektów? Jakie cele chcemy lub musimy osiagnąć? Już dzisiaj czas się nad tym zastanowić…

J

ak co roku redakcja „Energetyki Cieplnej i Zawodowej” organizuje w Licheniu spotkanie ludzi zajmujących się problemami remontów: i tych małych zachowawczych, i tych, które już można nazwać modernizacją bloków, a nie tylko jego urządzeń, czy jeszcze szerszym pojęciem – retrofitem całej elektrowni.

Remonty od zawsze Działania takie w różnym rozmiarze są podejmowane w polskiej energetyce od „zawsze”. Przyszedłem do pracy do najnowszej wtedy Elektrowni Turów w roku 1973. Trafiłem na blok 9, który miał dopiero 1,5 roku. Pierwsze moje zetknięcie się z dużą modernizacją tego młodziutkiego bloku miało miejsce rok później. Blok był odstawiony na prawie 0,5 roku, aby poszerzyć przekrój II ciągu kotła. Jak to się mogło stać, że nie przewidziano podczas projektowania, że przy takich przekrojach spalin ich prędkość dochodziła do 4 m/s. Erozja zaś zależy od trzeciej potęgi prędkośći spalin, popiół turoszowski to przeważnie tlenki glinu, w niektórych postaciach amorficznych to korund. Po tej modernizacji awaryjność kotła obniżyła się z 24% na niecale 4%. Podobne modernizacje wykonano na pozostałych „nowych” blokach, potem również na tych pierwszych zbudowanych we wczesnych latach 60.

Opanowano problem. Wykonano jeszcze oczywiście na tle tych modernizacji wiele innych poprawek i na

12

ECiZ 7/2015

TEMAT NUMERU: Remonty i utrzymanie ruchu

Czasy kryzysu Niby już było wszystko koncepcyjnie opanowane, ale przyszedł czas i pojawiły się głębokie oznaki kryzysu strukturalnego polskiej gospodarki. Głębokie niezbilansowanie popytu na energię z jej podażą zaskutkowało ogromnymi ograniczeniami (stopnie zasilania). Histeryczna wtedy reakcja władz sektora energetycznego doprowadziła do tego, że dyrektorzy ogromnych elektrowni, „stojąc na baczność”, byli spowiadani przez wiceministra z przedłużenia o każdą godzinę postoju bloku w remoncie (wtedy głównie remoncie awaryjnym), a nawet z postoju każdego młyna.

Wtedy to zaniechano większości robót w remontach średnich bloków, a czasokresy międzyremontowe remontów kapitalnych przedłużono niejednokrotnie do lat 6. Bloki częstokroć pracowały z ograniczaną pracą elektrofiltrów. Odsiarczań ani odazotowań nie było wtedy wcale. Nikt więc ekologią się nie przejmował (przynajmniej nie „śmiertelnie”). Stało się wtedy to, co musiało się stać. Średnie awaryjności bloków, nowych w miarę, poszybowały w okolice 10%. Tragedia! I dla systemu, i dla umęczonych załóg. To wtedy ukuło się powiedzenie, że w elektrowniach najważniejsze jest remontowanie. Oddziały remontów urosły do rangi samodzielnych „księstw” w elektrowniach.

I tak wszyscy wtedy moglibyśmy „zaremontować” się na śmierć. Gdyby nie nieszczęście z całkowitym załamaniem gospodarki. Popyt na energię elektryczną spadł o kilkadziesiąt procent. Tak naprawdę produkcji energii z 1982 roku nie osiagnęliśmy praktycznie do

WAŻNY TEMAT Temat remontowania jest bardzo szeroki, nawet przyjmując istnienie najlepszych intencji, najwyższych kwalifikacji służb eksploatacyjnych, dostępu do najlepszych materiałów – niestety głównie części zamienne do maszyn i urządzeń są z importu

fot. photogenica

kotłach, i na maszynowni, ale te, przynajmniej w Turowie były najważniejsze. Poradzono sobie jednak wtedy (dużymi nakładami i finansowymi, i rzeczowymi) z tą dziecięcą chorobą kilkudziesięciu wtedy nowych wykonawczo i projektowo bloków energetycznych.

ECiZ 7/2015

13

TEMAT NUMERU: Remonty i utrzymanie ruchu RYS. 1 Zestawienie prognozowanego popytu i podaży na moc w latach 2008-2030 (źródło: PSE Operator)

dzisiaj. Załamanie popytu, spadła o ponad 20% produkcja przemysłu – spowodowało to paradoksalnie odetchnięcie energetyki. Można było, korzystając z pojawiających się rezerw popytowych, naprawić nawet z grubsza bloki. Na tle postoju bloków w rezerwach wykonano najpilniejsze prace zwiększające dyspozycyjność. Zaczęto na szerszą skalę stosować profilaktykę.

Awaryjność systematycznie spadała.

Powrót do modernizacji W tych latach, korzystając ze wzglednej równowagi popytowo-podażowej, elektrownie, jeszcze jako niezależne podmioty, a potem jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, przekonały władze do częściowego powrotu do centralnego sterowania gospodarką i akumulacji środków na przeprowadzenie rzeczonych, głębokich modernizacji (jak Turów, Bielsko-Biała itp.) czy choćby odsiarczania spalin, na przykład wtedy w Bełchatowie, Opolu, Jaworznie oraz budowy innych instalacji ekologicznych i nowych instalacji odpylających. Dokonano tego przy pomocy surogatu zerwanych więzi korporacyjnych, czyli przy pomocy Kontraktów Długoterminowych. Dzięki Bogu i kilku światłym firmom konsultingowym, które zaproponowały tranport tej idei z rynku brytyjskiego.

Przyjęło się to w polskiej realpolitik i dzięki temu mamy w miarę nowoczesną i czystą energetykę. Na ile procesy remontowe mogą stworzyć coś znacznie lepszego, a nie tylko zachować w miarę dobrej formie substancję istniejącą?

Dotychczas, przykładowo w Turowie, poprzez praktycznie wymianę 6 bloków na najbardziej wtedy nowoczesne, poprawiono sprawnośc wytwarzania z 35% na 42%. Trzeba wiedzieć, że bez tego impulsu (KDT) byłaby już całkowita katastrofa. Dzięki prze-

14

ECiZ 7/2015

prowadzonym głębokim remontom i modernizacjom, energetyka wkroczyła w lata 2000 jako tako przystosowana do obowiazujących wtedy przepisów, nawet tych w UE. Teoretycznie można było na chwile odsapnąć.

Pojawiły się jednak nowe wyzwania, powstał i zaczął być powoli uznawany jako nowa religia pogląd IPCC o antropogenicznym charakterze zmian klimatu (początkowo lansowano, że to wyłącznie proces katastrofalnego ocieplenia). Europa, zawsze nadaktywna, bo zorientowała się, że pierwszy w tym owczym pędzie posiądzie docelowo przewagę technologiczną, a nastepnie ekonomiczną, rozpoczęła wyścig do realnego w jej mniemaniu celu zapanowania nad klimatem.

Państwa – neofici w UE, podążyły za Niemcami ślepo.

Takie ambitne zadania wzięła na siebie i Polska, podpuszczona przez „zaszczyt organizowania kilku globalnych konferencji w tym zakresie na swoim terytorium”.

Zaczęła nierozważnie predentować do znaczącej roli w tym wyścigu chartów za sztucznym zającem, którego przecież nie sposób dogonić. Na szczęście ograniczyło się to na razie do gestów werbalnych. Sadzę, że „nowe” na tym również poprzestanie.

Kierunek: osiągnąć cele Cele makro, które musi osiagnąć polska energetyka w najbliższych latach, to: Po pierwsze – zrównoważenie popytu i podaży krajowego rynku energii (korzystanie z bardziej szerokiej wymiany międzynarodowej w tym zakresie nie ma szans powodzenia przynajmniej w najbliższym dziesięcioleciu – wystarczy popatrzeć jak szybko jest realizowany konektor z Litwą i jak praktycznie stoi w miejscu planowane przez nas, ale jak widać nie przez Niemców, połączenie polsko-niemieckie na wysokości Zielonej Góry).

SUPEROCHRONA w krytycznych sytuacjach!

ProRox GRP 1000 Wodoszczelne rozwiązanie izolacyjne

T EXPERION SOLUT

www.rockwool-rti.pl

Potrzebujesz niezawodnego partnera, który zapewni wodoszczelną i wytrzymałą ochronę dla Twojej izolacji? Wezwij na pomoc ekspertów od izolacji technicznych ROCKWOOL! Jedynie system ProRox GRP 1000 gwarantuje superochronę instalacji technicznych nawet w najbardziej ekstremalnych warunkach!

Wodoszczelny i wytrzymały, odporny na czynniki chemiczne, łatwy w czyszczeniu i montażu – to sprawdzone rozwiązanie stworzone przez ekspertów dla tych, którzy w kwestii ochrony nie uznają kompromisów!

Dowiedz się więcej na: www.rockwool-rti.pl lub zadzwoń pod numer 68 3850 126. A my niezwłocznie wkroczymy do akcji!

TEMAT NUMERU: Remonty i utrzymanie ruchu RYS. 2 Potencjał redukcji emisji w poszczególnych kategoriach

Rysunek 1 przedstawia zestawienie prognozowanego popytu i podaży na moc w latach 2008-2030.

Zestawienie zrobione przez urzędowo optymistyczne PSE Operator i jest to raczej wishful thinking w aspekcie wzrostu produkcji. Sadzę, że jak zawsze, jeśli może być gorzej, to tak będzie. Czy remontowanie obiektów może się przyczynić do wzrostu podaży? Nie! Może co najwyżej nie pogłębiać tego co już jest – ale to i tak dużo.

Po drugie – Polska MUSI, jeśli nie chce być uznana za zupełnie niewiarygodnego partnera unijnego, zrobić cokolwiek z deklaracjami ograniczenia, a przynajmniej niewzrostu emisji CO2. Powyżej zamieszczam opracowany przez MCKinsey diagram przewidywanych działań wiodacych (celowych) do zmniejszenia emisji CO2. Remontowanie (czyste) jako takie nie mieści się w żadnym z mających wpływ na redukcję gazów cieplarnianych działań.

Co dalej?

Jak na te wszystkie sprawy związane z bezpieczeństwem energetycznym patrzą właściciele spółek energetycznych posiadających poszczególne elektrownie? Patrzą tak jak zwykły inwestor oczekujący wysokiego ROE, i tak już będzie zawsze.

Ogromnie pozytywny zamiar wykonania poszerzonych remontów w Elektrowni Pątnów zakończy się na 2 pierwszych blokach, może przeraził wszystkich ten wielki zakres i te koszty porównywalne już z budową nowych bloków, a może po raz wtóry dokonano bilansu węgla w czynnych i ewentualnie perspektywicznych pobliskich złóż węgla brunatnego (złoża wielkopolskie są nie do ruszenia – nowy rząd na pewno to powtórzy). Kopalnie PAK w obrębie Turku już praktycznie wyczerpały swój zasób, kierownictwo

PAK zrezygnowało nawet ze starań o derogacje dla Elektrowni Adamów – pracy po roku 2020 – bo i po co. „Elektrimowskie” aktywa w PAK pewnie będą wystawione na jakąś listę transferową, widać to po szybkiej decyzji zmiany zarządu.

Co dalej z dużymi planami w Rybniku? Jak wróble ćwierkają, potencjalny duży koszt przyszłych tam remontów wskazuje na ich nieopłacalność, z planów inwestycyjnych (budowa) EDF już formalnie zrezygnował. Prawdopodobny ruch następny to sprzedaż Rybnika, aby oferta była bardziej kusząca może dorzucą całe swoje ciepłownictwo (Wrocław, Kraków, Gdańsk). W tej grupie więc nic już nie przybędzie.

Co z Połańcem? Dziwnie spadło tempo mówienia o rozbudowie, do działań na razie nie doszło. Turów po wyłączeniu ostatnich 3 bloków musi raczej mieć coś nowego (Must RUN), nowy blok 430 MW pod pretekstem uwzględnienia konkluzji BATT praktycznie nie jest realizowany. Tak to jest, że w energetyce nowe bloki będą jedynie zastępowały wycofane z konieczności stare. Poprawi to co nieco bilans emisji CO2, ale w zakresie pierwszego diagramu nie wpłynie wcale na zwiększenie marginesu rezerw mocy. Temat remontowania jest bardzo szeroki, nawet przyjmując istnienie najlepszych intencji, najwyższych kwalifikacji służb eksploatacyjnych, dostępu do najlepszych materiałów, głownie niestety części zamienne do maszyn i urządzeń są z importu (nawet za pośrednictwem polskich firm).

Nie załatwia to problemów głównych. Pamiętajmy o tym, ale i przypominajmy innym, aby również pamiętali. Przekonajmy „nowych” do wrażliwości na bezpieczeństwo energetyczne połączone z rozwojem (a właściwie z przebudzeniem) polskiej gospodarki.

Pozdrowienia, zdalne, dla uczestników konferencji.

ECiZ 7/2015

17