TEMAT NUMERU
Chemia na celowniku Jak oceniają 2015 rok przedstawiciele branży? Spowolnienie gospodarcze, a stabilność chemii > 26
Rafinerie w świecie taniej ropy > 50
Głęboko konwersyjni > 57
Fot. 123rf.com
SPIS TREŚCI Temat numeru: Podsumowanie roku 12 Dobry rok dla chemii, następny będzie trudniejszy Aleksandra Grądzka-Walasz
34 Co Kędzierzyn dał Grupie Rozmowa z Adamem Leszkiewiczem, Prezesem Zarządu Grupy Azoty ZAK S.A. 36 Musimy wyjść z energetycznego zaścianka Andrzej Sikora
12
Aleksandra Grądzka-Walasz
38 Najlepsi z najlepszych Marcin Jędrzejewski 42
Zrobiłem z obserwatorów uczestników Rozmowa z Krzysztofem Jałosińskim, Prezesem Zarządu Grupy Azoty Zakłady Chemiczne „Police” S.A.
47 Zmienić wizerunek polskiej chemii Paweł Kwiecień
Dobry rok dla chemii, następny BĘDZIE trudniejszy
36
Paliwa
Musimy wyjść z energetycznego zaścianka Fot. freeimages.com
26 Spowolnienie gospodarcze a stabilność chemii Adam Dudzicz, Lech Winiowski
Andrzej Sikora
50 Rafinerie w świecie taniej ropy Andrzej Szczęśniak 57 Głęboko konwersyjni Rozmowa z Markiem Sokołowskim, Wiceprezesem Zarządu, Dyrektorem ds. Strategii i Rozwoju Grupy LOTOS S.A. 62 Efektowna Rafineria Robert Stępniak 66 Ropa na dnie Kamil Moskwik
Nauka i innowacje
77 Patent na chemię KRAJ. Sp. z o.o
42
Zrobiłem z obserwatorów Rozmowa z Krzysztofem Jałosińskim Fot. Grupa Azoty
72 Innowacja, ale tylko w praktyce Rozmowa z prof. dr hab. inż. Krzysztofem Janem Kurzydłowskim, dyrektorem Narodowego Centrum Badań i Rozwoju
Nowoczesne zakłady 78 Większe moce Aleksandra Grądzka-Walasz 82 Patrząc na Brzeg Dolny Aleksandra Grądzka-Walasz
Prawo 86 Emisyjne porządki Kamil Stolarski, Konrad Majewski
Zdaniem Szczęśniaka 90 Megapołączenie? Po co? Andrzej Szczęśniak
3
od redakcji Wydawca: BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. ul. Morcinka 35, 47-400 Racibórz tel./fax: 32 415 97 74 tel.: 32 415 29 21, 32 415 97 93 e-mail: chemia@e-bmp.pl www.kierunekchemia.pl
Aleksandra Grądzka-Walasz redaktor wydania tel. 32/415 97 74 wew. 32 tel. kom. 602 115 264 e-mail: chemia@e-bmp.pl
Zamknięcie projektów, niskie ceny ropy i jubileusze
K
iedy rok temu pisałam o 2014 r., określiłam go mianem „czasu budowy”. Wówczas obserwowaliśmy postępy przy wznoszeniu terminala LNG w Świnoujściu czy gdańskiego Terminalu Naftowego, śledziliśmy inwestycje Grupy Azoty, słuchaliśmy o kolejnych planach Grupy PCC, Synthos czy Grupy LOTOS. Realizowanych projektów było wówczas sporo, a rok 2015 przyniósł finalizację wielu z nich („Wielkie inwestycje, str. 7). Miniony rok był jednak przede wszystkim okresem rekordowo niskich cen ropy, a konsumpcja paliw, po wielu latach spadku, wzrosła. Po raz pierwszy od dłuższego czasu na polskim rynku przybyło także stacji paliw. I nic nie wskazuje na to, aby ten trend niskiej ceny paliw i ich większej sprzedaży miał się wkrótce zmienić. Rok „piętnasty” mijał również pod znakiem jubileuszy. 150 lat BASF-u, 25 lat Krajowej Izby Gospodarczej (KIG). Swoje 50-lecie obchodziły także zakłady chemiczne w Policach. Świętowały wydziały chemiczne Politechniki Warszawskiej i Wrocławskiej oraz wydziały chemii Uniwersytetu Wrocławskiego i Warszawskiego. Podczas Gali Wieczoru na konferencji Bezpieczeństwo Instalacji Przemysłowych swój jubileusz 40-lecia istnienia miało Ratownictwo Chemiczne Grupy Azoty ZAK S.A., a „Kędzierzyn” z kolei mógł podsumować swoje 5 lat po konsolidacji z Grupą Azoty. Co czeka branżę w tym roku? Również kilka jubileuszy (np. Anwil), ale przede wszystkim wyzwań. A tych jest niemało: podniesienie poziomu innowacyjności polskich przedsiębiorstw i wdrożenie projektów B+R – tu kluczowy będzie uruchomiony program sektorowy INNOCHEM, o którym mówi na naszych łamach prof. Krzysztof Jan Kurzydłowski, dyrektor NCBR (str. 72). Ważnym aspektem będzie również reforma EU ETS czy umowa TTIP, które zaważyć mogą na przyszłości polskiego i europejskiego przemysłu. W dalszym ciągu firmy chemiczne i rafinerie będą realizować swoje strategie rozwoju. I tak Grupa Azoty zaplanowała kolejne inwestycje, na które do 2020 roku chce wydać ponad 7 mln złotych, a Grupa LOTOS, przygotowując się do remontu wiosna 2017, buduje instalacje projektu EFRA. Rok 2016 zapowiada się równie pracowicie dla polskiej chemii jak miniony, choć – jak mówi Janusz Wiśniewski, wiceprezes KIG – będzie o wiele trudniejszy od poprzedniego. Słyszymy jeszcze o rozpoczętych pracach analitycznych nad ewentualnym połączeniem PKN ORLEN, Grupy LOTOS i PGNiG. Zanim jednak poznamy decyzję (w marcu), czy takie połączenie ma sens, zapraszam wszystkich do Płocka na naszą styczniową CHEMIĘ.
Rada Programowa: Jerzy Majchrzak – Ministerstwo Rozwoju, Przewodniczący Rady Programowej Tomasz Zieliński – Polska Izba Przemysłu Chemicznego Czesław Bugaj – PKN ORLEN S.A. Franciszek Bernat – Grupa Azoty PKCh sp. z o.o. Andrzej Biskupski – Instytut Nawozów Sztucznych Maciej Gierej – Mennica – Metale Szlachetne S.A. Eugeniusz Korsak – Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego w Płocku Włodzimierz Kotowski – Katedra Inżynierii Procesowej, Wydział Mechaniczny Politechniki Opolskiej Adam S. Markowski – Katedra Inżynierii Systemów Ochrony Środowiska, Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Politechniki Łódzkiej Krzysztof Romaniuk – Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego Jan Niedziela – Zakłady Chemiczne WARTER Andrzej Szczęśniak – niezależny ekspert rynku paliw Henryk Malesa Prezes zarządu BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny: Przemysław Płonka Redaktor wydania Aleksandra Grądzka-Walasz Redakcja techniczna: Marek Fichna, Maciej Rowiński Prenumerata, kolportaż: Aneta Jaroszewicz Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Cena 1 egzemplarza – 25,00 zł Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu 44 8475 0006 2001 0009 5989 0001 PKWiU: 58.14.12.0 ISSN: 1734-8013 Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Źródło fotografii niepodpisanych: BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Druk: Fischer Poligrafia Źródło grafiki na okładce: 123rf
4
Chemia Przemysłowa 1/2016
Fot.: PKN ORLEN S.A.
zdjęcie numeru
KOLEJNA FAZA ROZRUCHU 4 stycznia br. PKN ORLEN S.A. uruchomił Blok Gazowo-Parowy o mocy 463 MWe we Włocławku – turbina gazowa osiągnęła zakładane 3 tysiące obrotów. Kolejnym etapem (12 stycznia br.) była synchronizacja bloku z siecią krajową, do której w efekcie trafiły pierwsze dostawy prądu.
Chemia Przemysłowa 1/2016
5
LAT DOŚWIADCZENIA 1946–2016
Urządzenia i instalacje przemysłowe PCC Apakor Sp. z o.o. specjalizuje się
Naszą wizytówką jest doskonała znajomość
w wykonawstwie i remontach urządzeń
rynku inwestycyjnego aparatury przemy-
oraz instalacji przemysłowych głównie dla
słowej oraz jakość i terminowość realizo-
branży chemicznej, petrochemicznej, kok-
wanych inwestycji. Posiadamy wdrożony
sowniczej oraz dla przemysłu górniczego.
system zarządzania jakością zgodny z nor-
www.apakor.eu
mą PN-EN ISO 9001:2009, certyfikowany Zakres produkcji obejmuje
przez UDT-Cert, system zapewnienia jako-
wytwarzanie min:
ści w spawalnictwie EN ISO 3834-2 / AD 2000-Merkblatt HP 0 / HP 100 R, certy-
▪ zbiorników ciśnieniowych,
fikowany przez TUV SÜD, ponadto Spółka
▪ zbiorników magazynowych,
posiada szeroki zakres uprawnień Urzędu
▪ wymienników ciepła,
Dozoru Technicznego oraz Transportowego
▪ mieszalników,
Dozoru Technicznego. Posiadane certyfika-
▪ reaktorów,
ty i uprawnienia są świadectwem spełniania
▪ kolumn,
przez Spółkę ostrych wymogów dotyczą-
▪ rurociągów,
cych produkcji i potwierdzają wysoką jakość
▪ konstrukcji spawanych.
usług firmy.
PCC Apakor Sp. z o.o. Sienkiewicza 4, 56-120 Brzeg Dolny tel.: +48 71 794 25 06, fax.: +48 71 794 20 20 e-mail: apakor@pcc.eu
z portalu kierunekchemia.pl
Wielkie inwestycje Aleksandra Grądzka-Walasz
W ciągu minionych miesięcy zakłady chemiczne i rafinerie dużo zainwestowały w nowe projekty. Zarówno liczba tych zakończonych w 2015 roku, jak i zaplanowanych na najbliższe lata, pozytywnie zaskakuje. Oto kilka przykładów… MARZEC _________________________________ PCC Rokita SA w 2015 roku dokonała przełączenia systemów w Kompleksie Chlorowym z technologii, przy wykorzystaniu której wytwórnia nieprzerwanie pracowała od 1976 roku, na nowoczesną, membranową, pozwalającą nie tylko zwiększyć zdolności produkcyjne instalacji, ale także zmniejszającą oddziaływanie na środowisko oraz ograniczającą zużycie energii elektrycznej na szacowanym poziomie ok. 20 mln zł rocznie. Proces przełączania systemów rozpoczął się na początku marca i trwał niespełna miesiąc. W III kwartale PCC Rokita SA osiągnęła oczekiwane parametry instalacji, a w sierpniu wypracowała najwyższą w historii firmy produkcję i sprzedaż ługu sodowego. *** 10 marca zakończył się pierwszy etap rozbudowy mocy produkcyjnych zakładów sodowych w Inowrocławiu, określany mianem projektu SODA+200. Unowocześnianie zakładów produkcyjnych to jeden z podstawowych filarów rozwoju Grupy CIECH. Projekt zakłada rozbudowę mocy produkcyjnych zakładu z obecnych 600 do 800 tysięcy ton rocznie – ukończony pierwszy etap inwestycji powoduje wzrost mocy zakładu o 60 tysięcy ton produktów rocznie. Całkowita wartość programu SODA+200 wynosi około 265 mln złotych. ***
10 marca oddano do użytku inwestycję intensyfikacji produkcji soli suchej w zakładach w podinowrocławskim Janikowie, należących do Grupy
CIECH. Wynikiem inwestycji jest wzrost produkcji asortymentu z obecnego 1 tysiąca ton do 1,7 tysiąca ton produktu dziennie. W efekcie zakład w Janikowie będzie przerabiał całość produkowanej soli mokrej na wysokogatunkową sól suchą. Całkowita wartość inwestycji to ponad 77 mln złotych. ***
O 20 tysięcy m2, czyli o ponad jedną czwartą, powiększyła się powierzchnia Centrum Logistycznego Michelin w Olsztynie. Teraz Centrum stanie się jednym z największych magazynów Michelin na świecie i największym w Europie Środkowo-Wschodniej. W nowych magazynach, uroczyście otwartych 11 marca, będą przechowywane opony rolnicze i przemysłowo-budowalne Michelin oraz opony marek Kleber i Taurus. Koszt inwestycji francuskiej firmy w Olsztynie to ponad 10 milionów euro. *** Grupa Azoty, realizując za 1,7 miliarda złotych największą w swojej historii inwestycję, potwierdza plany dynamicznego rozwoju w kraju, jak i na rynkach zagranicznych. Do 2019 roku w Policach wybudowana zostanie najnowocześniejsza i największa w Europie instalacja do produkcji propylenu metodą PDH. W ramach projektu powstanie też blok energetyczny oraz rozbudowany zostanie terminal chemikaliów we własnym porcie w Policach. Skala inwestycji porównywalna jest z wybudowaniem kolejnych zakładów chemicznych w woj. zachodniopomorskim. ***
Chemia Przemysłowa 1/2016
7
z portalu kierunekchemia.pl W marcu Inowrocławskie Kopalnie Soli „Solino” podpisały umowę na wykonanie kolejnego zadania inwestycyjnego polegającego na rozbudowie systemu monitoringu hydrogeologicznego na terenie Kopalni Soli Mogilno. Inwestycja, o wartości ponad 1,5 mln zł, polega na odwierceniu 10 otworów hydrogeologicznych (piezometrów) o głębokości do 260 m, których zadaniem jest umożliwienie obserwacji przepływu wód podziemnych oraz zmian ich składu chemicznego. Jego zakończenie planowane jest na III kwartał 2016 roku. *** PKN ORLEN S.A. w Płocku znów istotnie zmniejszy emisję SO2. Efekt zostanie uzyskany dzięki budowie nowoczesnej Instalacji Odsiarczania Spalin. Spółka podpisała umowę z generalnym wykonawcą inwestycji, w której zostanie zastosowana najnowocześniejsza i najbardziej sprawdzona na świecie technologia odsiarczania spalin wytwarzanych przez kotły wykorzystujące w produkcji energii ciężki olej opałowy (gudron). Koszt budowy wyniesie ponad 410 mln zł.
KWIECIEŃ _______________________________
a jej pierwszy etap do końca 2016 roku. Symbolicznie również rozpoczęto budowę nowej instalacji do produkcji płynnych nawozów saletrzano-mocznikowych RSM. Budżet obydwu inwestycji sięgnie blisko 630 mln złotych.
*** 70 tys. ton LPG, 9 tys. ton wodoru i 85 tys. ton węglowodorów ciekłych zapewnić ma rocznie Grupie LOTOS S.A. Węzeł Odzysku Wodoru (WOW). Te cenne produkty powstaną z, pochodzących z procesów technologicznych na instalacjach, gazów resztkowych spalanych obecnie w sieci gazu opałowego. W maju na terenie rafinerii odbył się montaż 300-tonowego zbiornika na LPG, który jest pierwszym urządzeniem stanowiącym część WOW. Uruchomienie całej instalacji planowane jest w IV kwartale 2016. Koszt jej budowy to ok. 100 mln zł.
CZERWIEC _______________________________ Do 2019 r. w Grupie Azoty PUŁAWY powstanie zasilana gazem ziemnym Elektrownia Puławy klasy 400 MWe i instalacja do granulacji mechanicznej nawozów na bazie azotanu amonu. Do 2021 roku spółka zmodernizuje i rozbuduje również instalację do produkcji kwasu azotowego. Łącznie na te trzy projekty spółka przeznaczy ponad 2,2 mld zł. Będą to największe tego typu inwestycje na Lubelszczyźnie w ciągu najbliższych 5 lat.
LIPIEC __________________________________
29 kwietnia Grupa Azoty ZAK S.A. oficjalnie oddała do użytku nową instalację plastyfikatorów nieftalanowych o docelowym budżecie ponad 40 mln zł. Tym samym kędzierzyńska spółka będzie mogła produkować 50 tysięcy ton Oxoviflexu™ rocznie.
MAJ ____________________________________ 22 maja wmurowano kamień węgielny pod budowę nowej elektrociepłowni w Grupie Azoty ZAK S.A. Całość inwestycji ma być zamknięta do końca 2019 roku,
8
Chemia Przemysłowa 1/2016
1 lipca podpisano i wmurowano akt erekcyjny pod budowę instalacji Granulacji Mechanicznej Nawozów w Grupie Azoty S.A. Budowa drugiej takiej instalacji, wartej ponad 140 mln zł, to największy projekt realizowany w tej chwili w obszarze nawozowym w Tarnowie. ***
z portalu kierunekchemia.pl
1 lipca Grupa Azoty uruchomiła nową instalację do pastylkowania siarki o łącznym budżecie 25 mln zł. Dzięki niej Grupa Azoty SIARKOPOL rozpoczęła wytwarzanie produktu o unikalnych właściwościach, skierowanego przede wszystkim do przemysłu gumowego i nawozowego. Nowe rozwiązanie granulacji siarki metodą suchą pozwala spółce rozszerzyć ofertę, a tym samym pozyskać odbiorców na nowych rynkach. Jest to jednak dopiero pierwszy etap rozbudowy zakładu górniczego w Osieku – do końca 2016 r. spółka uruchomi jeszcze dwie taśmy do pastylkowania siarki. Ich koszt to kolejne 7 mln zł.
WRZESIEŃ _______________________________ Z początkiem września PKN ORLEN S.A. rozpoczął budowę bloku gazowo-parowego na terenie zakładu produkcyjnego w Płocku. Produkcja energii elektrycznej oraz cieplnej z nowej jednostki o mocy blisko 600 MWe, ruszy na przełomie 2017-2018 r. Budżet inwestycji zaplanowano na 1,65 mld zł.
Instalacja SSBR kosztowała ponad 568 mln zł, a jej budowa trwała dwa lata. *** Kolejną inwestycją realizowaną przez Synthos S.A. jest powstająca w elektrociepłowni w Oświęcimiu instalacja odsiarczania spalin dla kotła pyłowego o wydajności 140 t/h pary. Po wielu analizach spółka zdecydowała, że zostanie wybudowana nowatorska instalacja oparta o technologię firmy Biprokwas, w wyniku której, jako wypad, powstanie produkt gospodarczo użyteczny, tj. siarczan magnezu – nawóz powszechnie stosowany w rolnictwie. Jej rozruch nastąpił we wrześniu 2015 roku. *** 21 września w Tarnowie podpisano akt erekcyjny nowej instalacji Grupy Azoty S.A., wartej 320 milionów złotych. Dzięki niej Grupa zwiększy zdolności produkcyjne poliamidu-6 aż do 170 tys. ton rocznie.Planowane zakończenie inwestycji to 2017 rok. Produkcja tworzyw po nawozach jest drugim co do ważności segmentem Grupy Azoty.
PAŹDZIERNIK ____________________________ 8 października Grupa LOTOS S.A. symbolicznym aktem wmurowania kamienia węgielnego na terenie rafinerii w Gdańsku rozpoczęła budowę kompleksu instalacji pogłębionego przerobu ropy naftowej składających się na Projekt EFRA. Wartość całej inwestycji oszacowano na ok. 2,3 mld złotych. Dzięki niej Grupa LOTOS S.A. zwiększy głębokość przerobu ropy naftowej. Zgodnie z założeniami projektu rafineria w Gdańsku wyprodukuje rocznie do 900 tys. ton dodatkowych paliw. ***
***
4 września na terenie Synthos S.A. w Oświęcimiu otwarto nowoczesną instalację do produkcji kauczuku, wykorzystywanego m.in. przy produkcji opon.
15 października Grupa Azoty Puławy oficjalnie uruchomiła instalację do produkcji stałych nawozów na bazie mocznika i siarczanu amonu. W ramach części produkcyjnej powstała instalacja pastylkowania do wytwarzania PULGRANU®/PULGRANU S® o wydajności 20 t/h – co daje ok. 160 000 ton rocznie. Całkowita wartość Nowego Kompleksu Nawozowego wyniosła ponad 450 mln zł. ***
Chemia Przemysłowa 1/2016
9
z portalu kierunekchemia.pl Na terenie gdańskiej rafinerii oraz przed zakładem rozpoczęły się z końcem października prace związane z budową infrastruktury Projektu EFRA oraz budynku elektroenergetycznego. EFRA jest naturalnym zakończeniem technologicznego łańcucha przerobu ropy naftowej powstałego w ramach inwestycyjnego Programu 10+. Zakończenie inwestycji Grupy LOTOS S.A. planowane jest na 2018 rok.
LISTOPAD _______________________________ Terminal LNG w Świnoujściu 16 listopada uzyskał zgodę na rozpoczęcie procedury schładzania i rozruchu technologicznego terminalu z użyciem skroplonego gazu ziemnego (LNG) z metanowca, jaki przypłynie z Kataru do Polski w grudniu 2015 roku.Terminal LNG w Świnoujściu został zaprojektowany do odbioru, regazyfikacji i dostarczania nawet 5 mld m3 gazu rocznie do polskiej sieci przesyłowej. Projekt jest obecnie w fazie uruchamiania do operacji komercyjnych, które rozpoczną się w drugim kwartale 2016 r. Koszt budowy terminalu LNG wyniesie 3,04 mld złotych. ***
25 listopada w Grupie Azoty ZAK S.A. oficjalnie otwarto instalację do produkcji nawozów płynnych RSM wraz z bazą logistyczną oraz zmodernizowany magazyn nawozów, o pojemności 35 tys. ton. Zdolności produkcyjne nowej instalacji sięgną 100 tysięcy ton produktu rocznie. Łączny koszt inwestycji to ponad 50 milionów złotych.
GRUDZIEŃ _______________________________ Na początku grudnia rozpoczęła się we Włocławku faza rozruchu technologicznego Bloku Gazowo-Parowego o mocy 463 MWe, który zużywać będzie ok. 600-700 mln m3 gazu rocznie. Blok we Włocławku to jeden z dwóch, obok Płocka, kluczowych kogeneracyjnych projektów energetycznych PKN ORLEN S.A.,
10
Chemia Przemysłowa 1/2016
które powiększą moc elektryczną o ponad 1000 MW, a cieplną o 630 MW. ***
21 grudnia Terminal Naftowy w Gdańsku budowany przez PERN „Przyjaźń” S.A. otrzymał pozwolenie na użytkowanie. Realizacja tego strategicznego dla bezpieczeństwa energetycznego państwa obiektu zakończyła się więc w rekordowym tempie 22 miesięcy od wydania pozwolenia na jego budowę. Obecnie trwają prace przygotowawcze do rozruchu technologicznego – już z ropą naftową – polegające na sprawdzeniu wszystkich funkcjonalności instalacji, aby pod koniec pierwszego kwartału 2016 roku Terminal Naftowy rozpoczął w pełni swoją działalność operacyjną. Jego budowa kosztowała 412 mln zł, czyli nieco poniżej planowanej wcześniej sumy – 415 mln zł. *** 30 grudnia PKN ORLEN S.A. formalnie rozpoczął pełną eksploatację nowej instalacji służącej do odsiarczania spalin z elektrociepłowni zakładu produkcyjnego w Płocku. Jej działanie redukuje emisję związków chemicznych charakterystycznych dla obiektów energetycznego spalania do minimum, co skutkuje zdecydowaną poprawą jakości powietrza. Dzięki instalacji IOS i zastosowanej w niej technologii w ofercie handlowej spółki pojawił się również nowy produkt – gips, co z kolei uruchomiło zewnętrzny projekt budowy fabryki płyt kartonowo-gipsowych. *** Tylko półtora roku zajęło Borucie-Zachem postawienie linii produkcyjnej biosurfaktantów oraz utworzenie działu badawczo-rozwojowego z zapleczem laboratoryjnym. Całość inwestycji zamknęła się w kwocie 33,4 mln zł, z czego 19,4 mln pochodziło z dofinansowania Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). 30 grudnia spółka podpisała z PARP aneks do umowy, który zobowiązał zakład do ustawienia stanu gotowości linii produkcyjnej na dzień 31 marca 2016 r. Do tego czasu dział badawczo-rozwojowy Boruty-Zachem będzie optymalizował parametry produkcji w procesie rozruchu technologicznego. ***
źródło, fot.: Synthos S.A., PCC Rokita SA, Ciech, Michelin, Grupa Azoty, PKN ORLEN S.A., Grupa LOTOS S.A., Polskie LNG S.A., PERN „Przyjaźń” S.A., Boruta-Zachem SA
TEMAT NUMERU: Podsumowanie roku
12
Chemia Przemysłowa 1/2016
TEMAT NUMERU: Podsumowanie roku
Dobry rok dla chemii, następny będzie trudniejszy Aleksandra Grądzka-Walasz
Wielu mówiło, że 2015 będzie rokiem ostatniej szansy na przygotowanie krajowego przemysłu do zmian na globalnym rynku. Jaki był on rzeczywiście i jak zapamiętają go przedstawiciele branży? Czy jako czas taniej ropy i większej konsumpcji paliw, a może wielu inwestycji i dobrych wyników finansowych firm chemicznych i rafinerii? I w końcu – co przyniosą kolejne miesiące? Chemia Przemysłowa 1/2016
13
TEMAT NUMERU: Podsumowanie roku Janusz Wiśniewski: Nie czas na marzenia
Janusz Wiśniewski
Fot. zasoby własne autora
– Chemia musi szukać efektywności energetycznej i surowcowej, energetyka – ograniczać straty na przesyle i zapomnieć o mirażach nuklearnych, na które nigdy nie będzie nas stać, a rafinerie – budować pionowo zintegrowane kompleksy z petrochemią i chemią – mówi Janusz Wiśniewski, Wiceprezes Krajowej Izby Gospodarczej. miał szans powodzenia, ale pierwszy raz odważnie pokazał kierunki poszukiwań współpracy nafty z chemią, co jest dziś największą szansą na przetrwanie tego sektora w Europie. Potrzebujemy jednak mądrzejszego ministra skarbu do skłonienia zarządów kontrolowanych spółek do zaprzestania zabawy w PR-owskie zarządzanie i ścisłej kooperacji, zanim będzie za późno.
Nowe technologie – o czym marzą rafinerzy, zakłady chemiczne, energetyka?
Jaki był rok 2015 dla polskiej chemii i krajowych rafinerii? Miniony rok nazwałbym „rokiem inercji”. Nie zdarzyło się nic biznesowo interesującego, a zarządy chemii i rafinerii raczej przygotowywały się na spodziewane zmiany polityczne, niż zajmowały się aktywnością gospodarczą. Plany i poglądy poznawaliśmy z podsłuchanych nielegalnie taśm. Z braku pomysłów opóźniano aktualizacje strategii mimo gwałtownych zmian w makroekonomii i pospiesznie porządkowano bezmyślnie zakupione aktywa – niestety dokupując nowe, ale po niższych, choć ciągle zbyt wysokich cenach. Większość zarządów jakby nie zauważała zmian zachodzących na rynku globalnym, a leniwy polski rynek nie wyegzekwował wystarczająco obniżek cen produktów, wynikających z tańszych o kilkadziesiąt procent ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla czy energii elektrycznej. Stąd ponadnormatywnie dobre wyniki firm chemicznych i rafinerii.
Trzy najważniejsze dla pana wydarzenia ubiegłego roku, to… Po pierwsze uruchomienie przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego kampanii wizerunkowej „Polska Chemia” i promocja marki tego polskiego strategicznego sektora przemysłowego. To szczególnie ważne w czasach, gdy UE zabrnęła za daleko z restrykcjami regulacyjnymi i europejska chemia wymaga pozytywnego lobbingu podkreślającego jej przyczynianie się do poprawy jakości życia (znane już na Zachodzie „Chemistry contribution to the quality of life”). Kolejne to drugi Kongres Chemiczny PIPC w Puławach – najważniejsze miejsce spotkań polskiego sektora nafta-chemia z przedstawicielami światowych koncernów branżowych i instytucji finansowych. Warto pomyśleć o zmianie miejsca konferencji, bo łatwiej będzie zaprosić gości do Krakowa, Gdańska czy Szczecina niż trzeci raz z rzędu do Puław. I trzecie to zakończenie projektu „Petrochemia” Grupy Azoty i Grupy LOTOS. Ten projekt co prawda nigdy nie
14
Chemia Przemysłowa 1/2016
Dziś chyba nie czas na marzenia, skoro przez ostatnie dziesięć lat nie wygenerowaliśmy żadnego pomysłu na zrównoważony rozwój sektora nafta-gaz-chemia. Podtrzymuję swoje zdanie sprzed kilku lat, że przedsiębiorstwa rafineryjne i chemiczne nie powinny zajmować się energetyką zawodową, bo to nadmierne dla nich ryzyko. Chemia musi szukać efektywności energetycznej i surowcowej, energetyka – ograniczać straty na przesyle i zapomnieć o mirażach nuklearnych, na które nigdy nie będzie nas stać, a rafinerie – budować pionowo zintegrowane kompleksy z petrochemią i chemią. Tymczasem Grupa Azoty wynajmuje coraz bardziej egzotycznych doradców do analiz odwodornienia propanu do propylenu, jakby na złość Orlenowi budującego wreszcie metatezę olefin. Grupa LOTOS uparcie omija projekty petrochemiczne i zapewne skończy na szalonym zgazowywaniu koksu z projektu EFRA. Pomysły zgazowywania węgla nie mają szans powodzenia – może poza Bogdanką, po jej ponownej prywatyzacji. Orlenowi z kolei dopiero pożary i awarie przypomniały o istnieniu czeskich aktywów petrochemicznych i konieczności ich remontu.
Czy zatem ten rok będzie lepszy od 2015? Rok 2016 będzie o wiele trudniejszy niż miniony. Ceny ropy naftowej będą utrzymywać się na niskim poziomie, a może nawet jeszcze spadną, bo Iran zamierza zwiększyć produkcję i eksport. Przewiduje się więc gwałtowny spadek marż rafineryjnych. Rewolucja gazowa spowoduje dalszy spadek cen paliwa gazowego w Europie. Spodziewamy się napływu produktów chemicznych, szczególnie tworzyw sztucznych z USA, Indii i Środkowego Wschodu, a w związku z tym zamykania kolejnych europejskich fabryk. W Polsce, z braku sensownych pomysłów, rozpoczniemy proces marnowania funduszy UE przeznaczonych na innowacje. Jeśli zapowiedziany przez PGNiG proces „uspołeczniania” cen LNG ogarnie również ceny węgla, energii, wody i powietrza, to silny polski sektor przemysłowy, mimo ogromnego potencjału, będzie miał małe szanse na przetrwanie, nie mówiąc o rozwoju.