1/2019 Energetyka Cieplna i Zawodowa by BMP Sp. z o.o.

T E M AT N U M E R U I O c h r o n a Ś r o d o w i s k a

ENERGETYKA BARDZIEJ PRZYJAZNA I Ograniczenie emisji rtęci I Waloryzacja odpadów I Utylizacja metanu

Użyteczność odpadów > 15

VAMPIRE w kopalni > 26

Gaz da energię i oczyści ścieki > 50

S P I S T R E Ś CI

2019. Co czeka energetykę i ciepłownictwo w bieżącym roku? Komentarze przedstawicieli branży

Fot.: Veolia Energia Warszawa

2 0 T E M AT N U M E R U : O CHR O NA Ś R O D O WISKA

Nie bójmy się zmian Kamil Maziarz Fot.: BMP

8 I 2019. Co czeka energetykę i ciepłownictwo w bieżącym roku? Komentarze przedstawicieli branży 15 I Użyteczność odpadów Jakub Sobieraj, Mateusz Lis 20 I Niskonakładowa technologia ograniczania emisji rtęci ze spalania węgla Maria Jędrusik, Mieczysław A. Gostomczyk, Arkadiusz Świerczok, Dariusz Łuszkiewicz, Mariola Kobylańska-Pawlisz 26 I VAMPIRE w kopalni Joanna Łojewska, Jacek Dańczak, Andrzej Kołodziej, Daniel Borsucki, Tadeusz Widuch 32 I EMAS oraz ISO 14001 Sandra Cieślak 36 I HYBRYDA+ Systemy oczyszczania spalin dla średnich źródeł energetycznego spalania Łukasz Śliwiński, Radosław Lekan, Iwona Konrad, Mariola Kobylańska-Pawlisz, Tomasz Wypiór, Damian Rosiak, Witold Szweda, Anatol Jaworek, Andrzej Krupa, Arkadiusz T. Sobczyk, Artur Marchewicz, Tadeusz Czech 40 I Termiczne przeksztłacanie rozwiązaniem problemu zagospodarowania odpadów Andrzej Piotrowski 44 I Nie bójmy się zmian Kamil Maziarz 50 I Gaz da energię i oczyści ścieki Mirosław Indyka, Marek Ściążko, Tomasz Iluk, Marcin Stec, Andrzej Czaplicki

8 T E M AT N U M E R U : O CHR O NA Ś R O D O WISKA Fot.: 123rf

T E M AT N U M E R U : O CHR O NA Ś R O D O WISKA

6 0 U T R Z Y M ANI E R U CH U U T R Z Y M ANI E R U CH U

54 I Przemysł 4.0 w praktyce Tomasz Słupik 60 I Erozyjna degradacja elementów urządzeń energetycznych Wojciech Sikorski 66 I Czy Heartbeat może zastąpić kalibrację przepływomierzy? Janusz Zajączkowski 68 I Asix®. Evo – nowym partnerem sterowników Schneider Xenta Wacław Bylina BEZPIECZEŃSTWO

72 I Poznaj siebie, zrozum wroga Bartosz Nieróbca FELIETON

78 I Z Nowym Rokiem nowym krokiem? Jerzy Łaskawiec

Erozyjna degradacja elementów urządzeń energetycznych Wojciech Sikorski ECiz 1/2019 3

O D R E DAKC J I

Wydawca: BMP spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa

Maciej Szramek redaktor wydania t e l . 3 2 4 1 5 9 7 7 4 w e w. 1 8 t el . kom . 6 0 2 1 1 7 1 4 5 e - m a i l : m a c i e j . s z r a m e k @ e - b m p. pl

Postanowienia noworoczne P

oczątek roku to zawsze czas postanowień. „Pójdę na siłownię, nauczę się grać na jakimś instrumencie, odwiedzę nowy kraj…”. A przede wszystkim: „Ten rok będzie lepszy, niż poprzedni”. Gdy zmieniają się cyferki określające datę w kalendarzu, w naszych myślach też coś się zmienia. Jakby coś zaczynało się na nowo. Może to i dobrze? Daje nam to czasem potrzebny impuls do zmiany, o ile oczywiście wytrwamy i nowe postanowienie nie ograniczy się do pierwszych kilku tygodni.

energetyce procesy zachodzą zdecydowanie w dłuższej perspektywie czasowej niż 12 miesięcy, zmiany wyznacza tu nie Nowy Rok, a np. data wejścia w życie konkretnego przepisu, ustawy. Na początku tego numeru znajdziecie Państwo kilka komentarzy ekspertów z branży, których poprosiliśmy, aby odpowiedzieli nam na pytanie „Co czeka energetykę i ciepłownictwo w bieżącym roku?”.

pewnością czekają wyzwania dotyczące ochrony środowiska, której w dużej mierze poświęcamy ten numer. Maria Jędrusik, Mieczysław A. Gostomczyk, Arkadiusz Świerczok, Dariusz Łuszkiewicz z Politechniki Wrocławskiej oraz Mariola Kobylańska-Pawlisz z RAFAKO S.A. pochylili się nad problemem emisji rtęci ze spalania węgla.

nnym, coraz częściej ostatnio podnoszonym tematem, jest problem metanu. Na stronie 26 zamieszczamy artykuł na temat hybrydowej podziemnej instalacji do utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego w wyrobiskach górniczych i ich klimatyzacji.

4 ECiz 1/2019

nnym, stałym wyzwaniem stojącym przed energetyką i ciepłownictwem co roku, jest efektywność energetyczna, która oczywiście też mocno wiąże się z ochroną środowiska. W artykule „Gaz da energię i oczyści ścieki” opisano projekt opracowania technologii zastosowania niskokalorycznego odpadowego gazu procesowego do produkcji energii elektrycznej na potrzeby zakładu, a do tego wykorzystanie wytwarzanego w kogeneracji ciepła do oczyszczania ścieków przemysłowych. ezpieczeństwo również jest jednym z zagadnień priorytetowych dla energetyki. Wraz z upływem czasu i rozwojem technologii, zmienia się podejście do tej kwestii i związane z nią wyzwania. Obecnie nawet częściej niż o bezpieczeństwie fizycznym, mówimy zatem o cyberbezpieczeństwie. Bartosz Nieróbca, OT/ IoT Security Consultat w EY, w artykule „Poznaj siebie, zrozum wroga” opisuje współczesne zagrożenia cybernetyczne, które dotyczą również spółek energetycznych.

hcemy odkrywać nowe, nabywać nowe umiejętności. I mimo że nie zawsze udaje nam się nauczyć grać choćby na pyrofonie albo odwiedzić Republikę Kiribati, to ta wewnętrzna chęć zmiany na lepsze często niesie za sobą jakieś inne, dobre skutki. Życzę Państwu, aby tych pozytywnych zmian było w tym roku jak najwięcej.

KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel.: 32 415 29 21, 32 415 97 93 energetyka@e-bmp.pl www.kierunekenergetyka.pl

BMP to firma od 25 lat integrująca środowiska branżowe, proponująca nowe formy budowania porozumienia, integrator i moderator kontaktów biznesowych, wymiany wiedzy i doświadczeń. To organizator branżowych spotkań i wydarzeń – znanych i cenionych ogólnopolskich konferencji branżowych, wydawca profesjonalnych magazynów i portali. Rada Programowa: prof. Jan Popczyk, przewodniczący Rady Programowej, Politechnika Śląska prof. Andrzej Błaszczyk, Politechnika Łódzka Juliusz Jankowski, główny analityk biznesowy, Departament Regulacji i Relacji Zewnętrznych PGNiG TERMIKA dr hab. inż. Maria Jędrusik, prof. nadzw. PWr, Politechnika Wrocławska Mieczysław Kobylarz, dyrektor Enea Elektrownia Połaniec prof. Janusz Lewandowski, Politechnika Warszawska prof. Stanisław Mańkowski , Politechnika Warszawska dr inż. Andrzej Sikora, prezes zarządu Instytutu Studiów Energetycznych Sp. z o.o., Akademia Górniczo-Hutnicza im St. Staszica w Krakowie Jerzy Łaskawiec, ekspert ds. energetyki Waldemar Szulc, dyrektor biura, Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie prof. dr hab. inż. Krzysztof Wojdyga, Politechnika Warszawska Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redakcja Maciej Szramek Redakcja techniczna Maciej Rowiński, Marek Fichna Sprzedaż: Beata Fas, Magda Widrińska, Magda Kozicka, Ewa Zygmunt, Jolanta Mikołajec, Małgorzata Pozimska, Marta Mika, Marta Mazurek

Druk: FISCHER POLIGRAFIA Cena 1 egzemplarza – 23,15 zł + 8% VAT Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu Nr konta: 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Magazyn kierowany jest do prezesów, dyr. ds. technicznych i głównych specjalistów (mechaników, automatyków, energetyków) reprezentujących branżę energetyczną, organizatorów targów, sympozjów, imprez branżowych, urzędów, ministerstw, instytutów, wyższych uczelni oraz biur projektowych. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Fot. na okładce: 123rf

W ob i e k ty w i e

B lo k n r 5 E le k t r o w n i O pole po p i e r w s zej f a z i e optym a l i z a c j i p a r a met r ó w pracy Po synchronizacji bloku nr 5 w Elektrowni Opole z Krajowym Systemem Elektroenergetycznym (KSE), która miała miejsce 15 stycznia o godz. 14.09, jednostka pomyślnie przeszła pierwszą fazę optymalizacji parametrów pracy. 24 stycznia po raz pierwszy blok pracował mocą 680 MW fot. PGE GiEK S.A.

ECiz 1/2019 5

z portalu k i e r u n e k e n e r gety k a . pl

2 miliardy złotych na zwiększenie pewności dostaw energii

EDP Renewables (Euronext: EDPR) opublikował kluczowe dane operacyjne za 2018 rok. Na zakończenie roku jego portfel operacyjny wyniósł 11,7 GW w jedenastu krajach, z czego 5,4 GW w Europie (2,5 GW w Hiszpanii; 1,3 GW w Portugalii), 1,7 GW w pozostałej części Europy, 5,8 GW w Ameryce Północnej, a pozostałe 0,5 GW w Brazylii. Źródło i fot: informacja prasowa

Pierwszy elektryczny przewóz wahadłowy Jak co roku liderzy i intelektualiści wybrali się w podróż w góry, do szwajcarskiego miasta Davos, na spotkanie Światowego Forum Ekonomicznego (22-25 stycznia). Jednak w tym roku delegaci mogli osobiście odczuć korzyści płynące z elektrycznego transportu, dzięki ekologicznej usłudze przewozu wahadłowego z lotniska w Zurychu do Davos. Podróż bez emisji spalin malowniczą trasą przez Alpy zajmuje prawie dwie godziny. Pięćdziesiąt samochodów marki Audi e-tron – pierwszego w pełni elektrycznego modelu tego niemieckiego producenta — może korzystać po drodze z 16 stacji szybkiego ładowania prądem stałym i 15 stacji do ładowania dużej mocy (HP), które w ciągu 8 minut mogą doładować samochód pozwalając na przejechanie 200 km. Stacje dostarczyła firma ABB, która z zainstalowaną bazą około 8500 ładowarek jest globalnym liderem infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych, a ich operatorem jest spółka IONITY. Urządzenia zlokalizowane są w Davos, Kemptthal oraz w miejscu obsługi podróżnych Heidiland na autostradzie. Wahadłowy e-transport dostępny jest również w samym Davos – osiem stacji szybkiego ładowania ABB zainstalowano w mieście na początku ubiegłorocznego Światowego Forum Ekonomicznego. Źródło: informacja prasowa

Źródło i fot: informacja prasowa

C I E K AW O S T K A

Fot.: freeimages.com

EDP Renewables w 2018 roku: ponad 11 GW mocy w portfolio operacyjnym

Ponad 2 mld złotych zainwestował TAURON w 2018 roku w infrastrukturę sieciową. Zrealizowane projekty, na które składa się prawie 70 tysięcy zadań inwestycyjnych, pozwalają na rozwój sieci na wszystkich poziomach napięć i na całym obszarze działania TAURON Dystrybucja. Wpływa to bezpośrednio na stabilność dostaw energii dla klientów spółki. Ważnym kierunkiem działań była także automatyzacja sieci, pozwalająca przyspieszać reakcje w sytuacjach kryzysowych. – Dystrybucja energii jest pierwszym wyborem w zakresie inwestycji. Podstawowy cel inwestycji w ten obszar to zwiększenie pewności dostaw energii elektrycznej do klientów oraz możliwość przyłączania do sieci nowych podmiotów, w tym z obszaru OZE. Z jednej strony zwiększamy więc finansowanie, z drugiej aplikujemy tam nowe rozwiązania – mówi Jarosław Broda, wiceprezes zarządu TAURON Polska Energia ds. zarządzania majątkiem i rozwoju. TAURON wydatkuje swoje środki w taki sposób, aby optymalnie realizować programy nastawione na wzrost niezawodności i ciągłości dostaw energii (poprawa wskaźników niezawodności SAIDI i SAIFI), co bezpośrednio przekłada się na zmniejszenie liczby przerw w dostawach energii dla klientów.

Światowe zapotrzebowanie na miedź wzrośnie zdecydowanie dzięki rozwojowi elektromobilności. Samochody z napędem elektrycznym

zawierają nawet cztery razy więcej tego surowca niż auta z silnikiem spalinowym. Dlatego, według Europejskiego Instytutu Miedzi, ich upowszechnienie może spowodować wzrost popytu na miedź o 1,7 mln ton do 2027 roku. Źródło: informacja prasowa

6 ECiz 1/2019

z portalu k i e r u n e k e n e r gety k a . pl

Columbus Energy podpisało umowę na 20 mln euro i będzie oferować PLA wraz z Immersa Limited Columbus Energy, spółka notowana na warszawskim parkiecie, poinformowała, że w dniu 30 stycznia 2019 roku została podpisana Ramowa Umowa Współpracy pomiędzy spółką a Immersa Limited z siedzibą w Anglii, dotycząca wspólnego projektu oferowania wynajmu instalacji fotowoltaicznych dla dużych firm i koncernów. Columbus Energy ma dostarczyć instalacje, a Immersa zabezpieczyć ich finansowanie i podzielić się swoim doświadczeniem na rynku Power Lease Agreement. Inwestor planuje zainwestować na początek kwotę 20.000.000 euro w projekty Power Lease Agreement (PLA) (instalacje fotowoltaiczne dla sektora komercyjnego) na polskim rynku z zamiarem uruchomienia tej kwoty w roku 2019 dla dużych klientów korporacyjnych Columbus Energy SA. Źródło: informacja prasowa

Wrocław stawia na ciepło systemowe w walce ze smogiem Rozwój infrastruktury ciepłowniczej, mniej indywidualnych pieców i kotłowni, więcej mieszkańców korzystających z ciepła sieciowego – to efekty realizowanego od roku programu antysmogowego „Czysta energia dla Wrocławia”. Wrocławska sieć ciepłownicza ma blisko 540 km i należy do najdłuższych w kraju. Jej sukcesywny rozwój i sprawne podłączanie kolejnych nieruchomości stanowi kluczowy element w walce o czystsze powietrze w mieście. Podłączenie do sieci ciepłowniczej i likwidacja indywidualnych pieców to jeden z najskuteczniejszych sposobów ograniczania tzw. niskiej emisji, jednej z głównych przyczyn powstawania smogu. Od lutego 2018 roku w stolicy Dolnego Śląska realizowany jest specjalny program mający na celu zwiększenie liczby mieszkańców korzystających z ciepła sieciowego, zwłaszcza w centrum miasta, gdzie zanieczyszczenie powietrza jest największe. W ramach programu spółka Fortum, odpowiedzialna za dostawę ciepła we Wrocławiu, zobowiązała się przyłączyć w wyznaczonym obszarze śródmieścia każdą kamienicę i nieruchomość posiadającą wewnętrzną instalację grzewczą lub instalację w trakcie realizacji. Źródło: energa.pl

Eco-miasto promuje efektywność energetyczną budynków Realizowany od 2013 r. projekt ECO-MIASTO jest jednym z największych programów popularyzujących ideę zrównoważonego rozwoju miast w Polsce. Jego główny cel to promowanie wymiany doświadczeń między miastami i nagradzanie ośrodków, które najlepiej realizują politykę równoważonego rozwoju, m.in. w kategorii efektywność energetyczna budynków. Na projekt składa się konkurs dla samorządów, konferencja Innowacyjne ECO-MIASTO i projekt edukacyjny „Zakręceni w przestrzeni”. W roku 2018 odbyła się już szósta edycja projektu ECO-MIASTO. Swoje osiągnięcia w dziedzinie zrównoważonego rozwoju zaprezentowało 46 polskich miast. Jury przyznało 10 tytułów laureata, po dwa w każdej z kategorii: mobilność zrównoważona, gospodarka wodna gospodarka o obiegu zamkniętym, efektywność energetyczna budynków oraz zieleń miejska a jakość powietrza, a także 13 wyróżnień. Efektywność energetyczna budynków W kontekście wzmożonej obecnie walki polskich miast ze smogiem duże znaczenie ma przyznawanie nagród w kategorii „efektywność energetyczna budynków”. W roku 2018 w konkursie ECO-MIASTO wśród miast powyżej 100 tys. mieszkańców nagrodzono Kraków. Miasto zostało nagrodzone za wdrożenie systemu monitorowania zużycia mediów w budynkach użyteczności publicznej oraz za konsekwentne działania mające na celu eliminację nieefektywnych energetycznie źródeł ciepła. W Krakowie można uzyskać dotację zarówno na zmianę systemu ogrzewania, jak i dopłatę do rachunków za ogrzewanie. Takie podejście pozwala jednocześnie zapobiegać ubóstwu energetycznemu. Już w 2019 r. w mieście wejdzie w życie całkowity zakaz palenia węglem w domowych piecach. Laureatem tegorocznej edycji konkursu ECO-MIASTO, tym razem wśród mniejszych miast, została Czeladź. Termomodernizacji poddano już 90% budynków użyteczności publicznej w tej miejscowości. Miasto wspiera alternatywne źródła energii, dlatego na przykład na dachu urzędu miasta zamontowano panele fotowoltaiczne. Samorząd wykorzystuje też różnorodne formy finansowania działań związanych z poprawą efektywności energetyczne – inwestycje realizowane są m.in. w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Źródło: ECO-MIASTO

I N F O R M AC JA

W ostatnim numerze „Energetyki Cieplnej i Zawodowej” (nr 8/2018) wystąpił błąd. Część tekstu w dodatku Energetyka Extra „CIEPŁO Z ZIEMI. O energii geotermalnej”, którego autorem jest Zygmunt Katolik, nie znalazła się w artykule. W związku z tym publikujemy cały artykuł na portalu www.kierunekENERGETYKA.pl

ECiz 1/2019 7

z życia branży

2019

Co czeka energetykę i ciepłownictwo w bieżącym roku? oprac. Maciej Szramek redaktor magazynu „Energetyka Cieplna i Zawodowa” i portalu kierunekENERGETYKA.pl

2019 rok będzie okresem pełnym wyzwań dla energetyki oraz ciepłownictwa. Nowa ustawa o wsparciu kogeneracji, wyniki konsultacji PEP2040 czy oddanie do użytku nowych jednostek wytwórczych to tylko niektóre czekające nas wydarzenia. O komentarz poprosiliśmy ekspertów z branży.

Fot.: ECO S.A.

St r a teg i a r oz w oju c i epło w n i c t w a A ndr z ej G o ź d z ikowski , prokurent, dyrektor ds . operacyjnych E nergetyka C ieplna O pols z c z y z ny S . A .

8 ECiz 1/2019

Z sygnałów płynących chociażby z rynków finansowych wynika, że energetyka wchodzi w fazę dekoniunktury. Potwierdza to również malejąca rentowność sektora ciepłowniczego. Wynika to jak wiemy ze znaczących wzrostów cen paliw, jakie stosujemy w generacji ciepła i prądu, jak również drastycznego wzrostu kosztów z tytułu uczestnictwa w systemie ETS (system handlu emisjami). Tutaj trzeba zwrócić uwagę na dwa czynniki: jeden to wzrost cen (z 5 na 24 euro/tonę) drugi – malejąca ilość przyznawanych nieodpłatnie uprawnień do emisji. Te czynniki wpływają negatywnie na całą branżę. Co do oczekiwań w całym sektorze ciepłowniczym, mam nadzieję, że bieżący rok przyniesie długo wyczekiwane przez branżę zmiany w obszarze regulacyjnym. Zespół powołany przez ministra energii, pracuje nad strategią dla ciepłownictwa. Przygotowywane są również propozycje dostosowania modelu kształtowania taryf dla ciepła do potrzeb mocno zmieniającego się rynku. Istnieje bowiem potrzeba uelastycznienia modelu kształtowania taryf, a co za tym idzie – wprowadzenia mechanizmów umożliwiających skuteczne pozyskiwanie klientów. W całej branży czeka nas implementacja dyrektyw pakietu zimowego, ze szczególnym uwzględnieniem dyrektywy OZE (RED II) oraz dyrektywy efektywności energetycznej budynków (EPDB). Te dwa elementy będą jednym z filarów powstającej strategii rozwoju ciepłownictwa, która – mam nadzieję – podniesie w istotny sposób efektywność ciepła systemowego i znacząco umocni jego markę. Jest to powód, dla którego powinniśmy z optymizmem realizować nasze zamierzenia związane z rozwojem ciepła systemowego, będącego doskonałym produktem, a także doskonałym narzędziem likwidacji niskiej emisji, podnoszenia efektywności oraz wzrostu udziału OZE.

z życia branży

Roz w ó j k oge n e r a c j i W ojciech d ą browski , pre z es z ar z ą du P G E E nergia C iepła , pre z es z ar z ą du P T E Z Fot.: PGE Energia Ciepła S.A.

Dla ciepłownictwa jednym z najważniejszych wydarzeń będzie realizacja ustawy o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji, która weszła w życie 25 stycznia 2019 r. – czyli udział w nowym systemie wsparcia dla kogeneracji. Nowy system wsparcia wspomaga inwestycje w nowe źródła kogeneracyjne oraz modernizację już istniejących, co przyniesie rozwój kogeneracji i ciepła sieciowego. Prognozując skutki regulacji, ustawodawca ocenił, że do 2028 roku przyrost nowych mocy elektrycznych kogeneracyjnych wyniesie 5,1 GW. Wchodzący system jest bardziej złożony od poprzedniego – opartego na świadectwach pochodzenia (tzw. żółte, czerwone, fioletowe certyfikaty), ale przez to lepiej dostosowany do faktycznych potrzeb sektora. Dla PGE Energii Ciepła w 2019 r. najważniejszy będzie dalszy rozwój infrastruktury ciepłowniczej, który jest elementem Strategii Ciepłownictwa Grupy Kapitałowej PGE, ogłoszonej w grudniu 2017 r. Zgodnie ze Strategią, celem PGE jest bycie liderem zmian środowiskowych w sektorze, dzięki prowadzeniu działań wspierających walkę o czyste powietrze w polskich miastach. Jedną z kluczowych, prowadzonych obecnie inwestycji, jest projekt budowy Nowej Elektrociepłowni Czechnica w Siechnicach. Nowoczesna jednostka zasilana paliwem niskoemisyjnym – gazem ziemnym wysokometanowym, ma powstać do końca 2023 roku i zastąpić funkcjonującą obecnie elektrociepłownię węglową.

W i ę c ej pyt a ń n i ż o d po w i e d z i M arian B abiuch, E kspert parlamentarnego z espołu ds . energetyki

Fot.: zasoby autora

Rok 2019 będzie rokiem trudnym i ciekawym. Trudnym w podejmowaniu decyzji, bowiem jest to rok wyborczy. Ciekawym w kontekście odpowiedzi na szereg pytań i wyzwań. Jak skokowy wzrost cen uprawnień do emisji CO2 oddziaływał będzie na rozwój i przyszłość polskiej energetyki, a w szczególności sektora wytwarzania energii? Jaki wpływ zamrożenie cen energii elektrycznej będzie miało nie tylko na gospodarkę i budżety domowe, ale przede wszystkim na wytwórców energii elektrycznej i ciepła? Co w przypadku kolejnych skokowych wzrostów cen uprawnień do emisji CO2? Czy przewidywane są sce-

nariusze podejmowania odpowiednich działań? Co z cenami węgla kamiennego? Jak wpłynie to na ceny energii elektrycznej i na ceny ciepła oraz przede wszystkim na kondycję i możliwości rozwojowe firm ciepłowniczych? Realnym (rzeczywistym) problemem Polski nie jest emisja CO2, lecz zanieczyszczenie powietrza (smog) głównie występujące w małych miejscowościach i miastach oraz centrach i na obrzeżach dużych miast, pochodzące z indywidualnych palenisk, a także transportu samochodowego. Czy podołamy tym wyzwaniom? Wydaje się, że technologie i finansowanie będą dostępne, lecz KTO na masową skalę zajmie się tym problemem? Z końcem 2018 r. ustał system wsparcia wysokosprawnej kogeneracji oparty na certyfikatach. Uchwalona została nowa ustawa, przewidująca w zależności od mocy źródła, różne systemy wsparcia od stałej premii do aukcji. Ciekawostką jest, jak ten nowy system się sprawdzi? Jakie wywoła efekty? Jak wypadnie pierwsza aukcja? Wreszcie wielką sprawą jest sfinalizowanie prac nad Polityką Energetyczną Polski do 2040 roku. Czy w tym trudnym roku możliwe będzie uzyskanie porozumienia wszystkich sił politycznych (ponad podziałami politycznymi) dla jego ostatecznej wersji? Oto moim zdaniem najważniejsze pytania i wyzwania roku 2019.

ECiz 1/2019 9

z życia branży

Fot.: PGE GiEK S.A.

Ro k d u ż y c h mo c y – i n w e s ty c je w P G E G i E K N orbert G rudZ I E Ń, p. o. pre z esa z ar z ą du, wicepre z es z ar z ą du ds . inwestycji i z ar z ą d z ania maj ątkiem P G E G iek S . A . Spółka PGE GiEK konsekwentnie inwestuje w rozwój i modernizację konwencjonalnych jednostek wytwórczych opartych na paliwach kopalnych. Bieżący rok będzie stał pod znakiem zakończenia flagowego projektu Grupy Kapitałowej PGE i jednocześnie największej inwestycji infrastrukturalnej w Polsce po 1989 r. – budowy dwóch nowoczesnych jednostek w Elektrowni Opole o łącznej mocy 1800 MW. Zgodnie z harmonogramem przekazanie bloku nr 5 do eksploatacji nastąpi do 15 czerwca, a bloku nr 6 na koniec września. Po oddaniu tych jednostek elektrownia będzie zaspokajać aż 8 proc. obecnego krajowego zapotrzebowania na energię elektryczną i będzie trzecią co do wielkości polską elektrownią.

Intensywne prace trwają także na budowie bloku energetycznego o mocy 450 MW w Elektrowni Turów. Stan zaawansowania całego projektu to około 90 proc. Nowy blok zastąpi wycofane z eksploatacji jednostki starszej generacji i pozwoli to na odbudowanie mocy elektrowni do ok. 2000 MW. Zgodnie z planem blok zostanie oddany do użytku w 2020 r. Poza budową nowych jednostek na węgiel spółka, w ramach dywersyfikacji paliw, rozpoczęła proces inwestycyjny dotyczący budowy niskoemisyjnych bloków gazowych w woj. zachodniopomorskim. Jeszcze w tym roku ogłoszony zostanie przetarg na budowę w Elektrowni Dolnej Odra dwóch bloków gazowych o mocy ok. 700 MW każdy.

Wyz w a n i a i n a d z i eje H erbert L eopold G abryś , P r z ewodnic z ą cy K omitetu ds . E nergii i P olityki K limatyc z nej w K I G Fot.: zasoby autora

Będzie to przede wszystkim rok „konsumowania” porozumienia COP 24 w Katowicach. W skutkach na miarę unijnych aspiracji. Bardzo trudny i kosztowny dla Polski. Prowadzi do zaostrzenia celów z polityki klimatycznej UE. Te mają najprościej doprowadzić do zeroemisyjnej gospodarki w 2050 roku. A po drodze: szczyt Sekretarza Generalnego ONZ, w pierwszej połowie 2019 r. na forum Rady ds. Środowiska i Rady Europejskiej – tam finalizowanie zaostrzenia celu redukcyjnego w 2030 roku do 45%, ustalanie ram finansowych UE na lata 2021-2027 – w nim uzależnienia od realizacji niskoemisyjnych technologii gospodarek krajowych, kontynuacja unijnych procesów legislacyjnych dla wymuszenia procesów dekarbonizacyjnych w cyklach 5-letnich (po każdym z tych cykli należy oczekiwać zaostrzenia celów)… Cóż z tego? Przede wszystkim konieczność zapewnienia zgodności celów okazanego projektu Polityki Energetycznej Polski 2040 z Porozumieniem Paryskim i to w horyzoncie 2050. I tu dramatyczna dla energetyki „brunatnej” odpowiedź co z nią po 2035 roku. Tylko tyle i aż tyle, bowiem wszystko, co poza tym, to bezskuteczne opędzanie się

10 ECiz 1/2019

przed agresją i kosztami polityki klimatyczno-energetycznej UE. Dodajmy potrzebę „posprzątania” po decyzji zamrożenia cen energii elektrycznej na poziomie czerwca 2018. Kosztownego, bo burzącego nie tylko reguły rynku energii, ale przede wszystkim zaufanie w stanowienie prawa. Rok 2019 przyniesie pogorszenie wyników finansowych na działalności energetycznej. Nie tylko z przyczyn utraty należnych przychodów kompensujących rosnące koszty produkcji energii elektrycznej (ceny węgla i uprawnień do emisji CO2). Te na koniec roku będą bliskie 28 euro. Oczekujmy również kontynuacji zawirowań wokół OZE. Także z próbą działań, aby na finiszu dogonić zagrożone zobowiązania jej udziału w produkcji ogółem energii w 2020 roku. W tym klimacie paradoksalnie zwiększa się nadzieja na rozpoczęcie inwestycji farm wiatrowych na morzu. Coś dobrego na koniec? To przede wszystkim nadzieja na to, że unikniemy niedostatków generacji na miarę załamania KSE /a groźba to nie tylko „straszny sen”. No i jeszcze wiara niepoprawnego optymisty, że ockniemy się z intelektualnego letargu i określimy wreszcie w porozumieniu ponad podziałami politycznymi Doktrynę Bezpieczeństwa Energetycznego Polski. Doktrynę z należytym udziałem produkcji energii elektrycznej z zasobów własnych co najmniej po rok 2050. Tak! Z zasobów własnych, także dla rozwoju niestabilnej energetyki odnawialnej. No i jeszcze jedno. Nadzieja, że w roku kumulacji wyborów, społeczeństwo i gospodarka, ale także związki zawodowe to wszystko wytrzymają. Bez uzewnętrznienia frustracji!

Fot.: Veolia

z życia branży

pop r a w i a ć efe k ty w n oś ć , w d r a ż a ć i n n o w a c je F rederic F aroche, pre z es z ar z ą du, dyrektor generalny G rupy V eolia w P olsce W mojej opinii, w perspektywie nie tylko obecnego roku, należy mówić o kierunkach i celach, jakie energetyka i ciepłownictwo mają do wykonania, aby sprostać wyzwaniom zmieniającego się zarówno otoczenia rynkowego, jak i wewnętrznych transformacji technologicznych. Uważam, że strategicznym celem jest dalsze, systematyczne ograniczenie emisji CO2 w sektorze energii. Ponadto rozwój technologii w większym zakresie wykorzystujących paliwa alternatywne dla węgla i odnawialne źródła energii. Należy również skupiać uwagę na opracowywaniu i wdrażaniu rozwiązań w ramach

gospodarki w obiegu zamkniętym i dalej wszechstronnym zagospodarowaniu odpadów w procesach produkcji energii oraz odzysku energii z procesów przemysłowych, tam gdzie jest to tylko możliwe. Przy tym nie należy zapominać o pełnym wykorzystaniu potencjału kogeneracji i dalszej poprawie efektywności energetycznej istniejących urządzeń i instalacji. Oczywiście energetyka i ciepłownictwo muszą podążać za innowacjami technologicznymi i digitalizacją procesów, które w efekcie pozwalają wykorzystywać inteligentne systemy do zarządzania produkcją i dystrybucją ciepła systemowego.

W po s zu k i w a n i u optym a l n ego p a l i w a D arius z P achniewski , ekspert rynku energetyc z nego Fot.: zasoby autora

W roku 2019 europejska EC będzie dążyła do maksymalizacji zysków poprzez ograniczenia kosztów funkcjonowania, które mogą być uzależnione od jej działań. Optymalizacja kosztów zakupów nośników energii pierwotnej, np. węgla, gazu i innych alternatywnych źródeł paliw, to główne cele jej działań. W Polsce na cenę gazu nie mamy większego wpływu, jest ona regulowana przez państwo. Na koszt zakupu węgla, miału węglowego mamy wpływ, możemy poszukać tańszego dostawcy np. z importu. Ceny uprawnień do emisji np. CO2 reguluje europejski rynek – na to nie mamy wpływu. Wiemy, że ceny będą raczej rosły i musimy je wliczyć do ceny GJ energii dla końcowego odbiorcy. Pytanie brzmi, czy poszukujemy innych nośników energii w branży ciepłowniczej? Odpowiedzmy sobie sami. Moim zdaniem – raczej nie. Istnieją na rynku alternatywne źródła pozyskiwania tańszych i bardziej ekologicznych nośników energii w postaci np. karbonizatu (produktu powstającego przy pirolizie np. odpadów gumowych). Przykładowe parametry karbonizatu to: - wartość energetyczna 25 MJ/kg, - popiół 20%, - siarka 1%, - cena 200 złotych/tonę u odbiorcy. Karbonizat można dodawać do miału węglowego od 10% do 30%, nie wpływa to na zmianę procesu spalania, jest on wykorzystywany np. w cementowniach jako źródło energii pierwotnej. Dlaczego nie może być używany w energetyce cieplnej? Może za mało się o tym mówi? Kolejnym sposobem ograniczenia kosztów EC może być zasto-

sowanie suspensji olejowej. Próby takie miały odbyć się już w sezonie grzewczym 2018/2019. Suspensja poprawia elastyczność procesu spalania, a koszt jednej tony suspensji jest konkurencyjny do ceny 1 tony węgla energetycznego. Dodatkowym plusem jej zastosowania jest zmniejszenie opłat CO2 w ogólnym bilansie oraz zmniejszenie emisji pyłów powodujących smog. Czy ktoś z naszej krajowej branży energetycznej orientuje się w możliwościach stosowania alternatywnych olejów opałowych powstałych z odpadów gumowych/plastikowych, które mogą być stosowane w EC w miejsce standardowych? Te oleje mogą być użyte do wytworzenia ciepła np. w kotłach szczytowych, rozruchowych lub roboczych regularnych, z tym że są to już oleje wyprodukowane ze śmieci i niektóre z nich formalnie uznane jako zgodne z dyrektywą o Narodowym Celu Redukcyjnym. To znaczy, kto pokaże fakturę zakupu takiego oleju odpowiednim organom ochrony środowiska, które naliczają opłaty, będzie mógł obniżyć już w 2020 roku opłatę za emisję CO2. Kto o tym słyszał? Takie oleje już powstają w Polsce. Nie dość, że są tańsze od oleju lekkiego, to już w przyszłym roku będzie można, użytkując je, redukować opłaty za CO2. To dopiero początek. Z tych olejów będzie można produkować także prąd. Koszt wytworzenia 1 MWh na dzisiaj wynosi około 450 złotych. Czy branża energetyczna orientuje się, że olej ten uważany będzie za zielone źródło? Do jego wyprodukowania zużywa się ponad 50% wkładu uznanego przez ustawodawcę za BIO, np. kauczuk naturalny. Ten rok to przygotowanie odbiorców produktów energetycznych: węgla, gazu i innych alternatywnych nośników, do poszukiwania nowych źródeł ograniczenia emisji. Czy krajowe spółki energetyczne zdążą zagwarantować sobie na przyszły sezon te alternatywne nośniki energii? Być może stanie się tak, że podaż nie nadąży za popytem, a przecież jak wielokrotnie przekonaliśmy się o tym, rynek nie lubi takich niespodzianek. I co wtedy? Znowu import?

ECiz 1/2019 11

z życia branży

N a j w y ż s zy c z a s profesor K r z ys z tof B adyda , dyrektor I nstytutu T echniki C ieplnej P olitechnika Wars z awska Fot.: zasoby autora

Od lat oczekujemy na nową Politykę Energetyczną Polski. W końcu ubiegłego roku pojawiła się wreszcie jej propozycja opracowana przez Ministerstwo Energii. Oczekujemy na wyniki konsultacji, było wiele uwag krytycznych. W tym roku mija 10 lat od ogłoszenia poprzedniej Polityki. Już najwyższy czas. W ustawie Prawo energetyczne widnieje zapis o zobowiązaniu do przygotowania takiego dokumentu w cyklu czteroletnim. Istotnym, choć bardzo trudnym do osiągnięcia, jest to, aby cele wyznaczone na przyszłość w horyzoncie co najmniej dwudziestu lat były akceptowane przez wszystkie kluczowe siły polityczne

Reklama

jako wspólne, niezależne od tego, która z nich aktualnie jest przy władzy. Polityka powinna być realizowana konsekwentnie przez kolejne władze, korygowana w warunkach akceptacji przez opozycję i zgodna z naszymi zobowiązaniami międzynarodowymi. Największym problemem wydaje się możliwa do zaakceptowania ścieżka odejścia od monokultury węglowej. Kolejnym zagadnieniem jest sprawa cen energii elektrycznej. Wzrost kosztów wynikający z rosnących cen uprawnień emisyjnych musi się przenieść na koszty ponoszone przez odbiorców końcowych. Decyzjami politycznymi można ten proces odroczyć, ale skutki takiego działania w dłuższej perspektywie mogą się okazać szkodliwe dla gospodarki. W tym roku czeka nas również uruchomienie kolejnych bloków energetycznych wielkiej mocy. Do eksploatacji przekazane mają być bloki w Elektrowni Opole, kolejny blok w Elektrowni Jaworzno. W roku następnym w KSE powinno już działać, włącznie z uruchomionymi dotychczas, pięć bloków węglowych klasy 1000 MW, obok nich cztery bloki gazowo-parowe klasy 500 MW. Zmiana struktury mocowej źródeł skutkować będzie potencjalnym wzrostem wrażliwości KSE na zdarzenia awaryjne w dużych blokach. W dalszej perspektywie, gdy nastąpią w wyniku wprowadzenia konkluzji BAT wyłączenia szeregu starszych jednostek, może stać się to bardzo odczuwalne.