2/2017 Energetyka Cieplna i Zawodowa

T E M AT N U M E R U I E F E K T Y W N O Ś Ć E N E R G E T Y C Z N A

W dążeniu do doskonałości I zarządzanie energią I odpowiedzialność energetyczna I sposoby na oszczędności

MNIEJ ENERGII DLA WZROSTU 2_2017_energetyka.indd 1

> 18

BIAŁE OBOWIĄZKI

> 30

O CZYM SZUMI TURBINA? > 62 2017-03-08 11:12:11

2_2017_energetyka.indd 2

2017-03-08 11:12:11

SPIS TREŚCI

T E M AT N U M E R U : EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA

1 0 E F E K T Y W N O Ś Ć E N E R G E T Y C Z N A

10 I JAK PRZESTAĆ BYĆ PIĄTYM KOŁEM U WOZU? Radosław Żyłka 18 I MNIEJ ENERGII DLA WZROSTU Renata Auchimik 24 I NISKA EMISJA – WYSOKIE ZAGROŻENIE Bożena Herbuś

34 I

ROZWÓJ I INWESTYCJE SYSTEMOWO...

JAK CIEPŁO rozmowa ze Sławomirem Burmannem, członkiem zarządu, dyrektorem ds. produkcji i zarządzania majątkiem Veolii Energii Łódź

38 I NA IMIĘ MU PIOTR fotoreportaż z placu budowy nowej elektrociepłowni Fortum w Zabrzu 40 I NOWE ROZWIĄZANIA PRZEPŁYWOWE DLA ENERGETYKI CIEPLNEJ CZ. 2 Antoni Tarnogrodzki, Andrzej Szummer, Robert Kowalewski

Jak przestać być piątym kołem u wozu?

Fot. 123rf

CIEPŁOWNICTWO

Radosław Żyłka 3 8 C I E P Ł O W N I C T W O Fot. Fortum

30 I BIAŁE OBOWIĄZKI Monika Bogdał

43 I JUŻ ZA 5 LAT… Marcin Pocheć

Na imię mu PIOTR

47 I CIEPŁO ZMIERZONE Mirosław Mostowiec

fotoreportaż z placu budowy nowej elektrociepłowni Fortum w Zabrzu

52 I PROGNOZY A RZECZYWISTOŚĆ Leszek Szczygieł

NOWOCZESNE TECHNOLOGIE 56 I Z LABORATORIUM DO RZECZYWISTOŚCI Maciej Bujalski, Bartosz Starosielec

R E M O N T Y I U T R Z Y M A N I E RU C H U 62 I O CZYM SZUMI TURBINA? CZ. 1 Beata Pestka-Pędziwiatr 66 I DO ZADAŃ SPECJALNYCH Janusz Samuła

OCHRONA ŚRODOWISKA W ENERGETYCE I CIEPŁOWNICTWIE 68 I NA SUCHO I MOKRO Witold M. Lewandowski

68 OCHRONA ŚRODOWISKA W E N E R G E T Y C E I C I E P Ł O W N I C T W I E

Na sucho i mokro Witold M. Lewandowski

74 I PO PIERWSZE… EFEKTYWNOŚĆ Bogusław Regulski 80 I CZAS POMYŚLEĆ O PRZYSZŁYCH POKOLENIACH Aldona Senczkowska-Soroka, Maciej Szramek

PA L I WA

FELIETON 90

I

CZY MOŻNA WYZWOLIĆ GOSPODARKĘ W POLSCE

Z OKOWÓW NEOKOLONIALIZMU (GLOBALIZMU)?

Fot. 123rf

82 I MILOWE KROKI Zbigniew Kasztelewicz, Miranda Ptak, Mateusz Sikora

Jerzy Łaskawiec

ECiZ 2/2017 3

2_2017_energetyka.indd 3

2017-03-08 11:12:13

O D R E DA KC J I

Aldona Senczkowska-Soroka redaktor wydania t e l . 3 2 4 1 5 9 7 7 4 w e w. 2 0 t el . kom . 7 9 2 8 0 9 8 8 1 e - m a i l : a l d o n a . s o r o k a @ e - b m p. pl

Efektywność to znaczy…

D

zisiaj na każdym kroku mówi się o efektywności. Chcemy być efektywni w różnych dziedzinach naszego życia – efektywnie pracować, spędzać czas, posiadać efektywną gospodarkę.

Inwestujemy w inteligentne technologie, które mają nam pomóc ten cel osiągnąć. Z kolei przemysł coraz więcej uwagi poświęca efektywności energetycznej. A wszystko to ma służyć… …Bezpieczeństwu. Gotowość do zużywania mniejszej ilości energii na procesy technologiczne to krok w stronę zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego państwa, szczególnie w czasie niekorzystnych warunków meteorologicznych. Jak pisze Renata Auchimik z Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego: „Efektywność energetyczna, od niedawna traktowana jako jeden z zasobów energetycznych, jest kluczowym obszarem w nowym modelu rynku energetycznego w Europie.

Przemysł dysponuje realnymi rezerwami tego zasobu – ukrytymi w możliwościach podwyższania efektywności energetycznej procesów produkcyjnych i eksploatacyjnych”.

…Oszczędzaniu. Na byciu efektywnym można także zarobić – o białych certyfikatach i zmianach w systemie ich wydawania przeczytają Państwo w artykule Moniki Bogdał na s. 30. …Środowisku. W ostatnich latach walczymy z niską emisją i smogiem zagrażającym naszemu zdrowiu. Fakty są zatrważające: „Komisja Europejska podaje, że z powodu złej jakości powietrza corocznie na świecie umiera ok. 3,5 mln osób rocznie, w Polsce ok.

44 tys.” – czytamy w tekście Bożeny Herbuś. Działania w kierunku efektywności energetycznej mają pomóc w walce z tym problemem.

D

odatkowo w październiku ub. roku w życie weszła nowa ustawa o efektywności energetycznej, a wraz z nią nowe obowiązki. O tym jak sobie z nimi poradzić (oczywiście efektywnie), będziemy rozmawiać 9-10 marca w Czeladzi podczas XV Konferencji Odbiorcy na Rynku Energii. Efektywne Zarządzanie Energią w Przemyśle.

Wydawca: BMP spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel.: 32 415 29 21, 32 415 97 93 energetyka@e-bmp.pl www.kierunekenergetyka.pl

Rada Programowa: prof. Jan Popczyk, przewodniczący Rady Programowej, Politechnika Śląska prof. Andrzej Błaszczyk, Politechnika Łódzka Wiesław Chmielowicz Juliusz Jankowski, główny analityk biznesowy, Departament Regulacji i Relacji Zewnętrznych PGNiG TERMIKA dr hab. inż. Maria Jędrusik, prof. nadzw. PWr, Politechnika Wrocławska Mieczysław Kobylarz, dyrektor ENGIE Energia Polska S.A. prof. Janusz Lewandowski, Politechnika Warszawska prof. Stanisław Mańkowski, Politechnika Warszawska dr inż. Andrzej Sikora, prezes zarządu Instytutu Studiów Energetycznych Sp. z o.o., Akademia Górniczo-Hutnicza im St. Staszica w Krakowie Jerzy Łaskawiec, ekspert ds. energetyki Waldemar Szulc, dyrektor biura, Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie prof. nzw. dr hab. inż. Krzysztof Wojdyga, Politechnika Warszawska

Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k.

Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redakcja Aldona Senczkowska-Soroka Redakcja techniczna Marek Fichna, Maciej Rowiński Prenumerata, kolportaż Aneta Jaroszewicz Sprzedaż: Beata Fas, Magda Kozicka, Ewa Zygmunt, Jolanta Mikołajec, Małgorzata Pozimska, Magdalena Widrińska

Druk: FISCHER POLIGRAFIA Cena 1 egzemplarza – 23,15 zł + 8% VAT Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu Nr konta: 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/

Magazyn kierowany jest do prezesów, dyr. ds. technicznych i głównych specjalistów (mechaników, automatyków, energetyków) reprezentujących branżę energetyczną, organizatorów targów, sympozjów, imprez branżowych, urzędów, ministerstw, instytutów, wyższych uczelni oraz biur projektowych.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam.

Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach.

Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. grafika na okładce: Maciej Rowiński

4 ECiZ 2/2017

2_2017_energetyka.indd 4

2017-03-08 11:12:14

W obiektywie

INWESTYCJA W ELEKTROWNI OPOLE została zrealizowana już w ponad 70%, a zaawansowanie w obszarze zakupów, produkcji i dostaw dla bloków nr 5 i 6 wynosi już około 95%.

Autor zdjęcia: Przemysław Marcisz/PGE GiEK

ECiZ 2/2017 5

2_2017_energetyka.indd 5

2017-03-08 11:12:14

Z P O R TA L U

kierunekenergetyka . pl

Ponad 330 mln zł na rozwój sieci ciepłowniczych

Fot. ilustracyjne: 123rf

W ciągu ostatnich dziesięciu lat Fortum przeznaczyło ponad 330 milionów złotych na inwestycje w rozbudowę sieci ciepłowniczych w Częstochowie, Płocku i Wrocławiu. W ramach tej kwoty firma wybudowała łącznie 175 kilometrów nowych odcinków sieci.

Blok gazowo-parowy PGE w Gorzowie oddany do użytku

Źródło: Fortum

Rekordowy transport ładunku!

Muelheim-Opole-Jaworzno Załadowany na barkę w listopadzie 2016 roku, w fabryce Siemensa, generator wyruszył w drogę na rafakowską budowę bloku 910 MW w Jaworznie. Przy okazji ważący blisko 460 ton ładunek pobił kolejowy, europejski rekord.

Jeszcze nigdy do tej pory nie przewieziono koleją ładunku o takiej masie jednostkowej. Załadowany na specjalny pociąg generator wyruszył z portu w Opolu i po kilku dniach dotarł do Jaworzna. Źródło: RAFAKO

Źródło i fot.: PGE C I E K AW O S T K A Kalkulator emisji

fot. freeimages

– Konsekwentnie rozbudowujemy nasze sieci ciepłownicze ponieważ chcemy, żeby coraz więcej mieszkańców zyskiwało dostęp do ciepła sieciowego, które jest jednym z najtańszych i najbardziej ekologicznych sposobów ogrzewania pomieszczeń. Od 2006 roku wybudowaliśmy łącznie 175 kilometrów nowych odcinków sieci i zamierzamy nadal inwestować w tym obszarze – podkreśla Piotr Górnik, dyrektor ds. energetyki cieplnej Fortum.

Najdłuższa sieć ciepłownicza Fortum o długości 530 kilometrów zlokalizowana jest we Wrocławiu, gdzie firma w ostatnich latach realizowała duże inwestycje nastawione na podłączanie całych obszarów miejskich, takich jak Kępa Mieszczańska czy Nowe Żerniki.

Z kolei w Płocku ciepło sieciowe Fortum dociera już do ponad 80 proc. mieszkańców. Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat firma podłączyła do sieci nowych odbiorców o łącznej mocy ponad 320 megawatów. Wśród nich znajdowały się obiekty, które dotychczas korzystały z indywidualnych źródeł ciepła, takich jak piece węglowe.

Dzięki wykorzystaniu gazu z polskich źródeł lokalnych budowa bloku w Gorzowie jest szczególną inwestycją zarówno pod względem ekonomicznym, jak i technologicznym, wykorzystującą efektywną, niskoemisyjną technologię. Nowy blok pozwoli utrzymać aktualną pozycję rynkową Elektrociepłowni Gorzów – jedynego scentralizowanego producenta i dostawcy ciepła dla 125-tysięcznego Gorzowa Wielkopolskiego. Technologia zrealizowanego bloku gazowo-parowego jest technologią sprawdzoną, niezawodną i przede wszystkim przyjazną środowisku, dzięki wyraźnemu zmniejszeniu emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłów. Charakteryzuje ją także brak odpadów paleniskowych, wysoka sprawność wytwarzania energii elektrycznej i duża niezawodność eksploatacyjna.

– Grupa PGE konsekwentnie inwestuje w rozwój i modernizację konwencjonalnych jednostek wytwórczych opartych na paliwach kopalnych. Oddawany właśnie do eksploatacji nowy blok gazowo-parowy w Elektrociepłowni Gorzów doskonale wpisuje się w to działanie. Dzięki wykorzystaniu nowoczesnych technologii zapewniamy odbiorcom niezawodną i tanią energię elektryczną oraz ciepło, zmniejszając jednocześnie wpływ na środowisko – mówi Henryk Baranowski, prezes zarządu PGE Polskiej Grupy Energetycznej.

Oddany do użytku blok energetyczny to kompletny obiekt, wyposażony we wszystkie systemy niezbędne dla jego prawidłowej pracy. Zakres kontraktu obejmował zaprojektowanie, dostawę, roboty budowlane, montaż, rozruch, uzyskanie pozwolenia na budowę, przekazanie do eksploatacji, szkolenia personelu, zapewnienie serwisu gwarancyjnego oraz wieloletniej usługi serwisowej dla turbin gazowych kogeneracyjnego bloku gazowo-parowego wraz z instalacjami i obiektami pomocniczymi.

Oblicz

swoją emisję CO2, zobacz jak twój styl życia, materiały i narzędzia, których używasz, wpływają na emisję tego gazu cieplarnianego – zobacz na kierunekENERGETYKA.pl

6 ECiZ 2/2017

2_2017_energetyka.indd 6

2017-03-08 11:12:16

2_2017_energetyka.indd 7

2017-03-08 11:12:16

2_2017_energetyka.indd 8

2017-03-08 11:12:16

Z P O R TA L U

RO Z M A I TO Ś C I

W

1954 r. została uruchomiona Elektrociepłownia Żerań

TAURON testuje inteligentne stacje energetyczne TAURON Dystrybucja rozpoczął testy inteligentnych stacji energetycznych niskiego napięcia. Dzięki nowemu rozwiązaniu dyspozytorzy ruchu sieci mogą wysłać energetyków na miejsce awarii jeszcze zanim klienci spółki zadzwonią pod numer alarmowy.

– Szukamy nowoczesnych rozwiązań, które efektywnie i bezpiecznie wykorzystują istniejącą infrastrukturę sieci obszaru dystrybucji.

Wynika to zarówno ze zwiększającego się zapotrzebowania na energię ze strony klientów, jak i nowych źródeł energii. Przedsiębiorstwa dystrybucyjne coraz częściej stają również przed wyzwaniem zwiększenia zdolności przesyłowych linii energetycznych – mówi Filip Grzegorczyk, prezes zarządu TAURON Polska Energia.

Pierwszą z inteligentnych stacji spółka zainstalowała w miejscowości Sobin na Dolnym Śląsku. W stacji energetycznej znalazły się urządzenia, które dokonują pomiarów prądu, a stała kontrola parametrów sieci odbywa się poprzez sieć internetową. Dzięki błyskawicznej informacji, energetycy mogą szybciej usunąć awarię. Tym samym minimalizowane są przerwy w dostawie energii elektrycznej do klientów.

To nie jedyny projekt realizowany przez TAURON Dystrybucja, który ma skrócić czas usuwania awarii i poprawić bezpieczeństwo klientów spółki.

We Wrocławiu dobiega końca instalacja systemu inteligentnego opomiarowania. W ciągu ostatnich dwóch lat TAURON zainstalował w mieście ponad 300 tys. inteligentnych liczników. To największe tego typu jednorazowe wdrożenie na terenie tak dużego miasta jak Wrocław. Źródło i fot.: TAURON

kierunekenergetyka . pl

Wspólnie laboratorium TAURONA i Akademii Górniczo-Hutniczej

Laboratorium Badań Analizatorów Jakości Energii Elektrycznej – to nowoczesna pracownia laboratoryjna, która powstanie w Centrum Energetyki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Wspólny projekt TAURON Dystrybucja i AGH ma na celu utworzenie nowoczesnej jednostki zajmującej się badaniem parametrów jakości energii elektrycznej.

Źródło: PGNiG TERMIKA

„

Uważam, że w Polsce jest miejsce dla wszystkich rodzajów paliw.

Z dnia na dzień nie odejdziemy od wykorzystywania węgla w energetyce.

Na pewno jednak musimy cały czas pracować nad poprawą efektywności energetycznej naszych urządzeń i instalacji.

– Sławomir Burmann, członek zarządu, dyrektor ds. produkcji i zarządzania majątkiem Veolii Energii Łódź

– Współpraca z Centrum Energetyki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie wpisuje się w szereg inicjatyw podejmowanych przez TAURON na rzecz efektywnej współpracy pomiędzy nauką a przemysłem, która będzie odpowiadała potrzebom działalności Grupy TAURON i jednocześnie wykorzystywała potencjał tkwiący w polskiej nauce – mówi Kamil Kamiński, wiceprezes zarządu ds. zarządzania korporacyjnego TAURON Polska Energia.

TAURON zakupi i wyposaży laboratorium w stanowiska badawcze, urządzenia, przyrządy i aparaturę pomiarową niezbędną do przeprowadzania badań i certyfikacji analizatorów jakości energii elektrycznej. Obecnie trwa organizacja laboratorium, w tym zakup aparatury badawczej i pomiarowej, a jego uruchomienie planowane jest w połowie roku.

Pracę laboratorium i realizowane projekty będą koordynowane przez zespół składający się z przedstawicieli AGH i TAURONA. Współpraca pomiędzy środowiskiem naukowym i praktykami ze spółki energetycznej ma pozwolić na wykorzystywanie laboratorium zarówno na potrzeby badań naukowych, jak i energetyków, w tym do rozwiązywania praktycznych problemów występujących w sieciach elektroenergetycznych. Źródło i fot.: TAURON

ECiZ 2/2017 9

2_2017_energetyka.indd 9

2017-03-08 11:12:17

T E M AT N U M E R U I E F E K T Y W N O Ś Ć E N E R G E T Y C Z N A

Jak przestać być piątym kołem u wozu?

Ocena realnego zmniejszenia zużycia energii elektrycznej w zakładowej oczyszczalni ścieków S.M. Bielmlek Radosław Żyłka Kierownik Oczyszczalni Ścieków, Spółdzielnia Mleczarska Bielmlek

Przemysłowe oczyszczalnie ścieków często traktowane są jak piąte koło w zakładowym wozie. Wymagają obsługi i zużywają energię, a nie przynoszą namacalnych zysków. Nie potrzeba skomplikowanych modeli matematycznych czy metod optymalizacyjnych, aby na podstawie obserwacji uzyskanych wyników podjąć odpowiednie kroki w kierunku oszczędności. Efektywna energetycznie oczyszczalnia ścieków staje się szanowanym członkiem zakładowej załogi. W skali roku są to koszty, które pozwalają na zaprzestanie traktowania jej jak wspomnianego piątego koła.

10 ECiZ 2/2017

2_2017_energetyka.indd 10

2017-03-08 11:12:18

I

E F E K T Y W N O Ś Ć energetyczna

Fot.: 123.rf

T E M AT N U M E R U

ECiZ 2/2017 11

2_2017_energetyka.indd 11

2017-03-08 11:12:18

T E M AT N U M E R U I E F E K T Y W N O Ś Ć E N E R G E T Y C Z N A

O

peratorzy przemysłowych oczyszczalni ścieków często spotykają się z traktowaniem ich miejsca pracy jak piątego koła w zakładowym wozie. Oczyszczalnie ścieków wymagają obsługi, konserwacji, zużywają energię i media, a nie przynoszą bezpośrednich, namacalnych zysków. Mało kto zdaje sobie sprawę z tego, iż oczyszczalnia ścieków stanowi ostatnie i jakże ważne ogniwo linii produkcyjnej.

Awaria obiektu oczyszczającego ścieki niejednokrotnie powoduje przestój całego zakładu i przekłada się na ogromne straty, zwłaszcza w przetwórstwie spożywczym.

Wspomniane wyżej pobudki ekonomiczne skłoniły autora do rozpoczęcia badań nad czynnikiem odpowiadającym za nawet 60% (Singh i in. 2012, Dąbrowski i Żyłka 2015) kosztów oczyszczania ścieków przemysłowych – zużyciem energii elektrycznej.

W artykule scharakteryzowano inwestycję przeprowadzoną przez Spółdzielnię Mleczarską Bielmlek w Bielsku Podlaskim, polegającą na instalacji systemu monitorowania on-line zużycia energii elektrycznej przez urządzenia oczyszczalni ścieków. Analiza danych z sześciu miesięcy prowadzenia pomiarów pozwoliła na wstępne ustalenie „czarnych punktów” obiektu, czyli urządzeń pobierających najwięcej energii elektrycznej.

Możliwe było wprowadzenie stosunkowo niedrogich ulepszeń, znacznie poprawiających efektywność energetyczną oczyszczalni. Podjęto próbę ingerencji w system napowietrzania powierzchniowego, która zaowocowała zmniejszeniem poboru energii elektrycznej przez reaktory biologiczne, z zachowaniem wymaganej skuteczności oczyszczania. Artykuł stanowi zbiór spostrzeżeń technologa, które mogą okazać się pomocne przy eksploatacji podobnych obiektów ukierunkowanej na oszczędności energii elektrycznej.

Zakładowa oczyszczalnia ścieków S.M. Bielmlek w Bielsku Podlaskim Oczyszczalnia ścieków S.M. Bielmlek funkcjonuje od lat 70. XX wieku. Początkowo jako system o przepływie tłokowym wyposażony w dwa tradycyjne baseny pełnego mieszania typu „Promlecz”. Po modernizacji w 2011 roku przepływ przez obiekt, za sprawą dwóch reaktorów biologicznych typu SBR, jest sekwencyjny. Reaktory SBR współpracują ze zbiornikiem retencyjno-wyrównawczym oraz układem do flotacji ciśnieniowej DAF (fot. 1). Średni projektowy przepływ ścieków wynosi 750 m3d-1, natomiast przepływ maksymalny 1200 m3d-1. Charakterystyka jakościowa i ilościowa oczyszczanych ścieków uzależniona jest od aktualnego profilu produkcyjnego zakładu.

W 2015 roku średnie wartości wybranych wskaźników w ściekach surowych wynosiły odpowiednio 1100 mgO2dm-3 i 1920 mgO2dm-3 dla substancji organicznych wyrażonych jako BZT5 i ChZT oraz 16,7 mgdm-3 i 124,1 mgdm-3 dla fosforu ogólnego i azotu ogólnego.

W ściekach oczyszczonych wskaźniki te wynosiły odpowiednio 10 mgO2dm-3 i 35 mgO2dm-3 dla substancji organicznych wyrażonych jako BZT5 i ChZT oraz 1,1 mgdm-3 i 20,8 mgdm-3 dla fosforu ogólnego i azotu ogólnego. Obiekt oczyszcza ścieki w stopniu wymaganym przez zintegrowane pozwolenie wodnoprawne.

Nowy układ do pomiaru zużycia energii elektrycznej Fot. 2 przedstawia układ do pomiaru energii elektrycznej zainstalowany w zakładowej oczyszczalni ścieków S.M. Bielmlek. Każde z trzydziestu urządzeń wchodzących w skład ciągu technologicznego oczyszczania ścieków i przeróbki osadów zostało wyposażone w przetwornik parametrów sieci trójfazowej P43 pro-

FOT. 1 Widok na zakład produkcyjny S.M. Bielmlek oraz zakładową oczyszczalnię ścieków: 1 – zakład produkcyjny, 2 – sito pionowe, 3 – pompownia główna i dyspozytornia, 4 – piaskownik poziomy, 5 – zbiornik retencyjny, 6 – budynek flotatora DAF i prasy osadu, 7 – reaktory SBR (górny w fazie napełniania i reakcji, dolny w fazie zrzutu ścieków oczyszczonych), 8 – grawitacyjne zagęszczacze osadu, 9 – zbiornik tlenowej stabilizacji osadu, 10 – stacja dezodoryzacji powietrza (archiwum własne autora)

FOT. 1 Widok na zakład produkcyjny S.M. Bielmlek oraz zakładową oczyszczalnię ścieków: 1 – zakład produkcyjny, 2 – sito pionowe, 3 – pompownia główna i dyspozytornia, 4 – piaskownik poziomy, 5 – 12 ECiZ 2/2017 zbiornik retencyjny, 6 – budynek flotatora DAF i prasy osadu, 7 – reaktory SBR (górny w fazie napełniania i reakcji, dolny w fazie zrzutu ścieków oczyszczonych), 8 – grawitacyjne zagęszczacze osadu, 9 2_2017_energetyka.indd 12

2017-03-08 11:12:19

– zbiornik tlenowej stabilizacji osadu, 10 – stacja dezodoryzacji powietrza (archiwum własne autora)

prowadzenieprocesu. procesu.Dokonano Dokonanozmiany zmianynastawy nastawyczęstotliwości częstotliwościprądu prąduz z4848dodo4242Hz. Hz.Średnia Średnia prowadzenie mocczynna czynnasilników silnikówturbin turbinwwczasie czasienapowietrzania napowietrzaniazmalała zmalałaz zzakresu zakresuodod1818dodo21kW 21kWdodo moc zakresu od od 14 14 do do 16 16 kW. kW. Postanowiono Postanowiono przeanalizować przeanalizowaćdane danedotyczące dotyczącezużycia zużyciaenergii energii zakresu T E M AT N U M E R U

I

E F E K T Y W N O Ś Ć energetyczna

elektrycznejprzez przezreaktory reaktorySBR SBRzzokresu okresupięćdziesięciu pięćdziesięciupięciu pięciudni dniprzed przedi ipopowprowadzeniu wprowadzeniu elektrycznej

zmiany częstotliwości. Wyniki zostały zobrazowane na rysunku 1. Wykres A przedstawia

zmiany częstotliwości. zostały dukcji firmy Lumel. UrządzenieWyniki pozwala na pomiar zobrazowane na rysunku 1. Wykres A przedstawia i przetwarzanie parametrów sieci energetycznych rozrzutpomiarów pomiarówdobowego dobowegozużycia zużyciaenergii energiiprzez przezreaktory reaktorySBR. SBR.Czerwona Czerwonaprzerywana przerywanalinia linia rozrzut w czteroprzewodowych układach symetrycznych lub niesymetrycznych. Mierzone parametry to m.in.: prądy oznacza moment moment wprowadzenia wprowadzenia zmian. zmian. Średnie Średnie dobowe dobowe zużycie zużycie przed przed wprowadzeniem wprowadzeniem oznacza fazowe, moc czynna, bierna i pozorna, energia czynna -1-1 ze średnią równą pobierana i oddawana, napięcie i częstotliwość prądu. zmian przyjmowało przyjmowało wartości zakresie od od 272,1 272,1 do do 1117,5 1117,5kWhd kWhd ze średnią równą zmian wartości ww zakresie Przetworniki odbierają sygnał z przekładników prądo-1-1, by -1-1 ze wych zainstalowanych każdym z trzech przewodów 604,2kWhd po wprowadzeniu zmianzmaleć zmalećdo dozakresu zakresuodod295,3 295,3dodo909,5 909,5kWhd kWhd 604,2kWhd , by napo wprowadzeniu zmian ze toru prądowego zasilającego urządzenia oczyszczalni -1 ścieków (www.lumel.com.pl).

Zespół-1przetworników Dodatniwspółczynnik współczynnikkierunkowy kierunkowylinii liniitrendu trenduwywołany wywołanyjest jest średnią równą552,5 552,5kWhd kWhd . .Dodatni średnią równą i przekładników wysyła sygnały do programów ASIX najprawdopodobniej dużymi wartościami zużycia energii energii elektrycznej elektrycznej przed przed zmianą zmianą i AsTrend, gdzie możliwy jest podgląd danych on-line najprawdopodobniej dużymi wartościami zużycia oraz ich archiwizacja, obróbka i zestawianie z pozoczęstotliwości.

Po rozdzieleniu rozdzieleniu danych danych nana dwie dwie serie serie uzyskano uzyskano pierwszą pierwszą linię linię trendu trendu częstotliwości. stałymi parametrami Po pracy obiektu.

współczynnikiem kierunkowym równym8,135 8,135oraz orazdrugą drugąlinię liniętrendu trenduz zwspółczynnikiem współczynnikiem zzwspółczynnikiem kierunkowym równym O zużyciu energii elektrycznej w oczyszczaniu Wszystkie urządzenia znane człowiekowi, aby kierunkowym równym -1,288. Świadczy spadku zużycia zużycia energii energii bezpośrednio bezpośredniopopo kierunkowym równym -1,288. Świadczy toto oo spadku wykonać pracę potrzebują określonego źródła energii.

W przypadku urządzeń służących do oczyszczania ściedokonanych modyfikacjach. modyfikacjach. Wykres Wykres BB obrazuje obrazuje całkowite całkowite zużycie zużycie energii energiiprzez przezobiekt obiekt dokonanych ków w znacznej większości jest to energia elektryczna, której jednostkowe zużycie różni się w zależności rozpatrywanym okresie czasu. od Nie sposób sposób nie nie zauważyć zauważyć trendu trendu spadkowego spadkowego wwrozpatrywanym okresie czasu.

Nie czynników, takich jak rodzaj ścieków czy zastosowana technologia.

Badaniazmniejszeniem przeprowadzone przez autoraenergii zainicjowanego zmniejszeniem zużycia energiiprzez przeznajbardziej najbardziejenergochłonną energochłonnąfazę fazęprocesu procesu zainicjowanego zużycia (Żyłka 2016) na obiekcie oczyszczającym ścieki mleFOT.22Układ FOT. urządzeń do pomiaru zużycia energii elektrycznej w kierunkowy oczyszczalni ścieków S.M. Bielmlek. czarskie pokazują uzyskane jednostkowe współczynjakąjest jest oczyszczanie biologiczne. Świadczy tym ujemny współczynnik kierunkowy linii Po jaką oczyszczanie biologiczne. Świadczy ootym ujemny współczynnik linii Układ urządzeń do pomiaru zużycia energii elektrycznej oczyszczalni ścieków S.M.prądowe Bielmlek.zainstalowane Po lewej lewej widok na układ przetworników parametrów sieci,wpo prawej przekładniki niki energochłonności dla całego obiektu, przyjmujące – widok na układ przetworników parametrów sieci, po prawej – przekładniki prądowe zainstalowane na przewodach zasilających (archiwum własne autora) -3 trenduw zakresie uzyskany dlacałej całej seriidanych. danych. trendu uzyskany wartości od dla 2,05 do 3,3 serii kWhm , ze średnią naprzewodach zasilających -3 (archiwum własne autora) wartością równą 2,74 kWhm . Jednocześnie najwiękO zużyciu energii elektrycznej w oczyszczaniu

Wszystkie urządzenia znane człowiekowi aby wykonać pracę potrzebują określonego źródła energii. W przypadku urządzeń służących do oczyszczania ścieków w znacznej większości jest to energia elektryczna, której jednostkowe zużycie różni się w zależności od czynników, takich jak rodzaj ścieków czy zastosowana technologia. Badania przeprowadzone przez autora (Żyłka 2016) na obiekcie oczyszczającym ścieki mleczarskie pokazują uzyskane jednostkowe współczynniki energochłonności dla całego obiektu przyjmujące wartości w zakresie od 2,05 do 3,3 kWhm-3 ze średnią wartością równą 2,74 kWhm-3. Jednocześnie

RYS. 1 RYS. RYS.11Zmiany Zmianywwzużyciu zużyciuenergii energiielektrycznej elektrycznejpo pozmniejszeniu zmniejszeniuczęstotliwości częstotliwościprądu prąduzasilającego zasilającegoturbiny turbiny

Zmiany w zużyciu szym „konsumentem” energii elektrycznej na obiekcie kowe współczynniki energochłonności przyjmowały energii elektrycznej napowietrzające w reaktorach SBR. Oznaczenia: E – dobowy pobór energii czynnej [kWh] (opracowanie -3 napowietrzające w reaktorach SBR. Oznaczenia: E – dobowy pobór energii czynnej [kWh] (opracowanie okazał się system napowietrzania powierzchniowego wartości w zakresie od 1,41 do 2,2 kWhm . Vasallo po zmniejszeniu odpowiedzialny za 40% całkowitego poboru energii i in. (2009) i Zaborowska (2013) podczas badania częstotliwości prądu własne) własne) zasilającego turbiny w okresie badań. Dąbrowski i in. (1997) w wyniku energochłonności oczyszczania ścieków komunalnych napowietrzające badań przeprowadzonych na oczyszczalniach ścieków uzyskali średnie wartości jednostkowego współczynniw reaktorach mleczarskich rejonu północno-wschodniej Polski poda- ka energochłonności na poziomie odpowiednio 0,92 SBR. Oznaczenia: -3 ją jednostkowe wskaźniki energochłonności w zakresie i 0,44 kWhm . Wszyscy autorzy zgodnie wskazują E – dobowy pobór energii czynnej [kWh] od 1,7 aż do 14,8 kWhm-3. Tak szerokie spektrum system napowietrzania, bez względu na zastosowaną (opracowanie własne) wyników uzyskanych w zakładach mleczarskich może technologię, jako najbardziej energochłonny. być tłumaczone zmiennymi profilami produkcyjnymi i przemawia za potrzebą indywidualnego badania Zmniejszenie zużycia energii elektrycznej w ciągu każdego przypadku. Kowalczyk (2004) przedstawia ściekowym wyniki badań uzyskane z obiektu oczyszczającego Podjęte przez operatora obiektu działania na rzecz ścieki z przetwórstwa owocowo-warzywnego. Jednost- zmniejszenia zużycia energii elektrycznej w ciągu ście-

ECiZ 2/2017 13

2_2017_energetyka.indd 13

2017-03-08 11:12:19

elektrycznej przez turbinę ze średniej wartości 334 kWhd-1 do średniej wartości 109,5 kWhd-1 co odpowiada zmniejszeniu udziału w całkowitym poborze energii odpowiednio z 30,4 do 10,8%. Nie stwierdzono negatywnego wpływu tej trzykrotnej obniżki energochłonności

T E M AT N U M E R U I E F E K T Y W N O Ś Ć E N E R G E T Y C Z N A

procesu na jego jakość i skuteczność.

kowym skupiły się głównie na systemie napowietrzania powierzchniowego reaktorów biologicznych SBR. Napowietrzanie realizowane jest przez cztery turbiny typu BSK, napędzane silnikami o mocy 22 kW. Turbiny w celu zapewnienia naprzemiennych warunków tlenowych i niedotlenionych, gwarantujących prowadzenie procesów nitryfikacji i denitryfikacji, pracują z dwiema prędkościami obrotowymi: napowietrzającą i mieszającą. Pożądane prędkości osiągane są poprzez zastosowanie falowników (przetworników mocy) o regulowanej częstotliwości prądu zasilającego silniki turbin. Praca turbin jest dodatkowo skorelowana ze wskazaniami sond tlenu rozpuszczonego zainstalowanych w reaktorach. Prędkość napowietrzająca jest utrzymywana do momentu wskazania przez sondę wartości stężenia tlenu rozpuszczonego, zadanej przez operatora. Po jej osiągnięciu uruchamianaRYS. jest prędkość 2 Zmiany w zużyciu RYS. energii elektrycznej po modyfikacji reżimu tlenowego w procesie stabilizacji 2 mieszająca, mająca na celu jedynie utrzymanie biomaenergii przez najbardziej energochłonną fazę procesu Zmiany w zużyciu osadu (opracowanie własne) sy w zawieszeniu. Uzyskanie prędkości napowietrzająjaką jest oczyszczanie biologiczne. Świadczy o tym energii elektrycznej cej możliwe jest przy prądzie o częstotliwości 48 Hz, po modyfikacji reżimu ujemny współczynnik kierunkowy linii trendu uzytlenowego w procesie silniki turbin pracują wtedy z mocą czynną w zakresie skany dla całej serii danych.

Na co zwracać uwagę? stabilizacji osadu od 18 do 21 kW. Częstotliwość prądu niezbędna do Dodatkowo, przed wprowadzeniem systemu po(opracowanie własne) codziennej praktyce miarowego inżynierskiej na oszczędności związane ze zużyciem energii utrzymywania prędkości mieszania wynosi 15 Hz,W przy na obiekcie, dokonano zmiany reżimu mocy czynnej silników w zakresie od 1,2 do 1,6 kW. tlenowego w reaktorach SBR. Zgodnie z początkowymi elektrycznej znaczny wpływ mają tak błahe z pozoru czynniki jak czystość urządzeń Po wprowadzeniu systemu monitoringu zużycia założeniami projektowymi, fazy napowietrzania i mieenergii elektrycznej na oczyszczalni ścieków S.M. szania miały następowaćW po sobie naprzemiennie przez postanowiono technologicznych oraz aparatury pomiarowej. niniejszym artykule Bielmlek zdecydowano się podjąć próbę zmniejszenia cały czas napełniania reaktora. Postanowiono po fazie przedstawić na doświadczeniach własnych technologa. Pierwszym z częstotliwości prądu zasilającego silniki turbin podczas dwa przypadki oparte mieszania wprowadzić dodatkową fazę „wydłużonej utrzymywania prędkości napowietrzającej. Jednoczedenitryfikacji”. Dane literaturowe potwierdzają, iż śnie obserwowano, czy zdolności napowietrzające turwydłużenie fazy niedotlenionej w reaktorze SBR pobin pozwalają na dalsze sprawne prowadzenie procesu. zytywnie wpływa na proces denitryfikacji poprzez inDokonano zmiany nastawy częstotliwości prądu z 48 tensyfikację redukcji azotanów (V) do azotu gazowego do 42 Hz. Średnia moc czynna silników turbin w czasie (Park i Yoo, 2009; Guo i in., 2007). Jednocześnie uzynapowietrzania zmalała z zakresu od 18 do 21 kW do skano zyski energetyczne związane ze zmniejszeniem zakresu od 14 do 16 kW. Postanowiono przeanalizować częstotliwości przełączania silników na prędkość nadane dotyczące zużycia energii elektrycznej przez reakpowietrzającą. Szacuje się, że zmniejszono liczbę cykli tory SBR z okresu pięćdziesięciu pięciu dni przed i po napowietrzania/mieszania w ciągu doby z ok. 36-48 do wprowadzeniu zmiany częstotliwości. Wyniki zostały ok. 24-28. Uzyskano tym samym zmniejszenie poboru zobrazowane na rysunku 1. Wykres A przedstawia rozenergii elektrycznej przez system napowietrzania rzędu rzut pomiarów dobowego zużycia energii przez reakto19-23%. Prowadzone regularnie badania jakościowe ry SBR. Czerwona przerywana linia oznacza moment ścieków nie wykazały negatywnego wpływu wydłużewprowadzenia zmian. Średnie dobowe zużycie przed nia fazy niedotlenionej na skuteczność oczyszczania. wprowadzeniem zmian przyjmowało wartości w zakresie od 272,1 do 1117,5 kWhd-1, ze średnią równą Zmniejszenie zużycia energii elektrycznej w ciągu osadowym 604,2 kWhd-1, by po wprowadzeniu zmian zmaleć do zakresu od 295,3 do 909,5 kWhd-1, ze średnią równą Badania przeprowadzone przez autora (Żyłka 2016) wskazują tlenową stabilizację osadów nad552,5 kWhd-1. Dodatni współczynnik kierunkowy linii miernych jako najbardziej energochłonny element trendu wywołany jest najprawdopodobniej dużymi ciągu osadowego. Wykorzystywana do napowietrzania wartościami zużycia energii elektrycznej przed zmianą osadu turbina powierzchniowa, zasilana silnikiem częstotliwości. Po rozdzieleniu danych na dwie serie o mocy 22 kW, odpowiedzialna jest za pobór energii uzyskano pierwszą linię trendu z współczynnikiem rzędu od 329,4 do 339,4 kWhd-1, ze średnią wartością kierunkowym równym 8,135 oraz drugą linię trendu z współczynnikiem kierunkowym równym -1,288.

334 kWhd-1 – co stanowi średnio 30,4% całkowitego Świadczy to o spadku zużycia energii bezpośrednio zużycia energii przez obiekt. Turbina pracuje przez po dokonanych modyfikacjach. Wykres B obrazuje całą dobę z prędkością napowietrzającą, bez regulacji całkowite zużycie energii przez obiekt w rozpatrywaczęstotliwości oraz pomiaru stężenia tlenu rozpuszczonym okresie czasu. Nie sposób nie zauważyć trendu nego. W następstwie analizy wyników uzyskanych po spadkowego zainicjowanego zmniejszeniem zużycia instalacji aparatury pomiarowej zdecydowano dokonać

14 ECiZ 2/2017

2_2017_energetyka.indd 14

2017-03-08 11:12:19

między kolejnymi czyszczeniami. Zauważyć można znaczny wzrost obciążenia elektrycznego silnika wraz ze wzrostem zalegającej na turbinie warstwy osadu. Pobierana energia czynna silnika wzrosła z 13,8 do 14,8 kWh co stanowi wzrost rzędu 6,8% w okresie zaledwie 16 dni.

T E M AT N U M E R U

I

E F E K T Y W N O Ś Ć energetyczna

Przemawia to za koniecznością dbałości o czystość urządzeń technologicznych.

RYS. 3

Wzrost obciążenia elektrycznego turbiny napowietrzającej w zbiorniku stabilizacji tlenowej w miarę wzrostu jej obciążenia zalegającym osadem (opracowanie własne)

RYS. 3 Wzrost obciążenia elektrycznego turbiny napowietrzającej w zbiorniku stabilizacji tlenowej w zmiany reżimu tlenowego w procesie stabilizacji osadu.

Dokonano analizy okresu 21 dni przed wprowadze-

miarę wzrostu jej obciążenia zalegającym (opracowanie własne) oraz 21 dni po pod kątem poboru niem modyfikacji Uznano za niezasadne utrzymywanie przez osadem całą dobę wysokiej prędkości turbiny, co wpływa niekorzystnie energii przez turbinę. Wyniki przedstawiono na rysunzarówno na zużycie energii elektrycznej, jak i na sam ku 2. Czerwona przerywana linia oznacza moment zmian. Uzyskano obniżenie poboru proces Drugim stabilizacji.

Dane literaturowe przemawiająjestwprowadzenia z omawianych przypadków utrzymanie czystości aparatury pomiarowej. za wprowadzaniem faz niedotlenionych do procesu energii elektrycznej przez turbinę ze średniej wartości -1 Na fot. 3 przedstawiono sondę służącą do pomiaru rozpuszczonego w reaktorze 334stężenia kWhd-1 dotlenu stabilizacji tlenowej. Pepliński i in. (2005) prowadzili średniej wartości 109,5 kWhd , co odobserwację procesu tlenowej stabilizacji na pracującym powiada zmniejszeniu udziału w całkowitym poborze biologicznym SBR. Od wskazań tej sondy uzależniony jest czas pracy turbiny z szybkością obiekcie przez 27 dni. Osady poddawane wydłużo- energii odpowiednio z 30,4 do 10,8%. Nie stwierdzono nemu napowietrzaniu i przebywające w warunkach negatywnego wpływu tejenergochłonny trzykrotnej obniżki energo-w napowietrzającą – czyli, jak wspomniano wcześniej, najbardziej proces podwyższonego stężenia tlenu wykazywały gorsze chłonności procesu na jego jakość i skuteczność. całym ciągusedymentacyjne technologicznym.

Z doświadczeń właściwości w wyniku deflokulacji operatora wynika iż widoczny na rysunku film kłaczków, niższy stopień zmniejszenia suchej masy Na co zwracać uwagę? biologiczny, który osadza się na sondzie jest odpowiedzialny za zakłócanie pomiaru. W osadów oraz podwyższone stężenia związków bioW codziennej praktyce inżynierskiej na oszczędnogennych w odciekach Tomei związane ze zużyciem„myśli”, energii elektrycznej znaczny rezultacie turbina, z odwadniania. która dostaje odi Carozza sondy ści błędne wskazania że musi dalej (2015) przeprowadzili badania w skali laboratoryj- wpływ mają tak błahe z pozoru czynniki, jak czystość nej mające na celu porównanie efektów stabilizacji urządzeń technologicznych oraz aparatury pomiarotlenowej i tlenowo-beztlenowej. Uzyskane wyniki wej. W niniejszym artykule postanowiono przedstawić zdecydowanie przedstawiają stabilizację z wprowa- dwa przypadki oparte na doświadczeniach własnych dzeniem fazy niedotlenionej jako bardziej korzystną technologa. Pierwszym z nich jest utrzymanie czystości ekonomicznie i efektywniejszą technologicznie. Prze- turbiny napowietrzającej zbiornika tlenowej stabiłamanie fazy tlenowej poprzez wprowadzenie fazy lizacji osadu. Na rysunku 3 przedstawiono wartości beztlenowej znacznie zmniejszyło zawartość suchej energii czynnej pobieranej przez silnik turbiny miemasy organicznej osadów. rzonej w interwałach 1-godzinowych przez okres 400 Bazując na uzyskanych wynikach oraz danych godzin, co jest w przybliżeniu równe okresowi 16 dni. literaturowych, zainstalowano falownik regulujący Z wykresem przedstawiającym obciążenie elektryczne częstotliwość prądu zasilającego silnik turbiny oraz silnika turbiny zestawiono zdjęcia stanu wizualnego wprowadzono dwie prędkości: napowietrzającą samej turbiny na początku i końcu 16-dniowego okresu i mieszającą, analogicznie jak w przypadku reaktorów między kolejnymi czyszczeniami. Zauważyć można SBR. Wprowadzono regulację czasu pracy turbiny znaczny wzrost obciążenia elektrycznego silnika wraz z określoną prędkością w celu uzyskania maksymal- ze wzrostem zalegającej na turbinie warstwy osadu. nego zmniejszenia poboru energii, przy zachowaniu Pobierana energia czynna silnika wzrosła z 13,8 do zadowalających właściwości stabilizowanych osadów. 14,8 kWh, co stanowi wzrost rzędu 6,8% w okresie

ECiZ 2/2017 15

2_2017_energetyka.indd 15

2017-03-08 11:12:19

napowietrzać osad w którym rzeczywiste stężenie tlenu rozpuszczonego kilkukrotnie przekracza już wymaganą wartość. Oczywisty wniosek jaki nasuwa się po analizie przedstawionego materiału jest następujący: aby nie dopuścić do marnotrawienia energii T E M AT N U M E R U I E F E K T Y W N O Ś Ć E N E R G E T Y C Z N A elektrycznej należy zwracać szczególną uwagę na czystość aparatury pomiarowej. denitryfikacji w reaktorach biologicznych czy też 6,8% przy utrzymywaniu czystości turbiny do stabilizacji osadu. W skali roku są to koszty, które pozwalają na zaprzestanie traktowania zakładowej oczyszczalni jak wspomniane na wstępie piąte koło. Efektywna energetycznie oczyszczalnia ścieków staje się szanowanym członkiem zakładowej załogi. Badania na obiekcie S.M. Bielmlek będą kontynuowane w celu maksymalnej optymalizacji procesu pod względem jego energochłonności. ________________________________________________ Autor składa podziękowania Prezesowi Spółdzielni Mleczarskiej Bielmlek w Bielsku Podlaskim, Panu Tadeuszowi Romańczukowi, za otwartą postawę wobec inwestycji w nową aparaturę pomiarową oraz wspieranie współpracy naukowo-technicznej między Spółdzielnią a Politechniką Białostocką. Autor pragnie również podziękować Panu dr. hab. inż. Wojciechowi Dąbrowskiemu z Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Białostockiej za wsparcie naukowe.

FOT.biologiczny 3 FOT. 3 Film zakłócający wskazania sondy tlenowej (archiwum własne autora) Film biologiczny zaledwie 16 dni. Przemawia to za koniecznością dba- Literatura zakłócający wskazania 1. Singh P., Carliell-Marquet C., Kansal A. (2012), Energy łości o czystość urządzeń technologicznych. sondy tlenowej pattern analysis of a wastewater treatment plant. Applied *** (archiwum własne Water Science, 2/2012: 221-226.

Drugim z omawianych przypadków jest utrzyma- 2. Dąbrowski W., Żyłka R. (2015) Określenie energochłonautora) Celem niniejszego artykułu było uświadomienie czytelnikom, jak wiele korzyści może nie czystości aparatury pomiarowej. Na fot. 3 przedności oczyszczalni ścieków S.M. Bielmlek w Bielsku przynieść samo zainstalowanie do pomiaru zużycia stężenia energii elektrycznej.

Nie Podlaskim.

Inżynieria Ekologiczna, vol. 43: 68-74. stawionoosprzętu sondę służącą do pomiaru tlenu 3. www.lumel.com.pl; dostęp 27.04.2016. rozpuszczonego w reaktorzeczy biologicznym SBR. Od potrzeba skomplikowanych modeli matematycznych metod optymalizacyjnych na R. (2016) Flotacja DAF w oczyszczaniu ścieków 4. aby Żyłka wskazań tej sondy uzależniony jest czas pracy turbiny mleczarskich - skuteczność procesu a jego energochłonpodstawie obserwacji uzyskanych wyników podjąć odpowiednie kroki w kierunku z szybkością napowietrzającą – czyli, jak wspomniano ność. Badania i Rozwój Młodych Naukowców w Polsce oszczędności. Każdy operator oczyszczalni ścieków, przemysłowej bądźw całym komunalnej, jest w i Ścieki. Monografie; 10:116-120.

– Woda wcześniej, najbardziej energochłonny proces 5. Dąbrowski W., Magrel L., Boruszko D. (1997), Energociągu technologicznym. operatora wystanie przeliczyć jaką realną obniżkę kosztów Z doświadczeń wyrażoną w złotówkach niesie za chłonność sobą systemów oczyszczania ścieków mleczarskich nika, iż widoczny na rysunku film biologiczny, który w regionie Północno-Wschodniej Polski. Mat. z II Konosiągnięcie wymienionych w artykule spadków zużycia energii rzędu 19-23% po wydłużeniu osadza się na sondzie, jest odpowiedzialny za zakłóferencji Naukowo-Technicznej. „Energetyczne Aspekty Oczyszczania Ścieków” –30.09-01.10.1997. Ustroń: czasu denitryfikacji w reaktorach biologicznych czy też turbina, 6,8% przy utrzymywaniu canie pomiaru.

W rezultacie która dostaje czystości 165-171. od sondy błędne „myśli”, że musi dalej turbiny do stabilizacji osadu.

W skali rokuwskazania, są to koszty, które pozwalają na zaprzestanie 6. Zaborowska E. (2013), Energetyczne aspekty działania napowietrzać osad w którym rzeczywiste stężenie tlenu komunalnej oczyszczalni ścieków. Gaz, Woda i Technika traktowania zakładowej oczyszczalni jak wspomniane na wstępie piąte koło. Efektywna rozpuszczonego kilkukrotnie przekracza już wymaganą Sanitarna, 10/2013: 411-414. wartość. Oczywisty wniosek, jaki nasuwa się po ana- 7. Kowalczyk R. (2004), Wpływ strumienia ścieków i ładunku zanieczyszczeń w zakładzie przemysłu owocowo lizie przedstawionego materiału, jest następujący: aby -warzywnego na energochłonność ich oczyszczania. Gaz, nie dopuścić do marnotrawienia energii elektrycznej, Woda i Technika Sanitarna, 6/2004: 219-222. należy zwracać szczególną uwagę na czystość aparatury 8. Vassallo P., Paoli C., Fabiano M. (2009), Emergy required for the complete treatment of municipal wastewater. pomiarowej.

*** Celem niniejszego artykułu było uświadomienie czytelnikom, jak wiele korzyści może przynieść samo zainstalowanie osprzętu do pomiaru zużycia energii elektrycznej. Nie potrzeba skomplikowanych modeli matematycznych czy metod optymalizacyjnych, aby na podstawie obserwacji uzyskanych wyników podjąć odpowiednie kroki w kierunku oszczędności.

Każdy operator oczyszczalni ścieków, przemysłowej bądź komunalnej, jest w stanie przeliczyć, jaką realną obniżkę kosztów wyrażoną w złotówkach niesie za sobą osiągnięcie wymienionych w artykule spadków zużycia energii rzędu 19-23% po wydłużeniu czasu

Ecological Engineering, 35: 687-694.

9. Park J.Y., Yoo Y.J. (2009), Biological nitrate removal in industrial wastewater treatment: which electron donor we can choose. Applied Microbiology and Biotechnology 82:415-429.

10. Guo J., Yang Q., Peng Y., Yang A., Wang S. (2007), Biological nitrogen removal with real-time control using stepfeed SBR technology. Enzyme and Microbial Technology 40:1564-1569.

11. Pepliński M., Lidzbarski R., Bojanowska I. (2005), Ocena stopnia i warunków przebiegu procesu stabilizacji tlenowej osadu ściekowego w oczyszczalni w Tczewie. Gaz, Woda i Technika Sanitarna, 2/2005: 24-28.

12. Tomei M.C, Carozza N.A (2015), Sequential anaerobic/ anaerobic digestion for enhanced sludge stabilization: comparison of the process performance for mixed and waste sludge. Environmental Science and Pollution Research 22:7271-7279.

16 ECiZ 2/2017

2_2017_energetyka.indd 16

2017-03-08 11:12:20