5/2019 Energetyka Cieplna i Zawodowa

TEMAT NUMERU I

Inwestycje

Atom – czy warto w niego inwestować?

I Krajowa infrastruktura energetyczna I Neutralność węglowa I OZE w ciepłownictwie

Gaz > 56 koksowniczy

Niestabilna > 69 praca pomp

Agregaty > 112 adsorpcyjne

s p is t r e ś ci

12 I PGE GiEK dla środowiska PGE GiEK S.A. 18 I Miliardy na inwestycje PGE GiEK Rozmowa z Robertem Ostrowskim z PGE GiEK 22 I Krajowy park elektrowni Maciej Pawlik 39 I Spojrzeć szerzej na odbiorcę Rozmowa z Krzysztofem Szalińskim z PEC Gliwice 45 I Nowoczesne ciepło dla Gliwiczan Fotoreportaż z PEC Gliwice 50 I Inwestycja w moce wytwórcze w nowych realiach rynku energii Rafał Czekalski 56 I Gaz koksowniczy ekologicznym paliwem dla energetyki przemysłowej Rozmowa z Mariuszem Soszyńskim z JSW KOKS

TE M AT N U M ER U : I N W E S T Y C J E Fot.: PGE GiEK S.A.

T E M AT N U M E R U I N W E S T YC J E

Miliardy na inwestycje PGE GiEK Rozmowa z Robertem Ostrowskim, prezesem zarządu PGE GiEK S.A.

18

UTRZYMANIE RUCHU

TE M AT N U M ER U : I N W E S T Y C J E Fot.: PEC Gliwice

63 I Dobór smarów plastycznych w energetyce Emil Nowiński 69 I Niestabilna praca pomp Andrzej Błaszczyk, Mariusz Nawrocki, Dariusz Woźniak, Stefan Najdecki 82 I Zastosowanie termografii Michał Świątecki, Hans-Jörg Krickau 92 I Skrywane oblicze współspalania biomasy Wojciech Sikorski

CIEPŁOWNICTWO 96 I Zarządzanie energią w obiektach użyteczności publicznej Joanna Moczko-Król 102 I OZE i magazyny ciepła w miejskich systemach ciepłowniczych Grzegorz Wiśniewski, Aneta Więcka, Dorota Gręda, Justyna Zarzeczna, Paweł Tokarczyk, Tomasz Kowalak

N O W O C Z E S N E r ozwi ą zania

O C H R O N A ŚR O D O W I S K A

Nowoczesne ciepło dla Gliwiczan fotoreportaż z PEC Gliwice

45

energetyka extra Fot.: 123rf

112 I Agregaty adsorbcyjne – jak się sprawy mają?

Karolina Grabowska, Jarosław Krzywański, Marcin Sosnowski, Wojciech Nowak 120 I Kiedy urządzenie wymaga wzorcowania?

Damian Terech 122 I Monitorowanie chlorków i siarczanów w elektrowniach METTLER TOLEDO

126 I Ustawy o odpadach Barbara Kowalczyk

PR A W O 132 I Decyzja środowiskowa – początek inwestycji Magdalena Porzeżyńska

141

ELEKTROENERGETYKA 138 I Jak sieć 5G wpłynie na zapotrzebowanie energetyczne?

Piotr Wójcik

ENERGETYKA EXTRA 140 I Ekonomiczne aspekty energetyki jądrowej Andrzej Strupczewski, Łukasz Koszuk

FELIETON

Ekonomiczne aspekty energetyki jądrowej

166 I Mniej słów, więcej działań Jerzy Łaskawiec

prof. NCBJ dr inż. Andrzej Strupczewski

ECiz 5/2019 3

OD REDAKCJI

Wydawca: BMP spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa

Maciej Szramek redaktor wydania tel. 32 415 97 74 wew. 18 tel. kom. 602 117 145 e-mail: maciej.szramek@e-bmp.pl

Trochę inna energetyka W

rzesień, jak to wrzesień – choć jest ostatnim miesiącem lata, to jednak dużo bardziej kojarzy się wszystkim z jesienią i nadciągającą zimą. Temperatury – i owszem – często bywają jeszcze letnie, jednak coś wiszącego w powietrzu podpowiada już, że lato minęło… Energetyka też jest trochę jak ten wrzesień – niby ta sama, kojarząca się przede wszystkim z węglem, ale ostatnio jakby trochę inna.

P

owodem tego wszystkiego są postępujące zmiany, zapowiedzi oraz ruchy prowadzące do transformacji energetycznej.

Transformacji, która na pewno nie będzie ani szybka, ani przyjemna. Ale będzie, bo być musi. W wywiadzie z prezesem PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna (s. 18) rozmawiamy o „dniu dzisiejszym” i przyszłości największej polskiej spółki wytwarzania energii, o kończących się inwestycjach (Opole, Turów) oraz zapowiedziach nowych, niekoniecznie węglowych.

K

olejnym z symptomów, który pokazują nowy kierunek, jest wyraźne poruszenie w sektorze odnawialnych źródeł. Według danych PSE z 1 sierpnia 2019 moc instalacji fotowoltaicznych wyniosła 882,6 MW i jest to wzrost o prawie 150% rok do roku.

Ogłoszony ostatnio przez Ministerstwo Energii program „Mój Prąd” ma być kolejną „cegiełką”, która może pomóc ten wynik w przyszłości poprawić. Oczywiście można powiedzieć, że nie ma to aż tak znaczącego wpływu na energetykę zawodową (jeszcze), która musi gwarantować bezpieczeństwo energetyczne kraju, jednak rosnący udział energii „słonecznej” jest wart odnotowania.

O

tym, jak wygląda sytuacja OZE obecnie i jak może wyglądać w przyszłości, mo-

4 ECiz 5/2019

żecie przeczytać Państwo w analizie prof.

Macieja Pawlika z Politechniki Łódzkiej (s. 22), który opisuje stan całej infrastruktury energetycznej w Polsce.

K

westią pokazującą, że energetyka kieruje się na nowe tory, jest również dyskusja na temat energetyki jądrowej. Trzeba podkreślić, że rozmowy trwają tu od dawna, lecz nasiliły się po opublikowaniu dokumentu „PEP2040”, w którym „atom” ma swoje miejsce. Dyskusja jest dość szeroka, ale wydaje się, że najważniejszym jej aspektem (i najbardziej kontrowersyjnym) jest ten ekonomiczny. Dlaczego jednak w ogóle o tym wspominam? A dlatego, że w tym numerze „Energetyki Cieplnej i Zawodowej” zamieszczamy kolejny już dodatek specjalny „ENERGETYKA EXTRA”, poświęcony właśnie ekonomicznym uwarunkowaniom tej technologii. Dodatek ten jest zwieńczeniem serii artykułów prof.

NCBR dr. inż. Andrzeja Strupczewskiego z Narodowego Centrum Badań Jądrowych, dotyczących właśnie energetyki jądrowej.

W

rzesień, jak to wrzesień, jest również miesiącem, w którym tradycyjnie spotykamy się na Sympozjum Naukowo-Technicznym ENERGETYKA BEŁCHATÓW – jednym z najważniejszych wydarzeń w branży, podczas którego w gronie ekspertów próbujemy tej zmieniającej się energetyce nakreślić kierunki rozwoju.

Tak, by z roku na rok była zawsze trochę inna, lepsza.

KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel.: 32 415 29 21, 32 415 97 93 energetyka@e-bmp.pl www.kierunekenergetyka.pl

BMP to firma od 25 lat integrująca środowiska branżowe, proponująca nowe formy budowania porozumienia, integrator i moderator kontaktów biznesowych, wymiany wiedzy i doświadczeń. To organizator branżowych spotkań i wydarzeń – znanych i cenionych ogólnopolskich konferencji branżowych, wydawca profesjonalnych magazynów i portali.

Rada Programowa: prof. Jan Popczyk, przewodniczący Rady Programowej, Politechnika Śląska prof. Andrzej Błaszczyk, Politechnika Łódzka Juliusz Jankowski, główny analityk biznesowy, Departament Regulacji i Relacji Zewnętrznych PGNiG TERMIKA dr hab. inż. Maria Jędrusik, prof. nadzw. PWr, Politechnika Wrocławska Mieczysław Kobylarz, dyrektor Enea Elektrownia Połaniec dr hab. inż. Roman Krok prof. Pol. Śl., Politechnika Śląska prof. Janusz Lewandowski, Politechnika Warszawska prof. Stanisław Mańkowski , Politechnika Warszawska dr inż. Andrzej Sikora, prezes zarządu Instytutu Studiów Energetycznych Sp. z o.o., Akademia GórniczoHutnicza im St. Staszica w Krakowie Jerzy Łaskawiec, ekspert ds. energetyki Waldemar Szulc, dyrektor biura, Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie prof. dr hab. inż. Krzysztof Wojdyga, Politechnika Warszawska Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k.

Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redakcja Maciej Szramek, Rafał Krzyżok Redakcja techniczna Maciej Rowiński, Marek Fichna Sprzedaż: Kalina Barlik Druk: FISCHER POLIGRAFIA Cena 1 egzemplarza – 23,15 zł + 8% VAT Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu Nr konta: 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Magazyn kierowany jest do prezesów, dyr. ds. technicznych i głównych specjalistów (mechaników, automatyków, energetyków) reprezentujących branżę energetyczną, organizatorów targów, sympozjów, imprez branżowych, urzędów, ministerstw, instytutów, wyższych uczelni oraz biur projektowych.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam.

Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach.

Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca.

Fot. na okładce: 123rf

rotnego użycia dla turbin, armatury oraz innych ządzeń technicznych.

:

KADET IZOLACJE OGNIOTRWAŁE ANDRZEJ KLETA tel. 502-331-710 44-100 GLIWICE UL. LEŚNA 48 e-mail: kadet@kadet.pl w.w.w.kadet.pl

Polecamy swoje doświadczenia w dziedzinie izolacji termicznych i akustycznych wielokrotnego użycia dla turbin, armatury oraz innych skomplikowanych urządzeń technicznych.

Wykonamy dla Państwa:

Polecamy swoje doświadczenia w dziedzinie izolacji projekty izolacji termicznych i akustycznych wielokrotnego użycia na podstawie dokumentacji dla turbin, armatury oraz innych skomplikowanych technicznej lub własnych obmiarów urządzeń technicznych. prefabrykację zgodnie z zasadami ISO 9001-2015

Wykonamy dla Państwa: montaż na obiekcie

projekty izolacji

wraz z instrukcją obsługi na podstawie dokumentacji

technicznej lub własnych obmiarów

prefabrykację nadzór nad montażem

zgodnie z zasadami ISO 9001-2015

w kraju i zagranicą

montaż na obiekcie wraz z instrukcją obsługi

nadzór nad montażem w kraju i zagranicą

KADET IZOLACJE OGNIOTRWAŁE ANDRZEJ KLETA tel. 502-331-710 44-100 GLIWICE UL. LEŚNA 48 e-mail: kadet@kadet.pl w.w.w.kadet.pl

POŁĄCZONE SIŁY Zintegrowane rozwiązania w zakresie wytwarzania energii Mitsubishi Hitachi Power Systems Europe dostarcza nowoczesne, wydajne produkty. Budujemy najnowocześniejsze elektrownie i dostarczamy kotłownie na wszystkie paliwa. Dostarczamy niezawodne i ekonomiczne rozwiązania serwisowe. Nasze ekologiczne technologie - na przykład w zakresie magazynowania energii i biomasy - są przykładami naszych innowacyjnych możliwości. Inteligentne rozwiązania w zakresie wytwarzania energii elektrycznej wymagają know-how i doświadczenia.

Mitsubishi Hitachi Power Systems ma w swojej ofercie oba te rozwiązania czyniąc nas światowym liderem w budowie elektrowni i dostawcą usług.

www.emea.mhps.com

W OBIEKTYWIE

Elektrownia Opole Budowa nowych bloków energetycznych w Elektrowni Opole, należącej do spółki PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna z Grupy Kapitałowej PGE, jest największą inwestycją w Polsce po roku 1989. Bloki nr 5 i 6, które zostały w tym roku zsynchronizowane z Krajowym Systemem Elektroenergetycznym, posiadają łączną moc 1800 MW Fot. Polimex Mostostal S.A.

ECiz 5/2019 7

PSPA uruchamia Flotę z energią

Mec. Jan Sakławski: tania energia już nie wróci Energia elektryczna drożeje i fakt ten, pomimo tymczasowej kroplówki w postaci tzw. ustawy prądowej, odciśnie się niedługo boleśnie w świadomości operatorów zakładów przemysłowych.

Już w tej chwili ceny energii przy tzw. płaskich stawkach przekraczają 350 zł, a jest bardzo prawdopodobne, że wraz ze wzrostem tej ceny w 2020 r. sprzedawcy znów zaczną prowadzić działania zmierzające do podwyższenia stawki na podstawie łączących ich z odbiorcami umów.

Royal Vopak, Mitsubishi i inni inwestują w transport wodoru Royal Vopak, Mitsubishi Corporation, Covestro i AP Ventures inwestują 17 millionów euro w Hydrogenious LOHC Technologies GmbH i ich technologię transportu wodoru Liquid Organic Hydrogen Carrier (LOHC).

Fot.: zasoby autora

Jakie są całkowite koszty posiadania elektrycznego vana we flocie firmowej? Sprawdzi to PSPA, wspólnie z 9 partnerami zaangażowanymi w projekt „Flota z energią”. Przez sześć tygodni, zeroemisyjny MercedesBenz eVito oraz Vito z napędem konwencjonalnym, będą eksploatowane w rzeczywistych warunkach użytkowania przez trzy różne firmy: Polkomtel, Zespół Elektrowni Pątnów – Adamów – Konin oraz Hotel Ossa.

PSPA, największa organizacja kreująca rynek elektromobilności w Polsce, zainicjowała kolejny projekt mający na celu porównanie całkowitych kosztów posiadania (TCO) elektrycznego samochodu dostawczego oraz jego konwencjonalnego odpowiednika. Źródło i fot.: informacja prasowa

2 O C

CIEKAWOSTKA

Liquid Organic Hydrogen Carrier (LOHC) wykorzystuje płynne organiczne nośniki wodoru, oleje, do efektywnego i bezpiecznego transportu tego gazu. Firma Hydrogenious LOHC Technologies GmbH opracowała technologię do usuwania wodoru z jego płynnych nośników, która pozwala na dostarczanie gazu na stacje tankowania w bezpieczny sposób. Źródło i fot.: informacja prasowa

8 ECiz 5/2019

Dwutlenek węgla (CO2) to jeden z gazów cieplarnianych, którego nadmierna emisja przyczynia się do niepożądanych zmian klimatycznych na świecie. Wytwarzany jest w wyniku spalania paliw kopalnych, takich jak ropa i węgiel, a według danych Eurostatu produkcja CO2 tylko w Polsce w 2018 r. wzrosła o 3,5%.

Istotny wpływ na zatruwanie środowiska mają gospodarstwa domowe, dlatego warto zastanowić się, jak ograniczyć emisję CO2 na własną rękę.

Źródło: informacja prasowa

Fot.: 123rf

moim z daniem

z portal u kier u nek ene r getyka . pl

PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna Spółka Akcyjna to jedna ze spółek wchodzących w skład Grupy Kapitałowej PGE – największego przedsiębiorstwa sektora elektroenergetycznego w Polsce. Podstawowym przedmiotem działalności spółki jest wydobywanie węgla brunatnego oraz wytwarzanie energii elektrycznej. W skład PGE GiEK wchodzi 6 oddziałów zlokalizowanych na terenie 4 województw. Centrala spółki znajduje się w Bełchatowie.

PGE GiEK jest liderem w branży wydobywczej węgla brunatnego (jej udział w krajowym rynku wydobywczym tego surowca wynosi ok. 87%), a także największym wytwórcą energii elektrycznej w Polsce, zaspokajającym w niektórych miesiącach ponad 36% krajowego zapotrzebowania.*

www.pgegiek.pl

44 737 73 00

97-400 Bełchatów, ul. Węglowa 5

* dane na dzień 30 września 2018 r.

wytwarzamy dobrą energię

z portal u kier u nek ene r getyka . pl

ROZMAITOŚCI

Elektrownia w Koninie z węglowej przeobraża się w biomasową

8,7

2 lipca 2019 roku Rada Nadzorcza ZE PAK SA zaakceptowała szczegółową koncepcję realizacji inwestycji w Elektrowni Konin, polegającej na modernizacji istniejącego kotła węglowego K7 wraz z turbogeneratorami i utworzeniu w ten sposób drugiej jednostki wytwórczej opalanej biomasą.

Po modernizacji kocioł na co dzień będzie współpracował z turbogeneratorem o mocy 50 MWe produkującym energię elektryczną.

W sytuacjach awaryjnych i w trakcie planowanych remontów nowa jednostka będzie zasilała turbogenerator produkujący ciepło dla miasta Konina i energię elektryczną.

odnawialnych źródeł energii o mocy ponad 108 MW przyłączył do sieci energetycznej TAURON Dystrybucja w pierwszym półroczu. To prawie trzy razy więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku.

Źródło: informacja prasowa

W PGE Energia Odnawialna rusza pionierski projekt podnoszący efektywność farm wiatrowych

Źródło: informacja prasowa

Fot.: 123rf

PGE Energia Odnawialna, spółka z Grupy Kapitałowej PGE, rozpoczęła pionierski program wykorzystania lidara horyzontalnego do optymalizacji działania farm wiatrowych i podniesienia ich efektywności. Według prognoz spółki, dzięki dokładnym danym i odczytom z urządzenia, produktywność elektrowni wzrośnie o 2-3 proc.

Lidar, który można uznać za swoisty skaner laserowy, pozwoli na wykonanie precyzyjnych pomiarów na odległość nawet kilkuset metrów przed czołem turbiny. Eksperci PGE EO oczekują, że dzięki nowemu projektowi uzyskają bardzo szczegółowe dane pozwalające na weryfikację optymalnego ustawienia gondoli turbiny względem kierunku wiatru. Spodziewają się, że uzyskane wyniki będą kluczowe dla podniesienia efektywności produkcji, jak również zminimalizowania obciążeń głównych komponentów wiatraka. Źródło: informacja prasowa

10 ECiz 5/2019

tys.

„ Gaz koksowniczy, kiedyś uciążliwy produkt odpadowy – stał się dziś cennym paliwem. Tym bardziej cennym, że przecież uzyskuje się go z przetwarzania węgla, nośnika energii delikatnie mówiąc – niezbyt dziś popularnego – Mariusz Soszyński, członek zarządu ds. produkcji i techniki JSW KOKS S.A.

Rok dużych mocy – obchody Dnia Energetyka w PGE GiEK Pracownicy spółki PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna z Grupy Kapitałowej PGE wraz z zaproszonymi gośćmi spotkali się 19 sierpnia w Bełchatowie na obchodach swojego święta.

Wśród gości, biorących udział w obchodach Dnia Energetyka, znaleźli się m.in. Adam Gawęda, sekretarz stanu w Ministerstwie Energii, Piotr Dziadzio, sekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska, pełnomocnik rządu ds. polityki surowcowej państwa – Główny Geolog Kraju, przedstawiciele polskiego i europejskiego parlamentu, władze samorządowe, przedstawiciele firm i instytucji współpracujących, służb mundurowych a także środowisk akademickich i kościoła. Gości przywitały władze PGE Polskiej Grupy Energetycznej na czele z prezesem Henrykiem Baranowskim oraz PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna na czele z prezesem Robertem Ostrowskim. Źródło: informacja prasowa

Nowy Zarząd TAURON Wydobycie Rada Nadzorcza TAURON Wydobycie powołała nowy zarząd spółki.

Stanowisko prezesa zarządu objął Tomasz Cudny. Wiceprezesem ds. ekonomiczno-finansowych pozostaje Jacek Pytel, funkcję wiceprezesa ds. technicznych będzie sprawował Tomasz Duda, a wiceprezesa ds. handlowych Krzysztof Miśka. Źródło: informacja prasowa

temat n u mer u : I nwestycje

PGE GiEK dla środowiska

– czyli emisje pod specjalnym nadzorem PGE GiEK S.A.

Na przestrzeni ostatnich dwóch dekad spółka PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna z Grupy Kapitałowej PGE osiągnęła znaczny postęp w obszarze ochrony środowiska. W swoich jednostkach wytwórczych zastosowała technologie, które nie tylko znacznie ograniczyły emisje substancji do atmosfery, ale wyprzedziły daty graniczne rozpoczęcia obowiązywania norm zawartych w konkluzjach BAT.

12 ECiz 5/2019

temat n u mer u : inwestycje

programów dostosowawczych na okoliczność spełnienia norm wskazanych w konkluzjach BAT – mówi Robert Ostrowski, prezes PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna.

Nie dziwi zatem, że PGE GiEK jest postrzegana jako spółka, która prowadzi działalność w sposób zrównoważony, przy zachowaniu wysokich standardów ekologicznych i zasad społecznej odpowiedzialności biznesu.

Poniżej norm Dzięki stałemu monitoringowi oraz zastosowaniu w instalacjach najlepszych aktualnie dostępnych rozwiązań technicznych, w elektrowniach PGE GiEK nie notuje się przekroczeń obecnych dopuszczalnych norm w zakresie emisji do powietrza.

We wszystkich swoich elektrowniach spółka realizuje inwestycje modernizacyjno-odtworzeniowe, dzięki którym sukcesywnie zmniejsza emisje do atmosfery. W efekcie tych działań, od lat 90. do dzisiaj, dzięki wdrożeniu innowacyjnych technologii emisja SO2 zredukowana została o ponad 92 proc., emisje NOx o 58 proc., a pyłów o 99 proc. W tej grupie prym

Fot.: PGE GiEK S.A.

U

nia Europejska jest bardzo zdeterminowana w sprawie przyjętej polityki dotyczącej norm emisyjnych i ochrony klimatu. W tym względzie stawia przed europejskimi gospodarkami jasne wymagania, zawarte np. w dyrektywie w sprawie emisji przemysłowych (IED) czy konkluzjach BAT. Nie mniejszą determinację wykazuje PGE GiEK. Jej miliardowe projekty modernizacyjno-odtworzeniowe w konwencjonalnych elektrowniach wpłynęły na znaczną redukcję emisji i dostosowanie jednostek wytwórczych do przyszłych wymagań środowiskowych i, co najważniejsze, spowodowały poprawę jakości powietrza.

– Unijne przepisy determinują naszą działalność.

Dostosowujemy jednostki wytwórcze do sukcesywnie zaostrzających się norm, realizujemy działania inwestycyjne i modernizacyjne, których celem jest przystosowanie układów technologicznych i instalacji do pracy w nowych uwarunkowaniach formalno-prawnych. Przygotowanie planów inwestycyjnych dla tak szerokiego spektrum wymagań środowiskowych poprzedzone było szczegółowymi analizami technicznymi. Pozwoliło to na opracowanie

Elektrownia Turów fot. PGE GiEK S.A.

ECiz 5/2019 13

Fot.: PGE GiEK S.A.

temat n u mer u : I nwestycje

Elektrownia Bełchatów fot. PGE GiEK S.A.

14 ECiz 5/2019

wiedzie Elektrownia Bełchatów, która dobrze radzi sobie z dostosowaniem do coraz ostrzejszych wymogów środowiskowych i zmieniających się standardów emisyjnych.

– Kontrolujemy emisje substancji do atmosfery, nasze wyniki znajdują się poniżej obowiązujących limitów emisji. Nieustannie inwestujemy w modernizacje instalacji. Tylko w latach 2007-2016 na program wielkiej modernizacji 10 bloków energetycznych w Elektrowni Bełchatów wydaliśmy ponad 7,7 mld zł. Na modernizację kolejnej jednostki wytwórczej – bloku nr 2 – przeznaczyliśmy ok. 200 mln zł (modernizacja jest aktualnie realizowana), a ponad 1 mld zł na program dostosowania do tzw. konkluzji BAT, w ramach którego ograniczona zostanie m.in. emisja dwutlenku siarki, tlenków azotu i rtęci. Dzięki programowi zrekonstruowaliśmy i zmodernizowaliśmy dziesięć z dwunastu najdłużej działających bloków.

W wyniku tych prac zwiększyła się również moc elektrowni o ok. 200 MW – podaje Norbert Grudzień, wiceprezes ds. inwestycji i zarządzania majątkiem PGE GiEK. Potwierdzają to również wyniki pomiarów sprawdzających, realizowanych w ramach prowadzonych przez niezależne instytucje naukowe prac badawczych. Analizy te dotyczą zintegrowanego wpływu elektrowni na wszystkie komponenty środowiska, m.in. emisje do powietrza, hałas, zagrożenie radiologiczne, wody powierzchniowe i podziemne oraz stan środowiska leśnego.

Kluczowa dla bezpieczeństwa energetycznego Polski elektrownia intensywnie przygotowuje się do wejścia w życie jeszcze ostrzejszych norm. Nadal prowadzone są modernizacje, których celem jest dalsze ograniczenie emisji tlenków azotu, związków siarki, pyłu, a także wzrost efektywności wytwarzania.

– Obecnie realizowane są lub przygotowywane kolejne projekty związane m.in. z modernizacją IOS na blokach nr 8-12, rozbudową instalacji odwadniania i wyprowadzenia gipsu, zabudową Instalacji Niekatalitycznego Odazotowania Spalin (SNCR), zabudową

Instalacji Odrtęciowienia Spalin dla wszystkich bloków oraz dostosowaniem monitoringu emisji rtęci do konkluzji BAT – wymienia Norbert Grudzień.

Nowatorska metoda w skali polskiego rynku W przypadku emisji rtęci Elektrownia Bełchatów od lat prowadziła badania pod kątem wykorzystania różnych metod odrtęciowienia spalin. Badania przyniosły doskonałe efekty – wypracowana własna technologia jest skuteczna i nowatorska w skali kraju.

– Zależało nam, by ostatecznie wybrać najbardziej skuteczne i tym samym przyjazne dla środowiska sposoby redukcji tej substancji. Dlatego wypracowaną na przestrzeni lat własną technologię odrtęciowienia spalin traktujemy jako nasz wielki sukces, tym bardziej, że gwarantuje ona dotrzymanie emisji rtęci na poziomie niższym niż wymagany przez nowe unijne standardy – głównie konkluzje BAT – podkreśla Andrzej Legeżyński, dyrektor Elektrowni Bełchatów.

Sposób opracowany w Elektrowni Bełchatów polega na dawkowaniu do węgla przed młynami celowanej, to znaczy uwzględniającej skład spalanego węgla, mieszanki soli bromu. W efekcie dochodzi do wiązania rtęci i zmniejszenia jej emisji. Metoda jest także skuteczna w przypadku usuwania tlenków siarki.

– Technologia nie była przed próbami stosowana ani testowana w Polsce i jest nowością w skali polskiego rynku. Wypracowane w tym zakresie rozwiązania zostaną również zastosowane w innych instalacjach spółki. Realizujemy zakresy prac związane z m.in. z zabudową monitoringu, w tym pomiaru zawartości rtęci. Planujemy, że gotowość do rozpoczęcia pierwszego ciągłego pomiaru rtęci nastąpi w 2020 r., a więc na rok przed wejściem w życie konkluzji BAT, które wprowadzają obowiązek monitoringu ciągłego dla rtęci od sierpnia 2021 r.

W ten sposób swoimi działaniami wyprzedzimy daty graniczne rozpoczęcia obowiązywania konkluzji BAT w tym zakresie – mówi Andrzej Legeżyński.

Fot.: PGE GiEK S.A.

temat n u mer u : inwestycje

Wizjonerzy i prekursorzy Jednak znacznie wcześniej Elektrownia Bełchatów okazała się prekursorem w innej dziedzinie. Już w latach 90., na długo przed wprowadzeniem uregulowań prawnych, które dotyczą wymagań emisyjnych w zakresie dwutlenku siarki, wybudowała instalację odsiarczania spalin (IOS). To był pierwszy w polskiej energetyce program redukcji dwutlenku siatki realizowany przez elektrownię zawodową. W 1994 r. w elektrowni oddano do użytku pierwszy IOS, a zakład stał się prekursorem tego typu instalacji.

– Począwszy od lat 90. możemy pochwalić się redukcją emisji SO2 w Elektrowni Bełchatów na poziomie 89 proc. Zastosowano tutaj najpopularniejszą i najbardziej skuteczną w polskiej energetyce metodę odsiarczania mokrą wapienno-gipsową. Produkowany w elektrowni gips jest pełnowartościowym produktem handlowym porównywalnym z gipsem naturalnym i powszechnie wykorzystywanym w sektorze budowlanym – zauważa Marek Ciapała, wiceprezes ds. wytwarzania PGE GiEK.

Konkluzje BAT – kolejne kroki Zegar bije, a spełnienie rygorystycznych norm wskazanych w konkluzjach BAT wymaga ogromnych nakładów finansowych. Dlatego PGE GiEK przygotowała zadania inwestycyjne, poprzedzając je szczegółowymi analizami technicznymi. – W efekcie udało nam się opracować programy, które gwarantują spełnienie norm wskazanych w unijnych przepisach.

Trzeźwa ocena otoczenia prawno-regulacyjnego, podejmowanie wyprzedzających działań dla dalszej redukcji emisji zanieczyszczeń z użyciem dostępnych na rynku technologii, jak również własnych pionierskich technologii wypracowanych podczas długotrwałych prac badawczo-rozwojowych przynoszą dzisiaj rezultaty – mówi Robert Ostrowski.

Kolejnym przykładem zastosowania innowacyjnych i wizjonerskich rozwiązań prośrodowiskowych jest Elektrownia Turów z unikatową i jedyną w Polsce instalacją mokrego odsiarczania spalin współpracującą

z blokami fluidalnymi. – Instalacja gwarantuje głęboką redukcję emisji SO2 oraz wspomaga redukcję innych substancji, np. pyłów i metali ciężkich. Wpływa to na poprawę jakości powietrza i innych komponentów środowiska naturalnego w południowo-zachodniej części Polski. Realizacja zadania przyczyniła się także do ograniczenia oddziaływania transgranicznego, co ma duże znaczenie ze względu na położenie Elektrowni Turów u zbiegu granic Polski, Czech i Niemiec – przekonuje Dariusz Czuk, dyrektor Elektrowni Turów.

W realizowanej obecnie inwestycji w nowe moce – budowie bloku energetycznego o mocy 496 MW brutto – zastosowano najnowocześniejsze rozwiązania technologiczne. – To nam gwarantuje wysoką sprawność produkcji energii elektrycznej oraz pozwala na pełne i efektywne wykorzystanie zasobów węgla brunatnego w złożu Kopalni Węgla Brunatnego Turów, z jednoczesnym zachowaniem wszystkich standardów ekologicznych. Nowy blok będzie spełniać surowe normy ochrony środowiska. Jego emisja SO2 w porównaniu z wyłączonymi blokami nr 8, 9 i 10 zmniejszy się prawie 20-krotnie, a emisja pyłów około 10-krotnie – podaje Norbert Grudzień.

Równolegle elektrownia prowadzi gruntowną modernizację bloków 1-3, która wydłuży żywotność tych jednostek wytwórczych o minimum 20 lat, zwiększy ich moc z 235 MW do 250 MW, a także poprawi ich sprawność i dyspozycyjność. Realizacja projektu spowoduje także znaczne zmniejszenie emisji tlenków azotu, dwutlenku siarki i pyłu. W zakresie dostosowania do konkluzji BAT w Elektrowni Turów prowadzone są zadania inwestycyjne – modernizacja oczyszczalni ścieków, zabudowa instalacji do redukcji HG, modernizacja instalacji SNCR, zabudowa monitoringu emisji rtęci oraz poprawa efektywności pracy elektrofiltrów na blokach 4-6.

Elektrownia Opole fot. PGE GiEK S.A.

Pomorze Zachodnie: ZEDO z miliardowym programem inwestycyjnym Na Pomorzu Zachodnim największym zakładem produkującym energię elektryczną jest

ECiz 5/2019 15

temat n u mer u : I nwestycje

Zespół Elektrowni Dolna Odra, w skład którego wchodzą opalane węglem kamiennym: Elektrownia Dolna Odra i Elektrownia Pomorzany oraz Elektrownia Szczecin, w której spalana jest wyłącznie biomasa. – Aby zapewnić bezpieczeństwo energetyczne regionu i pewną przyszłość tego największego na Pomorzu Zachodnim zakładu produkującego energię elektryczną i cieplną, niezbędna jest modernizacja istniejących jednostek. Bloki nr 5-8 w Elektrowni Dolna Odra muszą zostać dostosowane do unijnych wymagań ekologicznych. Na modernizację tych jednostek planujemy przeznaczyć prawie 235 mln zł. W ramach tej kwoty wyposażymy bloki 5-8 w katalityczne instalacje odazotowania spalin, zmodernizujemy instalację odsiarczania spalin na blokach 7 i 8 oraz oczyszczalnię ścieków, wybudujemy instalację do redukcji Hg, dostosujemy również monitoring emisji do nowych wymagań. Niewiele mniej środków – ok. 220 mln zł, przeznaczyliśmy na dostosowanie do konkluzji BAT Elektrowni Pomorzany – wylicza Piotr Litwin, dyrektor Zespołu Elektrowni Dolna Odra.

W zakresie dostosowania do konkluzji BAT w Elektrowni Turów prowadzone są zadnia inwestycyjne – modernizacja oczyszczalni ścieków, zabudowa instalacji do redukcji HG, modernizacja instalacji SNCR, zabudowa monitoringu emisji rtęci oraz poprawa efektywności pracy elektrofiltrów na blokach 4-6 W Elektrowni Pomorzany realizowany jest program inwestycyjny, w ramach którego wybudowano już katalityczną instalację odazotowania spalin, wykonano szereg zadań modernizacyjno-odtworzeniowych, a w trakcie realizacji jest budowa instalacji odsiarczania spalin. Realizacja zadań ujętych w programie obniży emisję pyłu i siarki o ponad 90 procent, a tlenków azotu o 80 procent. W konsekwencji istotnie poprawi się jakość powietrza w Szczecinie, a zakład zagwarantuje zaopatrzenie miasta w ciepło na kolejne dekady.

Spółka inwestuje również w aktywa zasilane gazem, który jest paliwem niskoemisyjnym. Nowe bloki gazowo-parowe powstaną w Elektrowni Dolna Odra.

Budowa dwóch nowych jednostek energetycznych o łącznej mocy około 1400 MW wchodzi w zaawansowany etap przygotowania do realizacji. W czerwcu ogłoszony już został przetarg na wybór wykonawcy inwestycji. Zgodnie z szacunkami inwestycja ta może wiązać się z nakładami inwestycyjnymi rzędu 4 mld zł.

16 ECiz 5/2019

Moc z Opola Z dostosowaniem do wymagań konkluzji BAT poradzą sobie dwie nowe jednostki w Elektrowni Opole o łącznej mocy 1800 MW. – Zastosowanie najnowocześniejszych technologii pozwoli osiągnąć najwyższą dla elektrowni węglowych efektywność wytwarzania energii elektrycznej. Sprawność netto bloków wyniesie co najmniej 45,5 proc., a to oznacza ok. 20 proc. niższą emisję dwutlenku węgla w porównaniu do funkcjonujących w Polsce elektrowni starszej generacji – mówi Mirosław Pietrucha, dyrektor Elektrowni Opole.

Zanim oficjalnie opublikowano konkluzje BAT dla dużych obiektów energetycznego spalania, Elektrownia Opole posiadała na bloku nr 3 instalację redukcji NOx metodami niekatalitycznymi. – Niedużymi nakładami udało się obniżyć emisję NOx do poziomu, który wynika z konkluzji BAT. Uzyskane wyniki emisji NOx i doświadczenia z pracy instalacji na bloku nr 3 zadecydowały o modernizacji istniejącej instalacji w technologii niekatalitycznej do redukcji NOx na pozostałych trzech blokach – 1, 2 i 4. Jeśli chodzi o ograniczenie emisji pyłu, to realizujemy modernizacje elektrofiltrów bloków nr 1-4, które wykonamy podczas postojów bloków w trakcie remontów kapitalnych do 2021 r. – dodaje Mirosław Pietrucha. Podczas planowanych remontów (2019-2021) dojdzie także do modernizacji instalacji, które odpowiadają za obniżenie emisji chlorowodoru (HCl) i fluorowodoru (HF).

Wszystkie bloki Elektrowni Opole są już wyposażone w instalacje odsiarczania spalin (IOS). Osiągnięcie poziomu emisji SO2 do poziomu wymaganego przez konkluzje BAT będzie możliwe bez realizacji dodatkowych inwestycji, a jedynie poprzez zwiększenie ilości pracujących pomp cyrkulacyjnych absorberów oraz zwiększone ilości podawanej zawiesiny wapiennej.

Pomiary i analiza wykazały, że dla obecnie spalanego węgla kamiennego, pochodzącego z Górnego Śląska, nie zachodzi potrzeba zabudowy instalacji do redukcji emisji rtęci. Wkrótce spółka podpisze kontrakty na inwestycje, które obejmą modernizację systemów monitoringu emisji na blokach 1-4 w zakresie pomiaru stężenia pyłu w gazach odlotowych, a także w zakresie pomiarów emisji Hg, NH3, HCl, HF. – Jesteśmy przygotowani na zaostrzone wymagania wynikające z konkluzji BAT, ponieważ odpowiedzialnie zarządzamy naszym wpływem na otoczenie, dostosowując plany i działania do wytycznych Unii Europejskiej. Spodziewamy się dalszego zaostrzania wymogów środowiskowych w zakresie dopuszczalnych wielkości emisji, jak i poszerzania katalogu substancji objętych limitami, dlatego wyprzedzająco inwestujemy w nową i modernizujemy istniejącą infrastrukturę, aby spełniała najwyższe standardy technologiczne i środowiskowe – zapewnia Robert Ostrowski, prezes PGE GiEK.