T E M AT N U M E R U I Z a r z ą d z a n i e w e n e r g e t y c e
ZAPANOWAĆ NAD ENERGIĄ I Zarządzanie procesami biznesowymi I Rynek pracy w energetyce I Ceny energii elektrycznej
ENERGETYKA BEŁCHATÓW 2018 > 12
Przywództwo w bezpieczeństwie > 14
To jak z tymi cenami? > 54
S P I S TRE Ś CI
CIE P Ł O WNICTW O 30 I Sprawność działania przedsiębiorstw geotermalnych Zygmunt Katolik 40 I Nowe otwarcie Fortum w Zabrzu Fotorelacja z inauguracji nowej elektrociepłowni Fortum w Zabrzu RYNE K ENERGII 42 I Paliwa w energetyce Wojciech Sikorski 46 I Efektywność energetyczna. Element rynku energii Krzysztof Badyda, Sławomir Bielecki, Tadeusz Skoczkowski 54 I To jak z tymi cenami? Grzegorz Wiśniewski, Andrzej Curkowski, Bartłomiej Pejas
Fot.: 123rf
Wirtualna elektrownia Przyszłość zarządzania popytem i podażą energii Borys Tomala, Michał Topolski 2 2 T E M AT N U M E R U : Z AR Z ĄD Z ANIE W ENERGETYCE Fot.: 123rf
TE M AT N U M ER U Z AR Z ĄD Z ANIE W ENERGETYCE 14 I Przywództwo w bezpieczeństwie Dariusz Chmielewski 18 I Wirtualna elektrownia. Przyszłość zarządzania popytem i podażą energii Borys Tomala, Michał Topolski 22 I Cyfryzacja. Nieodzowny krok do zarządzania procesami biznesowymi w energetyce Łukasz Wróbel 26 I Kadrowy problem polskiej energetyki Globetek Sp. z o.o. 28 I Praca szuka człowieka Szymon Rudnicki
1 8 T E M AT N U M E R U : Z AR Z ĄD Z ANIE W ENERGETYCE
Cyfryzacja Nieodzowny krok do zarządzania procesami biznesowymi w energetyce Łukasz Wróbel
4 0 CIE P Ł O WNICTW O Fot.: Fortum
Z Ż YCIA B RAN Ż Y 12 I ENERGETYKA BEŁCHATÓW 2018 Maciej Szramek
RE M O NTY i U R 62 I O modernizacji sprężarki w Elektrowni Bełchatów Andrzej Błaszczyk, Maciej Olędzki INWE S TYC J E 72 I Nowy blok gazowo-parowy ORLENu w Płocku Fotoreportaż z bloku gazowo-parowego PKN ORLEN w Płocku O C H R O NA Ś R O D O WI S K A 75 I Gospodarka wodorowa cz. I Jacek Kijeński
Nowe otwarcie Fortum w Zabrzu Fotorelacja z inauguracji nowej elektrociepłowni Fortum w Zabrzu ECiz 6/2018 3
O D REDA K C J I
Wydawca: BMP spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa
Maciej Szramek redaktor wydania t e l . 3 2 4 1 5 9 7 7 4 w e w. 1 8 t el . kom . 6 0 2 1 1 7 1 4 5 e - m a i l : m a c i e j . s z r a m e k @ e - b m p. pl
Zarządzanie na medal 2
0 siatkarzy, 13 pracowników sztabu szkoleniowego, 1 trener i 1 złoty medal. Setki wylanych kropel potu, dziesiątki godzin spędzonych na treningach i niesamowita walka na boisku, aby osiągnąć najwyższy cel. W profesjonalnym sporcie na sukces składa się wiele różnych czynników. Przygotowanie, dyspozycja poszczególnych zawodników, a także dobre zarządzanie zespołem.
N
ie inaczej jest w energetyce. Ambitne wyzwania, przed jakimi stoi branża, wymagają m.in. odpowiedniego zarządzania. Dawanie dobrego przykładu, budowanie relacji opartych na zaufaniu a wreszcie wzmacnianie priorytetu bezpieczeństwa to tylko niektóre z czynności, które osoba zarządzająca tym sektorem w firmie powinna robić. W swoim artykule na s. 14, Dariusz Chmielewski, dyrektor Departamentu BHP i Kompetencji Technicznych oraz Badania Awarii w PGE Energia Ciepła S.A. podaje przykłady zachowań, które pomagają budować odpowiednią kulturę bezpieczeństwa, a także wskazuje zagrożenia, mogące to bezpieczeństwo w spółkach zmniejszyć.
A
by zarządzać, trzeba oczywiście mieć czym i kim. Żyjemy w czasach, kiedy o wykwalifikowanego pracownika jest coraz trudniej. Na s. 28 Szymon Rudnicki, dyrektor regionalny w agencji zatrudnienia Manpower, opisuje, jak kształtuje się rynek pracowników w kontekście sektora energetycznego w Polsce.
4 ECiz 6/2018
Z
arządzanie w energetyce nie ogranicza się tylko do zarzadzania ludźmi, jest cała masa procesów jakie wymagają odpowiedniego kierowania, aby były jak najbardziej efektywne i zoptymalizowane. Czy cyfryzacja jest czymś, co owe zarządzanie procesami biznesowymi w energetyce może poprawić? Tego można się dowiedzieć czytając artykuł Łukasza Wróbla, chief business development officer’a, svp w WEBCON na s. 22.
P
olska energetyka musi stawiać czoła wielu wyzwaniom, jednym z nich jest rosnące zapotrzebowanie na moc. W zarządzaniu konieczne jest rysowanie scenariuszy, strategii, poszukiwanie różnych rozwiązań. Propozycję jednego z nich opisują Borys Tomala i Michał Topolski z firmy Lerta, przybliżając koncepcję „wirtualnej elektrowni”, która może być przyszłością zarządzania popytem i podażą energii.
Z
acząłem od sportu, który z zarządzaniem w firmach ma wiele wspólnego. W obu tych dziedzinach potrzebna jest determinacja, upór, wizja i zmotywowani ludzie. Życzę pracownikom energetyki działań i sukcesów na medal. Gratulacje dla biało-czerwonych!
KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel.: 32 415 29 21, 32 415 97 93 energetyka@e-bmp.pl www.kierunekenergetyka.pl
BMP to firma od 25 lat integrująca środowiska branżowe, proponująca nowe formy budowania porozumienia, integrator i moderator kontaktów biznesowych, wymiany wiedzy i doświadczeń. To organizator branżowych spotkań i wydarzeń – znanych i cenionych ogólnopolskich konferencji branżowych, wydawca profesjonalnych magazynów i portali. Rada Programowa: prof. Jan Popczyk, przewodniczący Rady Programowej, Politechnika Śląska prof. Andrzej Błaszczyk, Politechnika Łódzka Juliusz Jankowski, główny analityk biznesowy, Departament Regulacji i Relacji Zewnętrznych PGNiG TERMIKA dr hab. inż. Maria Jędrusik, prof. nadzw. PWr, Politechnika Wrocławska Mieczysław Kobylarz, dyrektor Enea Elektrownia Połaniec prof. Janusz Lewandowski, Politechnika Warszawska prof. Stanisław Mańkowski , Politechnika Warszawska dr inż. Andrzej Sikora, prezes zarządu Instytutu Studiów Energetycznych Sp. z o.o., Akademia Górniczo-Hutnicza im St. Staszica w Krakowie Jerzy Łaskawiec, ekspert ds. energetyki Waldemar Szulc, dyrektor biura, Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie prof. dr hab. inż. Krzysztof Wojdyga, Politechnika Warszawska Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redakcja Maciej Szramek, Aldona Senczkowska-Soroka, Redakcja techniczna Maciej Rowiński, Marek Fichna Sprzedaż: Beata Fas, Magda Widrińska, Magda Kozicka, Ewa Zygmunt, Jolanta Mikołajec, Małgorzata Pozimska, Marta Mika, Marta Mazurek
Druk: FISCHER POLIGRAFIA Cena 1 egzemplarza – 23,15 zł + 8% VAT Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu Nr konta: 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Magazyn kierowany jest do prezesów, dyr. ds. technicznych i głównych specjalistów (mechaników, automatyków, energetyków) reprezentujących branżę energetyczną, organizatorów targów, sympozjów, imprez branżowych, urzędów, ministerstw, instytutów, wyższych uczelni oraz biur projektowych. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. grafika: Maciej Rowiński/123rf
W ob i e k t y w i e
No w a e l e k t r o c i e pło w n i a F o r t um w Z a b r zu 20 września odbyła się inauguracja nowej elektrociepłowni Fortum w Zabrzu. Moc jednostki wynosi 225 MW wsadu w paliwie (moc cieplna: 145 MW, moc elektryczna: 75 MW). Czytaj więcej na s. 40. Fot. Fortum
ECiz 6/2018 7
z portalu k i e r u n e k e n e r g e t y k a . pl
Fot.: 123 rf
Nowy system zasilania w Elektrowni Turów
Blok nr 6 Elektrowni Turów, należącej do PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna, spółki z Grupy Kapitałowej PGE, zyskał system rezerwowego zasilania potrzeb własnych.
Jak będą liczone średnie ceny uprawnień do emisji CO2 przy uwzględnianiu tej wielkości w taryfach dla ciepła Część zadań związanych z tą inwestycją powierzono firmie ABB, która dostarczyła transformator i wyłączniki generatorowe odpowiedzialne za zapewnienie niezawodnych dostaw energii, m.in. do instalacji pomocniczych oraz biur w elektrowni. Jednocześnie, zastosowanie systemu sterowania ABB Ability 800xA Melody, pozwoli na funkcjonowanie modernizowanego bloku nawet w przypadku wystąpienia rozległej awarii systemu energetycznego. Wartość inwestycji wynosi ok. 20 mln zł. System 800xA Metody to rozwiązanie, które wykorzystuje technologię cyfrową do obsługi i diagnostyki procesów przemysłowych. Zmiany przeprowadzone w zakresie jego oprogramowania mają za zadanie m.in. przygotować obiekt do pracy wyspowej. W przypadku rozległej awarii w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym, system 800xA Melody zapewni możliwość sterowania pracą bloku nr 6 niezależnie od uszkodzonego systemu, co pomoże utrzymać zdolności wytwórcze elektrowni.
Na wniosek Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie, Prezes URE przeanalizował aktualną sytuację na rynku handlu uprawnieniami do emisji. Dokonana została korekta dotychczasowego podejścia w kwestii obliczania kosztów emisji w taryfach dla ciepła. Od 1 października Prezes URE będzie uznawał we wnioskach o zatwierdzenie taryfy dla ciepła średnią cenę uprawnień do emisji dwutlenku węgla w kontraktach terminowych z dostawą na ostatni dzień roku kalendarzowego, w którym składany jest wniosek o zatwierdzenie taryfy, notowanych na giełdzie ICE, obliczaną na dzień składania wniosku, określoną jako średnia z ostatnich 60 dostępnych sesji notowań. Źródło: ure.gov.pl
C I E K AW O S T K A
Źródło i fot: informacja prasowa
Elektrownia Dolna Odra z nowoczesnym systemem sterowania
PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna, spółka z Grupy Kapitałowej PGE, modernizuje w Elektrowni Dolna Odra system sterowania instalacją ciepłowniczą, wprowadzając system ABB Ability Symphony Plus, który pomoże zapewnić stabilne i bezpieczne dostawy ciepła mieszkańcom Gryfina. Wprowadzane właśnie rozwiązanie zastąpi działający od lat 90. system Master, również dostarczony i uruchomiony przez firmę ABB. Prace odbywają się w ramach modernizacji całego systemu sterowania instalacją ciepłowniczą elektrowni. Źródło: informacja prasowa
8 ECiz 6/2018
Pilotażowa instalacja przekształci CO2 w gaz ziemny. Przekształcenie dwutlenku węgla, wychwyconego
z bloków energetycznych, w syntetyczny gaz ziemny do napędzania samochodów (SNG) to cel pilotażowej instalacji uruchomionej przez TAURON w elektrowni w Łaziskach. Będzie przekształcała dwutlenek węgla, wychwycony z bloków energetycznych, w syntetyczny gaz ziemny (SNG). Metan powstaje w wyniku reakcji CO2 z wodorem pochodzącym z elektrolizy wody. Proces ten może być zasilany nadwyżką taniej energii wytworzonej np. ze źródeł odnawialnych w tzw. dolinach obciążeń (przy zmniejszonym zapotrzebowaniu, np. nocą).
Reklama
QUALITY IN THE WATER NETWORK
Zielona energia płynie w Starachowicach
Ekociepło odzyskane z procesów drukarskich LSC Communications zasiliło mieszkańców Starachowic. To nowoczesne rozwiązanie zostało zaprojektowane przez inżynierów Celsium, firmy działającej w branży energetycznej, która ogrzewa pięć miast w Polsce, także Starachowice.
Ten unikalny na skalę krajową projekt został opracowany przez inżynierów Celsium. Cała instalacja z zaawansowanym technicznie systemem automatyki, obsługi i kontroli została zaprojektowana pod specyficzne wymagania drukarni oraz sieci ciepłowniczej. Instalacja może działać w obydwu kierunkach. Została tak zaprojektowana, aby do sieci ciepłowniczej oddawać nadwyżki energii cieplnej z procesów drukarskich. Natomiast, kiedy maszyny drukarskie nie pracują, ta sama instalacja dostarcza ciepło sieciowe do obiektów LSC. Dużym wyzwaniem dla specjalistów było jednoczesne zapewnienie bezpieczeństwa pracy i ciągłości działania maszyn w drukarni. Wspólny projekt dostawcy energii i odbiorcy, jakim jest drukarnia LSC Communications w Starachowicach to nowy poziom działań proekologicznych, co ciągle jest dużą rzadkością w kraju. Taki model pokazuje jak duży potencjał tkwi we współpracy. Są to realne oszczędności w zużyciu energii oraz znaczne ograniczenie emisji spalin. Dzięki takim działaniom zwiększy się udział tzw. zielonej energii w Starachowicach. Instalacja ma moc 2,1 MW i pozwoli zmniejszyć roczne zużycie węgla w lokalnej ciepłowni o 1500 ton.
UNI EN ISO 9001 : 2008
Źródło: informacja prasowa
Do 2025 roku europejski rynek baterii będzie wart 250 mld euro
Europejski rynek baterii wykorzystywanych w samochodach elektrycznych czy systemach sieciowych w połowie przyszłej dekady będzie wart już około 250 mld euro – pięciokrotnie więcej niż obecnie, a globalne zapotrzebowanie sięgnie nawet 600 GWh. Eksperci podkreślają, że to branża z ogromnym potencjałem, dlatego Komisja Europejska zamierza przeznaczyć na rozwinięcie europejskiego rynku baterii około 2 mld euro, zanim palmę pierwszeństwa w tym sektorze przejmą azjatyccy i amerykańscy – z Teslą na czele – producenci nowoczesnych ogniw litowo-jonowych, które zdominowały rynek. Źródło: informacja prasowa
T.I.S. Polska
Ul. Ożarowska 30D Duchnice; 05-850 Ożarów Mazowiecki Tel. +48 22 483 56 00 Fax +48 22 483 56 03; info@tispolska.pl
www.tispolska.pl
Z Ż YCIA B RAN Ż Y
ENERGETYKA BEŁCHATÓW 2018 Oprac. Maciej Szramek redaktor „Energetyki Cieplnej i Zawodowej” oraz kierunekenergetyka.pl
Współpraca: Aleksandra Dik Adventure Media
Serce polskiej energetyki bije w Bełchatowie. Nie tylko dlatego, że tu znajduje się największa elektrownia węglowa w Europie. W Bełchatowie, co roku, odbywa się największa w Polsce konferencja branżowa, skupiająca przedstawicieli wielu firm i instytucji. To tu prowadzone są dyskusje a nawet spory o kształt i przyszłość polskiej energetyki. W tym roku, w dniach 3-5 września, odbyło XX Sympozjum Naukowo-Techniczne Energetyka Bełchatów 2018. Największe wydarzenie w branży Prawie 800 uczestników, 270 firm i instytucji, niespełna 80 stoisk wystawienniczych, 63 referaty techniczne, 10 paneli tematycznych, 3 debaty i Forum Energetyczne – tak podsumować można tegoroczną edycję sympozjum
12 ECiz 6/2018
Z Ż YCIA B RAN Ż Y
20 edycja W tym roku Bełchatów gościł energetyków już po raz 20. Honorowy patronat nad wydarzeniem sprawowali Ministerstwo Energii, Urząd Regulacji Energetyki, NFOŚiGW, Wojewoda Łódzki Zbigniew Rau oraz Powiat Bełchatowski. Organizatorem i inicjatorem wydarzenia jest Wydawnictwo BMP, które w tym roku obchodzi jubileusz 25-lecia istnienia
Budujemy możliwości porozumienia Niewątpliwie jednym z licznych atutów bełchatowskiego sympozjum są jego uczestnicy. To wieloletni praktycy w branży, żywo zainteresowani poruszaną tu tematyką, konfrontujący teorie głoszone przez panelistów z doświadczeniem zdobywanym na obiektach energetycznych w kraju jak i za granicą. Prezentowane na stoiskach oferty to nie tylko marketingowe materiały promocyjne, lecz przede wszystkim propozycje merytorycznych rozwiązań. To wreszcie możliwość wymiany różnych poglądów na temat stanu jak i przyszłości polskiej energetyki oraz jej miejsca i roli na wspólnym, europejskim rynku
Wystawa stoisk Nieodłączną częścią bełchatowskiego sympozjum jest wystawa. W tym roku na stoiskach prezentowało się prawie 80 firm i instytucji z sektora energetycznego.
Serce polskiej energetyki – Wśród życzeń, jakie składano nam z okazji jubileuszu, padły również takie, by konferencja odbywała się tak długo, jak długo będzie węgiel w okolicach Bełchatowa. Życzymy tego sobie, jak i naszym gospodarzom, ponieważ to miejsce w centrum Polski, przy największej elektrowni konwencjonalnej w Europie – mówi o sympozjum Adam Grzeszczuk, Prezes Zarządu wydawnictwa BMP, organizator konferencji. – To najlepsza lokalizacja na tego typu wydarzenie i jest to przekonanie podzielane przez branżę. Każdego roku, na początku września w Bełchatowie trzeba po prostu być. To efekt współpracy z gospodarzami, partnerami biznesowymi i gośćmi. Prezentowane są tu w nowe trendy, kierunki rozwoju, omawiane problemy, przed jakimi stoi branża. Tak naprawdę już od lat nie jest to już „nasze” sympozjum, lecz polskich energetyków i to jest nasz największy sukces! – dodaje Fot.: BMP Przyszłość będzie tym, co zbudujemy Sympozjum odbywało się pod hasłem „Przyszłość będzie tym, co zbudujemy”. Rozpoczął je Adam Grzeszczuk, Prezes Zarządu Wydawnictwa BMP, wraz ze Sławomirem Zawadą (na zdjęciu), Prezesem Zarządu spółki PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A., która od wielu lat tradycyjnie pełni rolę Honorowego Gospodarza wydarzenia
ECiz 6/2018 13