TEMAT NUMERU
Opisujemy
12 miesięcy w energetyce Między wschodem a zachodem > 32
Cyfrowe zagrożenie
> 36
Będziemy mieli nowy blok… > 56
SPIS TREŚCI
10 Energetyczny rok Aldona Senczkowska-Soroka
22
Wyniki i wyzwania Herbert Leopold Gabryś Fot. 123rf
Temat numeru: Wydarzenia roku Elektroenergetyka
43 Uodpornione Anna Kołodziej, Krystian Filipczyk 48 Zapobiec awaryjnym postojom Filip Klepacki 52 Rewitalizacja… by pracować dłużej Marek Gajko 56 Będziemy mieli nowy blok… Aldona Senczkowska-Soroka
60 ECO na TAK dla OZE wywiad z Andrzejem Goździkowskim
Ciepłownictwo 60 ECO na TAK dla OZE Rozmowa z Andrzejem Goździkowskim, członkiem zarządu, dyrektorem ds. operacyjnych spółki ECO S.A. 64 Ciepło optymalne Wojciech Bujalski, Kacper Rosiński 68 Nowe rozdanie Mikael Lemström 70 W rozwoju… Katarzyna Pokrop 72 Pełną parą Aldona Senczkowska-Soroka 76 W węźle Zygmunt Katolik, Dariusz Tomaszewski 80 Kropla do kropli Antoni Tarnogrodzki, Andrzej Szummer
72
Pełną parą Aldona Senczkowska-Soroka Fot. KOGENERACJA
Remonty i utrzymanie ruchu
Fot. ECO
22 Wyniki i wyzwania Herbert Leopold Gabryś 29 Inwestujemy w przełom Rozmowa z Krzysztofem Janem Kurzydłowskim, dyrektorem NCBR 32 Między wschodem a zachodem Henryk Majchrzak 34 Z akcentem na innowacje Katarzyna Fraś 36 Cyfrowe zagrożenie Joanna Świątkowska 40 Przede wszystkim inwestycje Marek Woszczyk
Nowoczesne technologie 84 Turbiny na miarę Aldona Senczkowska-Soroka 86 Skazani na synergię Lidia Grzegorczyk
Felieton 90 Co z wami stało się, chłopaki? Jerzy Łaskawiec
3
od redakcji Wydawca: „BMP bis” spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel.: 32 415 29 21, 32 415 97 93 energetyka@e-bmp.pl www.kierunekenergetyka.pl
Aldona Senczkowska-Soroka redaktor wydania tel. 32/415 97 74 wew. 20 tel. kom. 792 809 881 e-mail: aldona.soroka@e-bmp.pl
W harmonii 12 to szczególna liczba, o bogatej symbolice, zarówno w kulturze, jak i religii. 12 oznacza dążenie do zachowania harmonii, doskonałości i całości. 12 jest znaków zodiaku europejsko-semickiego i chińskiego, 12 apostołów, 12 gwiazdek na fladze europejskiej, 12 potraw na wigilijnym stole… 12 miesięcy jest w roku, a ten miniony był dla branży energetycznej bardzo pracowity, obfitujący w wydarzenia lepsze i gorsze. Z jednej strony – na placach budowy praca wre, rosną nowe bloki. Planuje się nowe inwestycje, modernizuje istniejące jednostki, co związane jest przede wszystkim z wdrażaniem europejskiej polityki klimatyczno-energetycznej. Z drugiej – pojawiają się głosy, że to nadal zbyt mało, że decyzje podjęto zbyt późno, że mogą okazać się nieopłacalne… Dążenie do doskonałości więc trwa. 2015 r. przyniósł co najmniej dwie istotne zmiany w prawie – uchwalenie ustawy o odnawialnych źródłach energii, która ma umożliwić rozwój OZE w Polsce, oraz tzw. ustawy antysmogowej. Nadal czekamy na nowy system wsparcia dla kogeneracji (obowiązujący wygasa w 2018 r.), który pozwoliłby na planowanie kolejnych inwestycji. Tematy, szczególnie ważne w roku 2015, to z pewnością polityka klimatyczna Unii Europejskiej (w grudniu zakończył się szczyt klimatyczny w Paryżu), a w związku z nią – przyszłości energetyki opartej na węglu, górnictwo i scenariusz łączenia tego sektora z energetyką. No i oczywiście sierpień – wprowadzenie 20. stopnia zasilania. Wciąż zadawane jest pytanie o bezpieczeństwo energetyczne Polski – i będzie to z pewnością jeden z najważniejszych tematów na 2016 r. Koniec roku to także ogromne zmiany na stanowiskach w energetycznych koncernach i utworzenie Ministerstwa Energii. Co przyniosą? Przyszłość pokaże… Następna dwunastka (miesięcy) przed nami.
Rada Programowa: prof. Jan Popczyk – przewodniczący, Politechnika Śląska prof. Andrzej Błaszczyk – Politechnika Łódzka Wiesław Chmielowicz – prezes ECO Opole SA dr hab. inż. Maria Jędrusik – prof. nadzw. Politechniki Wrocławskiej Mieczysław Kobylarz – dyrektor GDF SUEZ Energia Polska S.A. prof. Stanisław Mańkowski – Politechnika Warszawska Katarzyna Muszkat – wiceprezes zarządu Towarzystwa Gospodarczego Polskie Elektrownie dr inż. Mariusz Pawlak – Politechnika Warszawska Waldemar Szulc – wiceprezes zarządu PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna SA PGE Elektrownia Bełchatów S.A. prof. dr hab. inż. Artur Wilczyński – Politechnika Wrocławska Adam Witek – prezes zarządu „Energetyka” sp. z o.o. Grupa Kapitałowa KGHM Polska Miedź S.A. prof. nadzw. dr hab. inż. Krzysztof Wojdyga – Politechnika Warszawska prof. Jacek Zimny – Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
Prezes zarządu BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redakcja Aldona Senczkowska-Soroka Redakcja techniczna Maciej Rowiński, Marek Fichna Prenumerata, kolportaż Aneta Jaroszewicz Sprzedaż: Beata Fas, Magda Kozicka, Ewa Zygmunt, Jolanta Mikołajec, Małgorzata Pozimska, Magdalena Widrińska
Druk: FISCHER POLIGRAFIA Cena 1 egzemplarza – 25,00 zł Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu Nr konta: 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/
Magazyn kierowany jest do prezesów, dyr. ds. technicznych i głównych specjalistów (mechaników, automatyków, energetyków) reprezentujących branżę energetyczną, organizatorów targów, sympozjów, imprez branżowych, urzędów, ministerstw, instytutów, wyższych uczelni oraz biur projektowych. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Fot. BMP’. Fot na okładce: 123rf
4
ECiZ 8/2015
zdjęcie numeru
fot. Przemysław Marcisz, PGE GiEK S.A.
zdjęcie numeru
W CHŁODNI KOMINOWEJ Wnętrze chłodni kominowej bloku nr 5 budowanego w PGE GiEK S.A. Oddział Elektrownia Opole
ECiZ 8/2015
5
STYCZEŃ
MARZEC
Ustawa o OZE uchwalona przez Sejm
Fortum zbuduje nową elektrociepłownię w Zabrzu
Sejm RP uchwalił 16 stycznia 2015 r. ustawę o odnawialnych źródłach energii (OZE), która wprowadza nowe zasady wspierania energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych. Następnie dokument trafił pod obrady Senatu RP.
Fortum podjęło decyzję o budowie w Zabrzu nowej, wielopaliwowej elektrociepłowni produkującej ciepło i energię elektryczną w skojarzeniu. Zgodnie z planem, nowy zakład zostanie oddany do eksploatacji w 2018 roku i będzie zaopatrywał w ciepło sieciowe blisko 70 tysięcy gospodarstw domowych w Zabrzu i Bytomiu.
Kluczowym rozwiązaniem w stosunku do obecnie obowiązujących przepisów dotyczących wspierania OZE jest zmiana systemu świadectw pochodzenia energii na system aukcyjny. Zgodnie z ustawą rząd ma decydować, ile energii odnawialnej potrzebuje. Następnie ogłasza się aukcje, którą wygrywa ten oferent, który zaproponuje najniższą cenę. Źródło: Ministerstwo Gospodarki
No w a e l e k t ro ciepłownia będzie zasilana przede wszystkim węglem i paliwem alternatywnym (RDF – Refuse Derived Fuel) z możliwością spalania biomasy oraz miksu tych trzech paliw. Ilość wykorzystywanego RDF-u może sięgać do 50% całkowitego zużycia paliwa. Paliwo alternatywne będzie pozyskiwane od lokalnych dostawców. Nowo budowane źródło zastąpi wyeksploatowane jednostki opalane węglem, zainstalowane obecnie w zakładach Fortum w Zabrzu i Bytomiu.
LUTY
Ekologiczna instalacja ruszyła w Enea Wytwarzanie
Źródło: Fortum
KWIECIEŃ
Energa wyprodukowała pierwsze negawaty dla PSE Grupa Energa pierwszy raz wykorzystała zarządzanie popytem do utrzymania stabilności systemu elektroenergetycznego. Należąca do niej spółka Enspirion na wezwanie PSE na cztery godziny zmniejszyła zużycie części odbiorców.
Pozwoliło to w dużym stopniu ograniczyć zużycie węgla i zredukować emisję dwutlenku węgla. Ponad 46% energii cieplnej produkowane jest z biomasy w postaci zrębek drzewnych.
Interwencyjna re du k c j a m o cy (IRM) została zrealizowana przez Enspirion w ramach umowy na 2 0 n e g a w at ó w (NW) zawartej z PSE w 2014 r. Redukcja miała głównie charakter testowy. Enspirion, który pełni rolę tzw. agregatora, wycofał z systemu 20 MW popytu na moc, w pełni wywiązując się z zakontraktowanego wolumenu i potwierdzając sprawne działanie procesu IRM.
Źródło i fot.: Enea Wytwarzanie
Źródło i fot.: ENERGA
W białostockiej elektrociepłowni Enea Wytwarzanie pracują dwa kotły opalane biomasą. Oba powstały w wyniku konwersji istniejących kotłów węglowych.
6
ECiZ 8/2015
fot. BMP
fot. photogenica
z portalu kierunekenergetyka.pl
z portalu kierunekenergetyka.pl MAJ
LIPIEC
Inwestycja, zlokalizowana na obszarze ok. 50 hektarów, gwarantuje możliwość wydobycia w kopalni do 2060 r.
5 poprawek wprowadził Senat do ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych. Celem tej poselskiej specustawy przesyłowej jest zapewnienie ciągłych i bezpiecznych dostaw energii elektrycznej w ramach Unii Europejskiej.
Senat zaakceptował specustawę przesyłową
Sorbenty produ k o w a n e p r z e z Kopalnię Wapienia Czatkowice są wykorzystywane głównie przez elektrownie i elektrociepłownie w nowoczesnych technologiach oczyszczania spalin. Rocznie, dzięki produktom kopalni, udaje się m.in. wyeliminować ok. 140 mln m3 gazów siarkowych. Realizując inwestycję, spółka równocześnie zmniejsza oddziaływanie na środowisko naturalne. Prowadzone są takie działania, jak utworzenie leśnego pasa ochronnego (docelowo pas ochronny zajmie obszar 33 ha) i tworzenie korytarzy migracyjnych dla nietoperzy. Po zakończeniu inwestycji w 2060 r. cały obszar wyrobiska (obecnie eksploatowanego i nowego), tj. ok. 120 ha, zostanie zrekultywowany.
Efektem tej ustawy ma być przyspieszenie budowy sieci energetycznych o strategicznym znaczeniu. Ustawa przewiduje m.in. możliwość wywłaszczenia nieruchomości pod planowane sieci energetyczne za odszkodowaniem. Jego wysokość będzie negocjowana między inwestorem i właścicielem nieruchomości w oparciu o wycenę rzeczoznawcy. Jeśli nie dojdą oni do porozumienia, cenę ustali wojewoda. Jedna z poprawek Senatu wprowadza zakaz rozpoczęcia robót budowlanych do czasu, gdy decyzja o strategicznej inwestycji stanie się ostateczna. Kolejna poprawka wprowadza mechanizm wypłacania zaliczki za utraconą nieruchomość. Źródło: Senat
Źródło i fot.: Grupa TAURON Kopalnia Wapienia Czatkowice
SIERPIEŃ
Modernizacja kotła przed sezonem grzewczym
CZERWIEC
Projekt budowy nowej elektrociepłowni gazowej w Toruniu
planowana jest budowa nowej elektrociepłowni gazowej o mocy cieplnej 330 MWt, która zastąpi w 2017 roku obecne kotły węglowe. Celem projektu jest znacznie obniżenie poziomów emisji tle nków siarki (z 950 do 12 mg/m3), azotu (z 300 do 50 mg/m3) i pyłów (z 70 do 5 mg/m3) oraz spełnienie przyszłych restrykcyjnych europejskich norm środowiskowych. Nowy zakład wpisuje się w strategię EDF Toruń, który od lat inwestuje w rozwój systemu ciepłowniczego i zapewnia bezpieczeństwo energetyczne miasta. Źródło: PIR
fot. freeimages
EDF Polska S.A. i Polskie Inwestycje Rozwojowe S.A. podpisały wstępne porozumienie inwestycyjne w sprawie finansowania projektu budowy nowej elektrociepłowni gazowej w dwustutysięcznym Toruniu, w którym EDF Toruń zapewnia dostawy ciepła od 2002 r. W ramach tego projektu
W elektrociepłowni, należącej do „Energetyka” sp. z o.o. i zasilającej w ciepło miasto Lubin, oddano do użytku zmodernizowany kocioł wodny. Koszt inwestycji, która ma na celu podniesienie bezpieczeństwa dostaw energii cieplnej dla mieszkańców Lubina, wynosi ponad 7 mln zł.
Inwestycja, rozpoczęta jeszcze w 2014 r., polegała na modernizacji kotła wodnego WLM25 wraz z urządzeniami pomocniczymi i obejmowała m.in.: wykonanie kotła w technologii ścian szczelnych, wymianę rusztu wraz z napędem, wymianę wentylatorów powietrza pierwotnego i wtórnego, wymianę wentylatora wyciągowego spalin oraz zabudowę nowej instalacji opylania spalin. Źródło i fot.: Energetyka sp. z o.o.
ECiZ 8/2015
7
fot. freeimages
Nowe złoże w Kopalni Wapienia Czatkowice
z portalu kierunekenergetyka.pl LISTOPAD
50-lecie Nord Drivesystems oraz 10-lecie Nord Napędy Obchody uroczystości 50-lecia NORD DRIVESYSTEMS oraz 10-lecia NORD NAPĘDY ZAKŁADY PRODUKCYJNE odbyły się 18 września 2015 i połączone były z oficjalnym otwarciem nowej części zakładu w Nowej Soli. Firma NORD Napędy Zakłady Produkcyjne Sp. z o.o. w Nowej Soli jest częścią międzynarodowej grupy NORD, należącej do światowej czołówki producentów napędów do urządzeń mechanicznych i elektronicznych. Nowosolski zakład został zawiązany na mocy aktu notarialnego 26 kwietnia 2005 r. pod nazwą Nord Napędy Zakłady Produkcyjne Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Zezwolenie na działalność zostało wręczone 30 maja 2005 r. dlatego też niezwłocznie podjęto prace budowlane zakładu produkcyjnego na terenie Kostrzyńsko Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej w Nowej Soli. W początkowej fazie wybudowana została hala o powierzchni 6000 m2, w której zatrudnienie znalazło 20 pracowników. W styczniu 2014 roku rozpoczęła się rozbudowa zakładu o kolejną halę produkcyjno-magazynową, budynek biurowo-socjalny. Dokonano również rozbudowy starego budynku socjalno-biurowego. Obecnie nowosolski zakład produkcyjny posiada powierzchnię około 20 tys. m2. Wraz z rozbudową zakładu zwiększyły się moce przerobowe fabryki, dokonano szeregu inwestycji w nowe maszyny sterowane numerycznie, urządzenia itp. Zwiększyło się również zatrudnienie, które obecnie wynosi około 200 pracowników. Źródło i fot.: NORD
Veolia modernizuje bloki energetyczne w Łodzi i Poznaniu Spółki z Grupy Veolia podpisały umowy na modernizację bloków energetycznych w Łodzi i Poznaniu. W efekcie prac emisja tlenków azotu w obu instalacjach zostanie ograniczona do poziomu poniżej 180 mg/Nm3. Łączna wartość obu kontraktów przekracza 175 milionów złotych. fot. BMP
WRZESIEŃ
Modernizacja w Łodzi dotyczy trzech kotłów w EC3 oraz jednego w EC4. Inwestycja w ECII Karolin w Poznaniu obejmuje modernizację trzech bloków i jest przewidziana na lata 2016-2018. Zastosowana technologia SNCR umożliwia dobudowanie w przyszłości części katalitycznej, przez co emisja tlenków azotu będzie mogła zostać zredukowana poniżej 150 mg/Nm3. Źródło: Veolia
PAŹDZIERNIK
PGE: zmodernizowana Elektrownia Pomorzany w 2019 r. PGE Polska Grupa Energetyczna rozpoczęła program inwestycyjny w Elektrowni Pomorzany, dzięki któremu będzie ona przystosowana do dalszej eksploatacji po roku 2019, przez kolejne 20 lat. Zawarcie umów na wykonanie prac modernizacyjnych planowane jest na koniec I kwartału 2016 r. Inwestycja zakończy się w III kwartale 2019 r.
Program inwestycyjny w Elektrowni Pomorzany, będącej częścią Zespołu Elektrowni Dolna Odra, obejmuje budowę instalacji katalitycznego odazotowania spalin dla dwóch kotłów Benson OP-206 o łącznej mocy cieplnej 180 MW oraz elektrycznej 134 MW. Zmodernizowane zostaną również podgrzewacze wody, wentylatory spalin i obrotowe podgrzewacze powietrza. Pomorzany zyskają również instalację odsiarczania spalin. Po zakończeniu programu inwestycyjnego elektrownia spełniać będzie wymogi unijnej dyrektywy o emisjach przemysłowych, a jakość powietrza w Szczecinie znacząco się poprawi. Źródło i fot.: PGE
8
ECiZ 8/2015
GRUDZIEŃ
Pierwsza zielona energia z EC Siekierki 6 grudnia po raz pierwszy uzyskano zieloną energię z kotła spalającego w 100% biomasę. Kocioł K-1 w Elektrociepłowni Siekierki, przystosowany do spalania wyłącznie biomasy wraz z instalacją jej magazynowania i transportu, pracował ze średnią wydajnością 170 t/h połączony z kolektorem parowym przez około 2 godziny, dzięki czemu wytworzono około 80 MWh energii uprawniającej do uzyskania zielonych certyfikatów.
Źródło i fot.: PGNiG TERMIKA