8/2017 Energetyka Cieplna i Zawodowa

T E M AT N U M E R U I B E Z P I E C Z E Ń S T W O

Uchronić się przed atakiem I Cyberbezpieczeństwo I Dyrektywa NIS I Strategie przeciwpożarowe

Energetyczne podsumowanie

> 16

Wirtualne zagrożenia coraz bardziej realne > 20

Węgiel i OZE – nierozerwalny duet > 60

SPIS TREŚCI

Elektroenergetyka w Polsce Herbert Leopold Gabryś Energetyczne podsumowanie Adraian Waloszczyk

8 ro k w ener g et y ce

Elektroenergetyka w Polsce Co jej przyniósł 2017 rok i co z tego wynika?

T E M AT N U M E R U : BEZPIECZEŃSTWO 16 I Po 7 dniach zaczyna się chaos Rozmowa z Piotrem Ciepielą, Associate Partnerem EY 20 I Wirtualne zagrożenia coraz bardziej realne Joanna Świątkowska 24 I Strategicznie pomyśl o ogniu Dorota Brzezińska 30 I Bezpieczna elektrownia Agata Wójcikowska, Michał Ziomek, Mieczysław Kobylarz, Paweł Antończyk, Jacek Drzazga 36 I Pionierzy mają plan na żywioł Dorota Brzezińska, Stanisław Nowak

E L E K T R O E N E R G E T YK A 42 I Węgiel i OZE – nierozerwalny duet Anna Kielerz

Herbert Leopold Gabryś

1 6 T E M A T N U M E r U : bezpieczeństwo Fot. EY

8 I

14 I

Fot. 123rf

ROK W ENERGETYCE

Po 7 dniach zaczyna się chaos Rozmowa z Piotrem Ciepielą Associate Partnerem EY, ekspertem z zakresu cyberbezpieczeństwa

CIEPŁOWNICTWO Pieniądze geotermii cz. II Zygmunt Katolik Duże wyzwania małej ciepłowni Fotoreportaż z ZEC Wołomin

NOWOCZESNE TECHNOLOGIE

50

N owoczesne tec h no l o g ie Fot.: BMP

46 I

50 I

53 I Nadjeżdża...

Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych

OCHRONA ŚRODOWISKA 58 I OZE a PKB Wojciech Sikorski

P R AWO 62 I Ustawowa gwarancja zapłaty Marcin Chomiuk, Jakub Majewski

FELIETON 66 I Bezpieczeństwo energetyczne Polski.

Hasło polityczne czy początek poważnych działań?

Jerzy Łaskawiec

Duże wyzwania małej ciepłowni fotoreportaż z ZEC Wołomin

ECiZ 8/2017 3

O D R E DA KC J I

Wydawca: BMP spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa

Maciej Szramek redaktor wydania t e l . 3 2 4 1 5 9 7 7 4 w e w. 1 8 t el . kom . 6 0 2 1 1 7 1 4 5 e - m a i l : m a c i e j . s z r a m e k @ e - b m p. pl

Jak to szybko minęło T

akie stwierdzenie wielu z nas przewija się przez myśl. Rynek mocy, konkluzje BAT, nowe Prawo wodne...

Inwestycje we Włocławku, na Żeraniu i w Kozienicach… Trudno nie zgodzić się z przewodniczącym Komitetu ds. Energii i Polityki Klimatycznej Krajowej Izby Gospodarczej (KIG) Herbertem Leopoldem Gabrysiem, że „rok to był obfity” w zdarzenia w polskiej elektroenergetyce.

W artykule na s. 8 możemy przeczytać o najważniejszych wydarzeniach i tym, co z nich wynika.

I

nnym istotnym wydarzeniem, które miało miejsce w 2017 r., było podpisanie przez Beatę Szydło Krajowych Ram Polityki Cyberbezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej na lata 2017-2022.

O tym m.in. pisze dr Joanna Świątkowska, dyrektor programowy Europejskiego Forum Cyberbezpieczeństwa. Jak ważne jest cyfrowe bezpieczeństwo, możemy dowiedzieć się również z rozmowy z Piotrem Ciepielą, Associate Partnerem EY, ekspertem z zakresu cyberbezpieczeństwa, który przypomina, że cyfrowe zagrożenia cały czas się zmieniają, a „bezpieczeństwo jest na dzisiaj, na teraz, a jutro już nie wiadomo, czy to, czego używamy, jest bezpieczne”.

4 ECiZ 8/2017

O

czywiście, poza zagrożeniami cyfrowymi, dalej zostają nam te „analogowe”. Wagę strategicznego myślenia w zakresie ochrony przeciwpożarowej już na etapie projektowym podkreśla na s. 24 dr Dorota Brzezińska z Politechniki Łódzkiej, a o praktycznym podejściu do bezpieczeństwa w Elektrowni w Połańcu możemy dowiedzieć się z artykułu na s. 30.

2

017 zapamiętamy jako rok elektromobilności, która była odmieniana przez wszystkie przypadki. Co tak naprawdę dzieje się w tym temacie? Jakie są perspektywy na przyszłość? Co z alternatywnymi paliwami? Na te pytania odpowiedzą infografiki przygotowane przez Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych na s. 53.

J

ako że jesteśmy w przeddzień zarówno Bożego Narodzenia, jak i święta wszystkich fanów Gwiezdnych Wojen (premiera nowej części), życzę Państwu bezpiecznych świąt i niech moc będzie z Wami.

KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel.: 32 415 29 21, 32 415 97 93 energetyka@e-bmp.pl www.kierunekenergetyka.pl

BMP to firma od 25 lat integrująca środowiska branżowe, proponująca nowe formy budowania porozumienia, integrator i moderator kontaktów biznesowych, wymiany wiedzy i doświadczeń. To organizator branżowych spotkań i wydarzeń – znanych i cenionych ogólnopolskich konferencji branżowych, wydawca profesjonalnych magazynów i portali.

Rada Programowa: prof. Jan Popczyk, przewodniczący Rady Programowej, Politechnika Śląska prof. Andrzej Błaszczyk, Politechnika Łódzka Wiesław Chmielowicz Juliusz Jankowski, główny analityk biznesowy, Departament Regulacji i Relacji Zewnętrznych PGNiG TERMIKA dr hab. inż. Maria Jędrusik, prof. nadzw. PWr, Politechnika Wrocławska Mieczysław Kobylarz, dyrektor Enea Elektrownia Połaniec prof. Janusz Lewandowski, Politechnika Warszawska prof. Stanisław Mańkowski, Politechnika Warszawska dr inż. Andrzej Sikora, prezes zarządu Instytutu Studiów Energetycznych Sp. z o.o., Akademia Górniczo--Hutnicza im St. Staszica w Krakowie Jerzy Łaskawiec, ekspert ds. energetyki Waldemar Szulc, dyrektor biura, Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie prof. nzw. dr hab. inż. Krzysztof Wojdyga, Politechnika Warszawska Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k.

Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redakcja Maciej Szramek, Aldona Senczkowska-Soroka Redakcja techniczna Maciej Rowiński, Marek Fichna Sprzedaż: Beata Fas, Magda Kozicka, Ewa Zygmunt, Jolanta Mikołajec, Małgorzata Pozimska, Magdalena Widrińska Druk: FISCHER POLIGRAFIA Cena 1 egzemplarza – 23,15 zł + 8% VAT Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu Nr konta: 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Magazyn kierowany jest do prezesów, dyr. ds. technicznych i głównych specjalistów (mechaników, automatyków, energetyków) reprezentujących branżę energetyczną, organizatorów targów, sympozjów, imprez branżowych, urzędów, ministerstw, instytutów, wyższych uczelni oraz biur projektowych.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam.

Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach.

Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. grafika: Maciej Rowiński/123rf

W obie k t y wie

g az ó w k a z g orzowa W lutym br. spółka PGE GiEK oddała do użytku nowoczesny blok gazowo-parowy w Elektrociepłowni Gorzów. O innych istotnych wydarzeniach w branży można przeczytać w podsumowaniu na stronie 14.

Fot.: PGE GiEK

ECiZ 8/2017 5

Z P O R TA L U

k ierune k ener g et y k a . p l

Źródło: me.gov.pl

TAURON z dofinansowaniem na budowę inteligentnych sieci

TAURON Dystrybucja pozyskał kolejne środki unijne na budowę i modernizację sieci średniego i niskiego napięcia. Głównym celem projektu będzie budowa i modernizacja sieci elektroenergetycznej pozwalająca na jej dostosowanie do funkcjonalności sieci inteligentnej (SMART). W sumie spółka na realizację inwestycji pozyskała dotacje w wysokości ponad 160 mln zł.

Umowa na dofinansowanie została podpisana 8 grudnia w Ministerstwie Energii w Warszawie. Celem projektu jest przede wszystkim osiągnięcie funkcjonalności sieci inteligentnych (SMART), ograniczenie strat sieciowych, zwiększenie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej oraz poprawa pewności zasilania odbiorców, jak również zapewnienie warunków technicznych dla realizacji nowych przyłączeń, w tym możliwości przyłączenia odnawialnych źródeł energii.

Projekt będzie realizowany w województwie śląskim na terenie gmin Pilica, Ogrodzieniec, Żarnowiec i Zawiercie.

Wartość dofinansowania projektu wyniosła 4 mln zł.

W sumie spółka podpisała już 28 umów na dofinansowanie działań inwestycyjnych w ramach perspektywy finansowej 2014-2020 na kwotę dotacji ponad 160 mln zł. Źródło: informacja prasowa

6 ECiZ 8/2017

Będą rozwijać sieć stacji ładowania pojazdów elektrycznych Enea Serwis sp. z o.o. oraz Kolejowe Zakłady Łączności sp. z o.o. podpisały list intencyjny dotyczący wzajemnej współpracy w zakresie wdrażania i dystrybucji stacji ładowania pojazdów elektrycznych.

Spółki podjęły decyzję o nawiązaniu współpracy celem poszerzenia dostępności do punktów zasilania aut elektrycznych jako odpowiedź na prowadzoną przez rząd politykę elektromobilności. Kolejowe Zakłady Łączności sp. z o.o. jako projektant i producent stacji ładowania przeszkolą pracowników Enea Serwis w zakresie instalowania i serwisu swoich stacji. Natomiast spółka Enea Serwis uzyska statut autoryzowanego instalatora i serwisanta stacji KZŁ.

Stacje ładowania produkowane przez KZŁ są jednymi z najbardziej zaawansowanych technologicznie urządzeń tego typu w Europie. – Jesteśmy przekonani, że wzajemna współpraca obu spółek zapewni znaczny wzrost dostępności punktów ładowania, co wpisuje się w krajowy program elektromobilności – stwierdził Sławomir Szczot, wiceprezes ds. rozwoju w Enei Serwis. Źródło i fot.: inf. prasowa

C I E K AW O S T K A

Elektrownia jądrowa w Polsce – jej budowę popiera 59% Polaków. Zdecydowane poparcie wyraża 25% respondentów, co stanowi wzrost o 4% w stosunku do 2016 r. Przeciwko tej inwestycji jest 35% badanych, w tym zdecydowanie przeciw 16%. 42% respondentów zgodziłoby się na zlokalizowanie elektrowni jądrowej w swojej okolicy. Źródło: me.gov.pl

fot. 123rf

Głównym celem rozwiązań zaproponowanych przez Ministerstwo Energii jest zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej dla gospodarstw domowych oraz przemysłu.

Z przeprowadzonych analiz wynika, że wprowadzenie mechanizmu rynku mocy zapobiegnie niedoborom mocy wytwórczych, stworzy przedsiębiorstwom energetycznym zachęty ekonomiczne do budowy nowych bloków energetycznych oraz utrzymania i modernizacji istniejących elektrowni. Przyczyni się także do racjonalnego zużywania energii przez odbiorców końcowych.

Po wejściu w życie przepisów, proponowanych w projekcie ustawy, wytwórcy energii elektrycznej, którzy wygrają aukcje mocy, będą otrzymywali wynagrodzenie nie tylko za energię dostarczoną do odbiorców, ale też za gotowość dostarczenia mocy (zdolności do wystarczającej produkcji energii) w okresach szczytowego zapotrzebowania.

Wprowadzenie rynku mocy pozwoli również na wielomiliardowe oszczędności w ciągu pierwszej dekady funkcjonowania tych rozwiązań. Wynikają one głównie z uniknięcia strat, jakie poniosłaby krajowa gospodarka z powodu niedostarczenia energii oraz z obniżenia kosztu kapitału dla inwestorów w sektorze elektroenergetyki (obniżenie ryzyka inwestycyjnego).

fot. 123rf

Parlament zakończył prace nad ustawą o rynku mocy

Z P O R TA L U

Metrolog dołącza do Grupy CEZ 7 grudnia 2017 roku CEZ podpisał umowę przejęcia 100% udziałów w spółce Metrolog. To kolejna w ostatnim czasie akwizycja na polskim rynku, dokonana przez Grupę CEZ, największego w Europie Środkowej i Południowo-Wschodniej koncernu energetycznego.

RO Z M A I TO Ś C I

1,9 sekundy

RAFAKO S.A. podpisało porozumienie o współpracy z Węgrami

23 listopada, w ambasadzie RP w Budapeszcie, RAFAKO S.A. zawarło umowę ramową o współpracy z węgierskim podmiotem MVM OVIT Zrt. Obie firmy chcą występować jako dostawcy kompleksowych usług oraz dostaw w sektorze energetycznym, uzupełniając tym samym swoje działania w polskiej i węgierskiej branży energetycznej.

fot. 123rf

Tyle potrzebował będzie pojazd elektryczny od Tesli, by rozpędzić się od 0 do 100 km/h.

Produkcja drugiej generacji modelu Roadster rozpocznie się w 2020 roku.

k ierune k ener g et y k a . p l

Firma Metrolog należy do wiodących producentów kompaktowych węzłów cieplnych na rynku polskim, oferuje kompleksową realizację inwestycji z zakresu energetyki cieplnej, a także budowy systemów uzdatniania wody. Spółka specjalizuje się w przygotowywaniu i wdrażaniu złożonych, innowacyjnych projektów.

Grupa CEZ poinformowała o wzmocnieniu pionu ESCO o cztery spółki, w tym OEM Energy w Polsce, podpisała umowę przejęcia 100% udziałów w Metrologu. Do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów trafił wniosek o akceptację transakcji.

– Dołączenie do Grupy CEZ spółki Metrolog potwierdza nasze dążenie do dalszego umacniania pozycji na polskim rynku usług energetycznych świadczonych zarówno dla przemysłu, jak i sektora publicznego. Uzupełnienie międzynarodowego doświadczenia Grupy CEZ o kompetencje spółki Metrolog będzie kolejnym czynnikiem wzmacniającym kompleksowość naszych usług, a tym samym przyspieszającym nasz rozwój – stwierdził Jaromír Pečonka, prezes zarządu CEZ ESCO Polska. Źródło: cezpolska.pl

„

Bezpieczeństwo jest na dzisiaj, na teraz, a jutro już nie wiadomo, czy to, czego używamy, jest bezpieczne – Piotr Ciepiela, Associate Partner EY

Porozumienie podpisane zostało przez prezes zarządu RAFAKO S.A., Agnieszkę Wasilewską-Semail, dr. Norberta Lajos Koroma, dyrektora generalnego MVM OVIT Zrt. oraz Istvána Schäffera, szefa ds. zakupów i zarządzania zapasami w MVM OVIT Zrt. W spotkaniu uczestniczył także ambasador nadzwyczajny i pełnomocny RP na Węgrzech Jerzy Snopek oraz Jakub Sitek, dyrektor ds. relacji z klientami RAFAKO S.A. Głównym celem porozumienia jest „wzajemne zasilanie” i uzupełnianie w działaniach na węgierskim i polskim rynku energetycznym.

RAFAKO S.A. i MVM OVIT Zrt. chcą występować jako dostawcy oferujący kompleksowe usługi w zakresie sektora energetycznego, uzupełniając swoje działania na polskim i węgierskim rynku energetycznym.

W planach jest także wspólne uczestnictwo w projektach energetycznych na innych rynkach.

Drugim, równie istotnym celem współpracy jest obustronne wejście na polski rynek linii przesyłowych i budownictwa stacyjnego, uczestnictwo w projektach linii przesyłowych i budowa stacji elektroenergetycznych, wykorzystując przy tym pozycję rynkową RAFAKO S.A., jak i wiedzę techniczną MVM OVIT Zrt. Źródło: rafako.com.pl

SPROSTOWANIE W numerze 6/2017 magazynu „Energetyka Cieplna i Zawodowa” błędnie podano, że dr hab. inż. prof. PWr Halina Pawlak-Kruczek i Łukasz Niedzwiecki (autorzy artykułu: „Stabilnie w zmiennych warunkach”) są przedstawicielami Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Osoby te są pracownikami Politechniki Wrocławskiej Wydziału Mechaniczno-Energetycznego.

ECiZ 8/2017 7

R o k w E ner g et y ce

Elektroenergetyka w Polsce Co jej przyniósł 2017 rok i co z tego wynika?

Herbert Leopold Gabryś przewodniczący Komitetu ds. Energii i Polityki Klimatycznej Krajowej Izby Gospodarczej (KIG)

Fot. 123rf

Rok to był obfity w zdarzenia istotne dla elektroenergetyki w Polsce. Gdyby jednak skwitować krótko tuż przed jego końcem, to po pierwsze był to czas niespełnionych oczekiwań na ogłoszenie Polityki energetycznej Polski do roku 2030 (z sygnalizowanym wcześniej i zaniechanym horyzontem 2050), a po wtóre rok konsekwentnej realizacji polityki klimatyczno-energetycznej UE. Dodajmy – jednoznacznie opresyjnej wobec energetyki paliw stałych. W tym kontekście brak doktrynalnych rozstrzygnięć co do roli węgla, zarówno kamiennego, jak i brunatnego w energetyce musi budzić co najmniej, delikatnie mówiąc, zadziwienie!

8 ECiZ 8/2017

O suwerenności energetycznej państwa, rozumianej jako niezbywalne prawo do wyboru dostawcy energii pierwotnej z importu, i decydowaniu o wykorzystaniu zasobów własnych. Tu miernikiem najprostszym zależności energetycznej jest R o k w E ner g et y ce relacja importu energii pierwotnej do jej zużycia łącznego. W ostatnich latach, porównując stosowne półrocza, jej pozyskanie zmniejsza się i w konsekwencji import rośnie. Za pierwsze półrocze bieżącego roku relacja ta sięga 50%. iedookreślona, jak dotąd

N

(piszę ten tekst na początku grudnia), wola polityczna powoduje, iż wypowiedzi dotyczące strategii bezpieczeństwa energetycznego w Polsce były zmienne w czasie, a często rozbieżne i mało wiarygodne. Głoszone w zależności od miejsca, słuchaczy i oczekiwanych pożytków medialnych. Taki stan rzeczy podmioty gospodarcze (z obszaru energetyki i spoza) mogą odbierać jako rodzące się zagrożenie ciągłości dostaw energii i nieprzewidywalnych zwiększeń jej cen, bowiem tu niepewność prowadzi do rozchwianej i zachowawczej strategii inwestycyjnej nie tylko w elektroenergetyce. Polityka klimatyczno-energetyczna UE za to jednoznacznie realizuje wytyczoną RYS. 1 Z bilansu energii pierwotnej po II kw 2017* [PJ] w porównaniach z półroczami lat 2012-2016.

Zmiana zapasów i eksport znikome (opracowanie HLG na podstawie mat. własnych i ARE S.A.) ścieżkę niskoemisyjnej gospodarki – co w sumie nie może być złe, RYS. 1 jednak z nadrzędną filozofią wyZ bilansu energii pierwotnej po II kw 2017* [PJ] w porównaniach z półroczami lat 2012-2016. Zmiana zapasów i eksport znikome eliminowania paliw stałych przede (opracowanie HLGW na podstawie mat. własnych i ARE S.A.) pierwotnej zużycie paliw stałych po pierwszym półroczu strukturze zużycia energii wszystkim z energetyki – z czym jest nieco mniejsze, jednakże w wolumenie, pozostaje praktycznie od lat bez nam się zgadzać nie wolno. Jeśli istotnych zmian. przypomnieć tylko najistotniejsze z regulacji prawnych w tym obszarze: Dyrektywa MCP z 18 grudnia 2013, konkluzja BAT z 17 sierpnia 2017, Pakiet Zimowy z 30 listopada 2016, zmiany na rynku EUETS i Rynek Mocy (w trakcie legislacji z „zamknięciem drzwi”) dla paliw stałych, to „strach się bać”! Realizacja wymogów samej konkluzji BAT to szacowane przez wielu 10 mld zł rozłożone na 4 lata.

Z wielu wypowiedzi rodzi się osąd, że udział węgla kamiennego i brunatnego w elektroenergetyce w Polsce po roku 2030 będzie intensywnie zanikać i będzie zastępowany energetyką ze źródeł odnawialnych (słusznie, ale kosztowną i wymagającą stabilizacji) i gazu. W tych rozważaniach taki scenariusz ma kilkukrotny wzrost cen uprawnień do emisji CO2 i to zwiększających się stopRYS. 2 niowo już od roku 2020. Wysokie koszty tylko z tych Struktura zużycia energii pierwotnej po II kw. 2017*. Zmiana zapasów i eksport znikome (opracowanie HLG na podstawie mat. własnych i ARE S.A.) wymienionych powyżej regulacji muszą prowokować do pytań nie tylko o koszty modernizacji istniejących jednostek węglowych. A jeśli nie poradzimy sobie Skupmy się na suwerenności energetycznej pańz niezbędnym dostosowaniem istniejących – wytypo- stwa, rozumianej jako niezbywalne prawo do wyboru wanych mocy do wymogów zaostrzonych norm środo- dostawcy energii pierwotnej z importu, i decydowaniu wiskowych bloków, ale i budową nowych (pamiętając o wykorzystaniu zasobów własnych. Tu miernikiem najo rezerwowaniu mocy regulacyjnej) – to po 2022 roku prostszym zależności energetycznej jest relacja importu grozi nam wyraźny deficyt mocy. Tego ubytku nie da energii pierwotnej do jej zużycia łącznego. W ostatnich się skompensować ani importem energii, ani skutecz- latach, porównując stosowne półrocza, jej pozyskanie niejszym, niż bywało dotąd, zarządzaniem popytem. zmniejsza się i w konsekwencji import rośnie. Za pierwsze półrocze bieżącego roku relacja ta sięga 50%.

W strukturze zużycia energii pierwotnej zużycie Wyniki kwartalne rodzą przesłanie Póki co, popatrzmy jakie są wyniki elektroenerge- paliw stałych po pierwszym półroczu jest nieco mniejtyki za półrocze i trzy kwartały roku 2017, bowiem sze, jednakże w wolumenie pozostaje praktycznie od z nich rodzi się przesłanie, co nas czeka w 2018 roku. lat bez istotnych zmian.

ECiZ 8/2017 9

Po trzech kwartałach 2017 (porównania do trzech kwartałów 2016) – zużycie energii równe 124 103 GWh było większe o 2,41%, produkcja ogółem 122 637 GWh była o 3,65 % większa (z el zawodowych o 2,38%). Przy PKB za ten okres wyraźnie wyższym. tendencję ostatnich kilku lat mniejszych przyrostów zużycia Ro k w EPotwierdza ner g et to y ce energii, niż wynikałoby to ze wzrostu krajowego produktu. Tak pewno będzie dłużej.

W III kwartale br. pokazały się widoczne zmiany w strukturze produkcji energii elektrycznej.

zwiększy się także, z potrzeb inwestycyjnych i kosztów polityki klimatyczno-energetycznej, cena, jaką przyjdzie nam za to zapłacić. Każdemu. W gospodarce podmiotom szczególnie energowrażliwym z zagrożeniem utraty konkurencyjności, a budżetom domowym też nie będzie lżej.

Po trzech kwartałach 2017 (porównania do trzech kwartałów 2016) – zużycie energii równe 124 103 GWh było większe o 2,41%, produkcja ogółem 122 637 GWh była o 3,65% większa (z el. zawodowych o 2,38%). Przy PKB za ten okres wyraźnie wyższym.

Potwierdza to tendencję ostatnich kilku lat – mniejszych przyrostów zużycia energii niż wynikałoby to RYS. 3 ze wzrostu krajowego produktu. Tak pewno będzie Struktura produkcji energii elektrycznej w KSE [%] (opracowanie HLG na podstawie zbiorów własnych oraz PSE OPERATOR S.A.) dłużej. W III kwartale br. pokazały się widoczne zmiany w strukturze produkcji energii elektrycznej.

Istotnie – i to od lat – zwiększa się średnioroczne zapotrzebowanie na moc (w obciążeniach w dni robocze) z 18 510 MW w 1990 roku do 22 832 MW w 2016, tj. więcej o 26,37%. Obserwując w dłuższym horyzoncie czasu warto zauważyć, że średnie roczne zapotrzebowanie sierpnia 2015. Dystrybucja (w skrócie system dostawy energii elektrycznej) ma moc jest w dynamice mniejszej potrzebuje wielu lat i znaczących środków na zwiększenie niż maksymalne w dobowych niezawodności dostaw, a generacja jak wyżej pisałem „nie musi robić nic”, aby z jej szczytach. To także, moim zdaniem, strony niezawodność dostaw stała się przeszłością. Groźną, bo tu na „chybcika” nie tendencja trwała.

W tym samym czasie makda się odrobić zaniechań. symalne obciążenia w szczytach dobowych zwiększyły się o 2 774 RYS 4 MW, tj. o 11,88%, odpowiednio Średnie roczne krajowe zapotrzebowanie na moc oraz maksymalne w dobowych szczytach obciążenia dni roboczych w latach 1990-2016 [MW] z 23 392 MW do 25 546 MW. (opracowanie HLG na podstawie zbiorów własnych oraz PSE OPERATOR S.A.) Po raz kolejny w kilku ostatnich latach saldo wymiany z zagranicą było dodatnie (oddanie 8 576 808 GWh, pobranie 10 042 765 GWh).

Tylko ze Szwecji kupiliśmy 2 371 448 MWh i sprzedaliśmy 124 889 MWh, a z Litwy kupiliśmy 1 044 620 MWh, a sprzedaliśmy 377 861 MWh. To tendencja, która stanie się trwałą z dynamiką rosnącą.

Co z bezpieczeństwem dostaw?

W kontekście bilansowania wydolności KSE jawi się pytanie o nasze bezpieczeństwo energe(opracowanie HLG na podstawie zbiorów własnych oraz PSE OPERATOR S.A.) tyczne. Postrzega go nieco inaczej odbiorca indywidualny, inaczej drobny przedsiębiorca i duży przeCo z bezpieczeństwem dostaw?

RYS. 5 mysł, czy też na końcu inwestor.

Ograniczenia energii w Polscebilansowania [MW] z lat 2006-2016wydolności i sześciu miesięcy 2017 Wdostaw kontekście KSE jawi się pytanie o nasze Wszyscy jednak zgodnie oczekują (opracowanie HLG na podstawie PSE OPERATOR S.A.)Postrzega go nieco inaczej odbiorca indywidualny, bezpieczeństwo energetyczne. nieprzerwanych dostaw w cenach inaczej drobny przedsiębiorca i duży przemysł czy też na końcu inwestor. Wszyscy Nie zmienimy w horyzoncie wielu lat radykalnie do zaakceptowania. W pierwszej połowie 2017 roku jednak zgodnie oczekują nieprzerwanych dostaw w cenach do zaakceptowania! struktury zużycia energii pierwotnej. Zwiększy się nie dostarczono odbiorcom końcowym od początku W pierwszej połowie 2017 roku nie dostarczono odbiorcom końcowym od początku rokuNie 9 171 udział odnawialnej i gazu. Bez wątpienia roku 9 171 MWh, co energetyki stanowiło 0,00113% rocznego zużycia finalnego. byłoMWh, co stanowiło 0,00113% rocznego RYS 4. Średnie roczne krajowe zapotrzebowanie na moc oraz maksymalne w dobowych szczytach obciążenia dni roboczych w latach 1990-2016 [MW]

przerw w dostawach z przyczyn generacji. To przede wszystkim niewydolność w systemie przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej (bywa z przyczyn pogodowych).

Tak było od wielu lat z wyjątkiem pamiętnego 10anomalii ECiZ 8/2017

RYS. 5 Ograniczenia dostaw energii w Polsce [MW] z lat 2006-2016 i sześciu miesięcy 2017 (opracowanie HLG na podstawie PSE OPERATOR S.A.)

R o k w E ner g et y ce

Przed elektroenergetyką w Polsce wielkie potrzeby inwestycyjne. Określa je skala wyzwań, a determinuje zdolność do pozyskania kapitału i możliwość wykorzystania wypracowanego zysku. Dla przykładu wybrane wyniki z półroczy. zużycia finalnego. Nie było przerw w dostawach z przy-

czyn generacji. To przede wszystkim niewydolność w systemie przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej (bywa z przyczyn anomalii pogodowych). Tak było od wielu lat, z wyjątkiem pamiętnego sierpnia 2015.

Dystrybucja (w skrócie: system dostawy energii elektrycznej) potrzebuje wielu lat i znaczących środków na zwiększenie niezawodności dostaw, a generacja, jak wyżej pisałem, „nie musi robić nic”, aby z jej strony niezawodność dostaw stała się przeszłością. Groźną, bo tu na „chybcika” nie da się odrobić zaniechań.

TAB. 1 TAB. 1 *Łącznie wszystkie EL i EC Przed elektroenergetyką w Polsce wielkie potrzeby *Łącznie wszystkie EL i EC (opracowanie na materiałów podstawie ARES.A i zbiorów własnych) (opracowanie własnewłasne na podstawie ARE materiałów S.A i zbiorów własnych) inwestycyjne. Określa je skala wyzwań, a determinuje zdolność do pozyskania kapitału i możliwość wykorzystania wypracowanego zysku. Dla przykładu wybrane wyniki z półroczy.

Elektrownie na węglu kamiennym „zarobiły” mniej niż w roku ubiegłym, ale i na Elektrownie na węglu kamiennym „zarobiły” mniej brunatnym niż w roku ubiegłym, ale i na brunatnym „cudów” „cudów” nie było. Przypomnijmy przy okazji koszty zużytego paliwa (dla węgla kamiennego „tanio czyli dobrze” już się kończy). nie było. Przypomnijmy przy okazji koszty zużytego paliwa (dla węgla kamiennego „tanio czyli dobrze” TAB. 2 * Elektrownie zawodowe cieplne już się kończy). (opracowanie własne na podstawie materiałów ARES.A i zbiorów własnych) Cena energii elektrycznej sprzedanej przez wytwórców nadal nie spełnia ich oczekiwań, co więcej, już 2 * Elektrownie zawodowe cieplne także dla węgla brunatnego jest bardzo bliska jednost-TAB.Cena TAB. 2 energii elektrycznej sprzedanej przez wytwórców nadal nie spełnia ich oczekiwań, cowłasne więcejna cieplne już takżemateriałów dla węgla brunatnego jest bardzo bliska * Elektrownie zawodowe (opracowanie podstawie ARES.A i zbiorów własnych) kowych kosztów energii elektrycznej sprzedanej. Na jednostkowych kosztów energii materiałów elektrycznej sprzedanej.

Na radykalną zmianę tego (opracowanie własne na podstawie ARE S.A i zbiorów własnych) radykalną zmianę tego stanu rzeczy trudno liczyć także stanu rzeczy trudno liczyć także z przyczyn wewnętrznej strategii grup kapitałowych z przyczyn wewnętrznej strategii grup kapitałowych (lokowanie centrum kosztów po stronie wytwarzania).

Cena energii elektrycznej sprzedanej przez wytwórców nadal nie spełnia ich (lokowanie centrum kosztów po stronie wytwarzania). oczekiwań, co więcej już także dla węgla brunatnego jest bardzo bliska Istotnie się zmieniła struktura sprzedaży energii jednostkowych kosztów energii elektrycznej sprzedanej. Na radykalną zmianę tego elektrycznej, licząc łącznie w elektrowniach stanu i elek-rzeczy trudno liczyć także z przyczyn wewnętrznej strategii grup kapitałowych trociepłowniach. O połowę zmniejszył się (lokowanie udział centrum kosztów po stronie wytwarzania). sprzedaży na rynku giełdowym terminowym, aby znacząco przenieść się do przedsiębiorstw obrotu. Moim zdaniem nie należy oczekiwać zmian tej tendencji. Średnie ceny energii elektrycznej sprzedanej odbiorcom finalnym były nieco wyższe. Tu rynek TAB. 3 Ceny ogółem – razem EL i EC bez EC niezależnych na wszystkich kierunkach regulatorem, albo uczciwiej „prawie rynek i prawie reTAB. 3 sprzedaży gulator”. Gwałtownych wzrostów cen za samą energię Ceny ogółem – razem EL i EC bez EC niezależnych na wszystkich kierunkach sprzedaży (opracowanie własne na podstawie materiałów ARES.A i zbiorów własnych) (opracowanie własne na podstawie materiałów ARE S.A i zbiorów własnych) elektryczną, nie powinniśmy się obawiać. Podkreślę jeszcze raz, za samą energię.

Istotnie się zmieniła struktura sprzedaży energii elektrycznej licząc łącznie Zwiększają się i będą się zwiększać opłaty dystryw elektrowniach i elektrociepłowniach. O połowę zmniejszył się udział sprzedaży na bucyjne. Potrzeby inwestycyjne OSD będą mocnymTAB. 3 Ceny ogółem – razem EL i EC bez EC niezależnych na wszystkich kierunkach rynku giełdowym terminowym, aby znacząco przenieść się do Przedsiębiorstw argumentem, aby z decyzji regulatora dynamikasprzedaży zmian Obrotu. Moim zdaniem nie należy oczekiwać zmian tej tendencji. nie będzie maleć. (opracowanie własne na podstawie materiałów ARES.A i zbiorów własnych) W grupach kapitałowych elektroenergetyki wynik skonsolidowany – co oczywiste – tworzony, ale i planowany jest w całym łańcuchu podmiotów zależnych.Istotnie się zmieniła struktura sprzedaży energii elektrycznej licząc łącznie Od paliwa do odbiorcy końcowego przetworzonej w elektrowniach i elektrociepłowniach. O połowę zmniejszył się udział sprzedaży na rynku energii. Strategia tworzenia wyniku łącznego jest giełdowym terminowym, aby znacząco przenieść się do Przedsiębiorstw zmienna. Bywało okresowo ze zmianą obszarówObrotu. zysku Moim zdaniem nie należy oczekiwać zmian tej tendencji. i kosztów. Od jakiegoś czasu obszar paliw i generacji to mniejsze zyski. I to pewnie rychło się nie zmieni.

Dystrybucja i obrót, ale przede wszystkim dystrybucja, generują wyraźnie stabilniejsze, ale i wyższe zyski.

Przy zróżnicowaniu grup kapitałowych, oczywiste RYS.co 6 Struktura sprzedaży energii elektrycznej [%] w elektrowniach i elektrociepłownia RYS. 6 z wielkości i struktury, widoczna jestRazem różna dynamika EL i EC bez EC niezależnych wszytkich kierunkach sprzedaży Razem EL i EC bez EC Struktura sprzedaży energiina elektrycznej [%] w elektrowniach i elektrociepłowniach. tych zmian. Widać to w wynikach wstępnych po trzech niezależnych na wszytkich kierunkach sprzedaży (opracowanie własne (opracowanie na podstawie ARES.A i zbiorów własnych) własne namateriałów podstawie materiałów ARE S.A i zbiorów własnych) kwartałach (ogłoszonych przed weryfikacją).

Z nich

Średnie ceny energii elektrycznej sprzedanej odbiorcom finalnym były niec wyższe. Tu rynek regulatorem, albo uczciwiej „prawie rynek i prawie regulato 11 Gwałtownych wzrostów cen za samą energię elektrycznąECiZnie8/2017 powinniśmy s obawiać. Podkreślę jeszcze raz, za samą energię.

(opracowanie własne na podstawie materiałów ARES.A i zbiorów własnych)

Zwiększają i będą się zwiększać opłaty dystrybucyjne.

Potrzeby Średnie cenysię energii elektrycznej sprzedanej odbiorcom finalnym były nieco inwestycyjne OSD będą mocnymalbo argumentem z decyzji wyższe.

Tu rynek regulatorem, uczciwiej aby „prawie rynekregulatora i prawie dynamika regulator”.

R obędzie k w Emaleć. ner g cen et y ce zmian nie Gwałtownych wzrostów za samą energię elektryczną nie powinniśmy się obawiać. Podkreślę jeszcze raz, za samą energię.

COP-23 w Bonn. Tam zawołanie: „ochrona klimatu zdecyduje o losach ludzkości”. To – i nie tylko to – z wypowiedzi kanclerz Niemiec Angeli Merkel, znaczy, że pozostaniemy w niezmiennej filozofii polityki klimatyczno-energetycznej. Konsekwentnie i drogo, i antywęglowo. A jeśli konsekwentnie i jeszcze drożej, to jak powiedział prezydent Francji Emmanuel Macron (wystąpienie z 15 listopada 2017): „wobec braku wsparcia ze strony USA, UE musi uzupełnić fundusze na Międzyrządowy Zespół ds. Klimatu (IPCC)”.

Rozstrzygnięcia w tej materii mają zapaść w grudniu TAB. 4 *[zł/MWh], w umowach przez POzwiększać SD w Paryżu, gdzie z założenia Protokół Paryski (COP-21) Zwiększają się kompleksowych i będą się opłaty dystrybucyjne. Potrzeby (opracowanie własne na podstawie materiałów ARE S.A i zbiorów własnych) inwestycyjne OSD będą mocnym argumentem aby z decyzji regulatora dynamika zostanie rozpisany na cele z określeniem źródeł ich zmian nie będzie maleć. finansowania. To bardzo, bardzo poważne wyzwania dla Polski. Po pierwsze dlatego, że szereg pożytków TAB. 5 *[zł/MWh], ogółem odbiorcy najogólniej z polityki klimatyczno-energetycznej UE (opracowanie własne na podstawie materiałów ARES.A i zbiorów własnych) opłacimy znaczącymi kosztami, a po wtóre, że na W grupach kapitałowych elektroenergetyki wynik skonsolidowany – tej codrodze jest „tylko jeden kierunek ruchu”. I to oczywiste – tworzony, ale i planowany jest w całym łańcuchu podmiotów zależnych. z zadaną dużą prędkością dla wszystkich jednakowo.

TAB. 4 *[zł/MWh], w umowach kompleksowych przez PO SD Od paliwa do odbiorcy końcowego przetworzonej energii. Strategia tworzenia wyniku A przecież zdążać do celu można wolniej a równie (opracowanie własne na podstawie materiałów ARES.A i zbiorówobszarów własnych) zysku i kosztów. Od łącznego jest zmienna.

Bywało okresowo ze zmianą skutecznie. Widać to z dotychczasowych zmian jakiegoś czasu obszar paliw i generacji to mniejsze zyski. I to pewno rychło się w nienaszej gospodarce, ale przede wszystkim energezmieni. Dystrybucja i obrót, ale przede wszystkim dystrybucja, generują wyraźnie tyce. Wszak to w Polsce mamy warte zauważenia co stabilniejsze, TAB. 5 ale i wyższe zyski. Przy zróżnicowaniu grup kapitałowych, co oczywiste do skali i tempa zmiany proklimatyczne gospodarki. z wielkości i struktury, widoczna jest różna dynamika tych zmian. Widać to w *[zł/MWh], ogółem odbiorcy Z zapowiedzi COP-23 i nie tylko, trudno liczyć na własne po na podstawie ARE S.A i zbiorów własnych) przed weryfikacją). Z nich wynikach(opracowanie wstępnych trzechmateriałów kwartałach (ogłoszonych zauważenie tego przez liderów wiodących krajów Eutrakże rokowania lepszych wyników za cały 2017 rok niż za rok poprzedni. ropy (z wielu powodów, bywa, odległych od ochrony klimatu). Bo tak to już jest, że poruszający się wolniej irytują! Szczególnie tych, którzy w szybkości procesów i skali obciążeń z polityki klimatyczno-energetycznej lokują swoje interesy.

TAB. 5 *[zł/MWh], ogółem odbiorcy Strategie polityk energetycznych państw UE są (opracowanie własne na podstawie materiałów ARES.A i zbiorów własnych) z natury rzeczy różne. Prawo ich tworzenia z uwzględwłasnych racji jest niepodważalne i jako W grupach kapitałowych elektroenergetyki wynik skonsolidowany –nieniem co takie mieści się w najszerzej pojętej suwerenności. oczywiste – tworzony, ale i planowany jest w całym łańcuchu podmiotów zależnych.

Bezpieczeństwo energetyczne UE powinno i może Od paliwa do odbiorcy końcowego przetworzonej energii. Strategia tworzenia wyniku wynikać łącznego jest zmienna. Bywało okresowo ze zmianą obszarów zysku i kosztów.

Od z sumy strategii bezpieczeństw energetycznych krajowych.

Jesteśmy przed kolejnym 24. szczytem jakiegoś czasu obszar paliw i generacji to mniejsze zyski. I to pewno rychło się nie klimatycznym w Katowicach. Jakże słusznym byłoby zmieni. Dystrybucja i obrót, ale przede wszystkim dystrybucja, generują wyraźnie okiełznać głoszone już dziś ambicje, aby było to na stabilniejsze, ale i wyższe zyski. Przy zróżnicowaniu grup kapitałowych, co oczywiste miarę protokołu z Kioto”. Raczej winniśmy w KaRYS. 7i struktury, widoczna jest różna dynamika tych zmian. Widać „na z wielkości to w elektroenergetyki w Polscekwartałach po III kwartałach na działalności energetycznej [mlnweryfikacją). zł] – wskazując nasze osiągnięcia w ochronie wynikachZ wyników wstępnych po trzech (ogłoszonych przed Ztowicach nich (opracowanie własne na podstawie wstępnych raportów spółek) środowiska i klimatu – prowokować do refleksji nad trakże rokowania lepszych wyników za cały 2017 rok niż za rok poprzedni. stanem rzeczy i zawołać do organizacji gospodarczych trakże rokowania lepszych wyników za cały 2017 rok Unii Europejskiej, polityków i organizacji społecznych: – spowodujmy działania dla przyjęcia racjonalnych niż za rok poprzedni. rozstrzygnięć stanowiących o zbiorowym bezpieczeństwie energetycznym EUROPY, z zachowaniem konkuDokąd zmierzamy?

W konkluzji przedstawionych danych i ich au- rencyjności gospodarki przy ograniczeniu negatywnego torskich osądów, warto odpowiedzieć na pytanie: wpływu rozwoju gospodarki na środowisko. … Z zachowaniem niezbywalnego i suwerennego dokąd zmierzamy? Globalne niepokoje i traktowanie nośników energii jako newralgicznego oręża prawa państw wspólnoty do stanowienia o tym! dla realizacji celów politycznych wymusza bardziej niż kiedykolwiek dla całej Wspólnoty Europejskiej ________________________________________________ Tekst oddany do druku 2 grudnia. W artykule potrzebę długookresowej strategii bezpieczeństwa korzystałem z materiałów ARE S.A., URE, PSE S.A. energetycznego. Pośród podstawowych celów polityki i zbiorów własnych klimatyczno-energetycznej bardziej niż dotąd jawi się potrzeba jej dookreślenia. Dzieje się tak po kolejnym

12 ECiZ 8/2017

Reklama

Niezawodność płynąca z czystego oleju Aplikacje CJC™ w energetyce: • • • • • • • • • •

Układy smarowania turbin Układy sterowania turbin Przekładnie pomocnicze Hydraulika żurawi i dźwigów Przekładnie młynów węgla Układy wysokiego ciśnienia Układy niskiego ciśnienia Dmuchawy i wentylatory Pozostałe systemy hydrauliczne Transformatory

Filtry bocznikowe CJC™ chronią twoje systemy olejowe całą dobę

Clean Oil - Bright Ideas C.C.JENSEN Polska Sp. z o. o. | +48 (0)22 648 83 43 ccjensen@ccjensen.com.pl | www.cjc.dk/pl