"Εκπαιδευτικοί στην πρώτη γραμμή" Αναδεικνύοντας τον ρόλο του σχολείου και των εκπαιδευτικών στην αντιμετώπιση της παιδικής κακοποίησης μέσα από τη μελέτη περίπτωσης (case study) και «αναμνησιακές αναφορές» (memory work) Μαργαρίτα Γερούκη, Eκπ/κος Πρωτοβάθμιας, Πτυχίο & Μεταπτυχιακό στις Επιστήμες της Υγείας, Υποψήφια διδάκτωρ Πανεπιστημίου του Ελσίνκι, Τμήμα Εφαρμοσμένων Επιστημών της Εκπαίδευσης www.mv.helsinki.fi/gerouki margarita.gerouki@helsinki.fi
Learning is experience. Everything else is just information (Albert Einstein)
Μια ποιοτική έρευνα γύρω από τις εμπειρίες των εκπαιδευτικών στην τάξη Πολλαπλές φωνές Αφήγηση σε δύο χρόνους
Το κακοποιημένο, παραμελημένο παιδί στο σχολικό περιβάλλον • Το σχολείο είναι συνήθως το μόνο μέρος όπου μπορεί να αναγνωριστεί το παιδί θύμα και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η κακοποίηση, παραμέληση μπορεί να είναι καθημερινή πραγματικότητα για αρκετά από τα παιδιά που θα αναλάβουν κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους. • Πρέπει οι εκπαιδευτικοί να είναι ενήμεροι για τα βασικά συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται το φαινόμενο αυτό. Είναι δυνατό το παιδί θύμα να διαχειρίζεται την κατάστασή του με διαφορετικούς τρόπους που βρίσκονται στους αντίποδες του φάσματος συμπεριφοράς, από απόλυτα παθητική, καταθλιπτική συμπεριφορά μέχρι έντονη βιαιότητα κι επιθετικότητα.
Οι σχέσεις με το οικογενειακό περιβάλλον • Οι εκπαιδευτικοί πολλές φορές γνωρίζουν ιδιωτικές πτυχές της ζωής των παιδιών. Οποιαδήποτε θετική επιρροή που μπορεί να έχει η εκπαιδευτικός στους γονείς του κακοποιημένου ή παραμελημένου παιδιού μπορεί να βοηθήσει σε σημαντικά στην αποκατάστασή του. • Αδυναμία να συνεργαστούν οι εκπαιδευτικοί με τους γονείς δεν είναι φαινόμενο ασυνήθιστο. Αυτό συνήθως δημιουργεί ακόμη δυσκολότερες συνθήκες για το παιδί που βρίσκεται σε κίνδυνο. • Είναι δυνατό οι γονείς να αντιστέκονται στην προσπάθεια του σχολείου να διαγνώσει τις αιτίες κι αντιμετωπίσει την προβληματική συμπεριφορά του παιδιού.
Οι σχέσεις με το σύνολο της τάξης • Η εκπαιδευτικός έχει να διαχειριστεί τέτοια θέματα μέσα σε ένα σύστημα, το σύστημα της τάξης. • Αναγκάζεται να επιλέξει τρόπους διαχείρισης που δε θεωρεί σωστούς αλλά που ακολουθεί για να συμβιβάσει την ήδη ταραγμένη ατμόσφαιρα στην τάξη και τις τεταμένες σχέσεις του παιδιού με την ομάδα. • Αρνητικά συναισθήματα από την προσπάθεια διαχείρισης τέτοιων καταστάσεων αλλά και φόβοι για την προσωπική της ασφάλεια από την επαφή με το περιβάλλον του παιδιού επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση της εκπαιδευτικού κι έχουν επίπτωση τόσο στο εκπαιδευτικό της έργο όσο και στη στάση της απέναντι στη ζωή και τους ανθρώπους.
Συμπεράσματα • Δυναμική του φαινομένου • Έρευνα στους σχολικούς χώρους • Ενεργός ο ρόλος του σχολείου – ανίσχευση – παρέμβαση • Επιρρεάζει αρνητικά όλο το σχολικό κλίμα και ιδιαίτερα την εκπαιδευτικό
Προτάσεις • Ευελιξία στη διαδικασία παραπομπής περιπτώσεων για εξέταση • Ενημέρωση ΟΛΩΝ των ενδιαφερόμενων • Υπεύθυνη εκπ/κος σε επίπεδο σχολείου • Το σύστημα του "Βοηθού Δασκάλου" • Στηριξη – Υποστήριξη, εκπαιδευτικών
Το χαμόγελό τους μας ενώνει! Ευχαριστώ