ρε· ματιά
[rematxá]
μεταξύ αστικού και φυσικού
: (ξανα)κοιτάζοντας το στοιχείο του νερού στην πόλη ~. [re (αγγλ.) + ματιά]
Διπλωματική Εργασία Γεωργιάδου Μαργαρίτα | Κυριακάκι-Γραμματικάκη Μαρία Επιβλέποντας καθηγητής: Παπαδόπουλος Σπύρος Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών | Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Ακαδ. Έτος 2019-2020 Συμπεριλαμβάνει κομμάτια από την παρουσίαση
ρε· ματιά μεταξύ αστικού και φυσικού
Περίληψη Το θέμα της συγκεκριμένης διπλωματικής εργασίας εστιάζει στην περιοχή της Ρεματιάς Χαλανδρίου-Βριλησσίων. Η Ρεματιά, στο συγκεκριμένο τμήμα της, αποτελεί ένα από τα λίγα ανοιχτά ρέματα στην πόλη της Αθήνας, με πλούσια ιστορία ανά τα χρόνια. Όμως, όπως και οι περισσότεροι φυσικοί υδάτινοι αγωγοί στην Αθήνα, έχει δεχτεί και αυτή διάφορες παράνομες ή νόμιμες παρεμβάσεις, οι οποίες έχουν διασπάσει τον ενιαίο φυσικό της χαρακτήρα. Επιχειρείται, επομένως, μέσα από το σχεδιασμό η ανάδειξη και η ενεργοποίηση ενός δημόσιου χώρου που ταλαντεύεται ανάμεσα στο φυσικό και το αστικό τοπίο. Σκοπός είναι τόσο η καλύτερη διαχείριση του υδάτινου στοιχείου όσο και το να δοθεί η δυνατότητα σε όλους τους κατοίκους να την εξερευνήσουν. Ένας ελεύθερος και ταυτόχρονα οργανωμένος χώρος με τις δικιές του αφηγήσεις, ο οποίος θα λειτουργήσει ως μια αναθεωρημένη σχέση με τον πυκνό αστικό ιστό και στην συνέχεια θα αποτελέσει ένα επιμέρους σχόλιο για τα υπόλοιπα ρέματα στην πόλη της Αθήνας.
Abstract Τhe subject of this thesis concerns a stream, located between the regions of Chalandri and Vrilissia in Athens. This particular part of the stream is one of the few remaining uncovered streams in the city and bearing historical significance in the passage of time. Nevertheless, like the most cases of water canals in Athens, the stream has been affected by various illegal and or legal interventions, which consequently disrupted its unique natural character. Therefore, our proposal attempts to highlight and activate this public space, challenging the design between the urban and the natural landscape. The purpose of the project is to accomplish a better water management of the area and also to attain public access. Thus, we create narratives in a free and at the same time organised environment redirecting this natural habitat in the urban web. Furthermore, the proposal may be considered as a commentary for the rest streams in the city.
Περιεχόμενα 01 Εισαγωγή
1
02 Ανάλυση
5
Παρατήρηση Περιοχής
Χρονοδιάγραμμα
17
Διάγραμμα Βροχόπτωσης
19
Διάγραμμα Ροής-Ομβρίων
20
Διάγραμμα Βλάστησης
21
Διάγραμμα Πρασίνου-Ζωνών Προστασίας
22
Διάγραμμα Πληθυσμού
23
Διάγραμμα Κινήσεων-Χρήσεων
24
03 Σχεδιασμός Eξέλιξη Ιδέας
9
25 30
Διάγραμμα Απαλλοτριώσεων-Πρόγραμμα
31
Ζώνες Σχεδιασμού
32
Διαγράμματα Εποχικότητας
33
Διάγραμμα Εποχικών Φυτεύσεων
34
Γενικό Σχέδιο
35
Μορφολογία Κοίτης
37
Τοπογραφικό
38
Πάρκο Σκύλων
39
Θέατρο Ρεματιάς
41
Χώρος Δημιουργικού Παιχνιδιού
43
Χώρος Υπαίθριας Άθλησης
45
Καλλιέργειες Λουλουδιών
47
Γέφυρα
49
Αστική Παραλία
51
Προοπτική Αναπαράσταση
53
Αστικός Εξοπλισμός
55
04 Κατασκευή
57
Υδατοδιαπερατό Δάπεδο
61
Αντιπλημμυρικές Ζώνες
62
Στήριξη Πρανών
64
Αρθρωτή Δεξαμενή
67
Αυλάκι Κοίτης
68
Παρουσίαση Παράρτημα
69
Βιβλιογραφία
87
85
01 Εισαγωγή
01
Εισαγωγή
Αφορμή για την επιλογή του συγκεκριμένου θέματος στάθηκε τόσο η επαφή μας σε μαθήματα του Τμήματος που αφορούσαν το υδάτινο στοιχείο όσο και η προσωπική μας επαφή με το χώρο της Ρεματιάς. Η Ρεματιά αποτελεί ένα από τα λίγα ανοιχτά ρέματα στην πόλη της Αθήνας (τουλάχιστον σε ένα μεγάλο τμήμα της), με πλούσια ιστορία και συνεχείς κινήσεις κατοίκων για την προστασία της ως ένα ζωτικό κομμάτι της περιοχής. Παρ’ όλ’ αυτά η Ρεματιά, όπως και τα περισσότερα ρέματα και ποτάμια στην Αθήνα, έχει δεχτεί διάφορες παράνομες ή νόμιμες παρεμβάσεις οι οποίες έχουν αλλοιώσει το χαρακτήρα της. Είναι ευρέως γνωστό, ότι κυρίαρχη αντίληψη για το σχεδιασμό́ των ρεμάτων, εδώ και πολλά χρόνια, αποτελούσε είτε η υπόγεια διευθέτηση της κοίτης είτε το ολοκληρωτικό μπάζωμά τους ώστε κατά βάση να περάσει από πάνω τους το οδικό δίκτυο. Από τις αρχές του 19ου αιώνα αντιμετωπίζονται ως εστίες βρωμιάς, ως μια πληγή της πόλης που έπρεπε να καλυφθεί και να εξαφανιστεί. Αυτός ο τρόπος διευθέτησης των ρεμάτων, ταυτιζόταν εδώ και πολύ καιρό με τον εκσυγχρονισμό και την εξυγίανση. Όμως, οι επανειλημμένες καταστροφές τα τελευταία χρόνια από́ πλημμύρες στην πόλη ξανανοίγουν σταδιακά το ζήτημα νέας διευθέτησής τους.
3
Η ανάγκη μας, λοιπόν, να επαναπροσδιορίσουμε το ρόλο του υδάτινου αλλά και του φυσικού στοιχείου γενικότερα μέσα στην πόλη, να δημιουργήσουμε νέες χωρικές αφηγήσεις μέσω της ενεργοποίησης μίας αμφιλεγόμενης περιοχής οδήγησαν στο σχεδιασμό της πρότασης που θα παρουσιαστεί στη συνέχεια. Προσπαθήσαμε να αντιμετωπίσουμε το χώρο της Ρεματιάς ως ένα οργανωμένο φυσικό περιβάλλον μέσα στο χαοτικό αστικό ιστό. Να κατασταθεί η Ρεματιά προσβάσιμη σε όλους τους κατοίκους της περιοχής, και κατ’ επέκταση όλης της Αθήνας, διατηρώντας και ενισχύοντας το στοιχείο της φύσης μέσα στην πόλη και στην συνέχεια να αποτελέσει ένα επιμέρους σχόλιο για τα υπόλοιπα ρέματα στην πόλη. Έτσι προέκυψε και ο τίτλος της εργασίας “Ρεματιά, ξανακοιτάζοντας το στοιχείο του νερού στην πόλη”, που ουσιαστικά θέλει να επισημάνει ότι ο τρόπος διαχείρισης της Ρεματιάς μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα για τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τους φυσικούς υδάτινους αγωγούς.
4
02 Ανάλυση
02
Ανάλυση
Η Ρεματιά (Ρέμα Πολύδροσου ή Ρέμα Χαλανδρίου) είναι ουσιαστικά ένας μεγάλος χείμαρρος, ο οποίος πηγάζει από́ τις παρυφές του Πεντελικού όρους, διατρέχει τους δήμους Μελισσίων, Βριλησσίων, Αμαρουσίου και Χαλανδρίου, στρίβει στην περιοχή της Φιλοθέης, όπου στη συνέχεια ενώνεται με το ρέμα του Ποδονίφτη και τελικά εκβάλλει στον Κηφισό ποταμό. Έχει συνολικό μήκος 6,6 χλμ με υπογειοποιημένα τμήματα στη σύγκλιση των οδών Α. Παπανδρέου και Λεωφ. Πεντέλης, στην Αττική οδό και στο κέντρο Χαλανδρίου μέχρι τον Ποδονίφτη. Το ανοιχτό της τμήμα είναι περίπου 4 χλμ. Στο κομμάτι του Χαλανδρίου, από το ύψος της εκκλησίας του Αγ. Αθανασίου, υπάρχει νερό όλο το χρόνο, ενώ στο υπόλοιπο τμήμα κατά τους θερινούς μήνες μένει ξερό. Οι κλίσεις της κοίτης ποικίλλουν αναλόγως την περιοχή με το εύρος διακύμανσης να είναι από 2% έως και 47%.
Το Χαλάνδρι οφείλει το όνομά του στη Ρεματιά. Η πλέον αποδεκτή εκδοχή́ είναι «η ρεματιά του θείου»: χαλά=θείος (τουρκική́ λέξη, προσφώνηση των μεγαλύτερων σε ηλικία) και ντε- ρέ= ρέμα.
7
Μελίσσια
Μαρούσι Βριλήσσια
Χαλάνδρι
Κηφισός
Ποδονίφτης
Ρεματιά
8
02 Παρατήρηση Περιοχής
Ο χώρος της Ρεματιάς αποτελεί ένα μοναδικό φυσικό περιβάλλον που περιβάλλεται από τον αναπτυσσόμενο αστικό χώρο. Διασχίζει την πόλη, την ακουμπάει και παρ’ όλ’ αυτά όταν μπαίνεις μέσα του βρίσκεσαι σε έναν άλλο κόσμο. Λειτουργεί σαν μία πράσινη κουρτίνα, που σε απομονώνει από την υπόλοιπη πόλη, από τις εικόνες και τους ήχους της. Οι επισκέψεις μας στο χώρο μας έδειξαν, ότι αρκετοί πολίτες προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν ενεργά την περιοχή τόσο για αναψυχή όσο και δραστηριότητες, όπως είναι για παράδειγμα το πάρκο σκύλων με τα τραπεζάκια του, η διοργάνωση πεζοποριών ή το Φεστιβάλ Ρεματιάς, ένα γεγονός που προσπάθεί να δημιουργήσει μια πολιτιστική κληρονομιά σε συνάρτηση πάντα με το χώρο της Ρεματιάς. Όμως, η προσπάθεια αυτή για ενεργοποίηση του χώρου συχνά αντιμετωπίζει προβλήματα λόγω έλλειψης κατάλληλων υποδομών και προσβασιμότητας. Προσπαθώντας να διασχίσουμε το ρέμα κατά μήκος του συχνά αντιμετωπίζαμε όχι μόνο φυσικά αλλά και τεχνητά εμπόδια, όπως ήταν η περίφραξη χώρων κυρίως απο κατοικίες οι οποίες χρησιμοποιούνε το χώρο της Ρεματιάς σαν ιδιωτική αυλή-κήπο.
9
Γι’ αυτό το λόγο αρκετές φορές βρίσκεσαι σε διαδρομές που δεν οδηγούν πουθενά αναγκαζόμενος να γυρίσεις προς τα πίσω ή να βγείς στο δρόμο. Ακόμα όμως και αν θέλεις να τη διασχίσεις από το πάνω μέρος της, στο ύψος του δρόμου, οι συνθήκες δεν είναι οι καλύτερες, αφού υπάρχει το ίδιο πρόβλημα με την ύπαρξη κατοικιών που φράζουν τη διαδρομή αλλά και σε μεγάλο τμήμα απουσιάζει η πεζοδρόμηση. Ακόμα και σαν ποδηλάτης θα συναντήσεις κάποιες δυσκολίες για τους ίδιους λόγους. Επιπλέον, ακόμα ένα γεγονός που μας έκανε εντύπωση ήταν ο βίαιος διαχωρισμός του ρέματος από την Αττική Οδό. Μία παρέμβαση τόσο αισθητή στον περιπατητή, ο οποίος πρέπει να τη διασχίσει μέσω διαβάσεων για να ακολουθήσει την πορεία της Ρεματιάς και να συνεχίσει τον περίπατό του. Όλες αυτές, λοιπόν οι παρατηρήσεις μας δημιούργησαν την ανάγκη να κάνουμε μια πρόταση για ένα σχεδιασμό που θα αντιμετωπίσει αυτά τα θέματα, θα ενώσει τη Ρεματιά με τον αστικό ιστό και θα εδρεώσει την παρουσία της ως ένα σημαντικό και αναπόσπαστο κομμάτι της περιοχής.
10
02
11
Παρατήρηση Περιοχής
12
02
13
Παρατήρηση Περιοχής
14
02
15
Παρατήρηση Περιοχής
16
02
17
Χρονοδιάγραμμα
18
02
19
Διάγραμμα Βροχόπτωσης
Διάγραμμα Ροής-Ομβρίων
02
Δίκτυο ομβρίων
20
02
21
Διάγραμμα Βλάστησης
Διάγραμμα Πρασίνου-Ζωνών Προστασίας
02
Ζώνη Προστασίας Α Ζώνη Προστασίας Β
22
02
Διάγραμμα Πληθυσμού
Χαλάνδρι
23
Βριλήσσια
Διάγραμμα Κινήσεων-Χρήσεων
02
Λεωφόρος Διέλευση οχημάτων Διέλευση πεζών Αυτοκινητόδρομος ταχείας κυκλοφορίας Ποδηλατόδρομος
Παιδική Χαρά
playG
Σχολείο
schools
playG
Εκκλησίαschools
churchez
Νοσοκομείο
hospital
churchez
hospital
24
03 Σχεδιασμός
03
Σχεδιασμός
Παρατηρήσαμε τη Ρεματιά τόσο σε επίπεδο ανθρώπινης κλίμακας όσο και από αεροφωτογραφίες. Βρήκαμε ενδιαφέρον στην φιδίσια γεωμετρία της και στους ελιγμούς που ξεδιπλώνονται σε όλο το μήκος της. Στο σύνολό της την αντιληφθήκαμε σαν μια ρίζα ενός μεγάλου φυτού, ενώ ταυτόχρονα τη συνδέσαμε με τη μορφή σπασμένων καλωδίων που απλώνονται με μια χαοτική πορεία, και καταλήξαμε στο πάντρεμα αυτών των δύο χαρακτηριστικών. Ένα απογυμνωμένο καλώδιο με εκτεθειμένο το εσωτερικό του, το οποίο για χρόνια θεωρούταν επικίνδυνο. Μέσω του σχεδιασμού βλέπουμε αυτό το καλώδιο όχι ως κάτι επικίνδυνο, όχι ως κάτι που πρέπει να καλυφθεί, αλλά ως μια ευκαιρία να διοχετεύσει η φύση την ενέργειά της στον αστικό ιστό. Ταυτόχρονα όμως είναι και μια ρίζα, η οποία προσπαθεί να βρει χώρο και τρόπο να επεκταθεί. Οι Ντελέζ και Γκουαταρί συγκεκριμένα αναφέρουν: “Μια ρίζα μπορεί να σπάσει, να σπάσει σε ένα δεδομένο σημείο, αλλά θα ξεκινήσει πάλι σε μια από τις παλιές γραμμές της, ή σε νέες γραμμές.” Η ιδιότητα, λοιπόν, αυτή της ρίζας να γιατρεύεται, να συνεχίζει, να εξαπλώνεται και να «παγιώνεται» με την πάροδο του χρόνου αποτέλεσε μαζί με την έννοια του σπόρου βασική ιδέα για το σχεδιασμό.
27
Σε εννοιολογικό επίπεδο, ο σπόρος συμβολίζει τη γέννηση, την αρχή, το νέο. Στη συνέχεια ο σπόρος αυτός θα βγάλει ρίζες, οι οποίες σταδιακά θα αναπτυχθούν, θα εξαπλωθούν προς πάσα κατεύθυνση και θα σταθεροποιήσουν το σπόρο στο χώμα. Μεταφέροντας, λοιπόν, αυτό το εννοιολογικό πλαίσιο στο σχεδιασμό της Ρεματιάς μεταφράσαμε σαν σπόρο τις λειτουργίες τις οποίες τοποθετούμε κατά μήκος της. Τοποθετώντας μία λειτουργία, ή φυτεύοντας ένα σπόρο αντίστοιχα, γίνεται η προσπάθεια να γεννηθεί κάτι νέο, σημειώνεται η αρχή μιας καινούριας κατάστασης, η οποία θα ενεργοποιήσει την ευρύτερη περιοχή, θα προσελκύσει κόσμο και τελικά θα “ριζώσει” σαν ένα ακόμα κομμάτι του αστικού ιστού. Με αυτό τον τρόπο αποφασίσαμε να διαμορφώσουμε τη Ρεματιά, δημιουργώντας ένα δίκτυο ριζών-νευρώσεων. Ένας χώρος, ο οποίος αναπτύσσεται σαν ένα φυτό που προσπαθεί να ενώσει την πόλη με το ρέμα και στη συνέχεια να εξαπλωθεί και να ενωθεί με τα υπόλοιπα ρέματα. Έτσι λοιπόν, οι χαράξεις και τα σχήματα παίρνουν οργανική μορφή για να μπορέσουν σαν ρίζες να χωθούν ανάμεσα στον κενό χώρο, να τυλίξουν τα δέντρα και τις λειτουργίες, να γίνουν ένα τόσο με το φυσικό τοπίο όσο και με το αστικό τοπίο.
28
03
Σχεδιασμός
Όσον αφορά το πρόγραμμα, η διαμόρφωσή του βασίζεται στην ιδέα της συμμετοχής όλων των κατοίκων. Οι δραστηριότητες είναι πάντα συνδεδεμένες με τη φύση. Με αυτό τον τρόπο, παρέχονται στους πολίτες οι κατάλληλες υποδομές για αναψυχή διατηρώντας όμως παράλληλα τη μοναδικότητα του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής και δημιουργώντας μια στενότερη σχέση του ατόμου με το φυσικό τοπίο. Η διαμόρφωση του χώρου και του προγράμματος προτρέπει τη χρήση της περιοχής από διάφορες ομάδες πολιτών: λάτρεις του αθλητισμού, λάτρεις της φύσης, οικογένειες με παιδιά, άτομα με κατοικίδια, ηλικιωμένους, ΑμΕΑ κ.α. Πάνω στη διαμόρφωση του προγράμματος γίνεται ενίσχυση των ήδη υπάρχουσων λειτουργικών περιοχών, όπως είναι το πάρκο σκύλων και το θέατρο, ενώ οι υπόλοιπες λειτουργίες δημιουργούνται σύμφωνα με την ανάλυση της περιοχής. Επίσης, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τα χειμερινά όσο και τα θερινά σενάρια, γίνεται ένας διαχωρισμός τοποθετώντας τις κύριες λειτουργίες στο πάνω μέρος των πρανών, ενώ το τμήμα των πρανών κοντά στη κοίτη παραμένει πιο “άγριο”. Επιπλέον, τους θερινούς μήνες δίνεται η δυνατότητα να αποτελέσει και το κομμάτι της κοίτης μια διαδρομή από μόνο του.
29
02 σχεδιασμός | σχεδιαστική πορεία
Εξέλιξη Ιδέας
03
Προσπαθήσαμε να αντιμετωπίσουμε το χώρο της Ρεματιάς ως ένα οργανωμένο φυσικό περιβάλλον μέσα στο χαοτικό αστικό ιστό. Στόχος, να κατασταθεί η Ρεματιά προσβάσιμη σε όλους τους κατοίκους της περιοχής, και κατ’ επέκταση όλης της Αθήνας, διατηρώντας και ενισχύοντας το στοιχείο της φύσης μέσα στην πόλη. Επιχειρήσαμε επομένως να δούμε το ρέμα σαν μια ενέργεια, σαν ένα ζωντανό τμήμα. Όπως ένα απογυμνωμένο καλώδιο, με εκτεθειμένο το εσωτερικό του, το οποίο για αρκετά χρόνια θεωρούταν επικίνδυνο. Μέσω του σχεδιασμού βλέπουμε αυτό το καλώδιο όχι ως κάτι επικίνδυνο, κάτι που πρέπει να καλύφθεί, αλλά ως μια ευκαιρία η φύση να διοχετεύσει την ενέργειά της στον αστικό ιστό. Με την αποκατάσταση της ροής της κίνησης μέσα στο ρέμα και προς αυτό, σε δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης, έχουμε ουσιαστικά την αποκατάσταση της ροής της ενέργειας της ίδιας της Ρεματιάς. Στη συνέχεια, η αποκατάσταση της κίνησης αυτής επιτυγχάνεται με τη συνεχή φύση του ριζώματος. Το ρίζωμα, το οποίο σύμφωνα με τους Ντελέζ και Γκουαταρί, δεν έχει αρχή και τέλος αλλά βρίσκεται στον ενδιάμεσο χώρο και συμπεριλαμβάνει έννοιες αμοιβαιότητας και αλληλεξάρτησης. «Μια ρίζα μπορεί να σπάσει, να σπάσει σε ένα δεδομένο σημείο, αλλά θα ξεκινήσει πάλι σε μια από τις παλιές γραμμές της, ή σε νέες γραμμές. […] Σε αυτό το μοντέλο, ο πολιτισμός διαχέεται σαν την επιφάνεια ενός σώματος από νερό, διαδιδόμενο προς κάθε δυνατό χώρο.» [Deleuze G. & Guattari F., A thousand Plateaus] Αυτή, λοιπόν, η ιδιότητα της ρίζας να εξαπλώνεται και να “παγιώνεται” με την πάροδο του χρόνου, αποτέλεσε μαζί με την έννοια του σπόρου βασική ιδέα για το σχεδιασμό. Σε εννοιολογικό επίπεδο, ο σπόρος συμβολίζει τη γέννηση, την αρχή, το νέο. Στη συνέχεια ο σπόρος αυτός θα βγάλει ρίζες, οι οποίες σταδιακά θα αναπτυχθούν, θα εξαπλωθούν προς πάσα κατεύθυνση και θα σταθεροποιήσουν το σπόρο στο χώμα. Μεταφέροντας αυτό το εννοιολογικό πλαίσιο στο σχεδιασμό της Ρεματιάς μεταφράσαμε σαν σπόρο τα προγράμματα τα οποία τοποθετούμε κατά μήκος της. Τοποθετώντας λοιπόν ένα πρόγραμμα, ή φυτεύοντας ένα σπόρο αντίστοιχα, γίνεται η προσπάθεια να γεννηθεί κάτι νέο, μία καινούρια λειτουργία η οποία θα ενεργοποιήσει την ευρύτερη περιοχή, θα προσελκύσει κόσμο και τελικά θα ριζώσει σαν ένα ακόμα κομμάτι του αστικού ιστού. Με αυτό τον τρόπο αποφασίσαμε να διαμορφώσουμε τη Ρεματιά, δημιουργώντας ένα δίκτυο ριζών-νευρώσεων. Ένας χώρος ο οποίος αναπτύσσεται σαν ένα φυτό, που προσπαθεί να ενώσει την πόλη με το ρέμα και στη συνέχεια να εξαπλωθεί και να ενωθεί με τα υπόλοιπα ρέματα. Έτσι λοιπόν, οι χαράξεις και τα σχήματα παίρνουν οργανική μορφή, για να μπορέσουν σαν τις ρίζες να χωθούν ανάμεσα στον κενό χώρο, να τυλίξουν τα δέντρα και τις λειτουργίες, να γίνουν ένα με το φυσικό τοπίο.
30
03
Διάγραμμα Απαλλοτριώσεων-Πρόγραμμα
Πάρκο Σκύλων Θέατρο Ρεματιάς Χώρος Δημιουργικού Παιχνιδιού Χώρος Υπαίθριας Άθλησης Καλλιέργειες Λουλουδιών Γέφυρα Αστική Παραλία
31
Ζώνες Σχεδιασμού
03
αντιπλημμυρικές ζώνες πεζόδρομος ποδηλατόδρομος μονοπάτια ροή ρέματος οικοδομικά τετράγωνα υσοϋψείς καμπύλες
32
03
Διαγράμματα Εποχικότητας
χειμώνας
άνοιξη
καλοκαίρι
χειμερινές διαδρομές
φθινόπωρο
33
θερινές διαδρομές
Διάγραμμα Εποχικών Φυτεύσεων
03
ανεμώνη|anemone coronaria
άν οιξ η
βιολέτα|viola alba γεράνι|pelargorium zonale γιασεμί|jasminum fruticans ηλιανθός|helianthus anuus ίριδα|iris attica ίριδα|iris germanica κυκλάμινο|cyclamen graecum λεβάντα|lavandula stoechas μαργαρίτα|bellis perennis ορχιδέα|orchidaceae πανσές|viola wittrockiana παπαρούνα|papaver rhoeas πετούνια|petunia violacea πρίμουλα|primula σπάρτο|spartium jungceum χειμωνανθός|chimonanthus χρυσάνθεμο|chrysanthemum λυγαριά|vitex agnus-castus λαντάνα|lantana
ς να ώ μ χει
καλοκα ίρι
πωρο φθινό 34
03
Γενικό Σχέδιο|κάτοψη 1:4400
35
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
36
03
37
Μορφολογία Κοίτης
1
8
15
22
29
2
9
16
23
30
3
10
17
24
31
4
11
18
25
32
5
12
19
26
33
6
13
20
27
34
7
14
21
28
35
Τοπογραφικό
03
38
03
39
Πάρκο Σκύλων | κάτοψη 1:500
Πάρκο Σκύλων|τομή 1:500
03
Το αναδιαμορφωμένο πάρκο σκύλων αντιπροσωπεύει το φιλοζωικό χαρακτήρα της ρεματιάς και επιδιώκει τη σύνδεση του επισκέπτη με τα ζώα. Η μορφή του είναι εμπνευσμένη από τα πεσμένα φύλλα των δέντρων. Δημιουργείται ένας ανοιχτός χώρος με κύριο χαρακτηριστικό τη δημιουργία λόφων στο έδαφος, κατάλληλους για το παιχνίδι και την άσκηση μικρών και μεγάλων τετράποδων.
40
03
41
Θέατρο Ρεματιάς| κάτοψη 1:500
Θέατρο Ρεματιάς|τομή 1:500
03
Η αναδιαμόρφωση του Θεάτρου Ρεματιάς, το οποίο αποτελεί και τοπόσημο για την περιοχή, συμβάλλει στην διατήρηση του πολιτιστικού της χαρακτήρα. Η όψη του νέου θεάτρου παίρνει αυτή των νευρώνων των φύλλων για να δημιουργήσει αυτή την αμφιθεατρική μορφή. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι ότι διαθέτει και πράσινα διαζώματα ώστε να μπορεί ο θεατής να βρίσκεται συνέχεια σε επαφή με τη φύση και να βιώσει διαφορετικά μια παράσταση.
42
03
43
Χώρος Δημιουργικού Παιχνιδιού|κάτοψη 1:500
Χώρος Δημιουργικού Παιχνιδιού| τομή 1:500
03
Ο χώρος αυτός προτρέπει την ανακάλυψη νέων τρόπων παιχνιδιού με τη φύση και το έδαφος. Τα λοφάκια που δημιουργούνται αντιπροσωπεύουν τους σπόρους των φυτών. όπως ο σπόρος αποτελεί την αρχή κάθε φυτού, έτσι η συγκεκριμένη λειτουργία απευθύνεται σε πιο νεαρές ηλικίες με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας νοηματικής σύνδεσης μεταξύ των δύο.
44
03
45
Χώρος Υπαίθριας Άθλησης|κάτοψη 1:500
Χώρος Υπαίθριας Άθλησης|τομή 1:500
03
Η συγκεκριμένη λειτουργία αφορά άτομα όλων των ηλικιών. Προσφέρει τη δυνατότητα τόσο για σωματική όσο και για πνευματική άσκηση, καθώς διαθέτει οργανωμένο χώρο με καλλισθενικά όργανα εκγύμνασης και ανοιχτό χώρο για αερόβια γυμναστική. Η διαφοροποίηση των δαπέδων παραπέμπει στους διαφορετικούς τύπους άσκησης. Στο οργανωμένο κομμάτι γίνεται χρήση μαλακού υλικού από καουτσούκ ενώ στο ελεύθερο, χρησιμοποιύνται φυσικά υλικά όπως άμμος και χλοοτάπητας.
46
03
47
Καλλιέργειες Λουλουδιών| κάτοψη 1:500
Καλλιέργειες Λουλουδιών|τομή 1:500
03
Εδώ επιχειρείται μία αναβίωση του ιστορικού παρελθόντος της Ρεματιάς η οποία αποτέλεσε για πολλά χρόνια μέρος για την καλλιέργεια λουλουδιών. Έτσι, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα περιπλάνησης με έναν εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Η σχέση αυτή δύναται να ενισχυθεί μέσω εκδηλώσεων φύτευσης λουλουδιών κάθε εποχή του χρόνου. Μορφολογικά παραπέμπει στην επιδερμίδα των φύλλων με το σχήμα αυτό να εντείνει την αίσθηση της περιπλάνησης.
48
03
49
Γέφυρα|κάτοψη 1:500
Γέφυρα|τομή 1:500
03
Η συγκεκριμένη κατασκευή επαναφέρει τον ενιαίο χαρακτήρα της Ρεματιάς και προσφέρει στον επισκέπτη τη δυνατότητα του αδιάκοπου περιπάτου. Είναι σημείο τόσο κίνησης όσο και στάσης μεταφέροντας την ατμόσφαιρα του ρέματος με τη χρήση του φυσικού και του υδάτινου στοιχείου πάνω από την Αττική Οδό. Το πέρασμα αυτό όχι μόνο διευκολύνει την κίνηση πεζών και ποδηλάτων αλλά ενθαρρύνει τους κατοίκους να χρησιμοποιούν περισσότερο αυτά τα μέσα. Κατασκευαστικά ακολουθείται το μοντέλο στηρίξεων της Αττικής οδού, όπως γίνεται και στο Πάρκο της Αττικής Oδού.
50
03
51
Αστική Παραλία|κάτοψη 1:500
Αστική Παραλία|τομή 1:500
03
Στο ξερό κομμάτι της ρεματιάς οργανώνεται τμήμα με σκοπό την επαναφορά του υγρού στοιχείου στην περιοχή. Ο χώρος αυτός, διατίθεται για χαλάρωση και παιχνίδι με το υδάτινο στοιχείο κυρίως τους θερινούς μήνες. Οι ξύλινες κατασκευές που σχεδιάζονται προτείνονται τόσο για στάση όσο και για φιλοξενία υπαίθριων εκδηλώσεων.
52
03
Προοπτική Αναπαράσταση
πρόσβαση
στάση
53
διαμόρφωση εδάφους
54
03
55
Αστικός Εξοπλισμός|κλίμακα 1:150
Αστικός Εξοπλισμός|κλίμακα 1:50
03
56
04 Κατασκευή
04
Κατασκευή
Σε κατασκευαστικό επίπεδο, οι σχεδιαστικές επιλογές που χρησιμοποιούνται αποσκοπούν στην ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον. Γύρω από τη περιοχή της Ρεματιάς, στη ζώνη προστασίας Β, προτείνεται ένα σύστημα αντιπλημμυρικών ζωνών από υδρόφιλη βλάστηση. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται η απορρόφηση του νερού από το χώμα μειώνοντας έτσι τον όγκο νερού από τα όμβρια της πόλης που καταλήγουν στο ρέμα. Σε όλο το μήκος της ρεματιάς στα όριά της δημιουργείται ένα δίκτυο πεζοδρόμων ή δρόμων ήπιας κυκλοφορίας. Σε αυτή την πεζοδρομημένη ζώνη γίνεται χρήση υδατοδιαπερατού δαπέδου, το οποίο συμβάλλει στην απορρόφηση τμήματος του νερού της βροχής από το έδαφος πριν καταλήξει σε φρεάτια και από εκεί στο ρέμα. Παράλληλα, προτείνεται η χρήση δεξαμενών συλλογής νερού, τόσο για τις λειτουργίες του προγράμματος που απαιτούν την ύπαρξη νερού, όπως στην Αστική Παραλία, όσο και για την άρδευση. Η δεξαμενή που προτείνεται είναι ο τύπος της αρθρωτής δεξαμενής, αφού είναι πολύ ευέλικτη στο σχήμα της και με πιο σημαντικό πλεονέκτημα ότι μπορεί να φυτευθεί από πάνω. Στη συνέχεια έχουμε τα μονοπάτια στα πρανή, τα οποία αποτελούνται από ξύλινες σανίδες και τα οποία φροντίζεται πάντα να καταλήγουν σε
59
απολήξεις δρόμων, ώστε να ενισχύεται η αδιάκοπη κίνηση. Η οργανική μορφή των διαδρομών βοηθάει στο να αποφευχθεί όσο το δυνατόν περισσότερο το ξερίζωμα δέντρων και να μπορέσει να διατηρηθεί το ριζικό τους σύστημα. Ακόμα και τα παγκάκια σχεδιάζονται σαν προέκταση των μονοπατιών. Επιπλέον, τα μονοπάτια αυτά χωρίζονται σε εποχιακές ζώνες ανάλογα του πόσο κοντά στην κοίτη βρίσκονται. Έτσι προτείνονται κάποιες χειμερινές και κάποιες θερινές διαδρομές, κυρίως για τη προστασία του περιπατητή σε περίπτωση υπερχείλισης του ρέματος. Στο τελευταίο επίπεδο, έχουμε τη διαχείριση της κοίτης με τη δημιουργία μικρών τεχνητών αυλακίων, τα οποία λειτουργούν σαν μικρά αναχώματα για το βρόχινο νερό. Επίσης στις νησίδες που δημιουργούνται από αυτά τα αυλάκια φυτεύονται υδρόφιλα φυτά όπως καλάμια ώστε να γίνεται καλύτερη απορρόφηση του νερού και να μην έχουμε μεγάλες ποσότητες στην κοίτη. Όσον αφορά τα πρανή χρησιμοποιούνται τρία είδη στήριξης, ανάλογα την περίπτωση, με γεωπλέγμα και συρματοκιβώτια δύο τύπων. Ο δεύτερος τύπος συρματοκιβωτίων διαθέτει ξύλινη επιφάνεια για να επιτρέπει την πρόσβαση στην κοίτη κατά τους θερινούς μήνες. Το γεωπλέγμα ως τρόπος στήριξης δίνει τη δυνατότητα φύτευσης γεγονός που το ενισχύει περισσότερο, αφού το σύστημα ριζών από τα φυτά βοηθάει επίσης στη συγκράτηση του χώματος.
60
04
Υδατοδιαπερατό Δάπεδο|κλίμακα 1:20
περιμετρικό κράσπεδο προστασίας αδιαπέρατη στρώση λεπτόκοκκα αδρανή στα διάκενα (αλλο απορροφητικό υλικό) λεπτόκοκκα αδρανή στα διάκενα κυβόλιθοι σκυροδέματος 80mm
περιμετρικό κράσπεδο προστασίας
κυβόλιθοι σκυροδέματος 80mm
αδιαπέρατη στρώση
διάτρητοι αποστραγγιστήριοι σωλήνες
σωλήνας που οδηγεί στο κεντρικό δίκτυο ομβρίων
σταθεροποίησης 40-50mm από θραυστά υλικά 100mm
αση από θραυστά υλικά
αποστραγγιστήριοι σωλήνες
έρατη στρώση
φος με κλίση
ζώνη σταθεροποίησης 40mm βάση από θραυστά υλικά 100mm σωλήνες που από οδηγούν στο κεντρικό υπόβαση θραυστά υλικάδίκτυο ομβρίων
υπέδαφος με κλίση
61
μείγμα χώματος Αντιπλημμυρικές Ζώνες|κλίμακα 1:20
υδρόφιλη ψηλή βλάστηση
04
κανάλι αποστράγγισης με σχάρα
άσφαλτος
υδρόφιλη χαμηλή βλάστηση μείγμα χώματος κανάλι αποστράγγισης με σχάρα
περιμετρικό κράσπεδο προστασίας ζώνη ποδηλατοδρόμου
επίστρωση με άμμο επίστρωση
με
κροκαλες
τήριοι σωλήνες
συμπικνωμένο υπόσ
κροκάλες συμπυκνωμένο υπόστρωμα
σωλήνας που οδηγεί στο κεντρικό δίκτυο ομβρίων διάτρητοι αποστραγγιστήριοι σωλήνες
62
04
Αντιπλημμυρικές Ζώνες|κλίμακα 1:20
κυβόλιθοι
μείγμα χώματος υδρόφιλη ψηλή βλάστηση κανάλι αποστράγγισης με σχάρα κανάλι αποστράγγισης με σχάρα
άσφαλτος
υδρόφιλη ψηλή βλάστηση
μείγμα χώματος
άσφαλτος
κυβόλιθοι
επίστρωση με άμμο επίστρωση με άμμο κροκαλες
αποστραγγιστήριοι σωλήνες
συμπικνωμένο υπόστρωμα
κροκάλες συμπυκνωμένο υπόστρωμα
63
σωλήνας που οδηγεί στο κεντρικό δίκτυο ομβρίων διάτρητοι αποστραγγιστήριοι σωλήνες
μεταλλικά στηρίγματα γεωύφασμα
Στήριξη Πρανών|κλίμακα 1:50
04
πατημένο χώμα γεωπλέγμα γεωύφασμα
μεταλλικά στηρίγματα
64
04
χώμα
Στήριξη Πρανών|κλίμακα 1:50
πλέγμα σταθεροποίησης γεωύφασμα κροκάλες συρματοκιβώτια
πατημένο χώμα γεωπλέγμα γεωύφασμα κροκάλες
συρματοκιβώτια
65
χώμα ξύλο συρματοκιβώτια
πλέγμα σταθεροποίησης γεωύφασμα κροκάλες
πατημένο χώμα γεωπλέγμα γεωύφασμα κροκάλες ξύλο συρματοκιβώτια
66
04
Αρθρωτή Δεξαμενή|κλίμακα 1:50
λεπτόκοκκη άμμος γεωύφασμα αντλία
αρθρωτή δεξαμενή
ντλία
γεωύφα
λεπτόκκ
67
πέτρινοι κυβόλιθοι Αυλάκι Κοίτης|κλίμακα 1:50
περιμετρικό κράσπεδο προστασίας
04
υδρόφιλη βλάστηση
υδρόφιλη βλάστηση περιμετρικό κράσπεδο προστασίας πέτρινοι κυβόλιθοι λεπτόκοκκα αδρανή στα διάκενα
επίστρωση με ά κροκαλες επίστρωση με άμμο κροκάλες
68
Παρουσίαση
71
72
Αρχαία Ελλάδα
01 ανάλυση | χρονοδιάγραμμα ρεματιάς
Μελίσσια Βριλήσσια
Χαλάνδρι
1934 1949 1960 1979
1969
Στην Κατοχή η ρεματιά περιφράχτηκε και ναρκοθετήθηκε από τους κατακτητές που την είχαν μεταβάλει σε αποθήκη πυρομαχικών.
Γίνεται αυτονόμηση δήμου Χαλανδρίου από δήμο Αθηνών. Γύρω από τη Ρεματιά, αλλά και μέσα για διευκόλυνση της άρδευσης, υπάρχουν καλλιέργειες, κυρίως λουλουδιών.
Με το Βασιλικό Διάταγμα Β.Δ. 8/6/49, ο συνοικισμός αποσπάστηκε από το Δήμο Χαλανδρίου και οργανώθηκε ως αυτόνομη κοινότητα, “Κοινότις Βριλησσίων”, ονομασία η οποία παρέπεμπε στο ιστορικό όνομα του Πεντελικού, Βριληττός.
Γίνεται ανάπτυξη των προαστίων των Αθηνών (αστικοποίηση). Πραγματοποιείται ο πρώτος μαζικός εποικισμός, που τριπλασίασε τον πληθυσμό της περιοχής. Στο οδικό δίκτυο υπάρχει αύξηση των δρόμων γύρω από τη ρεματιά. Παρατηρείται μείωση του νερού στο νότιο τμήμα, ιδιαίτερα γύρω από τη γέφυρα Δάφνιδος καθώς τμήματά της ρεματιάς μπαζώνονται για την κατασκευή της, αλλά και λόγω των παράνομων κατοικιών στα πρανή.
Υπάρχει αύξηση της εμπορικής δραστηριότητας επί της λεωφόρου Πεντέλης. Παράλληλα παρατηρείται περιορισμός των καλλιεργειών στο βόρειο τμήμα και το νερό παύει πλέον να χρησιμοποιείται ουσιαστικά. Στη δυτική όχθη χτίζεται ο Ναός του Αγίου Αθανασίου σε μπαζωμένο τμήμα.
1981
1982
Περίπου 5.000 Μικρασιάτες πρόσφυγες εγκαθίστανται σε δύο συνοικισμούς σε ακατοίκητη περιοχή με ελαιώνες και χωράφια που απλωνόταν προς τη λεωφόρο Κηφισίας.
Γεωργική εταιρεία απαλλοτρίωσε και παραχώρησε με κλήρο, για την αποκατάσταση ακτημόνων προσφύγων, εκτάσεις γύρω από τις όχθες της ρεματιάς, όπου και χτίστηκαν 62 μικρά πέτρινα σπίτια. Δημιουργείται παραδοσιακός οικισμός βάσει του ιπποδάμειου πολεοδομικού συστήματος το οποίο συνετάχθη από τους Γερμανοπολωνούς πολιτικούς μηχανικούς.
1945
1940
Ρεματιά
1938
1928
1883
Μαρούσι
Η Ρεματιά υπήρξε η αφορμή του εποικισμού του δήμου Φλύας, σημερινο Χαλάνδρι (“Αττικά”, Παυσανίας). Η ύπαρξη της μαρτυρείται και στα κλασικά χρόνια (5ο αι. π.Χ.), όταν ο Αριστοφάνης μιλάει για τα νερά της Πεντέλης στους «Ιππείς». Tαυτίστηκε με την οδό της λιθαγωγίας, δηλαδή την οδό που ακολουθούσε η μεταφορά των μαρμάρων από τη Πεντέλη μέχρι την Ακρόπολη. Εκατέρωθεν του ρέματος υπήρχαν νεκροταφεία και ιερά. Kατά τους ρωμαϊκούς χρόνους φαίνεται πως συνέβαλε στο δεύτερο σύστημα υδροδότησης της Αττικής, μετ άτην ύδρευση από τον Υμηττό.
Γίνεται μπάζωμα από το δήμο για τη κατασκευή του Ευριπίδειου Θέατρου Ρεματιάς-Δημήτρης Παπαμηχαήλ.
Οι καλλιέργειες στο βόρειο τμήμα μειώνονται στο μισό από το 1979 και παρατηρείται πύκνωση του αστικού ιστού (κατάληψη του κενού χώρου των πρώην καλλιεργειών από κατοικίες).
Το Χαλάνδρι οφείλει το όνομά του στη Ρεματιά. Η πλέον αποδεκτή εκδοχή είναι «η ρεματιά του θείου»: χαλά=θείος (τουρκική λέξη, προσφώνηση των μεγαλύτερων σε ηλικία) και ντε- ρέ= ρέμα.
Με το Προεδρικό Διάταγμα 9-8-1995 Π.Δ/γμα [ΦΕΚ 659/Δ/1995], η Ρεματιά χαρακτηρίζεται προστατευόμενη περιοχή και τοπίο. Παρ’ όλα αυτά εφαρμόστηκε σε περιορισμένη κλίμακα ενώ αντιθέτως προστέθηκαν αρκετά νέα κτίρια. Ταυτόχρονα δημιουργείται το φεστιβάλ ρεματιάς.
Ολοκληρώνεται η κατασκευή της Αττικής οδού, η οποία αρχικά ήταν να γίνει υπέργεια αλλά τελικά έγινε υπόγεια της λεωφόρου Πεντέλης. Το Χαλάνδρι και τα Βριλήσσια συνδέονται με το κέντρο της Αθήνας και τα υπόλοιπα προάστια μέσω του Μετρό και του Προαστιακού Σιδηροδρόμου. Η κατασκευή της Αττικής Οδού όμως επιφέρει το μπάζωμα τμήματος της Ρεματιάς και την υπόγεια διευθέτηση της κοίτης. Επιλέγεται η ροή (από την πηγή) να γίνεται μέσω υπόγειων σωληνώσεων και να εμφανίζεται και πάλι στο ύψος του Αγ. Αθανασίου, αφήνοντας έτσι το βόρειο τμήμα της να είναι στεγνό και να γεμίζει μόνο σε περίπτωση βροχόπτωσης. Οι οδοί γύρω από τη Ρεματιά μετονομάζονται με ονόματα φυτών (π.χ. Παύλου Μελά σε οδός Πεύκων, οδός Νυμφών σε οδό Γαζίας) σε ανάμνηση των καλλιεργειών λουλούδιών στην περιοχή.
2019
2013
2009
2006
2004
Η Ρεματιά αποτελεί ένα από τα λίγα ανοιχτά ρέματα στην πόλη της Αθήνας (τουλάχιστον σε ένα μεγάλο τμήμα της), με πλούσια ιστορία και συνεχείς κινήσεις κατοίκων για την προστασία της ως ένα ζωτικό κομμάτι της περιοχής. Παρ’ όλ’ αυτά η Ρεματιά, όπως και τα περισσότερα ρέματα και ποτάμια στην Αθήνα, έχει δεχτεί διάφορες παράνομες ή νόμιμες παρεμβάσεις οι οποίες έχουν αλλοιώσει το χαρακτήρα της. Είναι ευρέως γνωστό, ότι κυρίαρχη αντίληψη για το σχεδιασμό των ρεμάτων, εδώ και πολλά χρόνια, αποτελούσε είτε η υπόγεια διευθέτηση της κοίτης είτε το ολοκληρωτικό μπάζωμά τους ώστε κατά βάση να περάσει από πάνω τους το οδικό δίκτυο. Από τις αρχές του 19ου αιώνα αντιμετωπίζονται ως εστίες βρωμιάς, ως μια πληγή της πόλης που έπρεπε να καλυφθεί και να εξαφανιστεί.
Δημιουργείται ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος και Ρεματιάς ΠεντέληςΧαλανδρίου που επιδιώκει τη διατήρηση της Ρεματιάς στη φυσική της κατάσταση.
2002
Η Ρεματιά (Ρέμα Πολύδροσου ή Ρέμα Χαλανδρίου) είναι ουσιαστικά ένας μεγάλος χείμαρρος, ο οποίος πηγάζει από τις παρυφές του Πεντελικού όρους, διατρέχει τους δήμους Μελισσίων, Βριλησσίων, Αμαρουσίου και Χαλανδρίου, στρίβει στην περιοχή της Φιλοθέης, όπου στη συνέχεια ενώνεται με το ρέμα του Ποδονίφτη και τελικά εκβάλλει στον Κηφισό ποταμό. Έχει συνολικό μήκος 6,6 χλμ με υπογειοποιημένα τμήματα στη σύγκλιση των οδών Α. Παπανδρέου και Λεωφ. Πεντέλης, στην Αττική οδό και στο κέντρο Χαλανδρίου μέχρι τον Ποδονίφτη. Οι κλίσεις της κοίτης ποικίλλουν αναλόγως την περιοχή με το εύρος διακύμανσης να είναι από 2% έως και 47%.
1995
1990
1988
1987
Ποδονίφτης Κηφισός
73
Υπογράφεται σύμβαση για το έργο αύξησης της παροχευτικότητας του ρέματος Χαλανδρίου. Σύμφωνα με τη μελέτη προβλέπεται το νερό να αυξηθεί από 12-15 κυβικά σε 50 κυβικά μέτρα, τα πρανή να διαπλατυθούν και τα γεφυράκια να αντικατασταθούν με νέα.
01ανάλυση | διαγράμματα περιοχής
01ανάλυση | διαγράμματα περιοχής
διάγραμμα ροής
διάγραμμα ομβρίων
διάγραμμα πρασίνου
διάγραμμα ζωνών προστασίας ζώνη προστασίας Α ζώνη προστασίας Β
διάγραμμα απαλλοτριώσεων
διάγραμμα χρήσεων playG παιδική
χαρά
schools σχολείο churchez
εκκλησία
hospital νοσοκομείο
διάγραμμα κινήσεων playG
λεωφόρος διέλευση οχημάτων διέλευση πεζών αυτοκινητόδρομος ταχείας κυκλοφορίας ποδηλατόδρομος
schools
churchez
hospital
διάγραμμα βροχόπτωσης
διάγραμμα πληθυσμού
Χαλάνδρι Βριλήσσια Μ.Ο. ύψους βροχής ανά μήνα Μ.Ο. ημερών βροχής ανά μήνα
διάγραμμα βλάστησης
74
Στη συνέχεια, η αποκατάσταση της κίνησης αυτής επιτυγχάνεται με τη συνεχή φύση του ριζώματος. Το ρίζωμα, το οποίο σύμφωνα με τους Ντελέζ και Γκουαταρί, δεν έχει αρχή και τέλος αλλά βρίσκεται στον ενδιάμεσο χώρο και συμπεριλαμβάνει έννοιες αμοιβαιότητας και αλληλεξάρτησης. «Μια ρίζα μπορεί να σπάσει, να σπάσει σε ένα δεδομένο σημείο, αλλά θα ξεκινήσει πάλι σε μια από τις παλιές γραμμές της, ή σε νέες γραμμές. […] Σε αυτό το μοντέλο, ο πολιτισμός διαχέεται σαν την επιφάνεια ενός σώματος από νερό, διαδιδόμενο προς κάθε δυνατό χώρο.» [Deleuze G. & Guattari F., A thousand Plateaus] Αυτή, λοιπόν, η ιδιότητα της ρίζας να εξαπλώνεται και να “παγιώνεται” με την πάροδο του χρόνου, αποτέλεσε μαζί με την έννοια του σπόρου βασική ιδέα για το σχεδιασμό. Σε εννοιολογικό επίπεδο, ο σπόρος συμβολίζει τη γέννηση, την αρχή, το νέο. Στη συνέχεια ο σπόρος αυτός θα βγάλει ρίζες, οι οποίες σταδιακά θα αναπτυχθούν, θα εξαπλωθούν προς πάσα κατεύθυνση και θα σταθεροποιήσουν το σπόρο στο χώμα. Μεταφέροντας αυτό το εννοιολογικό πλαίσιο στο σχεδιασμό της Ρεματιάς μεταφράσαμε σαν σπόρο τα προγράμματα τα οποία τοποθετούμε κατά μήκος της. Τοποθετώντας λοιπόν ένα πρόγραμμα, ή φυτεύοντας ένα σπόρο αντίστοιχα, γίνεται η προσπάθεια να γεννηθεί κάτι νέο, μία καινούρια λειτουργία η οποία θα ενεργοποιήσει την ευρύτερη περιοχή, θα προσελκύσει κόσμο και τελικά θα ριζώσει σαν ένα ακόμα κομμάτι του αστικού ιστού. Με αυτό τον τρόπο αποφασίσαμε να διαμορφώσουμε τη Ρεματιά, δημιουργώντας ένα δίκτυο ριζών-νευρώσεων. Ένας χώρος ο οποίος αναπτύσσεται σαν ένα φυτό, που προσπαθεί να ενώσει την πόλη με το ρέμα και στη συνέχεια να εξαπλωθεί και να ενωθεί με τα υπόλοιπα ρέματα. Έτσι λοιπόν, οι χαράξεις και τα σχήματα παίρνουν οργανική μορφή, για να μπορέσουν σαν τις ρίζες να χωθούν ανάμεσα στον κενό χώρο, να τυλίξουν τα δέντρα και τις λειτουργίες, να γίνουν ένα με το φυσικό τοπίο.
02 σχεδιασμός | διαγράμματα περιοχής
Επιχειρήσαμε επομένως να δούμε το ρέμα σαν μια ενέργεια, σαν ένα ζωντανό τμήμα. Όπως ένα απογυμνωμένο καλώδιο, με εκτεθειμένο το εσωτερικό του, το οποίο για αρκετά χρόνια θεωρούταν επικίνδυνο. Μέσω του σχεδιασμού βλέπουμε αυτό το καλώδιο όχι ως κάτι επικίνδυνο, κάτι που πρέπει να καλύφθεί, αλλά ως μια ευκαιρία η φύση να διοχετεύσει την ενέργειά της στον αστικό ιστό. Με την αποκατάσταση της ροής της κίνησης μέσα στο ρέμα και προς αυτό, σε δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης, έχουμε ουσιαστικά την αποκατάσταση της ροής της ενέργειας της ίδιας της Ρεματιάς.
02 σχεδιασμός | διαγράμματα περιοχής
02 σχεδιασμός | σχεδιαστική πορεία
Προσπαθήσαμε να αντιμετωπίσουμε το χώρο της Ρεματιάς ως ένα οργανωμένο φυσικό περιβάλλον μέσα στο χαοτικό αστικό ιστό. Στόχος, να κατασταθεί η Ρεματιά προσβάσιμη σε όλους τους κατοίκους της περιοχής, και κατ’ επέκταση όλης της Αθήνας, διατηρώντας και ενισχύοντας το στοιχείο της φύσης μέσα στην πόλη.
ζώνες σχεδιασμού
αντιπλημμυρικές ζώνες
πεζόδρομος
πεζόδρομος
ποδηλατόδρομος
ποδηλατόδρομος
μονοπάτια
μονοπάτια
ροή ρέματος
ροή ρέματος
οικοδομικά τετράγωνα
οικοδομικά τετράγωνα
υσοϋψείς καμπύλες
υσοϋψείς καμπύλες
Το πρόγραμμα βασίζεται στην ιδέα της συμμετοχής όλων των κατοίκων. Οι δραστηριότητες είναι πάντα συνδεδεμένες με τη φύση, η οποία αποτελεί και τη βάση της ανάπτυξης του προγράμματος. Με αυτό τον τρόπο, παρέχονται στους πολίτες οι κατάλληλες υποδομές για αναψυχή διατηρώντας όμως παράλληλα τη μοναδικότητα του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής και δημιουργώντας μια στενότερη σχέση του ατόμου με
διάγραμμα εποχικότητας
75
το φυσικό τοπίο. Η διαμόρφωση του χώρου και του προγράμματος προτρέπει τη χρήση της περιοχής από διάφορες ομάδες πολιτών: λάτρεις του αθλητισμού, λάτρεις της φύσης, οικογένειες με παιδιά, άτομα με κατοικίδια, ηλικιωμένους, ΑμΕΑ κ.α. Πάνω στη διαμόρφωση του προγράμματος γίνεται ενίσχυση των ήδη υπάρχουσων λειτουργικών περιοχών, όπως είναι το πάρκο σκύλων και το θέατρο, ενώ οι υπόλοιπες λειτουργίες
δημιουργούνται σύμφωνα με τηνστην Το πρόγραμμα βασίζεται ανάλυση της συμμετοχής περιοχής. Επίσης, ιδέα της όλων των λαμβάνοντας τόσο ταείναι κατοίκων. Οιυπόψη δραστηριότητες χειμερινά και τα με θερινά πάντα όσο συνδεδεμένες τη φύση, σενάρια, γίνεται ένας διαχωρισμός η οποία αποτελεί και τη βάση της τοποθετώντας κύριες λειτουργίες Με ανάπτυξηςτις του προγράμματος. στο αυτό πάνω πρανών, τονμέρος τρόπο, των παρέχονται στους ενώ πολίτες το τμήμα πρανών κοντά οι των κατάλληλες υποδομές στη για κοίτηαναψυχή παραμένει πιο “άγριο”. διατηρώντας όμως Επιπλέον, τους θερινούς μήνες παράλληλα τη μοναδικότητα δίνεται να αποτελέσει της τουη δυνατότητα φυσικού περιβάλλοντος και περιοχής το κομμάτι κοίτης μια μια και της δημιουργώντας διαδρομή από μόνο τουτου στενότερη σχέση ατόμου με .
διάγραμμα εποχικότητας
χειμερινές διαδρομές
θερινές διαδρομές
ζώνες σχεδιασμού
αντιπλημμυρικές ζώνες
χειμερινές διαδρομές
θερινές διαδρομές
διάγραμμα λειτουργιών
διάγραμμα λειτουργιών
πάρκο σκύλων
πάρκο σκύλων
αμφιθέατρο
αμφιθέατρο
χώρος δημιουργικού παιχνιδιού
χώρος δημιουργικού παιχνιδιού
χώρος άθλησης
χώρος άθλησης
κήποι
κήποι
ένωση-γέφυρα
ένωση-γέφυρα
αστική παραλία
αστική παραλία
το φυσικό τοπίο. Η διαμόρφωση του χώρου και του προγράμματος προτρέπει τη χρήση της περιοχής από διάφορες ομάδες πολιτών: λάτρεις του αθλητισμού, λάτρεις της φύσης, οικογένειες με παιδιά, άτομα με κατοικίδια, ηλικιωμένους, ΑμΕΑ κ.α. Πάνω στη διαμόρφωση του προγράμματος γίνεται ενίσχυση των ήδη υπάρχουσων λειτουργικών περιοχών, όπως είναι το πάρκο σκύλων και το θέατρο, ενώ οι υπόλοιπες λειτουργίες
δημιουργούνται σύμφωνα με τη ανάλυση της περιοχής. Επίσης λαμβάνοντας υπόψη τόσο τα χειμερινά όσο και τα θερινά σενάρια, γίνεται ένας διαχωρισμό τοποθετώντας τις κύριες λειτουργίε στο πάνω μέρος των πρανών ενώ το τμήμα των πρανών κοντά στη κοίτη παραμένει πιο “άγριο” Επιπλέον, τους θερινούς μήνε δίνεται η δυνατότητα να αποτελέσ και το κομμάτι της κοίτης μια διαδρομή από μόνο του.
αντιπλημμυρικές ζώνες
πεζόδρομος
πεζόδρομος
ποδηλατόδρομος
ποδηλατόδρομος
μονοπάτια
μονοπάτια
ροή ρέματος
ροή ρέματος
οικοδομικά τετράγωνα
οικοδομικά τετράγωνα
υσοϋψείς καμπύλες
υσοϋψείς καμπύλες
03 κατασκευή | λεπτομέρειες
ζώνες σχεδιασμού
αντιπλημμυρικές ζώνες
03 κατασκευή | λεπτομέρειες
02 σχεδιασμός | εποχικότητα
03 σχεδιασμός κατασκευή | λεπτομέρειες 02 | εποχικότητα 03 κατασκευή | λεπτομέρειες
02 σχεδιασμός | διαγράμματα περιοχής 02 σχεδιασμός | εποχικότητα 02 σχεδιασμός | εποχικότητα
02 σχεδιασμός | διαγράμματα περιοχής
ζώνες σχεδιασμού
κλίμακα 1:100 κλίμακα 1:100
κλίμακα 1:100
πατημένο χώμα
γεωπλέγμα
γεωπλέγμα πλέγμα σταθεροποίησης
πατημένο χώμα
πατημένο χώμα
γεωπλέγμα
πλέγμα σταθεροποίησης μεταλλικά στηρίγματα
μεταλλικά στηρίγματα
γεωύφασμα
γεωύφασμα
γεωύφασμα
στήριξη πρανών στήριξη πρανών
γεωπ
πλέγμα σταθεροποίησης
μεταλλικά στηρίγματα
στήριξη πρανών υδατοδιαπερατό υδατοδιαπερατό δάπεδο δάπεδο υπέδαφος με κλίση
υπέδαφος με κλίση
περιμετρικό κράσπεδοπεριμετρικό προστασίας κράσπεδο προστασίας αδιαπέρατη στρώση αδιαπέρατη στρώση
πατημένο χώμα
πατημένο χώμα
γεωπλέγμα
γεωπλέγμα
γεωύφασμα
γεωύφασμα
κυβόλιθοι σκυροδέματος 80mmσκυροδέματος 80mm κυβόλιθοι
πατημένο χώμα
λεπτόκοκκα αδρανή στα διάκενα αδρανή στα διάκενα λεπτόκοκκα
περιμετρικό κράσπεδο προστασίας περιμετρικό κράσπεδο προστασίας
ζώνη σταθεροποίησης 40mm ζώνη σταθεροποίησης 40mm
αδιαπέρατη στρώση λεπτόκοκκα αδρανή στα διάκενα λεπτόκοκκα στα διάκενα βάση απόαδρανή θραυστά υλικά βάση100mm από θραυστά υλικά (αλλο απορροφητικό υλικό) (αλλο απορροφητικό υλικό) υπόβαση από θραυστά υλικά υπόβαση κυβόλιθοι σκυροδέματος 80mm κυβόλιθοι σκυροδέματος 80mm
γεωπλέγμα
αδιαπέρατη στρώση
100mm
γεωύφασμα
από θραυστά υλικά
σωλήνας που οδηγεί σωλήνας που οδηγεί στο κεντρικό δίκτυο ομβρίων στο κεντρικό δίκτυο ομβρίων
Το πρόγραμμα βασίζεται στην ιδέα της συμμετοχής όλων των κατοίκων. Οι δραστηριότητες είναι πάντα συνδεδεμένες με τη φύση, η οποία αποτελεί και τη βάση της ανάπτυξης του προγράμματος. Με αυτό τον τρόπο, παρέχονται στους πολίτες οι κατάλληλες υποδομές για αναψυχή διατηρώντας όμως παράλληλα τη μοναδικότητα του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής και δημιουργώντας μια στενότερη σχέση του ατόμου με
το φυσικό τοπίο. Η διαμόρφωση του χώρου και του προγράμματος προτρέπει τη χρήση της περιοχής από διάφορες ομάδες πολιτών: λάτρεις του αθλητισμού, λάτρεις της φύσης, οικογένειες με παιδιά, άτομα με κατοικίδια, ηλικιωμένους, ΑμΕΑ κ.α. Πάνω στη διαμόρφωση του προγράμματος γίνεται ενίσχυση των ήδη υπάρχουσων λειτουργικών περιοχών, όπως είναι το πάρκο σκύλων και το θέατρο, ενώ οι υπόλοιπες λειτουργίες
δημιουργούνται σύμφωνα Το μεπρόγραμμα την βασίζεται στην ανάλυση της περιοχής.ιδέα Επίσης, της συμμετοχής όλων των λαμβάνοντας υπόψη κατοίκων. τόσο τα Οι δραστηριότητες είναι χειμερινά όσο και ταπάντα θερινά συνδεδεμένες με τη φύση, σενάρια, γίνεται ένας διαχωρισμός η οποία αποτελεί και τη βάση της τοποθετώντας τις κύριες λειτουργίες ανάπτυξης του προγράμματος. Με στο πάνω μέρος των αυτό πρανών, τον τρόπο, παρέχονται στους ενώ το τμήμα των πρανών πολίτες κοντά οι κατάλληλες υποδομές στη κοίτη παραμένει πιογια “άγριο”. αναψυχή διατηρώντας όμως Επιπλέον, τους θερινούς παράλληλα μήνες τη μοναδικότητα δίνεται η δυνατότητα να αποτελέσει του φυσικού περιβάλλοντος της και το κομμάτι της κοίτης περιοχής μια και δημιουργώντας μια διαδρομή από μόνο του. στενότερη σχέση του ατόμου με
διάτρητοι
διάτρητοι
στηρίγματα μεταλλικά στηρίγματα αποστραγγιστήριοι σωλήνες το φυσικό τοπίο. μεταλλικά Η διαμόρφωση δημιουργούνται σύμφωνα με την αποστραγγιστήριοι σωλήνες του χώρου και του προγράμματος ανάλυση της περιοχής. Επίσης, προτρέπει τη χρήση της περιοχής λαμβάνοντας υπόψη τόσο τα ζώνη σταθεροποίησης 40-50mmζώνη σταθεροποίησης 40-50mm χώμα χώμα βάση από θραυστά υλικά 100mm βάση από θραυστά υλικά 100mm από διάφορες ομάδες πολιτών: χειμερινά όσο και τα θερινά υπόβασηπλέγμα από θραυστά υλικά υπόβαση από θραυστά υλικά πλέγμα σταθεροποίησης σταθεροποίησης ξύλο ξύλο διάτρητοι αποστραγγιστήριοι σωλήνες διάτρητοι αποστραγγιστήριοι σωλήνες γεωύφασμα λάτρεις του αθλητισμού, λάτρεις σενάρια,γεωύφασμα γίνεται ένας διαχωρισμός συρματοκιβώτια συρματοκιβώτια αδιαπέρατη στρώση αδιαπέρατη στρώση κροκάλες κροκάλες της φύσης, οικογένειες με παιδιά, τοποθετώντας τις κύριες λειτουργίες υπέδαφος με κλίση υπέδαφος με κλίση άτομα με κατοικίδια, ηλικιωμένους, στο πάνω μέρος των πρανών, ΑμΕΑ κ.α. Πάνω στη διαμόρφωση ενώ το τμήμα των πρανών κοντά του προγράμματος γίνεται στη κοίτη παραμένει πιο “άγριο”. ποδηλατοδρομος ενίσχυση των ήδη υπάρχουσων Επιπλέον, τους θερινούς μήνες σωλήνεςμείγμα που οδηγούν στο κεντρικό σωλήνες δίκτυο που ομβρίων οδηγούν στο κεντρικό δίκτυο ομβρίων χώματος μείγμα χώματος λειτουργικών περιοχών, όπως είναι δίνεται η δυνατότητα να αποτελέσει το πάρκο σκύλων το θέατρο, και το κομμάτι της αντιπλημμυρική κοίτης μιαβλάστηση υδρόφιλη ψηλή υδρόφιλη ψηλή βλάστηση αντιπλημμυρική ζώνη ζώνη πατημένο χώμακαι πατημένο χώμα ενώ οι γεωπλέγμα υπόλοιπες γεωπλέγμα λειτουργίες διαδρομή από μόνο τουεπίστρωση . με άμμο επίστρωση με άμμο
μεταλλικά στηρίγματα
ζώνη σταθεροποίη
χώμα βάση από θραυστά ξύλο συρματοκιβώτια
πατημένο χώμα γεωπλέγμα
κροκάλες
γεωύφασμα
κροκάλες
κροκάλες
σωλήνας που οδηγεί σωλήνας που οδηγεί στο κεντρικό δίκτυο ομβρίων στο κεντρικό δίκτυο ομβρίων
κροκάλες
ξύλο συρματοκιβώτια
διάτρητοι διάτρητοι αποστραγγιστήριοι σωλήνες αποστραγγιστήριοι σωλήνες
ξύλο συρματοκιβώτια
ξύλο συρματοκιβώτια
χώμα
γεωύφασμα
άσφαλτος
περιμετρικό κράσπεδοπεριμετρικό προστασίας κράσπεδο προστασίας
χώμα
πλέγμα σταθεροποίησης
ζώνη ποδηλατοδρόμου ζώνη ποδηλατοδρόμου
γεωύφασμα
γεωύφασμα
υδρόφιλη χαμηλή βλάστηση υδρόφιλη χαμηλή βλάστηση μείγμα χώματος
κροκάλες
συρματοκιβώτια
χώμα
συμπυκνωμένο υπόστρωμα συμπυκνωμένο υπόστρωμα
πλέγμα σταθεροποίησης
κροκάλες
πλέγμα σταθεροποίησης γεωύφασμα
μείγμα χώματος
κροκάλες
κανάλι αποστράγγισης κανάλι αποστράγγισης με σχάρα με σχάρα
συρματοκιβώτια
αδιαπέρατη στρώσ
κυβόλιθοι
γεωύφασμα
άσφαλτος
γεωύφασμα διάτρητοι αποστραγγισ κροκάλες
υπέδαφος με κλίση
κυβόλιθοι ποδηλατοδρομος
κανάλι αποστράγγισης κανάλι με σχάρα αποστράγγισης με σχάρα κροκάλες
υπόβαση από θρα πλέγμα σταθεροποίησης
συρματοκιβώτια
επίστρωση με άμμο επίστρωση με άμμο κροκαλες
διάτρητοι αποστραγγιστήριοι διάτρητοι σωλήνες αποστραγγιστήριοι σωλήνες
κροκαλες
διάτρητοι αποστ
συμπικνωμένο υπόστρωμα συμπικνωμένο υπόστρωμα πατημένο χώμα γεωπλέγμα
χρωματική παλέτα χρωματική φυτεύσεων παλέτα φυτεύσεων βιολέτα|viola alba
γεράνι|pelargorium zonale γεράνι|pelargorium zonale γιασεμί|jasminum fruticans γιασεμί|jasminum fruticans
άν οιξ η
κροκάλες
άν οιξ η
γεωπλέγμα
ίριδα|iris attica
ίριδα|iris attica
ίριδα|iris germanica
ίριδα|iris germanica
κυκλάμινο|cyclamen graecum
λεβάντα|lavandula stoechas
λεβάντα|lavandula stoechas
μαργαρίτα|bellis perennis
μαργαρίτα|bellis perennis
ορχιδέα|orchidaceae
ορχιδέα|orchidaceae
πέτρινοι κυβόλιθοι
λαντάνα|lantana
κήποι
επίστρωση με άμμο επίστρωση με άμμο κροκαλες
ς να μώ χει
ς να μώ χει
κροκάλες
κροκαλες
αδρανή στα διάκενα επίστρωση με άμμο κροκάλες
λεπτόκκοκηλεπτόκκοκη άμμος 10cmάμμος 10cm
αστική παραλία
κλίμακα 1:50
76
αρθρωτή δεξαμενή αρθρωτή δεξαμενή
κλίμακα 1:50
κλίμακα 1:50
πωρο φθινό
ς να μώ χει
ένωση-γέφυρα
αστική παραλία
πέτρινοι κυβόλιθοι
α
λεπτόκοκκαγεωύφασμα/γεωμεμβράνη γεωύφασμα/γεωμεμβράνη
λαντάνα|lantana
κλίμακα 1:50
κλίμακα 1:50
πωρο φθινό
ένωση-γέφυρα
λυγαριά|vitex agnus-castus
ς να μώ χει
κήποι
κροκάλες
αντλία
λαντάνα|lantana
καλοκα ίρι
χώρος άθλησης
περιμετρικό κράσπεδο προστασίας
χρυσάνθεμο|chrysanthemum
καλοκα ίρι
χώρος δημιουργικού παιχνιδιού
χώρος άθλησης
πρίμουλα|primula
χειμωνανθός|chimonanthus
αντλία
λυγαριά|vitex agnus-castus
πέτρινοι κυβόλιθοι
λεπτόκοκκα λεπτόκοκκα αδρανή στα διάκενα αδρανή στα διάκενα επίστρωση επίστρωση με άμμο με άμμο
καλοκα ίρι
χώρος δημιουργικού παιχνιδιού
καλοκα ίρι
αμφιθέατρο
αντλία
σπάρτο|spartium jungceum
χειμωνανθός|chimonanthus
πάρκο σκύλων
λυγαριά|vitex agnus-castus λυγαριά|vitex agnus-castus
αμφιθέατρο
υδρ
αρθρωτή δεξαμενή πετούνια|petunia violacea
σπάρτο|spartium jungceum
περιμετρικό κράσπεδο περιμετρικό κράσπεδο χρυσάνθεμο|chrysanthemum προστασίας προστασίας
π
υδρόφιλη βλάστηση
πανσές|viola wittrockiana
γεωύφασμα
παπαρούνα|papaver rhoeas
αντλία
πρίμουλα|primula
διάγραμμα λειτουργιών
χειμωνανθός|chimonanthus χειμωνανθός|chimonanthus
λαντάνα|lantana
αρθρωτή δεξαμενή
πετούνια|petunia violacea
πρίμουλα|primula
σπάρτο|spartium jungceum σπάρτο|spartium jungceum χρυσάνθεμο|chrysanthemum χρυσάνθεμο|chrysanthemum
πάρκο σκύλων
γεωύφασμα
πέτρινοι κυβόλιθοι
περιμετρικό κράσπεδο προστασίας
λεπτόκοκκη άμμος
λεπτόκοκκη άμμος
πανσές|viola wittrockiana παπαρούνα|papaver rhoeas
πετούνια|petunia violacea πετούνια|petunia violacea πρίμουλα|primula
ίριδα|iris attica ίριδα|iris germanica
κυκλάμινο|cyclamen graecum
υδρόφιλη βλάστηση υδρόφιλη βλάστηση
πανσές|viola wittrockiana πανσές|viola wittrockiana
κροκάλες
λεπτόκοκκα αδρανή στα διάκενα
ηλιανθός|helianthus anuus
πέτρινοι κυβόλιθοιίριδα|iris germanica
περιμετρικό κράσπεδοπεριμετρικό προστασίαςκράσπεδο προστασίας
παπαρούνα|papaver rhoeas παπαρούνα|papaver rhoeas
θερινές διαδρομές
γιασεμί|jasminum fruticans
ίριδα|iris attica
πέτρινοι κυβόλιθοι
λεβάντα|lavandula stoechas λεβάντα|lavandula stoechas
διάγραμμα λειτουργιών
γεωύφασμα
άν οιξ η συρματοκιβώτια
βιολέτα|viola alba γεράνι|pelargorium zonale
ηλιανθός|helianthus anuus
ορχιδέα|orchidaceae ορχιδέα|orchidaceae
πωρο φθινό
πωρο φθινό
θερινές διαδρομές
γεωπλέγμα
ανεμώνη|anemone coronaria
άν οιξ η
συρματοκιβώτια συρματοκιβώτια γιασεμί|jasminum fruticans λεπτόκοκκα αδρανή στα λεπτόκοκκα διάκενα αδρανή στα διάκενα
κυκλάμινο|cyclamen graecum κυκλάμινο|cyclamen graecum
χειμερινές διαδρομές
κλίμακα 1:20
χρωματική παλέτα φυτεύσεων
ανεμώνη|anemone coronaria κροκάλες βιολέτα|viola alba
διάγραμμα εποχικότητας μαργαρίτα|bellis perennis μαργαρίτα|bellis perennis
χειμερινές διαδρομές
κλίμακα 1:20
γεράνι|pelargorium zonale
ηλιανθός|helianthus anuus ηλιανθός|helianthus anuus
διάγραμμα εποχικότητας
πατημένο χώμα
χρωματική παλέτα φυτεύσεων γεωύφασμα γεωύφασμα
ανεμώνη|anemone coronaria ανεμώνη|anemone coronaria βιολέτα|viola alba
πατημένο χώμα
77
78
79
80
81
82
Παράρτημα & Βιβλιογραφία
Παράρτημα Λεξιλόγιο Ρέμα είναι κάθε φυσική διαμόρφωση του εδάφους που λειτουργεί ως αποδέκτης και αγωγός των νερών της βροχής, του χιονιού (μετά την τήξη) και των φυσικών πηγών και εξυπηρετεί την απορροή τους προς άλλους αποδέκτες μεγαλύτερης χωρητικότητας, φυσικούς ή τεχνητούς, (άλλα ρέματα, ποτάμια, λίμνες, θάλασσα κλπ.) που βρίσκονται σε χαμηλότερες στάθμες. Τα φυσικά υδατορεύματα χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: 1. στα εφήμερα ρέματα ή ρύακες, που έχουν νερό μόνο όταν βρέχει, 2. στους χειμάρρους, που η ροή τους είναι εποχιακή και τα οποία έχουν ορμητικές ροές νερών, 3. στους ποταμούς που η ροή τους είναι συνεχής αλλά η ποσότητά τους διακυμαίνεται εποχιακά γύρω από μια μέση τιμή. Η Γενική Υδρολογία διακρίνει σε κάθε ρέμα δύο περιοχές του χώρου χειμαρρικής δράσης: το ορεινό τμήμα, που αποτελεί την κυρίως περιοχή συγκέντρωσης των νερών (πηγές) και το πεδινό τμήμα.
85
Στην κοίτη διακρίνουμε: • τον πυθμένα, δηλαδή το εδαφικό τμήμα της κοίτης που διαβρέχεται από το κινούμενο νερό της βασικής συνήθως ροής, • τα πρανή της κοίτης, που είναι η υπόλοιπη διατομή αριστερά και δεξιά του πυθμένα. Τα πρανή είναι κατά κανόνα σταθερά και ορίζονται από το υψομετρικό όριο όπου εξαντλείται η μέγιστη αλλά συνήθης ανύψωση (“φούσκωμα”) της στάθμης των νερών. Ακόμη διακρίνουμε δύο όχθες: η αριστερή όχθη και η δεξιά όχθη κατά τον παρατηρητή που κοιτά τη ροή προς τα κατάντη. Τόσο η κοίτη όσο και το νερό που κυλά σ’ αυτήν ανήκουν στο δημόσιο και, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις της νομοθεσίας, προστατεύονται για περιβαλλοντικούς και άλλους λόγους.1
1
Καραλή Μ., Παρεμβάσεις στα ρέματα
86
Βιβλιογραφία Έντυπη Βαΐου Ν. & Καραλή Μ., Τα ρέματα στην Αθήνα του 21ου αιώνα. Πολιτικές προστασίας. Η αρχιτεκτονική προσέγγιση , άρθρο εφ. ΠΥΡΦΟΡΟΣ, σελ. 32-35, 1998 Καραλή Μ., Παρεμβάσεις στα ρέματα. Εναλλακτικές προτάσεις σχεδιασμού, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχ. ΕΜΠ, 2000 Κουδούνη Α., Τα ρέματα στο σχεδιασμό του αστικού χώρου, σπουδαστική εργασία Ε.Μ.Π., ακαδ. έτος 2005-2006 ΜΑΝΩΛΗΣ Δ., Ανθρώπινος παρεμβατισμός και φύση. Ανάγνωση του φυσικού τοπίου της ρεματιάς Χαλανδρίου και προσέγγισης της ή αλλιώς «Τα υπαρξιακά της ρεματιάς»., ερευνιτική εργασία Π.Θ., 2009 Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος και Χαλανδρίου, Πεζοπορικός χάρτης, Αθήνα, 2016
Ρεματιάς
Πεντέλης-
Χαΐνη Α., Αργοπεθαίνει η Ρεματιά Χαλανδρίου, άρθρο ενθ. Realplanet, σελ. 3, Σεπτέμβριος 2013 Deleuze G. & Guattari F., A THOUSAND PLATEAUS. Capitalism and Schizophrenia, University of Minnesota Press Minneapolis London, 1987
87
Ηλεκτρονική Γ.Υ.Σ., Γεωευρετήριο, URL: https://www.gys.gr/hmgs-geoindex.html Δήμος Χαλανδρίου, Ρεματιά χαλανδρίου, URL: https://www.chalandri. gr/yphresies/perivallon-aeiforia/rematia-xalandriou ΕΛΣΤΑΤ, Δημογραφικά χαρακτηριστικά, URL: https://www.statistics.gr/ demographic-data Ε.Μ.Υ., Κλιματικά Δεδομένα για επιλεγμένους σταθμούς στην Ελλάδα, URL: http://www.hnms.gr/emy/el/climatology/climatology_city Ηλεκτρονικό Σύστημα Γεωπληροφοριών GIS Χαλανδρίου, URL: https:// gis.chalandri.gr/ e-ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ, Γεωγραφική Αναζήτηση Πληροφοριών, URL: http:// gis.epoleodomia.gov.gr/v11/index.html#/ Naturagraeca, Διάφοροι βιότοποι. Ρεματιά Πεντέλης-Χαλανδρίου, URL: http://www.naturagraeca.com/ws/130,192,75,1,1,Ρεματιά-ΠεντέληςΧαλανδρίου SosRematia Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος και Ρεματιάς Πεντέλης-Χαλανδρίου, URL: https://sosrematia.blogspot.com/
88