«Η βαλίτσα με τα συναισθήματα» ‘Εντεχνος συλλογισμός για την παραγωγή γραπτού λόγου
Α2, 1Ο ΔΗΜ. ΣΧ. ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ 2018-2019
Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 2018-2019 και στα πλαίσια υλοποίησης του προγράμματος «Η βαλίτσα με τα συναισθήματα» (https://valitsametasinaisthimata.weebly.com/) οι μαθητές/τριες του Α2 του 1ου Δημ. Σχολείου Ωραιοκάστρου και οι συνεργάτες μας Β2 του 4ου Δημ. Σχολείου Ωραιοκάστρου αξιοποίησαν, εκτός των άλλων, την παλέτα Έντεχνου Συλλογισμού, για να εξερευνήσουν τον κόσμο των συναισθημάτων. Ο Έντεχνος Συλλογισμός (Artful Thinking) αναπτύχθηκε από την το Πανεπιστήμιο Harvard-Project Zero. Είναι μια τεχνική που ενσωματώνει την τέχνη στη διδακτική πρακτική. Οι εικαστικές τέχνες και η μουσική χρησιμοποιούνται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα, με στόχο την ενίσχυση της σκέψης και της μάθησης. Το κύριο εργαλείο είναι η παλέτα του Έντεχνου Συλλογισμού με τα έξι χρώματα. Κάθε χρώμα αντιστοιχεί σε διαφορετικό μοτίβο σκέψης. Για την «Βαλίτσα με τα συναισθήματα» προσαρμόσαμε την παλέτα στην ηλικία και τις ανάγκες των συμμετεχόντων μαθητών/τριών και αξιοποιήσαμε τα πέντε από τα έξι χρώματα. Στο Α2, η εικαστικός του σχολείου μας Μάγδα Καφετζοπούλου παρουσίασε στους/στις μαθητές/τριες τέσσερις πίνακες ζωγραφικής, μίλησε μαζί τους για τη ζωή των ζωγράφων, τις τεχνικές, τη χρήση του φωτός και τα συναισθήματα που θέλουν να εκφράσουν. Στη συνέχεια, με την εμψύχωση και καθοδήγηση της Μάγδας Καφετζοπούλου, οι μαθητές/τριες αναπαρήγαγαν με τον δικό τους τρόπο τους πίνακες ζωγραφικής. Παράλληλα, η δασκάλα της τάξης αξιοποίησε την παλέτα του έντεχνου συλλογισμού για την εξερεύνηση των συναισθημάτων και την παραγωγή γραπτού λόγου. Σε αυτό το βιβλίο παρουσιάζουμε τον τρόπο που δουλέψαμε με τρεις από τους πίνακες ζωγραφικής. Μετά από κάθε πίνακα ακολουθεί το ερωτηματολόγιο και μερικές ενδεικτικές απαντήσεις των μαθητών/τριών. Η δασκάλα της τάξης Μαρία Πανουσιάδου
«Το γελαστό κορίτσι» , Γεώργιος Ιακωβίδης • Τι βλέπεις στον παραπάνω πίνακα; Τι σκέφτεσαι γι’αυτό; Βλέπω ένα κορίτσι να γελάει και φοράει ένα φόρεμα κι ένα καπέλο. Σκέφτομαι ότι ο φόντος μοιάζει με δάσος. Βλέπω ένα κορίτσι που χαμογελάει και φοράει ένα φόρεμα κι ένα ψάθινο καπέλο. Σκέφτομαι ότι είναι καλοκαίρι γιατί φοράει ένα ψάθινο καπέλο. Σκέφτομαι ότι είναι καλοκαίρι, γιατί φοράει ένα ψάθινο καπέλο και ζει στην Ελλάδα και τρώει ένα παγωτό στην κατασκήνωση και κολυμπάει στη θάλασσα. • Τι τίτλο θα έδινες εσύ στον πίνακα; Το χαρούμενο κορίτσι. Το κορίτσι με το καπέλο. Το καλοκαιρινό κορίτσι. • Τι πιστεύεις πως νιώθει το κοριτσάκι στον πίνακα; Πιστεύω πως το κοριτσάκι νιώθει χαρά. Πιστεύω πως το κορίτσι νιώθει ενθουσιασμό. Το κορίτσι στον πίνακα νιώθει χαρά. • Τι σε κάνει να το πιστεύεις αυτό; Το πιστεύω γιατί ο πίνακας έχει ανοιχτά χρώματα και το κορίτσι χαμογελάει. Το πιστεύω επειδή έχει μεγάλο χαμόγελο. Γιατί χαμογελάει.
• Τι έγινε πριν ή μετά; Γράψε τη δική σου ιστορία.
(Συλλογική ιστορία) Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα κοριτσάκι που το έλεγαν Σοφία, που ζούσε σε ένα διαμέρισμα μαζί με την οικογένειά της. Κάνανε πολλά ταξίδια και περνούσαν τέλεια. Μια μέρα, σκέφτηκαν ότι θα ήταν ωραία να πάνε στο γήπεδο της γειτονιάς για να κάνουν ποδήλατο. Εκεί λοιπόν που η Σοφία έκανε ποδήλατο, γλίστρησε η ρόδα σε κάτι νερά, έπεσε κάτω και λιποθύμησε. Η μαμά της την πήγε στο κρεβάτι, αφού πήρε φάρμακα από το φαρμακείο. Με τα φάρμακα η Σοφία ξύπνησε αλλά δεν θυμόταν κανέναν. Η οικογένεια στενοχωρήθηκε και φοβήθηκε. Της έδειξαν κάποιες παλιές φωτογραφίες. Μια φωτογραφία τράβηξε την προσοχή της: φορούσε ένα κοντομάνικο φόρεμα, ένα καπέλο με λουλούδια και έδειχνε πολύ χαρούμενη. Τότε θυμήθηκε ποια ήταν και τους γονείς της. Έτσι αγκαλιάστηκαν συγκινημένοι και έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα.
«Η κραυγή», Έντβαρτ Μουνκ • Τι βλέπεις στον παραπάνω πίνακα; Τι σκέφτεσαι γι’ αυτό; Βλέπω έναν φοβισμένο άνθρωπο, που περπατάει πάνω σε μια γέφυρα. Πίσω έχει μια θάλασσα και καράβια. Στο βάθος έχει δυο ανθρώπους. Σκέφτομαι ότι είναι ηλιοβασίλεμα γιατί ο ουρανός είναι πορτοκαλί. Βλέπω έναν φοβισμένο άνθρωπο, που είναι πάνω από τη γέφυρα, πίσω του ήταν δυο άνθρωποι. Κι ήταν γι’ αυτό φοβισμένος πολύ. Είχε χαθεί. Σκέφτομαι ότι ο άνθρωπος χάθηκε και τρόμαξε . • Τι τίτλο θα έδινες εσύ στον πίνακα; Ο φοβισμένος. Ο τρομαγμένος αγρότης. Ο τρόμος • Τι πιστεύεις πως νιώθει ο άνθρωπος στον πίνακα; Πιστεύω πως νιώθει τρόμο. Πιστεύω πως νιώθει φόβο. • Τι σε κάνει να το πιστεύεις αυτό; Το πιστεύω γιατί έχει τα χέρια του στο πρόσωπό του, έχει το στόμα του γουρλωτό και τα μάτια του γουρλωτά. Το πιστεύω γιατί τα μάτια του είναι γουρλωμένα, το στόμα του πολύ ανοιχτό και στρόγγυλο και σφίγγει τα μάγουλά του με τα χέρια του. Με κάνει να το πιστεύω γιατί έχει το στόμα του ανοιχτό και είναι σαν να φωνάζει και επειδή τα μάτια του είναι γουρλωμένα και τα χέρια του είναι στο πρόσωπό του.
• Τι έγινε πριν ή μετά; Γράψε τη δική σου ιστορία.
Μια φορά ήταν ένας άνθρωπος. Ήταν πάνω σε μια γέφυρα. Φοβόταν πολύ. Από πάνω ήταν μια πέτρα. Ήταν ο ουρανός πολύχρωμος. Η γέφυρα ήταν σκουριασμένη. Φοβόταν επειδή ήταν ο βράχος έτοιμος να πέσει στο κεφάλι του. Ξαφνικά, από τον ουρανό ήρθε μια γροθιά και έσπασε τον βράχο. Μια φορά ήταν ένας άνθρωπος που περπατούσε σε μια γέφυρα. Από πίσω του ήταν δυο άνθρωποι που τον κοιτούσαν κι έλεγαν ότι είναι πολύ όμορφος. Αυτός κοιτούσε ένα νησί που ήτανε γεμάτο δέντρα. Ξαφνικά είδε ένα ηφαίστειο να κάνει έκρηξη και φοβήθηκε κι έφυγε.
«Η αγαπημένη της γιαγιάς», Γεώργιος Ιακωβίδης • Τι βλέπεις στον παραπάνω πίνακα; Τι σκέφτεσαι γι’αυτό;
Βλέπω μια γιαγιά που κάθεται στην τραπεζαρία και κρατά την εγγονή της αγκαλιά. Το κοριτσάκι κρατάει ένα αχλάδι. Μπροστά της έχει μια πιατέλα με πολλά φρούτα. Αναρωτιέμαι αν διαλέγει να φάει αυτό το φρούτο ή ήθελε άλλο φρούτο να φάει. Σκέφτομαι ότι η γιαγιά της την αγαπάει. Αναρωτιέμαι αν πήγαν στο εστιατόριο. • Τι τίτλο θα έδινες εσύ στον πίνακα; Η γιαγιά για μένα είναι καλή Το πιο όμορφο κορίτσι της γιαγιάς Η γιαγιά και το κοριτσάκι • Τι πιστεύεις πως νιώθει η γιαγιά και το κοριτσάκι στον πίνακα; Πιστεύω πως η γιαγιά και το κοριτσάκι νιώθουν χαρά. Πιστεύω πως το κοριτσάκι και η γιαγιά νιώθουν χαρά και περιέργεια. Πιστεύω πως η γιαγιά και το κοριτσάκι νιώθουν αγάπη. • Τι σε κάνει να το πιστεύεις αυτό; Με κάνει να το πιστεύω επειδή η γιαγιά την φροντίζει και της κάνει τα πάντα και την αγαπάει κι αυτή πολύ. Το πιστεύω γιατί κοιτάζει με περιέργεια το αχλάδι.
• Τι έγινε πριν ή μετά; Γράψε τη δική σου ιστορία. Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα κοριτσάκι που έμενε με την γιαγιά του. Η γιαγιά την αγαπούσε πάρα πολύ. Μια μέρα της έδωσε φρούτα για να τα φάει. Μετά πήγε να κοιμηθεί. Σε λίγο η γιαγιά την πήγε βόλτα στην εξοχή. Της άρεσε τόσο πολύ! Που ήθελε να παίξει με τα λουλούδια.
Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα κοριτσάκι. Επειδή έκλαιγε, η γιαγιά την πήρε στην αγκαλιά της. Πήγε στο τραπέζι και επειδή έπαιζε με τη γιαγιά της ένιωσε αγάπη.
