Η έκθεση συνδιοργανώνεται από το Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας – Συνεργασία: Ίδρυμα Πιερίδη και το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, Πολιτιστικές Υπηρεσίες, σε συνεργασία με το AHDR (Όμιλος Ιστορικού Διαλόγου και Έρευνας) και το SIDESTREETS Initiative.
Επιμελητική ομάδα: Γιάννης Τουμαζής, Λούλη Μιχαηλίδου, Anber Onar, Δέσπω Πασιά, Κυριάκος Παχουλίδης, Έλενα Στυλιανού.
26.09 – 8.11.2014
Το Treasure Island επιδιώκει να διευρύνει τις συζητήσεις γύρω από το παρελθόν στην Κύπρο. Επιχειρεί να προσεγγίσει κριτικά τις ηγεμονικές ιστορικές αναπαραστάσεις και αφηγήματα, καθώς και να αναδείξει όλες εκείνες τις ιστορίες που έχουν υποταχθεί, χειραγωγηθεί ή αποσιωπηθεί μέσα από τον κυρίαρχο ιστορικό λόγο και τις συνήθεις καλλιτεχνικές, λογοτεχνικές ή θεωρητικές πρακτικές. Επιπλέον, η έκθεση στοχεύει στην ανάδειξη της διευρυμένης έννοιας του πολιτικού στην τέχνη, στο τοπικό πλαίσιο: Αφενός, ως μια ώθηση για κριτική επανεξέταση των τραυματικών, συγκρουσιακών ή βίαιων γεγονότων της νεότερης ιστορίας του νησιού, αλλά και των οποιωνδήποτε μονοδιάστατων ιδεολογιών προσέγγισης του παρελθόντος, ιδιαίτερα σε σχέση με το αίσθημα εθνικής και πολιτισμικής ταυτότητας. Αφετέρου, σε σχέση με ένα ευρύ φάσμα κρίσιμων ζητημάτων που επηρεάζουν τη σύγχρονη κυπριακή κοινωνία, πέρα από το Κυπριακό Πρόβλημα. Τελικά, η έκθεση προσπαθεί να φέρει στο προσκήνιο το πολιτισμικά δυσδιάκριτο, καθώς και τα λανθάνοντα πρότυπα της κυπριακής αποικιακής και μεταποικιακής εμπειρίας. Η έκθεση παρουσιάζει ένα ευρύ φάσμα συμμετεχόντων (όπως καλλιτέχνες, σκηνοθέτες, ακαδημαϊκούς, συγγραφείς και ακτιβιστές), ενσωματώνοντας ποικίλες μορφές έκφρασης όπως εικαστικά έργα, περφόρμανς, θεωρητικές συζητήσεις, προβολές, παρουσιάσεις, εκδηλώσεις λογοτεχνίας/ποίησης, δημόσιες παρεμβάσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα. Κεντρικός στόχος είναι, το είδος και η ποικιλομορφία των εκφράσεων που παρουσιάζονται μέσα από το πρόγραμμα, να προσφέρουν δυνατότητες και ευκαιρίες για προβληματισμό και επαναξιολόγηση του παρελθόντος και παρόντος της Κύπρου, υπογραμμίζοντας την πολλαπλότητα, δεκτικότητα, ρευστότητα και κριτική διάθεση των σύγχρονων καλλιτεχνικών πρακτικών στο τοπικό πλαίσιο, καθώς και τη συνάφειά τους με το ευρύτερο πεδίο κοινωνικο-πολιτικής επιστημονικής έρευνας για την Κύπρο.
Emin Çizenel GADRİYE (2010) Εγκατάσταση (μεικτά υλικά σε καμβά, 170 x 465 εκ. / βίντεο, 15 λεπτά / κείμενο) Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη Το έργο Gadriye δανείζεται μια επαναλαμβανόμενη, αλλά ανείπωτη ιστορία (πιο πολύ συχνή, παρά σπάνια, στις αγροτικές περιοχές της Κύπρου, αλλά και του κόσμου γενικότερα) και τη μετατρέπει, μέσω ενός πίνακα και μιας βίντεο-εγκατάστασης, σε μια εμπειρία που σε διαφορετικές χρονικές στιγμές και βαθμούς μπορεί να είναι αισθητικά ευχάριστη, αστεία, σκοτεινή ή ανησυχητική. Σε αυτό το έργο, το αντικείμενο - η ζωοφιλία – μετατοπίζεται από το αρχικό πλαίσιο μιας «αληθινής ιστορίας», παρουσιαζόμενο μόνο ως υπόνοια μέσα από φυσικές και αισθητικοποιημένες πινελιές, εικόνες και ήχους. Αυτές οι αναφορές ανοίγουν το χώρο της έκθεσης ή της γκαλερί προς τον «εξωτερικό κόσμο» των εμπειριών, των αναμνήσεων, των επιθυμιών και των απαγορεύσεων, με τη μεσολάβηση του κοινού. Έτσι, το έργο δεν κρίνει, ούτε αφηγείται - η κατασκευή αυτή επαφίεται στους θεατές, οι οποίοι πρέπει να διαπραγματευτούν την εικαστική και νοητική εμπειρία αυτού που φαίνεται, αλλά και αυτού που παραμένει ανείπωτο κάτω από την επιφάνεια. Αυτή η ψυχική διαπραγμάτευση είναι προβληματική, ακριβώς επειδή περιλαμβάνει ένα δίκτυο νοητικών, ψυχολογικών και βιωματικών συνειρμών. Μερικοί από αυτούς έχουν επισημανθεί στην «Αναφορά» που συνοδεύει τα έργα: η ανοικοδόμηση - ή η εκ νέου ανακάλυψη - της μνήμης, η μετάβαση από το αγροτικό στο αστικό πλαίσιο, ο ρόλος των «νόμων» που ρυθμίζουν την επιθυμία, η υπόγεια οικονομία της εμπορίας ανθρώπων, οι κοινωνικές και ψυχολογικές συνέπειες της κατάρριψης των παραδοσιακών διακρίσεων μεταξύ ανθρώπων και ζώων, οι μετασχηματιστικές έννοιες του φύλου, οι μετατοπιζόμενες και αντικρουόμενες πολιτιστικές νόρμες και πρότυπα, και ούτω καθεξής. Οι ερμηνείες του έργου Gadriye περιπλέκονται ακόμα περισσότερο από το παράδοξο που υπονοείται: από τη μια, η συνειδητή ή υποσυνείδητη (αυτο-) λογοκρισία που προκύπτει καθώς βλέπει κανείς τον πίνακα μέσα στο δημόσιο χώρο της έκθεσης, και από την άλλη το βίντεο της εγκατάστασης, που παραπέμπει σε μια ιδιωτική προβολή σε σκοτεινό, μοναχικό χώρο.
Ελένη Καμμά 4. MUHAVERE/Συζήτηση (2014) Εγκατάσταση (ΗD βίντεο, 22:45 λεπτά, έγχρωμο, στερεοφωνικός ήχος / φιγούρες από χαρτόνι, πλαστικές διαφάνειες, ποικίλες διαστάσεις) Στο βίντεο συζητούν: Άννα Μαραγκού (αρχαιολόγος, ιστορικός, συγγραφέας), Τάκης Χατζηττοφής, Χριστόδουλος Αντωνίου Πάφιος, Θοδωρής Κωστιδάκης (καραγκιοζοπαίχτες), Ευριπίδης Δίκαιος (σκηνοθέτης) To βίντεο είναι ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνη και της γκαλερί Nadja Vilenne και οι φιγούρες της καλλιτέχνη, της Συλλογής του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης Κύπρου της Εταιρείας Κυπριακών Σπουδών, του Θοδωρή Κωστιδάκη και του Χριστόδουλου Αντωνίου Πάφιου Το 4. MUHAVERE/Συζήτηση επικεντρώνεται στο επάγγελμα του καραγκιοζοπαίχτη και στο ρόλο του ως πολιτικού μεταφραστή της κυπριακής πραγματικότητας στον εικοστό αιώνα. To πρότζεκτ, επίσης, διερευνά τις μεταβολές στη σχέση δημιουργού-θεατή που έχουν παρατηρηθεί κατά τη μετάβαση των ψυχαγωγικών μέσων από παραδοσιακές συμμετοχικές φόρμες διασκέδασης, όπως το θέατρο σκιών, στην κυριαρχία του σινεμά και του βίντεο.
Το πρότζεκτ είναι μια εικαστική εγκατάσταση που περιλαμβάνει μια βιντεοπροβολή και μια αρχειακή παρουσίαση, και είναι μέρος μιας ευρύτερης έρευνας με τίτλο Oh, For Some Amusement!. Στη βιντεοπροβολή παρουσίαζεται τμήμα της βιντεοσκοπημένης κριτικής συζήτησης (συνολικής διάρκειας μιάμισης ώρας) μεταξύ της αρχαιολόγου-ιστορικού Άννας Μαραγκού, των καραγκιοζοπαιχτών Τάκη Χατζηττοφή, Χριστόδουλου Αντωνίου Πάφιου, Θοδωρή Κωστιδάκη και του σκηνοθέτη Ευρυπίδη Δίκαιου. Το πάνελ, η διοργάνωση και η βιντεοσκόπηση της συζήτησης έλαβαν χώρα τον Ιανουάριο του 2014 στο Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας, κατά τη διάρκεια του Artist Residency της Καμμά στο Κέντρο. Για τους σκοπούς της αρχειακής παρουσίασης παρουσιάζονται φιγούρες του Θεάτρου Σκιών που αναφέρονται σε γεγονότα της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας. Το πρότζεκτ Oh, For Some Amusement! αναμένεται να ολοκληρωθεί στα τέλη του 2014 και υποστηρίζεται από το Mondriaan Fund της Ολλανδίας, το Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας, PiST/// Istanbul και το Theater aan het Vrijthof, Μάαστριχτ.
Nurtane Karagil Gel bak göresin / Come and have a look (2014) Εγκατάσταση 180 x 250 x 200 εκ. (Ζωγραφική σε χαρτί – Ewey Gooey (2013), 211 x 107 εκ. / φωτισμός LED) Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνη Η εγκατάσταση με τίτλο Come and have a look επιχειρεί να ανακατασκευάσει μια άποψη του «βορρά» από το «νότο», όπου το έργο εκτίθεται, προτείνοντας ένα παιχνιδιάρικο mise-en-scène αυτού που βρίσκεται πέρα από τα όρια της μοιρασμένης Κύπρου. Το ζωγραφικό έργο Ewey Gooey, στην εγκατάσταση Come and have a look, αποτελεί μέρος της συνεχιζόμενης σειράς sticky things της Nurtane Karagil, που ξεκίνησε το 2012. Σύμφωνα με την καλλιτέχνη, η σειρά αναφέρεται στις πολλαπλές στρεβλώσεις και διαταραχές που βιώνουν οι κυπριακές κοινότητες, τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν, και προτείνει τη θεώρηση των σύγχρονων ζητημάτων της Κύπρου ως μέρος μιας οικουμενικής κατάστασης, όταν τα παρακολουθήσουμε από κάποια απόσταση. Το ζωγραφικό έργο αναπαριστά την εικονογραφία της διαίρεσης σε ένα μικρό νησί, ως ένα μόνιμο πρόβλημα που έχει μετατραπεί σε μια κατάσταση πολιτισμικής ύπαρξης. Το έργο φέρει μια προφανή βιασύνη και προχειρότητα, μια αφελή αισθητική, που παραπέμπει στην παιδική εμπειρία των περισσοτέρων ανθρώπων να προσπαθούν να εκφράσουν τον κόσμο μέσα από τη ζωγραφική. Φανταστικοί χαρακτήρες, κτίρια, αξιοθέατα και άλλα χαρακτηριστικά, εμπνευσμένα από πραγματικές εικόνες και καταστάσεις της πόλης, αποτυπώνονται στο χαρτί, προσφέροντας στον θεατή μια φρέσκια ματιά της καθημερινής ζωής της πόλης. Στο σύνολό της, η σειρά δεν επιχειρεί να πει κάτι καινούργιο, αλλά να υποβοηθήσει στην κατανόηση των διαφορετικών προοπτικών μέσω των οποίων βιώνεται η κυπριακή πραγματικότητα. Το Ewey Gooey, που είχε αρχικά παρουσιαστεί στο βόρειο μέρος της Κύπρου, εκτιθέμενο απλά σε ένα τοίχο, έχει ενσωματωθεί ως μέρος μιας εγκατάστασης για τους σκοπούς της παρούσας έκθεσης. Σε μια προσπάθεια να συλλάβει αυτό που υπάρχει «εκεί έξω» και να το μεταφέρει σε ένα εσωτερικό χώρο, το έργο τυγχάνει μιας νέας επεξεργασίας, ώστε να σηματοδοτήσει συμβολικά τη μεταφορά ενός «ορίου» πέρα από τα όρια. Το συνολικό έργο Come and have a look προκύπτει από πραγματικές εμπειρίες, αντικατοπτρίζοντας τις προσπάθειες πολλών Κυπρίων, εδώ και δεκαετίες, να δουν «την άλλη πλευρά», σκαρφαλώνοντας ψηλά σε ένα τοίχο ή μια στέγη, κοιτάζοντας μέσα από μια τρύπα, ή ταξιδεύοντας μέχρι την κορυφή ενός βουνού. Απολαύστε τη θέα.
Gabriel Lester The Big One (2011) Φιλμ, 12:36 λεπτά (μεταφορά από RED σε HD βίντεο) Ευγενική παραχώρηση της Galerie Fons Welters, Άμστερνταμ Παρουσίαση [στα Aγγλικά] 24 Οκτωβρίου (Βλ. Πρόγραμμα) Το έργο The Big One ακολουθεί τη λογική ενός αφηγηματικού δράματος, χωρίς όμως να προτείνει μια ξεκάθαρη πλοκή ή χαρακτήρες. Το φιλμ αποτυπώνει το φαντασμαγορικό θέαμα μιας κλήρωσης τυχερού λαχείου, όπου μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων συμμετέχει σε μια τελετουργία πρόκλησης της τύχης, στην παρουσία κοινού. Οι ανώνυμοι χαρακτήρες περνούν ένα-ένα τα διάφορα στάδια της τελετής, ενώ παίχτες και κοινό παρατηρούν τη διαδικασία και φαντασιώνονται το «γύρισμα» της τύχης. Υπογραμμίζοντας την ανθρώπινη ανάγκη για αλλαγή και (οικουμενική) δικαιοσύνη, αλλά και για ενδοσκόπηση, οι χαρακτήρες του φιλμ φαίνεται να υπόκεινται σε μια εσωτερική αναζήτηση, αναλογιζόμενοι το τι θα μπορούσε να συμβεί στην περίπτωση που κερδίσουν το μεγάλο βραβείο. Στο πλαίσιο της Κύπρου, το έργο αναδύει έναν αλλόκοτο ήχο σε σχέση με την οικονομική, ηθική και υπαρξιακή κρίση των τελευταίων χρόνων. Αυτή η αλληλεπίδραση ανάμεσα στην πρόσληψη, τη φαντασία και την επιθυμία, δημιουργούν μια κινητήρια δύναμη πίσω από τη δουλειά του Lester. Τα εικαστικά του έργα, τα φιλμ και οι εγκαταστάσεις του πηγάζουν από μια επιθυμία να διηγηθεί ιστορίες και να κατασκευάσει περιβάλλοντα που προτείνουν τις δικές τους αφηγηματικές ερμηνείες. Τα έργα του Lester είναι, είτε έμμεσα αφηγηματικά, είτε άμεσα εικαστικά, είτε ταυτοχρόνως και τα δύο. Υπαινίσσονται, επίσης, την ορθολογική συνειδητότητα, και ταυτόχρονα τη συνειρμική, μαγική σκέψη.
Literary Agency Cyprus / Whirling Words Writing Nicosia… beyond barriers (2014) Εργαστήρια δημιουργικής γραφής/αναγνώσεις Συντονίστρια: Aydin Mehmet Ali Μέλη/Συμμετέχουσες: Τίνα Αδαμίδου, Alev Adil, Νικολέττα Δημητρίου, Μαριάννα Φωκά, Μιράντα Χόπλαρου, Αντριάνα Ιεροδιακόνου, Μαρία Α. Ιωάννου, Κathy Kattashis, Bahriye Kemal, Lisa Suhair Majaj, Münevver Özgür, Eυτυχία Παναγιώτου, Μαριλένα Ζακχαίου To Literary Agency Cyprus/Whirling Words είναι μία ομάδα βραβευμένων λογοτεχνών, ποιητριών, φωτογράφων, καλλιτεχνών και άλλων. Στα πλαίσια του Treasure Island πραγματοποιούν εργαστήρια δημιουργικής γραφής και αναγνώσεις στους δρόμους της Λευκωσίας κατά τη διάρκεια πέντε περιπάτων στην πόλη (δύο εκ των οποίων θα απευθύνονται αποκλειστικά σε γυναίκες) κατά τη διάρκεια της έκθεσης. Επιλεγμένα σημεία στην πόλη χρησιμοποιούνται ώστε να διεγείρουν βαθύτερα τη φαντασία και τη μνήμη και να προκαλέσουν βαθύτερες αναγνώσεις, ερμηνείες και αναστοχασμούς που πιθανό ήδη να υφίστανται στο παλίμψηστο (το θησαυρό) της πόλης. Η καινούρια δημιουργική γραφή (θησαυρός) που θα προκύψει από τα άτομα που θα συμμετέχουν, θα συμβάλει στο υφιστάμενο παλίμψηστο και με τον τρόπο αυτό τα σημεία της πόλης θα συμπεριληφθούν στην αγγλόφωνη λογοτεχνική παραγωγή της Κύπρου. Απώτερος σκοπός της ομάδας είναι να επαναδιεκδικήσει ολόκληρη την πόλη, αφαιρώντας συναισθηματικά, γλωσσικά και φανταστικά εμπόδια, δημιουργώντας νέα επίπεδα αφηγήσεων, χώρων, εικόνων και ιστοριών, μεταφέροντάς τα στους δρόμους, σε τυχαία ακροατήρια, παρέχοντάς μας, εν τέλει, τη δυνατότητα να φανταστούμε εκ νέου το πολιτικό στη λογοτεχνία. Θα τεθούν σημαντικά ερωτήματα που αφορούν στη μνήμη, το παρελθόν, το μέλλον, τα όρια και τα σύνορα, την κατασκευή των ταυτοτήτων, τα ταμπού, τις ιστορίες-του και τις ιστορίες-της, με σκοπό να
ανασυρθούν όλα όσα έχουν αποσιωπηθεί. Η ομάδα επιδιώκει, επίσης, να αμφισβητήσει το κυρίαρχο φιλολογικό αφήγημα, το οποίο αρνείται την πολυπολιτισμικότητα, την πολυγλωσσία, την πολυ-θρησκευτικότητα από το χαρακτήρα, τις ιστορίες και τη λογοτεχνία αυτής της πόλης και να προωθήσει μια καινούρια, Αγγλόφωνη λογοτεχνική παραγωγή. Επιθυμεί, επίσης, να αντισταθεί στη χειραγώγηση, την αποσιώπηση, την περιθωριοποίηση και τον αποκλεισμό, δίνοντας τη δυνατότητα σε όσες φωνές συνήθως «περιθωριοποιούνται», να συμμετέχουν. Με αυτό το σκεπτικό, οι ιστορίες γυναικών θα τοποθετηθούν στο επίκεντρο. Κάθε εργαστήριο θα περιοριστεί σε δέκα συμμετοχές, προσκαλώντας όσες και όσους έχουν επιθυμούν να μιλήσουν για την πόλη τους να συμμετάσχουν, επανεγγράφοντας τη Λευκωσία πέρα από τα όρια. ΕΡΓΑΣΤΉΡΙΑ, 4 – 31 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ, 2014 Σημείο Συνάντησης: Δημοτικό Κέντρο Τεχνών, Λευκωσία [NiMAC] Κάθε άτομο μπορεί να συμμετέχει σε όσα εργαστήρια επιθυμεί. Για συμμετοχές, επικοινωνήστε στο literaryagencycyprus@gmail.com ή επισκεφτείτε τη σελίδα του Literary Agency Cyprus στο Facebook 1η Συνάντηση: Σάββατο, 4 Οκτωβρίου, 16.30 – 19.30 (για γυναίκες) Συντονίστρια Εργαστηρίου: Rachel Pettus Φιλοξενούμενη: Lisa Suhair Majaj 2η Συνάντηση: Παρασκευή, 10 Οκτωβρίου, 18:00 – 21.00 (για γυναίκες και άντρες) Συντονίστρια Εργαστηρίου: Μαριλένα Ζακχαίου. Φιλοξενούμενος: Μάριος Επαμεινώνδας 3η Συνάντηση: Τετάρτη, 15 Οκτωβρίου, 13:30 – 16.30 (για γυναίκες και άντρες) Συντονιστής Εργαστηρίου: Στέφανος Στεφανίδης Φιλοξενούμενη: Aydın Mehmet Ali 4η Συνάντηση: Παρασκευή, 24 Οκτωβρίου, 21:00 – 24.00 (για γυναίκες και άντρες) Συντονίστρια Εργαστηρίου: Aydın Mehmet Ali. Φιλοξενούμενοι: Münevver Özgür και Agnieszka Rakoczy 5η Συνάντηση: Παρασκευή, 31 Οκτωβρίου, 16:00 – 19.00 (για γυναίκες και άντρες) Συντονίστρια Εργαστηρίου: Νικολέττα Δημητρίου ΑΝΑΓΝΏΣΕΙΣ [ανοικτές για το κοινό] Τετάρτη, 22 Οκτωβρίου, 19.30 – 21.30 Βιβλιοπωλείο Rüstem Kitabevi (Girne caddesi 24-26, Sarayönü, Λευκωσία) Τετάρτη, 5 Νοεμβρίου, 19.30 – 21.30 Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας [NiMAC]
Mesarch Lab Πολύτιμοι Μικρόκοσμοι (2014) Eγκατάσταση (τραπέζι με αρχειακά εκθέματα – μακέτες, τεύχη, χάρτες / οπτικοακουστικό υλικό) 840 x 80 εκ. Mesarch Lab – Πανεπιστήμιο Κύπρου: Παναγιώτα Ι. Πύλα, Πέτρος Φωκαΐδης, Κωνσταντίνα Κάλφα, με τη συνεργασία των Γεωργίας Δασκαλάκη, Γιάννη Παπαδόπουλου, Αιμιλίας Σιάντου, Γιώργου Τρύφωνος, Ελισάβετ Ανδρέου, Γιώργου Χρυσοστόμου Όταν ο Σκοτσέζος κοινωνιολόγος-πολεοδόμος Patrick Geddes επισκέφτηκε την Κύπρο το 1897, αρχικά για ένα φιλανθρωπικό εγχείρημα, τη χαρακτήρισε ως έναν «μικρόκοσμο»: υποστήριξε ότι, λόγω της ποικιλίας και του πλούτου των φυσικών της τοπίων, η Κύπρος συνιστούσε μια περίπτωση παραδειγματική, κατάλληλη για να προβληθούν, επί και διαμέσου αυτής, ευρύτερα οράματα για οικονομικά και πολεοδομικά πειράματα σε ολόκληρο τον κόσμο.
Οι Πολύτιμοι Μικρόκοσμοι αναστοχάζονται την γκεντεσιανή σύλληψη της Κύπρου ως μικρόκοσμου της παγκόσμιας συνθήκης και την αντιπαραβάλλουν με άλλους λόγους του 20ου αιώνα οι οποίοι, με διαφορετικούς τρόπους, εξέλαβαν την Κύπρο ως τόπο που απορροφούσε ή απηχούσε τις δονήσεις ευρύτερων φαινομένων όπως ο εκμοντερνισμός, η ανάπτυξη, η οικοδόμηση των κρατών, ο ψυχρός πόλεμος ή οι αδέσμευτες πολιτικές. Οι διαφορετικές αυτές ερμηνείες της Κύπρου-ως-μικρόκοσμου, παρουσιάζονται μέσα από αρχειακό υλικό (χάρτες, φωτογραφίες, σχέδια, έγγραφα, φιλμ), καθώς και στοχευμένο σχολιασμό, για τα ακόλουθα, ευρέως προβεβλημένα, διεθνή αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά έργα: α) Την πρόταση του σχεδιαστή και οικουμενικού οραματιστή Buckminster Fuller, του 1966, για ένα «Παγκόσμιο Κέντρο του Ανθρώπου» στην Κύπρο, η οποία στόχευε στη διαμόρφωση μιας παραδειγματικής απάντησης στις διακοινοτικές συγκρούσεις, καθώς και στους ψυχροπολεμικούς ανταγωνισμούς, στις ειρηνευτικές αποστολές των Ηνωμένων Εθνών, μέχρι και στα μετά-πολιτικά οράματα για τον πλανήτη β) Το ξενοδοχείο Golden Sands στην Αμμόχωστο, του 1973, που είχε ρόλο-κλειδί στις κρατικές και ιδιωτικές βλέψεις για την εγγραφή της Κύπρου στον χάρτη του παράκτιου τουρισμού της Μεσογείου και του παγκόσμιου κεφαλαίου γ) Το Ρυθμιστικό Σχέδιο για το συγκρότημα κυβερνητικών γραφείων στη Λευκωσία, που οραματιζόταν έναν αποτελεσματικό γραφειοκρατικό μηχανισμό ως μέσο για την οικοδόμηση μιας ενοποιημένης κρατικής διοίκησης. Εκθέτοντας συγκριτικά μια αρχαιολογία διαφόρων λόγων για τα φυσικά τοπία της Κύπρου, τους πόρους, τις ταυτότητες, την οικονομία ή την πολιτική, το έργο πραγματεύεται ιδιαίτερες κατασκευές της Κύπρου ως «κυνήγι θησαυρού», προκειμένου να φωτίσει κριτικά τρέχουσες εξιδανικεύσεις της Κύπρου. Οι Πολύτιμοι Μικρόκοσμοι επιχειρούν, εν τέλει, να προωθήσουν εναλλακτικές ερμηνείες των πραγματικοτήτων και των δυνατοτήτων αυτού του τόπου.
Παναγιώτης Μιχαήλ I. Balloon (2012-2013) Mπαλόνι, μεταβλητές διαστάσεις II. Architectural Drawing (2014) Video animation σε loop, 2 λεπτά III. Zygote (2014) Λεξικό, ράφι, 34.5 x 32 x 12 εκ. IV. Kennedy Avenue (2014) C-Print, 39 x 48.5 εκ.
Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη Η βασική έρευνα και το εικαστικό ενδιαφέρον του Παναγιώτη Μιχαήλ εστιάζεται στην έννοια των μεταβατικών περιόδων ως διαδικασίες διαμόρφωσης της ταυτότητας. Τον ενδιαφέρουν οι μηχανισμοί μέσα από τους οποίους η ταυτότητα, ως ρευστή διαδικασία σχηματισμού και επανασχηματισμού, μπορεί να συμβάλει σε άλλες θετικές αλλαγές στο κοινωνικό μας περιβάλλον, το υπόβαθρο συμπεριφοράς μας, ή την πολιτική και προσωπική μας ηθική και δεοντολογία. Χρησιμοποιώντας προσωπικές και πολιτικές συμπεριφορές, δηλώσεις ή συμβάντα ως αφορμή για να παράξει τέχνη, δημιουργεί νέες «πραγματικότητες» και ονειρικά περιβάλλοντα, γεμάτα με ολοκαίνουργιες «υποσχέσεις» και υπονοούμενα, ανοικτά σε εναλλακτικές παρατηρήσεις και προσεγγίσεις, όπως επίσης και σε νέους τρόπους επικοινωνίας. Η δουλειά του περιστρέφεται συστηματικά γύρω από μια εξέταση των τρόπων με τους οποίους οι προσωπικές εμπειρίες συμβάλλουν στην κατανόηση μιας πληροφορίας, είτε αυτή είναι ένα άρθρο εφημερίδας, είτε μία καρτ-ποστάλ που απεικονίζει ένα εξωτικό προορισμό, ένας πολιτικός λόγος, ένα ρεπορτάζ, ένα αντικείμενο, ή ένα περιβάλλον.
Μνημείο της Ελευθερίας, Λευκωσία Εγκατάσταση (20* γλυπτικές μελέτες του I. Γ. Νοταρά, ανακτημένες από αποθηκευτικό χώρο) Ευγενική παραχώρηση του Δήμου Λάρνακας Σχετική παρουσίαση [στα Αγγλικά] και περφόρμανς από τις Χρυσταλλένη Λοϊζίδου (ιστορικό τέχνης) και Λία Χαράκη, αντίστοιχα, 10 Οκτωβρίου (Bλ. Πρόγραμμα) Το Μνημείο της Ελευθερίας στη Λευκωσία, αποτελούμενο από 17* ρεαλιστικά χάλκινα γλυπτά σε λευκή μαρμάρινη βάση, στέκει στον προμαχώνα Podocataro του ενετικού τείχους της πόλης, στην κορυφή της οδού Αδαμάντιου Κοραή που οδηγεί στο Αρχιεπισκοπικό Μέγαρο. Φιλοτεχνημένο από τον Έλληνα γλύπτη Ιωάννη Γ. Νοταρά, το μνημείο είχε ανατεθεί από τον πρώτο Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄, και ανεγέρθηκε το 1973 με στόχο να τιμήσει τους «Αγώνες του Κυπριακού Ελληνισμού για ελευθερία» και «τους αγωνιστές του Απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ, 19551959», υπενθυμίζοντας ταυτόχρονα στις μελλοντικές γενιές «το χρέος τους να αγωνίζονται πάντα για την ελευθερία». Δεκατέσσερα χρόνια αργότερα, το 1987, η Βουλή των Αντιπροσώπων το ανακήρυξε επίσημα ως «Μνημείο του Αγώνα της ΕΟΚΑ». Πέρα από τους προφανείς συμβολισμούς του, η ιστορία του μνημείου αντανακλά το πολυτάραχο χρονικό της γέννησης της ίδιας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αρχειακά έγγραφα υποδεικνύουν ότι, η αρχική απόφαση για την ανάθεσή του το 1959 (όπου γινόταν, μεταξύ άλλων, αναφορά σε κυρίαρχες φιγούρες του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και του στρατηγού Γρίβα), πιθανόν να ειχε ληφθεί με πρόθεση τη δημιουργία ενός μνημείου για την ένωση (της Κύπρου με την Ελλάδα), στη Μονή Κύκκου. Η ολοκλήρωσή του κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, με τον Μακάριο πλέον στην Προεδρία και τη μετατόπιση των επίσημων πολιτικών υπό το φως της Ανεξαρτησίας, καθώς και την κλιμάκωση των διακοινοτικών ταραχών, δεν θα οδηγούσε απλά στην αναβολή της εγκατάστασής του, αλλά και σε μια επανεξέταση της τοποθεσίας και της επίσημης θεματικής του. Για πολλά χρόνια, τα γλυπτά φυλάσσονταν σε αποθηκευτικό χώρο (σύμφωνα μάλιστα με μαρτυρία, δύο είχαν στο μεταξύ κλαπεί), και η μαρμάρινη πλατφόρμα πλάι στον προμαχώνα της Λευκωσίας παρέμενε γυμνή, μέχρι την τελική εγκατάσταση του μνημείου το 1973: στη ζοφερή ακμή της ΕΟΚΑ Βʹ, (χωρίς τα αγάλματα του Μακαρίου και του Γρίβα, ή οποιεσδήποτε επιγραφές ονομάτων των αγωνιστών) καλυμμένο με λευκά πανιά, περιμένοντας τα αποκαλυπτήρια που δεν έγιναν ποτέ. Ένα χρόνο αργότερα, κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος του 1974 και μια επίθεση εναντίον της Αρχιεπισκοπής, το μνημείο υπέστη ζημιές, συμπεριλαμβανομένης μιας σφαίρας που διαπέρασε το στήθος του αγάλματος της Ελευθερίας. «Ως ένα σχόλιο για τη ρευστή φύση της πολιτικής και ιστορικής αντίληψης, θα μπορούσε να πει κανείς, κάπως ευφάνταστα, ότι αυτό είναι ένα μνημείο που σχεδιάστηκε για την ένωση, δημιουργήθηκε για την ανεξαρτησία και πήρε το όνομά της ελευθερίας. Φυσικά, δηλώσεις όπως αυτές μπορεί να φαίνονται αναχρονιστικές, ή να είναι αδύνατο να τεκμηριωθούν. Θα ήταν πιο σωστό και λιγότερο αμφιλεγόμενο να πω εν κατακλείδι ότι, η αντιμετώπιση του Μνημείου της Ελευθερίας σε διαφορετικές στιγμές του παρελθόντος, αποκαλύπτει τη ρευστότητα των προσεγγίσεων όσον αφορά στο συμβολισμό, την ιστορία και τη μνήμη, καθώς και τις ποικίλες προσεγγίσεις στις επίσιμες τελετουργίες και αφηγήσεις, και την ιδιότητά τους να αντανακλούν ή να προβάλλουν κοινωνικοπολιτική συναίνεση. Πρόκειται, με λίγα λόγια, για ένα προϊόν του πολύπλοκου ζητήματος της αναπαράστασης γύρω από τη δημιουργία του ανεξάρτητου Κύπριακού κράτους. Τέλος, η μετέπειτα επεξεργασία αυτού του έργου μπορεί να θεωρηθεί ως μια συνοπτική και εντυπωσιακή αλληγορία για τους αγώνες, τις αποτυχίες, τις παραλείψεις, τις συμβολικές συνθλίψεις και την ιστορική σύγχιση που εμπεριέχεται στις πολλαπλές επινοήσεις των κυπριακών εθνικισμών μετα το 1974» (Loizidou, 2010, pp. 98-99, μετάφραση από Αγγλικά). Πληροφορίες από το κείμενο της Χρυσταλλένης Λοϊζίδου: Loizidou, C. (2010) “The Liberty Monument of Nicosia”, in Loizos, P., Philippou, N. & Stylianou-Lambert, T. (Eds.), Re-envisioning Cyprus. Nicosia: University of Nicosia Press, pp. 89-101.
* Στην έκθεση παρουσιάζονται 17 πρωτότυπες γλυπτικές μελέτες, οι οποίες αντιστοιχούν στις φιγούρες του πραγματικού μνημείου, καθώς και τρεις επιπλέον προτομές, του Μακαρίου Γ΄, του Διονύσιου Σολωμού και του Νικόλαου Καταλάνου, οι οποίες τελικά δε συμπεριλήφθηκαν.
και κοσμικά γεγονότα κατά τη διακυβέρνηση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄(1960-1977), πρώτου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μέρος μεγαλύτερης ομάδας έργων (200 περίπου φωτογραφίες και 3 προβολές διαφανιών, οι οποίες παρουσιάζονται με τη μορφή τριλογίας και τις ονομασίες Wonder Land, Never Land and I Land), η σύνθεση με τίτλο New Office είναι η μοναδική ενότητα που ακολουθεί αυστηρά χρονολογική σειρά.
Μερόπη Μωυσέως, Ελένη Παπαδοπούλου & Νάσα Παταπίου Εδώ ετάφησαν βιβλία, Ριζοκάρπασο 1931-32 (2014)
Οι εικόνες παρουσιάζουν το Μακάριο Γ΄ καθήμενο στο καινούριο του γραφείο, υποδεχόμενο επισκέπτες και αξιωματούχους. Πέρα από την επανάληψη τυποποιημένων στάσεων, χαιρετισμών και χειρονομιών, την προσοχή μας έλκει η επίπλωση και η διακόσμηση που εμπλαισιώνουν την πολιτική αυτή προσωπικότητα. Η σειρά των φωτογραφιών καταγράφει τη διαδικασία διακόσμησης του νέου προεδρικού γραφείου μετά τα γεγονότα του 1974, όταν το προηγούμενο του γραφείο είχε καταστραφεί. Η σταδιακή εμφάνιση στο χώρο ελληνικών αγγείων, ενός αγάλματος της Δίκης, ενός οριενταλιστικού πίνακα που παρουσιάζει ένα νησί και ενός βιβλίου που αφορά στη διακυβέρνηση Κέννεντι, καταδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο τα αντικείμενα και οι εντυπώσεις που επιφέρουν συνθέτουν ένα συγκεκριμένο αφήγημα για την Κυπριακή Δημοκρατία και την επιθυμητή της ταυτότητα, που οργανώνεται ιδιαίτερα σε αντιπαραβολή τόσο με την «Ανατολή» όσο και με τη «Δύση». Καταδεικνύουν, επίσης, τις διεργασίες «εικονογραφίας» της εξουσίας.
Παρουσίαση/Συζήτηση [στα Ελληνικά] 18 Οκτωβρίου (Βλ. Πρόγραμμα) Η Μερόπη Μωυσέως (δημοσιογράφος), Ελένη Παπαδοπούλου (φωτογράφος) και η Νάσα Παταπίου (ιστορικός/ερευνήτρια), σε συζήτηση με τους Νιαζί Κιζίλγιουρεκ (πολιτικός επιστήμονας), Μητροπολίτη Κένυας Μακάριο και Τάκη Χατζηγεωργίου (ευρωβουλευτής) Το 1931, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Κύπρου, μετά από σχετική σύσκεψη-δίκη, καταδίκασε και αφόρισε τρεις διανοούμενους προοδευτικούς εκπαιδευτικούς: τον Τεύκρο Ανθία [Ανδρέα Παύλου], τον Πατάπιο Χριστοδούλου [Π. Φωτεινό] και τον Παπαλοΐζου [Π. Άθωνα]. Αιτία του εν λόγω αφορισμού ήταν η έκδοση και κυκλοφορία του ποιητικού έργου του Τεύκρου Ανθία, Δευτέρα Παρουσία, έργο το οποίο εξέδωσε και προλόγισε ο Π. Φωτεινός. Οι τρεις διανοούμενοι εκπαιδευτικοί ήταν τότε 26 έως και 28 ετών. Το βιβλίο κρίθηκε επικίνδυνο και «αποκηρυγμένο», όχι μόνο από την Ιερά Σύνοδο, αλλά και από τους Άγγλους αποικιοκράτες. Ο Π. Φωτεινός μετέφερε τότε στη γενέτειρά του, το Ριζοκάρπασο, όσα βιβλία μπόρεσε να διασώσει και ζήτησε από έναν εξάδελφό του να κρύψει όσο πιο καλά μπορούσε την «αναθεματισμένη ποίηση». Τα βιβλία «ετάφησαν» όντως γύρω στο 1932, στο βάθος του δαπέδου ενός δωματίου, στο Ριζοκάρπασο. Το 1994 ζητήθηκε από τον άνθρωπο που τα έθαψε ν’ αποκαλύψει τι γνώριζε για τα απαγορευμένα βιβλία. Τότε, αποκάλυψε το μυστικό και πριν πεθάνει παρέδωσε σχετικό σχεδιάγραμμα, όπου υποδείκνυε πως «εδώ ετάφησαν βιβλία».
Η ίδια ομάδα φωτογραφιών υπήρξε ο πυρήνας της έκθεσης του Παναγιώτου στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Saint Louis (ΗΠΑ) με τίτλο One Thousand and One Days. Η έκθεση συνδύαζε αναφορές στην κλασική συλλογή μεσανατολικών παραμυθιών, One Thousand and One Nights/1001 Νύχτες, και στο χρονικό του Arthur Schlesinger Jr. A Thousand Days/Χίλιες Ημέρες (1965) για τη διακυβέρνηση Κέννεντι. Το σύνολο των φωτογραφιών είναι εμβληματικό της έμφασης που προσδίδει ο καλλιτέχνης στον εντοπισμό και την αποκάλυψη των κρυμμένων εκείνων αφηγημάτων που ενυπάρχουν στο οπτικό αρχείο της ιστορίας και του χρόνου, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της νεότερης κυπριακής πολιτικής ιστορίας, εξωθώντας μας προς νέες αναγνώσεις και συνδιαλέξεις.
Σήμερα, σχεδόν μετά από ένα αιώνα, η ομάδα αναζητά το θησαυρό αυτό, «τα ενταφιασμένα βιβλία», όχι μόνο για να φέρει στο φως την κορυφαία πράξη σκοταδισμού του εν λόγω αφορισμού, αλλά και για ν’ ανοίξει την αυλαία μιας ολόκληρης εποχής, όπου οι προοδευτικοί άνθρωποι, τα βιβλία και οι ιδέες στιγματίζονταν, καταδιώκονταν και καταδικάζονταν. Κατά την ανοιχτή συζήτηση, με ομιλητές και ομιλήτριες από τον χώρο της πολιτικής και της ιστορικής έρευνας και με εκπρόσωπο της Εκκλησίας της Κύπρου, θα συζητηθεί αυτή η σκοτεινή και άγνωστη εποχή της κυπριακής ιστορίας. Στη συζήτηση θα είναι διαθέσιμη ειδική έκδοση του πολιτιστικού ενθέτου Παράθυρο της εφημερίδας Πολίτης, με κείμενα σχετικά με το θέμα, η οποία θα κυκλοφορήσει παγκύπρια και με την εφημερίδα.
Σάββας Παπασάββα Playing Card Walking Stick (2010)
Χριστόδουλος Παναγιώτου New Office (2011)
Η γιαγιά του καλλιτέχνη περιέγραφε το μήκος των μαλλιών της πρώτης γυναίκας του πατέρα της ως σαν να τα είχε δει να σαρώνουν το δρόμο ενώ εκείνη περπατούσε, ή τη μητέρα του πατέρα της καθώς, όντας χήρα, μαχαίρωνε στο πόδι τον άντρα που για τρίτη φορά της έκανε πρόταση γάμου. Πλημμυρισμένες με χιούμορ και πρωτοτυπία, εμποτισμένες στο μύθο και στο ύφος των λαϊκών ιστοριών, γεμάτες αντι-ήρωες και ειρωνεία, οι ιστορίες αυτές δημιούργησαν για τον καλλιτέχνη μια αίσθηση του παρελθόντος απόμακρη και ταυτόχρονα παράξενα οικεία.
9 C-Prints, σε πλαίσιο, 30 x 30 εκ. Πηγή: Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, Λευκωσία, Κύπρος Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της Rodeo Gallery Το έργο του Χριστόδουλου Παναγιώτου θέτει καίρια ερωτήματα για το πώς αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας ως μέρος των ευρύτερων έννοιων του «κοινού» και ειδικότερα της πατρίδας ή του έθνους. Καταδεικνύει, επίσης, πώς δημόσιες παραστάσεις ή θεάματα επικυρώνουν την αίσθηση ισχύος και εξουσίας και πώς οι αλληλεπιδράσεις μας με συγκεκριμένους χώρους, αντικείμενα, ακόμα και με φυσικά φαινόμενα, μεταβάλλουν το νόημά τους. Ένα σημαντικό μέρος της δουλειάς του Παναγιώτου χαρακτηρίζεται από επίπονες έρευνες σε αρχειακό υλικό. Η συγκεκριμένη σειρά ασπρόμαυρων φωτογραφιών αποτελεί μία ενότητα, μέρος μεγαλύτερης ομάδας φωτογραφιών που ο Παναγιώτου ανέσυρε από τα αρχεία του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών και που παρουσιάζουν τελετές, επίσημες συναντήσεις
Μπλε και κόκκινα τραπουλόχαρτα, χαλκός, 820 χιλ., 1.2 κιλά Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη Αρκετά χρόνια πριν το θάνατό της, η γιαγιά του καλλιτέχνη μοιράστηκε μαζί του ιστορίες και περιστατικά από τη ζωή του πατέρα της, ενός σιδερά από το χωριό Κώμη Κεπήρ στην Κύπρο. Εκείνες οι δοσμένες σε πεζό λόγο αφηγήσεις ασυνήθιστα ποιητικών στιγμών, που ακροβατούσαν ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα, πυροδότησαν το ενδιαφέρον του για την άγνωστη ιστορία της οικογένειάς του.
Η πιο μυστηριώδης από αυτές τις ιστορίες αφορούσε ένα μπαστούνι που ο σιδεράς είχε φτιάξει διπλώνοντας τραπουλόχαρτα και χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της τέχνης του. Για πρώτη φορά στην Κύπρο εκτίθεται ένα αρχικό αντίγραφο του Playing Card Walking Stick. Οι ανεπαίσθητοι κόκκινοι και μπλε κύκλοι του συνενώνονται σε ένα μοτίβο που προσομοιάζει με μάρμαρο. Το «μπαστούνι» αποτελεί μέρος ενός έργου εν εξελίξει, κατά το οποίο ο καλλιτέχνης δημιουργεί αντικείμενα εμπνευσμένα από αυτές τις μακρινές ιστορίες, επιχειρώντας να εγκαθιδρύσει απτούς δεσμούς με το παρελθόν.
Αλέξανδρος Πισσούριος Time After Time (2014) Ψηφιακό βίντεο, 28 λεπτά, ήχος 3 ψηφιακές φωτογραφίες, 60 x 49 εκ. σε πλαίσιο, με γυαλί από βιτρίνες αποθηκευτικών χώρων του Κυπριακού Μουσείου Εικόνες από το εργαστήριο συντήρησης του Κυπριακού Μουσείου, Λευκωσία Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη Antiquities Law Rough Proof 6th October 1934 Part II Ancient Monuments 6. The Director of Antiquities may, with the approval of the Governor, from time to time, by notice in the Cyprus Gazette declare any object building or area which he considers to be of public interest by reason of the historic, architectural, traditional, artistic or archaeological interest attaching hereto be an ancient monument and shall at the same time declare whether such monument shall be added to the First or to the Second schedule to this Law, as the case may be. -----------Departmental Correspondance: 10th April 1935 3 [...] In a recent conversation, the attorney General informed me that in the draft bill he has now substituted for the word “area” in the list of objects susceptible of being scheduled, the word “site”, which he does not consider to cover the case of Famagusta.[...] J.R Hilton Director of Antiquities -----------17th Apri 1935 985/34 His para. 3 The word ‘site’ (which appears in cl.2 of the Bill) is the correct one. One speaks of a “historic site” not of a “historic area”. By a slip I put “area” in cl.6 but have since rectified this. The fact that the Director Of Antiquities has construed the word “area” as enabling him to declare the whole town as an ancient monument sufficiently indicates its inappropriateness. The next thing he would be doing, I suppose, would be to schedule the whole island as an ancient monument. H.W.B Blackall Attorney General END (From State Archives)
Το έργο Time After Time προκύπτει μέσα από τη καταγραφή ενός χρόνου κυκλικού, έχοντας ως κύριο άξονα την κίνηση του φωτός στις επιφάνειες των εγκαταστάσεων του Κυπριακού Μουσείου. Η διαδικασία ξεκινά από τους αποθηκευτικούς χώρους, οι οποίοι δημιουργήθηκαν κατά τη δεκαετία του ’30 για να καλύψουν τις ανάγκες φύλαξης των αρχαιοτήτων. Μέσα από την καταγραφή του φωτός επισημαίνεται μια σχέση χώρου και θεατή, όπου το παρασκήνιο του μουσείου αποκτά την ίδια σημασία όσο και το προσκήνιο. Αποκτούν, ταυτόχρονα, σημασία διάφορες τυχαίες ανακαλύψεις από το αρχείο του μουσείου, όπως για παράδειγμα μια παλιά παρτιτούρα πόλκας, σύνθεση της δασκάλας μουσικής Dina Mascalchi με τίτλο «The English Occupation of Cyprus»*, που εμφανίζεται στο έργο ως σύντομο ηχητικό ιντερλούδιο. Κατά την διαδικασία καταγραφής του φωτός ή της καθημερινής φροντίδας και συντήρησης από τους υπαλλήλους και τη μελέτη του φωτογραφικού αρχείου, το έργο αναδεικνύει μια νέα διάσταση του χρόνου μέσα στους χώρους του μουσείου. Επαναπραγματεύεται, επίσης, τη σχέση του κοινού με την τυποποιημένη λειτουργία του μουσείου, το οποίο προκύπτει πια ως μια σκηνή στην οποία διαδραματίζεται η αρχαιολογία ενός τόπου.
Η έρευνα συνεχίζεται στα φωτογραφικά αρχεία του εργαστηρίου κεραμικής, επιλέγοντας εικόνες παρμένες κατά τη διαδικασία συντήρησης των αγγείων. Μέσα από αυτή την παρατήρηση, αναθεωρείται ο τρόπος με τον οποίο καταγράφεται η αρχαιολογική διαδικασία, καθώς και η συνθήκη μέσω της οποίας οι θεατές έρχονται αντιμέτωποι με τις αρχαιότητες ενός μουσείου.
της αρχιτεκτονικής, της κλασικής μουσικής και της όπερας, καθώς και της πολιτικής. Ο μήκους 100-μέτρων τοίχος που συνέδεε το μωσαϊκό (και που πολλά εγχειρίδια ιστορίας της τέχνης και αρχιτεκτονικής περιγράφουν ως «χαμένο») ήταν η πρώτη καλλιτεχνική έκφραση πλουραλισμού και πολυπολιτισμικότητας στην Τουρκία. Στην Κύπρο, το μωσαϊκό αυτό απέκτησε πολλές άλλες σημασίες.
* Η πόλκα ερμηνεύεται από την Κλειώ Παπαδιά.
Τα εκθέματα και η συνοδευτική παρουσίαση μεταφέρουν στο παρόν, μέσα από ιστορικά παθήματα και το πολιτικό χάος μιας σειράς πολέμων, στρατιωτικών πραξικοπημάτων και τυχαίων ανακαλύψεων, τις δοκιμασίες και τις ταλαιπωρίες στις οποίες υποβλήθηκε ο τοίχος κατά τις μετακινήσεις του μεταξύ Βελγίου, Τουρκίας και Κύπρου, για περισσότερο από μισό αιώνα. Πιο συγκεκριμένα, η παρουσίαση θα εγείρει ερωτήματα όπως τα εξής: Καθώς οι παγκόσμιες εκθέσεις είναι ουσιαστικά επιμέλειες αφηγήσεων νομιμοποιημένων και επίσημων εθνικών ταυτοτήτων, πώς μπορεί κανείς να παρουσιάσει το «έθνος» ή τη «χώρα» ή την «περιφέρεια» πέρα από τη γεωγραφική τους θέση; Σε ποιο βαθμό μπορεί ένας τοίχος ή ένα σύνορο να αντιπροσωπεύσει (πέρα από την εσωτερική/εξωτερική ένταξη ή αποκλεισμό) τη σύνδεση και την ενοποίηση; Μήπως η ιστοριογραφική «γραφή της καταστροφής» (Blanchot) συμμετέχει στη μεταβίβαση των δοκιμασιών και του τραύματος (LaCapra, Rancière) και παρεμποδίζει την ανανέωση της παράδοσης, της ιδιοκτησίας ή την οποιαδήποτε ανακατασκευή (Toufic); Μπορούν τα αρχεία, οι εκθέσεις, τα έργα τέχνης και τα μνημεία να αντισταθούν της απορρόφησής τους από αφηγήματα μνημειακού ύφους, και αντί γι’ αυτό να εκφράσουν τον κατακερματισμό και τη λήθη;
pick nick ...do delay (2014) Παρεμβάσεις σε ανοικτούς χώρους / προβολές 2 φορές την εβδομάδα για 4 εβδομάδες, ξεκινώντας τον Οκτώβριο Οι προβολές περιλαμβάνουν έργα των Ivan Argote, Άννα Λάσκαρη, Conny Karlsson Lundgren, Zohra Opoku, Βασιλεία Στυλιανίδου, Marie Zolamian Στο ...do delay, οι pick nick περπατούν στη Λευκωσία έχοντας μαζί ένα φορητό προτζέκτορα και μια συλλογή από βίντεο. Χωρίς προεπιλεγμένες διαδρομές ή τοποθεσίες, οι βόλτες τους είναι αυτοσχεδιασμοί, που με την προβολή μικρών βίντεο προτείνουν ανοιχτές σχέσεις ανάμεσα σε κινούμενες εικόνες και σε ό,τι συναντούμε μέσα στο αστικό τοπίο. Οι προβολές προκύπτουν στη δυναμική της στιγμής, αποκρινόμενες σε εφήμερα σκηνικά της καθημερινής ζωής μέσα στην πόλη. Προκύπτουν, επίσης, και από μια διάθεση να στραφεί η προσοχή σε πράγματα που διαφεύγουν των δεδομένων καθημερινών μας συναλλαγών. Με αυτή την έννοια, οι εικόνες που προβάλλουν μοιάζουν με εκείνα τα σχεδόν ασυνείδητα σκίτσα που φτιάχνουμε όταν ονειροπολούμε ή όταν χάνουμε το ενδιαφέρον μας σε μια συγκεκριμένη «εξουσιοδοτημένη» στιγμή. Εμφανίζονται απρόσμενα σε τοίχους και επιφάνειες της Λευκωσίας, όταν η προσοχή είναι στραμμένη αλλού, φλερτάροντας με βλέμματα που ξεγλιστρούν από κανονικούς και κανονιστικούς τρόπους αντίληψης. Οι παρεμβάσεις ευελπιστούν να δοκιμάσουν τρόπους και μέσα έκθεσης που θα μπορούσαν, ίσως, να κινητοποιήσουν νέες αναγνώσεις της αντίληψης μέσα στις καθημερινές εμπειρίες και, κατ’ επέκταση, να μετακινήσουν το βλέμμα από τα συνηθισμένα κέντρα προσοχής, ενεργοποιώντας ετεροχρονισμένες στιγμές παρατήρησης. Η χειρονομία αυτή δεν είναι παρά ένας από τους πολλούς τρόπους παρέμβασης στις παραδοσιακές πρακτικές ενός χρόνου γραμμικού, εμπλουτίζοντας το φυσικό χώρο με στιγμές και ματιές στις οποίες η προσοχή ξανακερδίζεται ως ικανότητα αντίληψης όσων η σημασία αχνοφέγγει μέσα τις καθημερινές μας διαδρομές.
Johann Pillai (Sidestreets Initiative, Λευκωσία) Monument to Fragmentation (2014) Εγκατάσταση (2 ψηφιακές φωτογραφίες, 120 x 250 εκ. και 120 x 380 εκ. / αρχειακό φιλμ σε DVD / αντικείμενο με μωσαϊκό) Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου (ΡΙΚ) Εικαστική Διάλεξη/Παρουσίαση [στα Αγγλικά] 29 Οκτωβρίου (Βλ. Πρόγραμμα) Η παρουσίαση αυτή για το Νησί των Θησαυρών καταγράφει μια εμμονή: την προσπάθεια να ερευνηθούν, να εντοπιστούν και να ανακατασκευαστούν, για πρώτη φορά, η ιστορία, τα γεγονότα, και τα φυσικά χαρακτηριστικά ενός σημαντικού έργου τέχνης, που εξαφανίστηκε το 1958 και έπειτα εμφανίστηκε μυστηριωδώς στην Κύπρο. Αυτό ήταν το μεγαλύτερο και σημαντικότερο έργο του Bedri Rahmi Eyuboglu, ενός από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες στην ιστορία της τέχνης της Τουρκίας: το μωσαϊκό 227 τετραγωνικών μέτρων που δημιουργήθηκε για το Τουρκικό Περίπτερο στη Διεθνή Έκθεση των Βρυξελλών το 1958. Το περίπτερο, που αποτελούσε την πρώτη διεθνή έκφραση του εκμοντερνισμού της Τουρκίας, έφερε κοντά όλες τις τότε εν ζωή μεγάλες μορφές της τουρκικής ιστορίας της τέχνης,
Saramarasamsara Metro Mentality (2014) Εγκατάσταση/διαδραστικό, συμμετοχικό πρότζεκτ στο NiMAC και στο Βιβλιοπωλείο Rüstem (24-26 Girne caddesi, Sarayönü, Λευκωσία) Μια πρωτοβουλία της Σοφίας Χατζήπαπα-Gee, με κύριους συνεργάτες τους Elizabeth Hoak-Doering, Δήμητρα Εγγλέζου, Oya Akin & Gürgenç Korkmazel Το έργο Metro Mentality προωθεί ένα νέο τρόπο για να εξερευνήσει και να ενοικήσει κανείς στη Λευκωσία. Η ιστοσελίδα του αποτελεί πλατφόρμα για ένα χάρτη που σταδιακά θα εμπλουτίζεται και θα ενημερώνεται από τις κοινότητες που ζουν στην πόλη. Αρχικά, o χάρτης θα εμπλουτίζεται με τη μέθοδο crowd-sourcing, δηλαδή, οι επισκέπτες στον εκθεσιακό χώρο θα συνεισφέρουν στην δημιουργία του, αφού θα είναι σε θέση να προσθέσουν κείμενα και εικόνες στον οδικό χάρτη της πόλης, μέσα και έξω από τα Eνετικά τείχη. Λόγω της μακρόχρονης ιστορίας διακοινοτικών διαμαχών, βίας και πόλεμου, η Λευκωσία δεν ανέπτυξε ικανοποιητικά τις αστικές της υποδομές. Ωστόσο, οι αλληλοαναιρούμενες αφηγήσεις και το εύρος των πολιτιστικών αλληλεπιδράσεων έχουν παράξει έντονες και αντιφατικές ιστορίες μέσα σε μια συγκριτικά μικρή περιοχή. Η ιδέα της «μετρό νοοτροπίας» προέρχεται από τις μεγάλες πόλεις, όπου ο χρόνος μεταξύ των στάσεων είναι σύντομος, όπου οι στάσεις μπορεί να είναι πολύ διαφορετικού χαρακτήρα και που συχνά εγκαθιδρύονται σε σχέση με τη λειτουργία κάποιου τόπου. Στη Λευκωσία δεν απαιτείται μεγάλο χρονικό διάστημα να εντοπίσει κανείς περπατητός, ό, τι θα μπορούσε αλλού να ονομάζεται «στάση». Δημιουργώντας ένα φανταστικό χάρτη του μετρό, αυτό το έργο στοχεύει να ευχαριστήσει τον flâneur, και να είναι χρήσιμο για όποιον θέλει να γνωρίσει την πόλη καλύτερα. Μοιράζεται και βάζει σε χρήση τις τοπικές αντιλήψεις για περιοχές-ορόσημα της Λευκωσίας, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να σηματοδοτήσει «επίσημα» νέα ορόσημα, επισύροντας την προσοχή στη σημαντικότητά τους. Η μορφή του μέτρο-χάρτη, που εναποτίθεται σε ένα ημίτονο οδικό χάρτη, συνοψίζει την πόλη σε μια σειρά τροχιών, προσβάσιμων από πεζούς, απεικονίζοντας έτσι πόσο κοντά μεταξύ τους είναι στην πραγματικότητα τα πάντα (τόσο σε επίπεδο χρόνου όσο και φυσικού χώρου). Το Metro Mentality, μια πρωτοβουλία της Σοφίας Χατζήπαπα-Gee, είναι ένα συμμετοχικό έργο που με τη βοήθεια εταίρων συνεργατών
και χρησιμοποιώντας μικρής κλίμακας crowd-sourcing και τη λειτουργικότητα του Google, στοχεύει να κάνει μια προορατική διαφορά στο status-quo της Λευκωσίας. Το έργο Metro Mentality λαμβάνεται ως πρότυπο για τη δημιουργία μιας εφαρμογής, η οποία βρίσκεται στο στάδιο προετοιμασίας χρηματοδότησης και θα ακολουθήσει την επιτυχή ολοκλήρωση αυτού του πρώτου γύρου εργασίας.
Nicolas Tschopp Entropic icons (2014) 5 δίπτυχα ψηφιακών φωτογραφιών σε πλαίσιο (10 φωτογραφίες, 44 x 29 εκ. και 29 x 44 εκ. η κάθε μια) Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη Tα τελευταία δύο χρόνια, η έρευνα του Nicolas Tschopp αναπτύσσεται γύρω από την έννοια της εντροπίας, σε σχέση με εγκαταλελειμμένα κυβερνητικά και στρατιωτικά κτίρια. Η εντροπία είναι μία έννοια που χρησιμοποιείται κυρίως στη θερμοδυναμική, για να ορίσει την ενέργεια που δεν είναι διαθέσιμη σε ένα κλειστό σύστημα, καθώς και το βαθμό αταξίας και χάους ενός συστήματος. Ο καλλιτέχνης ενδιαφέρεται να μελετήσει την «εντροπία μιας εικόνας». Πιο συγκεκριμένα, ενδιαφέρεται για τους τρόπους με τους οποίους η ενυπάρχουσα ενέργεια ενός εικαστικού/οπτικού μηνύματος μπορεί να μετατραπεί ή να εξελιχθεί σε χαοτική και ανεξέλεγκτη προπαγάνδα. Έχοντας μεγαλώσει στη Γαλλία - πεδίο μάχης δύο Παγκοσμίων Πολέμων - και έχοντας κατά νου ότι ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ξεκίνησε πριν ακριβώς 100 χρόνια, ο καλλιτέχνης με έκπληξη διαπίστωσε ότι μερικά από τα «πολεμικά» προπαγανδιστικά του κατάλοιπα παραμένουν ανέπαφα και εξακολουθούν να επικοινωνούν το μήνυμά τους μέσα σε ερειπωμένα κτίρια. Αυτά τα μηνύματα δεν έχουν «γεράσει», αλλά αντίθετα, η αρνητική τους ενέργεια φαίνεται να έχει επιβιώσει της φθοράς, καθώς κανείς δεν έχει ποτέ τολμήσει να τα αλλοιώσει ή να τα αμφισβητήσει. Για το συγκεκριμένο φωτογραφικό project, ο καλλιτέχνης δούλεψε σε ένα εγκαταλελειμμένο στρατόπεδο στην καρδιά της Λευκωσίας, ένα συγκρότημα δίπλα από το Πανεπιστήμιο Κύπρου, όπου βρίσκονται τέτοιες εικόνες πολεμικής/εθνικιστικής προπαγάνδας. Πέρα από την έννοια της εντροπίας, και το βαθμό στον οποίο (ή τις διαδικασίες με τις οποίες) τα μηνύματα αυτών των εικόνων γίνονται προπαγανδιστικά, μπορεί κανείς να εντοπίσει παραλληλισμούς μεταξύ αυτών των έντονα χρωματισμένων τοιχογραφιών και της θρησκευτικής εικονογραφίας. Αυτοί οι συσχετισμοί επιτείνουν, αλλά και εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τη σύγχρονη θέση και «ιερότητα» αυτών των εικόνων. Φράσεις και σλόγκαν όπως παρουσιάζονται στις φωτογραφίες (από αριστερά προς δεξιά): Δίπτυχο 1: (αριστερά) «Είμαι περήφανος διότι εγεννήθην Έλλην. Κλείσε μέσα στη ψυχή σου την Ελλάδα και θα νοιώσεις κάθε μεγαλείο» Δίπτυχο 2: (πάνω) «Το αδούλωτο γένος» Δίπτυχο 3: (αριστερά) «ΑΕΡΑ!» (φράση Ελλήνων αγωνιστών κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου); (δεξιά) «Αποθήκη Οπλισμού 1ου Λόχου» Δίπτυχο 5: (αριστερά) «Μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερον εστίν η πατρίς».
Ευανθία Τσελίκα & Μαρίνα Χατζηλουκά Επανεξετάζοντας τις έννοιες της σύγκρουσης και του αστικού περιβάλλοντος (2014)
Ένα πείραμα κοινωνικά εφαρμοσμένης τέχνης
Εκπαιδευτικά εργαστήρια / αφίσες / βίντεο / διαδραστική εγκατάσταση Σε συνεργασία με την Αντιγόνη Σοφοκλέους, εικαστικό και εκπαιδευτικό στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, και τη Μύρια Κονναρή, γραφίστρια Με έμφαση στην παιδαγωγική στροφή των σύγχρονων εικαστικών τεχνών και στις αφηγήσεις του κοινωνικού και χωρικού αστικού περιβάλλοντος της Λευκωσίας γύρω από το Δημοτικό Κέντρο Τεχνών,
το πρότζεκτ αυτό θα βρίσκεται σε εξέλιξη, θα αναπτύσσεται και θα διαμορφώνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της έκθεσης. Πρόκειται για μια σειρά εργαστηρίων κοινωνικά εφαρμοσμένης τέχνης, που θα εμπλέξει νέους και νέες από το Παγκύπριο Γυμνάσιο σε μια δημιουργική διαδικασία αναστοχασμού και επανερμηνείας και που θα αναφέρεται στις έννοιες της σύγκρουσης στο κοινωνικό, χωρικό, πολιτικό και καθημερινό επίπεδο. Στις μαθήτριες και τους μαθητές θα παρουσιαστούν αφηγήσεις εργαζομένων της περιοχής, καθώς και οπτικό και αφηγηματικό αρχειακό υλικό που σχετίζεται με το συγκεκριμένο αστικό περιβάλλον. Έπειτα θα τους ζητηθεί να προβληματιστούν για το σημερινό πλαίσιο του αστικού χώρου της Λευκωσίας και να εντοπίσουν εστίες και πλαίσια σύγκρουσης και αμφισβήτησης. Μέσα από μια διαδικασία τριβής με αυτά τα αφηγήματα μνήμης και επαναδιαμόρφωσης, θα τους ζητηθεί να ανταποκριθούν δημιουργικά τόσο στις αλλαγές που παρουσιάζονται στην περιοχή όσο και στις δικές τους ερμηνείες γύρω από την ιδέα της σύγκρουσης μέσα στο αστικό τοπίο και τις διαδικασίες της αναβάθμισης και ευγενοποίησης (gentrification) που χαρακτηρίζουν αυτό το συγκεκριμένο αστικό περιβάλλον. Το πρότζεκτ περιλαμβάνει δράσεις στο δημόσιο αστικό χώρο, οι οποίες θα διαμορφωθούν από τους μαθητές και τις μαθήτριες, καθώς και ένα τελικό αποτέλεσμα που θα παρουσιαστεί μέσα στον εκθεσιακό χώρο την τελευταία βδομάδα της έκθεσης. Ο χώρος του Δημοτικού Κέντρου Τεχνών στον οποίο θα λαμβάνουν χώρα τα εργαστήρια, θα διαμορφώνεται κατά τη διάρκεια της έκθεσης με την εμπλοκή των συμμετεχόντων, στα πλαίσια μιας δημιουργικής διαδικασίας που στοχεύει στο να προβληματίσει για το πώς προσλαμβάνουμε τις κοινωνικο-χωρικές αλλαγές του αστικού τοπίου της Λευκωσίας, πώς ερμηνεύουμε αμφισβητήσιμους δημόσιους χώρους και πώς κατανοούμε τις έννοιες του ιδιωτικού και του δημοσίου.
Στέφανος Τσιβόπουλος Untitled (The Remake) (2007) Single channel video, HD Cam και κινηματογραφικό υλικό αρχείου, 14 λεπτά Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της γκαλερί Prometeogallery di Ida Pisani Το έργο Untitled (The Remake) συνδυάζει αρχειακό υλικό από την περίοδο της στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα (1967-1973), το οποίο απεικονίζει τις επίσημες εκδηλώσεις και παρελάσεις που οργανώνονταν από τους συνταγματάρχες (που σφύζουν από την νενομισμένη εθνικιστική οπτική ρητορική που αναπολεί το ένδοξο παρελθόν της Ελλάδας), μαζί με κινηματογραφικά πλάνα του ίδιου του καλλιτέχνη. Τα τελευταία αποτελούν και τον πυρήνα του φιλμ. Για το έργο αυτό, ο καλλιτέχνης ανακατασκευάζει ένα ολοκληρωμένο τηλεοπτικό στούντιο από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, με τον πραγματικό τεχνικό εξοπλισμό της εποχής. Πρόκειται για την ίδια περίοδο κατά την οποία είχε συσταθεί και η Εθνική Ελληνική Ραδιοτηλεόραση. Στο φιλμ, οι ηθοποιοί υποδύονται δύο παρουσιαστές - ένα άντρα και μια γυναίκα, ντυμένοι σύμφωνα με τη μόδα της εποχής - και ένα κάμεραμαν, τον οποίο βλέπουμε να προετοιμάζεται για το δελτίο ειδήσεων της ημέρας. Στο βάθος, τηλεοπτικές οθόνες μεταδίδουν πλάνα από διεθνείς ειδήσεις, καθώς και πρωτότυπα ασπρόμαυρα πλάνα, με τους πραγματικούς παρουσιαστές της εποχής να ετοιμάζονται για την εκπομπή, τα οποία ο Τσιβόπουλος έχει, μέσω μιας επίπονης διαδικασίας, ανασυνθέσει. Πέρα από τον αντικατοπτρισμό της πράξης της αναπαράστασης και αυτού που αναπαρίσταται, και εκθέτοντας τις τεχνικές διαδικασίες που εμπλέκονται στην ανακατασκευή της πραγματικότητας, αυτό που είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον στο Untitled (The Remake) είναι η συνύπαρξη των διαφόρων χρονικών τροπικοτήτων, η συνεχής αλληλεπίδραση μεταξύ της πραγματικότητας και της ανακατασκευής της, καθώς και η αίσθηση του χρονικής μετατόπισης, που υπαγορεύει
την «ατμόσφαιρα» του έργου. Υπό αυτή την έννοια, το έργο του Τσιβόπουλου θέτει παρόμοιους προβληματισμούς με αυτό του Καναδού καλλιτέχνη Stan Douglas, που είναι γνωστός για τη χρονική πολυπλοκότητα και το φευγαλέο αφηγηματικό χαρακτήρα των ταινιών και των βίντεο-έργων του. Το Untitled (The Remake) ανασύρει λησμονημένα κυρίαρχα αφηγήματα, υπενθυμίζοντάς μας τον τρόπο με τον οποίο η τηλεόραση είχε χειραγωγηθεί για σκοπούς προπαγάνδας από το κράτος (το οποίο αναμφίβολα εξακολουθεί να συμβαίνει, μόνο που οι μέθοδοι έχουν γίνει πολύ πιο ανεπαίσθητες και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις έχουν εισχωρήσει στο πεδίο). Ταυτόχρονα, τονίζει τα αισθητικά και υπερ-εθνικιστικά ιδεολογικά κλισέ της εποχής της δικτατορίας, ώστε να διερευνήσει τη σημερινή τους ερμηνεία. Απόσπασμα από το κείμενο της Κατερίνας Γρέγου «Past Imperfect», που περιλαμβάνεται στη μονογραφία του Στέφανου Τσιβόπουλου «The Real The Story The Storyteller», έκδοση του Museum of Contemporary Art Belgrade, 2008.
Άδωνης Φλωρίδης “Cyprus is an Island”: Τι ειπώθηκε, τι δεν ειπώθηκε Προβολή ντοκιμαντέρ/Συζήτηση [στα Αγγλικά] 8 Οκτωβρίου (Βλ. Πρόγραμμα) Cyprus is an Island του Ralph Keene (1946, 34 λεπτά) Ο Άδωνης Φλωρίδης (σκηνοθέτης) συζητά με τους Κώστα Κωνσταντινίδη (θεωρητικός κινηματογράφου) και Γιάννη Παπαδάκη (κοινωνικό ανθρωπολόγο) Προβολή ντοκιμαντέρ/Συζήτηση [στα Ελληνικά] 1η Νοεμβρίου (Βλ. Πρόγραμμα) Cyprus is an Island του Ralph Keene (1946, 34 λεπτά) Ο Άδωνης Φλωρίδης (σκηνοθέτης) συζητά με τους Χριστόδουλο Παναγιώτου (εικαστικός) και Σταύρο Καραγιάννη (αγγλική φιλολογία) «Να φτιάξετε μια ταινία για ένα λαό που δεν έχει ακόμα κινηματογραφηθεί. Για ένα λαό για τον οποίο υπάρχουν πολλά να ειπωθούν, αλλά και πολλά που δεν πρέπει να ειπωθούν». Αυτές ήταν οι οδηγίες που είχαν ο σκηνοθέτης Ralph Keene και ο συγγραφέας Laurie Lee όταν έπαιρναν την έγκριση από το Υπουργείο Αποικιών και το Υπουργείο Πληροφοριών του Ηνωμένου Βασιλείου το 1945 για να γυρίσουν στην Κύπρο το ντοκιμαντέρ Cyprus is an Island. Το ντοκιμαντέρ αποτελεί ίσως τη πιο σημαντική κινηματογραφική καταγραφή της Κύπρου της αποικιακής περιόδου. Σκηνοθέτης και παραγωγός της ταινίας είναι ο Ralph Keene, ένας σημαντικός Άγγλος ντοκιμαντερίστας και παραγωγός των δεκαετιών 1930-1960 [Journey into Spring, 1958 | Under Night Streets, 1958 | The people’s land, 1943 κ.ά.]. Σεναριογράφος της ταινίας είναι ο ποιητής και συγγραφέας Laurie Lee, ο οποίος θα γίνει στη συνέχεια γνωστός από τα μυθιστορήματα και τις ποιητικές συλλογές του [Land at war, 1945 | The Firstborn,1964 | Two Women, 1983]. Εταιρεία παραγωγής είναι η Greenpark Production. Στα γυρίσματα της ταινίας συμμετείχαν τρεις Κύπριοι ως βοηθοί: ο Μιχάλης Κακογιάννης, που τότε έκανε τα πρώτα του βήματα στον κινηματογράφο (και ήταν πιθανότατα η πρώτη φορά που το όνομα του αναφέρθηκε σε τίτλους ταινίας), ο Πόλυς Κωνσταντινίδης και ο Αχμέτ Τζεμάλ. Η μουσική επένδυση της ταινίας είναι από την Ελληνική Σουίτα του Έλληνα συνθέτη Πέτρου Πετρίδη. Προβολή του ντοκιμαντέρ και συζήτηση με τους προσκεκλημένους του σκηνοθέτη Άδωνη Φλωρίδη και το κοινό για το τι τελικά ειπώθηκε και τι όχι, σε μια προσπάθεια διερεύνησης των λόγων για τους οποίους κάτι γίνεται ορατό ή αποσιωποιείται, αποδόμησης της κινηματογραφικής δομή της ταινίας και προβληματισμού σχετικά με την αποικιοκρατική του ματιά.
Λία Χαράκη The Record Replay React Show (2014)
μιας οικογένειας. Μέσα από την εναλλαγή από το προσωπικό στο συλλογικό, οι ιστορίες των τεσσάρων πρωταγωνιστριών και πρωταγωνιστών που επιλέγει ο Loizos αποτελούν ένα μικρόκοσμο του χωριού, της ελληνοκυπρικής κοινότητας, και της Κύπρου ευρύτερα.
Περφόρμανς, 30 λεπτά 26 Σεπτεμβρίου, 10 Οκτωβρίου & 8 Νοεμβρίου (Βλ. Πρόγραμμα) Ήχος / Κίνηση / Περφόρμανς: Λία Χαράκη Σύμβουλος Ήχου / Υποστήριξη: Χρίστος Χατζηχρίστου Παραγωγή: Γιάγκος Χατζηγιάννης Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνη (.pelma.)
Την προβολή θα ακολουθήσει συζήτηση που θα αγγίξει ζητήματα όπως η μεταποικιακή κατάσταση της Κύπρου, οι έμφυλες σχέσεις, ο εκσυγχρονισμός (modernisation), η αστικοποίηση και η εξέλιξη των κοινωνικοοικονομικών δομών.
Το The Record Replay React Show είναι μια ατομική περφόρμανς όπου ο ήχος γίνεται ορατός και η χορογραφία αφουγκράσιμη.
Sholeh Zahraei & Kamil Saldun Gomşu / Γείτονας (2013)
Με τη βοήθεια της τεχνικής Loop station και του συνθέτη Χρίστου Χατζηχρίστου, η Λία Χαράκη συνθέτει επί σκηνής μια ζωντανή παράσταση, παίρνοντας όλα τα ρίσκα που εμπεριέχει μια ζωντανή ηχογράφηση. Ξεκινώντας από μια αρχική δομή η οποία ηχογραφείται και επαναλαμβάνεται, η καλλιτέχνης ανταποκρίνεται και συνδιαλέγεται με το ήδη υπάρχον, δημιουργώντας νέες δομές και επίπεδα κατά την πλοήγησή της μεταξύ χάους και τάξης.
Βίντεο, 5:09 λεπτά Ευγενική παραχώρηση των καλλιτεχνών
Λέει η ίδια για το έργο της: «Με ενδιαφέρει η δημιουργία ενός τοπίου ακουστικού και ενός ακούσματος κινησιολογικού. Το υλικό και οι διαφορετικές πτυχές/επίπεδα του έργου αναφέρονται σε τρεις υπαρξιακές έννοιες: το ΧΡΟΝΟ, το ΧΩΡΟ και την ΎΛΗ. Επομένως, πρόθεσή μου ήταν να ανταποκριθώ στα ερωτήματα ΠΟΤΕ; ΠΟΥ; και ΤΙ; Το αποτέλεσμα ήταν ένα πολυεπίπεδο σύμπαν, όπου κατέληξα να αλληλεπιδρώ με τον ήχο της ίδιας μου της φωνής, έχοντας ένα είδος διαλόγου με τον εαυτό μου. Αυτό έδωσε χώρο σε κάποιου είδους σύγχυση, η οποία δημιουργήθηκε από τις διαφορετικές εκδοχές του εαυτού μου, οδηγώντας τελικά σε μια επί τόπου κρίση ταυτότητας. Ταυτόχρονα, από τη φύση της, η ίδια η φόρμα με καθοδήγησε στο να εφεύρω, ξανά και ξανά, νέες στρατηγικές συνδιάλεξης με το χρόνο και το χώρο και καθώς έκανα αυτές τις επιλογές, άκουγα ταυτόχρονα αυτές που είχα κάνει πριν, κατά τη διάρκεια του έργου. Έτσι, το έργο μετατράπηκε σε ένα παιχνίδι ζωής όπου έχεις συνείδηση του παρελθόντος σου διότι είναι παρόν, σωματοποιημένο και αφουγκράσιμο, ενώ ταυτόχρονα λαμβάνεις νέες αποφάσεις στο παρόν, που καθορίζουν το μέλλον. Και αυτό το χωρίς όρια εύρος ευκαιριών που μας δίνεται κάθε στιγμή, πρέπει να είναι η πιο γενναιόδωρα παρούσα ποιότητα στη ζωή μας και η πιο αισιόδοξη πτυχή του έργου.» Για το Treasure Island, η Χαράκη θα συνδιαλεχθεί με τις γλυπτικές μελέτες για το Μνημείο της Ελευθερίας, που εκτίθενται στο χώρο.
Αντώνης Χατζηκυριάκου Life Chances: Four Families in a Greek Cypriot Village του Peter Loizos (1974, 43 λεπτά) Copyright: The Royal Anthropological Institute Προβολή/Συζήτηση [στα Αγγλικά] 4 Οκτωβρίου (Βλ. Πρόγραμμα) Ο Αντώνης Χατζηκυριάκου (ιστορικός), σε συζήτηση με τους Όλγα Δημητρίου (κοινωνική ανθρωπολόγο), Ζέλεια Γρηγορίου (θεωρία της εκπαίδευσης) και Άδωνη Φλωρίδη (σκηνοθέτης) Η ταινία Life Chances: Four Families in a Greek Cypriot Village (1974) παρουσιάζει κινηματογραφικά την ανθρωπολογική έρευνα του Peter Loizos, καταγράφοντας την καθημερινότητα και την κοινωνική κινητικότητα στην κυπριακή ύπαιθρο των δεκαετιών του ’60 και ’70. Εστιάζοντας στις ραγδαίες κοινωνικο-οικονομικές μεταβολές της περιόδου, η ταινία πραγματεύεται τις προσωπικές ιστορίες και την επαγγελματική, οικονομική και οικογενειακή εξέλιξη τεσσάρων αδελφών από το Αργάκι Μόρφου. Εξετάζει το φαινόμενο της μετάβασης στη νεωτερικότητα και τους κερδισμένους και χαμένους που δημιουργεί αυτή η ιστορική διαδικασία στο μικροεπίπεδο
Στην Κύπρο και στην Παλαιστίνη, υπάρχει ένα έθιμο πολύ παλαιότερο της εφεύρεσης των κινητών τηλεφώνων και των γραπτών μηνυμάτων – ένα έθιμο που φαίνεται πιο διαδεδομένο ανάμεσα στην παλαιότερη γενιά Τουρκοκυπρίων, παρόλο που το γνωρίζουν και πολλοί Ελληνοκύπριοι: Αν ένας γείτονας έλειπε από το σπίτι, ο επισκέπτης έκοβε ένα κλαδί ή λουλούδι από τον κήπο ή τη γύρω περιοχή εναποθέτοντάς το στο κατώφλι, ώστε να σημάνει την παρουσία του. Το είδος του κλαδιού ή λουλουδιού και ο τρόπος τοποθέτησής τους, δρούσαν ως η «υπογραφή» του συγκεκριμένου επισκέπτη, αντιπροσωπεύοντας μια ουσιώδη μορφή προσωπικής επικοινωνίας που τείνει να εκλείψει στην εποχή της τεχνολογίας. Το σύντομο βίντεο Gomşu καταγράφει τη χειρονομία εναπόθεσης λουλουδιών στην πόρτα ενός γείτονα που δε μένει πια εκεί. Η ταινία γυρίστηκε στο προσβάσιμο μέρος της πόλης των Βαρωσίων, στο βόρειο μέρος της Κύπρου, σε ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι, όπου τα σημάδια του πρόσφατου παρελθόντος είναι ακόμα ορατά. Το ίδιο το σπίτι μετατρέπεται σε σύμβολο του τραύματος και της απώλειας που βιώνουν πολλοί εκτοπισμένοι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι τα τελευταία πενήντα περίπου χρόνια. Κατά την πρόσφατη ιστορία της Κύπρου, γεμάτη από συγκρούσεις και βία, πολλοί άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και συχνά να χωριστούν από τις οικογένειες, τους φίλους και τους γείτονές τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ένα έντονο αίσθημα απώλειας, τόσο σε ατομικό όσο και συλλογικό επίπεδο, που διαισθητικά μεταφέρθηκε στις επόμενες γενιές. Το Gomşu επιχειρεί να ξεδιπλώσει πολλαπλά στρώματα ιστορίας, πολιτισμού και παράδοσης και να χρησιμοποιήσει τη συμβολική αυτή χειρονομία ως αναφορά στην επιθυμία για γεφύρωση της μεταπολεμικής ψυχολογίας ενός λαού και της επιθυμίας για ειρήνη. Ταυτόχρονα, επιδιώκει να αναδείξει ένα κοινό παρελθόν, αναμνήσεις και συναισθήματα, καθώς και τις ελπίδες και προσπάθειες για συμφιλίωση.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ, ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ, ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΩΝ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΉ, 26 ΣΕΠΤΕΜΒΡΊΟΥ 2014
ΣΆΒΒΑΤΟ, 18 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ 2014
TΕΤΆΡΤΗ, 5 ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ 2014
ΠΕΡΦΌΡΜΑΝΣ, 20:00 @ NiMAC The Record Replay React Show (2014, 30 λεπτά) Λία Χαράκη (Εγκαίνια)
ΠΑΡΟΥΣΊΑΣΗ/ΣΥΖΉΤΗΣΗ [στα Ελληνικά], 10:30 @ NiMAC Εδώ ετάφησαν βιβλία, Ριζοκάρπασο 1931-32 (2014) Μερόπη Μωυσέως, Ελένη Παπαδοπούλου και Νάσα Παταπίου σε συζήτηση με τους Νιαζί Κιζίλγιουρεκ, Μητροπολίτη Κένυας Μακάριο και Τάκη Χατζηγεωργίου
ΑΝΑΓΝΏΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΊΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΉΣ ΓΡΑΦΉΣ [στα Αγγλικά], 19:30-21:30 @ NiMAC - ανοικτές για το κοινό Writing Nicosia - beyond barriers Literary Agency Cyprus/Whirling words
ΣΆΒΒΑΤΟ, 4 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ 2014 ΠΡΟΒΟΛΉ/ΣΥΖΉΤΗΣΗ [στα Αγγλικά], 10:30 @ NiMAC Life Chances: Four Families in a Greek Cypriot Village του Peter Loizos (1974, 43 λεπτά) Copyright: The Royal Anthropological Institute Αντώνης Χατζηκυριάκου, σε συζήτηση με τους Όλγα Δημητρίου, Ζέλεια Γρηγορίου και Άδωνη Φλωρίδη ΕΡΓΑΣΤΉΡΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΉΣ ΓΡΑΦΉΣ [στα Αγγλικά], 16:30-19:30 @ NiMAC και σε διάφορα σημεία στην εντός των τειχών πόλη (μόνο για γυναίκες) Writing Nicosia - beyond barriers Literary Agency Cyprus/Whirling words Συντονίστρια: Lisa Suheir Majaj Φιλοξενούμενη: Rachael Pettus
ΤΕΤΆΡΤΗ, 8 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ 2014 ΠΡΟΒΟΛΉ/ΣΥΖΉΤΗΣΗ [στα Αγγλικά], 19:30 @ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΊΟ RÜSTEM (Girne caddesi 24-26, Sarayönü, Λευκωσία) Cyprus is an Island του Ralph Keene (1946, 34 λεπτά) Άδωνης Φλωρίδης, σε συζήτηση με τους Κώστα Κωνσταντινίδη και Γιάννη Παπαδάκη
TΕΤΆΡΤΗ, 22 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ 2014 ΑΝΑΓΝΏΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΊΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΉΣ ΓΡΑΦΉΣ [στα Αγγλικά], 19:30-21:30 @ Βιβλιοπωλείο Rüstem (Girne caddesi 24-26, Sarayönü, Λευκωσία) - ανοικτές για το κοινό Writing Nicosia - beyond barriers Literary Agency Cyprus/Whirling words
ΠΑΡΑΣΚΕΥΉ, 24 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ 2014 Παρουσίαση [στα Αγγλικά], 19:00 @ NiMAC Nonverbal Communication Gabriel Lester ΕΡΓΑΣΤΉΡΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΉΣ ΓΡΑΦΉΣ [στα Αγγλικά] 21:00-24:00 @ NiMAC και σε διάφορα σημεία στην εντός των τειχών πόλη (για γυναίκες και άντρες) Writing Nicosia - beyond barriers Literary Agency Cyprus/Whirling words Συντονίστρια: Aydin Mehmet Ali. Φιλοξενούμενοι: Münevver Özgür και Agnieszka Rakoczy
ΣΆΒΒΑΤΟ, 8 ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ 2014 ΣΥΖΗΤΉΣΕΙΣ [στα Αγγλικά], 10:30 @ NiMAC Το Παρελθόν ως Κυνήγι Θησαυρού Μέρος I, 10:30 - 12:00: “Πειρατές και Θαμμένος Χρυσός”: Αποδομώντας τη μνήμη και το φαντασιακό, με τους Γιάννη Χαμηλάκη, Νικόλα Παπαδημητρίου και Στέφανο Στεφανίδη Μέρος II, 12:00 - 13:30: “Το Οχυρό”: Φραγμοί στην Εκπαίδευση / Εκπαίδευση Φραγμών, με τους Mete Hatay, Aydin Mehmet Ali και Γιάννη Παπαδάκη
ΣΆΒΒΑΤΟ, 8 ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ 2014 ΠΕΡΦΌΡΜΑΝΣ, 20:00 @ NiMAC The Record Replay React Show (2014, 30 λεπτά) Λία Χαράκη (Κλείσιμο)
ΤΕΤΆΡΤΗ, 29 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ 2014 ΠΑΡΑΣΚΕΥΉ, 10 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ 2014 ΕΡΓΑΣΤΉΡΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΉΣ ΓΡΑΦΉΣ [στα Αγγλικά] 18:00-21:00 @ NiMAC και σε διάφορα σημεία στην εντός των τειχών πόλη (για γυναίκες και άντρες) Writing Nicosia - beyond barriers Literary Agency Cyprus/Whirling words Συντονίτρια: Μαριλένα Ζακχαίου Φιλοξενούμενος: Μάριος Επαμεινώνδας ΠΑΡΟΥΣΊΑΣΗ [στα Αγγλικά], 19:00 @ NiMAC “cyprus pussy”: Culture jamming/On Cypriot commemoration in the 21st century & its interventions Χρυσταλλένη Λοϊζίδου ΠΕΡΦΌΡΜΑΝΣ, 20:00 @ NiMAC The Record Replay React Show (2014, 30 λεπτά) Λία Χαράκη
ΤΕΤΑΡΤΗ, 15 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ 2014 ΕΡΓΑΣΤΉΡΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΉΣ ΓΡΑΦΉΣ [στα Αγγλικά] 13:30-16:30 @ NiMAC και σε διάφορα σημεία στην εντός των τειχών πόλη (για γυναίκες και άντρες) Writing Nicosia - beyond barriers Literary Agency Cyprus/Whirling words Συντονιστής: Στέφανος Στεφανίδης Φιλοξενούμενη: Aydin Mehmet Ali
Εικαστική διάλεξη/Παρουσίαση [στα Αγγλικά], 19:00 @ NiMAC Monument to Fragmentation Johann Pillai
ΠΑΡΑΣΚΕΥΉ, 31 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ 2014 ΕΡΓΑΣΤΉΡΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΉΣ ΓΡΑΦΉΣ [στα Αγγλικά],16:00-19:00 @ NiMAC και σε διάφορα σημεία στην εντός των τειχών πόλη (για γυναίκες και άντρες) Writing Nicosia - beyond barriers Literary Agency Cyprus/Whirling words Συντονίτρια: Νικολέτα Δημητρίου ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ, 16.00 – 19.00 @ NiMAC Εγκαίνια έκθεσης έργων των μαθητών και μαθητριών που λαμβάνουν μέρος στο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Επανεξετάζοντας τις έννοιες της σύγκρουσης και του αστικού περιβάλλοντος - Ένα πείραμα κοινωνικά εφαρμοσμένης τέχνης Eύη Τσελίκα και Μαρίνα Χατζηλούκα, σε συνεργασία με την εικαστικό και εκπαιδευτικό στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, Αντιγόνη Σοφοκλέους και τη γραφίστρια Μύρια Κονναρή
ΣΆΒΒΑΤΟ, 1 ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ 2014 ΠΡΟΒΟΛΉ/ΣΥΖΉΤΗΣΗ [στα Ελληνικά], 10:30 @ NiMAC Cyprus is an Island του Ralph Keene (1946, 34 λεπτά) Άδωνης Φλωρίδης, σε συζήτηση με τους Χριστόδουλο Παναγιώτου και Σταύρο Καραγιάννη
NiMAC Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας, Συνεργασία: Ίδρυμα Πιερίδη Παλιάς Ηλεκτρικής 19, 1016 Λευκωσία, T: 22797400 info@nimac.org.cy, www.nimac.org.cy Ώρες λειτουργίας γραφείων: Δευτέρα – Παρασκευή, 8:00-15:00 Ώρες λειτουργίας έκθεσης: Τρίτη – Σάββατο, 10:00-21:00 Κυριακή – Δευτέρα κλειστή
Συνδιοργανωτές:
Σε συνεργασία με: